RSK ANALZ VE DEERLENDRME

6331 Gre Tehlike: yerinde var olan ya da dardan gelebilecek, alan veya iyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,
6331 Gre Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayp, yaralanma ya da baka zararl sonu
meydana gelme ihtimali
TS OHSAS 18001
Trkiyede en yaygn ekilde benimsenen ve uygulanan i sal ve gvenlii ynetim sistemi
OHSAS 18001 RSK tanm :Tehlikeli bir olayn olasl ile meydana geldiinde oluturaca
salk bozulmasnn ciddiyet derecesinin birleimi
OHSAS 18001 Tehlike tanm: alan etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli

TEHLKELER
Yksekte alma
antiyede Baretsiz Dolama
Tm Makinalar
Kimyasallar
Grlt
Titreim
Toz
Gaz

RSKLER
Dme Sonucu lm
Malzeme Dmesi Sonucu Yaralanma
Makine almasnda Parmak Kopmas
Zehirlenme
itme Kayb
Kas Yrt
Akcier Rahatszl
Boulma

*****Tehlike, neden - Risk, sonutur

nleme: yerinde yrtlen ilerin btn safhalarnda i sal ve gvenlii ile ilgili riskleri
ortadan kaldrmak veya azaltmak iin planlanan ve alnan tedbirlerin tmn,
Kabul edilebilir Risk :TS OHSAS 18001 e gre bir kuruluun, yasal zorunluluklara ve kendi
SG politikasna gre, tahamml edebilecei dzeye indirilmi riski ifade
Ramak kala olay: yerinde meydana gelen; alan, iyeri ya da i ekipmann zarara uratma
potansiyeli olduu halde zarara uratmayan olay,
Risk deerlendirmesi: yerinde var olan ya da dardan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi,
bu tehlikelerin riske dnmesine yol aan faktrler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz
edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlatrlmas amacyla yaplmas gerekli
almalar,
Risk Algoritmasi
Tehlike tanmla
Risk Analizi
Kontrol etme

Risk deerlendirme

Uygulama ve nlem alma

*****veren; alma ortamnn ve alanlarn salk ve gvenliini salama, srdrme ve

gelitirme amac ile i sal ve gvenlii ynnden risk deerlendirmesi yapar veya
yaptrr.
*****6331 sayl yasaya gre veren 1 kii dahi altryorsa
Risk Analizi,
Acil Durum Plan,
Eitim ve
Salk Gzetimi yapmak zorundadr.

*****Risk deerlendirmesi ekibi aadakilerden oluur.

1. veren veya iveren vekili.
2. yerinde salk ve gvenlik hizmetini yrten i gvenlii uzmanlar ile iyeri hekimleri.
3. yerindeki alan temsilcileri.
4. yerindeki destek elemanlar.
5. yerindeki btn birimleri temsil edecek ekilde belirlenen ve iyerinde yrtlen
almalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynaklar ile riskler konusunda bilgi sahibi
alanlar.
Risk deerlendirmesi; tasarm veya kurulu aamasndan balamak zere
1. Tehlikeleri Tanmlama,
2. Riskleri Belirleme Ve Analiz Etme,
3. Risk Kontrol Tedbirlerinin Kararlatrlmas,
4. Uygulama Dokmantasyon,
5. Yaplan almalarn Gncellenmesi, zleme, Tekrar Etme
6. Gerektiinde Yenileme Aamalar zlenerek Gerekletirilir.
RSKLERN BELRLENMES VE ANALZ
Tespit edilmi olan tehlikelerin her biri ayr ayr dikkate alnarak bu tehlikelerden
kaynaklanabilecek risklerin hangi sklkta oluabilecei ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne
ekilde ve hangi iddette zarar grebilecei belirlenir.
RSK KONTROL ADIMLARI
1) Planlama
2) Risk kontrol tedbirlerinin kararlatrlmas: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu
mmkn deil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi iin aadaki admlar uygulanr.
o Tehlike veya tehlike kaynaklarnn ortadan kaldrlmas.
o Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla deitirilmesi.
o Riskler ile kaynanda mcadele edilmesi.
3) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanmas
4) Uygulamalarn izlenmesi:
Risk deerlendirmesi asgar aadaki hususlar kapsayacak ekilde dokmante edilir.
yerinin unvan, adresi ve iverenin ad.
Gerekletiren kiilerin isim ve unvanlar ile bunlardan i gvenlii uzman ve iyeri
hekimi olanlarn Bakanlka verilmi belge bilgileri.
Gerekletirildii tarih ve geerlilik tarihi.
Risk deerlendirmesi iyerindeki farkl blmler iin ayr ayr yaplmsa her birinin ad.
Belirlenen tehlike kaynaklar ile tehlikeler.
Tespit edilen riskler.
Risk analizinde kullanlan yntem veya yntemler.
Tespit edilen risklerin nem ve ncelik srasn da ieren analiz sonular.
Dzeltici ve nleyici kontrol tedbirleri, gerekletirilme tarihleri ve sonrasnda tespit
edilen risk seviyesi.
Risk deerlendirmesi dokmannn sayfalar numaralandrlarak; gerekletiren kiiler
tarafndan her sayfas paraflanp, son sayfas imzalanr ve iyerinde saklanr.
Risk deerlendirmesi dokman elektronik ve benzeri ortamlarda hazrlanp arivlenebilir.
*Risk algsnda re aktif alglama KANIKSAMA Yaratr.
**Ramak kala formu doldurulmaya balanm ise nlem alnr ve kaza saysnda art
beklenmez.
* Risklerin en etkin kontrol tehlikeyi kaynakta yok etmek ile balar.
* Risklerin kabul edilebilirlii hakkndaki deer yarglar alglamaya dayanr.

*GEERLLK
ok tehlikeli snfta en ge 2,
tehlikeli snfta en ge 4,
az tehlikeli snfta 6 ylda bir yenilenir.
*YENLEME
yerinin tanmas veya binalarda deiiklik yaplmas.
yerinde uygulanan teknoloji, kullanlan madde ve ekipmanlarda deiiklikler meydana
gelmesi.
retim ynteminde deiiklikler olmas.
kazas, meslek hastal veya ramak kala olay meydana gelmesi.
alma ortamna ait snr deerlere ilikin bir mevzuat deiiklii olmas.
alma ortam lm ve salk gzetim sonularna gre gerekli grlmesi.
yeri dndan kaynaklanan ve iyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya kmas
AYNI ALIMA ALANINI BRDEN FAZLA VERENN PAYLAMASI DURUMUNDA,
verenler ayr ayr risk deerlendirmesi gerekletirilir.
verenler, risk deerlendirmesi almalarn, koordinasyon iinde yrtr, birbirlerini ve
alan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.
Birden fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlar, sanayi blgeleri veya siteleri
gibi yerlerde, iyerlerinde ayr ayr gerekletirilen risk deerlendirmesi almalarnn
koordinasyonu ynetim tarafndan yrtlr.
Ynetim; bu koordinasyonun yrtmnde, gerekli tedbirleri almalar iin iverenleri
uyarr.
Bu uyarlara uymayan iverenleri Bakanla bildirir.
Asl iveren ve alt iveren risk deerlendirmesi
o Her alt iveren risk deerlendirmesi almalarn yapar veya yaptrr.
o Alt iverenlerin risk deerlendirmesi almalar konusunda asl iverenin
sorumluluk alanlar ile ilgili ihtiya duyduklar bilgi ve belgeler asl iverence
salanr.
o Asl iveren, alt iverenlerce yrtlen risk deerlendirmesi almalarn denetler
ve bu konudaki almalar koordine eder.
Alt iverenler hazrladklar risk deerlendirmesinin bir nshasn asl iverene verir.
Asl iveren; bu risk deerlendirmesi almalarn kendi almasyla btnletirerek, risk
kontrol tedbirlerinin uygulanp uygulanmadn izler, denetler ve uygunsuzluklarn
giderilmesini salar.
Proaktif (kaza olmadan nce)
Eitim
Denetim
Risk Analizi
sg kurul toplantlar
Grlt lm
Gemi kaytlar inceleme
Talimat yazma

Re aktif (kaza olduktan sonra)

Kaza sonucu tutulan tutanak
Hastalk sonucu tutulan tutanak
Ramak kala tutana
lk yardm faaliyeti
Gemi olsun demek
Allah rahmet eylesin demek
zlmek

RSKLERLE MCADELEDE NCELK SIRASI

1) Tehlikeleri Kaynanda yok etmek
2) Tehlikeleri Kaynanda azaltmak
3) Mhendislik nlemleri almak
4) dari uygulamalar ile nlem almak

Kaynaa ynelik

Ortama Ynelik

5) alana Kiisel koruyucu donanm vermek

Kiiye ynelik

TOPLU KORUMA

RSKLERLE MCADELEDE NCELK SIRASI

1. Yok etmek- Baka metot semek- bertaraf etmek
2. ikame- daha az zararl metot, rn, makine ile deitirmek
3. zolasyon, tecrit, kapatmak, havalandrma, aydnlatma
4. Kaynaktan uzaklatrmak Eitmek- aklma sresini azaltmak- talimat vermek denetlemek
5. Kiisel koruyucu donanm temin etmek, ie giri muayenesi
6331 Sayl Yasada Yazan Risklerden Korunma lkeleri
verenin ykmllklerinin yerine getirilmesinde aadaki ilkeler gz nnde bulundurulur:
Risklerden kanmak.
Kanlmas mmkn olmayan riskleri analiz etmek.
Risklerle kaynanda mcadele etmek.
in kiilere uygun hale getirilmesi iin iyerlerinin tasarm ile i ekipman, alma ekli
ve retim metotlarnn seiminde zen gstermek, zellikle tekdze alma ve retim
temposunun salk ve gvenlie olumsuz etkilerini nlemek, nlenemiyor ise en aza
indirmek.
Teknik gelimelere uyum salamak.
Tehlikeli olan, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla deitirmek.
Teknoloji, i organizasyonu, alma artlar, sosyal ilikiler ve alma ortam ile ilgili
faktrlerin etkilerini kapsayan tutarl ve genel bir nleme politikas gelitirmek.
Toplu korunma tedbirlerine, kiisel korunma tedbirlerine gre ncelik vermek.
alanlara uygun talimatlar vermek.
161 sayl ILO SZLEMES
Her ye, btn ekonomik faaliyet dallarnda ve tm iletmelerde , kamu sektr ve retim
kooperatifleri yelerini de kapsayan, btn iiler iin, i sal hizmetlerini srekli bir ekilde
gelitirmeyi stlenir. Salanan hizmet, iletmelerin kendine has risklerini karlamaya yeterli ve
uygun olmaldr diyen ILO szlemesinin numaras nedir?
89/391 EEC ereve Direktif
Avrupa Birlii mevzuatnda Risk Deerlendirme konusunun dzenlendii temel mevzuat
Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii
Risk deerlendirmesi sadece bir iveren ykmll olarak ifade edilmemitir, veren proje
sorumlularna sorumluluk verebilir.

RSK ANALZ VE DEERLENDRME METOTLARI

Kalitatif: Nitel: Gzleme dayal, renk, tat, gibi saysal olarak llemeyen zelliklere ilikin
aratrma
Kantitatif: Nicel: Rakamlarn ne kt, sonularnn istatistiksel olarak deerlendirildii
saysal verilere bal aratrmalar
Karma Metot: Hem kantitatif, Hem Kalitatif kullanr.
1- L TP 5x5 MATRS METODU:
Matris metodu, rn, proses ve ekipman odakl kullanm kolay ve uygulamas en yayn
metotlardan birisidir.
Bu metot dier birok metodun temelini tekil eder.
Metot sonularn herkes tarafndan farkl yorumlanabilme ve olaslk, iddet iin atanan
deerlerin istatistiksel olarak snflara atanan aralklar eit olmamas gibi sorunlardan dolay
alan odakl kullanmda ok uygun deildir.
Kantitatif zellii baskn ama Karma metot olarak bilinir.
Gemie ait En az 5 yllk kaza istatistii ile daha doru sonu verir.
Risk skoru R: x D ile elde edilir.ir.
= htimal
D= Sonucun derecesi veya iddeti

Sonucun Derecesi
DERECELENDRME
Saati Kayb Yok, lkyardm Gerektiren
Gn Kayb Yok, lk Yardm Gerektiren
Hafif Yaralanma, Tedavi Gerekir
lm, Ciddi Yaralanma, Meslek Hastal
Birden ok lm veya Srekli Gremezlik
Bir Olayn Gerekleme htimali
Derecelendirme - Sklk
Ylda Bir
Ayda Bir
Ayda Bir

SONU
ok Hafif
Hafif
Orta
Ciddi
ok Ciddi

SONUCUN DERECES
1
2
3
4
5

Olabilirlik
ok Kk Olaslk
Kk Olaslk
Orta
Olaslk

htimal Deeri
1
2
3

Haftada Bir

Yksek Olaslk

Her Gn

ok Yksek Olaslk

Yeil blgeye derse en son nlem alnacak ve kabul edilebilir risk blgesi olacaktr.
Sar blgeye derse aksiyon planna alnacak ve bu blge dikkate deer risk blgesi
olacaktr.
Krmz blgeye derse i derhal durdurulacak ve nlem alnmadan i balamayacak ve
bu blge kabul edilemez risk blgesi olacaktr.

2-KONTROL LSTELER CHEKC LST

Bir tesisin veya prosesin tm donanmnn ve aletlerinin tam olup olmadn veya kusursuz
ileyip ilemediini saptar.
Check listelerindeki zel sorularla, analizi yaplan tesisin eksiklikleri saptanr.
Bir nlemler katalou ile, yaplmas gereken dzeltmeler nerilir.
Kalitatif zellikte bir metottur. Birincil risk analizi olarak da bilinir.

3- FNE- KNNEY METODU

Kullanm kolay, yaygn olarak kullanlan bir metottur.
Matris temelli bir metot olan Kinney, iyeri istatistiklerinin kullanmna imkan salar.
Fakat, alan odakl kullanm iin uygun deildir.
Acil durum risk analizlerinde evre ve doa olaylarn sklk verileri bulunabilirse
kullanlabilir.
Kantitatif bir metottur.
Ayrc bileen Frekans
Olaslk=

iddet= D

Frekans(Maruziyet)= F

Risk Deeri= x F x D olarak hesaplanr.

htimal Skalas
Deer
0,2
0,5
1
3
6
10

Kategori
Pratik Olarak mkansz
Zayf htimal
Olduka Dk htimal
Nadir fakat Olabilir
Kuvvetle Muhtemel
ok Kuvvetli htimal

Frekans (Maruziyet) Skalas

Deer

Aklama

Kategori

0,5

ok Nadir

Ylda bir ya da daha az

Olduka Nadir

Ylda bir ya da birka kez

Nadir

Ayda bir ya da birka kez

Ara sra

Haftada bir ya da birka kez

Sklkla

Gnde bir ya da daha fazla

10

Srekli

Srekli ya da saatte birden fazla

Etki/Zarar-Sonu
Deer
1
3
7
15
40
100

Skalas
Aklama
Dikkate Alnmal
nemli
Ciddi
ok Ciddi
ok Kt
Felaket

Kategori
Hafif-Zararsz veya nemsiz
Minr-Dk i kayb, kk hasar, ilk Yrd.
Majr-nemli Zarar, D tedavi, ign kayb
Sakatlk, uzuv kayb, evresel etki
lm, Tam maluliyet, Ar evr. etkisi
Birden ok lm, nemli evre felaketi

Risk Dzeyine Gre Karar ve Eylem

Sra

Risk Deeri

Karar

EYLEM

R<20

Kabul Edilebilir Risk

Acil tedbir gerekmeyebilir

20<R< 70

Kesin Risk

Eylem planna alnmal

70 <R<200

nemli Risk

200 <R< 400

Yksek Risk

Dikkatle izlenmeli ve yllk eylem planna alnarak

giderilmeli
Ksa vadeli eylem planna alnarak giderilmeli

R>400

ok Yksek Risk

almaya ara verilerek derhal tedbir alnmal

HATA TRLER VE ETK ANALZ (FALURE MODE AND EFFECTS ANALYSS- FMEA)
Amerikan ordusu iin gelitirilmi ve rn tasarmnda risk deerlendirmek amal en
yaygn kullanlan metotlardan biridir.
zellikle otomotiv sektrnde imalat srasnda ve sonrasnda olas hatalarn tespit
edilmesi amacyla ok fazla kullanlan bir metottur.
Genel manada problem zme tekniklerinden biri olarak ta ok fazla kullanlmaktadr.

Herhangi bir sistemin tamam veya blmleri ele alnp, bunlardaki ksmlar, aletler,
paralarnda ortaya kabilecek arzalardan hem blmlerin hem de btn sistemin nasl
etkilenebilecei ve ortaya kabilecek sonular analiz edilir.
alan odakl deildir.
Makine ve otomotiv tasarm odakldr.
Kantitatif metot
Ayrc Bileen Tespit Edilebilirlik( Kefedilebilirlik)

FMEA METODUNUN UNSURLARI

htimal: (1-10 )
iddet: D (1-10 )
Tespit edilebilirlik: T (1-10).

x D X T: RSK

FMEA ETLER
1) Sistem FMEA
2) Tasarm FMEA
3) Proses FMEA
4) Servis FMEA olarak gruplandrlabilir.
Sistem FMEA iddet Etki Snflamas
SSTEM FMEA DDET ETK SINIFLAMASI
ETK

DDETN ETKS

Uyarsz Gelen
Tehlike

DERECE

Felakete yol aabilecek etkiye sahip ve uyarsz gelen potansiyel hata

10

Uyarsz Gelen
Tehlike

Yksek hasara ve toplu lmlere yol aabilecek etkiye sahip ve uyarsz

gelen potansiyel hata

ok Yksek

Sistemin tamamen hasar grmesini salayan ykc etkiye sahip ar

yaralanmalara,3.derece yank, akut lm vb. etkiye sahip hata

Yksek

Ekipman tamamen hasar grmesine sebep olan ve lme, zehirlenme,

3.derece yank, akut lmcl hastalk vb. etkiye sahip hata

Orta

Sistemin performansn etkileyen, uzuv ve organ kayb, ar yaralanma,

kanser vb. yol aan hata

Dk

Krk, kalc kk i grmemezlik, 2.derece yank, beyin sarsnts vb.

etkiye sahip hata

ok Dk

ncinme, kk kesik ve syrklar, ezilmeler vb. hafif yaralanmalar ile ksa

sreli rahatszlklara neden olan hata

Kk

Sistemin almasn yavalatan hata

ok Kk

Sistemin almasnda kargaaya yol aan hata

Yok

Etki yok

Hata Gerekleme Derecesi Olasl

HATA OLASILII
ok Yksek: Kanlmaz Hata
Yksek: Tekrar Tekrar Hata
Orta: Ara Sra Olan Hata

Dk: Nispeten Az Olan Hata

Pek Az: Olas Olmayan Hata

HKS
HATA KMLATF SAYISI
den fazla
1/3
1/8
1/20
1/80
1/400
1/2.000
1/15.000
1/150.000
1/1.500.000den dk

DERECE
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1

Tespit Edilebilirlik Derecesi

Tesbit
Edilebilirlik
Tespit Edilemez
ok Az
Az
ok Dk

Tesbit Edilebilirlik Olasl

Potansiyel hatann
mmkn deil
Potansiyel hatann
ok uzak
Potansiyel hatann
uzak
Potansiyel hatann
dk

Derece

nedeninin ve takip eden hatann kefedilebilirlii

10

nedeninin ve takip eden hatann kefedilebilirlii

nedeninin ve takip eden hatann kefedilebilirlii

nedeninin ve takip eden hatann kefedilebilirlii

Dk
Orta
Yksek
Ortalama
Yksek
ok Yksek
Hemen Hemen
Kesin

Potansiyel hatann nedeninin

ok dk
Potansiyel hatann nedeninin
orta
Potansiyel hatann nedeninin
yksek ortalama
Potansiyel hatann nedeninin
yksek
Potansiyel hatann nedeninin
ok yksek
Potansiyel hatann nedeninin
hemen hemen kesin

ve takip eden hatann kefedilebilirlii

ve takip eden hatann kefedilebilirlii

ve takip eden hatann kefedilebilirlii

ve takip eden hatann kefedilebilirlii

ve takip eden hatann kefedilebilirlii

ve takip eden hatann kefedilebilirlii

Risk ncelik Deeri (RD), R..D.= x D x T

Risk ncelik Deeri (RD)
Sra

Risk ncelik Deeri

Karar

01 - 50 aras

Dk Riskli

50 - 100 aras

Orta Riskli

3
4

100 - 200 aras

200 - 1000 aras

Yksek Riskli
ok Yksek Riskli

5-HATA AACI ANALZ (FAULT TREE ANALYSIS - FTA)

1962 Ylnda Bell Telefon Laboratuvarlarnda Amerikan Hava Kuvvetleri iin gelitirilmitir.
Bir tepe olayn gereklemesi veya gereklememesi iin alnmas gereken nlemler
ayrntl bir ekilde analiz edilir.
Olmamas istenen tepe olay saptanp, bu olaya neden olabilecek tm faktrler analiz edilir.

Metodun ok ayrntl ve zaman alc olmas nedeni ile, genellikle nkleer g reaktrleri,
uak sistemleri gibi karmak sistemlerde kullanlr.
Deiik hatalarn neden olabilecekleri tepe olay eksiksiz analiz edebilmek iin, ok
deneyimli analizciye gereksinme vardr.
Analiz edilecek sistemin ok iyi belirlenmesi arttr.
Hem tek bir olaya hem de eitli olaylara bal kaza olaslklarn analiz etmek iin
uygundur. lem srecini grsel olarak sergilemek iin grafik model kullanr ve karma bir
metottur.
hangisi ve/veya balalarn ieren mantk diyagramlarn kullanr
Tm faktrleri deerlendirebilme ve Grsellie dayal sebep-sonu ilikisi kullanr
Karma Metot

6-TEHLIKE VE ALIABLRLK ANALZ (HAZARD AND OPERABILITY STUDIESHAZOP)

Kimya endstrisi tarafndan bu sanayinin zel tehlike potansiyelleri dikkate alnarak
gelitirilmitir.
Belirli klavuz kelimeler kullanarak yaplan sistemli bir beyin frtnas almasdr.
Bir sistemde veya proseste, ham maddelerin (raw materials),ara maddelerin
(intermediates), mamul maddelerin (finished products) ve enerji, su havalandrma gibi
destekleyici sistem veya maddelerin aksn analiz eder.
Genellikle kimya endstrisinde borular ve enstrmanlar (piping and instrumentation)
(P&IDs) diyagramlarnn analizlerinde kullanlr.
Kantitatif bir metottur.
7-OLAY AACI ANALIZI (EVENT TREE ANALYSIS - ETA)
Her hangi bir tehlikeli olayn yaratabilecei eitli senaryolar analiz edilir.
Bu model ideal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduu tesislerde
kullanlr. Kazalarn skl ve/veya olaslklar saysal olarak belirlenebilir.
Karma bir metottur.

8-NEDEN SONU ANALZ (Cause-Consequence Analysis)

Hata Aac Analizi ile Olay Aac Analizinin bir harmandr.
Amac, olaylar arasndaki zinciri tanmlarken istenilmeyen sonularn nelerden meydana
geldiini belirlemektir.
Balk kl diyagram olarak da bilinir.
Karma bir metottur.
En ok nkleer g reaktrlerinin tasarm aamasnda kullanlr.
9- TEHLKE ANALZ VE KRTK KONTROL NOKTALARI (HACCP) ISO22000

zel olarak yiyecek ve iecek endstrileri iin gelitirilmi bir metottur.

Bir ok biyolojik, kimyasal, fiziksel ve mekanik tehlikeleri dikkate alr.

Ad geen tehlikeleri ortadan kaldrmak veya azaltmak amac ile kritik kontrol
noktalar belirlenir.

Kabul edilebilir ve edilmeyebilir tehlike limitlerini de belirler.

Kantitatif bir metottur

Gda ve Hijyen Ynetmeliine tabi iveren iin yaplmas mecburidir.

10- BRNCL TEHLKE ANALZ ( PrHA )

Birincil tehlike analizi, tesisin tasarm aamasnda yada daha detayl almalara
model olarak kullanlabilecek olan hzla hazrlanabilen kalitatif bir risk deerlendirme
metodolojisidir.

Kalitatif bir metottur.

11- WHAT IF (YA OLURSA?)
Beyin frtnas metodudur.
Her kademeden alann ve ynetimin katlm ile gerekleen bir terminolojisi vardr.
Kalitatif bir metottur.
alan odakl kullanlabilir.
12-JOB HAZARD ANALYSS (JHA)
Bata ABD olmak zere gelimi lkelerde uzun zamandr yaygn olarak kullanlmaktadr.
Kalitatif zellikte bir metodolojisi vardr.
alanlarn deneyimleri risk analizinde nokta at iin nemlidir.
JHA almasnda alanlara alma pozisyonlar, kullandklar 5 duyu organlar, ortam
koullar, kullandklar donanmlar ile ilgili sorular sorulur

FZKSEL RSK ETMENLER

yerinde sal olumsuz etkileyebilecek fiziksel risk etmenleri
Grlt
Vibrasyon (titreim)
Basnl hava
Scak Souk (s radyasyonu)Termal konfor yetersizlii
Inlar
o yonize nlar (, , , x, ntron, proton)
o Noniyonize nlar (IR UV), Lazer
Dierleri
lkemiz mevzuatna gre meslek hastalklar topluca verilmitir.

E
E
E
E
E
E

- 1 yonlayc nlarla olan hastalklar

- 2 Enfraruj nlar ile katarakt
- 3 Grlt sonucu iitme kayb
- 4 Hava basncndaki ani deimeler
- 5 Titreim sonucu
6 Kas- skelet Rahatszl
E - 6, a Srekli lokal bask sonucu
E - 6, b Ar ykleme
E - 6, c Maden oca ve benzeri
E - 6, d Fazla zorlama sonucu
E - 6, e Srekli lokal bask sonucu sinir felleri
E - 6, f Kas kramplar
E - 7 Maden iileri nistagmusu
GRLT
Grlt: nsan rahatsz edecek dzeydeki sestir.
Sesin frekans: Saniyedeki titreim saysdr.
Sesin iddeti: Ses titreimlerinin atmosferde yaratm olduu basntr.
Ses iddeti Logaritmik olarak dB eklinde belirlenir. A,B,C leklerine gre lm yaplr.
En ok kullanlan A leidir ve sonu; dB A eklinde ifade edilir.
En yksek ses basnc (Ppeak): "C"-frekans arlkl anlk grlt basncnn maksimum
deeridir.
Sesin frekans arttka (ykseldike) ses tizleir, frekans dtke ses pesleir.
Salkl gen bir kulan duyabildii en dk ses basnc olan 20 Pa dr.
Logaritmik ifadenin bir sonucu olarak, 20 Pa 0 (sfr) dB'e; 200 Pa da 140 dB'e kart
gelir.

o 0 (sfr) dB'e iitme eii,

o 120 dB'e de ar eii denir.
Her desibellik art sesin gcn ikiye katlar,

her on desibellik art ise sesin gcn on kat artrr.

Ses iddeti uzakln karesi ile orantl olarak der.
Uzaklk iki katna karsa ses iddeti 6 dB azalr.
Normal sesle konuma dzeyi 50 dB(A)

Gen ve salkl bir kii 20 Pa-200 Pa arasndaki iddetteki sesleri duyar

nsan kula 1000 Hz. den dk frekansl sesleri frekanslara gre belli kayplarla duyar.

alanlarn Grlt le lgili Risklerden Korunmalarna Dair Ynetmelik

2003/10/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazrlanmtr.

En yksek ses basnc (Ptepe): C-frekans arlkl anlk grlt basncnn tepe deerini,

Gnlk grlt maruziyet dzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 Pa]: TS 2607 ISO 1999
standardnda tanmland gibi en yksek ses basncnn ve anlk darbeli grltnn de dahil
olduu A-arlkl btn grlt maruziyet dzeylerinin, sekiz saatlik bir i gn iin
zaman arlkl ortalamasn,

Haftalk grlt maruziyet dzeyi (LEX, 8saat): TS 2607 ISO 1999 standardnda
tanmland gibi A-arlkl gnlk grlt maruziyet dzeylerinin, sekiz saatlik be i
gnnden oluan bir hafta iin zaman arlkl ortalamasn,

MARUZYET EYLEM DEERLER VE MARUZYET SINIR DEERLER

En dk maruziyet eylem deerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135
dB(C) re. 20 Pa] (20 Pa referans alndnda 135 dB (C) olarak hesaplanan deer).
En yksek maruziyet eylem deerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137
dB(C) re. 20 Pa].
Maruziyet snr deerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20
Pa].

*Maruziyet snr deerleri uygulanrken, alanlarn maruziyetinin tespitinde, alann

kulland kiisel kulak koruyucu donanmlarn koruyucu etkisi de dikkate alnr.
*Maruziyet eylem deerlerinde kulak koruyucularnn etkisi dikkate alnmaz.
Gnlk grlt maruziyetinin gnden gne belirgin ekilde farkllk gsterdiinin kesin olarak
tespit edildii ilerde, maruziyet snr deerleri ile maruziyet eylem deerlerinin uygulanmasnda
gnlk grlt maruziyet dzeyi yerine, haftalk grlt maruziyet dzeyi
kullanlabilir.

Yeterli lmle tespit edilen haftalk grlt maruziyet dzeyi, 87 dB(A) maruziyet
snr deerini aamaz.

87
dB (A)
85
dB (A)
80-85 dB (A)

Asla geilemeyecek deer

kulaklk takma balangc
aras kulaklk hazrda bulundurulur

MARUZYETN BELRLENMES
Grlt lmnde kullanlacak yntem ve cihazlar;
zellikle llecek olan grltnn nitelii, maruziyet sresi, evresel faktrler ve lm
cihaznn nitelikleri dikkate alnarak mevcut artlara uygun olur.
Grlt maruziyet dzeyi ve ses basnc gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile maruziyet
snr deerleri ve maruziyet eylem deerlerinin alp almadna karar verilebilmesine
imkan salar.
alann kiisel maruziyetini gsterir.

Risklerin deerlendirilmesi
Anlk darbeli grltye maruziyet dahil maruziyetin tr, dzeyi ve sresine,
Maruziyet snr deerleri ile maruziyet eylem deerlerine,
Bata zel politika gerektiren gruplar ile kadn alanlar olmak zere tm alanlarn
salk ve gvenliklerine olan etkilerine,
Teknik olarak elde edilebildii durumlarda, ile ilgili ototoksik maddeler ile grlt
arasndaki ve titreim ile grlt arasndaki etkileimlerin, alanlarn salk ve gvenliine
olan etkisine,
Kaza riskini azaltmak iin kullanlan ve alanlar tarafndan alglanmas gereken uyar
sinyalleri ve dier seslerin grlt ile etkileiminin, alanlarn salk ve gvenliine olan
dolayl etkisine,
ekipmanlarnn grlt emisyonu hakknda, ilgili mevzuat uyarnca imalatlardan
salanan bilgilerine,
Grlt emisyonunu azaltan alternatif bir i ekipmannn bulunup bulunmadna,
Grltye maruziyetin, iverenin sorumluluundaki normal alma saatleri dnda da
devam edip etmediine,
Salk gzetiminde elde edinilen gncel bilgilere,
Yeterli korumay salayabilecek kulak koruyucularnn bulunup bulunmadna, zel nem
verir.

Maruziyetin nlenmesi ve azaltlmas

veren, risklerin kaynanda yok edilmesini veya en aza indirilmesini salar.
Grltye maruziyetin daha az olduu baka alma yntemlerinin seilmesi,
Yaplan ie gre mmkn olan en dk dzeyde grlt yayan uygun i ekipmannn
seilmesi,
yerinin ve allan yerlerin uygun ekilde tasarlanmas ve dzenlenmesi,
ekipmann doru ve gvenli bir ekilde kullanmalar iin alanlara gerekli bilgi ve
eitimin verilmesi,

Grltnn teknik yollarla azaltlmas ve bu amala;

Hava yoluyla yaylan grltnn; perdeleme, kapatma, grlt emici rtler ve
benzeri yntemlerle azaltlmas,
Yap elemanlar yoluyla iletilen grltnn; yaltm, snmleme ve benzeri
yntemlerle azaltlmas,
yeri, iyeri sistemleri ve i ekipmanlar iin uygun bakm programlarnn
uygulanmas,
Grltnn, i organizasyonu ile azaltlmas ve bu amala;
Maruziyet sresi ve dzeyinin snrlandrlmas,
Yeterli dinlenme aralaryla alma srelerinin dzenlenmesi, hususlarn gz
nnde bulundurur.

yerinde en yksek maruziyet eylem deerlerinin aldnn tespiti halinde, iveren;

Bu maddede belirtilen nlemleri de dikkate alarak, grltye maruziyeti azaltmak iin teknik
veya i organizasyonuna ynelik nlemleri ieren bir eylem plan oluturur ve
uygulamaya koyar.
Grltye maruz kalnan alma yerlerini uygun ekilde iaretler.
aretlenen alanlarn snrlarn belirleyerek teknik olarak mmkn ise bu alanlara girilerin
kontroll yaplmasn salar.
Kiisel korunma
veren tarafndan salanan kulak koruyucu donanmlar;
itme ile ilgili riski ortadan kaldracak veya en aza indirecek ekilde seilir.
alanlar tarafndan doru kullanlr ve korunur.
alana tam olarak uyar.
Hijyenik artlarn gerektirdii durumlarda alana zel olarak salanr.
MARUZYETN SINIRLANDIRILMASI
****alann maruziyeti, hibir durumda maruziyet snr deerleri 87 dbA aamaz.

Btn kontrol tedbirlerinin alnmasna ramen, maruziyet snr deerlerinin aldnn tespit
edildii durumlarda, iveren;

Maruziyeti, snr deerlerin altna indirmek amacyla gerekli tedbirleri derhal alr.
Maruziyet snr deerlerinin almasnn nedenlerini belirler ve bunun tekrarn nlemek
amacyla, koruma ve nlemeye ynelik tedbirleri gzden geirerek yeniden dzenler.

alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimi

veren, iyerinde en dk maruziyet eylem deerlerine eit veya bu deerlerin

zerindeki grltye maruz kalan alanlarn veya temsilcilerinin grlt maruziyeti ile
ilgili olarak ve
zellikle;
Grltden kaynaklanabilecek riskler,
Grltden kaynaklanabilecek riskleri nlemek veya en aza indirmek amacyla alnan
tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanaca artlar,
Maruziyet snr deerleri ve maruziyet eylem deerleri,
Grltden kaynaklanabilecek risklerin deerlendirilmesi ve grlt lmnn
sonular ile bunlarn nemi,
Kulak koruyucularnn doru kullanlmas,
yerinde grltye bal iitme kayb belirtisinin tespit ve bildiriminin nasl ve neden
yaplaca,
alanlarn hangi artlarda salk gzetimine tabi tutulaca ve salk gzetiminin
amac,
Grlt maruziyetini en aza indirecek gvenli alma uygulamalar,
hususlarnda bilgilendirilmelerini ve eitilmelerini salar.

alanlarn grlerinin alnmas ve katlmlarnn salanmas

veren, bu Ynetmeliin kapsad konularda ve zellikle;
risk deerlendirmesi,
risklerin ortadan kaldrlmas veya azaltlmas iin alnacak nlemlerin belirlenmesi ve
uygulanacak tedbirler,
kulak koruyucularnn seilmesi, hususlarnda
alanlarn veya temsilcilerinin grlerini alr ve katlmlarn salar.

en yksek maruziyet eylem deerlerini aan grltye maruz kalan alanlar iin, iitme testleri
iverence yaptrlr.

Risk deerlendirmesi ve lm sonularnn bir salk riski olduunu gsterdii yerlerde, en

dk maruziyet eylem deerlerini aan grltye maruz kalan alanlar iin de iitme testleri
yaptrlabilir.
Tespit edilen iitme kaybnn ie bal grlt nedeniyle olutuunun tespiti halinde;
1. alan, iyeri hekimi tarafndan, kendisi ile ilgili sonular hakknda bilgilendirilir.
2. veren;
a. yerinde yaplan risk deerlendirmesini gzden geirir.
b. Riskleri nlemek veya azaltmak iin alnan nlemleri gzden geirir.
c. Riskleri nlemek veya azaltmak iin alann grltye maruz kalmayaca baka bir
ite grevlendirilmesi gibi gerekli grlen tedbirleri uygular.
d. Benzer biimde grltye maruz kalan dier alanlarn, salk durumunun gzden
geirilmesini ve dzenli bir salk gzetimine tabi tutulmalarn salar.
GRLT LE LGL NEML BLGLER
Youn ses basnc kulak zar ile birlikte orta ve i kulan fizyolojik yapsn tamamen bozar
ve i kulaktaki korti organn tahrip eder.
Geici itme Kayb: Grltye bal olarak meydana gelen ve normale dnebilen iitme
kaybdr.

itme Kayb: Srekli olarak grltye maruz kalan kiilerde grlen iitme yetisi kaybdr.
Kalc kayplar, geici kayplarda olduu gibi;
Sesin iddetine,
Toplam maruziyet sresine,
Grltnn frekansna,
Grltnn tipine,
Kulan fizyolojik zelliklerine ve kiisel duyarllklara bal olarak deiim gsterir.

Odyometri: itme yetisinin dzeyini lmeye yarayan cihazdr.

Bu cihazla yaplan testlere de Odyometrik (Audiometric) testler denilmektedir.
Yaplan testlerde kalc iitme kaybnn ilk grld frekans 4000 Hz'dir ve "akustik entik"
olarak tanmlanr.

itilebilir frekans aral;

Ses frekans 20 Hertz ile 20.000 Hertz

Gnlk konuma blgesi yaklak olarak 250-2000 Hertz arasndadr

Frekans 20 Hz'den kk olan seslere nfrases (Infrasound),
Frekans 20.000 Hz'den byk olan seslere Ultrases (Ultrasound) ad verilir.

Bir ses yalnzca tek bir frekanstan oluuyor ise bu tr seslere "saf ton" sesler ad verilir.
Grlt genellikle deiik ses frekanslarnn ve deiik ses iddetlerin st ste
binmesinden meydana gelir.
Ses iddetinde iddetler aras 10 birim artmas iddetin 10 kat olduu anlamna gelir.
rnek:
70 dBlik bir ses 60 dBlik bir sesten 10 kat daha fazladr.
90 dBlik bir ses 60 dBlik bir sesten 10X10X10=1000 kat daha iddetlidir.

Ortamda birden fazla ses kayna varsa toplam grlt ne kadar olur?
alma ortamnda 90 dB grlt kartan 2 makine olsun Toplam grlt ne kadar olur?
Grlt dzeyleri arasndaki fark alnr 90-90=0
ekilde verilen grafikten 0 dBin denk geldii deer bulunur. Grafikte 0 deerine karlk 3 dB
denk gelir,
Bulduumuz deeri en yksek makine sesine ekleriz. Toplam grlt bylece; 90+3=93 dB
olur.
Ortamda 105 dB ve 80 dB grlt yapan 2 makine varsa; 105-80=25 logaritmik tabloya gre
0,3 olur. Bu deeri 105 dB zerine ekleriz. Toplam grlt 105,3 dB olur.

Yksek sese eklenecek deer grafii

evresel Grlt. De. ve Ynetimi Ynetmelii

Korti organndaki sensoryel hcrelerin zarara urar

Odiyogramda tipik olarak balangta 4000 Hz.lik frekanslarda -V- eklinde bir dme
grlr,
Sonra bu 500-2000 Hz. lik frekans alanlarna da yaylr;
Konumay iitme zorluu bu alanlarda ortalama 35 desibellik bir iitme azalmasna uyar.

*Grltden ileri gelen Alg Tipi iitme kayb, iitme organmzn kulaktaki duyma
hcrelerinde, blgesinde meydana gelir.
Grltye maruziyet sonucunda;
itme yitii yapar
Uyku sorunlar ortaya kar;
o Uykusuzluk
o Rahat ve derin uyuyamamak
o Uykuya ge balamak
Olarak saylabilir.
Kalp atlarnda art
Kan basncnda art
Baz hormon ve salg bezlerinin dzenini bozabilir
Davran bozukluklar/sinirli olma (Yorgunluk ve stress sonucu)

40 yandan sonra her ya iin yarm desibellik dme fizyolojik azalma olarak
hesaplanmaldr.
Grlt kontrol iin uyulmas gereken sra;
Tasarm aamasndaki nlemler
Grlt kaynanda mcadele
Sesin yaylmasnn nlenmesi
Kiisel koruyucu malzemeler
Grlty Kaynakta Azaltmak
Ses Enerjisinin Yayld Yolda
En etkili yoldur.
Grlty Azaltmak
1-Mnknse Grlt karmayan 1-Kayna izole etmek
bir metot deiiklii
2-Grlt kartan makinelerin
2-Grlt kartan ilemi daha az ileyiini yeniden dzenlemek (bakm,
grltl ilemle deitirmek.
titreen veya vuran blmleri
Daha az grlt kartan
yumuak maddelerle kaplamak,
makineleri kullanmak (ikame).
srete baz deiiklikler yapmak
gibi).
3-Sesin havada yaylmasn nlemek
iin ses emici engeller kullanmak.
4-Sesin duvar, tavan ve taban gibi
geebilecei ve yansyabilecei yerleri
ses emici malzeme ile kaplamak veya
byle malzemelerle yapmak.
5-Grlt kaynan ses emici
malzeme ile kapatmak veya ayrmak.

Grlty, Grltye Maruz

Kalan Kiide Engellemek
1-Grlt kayna ve ona maruz
kalan kii arasndaki uzakl
arttrmak.
2-Grltye maruz kalan kiiyi
tecrit etmek.
3-Grltye maruziyet sunuk
kalma sresini azaltmak veya
grltl yerlerde rotasyonla
altrmak (idari kontrol).
4- programn deitirmek.
5-Kiisel koruyucu kullanmak

Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesi iin grltl ite en az iki yl,
grlt iddeti srekli olarak 85 desibelin stnde olan ilerde en az 30 gn
allm olmas gereklidir.
Ykmllk sresi 6 aydr.

TTREM
Titreim (vibrasyon), mekanik bir sistemdeki salnm hareketlerini tanmlamaktadr. Yani;
potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dnmesi olayna
titreim denir.
Endstride iki tip titreimden bahsedilir. Birincisi el- kol titreimi, ikincisi tm vcut
titreimidir.
Grltde olduu gibi, titreimli iler de alanlarda meslek hastalklarna neden olabilir.
nsan kula 20-20000Hz sesleri duyarken;
Btn vcut titreiminde 1-80 Hz ve
El-kol titreiminde 1-1000 Hz frekanslar hissedebilir,

Vcut hareket halinde iken;

Kinetik duyu organlarnda,
Kas, ba ve eklem dokularnda,
kulak denge organnda,
Deri kl dibinde,
Deri alt dokularda,
Klcal damar anda
zararl ve kalc etkiler olabilir.
Titreime bal meslek hastalklarnda ykmllk sresi 2 yldr.
Titreimin insan vcudu zerindeki etkisi
Fiziksel ve Biyomekanik
Psikolojik
Sensoryel ekilde olur.

alanlarn Titreimle lgili Risklerden Korunmalarna Dair Ynetmelik

2002/44/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak,
Btn vcut titreimi: Vcudun tmne aktarldnda, alann salk ve gvenlii iin risk
oluturan, zellikle de bel blgesinde rahatszlk ve omurgada travmaya yol aan mekanik
titreimi,
El-kol titreimi: nsanda el-kol sistemine aktarldnda, alann salk ve gvenlii iin risk
oluturan ve zellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarna yol aan mekanik
titreimi,
Maruziyet eylem deeri: Ald durumda, alann
titreime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altna alnmasn gerektiren deeri,
Maruziyet snr deeri: alanlarn bu deer zerinde bir titreime kesinlikle maruz
kalmamas gereken deer
Buna gre sekiz saatlik alma sresi iin;
El-kol titreiminde
gnlk maruziyet Snr deeri 5 m/s2
Eylem deeri 2,5 m/s2
Btn vcut titreiminde
snr deeri 1,15 m/ s2 ve
Eylem deeri 0,5 m/s2
olarak uygulanmaldr.
*EL kol titreiminde grlen nemli hastaln ismi Beyaz Parmak Hastaldr
Maruziyetin belirlenmesi
veren, alanlarn maruz kald mekanik titreim dzeyini, iyerinde gerekletirilen risk
deerlendirmesinde ele alr, gerekiyor ise lmler yaptrarak mekanik titreime maruziyeti
belirler.
Bu lmler Hijyeni lm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakknda
Ynetmelie gre yaplr.
Mekanik titreime maruziyet dzeyi deerlendirilirken aadakiler dikkate alnr:
Kullanlan ekipmanla yaplan almalardan elde edilen gzlem sonular.
Ekipmann reticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak zere, ekipmanda veya ekipmann
kullanld zel koullarda oluabilecek titreimin bykl hakkndaki bilgiler.

Risk deerlendirmesi
Aralkl titreim veya tekrarlanan oklara maruziyet de dahil maruziyetin tr, dzeyi ve
sresine,
Maruziyet snr deerleri ve maruziyet eylem deerlerine,
Bata zel politika gerektiren gruplar ile kadn alanlar olmak zere tm alanlarn salk
ve gvenliklerine olan etkilerine,
Mekanik titreim ile alma ortam arasndaki veya mekanik titreim ile dier i
ekipmanlar arasndaki etkileimlerin, alanlarn salk ve gvenliine olan dolayl etkisine,
ekipmanlarnn mekanik titreim dzeyi hakknda, ilgili mevzuat uyarnca imalatlardan
salanan bilgilere,
Mekanik titreime maruziyet dzeyini azaltacak ekilde tasarlanm alternatif bir i
ekipmannn bulunup bulunmadna,
Btn vcut titreimine maruziyetin, iverenin sorumluluundaki normal alma saatleri
dnda da devam edip etmediine,
Dk scaklk gibi zel alma koullarna,
Salk gzetiminden elde edilen uygun en gncel bilgilere.
Maruziyet eylem deerlerinin aldnn tespit edilmesi halinde;
Mekanik titreime maruziyeti azaltan baka alma yntemlerini semek.
Yaplan i gz nnde bulundurularak, mmkn olan en dk dzeyde titreim oluturan,
ergonomik tasarlanm uygun i ekipmann semek.
Titreime maruziyeti azaltmak iin btn vcut titreimini etkili bir biimde azaltan oturma
yerleri, el-kol sistemine aktarlan titreimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardmc
ekipman salamak.
yeri, iyeri sistemleri ve i ekipmanlar iin uygun bakm programlar uygulamak.
yerini ve alma ortamn uygun ekilde tasarlamak ve dzenlemek.
Mekanik titreime maruziyetlerini azaltmak amacyla, i ekipmann doru ve gvenli bir
ekilde kullanmalariin alanlara gerekli bilgi ve eitimi vermek.
Maruziyet sresi ve dzeyini snrlandrmak.
Yeterli dinlenme aralaryla alma srelerini dzenlemek.
Mekanik titreime maruz kalan alana souktan ve nemden koruyacak giysi salamak.

Maruziyetin snrlandrlmas
alann maruziyeti, hibir ekilde maruziyet snr deerlerini amayacaktr.
*Tm kontrol tedbirlerinin alnmasna ramen, maruziyet snr deerinin aldnn tespit edildii
durumlarda, iveren;
a) Maruziyeti, maruziyet snr deerinin altna indirmek zere gerekli olan tedbirleri derhal alr.
b) Maruziyet snr deerinin almasnn nedenlerini belirler ve bunun tekrarn nlemek
amacyla, koruma venlemeye ynelik gerekli tedbirleri alr.
alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimi

Mekanik titreimden kaynaklanabilecek riskleri nlemek veya en aza indirmek amacyla alnan
nlemler,
maruziyet snr deerleri ve maruziyet eylem deerleri,
Mekanik titreimden kaynaklanabilecek risklerin deerlendirilmesi ve lm sonular ile
kullanlan i ekipmanlarndan kaynaklanabilecek yaralanmalar,
Mekanik titreime bal yaralanma belirtilerinin niin ve nasl tespit edilecei ve bildirilecei,
lgili mevzuata gre, alanlarn hangi artlarda salk gzetimine tabi tutulaca,
Mekanik titreime maruziyeti en aza indirecek gvenli alma uygulamalar.
Salk Gzetimi ve zel Koullar
Sala zararl bir etki ya da belirli bir hastalk ile maruziyet arasnda bir iliki olduu
tespit edilebildii durumlarda alanlarn titreime maruziyeti,
Hastaln veya etkilenmenin alann zel alma koullarndan ortaya kma
ihtimalinin olmas,
Hastalk veya etkilenmenin saptanmas iin geerli yntemlerin bulunduu durumlar.

alanda mekanik titreime sonucu olarak bir hastalk saptanmas halinde:

alan, iyeri hekimi tarafndan kendisi ile ilgili sonular hakknda bilgilendirilir.
alanlarn zellikle, maruziyetin sona ermesinin ardndan yaplacak salk gzetimi ile ilgili
bilgi ve nerileri almas salanr.

veren, tbbi gizlilik dikkate alnarak, salk gzetiminde saptanan dikkate deer
bulgular hakknda bilgilendirilir.
veren
1. yerinde yaplan risk deerlendirmesini gzden geirir,
2. Riskleri nlemek veya azaltmak iin alnan nlemleri gzden geirir,
3. alann titreime maruz kalmayaca baka bir ite grevlendirilmesi de dahil, riskleri
nlemek veya azaltmak iin gerekli tm tedbirleri alr,
4. Benzer biimde maruz kalan alanlarn salk durumunun gzden geirilmesi iin
dzenli bir salk gzetiminin uygulanmasn salar. Byle durumlarda iyeri hekimi,
maruz kalan alanlar iin tbbi muayene isteyebilir.
zel koullar
a) Deniz ve hava tamaclnda; alanlarn salk ve gvenliinin korunmasyla ilgili genel
ilkelere uyulmas kouluyla, btn vcut titreimi bakmndan, iin ve iyerinin zellikleri
asndan, alnan tm teknik ve idari nlemlere ramen maruziyet snr deerlerine
uyulmasnn mmkn olmad koullarda, maruziyet snr deeri alarak alma yaplabilir.
b) alann mekanik titreim maruziyetinin genellikle maruziyet eylem deerlerinin altnda
olduu ama zaman zaman belirgin deiiklikler gsterdii ve maruziyet snr deerini at
durumlarda, maruziyet snr deeri alarak alma yaplabilir
Bu durumda; 40 saatlik ortalama maruziyet deeri, maruziyet snr deerinden dk olmal ve
alma ortamndaki farkl kaynaklarn neden olaca toplam riskin, maruziyet snr deerine
ulaldnda oluabilecek riskten daha az olduu kantlanmaldr.

Yukarda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen uygulamaya, zel koullar dikkate alnarak ortaya kan
risklerin en aza indirildiinin ve ilgili alanlarn uygun salk gzetimine tabi tutulduklarnn
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i mfettilerince tespit edilmesi halinde drt yl iin izin
verilebilir. Mevcut durum, iyiletirici koullar en ksa srede salanarak ortadan kaldrlr.
EL KOL TTREM
Maruziyetin deerlendirilmesi
El-kol titreiminde maruziyet dzeyinin deerlendirilmesi sekiz saatlik bir referans dneme A(8)
normalize edilen gnlk maruziyet deerinin hesaplanmasna dayal olarak, frekans
arlkl ivme deerlerinin karelerinin toplamnn (rms) (toplam deer) kare kk olarak ifade
edilen, TS EN ISO 5349-1 Mekanik Titreim Kiilerin Maruz Kald Elle letilen Titreimin
llmesi ve Deerlendirilmesi-Blm 1: Genel Kurallar ile TS EN ISO 5349-2Mekanik
Titreim Kiilerin Maruz Kald, Elden Vcuda letilen Titreimin llmesi ve
Deerlendirilmesi Blm 2: yerlerinde lme Yapmak iin Pratik Klavuz standartlarna ve bu
standartlarn en gncel hallerine gre yaplr.

lm

Kullanlan yntemler mekanik titreime maruz kalan alanlarn kiisel maruziyetini

belirleyebilecek nitelikte olacaktr.
TS EN ISO 5349-1 ve 2 standartlarna ve bu standartlarn en gncel hallerine gre, kullanlan
cihazlar ve yntemler, llecek mekanik titreimin karakteristiine, evresel etkilere ve
lm aygtlarnn zelliklerine uyumlu olacaktr.
ift elle kullanlan aygtlarda, lmler her el iin ayr ayr yaplacaktr. Maruziyet, her iki eldeki
en yksek deer esas alnarak belirlenecek ve dier el ile ilgili bilgiler de verilecektir.

BTN VCUT TTREM

Maruziyet deerlendirmesi
Btn vcut titreiminde maruziyet dzeyinin deerlendirilmesi, gnlk maruziyet deerinin
hesaplanmasna dayal olarak sekiz saatlik dnemde A(8) srekli ivme edeeri cinsinden
tanmlanan en yksek (rms) deeri olarak hesaplanan, TS EN 1032+A1:2011 Mekanik
Titreim Titreim Emisyon Deerinin Belirlenmesi Amacyla Hareketli Makinelerin Deneye Tabi
Tutulmas ile TS ISO 2631-1 Mekanik Titreim ve ok-Tm Vcut Titreime Maruz Kalma
Deerlendirilmesi-Blm 1:Genel Kurallar standartlarna ve bu standartlarn en gncel hallerine
gre yaplr.
Deniz tamaclnda, 1 Hz`in zerindeki titreimler deerlendirmeye alnacaktr.
Titreimin llmesi
Titreim lmlerinde, titreim dzgn ise; etkin deer rms ivme (m/sn 2) cinsinden oktav
bantlar ile llr.

Titreim, insan vcudunun titreimle temasta olduu noktalardan llr.

Titreim, vcuda yayld nokta veya blgeye en yakn yerden llr.

HAVA BASINCI DEMELER

Akut:
Normal basntan yksek basnca ani geite ba ars, kulak ve di arlar
(zellikle
salam olmayan dilerde), denge bozukluu,
Normal basntan alak basnca ani geite kulaklarda, yz sinslerinde, ar,
karn
arlar, bilin kayb,

Yksek basntan normal basnca ani geite

kant, subkutan anafizem, kas ve eklem arlar, dispne, kulak nlamas,
itme kayb, ba dnmesi, hipertermi, dem, taikardi, stenokardi, asfeks, gaz
embolisi, sonucu miyokard infarkts, nervz bozukluklar, (fori, psiik bozukluklar, epilepsi,
feller),
Feller (en ok alt ekstremitelerde) ve (Menier sendromu kalcdr)

Ge zararlar:
Kemik nekrozlar, epifizlerde deformasyon (en fazla pelvis ve omuz kemik ve eklemlerinde)
Ykmllk sresi akut durumlarda 3 gn ve kronik etkiler iin 10 yldr.

BASIN: Newton/cm2 Birim alana yaplan kuvvet

Normal artlarda, Deniz seviyesinde en yksek basn vardr.
Normal artlarda hava basnc 76 cm (760 mm Hg) civa basncna eittir.
Pascal : 1 m2 lik yzeye etki eden 1 Nluk kuvvetin oluturduu basntr.
Atmosfer : 1 m2 lik yzey etki eden 101.300 Nluk (105 Nluk) kuvvetin oluturduu basntr.
NOT: 1- Atmosferdeki hava molekllerinin arl nedeniyle yeryzndeki ve havadaki btn
cisimlere uygulad basnca atmosfer basnc denir.
Balon ve uak gibi aralarla sratle ykseklere klmas halinde, doal olarak atmosfer basnc
der
Vcuttaki oksijen basncnn dmesi sonucu anoksemi, taikardi grlebilir.
Not: Kalbin atm saysnn 100n stnde olmasna taikardi denir. Taikardi grlen
kiilerin kalp krizi geirme oran ok daha yksektir
Denizalt personeli, dalglar, gemi kurtarclarnda ise, deniz dibine inildike vcut zerindeki
basn artmas olur.
Bu basncn 4 atmosferi amas halinde, kii solunum ile fazla azot alacandan, azot
narkozu iine debilir.
nsan organizmasnda salk sorunu yaratabilmesi iin Basn deiikliinin 4,5 N/cm2 daha
yksek olmas gerekir.

IINLAR

yonlatrc nlar
yonlatrmayan nlar

Ortamdaki nlarn;
Dalga boyu
Younluu
Etkileim sresi

nem tamaktadr.

*nsan gznn grebilecei nlar 380 780 nm dalga boyu arasndadr

*Nanometre (nm). Bir milimetrenin milyonda biridir. Gzle gremediimiz maddeleri (atom, vb)
lmek iin kullanlr. 1 nm =0,000000001 m
yonlatrc nlar
Bu nlar hcre ieriindeki iyonlarn ayrmasna neden olur.
yonlatrc nlar 2 grup halinde inceleyebiliriz;
1 - Elektromanyetik nlar (x ve nlar)
2 - Korpskler nlar (, nlar, ntron ve protonlar)
Elektron n kaynanda da x nlar olumaktadr. TIG kaynanda kullanlan toryumlu
tungsten elektrotta kopma ve paralanma olmasyla oluur. (bu paralar radyoaktiftir.)
X nlar
Akut n sendromu
Akcier kanseri
Kemik ilii inhibisyonu yapar.
YONLAYICI IINLARLA OLAN HASTALIKLAR
Akut n sendromu
Deri ve mukozala hastalklar
Gz hastalklar
Hematopoez bozukluklar
Akcier kanseri
Kemik hastalklar
Gonadlarn tutulumu
Akut n sendromu: Doza ve sreye bal olarak deiik fazlarda ve deiik belirtiler vererek
lme kadar gidebilen bir hastalktr. Ykmllk sresi 2 aydr.
1 rad: iyonize n etkisindeki cismin bir gr. nn sourduu 100 erglik enerjiye eittir. Deiik
dozda deiik tablolar aa kar.
reme organlarna etki: fertiliteyi(dourganlk) azaltan en kk doz 150 rad'dr.
NON YONZE IINLAR
MOR TES (UV)
KIZILTES (IR),
RADYO DALGALARI,
MKRO DALGALARIDIR nlardr.
Kzltesi nlar
Gzde katarakt;
Grme zorluu,
Ciltte;
o Yz cildinde;
o Kahverengi, krmz pigmentasyon,
o Telenjiektaziler

Mor tesi nlar (UV)

Gz kamamasna neden olur (Arc Eye, Welders Flash).
Gz iinde kum veya akl tanesi varm gibi kant

Net grememe
iddetli sz
Gzde yaarma ve yanma
Ba ars

UV (Mor tesi In); kalc krlk yapabilir.

Deride gne yanna benzer yanklar oluturarak deri kanseri riskini artrr.

LAZER IINI
Ik enerjisinin sya dnmesiyle etki gsterirler. Lazerlerin gc Watt veya Joule cinsinden
sylenir

Lazer nnn younluu yksek, dalga boyu ksa ve tek renklidir.

Lazer nlar elde edildikleri maddelere gre drde ayrlrlar:
Kat cisimden kan lazerler
Sv cisimden kan lazerler
Gaz cisimden kan lazerler
Yar iletkenlerden oluan lazerler.

Lazer snflamas
EN 60825-1:2007 ve TS EN 60825-1:2008 snflamas
Potansiyel olarak Biyolojik hasar verme gcne gre snflama yaplmtr.

Snf 1
Kullanm her koulda gvenlidir. Maruziyet snr yoktur.
Snf 1 M
Snf 2
aretleme Gereklidir, Zararszdr.
Snf 2 M
Snf 3 R
Gz korumas gerekir.
Snf 3 B
Gz korumas gerekir.
Snf 4
3 B zerinde gce sahip btn lazerler bu snfa girer. Mutlaka kilitleme sistemi
olmaldr.
Snf 2 ve daha zeri lazerler kullanldnda mutlaka uygun iaretleme yaplmaldr.

Uygun gz korumas Snf 3 ten itibaren kullanlmaldr

Cilt korumas
o Kyafetler (snf 4 iin yanmaz olmal)
o Eldivenler (sk dokuma ve opak olmal)
o Koruyucu kremler
Bariyerler
Havalandrma (zorlu emi)
TS 5559- EN 207 gz koruyucularnn zelliklerini deney metotlarn ve iaretlemesini kapsar.
TS EN 208- Lazere uygun filtreleri ve gz koruyucularn kapsar.

TERMAL KONFOR
Hava scakl (kuru termometre ile llr)
Nem (psikrometre veya higrometre ile llr)
Hava akm hz (anemometre ile lr)
Termal radyasyon (Glob Termometre ile llr)
uygun deilse; nsann alma kapasitesi ve i verimi der .
Uygun s (Hava scakl) belirleme
Yaplan iin nitelii (Ar veya Hafif i olmas)
alann fiziki ve ruhi yaps (zayf, iman, sakin, heyecanl, tez canl, v.s.)
Kiinin salk durumu (Hasta veya salkl olmas)

alann giyim durumu (Kaln veya ince giymi olmas)

alann beslenme durumu (Yaplan ie uygun veya uygun olmayan beslenme)
Endstride genellikle yksek scaklk problemi vardr

Termal

Konfor Blgesini etkileyen faktrler;

Ortam scakl
Ortamn nem durumu
Hava akm hz
Yaplan iin nitelii
alann giyim durumu
alann ya ve cinsiyeti
alann beslenmesi
alann fiziki durumu
alann salk durumu

*Efektif scaklk:
o Hava scakl,
o havann nem oran ve
o hava akm hznn beraberce kii zerinde yaratt scaklk etkisine denir.
Yksek

scaklkta;
Nabz ykselir
Sinirlilik duygusu artar
Kan dolam hzlanr
Terleme artar
Tuz ve sv kayb meydana gelir
Dikkat azalmas
Fiziksel ve zihinsel verim dkl
o Hatalar
o kazalar

Dk scaklkta;
Souk algnlklar
Donma
Souk yanklar
Dikkat azalmas
o Hata art
o kaza riski art
El ayak parmaklarndaki donma
nedeni ile verim der
Tepki yetenei azalm olur
NEM

Scaklk yannda nemin de etkisi byktr.

Havadaki nem miktar mutlak ve bal nem olarak ifade edilir.

Mutlak nem: Birim havadaki su miktardr.

Bal nem:Havadaki nem miktarnn, ayn scaklkta doymu havadaki mutlak nemin yzde
kan ihtiva ettiini gsterir.

SG ynnden bal nemin deeri nemlidir. Bal nem %30 ila %80 arasnda olmaldr.
Yksek bal nem;
Ortam scaklnn yksek olmas durumunda bunaltr.

Dk olmas durumunda ise me ve rperme hissi verir.

WHO tarafndan nerilen nem ve hava akm hzlar
Ancak bu hava akm 0,5 metre/saniyeyi amas
durumunda rahatsz edici esintiler meydana gelir.

HAVALANDIRMA
Temiz hava nedir: Normal artlarda (Bro ortamnda), CO2 miktarnn binde birin stne
kmayan havaya temiz hava denir.
Ortamda zararl gaz, toz ve koku bulunan ortamlarda, sz konusu gaz, toz ve kokunun kabul
edilebilir snrlarn altnda olmas gereklidir.

Yetikin bir insann saatte 30 m3 temiz havaya ihtiyac vardr

Normal artlarda doal havalandrma ile ortam havasnn saatte 2-3 defa deitii kabul
edilmektedir
alma yerlerinde kii bana den hava hacmi 10 m3 olmaldr
Koularda

12 m3

(Bu hava hacminin hesabnda tavan yksekliinin 4 metreden fazlas hesaba

katlmaz)
Normal artlarda iyerinin tavan ykseklii en az 3 m olmaldr.
Zararl toz ve gazlarn bulunduu ortamlarda tavan ykseklii en az 3,5 m olmaldr.
yerlerinde kii bana den serbest alan miktar en az 2,5 m2 olmaldr.

*Burada lmeye dayal verilen deerler neri boyutundadr.(i sal ve i gvenlii

tznde deinildii iin hkmszlerdir.)
Havalandrma metotlar

Doal Havalandrma

Cebri Havalandrma

Kapal alma Metotlar

CEBR HAVALANDIRMA
Havalandrmann doal havalandrma ile yeterli ekilde yaplamad durumlarda cebri
havalandrmaya bavurulur.

TOZ*

Tane bykl 5 ile 0.5 arasndaki tozlar, akcierlere kadar ulaan tozlardr.
Alveollerde toplanrlar ve alanlar iin en zararl ve tehlikeli olan tozlardr.
Tane bykl 0.5 . dan kk olan tozlar vcut iin zararsz olan tozlardr, vcuda girip
karlar.

*Tozlar esas olarak kimyasal risk etkenleri iinde deerlendirilmelidir.

Fibrojenik tozlar: Silikoz, asbestoz gibi pnmokonyoza sebep olan tozlardr.

nert tozlar: Akcierlerde birikebilen, fakat herhangi bir hastalk yapmayan tozlardr.
Alerjik toz: Hayvan Yemleri, Ot, Tahl, Pamuk, Keten, Kenevir,Un

*Zararl Tozlarla Meydana Gelen Mesleki Akcier Hastalklar (PNMOKONYOZ)

SLKOZ(Saf silikoz): (SiO2 )(Silis) kristallerinin solunmas sonucu akcier hastaldr.
1.
2.
3.
4.
5.

Asbestoz: Asbest (Amyant) tozlarnn solunmas sonucu meydana gelir.

Baritoz: Baryum slfat tozlarnn ylmas,
Sideroz: Demir oksit tozlarnn ylmas,
Stannoz: Kalay tozlarnn ylmas,
Antrakoz: Kmr tozlarnn ylmas
En zararl tozlarn banda kuvars tozlar gelir.

PNMOKONYOZLARDA TEKNK KORUMA

Sulu alma (ya metot)
Uygun havalandrma yaplmas
ilerin hiperventilasyonunun (Fazla soluma, iddetli soluma) nlenmesi
Kapal alma metodu
Ara odacklar

 kame almalarnn yaplmas

Atmosferdeki partikllerin says ve aplarnn iyice tespit edilmesi (aplar 10
mikrondan kk olan tozlar, zararl ve tehlikeli tozlar olarak kabul edilmelidir)
Kiisel korunma aralarnn kullanlmas
Hangi

Tr Toz Olursa Olsun,

tozun yapsna,
tozun younluuna,
maruziyet suresine gre salk asndan sakncaldr.

Kiisel faktrler olarak ise

kiinin genel yaps,
salk durumu,
kiisel diren-duyarllk,
alkanlklar (sigara vb.) hastalk oluumunda pay sahibidirler.

Solunum yoluyla
akcierlere giren tozlarn verdii zarar derecesini belirleyen faktrler

Toz tane boyutu

Toza kar kiisel duyarllk
Tozu oluturan kayacn petrografik ierii

TOZLA MCADELE MEVZUATI

Asbest:
Aktinolit Asbest,
Antofilit Asbest,
Grnerit Asbest (Amosit)
Krizotil,
Krosidolit,
Tremolit Asbest,, lifli silikatlardr.

nert toz: Solunumla akcierlere ulamasna ramen akcierlerde yapsal ve/veya

fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlar, rn: Baryum Bileenleri, Kireta, Mermer, Al
Tozlar
Kristal yapda SiO2: Kuvars, tridimit ve kristobalit

Lifsi tozlar: Uzunluu be mikrondan daha byk, eni mikrondan daha kk ve

boyu eninin katndan byk olan paracklar

Okuyucu: ILO Uluslararas Pnmokonyoz Radyografileri Snflandrlmas konusunda

eitim alm hekim

Pnmokonyoz (Akcier Toz Hastal): Akcierlerde tozun birikmesi sonucu ortaya

kan doku reaksiyonu ile oluan hastalk

Solunabilir toz: Aerodinamik edeer ap 0,15,0 mikron byklnde kristal veya

amorf yapda toz ile ap mikrondan kk, uzunluu apnn en az kat olan lifsi
tozlar

Standart akcier radyografisi: En az 35x35 cm ebadnda ILO Uluslararas

Pnmokonyoz Radyografileri Snflandrlmas kriterlerine gre deerlendirilebilir akcier
radyografisini veya dijital akcier radyografisini

Toz: Bu Ynetmelie gre iyeri ortam havasna yaylan veya yaylma potansiyeli olan
paracklar

Toz lm: yeri ortam havasndaki toz miktarnn gravimetrik esasa veya lifsi
tozlarda lif saysna gre belirlenmesini,

Tozla Mcadele Komisyonu (TMK): Bu Ynetmelik erevesinde alma hayatnda tozla ilgili
konularda ihtiya ve ncelikleri belirleyerek teknik ve tbbi adan gr ve neri hazrlamak
amacyla Bakanlka oluturulan komisyon

Zaman Arlkl Ortalama Deer (ZAOD/TWA): Gnlk 8 saatlik zaman dilimine gre
llen veya hesaplanan zaman arlkl ortalama deer
verenin ykmllkleri
Risk deerlendirmesinde aada belirtilen hususlar zellikle dikkate alnr
Tozun eidi
Tozun salk ve gvenlik ynnden tehlike ve zararlar
Maruziyetin dzeyi, sresi ve skl
Ynetmeliin ekinde yer alan mesleki maruziyet snr deerleri
Toz lm sonular
Alnmas gereken nleyici tedbirleri
Varsa daha nce yaplm olan salk gzetimlerinin sonular
Tozdan kaynaklanan maruziyetin nlenmesinde ayrca;
kame yntemi uygulamak
Riski kaynanda nlemek;
Uygun i organizasyonu ve toplu koruma yntemleri
Toz kn nlemek iin uygun mhendislik yntemleri
e gre, ihtiya duyulan yeterli temiz havann bulunmas
Alnan nlemlerin yeterli olmuyorsa uygun KKD
Alnan nlemlerin etkinliini ve srekliliini salamak zere yeterli kontrol, denetim ve
gzetim yaplmas
yerlerinde oluan atklarn, evre ve ehircilik Bakanlnn ilgili mevzuatna uygun olarak
bertaraf edilmesi
Tozla

mcadele komisyonu
SGGM Genel Mdr veya Genel Mdrn grevlendirecei bir
Genel Mdr Yardmcs bakanlnda bir komisyon kurulur
Bu komisyon yelerinin grev sresi yldr
Sresi bitenler yeniden grevlendirilebilir

Komisyon yeleri
Salk Bakanl
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
evre ve ehircilik Bakanl
Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
Tefti Kurulu Bakanlndan SG ynnden tefti yapmaya yetkili bir i mfettii
SGKden bir temsilci
Genel Mdrlkten bir hekim ile bir mhendis veya bir SG uzman
En ok yesi olan alan ve iveren konfederasyonlarndan birer temsilci
Bakanlka uygun grlecek tozla mcadele ve toza bal meslek hastalklar konularnda
almalar bulunan niversitelerin tp ve mhendislik fakltelerinden birer retim yesinin
katlmyla bir komisyon kurulur.

TOZ LMLER
Hijyeni lm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakknda Ynetmelik hkmleri
sakl kalmak kaydyla;
Risk deerlendirmesi sonucuna gre belirlenen periyodik aralklarla toz lmlerinin
yaplmas
Toz maruziyetinin bulunduu koullarda herhangi bir deiiklik olduunda bu lmlerin
tekrarlanmas
lm sonularnn, ekte belirtilen mesleki maruziyet snr deerleri dikkate alnarak
deerlendirilmesi
Yaplacak denetimler iin toz lmlerinin Genel Mdrlke n yeterlik veya yeterlik belgesi
verilen laboratuvarlarca yaplmas

Akcier radyografilerinin deerlendirilmesi

Asbest ve trleri, kuvars ieren tozlarn bulunabilecei iyerlerinde alanlarn standart
akcier radyografileri okuyucu tarafndan ILO Uluslararas Pnmokonyoz Radyografi
Snflandrlmasna gre deerlendirilir.

Asbest ve trleri, kuvars ieren tozlar hari dier tozlarn bulunduu iyerlerinde alanlarn
ILO Uluslararas Pnmokonyoz Radyografi Snflandrlmasna uygun standartlarda akcier
radyografisi iyeri hekimi tarafndan maruz kalnan tozun zellikleri de dikkate
alnarak deerlendirilir

Pnmokonyoz olgularnn belirlenmesi

Kategori 0 olarak deerlendirilenlerin; aralkl muayenelerle takibinin yaplmasn,
Kategori 1 ve zeri olarak deerlendirilenlerin; SGK tarafndan yetkilendirilen salk hizmet
sunucularna sevkini salar.
Kaytlarn saklanmas
veren, iyerinde alann iten ayrlma tarihinden itibaren on be yl sreyle saklar.
Pnmokonyoz okuyucu eitimi
ILO Uluslararas Pnmokonyoz Radyografi Snflandrlmas Okuyucu eitimi SGM
tarafndan dzenlenir
AYDINLATMA
Vcudumuzun en ok zorlanan blm gzdr. d dnyay %80-90 orannda gz ile
alglarz.
Gzn en iyi grebilecei bak as: Yatay eksenden 300-400 aasdr.
Doal aydnlatma =Gne ile yaplr
Yapay aydnlatma=Ik kaynaklar kullanlarak yaplr
Genel aydnlatma
Genel aydnlatma ile destekli yresel aydnlatma
Yresel aydnlatma
Aydnlatma aralar arasnda olmas gereken uzaklk:
Aydnlatlan yzey yksekliinin 1,5 katn gememelidir.
ykseklik 2 m. ise armatrler (lambalar) aras mesafe 3 m olmaldr.
Gerektiinde bu mesafe azaltlabilir.
AYDINLATMA KURALLARI
Aydnlatma aralarndan kan k nlar direkt veya yansyarak gze gelmemelidir.
Yapay aydnlatma doal aydnlatmaya yakn olmaldr.
alma alannda keskin glgeler olumamaldr.
Aydnlatmada titreim (prldama) olmamaldr.
Stroboskobik etki:Makinelerin hareketli aksamnn aydnlatlmasnda ksal grnt
yanlmalarn (stroboskobik etkileri) nlemek iin;

Uygun lamba semek

Balast kullanma (Faz kaydrc-Dekatrl)
ok fazl besleme biimi uygulamak

Ik iddeti : Birimi :candela

Ik aks: Birimi : lmen

Aydnlanma iddeti: (bir yzey zerine den k aksnn younluu). Birimi: lks

Kontrast: ki parlakln orandr.

Aydnlatma iddetinin birimi lks'tr ve lksmetre denilen cihazla llr.

gibi nlemler alnr.

ACL DURUM PLANLAMA

Acil Durum : yerinin tamamnda veya bir ksmnda meydana gelebilecek yangn,patlama,
tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yaylm, doal afet gibi acil mdahale, mcadele,
ilkyardm veya tahliye gerektiren olaylara Acil Durum denir.
Acil Durum Plan : yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yaplacak i ve ilemler
dahil bilgilerin ve uygulamaya ynelik eylemlerin yer ald plana Acil Durum Plan denir.
Gvenli Yer :Acil durumlarn olumsuz sonularndan alanlarn etkilenmeyecei mesafede
veya korunakta belirlenmi yere Gvenli Yer denir
verenin acil durumlara ilikin ykmllkleri aada belirtilmitir:
alma ortam, kullanlan maddeler, i ekipman ile evre artlarn dikkate alarak
meydana gelebilecek ve alan ile alma evresini etkileyecek acil durumlar nceden
deerlendirerek muhtemel acil durumlar belirler.
Acil durumlarn olumsuz etkilerini nleyici ve snrlandrc tedbirleri alr.
Acil durumlarn olumsuz etkilerinden korunmak zere gerekli lm ve deerlendirmeleri
yapar.
Acil durum planlarn hazrlar ve tatbikatlarn yaplmasn salar.
Acil durumlarla mcadele iin
iyerinin bykl
i yerinin tad zel tehlikeler,
yaplan iin nitelii,
alan says ile
iyerinde bulunan dier kiileri dikkate alarak;
o nleme,
o koruma,
o tahliye,
o yangnla mcadele,
o ilk yardm konularnda
uygun donanma sahip ve bu konularda eitimli yeterli sayda alan grevlendirir ve
her zaman hazr bulunmalarn salar.
zellikle
lk Yardm,
Acil Tbbi Mdahale,
Kurtarma ve
Yangnla Mcadele konularnda, iyeri dndaki kurulularla irtibat salayacak gerekli
dzenlemeleri yapar.
Acil durumlarda enerji kaynaklarnn ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz
durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek ekilde devre d
braklmas ile ilgili gerekli dzenlemeleri yapar.
Varsa alt iveren ve geici i ilikisi kurulan iverenin alanlar ile mteri ve ziyareti
gibi iyerinde bulunan dier kiileri acil durumlar konusunda bilgilendirir.
Acil durumlarla ilgili zel grevlendirilen alanlarn sorumluluklar iverenlerin konuya
ilikin ykmlln ortadan kaldrmaz.

veren, alanlarn kendileri veya dier kiilerin gvenlii iin ciddi ve yakn bir
tehlike ile karlatklar ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda;
istenmeyen sonularn nlenmesi iin, bilgileri ve mevcut teknik donanmlar
erevesinde mdahale edebilmelerine imkn salar.

Byle bir durumda alanlar, ihmal veya dikkatsiz davranlar olmadka yaptklar
mdahaleden dolay sorumlu tutulamaz.

Acil durum plan

Tm yerleri in Tasarm veya Kurulu Aamasndan Balar
1. Acil Durumlarn Belirlenmesi,
2. Bunlarn Olumsuz Etkilerini nleyici Ve Snrlandrc Tedbirlerin Alnmas,
3. Grevlendirilecek Kiilerin Belirlenmesi,
4. Acil Durum Mdahale Ve Tahliye Yntemlerinin Oluturulmas,
5. Dokmantasyon,
6. Tatbikat
7. Acil Durum Plannn Yenilenmesi Aamalar zlenerek Hazrlanr.
Acil durumlarn belirlenmesi
Risk deerlendirmesi sonular.
Yangn, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yaylm ve patlama ihtimali.
lk yardm ve tahliye gerektirecek olaylar.
Doal afetlerin meydana gelme ihtimali.
Sabotaj ihtimali.
*Alnacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumay esas alr.
Acil Durum Mdahale Ve Tahliye Yntemleri
verence acil durumlarn meydana gelmesi halinde
Uyar Verme,
Arama,
Kurtarma,
Tahliye,
Haberleme,
lk Yardm
Yangnla Mcadele iin Acil Durum Mdahale Yntemleri Belirler
Yazl hale getirilir.

Tahliye sonras, iyeri dhilinde kalm olabilecek alanlarn belirlenmesi iin saym da dhil
olmak zere gerekli kontroller yaplr.

veren, iyerinde acil durumlarn meydana gelmesi halinde alanlarn bu durumun

olumsuz etkilerinden korunmas iin bulunduklar yerden gvenli bir yere gidebilmeleri
amacyla izlenebilecek uygun tahliye dzenlemelerini acil durum plannda belirtir ve
alanlara nceden gerekli talimatlar verir.

yerlerinde yal, engelli, gebe veya kre var ise ocuklara tahliye esnasnda refakat
edilmesi iin tedbirler alnr.

Acil durum mdahale ve tahliye yntemleri oluturulurken Binalarn Yangndan Korunmas

Hakknda Ynetmelik hkmleri dikkate alnr.

Acil durum mdahale ve tahliye yntemleri oluturulurken alanlar dnda mteri,

ziyareti gibi iyerinde bulunmas muhtemel dier kiiler de gz nnde bulundurulur.

Grevlendirilecek alanlarn belirlenmesi

ok Tehlikeli Snfta Yer Alan yerlerinde 30 alana,

Tehlikeli Snfta Yer Alan yerlerinde 40 alana
Az Tehlikeli Snfta Yer Alan yerlerinde 50 alana Kadar;
a) Arama, kurtarma ve tahliye,
b) Yangnla mcadele,

konularnn her biri iin uygun donanma sahip ve zel eitimli en az birer alan destek
eleman olarak grevlendirir.
yerinde bunlar aan saylarda alann bulunmas halinde,

tehlike snfna gre her 30, 40 ve 50ye kadar alan iin birer destek eleman daha
grevlendirir.
veren, ilkyardm konusunda lkyardm Ynetmelii esaslarna gre destek eleman
grevlendirir.

Her konu iin birden fazla alann grevlendirilmesi gereken iyerlerinde bu alanlar
konularna gre ekipler halinde koordineli olarak grev yapar.

Her ekipte bir ekip ba bulunur.

veren tarafndan acil durumlarda ekipler aras gerekli koordinasyonu salamak zere
alanlar arasndan bir sorumlu grevlendirilir.

10dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde birinci fkrada
belirtilen ykmll yerine getirmek zere bir kii grevlendirilmesi yeterlidir.

Dokmantasyon
a) yerinin unvan, adresi ve iverenin ad.
b) Hazrlayanlarn ad, soyad ve unvan.
c) Hazrland tarih ve geerlilik tarihi.
) Belirlenen acil durumlar.
d) Alnan nleyici ve snrlandrc tedbirler.
e) Acil durum mdahale ve tahliye yntemleri.
f) Aadaki unsurlar ieren iyerini veya iyerinin blmlerini gsteren kroki:
1) Yangn sndrme amal kullanlacaklar da dhil olmak zere acil durum
ekipmanlarnn bulunduu yerler.
2) lkyardm malzemelerinin bulunduu yerler.
3)
Ka yollar, toplanma yerleri ve bulunmas halinde uyar sistemlerinin de yer
ald tahliye plan.
4) Grevlendirilen alanlarn ve varsa yedeklerinin ad, soyad, unvan, sorumluluk
alan ve iletiim bilgileri.
5) lk yardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangnla mcadele konularnda iyeri
dndaki kurulularn irtibat numaralar.

Acil durum plannn sayfalar numaralandrlarak;

hazrlayan kiiler tarafndan her sayfas paraflanp, son sayfas imzalanr
sz konusu plan, acil durumla mcadele edecek ekiplerin kolayca ulaabilecei ekilde
iyerinde saklanr.

Acil durum plan kapsamnda hazrlanan kroki bina iinde kolayca grlebilecek yerlerde asl
olarak bulundurulur.

Tatbikat
*Ylda en az bir defa olmak zere tatbikat yaplr,

Birden fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlarndaki iyerlerinde tatbikatlar

ynetimin koordinasyonu ile yrtlr.

Acil durum plannn yenilenmesi

yerinde, belirlenmi olan acil durumlar etkileyebilecek veya yeni acil durumlarn ortaya
kmasna neden olacak deiikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin byklne gre
acil durum plan tamamen veya ksmen yenilenir.
YENLEME
o
o
o

ok tehlikeli, en ge K,
tehlikeli en ge DRT,
az tehlikeli iyerlerinde en ge ALTI ylda bir yenilenir.

alanlarn bilgilendirilmesi ve eitim

Acil Durum Planlar

Arama,
Kurtarma
Tahliye,
Yangnla Mcadele,
lkyardm Konularnda Grevlendirilen Kiiler Hakknda Bilgilendirilir.

alanlara, eitimlerin iyerinde i gvenlii uzman veya iyeri hekimi tarafndan

verilmesi halinde, bu durum iveren ile eitim verenlerce imzalanarak
belgelendirilir.

Birden Fazla veren Olmas Durumunda Acil Durum Planlar

Acil durum plan iverenlerce ortaklaa hazrlanr.

Birden fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlar, sanayi blgeleri veya sitelerinin
iyerlerince hazrlanan acil durum planlarnn koordinasyonu ynetim tarafndan yrtlr.
Asl veren Ve Alt veren likisinin Bulunduu yerlerinde Acil Durum Planlar

Acil durum planlarnn hazrlanmas konusunda iyerinin btn iin asl iveren, kendi
alma alan ve yaptklar iler ile snrl olmak zere alt iverenler sorumludur.

Bir Aydan Ksa Sreli Geici lerde Acil Durum Planlamas

yerinin veya yaplacak iin mahiyeti itibaryla alanlar dorudan etkilemesi muhtemel acil
durumlar iin bu Ynetmelik kapsamnda yaplan zel grevlendirmeler iverence yaplr ve
alanlar zel grevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir.

Mevcut Acil Durum Planlar Ve Tatbikatlar

6331 sayl Kanun gereince ve bu Ynetmeliin yaym tarihi ncesinde;

Hazrlanm olan acil durum planlar bir yl ierisinde Ynetmelie gre gzden
geirilerek revize edilir.
yerlerinde gerekletirilmi olan tatbikatlar sresince geerli saylr.

Ekip Eitimlerinin Tamamlanmas

Bu Ynetmelik kapsamnda kurulacak olan ekiplerin eitimleri, bu Ynetmeliin yaym

tarihinden itibaren bir yl iinde tamamlanr.

Acil Durum Ka Sistemleri

Acil Durum Aydnlatma Sistemleri
Acil Anons Sistemleri
Kurtarma ekibinin grevleri
Can kurtarma faaliyetleri ve enkaz kaldrmasna yardmc olacaktr
Enkaz altnda kalanlarn kurtarlmasnda dier personele klavuzluk yapar
tfaiye gelince tesisin kurtarma ekibi tfaiye Amiri talimatna gre grevine devam eder

PATLAYICI ORTAMLARDA SG
PATLAYICI ORTAM
Yanc maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarnn atmosferik artlar altnda hava ile oluturduu ve
herhangi bir tututurucu kaynakla temasnda tmyle yanabilen karmdr
Patlamadan
korunma
dokman:
yerlerinde
oluabilecek
patlayc
ortamlarn
tehlikelerinden alanlarn salk ve gvenliini korumak amacyla hazrlanan dokman,

Ynetmelik kapsamnda olmayanlar

Hastalara tbbi tedavi uygulamak iin ayrlan yerler ve tbbi tedavi uygulanmas,
Gaz Yakan Cihazlara Dair Ynetmelik kapsamnda yer alan cihazlarn kullanlmas,
Patlayc maddelerin ve kimyasal olarak kararsz halde bulunan maddelerin retilmesi,
ilemlerden gemesi, kullanm, depolanmas ve nakledilmesi,
Sondaj yntemiyle maden karma ileri ile yeralt ve yerst maden karma ileri,
Patlayc ortam oluabilecek yerlerde kullanlan her trl tama arac hari, uluslararas
antlamalarn ilgili hkmlerinin uyguland kara, hava ve su yolu tama aralarnn
kullanlmas,
bu Ynetmelik kapsam dndadr.
DREKTF
1999/92/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazrlanmtr.
veren, patlamalarn nlenmesi ve bunlardan korunmay salamak amacyla,
Patlayc ortam olumasn nlemek,
Yaplan ilemlerin doas gerei patlayc ortam olumasnn nlenmesi mmkn deilse
patlayc ortamn tutumasn nlemek,
alanlarn salk ve gvenliklerini salayacak ekilde patlamann zararl etkilerini azaltacak
nlemleri almak.
PATLAMA RSKNN DEERLENDRLMES
veren, risklerin deerlendirmesinde aadaki hususlar da dikkate alr:

Patlayc ortam oluma ihtimali ve bu ortamn kalcl,

Statik elektrik de dhil tututurucu kaynaklarn bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,
yerinde bulunan tesis, kullanlan maddeler, prosesler ile bunlarn muhtemel karlkl
etkileimleri,
Olabilecek patlama etkisinin bykl.
Parlama veya patlama riski deerlendirilirken patlayc ortamlarn oluabilecei yerlere ak olan
veya alabilen yerler de dikkate alnarak bir btn olarak deerlendirilir.

Bir iyerinde birden fazla iverene ait alan bulunmas durumunda, her iveren kendi
kontrol alanna giren tm hususlardan sorumlu olur.

Asl iveren alt iveren ilikisinin bulunduu iyerlerinde

Asl iveren, alanlarn salk ve gvenliklerine ilikin tedbirlerin uygulanmasn koordine eder
Patlamadan Korunma Dokmannda bu koordinasyonun amac ve uygulanmas iin gerekli usul
ve tedbirleri belirtir.
Birden fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlar, sanayi blgeleri veya siteleri gibi
yerlerde, iyerlerinin bu Ynetmeliin uygulanmas ile ilgili koordinasyon ynetim tarafndan
salanr.
Ynetim, iyerlerinde patlayc ortamlarla ilgili dier iyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda
gerekli tedbirleri almalar iin iverenleri uyarr.
Bu uyarlara uymayan iverenleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bildirir.

Patlamadan korunma dokman

Patlama riskinin belirlendii ve deerlendirildii hususu,
alnacak nlemler,
yerinde snflandrlm yerler,
asgari gereklerin uygulanaca yerler,
alma yerleri ve uyar cihazlar da dahil olmak zere i ekipmannn tasarm, iletilmesi,
kontrol ve bakmnn gvenlik kurallarna uygun olarak saland,

yerinde kullanlan tm ekipmann Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik

artlar Ynetmeliine uygunluu, yazl olarak yer alr.

Patlamadan korunma dokman, iin balamasndan nce hazrlanr

o yerinde
o i ekipmannda
o veya i organizasyonunda nemli deiiklik, genileme veya tadilat yapld hallerde
yeniden gzden geirilerek gncellenir.

Patlayc ortam oluabilecek yerler

alanlarn salk ve gvenliini korumak iin zel nlem alnmasn gerektirecek miktarda
patlayc ortam oluabilecek yerler, bu Ynetmelie gre tehlikeli kabul edilir.

alanlarn salk ve gvenliini korumak iin zel nlem alnmasn gerektirecek miktarda
patlayc ortam oluma ihtimali bulunmayan yerler bu Ynetmelie gre tehlikesiz kabul
edilir.

Parlayc ve/veya yanc maddelerin hava ile yaptklar karmlarn, bamsz olarak bir
patlama meydana getirmeyecekleri yaplacak aratrmalarla kantlanmadka, bu maddeler
patlayc ortam oluturabilecek maddeler olarak kabul edilir.

TEHLKEL YERLERN SINIFLANDIRILMASI

Blge 0
Gaz, buhar ve sis halindeki yanc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn
srekli olarak veya uzun sreli ya da sk sk olutuu yerler.
Blge 1
Gaz, buhar ve sis halindeki yanc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn
normal alma koullarnda ara sra meydana gelme ihtimali olan yerler.
Blge 2
Gaz, buhar ve sis halindeki yanc maddelerin hava ile kararak normal alma koullarnda
patlayc ortam oluturma ihtimali olmayan yerler ya da byle bir ihtimal olsa bile patlayc
ortamn ok ksa bir sre iin kalc olduu yerler.
Blge 20
Havada bulut halinde bulunan tutuabilir tozlarn, srekli olarak veya uzun sreli ya da sk sk
patlayc ortam oluturabilecei yerler.
Blge 21
Normal alma artlarnda, havada bulut halinde bulunan tutuabilir tozlarn ara sra
patlayc ortam oluturabilecei yerler.
Blge 22
Normal alma artlarnda, havada bulut halinde bulunan tutuabilir tozlarn patlayc ortam
oluturma ihtimali bulunmayan ancak byle bir ihtimal olsa bile bunun yalnzca ok ksa bir
sre iin geerli olduu yerler.
Not:Tabaka, tortu veya yn halinde tutuabilir tozlarn bulunduu yerler, patlayc ortam
oluturabilecek dier bir kaynak olarak dikkate alnmaldr.
PATLAMADAN KORUNMA NLEMLER

Patlama tehlikesine neden olabilecek yanc gazlar, buharlar, sisler veya tutuabilir tozlarn
isteyerek veya istemeyerek ortaya kmas halinde,
bunlarn gvenli bir yere uygun ekilde ynlendirilmesi veya uzaklatrlmas salanr,
bunun yaplmas pratik olarak mmkn deilse yaylmalarn nleyecek baka uygun nlemler
alnr.

Eer patlayc ortam birka eit parlayc ve/veya yanc gazlar, buharlar, sisler veya
tozlardan oluuyorsa, alnacak koruyucu nlem en yksek riske uygun olur.

zellikle, alanlarn ve alma ortamnn statik elektrik taycs veya reticisi olabilecei
durumlarda belirtilen tututurma riskinin nlenmesinde, statik elektrik boalmalar da dikkate
alnr.

Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla balantl cihazlarn patlayc ortamda gvenle
kullanlabileceinin, Patlamadan Korunma Dokmannda belirtilmesi halinde bunlar hizmete
sokulabilir.
Bu kural Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemlerle lgili
Ynetmelie (94/9/AT) gre ekipman veya koruyucu sistem saylmayan ancak tesiste
yerletirildikleri yerlerde kendileri bir tututurma tehlikesi oluturan i ekipmanlar ve balant
elemanlar iin de geerlidir.
.
Yaplan risk deerlendirmesinin gerektirmesi halinde;
Her hangi bir g kesilmesinin ilave risklere neden olabilecei durumlarda, bu durumda
kullanlacak ekipmann ve gvenlik sistemlerinin, tesisin dier ksmlarndan bamsz olarak
gvenli bir ekilde almasn srdrmesi mmkn olmaldr.
Otomatik proseslerde amalanan alma koullarndan her hangi bir sapma meydana
geldiinde, otomatik sistemle balantl ekipmana ve koruyucu sistemlere gvenlii tehlikeye
atmamak artyla el ile mdahale yaplabilir. Bu mdahale sadece bu ite yetkili alanlar
tarafndan yaplr.
Sistemin acil durdurulmas halinde, biriken enerji mmkn olduu kadar abuk ve gvenli bir
ekilde boaltlr veya tehlike oluturmayacak ekilde izole edilir.

EKPMANLARIN VE KORUYUCU SSTEMLERN SEMNDE UYULACAK KRTERLER

zellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar iin aada belirtilen blgelerde, karlarnda verilen
kategorideki ekipman kullanlr.
Blge 0 veya Blge 20: Kategori 1 ekipman,
Blge 1 veya Blge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,
Blge 2 veya Blge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.
Kategori M1
Kmr madenlerinde Muhtemel Patlayc ortamlarda srekli almas gereken tehizatlar
Kategori M2
Kmr madenlerinde Muhtemel Patlayc ortam algland zaman almas gereken tehizatlar
PATLAYICI ORTAM OLUABLECEK YERLER N UYARI ARET
Patlayc ortam oluabilecek yerler iin uyar iareti; gen eklinde, siyah kenarl, sar zemin
zerine siyah yazl ve sar zeminin iaret alannn en az %50 si olacak ekilde aada belirtilen
ekil ve renklerde olur.

KAPALI ORTAMLARDA SG

Zehirli Gazlar

Patlayc Gazlar

Karbonmonoksit
Azot oksitleri
Hidrojenslfr
Kkrtdioksit
Radon gazlar
Hidrojen siyanr

Boucu Gazlar

Metan
Etan
Propan
Btan
Asetilen
Argon
Helyum
Karbondioksit
Azot

Havadan Ar Gazlar

Metan
Etan
Propan
Btan
Asetilen
Hidrojen
Karbonmonoksit
Hidrojenslfr
LPG
DOALGAZ

Etan
Propan
Btan
Argon
Karbondioksit
Azot
Azot oksitleri
Hidrojenslfr
Kkrtdioksit
Radon gazlar

Havadan Hafif Gazlar

Metan
Karbonmonoksit
Helyum
Asetilen
Doalgaz
Hidrojen
Amonyak

Kapal Alan almalar ncesinde ortam

atmosferinde bulunan parlayc, patlayc gaz
konsantrasyonu lmnde kullanlan
Cihaza Explozimetre denir.
Karbonmonoksit: Kanda hemoglobin ile
birleerek karboksihemoglobin bileimine
neden olan madde, Tam olmayan
yanmalarda aa kar. Havadan ok az
hafiftir.
Karbondioksit sadece BOUCUDUR

Zehirli ve patlayabilir gaz girii olan Kapal alanlarda almalarda yaplmas gereken
doru ilem sras
Alan tehlikelerden izole et
Alan havalandr
i atmosferi test et
Kapal alana gir
Zehirli ve patlayabilir gaz girii olan Kapal alanlarda almalarda
LEL: 0 veya Gas free olmadan asla sl ilem izni verilmez
Gas free: Kapal alanlarda patlayc gaz sfrlayp temizleme ileminin bilinen ismi
Oksijen baslarak havalandrmaya izin verilmez.
Kullanlan havalandrma tertibatlar exproff olacaktr.
24 volt deerinde seyyar akl lambalar kullanlmaldr
Metan
Renksiz, Kokusuz ve havadan hafiftir
Metan gaznn alt patlama limiti % 5 kabul edilir
Metan gaznn st patlama limiti % 15 kabul edilir
Yer alt Kmr madenlerinde Metan gaznn en iddetli patlama konsantrasyonu % 9,5
kabul edilir
Karbondioksit
Atmosfer havasnda, hacim bakmndan % 0.3-0.4 orannda bulunur
Renksiz ve kokusuzdur
Havadan ardr
Karbondioksit
Atmosfer havasnda, hacim bakmndan % 0.3-0.4 orannda bulunur
Renksiz ve kokusuzdur
Havadan ardr
**Kapal alanlarda asla yalnz allmamaldr, En az 1 kii darda kalmaldr

***Kapal alanlarda Havalandrma yaplamyorsa;

Solunum ekipmanlar kullanlmaldr

Dikkat!
Oksi-gaz kayna,
Alevle kesme ve stma ilemleri yaparken havalandrmaya zel bir
nem gsterilmelidir!
Yoksa; nitrik-oksitlerin deerleri limitleri aabilir

YKSEKTE ALIMALARDA SG
YKSEKLK:
nsandan insana deien ykseklik kavram;
yksek olarak kabul edilir.

nsanlarn ikinci bel omurunu geen yerler

YKSEKTE ALIMA:
Yap ilerinde i sal ve gvenlii ynetmeliine gre Yksekte alma ;
Seviye fark bulunan ve dme sonucu yaralanma ihtimalinin oluabilecei her trl alanda
yaplan alma; yksekte alma olarak kabul edilir.
Not : Ynetmelikte yksekte alma ile ilgili hibir snr rakamsal deer verilmemitir.
Yksekten dmeyi durdurucu ve nleyici bir kiisel koruyucu donanmlar;

Parat tipi emniyet kemeri,

Geri sarmal dmekten koruyucu makara sistemi
ok emici halat ,
Lanyard,
Karabina,
D halkas,
Bel tipi emniyet kemeri,
Yatay ve Dey Yaam Hatlar
Oturma kuaklar
Kurtarc yelekler
Ankraj noktalar

NOT: Gvenlik alar kiisel koruyucu donanm deildir, ortama ynelik koruma yaparlar.
Yksekte almalarda emniyet kemerleri sadece;

Salam ve standartlara uygun iskelelere

Kolon ve kiriler, deme, perde gibi yapsal elemanlara
elik konstrksiyon elemanlarna
Oluturulmu standart ankrajlara balanabilir.

Yksekte almalarda kullanlan emniyet kemerleri ;

Emniyet kemerleri KKD ynetmeliine gre kategori 3 te yer alr
Kapal alanlarda kullanlan emniyet kemerlerinin kullanlmas srasnda genellikle dier kiisel
koruyuculardan (maskeler, solunum cihazlar vb.) birlikte kullanlmaldr
Emniyet kemerleri her kullanmdan nce kontrol edilmelidir
Emniyet kemerleri standartlara uygun ve CE iaretlemesi yaplm olacaktr.
4703 sayl Kanunun 11. ve 12. maddesinde Kategori III ierisinde yer alan fakat CE iareti
tamayan KKDler hakknda cezai yaptrmlar bulunmaktadr.
KKD Kategorizasyon Rehberine Dair Tebli ierisindeki kategorilerde iaretleme:

Kategori I - Yalnzca CE iareti zorunluluu

Kategori II ve III - CE iareti zorunluluu, Onaylanm kurulu inceleme zorunluluu, AT
incelemesi
Kategori III - CE iareti zorunluluu, Onaylanm kurulu inceleme zorunluluu, AT
incelemesi ve ISO 9001
SG kurallar asndan, 50 km/saat rzgar hzndan daha fazla hzlarda yksekte alma
yaplmamaldr
D cephe asansrne yalnzca Teras ve zeminden binilir ve inilir.

D cephe asansrne (Asma iskele) 45 km/saat rzgar hzndan daha fazla hzlarda
alma yaplmamaldr

alan, gvenlii ekipmanlar salam olarak teslim ald ve kullanm eitim olarak
verildii zaman dzenlenen forma; Kiisel Koruyucu Donanm Taahht ve Tesellm Formum
denir.
Baz nemli Ekipman Standartlar
EN 361 : Parat tipi emniyet kemeri Standart numarasdr.

TS EN 1263-1 ve TS EN 1263-2: gvenlik alarnn standart numaras

Yap alannda kullanlan gvenlik ann kullanma klavuzu iyerinde bulundurulur.

EN 355: Yksekten Ani Dmeyi nleyici ok (Enerji)Absorberlarn standart numaras

skele Platformun korkuluklar 1 metre yksekte olmal ve kenar sprgelikleri en az

15 cm ykseklikte olmaldr.
Merdivenlerde 4/1 kural

El merdivenin dzgn ve yatay bir alana, alt ksm ile duvar arasndaki mesafe Dikey
boyunun yaklak drtte biri olacak ekilde yerletirilmi olacaktr.

Merdivenlere trmanrken daima 2 el ve bir ayak veya 2 ayak ve bir el kesinlikle merdivene
tutunmaldr.

Yksekte yaplan geici ilerde, i ekipmannn kullanm ile ilgili olarak dmeleri nleyen
toplu korumaya ynelik koruyucular Seyyar ve sabit merdiven balarnda zorunlu kesintiye
urayabilir.

YAPI LERNDE SALII VE GVENL

YAPI LERNDE SALII VE GVENL YNETMEL;
YOL YAPIM LER,
METRO,
SKELE,
BARAJ,
TNEL,
KONUT,
YER ALTI, YER ST TNEL,
GEM NA,
YIKIM,
KAZI,
SKME
KUYU AMA
BOYA
ilerini YAPI NDEN SAYAR.
*Madenlerin yeralt veya yerstnden karlmas , Madenlerin sondaj kuyular alarak
karlmas , Arama amacyla sondaj yaplmas Yap ii SAYILMAZ!!
BLDRM
veren Yap iine Balamadan nce,

Yap ii 30 gnden fazla srecek ve devaml olarak en az 20 ii alacak

Veya iin bykl 500 yevmiyeyi aacak durumda ise;
(i bir gnlk almas
karl 1 yevmiye cret alr)
iyerinin bal bulunduu alma Kurumu l Mdrlne bildirim yaplacaktr

Bildirim eriinde
verenin ad ve adresi(mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ile ve il adlar)
Grevlendirilmesi halinde proje sorumlusunun ad ve adresi
Proje uygulama safhasndaki salk ve gvenlik koordinatrnn veya koordinatrlerinin ad
ve adresi
in ekli ( yol, baraj, tnel vb)
in balama ve biti tarihi
Alt iverenlerin ismi
alan Says
olacaktr.
Proje
sorumlusu: veren
tarafndan
grevlendirilen
ve
iveren
adna
projenin
hazrlanmasndan, uygulanmasndan ve uygulamann kontrolnden sorumlu gerek veya tzel
kiiyi,
Salk ve gvenlik koordinatr: Projenin hazrlk ve uygulama aamalarnda, iveren veya
proje sorumlusu tarafndan sorumluluk verilen ve bu belirtilen salk ve gvenlikle ilgili grevleri
yapan gerek veya tzel kiileri,
Uygulama Koordinatr : Projenin uygulanmas aamasnda iveren veya proje sorumlusu
tarafndan sorumluluk verilen ve salk ve gvenlikle ilgili grevleri yapan gerek veya tzel kii
Salk ve gvenlik plan: Muhtemel risklerin deerlendirilip, alnacak tedbirlerin, organizasyon
yapsnn, alma yntemlerinin ve bunlara ilikin ilerin ne zaman ve kim tarafndan
yaplmas gerektiinin belirlendii, alt iverenler, kendi nam ve hesabna alan kiiler ve
farkl alma ekipleri arasnda salk ve gvenlie dair hususlarn koordinasyonunun
salanmas amacyla
iveren
veya
proje
sorumlusu
tarafndan
hazrlanan
veya
hazrlanmas salanan plan,
veren veya Proje Sorumlusu Yap iine balamadan hazrlk aamasnda SALIK GVENLK
PLANI hazrlayacaktr.

Proje sorumlusu ve verenlerin sorumluluklar

veren, ykmllkleri bizzat yerine getirebilecei gibi, kendi adna hareket
etmek zere, gerekli fenni yeterlilie sahip olan bir veya daha fazla proje sorumlusu
tayin edebilir.
Salk ve gvenlik koordinatrleri atanm olmas ve salk ve gvenlik koordinatrlerinin kendi
grevlerini yapmalar, alt iverenlerin sorumluluunu etkilemez.

Salk ve gvenlik koordinatrlerinin proje hazrlk aamasndaki grevleri

Salk ve gvenlik koordinatrleri Salk ve gvenlik plann hazrlar veya hazrlanmasn salar.
Proje sresince, birbirini takip eden veya daha sonra yaplacak iler srasnda dikkate
alnmak zere salk ve gvenlik bilgilerini ieren salk ve gvenlik dosyas hazrlar.
Ayn dosyann proje tamamlandktan sonra temizlik, bakm, tadilat, yenileme, ykm ileri gibi
her trl yap iinin gvenli bir ekilde yerine getirilmesi iin ihtiya duyulan bilgileri de iermesi
salanr.
Ayn anda veya birbiri ardna yaplacak i ve i aamalarnn belirlendii i programlarnn
oluturulmas iin teknik ve organizasyona ynelik kararlarn koordinasyonunu
in ya da i aamalarnn tamamlanmas iin ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate
alnarak yaplacak sre hesabnda grevlidir.
zin verilen kiiler dndakilerin yap alanna girmesini nlemek zere gerekli dzenlemeleri
yapar.
verenlerin gerekli tedbirleri uygulamasn ve gerektiinde alanlarn ve kendi nam ve
hesabna alanlarn korunmasn, belirtilen salk ve gvenlik plannn yaplmasnn gerektii
durumlarda bu plann uygulanmasn koordine eder.
Ayn yap alannda, ie sonradan katlanlarda dhil olmak zere, iveren veya alt iverenler
arasnda organizasyonu salar, i kazalar ve meslek hastalklarndan alanlar korumak zere
iverenlerce yaplan almalar koordine eder
zetle Uyulacak kurallar yazl olarak iverene veya proje sorumlusuna bildirir,
iverenin bunlar yapp yapmadn kontrol eder.
*Yap iyeri iverenlerinin veya proje sorumlularnn baz artlara
bal olmak kaydyla ykml olduu hususlar
I- Koordinatr atanmas
II- Salk ve gvenlik plan hazrlanmas
III- alma Kurumu l Mdrlne Bildirim

SKELELER
SKELE KONTROL
Kullanlmaya balamadan nce
Haftada bir
zerinde deiiklik yapldnda veya belli bir sre kullanlmadnda,
Kt hava artlar veya sismik sarsntya veya salamln ve dayanklln
etkileyebilecek dier koullara maruz kaldnda kontrol edilecektir.
KORKULUKLAR
Platformdan korkuluk en az 100 cm. ykseklikte olmaldr.
Herhangi bir ynden gelebilecek en az 125 kilogramlk yke dayankl ana korkuluk
olmaldr.
Korkuluk Platformuna bitiik, en az 15 santimetre yksekliinde topuk levhas olmaldr
Topuk levhas ile ana korkuluk arasnda aklklar 47 santimetreden fazla olmayacak ekilde
konulan ara korkuluk bulunmas salanr.

skelelerde gei amacyla en az 60 santimetre geniliinde geitler kullanlr.

n yapml bileenlerden oluan cephe iskelelerinde tayc sisteme ait dairesel kesitli dey
ve yatay elemanlarn anma d apnn en az 48,3 milimetre olmas, anma et
kalnlklarnn ise malzeme cinsine ve en kk akma dayanmna uygun olmas salanr.

n yapml bileenlerden oluan cephe iskeleleri ve iskele eklinde kullanlan geici i

ekipmanlarnn, TS EN standartlarna ve ilgili dier ulusal standartlara, uygun deilse
kullanlamaz.

Seilen iskelenin kurulum ve kullanm ekline gre salamlk ve dayankllk hesaplar

reticiden temin edilir, mevcut deilse yaplr veya yaptrlr. Bu hesaplar yaplmadan veya
yaplan hesaplar sonucunda iskelenin gvenli olmadnn tespit edilmesi halinde iskeleler
kullanlamaz.

skele sistemlerinin kurulmas, kullanlmas ve skmnde Ekipmanlarnn

Kullanmnda Salk Gvenlik artlar Ynetmeliinde belirtilen hkmlere uyulur.

skelelerin tayabilecekleri azami arlklar, levhalar zerine yazlarak iskelelerin uygun ve

grlebilir yerlerine aslr. Belirtilen bu arlklar aan ykler iskelelere yklenmez.

skelelerin zerine moloz ve artklar ile geii engelleyecek malzemeler braklmaz.

Madeni cephe iskeleleri statik elektrie kar uygun ekilde topraklanr.

Asma skeleler(d cephe cam temizliinde kullanlan iskeleler) alma konumunda devreye
sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle donatlr. Ayrca iskelelerde dmeyi nleyici
tehizat ve ikincil fren sistemleri bulunur.

G tahrikli halatl asma iskele sistemlerinde, ar yk alglama sistemleri, otomatik hz

alglayc sistemler, en dk ve en yksek alma seviyelerinde devreye girecek halat sonu
gibi gvenlik sistemleri bulunur.

skele sistemlerinde alan says kadar dikey yaam hatt oluturulur. 3 alan varsa
3 halat olacaktr.

n yapml bileenlerden oluan cephe iskeleleri ve iskele eklinde kullanlan geici i

ekipmanlarnn,

TS EN 12810-1, TS EN 12810-2,
TS EN 12811-1, TS EN 12811-2 -TS EN 12811-3

standartlarna ve ilgili dier ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmamas
halinde ilgili uluslararas standartlara uygun olmas salanr.

skele kontrol ve bakmlar TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3 standartlarnda

belirtilen kriterlere uygun olarak yaplr.
En az 6 ayda bir kere muayene ve kontrol edilecek ve sonular yap i defterine yazlacaktr

skelelerin kurulmas, sklmesi veya zerinde nemli deiiklik yaplmas,

grevli inaat mhendisi,
inaat teknikeri veya yksek teknikeri;
tersanelerde ise gemi inaat mhendisi gzetimi altnda
ve zel riskleri ve ayrca aada belirtilen hususlar kapsayan konularda yapacaklar ile ilgili
yeterli eitim alm alanlar tarafndan yaplr.
skelelerin kurulmas, sklmesi veya deiiklik yaplmas ile ilgili planlarn anlalmas,
skelelerin kurulmas, sklmesi veya deiiklik yaplmas srasnda gvenlik,
alanlarn veya malzemelerin dme riskini nleyecek tedbirler,
skelelerde gvenlii olumsuz etkileyebilecek deien hava koullarna gre alnacak
gvenlik nlemleri,
skelelerin tayabilecei ykler,
skelelerin kurulmas, sklmesi veya deiiklik yaplmas ilemleri srasnda ortaya kabilecek
dier riskler.

Yksekte yaplan almalar iveren tarafndan grevlendirilen ehil bir kiinin gzetim ve
kontrol altnda gerekletirilir.

geici

Yap alannda kullanlan gvenlik alar standartlara uymak zorundadr.

Gvenlik alarnn kullanma klavuzu iyerinde bulundurulur.
Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarnda gvenli korkuluun bir ksmnn
olarak kaldrlmasnn gerektii durumlarda gvenlik a kullanlarak alma yaplabilir.

Dinlenme ve barnma yerleri

Barnma amacyla adr ve branda kullanlmaz.
Meskn mahal dnda, yol, demiryolu, kpr inaat gibi ak havada yaplan almalarda,
barnma ve benzeri ihtiyalar gidermek amacyla, sadece yanmaz malzemelerden yaplm
adrlar kullanlabilir.
Dinlenme ve barnma yerlerinde sigara imeyenlerin sigara dumanndan korunmalar iin
gerekli tedbirler alnr.
Kaz leri
Kaz (yan) yzlerinde aada belirtilen durumlarda genel kontrol yaplr, kontrol
sonucunda alma ortamnn gvenli olduu belirtilmeden almaya balanlmaz;
a) Her vardiyadan nce,
b) Patlatma yaplyorsa her patlatmadan sonra,
c) Beklenmedik para dmelerinden sonra,
) Desteklerdeki nemli bir zarardan sonra,
d) iddetli ya, don ve kardan sonra.

Meskn mahallerde kaz zerinden geilerin salanmas iin ahap veya metalden yaplm
asgari 80 santimetre eninde ve her iki taraf korkuluklu geitler kullanlr,

Akta yaplan 150 santimetreden daha derin kaz ilerinde ve her derinlikte yaplan temel ve
kanal kazlarnda yan yzeylerin altlarnn erit gibi kazlarak yukardan kertilmesi eklinde
alma yaplmas engellenir.

Havalandrma sisteminin arzalanmas durumunda, yer alt almalar durdurulur ve btn

alanlar tahliye edilir, uygun havalandrma salanncaya kadar kimsenin ieri girmesine izin
verilmez

Kaz ilerinde, 1,5 m. metre derinlikten sonra iilerin inip kmalar iin el merdivenleri
bulundurulmaldr
Yap alanndaki alma yerlerinin, barakalarn ve yollarn aydnlatlmas
Gn na yakn parlak renkte olmal
antiyeye giren yabanc ve misafir kiiler
gvenlii ynnden bilgilendirilir.
Eitime dair tutanak tutulur,
Nezareti ile ynlendirilip,
Kiisel koruyucular verilir.
KKD ile zimmet tutana doldurulur.
antiye ierisinde motorlu tatlar
antiye hz snrna uyulmaldr
Ara zel sinyal sistemlerine sahip olmal ve srcs antiyede tehlike iaretlerine dikkat
etmelidir
Ara ile manevra yaplrken ve yk tanrken ynetici ve ynlendirici personel olmaldr

Merdivenler
Merdivenler uzatlmak amacyla birbirlerine eklenemez.
Sabit Merdivenler 4 basamaktan sonra trabzan yaplacak
4 metreden uzun tanr merdivenlerle el merdivenleri, elik boru veya profilden yaplacaktr.
10 metre yksekliini geen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir dinlenme platformu
yaplacaktr.
Ykm leri
Ykm srasnda kan ta, tula, demir ve moloz gibi artklar kat demelerinde
ylmayacaktr.
Yklan ksmn malzeme ve molozlar kattan kata veya yere gvenlik tedbirleri alndktan
sonra atlacaktr.
Binadaki merdivenler ve bunlarn dayanaklar en sonra yklacaktr.
SALII VE GVENL RSKLERN EREN ALIMALARIN LSTES
1zellikle, alanlarn toprak altnda kalma, bataklkta batma veya yksekten dme
gibi risklerin fazla olduu iler.
2 alann kimyasal ve biyolojik zelliklerinden dolay alanlarn salk ve gvenlikleri
iin risk oluturan maddelerle yaplan iler.
3Radyasyon Gvenlii Ynetmelii uyarnca, denetimli ve gzetimli alanlarn
belirlenmesini gerektiren iyonlatrc radyasyonla allan iler.
4Yksek gerilim hatlar yaknndaki iler.
5Boulma riski bulunan iler.
6Kuyu, yer alt kazlar ve tnel ileri.
7Hava beslemeli sistem kullanan dalglarn yapt iler.
8Basnl hava salanarak keson iinde yaplan iler.
9Patlayc madde kullanmn gerektiren iler.
10Fiziksel zelliklerine bal olarak yksek ses, titreim, basn fark, toz olumas gibi
risklerin fazla olduu iler.
11Ar prefabrike elemanlarn montaj ve skm ileri.

MADENLERDE SG
MADEN YERLERNDE SALII VE GVENL YNETMEL

92/104/EEC sayl Avrupa Birlii Direktifi ile

92/91/EEC Avrupa Birlii Direktifine paralel olarak, hazrlanmtr.

Ateleme: Kaz ilerinde deliklere doldurulmu olan patlayc maddelerin patlatlmasn,

Ateleyici: Patlayc madde kullanlmas koullarn yerine getirmek zere, yeterlik belgesine
sahip kiiyi,
Ayak: Maden ierisinde iki galeri arasnda cephe halinde retim yaplan yeri,
Baca: Maden ierisinden srlen galeriyi,
Baraj: Yeraltnda yangn, su, zararl gaz ve dier tehlikeleri nleyici engelleri,
Br: Yerstyle balants olmayan kuyuyu,
Cep: Galeri, varagel ve vin dip ve balaryla ara katlarnda ve zgaralarda grevli alanlarn ve
ateleme grevlilerinin korunmalar amacyla serbeste snabilecekleri biimde yaplan
yuvalar,
atlak: Ana ktleden ayrlm, her an debilecek paralar,
atlak skm: Bir kademenin kaz ilerinin
debilecek durumdaki paralarn temizlenmesini,

devam srasnda

ana

kitleden

ayrlm,

meydana

getirilen

Freno: Varagel zerinde tamay salayan sistemi,

Grizu: Metann havayla karmn,
Kademe:
Ak
iletmelerde
belirli
basamak eklindeki alma yerlerini,

aralk,

kot

ve

eimlerle

Lam: Ta ierisinde srlen galeriyi,

Nefeslik: Ocak havasnn giri ve k yolunu,
Ocak: Kuyular ve giri k yollaryla yeraltndaki btn kazlar, bu kazlardan kan
pasann kartld yatmlve dz galerileri, dier yollar ve retim yerlerini, karma, tama,
havalandrma tesislerini, yeraltnda kullanlan enerjinin salanmasnda ve iletilmesinde kullanlan
sabit tesisleri, ak iletmelerde giri k yollar ile tm maden kazlar, bu kazlardan kan
pasann dkld dkm sahalarn,
Rset: Kuyu ve baaalarn dip ve balarnn katlardaki yatay yollarla olan balant yerlerini,
Sklama: Lam deliklerine patlayc madde konulduktan sonra kalan boluun gerektii
biimde doldurulmasn,
Sondajla maden karma ilerinin yapld iyerleri:
Madenlerin sondaj kuyular alarak karlmas,
Arama amacyla sondaj yaplmas,
karlan madenlerin ilenmesi hari
Sata hazrlanmas ilerini kapsar.
ev: Kademe, aln ve yzlerindeki eimi,
Topuk: letmelerde gvenlik iin braklan maden ksmlarn,

Varagel: Dolu araba aaya inerken bo arabann yukarya kmasn salayan ve

karlkl arlk esasna gre, eimli dzey zerinde fren ve halat kullanlarak yaplan tama
yerini,
Yeralt ve yerst maden ilerinin yapld iyerleri:
Madenlerin yeralt veya yerstnden karlmas,
madenlerin karma amacyla aratrlmas,
karlan madenlerin ilenmesi hari,
sata hazrlanmas ilerini, ifade eder.
Teknik Nezareti : sal ve gvenlii gereklerinin yerine getirilmesinden ve iletmenin
teknik esaslar erevesinde altrlmasndan sorumlu, maden mevzuatna gre grevlendirilmi
maden mhendisine;
Teknik nezareti, en az 15 gnde bir, ocan ii altrlan yerlerini denetlemek, sonucunu,
noterce onayl teknik nezareti rapor defterine, ngrecei neri ve nlemlerle birlikte yazp
imzalamak zorundadr.
Deneyimli ii: Ocak iinde, herhangi bir ite, en az 6 ay altktan sonra, bu ii yalnz
bana yapabileceklerine ve ocan gvenlik ve alma koullarna uyum saladklarna
yetkililerce kanaat getirilen iiler deneyimli iidir.
veren,
Salk ve gvenlik dokman hazrlanmasn ve gncellenmesini salar.

Salk ve gvenlik dokmannda zellikle aadaki hususlarn yer almasn salar:

alanlarn iyerinde maruz kalabilecekleri psikososyal riskler dahil olmak zere risklerin
belirlenmesi ve deerlendirilmesi.
Alnacak uygun tedbirler ile hazrlanmas gereken ynergelerin ve planlarn hazrlanmas.
alma yerlerinin ve ekipmann gvenli ekilde dzenlenmesi, kullanlmas ve bakmnn
yaplmas.
Salk ve gvenlik dokmannn iyerinde almaya balanlmadan nce hazrlanmasn ve
nemli deiiklikler veya ilave yapldnda ya da iyerinde meydana gelen i kazas; alan,
iyeri ya da i ekipmann zarara uratma potansiyeli olduu halde zarara uratmayan
olaylardan sonra gzden geirilmesini ve ihtiya halinde revize edilmesini salar.
veren, gerekli kayt ve bildirimleri yapar.

Bir iyerinde birden ok iverene ait alanlarn bulunmas durumunda,

Her iveren kendi kontrol altndaki ilerden sorumludur.
Ancak iyerinin tamamndan sorumlu olan iveren, alanlarn salk ve gvenliinin
korunmas ile ilgili tedbirlerin uygulanmasn koordine eder.
Kendisine ait salk ve gvenlik dokmannda koordinasyonun amacn ve bu koordinasyonu
salamak iin alnacak tedbirler ile uygulanacak yntemleri belirler.
Bu koordinasyon her bir iverenin Kanunda belirtilen sorumluluunu etkilemez.

Daha nce hazrlanan mevcut salk ve gvenlik dokmanlar bir yl ierisinde bu

Ynetmelik hkmlerine uygun hale getirilir.

Sondajla Maden karmada SG

Salk ve gvenlik dokmannda, gerekli grlmesi halinde allan yerler gzetim yapan kii
tarafndan her vardiyada en az bir defa kontrol edilir.
Tek vardiyayla allan iyerlerinde veya tatil gibi gvenlii riske sokacak kadar ara
verilmesinden sonra, alanlar ocaa girmeden ve herhangi bir faaliyete balanmadan nce,
sorumlu kiiler tarafndan ocan her yeri salk ve gvenlik ynnden denetlenir;
alamaya uygun artlarn varl tespit edilmeden ocaa girilmesine izin verilmez.

Her iyeri iin alanlarn

o Salk Ve Gvenliklerinin Korunmas,
o Patlayc Maddelerin Tanmas,
o Depo Edilmesi
o Ekipmanlarnn Gvenli Bir ekilde Kullanlmas in Gerekli Kurallar Belirleyen
Yazl Talimatlar Hazrlanr.

o
o
o
o

Bu Talimatlar, Acil Durum Ekipmanlarnn Kullanmna Ve yerinde Veya yeri

Yaknndaki Herhangi Bir Acil Durumda Nasl Hareket Edileceine likin Bilgileri De
Kapsar.
Salk Ve Gvenlik Dokmannda, Gerekli Grlmesi Halinde,
Hem Tehlikeli lerin Yaplmasnda
Hem De Dier lerle Etkilemesi Sonucu Ciddi Tehlikelere Neden Olabilecek Rutin
lerin Yaplmasnda Bir alma zin Sistemi Uygulanr.
Yaplacak iten nce, i srasnda ve i bitiminde uyulacak artlar ve alnacak
tedbirleri belirten alma izni, almaya balanmadan nce yetkili bir kii tarafndan
yazl olarak verilir.

Mekanik ve elektrikli ekipman

Mekanik ve elektrikli ekipmann seimi, kurulmas, uygun yerlere yerletirilmesi, hizmete
alnmas, iletilmesi ve bakmnda, alanlarn salk ve gvenlii iin,
Makina Emniyeti Ynetmelii
Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii hkmleri dikkate
alnr.

yerinde, elektrik ebekesini ve ebekedeki sabit aygt ve tesislerin yerlerini gsteren, lekli,
ayrntl ve gncel bir plan bulundurulur.

Yeralt ocaklarnda kullanlacak ekipman ve tesisatlar ile bu tip madenlerin grizu gaz ve/veya
yanc tozlar tarafndan muhtemel tehlike oluturabilecek yerst tesislerinde kullanlan paralar
Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemler ile lgili
Ynetmelik (94/9/AT)te belirtilen I. Grup Tehizat kategorisine uygun olmaldr.

alma gerilimi 42 voltun zerinde ise, elektrik kaa yapabilecek elektrikli aygtlar ve
madeni ksmlar, topraklamayla gvenlik altna alnr.

Ocak ii ebekesine ve buna bal devrelere ait topraklama iletkenlerinde kesiklik veya kopukluk
bulunmayacak; kablo ekleme kutular veya balklarnda, gvenli biimde kprleme yaplr.

Balant yerlerinde boya, oksit ve pas nedeniyle topraklama direncinin ykselmesine izin
verilmez.

Elektrik tesisatyla ilgili mevzuat, baka bir topraklama sistemine izin vermedike, ocak ii
ebekesinin herhangi bir noktasndaki topraklama, ancak ocak dndaki bir
topraklama tesisiyle birletirilerek yaplabilir.
Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde,
Elektrikli tesisatlar ve iten patlamal motorlarn gcn otomatik olarak kesen aygtlar,
belirlenmi yerlerdeki gaz birikimlerini otomatik ve devaml olarak len kontrol aygtlar ve
otomatik alarm sistemleri salanr.
Otomatik ve mekanik lm sonular salk ve gvenlik dokmannda ngrld ekilde
kayt altna alnr ve saklanr.
Zararl ortam havasndan korunma
Zararl maddelerin knn kaynanda engellenmesi,
Kaynandan emilmesi veya uzaklatrlmas,
Bu maddelerin ortam havasndaki younluunun
alanlarn risk altnda olmas nlenir.

azaltlmas,

gibi

tedbirler

alnarak

Patlayc maddeler ve ateleyiciler

Patlayc maddelerin ve ateleyicilerin
depolanmas,
tanmas ve
kullanlmas,
sadece bu konuda yetkili ve ehil kiiler tarafndan yaplr.
Bu iler, alanlar iin risk oluturmayacak ekilde organize edilir ve yrtlr.
letmelerin yapsna uygun nitelikte patlayc maddeler ve kapsller kullanlr.
Patlayc maddeleri yeterlilik belgesine sahip ateleyicilerden bakasnn almasna ve
atelemesine izin verilmemelidir.

PATLAYICI MADDE DEPOSU

50 kilogramdan az patlayc madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir,

Daha ok patlayc madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluturan yolla
girilmeli ve patlayc madde deponun son ksmna konulmaldr.
Bir patlama olaslna kar, patlayc madde depolarnn karsna, dirseklerden en az
metre derinlikte hz kesici cepler yaplmaldr.
Yeralt deposunda, scakln 8 dereceden aa ve 30 dereceden yukar olmamas
salanr.
Patlayc madde datm, depo kndaki zel bir cepte yaplr ve buralarda statik elektrik
boalmasna kar gereken tedbirler alnr.
Patlayc maddeler zel sandklar iinde tanr ve bu sandklarn iine baka bir madde
konulamaz.
Kapsllerle dier patlayc maddeler ayn kap iinde bir arada bulundurulamaz ve
tanamaz.

Ateleyici, manyeto ve sandklarn anahtarlarn kendi zerinde bulundurur.

Ateleyicinin vcudundaki statik elektriin boaltlmas iin gerekli tedbirler alnr.
Bir kiinin tayabilecei patlayc madde miktar 10 kilogram geemez.
Patlayc madde depolarnda, patlayc madde ve bu maddelerin tketim kayd tutulur.

Sklama maddesinin boyu 40 santimetreye kadar olan kartular iin 35

santimetredir.
Fazla her kartu iin, kartu boyunun yars kadar, sklama maddesi eklenir.
Patlayc maddenin boyu, delik derinliinin yarsn geemez.
Artan boluk, sklama maddesiyle doldurulur.
Lam deliklerinin doldurulmas ve sklanmas, bizzat ateleyici veya onun gzetim ve
sorumluluu altnda bu konuda deneyimli usta veya alan tarafndan yaplr.
Sklama iletken olmayan zel ubuklarla yaplr.
Fitiller ve kapsller zel kapsl pensesiyle sktrlr.
Kapsller kartulara ateleme yaplaca srada yerletirilir ve lam delikleri ancak
atelenecekleri zaman doldurulur.
Kapsl tellerinin ularnn temizlenmesi, birbirlerine ve ateleme tellerine balanmas ve
atelenmesi iini bizzat ateleyici yapar.
Lam atlacak yeri en son ateleyici terk eder.
Beten ok lamn ayn zamanda atelenmesi seri halinde elektrikle yaplr.
Yanc ve parlayc gazlar bulunan tozlarn yanmas ve patlamas tehlikesi olan ocaklarda,
fitille ateleme yaplamaz.

Elektrikli kapslle ateleme yaplan yerlerde lam deliklerine teknik amonyum nitratn
doldurulmasnda kullanlan pnmatik ve mekanik aralar uygun biimde topraklanr.

Doldurulacak lam says, elektrikli ateleme aracnn patlatabilecei kapsl saysnn

yarsn geemez.

Atelemeden nce, btn balantlar gzden geirilir ve zel lm aygtlar ile devre
kontrol yaplr.

Lam atldktan sonra, elektrikli atelemede en az 5 dakika,

fitil veya benzeri atelemede 1 saat gemeden ve yetkili kimseler tarafndan dikkatle
muayene edilip tehlike kalmad bildirilmedike ateleme alanna kimsenin girmesine izin
verilmez.

Patlamam patlayc madde artklar, bir sorumlu kiinin gzetiminde, mmknse o lam
delen alan tarafndan, patlamam lam deliinin en az 30 santimetre yaknnda, ona
paralel baka bir delik delinip doldurularak atelenir.

Ateleyici, lam deliinde kalan patlamam patlayc maddeleri zararsz hale sokamazsa,
bacadaki almay durdurur;

Patlayc maddelere ilikin ynerge:

Bu Ynergede;
o Patlayc madde depolarnn yerini gsterir planlar,
o Ateleyiciler ile patlayc madde depolarna girmeye yetkili alanlarn listesi,
o Patlayclar nem, bozulma ve donmaya kar korumak iin alnacak tedbirler,
o Patlayc madde tketim plan,
o Tecrit (ayrma) tedbirleri,
o Havalandrma,
o Patlama ve yangna kar alnacak tedbirler,
o Yangn halinde gaz ve dumanlarn boaltlmas,
o
Patlayc maddelerin tanmasna dair kurallar, ile ilgili hususlar yer alr.
Tama ile ilgili hususlar
Kurtarma ileri gibi zel durumlar hari olmak zere alanlar sadece insan tamak iin imal
edilmi aralarla tanr.
Lokomotiflerin nnde beyaz veya sar, son arabann arkasnda da kolay grlr krmz bir
iaret lambas bulundurulur.
Arama, kurtarma ve tahliye
veren Arama, kurtarma ve tahliye konusunda yeterli sayda destek eleman grevlendirilir.
yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik kapsamnda destek eleman grevlendirme
zorunluluunun 10dan az olduu ve alan saysnn da 10dan az olduu ocaklarda en az
10 alann konu ile ilgili eitim almas salanr.
armayn Ynetmelikte Aynen bu ifade var. nanmyorsanz an bakn
Kan zor olduu, zaman ald veya sala zararl havann solunabilecei veya
oluabilecei yerlerde, temiz hava salayan tanabilir solunum cihazlar bulundurulur.
Bu cihazlar en ksa srede ve kolaylkla ulalabilir ve kullanma hazr ekilde muhafaza edilir.
Yer alt ve yerst maden iyerlerinde arama, kurtarma ve tahliye ekiplerinin hzl ve etkili
bir ekilde mdahale edebilmesi iin uygun bir kurtarma istasyonu kurulur.
Ancak, yarap en ok 50 kilometre olan alan iinde bulunan maden iyerleri, merkezi bir
yerde, ortaklaa bir kurtarma istasyonu kurabilirler.
Bu hkm, ayn iyerinin eitli ocaklar iin de geerlidir.
yerleri, bu istasyonun kurulu ve ynetim giderlerini, altrdklar alanlarn saysna
gre aralarnda paylarlar.
Dinlenme yerleri
Yaplan iin zellii nedeniyle alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli hallerde
veya 10 ve daha fazla alann bulunduu iyerlerinde uygun bir dinlenme yeri salanr.
YERST MADEN LERNN YAPILDII YERLERNDE UYGULANACAK
ASGAR ZEL HKMLER
alma yaplan her kademeye ait en az bir adet alma yolu olur.
Yldrm dmesi tehlikesi varsa; elektrikli kapslle ateleme yaplan ak ocaklarda, lam
delikleri gerekli tedbirler alnmadan doldurulmaz.
Tehlike lamn doldurulmas srasnda meydana gelmise doldurma ilemi derhal durdurulup,
patlamann olaan etki alan dna klr ve tehlike geinceye kadar bu alana kimsenin
girmemesi iin gerekli tedbirler alnr.
Kaz ya da lamlarla oyularak kademe alnlarnn askya alnmas (ters skarpa) suretiyle
allmas yasaktr.
Elle kaz ve ykleme yaplan ak ocaklarda kademe ykseklii 3 metreyi geemez.
Bu ocaklarda ev as ise, jeolojik ve yapsal zellikler de dikkate alnarak,

 salam arazide 60 dereceyi,

kntl ve ezik arazide, kum, akl ve dere tortular olan yerlerde, killi tabakalarda,
ayrma uram kalkerlerde, paralanm volkanik ta ve tflerde 45 dereceyi,
kaygan ve sulu yerlerde 30 dereceyi geemez.
Ak iletmelere ilikin ynerge: Kazc ve doldurucu makinalarn altrld veya derin
lam deliklerinin uyguland iyerlerinde ynerge hazrlanr.
Kademelere verilecek en ok ykseklik,
Gvenle almaya imkan verecek kademe dzl, genilii,
allan yerin zelliine, jeolojik, tektonik yapsna ve fiziksel zelliine gre kademelere
verilmesi gereken ev derecesi,
Lam atlacak yerin zelliine gre, lam derinlii, lam aralklar ve lam deliiyle
kademe yznn dibi arasndaki uzaklk ve buna gre konulmas gereken patlayc madde
miktar,
Ateleme srasnda alanlarn ve makinalarn gvenlikleri iin alnmas gereken tedbirler,
Makinalarn alma koullar, manevra yerleri, ykleme, tama ve boaltma ilerinde
uygulanacak gvenlik tedbirleri,
Patlayc madde doldurma, sklama ve ateleme srasnda alnacak gvenlik tedbirleri,
alma yerlerine grevlilerden bakalarnn girmesine kar tedbirler,
Patlayc maddelerin depolanmas, kullanlacaklar yere gvenli biimde tanmalar ve
kullanlmalarna ilikin tedbirler, gibi hususlar yer alr.
YERALTI MADEN LERNN YAPILDII YERLERNDE UYGULANACAK
ASGAR ZEL HKMLER
Yeralt alma planlar (imalat haritas)
Yeralt almalarn aka gsterecek lekli bir yeralt alma plan hazrlanr.
Yeralt alma planlar en ge ayda bir gncelletirilir ve iyerinde bulundurulur.
Tm yeralt almalarnda, alanlarn kolayca ulaabilecei, birbirinden bamsz ve
gvenli yapda en az iki ayr yoldan yerst balants bulunur.
Bu yollar arasndaki topuk 30 metreden aa olmaz, bu yollarn azlar ayn at
altnda bulundurulmaz.
Yeralt alma yerleri ve yollar
Tama elle veya bir mekanik arala yapld takdirde,
yaya yollar galeri tabanndan en az 180 santimetre ykseklikte
ve aralarla galerinin yan duvarlarndan birisi arasnda en az 60 santimetre mesafe
kalacak ekilde braklr.
Yaya yolu braklmasna imkan yoksa ve tama srasnda alanlarn geli ve gidiine
veya almasna izin verilmise, yollarn yan duvarlarnda, uygun aralklarla, en az iki
kiinin sabilecei yeterli boyutlarda cepler yaplr.
Bu cepler bo ve temiz tutulur ve kolayca grnr hale getirilir.
Tamann bantlarla yapld yollar bu hkmn dndadr.
Nakliyat

Tek karma sistemli kuyularda insan tanmas sresince, malzeme tanmas yasaktr.

ki karma sistemli kuyularda kompartmanlarn birinde insan tanrken dierinde

malzeme tanabilir.

Tama yollarndaki hava iinde patlamaya neden olabilecek miktarda kmr tozu
bulunan veya metan oran % 0.3 geen kmr ocaklaryla kkrt tozu bulunan
kkrt ocaklarnda, elektrikli lokomotifler kullanlmaz.

Kmr ve kkrt ocaklarnda, benzinli lokomotiflerin ve benzinle alan aralarn

kullanlmas yasaktr.

Dizel lokomotiflerde egzoz gazlarnn tehlikesine kar, uygun sistemler kullanlmas

zorunludur.


Freno ve vinlerle tama yaplrken alanlarn vin ve varageller ile tama yaplan
yollardan yryerek ini k yasaktr.

Vin ve varagellere ancak tama durdurulduu zaman ve sann izni alnarak girilir.
lgililer, bu durumlarda, nceden, gerekli gvenlik tedbirlerini alrlar.
Ocaklarda kullanlacak mekanik tat sistemi iin ynerge hazrlanr.
Bu Ynergede;
o nsan tamas srasnda alnacak gvenlik tedbirleri,
o Tama yaplan yerlerde uyulacak kurallar, grevlendirilen kiiler,
o Elle veya mekanik vastalarla tamalar srasnda kullanlacak gzergahlar,
o Bakm ve onarm gibi durumlarda grevlendirilecek kiiler,
o Zorunlu hallerde tama vastalarnn hareketlerinin dzenlenmesi, kancalama ve
kanca kesilmesi ve durdurulmas iin gerekli ara ve gereler,
o Nakliyat srasnda uygun kesit, ebat ve eimde yolun bulunmas ile ilgili hususlar,
o Hz ile ilgili hususlar,
o Freno ve vinlerle tama yaplrken alanlarn yryerek ini k ile ilgili gerekli
gvenlik tedbirleri,
o Her kafeste veya kafesin her katnda tanabilecek alan says ile kafesler ve
halatlarla ilgili gvenlik tedbirleri,
gibi hususlar yer alr.
Kuyularda tama
Tama halatyla kafes arasndaki balayc paralarn (koum dzeni) maruz kalabilecekleri
dinamik arpma ve gerilmeler de hesaba katlm olmak kouluyla, yapmda uygulanacak
gvenlik katsays, kafesin tayaca en ok statik yke nazaran en az 12 olmaldr.
Tayc halatla kafes arasndaki koum dzeni, alt ayda en az bir kez, zincirler,
ayrma kancalar ve dier paralar sklmek, paralarn kesitleri uygun aletlerle llmek
suretiyle anma, pas ve atlak bulunup bulunmad ynnden muayene edilir.
Doldurma istasyonlar ve garajlar
Akmlatrl lokomotiflerin akmlatrlerinin ocak ierisinde doldurulmalar ve deitirilmeleri
aada belirtilen koullarda ve doldurma istasyonlarnda yaplr:
Doldurma odalar ve istasyonlar amaca uygun biimde donatlr.
Buralar iyice havalandrlr ve kan hava dorudan ana hava dn yoluna verilir.
Oda ve istasyonlar yanmaz malzemeden yaplr.
Elektrolitle yapmalara kar koruma tedbirleri alnr.
Elektrik tesisat bu gibi yerler iin kabul edilir tipten olur.
Aydnlatma armatrlerinin bakm dzenli olarak yaplr.
Tahkimat
Ocak grizulu veya damar kendi kendine yanmaya elverili ise ayak arkas, tavan veya
yanlarda meydana gelen boluklar skca doldurulur ve dier salk ve gvenlik tedbirleri
alnr.
Yeralt maden ocaklarnda ak tutulmas gereken her yerde tavan kendini tayacak kadar
salam olmadka tahkimat yaplmas zorunludur.
Tahkimat yaplmas zorunlu olan ocaklarda ynerge hazrlanr ve alanlarn grebilecei
yerlere aslr.
Bu Ynergede;
Ocakta tahkimat gerektiren her ksmda (ayak, tavan vb.) tahkimattan sorumlu alann
belirlenmesi,
Tahkimatn yaplmas srasnda evre gvenliinin alnmas,
alma yaplan her ayakta uygun nitelik, miktar ve ebatlarda tahkimat malzemesinin
bulunmas,
allan yerin zelliine, jeolojik, tektonik yapsna ve fiziksel ve kimyasal zelliine gre
kademelere uygun tahkimat yaplmas ile ilgili gerekli tedbirler,
Kendiliinden yanmaya meyilli ve grizulu ocaklarda tahkimat yaplmas ile ilgili gerekli
tedbirler,
Gvenle almaya imkan verecek arn dzl ile ayak ba ve dibi arasndaki hiza
genilii ilgili tedbirler,

 Tavan tahkimatnn geri kazanlmas,

Ayak arkasnn drlmesi ile ilgili hususlar yer alr.
Havalandrma
Mekanik havalandrma sistemi kullanlan ocaklarda hava akm mmknse doal hava akm
dorultusunda ynlendirilir.
Havalandrma sistemlerinin devre d kalmamas iin bu sistemler devaml surette izlenir ve
istenmeyen devre d kalmalar bildirecek otomatik alarm sistemi bulunur.
nsan ve malzeme tamasnda kullanlan kuyularda, lamlarda, ana nefeslik yollarnda,
eimli ve dz yollarda, hava hz, saniyede 8 metreyi gemez.

Havasnda % 19dan az oksijen,

% 2den ok metan,
% 0.5den ok karbondioksit,
50 ppm (%0.005) den ok karbonmonoksit ve dier tehlikeli gazlar bulunan
yerlerde ALIILMAZ.

8 saatlik alma iin msaade edilen en yksek hidrojenslfr oran 20 ppm (%

0,002)dir.
Ana vantilatr ve aspiratrler birbirinden bamsz iki ayr enerji kaynana balanr.
Ocan eitli ksmlarnda, scaklk ve nem oran dzenli olarak llr.
Nem oran gz nnde bulundurularak hava scaklnn sala zararl dzeye ykselmemesi
iin gerekli tedbirler alnr.
Bu dzeye yaklaldnda lme ilemi her gn gerekli grlecek aralklarla yaplr ve lme
sonular havalandrma defterine yazlr.
Hava giri kuyusundan kmr tozu girmesini nlemek zere yerstnde gerekli tedbirler
alnr. Ayrca kuyular ve evreleri belirli aralklarla toz birikintilerinden temizlenir.
Tozlarn havaya karmasna engel olacak tedbirler alnmad takdirde ocak dnda hava
giri kuyusuna 80 metreden daha yakn eleme ve ayklama tesisi kurulmaz.

Bu

Havalandrma ile ilgili ynerge hazrlanr ve alanlarn grebilecei yerlere aslr.

Ynergede;
Havalandrma sisteminin doal ya da cebri olarak salandna dair bilgi,
Havalandrma plan hakknda bilgi,
Havalandrmay etkileyebilecek durumlar, Havalandrmann yaplmad blgeler,
Hava lmlerinin kim tarafndan, hangi aralklarla ve nerelerde yaplaca,
Yaplacak gaz lmleri,
lmler sonrasnda alnacak tedbirler, ile ilgili hususlar yer alr.

Patlayc madde kullanm yasa

Patlayc madde;
o Emniyet lambas veya metan detektrleriyle yaplan lmlerde % 1 veya daha ok
metan bulunan ksmlarda,
o Grizu bulunmas muhtemel yerler, grizu kontrol yaplamayan eski veya yeni imalat
boluklar veya atlaklar olan yerlerde,
o Tkanm kmr, br ve silolarn almasnda,
o Kapatlm yangn barajlarnn almasnda,
KULLANILMAZ.

Yeralt Kmr madenlerinde yaplacak bir patlama iin;

Patlatma yaplabilmesi iin Ateinin yeterlilik C belgesi olmaldr
Atei yeterlilik belgesi snavlarnn ve dier faaliyetlerin Yrtcs ileri Bakanldr
Atei olmak isyetenlerin en az ilkokul mezunu ve 18 yan doldurmas gerekir

Yeralt kmr ocaklarnda kmrn kendi kendine yanmas ileminde,

Kmrn kl ierii
Kmr iinde prit orannn yksek olmas
Kmrn uucu madde orannn yksek olmas nemlidir

Grizulu maden ocaklar

Bacalar, ani grizu boalabilecek ynlerde veya grizu bulunabilecek eski alma yerlerinde
devam ettirildii takdirde, yapsal zellikler gz nnde bulundurularak en az 25
metre boyunda kontrol sondajlar yaplmas salanr.
Kontrol sondaj deliklerinde, grizu veya tehlikeli gazlarn varl anlalrsa, i
durdurulur;
Grizulu ocaklarda havalandrma ile ilgili deerler her vardiyada llr, metan gaz lmleri
bu lmlerle beraber yaplr.
Havada % 1den ok metan gaz tespitinde, bu oran % 1in altna dnceye kadar
lmler aralksz srdrlr.
retim nitelerinden dn havas iinde ve retim yerlerindeki gazlarn birikebilecei
yerlerde metan gaz seviyesi srekli olarak izlenir.
Btn grizulu ocaklarn, havalandrma plannda tespit edilen istasyonlarnda, en ge 10
gnde bir gerekli lmler yaplr
Tali havalandrma sadece ana havalandrma ak ile balants bulunan, ilerleme almalar
ve kurtarma almalarnn yapld yerlerde uygulanr.
retim yaplan yerlerde sadece alanlarn salk ve gvenlii iin yeterli ek tedbirler
alnmas artyla tali havalandrma yaplabilir.
Tali havalandrmada ksa devreyi nleyecek tedbirler alnr.
Havalandrma esas itibariyle aadan yukarya doru yaplr.
Eimi hibir ksmda % 10 u gemeyen kesitinin herhangi bir noktasnda grizu
toplanmasna imkn bulunmayan ve grizu birikimini nleyecek hava akm salanan galeriler
havalandrma bakmndan dz saylr.
Hazrlk ileri veya grizu birikimlerini datmak amacyla yaplan iler dnda, blmeyle veya
borularla havalandrma yaplmaz.
Ayn hava akmndan yararlanan ayaklarda ve damar iindeki dz ve eimli yollarda
metan oran % 1,5u, bunlarn baland hava dn yollarnda % 1i gemez.
Grizulu ve yangna elverili kmr damarlarnn bulunduu ocaklarda, tm alanlar,
alma sresince, yanlarnda karbonmonoksit maskesi veya ferdi oksijen
kurtarclar tar ve gerektiinde kullanr.
Btn grizulu ocaklarda her biri tek bana ocan havalandrlmasn salayacak gte,
birinin herhangi bir nedenle durmas halinde dieri derhal alacak durumda iki
havalandrma grubu bulunur.
Havasnda % 2den ok metan tespit edilen ocaklarda veya ocak ksmlarnda,
alanlarn kurtarlmas ve grizunun temizlenmesi dnda alma yaplmaz.
Metan orannn alma ortamnda sk sk deitii hallerde, metan oranna gre ayarl, ses
ve k uyars yapan metan dedektr bulundurulur veya bir merkezden izlenebilecek
otomatik kontrol sistemi kurulur.
Genel havasndaki metan oran % 1,5i geen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli
aygtlarn gerilimi derhal kesilir ve artlar dzelmedike yeniden verilmez.
Ateleyici grizulu ocaklarda lam deliklerini doldurmadan nce 25 metre
yarapndaki bir alan iinde ve zellikle tavandaki boluklar, atlaklar ve oyuklarda grizu
lm yapar.
Bu lmede % 1 veya daha yksek oranda metan tespit edilirse lamlar
doldurulmaz.
Ateleyici, lamlarn doldurulmasndan sonra ve atelemeden nce lm tekrarlar.

 Metan oran % 1in altndaysa lamlar atelenir, stndeyse % 1in altna

dnceye kadar ateleme yaplmaz.
Kmr tozu bulunan veya kmr tozu oluabilecek kmr damarlarnn bulunduu ocaklarda,
atelenecek yerlerde lam delikleri doldurulmadan nce ta tozu serpmek, sulamak gibi
koruyucu tedbirler alnr.

Yanc toz bulunan maden ocaklar

Zincirleme toz patlamalarna neden olabilecek yanc toz ve/veya grizu patlamalarnn
yaylmas patlama barajlar yaplarak nlenir.
Kmr ocaklarndaki arabalar, ilerinden kmr tozu dklmeyecek biimde olur.
retim, ykleme, tama, aktarma ve boaltma yaplan yerlerde tozun havaya yaylmasn
nlemek iin plverize su fisketeleri gibi gerekli tedbirler alnr.
Kullanlacak ta tozu, olabildiince nem tutmayacak, silis iermeyecek, iinde %
1,5dan ok organik madde bulunmayacak ve sala zararl etki yapmayacak
nitelikte olur.

Gaz kaa, gk veya su baskn

Yanc toz ve/veya grizu patlamalarnn olabilecei veya yeralt suyunun tehlikeye neden
olaca ocaklarda allmakta olan yerler yaknnda, zararl gazlarn bulunma ihtimali olan su
birikintilerinde, eski alma yerleri ve buralardaki sularda uzunluklar 25 metreden aa
olmamak zere aln ynnde kontrol sondaj yaplr.

Denizlerdeki Tesislerde Uygulanacak Asgari zel Hkmler

Salk ve gvenlik dokmannda riskli olarak belirlenen tm yerler, uygun yangn alglama ve
yangndan korunma, yangnla mcadele ve alarm sistemleri ile donatlr.
Bu sistemler en az aadakileri kapsar:
Yangn alglama sistemleri.
Yangn alarmlar.
Yangn iin ana su borusu.
Yangn vanalar ve hortumlar.
Basnl su sistemleri ve gstergeleri.
Otomatik sprink sistemleri.
Gazl sndrme sistemleri.
Kpk sistemleri.
Tanabilir yangn sndrcler.
tfaiyeci ekipmanlar.

Tahliye ve ka
Cankurtaran sandal, botu, can simidi ve yelei ile ilgili asgari gerekler aada belirtilmitir:
Yeterli bir sre hayatta kalmay salayacak uygunlukta ve donanmda olur.
Btn alanlara yetecek sayda olur.
yerine uygun zellikte olur.
levleri ve kullanlacaklar koullar dikkate alnarak uygun malzemeden yaplm olur ve
kullanm iin hazr bulundurulur.
Kullanldklarnda dikkat ekici renklerde olacak ve kurtarma ekibinin dikkatini ekmekte
kullanlacak aralarla donatlr.

Bu barnaklar aadaki zelliklere sahip olur.

Salk ve gvenlik dokmannda belirtildii ekilde, patlamalarn etkisine, duman ve gaz
szmalarna ve yangn kmasna ve yangnn yaylmasna kar uygun ekilde korunur.
Uygun havalandrma, stma ve aydnlatma sistemleri ile donatlr.
Her katta, ka yollarna alan birbirinden bamsz en az iki k yeri bulunur.
Dier alanlardan gelebilecek, sala zararl grlt, koku ve dumana ve sert hava koullarna
kar korunmal olur.
Tehlikeli alanlardan uzakta ve alma yerlerinden ayr olur.

Snavlarda sorulmu Problem zmleri

SORU- Yeralt kmr ocanda bir ayakta (kmr retilen yer ), ayak iine szan metan gaz
miktar 0,05 m / sn dir. Dn havasnda metan orannn % 0,8 'i gememesi iin ayaa ne
kadar temiz hava gnderilmelidir?

Cevap : Burada

Q: istenilen hava ise cevap

Q:

100 x 0.05 m / sn
............................
0,8

= 6,25 m/sn

SORU- Bir galeride almalar srasnda devaml olarak 2,4 gr/dk toz olumaktadr.
Toz konsantrasyonunu 5mg/m ten aada tutabilmek iin en az ne kadar temiz hava
gnderilmelidir?

Cevap -

2.4 gr= 2400 mg

A= 40mg /sn

1 dakika= 60 sn.

2400mg/60 sn = 40mg / sn

Np= 5 mg/m3
40 mg/sn
Q = .................................... =
5 mg /m3 - 0

8,00 m/sn

YANGIN
Yanma

Yanc madde, s ve O2 nin oluturduu kimyasal zincirleme egzotermik (s veren)

reaksiyon.
Bir kimyasal olaydr.
Yanc maddelerin belirli bir s seviyesinde oksijen (O 2) ile birlemesidir.
Ortam havasndaki oksijen miktarnn, yanmay salayacak seviyenin stnde olmas
(genelde %16nn st) gereklidir.
Yangn, kontrol d yanma olaydr.
Yanmann balangc alevlenme ssna ihtiya duyan yani endotermiktir.

*Tm maddeler gaz ve buhar fazda yanmaya balar

Hzl Yanma
Yanma olaynn btn belirtileriyle balad olaydr. Yanmann tm belirtileri mevcut olup,
bunlar alev, s, k ve korlamadr.
Parlama
Parlayc maddelerin belli oranda hava ile karmlar ok kolay bir ekilde alev alarak
yanmalarna sebep olur. Bu tr yanma olayna parlama denir (benzin buharlarnn sebep olmas
gibi.).

Parlama kolayca ate alan maddelerde grlen bir olaydr

Yanc bir svya ilikin buharn, hava ile yanc bir karm oluturmas halinde, sv
yzeyine yakn bir tututurucu kaynan etkisiyle, bu karmn yanmaya balad en
dk scaklk "parlama noktas" olarak adlandrlr
Genel olarak bir svnn parlama noktas ne denli dkse, yangna neden olma riski o
denli byktr
Kolayca ate alan maddelerin yangn ve patlama riski kat maddelerden daha yksektir
Yanma olaynn yangna dnmesi iin Zincirleme reaksiyon gereklidir

Bir sv veya gazn Parlama noktasnda s uzaklatrlr ise yanma kendi kendine
devam Etmez

Bir sv veya gazn Tutuma veya Alevlenme noktasnda s uzaklatrlr ise yanma
kendi kendine devam Eder.
Alevlenme noktas:
Isnan maddeden kan gazlarn, bir alevin geici olarak yaklatrlp uzaklatrlmas sonucunda
yanmay srdrd en dk scakl,
Alt Patlama Limiti -The Lower Explosive (flammable) Limit (LEL) :
Bir tututurma kayna ile temas halinde yanan veya patlayan hava karmndaki en dk
buhar konsantrasyonu
st Patlama (alevlenme) Limiti - The Upper Explosive (flammable) Limit (UEL) :
Bir tututurma kayna ile temas halinde yanan veya patlayan hava karmndaki en yksek
buhar konsantrasyonu

BLEVE : boiling liquid expandng vapour explosion kaynayan sv genleen buhar

patlamas ile tankn infilak etmesi

Jet fire, ince uzun alevle yanar ve gaz borusu kaaklarnn tutumasnda grlr.

UVCE : unlimited vapour cloud exploion snrlandrlamayan buhar bulutu

patlamas

Patlama
Ortama kontrolsz bir ekilde ok byk miktarda s salndnda basncn ar ykselmesi
sonucunda patlama oluur.

deal karmda tutuan parlayc maddenin ok hzl ve kontrol edilemeyen enerji aa

karmasdr.
Patlama iddeti ayrca, parlayc maddenin cinsi, miktar, uygun karm zellikleri ile de
doru orantldr.

Detanasyon Hz: Patlama basncnn yaylma hz.

Patlayc maddeler;
Srtme, darbe ve s etkisi altnda baka bir maddenin katlmasna gerek olmadan hzla
reaksiyona giren ve evreye zarar veren maddelerdir.
Yava yanma
Ortamdaki s ve oksijenin yeterli olmad durumda meydana gelir.
Yanmann belirtileri olan s, k, korlama ve gaz buhar oluumu yava yanmada
grlmez
Demirin ve bakrn paslanmas(oksitlenmesi) ve hcresel solunum yava yanmaya en iyi
rnektir
Kendi kendine Yanma olay
Yava yanmann zaman ierisinde hzl yanma olayna dnmesi halidir.
Kendi kendine yanmaya rnek ise bitkisel kkenli yal maddelerin, hava ierisindeki
oksijenle normal hava ssnda birleerek rmeye (oksitlenmeye) balamasdr.
Bu oksitlenme ile zaman ierisinde ortamdaki s ykselir, ayet s alev almaya yetecek
dereceye ularsa kendi kendine yanma gerekleir.
Yanc maddenin yaps gerei, yanc buhar veya gaz oluturmad durumlar sonrasnda
kendi kendine yanma oluur
YANGIN
Yangnn hz lineer deil, ivmelidir.
Her 10 oClik scaklk art ile yangnn reaksiyon hzn tahmini ikiye katlanr.
Yanmann tm belirtileri mevcut olup, bunlar alev, s, k ve korlama olan durma hzl
yanma denir
OKSJEN
O2 havada doal olarak bulunur ve yaklak oran %21 dir.
O2 sanayide donma noktasnn altnda havann damtlmas ile elde edilir.
Saf O2 yanmaz ve patlamaz.
O2 bir hzlandrc dr, temas ettii her eyin daha scak ve hzl yanmasna neden olur.
Oksitleyici Maddeler
Oksijen aa kartmak suretiyle yanmay kolaylatrc bir ortam meydana getirirler.
Bu nedenle yanc maddelerin yanna istiflenmemelidirler
Bu snfa dahil maddeler:
Nitrat
Suni Gbre
Amonyum Slfat
Baryum Klorat vb.
Kat haldeki yanc maddeler
s etkisi ile yanc buhar veya gaz kartmakta halinde yanma meydana gelmektedir
Parafin, mum, kat yalar gibi baz yanc maddeler ise nce eriyerek sv hale gemekte
daha sonra buhar haline geerek yanmaktadr
Bazlar ise Naftalin gibi dorudan buhar haline geerek yanmaktadr.Sblimleme.
Sv haldeki yanc maddeler
Sv yanc maddeler buharlatktan sonra yanarlar. Bunlarn pek ou normal havada
buharlarlar
Sv haldeki yanclarn parlama noktalarnda s uzaa ekilirse yanma kendi kendine
devam etmez
Bu gruptaki yanclar, kat yanc maddelere gre daha kolay ve hzl yanarlar
Sv yanc maddelerin ounluunun buhar (Benzin, mazot, tiner vs.) havadan
AIRDIR.

**Petrol sondaj kule yangnlarnda kullanlan en etkin sndrme maddesi Nitrogliserindir

Dinamit, 3 l nitrogliserin, 1 l diatomit ve kk bir miktar sodyum
karbonatn kartrlmasyla elde edilir.
Gaz haldeki yanc maddeler
Dier yanc maddelere oranla daha kolay ve daha hzl yanarlar
Oksijenle temasa getirilmeleri ok kk ktleler halinde olmaldr. Aksi halde yanmalar
patlama eklinde olacaktr.
Gaz halindeki yanc maddeler ou zaman eitli gazlarn karmndan meydana
gelmektedir

Kararsz yapdaki roket yakt, kara barut veya nitrogliserin esasl patlayc vb. maddelerin
patlama ilevinin Hava oksijeni olmakszn da patlamas mmkndr.

****Yangn ile ilgili tm tesisatlarn periyodik kontrolleri en az ylda 1 defa yaplr.

Yanma olaynn yangna dnmesinde snn ortama yaylmas 3 yolla olur.
- Kondksiyon (hava yoluyla transfer)
- Konveksiyon (temas yoluyla transfer)
- Radyasyon ( ma yoluyla transfer)
Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelie 4 yangn snf vardr.
A snf kat madde yangn
B snf sv madde yangn
C snf gaz madde yangn
D snf metal madde yangn

TS EN 2 VE TS EN 2/A1 gre 5 yangn snf vardr.

A SINIFI: Normal olarak kor eklinde yanan genellikle organik yapdaki kat madde yangnlarn
kapsar
B SINIFI: Sv veya svlaabilen kat madde yangnlarn kapsar
C SINIFI: Gaz yangnlarn kapsar
D SINIFI: Metal yangnlarn kapsar
F SINIFI: Piirme aletleri iindeki bitkisel ve hayvansal piirme yalarnn yangnlarn kapsar.
NOT: E snf elektrik yangnlar bizim mevzuatmzda bir yangn snf deildir.
SNDRME MADDELER, CHAZLARI VE SSTEMLER
Su

Sadece A snf yangnlarda kullanlr.

Dier yangnlarda sadece yangn bitiminde soutma amac ile kullanlr.

Kpk
En iyi ekilde sv akaryakt (B) yangnlarnda kullanlr.
AliminyUm slfat ve sodyum bikarbonat karm vardr tp iinde.
Ya veya sudan daha dk younlukta,
dey veya yatay yzeylere yapabilen,
yanan svnn zerinde bir rt meydana getirerek havann ieri girmesini,
yanc buharlarn dar kmasn nleyen, bu zelliklerini uzun sre devam ettiren, kk
kabarcklardan meydana gelen kararl bir ktledir.
Kpk tpnde itici gaz olarak Azot N2 veya CO2 Kullanlr.
Kuru Kimyevi Toz
Agrlkl olarak sv ve gaz yangnlarnda kullanlr.
Gaz yangnlarnda nerilmez.
Elektronik cihazlarda nerilmez. Hijyen ve salk gerektiren ortamlarda nerilmez
A-B-C-D yanglarnda kulllannn iinde Mono amonyum fosfat bulunur.
B-C yangnlarnda ise arlkl olarak tpte Sodyum Bikarbonat, Potasyum Bikarbonat ve
Potasyum Klorr bulunur
Kuru kimyevi tozlarda itici gaz olarak Azot N 2 Kullanlr.
Bikarbonat esasl tozlar asitleri ntr haline getirir.
KKT
Soutma zellii
Zincirleme yanma olayn engelleme zellii
Boma zellii salar
CO2 ve dier inert gazlar:
Sv ve gaz yangnlarnda kullanlr.
D Tozu:
Magnezyum, inko gibi metaller ve sodyum bi karbonat vardr tpn iinde.

Tanabilir Yangn Sndrme Cihazlar

Duvara balant asma halkas duvardan kolaylkla alnabilecek ekilde yerletirilir ve 4 kgdan
daha ar ve 12 kgdan hafif olan cihazlarn zeminden olan ykseklii yaklak 90 cmyi
amayacak ekilde montaj yaplr.

Dk tehlike snfnda her 500 m 1 adet olmak zere, uygun tipte 6 kglk
Orta tehlike ve yksek tehlike snfnda her 250 m yap inaat alan iin 1 adet olmak
zere, uygun tipte 6 kglk kuru kimyev tozlu veya edeeri gazl yangn sndrme
cihazlar bulundurulmas gerekir.
Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrca tekerlekli tip
sndrme cihaz bulundurulmas mecburidir.
Sndrme cihazlarna ulama mesafesi en fazla 25 m. olur.

Tanabilir yangn sndrme cihazlarnn TS 862- EN 3 kalite belgeli olmas arttr.

Yangn sndrme cihazlarnn periyodik kontrol ve bakm TS ISO 11602-2 standardna

gre yaplr.

Sndrme cihazlarnn standartlarda belirtilen hususlar dorultusunda ylda bir kez yerinde
genel kontrolleri yaplr

Drdnc yln sonunda iindeki sndrme maddeleri yenilenerek hidrostatik

testleri yaplr.

**Elektrik kontandan kan yangnlarn sndrmek iin C02, Kuru Kimyevi toz ve FM200
gazl yangn sndrcler kullanlabilir.
**Kuru kimyevi tozlar ve CO2 yangn sndrclerin

1000 V alt elektrik yangnlarnda yaklama mesafesi 1 metre

1000 V st elektrik yangnlarnda yaklama mesafesi 5 metredir.

YANGINI SNDRMEK N
Soutma
Yanc maddeden s alnarak, scakln tutuma derecesinin altna drmektir.
Soutma teknikleri
Su ile soutma
Kuvvetli fleme
Yanc maddeyi datma
Boma

Oksijen konsantrasyonunu yanma iin gerekli orann altna indirmektir.

Oksijenin orann Oksijenin sfrlanmas gerekmez.
Oksijen oran % 16nn altna azaltldnda yangn snecektir.

Yakt Giderme
Baz durumlarda, yakt kaynan ortadan kaldrarak yangn etkin ekilde sndrlr.
Yakt kaynan yok etmek iin sv ya da gaz ak durdurulur.
Mesela Doalgaz vanasnn kapatlmas ile yakt kesilecektir.
Zincirleme Reaksiyonu Engelleme
Kuru Kimyevi Tozlar ve Co2 sndrme maddeleri yanc madde ile s retmeyen
reaksiyonlar meydana getirerek, alev reten kimyasal reaksiyonu keserler,
alevlenmeyi durdururlar.

BNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YNETMELK

Bu Ynetmelik;
lkedeki her trl yap, bina, tesis ile ak ve kapal alan iletmelerinde alnacak yangn
nleme ve sndrme tedbirlerini kapsar

Trk Silahl Kuvvetlerince kullanlan yap, bina ve tesisler ile eitim ve tatbikat alanlarnda
uygulanacak yangn nlemleri, bu Ynetmelik hkmleri de dikkate alnarak yapnn
zelliklerine gre Mill Savunma Bakanlnca belirlenir.

Ynetmelik,
7126 sayl Sivil Savunma Kanununun ileri Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanunun
180 sayl evre ve ehircilik Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararnamenin 30/A maddesine dayanlarak hazrlanmtr.
Yangn Ekipleri
Yap ykseklii 30.50 mden fazla olan konut binalar
iinde 50 kiiden fazla insan bulunan konut d her trl yapda, binada, tesiste,
iletmede
iinde 200den fazla kiinin barnd sitelerde aadaki acil durum ekipleri oluturulur.

Sndrme ekibi, en az 3 kii

Kurtarma ekibi, en az 3 kii
Koruma ekibi, en az 2 kii
lk yardm ekibi. en az 2 kii

*TATBKAT

Binada senede en az 1 kez sndrme ve tahliye tatbikat yaplr.

Ka Yollar
Ka yollar, bir yapnn devaml ve engellenmemi yolun tamamdr. Ka yollar kapsamna;

Oda ve dier bamsz meknlardan klar,

Her kattaki koridor ve benzeri geitler,
Kat klar,

Zemin kata ulaan merdivenler,

Zemin katta merdiven azlarndan ayn katta yap son kna gtren yollar,
Son k, dhildir.

Asansrler ka yolu olarak kabul edilmez.

Ka yollarnn belirlenmesinde
Yapnn Kullanm Snf,
Kullanc Yk,
Kat Alan,
ka Kadar Alnacak Yol Ve klarn Kapasitesi Esas Alnr.
Her Katta, O Katn Kullanc Ykne Ve En Uzun Ka Uzaklna Gre k mknlar
Salanr.
Ka merdivenleri bodrum katlar dahil btn katlara hizmet verebilir.

Tuvaletler, soyunma odalar, depolar ve personel kantinleri gibi meknlar, holler ve

koridorlar gibi dier meknlara hizmet veren ancak dier meknlar ile ayn katta olduu
hlde ayn zamanda kullanlmayan meknlarn deme alanlar, yer aldklar katn kullanc
yk hesaplanmalarnda dikkate alnmayabilir.

Bir kat gemeyen ak merdivenler ile bir kat inilerek veya klarak bina dna tahliyesi olan
kata ulalan yryen merdivenler ve rampalar, bina dna ulam noktasna veya korunmu
ka noktasna olan uzaklklar, tek ynde ve iki ynde korunmu ka yollarna ikinci ka
yolu olarak kabul edilir.

IKI KAPASTES VE KAI UZAKLII

Yangna en az 60 dakika dayankl ve duman geii nlenmi yatay tahliye alan
salanan hastane gibi yerlerde ka uzakl, yatay tahliye alanna gtren koridorun
k kapsna kadar olan ldr.
Zemin kattaki dkkn ve benzeri yerlerde kii says 50nin altnda ve ka uzakl en
uzak noktadan d ortama alan kapya olan uzaklk 25 mden az ise, bina dna
tek k yeterli kabul edilir.
KAI YOLU SAYISI VE GENL

Hibir k veya ka merdiveni veyahut dier ka yollar, 80 cmden daha

dar genilikte olamaz.

Toplam kullanc says 50 kiiden fazla olan katlarda bir ka yolunun genilii
100 cm'den az olmayacak ekilde k says bulunur.

Ka yolu, bu zellii dnda, yapnn meknlarna hizmet veren koridor ve hol olarak
kullanlyor ise, 110 cmden az genilikte olamaz.

Yksek binalarda ka yollarnn ve merdivenlerin genilii 120 cmden az olamaz.

Ka yolu koridoru ykseklii 210 cmden az olamaz.

ki k gereken meknlarda, her bir kn toplam kullanc yknn en az yarsn

karlayacak genilikte olmas gerekir.
Genilikler, temiz genilik olarak llr.

Tek kanatl bir k kapsnn temiz genilii 80 cmden az ve 120 cmden ok

olamaz.
ki kanatl kapda temiz genilik, her iki kanat 90 derece ak durumdayken kanat
yzeyleri arasndaki ldr.

ACL IKI ZORUNLULUU

Btn yaplarda, aksi belirtilmedike, en az 2 k tesis edilmesi ve klarn
korunmu olmas gerekir.
Aksi belirtilmedike, 25 kiinin ald yksek tehlikeli meknlar ile 50 kiinin ald her
meknda en az 2 k bulunmas arttr.

Kii says 500 kiiyi geer ise en az 3 k ve 1000 kiiyi geer ise en az 4 k
bulunmak zorundadr.
klarn birbirinden olabildiince uzakta olmas gerekir.
Blnmemi tek meknlarda 2 k gerekiyor ise klar arasndaki mesafe yamurlama
sistemi bulunmad takdirde diyagonal mesafenin 1/2sinden ve yamurlama sistemi
mevcut ise diyagonal mesafenin 1/3nden az olamaz.
k mesafelerinin kapdan alnd bina kullanm snflarnda, bir koridor iindeki 2 ka
merdiveni arasndaki mesafe, yamurlama sistemi olmayan yaplarda koridor
uzunluunun yarsndan ve yamurlama sistemi olan yaplarda ise koridor uzunluunun
1/3nden az olamaz.

KAI MERDVEN ZELLKLER

Ka merdivenlerinin kapasite ve say bakmndan en az yarsnn dorudan bina dna

almas gerekir.

Bina ykseklii 15.50 mden veya bir kattaki kullanc says 100 kiiden fazla olan
binalarda dengelenmi ka merdivenlerine izin verilmez.

Herhangi bir ka merdiveninde basamak ykseklii 175 mmden ok ve basamak

genilii 250 mmden az olamaz.

DI KAI MERDVENLER
Darda yaplan ak ka merdiveni, ilgili gereklere uyulmas artyla i ka
merdivenleri yerine kullanlabilir.
D ka merdiveninin korunumlu yuva iinde bulunmas art deildir.
Bina ykseklii 21.50 mden fazla olan binalarda, bina dnda ak merdivenlere izin
verilmez.
DARESEL MERDVEN
Dairesel merdivenler; yanmaz malzemeden yaplmalar ve en az 100 cm genilikte
olmalar hlinde, kullanc yk 25 kiiyi amayan herhangi bir kattan, ara kattan veya
balkonlardan zorunlu k olarak hizmet verebilir.
Belirtilen artlar salamayan dairesel merdivenler, zorunlu k olarak kullanlamaz.
Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yksek olamaz.
Basaman kova merkezinden en fazla 50 cm uzaklktaki bas genilii 250 mmden az
olamaz.
Basamak ykseklii 175 mm'den ok olamaz.
Ba kurtarma ykseklii 2.50 m'den az olamaz.
KAI YOLU KAPILARI
Ka yolu kaplarnn en az temiz genilii 80 cmden ve ykseklii 200 cmden
az olamaz.
Ka yolu kaplarnda eik olmamas gerekir. Dnel kaplar ile turnikeler, k kaps
olarak kullanlamaz.
Ka yolu kaplar kanatlarnn, kullanclarn hareketini engellememesi gerekir.
Kullanc yk 50 kiiyi aan meknlardaki k kaplarnn ka ynne doru
almas arttr.
Ka merdiveni ve yangn gvenlik hol kaplarnn; duman szdrmaz ve 4 kattan daha
az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla
kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangna kar dayankl olmas arttr.
Ka kapsnda, tek kanatl kapda temiz genilik, kap kasas veya lamba knts ile 90
derece alm kanat yzeyi arasndaki ldr.
Tek kanatl bir k kapsnn temiz genilii 80 cmden az ve 120 cmden ok
olamaz.
ki kanatl kapda temiz genilik, her iki kanat 90 derece ak durumda iken, kanat
yzeyleri arasndaki ldr.
ACL DURUM AYDINLATMASI SSTEM
Aada belirtilen binalarda, acil durum aydnlatmas yaplmas arttr:
Hastaneler ve huzur evlerinde ve eitim amal binalarda,

Kullanc yk 200'den fazla olan btn binalarda,

Zemin seviyesinin altnda 50 veya daha fazla kullancs olan binalarda,
Penceresiz binalarda,
Otel, motel ve yatakhanelerde,
Yksek tehlikeli yerlerde,
Yksek binalarda.

Acil durum aydnlatmasnn normal aydnlatmann kesilmesi hlinde en az 60 dakika

sreyle salanmas arttr.

Acil durum alma sresinin kullanc yk 200den fazla olduu takdirde en az

120 dakika olmas gerekir.

Ka yollar zerinde aydnlatma nitesi seimi ve yerletirmesi, tabanlarda,

demelerde ve yrme yzeylerinde, ka yolunun merkez hatt zerindeki herhangi bir
noktada acil durum aydnlatma seviyesi en az 1 lux olacak ekilde yaplr.

Acil durum alma sresi sonunda bu aydnlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5
luxden daha dk bir seviyeye dmemesi gerekir

En yksek ve en dk aydnlatma seviyesine sahip noktalar arasndaki aydnlatma

seviyesi oran 1/40dan fazla olamaz.

ACL DURUM YNLENDRMES

Acil durum ynlendirmesinin normal aydnlatmann kesilmesi hlinde en az 60 dakika
sreyle salanmas gerekir.
Kullanc yknn 200den fazla olmas hlinde, acil durum ynlendirmesinin
alma sresinin en az 120 dakika olmas arttr.
Ynlendirme iaretleri; yeil zemin zerine beyaz olarak, ilgili ynetmelik ve standartlara
uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanlacak klar iin IKI, acil durumlarda
kullanlacak klar iin ise, ACL IKI yazsn ihtiva eder.
Ynlendirme iaretleri, yerden 200 cm il 240 cm ykseklie yerletirilir.
ALGILAMA VE UYARI SSTEM
Yangn uyar butonlar yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm ykseklie yerletirilir.
Aada belirtilen binalarda yangn uyar butonlarnn kullanlmas mecburidir:
Konutlar hari, kat alan 400 m2den fazla olan iki kat ile drt kat arasndaki
btn binalarda,
Konutlar hari, kat says drtten fazla olan btn binalarda,
Konutlar dhil btn yksek binalarda.
Binalarda bulunan yangn dolaplarnn ve hortum makara sistemlerinin TS EN 671-3
standardnda yaptrlmas mecburidir.
YAMURLAMA SSTEM
Yamurlama sistemi elamanlarnn TS EN 12259a uygun olmas arttr.
Aada belirtilen yerlerde otomatik yamurlama sistemi kurulmas mecburidir:

Yap ykseklii 30.50 mden fazla olan konut haricindeki btn binalarda,
Yap ykseklii 51.50 myi geen konutlarda,
Alanlarnn toplam 600 m2den byk olan kapal otoparklarda ve 10dan fazla aracn
asansrle alnd kapal otoparklarda,
Birden fazla katl bir bina ierisindeki yatlan oda says 100 veya yatak says 200
geen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yap ykseklii 21.50
mden fazla olan btn yatakl tesislerde,
Toplam alan 2000 m2nin zerinde olan katl maazalarda, alveri, ticaret ve
elence yerlerinde,
Toplam alan 1000 m2den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayc madde retilen
veya bulundurulan yaplarda.
Yamurlama sistemi tasarmnn TS EN 12845e gre yaplmas gerekir.

Dk Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanm alanlarnda, bir adet standart yamurlama bal
en ok 21 m2 alan koruyacak ekilde yerletirilebilir.

Yangn gvenlik sisteminin srekliliini salamak iin 6 adetten az olmamak kaydyla

sistemin byklne gre yeterli miktarda yedek yamurlama bal ve baln
deitirilmesi iin zel anahtarlar bulundurulur.

Kpkl, gazl ve kuru tozlu sabit otomatik sndrme sistemleri

Gazl yangn sndrme sistemlerinin tasarmnda TS ISO 14520 standard esas alnr.
ALARMLAR
Sesli uyar cihazlar binann her yerinde, yerden 150 cm ykseklikte llecek ve ses
seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA zerinde olacak ekilde
yerletirilir.
Uyuma maksatl blmler ile banyo ve dularda, ses seviyesinin en az 75 dBA olmas
gerekir.
Sesli uyar cihazlarnn 3 m uzaklkta en az 75 dBA ve en ok 120 dBA ses seviyesi
elde edilecek zellikte olmas arttr.
Acil anons sistemi hoparlr olan hacimlerde ayrca siren sistemi konulmas gerekli
deildir.
ANONS SSTEMLER KURULMASI MECBUR YERLER
Binadaki yatak says 200den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde,
Yap inaat alan 5000 m2den byk olan veya toplam kullanc says 1000 kiiyi aan
topluma ak binalarda, alveri merkezlerinde, spermarketlerde, endstri tesislerinde
ve benzeri binalarda,
Yap ykseklii 51.50 myi geen btn binalarda.
Yangn alglama sisteminin ve paralarnn TS EN 54e ve TS EN 54-14 uygun olarak
retilmesi, tasarlanmas, tesis edilmesi ve iletilmesi arttr.
YANGIN KOMPARTIMANLARI
Bina ykseklii 21.50 mden fazla olan konut harici binalarda
bina ykseklii 30.50 mden fazla olan konut binalarnda
Atriumlu blm hari olmak zere, 21.50 mden daha yukarda olan katlarnda
En ok 3 kat bir yangn kompartman olarak dzenlenir.
YANGIN DUVARLARI
Bitiik nizam yaplar birbirinden ayran yangn duvarlar, yangna en az 90 dakika
dayankl olarak projelendirilir.

Yksek binalarda, p, haberleme, evrak ve teknik donanm gibi, dey tesisat aft ve
baca duvarlarnn yangna en az 120 dakika ve kapaklarnn en az 90 dakika dayankl
ve duman szdrmaz olmas gerekir.

YANGIN GVENLK HOL

Yangn gvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabannda hibir yanc malzeme kullanlamaz
ve bu hollerin, yangna en az 120 dakika dayankl duvar ve en az 90 dakika
dayankl duman szdrmaz kap ile dier blmlerden ayrlmas gerekir.

Yangn gvenlik hollerinin taban alan, 3 mden az, 6 m2den fazla ve ka ynndeki
boyutu ise 1.8 mden az olamaz.

Acil durum asansr nnde yaplacak yangn gvenlik hol alan, 6 m2den az, 10
m2den ok ve herhangi bir boyutu 2 mden daha az olamaz.

KAI RAMPALARI
Ka rampalarnn eimi % 10'dan daha dik olamaz. Ka rampalar dz kollu olur ve
dorultu deiiklikleri sadece sahanlklarda yaplr.
Ancak, herhangi bir yerindeki eimi 1/12'den daha fazla olmayan ka rampalar
kavisli yaplabilir.

KONUTLAR

Konut iindeki herhangi bir noktadan konut k kapsna kadar olan uzakln 20
myi, yamurlama sistemi olan konutlarda 30 myi gememesi gerekir.
Ka mesafeleri uygun olmak artyla, binalarn sadece konut blmlerine hizmet veren ka
merdivenleri aadaki ekilde dzenlenir:

Yap ykseklii 21.50 mnin altndaki konutlarda korunumsuz normal merdiven ka yolu
olarak kabul edilir ve ikinci k aranmaz.

Yap ykseklii 21.50 mden fazla ve 30.50 mden az olan konutlarda, en az 2 merdiven
dzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu olmas ve her daireden 2
merdivene de ulalmas gerekir.

Yap ykseklii 30.50 mden fazla ve 51.50 mden az olan konutlarda, birbirlerine
alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangn gvenlik hol dzenlenmi veya
basnlandrma uygulanm 2 ka merdiveni yaplmas mecburidir.

Kattaki konutlarn her birinin iinden bir yangn gvenlik holnden geilerek yangn
merdivenine ulalyor ise binann genel merdiveninin korunumlu olmas gerekli deildir.

Yap ykseklii 51.50 mden yksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangn
gvenlik hol olan ve basnlandrlan en az 2 ka merdiveni yaplmas arttr.

KAZAN DARELER
Kazan dairesi, binann dier ksmlarndan, yangna en az 120 dakika dayankl
blmelerle ayrlm olarak merkezi bir yerde ve btn hlinde bulunur.
Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geemez.
Isl kapasiteleri 50 kW-350 kW arasnda olan kazan dairelerinde en az bir kap, deme
alan 100 m2nin zerindeki veya sl kapasitesi 350 kWn zerindeki kazan dairelerinde
en az 2 k kaps olur.
k kaplarnn olabildii kadar birbirinin ters ynnde yerletirilmesi, yangna en az
90 dakika dayankl, duman szdrmaz ve kendiliinden kapanabilecek zellikte olmas
gerekir.
DOALGAZ VE LPG TESSATLI KAZAN DARELER
Sayalarn kazan dairesi dna yerletirilmesi gerekir.
Gaz kullanlan kapal blmlerde, gaz kaana kar doal veya mekanik havalandrma
salanmas gerekir.
Kazan dairesinde doalgaz veya LPG kullanlmas hlinde, bu gazlar alglayacak gaz
alglayclarn kullanlmas arttr.
LPG kullanlan kazan daireleri bodrum katta yaplamaz.
Bodrumlarda LPG tpleri bulundurulamaz.
Tpler, yangna en az 120 dakika dayankl
ayr binalarda veya blmelerde, radyatr ve benzeri s kaynaklarndan
bulundurulur
Tplerin devrilmemesi veya yuvarlanmamas iin gerekli tedbirler alnr.

uzakta

LPG DEPOLANACAK BNALARIN;

Mstakil ve tek katl olmas, Demesinin, tavann ve duvarlarnn yangna en az 120
dakika dayankl malzeme ile yaplmas,
atsnda hafif malzemeler kullanlmas,
D duvarlarnda veya atsnda, her 3 m depo hacmi iin en az 0.2 m'lik krlmaz cam
veya benzeri hafif malzeme ile kaplanm bir boluk braklmas,
Depo kaplarnn yangna kar en az 90 dakika dayankl malzemeden yaplmas, arttr
LPG PERAKENDE SATI YERLER
Perakende sat yerlerinde en ok 500 kg LPG bulundurulabilir.
LPG bayilerine ait zel depolar var ise, 750 kg daha LPG bulundurulabilir.
Perakende sat yerlerinin kapal mahallerinde ticari propan tp bulundurulamaz.

Perakende sat yerlerinin baka bir iyeri veya mesken ile kap veya pencere ile
balantsnn bulunmamas gerekir.
Perakende sat yerleri bodrumlarda, zemin st asma katlarda veya halkn rahatlkla
tahliyesine imkn verecek genilikte k olmayan yerlerde tesis edilemez.
Perakende sat yerleri en az 120 dakika yangna dayankl binalarda kurulur ve bir
baka iyeri veya konut ve benzeri yerlere ahap kap veya ahap veya madeni ereveli
camekn blme ile irtibatl olamaz.
ayet blme gerekli ise en az 90 dakika yangna dayankl malzemeden yaplmas
arttr.

LPG TPLERNN KULLANILMASI

Evlerde 2den fazla LPG tp bulundurulamaz.
LPG tpleri dik konumda bulundurulur.
Tp ile ocak, ofben, kombi ve katalitik gibi cihazlar arasnda hortum kullanlmas
gerektiinde, en fazla 150 cm uzunluunda ve ilgili standartlara uygun eksiz hortum
kullanlr ve balantlar kelepe ile sklr.
Tpler, mmknse balkonlarda bulundurulur. Kapal veya az havalanan bir yerde tp
bulundurulacak ise bu blmn havalandrlmas salanr.
LPG kullanlan sanayi tipi byk mutfaklarda gaz kaan tespit eden ve sesli olarak
uyaran gaz uyar cihaznn bulundurulmas mecburidir.
yeri veya topluma ak her trl binada zemin seviyesinin altnda kalan tam bodrum
katlarnda LPG tp bulundurulamaz.
Tpler ve bunlarla birlikte kullanlan cihazlar, uyuma mahallerinde bulundurulamaz.
Kesme, kaynak ve tavlama gibi sya bal ilemler srasnda, oksijen tplerinin ve
beraberinde kullanlan LPG tplerinin balantlarnda alev tutucu emniyet valflerinin takl
olmas gerekir.
ASANSRLERN ZELLKLER
Ayn kuyu iinde 3den fazla asansr kabini dzenlenemez.
4 asansr kabini dzenlendii takdirde, ikierli gruplar hlinde aralar yangna 60
dakika dayankl bir malzeme ile ayrlr.
Yksek binalarda ve topluma ak yaplarda kullanlan asansrlerin aada belirtilen esaslara
uygun olmas gerekir:
Asansrlerin, yangn uyars alndnda, kat ve koridor arlarn kabul etmemesi
gerekir.
Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde bulunan yksek binalarda, deprem
sensrnden uyar alarak asansrlerin deprem srasnda durabilecei en yakn kata gidip,
kaplarn ap, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olmas gerekir.
Asansr kaps, yangn merdiven yuvasna alamaz.
Asansr kaplarnn yangna kar en az 30 dakika dayankl ve duman szdrmaz
olmas, yap ykseklii 51.50 mden yksek binalarda yangna kar en az 60
dakika dayankl ve duman szdrmaz olmas gerekir.
ACL DURUM ASANSR
Asansr, ayn zamanda normal artlarda binada bulunanlar tarafndan da kullanlabilir.
Ancak, bir yangn veya acil durumda, asansrn kontrol acil durum ekiplerine geer.

Yap ykseklii 51.50 m'den daha fazla olan yaplarda, en az 1 asansrn acil
hllerde kullanlmak zere acil durum asansr olarak dzenlenmesi arttr.

Acil durum asansrleri nnde, ayn zamanda ka merdivenine de gei salayacak ekilde,
her katta 6 m2den az, 10 m2den ok ve herhangi bir boyutu 2 mden az olmayacak yangn
gvenlik hol oluturulur.
Acil durum asansrnn kabin alannn en az 1.8 m, hznn zemin kattan en st kata 1
dakikada eriecek hzda olmas ve enerji kesilmesi hlinde, otomatik olarak devreye girecek
zellikte ve 60 dakika alr durumda kalmasn salayacak bir acil durum jeneratrne
bal bulunmas gerekir.

Acil durum asansrlerinin elektrik tesisatnn ve kablolarnn yangna kar en az 60 dakika

dayankl olmas ve asansr boluu iindeki tesisatn sudan etkilenmemesi gerekir.

Acil durum asansrnn makina dairesi ayr olur ve asansr kuyusu basnlandrlr.

TRANSFORMATR
Transformatrn kurulaca odann btn duvarlar, taban ve tavan en az 120 dakika
sreyle yangna dayanabilecek ekilde yaplr.
JENERATR
Bir mahal ierisinde tesis edilen birincil veya ikincil enerji kayna olarak jeneratr
kullanlan btn bina ve yaplarda aadaki tedbirlerin alnmas arttr

Jeneratrn kurulaca odann duvarlar, taban ve tavan en az 120 dakika sreyle

yangna dayanabilecek ekilde yaplr.

Btn yangn kontrol panellerine ve tekrarlayc panellere enerji salayan besleme

kablolarnn, yangna kar en az 60 dakika dayanabilecek zellikte olmas arttr.

Yap ykseklii 51.50 mnin zerinde olan binalarn hol ve koridor gibi ortak alanlarnda
duman kontrol sistemi yaplmas mecburdir.

BASINLANDIRMA SSTEM
Konutlar hari olmak zere, btn binalarda, merdiven kovasnn ykseklii 30.50
mden fazla ise, ka merdivenlerinin basnlandrlmas gerekir.

Bodrum kata ve st katlara hizmet veren ka merdiveni ayn yuvada olsa bile, zemin
seviyesinde, yangna 120 dakika dayankl ve duman szdrmaz bir duvar ile
ayrlm ve ayr k dzenlenmi ise, merdiven yuvas iin st katlarn ykseklii esas
alnr.

Bodrum kat says 4den fazla olan binalarda bodrum kata hizmet veren ka
merdivenleri basnlandrlr.
Yap ykseklii 51.50 mden yksek olan konutlarn ka merdivenlerinin
basnlandrlmas arttr.
Yangn annda acil durum asansr kuyularnn yangn etkisi altnda kalmamas iin acil
durum asansr kuyularnn basnlandrlmas gerekir.

TFAYE SU VERME BALANTISI

Yksek binalarda veya bina oturma alan 1000 m2den byk binalarda veya cephe
genilii 75 myi aan binalarda, itfaiyenin sisteme dardan su basabilmesi iin, sulu
yangn sndrme sistemlerine en az 100 mm nominal apnda itfaiye su verme balants
yaplmas arttr.

tfaiye aralarnn balant azna ulama mesafesi 18 mden fazla olamaz.

Kpkl, Gazl ve Kuru Tozlu Sabit Otomatik Sndrme Sistemleri

Gazl yangn sndrme sistemlerinin tasarmnda TS ISO 14520 standard esas alnr.
BAZI NEML TANIMLAR VE BLGLER
Ka uzakl: Herhangi bir katta bir mekn iinde durulabilen en uzak noktada bulunan bir
kullancnn kendisine en yakn kat kna kadar almak zorunda olduu yrme yolunun
uzunluunu,
Ka yolu: Oda ve dier mstakil hacimlerden klar, katlardaki koridor ve benzeri geiler,
kat klar, zemin kata ulaan merdivenler ve bina son kna giden yollar dhil olmak zere
binann herhangi bir noktasndan yer seviyesindeki cadde veya sokaa kadar olan ve hibir
ekilde engellenmemi bulunan yolun tamamn,
Kullanc yk: Herhangi bir anda, bir binada veya binann esas alnan belirli bir blmnde
bulunma ihtimali olan toplam insan saysn,
Kullanc yk katsays: Yaplarda kii bana den kullanm alannn metrekare cinsinden
m2/kii olarak ifadesini,

Yangn kompartman: Bir bina ierisinde, tavan ve taban demesi dhil olmak zere, her
yan en az 60 dakika yangna kar dayankl yap elemanlar ile duman ve s geirmez alanlara
ayrlm blgeyi,
Yangn yk: Bir yap blmnn iinde bulunan yanc maddelerin ktleleri ile alt sl deerleri
arpmlar toplamnn, plandaki toplam alana blnmesi ile elde edilen ve MJ/m2 olarak ifade
edilen bykl,
Yksek bina: Bina ykseklii 21.50 mden, yap ykseklii 30.50 mden fazla olan
binalar,
Eitim tesisleri: Eitim ve retim faaliyetlerinin yrtld yerlerdir. Eitim amal binalar;
ilkretim, ortaretim kurumlar ve yksek retim kurumlar dhil olmak zere, alt veya
daha fazla kii tarafndan gnde 4 saat veya daha fazla bir sre ile veya haftada 12
saatten fazla bir sre ile eitim amac ile kullanlan binalar veya binalarn bu amala kullanlan
blmlerini kapsar.
YKSEK TEHLKEL YERLER

Parlayc ve patlayc maddeler ile akaryaktlarn imal edildii, depoland,

doldurma-boaltma ve sat ilerinin yapld yerler yksek tehlikeli yerler olarak
deerlendirilir.
Aada belirtilen yerler bu snfa girer.
Parlayc ve patlayc gazlarla ilgili yerler, LPG, doalgaz ve benzeri gazlarn
depolama, tama, doldurma-boaltma ve sat ilerinin yapld yerlerdir.

Patlayc maddelerle ilgili yerler, s ve basn tesiri ile kolay tutuabilen ve patlayabilen
maddelerin bulunduu yerlerdir. Mermi, barut, dinamit kapsl ve benzeri maddelerin imal
ve muhafaza edildii ve satld yerler bu yerlerdendir.

Yanc svlarla ilgili yerler, yanc svlarn retildii, depoland ve hizmete sunulduu
sat tesisleri ve benzeri yerlerdir.
Parlayc ve patlayc maddeler retilen veya ilenen veya depolanan tek katl binalarda
duvarlarn yanmaz veya yangna 120 dakika dayankl olmas gerekir.

BNALAR
Yeni planlanan alanlarda bitiik nizamda teekkl edecek imar adalarnn uzunluu 75
mden fazla olamaz.

Uzunluu 75 mden fazla olan bitiik nizam yap adalarnda, yangna kar gvenlie ve
eriim kontrolne ilikin dzenlemeler yaplr ve alnmas gereken tedbirler plan mellifi
tarafndan plan notunda belirtilir.

evreye yangn yayma tehlikesi olmayan ve yangn srasnda iindeki yanc maddeler
elik elemanlarnda 540 0C zerinde bir scaklk artna sebep olmayacak btn elik
yaplar, yangna kar dayankl kabul edilir.

Yanma hz 0.6 il 0.8 mm/dak kabul edilip; ahap elemann bu ekilde azalan en
kesitiyle ve gvenlik katsays 1.00'e eit alnarak, zerine gelen gerek yk tayabildii
sre yangn mukavemet sresi kabul edilir.

Kritik scakl 10 C'n altnda olan gazlara basnl gazlar

Kritik scakl 10 C'n zerinde olup mutlak buhar basnlar 50 C de 300 kPa' aan gazlar
svlatrlm gazlar olarak isimlendirilir.
MEVCUT VE ESK BNALAR
Ynetmelik yaym tarihinden nce yrrle konulmu bulunan imar, yap, deprem ve afet ile
ilgili ynetmeliklerin bu Ynetmelie aykr olan hkmleri, ilgili idarelerce Ynetmeliin yaym
tarihinden itibaren 1 yl iinde bu Ynetmelie uygun hle getirilir.

RAKAMLARLA ZEL NOT

9.50

Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yksek olamaz

21.50
Yksek bina: Bina ykseklii 21.50 mden binalar
Bina ykseklii 21.50 mden fazla olan binalarda, bina dnda ak merdivenlere izin
verilmez.
Yap ykseklii 21.50 mnin altndaki konutlarda korunumsuz normal merdiven ka
yolu olarak kabul edilir ve ikinci k aranmaz.

25

Sndrme cihazlarna ulama mesafesi en fazla 25 m. olur.

30,50

50

Yksek bina: yap ykseklii 30.50 mden fazla olan binalar,

Yap ykseklii 30.50 mden fazla olan konut binalar yangn ekibi kurulur
Yap ykseklii 30.50 mden fazla olan konut haricindeki btn binalarda yamurlama
sistemi olacak
Ynetmelikte kii says ile 50 rakam zde.
Kii saysndan soru gelirse byk ihtimalle 50 den az veya 50 den fazla rakam akla
gelmeli

51,50

Yap ykseklii 51.50

basnlandrlmas arttr.

Yap ykseklii 51.50 mnin zerinde olan binalarn hol ve koridor gibi ortak alanlarnda
duman kontrol sistemi yaplmas mecburdir

Asansr kaplarnn yap ykseklii 51.50 mden yksek binalarda yangna kar
en az 60 dakika dayankl ve duman szdrmaz olmas gerekir.

Yap ykseklii 51.50 m'den daha fazla olan yaplarda, en az 1 asansrn acil
hllerde kullanlmak zere acil durum asansr olarak dzenlenmesi arttr.
Yap ykseklii 51.50 myi geen konutlarda yamurlama sistemi mecburidir.

mden

yksek

olan

konutlarn

ka

merdivenlerinin

60

Acil aydnlatmalarn en az yanma sresi 60 dakika.

Kaplarn yanmaya dayanma sresi en az 60 dakika
Ka merdiveni ve yangn gvenlik hol kaplarnn; duman szdrmaz ve 4 kattan daha
az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika dayankl olacak.
Acil durum asansrlerinin elektrik tesisatnn ve kablolarnn yangna kar en az 60
dakika dayankl olmas

80

Tm k kaplarn en az genilii 80 cm.

Tek kanatl bir k kapsnn temiz genilii 80 cmden az olamaz

90

Bitiik nizam yaplar birbirinden ayran yangn duvarlar, yangna en az 90 dakika

dayankl olarak projelendirilir.
4 kgdan daha ar ve 12 kgdan hafif olan cihazlarn zeminden olan ykseklii yaklak
90 cmyi amayacak ekilde montaj yaplr.

Ka merdiveni ve yangn gvenlik hol kaplarnn; duman szdrmaz ve 4 kattan daha

fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangna kar dayankl olmas arttr.

ki kanatl kapda temiz genilik, her iki kanat 90 derece ak durumdayken kanat
yzeyleri arasndaki ldr.

120

Parlayc ve patlayc maddeler retilen veya ilenen veya depolanan tek katl binalarda
duvarlarn yanmaz veya yangna 120 dakika dayankl olmas gerekir.

Tpler, yangna en az 120 dakika dayankl ayr binalarda veya blmelerde, radyatr
ve benzeri s kaynaklarndan uzakta bulundurulur

LPG depolanacak binalarn; Demesinin, tavann ve duvarlarnn yangna en az 120

dakika dayankl malzeme i

Kazan dairesi, binann dier ksmlarndan, yangna en az 120 dakika dayankl

blmelerle ayrlm olarak merkezi bir yerde ve btn hlinde bulunur.

Yksek binalarda ka yollarnn ve merdivenlerin genilii 120 cmden az olamaz.

Tek kanatl bir k kapsnn temiz genilii 120 cmden ok olamaz

Yksek binalarda, p, haberleme, evrak ve teknik donanm gibi, dey tesisat aft ve
baca duvarlarnn yangna en az 120 dakika dayankl olmas gerekir.

 GVENL UZMANLARININ GREV YETK VE SORUMLUKLARI

SG HZMETLER YNETMEL

Bu Ynetmelik; 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu

3146 sayl alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanununa dayanlarak hazrlanmtr.

Eiticilerin eitimi belgesi: En az krk saatlik eitim sonunda kamu kurum ve

kurulular, niversiteler veya 5580 sayl zel retim Kurumlar Kanununa gre
yetkilendirilen kurumlar tarafndan tek bir program sonucunda verilen eiticilerin eitimi
belgesini,

GVENL UZMANI
Mhendislik veya mimarlk (i mimar, peyzaj mimar, ehir blge planlamac)mezunu
Teknik eleman: Teknik retmenler, fiziki, kimyager, biyolog i sal ve gvenlii program
mezunlarn, ifade eder.

veren belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmas halinde, kendi iyerinde, i
gvenlii uzmanl grevini kendi stlenebilir.

yeri hekimi ve i gvenlii uzmannn tam sreli grevlendirilmesi gereken durumlarda;

iveren, iyeri salk ve gvenlik birimi kurar.

veren, grevlendirdii kii veya hizmet ald kurum ve kurulular tarafndan i sal
ve gvenlii ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazl olarak bildirilen tedbirleri yerine
getirir.

veren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekesi ile birlikte talepte bulunan kiiye
yazl olarak bildirir ve bu yazmalarn iyerinde dzenli olarak arivlenmesini salar.

gvenlii uzmanlarndan;

C snf belgeye sahip olanlar az tehlikeli snfta,

B snf belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli snflarda,
A snf belgeye sahip olanlar ise btn tehlike snflarnda yer alan iyerlerinde
alabilirler.
Birden fazla i gvenlii uzmannn grevlendirilmesinin gerektii iyerlerinde, sadece
tam sreli olarak grevlendirilen i gvenlii uzmannn, iyerinin tehlike snfna
uygun belgeye sahip olmas yeterlidir.

A snf i gvenlii uzmanl belgesi;

B snf i gvenlii uzmanl belgesiyle en az drt yl fiilen grev yaptn i
gvenlii uzmanl szlemesi ile belgeleyen,
Mhendislik veya mimarlk eitimi veren faklte mezunlar ile teknik elemanlardan; i
sal ve gvenlii veya i gvenlii programnda doktora yapm olanlara,
Genel Mdrlk veya bal birimlerinde en az on yl grev yapm mhendislik veya
mimarlk eitimi veren faklte mezunlar ile teknik elemanlara,
sal ve gvenlii alannda mfetti yardmcl sresi dhil en az on yl grev
yapm mhendis, mimar veya teknik eleman olan i mfettilerine,
Genel Mdrlk ve bal birimlerinde uzman yardmcl sresi dhil en az on yl fiilen
grev yapm mhendislik veya mimarlk eitimi veren faklte mezunlar ile teknik
eleman olan i sal ve gvenlii uzmanlarna,
B snf i gvenlii uzmanl belgesi;
C snf i gvenlii uzmanl belgesiyle en az yl fiilen grev yaptn i
gvenlii uzmanl szlemesi ile belgeleyen ve (B) snf i gvenlii uzmanl eitimine
katlarak yaplacak (B) snf i gvenlii uzmanl snavnda baarl olan mhendislik
veya mimarlk eitimi veren fakltelerin mezunlar ile teknik elemanlara,

sal ve gvenlii veya i gvenlii programnda yksek lisans yapm mhendislik

veya mimarlk eitimi veren fakltelerin mezunlar ile teknik elemanlardan (B) snf i
gvenlii uzmanl iin yaplacak snavda baarl olanlara,
sal ve gvenlii alannda tefti yapan mhendis, mimar veya teknik eleman olan i
mfettileri hari, Bakanlk ve ilgili kurulularnda mfetti yardmcl sresi dahil en az
on yl grev yapan mfettilerden (B) snf i gvenlii uzmanl eitimine katlarak
yaplacak (B) snf i gvenlii uzmanl snavnda baarl olanlara,

C snf i gvenlii uzmanl belgesi;

C snf i gvenlii uzmanl eitimine katlarak yaplacak (C) snf i gvenlii uzmanl
snavnda baarl olan mhendislik veya mimarlk eitimi veren fakltelerin mezunlar ile
teknik elemanlara,
sal ve gvenlii alannda tefti yapan mhendis, mimar veya teknik eleman olan i
mfettileri hari Bakanlk ve ilgili kurulularnda mfetti yardmcl sresi dhil en az
on yl grev yapan mfettilerden (C) snf i gvenlii uzmanl eitimine katlanlara,
gvenlii uzmanlarnn grevleri
Rehberlik; makine, kimyasal, organizasyon ve kkd seiminde rehberlik.
Risk deerlendirmesi; almaya katlr ve yazl neri verir
alma ortam gzetimi; ortam lm, bakm, onarm ve kontrol
Eitim, bilgilendirme ve kayt;
lgili birimlerle ibirlii;
gvenlii uzmanlarnn yetkileri
verene yazl olarak bildirilen alnmas gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin,
i gvenlii uzman tarafndan belirlenecek makul bir sre iinde iveren tarafndan
yerine getirilmemesi hlinde, bu hususu iyerinin bal bulunduu alma ve i
kurumu il mdrlne bildirmek.

yerinde belirledii hayati tehlikenin ciddi ve nlenemez olmas ve bu hususun acil

mdahale gerektirmesi halinde iin durdurulmas iin iverene bavurmak.

Tam sreli i szlemesi ile grevlendirilen i gvenlii uzmanlar,

iyeri ile ilgili mesleki gelimelerini salamaya ynelik eitim, seminer ve
organizasyonlara katlma hakkna sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geen
bir yl ierisinde toplam be i gn kadar alma sresinden saylr ve
sebebiyle i gvenlii uzmannn cretinden herhangi bir kesinti yaplamaz.

altklar
panel gibi
srelerden
bu sreler

gvenlii uzmanlarnn ykmllkleri

alann lm veya maluliyetiyle sonulanacak i kazas veya meslek hastalnn
meydana gelmesinde ihmali tespit edilen i gvenlii uzmannn yetki belgesinin
geerlilii alt ay sreyle askya alnr.

Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinlemi yarg karar, malulln belirlenmesinde ise

5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 25 inci
maddesindeki kriterler esas alnr.

gvenlii uzmanlarnn alma sreleri

10dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alan bana ylda en
az 60 dakika.
Az tehlikeli snfta yer alanlarda, alan bana ayda en az 6 dakika.
Tehlikeli snfta yer alanlarda, alan bana ayda en az 8 dakika.
ok tehlikeli snfta yer alanlarda, alan bana ayda en az 12 dakika.

Az tehlikeli snfta yer alan 2000 ve daha fazla alan

Tehlikeli snfta yer alan 1500 ve daha fazla alan
ok tehlikeli snfta yer alan 1000 ve daha fazla alan olan iyerlerinde
Tam sreli uzman alacaktr.

Birden fazla iyeri ile ksmi sreli i szlemesi yapld takdirde bu iyerleri arasnda
yolda geen sreler haftalk kanuni alma sresinden saylmaz.

gvenlii uzmanlarnn sertifikalarn aldklar tarihten itibaren 5 yllk periyotlarla,

Bakanlka dzenlenen bilgi yenileme eitimine katlmalar zorunludur

Eitim kurumu yeri ve yerleim plannda aranacak artlar

Derslik ve dier blmlerde aranan artlar
Dersliklerde 25ten fazla kursiyer bulunamaz.
Dersliklerde kursiyer bana en az 10 metrekp hava hacmi bulunur ve derslikler ile
dier blmlerin tavan ykseklikleri 2,40 metreden az olamaz.
4 metre zerinde olan ykseklikler hacim hesabnda dikkate alnmaz.
Derslik pencerelerinin; pencere alannn bulunduu blmn taban alannn %10undan
az olmamas ve yerden yksekliinin 90 santimetreden fazla olmamas gerekir.
Derslik kaplarnn genilii 80 santimetreden az olamaz ve kap kasasnn iten ie
llmesiyle belirlenir.
Eitim kurumlarnn eitici kadrosu
gvenlii uzmanl ve dier salk personeli eitimi iin bu Ynetmelikte belirtilen
eitici belgesine sahip olan en az drt eiticiyle tam sreli i szlemesi yapar.
Bu eiticilerden en az biri mhendis olmak zorunda olup en fazla ikisi ayn meslek
dalndan olabilir.

SG HZMETLER YNETMEL
Salk ve gvenlik kaytlar ve onayl deftere ilikin uygulamalar

veren iten ayrlma tarihinden itibaren en az 15 yl sreyle alanlarn kiisel

salk dosyalarn saklar.
alann iyerinden ayrlarak baka bir iyerinde almaya balamas halinde, yeni
iveren alann kiisel salk dosyasn yazl olarak talep eder, nceki iveren dosyann
bir rneini onaylayarak bir ay ierisinde gnderir.

Onayl deftere yazlan tespit ve neriler iverene tebli edilmi saylr.

Defterin imzalanmas ve dzenli tutulmasndan veren uzman sorumludur.

Teftie yetkili i mfettilerinin her istediinde iveren onayl defteri gstermek
zorundadr.

veren tespit ve neri iin kullanaca onayl defteri

alma ve Kurumu l Mdrlkleri, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl veya

Noter onaylar
SGB asl iin yrtld meknda ve giri katta kurulmas esastr.

Bu birimlerde 8 metrekareden az olmamak zere bir i gvenlii uzman odas ile

iyeri hekimi tarafndan kullanlmak zere bir muayene odas ve

12 metrekareden az olmamak zere bir ilkyardm ve acil mdahale odas bulunur.

Tam zamanl grevlendirilecek her iyeri hekimi ve i gvenlii uzman iin ayn artlarda
ayr birer oda tahsis edilir.

SGBler ara ve gereler ile donatlr ve iyerinde alanlarn acil durumlarda en yakn
salk birimine ulatrlmasn salamak zere uygun ara bulundurulur.

50 ve daha fazla alan olan iyerlerinde iveren, yeri hekimi ile dier salk personeline ve
i gvenlii uzmanna 8 metrekareden az olmamak zere toplam iki oda temin eder.
50den az alan olan iyerlerinde iveren, iyeri hekimi, i gvenlii uzman ve dier salk
personelini iin uygun bir yer salar.

Tam sreli iyeri hekimi ve i gvenlii uzman grevlendirilmesi gerekli olmayan

haller
Tam sreli iyeri hekimi ve i gvenlii uzman grevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde,
iyerinde bu maddeye gre oluturulan ve belirtilen artlar karlayan birim, dzenlenen
salk raporlar bakmndan SGB olarak kabul edilir.
OSGB

kurulabilmesi iin tam sreli i szlemesiyle alan,

yeri hekimi,
gvenlii uzman,
Dier salk personeli, olmaldr.

OSGB

Blmleri
yeri hekimi tarafndan kullanlmak zere en az 10 metrekarelik bir muayene odas,
10 metrekarelik i gvenlii uzman odalar
12 metrekarelik bekleme yeri, uygun byklkte ariv odas ve en az bir tuvalet ve
lavabodan oluur.
15 metrekarelik ilkyardm ve acil mdahale odas

OSGBlerin yetki
verebilirler.

aldklar adresin

bulunduu

il

snrlarna

komu

illerde

hizmet

Nitelii gerei birden fazla ilde yrtlmesi gereken rayl sistem,

hatt inas veya
bakm ve
onarm gibi
ilerde
hizmet
alnan
yapld illerden herhangi birisinde yetkilendirilmi olmas yeterlidir.

yol ve nakil
OSGBnin iin

OSGBler yetkilendirildikleri il snr ierisinde izinsiz ube aamayaca gibi herhangi

bir ekilde irtibat brosu da aamazlar.

OSGBler tapu ktne iyeri olarak kaytl blmleri hari mesken olarak kullanlan ok
katl binalarda ve iyeri olarak kaytl olsa dahi bodrum katlarda kurulamaz.

OSGBlerin zemin katta veya mstakil binalarda kurulmas esastr.

BLDRM ( 30 gn RAKAMI)
OSGBlerde adres veya unvan deiiklii
irket ortaklarnda deiiklik
faaliyetlerini brakmalar
belirtilen artlara uygun olmamas
Uzman, heki deiiklii
OSGB bavurularnda tespit edilen eksikliklerin giderilmesi
le ilgili durumlar 30 gn ierisinde tamamlanr veya Genel Mdrle bildirilir.
5 GN NEML RAKAM
OSGBlerce istihdam edilen kiilere ilikin szlemeler,
Genel Mdrlk Gerekli artlar tamas halinde, SG-KATP zerinden bildirimi

i gn ierisinde Genel Mdrle bildirilir.

yeri hekimi ve i gvenlii uzman tarafndan saklanmas gereken onayl defter suretleri, OSGB
arivinde tutulur ve istenmesi halinde denetime yetkili memurlara gsterilir.

Kendilerinden talep edilmese dahi, szleme

dosyalar OSGBlerce iverene teslim edilir.

sresi

sonunda

btn

kayt

ve

OSGBlerce istihdam edilen kiilere ilikin szlemeler SG-KATP zerinden

Szleme ve grevlendirme belgeleri nsha halinde dzenlenir.
OSGB ile iveren arasnda szleme dzenlenir ve nshalardan biri iveren tarafndan,
biri OSGB tarafndan saklanr. Son nsha be ign iinde iveren veya OSGB tarafndan
Genel Mdrle bildirilir.

Kamuya ait iyerlerinde 657 sayl Kanuna tabi alanlar arasndan grevlendirme
yaplmas durumunda, grevlendirme yaplan kurum tarafndan iyeri hekimi, i gvenlii
uzman ve dier salk personeli ile grevlendirme belgesi dzenlenir ve bu belgenin bir
nshas kurum tarafndan, biri szleme yaplan kiiler tarafndan saklanr. Son nsha
kurum tarafndan be ign iinde Genel Mdrle bildirilir.

Gerekli artlar tamas halinde, yazl olarak bildirilenler ise 7 i gn iinde Genel
Mdrlke onaylanr ve durum ilgili taraflara bildirilir.

gvenlii uzman, iyeri hekimi ve dier salk personeline, i sal ve gvenlii ile
ilgili almalar yapt sre iinde baka grev verilemez.

OSGB bavurularnda tespit edilen eksikliklerin giderilmesi iin her defasnda 30 gnden
fazla olmamak zere en fazla iki defa sre verilir.
Belirlenen srelerde eksiklikler giderilmez ise dosya iade edilir ve iadeden itibaren bir yl
boyunca yaplan bavurular, bir yln tamamlanmasna kadar askya alnr.
OSGBnin bavuru dosyasnda belirtilen adres ve unvana mnhasran, en ge on
i gn ierisinde Genel Mdrlke uygun yetki belgesi dzenlenir. Baka bir
adreste ube almas istendii takdirde, ayn usul ve esaslar dhilinde ilem yaplr.
Yetki belgeleri, OSGB tarafndan 5 ylda bir vize ettirilir.
sim ve unvanlar Trke olarak tescil ettirilir. sim ve unvanlarn incelenmesinde Trk Dil
Kurumunca yaynlanan Byk Trke Szlk esas alnr ve ksaltmalar isim ve unvan
olarak kullanlamaz.

OSGB sorumlu mdr;

OSGB personelinin grevlendirilmesinin takibinden,
OSGB kaytlarnn tutulmas ve dzenli olarak arivlenmesinden,
Genel Mdrlk tarafndan istenen belgelerin hazrlanmasndan,
OSGBlerin bavuru, yetkilendirme, vize ilemlerinin takibinden, sorumludur.
OSGBlerce talep edilen veya bildirilen her trl bilgi ve belgeye ilikin i ve ilemlerde,
Genel Mdrlk tarafndan sadece sorumlu mdr muhatap kabul edilir.
OSGBde sorumlu mdr olarak grevlendirilen kiinin deimesi veya bu kiinin
grevinden ayrlmas durumunda, 30 i gn ierisinde yeni sorumlu mdr atanr ve
durum Genel Mdrle yazyla bildirilir

ALIAN TEMSLCLER
Sal ve Gvenlii le lgili alan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seilme Usul ve
Esaslarna likin Tebliinin Dayand KANUNLAR
6331 SG Kanununu - 3146 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanun
Sal ve Gvenlii le lgili alan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seilme Usul ve
Esaslarna likin Teblie gre

veren, iyerinde yetkili sendika veya sendikalar bulunmas halinde iyeri sendika
temsilcisini alan temsilcisi olarak grevlendirir.

ki ile elli arasnda alan bulunan iyerlerinde bir.

Ellibir ile yz arasnda alan bulunan iyerlerinde iki.
Yzbir ile beyz arasnda alan bulunan iyerlerinde .
Beyzbir ile bin arasnda alan bulunan iyerlerinde drt.
Binbir ile ikibin arasnda alan bulunan iyerlerinde be.
kibinbir ve zeri alan bulunan iyerlerinde alt alan temsilcisi seilir.

alan temsilcisi aday bavurularnn yaplmas iin yedi gnden az olmamak zere sre
tannarak iveren tarafndan iyerinde iln edilir.

Aday says iyerinde zorunlu alan temsilcisi saysnn 3 katndan fazla olamaz.
rnek
300 alan varsa 3 alan temsilcisi seilir ve seime en fazla 9 aday bavurabilir.

Fazla olmas halinde alan temsilcisi adaylar; renim durumu, iyerindeki deneyim sresi
ve ya kriterleri esas alnarak belirtilen srenin bitiminden itibaren en fazla gn iinde
iveren tarafndan iln edilir.

ALIAN TEMSLCS NTELKLER

yerinin tam sreli daimi alan olmas,
En az 3 yllk i deneyiminin bulunmas, ve en az ortaokul dzeyinde renim
grm olmas.

Belirli sreli veya geici ilerde, tam sreli ve en az 3 yl alma koulu aranmaz
yerinde 3 yllk i deneyimi bulunmayan alan veya aday bulunmamas halinde
deneyim aranmaz
alanlar veya adaylar arasnda yeterli eitim dzeyine sahip kii bulunmamas halinde
en az ortaokul mezuniyeti aranmaz
Yetkili sendika temsilcisinin alan temsilcisi olarak grev yapmas halinde saylan tm
nitelikler aranmaz.
Seim, iyerindeki alanlarn en az yardan bir fazlasnn katlaca bir oylamayla
yaplr.

rnek
300 alan varsa

oylamaya (300/2)+1 = 151 kii katlr.

Oylamann gizli yaplmas esastr.

Vardiya usul allan iyerlerinde ise seimler tm vardiyalarda alanlarn da oy
kullanmasna imkn verilecek ekilde dzenlenir.

Oylarn eitlii durumunda alan temsilcisi; adaylarn renim durumu, iyerindeki deneyim
sresi ve benzeri kriterleri esas alnarak iverence belirlenir.

Seim, sonular itibariyle 5 yl geerlidir.

alan temsilcisinin, herhangi bir nedenle grevinden ayrlmas durumunda, daha nce
yaplan seim sonularna gre en fazla oy alan sradaki aday atanr.

Sendika temsilci saysnn zorunlu alan temsilci saysndan az olmas durumunda dier
alan temsilcisi veya temsilcileri dengeli dalma zen gstermek kaydyla iveren
tarafndan grevlendirilir.
Sendika temsilci saysnn zorunlu alan temsilci saysndan ok olmas durumunda ise
yetkili sendikann nerisi dorultusunda alan temsilcileri iveren tarafndan grevlendirilir.
Sendika temsilci saysnn zorunlu alan temsilci saysndan ok olmas durumunda en ok
yeye sahip yetkili sendika temsilcisi alan temsilcisi olarak atanr.

Birden fazla alan temsilcisinin bulunmas durumunda ba temsilci, alan temsilcileri

arasnda yaplacak seimle belirlenir. Oylarn eitlii durumunda, ba temsilci kura
yntemiyle belirlenir.
yerindeki yetkili sendikann yetkisini kaybetmesi veya bir baka sendikann yetkili sendika
olarak iln edilmesi durumunda 30 gnlk sre ierisinde iveren alan temsilcisi
veya temsilcilerinin grev yapmasn salar.
Tutanaklar ile oylamaya katlanlarn imzal listesi bir sonraki seime kadar iyerinde saklanr.

rnek 1
Toplam alan says: 2000
szlemeli alanlarn says: 1100
Dier (stat hukukuna bal) alanlarn says: 900
Grevlendirilecek alan temsilcisi says: 5
Yetkili sendika says: 2
Forml:
alan temsilcisi says = (22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu ve dier (i akdi/hizmet
akdi/i szlemesi v.b.) alanlarn says veya Dier (stat hukukuna bal) alanlarn
says/Toplam alan says) * Grevlendirilecek alan temsilcisi says
Hesaplama:
A Sendikas (6356 sayl Kanuna gre yetkili) alan temsilci says iin;
(1100/2000) * 5 = 2,75 3 alan Temsilcisi
B Sendikas (4688 sayl Kanuna gre yetkili) alan temsilci says iin;
(900/2000) * 5 = 2,25 2 alan Temsilcisi

rnek 2
Toplam alan says: 800
A sendikasna ye 500,
B sendikasna ye 300 alan
Grevlendirilecek alan temsilcisi says: 4
A sendikas (500/800)*4=2,5 ( 2 alan temsilcisi)
B sendikas (300/800)*4=1,5 (1 alan temsilcisi)
Kalan 1 temsilci kura yntemiyle belirlenir

KSEL KORUYUCU DONANIM

KSEL KORUYUCU DONANIMLARIN YERLERNDE KULLANILMASI HAKKINDA
YNETMELK
Ynetmelik, aada belirtilen kiisel koruyucu donanmlar KAPSAMAZ.
zel olarak alann saln ve gvenliini korumak zere yaplmam sradan i
elbiseleri ve niformalar,
Afet ve acil durum birimlerinin mdahale faaliyetlerinde kullandklar ekipman,
Trk Silahl Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli stihbarat Tekilat Mstearl gibi
kamu dzeninin salanmasna ynelik kurumlarn faaliyetlerinde kullandklar kiisel
koruyucular,
Kara tamaclnda kullanlan kiisel koruyucular,
Spor ekipman,
Nefsi mdafaay veya caydrmay hedefleyen ekipman,
Riskleri ve istenmeyen durumlar saptayan ve ikaz eden tanabilir cihazlar.
DREKTF
89/656/EEC sayl Avrupa Birlii Konsey Direktifi
89/686/EEC sayl Avrupa Birlii Konsey Direktifine paralel olarak, hazrlanmtr.
Kiisel koruyucu donanm:
alan, yrtlen iten kaynaklanan, salk ve gvenlii etkileyen bir veya birden fazla
riske kar koruyan, alan tarafndan giyilen, taklan veya tutulan, bu amaca uygun olarak
tasarm yaplm tm alet, ara, gere ve cihazlar,
Kiiyi bir veya birden fazla riske kar korumak amacyla retici tarafndan bir btn haline
getirilmi cihaz, alet veya malzemeden olumu donanm,
Belirli bir faaliyette bulunmak iin korunma amac olmakszn tanan veya giyilen donanmla
birlikte kullanlan, ayrlabilir veya ayrlamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi,
Kiisel koruyucu donanmn rahat ve ilevsel bir ekilde almas iin gerekli olan ve sadece
bu tr donanmlarla kullanlan deitirilebilir paralarn, ifade eder.

Kiisel koruyucu donanm, risklerin, toplu korunmay salayacak teknik nlemlerle veya i
organizasyonu ve alma yntemleriyle nlenemedii, tam olarak snrlandrlamad
durumlarda kullanlr.

Kiisel koruyucu donanm, i kazas ya da meslek hastalnn nlenmesi, alanlarn salk

ve gvenlik risklerinden korunmas, salk ve gvenlik koullarnn iyiletirilmesi amacyla
kullanlr. veren, toplu korunma tedbirlerine, kiisel korunma tedbirlerine gre ncelik
verir.
Kiisel koruyucu donanmlarn iyerlerinde kullanm ile ilgili olarak aadaki hususlara uyulur;

Tm kiisel koruyucu donanmlar;

Kendisi ek risk oluturmadan ilgili riski nlemeye uygun olur.
yerinde var olan koullara uygun olur.
Kullanann ergonomik gereksinimlerine ve salk durumuna uygun olur.
Gerekli ayarlamalar yapldnda kullanana tam uyar.
Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii kapsamna giren rnlerde uygun ekilde CE
iareti ve Trke kullanm klavuzu bulundurur.

Birden fazla riskin bulunduu ve alann bu risklere kar ayn anda birden fazla
kiisel koruyucu donanm kullanmasn gerektiren durumlarda, bir arada kullanlmaya
uygun olan ve bir arada kullanldnda sz konusu risklere kar koruyuculuu
etkilenmeyen kiisel koruyucu donanmlar seilir.

Kiisel koruyucu donanmlarn kullanm artlar ve zellikle kullanlma sreleri;

Riskin Derecesi,
Maruziyet Skl,
Her Bir alann Yapt Yerin zellikleri
Kiisel Koruyucu donanmn performans dikkate alnarak belirlenir.

Tek kii tarafndan kullanlmas esas olan kiisel koruyucu donanmlarn, zorunlu
hallerde birden fazla kii tarafndan kullanlmasn gerektiren durumlarda, bu
kullanmdan dolay salk ve hijyen problemi domamas iin her trl nlem alnr.

Kiisel koruyucu donanmlar,

iveren tarafndan cretsiz verilir,
imalat tarafndan salanacak kullanm klavuzuna uygun olarak bakm, onarm
ve periyodik kontrolleri yaplr,
ihtiya duyulan paralar deitirilir,
hijyenik artlarda muhafaza edilir ve kullanma hazr bulundurulur.

Kiisel koruyucu donanmlar, istisnai ve zel koullar hari, sadece amacna uygun
olarak kullanlr.

Kiisel koruyucu donanmlarn deerlendirilmesi ve seimi

Dier yntemlerle nlenemeyen risklerin analiz ve deerlendirmesi,
Kiisel Koruyucu Donanmn kendisinden kaynaklanabilecek riskler
Seilecek kiisel koruyucu donanmn zellikleri
KSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKL OLABLECE LER VE
SEKTRLER
AYAK KORUYUCULARI
Delinmez tabanl emniyet ayakkablar
Karkas ve temel ileri, yol almalar
skelelerde yaplan almalar
Karkas yaplarn ykm ileri
Kalp yapma ve skme ilerini de kapsayan beton ve prefabrike paralarla yaplan
almalar
antiye alan ve depolardaki iler
at ileri
Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkablar
elik kprler, elik bina inaat, stunlar, kuleler, hidrolik elik yaplar, yksek
frnlar, elik ileri ve haddehaneler, byk konteynrlar, byk boru hatlar, vinler,
s ve enerji santrallerinde yaplan iler
Frn yapm, stma ve havalandrma tesisatnn kurulmas ve metal montaj ileri
Tadilat ve bakm ileri
Yksek frnlar, ergitme ocaklar, elik ileri, haddehaneler, metal ileri, demir ileme,
presle demire ekil verme, scak presleme ileri ve metal ekme fabrikalarnda
yaplan iler
Ta ocaklarnda ve ak ocaklarda yaplan iler, kmr iletmelerinde yaplan dekapaj
ileri
Ta yontma ve ta ileme ileri
Dz cam ve cam eya retimi ve ilenmesi
Seramik endstrisinde kalp ileri
Seramik endstrisinde frnlarn kaplanmas
Seramik eya ve inaat malzemesi kalp ileri
Tama ve depolama ileri
Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmu etle yaplan iler
Gemi yapm ileri
Demiryolu manevra ileri
Kaymay nleyici ve delinmeye dayankl ayakkablar
at ileri
Kaygan zeminde alma gerektiren ve delinme riski ieren iler
Yaltkan tabanl koruyucu ayakkablar
ok scak veya souk malzemelerle yaplan almalar
Kolayca karlabilen emniyet ayakkablar
Ergimi maddelerin ayakkabdan ieri girme riski bulunan iler

YZ VE GZ KORUYUCULARI
Koruyucu gzlkler, yz siperlikleri veya elle tutulan yz koruyucular
Kaynak yapma, tme ve ayrma ileri
Szdrmazlk salamak iin yaplan iler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biimlendirme
ileri
Ta yontma ve ekillendirme ileri
Cvatalama ileri
Tala karan makinelerde yaplan tala toplama ileri
Presle scak demir ileme
Artklarn paralanmas ve uzaklatrlmas ileri
Andrc maddelerin pskrtlerek kullanld iler
Asit ve baz zeltileriyle, dezenfektan ve andrc temizlik maddeleriyle yaplan iler
Sv spreylerle alma
Ergimi maddelerle veya onlarn yaknnda alma
Radyant s ile alma
Lazerle alma
Biyolojik ajanlarla allan iler
SOLUNUM SSTEM KORUYUCULARI
Respiratrler/ Solunum cihazlar
Yetersiz oksijen veya zararl bir gazn bulunabilecei konteynrlar, kapal alanlar veya gaz
yakan endstriyel frnlarda yaplan almalar
Yksek frnlara ykleme yaplan alanlardaki almalar
Yksek frnlarn gaz borular ve gaz konvertrleri civarndaki almalar
Ar metal dumanlarnn bulunabilecei yksek frn kapaklar civarndaki almalar
Toz bulunmas muhtemel, frn ii deme ilerinde ve kepelerle yaplan almalar
Toz oluumunu nlemenin yetersiz olduu sprey boyama ileri
Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla balantl dier yer alt sahalarnda yaplan
almalar
Salk ve gvenlik riski meydana getirebilecek dzeyde toz oluan iler
Soutucu gaz kaa tehlikesinin olduu soutma tesislerinde yaplan almalar
Biyolojik ajanlarn olduu iler
TME DUYUSUNUN KORUNMASI
Kulak koruyucular
o Metal ekillendirme presleriyle alma
o Pnmatik matkaplarla alma
o Havalimanlarnn yer iletmelerinde alanlarn yapt iler
o Kazk akma ileri
o Aa ve tekstil ileri
EL, KOL VE VCUT KORUNMASI
Koruyucu giysi
o Asit ve baz zeltileriyle, dezenfektan ve andrc temizlik rnleriyle yaplan iler
o Scak malzemeler ile veya onlarn civarnda yaplan ve s etkisinin hissedildii
yerlerdeki almalar
o Dz cam rnleriyle alma
o Kumlama ileri
o Derin dondurucu odalarda alma
Atee dayankl koruyucu giysi
o Kapal alanlarda kaynak ileri
Delinmeye dayankl nlkler
o Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri
o El baklaryla yaplan ve ban vcuda doru ekilmesini gerektiren iler
Deri nlkler
o Kaynak ileri
o Demir dvme ileri
o Dkm ileri

n kolun (kolun bilekle dirsek arasnda kalan blm) korunmas

Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri
Eldivenler
o Kaynak ileri
o Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduu makineler dnda, keskin kenarl
cisimlerin elle tutulmas
o Asit ve baz zeltileriyle yaplan almalar
o Ar scak ve souk temas gerektiren iler
o Biyolojik ajanlarn olduu iler
Metal rgl eldivenler
o Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri
o Kesim ve kullanm amalarna gre paralama iin el ba kullanlarak yaplan
srekli kesim ileri
o Kesim makinelerinin baklarnn deitirilmesi
KLME DAYANIKLI GYS
o Akta, souk ve yamurlu havada alma
YANSITICI GYS
o alanlarn aka grlmesi gereken yerlerde yaplan almalar
EMNYET KEMER
o skelelerde alma
o Prefabrik paralarn montaj
o Direk ya da stunlarda alma
o at leri
GVENLK HALATLARI
o Kule/yksek vin kabinlerinde alma
o Ambarlarda kullanlan istifleme ve boaltm ekipmanlarnn yksek kabinlerinde
alma
o Sondaj kulelerinin yksek blmlerinde alma
o Kuyu ve kanalizasyonlarda yaplan alma
DERNN KORUNMASI
o Malzeme kaplama ileri
o Tabaklama (dericilik) ileri

KKD YNETMEL
Dayanak: 4703 SAYILI YASA
AT Tip nceleme Belgesi: Onaylanm kurulu tarafndan dzenlenerek imalatya verilen
KKD'nin bu Ynetmelik hkmlerine uygunluunu gsterir belgeyi,
AT Uygunluk Beyan: malatnn piyasaya arz ettii KKD'nin bu Ynetmelik hkmlerine
uygunluunu beyan ettii belgeyi,
KATEGOR 1 - Basit yapdaki kiisel koruyucu donanmlarn belgelendirilmesi
Tasarmc tarafndan, kullancnn kendisinin deerlendirebilecei kabul edilen, tedrici olarak
ortaya kan ve zamannda fark edilebilir derecede dk dzeydeki risklere kar koruma
salayan basit yapdaki bir KKD iin AT tip incelemesi gerekmez.
KATEGOR 1 - Bu kategoriye giren KKD'ler kullancy, zellikle;
Bahvan eldivenleri, diki yks ve benzeri yzeysel mekanik etki,
Seyreltik deterjan zeltisi ve benzeri zeltilere kar kullanlan eldivenler ve benzeri zayf
ve etkisi kolayca geebilen temizlik maddeleri,
Mesleki ilerde kullanlan eldivenler, nlkler ve benzerleri gibi 50Cnin zerinde olmayan
scak maddelerle almalarda oluan riskler veya tehlike yaratmayan dier etki,

Balklar, mevsimlik elbiseler, ayakkablar ve benzeri doal atmosferik etken,

Kafa derisini koruyan hafif baretler, eldivenler, hafif ayakkablar ve benzerleri gibi vcudun
hayati blgelerini etkilemeyen ve etkileri kalc lezyonlara neden olmayan kk darbeler ve
titreim,
Gne , risklerine kar korurlar.

KATEGOR -3- Karmak yapdaki kiisel koruyucu donanmlarn belgelendirilmesi

Tasarmc tarafndan, ani olarak ortaya kabilecek tehlikeleri kullancnn zamannda fark
edemeyecei dnlen durumlarda ve hayati tehlike oluturarak sala ciddi ve geriye
dn mmkn olmayan risklere kar koruma salayan karmak yapdaki KKD'lerin
retiminde,

AT inceleme belgesi alnarak

imalat bir AT uygunluk beyan hazrlanr.

KATEGOR -3- giren KKD'ler unlardr;

Kat partikl ve sv aerosollerden veya tahri edici, tehlikeli, zehirli ya da radyotoksik

gazlardan korunmak iin kullanlan filtreli solunum sistemi koruyucular,
Su altna dalmada kullanlanlar da ieren, atmosferden tam yaltm salayan koruyucu
solunum aralar,
Kimyasal maddelere veya iyonlatrc radyasyona kar snrl bir koruma salayan
aralar,
Etkisi 100C veya daha fazla olan hava scakl ile kyaslanabilen, kzl tesi n yaylmas,
alev veya byk miktarda ergimi materyalin varl ile karakterize edilebilen veya
edilemeyen, yksek scaklktaki ortamlarda kullanlacak acil durum ekipmanlar,
Eksi 50C veya daha dk hava scakl ile kyaslanabilen dk scaklktaki
ortamlarda kullanlacak acil durum ekipmanlar,
Yksekten dmelere kar kullanlan donanmlar,
Elektrik tehlikesi ve tehlikeli voltaja kar veya yksek gerilim ilerinde kullanlan yaltc
zellikli donanmlar.

KATEGOR -0- Ynetmelik Kapsamna Girmeyen Kiisel Koruyucu Donanmlarn Listesi

zellikle, gvenlik gleri ve ordu mensuplarnn veya kanun ve dzenin korunmasnda

grevli kiilerin kullanm iin tasarlanm ve retilmi mifer, kalkan gibi benzeri kiisel
koruyucu donanmlar.
Nefsi mdafaa iin retilen bayltc spreyler, kiisel saldrya kar caydrc silahlar ve
benzeri KKDler.
Aada belirtilen etkenlere kar kiisel kullanm iin tasarlanm ve retilmi KKDler;
o Balk, mevsimlik giysi ve ayakkab gibi olumsuz atmosferik koullarda kullanlanlar,
o Bulak eldivenleri gibi su ve slanmada kullanlanlar,
o Eldiven gibi sya kar kullanlanlar,
o Uak veya deniz aralarnda, kiilerin kurtarma ve korunmas amacyla imal edilen ve
srekli kullanlmayanlar,
o ki veya tekerlekli motorlu ara srcleri iin balklar ve gz siperleri.

Tm KKDlerde Bulunmas Gereken Genel zellikler

Ergonomi
Mmkn Olan En st Koruma Dzeyi
Farkl Risk Dzeyleri in Uygun Koruma Snflar
KKDnin Kendisinin Tehlikeye Yol Amamas
KKDnin Yapsndan Kaynaklanan ve Rahatszlk Veren Faktrlerin ve Dier Risklerin
Bulunmamas
Uygun Malzemeden mali
KKDnin Kullancya Temas Eden Yzeyinin Uygunluu
KKDnin Kullancy Engellememesi
Rahatlk ve Etkinlik
KKDnin Kullancnn Vcut Yapsna Uygunluu

 Hafiflik ve Dayankllk
Ayn Anda Kullanlmak zere Tasarlanm Farkl KKD Tipleri veya Snflarnn Uyumu
malat Tarafndan Verilecek Bilgiler
malatnn veya yetkili temsilcisinin isim ve adresi,
Depolama, kullanm, temizlik, bakm, onarm ve dezenfekte etmeye ilikin bilgiler
Sz konusu KKDnin salad korumann snfn ya da seviyesini lmek iin uygulanan
teknik testlerde kaydedilen performans sonular,
Sz konusu KKDye uygun aksesuarlarn ve yedek paralarn zellikleri,
Farkl risk seviyeleri iin uygun koruma snflar ve bunlara karlk gelen kullanm
limitleri,
KKD veya belirli paralarnn kullanma mr veya son kullanma tarihi,
Tamaya uygun paketleme ekli,
zerindeki aretlerin anlam
KKDlerin tasarmn yapan onaylanm kuruluun unvan, adresi ve kimlik numaras.
Bu bilgiler, anlalr, kesin ve Trke olmal veya dier bir ye lkede piyasaya arz ediliyorsa o
ye lkenin resmi dil veya dillerinde olmaldr.
KKDnin Kullanma mr
Yeni bir KKD nin ilevinin zamana bal olarak nemli oranda azald biliniyorsa, retim
tarihi ve mmknse son kullanma tarihi her bir KKD parasnn ve deiebilen
blmlerinin zerine, hibir yanl anlamaya meydan vermeyecek ekilde, aka
belirtilmeli ve bu bilgiler ambalaj zerine de yazlmaldr.

BARETLER - EN 397
o Baretlerde kullanlan Plastiin tr ne olursa olsun kabuk kalnl 2 mm.
den aa olmamal.
o Baretlerde Raf mr 5 yldr
o Ak havada ve Kaynak yaplan alanlarda kullanlan baretler; Hibir
darbe grmeseler bile 3 ylda bir deitirilmelidir.
o mr dolmasa bile darbe ald zaman deitirilmelidir.
o atlak, izik ve hasarl ise kesinlikle kullanlmamaldr
o ok hafif olmaldr. Olanaklysa arlk < 400 gr. Olmaldr.
TOZ MASKELER
SINIF

EN 149:2001

AZ -1

FFP1 EN 149:2001
KATI VE SIVI PARACIKLARA KARI

ORTA -2

FFP2 EN 149:2001
KATI VE SIVI PARACIKLARA KARI

OK-3

FFP3 EN 149:2001
KATI VE SIVI PARACIKLARA KARI

EN 149-2001 =Bakm gerektirmeyen (disposible) maskeler

Not: EN 149 Kiisel Koruyucu Donanmlar arasnda yer alp bakm gerektirmeyen toz, sis ve
duman maskelerinin standarddr. Bu standarda gre, maskeler koruma kademesine gre be
ayr grupta toplanyordu; FFP1, FFP2S, FFP2SL, FFP3S, FFP3SL . Koruma kademelerinde yer alan
harflerin anlamlar ise;
FF: Face Filter (Yz filtresi veya maskesi)
P1: Mekanik almalar sonucu ortaya kan, toksik (zararl) olmayan tozlar.
P2: Toksik tozlar, MAK deerleri 0,1 mg/m3 'den byk olan tozlar.
P3: Toksik, kanserojen, radyoaktif tozlar ve MAK deerleri 0,1 mg/m3'den
kk olan tozlar.

S : Kat ve su bazl sv zerrecikler.

L : Kat ve ya bazl sv zerrecikler.
EN 136 =Tam yz maskeleri
EN 137 =Solunum tp ve srtlklar
EN 139 =Temiz hava beslemeli maskeleri
EN 140 =Yarm yz maskeleri
EN 141 =Gaz ve buhar filtreleri
EN 143 =Zerrecik (partikl) filtreleri
EN 146 =Kendinden hava beslemeli balk ve maskeleri

AYAKKABILARI
EN 345: 200 Jul darbelere kar koruyan elik burun vardr. Sembol: S
EN 346 :100 Jul darbelere kar koruyan elik burun vardr. Sembol: P
EN 347: Darbelere kar koruyan elik burun YOKTUR. Sembol: O
S1: sadece elik burun var
S2: elik burun + su geirmez zellik
S3: elik burun + su geirmez zellik+ delinmez taban

Acil durum paratleri KKD saylmaz

Kiisel koruyucu donanmn kalitesi, seimde en son dnlmelidir.
Torna, pres ve matkap altrrken eldiven giyilmemelidir
Kulak koruyucularnn ambalajlar zerinde NRR & SNR : Grlt Azaltma Orandr.
Kaynaklarn Kullandklar Yz Kremleri KKD SAYILIR.
Yz siperlerinin Ar para darbelerine kar KULLANILMAZ
KKD reten imalatlar Kategori II, III kkd leri onaylanm kuruluun onayna
sunmadan rnn piyasaya arz edemez
Deri eldiven yaa kar direnli deildir
Ya, akaryakt gibi maddelere kar ve hafif koruma gerektiren durumlarda Pamuklu
i elbisesi kullanlmas daha uygun olur
Mekanik dayanml eldivenlerinin standart - EN 388
Kaynak eldiveni - EN 420 - EN 388 - EN 407
Kimyasallara Kar koruyucu eldivenler EN 374

EN
EN
EN
EN
EN
EN

407=Scak i ve sya dayankl eldiven

420 =Genel amal i eldivenleri
421 =yonize nlara ve radyasyona kar dayankl eldiven
511 =Souk i eldiveni
659 =Yangn mcadele eldivenleri
166 =Gzlk standard

EN 352-1 =Kulaklklar
EN 352-3 =Kulaklkl baret
EN 352-2 =Kulak tkalar kullanlr.
Gvde Koruyucular in Kodlar
EN 470 =nlklerin genel zellikleri
EN 343 =Yamurluk

 EN 340 =Genel i elbiseleri

EN 467 =Sv kimyasallara kar nlkler
EN 465 =Kimyasal risklere kar koruyucu elbise
EN 471 =Reflektif (fosforlu) elbiseler
EN 469,EN351 =Is ve alevden koruyucu donanmlar
Emniyet Kemerleri
Eer, i yerinde, metre ya da daha fazla ykseklikten dme riski varsa, dmeyi
nleyici gvenlik donanm kullanlmaldr.
EN 355 =Yksekten dmede ani ok absorbe eden emniyet halat vb
EN 358 =Bel tipi emniyet kemeri ve emniyet halat
EN 361 =Parat tipi emniyet kemerleri
EN 362 =Emniyet kancas
EN 353 =Emniyet kemeri halat, frenleme sistemleri
EN 360 =Ani dmeyi nleyici, geri salmal makara, aparat ve rg kolonlu halatlar

SALIK VE GVENLK ARETLER

Bu Ynetmelik hkmleri;
Dier bir mevzuatla zel olarak atfta bulunulmadka; tehlikeli maddelerin, preparatlarn,
rnlerin veya malzemelerin piyasaya arznda kullanlan iaretlemelerde,
Kara, demir, deniz, hava ve i suyolu tamaclnn dzenlenmesinde kullanlan
iaretlemelerde, uygulanmaz.
Dayanak
92/58/EEC sayl Avrupa Birlii Parlamentosu ve Konsey Direktifine paralel olarak,
hazrlanmtr.
Bilgilendirme iareti: Yasak iareti, uyar iareti, emredici iaret, acil k ve ilkyardm
iaretleri dnda bilgi veren dier iaretleri,
El iareti: alanlar iin tehlike oluturabilecek manevra yapan operatrleri ynlendirmek
zere ellerin ve/veya kollarn nceden anlamlar belirlenmi hareket ve/veya pozisyonlarn,
Emredici iaret: Uyulmas zorunlu bir davran belirleyen iareti,
Gvenlik rengi: Gvenlik asndan zel bir anlam yklenen rengi,
Ikl iaret: Saydam veya yar saydam malzemeden yaplm, ieriden veya arkadan
aydnlatlarak kl bir yzey grnm verilmi iaret dzeneini,
aret levhas: Geometrik bir ekil, renkler ve bir sembol veya piktogramn kombinasyonu ile
zel bilgi ileten ve yeterli aydnlatma ile grlebilir hale getirilmi levhay,
Operatr: areti izleyerek ara ve gereci kullanan kiiyi,
Salk ve gvenlik iaretleri: zel bir nesne, faaliyet veya durumu iaret eden levha, renk,
sesli veya kl sinyal, szl iletiim ya da el-kol iareti yoluyla i sal ve gvenlii hakknda
bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere kar uyaran iaretleri,
Sembol veya piktogram: Bir durumu tanmlayan veya zel bir davrana sevk eden ve bir
iaret levhas veya klandrlm yzey zerinde kullanlan ekli,
Sesli sinyal: nsan sesi ya da yapay insan sesi kullanmakszn, zel amala yaplm bir
dzenekten kan ve yaylan kodlanm ses sinyalini,
Szl iletiim: nsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen, nceden anlam belirlenmi szl
mesaj,
Uyar iareti: Bir tehlike kayna veya tehlike hakknda uyarda bulunan iareti,
Yasak iareti: Tehlikeye neden olabilecek veya tehlikeye maruz brakabilecek bir davran
yasaklayan iareti,
YERNDE KULLANILAN SALIK VE GVENLK ARETLER LE LGL ASGAR GENEL
GEREKLER
aret eitleri
Sabit ve kalc iaretler
Sabit ve kalc iaret levhalar; yasaklamalar, uyarlar ve yaplmas zorunlu iler ile acil
ka yollarnn ve ilk yardm blmlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tannmas iin
kullanlacaktr.
Yangnla mcadele ekipmannn bulunduu yerler, iaret levhas ve krmz renkle kalc
ekilde iaretlenecektir.
Konteynr ve borular zerindeki iaretler
Engellere arpma veya dme riski olan yerler, iaret levhas ve gvenlik rengi ile kalc
ekilde belirlenecektir.
Trafik yollar gvenlik rengi ile kalc olarak iaretlenecektir.

Geici iaretler
Gerekli hallerde ve iaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanlma imkan da dikkate alnarak;
tehlike sinyali vermek, gerekli nlemlerin alnmas iin ilgili kiinin arlmas ve alanlarn acil
tahliyesi iin kl iaretler, sesli sinyaller ve/veya szl iletiim kullanlacaktr.
Ayn derecede etkili ise, aadaki iaretlerden herhangi biri kullanlabilir:
Engel veya dme tehlikesi olan yerlerde; iaret levhas veya gvenlik rengi
Ikl iaret, sesli sinyal veya szl iletiim
El iaretleri veya szl iletiim
Aada belirtilen iaretler birlikte kullanlabilir.
Ikl iaret ve sesli sinyal
Ikl iaret ve szl iletiim
El iaretleri ve szl iletiim
Renk

Anlam veya Amac

Talimat ve Bilgi

Krmz

Yasak iareti

Yangnla mcadele
ekipman

Tehlikeli hareket veya davran

Dur, kapat, dzenei acil durdur, tahliye
et
Ekipmanlarn yerinin gsterilmesi ve
tanmlanmas

Uyar iareti

Dikkatli ol, nlem al, kontrol et

Tehlike alarm

Sar
Mavi (1)
Yeil

(1) Mavi:
(2) Parlak
turuncu:

Acil k, ilk yardm

iareti

zel bir davran ya da eylem

Kiisel koruyucu donanm kullan
Kaplar, k yerleri ve yollar, ekipman,
tesisler

Tehlike yok

Normale dn

Zorunluluk iareti

Sadece dairevi bir ekil iinde kullanldnda emniyet rengi olarak

kabul edilir.
Emniyet iaretleri dnda sar yerine kullanlabilir. zellikle zayf
doal gr artlarnda floresan zellikli bu renk ok dikkat
ekicidir.

ok sayda iaret birbirine ok yakn bir ekilde yerletirilmeyecektir.

Kartrlma ihtimali olan iki kl iaret ayn anda kullanlmayacaktr.
Ikl bir iaret bir dier kl iaretin ok yaknnda kullanlmayacaktr.
Birden fazla sesli sinyal ayn anda kullanlmayacaktr.
ok fazla ortam grlts olan yerlerde sesli sinyal kullanlmayacaktr.

Ikl iaret ve/veya sesli sinyallerin almaya balamas, yaplacak iin veya hareketin
balayacan belirtir.
Yaplan i veya hareket sresince kl iaret veya sesli sinyal almasna devam edecektir.
Ikl iaret ve sesli sinyal kullanlp durmasndan hemen sonra tekrar alabilir olacaktr.
ARET LEVHALARIYLA LGL ASGAR GEREKLER

aret levhalarnn boyutlar ile kolorimetrik ve fotometrik zellikleri, bunlarn kolayca

grlebilir ve anlalabilir olmalarn salayacaktr.
yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik
hkmleri sakl kalmak artyla, doal n zayf olduu yerlerde floresan renkler, reflektr
malzeme veya yapay aydnlatma kullanlacaktr.

Kullanlacak iaret levhalar

Yasaklayc iaretler
Temel nitelikler
- Daire biiminde,
- Beyaz zemin zerine siyah piktogram, krmz ereve ve diyagonal izgi (krmz
ksmlar iaret alannn en az % 35ini kapsayacaktr)

Sigara ilmez

Sigara imek ve ak
alev kullanmak
yasaktr

Yaya giremez

Uyar iaretleri
Temel nitelikler
- gen eklinde
- Sar zemin zerine siyah piktogram, siyah ereve (sar ksmlar iaret alannn en az
% 50sini kapsayacaktr)

Parlayc madde veya

yksek s

Patlayc madde

Toksik (Zehirli)
madde

Andrc madde

Radyoaktif madde

Asl yk

 makinas

Elektrik tehlikesi

Tehlike

Lazer n

Oksitleyici madde

yonlatrc olmayan
radyasyon

Kuvvetli manyetik
alan

Engel

Dme tehlikesi

Biyolojik risk

Dk scaklk

Zararl veya tahri

edici madde

Emredici iaretler
Temel nitelikler
- Daire biiminde,
- Mavi zemin zerine beyaz piktogram (mavi ksmlar iaret alannn en az %50sini
kapsayacaktr)

Gzlk kullan

Baret tak

Eldiven giy

Maske kullan

Koruyucu elbise giy

ayakkabs giy

Yaya yolunu kullan

Yz siperi kullan

Genel emredici iaret

(gerektiinde baka iaretle
birlikte kullanlacaktr)

Acil k ve ilkyardm iaretleri

Temel nitelikler
- Dikdrtgen veya kare biiminde,
- Yeil zemin zerine beyaz piktogram (yeil ksmlar iaret alannn en az %50sini
kapsayacaktr)

Acil k ve ka yolu

Ynler (Yardmc bilgi iareti)

lk Yardm

Gz duu

Sedye

Gvenlik duu

Acil yardm ve ilk yardm telefonu

Yangnla mcadele iaretleri

Temel nitelikler
- Dikdrtgen veya kare biiminde,
- Krmz zemin zerine beyaz piktogram (krmz ksmlar iaret alannn en az %
50sini kapsayacaktr)

Yangn Hortumu

Yangn Merdiveni

Yangn Sndrme
Cihaz

Acil Yangn Telefonu

Ynler (Yardmc bilgi iareti)

BORU VE KAPLAR ZERNDEK ARETLER LE LGL ASGAR GEREKLER

inde tehlikeli madde veya preparatlarn bulunduu veya depoland kaplar ile bunlar
ihtiva eden veya tayan, grnr borular; meri mevzuata uygun olarak, renkli zemin
zerinde piktogram veya sembol bulunan etiket ile iaretlenir.
aretler; katlanmaz, kendinden yapkanl ya da boyama biiminde yaplr ve grnr
yzeylere yerletirilir.
ENGELLER, TEHLKEL YERLER VE TRAFK YOLLARINI BELRLEMEK N KULLANILAN
ARETLER LE LGL ASGAR GEREKLER
Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanlan iaretler
Engellere arpma, dme ya da nesnelerin dme tehlikesinin bulunduu yerler ile iletme
tesisleri iinde alanlarn almalar esnasnda dolatklar blgeler, birbirini takip eden sar ve
siyah ya da krmz ve beyaz renk eritleriyle iaretlenir.
aretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli blgenin bykl ile orantl olur.
Sarsiyah ya da krmzbeyaz eritler yaklak olarak 45 derece ayla ve ayn byklkte
boyanr.
rnek:

Trafik yollarnn iaretlenmesi

alma yerlerinin kullanm biimi ve ekipmanlar, alanlarn korunmasn gerektiriyorsa;
ara trafiine ak yollar, zemin rengi de dikkate alnarak, aka seilebilir ekilde, sar
ya da beyaz renkli srekli eritlerle belirtilir.
eritler; aralar ile aralara yakn bulunabilecek nesneler arasnda ve aralarla yayalar
arasnda, emniyetli bir mesafeyi belirtecek ekilde izilir.
Tesislerin ak alanlarndaki srekli trafiin olduu yollar, uygun bariyerler ve kaldrmlar
yoksa, uygulanabilir olduu lde, yukarda belirtildii ekilde iaretlenir.

IIKLI ARETLER N ASGAR KURALLAR

Ikl iaretlerin, kullanm amacna ve artlarna uygun olarak, bulunduu ortama gre iyi
grnr ve seilir olmas, ar k nedeniyle parlamamas veya yetersiz k nedeniyle
grnrlnn azalmamas salanr.
Ikl iaretlerin sinyal gnderen kl alan, tek renk ya da belirli bir zemin zerinde
piktogramdan oluur.
zel kullanm kurallar
Bir aygt hem srekli hem de aralkl iaretler gnderiyorsa, aralkl gnderilen iaret srekli
iaretin belirttiinden daha fazla tehlikeli bir durumu ya da daha acil olarak yaplmas
istenen/emredilen mdahale ya da eylemi ifade eder.
Aralkl gnderilen kl iaret iin, n yank kalma sresi ve yanp snme skl,
- mesajn tam olarak anlalmasn salar
- dier kl iaretlerle veya srekli yanan kl iaretlerle karmaz.
Yanp snen kl iaret, sesli sinyal yerine ya da sesli sinyalle birlikte kullanlyorsa, ayn
kodlama kullanlacaktr.
Ciddi bir tehlikeyi bildiren yanp snen kl iaretler, zel olarak gzlem altnda tutulacak
ve yedek bir lamba bulundurulacaktr.
SESL SNYALLER N ASGAR KURALLAR
Sesli sinyaller;
Ortam grltsnden hayli yksek, ancak ar derecede yksek ve zarar verici
olmayacak ekilde duyulabilir bir ses dzeyinde olacak ve
Teknik zellikleri itibariyle kolaylkla tannabilir, dier sesli sinyaller ile ortamdaki
seslerden aka ayrt edilebilir olacaktr.
Eer bir aygt sabit ve deiken frekansta sesli sinyal yayyorsa; aygtn yayd deiken
frekansl sinyal, sabit frekansl sinyale gre daha tehlikeli bir durumu veya daha acil
olarak yaplmas istenen/emredilen mdahale ya da eylemi ifade eder.
Tahliye iaretleri srekli olacaktr.
SZL LETM N ASGAR KURALLAR
Bir veya birden fazla kiiler arasnda yaplan szl iletiimde; belirli bir formda veya
kodlanm haldeki ksa metinler, cmleler, kelime veya kelime gruplar kullanlacaktr.
Szl mesajlar mmkn olduunca ksa, yaln ve ak olmaldr.
Konuann konuma becerisi ve dinleyenin duyma yetenei gvenilir bir szl iletiime
uygun olacaktr.
Szl iletiim dorudan insan sesi veya uygun bir vastayla yaynlanan insan sesi ya da
yapay insan sesi ile olacaktr.
zel kullanm kurallar
Szl iletiimde yer alan kiiler, salk ve gvenlik asndan istenilen davran yapabilmeleri
iin szl mesaj doru telaffuz edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullanlan
dili bileceklerdir.

 Szl iletiim, elkol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanldnda aada verilen
komutlar kullanlacaktr.
balat: bir ilem veya hareketi balatmak iin
dur: bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek iin
tamam: bir ilemi sona erdirmek iin
yukar: bir yk yukar kaldrmak iin
aa: bir yk aa indirmek iin
ileri geri sa sol: (Bu komutlar uygun el hareketleri ile egdml olacak
ekilde kullanlacaktr.)
kes: acil olarak durdurmak iin
abuk: gvenlik nedeniyle bir hareketi hzlandrmak iin

EL ARETLER N ASGAR GEREKLER

El iaretleri kesin, yaln, yaplmas ve anlalmas kolay olacak ve benzer iaretlerden
belirgin bir ekilde farkl olacaktr.
Ayn anda iki kol birden kullanlyorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilecek ve bir
harekette sadece bir iaret verilecektir.
zel kullanm kurallar
areti, operatre manevra talimatlarn vermek iin elkol hareketleri kullanacaktr.
areti, kendisi tehlikeye dmeyecek ekilde, bulunduu yerden btn manevralar
grsel olarak izleyebilmelidir.
aretinin esas grevi; manevralar ynlendirmek ve manevra alanndaki alanlarn
gvenliini salamaktr.
artlar yerine getirilemiyorsa ek olarak bir veya daha fazla iareti konulandrlacaktr.
Operatr, alm olduu emirleri gvenlik ierisinde yerine getiremeyecei durumlarda
yrtmekte olduu manevray durdurarak yeni talimat isteyecektir.
Yardmc unsurlar:
Operatr, iaretiyi kolaylkla fark edebilmelidir.
areti, ceket, baret, kolluk veya kol band gibi ayrt edici eyalardan bir veya daha fazlasn
giyecek ya da uygun bir iaret arac tayacaktr.
Ayrt edici eyalar; parlak renkli, tercihen hepsi ayn renkte ve sadece iaretilere zel
olacaktr.
Kodlanm iaretler.
Genel hususlar
Aada verilen kodlanm iaretler, belirli sektrlerde ayn manevralar iin kullanlacaktr.
A. Genel aretler
Anlam
BALAT
Hazr ol
Balama komutu

Tarifi
Avu ileri ne bakacak
ekilde her iki kol yere
paralel

DUR
Kesinti / ara
Hareketi durdur

Avu ii ne bakacak
ekilde sa kol yukar
kalkk

ekil

TAMAM
lemin sonu

Her iki kol gs

hizasnda eller kenetli

B. Dikey hareketler
Anlam
KALDIR

Tarifi
Sa kol avu ii ne bakacak
ekilde yukar kalkkken
yavaa daire izer

NDR

Sa kol avu ii ieri

bakacak ekilde yere doru
indirilmiken yavaa daire
izer

DEY MESAFE

Mesafe her iki elin

arasndaki bolukla ifade
edilir

Yatay Hareketler
Anlam
LER

Tarifi
Her iki kol avu ileri yukar
bakacak ekilde bel
hizasnda bklyken kollar
dirsekten krlarak yukar
hareket eder

GER

Her iki kol avu ileri aa

bakacak ekilde gs
nnde bklyken kollar
dirsekten krlarak yavaa
gvdeden uzaklar

SA
aretinin sa*

Sa kol avu ii yere

bakacak ekilde yere paralel
saa uzatlmken saa
doru yavaa kk
hareketler

SOL
aretinin solu*

Sol kol avu ii yere bakacak

ekilde yere paralel sola
uzatlmken sola doru
yavaa kk hareketler

ekil

ekil

YATAY MESAFE

Eller arasndaki boluk

mesafeyi ifade eder

D. Tehlike
Anlam
KES
Acil dur.

Tarifi
Avu ileri ne bakacak
ekilde her iki kol yukar
kalkk

HIZLI

Btn hareketler daha hzl

YAVA

Btn hareketler daha yava

ekil

KALDIRMA ARALARIYLA YAPILAN LEMLERDE SALIK VE GVENLK ARETLER

LE LGL ASGAR GEREKLLKLER
1. Kaldrma makinalarnda yklerin kaldrlmalar, indirilmeleri veya tanmalar, yetitirilmi
iaretiler tarafndan verilecek el ve kol iaretlerine gre yaplr.
2. Bir kaldrma makinasnda birden ok alann grevli bulunduu hallerde, kaldrma
makinas operatr, iareti veya dier grevlilerden yalnz birinden iaret alacak ve
iareti, operatr tarafndan kolayca grlebilecek yerlerde duracaktr. Operatr, her kim
tarafndan verilirse verilsin, her dur iaretini daima yerine getirecektir.
3. Kaldrma aralarnn veya kaldrlan ykn hareketi esnasnda alanlar uyarmak iin
operatr, sesi aka iitilebilen zil, kl iaret ve benzerleriyle iaret verir ve bunlar
hareket halinde devaml olarak alr.
4. Aralarda onarm yaplyorsa, aralarn zerine ve uygun yerlere, onarm yapldna dair
uyarma levhalar konulur.
5. Kaldrma Aralarnn kaldracaklar en ar ykler, kabinlerin iinde veya dnda
bilgilendirme iareti olarak belirtilir ve kaldrlabilecek en ar ykten fazlas
kaldrldnda, durumu bildiren sesli ve kl otomatik bir uyarma tertibat bulundurulur.
6. Kaldrma aralarnda kullanlan zil sesleri, kl iaretler iyerindeki dier sinyal
seslerinden ve kl iaretlerden farkl, dier makinalarn meydana getirdii grltleri
bastracak kadar kuvvetli, kolayca fark edilebilen olmal ve ayn iyerinde alan tm
kaldrma aralar iin ayn olmaldr.
7. Ar paralarn ekip halinde kaldrld veya tand hallerde, nceden belirtilen
kodlanm hareket ve iaretler kullanlr.

 HJYEN LM, TEST VE ANALZ YAPAN LABORATUVARLAR

HAKKINDA YNETMELK
Aada belirtilen faaliyet ve kurulular hakknda bu Ynetmeliin yetkilendirme hkmleri
uygulanmaz:
Kendi iyeri ve alanlarna ynelik i kontrol amacyla i hijyeni lm, test ve analizi
yapan laboratuvarlarda.
Sal ve Gvenlii Enstits Mdrl laboratuvarlarnda.
Bu Ynetmelik Trkiye Atom Enerjisi Kurumunun kendi mevzuat erevesinde
gerekletirdii i hijyeni lm, test ve analiz faaliyetlerini kapsamaz.
alanlardan alnan biyolojik numuneler zerinde yaplan lm, test ve analizleri
ve alann salk durumunu belirlemek zere yaplan lm, test ve analizler bu Ynetmelik
kapsamnn dndadr.
Akreditasyon Kurumu: Trk Akreditasyon Kurumunu (TRKAK) veya Avrupa
Akreditasyon Birlii, Uluslararas Laboratuvar Akreditasyon Birlii ve Uluslararas Akreditasyon
Forumu ile karlkl tannma anlamas imzalanm akreditasyon kurumlarndan birisini,
Akreditasyon standard: TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve
Kalibrasyon Laboratuvarlarnn Yeterlilii in Genel artlar standardn,
Deney
personeli: hijyeni lm,
analiz,
test,
gerekletiren laboratuvar tarafndan yetkilendirilmi kiiyi,

numune

alma

ilemlerini

hijyeni lm, test ve analizi: alma ortamnda bulunan, alanlarn saln olumsuz
ynde etkileyebilecek her trl fiziksel (grlt, titreim, aydnlatma, iyonlatrc olmayan
radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virs, bakteri, mantar, vb.)
etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yaplmasn,
Kalite yneticisi: En az drt yllk lisans eitimi veren Mhendislik, Fen, Tp, Veteriner, Ziraat,
Eczaclk, Su rnleri Faklteleri ile Fen Edebiyat Fakltelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Blmleri
veya bunlara denklii Yksekretim Kurulu tarafndan kabul edilen yurtiindeki veya
yurtdndaki retim
kurumlarndan
mezun
olmu ve
laboratuvar ynetim
sistemi
kurulmasndan,
uygulanmasndan,
iyiletirilmesinden,
tespit
edilen
eksik
ve/veya
uygunsuzluklarn ynetime bildiriminden sorumlu kiiyi,
Laboratuvar yneticisi: En az drt yllk lisans eitimi veren Mhendislik, Fen, Tp, Veteriner,
Ziraat, Eczaclk, Su rnleri Faklteleri ile Fen Edebiyat Fakltelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji
Blmleri veya bunlara denklii Yksekretim Kurulu tarafndan kabul edilen yurtiindeki veya
yurtdndaki retim kurumlarndan mezun olmu, i hijyeni lm, test ve analiz sonularndan
ve laboratuvarn ynetiminden sorumlu kiiyi,
Yeterlik belgesi: Bu Ynetmelik hkmlerini yerine getiren laboratuvara Genel Mdrlk
tarafndan verilen Hijyeni lm, Test ve Analiz Yeterlik Belgesini,
Yeterlik yoklamas: Genel Mdrlke n yeterlik veya yeterlik belgesi verilmi laboratuvarn,
bu Ynetmeliin hkmlerine uygun alp almadnn tespiti amacyla yaplan her trl ani,
programl veya ikyete bal olarak yerinde ve/veya hizmet verilen iyeri ortamnda takip
edilmesini, ifade eder.
verenlerin ykmllkleri
Gvenli
bir alma
ortam
salamak
amacyla alma
ortamndaki
kiisel maruziyetlere veya alma ortamna ynelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik
etkenlere ynelik lm, test, analiz ve deerlendirmeleri, n yeterlik veya yeterlik
belgesini haiz laboratuvarlara yaptrmakla ykmldr.
veren, i hijyeni lm, test ve analizlerini risk deerlendirmesine bal olarak yaptrr.

 yeri ortamnn veya iin gerei olarak kiisel maruziyetlerde farkllk olutuunda, iyeri
hekimi veya i gvenlii uzmannn gerekli grmesi halinde i hijyeni lm, test ve
analizleri tekrarlanr.
veren laboratuvarlardan iyerine i hijyeni lm, test ve analizleri yapmak zere
gelen laboratuvar personelinin iverenine aadaki hususlarda bilgilendirme yapar:
yerinde karlalabilecek salk ve gvenlik riskleri, koruyucu ve nleyici
tedbirler.
lk yardm, olaan d durumlar, afetler ve yangnla mcadele ve tahliye ileri
konusunda grevlendirilen kiiler.
veren, laboratuvar personeline i yerinde yrtt faaliyetler sresince elik
edecek, iin yrtlmesi hakknda bilgi sahibi olan bir kiiyi grevlendirir.
veren, yaptraca i hijyeni lm, test ve analizlerinin yaplmas srasnda
doru sonular almak iin:
hijyeni lm, test veya analizi gerekletirecek deney personeline iyerinde
kullanlan teknolojiler hakknda gerekli bilgileri verir ve personelin alanlarla
grmelerini salar.
Laboratuvar tarafndan hazrlanan plana gre i hijyeni lm, test ve analizlerinin
yaplmasn salar.
Normal alma artlarnda ve retim kapasitesinde herhangi bir deiiklik yapmadan,
gerek sonular verecek ekilde almann srdrlmesini salar.
yerinde lm yaplacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakknda her
trl bilgi,
belge
ve
dokman,
malzeme
gvenlik
bilgi
formlarn da
ierecek ekilde laboratuvarlara verir.
Bu Ynetmelik hkmleri uyarnca yaplan btn i hijyeni lm, test, analiz ve
deerlendirme
sonular ile
ilgili
kaytlar,
denetimlerde
istenildiinde
gsterilmek zere iyerinde saklanr.
yerinde i hijyeni lm, test ve analiz kaytlarnn saklanmasnda mevzuatla
belirlenen sreler esastr. Ancak mevzuatta belirlenmeyenler iin saklama
sresi 10 yldr.
veren, mevzuat gerei iyerinde yaplacak i hijyeni lm,
ilikin alanlarn veya temsilcilerinin grlerini alr.

test

ve

analizlere

Laboratuvar aadaki hususlara uymakla ykmldr:

Btn
kalite
ynetim
sistemi
kaytlar,
konularna
ilikin
ilgili
mevzuatn ngrd sreler gz nnde bulundurularak saklanr.
Mevzuatta llen parametrelerle ilgili bir sre belirtilmiyorsa, sz konusu kaytlar en az
on yl sre ile saklanr.
Laboratuvarn baka
adreste
faaliyet
gsteren ubeleri
de
ayr ayr bu
Ynetmelik artlarn haiz olmak ve n yeterlik veya yeterlik belgesi almak zorundadr.

Numune alma ve tama

o yerinde solunum yoluyla maruz kalnan etkenler ile ilgili olarak numune alma ve
deerlendirme stratejileri belirlenirken, TS EN 689 yeri Havas-Solunumla Maruz
Kalnan Kimyasal Maddelerin Snr Deerler ile Karlatrlmas ve lme Stratejisinin
Deerlendirilmesi in Klavuz ve benzeri standartlarn gncel halleri dikkate alnr.
Kimyasal maddelere maruziyetin tespiti amal i hijyeni lm, test veya analiz sonularnn
deerlendirilmesine ynelik, uzun sreli referans sresi bir vardiya 8 saat, ksa sreli
referans sresi 15 dakikadr.