Professional Documents
Culture Documents
- f
PR SULTN
VARLIK YAYIN
T T
-Hr
" ::
VARLIK YAYINLARI
-''S.?'; v
TRK KLSKLER ; IS
PR S ULT AN
ABDAL
H
ESERLER
H azrlay an :
ABDLBAK GLM NARLI
\
\
/
/
jy'tr.
VARLIK YAYINEV
Ankara Caddesi. stanbul
TRK KLASKLER : 13
Varlk Yaynlan, m yi
1503
A^tnluu, IUUU
HAYATI VB SANATI
P ir S u lta n dan nce ?
Selukoullar devrinde, A nadoluda byk bir din msa
m aha vard. Snniliin, yani M uham m et Peygamberden son
ra ona inananlardan ileri gelenlerin setii halifeleri mein
Bayan ve onlarn ittifa k n doru bulan m slm an telkisinin
ucgitli yollariyle tizl [ayrlanlar] mezhebi gibi n plnda
akla nem veren yol ve gilie, yani Peygamberin soyuna ta
raftar olan ve sahabenin [Peygamber zam annda ona inanan
larn] ittifa k n kabul etmeyen, m slm anla dayanan eit
li tarikatler, lkede har neir halindeydi. B u tarikatlerin
ou, b tn bir karakter tam akta, yani din hkm lerinin,
dnya dzeni iin konduu, din in iyzn bilenin, bu h
km lerle mukayyet olm yaca esasn kabul etmekteydi. Sek
uklularn, Orta Asyayla ve Bizansla mnasebetleri, bu m
sam ahann m him sebeplerindendi. Bizansa kaan h a tt ora
da hristiyanl kabul eden m slm anlar ve Seluk prens
leri bulunduu gibi, m slm an l a giren ve m h im hizmetle
re ykselen hristiyanlar da vard. Y unan felsefesi, tasavvuf
la yorulmutu. R um ca, M evlna ve olu Sultan Veled gibi
byjSc ve bilgin, sufiler ta rafn d an bilinen ve bazan da kul
lan lan bir dildi.
Mool akn,
O rta Asyadan birok sfin in A nadoluya
a k m n a sebep olmutu. Bylece O rta Asyadaki fik ir hareket
leriyle Anadoluda yerlemi fik ir uzlamada, yeni yeni teza
hrler meydana gelmedeydi. B u arada X I I I . yzyln ilk ya
rsnda, Anadoluda, B tn - gil T rk ve Tr-kmenlerin, h
k m eti el geirmek isteyen ilk ve u m um isyanlar meyda
na gelmi, devlet, B aballar denen ve D oudan gelmi olan
B aba lly asm halifesi B aba shaka tbi olup onu bir peygam
ber sayan bu taifenin isyann pek g bastrabilm iti. B
isyan sonucunda artakalan Baballar.. K rehir kylerinden Suucakarahyk yurd edinen Hac Bektam evresinde toplan
PIR
SULTAN
P R
S U L T A N
P t R
S U L T A N
PR
SULTAN
viler, Alevler arasnda h l vardr ve bunlar, Seyyidliklerlnl, yani M uham m ed Peygamberin soyuna mensup bulunduk
larn iddia ederlar. P r S ulta n a izafe edilen baz iirlerde de,
bu iddia vardr. Seyyidlik, Aleverde ve btn i mezheple
rinde, h a tt Snnilerde, hrm eti ve nfuzu m eydana getiren
ve arttran bir nesnedir. B u yzden eskiden birok bykler,
u luluk larn b ir a daha ululam ak ve nfuzlarn snrsz bir
hale getirmek iin inanarak, inanm ayarak bu iddiay gtm
lerdir. H a tt eskilerden r a n ahlarnn soyuna, yahut T rk
h ak anlarnn nesline mensup olduunu iddia edenler bile k
m tr. Bazan da herhangi bir byn, byle tannm bir
Boydan geldii iddias, onun lm nden ok sonra ve onun
yerine geenler, ona dayananlar, daha dorusu onun adiyle
nfuz ve kudret kazanp geinenler tarafndan meydana atl
m tr.
P r S ultanm tertipledii isyan hareketinin
onun birok iirlerinden renmekteyiz. Mesel:
safhalarn,
iiriyle:
M uham m ed MehdVnin h ak sancam
ekelim bakalm, nicolsa olsun
Teber ekip m nkirlerin kanm t
D kelim bakalm , nicolsa olsun
P t
SULTAN
PR
9
giderken syledii iirdir.
anlatlm aktadr.
Esasen metinden
SULTAN
de bu,
aka
PR
(SULTAN
10
'
(1)
(2)
11
PR
SULTAN
n
B ir ift turna geldi K ars illerinden
ter garip garip bizim illerde
JSvrilir evrilir gle konmaya
K o rk ar k i avc var diye gllerde
S akn ey sevdiim U rum kdr (3)
Y am ur yaar alarn dr (4)
K onup gmek evliyalar iidir
K onup g ki sylenesin dillerde
(1)
(2)
(3)
(4)
PR
SULTAN
12
aslmasnda
III
tm e blbl tme sen deil bam
Dost senin derdinden ben yana yana
Tkendi fitilim eridi yam
Dost senin dei'dinden ben yana yana
Deryada b'nm sellere dndm
Vakitsiz alm gllere dndm
Atei kararm kllere dndm
Dost senin akndan ben yana yana
P R
13
S U L TAJN
P R
S U L T A N
15
P R
S U L T A N
Pin
SULTAN
16
*
Sen seher yelisin dier gelmezsin
Gelirsen de bize bk i kalmazsn
Seni uuranlar m urad alm asn
Seni kim uurdu glnden sunam
P ir Sultan Abdal der cem lin gilzel
A radm bulm adm bir haber yazar
Sim di senin ismin- cenneti gezer
K alm a bitim i in yolundan sunam
lllUlorl, P ir Sultanm bir sevgiliden ayrldn, t i r lm
l:r>nlltUnU de anlatyor.
ln
Iti;un-ml:
sam im i
PR
17
SULTAM
F, 2
P R
S U L TAN
18
bir yardmc
H A Y A T IN D A K O L A Y L A R A
A T
R L E R
I
1. Siyaset gnleri: Ceza ekmek, aslm ak zam&m.
1>m aacna siyyet d r, adam aslan meydana siyayet mey
ilan" denirdi.
2.
Mk: Misk, m is Pr: htiyar, reis. ulu. B ir tasavvuf
yolu, yani tarik a t k uran adam a da p r denir. On iki
It/lm: i mezhebine mensup, yani M uham m ed Peygamberin
i'ivunu tutan, onlarn partisine girm i bulunan M slm anlara
('ir Peygamber,. T anrdan ald emirleri, insanlara bildir
imini bakm ndan neb-haberci, elidir. O hkm lere gre,
kemtilne uyanlar idare etmesi bakm ndan vel, im m - kud< va tasavvuf sahibi, uyulandr. T anr emriyle yerine, amcan n ok Iu dam ad ve kardelii A liyi im m etmi, ondan
u m da ayn soydan on bir kii im m olmutur. Ali ile beter bu on ik i kiiye O n ik i im m denir.
P R
S U L T A N
22
3.
A hd: Sz . vermek, balanm ak. - A m an: E m niye
A m an vermek: Suu balayacana da ir vaitte bulunm ak.
5. Ilg n lgn: Yava yava, hafif. Urum , R u m lke
si: Anadolu. Uruna erleri: R u m Abdallar, i dervilerinden
b ir blk.
6. Aymak, aytmtkj eymek, eyitmek: Sylemek, hitab et
mek. Mrvvet, m rvet: Adam lk, erlik, insanlk. Y a
rann ba vermesi: ban haline gelip olmas ve deilecek h
le gelmesi. Ar: Taht. Tanr kudreti ve bilgisi, rahm ti
B tn gkleri kaplayan gk.
P R
23
U
1. irin: Tatl.
2. D n: Gece. D n gn: Gece gndz,
S U L T A N
PR
SULTAN
24
4.
M nafk: N ifa k sahibi, ii dna, z szne uymaz
adam , diliyle sylediine inanm ayan. Sararban: Sararp.
M ervan: meyye oullarndan ve Peygamber soyunca sevil
meyen bir hkm dar. ad olmak- Sevinmek, neelenmek
P R
35
S U L T A N
in
1 Kargdan grnen ne gzel yayla
Bir dem sremedim giderim byle
Ala gzl prim sen himmet eyle
Ben de bu yayladan aha giderim
2
P R
S U L T A N
26
i.
Dolu: tki, ikiyle dolu kadeh. Yol olu: Tasavvuf
ta, adam n m add v arlna sebep olan kiiye, yani babaya bel
babas, m anev olgunluuna sebep olan eyhe de yol babas
derler. Onlarca insan, ikinci defa ve manev olarak doma
dka geree eriemez. k in c i dou, k m il bir "m rid
ba lanm akla olur. B u intisaptaki trende, intisap edeni m r
ide yani yol babasna, gtren, analk vazifesi gryor farzedllir ve bylece, birisinin bel olu olan dervi, intisap ettii
m ridin de yol olu saylr. Ayn zam anda yol olu, yoluna,
nancna bal kii m nasna da gelir. Sefil: Aa, aa
lk. Yol sefili: Yolda, kendisini herkesten aa gren.
5. Bektai ve Alevlerde intisaptan nce rehber, intisap
cdona abdest aldrr. B u abdest, intisapta kendisine verilen
tleri bozm adka bozulmaz, in tisap eden, ferd varlndan
km vo bu bakm dan, lmeden nce lm, m anev bir doKum <: mifjtir. Bu yzden de intisap treni deta onun lm
yo dOKUm trenidir, cenaze namaz dem ektir ve namaz klnm# aylr
P R
3 V L T A- N
IV
IV
1. K em : K t. Hadem : Hizmetiler, bir py
idamlar, uaklar.
2. Hseyn Gazi: Menkabeye gre, B attal Gazi'nir babas.
Ankarada ve orum un Alacasnda, bu zata ait i)*5 trbe
vardr. F a k at ra n Safav kom utanlarndan biri de o]atlilir- ~
'.'arh- felek: G k ark. Eskilere gre yer durur, g iz le r dor ve yldzlarn vaziyeti, yeryznde olup bitenleri m eyda
na getirir. B u yzden de daim a felekten, yani gkte:1 ikyet
odllegelmitir. Zad, zat: Azer lehesinde i, ey, K l
fet, ev klfeti: E v halk, oluk ocuk.
3. Kelep: pekten, yahut iplikten yaplm ile. M ah:
Ay. N ikap: Perde, rt. E lem ek: Bekletelc- "
Hba: P r S ultanm musahibi. A rkada m nasna ge1.611 m usa
hip. Alev ve Bektailerde, bir mride beraberce in^*saP eden
k erkektir ki dnyada, birbirine en yak m olanlar bunlardr,
PR
SULTAN
i
28
P E
zw
S U L T AN
V
1 ktm ycesine seyran eyledim
Gnl elencesi kst bulunmaz
Dostlar bizden muhabbeti kaldrm
Hibir ikrarnda ahdi bulunmaz
2
V
1. Mahabbet: Muhabbet, sevgi. tkrar: Sylemek,
ita vormek, dervilie girmek ve o yolda yrmeye ahdetmek.
2. Z lf: Sa. Cal: Sorgulu. Zeval: Yokluk.
3. K an: H ani, nerde. Ba can: Ba ve can.
t. K arlanm ak: H a fif yaan k a ia aarm ak. M n afk :
Jitt zne uymaz. Na: K t, gerekten habersiz. Ha/,
h l ut cemi: Alev ve Bektagilerde tren iin yaplan toplu
luk, Dest: El.
P R
30
S U L T A N
VI
51
P R
S U L T A M
2.
Belloldu: Belli oldu (Vezin yznden byle okunuyor),
fliHoldu: E lli oldu (Bu da yle). Perm an: Yazl buyruk.
:i A m ak: Y u k ary a km ak. rahm et: R ahm et, yam ur.
Illo: lli dan bozma, ancak. (Bu iirde, P r S ultana talar
111<11
. fak at bunlara hi aldr etmedii, fa k a t dostun fis
in inlm dostun att glden yaraland anlatlm aktadr. Bel
li mhrken byle bir ey olmutur. F a k at bu menkabe, P r
Ml! dan ok eskidir. IX . yzyl sonlarnda, eriata aykn nti/.luri ve fikirleri yznden B adatta aslan mehur sf
Mttiir olu Hseyne de rivayete gre, herkes ta atm, fa
l I o ldr bile etmemi, bu srada Sibl adndaki sf de
im hn tazyikiyle bir ey. atm ak zorunda kalm ve M ansura,
elldkl gl atm.
Mansur, iblnin bu hareketi zerine
l olml. Bunca taa taham m l ettin de bir glden, ne diye
nl iMlyorsun? diyenlere, onlar, kim e attk larn bilmiyorlar,
m un l;ln m azurdurlar, fa k a t Sibl biliyor, onun iin ah ettim,
dtulp.)
PR
SULTAN
32
VII
Sinem st ate oldu
Yakt muhanetin ac
Hzr Paanm ettii
Yakt muhanetin ac
od oldu
szleri
derd oldu
szleri
V II
1. Sne: Gs. Od: Ate. M uhanet: N am us
suz erkek anlam na gelen m uhannesten bozma, nobran, s
z tok, vefasz ve taham m lsz m nalarna gelir.
2. E n g e l: R akip. Y u m ak : Y kam ak. M ah: Ay.
3. G h: Bazan, baz vakit.
4. Vde: l m zaman. Salaca: stnde l gtrlen
tahta.
PR
SULTAN
' vm
1
V III
1. D evirilir: Devrilir (Vezin yznden byle oku
nuyor).
Nemrud: b rahim Peygamber zam anndaki hkm dar
'ii adam, b ra h im e inanm am ve onu atee attrm, fai' -il ate, b rah im i yakm am , bir bahe haline gelmi. Ni~
hvat Nem rudu n b u rn u na bir sivrisinek girm i ve beyninde
Ml yUyUp sere kuu kadar olmu. N em rudun beyni arm aya
niinmi ve bu ar yznden bana tok m ak vurdurm aya
koyulmu, sonunda kafas patlayp lm ). A nka: Boynu
*un gayet yksek uar, otuz kuun alm etini tar ve otuz
Mm byklnde m itolojik bir ku (Ira n llar bu kua otuz
lm anlam na sm urg derler. Trkede. bu sz, zm rde
ttnmU? ve zm rd an k a denen ve ism i var, cismi yok diye
<U anlatlan bu kus, halk m asallarna da girm itir). Mah
Topluluk yeri (M slm an inancnda, kyam etten sonra
i.i h< - dirilecek, maherde, dnyada yaptklar sorulacak, gnlllni' ve inanm yanlar cehenneme, iyilik yapan ve in an an
m connete gideceklerdir).
F. 3
P E
S U L T A N
ah sevmek su mu bana
Kem bildirdin beni Hna
Can iin yalvarmam sana
ahengah bana darlr
34
P R
10
S U L T A N
DC
1 Gelin canlar bir olalm
Mnkire kl alalm
Hseynin kann alalm
Tevekkelt talallah
2 z ze balyalm
Sular gibi alyahm
Bir yry eyliyelim
Tevekkelt talallah
3
Pr Sultanm geldi ca
Mnkirlerin akh gaa
Takdir olan gelir baa
Tevekkelt talallah
P R
S.-U 1 < T A S
X
1
X 1. Don: Elbise.
2. Cck: Yavru, pili. Yoz ku: . Acemi, aptal, bn ku
(Anadoluda yoz renkte, yani yer rengine yakn bir renkte
sereden byk, gvercinden k k ve yanna yaklalmcaya
kadar kapnyan, bu yzden de elle tu tu larak avlamlabilen
sf ve bn bir kua da yoz kuu derler).
3. Devran: Dnm ek, dnp duran, dnya, zam an. Buy-
117
P R
S I f T lA N ^
XI.
1 Kahpe felek sana nettim neyledim
Aksine dndrdn arh- devrn
Hani n oldu eskadalet eski gn
Perigan eyledin cmle cihan
2 Dayanlmaz klarn derdine
Akl yetmez ezberine virdine
Nakes konmak ister cmert yurduna
Tilki kovdu lkesinden arslan
XI
1. Felek: G k (Eskilere gre yeryz, lem in m e n
k.d id ir vc durur. Gkler yldzlarla beraber, yerin etrafnda
lfii ki vo dnleri srasnda yldzlarn vaziyetleri, yeryinit ii olnylarm m eydana gelmesine sebep olur. Y om lu ve
im lin yldzlar, adam n talihine h k im olursa insann bam a
Im n'lur, kutluluklar gelir. Kutsuz yldzlar h k im olursa kMlltlkPi KUr. Bu inan yznden, eskiler, felekten ikyet
ii1njll,lur ve kahpe felek, dnek felek, kam bur felek gi. nil l do halk tarafndan icadedilmigtir). ark- devran:
i ni ni n yrk, zam an. - E sk adaet: E sk i adalet (Vezin yi*,
ilimlin lylo okunuyor). Perian etmek, eylemek: D a t
Hk. bozmak. Clbao: Dnya, .lem. '
.' L/.bcr: Y alnz bellemek an lam n anlam ak, deil, d
Hu mi.'ln lyle Lfzaya almak, ezberlemek (K u ran ezberliyen.... '11 f ' denir). Vird: Muayyen vakitlerde tk u n a n ve
avveln* tertiplenmi bulunan, K u r a n dan ve Peygamber buy
uklarlyle dualardan seilen szler (T arikatlarn
virtleri
VKrtir)
Nakes: A dam olmyan, nekes, cimri, eli sk, var
yulmA.
f t f t
S U L T A N
38
P R
(II
S U L T A N
xn
Gnl niin ahvlimi bilmezsin
Yrekte yaralar trl trldr
t versem dm almazsn
Yrekte yaralar trl trldr
Esme zlflerim yellere karg
Blbl figan eder gllere kar
Gel beni alatma illere kar
Yrekte yaralar trl trldr
Ah neyleyim karmzda lm var
lm dedikleri kanl zalim var
Ne alayp ne glecek hlim var
Yrekte yaralar trl trldr
Pr Sultan Abdalm ben de byleyim
Emir Haktan geldi kime neyleyim
Derdim oktur hangi birin syleyim
Yrekte yaralar trl trldr
K II
- 1. t: Nasihat.
T ABAT V E H A Y A T A A T R L E R
x m
41
P R
S O L T A K
X IV
1 Bu yl bu dalarn k an erimez
Eser bd- sab yel bozuk bozuk
Trkmen kalkp yaylasna yrmez
Yklm iret il bozuk bozuk
2
P ? B.
S U L T A N
XV
1 Gel benim san tanburam
Sen ne iin inilersin
tim oyuk derdim byk
Ben amnin inilerim
2
XV
3. A yn cem: Alev ve Bektai yoluna girm e treni
.. m (rene toplan (Sflerde "cem - birlik birlem ek
Knlmn, lemi, T a n n 'n m zuhuru T a n n y da, lem in iy nnektir. Onlarca varlk, T anrdr ve O, daim a zuhur
.c H<>r var, onun zuhurudur. Adeta T anr denize benzer,
Vurllltlur da dalgalara. Cem m ak am nn kargl fa rk tr k i
m, ftloni T anrdan ayr bilmektir. A yn cem, yah ut Ayn-alm , *t bu birlik srrn bildiren trendir. Fakat, ayn cem,**, yunt tarik.te girecek kiilerin kabul treninden sonra
meclisi kurulduundan, y an i ik ili sazl meclis
......
lmludilimlan bu szn, ran n m ito lo jik tarihinde arab ica-*
li< n c. n adl h k m d arn adndan m eydana geldii ve so
n lu "ftyl-l cem - Cem treni terkibinden bozm a olduu sar
ililir),
P R
S t; u T A ' N
.. B urda: Burada.
5. Y atran : Y atraym . H atram : H a tm m .
6. Feryad: B a # n p alam ak,
T7
P x B
M L 'A S ,
XVI
1 Bir blblck konmu dalar bana
Sal Allahm sal slama varaym
ahin yuva yapar kendi bana
Sal Allahm sal slama varaym
2 Bizim evlerimiz dadan tedir
Ilasm kavim bize ana atadr
Yd illerde kalmak kula hatadr
Sal Allahm sal slama varaym
P R
S L T A K
: 41
P R
S U L T A N
XV II
1 Gelin yiyelim ielim
Bu gzellik geer bir gn
Alem yran yran olmu
Alim sran aar bir gn
2
NV11
1. Yarar, yran olmu: Y ran, dostlar demektir.
f | f * n yu ran olmu, herkes, ksndi uyarm a dost kesilmi, blllt ItfilUi olmu anlamsnadr, A lim sm n ... msraiyle de bir
ii> ...... I Ilil1in doru olduu anlalr, diyor.
P R
S U L T A N
Pr Sultanm dmzde
Uzak deil karmzda
Bayku mezar tamzda
Dertli dertli ter bir gn
xvm
1
P R
'
:t
S U L T A N
X IX
I
Yr bire iekda
Sende suna boylum kald
Her kularn dnm yeri
Blblm glenim soldu
1 Glilen: G l bahesi.
F. 4
P R
S U L T A N
Bakarm ki yr gelecek
Yarama melhem saracak
Msra sultan olacak
Ysuf Kenamm nolch
Gllerde tr suna
Sesi hayat verir cana
Ben alarm yana yana
Gzlerim ya ile doldu
Pr Sultanm ne hl oldu
Dnya halden hale kald
Tez sevitik tez ayrldk
hr pimanlm kald
2.
Y r: Sevgili. Y suf: s ra ilo n lla n n m peygamberler
den Y akub peygamberin olu. Y ^ u f da peygamberdir. On
bir erkek kardegi iinde en gzelidir ve Yakub, en fazla onu
sever. Bu yzden kardeleri kskanp Y s u fu kuyuya atar
lar. B ir kervan onu kurtarr. Kardeleri haber alp klemizdi diye satarlar.
K ervanc da Y s u fu M srda satar. Mal
ilere bakan memur, satn alr. F a k a t kars, Y sufa k
olur. B u sevda sonucunda Y su fu zindana atarlar. Yedi yl
eonra kar ve m al i'erin idaresine m em ur olur. Babasiye
kardeleri de M sra gelip Y su fla buluurlar. Kenan, kuyu
an lam na geldii gibi, Suriyede bir blgeye de denir. Ysuf,
edebiyatta daim a gzellik, dolaysiyle ve ok defa M sr ve
K enan a beraber geer.
4. hr: Son, sonunda.
PE
SULTAN
XX
'J
lu lu ..ti
ifiv M i
H lll
Iln h m e t,
Im
l,
E z e i:
a c y .
m ce v he r.
Y o k lu k .
L ib a s :
E lb is e ,
g r iy im .
--
Ey-
P R
t *.
I D L T A N
XXI
Dadan ktr ktr bezen indirir
ndirir de atelere yandrr
Her evin devliin kz dndrr
reberler hoa tutun kz
kzn damn alack yapn
Ya koman altnda kuruluk sepin
Koumdan kouma gzlerin pn
reberler hoa tutun kz
Pr Sultanm der ki kaynar counca
Tekne hamur kalmaz ekmek piince
dem atkzn ifte kounca
reberler hoa tutun kz
P R
S U L T A N
X X II
I flordum an ideme
* i'tvdo klarsn
!i mu unun hey dervig
Vin' l tnda klarm
9011
(
><! " i v
Tasavvuf yoluna girm i olan adam
I lnllinodir).
(A s l
P R
S U L T A N
5,
54
FB
53
SOL. T A W
xxm
P R
3,
4,
5,
byle
S U L T A N
56
PR
5?
6
S U h T A. S
f -R
t- T A n
t?s
XXIV
1
P B
An
8.
Pervanolup: Pervan* olup
okunuyor). Per: Kanat, deirme/
4. krar gtmek: Verdii szS.
Sereme: Pnarba (Tat/
rnda, tarikatn en ileri yayc^
aJrr/
ve Bektaili'e giri, nasip aJn/
mnas pay ve ksmettir). /
P R
S U L T A S
XXV
1
P R
S U LT A N
5. Sahan: Sahit.
6. Sulu sepken: Samth bol yamur.
7. Azrail: Can alc bir melek (Vezin yznden "Azrail
okunuyor).
9.
Bilece: Beraber (Bu iirin drtlkleri, birbirine cevap
tr ve oyunlarda, ok defa kzla erkek tarafndan karlkl
sylenir)
P R
S U L T A N
62
X XV I
1
XXVI
1. H dost: Dervi terimlerinden (Hu, o deme
tir ve Tanr adlarndan saylr. Derviler, birini arrken,
bir geyi tasdik ederken, yahut gemilerden birini kutlarken
bu ad anarlar- ve bu suretle her varln, mutlak varlk olan
Tanr zuhuru olduunu bildirmi olurlar).
2. Domru: Dal ve iek verecek yerin kabarmas, tomn,
tomurcuk.
3. Ko yiit: Erg-en, delikanl. Mahabbet: Muhabbet,
sevgi
63
P R
S U L T A N
X X V II
P R
S U L T A N
84
P R
65
SULTAN
DDAKTK RLER
xxvm
1
Gzel k evrimizi
ekemezsin demedim mi
Bu bir rza lokmasdr
Yiyemezsin demedim mi
X X V III
Kza: inan urunda her eye raz olup da
yanmak.
2. Nar: aresiz.
F. 5
P R
S U L T A N
Erelim li srrna
kalm meydan yerine
Can ba Hak yoluna
Koyamazsn demedim mi
60
PR.
S U L T A N
X X IX
1
X X IX
1. Rengine, boyasna, boyanmak: Haliyle hallen
mek, yoluna girmek.
2.
Hey: arap, iki. Didar grmek: Buluup gr
mek. Kfr: Kfirlik.
P R . S U L T A N
3
88
69
P R
S U L T A N
XXX
1
XXX
1. Birlik: Sfer bu makama "vahdet ele der
ler. Onlarca Tanr, mutlak varlktr ve her var, onun zuhu
rudur. Bylece kesret - okluk lemi, gerekte bir birlik
tmdr. Kand: eker, tat. Nice: Ne kadar, bunca.
2.
Ceml: Gzellik, yz. D: Rya. Asuman: Gk.
- Kandil: Alevlerce Muhammed Peygamberle Alinin nuru,
yerler, gkler yaratlmadan yaratlm ve bir kandil eklinde
grnm, sonra lem, bu nurdan yaratlmtr. Yemin:
Sa taraf. P: n.
P R
S U L T A N
70
Pr Sultanm ne alarsn
Gznden kan ya alarsn
Sen bizden ate mumarsm
Yanm kor olmu klz biz
XXXI
1. Yad: Yabanc. H l: nsanda beliren, fakat
abucak geen rh heyecan, rh hlet (Yerli olurca "ma'
kam denir). Erkn: Direkler, esas.ar. Alev ve Bektaglerdeki tren esaslar ve detler.
3.
Ate m'umarsn: Ate mi umarsn (Yesin yznden by
le okunuyor).
P R
S U L V A,
xxxn
1
AlvSa)kt;a
Mtir^
0 t u l \r> t
^ VIXu
e:n Selen boran k gibi
Se'he r
h in penesinde ku gibi
a-i^tg, % bir korkulu d gibi
^ a r ta ald dert beni
xx j7
jv.-^. dfl
Pvv
Mmc
. ^seye
Sultanm gnlm hastadr
8lm^t^ diyemem gnlm yastadr
-yl^j b i5 eli oldu bilmem ustadr
'
XXK0 - -
P R
73
S U L T A N
*W"*rTTT
P E
S U L T A N
74
X X X IV
^CXXIV
1- Ahvl: Haller, k ve yo eri olduuna dair
almetler. JCallalk: Dzencilik, yalancll z szne uym azl^. __ jjg n urmak: Bahsetmek, sylemesi, sz amak.
Tasd^j; G e r e k l e m e k . Tasdik ehli: nanat.n ve tasdik eden
kii,
Kaal: Sz. Tasdik ehli kaal isterler: Tasdik edile
cek s'\jz ehii isterler. yle bir sz isterler . ki tasdik edilsin,
yalanlanman,
2- H b: Uyku. Btm: yz. Sohb.oet: Konuma.
PR
75
3
S U L T A N
P R
S U L T A N
XXXV
1
XXXV
X. Nefes: Tasavvufa ait ve hece vezniyle sy
lenmi iirler (Alev ve Bektailere mahsus bir terimdir. Tu
nusta da geer. Alevler, deme, deyi ve yet de derler. Mevlevler, kendilerine mahsus, bestelenmi olan ve trende oku
nan iirlere yin, br tarikatler "lh derler) Umman:
Derin, usuz bucaksz deniz.
P R
Pr Sultanm yeryznde
Var mdr noksan szmde
Eksiklik kendi zmde
Drna durmaa geldim
S U L T A N
S.
Edn: En aa. Kem damarlar: Kt damarlar, fe
na huylar. Ayn- cem: Bektai yini.
4. Ana, aina: Bildik, tan. Nesne: gey, bir ey.
gem: Mum.
5. Eksiklik: Noksan, kusur. Dr: Adam asmak iin ku
rulan aa (Buradaki mnas ayrdr. Bektai ve Alevler,
meydann, yani tren yaplan odanm tam ortasna dr der
ler. Tarikate yeni girecek olanlar rehber, buraya getirince
meydandakilerin razln alr. Ayn zamanda bir kusur eden
de buraya gelip kusurunu syler ve cezas, buradayken ken
disine bildirilir).
XXXVI
1
XXXVI
1. n: Vakt ki, o zaman ki. Ahmed: Mu
hammed Peygamber.
2.
Yein: Hafif. Engin.: Geni, deniz. Od: Ate.
Kanda: NercU.
79
P R
SULTAN:
5. Yatr: Yatar.
P R
S U L T A N
80
xxx vn
1
X X X V II
1. Zikretmek: Sylemek (Dervilerde zikir,
Tanr adlarn anmaya denir). tl: El, bakalar, yabanclar. N ararsm: Ne ararsn (Vezin yznden byle okunu
yor. H li hl etmek: yi bir halle, gzel bir huyla huylan
mak (Hli dim! olmayan ve gelip geen ruh bir hlete de
nir. Bu hlet, dimi olursa m akam adn alr. H li hl et
mek, gereklerin hliyle hallenmek, o hli, kendine mal ve
makam etmek anlamna geliyor. H li -hl etmee hlin var
mdr" msraiyle, sende bu kudret var m deniyor).
2.
Mrid: Seyh, rgat eden, doru yola gtren. Reh
ber: Tlibi kabul treninde elinden tutup mride gtren,
yol gsteren. Tts...: Bal alrken arlarn dokunmamas
iin tts yakarlar ve kovana dumanm verirler, arlar d
ar kaar ve bal alnr.
P R
81
S U L T A N
F. 6
P R
S U L T A N
82
xxxvni
1
A K K LEM
X X X IX
1
P R
S U L T A N
84
XL
1
P R
S U L T A N
2. Don: Elbise.
8.
Od: Ate. Kble: badete yz evrilen yaps, taraf
Mekkedeki K be. Mihrab: Camilerde imamn durduu yer,
4. Dldar: Bulumak, yz. ra: Dorusu era, mum,
gk. Snmek: Snmek.
5. Dilber: Gnl balyan, sevgili Tre: Usul, nizam.
P R
S U L T A N
XLI
1
87
P E
S L A R
P R
S U L T A N
x m
P R
89
S U L T A N
P R
S U L T A N
90
XLin
i.
X L IH 1. Nice: Ne kadar.
2.
Tyg: Kl. Gamze: Bak. Tyg- gamze: Bak
klc. Mk b: Mis ve koku, mis kokusu. Hm: Kz
mak, Ceml: Gzellik, yz.
P R
S U L T A N
82
XLIV
1
Bana gl
Alamak
lin gl
u benim
P R
93
S U L T A N
P R
94
S U L T A N
XLV
1
XLVI
1
P R
S U L T A N
96
S.
H ill: Yeni ay. Nazar eylemek: Bakmak. Hr*
Hri. Cennetteki kzlar, ok g2el kz.
4. Bir yol: Bir kere, bir defa. Beri durmak: leri gel
mek.
.*
5. Kem: Kt, fena.
P R
97
S U L T A N
X L V II
1
F, 7
P R
S U L T A N
t
98
99
P R
S U L T A N
xlvhi
P R
S U L T A N
100
101
P R
SULTAN
XI.I
5.
Dolu: ki, arap. Rehber: Yol gsteref (Alev ve
Bektailerde, yollarna giren kiiyi, kabul treninde, elinden
tutup eyhe gtren zat).
XLD C
2.
unulmaz
bir beyit
1 Ser: Ba.
Dil yaras: Trkede kl yaras unulur, dil yaras
diye bir atasz var. Ayn anlamda, Arapada da
var.
Pi E
SULTAN
3
102
4,
Ilgt lgt: Hafif, yava yava. Kea: Kt, fena.
Ddar: Bulumak, yz,
P R
103
S U L T A N
P R
S U L T A N
104
105
P R
SULTAN
LU
1
4.
Ser: Ba. Ferhad: irin adl bir kza k olan bu
delikanl, sevgilisine kavumak iin tek bana bir da de
lip su aktmtr. Ferhad ve girin hikyesi, randan Trklere
gemi ve bir halk hikyesi olmutur.
L II 1. Dermek: Devirmek, toplamak.
P R
S U L T A N
106
P R
107
SULTAN
Lin
1
P R
S U L T A N
108
LIV
1
109
P R
S U L T A N
PR
110
S U L T A N
LV
1
S O N
RLERN NDEKS :
lk drtlklerin son m sra k afl/th lu m m hin II t i nllnl<$
srasna gre sralanm d o lai'/l <//<*/
Irtft
n n d a gsterilmitir.
U rtt
X L V III.
XL1X.
LIV.
IX .
VI.
V II.
X I.
X X V III.
X X X II.
X X X IX
XL.
L.
LI.
L II.
X IV .
XX
X L I.
X L II.
L III.
I.
III.
X.
XV.
XVI.
X X II.
XXXV .
M
M
, M
, 91
flfl
, V4
, til
. ftl
. 103
. 104
. 109
n
. 81
.
.
.
88
88
. 107
. 21
.
.
.
.
.
.
25
36
43
45
53
76
no
X X X V III.
X L III.
XLIV .
XL.V.
X III .
X V II.
X X III.
X X IV .
XXV .
X X IX .
X X X III.
IV .
IV.
'VIII.
X II.
X V III.
X X V I.
X X V II.
XXX.
X X X IV .
X X X V I.
X X X V II.
XL.VI.
X L V II.
X IX .
X X I.
II.
V.
X X X I.