ERH- ESM-YI SNAER

Hazret-i eyh Niyz Msr

Kuddise Srrahu's Sm

Bismillhirrahmnirrahm
Elhamdlillhi rabbil lemn, vessalt vesselm al seyyidin
muhammedin ve al lih ve ashbih, emm bad;
Malm ola ki, erbb- tarkatn megl olduklar oniki esmnn esrrn
ve rumzunu beyn budur ki;

LLHELLALLH
Man-y evvel; yan ibdete lyk Allhdan gayr yokdur. Man-y
sn; yan her gnlde maksd Odur, Ondan gayr maksd yokdur. Her
ne kadar o gnl, maksdunu gayr itikd ederse de. Man-y slis;
yan Ondan gayr mevcd yokdur. Yan vcdun hakkati Odur,
isimleri itibriyle gayr vehm olunursa da. mdi rife lzmdr ki,
gnlnde Hakkn gayr mevcd vardr tevehhmn nefy edb, her
vcd zhiren ve btnan Hakkn idn isbt ede, t ki tevhd temm
ola. Ve ill yalnz dil ile tevhd, tevhd-i avmdir. Makbliyeti yine
avm arasndadr. Ey rif, asl nefy lzm olan, kendi vcdundur.
sbt lzm olan, Hakk vcdudur; ki sende ve cmlede ben diyen
Odur.

ALLH
Allh telnn isimlerinden bir isimdir ki, cmle esmya dellet eder.
Bundan gayr isimler ancak herbiri baka baka birer manya dellet
eder. Mesel Rahmn Rahme, Rahm Gafra, Gafr ekra dellet
etmez. Amm lafzatullh, cem-i esm-y ilhiyyeye dellet eder. Ann
in buna ism-i zt, mstecmi-i cem-i sft denir. mdi Allh tel
yle Allhdr ki, yalnz gklerde veya yerlerde veya sada veya solda
veya nde veya artda istemek cehildir. Belki ciht- sittenin ceminde
istemek de cehildir. Zr ciht- sitte, lem-i ehdetdir. lem-i
melektda ve lem-i cebertda ve lem-i lhtda ciht yokdur. Ciht
ancak lem-i ehdetdedir. Hakk ise her vrn bir uurdan mecmudur.
Onun in Allh tel, bu mevcdtn baka birisi olmakdan
mnezzehdir. Mesel Zeydin baka eline Zeyd demezler. Baka ayana
ya gzne ya kulana ya azna ya burnuna yhd aklna ve hayline ve
fehmine ve vehmine, muhassal- kelm, azsndan bir uzvuna yhd
kuvvsndan bir kuvvetine demezler ki, Zeyd urasdr ya urasndadr.
Belki Zeyd deseler, mecmunu murd ederler. mdi bir kimse, Allh
tely bu kemltla mutlaada olsa, ol kimsenin bir saat byle fikri,
gayrlarn bir sene diliyle zikrinden hayrldr, meer bu fikirle olmaya.
Byle cmilik yznden olan fikir shibini cezbeye yetidirir ki,
cezbetn min cezebtir rahmn tevz amels sekaleyn dir. Yan,
Allh tel cezbelerinden bir cezbe, cmle ins ve cinnin ameline
berber olur. mdi bu cmiiyyet-i Hakk bulunmaz, ill yine kendinde
bulunur. Zinhr insndan gayrda bulurum sanub, yorulmayasn. Zr
ecerin vr meyvesidir. ecerden maksd meyve olduu gibi, varlkdan
dah maksd Hakkdr. Hakkn ise zuhr- tmm insn- kmildir,
fefham !

Ey tlib, sana bilirim bir vehm rz oldu ki, bu mevcdtn mecmu bir
uurdan Allh tel ola. H, hlf vehm edersin. Yaknin yle olsun
ki, halk Hakk olmaz, ebed'l ebedn. Beyt;
Ne ol bu olur ve ne bu olur ol
Hakkatde budur vahdetdeki yol
Cmle ehlullh- zmn itikd byledir. Nihyet halkda asl vcd
bulmadklarndan, vcdun vrn Hakka isbt ederler. Sen sanrsn ki,
halka Hakk derler. yle sanub vehme dme ! Yoluyla gel ki anlayasn
ve ill yabanda kalrsn. Zr benim cnm, halk dah vcdun kokusun
duymamlardr. Vcd Allhndr, sen halkn sanrsn. Nihyet vcd-
Hakk halk sretinde grnd. Halk yle zannetdiler ki vcd- Hakk,
halk ola. Hakk zuhra gelmek istedi, kendine mnsib bir vcd
bulmad ki, onunla bu leme zuhr ede. Hakk tel gayret edb, kendi
vcdun ona riyet edb izhr eyledi. riyeti yine shibine tapran
bordan hals oldu. Halkn sanan azba giriftr oldu.

EL-ALIYY
Ulvvdendir, yksek mansna. Mutlak Allha mahssdur. Amm
halka gre, derecesi akrnndan yksek olana l derler. Bu man ise
cem-i mahlkta siryet etmidir. Zr cem-i eynn herbirinde bir
keml vardr ki hirde yokdur. O ey, o keml ile gayrdan derecesi
ldir. Mesel insn, cmle halkdan ldir, cm-i kemlat olduu
haysiyyetden. Amm bir meges ondan ldir, ol cihetden ki, meges
uar insn uamaz. Bir karncada bir keml olur ki, insn- kmilde
olmaz. mdi bu ulvv, cem-i eyya siryet etmidir. yle ki;
hibirey yokdur ki, onda bundan bir hisse olmaya. Yan hereyin
kendine mahss bir kemli vardr ki, o ey o kemlde gayrdan ldir. O
eyin vcda gelmesine sebeb o kemlidir. Hakkn o yznden
bilinmesi, o keml iledir. mdi rif, hereyde o kemli arayub
bulduklarndandr ki, bireye hakret nazaryla bakmazlar. Hazret-i
Resl-i Ekrem sallallhu tel aleyhi vesellem, ashb ile giderken bir
kokmu kelb cfesini grb, cmlesi bed ryihasna tahamml
edemeyb, burunlarn tutarak gedikde, Hazret-i Resl-i Ekrem
aleyhisselm ne gzel dileri var deyb, yan kemline bakn
noksnna bakmayn demei remz etdi. mdi hereyde kemle nazar
etmek mertebesini bulan kimse, derece-i liyeye yetimi olur. Hem
dah Cenb- Hakk el-Aliyy ismiyle zkir olmu olur, gerek uykuda
olsun. Zr byle rifin uykusu, bu many chil olanlarn zikrinden ve
ibdetinden hayrldr.

H
bretdir ol srr- gaybden ki, asl uhdu mmkn olmaya. Amm
cem-i mevcdat Onunla zuhr bulmu ola. ol ekirdek gibi ki; o
ekirdek idi sonra ecer oldu. Eer o ekirdek olmayayd, ecer olmaz
idi. ecerin her yerine siryet etmidir, lkin grnmez. ecer nev
nmy o srr ile bulur. Ylda bir kerre yapraklanub ve ieklenb,
meyvelendii o srr iledir. Gelb meyve zhir olan ekirdek o srrdr ki,
bir idi bin grnd, bininden de yzbin grnd. Cmle bir ekirdekdir,
gh bir grnr gh yzbin. Gzde gren o srrdr, kulakda iiden o
srrdr, elde olan kuvvet o srrdr, ayakda yryen o srrdr, yzlerde
grnen hsn o srrdr. O hsne k olan da o srrdr. Gldeki ryiha-i
tayyibe ve blbldeki efgn- nmtenhiyye o srrdr. Ah ne diyem ki,
her ne var ise o srrdr. Bu kadar elvn- muhtelife ile zuhr etmidir.
Kendi cmleye i olmudur, grnmez. Sft kendisine tara olmudur
ki, hep grnen Odur. I yz Hdur ki ona gayb'l gayb ve batnu'l
bevtn ve yine l teayyn derler. Ve hviyyet-i sriye dah derler. Imdi
Hakk bu yzden mtlaa, H ismiyle zikretmekdir, gerek dili skit
olsun gerek hir szde olsun.

EL-KAHHRU
Kahr odur ki, rubbiyyet davsnda olanlar helk eyleye. Rubbiyyet
davs da trldr. Biri; klliyyet ile Firavun, eddd, Nemrd
misillilerin davs gibi. Biri de baziyyet ile ki, anlar tanrlk davsnda
deillerdir, velkin ileri onlara benzer. Zlim pdihlar ve beyler ve
celller gibi.Biri de temerrdlk edenlerdir ki, bir ide ben unu yle
ederim, bunu byle ederim diye, hatt u ii yle ilerim dedikde,
inallh demekde temerrdlk, davy- rubbiyyetdir. Onun gibileri de
Allh tel kahr edb, murd etdii ii nasb etmez. Bu tifenin
de makhrlardr. Davlar mikdr, aza az oa ok yine herbirisine kahr
bir mahlk yznden zuhr eder, yoksa kahr eden mahlk deildir.
Hak kulundan intikmn yine abd ile alr
Bilmeyen ilm-i lednn an abd etdi sanr
mdi bu kahrdan hi kimse hl deildir. Her ne vakit ki kii kendi
nefsinde veya gayrda bu sft- kahr mhede ede, o kimse, Hakk
tely el-Kahhru ismiyle zkir olmu olur, gerekse dili skit olsun.

EL-HAYYU
Hayt bir sftdr ki, shibinin lim ve mdrik olmasn cb eder.
nk bu ismi grdn ki, Allh tel isimlerinden bir isimdir. Bilindi
ki, Allh tel cem-i eyya muhtdir. Zr ztnda nice mutlak ise
herbir sftnda dah yle mutlakdr. mdi mevcdtdan bir ey yokdur
ki, Hakk tel onu knhyle bilmeye. Ve dah mevcdtdan bir mevcd
da yokdur ki o Hakk bilmeye. Nitekim buyurmudur ki,
ve in min eyin ill ysebbihu bihamdih velkin l tefkahne tesbhahum

Zr iitdik ki, cem-i halk Hakk bilinmek iin halk olundu. Eer bu
mahlktdan bir zerre veya bir emme Hakk bilmese idi, o halkolmazd.
nki grdk ki halkolunmu, bildik ki Hakk limdir. Eeri halk
bilmese de. Zr halk ne idn bilmez okdur. Amm Hakk bilmez
yokdur. Velkin Hakk da bilir idn bilmez okdur. mdi eydan her
neye baksan, anda Hakk bilmeye bir ilm var idn mhede ve
mutlaa etsen, Hakk el-Hayyu ismiyle zkir olmu olursun, dilin skit
ise de.

EL-AZMU
Azamet ululuk mansnadr. Mutlak azamet Allh telya mahss bir
sftdr, zr ulhiyyet Allha mahssdur. Halka bundan hisse ancak bu
kadar vardr ki, her eyde Hakkn azametini mhede ve mutlaa ede.
T ki el-Azm ismini zkir olmu olur. Her eyde azamet-i Hakk
mhede ve mutlaa nice olur dersen, bil ki Hakk telnn her sftn
bulmaa yol bu mahlkdur. Imdi ism-i Azme mazhar olan ar-
azmdir. Arn azametinden bildiler ki, Allh tel azimdir. Ey
karde bunu bildin ise bil ki, her ne kadar mevcdat var ise, herbirisi
baka baka birer ar ve krs ve yedi kat yer ve yedi kat gkdr.
Cmleden edn olan mahlk ki, zerredir. Ol zerrenin zhiri zerredir
amm btn ar- azmdir. Cmle mahlkt onun btnnda vardr.
Hakk telnn senin bildiin ara tevecch nice ise, ol zerreye de
yledir. Grmez misin insann yreinde olan u siyahca noktann
iindeki sahrnn azametini ki, her kesinde arn ve emsin ve mhn
ve ncmun vcdu belirmez mi. Her vcdun btn yledir, bazsnda
bilfile gelmidir. Bazsnda bi'lkuvvede kalmdr. nsnn cmleden
makbl olduu bilfile geldii iindir. Yoksa gayrlarda bu azamet
olmadndan deildir. mdi her mevcd Allh bilb tesbh ve tehll
etdii o ar-misl olan gnl iledir. Yoksa zerrenin ne haddi vardr,
Allh tely bile. Allh telnn azametini bilen yine Allhdr.
Fefham hatt teallem! Bu mutlaaya kdir isen, el-Azm ismine lyk
olursun ve ill fel.

EL-HAKKU
bretdir ol vcd- hakkden ki ona hergz zevl ermeye. Dim sbit
ola dura. mdi mevcdtn herbirinin birer beks yz vardr ki, o eyin
vcd- zllsi onunla kimdir. Beks yzne Hakk denir, fens yzne
halk denir. kll eyin hlikn ill vecheh ona iretdir. mdi basretle
baksan cem-i eyy grrsn ki, bir yz dimdir ve bir yz tebeddl
ve tegayyr bulmadadr. Mesel insnn ve hayvnn ylda bir kerre,
hukem kavli zere, etinden kemiinden, sinirinden, damarlarndan,
derisinden muhassal cem-i azsndan bir uzvu kalmaz, yenilenir imi.
Zr her gd ki yenir, evvelki gddan hsl olan vcd fn olur, sonraki
onun yerine vcd balar. Bu hl zere fn olmakda mevcd olmakda,
ol vcd- bk sebebi ile. Eeri belhm fi lebsin min halkn cedd
fehvasnca, her nefesde yeni yeni vcd tahslindedir. Velkin bu etibb
kavlincedir. Bu da bir dahdir. Mesel bir kimse krk yanda olsa, krk
kerre ol kimse deimi demek olur. Amm yine o dem der ki, ben
yine evvelki grdn kimseyim der. mdi evvelden o zamna dein
duran yz hakk yzdr. O yz ldkden sonra da bk kalr. O
deien yz, hlkati yz su gibi akmakdadr. Hakk yz ol ark
gibidir ki, su iinde akar, kendi akmaz. mdi aya girb yzn arka
tutarsan kurtulursun, suya tutarsan gzn kararub suya yklrsn. Gzn
a, bu mutlaadan ayrlma ki, Hakk dim el-Hakku ismiyle zikretmi
olasn. Ve ill gfilsin, gerek ise dilin zikirde olsun.

EL-VHID
Zt- Hakkdan ibretdir, cem-i esm ve sft ile beraber. ol haysiyyet
ile ki ol kesret-i esm ve sft, vahdet-i zta mni ve mnf olmaya.
Mesel dersen ki, pdih askeriyle Badd alm Burada asker
zikretdiin, pdihn pdihlna ve asker Badd onun emriyle ve
hkmyle aldna mni ve mnf olmaz. Bunun temsili ancak
pdiha mahss deildir. Hereyde buna misl mmkndr. Beyt;
Fef klli eyin leh yetn
Tedll al enneh vhidn
Mesel u yazy biz elimizle yazdk desek, vhidiyyetdir. Ve dah
Allhn rahmeti ve mafireti ve gadab ve intikm vhidiyyetdir. Ez
birdke min sehatike demek vhidiyyetdir Imdi Hakk bu keml ile
mutlaa ve mhede eden, el-Vhid ismini zkirdir, gerek ise dili
skit olsun.

EL-KAYYMU
Kayym oldur ki, kendinin kym yan sbtu bizzt ola, bir gayr ile
olmaya. mdi kayym- mutlak eeri Hakkdan gayr yokdur. Velkin
mevcdtdan bir mevcd yokdur ki bu sftdan onda bir hisse olmaya.
Hakkn her sftndan cem-i eyda birer hisse bulunmak lzmdr. Zr
Hakk tel cem-i kemltn herbir zerrede gstermidir. Ar-
azme tecellsi nice ise bir zerreye de yledir. Lkin kiminde bilfil
kiminde bilkuvvedir. Beyt;
Er odur ki kokuyu alabile
Yoksa lem nesm ile doludur
lem iinde her ne var ise grrsn ki, elbette bir vcdu var bir de
sft var ki, o ey onunla bilinir. Ya sar ya kzl ya gk ya dah gayr
renklerden birisiyle sir sftlarndan mad. Gr imdi ki, o sft o
vcd ile nice kim olmudur. mdi cem-i eyda olan kayymiyyet-i
Hakk mhede ve mutlaada olan kimse, Hakk tely bu isimle
zkir olmu olur, eer dili skit ise de.

ES-SAMED
Samed odur ki, cem-i hcetlerin tevecch ona ola. mdi samediyyet
mutlak Hakkn olduundandr ki, mevcdtda bir mevcd yokdur ki, bu
sftdan onda bir hisse olmaya. Zr cmle, bir uurdan Hakk telnn
vech-i tmmdr ki, ne zerre kadar kusru var ne emme kadar ziydesi
vardr. Zr vcdda tekrr yokdur. mdi cem-i ey birbirine
muhtcdr. Al ednya, edn alya. Cmleden al olan
peygamberlerdir. Cem-i halk, Hakk bilmeye ve anlamaya onlara
muhtcdr. Cmleden edn olan dnydr. Onlar da dnyya muhtc
idiler. Hatt niceleri kuvvet-i lyemt mikdr dny tahsl etmek iin
kendilerini crete verdi, t ki onlar bileler ki cem-i eynn bir yz
Hakk telya muttasldr. htiyc yine o yzden onadr, gayrya
deildir. Ve dah bir eyi hor grmeyeler, cem yzden Allh telya
ibdet edeler. eynem tvell fesemme vechullh hsl olub hereye
ihtiyc var idn bilb, her yze fakrlik gsterb, fakr- tmme erb,
fehvallh mertebesini bulalar. Bu zevke eren kimse, es-Samed ismini
zkirdir, eeri dili skit ise de.

EL-EHAD
Zt- Hakkdan ibretdir; cem-i izft ve itibrt skt ve kesret-i
esm ve sft nefy etmek itibryla. Mesel pdih Badd alm
dersen, askeri anmazsn ve u kitb ben yazdm dersen elim yazd
demezsin. Bunlar, ehadiyyetdir. Reslullh sallallhu tel aleyhi
vesellem hazretlerinin, ez bike minke buyurduu da ehadiyyetdir.
mdi bu yerlere ve gklere ve dalara ve sahrlara, ehadiyyete rif olan
nazar eylese, asl yerleri ve gkleri ve dalar ve sahrlar grmez.
Ancak vcd- Hakkdan gayr onun nazarnda birey kalmaz. Zr
yevme tbeddell arda gayral ardi vessemvt ve berez lillhil
vhidil kahhr onun nakdi olmudur. Zr cem-i dny ve hireti ve
nrn ve cenneti gemi Hakk ile hak olmudur. Bununla beraber, yine
vermede ve almada ve halkla klne mumele etmekden hl deildir,
aceb srrdr. Allh tel myesser eyleye. mdi bu halde olan kimse,
dim el-Ehad ismini zkirdir, gerek ise dili skit gerek ise ntk olsun
vesselam.
Temmet