TRK EDEBYATI

Coku ve Heyecan Dile Getiren Metinler: iir Trleri

zet

iirimizdeki Balca Gelenekler

1. Halk iiri Gelenei

Dil yaln ve aktr.

Hece ls ve drtlk
kullanlmtr.

Ak, doa, yiitlik, tasavvuf

balca konulardr.

Uyakl ve redifli
oluturulmutur.
ounlukla yarm uyak
kullanlmtr.

Sz sanatlarna gerektike
bavurulmutur.

2. Divan iiri Gelenei

Ar bir dil kullanlmtr.

Aruz lsyle
oluturulmutur.

Beyit, drtlk ve bent nazm

birimi kullanlmtr.

Sz sanatlarna oka yer

verilmitir.

Saray evresinde geliir.

Konu btnl deil, para

gzellii nemlidir.

Ak, kadn, arap, doa,

tasavvuf gibi bireysel
konular ilenir.

Tam ve zengin uyak tercih

edilir.

1/4

TRK EDEBYATI

Coku ve Heyecan Dile Getiren Metinler: iir Trleri

zet
3. Modern Trk iiri Gelenei

Kalplardan uzaklamtr,
biimsel unsurlar
reddedilmitir.

Her konuda iir

yazlabilmitir.

iirsellik, ahenk, szck

seimi, ses ak ve
tekrarlarla salanmtr.

Sanatnn bireysel ve znel

yaklamna sayg
duyulmutur. Doal bir
syleyi ne kmtr.

iir Trleri
1. Didaktik iir: Bir eyler retmek, bilgi vermek amacyla yazlan iirlerdir. Bilim,
sanat, felsefe, ahlak, din gibi konularn temel ilke ve kurallarn retmek amacyla
yazlan iirdir.
Didaktik iir duygudan ok akla dayanmas ynyle yergi, manzum yk, manzum
mektup, fabl gibi iir dallarn da iine alr.
rnek:

Tfekle oynama yavrum

akac bile irkin
Bir canly ldrmenin
Tahsin Sara

2. Pastoral iir: oban ve kr yaamn, doann gzelliklerini konu edinen iirlerdir.

kiye ayrlr:
dil: Ozann anlatmyla doann canlandrlmas
Eglog: obanlarn karlkl konumas suretiyle kr hayatnn anlatlmas. Eglog Trk
edebiyatnda hemen hemen hi kullanlmamtr.

2/4

TRK EDEBYATI

Coku ve Heyecan Dile Getiren Metinler: iir Trleri

zet
rnek:

Sonbahar geliyor sere

Yuvan ne yapacaksn?
Ayva iek amadan nce.
Meyvelerin ii geecek
Rzgr baka eit esecek
Yamurlarla slanacaksn.
Cahit Klebi

3. Lirik iir: ten gelen duygularn cokulu, takn bir ruh hliyle dile getirildii iir
trdr.
rnek:

Hani o brakp giderken seni,

O ksz tavrn takmayacaktn!
Alnna koyarken veda buseni,
Yzeme bu trl bakmayacaktn.
Orhan Seyfi Orhon

4. Satirik iir: Alayc bir slup tayan bireysel ya da toplumsal eletirilerin yapld iir
trdr.
rnek:

Tahir Efendi bana kelp demi

ltifat bu szde zahirdir
Maliki mezhebim benim zira
tikadmca kelp tahirdir.
Nef'i

5. Epik (Destans) iir: "Epope" Latincede destan demektir. Yiitlik, sava, kavga,
fetih gibi konular ileyen iirdir.
rnek:

Durduk, sng takm kafir ayakta.

Bizde sng yok
Bir hayret kzll akard stmzden
Dehetten daha ok
Fazl Hsn Dalarca

3/4

TRK EDEBYATI

Coku ve Heyecan Dile Getiren Metinler: iir Trleri

zet
6. Dramatik iir: Manzum tiyatro metinleridir. Dram tr konular ierir. Ackl ya da
korkun bir olay anlatr. Genellikle konuyu okurun gznde canlandrr.
rnek:

Garibim namma Kerem diyorlar,

Aslm el alm haram diyorlar,
Hastaym derdime verem diyorlar
Maral eyholu Satlmm ben.
Faruk Nafiz amlbel

4/4