Bedrijventerrein Aan Bod 2003

Bedrijventerreinen aan bod
in Limburg
Bedrijventerreinenmonitor 2003
Maastricht, juni 2004

2 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003
Inhoudsopgave
VOORWOORD 7
SAMENVATTING 9
1 INLEIDING 15
2 ALGEMEEN 17
2.1 Inleiding 17
2.2 Achtergronden kantorenmarkt in Limburg 17
2.2.1 Kantorenmarkt 2003 17
2.2.2 POL-aanvulling Diensten en Locaties 20
2.3 Achtergronden bedrijventerreinen in Limburg 20
2.3.1 Duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen 21
2.3.2 Bedrijventerreinmanagement 22
2.3.3 Veroudering en herstructurering 23
2.3.4 Revitaliseringsprogramma’s 26
2.3.5 Nieuwe ontwikkelingsperspectieven 27
3 UITGIFTE 29
3.1 Inleiding 29
3.2 Uitgifte Limburg versus Nederland en omliggende regio's 29
3.3 Uitgifte 2003 in Limburg 31
3.3.1 Uitgifte per regio 31
3.3.2 'Top 10' uitgifte 34
3.3.3 Uitgifte naar economische activiteit 36
3.3.4 Uitgifte naar investeringsmotief van bedrijven 38
3.3.5 Uitgifte naar categorie bedrijventerrein 40
3.4 Uitgifte 1997-2003 versus prognose 1997-2015 42
3.5 Verwachting uitgifte 2004 in Limburg 45
4 VOORRAAD 47
4.1 Inleiding 47
4.2 Voorraad Limburg versus Nederland en omliggende regio's 47
Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 3

4.3 Voorraad per 31-12-2003 in Limburg 51
4.3.1 Voorraadontwikkeling per regio 52
4.3.2 Voorraad; van restcapaciteit naar ‘vrije’ kavels 54
4.3.3 'Top 10' terstond uitgeefbare voorraad 55
4.3.4 Bedrijventerreinaanbieders 57
4.3.5 Voorraad naar ontsluitingswijze 58
4.3.6 Voorraad naar grootteklassen 60
4.3.7 Voorraad naar categorie bedrijventerrein 62
4.4 Grondprijs 63
4.5 Plannen per 31-12-2003 65
4.6 Aanbod bedrijfsonroerend goed op bedrijventerreinen 66
5 VESTIGINGEN EN WERKGELEGENHEID 67
5.1 Inleiding 67
5.2 Vestigingen 67
5.3 Werkgelegenheid 68
5.4 Dynamiek en ontwikkeling 69
LIJST VAN STATEN

Staat 2.1 Aanbod en opname kantoorruimte op de vrije markt, 2001-2003 18
Staat 2.2 Gemeente top 5 aanbod kantoorruimte, 31-12-2003 18
Staat 2.3 Gemeente top 5 opname kantoorruimte 2003 19
Staat 2.4 Herstructurering in Limburg naar regio 25
Staat 3.1 Kencijfers uitgifte, 1997-2003 31
Staat 3.2 Uitgifte 'Top 10' bedrijventerreinen 34
Staat 3.3 Uitgifte 'Top 10' gemeenten 35
Staat 3.4 Bedrijventerreinuitgifte in Limburg, aantal bedrijven naar sector 1998-2003 37
Staat 3.5 Bedrijventerreinuitgifte in Limburg, oppervlakte naar sector, 1998-2003 38
Staat 3.6 Uitgifte naar investeringsmotief, 2003 39
Staat 3.7 Uitgifte 2003 naar categorie bedrijventerrein, in ha 41
Staat 3.8 Daadwerkelijke uitgifte 1997-2003 versus prognose 1997-2015, in ha 42
Staat 4.1 Kencijfers bedrijventerreinenvoorraad, per 31 december 51
Staat 4.2 Voorraad; van restcapaciteit naar vrije kavels, per 31-12-2003 54

Staat 4.3 Voorraad (terstond uitgeefbaar) 'Top 10' bedrijventerreinen, per 31-12-2003 55
Staat 4.4 Voorraad (terstond uitgeefbaar) 'Top 10' gemeenten, per 31-12-2003 56
Staat 4.5 Beschikbare oppervlakte bedrijventerreinen naar aanbieder 58
Staat 4.6 Voorraad bedrijventerrein naar ontsluitingswijze, per 31-12-2003 59
Staat 4.7 Aantal beschikbare kavels naar grootteklasse, regio en beschikbaarheid, per 31-12 61
Staat 4.8 Restcapaciteit naar categorie bedrijventerrein en marktgebied, per 31-12-2003 62
2
Staat 4.9 Grondprijs bedrijventerrein in euro per m , eind 2003 64
Staat 4.10 Aantal bedrijfsonroerendgoed op Limburgse bedrijventerreinen, eind 2003 66
Staat 5.1 Dynamiek op bedrijventerreinen 2002-2003 69
LIJST VAN FIGUREN

Figuur 3.1 Uitgifte (excl. zeehaventerreinen) in Nederland in 2002 en 1990-2002 30
Figuur 3.2 Uitgifte van bedrijventerreinen in Limburg, 1990-2003 32
Figuur 4.1 Aantal jaren die een provincie nog vooruit kan, stand eind 2001 en 2002 48
Figuur 4.2 Totale beschikbare voorraad aan bedrijventerreinen per provincie, 1991-2002 49
Figuur 4.3 Totaal beschikbare oppervlakte in Limburg 1990-2003, per 31 december 53
Figuur 5.1 Vestigingenstructuur bedrijventerreinen 2003 in % 67
Figuur 5.2 Werkgelegenheidsstructuur bedrijventerreinen 2003 in % 68
LIJST VAN BIJLAGEN

Bijlage 1 Kencijfers bedrijventerreinen; stand, per 31-12-2003 en uitgifte in 2003 72
Bijlage 2 Uitgegeven bedrijventerreinen in ha, 1999-2003 82
Bijlage 3 Indeling Limburg naar de regio's 2003 89
Bijlage 4 Ruimtelijke spreiding bedrijventerreinen in Limburg 91

Voorwoord
In het coalitieakkoord “Limburg verlegd grenzen” stelt de Provincie Limburg zich ten doel te voorkomen dat knel-
punten optreden in het aanbod van bedrijventerreinen. Het is van belang dat het door de markt gewenste type
bedrijventerrein tijdig beschikbaar is. Met behulp van monitoring van uitgifte en voorraad wordt duidelijk welke
typen bedrijven-terreinen in welke regio beschikbaar en wel of juist niet in trek zijn. Op basis hiervan kan actie wor-
den ondernomen om op het juiste moment het juiste type terrein in een gebied te ontwikkelen. Op deze manier kan
worden getracht te komen tot een meer marktgericht aanbod van bedrijventerreinen.
De basisgegevens voor het monitoren van de bedrijventerreinen in Limburg worden samengebracht in het
Regionaal Economisch Bedrijventerrein Informatie Systeem (REBIS) van de Provincie. Dit systeem wordt jaarlijks
geactualiseerd met gegevens van het afgelopen kalenderjaar. Daarvoor benadert Etil in opdracht van de Provincie
Limburg ieder jaar alle terreinbeheerders (gemeenten, private partijen, projectontwikkelaars). De enquêteresulta-
ten vormen niet alleen input voor REBIS, maar liggen ook ten grondslag aan de voorliggende rapportage over de
bedrijventerrein-ontwikkelingen 2003 in onze provincie.
Weten wat waar gebeurd is immers de basis voor Ondernemend Limburg.
Martin Eurlings
Gedeputeerde Economische Zaken
Provincie Limburg

Samenvatting
De belangrijkste conclusies over de bedrijventerreinen in Limburg van het afgelopen jaar zijn op de eerste pagina’s
van deze rapportage verkort weergegeven.
Uitgifte in 2003
In 2003 bewoog, als gevolg van een afnemende economische groei, de uitgifte van bedrijven-terreinen zich met 49
ha voor het tweede achtereenvolgende jaar (2002: 71 ha) ruim onder het meerjarig gemiddelde van circa 104 ha.
In Noord-Limburg is de uitgifte met 21 ha gelijk gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. De meeste grond
is uitgegeven in Venlo; deze gemeente was verantwoordelijk voor meer dan de helft van de regionale uitgifte. De
uitgifte in Midden-Limburg was in 2003 met 15 ha iets lager dan in 2002. In Zuid-Limburg is in 2003 de uitgifte van
circa 14 ha beduidend lager dan in 2002 (33 ha). In de Westelijke Mijnstreek was de uitgifte met 3 ha voor het twee-
de achtereenvolgende jaar beduidend lager. Ook in Parkstad Limburg was sprake van een afname van de uitgifte.
De uitgifte in deze regio bedroeg in 2003 circa 11 ha. De uitgifte in Maastricht & Mergelland is in 2003 met nog
geen 1 ha nagenoeg stilgevallen. In Maastricht & Mergelland speelt daarbij het nog steeds voortdurend geringe
aanbod in vooral de stadsregio Maastricht een niet onproblematische rol.
Voor 2003 ziet de 'Top 10' uitgifte er als volgt uit:
Naam gemeente Regio Uitgifte in 2003 Uitgifte in

in ha aantal
kavels
1 (8)a Venlo Noord-Limburg 10,62 13

2 (9) Roermond Midden-Limburg 9,99 5
3 (7) Venray Noord-Limburg 7,34 6
4 (5) Kerkrade Parkstad Limburg 5,21 5
5 (3) Heerlen Parkstad Limburg 2,05 3
6 Nuth Parkstad Limburg 1,97 4
7 (2) Echt-Susteren Midden-Limburg 1,79 5
8 (1) Horst aan de Maas Noord-Limburg 1,41 1
9 Weert Midden-Limburg 1,29 3
10 Beek Westelijke Mijnstreek 1,28 3
a
De cijfers tussen haakjes geven de klassering in de 'Top 10' van 2002 aan.

In 2003 verwierven in Limburg 66 bedrijven op 36 (openbare) bedrijventerreinen ruim 49 ha. Ten opzichte van 2002
is het aantal bedrijven wederom met 38% afgenomen. De uitgifte was in 2003 met 7.500 m2 gemiddeld grootscha-
liger dan in 2002; in dat jaar bedroeg de gemiddelde uitgegeven kavelgrootte 6.600 m2. De gemiddelde uitgifte in
2003 betrof in 24 gevallen een nieuwe vestiging (36%), 25 maal een verplaatsing (38%) en in 17 gevallen een uit-
breiding (26%).
Ten opzichte van het voorgaande jaar is in 2003 het aantal uitgegeven kavels in bijna alle, van betekenis zijnde,
sectoren afgenomen. Opvallend is de verdere afname van de uitgegeven kavels in de zakelijke dienstverlening.
Daartegenover is het aandeel van de vervoerssector zowel in absolute alsook in relatieve zin toegenomen.
De uitgifte was tot 2001 bijna 30% hoger dan geprognosticeerd. Dit als gevolg van hoogconjunctuur eind jaren
negentig. In 2002 is de verslechterende economie tot uitdrukking gekomen in een sterk afnemende uitgifte tot
onder het meerjarig gemiddelde. Daardoor is de daadwerkelijk gerealiseerde uitgifte ten opzichte van de prognos-
ticeerde uitgifte nu nog maar zo’n 10% hoger.
De verwachting is dat de economie in 2004 weer langzaam de weg naar boven vindt. Ook bij een herstellende eco-
nomie zullen bedrijven in beginsel eerst hun bestaande productie-capaciteiten benutten, vooraleer hun bedrijfsac-
tiviteiten uit te breiden. Zelfs indien bedrijven willen investeren in nieuwe vestigingen of uitbreidingen zit enige tijd
tussen beslissing en realisatie. De verwachting is dan ook dat de uitgifte in 2004 blijft hangen op een niveau rond
de 50 ha.
Beschikbare voorraad eind 2003
De totale beschikbare voorraad bedroeg eind 2003 circa 673 ha; hiervan is circa 355 ha terstond beschikbaar. Dit
is gelijk aan een afname van 24 ha. Ook de terstond beschikbare voorraad is in 2003 verder afgenomen (2002: 367
ha). Toch is het aandeel terstond uitgeefbare gronden met 53% van de totale voorraad gelijk gebleven. Op een
groot aantal van deze kavels ligt echter een optie (78 ha). Hierdoor is de daadwerkelijk terstond uitgeefbare opper-
vlakte c.q. de oppervlakte ‘vrije’ kavels met 277 ha beperkter (44%); dit is gelijk aan een afname van 32 ha.
Naast de beschikbare voorraad kunnen bedrijven zich ook vestigen op reeds in het verleden uitgegeven kavels. Etil
volgt sinds een jaar de ontwikkelingen op de bedrijfsonroerendgoedmarkt. Eind 2003 werden op de Limburgse
bedrijventerreinen circa 280 panden met een totale bedrijfsruimte van 567.000 m2 door bedrijfsmakelaars actief op
de markt aangeboden. Het zijn vooral bedrijfspanden. Voor het overige betrof het zowel winkel- alsook kantoor-
panden.

In Noord-Limburg is de voorraad, als gevolg van de uitgifte van 21 ha, verder afgenomen tot 160 ha eind 2003. De
voorraad aan bedrijventerreinen in Midden-Limburg is toegenomen met 5 ha tot 183 ha. De uitgifte in deze regio
van 15 ha werd ruimschoots gecompenseerd door de opname van een tweetal uitbreidingslocaties en een nieuw
bedrijventerrein (uitbreiding De Kempen in Weert, uitbreiding Kelperheide en nieuw bedrijventerrein Heyhuysen-
West in Heythuysen). In Zuid-Limburg is in de Westelijke Mijnstreek de voorraad, als gevolg van de opname in de
voorraad van de uitbreidingslocatie Borrekuil, met 1 ha iets toegenomen tot 117 ha. In Parkstad Limburg is de voor-
raad verder afgenomen, en wel met 16 ha tot 138 ha. In Maastricht & Mergelland is de voorraad als gevolg van een
zeer beperkte uitgifte nog iets afgenomen tot 76 ha eind 2003 (inclusief bedrijventerrein Maastricht-Eijsden).
Opgemerkt dient echter te worden dat het merendeel van deze gronden niet-terstond uitgeefbaar zijn, slechts 9 ha
in deze regio is terstond en vrij uitgeefbaar.
Eind 2003 staan nog slechts enkele grotere kavels voor uitgifte ter beschikking. Slechts 4% van de ruim 500 nog
beschikbare kavels is groter dan 5 ha. Dit aantal is zelfs nog geringer indien alleen gekeken wordt naar het aantal
terstond en vrij beschikbare kavels; slechts vier kavels van meer dan 5 ha zijn terstond en vrij beschikbaar. Het
betreft kavels op een viertal bedrijventerreinen, te weten Trilandis (Heerlen), Bedrijvenstad Fortuna, Holtum-Noord
(Sittard-Geleen) en De Hulst II (Venray). Opgemerkt dient te worden dat bij met name nieuwe bedrijventerreinen
de uiteindelijke perceelverdeling niet definitief is; grote percelen kunnen in een latere fase alsnog in kleinere ver-
deeld worden en omgekeerd.
Per 31-12-2003 ziet de 'Top 10'-voorraad er als volgt uit:
Gemeente Regio Terstond beschikbare Oppervlakte

oppervlakte in ha vrije kavels
1 (1)a Heerlen Parkstad Limburg 69,77 65,88

2 (2) Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek 53,84 47,69
3 (3) Venlo Noord-Limburg 46,47 12,66
4 (4) Venray Noord-Limburg 34,20 24,35
5 (5) Roermond Midden-Limburg 22,83 19,66
6 (6) Echt-Susteren Midden-Limburg 19,67 19,67
7 (7) Kerkrade Parkstad Limburg 15,62 10,85
8 (8) Weert Midden-Limburg 14,84 10,94
9 (10) Stein Westelijke Mijnstreek 14,46 7,54
10 (9) Horst aan de Maas Noord-Limburg 13,60 12,45
a
De cijfers tussen haakjes geven de klassering in de 'Top 10' per 31-12-2002 aan.

Een (multi)modale ontsluiting of de nabijheid daarvan kan voor bedrijven een belangrijke vestigingsfactor zijn. De
voorraad bedrijventerreinen die niet alleen over de weg maar ook via water en/of spoor bereikbaar is, bedraagt
circa 112 ha. Dit wil zeggen dat circa 17% van de nog beschikbare voorraad multimodaal is ontsloten; door middel
van weg/spoor/vaarwater. Op te merken is dat dit niet betekent dat deze kavels ook een directe aansluiting heb-
ben.
De laatste jaren laat de ontwikkeling van de grondprijzen van bedrijventerreinen, ondanks een afnemende econo-
mische groei, in Nederland en ook in Limburg een stijgende lijn zien. De prijs voor een vierkante meter bedrijven-
terrein is het afgelopen jaar met 6,7% toegenomen tot gemiddeld 80 euro met een marge van 68 tot 92 euro per
vierkante meter.
Eind 2003 waren verschillende studieconcepten voor uitbreiding van bestaande c.q. aanleg van nieuwe bedrijven-
terreinen bekend. In totaal bestaan in Limburg bijna 955 bruto ha aan plannen. Daarbij is op te merken dat het
zowel om plannen gaat met een hoge haalbaarheids-factor alsook om plannen die nog in een studiefase zitten:
— Noord-Limburg: Venlo (Trade Port Noord I en II en uitbreiding Veegtes), Venray (Smakterheide III);
— Midden-Limburg: Echt (St. Joost), Weert (Kampershoek-Noord, uitbreiding Leuken-Noord);
— Zuid-Limburg: Beek (BMAA-Oost), Brunssum (uitbreiding Hendrik), Maastricht (Lanakerveld) en Panneslager
(Eijsden).
Vestigingen en werkgelegenheid
Op de ruim 200 Limburgse bedrijventerreinen bevinden zich ruim 6.000 bedrijven; dit is gelijk aan bijna 11% van
het totaal aantal bedrijfsvestigingen in Limburg.
Het aantal arbeidsplaatsen bij deze vestigingen bedraagt in 2003 circa 147.000. Daarmee bevindt zich 29% van de
totale Limburgse werkgelegenheid op bedrijven-terreinen.
Het aantal vestigingen op bedrijventerreinen is met 0,8% toegenomen; dit is iets meer dan gemiddeld in Limburg
(+0,6%). Het aantal arbeidsplaatsen op bedrijventerreinen in Limburg nam met 2% iets sterker af dan de gemid-
delde werkgelegenheidsafname in Limburg (-1,8%).

Oppervlaktebalans bedrijventerreinen in Limburg, 31-12-2003
Brutto-oppervlakte bedrijventerreinen
6.485 ha
Infrastructuur- en openbare
groenvoorzieningen 1.040 ha
Netto-oppervlakte bedrijventerreinen
5.445 ha
Uitgegeven oppervlakte
(totaal) 4.777 ha
Uitgifte in 2003
49 ha
Restcapaciteit
673 ha
Terstond uitgeefbaar Niet-terstond uitgeefbaar

355 ha 355 ha
Opties
78 ha
’vrij’ en terstond uitgeefbaar

277 ha
Bron: Etil, 2004.

Inleiding 1
Bedrijventerreinen aan bod in Limburg is de jaarlijkse monitor van de ontwikkeling van het aanbod en de uitgifte
van bedrijventerreinen in Limburg.
In deze rapportage worden de ontwikkelingen met betrekking tot de Limburgse (openbare) bedrijventerreinen in
2003 geanalyseerd. Deze basisgegevens vormen een onderdeel voor de landelijke uniforme enquête
Bedrijventerreinen en Kantorenlocaties. Deze enquête is door het Ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer (VROM) in 1978 opgestart. De Provincie Limburg besteedt deze enquête onder alle
Limburgse gemeenten en relevante projectontwikkelaars reeds vanaf de start uit aan Etil. In het kader van de jaar-
lijkse REBIS-monitor1 zijn ook dit jaar weer gesprekken gevoerd met gemeenten en projectontwikkelaars. De resul-
taten zijn door Etil in de voorliggende rapportage verwerkt.
Vanaf 1996 wordt aan gemeenten, projectontwikkelaars en ontwikkelingsmaatschappijen gevraagd nieuwe bedrij-
ven-terreinen, onttrekkingen, uitbreidingen en kavelmutaties op kaart (en op een enquêteformulier) aan te geven.
Hierdoor wordt het duidelijk waar nog restcapaciteit zit en wat de kwaliteit ervan is, waarbij de ontwikkelingen c.q.
mutaties op de Limburgse bedrijventerreinen op kavelniveau worden geregistreerd2.
In 1997 werd reeds geconcludeerd dat de gegevens kwalitatief beter zijn dan voorheen door ze op deze wijze te
verzamelen. Dat neemt niet weg dat voor het verkrijgen van de uiteindelijk gewenste kwaliteit, een proces in gang
is gezet dat verdere verdieping nood-zakelijk maakt. Evenals in de afgelopen jaren is getracht alle bedrijventerrei-
nen compleet met alle gewenste attributen ‘op kaart' te krijgen. Deze continue aandacht voor verdieping heeft ertoe
geleid dat, ook in het achtste jaar van het verzamelen van bedrijven-terreingegevens op kaart, de kwaliteit van het
bestand verder is verbeterd. Bijlage 6 bevat een voorbeeld-kaart van een bedrijventerrein uit het REBIS-bestand.
De gegevens worden in opdracht van de Provincie Limburg verzameld door Etil. Dit betekent dat gemeenten in
Limburg nog maar te maken hebben met één geïntegreerde enquête met betrekking tot het thema bedrijventerrei-
nen. Ook dit komt de kwaliteit en eenduidigheid inzake bedrijven-terreinengegevens in het algemeen en van het
bestand in het bijzonder ten goede. De acceptatie die het REBIS-bestand krijgt als de bron voor gegevens over
bedrijven-terreinen, wordt daardoor meer en meer gemeengoed. Niet in de laatste plaats door de coöperatieve
houding van de Limburgse gemeenten en relevante projectontwikkelaars zelf. Zij voeden immers het bestand met
hun lokale gegevens en beseffen dat correcte, nauwkeurige informatie vereist is voor een eenduidig totaalbestand.
Dat besef heeft ertoe geleid dat de bereidheid tot medewerking van de gemeenten en projectontwikkelaars opti-
maal is.
1
REBIS = Ruimtelijk Economisch Bedrijventerreinen Informatie Systeem; dit is een geografisch informatie-systeem.
2
Daarbij wordt op kavelniveau de volgende gegevens bijgehouden: beschikbaarheid (terstond beschikbaar, niet-terstond
beschikbaar, optie, uitgegeven). Bij uitgifte bovendien: adres, uitgiftejaar, aard uitgifte (nieuwe vestiging, verplaatsing, uitbrei-
ding), financiering (koop, huur, erfpacht), bedrijfsnaam, economische activiteit en herkomst. Daarnaast worden voor de bedrij-
venterreinen verschillende kenmerken bijgehouden. Op aanvraag kan Etil tevens per bedrijventerrein een overzicht geven van
de gevestigde bedrijven en gegevens over werkgelegenheid.

Leeswijzer
Na de inleiding worden in hoofdstuk 2 van deze rapportage eerst kort de belangrijkste ontwikkelingen op bedrij-
venterreinen en kantorenlocaties in 2003 aangegeven. In hoofdstuk 3 wordt de uitgifte van bedrijventerreinen in
2003 in Limburg nader geanalyseerd en vergeleken met voorgaande jaren. Ook wordt de uitgifte in Limburg verge-
leken met die in andere provincies. De voorraad-ontwikkelingen van bedrijventerreinen in Limburg zijn in hoofdstuk
4 weer-gegeven. Ook hier wordt de ontwikkeling in Limburg vergeleken met die in de rest van Nederland. In hoofd-
stuk 5 wordt ingegaan op de vestigingen en werkgelegenheids-structuren op de Limburgse bedrijven-terreinen.
De uitgifte- en voorraadgegevens zijn per bedrijventerrein opgenomen in de bijlage 2 evenals de gehanteerde

gebiedsindelingen.

Algemeen 2
2.1 INLEIDING
Dit hoofdstuk geeft eerst kort de belangrijkste resultaten weer van de bedrijventerreinen- en kantoorontwikkeling
in 2003. Er wordt eerst ingegaan op de ontwikkelingen in de kantorenmarkt. Aanvullend wordt ook in het kort inge-
gaan op de POL-aanvulling ‘Diensten en Locaties’ van de Provincie Limburg, waarin het provinciale beleid voor
(onder andere) kantoren wordt omschreven3. Vervolgens wordt een aantal (recente) ontwikkelingen die op het
gebied van bedrijventerrein-planning een rol spelen, nader beschreven.
2.2 ACHTERGRONDEN KANTORENMARKT IN LIMBURG
In deze paragraaf worden enkele actuele ontwikkelingen op de kantorenmarkt beschreven die relevant zijn.
Daarnaast wordt ook ingegaan op het nieuwe provinciale beleid betreffende de kantorenmarkt (POL-aanvulling
Diensten en Locaties).
2.2.1 Kantorenmarkt 2003

Te concluderen valt dat de afgelopen jaren steeds meer nationale kantorenmonitors worden ontwikkeld. Daar er in
het verleden bijzonder weinig gegevens beschikbaar waren over de kantorenmarkt in Limburg, is dit op het eerste
gezicht een positieve ontwikkeling, ware het niet dat er tussen de verschillende monitors grote verschillen bestaan
tussen de aanbod- en opnamegegevens inzake de stedelijke kantorenmarkten in Limburg en dat gedetailleerdere
gegevens op regionale c.q. lokale schaal veelal ontbreken. De verschillen zijn zo groot dat er vaak zelfs tegen-
strijdige conclusies worden getrokken. Slechts gedeeltelijk vloeit dit voort uit verschillen in definities en afbakenin-
gen.
Om op provinciaal en regionaal niveau gedetailleerdere uitspraken te kunnen doen over de kantorenmarkt heeft Etil
eind 2002 de zogenaamde bedrijfsonroerend goed monitor ontwikkeld. Begin 2003 is Etil begonnen met de regis-
tratie van vastgoedaanbod van bedrijfspanden in Limburg. Het commerciële vastgoedaanbod bij bedrijfsmakelaars
wordt per kwartaal geactualiseerd. Hierdoor is het mogelijk aanbod-, transactie- en prijsontwikkelingen op de vast-
goedmarkt in beeld te brengen. Momenteel wordt in het kader van de BOG-monitor bij ruim 85 in Limburg actief
zijnde bedrijfsmakelaars het bedrijfsonroerend goed in beeld gebracht. Er is betreffende het aantal vierkante
meters geen ondergrens; geregistreerd wordt al het bedrijfsonroerend goed (winkel-, kantoor, horeca- en overige
bedrijfspanden) dat door bedrijfs-makelaars op de markt wordt aangeboden.
3
POL: Provinciaal Omgevingsplan Limburg. De POL-aanvulling Diensten en Locaties bevat een nieuw beleid voor kantoren,
detailhandel en leisure in Limburg en is in de Provinciale Statenvergadering van 28 mei 2004 vastgesteld.

Aanbod en opname kantoren
In 2003 nam in Limburg de opname van kantoorruimte toe tot circa 51.000 m2. Na een zeer lage opname in 2002
is de opname weer teruggekeerd naar een acceptabel niveau. De hoge opnames van eind jaren negentig worden
echter niet meer gehaald. Ten opzichte van eind 2002 is het aanbod van kantoorruimte in Limburg met circa 18%
toegenomen. De volgende tabel geeft de Limburgse cijfers weer in relatie tot Nederland als geheel. De omvang van
de Limburgse kantorenmarkt is relatief bescheiden.
Staat 2.1 Aanbod en opname kantoorruimte op de vrije markt, 2002-2003 (x 1.000 m_)
Limburg Nederland
Ontwikkeling Ontwikkeling
2003 2002-2003 2003 2002-2003
Aanbod (31-12) 138 +18% 5.100 +10%

Opname (01-01/31-12) 51 +155% 1.400 0%
Bron: diverse bronnen, 2004.
Eind 2003 bedraagt het aanbod aan kantoorruimte in Limburg circa 138.000 m2 verdeeld over een kleine 300 pan-
den. Het meeste aanbod is te vinden in de stedelijke gemeenten Maastricht, Heerlen en Roermond. In deze
gemeenten ligt het aanbod boven de 20.000 m2. In de gemeenten Sittard-Geleen, Venlo en Weert ligt het aanbod
nabij de 10.000 m2. De top 5 gemeenten hebben een aandeel in het Limburgse aanbod van circa 85%. Staat 2.2
geeft een overzicht van de top 5-ranking van de gemeenten met het grootste aanbod per 31 december 2003.
Staat 2.2 Gemeente top 5 aanbod kantoorruimte 31-12-2003
Gemeente Regio Oppervlakte

kantoorruimte in m2
1 Maastricht Maastricht & Mergelland 44.000
2 Heerlen Parkstad Limburg 32.000
3 Roermond Midden-Limburg 20.000
4 Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek 10.000
5 Venlo Noord-Limburg 10.000
Bron: Etil, BOG-monitor, 2004.

Van de aangeboden kantoorpanden zijn er slechts acht die een oppervlakte hebben groter dan 2.500 m2; deze zijn
met name te vinden in Maastricht en Heerlen. Een groot deel van het aanbod betreft panden met een kantoorruimte
kleiner dan 250 m2 (41%)4.
In Limburg is in 2003 circa 51.000 m2 opgenomen. De volgende staat laat de opname top 5-ranking van de gemeen-
ten zien.
Staat 2.3 Gemeente top 5 opname kantoorruimte 2003
Gemeente Regio Aantal Oppervlakte

kantoorpanden kantoorruimte in m2
1 Maastricht Maastricht & Mergelland 50 16.700
2 Heerlen Parkstad Limburg 27 9.800
3 Roermond Midden-Limburg 15 5.800
4 Venlo Noord-Limburg 21 3.400
5 Beek Westelijke Mijnstreek 3 3.400
Bron: Etil, BOG-monitor, 2004.
Nieuwbouwplannen kantoorruimte
In Limburg staan diverse kantoorprojecten op de agenda; in totaal bestaat er eind 2003 voor circa 100.000 m2 kan-
toorruimte aan concrete plannen die door bedrijfsmakelaars al actief op de markt worden aangeboden. Het zijn
plannen die naar verwachting op korte termijn worden gerealiseerd. Het betreft met name plannen in Maastricht
(34.000 m2), Heerlen (26.000 m2) en Beek (25.000 m2). In Maastricht staan plannen op de agenda bij het station
en Ceramique. In Heerlen betreft het met name plannen op de kantorenboulevard nabij het station en het bedrij-
venterrein Coriopolis. In Beek zijn de plannen geconcentreerd op het bedrijven-terrein Technoport Europe.
Daarnaast bestaan er nog grootschalige kantoorplannen voor de langere termijn. Te noemen zijn plannen voor
70.000 m2 in Randwyck en 150.000 m2 in het kader van de gebiedsontwikkeling Belvedere, 40.000 m2 in busines-
spark Geusselt in Maastricht. In Heerlen bestaan kantoorplannen voor 25.000 m2 in het ontwikkelingsgebied
Stadspark Oranje Nassau, 45.000 m2 op Avantis en 33.000 m2 op Coriopolis. Ook in Roermond, Sittard-Geleen en
Venlo bestaan kantoorplannen; te noemen zijn plannen voor 23.000 m2 stationsgebied Roermond, 60.000 m2 op
bedrijvenstad Fortuna en 65.000 m2 op Spoorzone Venlo. Tot slot de kleinere stedelijke gemeenten Weert en
Venray: 50.000 m2 op Centrum-Noord en 23.000 m2 Parallelweg/ Statieberg in Weert en 18.000 m2 op de Hulst II
in Venray.
4
In de meeste monitors wordt als ondergrens 500 m2 gehanteerd

Maastricht/Heerlen
Van één Limburgse kantorenmarkt is geen sprake. De belangrijkste kantoorsteden zijn Maastricht en Heerlen.
Maastricht is een kantorenstad met een (inter)nationale betekenis. De Maastrichtse kantorenmarkt wordt geken-
merkt door gebruikers als overheids-diensten en commerciële dienstverlening. De gangbare huurprijzen in 2003
lagen in Maastricht tussen de € 125 en € 150. Heerlen heeft een bijzondere structuur van een aantal zeer grote
gebruikers van nationale betekenis (ABP, CBS en DSM) met daarnaast vooral kleinere kantoorgebruikers. De huur-
prijzen lagen in Heerlen in 2003 tussen de € 110 en € 125.
Overige steden
Roermond, Venlo en Sittard-Geleen hebben een (boven)regionale kantorenmarkt met een sterk verzorgend karak-
ter. In deze steden werden in 2003 huurprijzen gerealiseerd van respectievelijk € 110-125, € 100-120 en € 105-120.
De kantorenmarkten van Weert en Venray hebben slechts een beperkte bovenlokale functie. Er werden in 2003
huurprijzen gerealiseerd van € 105-125 respectievelijk € 90-100.
2.2.2 POL-aanvulling Diensten en Locaties

In het kader van POL (Provinciaal Omgevingsplan Limburg) heeft de Provincie Limburg de POL-aanvulling
Diensten en Locaties vastgesteld. Deze bevat voorstellen voor een nieuw beleid voor kantoren, detailhandel en
leisure.
De Provincie wil de ontwikkeling van de dienstensector stimuleren door het bieden van voldoende en gevarieerde
vestigingsruimte; zoveel mogelijk aansluitend bij de wensen van dienstverlenende bedrijven. Daarbij richt de
Provincie Limburg zich met name op een aantal kansrijke sectoren binnen de zakelijke dienstverlening. Het accent
van de dienstensector ligt in de stadsregio’s met hun stedelijke dynamiek. Diensten kunnen hier een plek vinden
in het centraal stedelijk gebied (binnensteden en stationslocaties) of op specifieke dienstenterreinen en in beperk-
te mate in woongebieden. De regio’s wordt gevraagd een programmering en fasering uit te werken in stadsregio-
nale uitvoeringsprogramma’s. Over de betekenis van deze POL-aanvulling voor de bedrijventerreinen-monitor
REBIS zal in het najaar van 2004 meer duidelijk-heid komen. Er ligt tot 2015 een opgave om circa 600.000 m2 te
ontwikkelen.
2.3 ACHTERGRONDEN BEDRIJVENTERREINEN IN LIMBURG
In deze paragraaf worden enkele actuele ontwikkelingen beschreven die relevant zijn als voorbeeld of als achter-
grondinformatie bij het thema bedrijventerreinen en mogelijke toekomstige verschijningsvormen daarvan.

Daarnaast wordt ingegaan op de herstructurerings-opgave op basis van een in de enquête gestelde extra vraag
betreffende de noodzaak van herstructurering van bedrijventerreinen.
2.3.1 Duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen

Het ontwikkelen van kwalitatief hoogwaardige bedrijventerreinen is al enige jaren in zwang. Gemeenten en ook
particuliere ontwikkelaars proberen dit bij nieuwe terreinen steeds meer handen en voeten te geven. Echter, veel-
al heeft kwaliteit in dezen alleen betrekking op uitstraling en functionaliteit. In die zin dat men poogt de visuele kwa-
liteit van een terrein te bevorderen door een parkachtige aanleg, het streven naar architec-tonisch betere en blij-
vend representatieve bedrijfsgebouwen en het zodanig inrichten van de infrastructuur van een terrein dat de te ves-
tigen bedrijven hun in- en externe logistiek optimaal kunnen afhandelen. Dit om te snelle ‘veroudering’ van bedrij-
venterreinen tegen te gaan.
Het ontwikkelen van kwalitatief hoogwaardige bedrijventerreinen vereist meer. Hier doet het begrip duurzaamheid
zijn intrede. Dit betekent dat men naast optimalisering van uiterlijk-heden en functionaliteiten probeert bepaalde
aspecten te bundelen (bijvoorbeeld op het gebied van voorzieningen, parkeergelegenheid, beveiliging, groenbe-
heer, et cetera) om economische schaal-voordelen te combineren met ruimtewinst op kavelniveau; dit vanuit een
achterliggende filosofie om natuurlijke kwaliteiten maximaal te incorporeren op terrein-niveau en ruimtegebruik
voor het totale terrein te intensiveren.
Uitgaande van een bepaalde planningsopgave voor bedrijventerreinen kan dit eventueel ruimtebesparend werken.
Daarbij moet wel rekening worden gehouden met het feit dat de planningsopgave nog steeds gebaseerd is op de
behoefte van de 'traditionele' vestigers op bedrijventerreinen. Dit betekent dat nauwkeurig zal moeten worden
bekeken wie er grond verwerft op bedrijven-terreinen, zeker nu door visuele en intrinsieke (duurzame) kwaliteits-
verbetering van terreinen vestiging aldaar aantrekkelijker wordt. In het verleden is al gesignaleerd dat bepaalde
'vreemde bedrijfstakken' (autobedrijven, detailhandel) zich ten dele vestigden op bedrijventerreinen. Nu er in het
kader van duurzame ontwikkeling een kwaliteitsverbetering kan optreden, lijkt de behoefte om zich te vestigen op
bedrijven-terreinen zich uit te breiden naar andere typen van bedrijven (stadions, disco-theken, muziekcentra, bio-
scopen, horeca, scholen, congres-facili-teiten, zakelijke diensten, et cetera).
De Provincie Limburg wil dat alle bedrijventerreinen duurzaam ontwikkeld worden. Duurzaamheid moet een krach-
tige impuls krijgen bij de ontwikkeling van nieuwe terreinen en bij de revitalisering van bestaande terreinen.
Samenwerking organiseren is een belang-rijke factor bij de ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen. Dit komt
doordat profijtelijke oplossingen vaak raakvlakken hebben met de core business van betrokken partijen. Het gaat
meestal om een complex proces, waarbij de (financiële) kosten vaak tegenover niet-financiële baten staan.
Basisvoorwaarde voor succes is dan ook een sterk onderling vertrouwen tussen alle betrokkenen. Bovendien

maken de vele belanghebbenden en de noodzaak van een breed draagvlak het proces er niet eenvoudiger op. Het
proces dat de betrokken partijen samen moeten doorlopen, moet dan ook worden beschouwd als kritische suc-
cesfactor. De Provincie Limburg zet erop in dat duurzaamheidaspecten op hun toepasbaarheid worden onderzocht.
Daartoe heeft de Provincie een duurzaamheidscan ontwikkeld. Deze duurzaamheidscan geeft een oriëntatie op de
kansen voor een duurzaam bedrijven-terrein. Het invullen van duurzaamheidaspecten is maatwerk. Welke inspan-
ningen het duurzaam ideaal dichterbij brengen, verschilt per terrein en is onder meer afhankelijk van de omvang
en ligging van het terrein en het type bedrijf.
Op nieuwe terreinen kan weliswaar (veel) meer dan op bestaande, maar de weg om tot duurzame ontwikkeling te
komen, is in grote lijnen hetzelfde.
2.3.2 Bedrijventerreinmanagement
Aandacht voor nieuwe terreinen is vanzelfsprekend, maar in het kader van verantwoord ruimtegebruik en kwali-
teitsbeheersing is duurzaam beheer van bedrijventerreinen misschien nog wel belangrijker. Dit is een besef dat
langzamerhand begint door te dringen. Is bij duurzame ontwikkeling directe ruimtewinst mogelijk, bij consequente
toepassing van duurzaam beheer kan op termijn sprake zijn van indirecte ruimtewinst. Bedrijven zullen misschien
minder snel de neiging hebben te verplaatsen als hun huidige locatie kwalitatief op niveau gehouden wordt.
Bovendien worden vrijkomende kavels en bedrijfspanden gemakkelijker opgenomen door de markt. Het ruimtelijke
effect op termijn kan aanzienlijk zijn, aangezien het bij de overgrote meerderheid van nieuw uit te geven bedrijfs-
gronden blijkt te gaan om bedrijven die reeds in de regio/provincie gevestigd zijn (zie ook revitalisering). Het duur-
zaam beheren betekent permanente aandacht, supervisie en management. Bij de bovenregionale terreinen en de
particulier beheerde terreinen (zie ook nieuwe ontwikkelingsperspectieven) lijken de risico's van kwalitatieve 'down-
grading' van de terreinen minder, gezien het imago-effect voor gemeenten bij de grote terreinen op hun grondge-
bied en het commerciële belang voor de beheerders bij particuliere terreinen. Het risico van functionele veroude-
ring en 'verslappende' aandacht doet zich vooral voor bij de regionale en lokale terreinen. Vaak zijn ze te klein of
te oud, liggen niet direct in het zicht (ook figuurlijk) of zijn er 'spontane' ongepaste ontwikkelingen opgetreden die
functioneel beheer in de weg staan. Juist voor deze terreinen is de organisatie van duurzaam beheer belangrijk.
Om een werkbaar schaalniveau te verkrijgen en expertise op te bouwen en te bundelen, zou het zinvol kunnen zijn
om beheers-maatschappijen in de vorm van publiekprivate samenwerking op te richten die meerdere terreinen
omvatten, ook gemeentegrens-overschrijdend. In de te kiezen beheersconstructie worden alleen de middelen
samengebracht, het feitelijke managen/beheren van een groep bedrijventerreinen kan worden uitbesteed.
De Provincie Limburg ziet het functioneren van een vorm van bedrijventerreinmanagement als voorwaarde voor de
duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein. In de praktijk zal een duurzaam bedrijventerrein niet zonder een

organisatie kunnen die de specifieke omstandigheden van het betreffende terrein kent, de betrokken partijen aan
elkaar bindt, hun onderlinge samenwerking faciliteert en de kwaliteitszorg vormgeeft. De Provincie bevordert een
intensievere samenwerking op alle terreinen waarbij zij actief bij betrokken is. Zo is het in het kader van het pro-
vinciale beleidsthema “Ondernemend Limburg” één van de speerpunten te komen tot regionale uitvoeringsorgani-
saties. Inmiddels is een plan van aanpak gemaakt voor de oprichting van regionale organisaties. Doelstelling is de
afstemming en gemeenschappelijke uitvoering van taken betreffende het bedrijventerreinen-beleid door een
samenwerkingsverband van gemeenten. Inhoud en vorm van samenwerking is afhankelijk van de opgaven in een
regio, de specifieke situatie en de bestuurlijke verhoudingen. Zowel vorm van samenwerking als inhoud dienen te
worden vastgelegd in een regionaal bedrijventerreinenplan (RBP). De Provincie zet in op een viertal pilotregio’s, te
weten:
— Land van Weert en Cranendonck;
— Regio Helden;
— Westelijke Mijnstreek;
— Parkstad Limburg.
Het beter organiseren van het beheer van bedrijventerreinen kan ervoor zorgen dat op lange termijn minder revi-
taliseringstrajecten en nieuwe uitleggebieden noodzakelijk zijn.
2.3.3 Veroudering en herstructurering

Helaas is functionele veroudering van terreinen niet altijd te voorkomen. Revitalisering is dan noodzakelijk.
Hoofddoel bij revitalisering is het weer geschikt maken van terreinen voor huidige en toekomstige vestigingseisen
van bedrijven, gekoppeld aan integrale oplossingen voor ruimte- en milieuproblematiek. Na een geslaagde revita-
lisering en daaraan gekoppeld een nieuwe beheersconstructie dient er een zodanig vestigingsklimaat op een ter-
rein te ontstaan dat bedrijven minder snel verhuizen. Ideaaltypisch zou er nog maar twee verhuismotieven mogen
overblijven voor bedrijven, namelijk alleen verplaatsen wanneer de groei van het bedrijf niet meer op de huidige
locatie is te faciliteren of wanneer er markt-verschuivingen optreden. Op deze wijze kan via revitalisering indirect
ruimtewinst worden geboekt. Een winst die op termijn onmisbaar lijkt te worden, gezien de verwachting dat de druk
op de bedrijventerreinenmarkt zal blijven bestaan. Ook in minder voorspoedige economische groeiscenario's erva-
ren bedrijven een planologische druk en een milieu- en veiligheidsdruk in geval van solitaire vestiging.
Naast de indirecte ruimtewinst op termijn heeft revitalisering ook directe voordelen. Deze hebben meer betrekking
op de kwalitatieve upgrading van een terrein, het delen van gemeen-schappelijke voorzieningen door bedrijven en
kostenreductie door gezamenlijke inkoop (energie, water, beveiliging, vervoers-management, et cetera). Daarnaast
is er in beperkte mate misschien nog directe ruimte-winst te boeken door herschikking van individuele locaties op

te revitaliseren terreinen. Echter, de bestaande infrastructuur en verkaveling in combinatie met te respecteren
eigendomsverhoudingen beïnvloeden sterk de mate waarin de bestaande ruimte efficiënter kan worden verdeeld.
In de bedrijventerreinenmonitor is voor de derde keer een aantal vragen opgenomen over herstructurering. Deze
vragen hebben tot doel om in het kader van de herstructureringsopgave een eerste globaal inzicht te verkrijgen in
het aantal relevante bedrijventerreinen. Dit is een globaal inzicht omdat de uitkomsten geen conclusies toelaten
over kwalitatieve aspecten of intensiteit van herstructurering c.q. revitalisering.
In totaal is bijna 2.070 ha aan bedrijventerrein verouderd (verdeeld over 59 terreinen); dit is gelijk aan 32% van de
totale oppervlakte aan bedrijventerreinen in Limburg. Voor 21 terreinen (1.200 ha) bestaan herstructureringsplan-
nen die al in uitvoering zijn of in de komende jaren worden uitgevoerd5. Van deze 21 terreinen wordt momenteel
een viertal bedrijventerreinen met een bruto-oppervlakte van 279 ha geherstructureerd: De Loop, Roerstreek-
Noord, Abdissenbosch en de Geusselt. Voor de overige 17 terreinen met een totale omvang van 920 ha bestaan
plannen. Ten opzichte van vorig jaar is het aantal plannen daarmee sterk toegenomen; namelijk van 11 (517 ha)
naar 17 terreinen (920 ha). Het betreft de bedrijven-terreinen:
Noord-Limburg:
— IT Beringe (Helden) — IT Panningen (Helden)
— Spikweien (Arcen en Velden) — Veegtes (Venlo)
— Hoogveld (Horst)
Midden-Limburg:
— Savelveld/Industrieweg (Weert) — Willem Alexander (Roermond)
— De Kruisberg (Kessel)— Karreweg (Kessel)
Zuid-Limburg:
— Wijngaardsweg (Heerlen) — Borrekuil (Sittard-Geleen)
— Malberg (Maastricht) — Beatrixhaven (Maastricht)
— Bosscherveld (Maastricht) — Speckholzerheide (Kerkrade)
— De Horsel (Nuth) — Meerstraat (Meerssen)
Daarnaast werd door de gemeenten eind 2003 aangegeven dat er 38 bedrijventerreinen (met een totale omvang
van circa 870 ha) verouderd zijn en waarvoor nog geen herstructurerings-plannen bestaan. Inmiddels zijn weer
5
In de afgelopen jaren zijn al de bedrijventerreinen Houserveld (Haefland) in Brunssum, De Breinder in Schinnen,
Haven Stein en Paalweg in Stein en Julia in Kerkrade geherstructureerd (176 ha).

gesprekken opgestart door de provincie met gemeenten om voor enkele van deze terreinen ook te komen tot revi-
taliseringsplannen; bijvoorbeeld in Weert voor het terrein Kanaalzone I.
Het verouderingsaspect speelt met name in de regio’s Maastricht & Mergelland en Parkstad Limburg een grote rol.
Opgemerkt dient te worden dat de verouderings-problematiek in de regio Maastricht & Mergelland vooral wordt
bepaald door het bedrijventerrein Beatrixhaven (257 ha) in Maastricht. In de regio Parkstad Limburg is de verou-
deringsproblematiek, gezien het relatief grote aantal relevante bedrijventerreinen, meer verspreid. Het betreft in
deze regio met name bedrijventerreinen in de vier stedelijke gemeenten. In staat 2.4 zijn de uitkomsten cijfermatig
weergegeven.
Staat 2.4 Herstructurering in Limburg naar regio, 2003
1 2 3 4 5 Totaal Verouderinga
Abs. In %
Aantal bedrijventerreinen:
Noord-Limburg 35 15 7 0 0 57 22 38,6
Midden-Limburg 50 10 2 2 0 64 14 21,9
Zuid-Limburg 60 13 8 2 5 91 23 25,2
- Westelijke Mijnstreek 20 3 1 0 3 27 4 14,8
- Parkstad Limburg 25 9 3 1 2 40 13 32,5
- Maastricht & Mergelland 15 1 4 1 0 21 6 28,6
Limburg 145 38 17 4 5 209 59 28,2
Bruto oppervlakte in ha:

Noord-Limburg 1.389 276 310 0 0 1.974 585 29,6
Midden-Limburg 1.148 181 115 208 0 1.651 504 30,5
Zuid-Limburg 1.600 413 496 71 176 2.754 979 35,5
- Westelijke Mijnstreek 764 32 21 0 84 902 53 5,9
- Parkstad Limburg 618 372 133 58 92 1.272 563 44,3
- Maastricht & Mergelland 218 8 342 13 0 581 363 62,5
Limburg 4.136 869 920 279 176 6.380 2.068 32,4
1 = het terrein is niet verouderd.
2 = het terrein is verouderd, herstructureringsplannen bestaan echter nog niet.
3 = het terrein is verouderd, er bestaan herstructureringsplannen, op te starten binnen drie jaar.
4 = het terrein wordt momenteel geherstructureerd.
5 = het terrein is na 1990 geherstructureerd.
a
Verouderingspercentage = kolom 2, 3 en 4 ten opzichte van het totaal.
Bron: REBIS, 2004.

2.3.4 Revitaliseringsprogramma’s
De directe en indirecte potenties van revitalisering worden zowel door het Rijk als ook de Provincie onderkend.
TIPP (Tender-regeling Investering Programma's Provincies)

Met behulp van de TIPP beoogde het Ministerie van Economische Zaken de afgelopen jaren een stimulans te
geven aan (in potentie) haalbare projecten voor het tijdig voorzien in bedrijventerreinen en/of bedrijfsruimte waar-
naar in de regio vraag is. Deze moeten bijdragen aan een internationaal concurrerend regionaal investeringskli-
maat, met als uiteindelijk doel het versterken van de nationale economie. Deze subsidie kon worden gebruikt voor
het herstructureren van bestaande bedrijven-terreinen, het vernieuwen van wegen, het bouwen van bedrijfsverza-
mel-gebouwen, het benutten van braakliggend terrein en het verbeteren van voorzieningen. In 2003 zijn voor de
laatste keer in het kader van de TIPP-regeling projecten ingediend (vierde tender) door de provincie Limburg en
gehonoreerd door het Ministerie van Economische Zaken. Het Ministerie broedt nu, niet in de laatste plaats op aan-
dringen van de provincies, op een nieuwe subsidieregeling voor grootschalige herstructureringsprojecten.
Provinciaal revitaliseringsbeleid
In 1999 is de Provincie Limburg in het kader van het Basisakkoord 1999-2003 begonnen met het provinciale revi-
taliseringsbeleid voor verouderde bedrijventerreinen. Het doel in deze eerste periode was het revitaliseren van 200
ha bedrijventerrein. De Provincie hanteert hierbij een vijftal speerpunten: ruimtewinst/zorgvuldig ruimtegebruik,
milieuwinst, profilering/ segmentering, beheer/parkmanagement, mobiliteit/bereikbaarheid. In deze fase was een
provinciaal revitaliseringsbudget voorhanden van 4,5 miljoen euro. Daarnaast zijn ook andere subsidiebronnen
aangewend zoals TIPP, subsidies in het kader van het Grote Stedenbeleid, EFRO, Integrale Stedelijke Vernieuwing
(ISV) en Duurzame Bedrijventerreinen (NOVEM). In overleg met gemeenten zijn in deze periode zes
prioritaire/majeure projecten in de stedelijke gebieden aangewezen, namelijk:
— in Venlo;
— Willem Alexander in Roermond;
— Borrekuil in Sittard-Geleen;
— Wijngaardsweg/De Koumen in Heerlen;
— Spekholzerheide in Kerkrade en
— Beatrixhaven in Maastricht.
Voor vijf van de zes majeure projecten zijn inmiddels revitaliseringsplannen ontwikkeld. Alleen voor het bedrijven-
terrein Beatrixhaven is nog geen plan ontwikkeld. Voor de overige vijf terreinen zijn niet alleen plannen ontwikkeld,
maar ook Rijksmiddelen toegezegd als co-financiering van de subsidiëring door de provincie Limburg. Nu komt het

aan op uitvoering van de plannen, waarbij her en der opstartperikelen optreden. Veelal lijken die oplosbaar, maar
in een enkel geval leidt dat tot fundamentele discussie rond een project (Wijngaardsweg / De Koumen in Heerlen).
Naast de reeds genoemde terreinen zijn ook revitaliseringsprojecten opgestart voor De Horsel in Nuth, IT
Panningen in Helden, Savelsveld in Weert, De Loop in Echt en Roerstreek-Noord in Roermond.
Nu, bij de planvorming voor de tweede fase (2003-2007) van het revitaliseringsbeleid wil de provincie nog eens 400
ha bedrijventerrein herstructureren, hetgeen een verdubbeling is ten opzichte van de eerste periode.
2.3.5 Nieuwe ontwikkelingsperspectieven

Ten aanzien van het al decennia bestaande, klassieke ontwikkelingspatroon voor bedrijven-terreinen (dit wil zeg-
gen de gemeente die het initiatief neemt, een plan opstelt, de gronden aankoopt, het terrein bouwrijp maakt, de
kavels verkoopt en aansluitend het onderhoud van de openbare wegen en groen voor haar rekening neemt) is in
de laatste jaren het een en ander veranderd. Ook projectontwikkelaars en andere private partijen werpen zich op
de ontwikkeling van bedrijventerreinen. Diverse bedrijventerreinen (Noorderpoort Venlo, Bedrijvenstad Fortuna
Sittard, ABT Ysselsteyn, Pannenberg en Julia Kerkrade) worden ontwikkeld door een private partij. Ook ziet men
tegenwoordig meer samenwerking tussen diverse partijen bij de ontwikke-ling van bedrijventerreinen. Zo werkt de
Gemeente Heerlen samen met de Stadt Aachen bij de ontwikkeling van Avantis. Voor dit grens-overschrijdende
bedrijventerrein is zelfs een aparte organisatie opgezet. Bij een ander nieuw te ontwikkelen terrein (Trilandis) heeft
de gemeente Heerlen een samenwerkingsverband met een projectontwikkelaar en een private investeerder.
Bij Gemeenten ontstaat er meer en meer draagvlak voor het idee dat afstemming bij bedrijventerreinontwikkeling
noodzakelijk is. Een regionale ontwikkelingsmaatschappij kan een eerste concrete uitwerking daarvan zijn. Maar
ook platforms voor regionaal bedrijven-terreinenoverleg en de discussie over bedrijfsregio’s in het verlengde daar-
van, zijn voor-beelden om te komen tot meer regionale afstemming. Een voorbeeld van een regionale ontwikke-
lings-maatschappij is REO-Midden-Limburg; deze organisatie beheert namens Roermond, Roerdalen, Heel en
Haelen de bedrijventerreinen in deze gemeenten en is partij bij de ontwikke-ling en uitgifte van een aantal nieuwe
terreinen (EPZ-terrein, Roerstreek-Zuid, Merum). Ook in de regio Parkstad Limburg bestaan initiatieven om het
beheer en de ontwikkeling van bedrijventerreinen gezamenlijk op te pakken.
Een ander recent fenomeen is dat grote private ondernemingen zelf partij willen zijn bij verdere ontwikkeling van
bedrijventerreinen nabij of op de eigen site en daarbij eventueel bereid zijn hun eigen grondpositie te heroverwe-
gen. Te noemen zijn bijvoorbeeld Chemelot, NedCar en Solvay die met overheden (Provincie, gemeenten en/of ont-
wikkelings-maatschappijen) proberen gezamenlijk (aangrenzende) gronden te ontwikkelen. Als indicatie van die

heroverwegingen kunnen ook de interne verkopen van een aantal Limburgse bedrijven worden gezien. Er zijn
bedrijven (met name grootschalige industriële productiefaciliteiten) die over ruimbemeten bedrijfskavels beschik-
ken. Vaak betreft het strategische aankopen uit het verleden om mogelijke (ruimtelijke) groei op het eigen terrein
te kunnen bewerk-stelligen. Door technologische innovaties, andere organisatie van productie en het zich richten
op de eigen of nieuwe kernactiviteiten blijkt die groeiende ruimte-behoefte niet of in verminderde mate te zijn opge-
treden. Bij een aantal bedrijven ziet men een heroriëntatie ontstaan. Zo is het voormalige Philips-terrein in Sittard
door de gemeente herontwikkeld. In Roermond heeft Solvay Chemie in 2000 een deel van haar restcapaciteit ver-
kocht. Een bijzondere positie in Limburg ten aanzien van bedrijventerreinontwikkeling neemt DSM c.q. haar
beheer-organisatie Chemelot BV in. DSM heeft namelijk haar bedrijventerrein van 800 ha ondergebracht in een
aparte BV, Chemelot genaamd. Deze BV dient op termijn te worden losgekoppeld en zal beheerdiensten leveren
aan alle op het terrein gevestigde ondernemingen, waaronder onder andere Sabic dat onderdelen van DSM heeft
overgenomen. In het kader van het project ‘versterking chemiecluster’ onderzoeken DSM/Sabic/gemeente Sittard-
Geleen/LIOF/Provincie Limburg onder andere hoe de onbebouwde delen van de site beter benut kunnen worden.
De potenties van mogelijke ‘interne grondverkopen’ zijn nu nog moeilijk te kwantificeren. Momenteel zijn kavels met
een totale oppervlakte van circa 24 ha aan de rand van het terrein, naast het bedrijventerrein Beeker Hoek, voor
uitgifte beschikbaar6.
6
Deze oppervlakte is niet in de bedrijventerreinenvoorraad opgenomen. De bedrijven-terreinen-monitor gaat in op ontwikkelin-
gen op openbare bedrijventerreinen. Daarnaast is nog niet duidelijk welke restricties en voorwaarden van toepassing zijn op
dit terrein.

Uitgifte 3
3.1 INLEIDING
In dit hoofdstuk wordt de uitgifte van bedrijfskavels op bedrijventerreinen nader geanalyseerd. In het kader van de
landelijke vergelijking (paragraaf 3.2) wordt zowel de uitgifte op openbare bedrijventerreinen alsook op eigen ter-
reinen van grote ondernemingen, zoals het Chemelot- en het ZON-terrein (veilingterrein Venlo), meegenomen. In
paragraaf 3.3 worden deze terreinen buiten beschouwing gelaten en wordt alleen ingegaan op ontwikkelingen op
openbare bedrijventerreinen in Limburg. Ook het Duits gedeelte van het bedrijventerrein Avantis wordt buiten
beschouwing gelaten; de rapportage gaat in op openbare bedrijventerreinen in Limburg.
3.2 UITGIFTE LIMBURG VERSUS NEDERLAND EN OMLIGGENDE REGIO'S
De gegevens betreffende de landelijke uitgifte in 2003 zijn nog niet bekend. Om toch een inzicht te geven in het
landelijke uitgiftebeeld wordt hieronder kort ingegaan op de uitgifte in 2002 aan bedrijventerreinen in Limburg ten
opzichte van andere provincies in Nederland7.
2002
De uitgifte in Nederland bedroeg in 2002 circa 723 ha (exclusief zeehaventerreinen). Daarmee is de uitgifte weder-
om sterk afgenomen. De afname bedroeg ten opzichte van 2001 circa -171 ha (-19,1%). Daarmee was de uitgifte
in 2002 voor de tweede opeenvolgende keer, sinds 1995, weer onder het meerjarig gemiddelde van 1.094 ha8. In
2002 varieert de uitgifte van 21 ha in Utrecht tot 103 ha in Overijssel (figuur 3.1). Op de tweede plaats komt Noord-
Brabant met 101 ha. Limburg neemt in 2002 met een uitgifte van 77 ha de derde plaats in. In bijna alle provincies
is de uitgifte afgenomen; alleen in Zeeland en Noord-Holland is de uitgifte toegenomen. In Limburg is de uitgifte
zelfs bijna gehalveerd van 133 ha in 2001 tot 77 ha in 2002. Uit deze gegevens blijkt dat, ondanks de grote afna-
me in Limburg, de meeste hectaren met name in de zuidelijke en oostelijke provincies van het land (Noord-Brabant,
Limburg, Gelderland en Overijssel) worden verkocht. Het aandeel in de landelijke uitgifte is echter afgenomen van
53 tot 49%.
Als gevolg van de ongunstige economische ontwikkelingen lag de uitgifte in Limburg in 2002 onder het meerjarig
gemiddelde (-42%). Ook voor Nederland als geheel lag de uitgifte in 2002 onder het meerjarig gemiddelde (-19%).
Ook de provincies Zuid-Holland, Gelderland, Flevoland en Friesland lagen ruim onder het meerjarig gemiddelde
(20-35%).
7
In deze paragraaf wordt in het kader van de landelijke vergelijking zowel de uitgifte op openbare bedrijventerreinen alsook op
eigen terreinen van grote ondernemingen, zoals het Chemelot- en het ZON-terrein, meegenomen.
8
De gebruikte cijfers in deze paragraaf zijn exclusief zeehaventerreinen. Deze terreinen zijn te vinden in Groningen, Friesland,
Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant. De gemiddelde jaarlijkse uitgifte op de zeehaventerreinen in de laat-
ste 10 jaar 1993-2002 bedroeg circa 120 ha. De gemiddelde uitgifte is daarmee, als gevolg van een grote uitgifte in 2002 op
een zeehaventerrein in Zeeland, toegenomen.

1990-2002
De periode 1990 tot en met 2002 kenmerkte zich door een hoge uitgifte van bedrijven-terreinen; met name in de
tweede helft van de jaren negentig (in deze periode lag de gemiddelde uitgifte bij circa 1.300 ha per jaar). In de
laatste jaren is de uitgifte echter afgenomen; de gemiddelde uitgifte in de periode 2000-2002 bedroeg 946 ha per
jaar. De verschillen in de gemiddelde uitgifte 1990-2002 tussen de twaalf provincies in Nederland zijn groot; varië-
rend van 27 ha in Zeeland tot 125 ha in Noord-Brabant.
In Limburg bedroeg de gemiddelde uitgifte in deze periode bijna 111 ha.
Limburg deed het in de jaren negentig landelijk gezien goed aangaande verkopen van bedrijven-terreinen. Dit beeld
wordt bevestigd wanneer relaties worden gelegd tussen uitgifte van bedrijfsgronden enerzijds en het totale provin-
ciale bodemoppervlak of de inwonertallen anderzijds. Wanneer de uitgifte wordt afgezet tegen het bodemopper-
vlak per provincie, zijn Limburg en Noord-Brabant de provincies met de grootste gemiddelde uitgifte per vierkante
kilometer. In Limburg werd in de periode 1990-2002 gemiddeld 0,5‰ van de provinciale oppervlakte per jaar aan
bedrijventerreinen uitgegeven. In de provincie Zeeland was de gemiddelde uitgifte per vierkante kilometer met
0,09‰ het laagst (gemiddeld bedroeg dit promillage in Nederland 0,3). Indien de uitgifte wordt gerelateerd aan het
aantal inwoners per provincie, scoort Flevoland met bijna 2 ha per 10.000 inwoners het hoogst. Deze provincie
wordt gevolgd door Friesland (1,4 ha) en Drenthe (1,1 ha). Limburg ligt met bijna 1 ha per 10.000 inwoners ook nog
boven het landelijk gemiddelde van 0,7. Op de laatste plaats bevindt zich Noord-Holland met 0,3 ha per 10.000
inwoners.
Overijssel
2002
Noord-Brabant
Limburg Gemiddelde 1990-2002
Gelderland
Zuid-Holland
Friesland
Flevoland
Noord-Holland
Drenthe
Groningen
Zeeland
Utrecht
0 50 100 150 200 250

Figuur 3.1 Uitgifte (excl. zeehaventerreinen) in Nederland in 2002 en gemiddelde 1990-2002
Bron: VROM/Etil, 2004.

3.3 UITGIFTE 2003 IN LIMBURG
In 2003 zijn op de Limburgse (openbare) bedrijventerreinen 66 kavels met een totale oppervlakte van ruim 49 ha
uitgegeven. Ten opzichte van 2002 is de uitgifte sterk afgenomen, namelijk met 22 ha (2002: 71 ha). Daarmee lag
de uitgifte in 2003, voor de tweede achtereenvolgende keer, onder het meerjarig gemiddelde van circa 104 ha per
jaar.
Staat 3.1 Kencijfers uitgifte, 1997-2003
Jaar Aantal Aantal Aantal Uitgegeven

a
kavels bedrijventerreinen gemeenten ) oppervlakte
Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In %
1997 192 -10,7 61 -7,6 34 0,0 120 ha -4,8

1998 193 +0,5 46 +35,3 38 +10,5 122 ha +1,7
1999 183 -5,1 56 +21,7 30 -21,1 98 ha -19,7
2000 217 +18,5 46 -17,9 26 -13,3 125 ha +27,6
2001 173 -20,2 54 +17,4 29 +11,5 132 ha +5,6
2002 107 -38,2 44 -18,5 27 -6,9 71 ha -46,2
2003 66 -38,3 36 -18,2 21 -22,2 49 ha -30,3
Bron: REBIS, 2004.
3.3.1 Uitgifte per regio

In bijna alle regio’s in Limburg is de uitgifte in 2003 afgenomen. De grootste afname vond plaats in de Westelijke
Mijnstreek; in deze regio nam de uitgifte van 18 ha in 2002 tot 3 ha in 2003 met 85% af. Ook de afname in
Maastricht & Mergelland en Parkstad Limburg was met 60% respectievelijk 39% groot. Op te merken is dat het in
de regio Maastricht & Mergelland gaat om kleine aantallen; absoluut is de uitgifte in deze regio afgenomen van 2
naar 1 ha. In Midden-Limburg was de afname met 16% geringer dan in de drie regio’s van Zuid-Limburg. In Noord-
Limburg is de uitgifte met ruim 20 ha gelijk gebleven.

140
Midden-Limburg
120
Noord-Limburg
100
80 Zuid-Limburg
60 Limburg
in ha
40
20
0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Figuur 3.2 Uitgifte van bedrijventerreinen in Limburg, 1990-2003
Bron: REBIS, 2004.
De uitgifte in de drie COROP-regio's Noord-, Midden- en Zuid-Limburg wordt hierna nader geanalyseerd.
Noord-Limburg
De uitgifte in Noord-Limburg is in 2003 met 21 ha gelijk gebleven ten opzichte van het voorafgaande jaar. De mees-
te grond in Noord-Limburg is uitgegeven in de gemeente Venlo (11 ha). Op de tweede plaats staat de gemeente
Venray met ruim 7 ha. In beide gemeenten is de uitgifte toegenomen; in 2002 bedroeg de uitgifte in beide gemeen-
ten 3 ha.
Er zijn vorig jaar 22 kavels uitgegeven in Noord-Limburg; daarmee is ook de uitgifte van het aantal kavels op een
gelijk niveau gebleven ten opzichte van 2002. Er werden drie grote kavels tussen 2 en 5 ha op de bedrijventerrei-
nen Trade Port West (Venlo) en Smakterheide II (Venray) uitgegeven. Er werden echter met name kleinere kavels
uitgeven verspreid over de diverse bedrijventerreinen in de regio. Het betrof zowel zeer kleine bedrijfskavels
(<0,5 ha) alsook kleine kavels (0,5-1 ha) ten behoeve van bedrijven uit de eigen gemeente en/of regio.
Midden-Limburg
De uitgifte in Midden-Limburg in 2003 was met 15 ha iets lager dan in het voorafgaande jaar (2002: 17 ha). De
grootste uitgifte in Midden-Limburg vond plaats in Roermond (10 ha), met name als gevolg van één grote uitgifte
op het bedrijventerrein Roerstreek-Zuid van ruim 7 ha. Daarnaast werden er in deze gemeente ook kavels uitge-
geven op het bedrijventerrein Merum.
In de tweede stedelijke gemeente in de regio, Weert, bleef de uitgifte met ruim 1 ha beperkt. In de gemeente Echt-

Susteren lag de uitgifte met bijna 2 ha beduidend lager dan in 2002, met name als gevolg van een lagere uitgifte
op het bedrijventerrein De Berk. Naast de uitgifte van een zeer grote kavel (>5 ha) op het bedrijventerrein
Roerstreek-Zuid en een grote kavel op het bedrijventerrein Merum, betrof het met name kleinere kavels op
verschillende terreinen verspreid in de regio. In totaal werden in deze regio 16 kavels uitgegeven. Daarmee is het
aantal uitgegeven kavels met meer dan de helft afgenomen (2002: 34 kavels).
Zuid-Limburg
In Zuid-Limburg is de uitgifte sterk afgenomen tot 14 ha in 2003 (2002: 33 ha). Het beeld voor deze regio wordt
verder uitgesplitst naar de drie gewesten: Westelijke Mijnstreek, Parkstad Limburg en Maastricht & Mergelland.
In de Westelijke Mijnstreek was de uitgifte in 2003 met nog geen 3 ha voor het tweede opeenvolgende jaar bedui-
dend lager (2002: 13 ha). De uitgifte beperkte zich tot een achttal kavels op een viertal bedrijventerreinen in
Sittard-Geleen, Beek en Stein. In 2002 en 2001 werden er nog 13 respectievelijk 33 kavels uitgegeven. Er is één
middelgrote kavel uitgegeven op het bedrijven-terrein Business Park Stein (1-2 ha). Voor het overige betrof het klei-
ne kavels verspreid over drie andere bedrijventerreinen in de regio (Technoport Europe, Bedrijvenstad Fortuna en
Station Beek/Elsloo).
Evenals in de andere regio’s lag ook in Parkstad Limburg de uitgifte vorig jaar lager dan in 2002. Met een uitgifte
van 11 ha in 2003 was de afname van de uitgifte echter iets sterker dan in de andere regio’s. De gemeente met de
meest verkochte grond was Kerkrade (ruim 5 ha). Deze uitgifte is met name te danken aan uitgifte op het bedrij-
venterrein Julia (4 ha). In de gemeenten Heerlen en Nuth werd in 2003 circa 2 ha uitgegeven. Er zijn in 2003 in
deze regio 18 kavels uitgegeven; in 2002 waren dit er 33. Naast de uitgifte van één middelgrote kavel op het bedrij-
venterrein Julia betrof het met name kleinere kavels verspreid over diverse bedrijven-terreinen in de regio. Het
betrof met name veel zeer kleine bedrijfskavels (<0,5 ha) ten behoeve van bedrijven uit de eigen gemeente en/of
regio.
In het gewest Maastricht & Mergelland is de uitgifte van gronden de laatste jaren bijna volledig stilgevallen. Na de
uitgifte van 5 ha in 2000, bedroeg de uitgifte in 2001 en 2002 elk slechts 2 ha. In 2003 is de uitgifte zelfs verder
afgenomen tot 0,9 ha. Het geringe aanbod aan bedrijven-terreinen in en om Maastricht wordt steeds problemati-
scher. Daar zou verandering in kunnen komen wanneer het bedrijventerrein Maastricht-Eijsden voor de markt ter
beschikking komt. De invulling van dit terrein is echter nog discutabel. Momenteel zijn de mogelijkheden voor
bedrijven in en om Maastricht beperkt. Een mogelijke oplossing op termijn zou een nieuw terrein nabij Maastricht
Aachen Airport kunnen zijn (MAA Oost). Hoewel het vliegveld gelegen is in een ander gewest, kan het voor bedrij-
ven die zich op Maastricht willen oriënteren een alternatief bieden. Er zijn in 2003 in deze regio slechts twee kavels
uitgegeven; in 2002 en 2001 waren dit er acht respectievelijk zeven. Er werden geen grote of middelgrote kavels
uitgegeven. Het betrof in 2003 alleen kleinere bedrijfskavels.

3.3.2 'Top 10' uitgifte
De uitgifte in 2003 van 49 ha op 66 kavels heeft plaatsgevonden op 36 bedrijven-terreinen in 21 gemeenten. De
uitgifte in 2003 wordt gekarakteriseerd door enerzijds uitgifte van enkele zeer grote kavels en anderzijds uitgifte
van veel kleine kavels.
Per bedrijventerrein
Ieder jaar wordt een zogenaamde 'Top 10' samengesteld van Limburgse bedrijven-terreinen met de hoogste uitgif-
te. Voor 2003 ziet die er als volgt uit:
Staat 3.2 Uitgifte 'Top 10'-bedrijventerreinen
Naam Gemeente Uitgifte in 2003 Aantal

bedrijventerrein in ha uitgegeven kavels
1 Roerstreek Zuid Roermond 8,56 4
2 Trade Port West Venlo 8,42 5
3 Smakterheide II Venray 4,81 2
a
4 (6) Julia Kerkrade 4,43 4
5 Smakterheide I Venray 2,07 2
6 De Horsel Nuth 1,97 4
7 (8) Merum Roermond 1,43 1
8 (1) Melderlosche Weiden Horst aan de Maas 1,41 1
9 (2) De Berk Echt-Susteren 1,40 4
10 Ubroek Venlo 1,34 5
a
Bron: REBIS, 2004.
Er bevindt zich een aantal nieuwe terreinen onder de 'Top 10'. Het terrein met de grootste uitgifte in 2003 was
Roerstreek-Zuid. Op dit bedrijventerrein heeft met name een grote uitgifte plaatsgevonden ten behoeve van de ves-
tiging van een ‘logistic center’ van het supermarktconcern Aldi. Minder opmerkelijk is de tweede plaats van het
bedrijventerrein Trade Port West in de gemeente Venlo. Dit terrein was in de afgelopen jaren regelmatig terug te
vinden bovenin de uitgifte top 10. Op de derde plaats staat het bedrijventerrein Smakterheide II. Dit terrein is
momenteel volop in ontwikkeling. De verwachting is dat ook in 2004 de genoemde terreinen, mede gezien lopen-

de opties, hoog in de uitgifte top 10 zullen staan. Dit geldt ook voor de terreinen De Berk en Melderlosche Weiden.
De overige terreinen betreffen kleinere terreinen en zijn nagenoeg uitgegeven en zullen volgend jaar naar ver-
wachting uit de top 10 ranking verdwijnen. In de top 10 lijst staan nog slechts vier terreinen die ook vorig jaar in de
ranking genoteerd waren, namelijk Julia, Merum, Melderlosche Weiden en De Berk. De eerste twee terreinen zijn
nagenoeg uitgegeven en zullen volgend jaar dus niet meer in de top 10 terugkeren. Een aantal terreinen is uit de
top 10-ranking weggevallen. Gezien de nog beperkte ruimte op een aantal van deze terreinen, zullen deze terrei-
nen in 2004 ook niet terugkeren op deze lijst.
Dit geldt wel voor de grote bedrijventerreinen Trilandis en Avantis in Heerlen en nieuwe terreinen zoals
Pannenweg-West in Nederweert. Ten slotte is op te merken dat de uitgifte op het bedrijventerrein Bedrijvenstad
Fortuna, ondanks de terstond beschikbare ruimte, beperkt blijft. De verwachting is dat als de gunstiger gelegen
locaties aan de A2 (zoals Businesspark Stein en Technoport Europe) uitgegeven zijn, ook dit terrein zal vollopen.
De bedrijventerreinen in de 'Top 10' namen ruim 47 ha voor hun rekening. Dit is meer dan de 36 ha van vorig jaar.
In vergelijking met 2002 is dan ook het aandeel van de top 10 beduidend toegenomen met 11 procentpunten van
54 naar 65%.
Per gemeente
Wanneer de uitgifte per gemeente wordt bezien, dan ziet de top 10 er als volgt uit:
Staat 3.3 Uitgifte 'Top 10' gemeenten
Naam gemeente Regio Uitgifte in Uitgifte in

2003 in ha aantal kavels
1 (8)a Venlo Noord-Limburg 10,62 13
2 (9) Roermond Midden-Limburg 9,99 5
3 (7) Venray Noord-Limburg 7,34 6
4 (5) Kerkrade Parkstad Limburg 5,21 5
5 (3) Heerlen Parkstad Limburg 2,05 3
6 Nuth Parkstad Limburg 1,97 4
7 (2) Echt-Susteren Midden-Limburg 1,79 5
8 (1) Horst aan de Maas Noord-Limburg 1,41 1
9 Weert Midden-Limburg 1,29 3
10 Beek Westelijke Mijnstreek 1,28 3
a
Bron: REBIS, 2004.

Dit jaar is Venlo nummer één in de top 10 van gemeenten; met name als gevolg van uitgifte op het bedrijventerrein
Trade Port West. Als gevolg van uitgifte van een grote kavel op het bedrijventerrein Roerstreek Zuid werd in 2003
de tweede plaats ingenomen door de gemeente Roermond. De gemeente Venray volgt op de derde plaats. In deze
gemeente is het bedrijventerrein Smakterheide II volop in ontwikkeling.
De gemeente Venlo zal waarschijnlijk, na een dip in 2001 en 2002, ook in de komende jaren in de top 10 terug te
vinden zijn als gevolg van uitgifte op de Trade Port-terreinen (Trade Port West en geplande terreinen Trade Port
Oost op korte termijn en Trade Port Noord I en II op middellange termijn9). Dit geldt ook voor de gemeenten Venray
(Smakterheide II en het gepland terrein Smakterheide III op de middellange termijn), Kerkrade (Locht), Roermond
(Roerstreek-Zuid). Daarnaast zullen gemeenten die in het bovenstaande overzicht niet zijn vertegenwoordigd, als
gevolg van de ontwikkeling van nieuwe terreinen, de komende jaren (weer) hun opwachting maken in de top 10-
ranking. Het betreft Echt-Susteren (De Berk, gepland terrein Sint Joost op middellange termijn), Weert (geplande
terreinen Kampershoek-Noord, uitbreiding Leuken-Noord op middellange termijn), Nederweert (gepland terrein
Pannenweg-West op korte termijn) en Beek (gepland terrein MAA-Oost op middellange termijn).
3.3.3 UITGIFTE NAAR ECONOMISCHE ACTIVITEIT
In 2003 verwierven 66 bedrijven een kavel. Daarmee is het aantal uitgegeven kavels voor het derde achtereenvol-
gende jaar afgenomen. In 2000 werden nog 217 kavels aan bedrijven uitgegeven. In de laatste tien jaar is het aan-
tal uitgegeven kavels niet zo laag geweest als in 2003. Het aantal uitgegeven kavels ligt ruim 62% onder het tien-
jarig gemiddelde van 173. Ten opzichte van het voorgaande jaar is in 2003 het aantal uitgegeven kavels in bijna
alle, van betekenis zijnde, sectoren afgenomen. De gemiddelde afname van het aantal uitgegeven kavels zet zich
geleidelijk voort; evenals in 2002 bedroeg de afname circa 39%. Opvallend is de verdere relatieve afname van de
uitgegeven kavels in de zakelijke dienstverlening. Daarentegen is het aandeel van de vervoerssector zowel in abso-
lute alsook in relatieve zin toegenomen. Staat 3.4 geeft een overzicht van het aantal uitgiften naar economische
activiteit.
9
Korte termijn; verwachte uitgifte in 2004-2005. Middellange termijn; verwachte uitgifte 2006-2009.

Staat 3.4 Bedrijventerreinuitgifte in Limburg, aantal bedrijven naar sector 1999-2003
1999 2000 2001 2002 2003 Totaal

Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In %
Landbouw (hoveniersbedrijven) - - 5 2,3 1 0,6 - - 1 1,5 7 0,9
Industrie 35 19,1 43 17,5 46 26,6 22 20,6 15 21,2 161 21,5
Nutsbedrijven 1 0,5 2 0,9 - - 2 1,9 1 1,5 6 0,8
Bouwnijverheid 27 14,8 45 20,7 19 11,0 15 14,0 5 7,6 111 14,9
Rep. cons. Art. en handel 51 27,9 58 26,7 46 26,6 29 27,1 20 30,3 204 27,2
Horeca 2 1,1 3 1,4 1 0,6 - - - - 6 0,8
Vervoer, opslag en comm. 25 13,7 16 7,4 22 12,7 8 7,5 12 18,2 83 11,1
Financiële instellingen 1 0,5 2 0,9 - - 1 0,9 - - 4 0,5
Verh./handel (on)roerend goed 30 16,4 37 17,1 29 16,8 18 16,8 8 12,1 122 16,3
Openb. bestuur, overheidsd. - - 2 0,9 5 4,7 - - 7 0,9
Onderwijs 1 0,5 - - 3 1,7 3 2,8 - - 7 0,9
Gezondheids- en welzijnszorg - - - - - - 1 0,9 1 1,5 2 0,3
Overige dienstverlening 9 4,9 8 3,7 - - 2 1,9 4 6,1 23 3,0
Onbekend 1 0,5 1 0,5 6 3,5 1 0,9 - - 9 1,2
Totaal 183 100,0 217 100,0 173 100,0 107 100,0 66 100,0 746 100,0
Bron: REBIS, 2004.
Ook ten aanzien van het aantal uitgegeven hectares is in 2003 een dieptepunt bereikt. Opvallend is (wederom) het
relatief geringe aandeel uitgegeven hectares aan handelsbedrijven. Terwijl het aandeel van de sector in de laatste
jaren schommelde tussen 20 en 25% met een gemiddeld aandeel van 22%, is het aandeel in 2003 afgenomen tot
15%. Daartegenover laat de vervoerssector een sterke toename zien tot bijna 39%, tegenover een gemiddeld aan-
deel van 16%. Op te merken is dat het aandeel van de vervoerssector in 2003 in grote mate werd bepaald door de
uitgifte van ruim 7 ha ten behoeve van een distributiecentrum van Aldi op het bedrijventerrein Roerstreek Zuid. De
volgende staat 3.5 geeft een overzicht van het aantal uitgegeven hectares naar economische activiteit.

Staat 3.5 Bedrijventerreinuitgifte in Limburg, oppervlakte naar sector, 1999-2003
1999 2000 2001 2002 2003 Totaal

Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In %
Landbouw (hoveniersbedrijven) - - 0,9 0,7 3,4 2,6 - - 0,1 0,3 4,4 0,9
Industrie 24,6 25,0 29,7 23,6 34,6 26,1 19,6 27,6 11,1 22,2 119,6 25,1
Nutsbedrijven 0,3 0,3 1,6 1,2 - - 1,6 2,3 0,2 0,4 3,7 0,8
Bouwnijverheid 7,0 7,2 21,3 16,9 8,4 6,3 5,1 7,1 4,3 8,7 46,1 9,7
Rep. cons. art. en handel 25,0 25,4 26,0 20,7 31,8 23,8 13,4 18,8 7,6 15,4 103,8 21,8
Horeca 0,6 0,6 1,4 1,1 1,2 0,9 - - - - 3,2 0,7
Vervoer, opslag en comm. 15,1 15,3 7,3 5,8 24,4 18,3 11,3 15,9 19,1 38,7 77,2 16,2
Financiële instellingen 0,3 0,3 1,8 1,5 - - 0,4 0,5 - - 2,5 0,5
Verh./handel (on)roerend goed 11,1 11,3 30,3 24,1 23,2 17,4 14,4 20,2 5,1 10,3 84,1 17,6
Openb. bestuur, overheidsd. - - 2,0 1,6 - - 2,0 2,8 - - 4 0,8
Onderwijs 0,1 0,1 - - 0,8 0,6 2,2 3,1 - - 3,1 0,7
Gezondheids- en welzijnszorg - - - - - - 0,2 0,3 0,0 0,1 0,2 0,0
Overige dienstverlening 14,2 14,4 2,9 2,3 - - 0,7 0,9 2,0 4,0 19,8 4,2
Onbekend 0,2 0,2 0,4 0,3 4,7 3,5 0,3 0,4 - - 5,6 1,2
Totaal 98,4 100,0 125,6 100,0 132,3 100,0 71,0 100,0 49,5 100,0 476,8 100,0
Bron: REBIS, 2004.
De gemiddelde oppervlakte van de uitgegeven kavels bedroeg in 2003 circa 7.500 m2. Ten opzicht van 2002 is de
gemiddelde kavelgrootte toegenomen (2002: 6.600 m2). Daarmee was de gemiddelde kavelgrootte in 2003 bedui-
dend hoger dan het meerjarig gemiddelde van 6.400 m2.
3.3.4 Uitgifte naar investeringsmotief van bedrijven
De bedrijven die een kavel op een bedrijventerrein kopen, kunnen op de volgende wijze naar investeringsmotief
worden onderscheiden. Het kan gaan om een nieuwe vestiging. Dit betekent dat een bedrijf nieuw opgericht is
(starter), ofwel van buiten de gemeente komt. Indien een bedrijfsvestiging een overplaatsing is, betreft het een
(gedeeltelijke) verplaatsing van een bedrijf binnen één gemeente. Van een uitbreiding is sprake wanneer een reeds
op een bedrijventerrein gevestigd bedrijf overgaat tot extra grond-aankoop op datzelfde bedrijven-terrein. Staat 3.6
laat de investeringsmotieven van de gevestigde bedrijven zien.

Van de 66 bedrijven die in 2003 kavels op bedrijventerreinen in Limburg verworven, betrof het in 24 gevallen een
nieuwe vestiging (36%), in 25 een verplaatsing (38%) en in 17 een uitbreiding (26%). Kijkend naar het investe-
ringsmotief zijn er ten opzichte van 2002 slechts in beperkte mate verschuivingen opgetreden in de verdeling. In
2003 nam het aandeel verplaatsingen af van 46 naar 38%. De afname van het aandeel verplaatsingen is ten goede
gekomen van zowel het aandeel uitbreidingen (van 21 naar 26%) als ook het aandeel nieuwe vestigingen (van 33
naar 36%). Daarmee is de investeringsstructuur van het aantal uitgegeven kavels in 2003 vergelijkbaar met het
meerjarig gemiddelde (35-41-24). Binnen Limburg bestaan echter verschillen. Opvallend is het grote aandeel nieu-
we vestigingen in de Westelijke Mijnstreek (63%) ten opzichte van het beperkte aandeel nieuwe vestigingen in
Noord-Limburg (18%). In Noord-Limburg betrof het met name verplaatsingen (45%).
In Parkstad Limburg was het aandeel nieuwe vestigingen ook relatief hoog (45%). Op te merken is echter dat de
verschillen tussen de regio’s ten opzichte van 2002 minder zijn geworden.
Staat 3.6 Uitgifte naar investeringsmotief, 2003
Nieuwe vestiging Verplaatsing Uitbreiding Totaal

Aantal Opp. Aantal Opp. Aantal Opp. Aantal Opp.
in ha in ha in ha in ha
Noord-Limburg 4 5,3 10 4,9 8 10,1 22 20,4
Midden-Limburg 7 9,7 6 4,2 3 0,9 16 14,7
Zuid-Limburg 13 7,0 9 4,0 6 3,5 28 14,4
- Westelijke Mijnstreek 5 1,0 - - 3 1,8 8 2,7
- Parkstad Limburg 8 6,0 7 3,1 3 1,7 18 10,8
- Maastricht & Mergelland - - 2 0,9 - - 2 0,9
Limburg 24 22,0 25 13,0 17 14,5 66 49,5
Bron: REBIS, 2004.
Het aantal in 2003 uitgegeven hectares naar investeringsmotief liet een zelfde beeld zien. Nieuwvestigers waren
verantwoordelijk voor 44% van de ruimtevraag, verplaatsers voor 26% en bedrijven die hebben uitgebreid op de
bestaande locatie, waren verantwoordelijk voor 30% van de grondaankopen. In vergelijking met het meerjarig
gemiddelde (42-34-24) is op te merken dat in oppervlaktetermen het aandeel verplaatsingen in 2003 geringer is
ten faveure van vooral het aandeel uitbreidingen.

3.3.5 Uitgifte naar categorie bedrijventerrein
Op basis van de indeling van bedrijventerreinen zoals in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) is toege-
past, wordt in deze paragraaf een overzicht gegeven van de uitgifte in 2003 naar de verschillende bedrijventer-
reincategorieën. In staat 3.7 worden de bedrijventerreinen onderverdeeld in:
— stedelijke terreinen;
— logistiek-/industriële terreinen;
— functiespecifieke terreinen;
— regionaal verzorgende terreinen;
— lokale terreinen.
Het grootste deel, namelijk 48%, van de uitgifte in 2003 vond plaats op stedelijke terreinen, vooral in Roermond
(als gevolg van één grote uitgifte op Roerstreek-Zuid). Daarmee is het aandeel van deze terreinen in de uitgifte
toegenomen (2002: 39%). Verder is de grote uitgifte op logistiek-/industriële terreinen opvallend; het aandeel is in
2003 toegenomen van 5% in 2002 tot 20% in 2003.
In het landelijk gebied is de uitgifte zowel in absolute alsook in relatieve zin afgenomen. Op regionaal verzorgen-
de terreinen is de uitgifte afgenomen van ruim 7 ha in 2002 tot ruim 1 ha in 2003. Hierdoor is ook het aandeel afge-
nomen van 10% in 2002 tot 3% in 2003. Ook de uitgifte op lokale terreinen in het landelijk gebied is afgenomen;
namelijk van 13 naar 4 ha. Dit is een relatieve afname van 19% in 2002 tot 7% in 2003. In staat 3.7 zijn de ver-
schillende categorieën gedefinieerd en afgebakend.

Staat 3.7 Uitgifte 2003 naar categorie bedrijventerrein, in ha
Functie- Lokaal Logistiek-/ Regionaal Stedelijk Totaal

specifiek terrein industrieel verzorgend terrein
terrein terrein terrein
Agribusiness 1,4 1,4
Chemie cluster -
Logistiek cluster 9,2 9,2
Luchthaven cluster -
Noord-Limburg 7,2 7,2
Midden-Limburg 0,6 0,6
Zuid-Limburg 2,1 2,1
Venlo 1,5 1,5
Venray 0,4 0,4
Roermond 10,0 10,0
Weert 1,9 1,9
Westelijke Mijnstreek 2,7 2,7
Parkstad Limburg 6,6 6,6
Maastricht 0,9 0,9
Landelijk gebied 3,6 1,4 5,0
Totaal 10,6 3,6 9,9 1,4 24,0 49,5
De categorieën worden afgebakend op basis van het schaalniveau van het marktgebied en segment:
— Stedelijk terrein: Stedelijk gebied (straal 8 tot 10 km) – modern gemengd, bedrijvenpark; opvang van klein-
schalige en middelgrote bedrijven en hoogwaardige bedrijvigheid in de sfeer van lichte productie, R&D en
dienstverlening. Bedrijven behoren een binding te hebben met het stedelijke gebied.
— Logistiek-/industrieel terrein: COROP-regio (straal 20 km) – gemengd plus, transport en distributie. Deze ter-
reinen zijn bedoeld voor grote industriële en transport- en distributiebedrijven. De nabijheid van transportassen,
met name de directe ontsluiting op het autosnelwegennet, is van essentieel belang.
— Functiespecifiek terrein: Een deel van de logistiek-/industriële terreinen is geografisch gebonden aan bestaan-
de economische clusters. Het betreft de clusters automotive (NedCar), chemie (DSM/Sabic), agribusiness
(Horst, veiling ZON), de logistieke knooppunten Venlo en Born en de luchthaven MAA. Chemelot en de veiling
ZON worden in REBIS geregistreerd als ‘eigen terrein’ en niet als openbaar bedrijventerrein. Deze terreinen zijn
dus niet in het voorraadoverzicht meegenomen.
— Regionaal verzorgend terrein: Plattelandsregio – modern gemengd. Terreinen in het buitengebied met een ‘stu-
wende’ functie en terreinen ter compensatie van niet gewenste uitbreiding van lokale terreinen.
— Lokaal terrein: Plattelandsregio – modern gemengd. Dit zijn overige terreinen in het buitengebied.
Bron: REBIS, 2004.

3.4 UITGIFTE 1997-2003 VERSUS PROGNOSE 1997-2015
In deze paragraaf wordt de daadwerkelijke uitgifte vanaf 1997 vergeleken met de geprognosticeerde uitgifte in de
periode 1997-2015. De behoefteraming wordt in staat 3.8 tegenover de daadwerkelijke uitgifte gezet.
Staat 3.8 Daadwerkelijke uitgifte 1997-2003 versus prognose 1997-2015, in ha
Uitgifte Prognose Indexc

1997-2015 1997-2015
1997 2003 1997 Gem. Totaal Gem. Index Index
t/m t/m per per t/m 2002 t/m 2003
2002 2003 jaar jaar
Stedelijk terrein
Venlo 17,5 1,5 19,0 2,7 85 4,7 0,6 0,6
Venray 13,9 0,4 14,3 2,0 50 2,8 0,8 0,7
Roermonda 24,1 10,0 34,1 4,9 75 4,2 1,0 1,2
Weert 44,2 1,9 46,1 6,6 70 3,9 1,9 1,7
Westelijke Mijnstreek 93,0 2,7 95,7 13,7 150 8,3 1,9 1,7
Parkstad Limburg 90,8 6,6 97,4 13,9 185 10,3 1,5 1,3
Maastricht 16,3 0,9 17,2 2,5 125 6,9 0,4 0,4
Totaal stedelijk terrein 299,8 24,0 323,8 46,3 740 41,1 1,3 1,1
Logistiek-/industrieel terrein
Noord-Limburg 56,5 7,2 63,7 9,1 45 2,5 3,8 3,6
Midden-Limburg 16,0 0,6 16,6 2,4 95 5,3 0,5 0,5
Zuid-Limburg 28,4 2,1 30,5 4,4 115 6,4 0,7 0,7
Totaal logistiek-/ind. terrein 100,8 9,9 110,7 15,9 255 14,2 1,2 1,1
Landelijke gebied
Regionaal verz. terrein 34,2 1,4 35,6 5,1 135 7,5 0,8 0,7
Lokaal terrein 95,1 3,6 98,7 14,1 0 0,0
Totaal landelijk gebied 129,3 5,0 134,3 19,2 135 7,5 2,9 2,6
b
Functiespecifiek terrein
Agribusiness 17,8 1,4 19,2 2,7 50
Automotive cluster - - - 60
Chemie cluster - - - 170
Logistiek cluster 107,0 9,2 116,2 16,6 310
Luchthaven cluster 0,8 0,8 0,1 0
Totaal functiespecifiek terrein 127,1 10,6 137,7 19,7 530
Totaal 655,8 49,5 705,3 100,8 1.660 92,2 1,2 1,1

a
De uitgifte van het DOC in Roermond in 2001 van 16 ha wordt in deze staat buiten beschouwing gelaten. Het
terrein is specifiek ontwikkeld ten behoeve van detailhandelsbedrijven op basis van een nieuw concept en is
zodoende niet in de prognoseberekeningen voor bedrijventerreinen opgenomen.
b
Een vergelijking zoals van de daadwerkelijke uitgifte versus de prognose is voor deze categorie bedrijventer-
reinen weinig zinvol, omdat de uitgifte ten aanzien van deze economische clusters een specifiek planologisch
karakter heeft.
c
Index = de daadwerkelijk gerealiseerde gemiddelde uitgifte per jaar (1997-2003) gedeeld door de gemiddelde
jaarlijkse geprognosticeerde uitgifte (1997-2015). Bij een index van 1,0 is de gerealiseerde uitgifte gelijk aan de
geprognosticeerde uitgifte.
Bron: Etil, REBIS, Bedrijventerreinenstrategie Provincie Limburg (februari 1999), 2004.
In opdracht van de provincie Limburg hebben Etil en BCI in 1997 marktverkenningen uitgevoerd voor heel Limburg.
In deze markt-verkenningen is de ruimtebehoefte bepaald voor bedrijven-terreinen. Deze behoefteraming is geba-
seerd op het BLM-model (BedrijfsLocatie Monitor) dat landelijk, in samenwerking met het Ministerie van EZ, het
CPB en het bureau BCI, is ontwikkeld.
Uitgegaan is van het toenmalige middenscenario van het CPB met een economische groei van 2,75% (EC-scena-
rio). Daarbij is gebruik gemaakt van de zogenaamde locatievoorkeuren- en terrein-quotiëntenmethode.
Tot en met 2001 was sprake van een relatief hoge uitgifte; de uitgifte tot en met 2001 was bijna 30% hoger dan
geprognosticeerd. Daarbij dient opgemerkt te worden dat tot 2001 de economie gekenmerkt werd door een perio-
de van hoogconjunctuur; met een economische groei hoger dan de verwachte groei tussen 1997-2015. In 2001 is
de economische groei afgenomen, tot bijna een nul-groei in 2003. Na 2001 neemt als gevolg van de afname van
de economische groei ook de uitgifte af. De uitgifte in 2003 was met bijna 50 ha voor het tweede opeenvolgende
jaar lager dan de geprognosticeerde uitgifte van gemiddeld 92 ha per jaar in de periode 1997-2015. De lagere uit-
gifte in 2003 heeft dan ook tot gevolg dat de index verder is afgenomen. In 2002 lag de daadwerkelijke uitgifte nog
20% boven de prognose; in 2003 is de index verder afgenomen tot een surplus van 10% boven de prognose. De
verwachting is dat in 2004 de gerealiseerde en geprognosticeerde uitgifte verder naar elkaar zullen toegroeien.
Stedelijke terreinen (index 1997-2003: 1,1)

Lag de uitgifte in 2001 op stedelijke bedrijventerreinen (segment: bedrijvenparken/modern gemengd) nog rond de
geprognosticeerde uitgifte; in 2003 lag de uitgifte, als gevolg van de verslechterde economie, voor het tweede
opeenvolgende jaar duidelijk onder de prognose-verwachtingen. Met een uitgifte van ruim 24 ha aan 37 bedrijven

lag de uitgifte 42% onder de geprognosticeerde jaarlijkse uitgifte per jaar. Het indexcijfer is dan ook afgenomen van
1,2 (t/m 2002) tot 1,1 (t/m 2003). Alleen in de stadsregio Roermond lag in 2003, met name als gevolg van één grote
uitgifte op het bedrijventerrein Roerstreek-Zuid, de uitgifte boven de prognose (238%). In deze regio nam de index
dan ook toe van 1,0 naar 1,2.
Met name in Maastricht, Venlo en in iets mindere mate Venray blijft de uitgifte op stedelijke terreinen achter bij de
prognose. Tot en met 2003 bedraagt de index voor deze regio’s tussen 0,4, 0,6 en 0,7 terwijl de gemiddelde index
voor stedelijke terreinen bij 1,1 ligt. Dit is met name het gevolg van de beperkte aanwezigheid van beschikbare
voorraad. Het is van groot belang om de huidige plannen betreffende de bedrijventerreinen Maastricht-Eijsden en
Trade Port Noord op korte termijn te realiseren. Hierdoor zullen beide regio’s over voldoende ruimte beschikken als
de economie naar verwachting in de loop van 2004 weer zal aantrekken. Opvallend is de hoge uitgifte (ten opzich-
te van de prognose) in de afgelopen zes jaar in de regio’s Weert en Westelijke Mijnstreek. De vraag naar stedelij-
ke terreinen in deze regio’s was duidelijk hoger dan verwacht. In de regio Weert heeft de sterke vraag naar stede-
lijke terreinen in met name de tweede helft van de jaren negentig geleid tot een krapte. In de laatste twee jaar is
de uitgifte als gevolg hiervan drastisch afgenomen. Ook in deze regio is het van belang dat de plannen voor de
twee nieuwe bedrijventerreinen Kampershoek-Noord en Pannenweg-West op korte termijn worden gerealiseerd.
Logistiek-/industriële terreinen (index 1997-2003: 1,1)

De uitgifte van regionale logistiek-/industriële bedrijventerreinen (segment: transport en distributie, gemengd plus)
is in 2003 toegenomen van 4 ha in 2002 tot bijna 10 ha in 2003. Toch lag de uitgifte in 2003 nog onder de gepro-
gnosticeerde jaarlijkse uitgifte van 14 ha per jaar. Het indexcijfer is dan ook verder afgenomen van 1,2 in 2002 tot
1,1 in 2003. Op te merken is dat het relatief hoge indexcijfer het gevolg is van de hoge uitgifte in de laatste jaren
op terreinen in Noord-Limburg. Ook in 2003 lag de uitgifte in Midden- en Zuid-Limburg ver onder de geprognosti-
ceerde uitgifte. De uitgifte in deze regio’s bleef beperkt tot drie uitgiftes op een drietal terreinen; Hendrik e.o.
(Brunssum), Beitel en Trilandis (Heerlen).
Regionaal verzorgende en lokale terreinen (index 1997-2003 2,6)

De uitgifte op bedrijventerreinen in het landelijk gebied was in de afgelopen jaren beduidend hoger dan in de prog-
nose is ingeschat. In 2003 is de uitgifte sterk afgenomen van 21 ha in 2002 tot 5 ha in 2003. Daarmee was de uit-
gifte in 2003 lager dan geprognosticeerd. Bij terreinen in het landelijk gebied wordt onderscheid gemaakt tussen
regionaal verzorgende terreinen en lokale terreinen. De Provincie voert een terughoudend beleid ten aanzien van
bedrijventerreinen in het buitengebied met als doel een verdere aantasting van het buitengebied te voorkomen. In
het kader van dit beleid zijn een aantal bedrijventerreinen aangewezen die de behoefte moeten opvangen (regio-
naal verzorgende terreinen). Het gaat daarbij om terreinen met een zekere eigen stuwende functie en compensa-

tie voor niet gewenste uitbreiding van lokale terreinen. De behoefte van het landelijk gebied aan bedrijven-terrei-
nen is dan ook geconcentreerd op de regionaal verzorgende terreinen. Uit staat 3.8 blijkt dat, als gevolg van de
lage uitgifte van 1,4 ha (prognose 7,5 ha per jaar), de uitgifte op deze terreinen achterblijft bij de geprognosti-ceer-
de behoefte. Als gevolg van de nog steeds voldoende aanwezigheid van kwalitatief goede kavels op lokale terrei-
nen is de uitgifte ook in 2003 op deze terreinen (bijna 3,6 ha) nog altijd groter dan op regionaal verzorgende ter-
reinen.
Functiespecifieke terreinen
Een deel van de logistiek-/industriële terreinen is geografisch gebonden aan bestaande economische clusters. Het
betreft de clusters automotive (NedCar), chemie (Chemelot), agribusiness (Hoogveld-Oost en Melderlosche
Weiden in Horst, ZON-terrein in Venlo), de logistieke knooppunten Venlo (Trade Port West) en Born (Holtum-Noord)
en de luchthaven MAA. Deze terreinen nemen een aparte positie in ten aanzien van uitgifte en prognose. Een ver-
gelijking zoals in de andere categorieën bedrijventerreinen is weinig zinvol, omdat de reservering ten aanzien van
deze economische clusters een bijzonder planologisch karakter heeft.
3.5 VERWACHTING UITGIFTE 2004 IN LIMBURG
Voor 2004 verwachten we mogelijk nog een beperkte afname van de uitgifte. De volgende redenen liggen aan de
basis van deze verwachting.
— In 2002 is de economische groei sterk afgenomen; dit was ook in 2003 het geval. Ondanks de eerste tekenen
van herstel van economie in 2004, is de verwachting dat de economie voor het gehele jaar slechts in beperkte
mate zal groeien. Bedrijven zullen dan ook nog nauwelijks investeren in nieuwvestigingen, verplaatsingen en/of
uitbreidingen van hun bedrijfsactiviteiten. Ook bij een herstellende economie zullen bedrijven in beginsel eerst
hun productiecapaciteiten benutten, vooraleer hun bedrijfsactiviteiten uit te breiden. Bovendien duurt de loop-
tijd van een investeringstraject minimaal zes maanden.
— In Noord-Limburg zal de uitgifte in 2004, als gevolg van een aantal grotere opties die in 2004 naar verwachting
‘verzilverd’ zullen worden, gelijk blijven of zelfs iets toenemen. In Midden-Limburg is de verwachting dat,
ondanks nieuwe terreinen zoals Roerstreek-Zuid in Roermond en de uitbreidingslocatie van De Berk, de uitgif-
te in 2004 beperkter zal zijn dan in 2003. De grote uitgifte in 2003 in deze regio was met name het gevolg van
één grote uitgifte. Op de geplande bedrijven-terreinen Pannenweg-West, Leuken-Noord en Kampershoek-
Noord in de regio Weert is de infrastructuur nog niet aangelegd en zijn de kavels nog niet terstond uitgeefbaar.
Ook in Zuid-Limburg is de verwachting dat, ondanks enkele nieuwe bedrijventerreinen zoals Trilandis en
Avantis, de uitgifte in 2004 niet beduidend zal toenemen. Het geplande bedrijventerrein Maastricht-Eijsden is
nog niet voor uitgifte beschikbaar, zodat de uitgifte in deze regio ook in 2004 naar verwachting beperkt zal blij-
ven tot enkele kleinere kavels.
Op te merken is dat door het lage uitgifteniveau de invloed van enkele grote tot zeer grote uitgiftes beduidend kan
zijn. De verwachting is dat de uitgifte in 2004 nog iets kan afnemen in Limburg tot een niveau van 40-50 ha of net
iets daarboven in geval van enkele grotere uitgiftes.

Voorraad 4
4.1 INLEIDING
Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan de beschikbare voorraad bedrijventerreinen. Eerst wordt de voorraad(ont-
wikkeling) in Limburg vergeleken met die van de andere provincies. Daarna worden de volgende aspecten van de
Limburgse voorraad per 31-12-2003 nader bekeken: omvang, eigendomsverhoudingen, ontsluiting, bestemming,
grootte, categorie bedrijven-terrein en grond-prijs. Daarbij wordt ingegaan op ontwikkelingen op openbare bedrij-
venterreinen in Limburg; zo worden onder andere het Chemelot-terrein alsook het veilingterrein ZON in Venlo en
het NedCar-terrein in deze rapportage buiten beschouwing gelaten. Deze terreinen worden door zogenaamde par-
ticuliere ontwikkelingsmaatschappijen beheerd (Chemelot BV, ZON Vastgoed BV) en zijn geen openbare bedrij-
venterreinen. Deze terreinen beschikken wel over restcapaciteiten; deze zijn echter voorbehouden voor specifieke
bedrijfssectoren. Zo beschikt het Chemelot-terrein nog over circa 160 ha uitgeefbaar terrein, waarvan circa 20 ha
terstond uitgeefbaar is. Op het ZON-terrein en het NedCar-terrein is nog circa 45 ha respectievelijk 30 ha voor-
handen. Ook het Duits gedeelte van het bedrijventerrein Avantis (restcapaciteit 44 ha) wordt buiten beschouwing
gelaten; de rapportage gaat in op openbare bedrijventerreinen in Limburg.
4.2 VOORRAAD LIMBURG VERSUS NEDERLAND EN OMLIGGENDE REGIO'S
De landelijke gegevens betreffende de aanwezige restcapaciteiten per 31 december 2003 zijn nog niet bekend. Om
toch een inzicht te geven in het landelijke uitgiftebeeld wordt hieronder kort ingegaan op de beschikbare voorraad
per 31 december 2002 aan bedrijventerreinen in Limburg ten opzichte van andere provincies in Nederland10.
Totale voorraad uitgeefbare bedrijventerreinen (exclusief zeehaventerreinen)

Wanneer de totale beschikbare voorraad van bedrijventerreinen per 31 december 2002 van 9.003 ha wordt verge-
leken met die per eind 1990 (8.798 ha), blijkt voor Nederland als totaal de voorraad te zijn toegenomen met in totaal
ruim 2% (+205 ha)11.
Uit figuur 4.1 blijkt dat het aantal jaren waarmee men vooruit kan voor wat betreft de voorraad aan bedrijventer-
reinen, per provincie duidelijk verschilt. Op basis van de gemiddelde uitgifte vanaf 1990 blijkt dat provincies als
Noord-Holland, Zeeland, Utrecht en Drenthe zoveel terreinen in voorraad hebben dat men tien tot veertien jaar
vooruit kan, terwijl een provincie als Noord-Brabant nog niet voldoende heeft voor zes jaar.
Limburg kan nog acht tot negen jaar vooruit qua voorraad. Het spanningsveld is direct duidelijk wanneer men zich
realiseert dat er een periode van minimaal zeven jaren mee gemoeid is voordat op een nieuw terrein de eerste
gronden verkocht worden. Immers, die periode is nodig om te komen van eerste plan tot het kunnen verkopen van
bouwrijpe gronden. Het wil nog wel eens voorkomen dat het bouwrijp maken van een nieuw terrein, om wat voor
10
In deze paragraaf wordt in het kader van de landelijke vergelijking zowel de beschikbare voorraad op openbare bedrijventer-
reinen alsook op eigen terreinen van grote ondernemingen, zoals het Chemelot- en het ZON-terrein, meegenomen.
11
De hier gebruikte voorraadcijfers zijn exclusief zeehaventerreinen. Per 31-12-2002 was er in Nederland nog een voorraad zee-
haventerreinen van 2.042 ha. Deze was verdeeld over Groningen, Friesland, Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Noord-
Brabant.

reden dan ook, trager verloopt dan gepland. In de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat juridische perikelen
omtrent de ontwikkeling van bedrijven-terreinen de realisatie van bedrijventerreinen kunnen vertragen. De ontwik-
keling van de bedrijventerreinen Avantis, Trilandis en Roerstreek-Zuid kunnen als voorbeelden aangehaald worden.
Dus provincies die minder of net iets meer dan die zeven jaar vooruit kunnen, zullen de ideeën omtrent nieuwe en
nog niet goedgekeurde plannen moeten inventariseren om te kunnen beoordelen of er al dan niet knelpunten kun-
nen gaan optreden.
16
14
12/31/2001
12
10 12/31/2002
Jaren
8
6
4
2
0
Dr Fr Ov Lim Ze No No Fle Gr Ge Zu Ne
en ies er ela or or vo on l id- Utre de
the lan H ijs bu
r nd d- d-
B l a ing derl Ho ch rla
d se o g r ab n d e a nd l l an t nd
l lla n
nd an d
t
Figuur 4.1 Aantal jaren die een provincie nog vooruit kan, stand eind 2001 en 2002
Bron: VROM/Etil, 2004
Opmerking:
Het aantal jaren is berekend op basis van de beschikbare voorraad en de gemiddelde uitgifte 1990-2002.
Het beeld in de jaren negentig (1990-2002) betreffende de voorraadontwikkeling verschilt aanzienlijk per provin-
cie, namelijk van een stijging in de provincies:
— Utrecht: +57%, oftewel +165 ha;
— Noord-Holland: +51%, oftewel +373 ha;
— Flevoland: +27%, oftewel +117 ha;
— Overijssel +23%, oftewel +133 ha;
— Gelderland: +7%, oftewel +61 ha;
— Zuid-Holland +4%, oftewel +38 ha,

tot een daling in de provincies:
— Limburg -3%, oftewel -31 ha;
— Friesland: -11%, oftewel -85 ha;
— Zeeland: -13%, oftewel -48 ha.
— Groningen: -15%, oftewel -77 ha;
— Drenthe -15%, oftewel -96 ha;
— Noord-Brabant: -22%, oftewel -344 ha.
Nadat de voorraad sinds 1996 geleidelijk is afgenomen, neemt de voorraad sinds 2001 (in beperkte mate) weer
toe. Na een toename van 420 ha (+4,9%) in 2001, nam de voorraad in 2002 nog beperkt toe met 50 ha (+0,6%)
tot 9.003 ha eind 2002. Met name in Noord-Holland was de relatieve toename in 2002 groot (+20%). Ook in abso-
lute zin was in deze provincie de toename het grootst (+181 ha).
In Groningen, Zeeland, Noord-Brabant, Limburg, Flevoland, en in beperkte mate in Gelderland en Utrecht nam de
beschikbare oppervlakte af. In Limburg nam de beschikbare oppervlakte in 2002 met 5% oftewel bijna 50 ha af.
2000
1800
1600
1400
voorraad in ha.
1200
1000
800
600
400
200
0
Dr Fr Ov Ze No Lim No Fle Gr Ge Zu Ut
en ies er ela or bu or vo on lde id- re
the lan ijs nd d- rg d- lan ing rla Ho ch
d se Ho Br en nd lla t
l lla ab d nd
nd an
t
Figuur 4.2 Totale beschikbare voorraad aan bedrijventerreinen per provincie, 1991-2002
Bron: VROM/Etil, 2004.
Opmerking:
De zwarte kolom is voorraad per 31-12-2002, de overige kolommen van links naar rechts 1991-2001.
Peildatum: 31 december.

Voorraad terstond uitgeefbare bedrijventerreinen (exclusief zeehaventerreinen)
Niet alle voorraad kan direct worden benut door bedrijvigheid, oftewel niet alle hectaren bedrijventerreinen zijn ter-
stond uitgeefbaar. In Nederland was per 31 december 2002 slechts 4.000 ha, oftewel 44% van de totale voorraad,
terstond uitgeefbaar (exclusief zeehaven-terreinen). In de laatste jaren is het aandeel van 36% eind 1999 toege-
nomen tot 44% eind 2002. In zeven provincies ligt het percentage terstond beschikbare terreinen boven het lan-
delijk gemiddelde. De 'Top 3' bestond uit de provincies Drenthe, Friesland en Overijssel. In Limburg lag het aan-
deel terstond uitgeefbare voorraad eind 2002 met 45% iets boven het landelijk gemiddelde (in 1994 bedroeg het
percentage nog 62). Echt nijpend dreigen de terstond uitgeefbare voorraden te worden in Utrecht, Zuid-Holland,
Gelderland en Groningen. In Utrecht is bijna helemaal geen terstond uitgeefbare voorraad meer. Slechts 27% van
de toch al beperkte totaalvoorraden in deze provincie is terstond uitgeefbaar. Sinds 1991 is het terstond uitgeef-
bare oppervlak aan bedrijventerreinen in Nederland met bijna 10% gedaald. De grootste procentuele daling vond
plaats in Zuid-Holland, Groningen en Noord-Brabant. Absoluut gezien vond de grootste daling plaats in Noord-
Brabant, gevolgd door Zuid-Holland en Groningen. In 2002 was in Nederland als geheel een toename van de ter-
stond beschikbare voorraad te zien; een toename van ruim 5% oftewel 200 ha. Met name in Drenthe en Utrecht
nam het terstond uitgeefbare oppervlak relatief sterk toe.
Limburg versus aangrenzend buitenland

Over de beschikbare voorraad op bedrijventerreinen in de omliggende buitenlandse regio’s zijn nauwelijks gege-
vens beschikbaar. Alleen in de Belgische provincie Limburg wordt de voorraad en uitgifte gemonitord. Daarnaast is
in de regio Aken onlangs een bedrijventerreinenmonitor opgestart.
— In Belgisch Limburg bedraagt de beschikbare voorraad circa 1.347 ha. Hiervan is circa 718 ha (53%) bouwrijp.
Daarnaast is een oppervlakte van 593 ha niet-terstond uitgeefbaar.
— Voor het aangrenzende Duitse gebied zijn geen gegevens direct voorhanden. Etil is in 2003 in opdracht van
AGIT gestart met een bedrijventerreinenmonitor in de regio Aken (Kreisfreie Stadt Aachen, Kreis Aachen, Kreis
Heinsberg, Kreis Düren en Kreis Euskirchen)12. In deze eerste fase zijn 22 gemeenten van de in totaal 46
gemeenten onderzocht. Momenteel wordt de tweede fase uitgevoerde betreffende de stand per 31 december
2003 en uitgifte in 2003. In deze tweede fase is de monitor uitgebreid naar alle gemeenten in de regio Aken.
De resultaten zullen echter eerst in het najaar beschikbaar komen, zodat momenteel nog geen uitspraken
mogelijk zijn voor het Duitse grensgebied.
12
Voor gemeenten in het noordelijk gelegen Duitse grensgebied, Kreis Kleve en Viersen, zijn geen gegevens beschikbaar. Wel
wordt de bedrijventerreinenmonitor in de regio Aken door het Land Nordrhein Westfalen beschouwt als pilotproject. De wens
bestaat de monitor op termijn voor het gehele Land Nordrhein Westfalen uit te breiden.

4.3 VOORRAAD PER 31-12-2003 IN LIMBURG
Eind 2003 waren er in Limburg 103 bedrijventerreinen waarop in totaal nog 673 ha vrij was voor uitgifte: 29 terrei-
nen met 160 ha uitgeefbare grond in Noord-Limburg, 24 terreinen met 183 ha uitgeefbare grond in Midden-Limburg
en 50 terreinen met 330 ha uitgeefbare grond in Zuid-Limburg (exclusief Duits deel Avantis van 44 ha). De ont-
wikkeling van de beschikbare bedrijventerreinen-voorraad in Limburg wordt in de volgende staat samengevat.
Staat 4.1 Kencijfers bedrijventerreinenvoorraad, per 31 december
Jaar Aantal Aantal Aantal Totale Waarvan terstond

a)
kavels Bedrijven- gemeenten beschikbare uitgeefbaar
terreinen voorraad (incl. opties)b)
In ha In ha
2000 105 42 790 307
2001 567 105 40 730 333
2002 514 103 37 697 367
2003 513 103 37 673 355
a
Aantal gemeenten gecorrigeerd voor gemeentelijke herindelingen (gemeenten 1 januari 2003 basis).
Bron: REBIS, 2004.
Sinds 1998 neemt de voorraad uitgeefbare grond in Limburg af. Eind 1997 bedroeg de rest-capaciteit nog 860 ha.
Dit is gelijk aan een afname van gemiddeld circa 5% per jaar. In 2003 heeft de afname zich voortgezet; de restca-
paciteit in Limburg is het afgelopen jaar met 24 ha oftewel met ruim 3% afgenomen. Ook de terstond uitgeefbare
oppervlakte is in 2003 afgenomen; namelijk met 12 ha oftewel 3%.
In 2003 is een aantal nieuwe terreinen en uitbreidingslocaties in Midden-Limburg in de voorraad opgenomen

(Heythuysen-West, uitbreiding De Kempen en Kelperheide). Daartegenover is voor een aantal terreinen meer dui-
delijkheid gekomen over de verkavelingstructuur (Trilandis, Trade Port Oost, Pannenweg-West); hierdoor is de
beschikbare oppervlakte op deze terreinen afgenomen. In totaal had dit tot gevolg dat de afname van de restca-
paciteit beperkter was dan de uitgifte in 2003 van 49 ha.

4.3.1 Voorraadontwikkeling per regio
In Limburg is in de laatste dertien jaar de beschikbare voorraad gedaald van 1.000 ha in 1990 tot 673 ha eind 2003.
Daarmee is de beschikbare voorraad op een dieptepunt aanbeland. Na een beperkte toename in de tweede helft
van de jaren negentig is de voorraad in het laatste jaar verder afgenomen. In Zuid-Limburg (-15 ha, -4%) en Noord-
Limburg (-13 ha, -8%) is de voorraad, evenals in 2002, verder afgenomen. Alleen in Midden-Limburg is de beschik-
bare voorraad, voor het tweede achtereenvolgende jaar, met bijna 5 ha iets toegenomen. De belangrijkste mutaties
in de voorraad worden hier per regio kort aangegeven.
Noord-Limburg
In Noord-Limburg is in 2003 op één bedrijventerrein, als gevolg van functieverandering op het bestaande bedrij-
venterrein (van openbaar groen naar uitgeefbare oppervlakte), weer aan de beschikbare voorraad toegevoegd,
namelijk De Flammert in Bergen (0,5 ha). Dit was ook het geval op het bedrijventerrein Noorderpoort (1,5 ha). Er
zijn twee bedrijventerreinen uit de voorraad verdwenen; Venrayse Weg (Horst aan de Maas) en Hoogveld
(Gennep). Als gevolg van de uitgifte in 2003 van circa 21 ha is de beschikbare voorraad verder afgenomen tot
160 ha13. In Noord-Limburg bestaan momenteel plannen voor een aantal nieuwe bedrijventerreinen, te weten
Veegtes uitbreiding (14 ha bruto), Trade Port Noord I en II (195 respectievelijk 76 ha bruto) in Venlo, Smakterheide
III (162 ha bruto) in Venray en De Grens II (37 ha bruto) in Gennep.
Midden-Limburg
Er zijn in 2003 twee bedrijventerreinen aan de voorraad toegevoegd; het nieuwe bedrijventerrein Heythuysen-West
(bijna 5 ha beschikbare voorraad) en het bedrijventerrein Kelperheide (bijna 3 ha uitbreiding) in de gemeente
Heyhuysen. In 2003 is ook de uitbreiding van het bedrijventerrein De Kempen in de gemeente Weert in de voor-
raad opgenomen (21 ha). In 2003 is meer duidelijkheid gekomen over de inrichting van het nieuwe terrein
Pannenweg-West in Nederweert, met als gevolg dat de beschikbare voorraad op dit terrein af is genomen met 11
ha tot circa 27 ha. Hierdoor is de totale beschikbare voorraad in Midden-Limburg, ondanks een uitgifte van 15 ha
in 2003, toegenomen met 5 ha tot 283 ha. Er bestaan momenteel plannen voor drie nieuwe bedrijven-terreinen, te
weten Kampershoek-Noord (71 ha bruto) en Leuken-Noord uitbreidings-locatie (9 ha bruto) in de gemeente Weert
en St. Joost (90 ha bruto) in de gemeente Echt-Susteren.
Zuid-Limburg
In Zuid-Limburg is in de regio Westelijke Mijnstreek op één bedrijventerrein weer voorraad toegevoegd, namelijk
het bedrijventerrein Borrekuil (uitbreiding 6,6 ha) in Sittard-Geleen. Daarnaast is in 2003 één klein bedrijventerrein
ontrokken aan de voorraad (Station Lutterade). De voorraad is in 2003 hierdoor iets toegenomen van 116 ha tot
117 ha.
13
In 2003 is meer duidelijkheid gekomen over de inrichting en verkavelingstructuur van het nieuwe bedrijventerrein Trade Port
Oost in Venlo. Hierdoor is de beschikbare voorraad ten opzichte van eind 2002 toegenomen met circa 4 ha. Daarnaast is op
te merken dat een deel van de uitgifte is toe te schrijven als gevolg van functieveranderingen; zo is op het bedrijventerrein een
straat opgeheven en de vrij komende ruimte aan gevestigde bedrijven als uitbreidingsruimte uitgegeven (2 ha). Op de bedrij-
venterreinen Noorderpoort in Venlo is een gedeelte van de groenoppervlakte omgezet in uitgeef-bare oppervlakte en deels uit-
gegeven (1 ha).

In deze regio bestaan momenteel plannen voor een nieuw bedrijventerrein ten oosten van de luchthaven, te weten
bedrijventerrein MAA Oost (94 ha bruto).
In Parkstad Limburg zijn geen nieuwe terreinen in de voorraad opgenomen of bestaande terreinen uit de voorraad
verdwenen. Op te merken is dat als gevolg van meer duidelijkheid omtrent de verkavelingstructuur op de bedrij-
venterreinen De Locht in Kerkrade en Trilandis in Heerlen, de beschikbare voorraad op deze terreinen met circa 2
ha respectievelijk 4 ha is afgenomen. Gecombineerd met een uitgifte van bijna 11 ha is de beschikbare voorraad
in 2003 afgenomen met 16 ha: van 153 ha tot ruim 137 ha. In deze regio bestaan momenteel plannen voor uit-
breiding van het bedrijventerrein Hendrik in Brunssum (54 ha bruto).
In het gewest Maastricht & Mergelland is de beschikbare voorraad, als gevolg van uitgifte van 1 ha in 2003, slechts
in beperkte mate afgenomen. Opgemerkt dient te worden dat het merendeel van deze gronden niet-terstond uit-
geefbaar is; slechts 18 ha is terstond uitgeefbaar waarvan 9 ha ‘vrij’ uitgeefbaar. Ook dient te worden opgemerkt
dat 45 ha in beslag wordt genomen door het nieuw aan te leggen bedrijventerrein Maastricht-Eijsden. De gemeen-
te stelt op dit terrein echter nog steeds geen bouwrijpe kavels beschikbaar aan de markt.
1200
Noord-Limburg
1000
Midden-Limburg
800
Zuid-Limburg
600
Limburg
400
200
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Figuur 4.3 Totaal beschikbare oppervlakte in Limburg 1990-2003, per 31 december

Bron: REBIS, 2004.

4.3.2 Voorraad; van restcapaciteit naar ‘vrije’ kavels
De beschikbare voorraad is niet gelijk aan de oppervlakte vrij ter beschikking staande terreinen. Een gedeelte van
de beschikbare voorraad is namelijk niet-terstond uitgeefbaar. Het kan zijn dat de gronden nog niet bouwrijp zijn
gemaakt of dat de infra-structuur nog niet is aangelegd. Ook het gedeelte van de beschikbare oppervlakte dat ter-
stond uitgeefbaar is, is niet altijd zondermeer vrij beschikbaar. Op kavels kunnen namelijk opties liggen13. Het
inzichtelijk maken van bestaande opties op bedrijventerreinen is van groot belang bij het in beeld brengen van de
daadwerkelijke ‘vrije’ oppervlakte aan gronden op bedrijven-terreinen. Daarnaast geeft het een indicatie van de
vraag c.q. uitgifte op korte termijn. Staat 4.2 geeft inzicht in het aantal opties op de nog beschikbare voorraad aan
terstond uitgeefbare terreinen op 31-12-2003 en de nog ‘vrije’ oppervlakte in Limburg.
Staat 4.2 Voorraad; van restcapaciteit naar vrije kavels, per 31-12-2003
Restcapaciteit Niet- Terstond

Totaal terstond uitgeefbaar Waarvan:
uitgeefbaar Opties ’Vrije’ kavels
In ha In ha In ha In % rest- In ha In ha In % rest-
capaciteit capaciteit
Noord-Limburg 159,62 56,41 103,21 64,7 46,39 56,82 35,6

Midden-Limburg 183,05 110,61 72,45 39,6 7,67 64,78 35,4
Zuid-Limburg 330,40 150,72 179,68 54,4 24,26 155,24 47,0
- Westelijke Mijnstreek 117,16 39,61 77,56 66,2 13,61 63,95 54,6
- Parkstad Limburg 137,61 46,74 90,87 66,0 8,97 81,90 59,5
- Maastricht & Mergelland 75,63 64,37 11,26 14,9 1,68 9,58 12,7
Limburg 31-12-2003 673,07 317,73 355,34 52,8 78,32 277,02 44,2

Limburg 31-12-2002 696,78 329,63 367,15 52,7 58,10 309,05 44,3
Bron: REBIS, 2004.
Van de in Limburg per 31-12-2003 beschikbare voorraad bedrijventerreinen van 673 ha was iets meer dan de helft,
355 ha, terstond uitgeefbaar. De terstond uitgeefbare oppervlakte is in 2003 iets afgenomen (-12 ha). Het aandeel
is gelijk gebleven bij 53% (voor 2002 schommelde het aandeel tussen de 38 en 40%). Van deze oppervlakte was
14
Onder een optie wordt verstaan een, al dan niet tegen betaling, op schrift gestelde overeenkomst tussen grondeigenaar en kan-
didaat-koper waarin een bepaalde kavel voor een bepaalde tijd wordt gereserveerd.

78 ha aan opties gereserveerd door geïnteresseerde bedrijven (eind 2002: 58 ha)15. De oppervlakte ‘vrije’ gronden
omvat 277 ha, 32 ha minder dan eind 2002. Evenals de totale terstond uitgeefbare oppervlakte is het aandeel (ter-
stond uitgeefbare) ‘vrije’ kavels in Limburg eind 2003 met 44% van de totale restcapaciteit gelijk gebleven.
Met name in de regio Parkstad Limburg en de Westelijke Mijnstreek is een groot deel van de terstond uitgeefbare
terreinen vrij uitgeefbaar. Meer dan de helft van de beschikbare voorraad is terstond en vrij uitgeefbaar.
Daartegenover is in de regio Maastricht & Mergelland de situatie, als gevolg van de beperkte voorraad (terstond)
uitgeefbare oppervlakte, dramatisch. De tijdige ontwikkeling van het nieuwe terrein Maastricht-Eijsden in
Maastricht is daardoor van groot belang. Ook in Noord- en Midden-Limburg zijn relatief weinig kavels terstond en
vrij beschikbaar. In deze regio is de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen zoals Kampershoek-Noord,
Pannenweg-West en Trade Port Noord van groot belang om de voorraad terstond beschikbare kavels op peil te
houden.
4.3.3 'Top 10' terstond uitgeefbare voorraad
De terstond uitgeefbare oppervlakte bedraagt eind 2003 circa 355 ha op 103 bedrijven-terreinen in 37 gemeenten.
Per bedrijventerrein
Naast een 'Top 10’ uitgifte is ook een top 10 samengesteld van Limburgse bedrijven-terreinen met de grootste ter-
stond beschikbare oppervlakte. Voor eind 2003 ziet die er als volgt uit.
Staat 4.3 Voorraad (terstond uitgeefbaar) 'Top 10' bedrijventerreinen, per 31-12-2003
Naam bedrijventerrein Gemeente Terstond beschikbare Oppervlakte

(excl. opties)
a
1 (1) Bedrijvenstad Fortuna Sittard-Geleen 31,71 31,25
2 (7) Avantis Heerlen 25,63 25,43
3 (4) Roerstreek Zuid Roermond 21,78 18,82
4 (2) Trilandis Heerlen 20,45 19,89
5 (5) Holtum-Noord Sittard-Geleen 19,49 14,48
6 (6) De Hulst II Venray 19,39 19,39
7 (3) Trade Port West Venlo 14,46 1,99
8 (9) De Berk Echt-Susteren 12,86 12,86
9 Trade Port Oost Venlo 12,59 0,00
10 Haven Stein Stein 10,69 3,77
a
Bron: REBIS, 2004.
15
Naast opties op terstond uitgeefbare kavels (58 ha) waren er eind 2002 ook opties op niet-terstond uitgeefbare kavels (8 ha).

Het terrein met de grootste terstond beschikbare voorraad blijft ‘Bedrijvenstad Fortuna’ in Sittard-Geleen. Dit nieu-
we terrein waar nog ruim 31 ha terstond uitgeefbaar is, kent nog steeds aanloopproblemen. Een deel van dit ter-
rein zal de komende jaren gereserveerd worden ten behoeve van kantoorontwikkeling, zo zal op dit terrein het
hoofdkantoor van het chemiebedrijf Sabic gevestigd worden. Op de tweede plaats staat het grensoverschrijdende
bedrijventerrein Avantis16. Dit terrein zal, evenals Bedrijvenstad Fortuna en het op de derde plaats staande bedrij-
venterrein Roerstreek-Zuid in Roermond, ook de komende jaren in de 'Top 10' terug te vinden zijn. Dit geldt ook
voor het bedrijventerrein Trilandis in Heerlen. Nieuw in de 'Top 10'-ranking zijn de bedrijventerreinen Trade Port
Oost in Venlo en de Haven Stein in Stein. Daartegenover zijn de bedrijventerreinen Smakterheide II (Venray) en de
Locht (Kerkrade) uit de 'Top 10'-ranking verdwenen.
De bedrijventerreinen in de top 10 nemen 189 ha voor hun rekening. Dit is gelijk aan 53% van de totale terstond
beschikbare voorraad in Limburg. Dit is een absolute afname in vergelijking met vorig jaar (193 ha). Ondanks deze
afname is het aandeel van de top 10 in 2003 toch nog in beperkte mate, namelijk met 1 procentpunt, toegenomen.
Per gemeente
Wanneer de terstond uitgeefbare oppervlakte per gemeente wordt bezien, ziet de top 10 er als volgt uit.
Staat 4.4 Voorraad (terstond uitgeefbaar) 'Top 10' gemeenten, per 31-12-2003
Gemeente Regio Terstond beschikbare Oppervlakte

a
1 (1) Heerlen Parkstad Limburg 69,77 65,88
2 (2) Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek 53,84 47,69
3 (3) Venlo Noord-Limburg 46,47 12,66
4 (4) Venray Noord-Limburg 34,20 24,35
5 (5) Roermond Midden-Limburg 22,83 19,66
6 (6) Echt-Susteren Midden-Limburg 19,67 19,67
7 (7) Kerkrade Parkstad Limburg 15,62 10,85
8 (8) Weert Midden-Limburg 14,84 10,94
9 (10) Stein Westelijke Mijnstreek 14,46 7,54
10 (9) Horst aan de Maas Noord-Limburg 13,60 12,45
a
Bron: REBIS, 2004.
16
Betreffende het bedrijventerrein Avantis is in de voorliggende rapportage alleen het Nederlandse deel meegenomen. Het
Duitse deel van het bedrijventerrein is buiten beschouwing gelaten.

De gemeente met de grootste terstond beschikbare voorraad eind 2003 blijft Heerlen. In deze gemeente waar eind
2003 bijna 70 ha terstond uitgeefbaar is, is de terstond beschikbare voorraad in 2003 zelfs iets toegenomen. Met
name op de bedrijventerreinen Avantis en Trilandis zijn veel kavels terstond uitgeefbaar. Op de tweede plaats staat
Sittard-Geleen. Ook vorig jaar stond deze gemeente op de tweede plaats. In deze gemeente spelen de bedrijven-
terreinen Bedrijvenstad Fortuna en Holtum-Noord een belangrijke rol betreffende de terstond uitgeefbare opper-
vlakte. Op de derde plaats staat de gemeente Venlo. De oppervlakte aan ‘vrije’ kavels in deze gemeente is echter
beperkt. Er zijn dit jaar geen nieuwe gemeenten in de ranking gekomen.
De gemeenten in de top 10-ranking nemen 305 ha voor hun rekening. Dit is gelijk aan 86% van de totale terstond
beschikbare voorraad in Limburg. Ondanks een beperkte afname van 8 ha is in vergelijking met vorig jaar het aan-
deel van de top 10 met 1 procentpunt iets toegenomen.
4.3.4 Bedrijventerreinaanbieders
Gemeenten zijn van oudsher de belangrijkste aanbieders van bedrijventerreinen. Van de totale voorraad per 31-
12-2003 in Limburg wordt circa 45% door gemeenten aangeboden. Vorig jaar bedroeg het aandeel 44%. Met name
in Noord-Limburg hebben gemeenten een groot aandeel van de nog beschikbare gronden in eigendom.
Naast gemeenten zijn ook (semi)particuliere partijen actief bij het beheer en de ontwikkeling van bedrijventerrei-
nen (44%). Daaronder vallen projectontwikkelaars, ontwikkelings- en acquisitie-maatschappijen betreffende indivi-
duele bedrijventerreinen en overige particulieren (bedrijven, beleggers). Enkele voorbeelden van projectontwikke-
laars zijn 3W (Julia - Kerkrade en Trilandis - Heerlen), Grouwels-Daelmans (Wolfskoul - Susteren), Janssen & De
Jong Plan-coördinatie (Noorderpoort - Venlo) en Meulen (Bedrijvenstad Fortuna - Sittard). Ook de ontwikkelings-
en acquisitiemaatschappij LIOF heeft nog niet zo lang geleden besloten zich actiever te richten op het ontwikkelen
van een aantal bovenregionale bedrijventerreinen.
De activiteiten bestaan uit coördinatie en afstemming, marketing en financiële deelname. De aparte vennootschap
die zich hiermee bezighoudt binnen het LIOF, is 'LIOF Bedrijventerreinen BV'. Deze is intensief betrokken bij de
ontwikkeling van de volgende terreinen: Avantis, BMAA (MADC, Maastricht Aachen Development Company),
Industrial Park Swentibold (ruimtelijke clustering van toe-leveranciers van NedCar rond de vestiging in Born).
Onder particulieren vallen ook organisaties die, al dan niet in opdracht van gemeenten, verantwoordelijk zijn voor
beheer en ontwikkeling van individuele bedrijventerreinen; zoals Avantis bv (Avantis) en GEM (Holtum-Noord). Met
name in de Westelijke Mijnstreek heeft deze groep ‘aanbieders’ een groot aandeel van de nog beschikbare gron-
den in beheer.
Er is in Limburg één regionale ontwikkelingsmaatschappij actief, namelijk REO Midden-Limburg. Deze organisatie

is verantwoordelijk voor het beheer van bestaande en de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen in Roermond,
Heel, Haelen en Roerdalen (EPZ-terrein, Roerstreek-Zuid, Merum). Het beheer en ontwikkeling van bedrijventer-
reinen voert deze organisatie uit in opdracht van de participerende gemeenten. Momenteel heeft deze organisatie
39% van de beschikbare gronden in Midden-Limburg in beheer. In Parkstad Limburg bestaan momenteel plannen
om te komen tot een regionale ontwikkelingsmaatschappij. In de komende jaren zal de organisatiestructuur in deze
regio naar verwachting verschuiven van gemeentelijk beheer naar het beheer en ontwikkeling door een regionale
ontwikkelingsmaatschappij.
Staat 4.5 geeft een beeld van de verhoudingen tussen de verschillende groepen aanbieders van bedrijven-terrei-
nen eind 2003.
Staat 4.5 Beschikbare oppervlakte bedrijventerreinen naar aanbieder
Gemeente Regionale Particulier Totaal

ontwikkelings- (o.a. project-
maatschappij ontwikkelaars)
Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs.
Noord-Limburg 108,53 68,0 0,00 0,0 51,09 32,0 159,62
Midden-Limburg 88,90 48,6 71,77 39,2 22,38 12,2 183,05
Zuid-Limburg 106,23 32,2 0,00 0,0 224,17 67,8 330,40
- Westelijke Mijnstreek 16,96 14,5 0,00 0,0 100,20 85,5 117,16
- Parkstad Limburg 63,40 46,1 0,00 0,0 74,21 53,9 137,61
- Maastricht & Mergelland 25,87 34,2 0,00 0,0 49,76 65,8 75,63
Limburg 303,66 45,1 71,77 10,7 297,64 44,2 673,07
Bron: REBIS, 2004.
4.3.5 Voorraad naar ontsluitingswijze
Belangrijke vestigingsplaatsfactoren voor ondernemers zijn de bereikbaarheid en de ontsluiting van bedrijventer-

reinen. Naast een goede ontsluiting via het wegennet (bijvoorbeeld ligging aan autosnelweg) is voor bepaalde
bedrijven ook ontsluiting via vaarwater en/of spoor van belang. Het feit dat een bedrijventerrein naast een weg-
ontsluiting over één of twee additionele ontsluitings-modaliteiten beschikt, houdt niet automatisch in dat er ook nog

kavels beschikbaar zijn met directe aansluiting op spoor en/of water. Het belangrijkste bij bedrijventerreinen aan
spoor of water is dat er faciliteiten zijn voor overslag van de ene naar de andere modaliteit zonder dat die gebon-
den zijn aan een bedrijf. Daardoor wordt de noodzaak minder om per bedrijf een directe aansluiting op het spoor
en/of water te hebben. De ligging van een bedrijf aan (vaar)water kan nog om andere redenen dan alleen logis-
tieke van belang zijn.
Korte afstand tot water kan ook van belang zijn voor bedrijven die gebruik maken van water in industriële proces-
sen (koelwater). Voor dit soort doeleinden is het niet noodzakelijk dat water met drinkwaterkwaliteit gebruikt wordt.
Het inzetten van twee waterkwaliteiten is een thema dat in het kader van duurzaamheid steeds meer aandacht zal
krijgen (zie ook paragraaf 2.4).
In staat 4.6 is de voorraad bedrijventerreinen aangegeven met de verschillende ontsluitings-mogelijkheden.
Staat 4.6 Voorraad bedrijventerrein naar ontsluitingswijze, per 31-12-2003
Weg Weg/ Weg/ Weg/ Weg/spoor/ Totaal

luchthaven spoor Vaarwater Vaarwater
Noord-Limburg 153,12 0,00 0,00 1,91 4,59 159,62

Midden-Limburg 120,94 0,00 0,00 33,83 28,28 183,05
Zuid-Limburg 286,77 1,34 0,66 11,45 30,18 330,40
- Westelijke Mijnstreek 85,64 1,34 0,00 0,00 30,18 117,16
- Parkstad Limburg 136,95 0,00 0,66 0,00 0,00 137,61
- Maastricht & Mergelland 64,18 0,00 0,00 11,45 0,00 75,63
Limburg 560,82 1,34 0,66 47,19 63,05 673,07
Bron: REBIS, 2004.
Weg- en luchthavenontsluiting.
Onder deze ontsluitingscategorie vallen bedrijventerreinen die direct ontsloten zijn via een (regionale) luchthaven
en voor vestiging van luchthavengebonden bedrijven bedoeld zijn. In Limburg is dit van toepassing op één bedrij-
venterrein, namelijk Businesspark Maastricht Aachen Airport. Op dit terrein is nog een beperkte oppervlakte
beschikbaar van circa 1,3 ha.

Weg- en spoorontsluiting
In Zuid-Limburg is één bedrijventerrein met wegen spoorontsluiting. Het betreft het bedrijventerrein Julia in
Kerkrade. Op dit terrein is nog een beperkte oppervlakte beschikbaar van circa 0,7 ha.
Weg- en vaarwaterontsluiting
In Noord-Limburg heeft één bedrijventerrein met nog beschikbare voorraad naast een weg-ontsluiting tevens een
ontsluiting via vaarwater, namelijk het Haven- en industrieterrein Wanssum te Meerlo-Wanssum. In Midden-
Limburg ligt één terrein met voorraad aan vaarwater, namelijk het bedrijventerrein Zevenellen (Buggenum). Ook
zijn nog enkele restkavels te vinden op het bedrijventerrein Kanaal Wessem-Nederweert in Heel. Daarnaast
bestaan er revitaliseringsplannen omtrent het bedrijventerrein Willem-Alexander in Roermond (ontsloten via water).
In Zuid-Limburg ligt één bedrijventerrein met voorraad aan vaarwater; het bedrijventerrein Beatrixhaven in
Maastricht. In totaal is 47 ha nog beschikbaar op bedrijventerreinen met een wegen vaarwaterontsluiting.
Weg-, spoor- en vaarwaterontsluiting

In Limburg liggen slechts enkele terreinen die over drie ontsluitingsmodaliteiten beschikken. De enige relevante
bedrijventerreinen met weg-, spoor- en vaarwaterontsluiting waar nog beschikbare voorraad aanwezig is, zijn:
Venlo Trade Port in Venlo, Holtum-Noord in Born, de Haven Stein en Zevenellen in Haelen. In totaal is 63 ha nog
beschikbaar op bedrijventerreinen met een weg-, spoor- en vaarwaterontsluiting.
4.3.6 Voorraad naar grootteklassen

De beschikbare voorraad kan verdeeld worden naar grootte van de afzonderlijke kavels. Staat 4.7 laat zien dat nog
slechts enkele grotere kavels ter beschikking staan. Slechts 22 (4,3%) van de in totaal 513 nog beschikbare kavels
zijn groter dan 5 ha. Ten opzichte van eind 2001 is dit aantal met drie afgenomen. Dit aantal is geringer indien
alleen gekeken wordt naar het aantal terstond en vrij beschikbare kavels. Slechts vier kavels groter dan 5 ha zijn
terstond en vrij beschikbaar, dit is een halvering ten opzichte van eind 2002. Deze afname is met name toe te
schrijven aan de nieuwe verkavelingstructuur op de bedrijventerrein Trilandis in Heerlen en De Locht in Kerkrade.
Op dit terrein zijn enkele grote kavels in kleinere verkaveld. Op de volgende vier bedrijven-terreinen zijn nog ter-
stond en vrij beschikbare kavels groter dan 5 ha uitgeefbaar:
—Trilandis in Heerlen (1: 6,1 ha);
— Bedrijvenstad Fortuna in Sittard-Geleen (1: 5,4 ha);
— De Hulst II in Venray (1: 7,2 ha);
— Holtum-Noord in Sittard-Geleen (1: 6,8 ha).

Opgemerkt dient te worden dat met name bij nieuwe bedrijventerreinen de uiteindelijke perceelverdeling niet defini-
tief is; grote percelen kunnen in een latere fase alsnog in kleinere verdeeld worden en omgekeerd.
Staat 4.7 Aantal beschikbare kavels naar grootteklasse en regio, per 31 december 2003
Situatie per 31-12-2003 Ontwikkeling 2002 – 2003

< 1 ha 1-5 ha 5-10 ha > 10 ha Totaal < 1 ha 1-5 ha 5-10 ha > 10 ha Totaal
Restcapaciteit totaal
Noord-Limburg 120 26 8 0 154 -25 -4 +1 -1 -33
Midden-Limburg 68 43 3 2 116 +2 +11 0 0 +22
Zuid-Limburg 149 85 8 1 243 +19 +3 -2 -1 +19
- Westelijke Mijnstreek 41 18 4 1 64 -5 -3 +1 0 -7
- Parkstad Limburg 92 44 1 0 137 +26 +6 -3 -1 +28
- Maastricht & Mergelland 16 23 3 0 42 -2 0 0 0 -2
Limburg 337 154 19 3 513 -8 +10 -1 -2 -1
‘Vrij’ beschikbare voorraada

Noord-Limburg 69 12 1 0 82 -17 -3 0 -1 -21
Midden-Limburg 44 22 0 0 66 -1 +4 0 0 +3
Zuid-Limburg 92 46 3 0 141 +20 +2 -2 -1 +19
- Westelijke Mijnstreek 33 16 2 0 51 -4 -4 0 0 -8
- Parkstad Limburg 52 24 1 0 77 +25 +5 -2 -1 +27
- Maastricht & Mergelland 7 6 0 0 13 -1 +1 0 0 0
Limburg 205 80 4 0 289 +2 +3 -2 -2 +1
a
‘Vrij beschikbare voorraad’ is de totale voorraad minus niet terstond beschikbare voorraad en minus opties.
Bron: REBIS, 2004.

4.3.7 Voorraad naar categorie bedrijventerrein
Op basis van de indeling van bedrijventerreinen zoals deze in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) is
toegepast, wordt in deze paragraaf een overzicht gegeven van de rest-capaciteiten. Daardoor is een optimale stu-
ring mogelijk van de in POL omschreven planningsopgave. Het grootste deel van de beschikbare voorraad betreft
kavels op stedelijke terreinen (47%), vooral gelegen in het stedelijk gebied van Parkstad Limburg. De overige voor-
raad is verdeeld over met name logistiek-/industriële terreinen, functiespecifieke terreinen en lokale terreinen in het
landelijk gebied. Regionaal verzorgende terreinen in het landelijke gebied hebben slechts een beschik-bare voor-
raad van 37 ha.
Staat 4.8 Restcapaciteit naar categorie bedrijventerrein en marktgebied, per 31 december 2003
Functie- Lokaal Logistiek-/ Regionaal Stedelijk Totaal

specifiek terrein industrieel verzorgend terrein
terrein terrein
Agribusiness 9,88 9,88

Chemie cluster 0,00 0,0
Logistiek cluster 49,23 49,23
Luchthaven cluster 1,34 1,34
Automotive cluster 32,11 32,11
Noord-Limburg 13,12 13,12

Midden-Limburg 68,52 68,52
Zuid-Limburg 63,87 63,87
Venlo 42,21 42,21

Venray 23,54 23,54
Roermond 22,83 22,83
Weert 38,07 38,07
Westelijke Mijnstreek 51,19 51,19
Parkstad Limburg 82,67 82,67
Maastricht 57,49 57,49
Landelijk gebied 79,55 37,44 116,99
Totaal 92,56 79,55 145,52 37,44 318,00 673,07
Bron: REBIS, 2004.

4.4 GRONDPRIJS
Van de totale investeringskosten bij een bedrijfsverplaatsing vormen de kosten voor de grond een relatief klein
deel. Toch speelt deze vestigingsfactor een niet onbelangrijke (psychologische) rol bij de locatiekeuze van bedrij-
ven. De gemiddelde vierkante-meterprijs van bedrijventerreinen (prijspeil 31-12-2003) in Limburg bedraagt circa
80 euro17 met een gemiddelde marge van 68 tot 92 euro. De laatste jaren zijn de grondprijzen sterk toegenomen.
In 2003 heeft echter een afvlakking van de groei plaatsgevonden. In 2001 en 2002 lag de groei van de gemiddel-
de prijs nog boven de 20%; in 2003 bedroeg de toename van de gemiddelde prijs voor een vierkante meter bedrij-
ven-terrein bijna 7%.
Limburg versus Nederland eind 2002

Eind 2002 lag de prijsmarge in Limburg met 55,- tot 70,- euro onder het landelijk gemiddelde. De gemiddelde prijs
in Nederland voor een vierkante meter bedrijventerrein lag eind 2002 tussen 81 en 97 euro. Alleen de drie noor-
delijke provincies en Zeeland (variërend tussen 29 en 51 euro) hadden een lagere gemiddelde grondprijs. De prij-
zen in de Randstad, Utrecht (162-194), Zuid-Holland (156-173) en Noord-Holland (104-135), zijn twee- tot driem-
aal hoger dan in Limburg.
Limburg en de regio’s
Binnen Limburg bestaan enige verschillen tussen de regio's. Zo ligt de gemiddelde prijs in de Westelijke Mijnstreek
met gemiddeld 99 euro boven het Limburgs gemiddelde. In deze regio hebben de bedrijventerreinen Bedrijvenstad
Fortuna en Technoport Europe een relatief grote invloed op de prijs. De prijs per vierkante meter bedrijventerrein
is met 61 euro het goedkoopst in de regio Maastricht & Mergelland. In Noord- en Midden-Limburg ligt de gemid-
delde prijs per vierkante meter rond het Limburgs gemiddelde van 80 euro.
Grondprijs naar soort bedrijventerrein

De absolute geregistreerde minimum- en maximumprijs in Limburg ligt rond de 20 euro respectievelijk 170 euro.
Op te merken is dat de prijs in grote mate bepaald wordt door de ligging en functie van het terrein. Zo ligt de gemid-
delde prijs voor een vierkante meter op de stedelijke bedrijventerreinen tussen 70 en 101 euro. Op de kwalitatief
hoogwaardige bedrijvenparken (met veel groen, speciale aandacht voor uitstraling van gebouwen en omgeving) lig-
gen de prijzen gemiddeld met 85 tot 139 euro hoger. In deze laatste categorie lopen de prijzen op tot maxima van
170 euro (Noorderpoort) voor de meest hoogwaardige terreinen. Voor logistiek-/industriële terreinen ligt de prijs
per vierkante meter daarentegen iets lager (67 en 81 euro). Dit geldt ook voor regionaal verzorgende terreinen in
het landelijk gebied (70 tot 74 euro). Kavels op lokale bedrijventerreinen in het landelijk gebied zijn met 62 tot 78
17
De gemiddelde prijs is de gewogen (koop)prijs in euro per vierkante meter bedrijventerrein in Limburg op basis van de uitgifte
van kavels in 2003 en nog beschikbare kavels (totale beschikbare voorraad) per 31-12-2003, exclusief BTW. De prijsgegevens
worden berekend op basis van bestaande bedrijven-terreinen waar nog restcapaciteiten voorhanden zijn; ‘volle’ en/of geplande
terreinen worden dus buiten beschouwing gelaten. Op te merken is dat het om een indicatie gaat; de prijzen zijn veelal een
onderhandelingsonderwerp.

euro het goedkoopst. Opvallend is de relatief hoge prijs voor functiespecifieke terreinen ten behoeve van het logis-
tieke cluster (78 tot 112 euro). Dit relatief hoge prijspeil wordt door de hoge gemiddelde vierkante-meterprijs op
Trade Port en Trade Port West in Venlo bepaald. Een beeld dat steeds vaker voorkomt, is differentiatie in prijs. Op
een bedrijventerrein wordt voor kavels die gunstig liggen (wat betreft bereikbaarheid en zichtlocatie) een hogere
prijs gevraagd dan voor kavels die wat verder 'achteraf' liggen of kavels die een minder courante vorm hebben.
Staat 4.9 Grondprijs bedrijventerrein in euro per m2 (excl. BTW), eind 2003
Min. prijs Max. prijs Gemiddeld

Prijspeil naar regio
Noord-Limburg 69,- 93,- 81,-
Midden-Limburg 72,- 88,- 80,-
Zuid-Limburg 66,- 94,- 80,-
- Westelijke Mijnstreek 80,- 118,- 99,-
- Parkstad Limburg 65,- 93,- 79,-
- Maastricht & Mergelland 53,- 68,- 61,-
Prijspeil naar categorie

Functiespecifieke terreinen 74,- 105,- 89,-
- agribusiness cluster 60,- 74,- 67,-
- logistiek cluster 78,- 112,- 95,-
Stedelijke terreinen 70,- 101,- 86,-
Logistiek-/industriële terreinen 67,- 81,- 74,-
Landelijk gebied 65,- 77,- 71,-
- regionaal verzorgende terreinen 70,- 74,- 72,-
- lokale terreinen 62,- 78,- 70,-
Prijspeil naar segment

Bedrijvenpark 85,- 139,- 112,-
Modern gemengd 64,- 83,- 73,-
Gemengd plus 66,- 80,- 73,-
Transport- en distributie 77,- 110,- 94,-
Limburg 68,- 92,- 80,-
Bron: REBIS, 2004.

Limburg versus aangrenzend buitenland
De prijzen per vierkante meter van bedrijfskavels in het aangrenzende buitenland liggen lager dan in Nederland.
Dat geldt met name voor de Belgische regio’s zoals Limburg en Luik. Hier is het prijsniveau beduidend lager met
een gemiddelde prijs van 30 à 40 euro. Bij het vergelijken van cijfers dient te worden opgemerkt dat dit moeilijk is,
omdat niet altijd van dezelfde definitie van het begrip 'bouwrijp' wordt uitgegaan. Zo zijn bijvoorbeeld de kosten voor
ontsluiting en/of aansluiting van nutsvoorzieningen, vergunningen, en belasting niet altijd in de grondprijs verdis-
conteerd. De grondprijzen in Duitse grensregio's zijn moeilijker te achterhalen, omdat die vaker per situatie worden
bepaald. Indicatief kan worden gesteld dat de prijzen daar lager zijn dan in Nederland, alhoewel de toplocaties,
langs de autosnelweg, naar het 'Nederlandse' niveau neigen. Momenteel voert Etil een vergelijkbare bedrijventer-
reinenmonitor in de Duitse grensregio uit. In de rapportage van volgend jaar zal het mogelijk zijn prijsgegevens
over de Duitse grensregio c.q. regio Aken (regio Aken 46 gemeenten: Aken, Kreis Aken, Kreis Heinsberg, Kreis
Duren en Kreis Euskirchen) te geven.
4.5 PLANNEN PER 31-12-2003
Eind 2003 waren verschillende plannen voor uitbreiding van bestaande c.q. aanleg van nieuwe (openbare) bedrij-
venterreinen bekend. In Limburg bestaan in totaal circa 955 bruto ha aan plannen. Daarbij is op te merken dat het
zowel om concrete plannen gaat met een hoge haalbaarheidsfactor alsook om plannen die nog in een studiefase
zitten. Bij een aantal plannen is echter de exacte grootte van het terrein en het jaar van eerste uitgifte nog niet
bekend. Van de 955 bruto ha aan plannen voor openbare bedrijven-terreinen is circa driekwart als ‘hard’ te kwali-
ficeren; het plan ‘Graetheide’ is het enige grootschalige plan dat niet ‘hard’ is.
In Noord-Limburg bestaan concrete plannen voor nieuwe terreinen ter aanvulling op de 'Trade Port-familie', name-
lijk Trade Port Noord I en II. Het nieuw te ontwikkelen Trade Port Oost is als niet-terstond uitgeefbaar terrein reeds
in de bedrijventerreinenvoorraad opgenomen. De gemeente Venlo wil een deel van Trade Port Noord ontwikkelen
ten behoeve van logistieke bedrijven en schone, lichte industrie. Een ander deel zal ‘campusachtig’ vorm gegeven
worden ten behoeve van ICT-bedrijven en dienstverleners; dit zal in een ruim aan te leggen bos komen te liggen.
Daarnaast bestaan er in Venlo plannen om het bedrijventerrein Veegtes uit te breiden. Verder bestaan er nog plan-
nen in Venray (Smakterheide III). In totaal gaat het in Noord-Limburg om circa 385 ha aan plannen.
In Midden-Limburg bestaan momenteel plannen voor twee nieuwe bedrijventerreinen (Kampershoek-Noord in

Weert en een nieuw terrein bij het Ei van St. Joost tussen Echt en Maasbracht). Daarnaast bestaan er ook plan-
nen om het bedrijventerrein Leuken-Noord uit te breiden in Weert. In Midden-Limburg gaat het om circa 170 ha aan
plannen.

In Zuid-Limburg bestaan momenteel met name in de Westelijke Mijnstreek plannen voor een nieuw aan te leggen
bedrijventerrein ten oosten van de luchthaven Maastricht Aachen Airport. Daarnaast is DSM-Graetheide nog altijd
gereserveerd ten behoeve van de uit-breidingsbehoefte van het chemiecluster. De werkelijke realisatie van dit laat-
ste terrein, 190 ha groot, is onzeker. In Parkstad Limburg is een uitbreidingslocatie voorzien bij het bedrijventerrein
Hendrik in Brunssum. In de regio Maastricht & Mergelland bestaan twee plannen; een nieuw bedrijventerrein tegen
de Belgische grens ten westen van Maastricht (Lanakerveld) en een nieuw bedrijventerrein in Eijsden
(Panneslager). In Zuid-Limburg gaat het in totaal om circa 400 ha aan plannen.
Naast deze plannen voor nieuwe terreinen heeft Chemelot plannen om delen van haar bedrijven-terrein (voorma-
lig DSM-terrein) open te stellen voor andere bedrijfsvestigingen. Het gaat hier echter met name om chemische
bedrijven en chemiegelieerde bedrijven. Dat neemt niet weg dat aan de rand van het Chemelot-terrein ook ande-
re ondersteunende bedrijven zich zouden kunnen vestigen. Chemelot gaat onderzoeken hoe de onbebouwde delen
beter benut kunnen worden. Daarbij gaat het enerzijds om circa 25 ha aan de rand van het DSM-terrein nabij het
bedrijventerrein Beeker Hoek in Beek en anderzijds om circa 150 ha op meer centrale locaties op het Chemelot-
terrein. Met name bij deze laatste locaties bestaan beperkingen ten aanzien van milieu en veiligheid, waarbij deze
terreinen niet vrij beschikbaar zijn (milieu- en veiligheidsvoorschriften, chemie-bedrijven).
4.6 AANBOD BEDRIJFSONROEREND GOED OP BEDRIJVENTERREINEN
In het kader van bedrijfsvestiging is naast de beschikbare voorraad in principe ook het aanbod van bedrijfsonroe-
rend goed op reeds in het verleden uitgegeven kavels van belang. Etil volgt sinds een jaar de ontwikkelingen op de
bedrijfsonroerendgoedmarkt. Hierdoor zijn vanaf 2003 uitspraken mogelijk over het aanbod aan bedrijfspanden op
Limburgse bedrijventerreinen. Eind 2003 werden op de Limburgse bedrijventerreinen circa 280 panden met een
totale bedrijfsruimte van circa 567.000 m2 door bedrijfsmakelaars actief op de markt aangeboden. Het zijn vooral
bedrijfspanden en beperkt kantoor- en winkelpanden. De volgende staat geeft een overzicht van het aanbod aan
panden op bedrijventerreinen in Limburg dat actief door bedrijfsmakelaars op de markt werd aangeboden eind
2003.
Staat 4.10 Aanbod bedrijfsonroerendgoed op Limburgse bedrijventerreinen, eind 2003
Soort panden Aantal Oppervlakte totale bedrijfsruimte in m2

Winkelpanden 10 15.000
Kantoorpanden 54 39.000
Bedrijfspanden 217 513.000
Totaal 281 567.000
N.B. Oppervlaktegegevens zijn afgerond op duizendtallen.
Bron: Etil, BOG-monitor Limburg, 2004.

Vestigingen en werkgelegenheden 5
5.1 INLEIDING
Een groot gedeelte van de Limburgse werkgelegenheid is te vinden op bedrijventerreinen. Daarom wordt in dit vijf-
de en laatste hoofdstuk specifiek ingegaan op de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen
op de Limburgse bedrijventerreinen. Ook komt de bedrijvendynamiek op de bedrijventerreinen aan bod18.
5.2 VESTIGINGEN
In 2003 bedroeg het aantal vestigingen op de ruim 200 Limburgse bedrijven-terreinen circa 6.000, dit is gelijk aan
10,5% van het totaal aantal vestigingen in Limburg. Het aantal vestigingen op de bedrijventerreinen is in één jaar
tijd met circa 50 toegenomen (0,8%), deze toename is iets groter dan het gemiddelde in Limburg van 0,6%.
Landbouw
Limburg
Winning van delfstoffen
Industrie Bedrijventerreinen
NUTS-bedrijven
Bouwnijverheid
Handel
Horeca
Vervoer, opslag en comm.
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur, overheid.
Onderwijs
Gezondheids-, welzijnszorg
Overige dienstverlening
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Figuur 5.1 Vestigingenstructuur bedrijventerreinen 2003 in %

Bron: VRL-Etil, 2004.
Op bedrijventerreinen zijn van oudsher veel vestigingen te vinden in de industrie, logistiek, bouw en handel, zeker
in relatieve termen. Opvallend is verder dat de zakelijke dienstverlening meer en meer vestiging op een bedrijven-
terrein overweegt.
18
De Provincie Limburg participeert vanaf 2002 in het Vestigingenregister Limburg (VRL), hierdoor is het mogelijk om in de voor-
liggende rapportage uitspraken te doen over vestigingen- en werkgelegenheids-structuren en ontwikkelingen op de Limburgse
bedrijventerreinen. Voor meer informatie over vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en ontwikkelingen in Limburg in het
algemeen wordt verwezen naar de rapportage: E,til; Limburg aan het Werk, 2004.

Evenals in de overige provincies in Nederland is ook in Limburg sprake van een ‘verkantorisering’ van de bedrij-
venterreinen. Op de Limburgse bedrijventerreinen is het vestigingenaandeel van de sectoren commerciële en niet-
commerciële dienstverlening, detailhandel en horeca in de laatste vijf jaar toegenomen van 28% in 1998 tot 32%
in 200319.
5.3 WERKGELEGENHEID
De werkgelegenheid op de bedrijventerreinen bedraagt in 2003 ruim 147.000 banen (fulltime, parttime en uitzend-
krachten) waarvan 137.000 fulltime arbeidsplaatsen (12 uur en meer per week werkzaam). Daarmee is 29% van
de totale Limburgse werkgelegenheid op bedrijven-terreinen te vinden. Ten opzichte van 2002 is de werk-gele-
genheid met 2% iets sterker afgenomen dan gemiddeld in Limburg (-1,8%).
De werkgelegenheids-structuur laat een ander beeld zien dan de vestigingen-structuur. De werkgelegenheids-
structuur op de Limburgse bedrijventerreinen wordt in grote mate bepaald door de industriële sector; 43% van de
werkgelegenheid op de Limburgse bedrijventerreinen is te vinden in de industriële sector. Ondanks het relatief
grote aantal vestigingen in de (groot)handel, werken slechts relatief weinig mensen op bedrijven-terreinen in deze
sector.
Landbouw
Limburg
Winning van delfstoffen
Industrie Bedrijventerreinen
NUTS-bedrijven
Bouwnijverheid
Handel
Horeca
Vervoer, opslag en comm.
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Openbaar bestuur, overheid.
Onderwijs
Gezondheids-, welzijnszorg
Overige dienstverlening
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Figuur 5.2 Werkgelegenheidsstructuur bedrijventerreinen 2003 in %

19
Sectoren die wel op bedrijventerreinen ‘thuis horen’ zijn: industrie, bouwsector, groothandel en de transportsector.

5.4 DYNAMIEK EN ONTWIKKELING
De bedrijvendynamiek op bedrijventerreinen is beduidend groter dan gemiddeld in Limburg. De totale dynamiek

bedraagt voor 2002-2003 in totaal 64,0%20, namelijk:
— oprichtingen 4,2%
— opheffingen 5,1%
— vestiging op bedrijventerreinen 5,7%
— vertrek vanaf bedrijventerreinen 3,9%
— bedrijven met werkgelegenheidstoename 19,0%
— bedrijven met werkgelegenheidsafname 26,1%
Staat 5.1 Dynamiek op bedrijventerreinen 2002-2003
Vestigingen Werkgelegenheid
Absoluut In % Absoluut In %
Stand april 2002 5.970 150.190
Vestiging +340 +5,7 +6.200 +4,1

Vertrek -230 -3,9 -3.360 -2,2
Saldo +110 +1,8 +2.840 +1,9
Oprichting +250 +4,2 +1.230 +0,8

Opheffing -310 -5,1 -4.240 -2,8
Saldo -60 -0,9 -3.010 -2,0
Werkgelegenheidstoename reeds gevestigde bedrijven* 1.140 19,0 +6.260 +4,2

Werkgelegenheidsafname reeds gevestigde bedrijven* 1.560 26,1 -9.150 -6,1
Saldo -2.890 -1,9
Eindsaldo +50 +0,8 -3.060 -2,0
Stand april 2003 6.020 147.130

* Betreft bedrijven die zowel in april 2002 alsook in april 2003 op bedrijventerreinen waren gevestigd.
Opmerkingen: - afgerond op tientallen.
- werkgelegenheid: fulltime, parttime en uitzendkrachten.
20
De totale dynamiek wordt berekend als optelsom van het percentage oprichtingen, opheffingen, vestigers, vertrekkers, aantal
bedrijven met een werkgelegenheidstoename en het aantal vestigingen met een werkgelegenheidsafname.

Oprichtingen en opheffingen
Het aantal tussen 2002 en 2003 opgerichte bedrijven c.q. vestigingen op bedrijventerreinen bedroeg circa 250
(4,2%). Dit percentage ligt onder het Limburgs gemiddelde van 6,9%. De daaraan verbonden werkgelegenheids-
toename bedroeg 1.230 banen (0,8%). Ook dit percentage ligt onder het Limburgs gemiddelde (1,6%).
Het aantal opgeheven bedrijven c.q. vestigingen in 2002-2003 bedroeg 310 (5,1%)21. Dit ging gepaard met een
werkgelegenheids-verlies van 4.240 banen (2,8%). Het werkgelegenheidsverlies op bedrijventerreinen als gevolg
van bedrijfs-opheffingen lag daarmee in de buurt van het Limburgs gemiddelde van 2,9%. Het aantal oprichtingen
was kleiner dan het aantal opheffingen, zodat het aantal vestigingen op bedrijventerreinen afnam met 0,9% (-60
vestigingen). Het werkgelegenheidssaldo als gevolg van oprichtingen en opheffingen bedroeg (-3.010 banen ofte-
wel –2,0%).
Inkomende en uitgaande verhuisbewegingen

In 2002-2003 hebben zich ruim 340 bedrijven van elders in Limburg op een bedrijventerrein gevestigd (5,7%).
Daartegenover vetrokken ruim 230 bedrijven naar andere locaties in Limburg (3,9%). Dankzij deze verhuisbewe-
gingen nam het aantal vestigingen op bedrijventerreinen toe met 110 (1,8%). Deze verhuisbewegingen hadden tot
gevolg dat de werkgelegenheid op de bedrijventerreinen toenam met ruim 2.840 banen (1,9%); bestaande uit het
vertrek van 3.360 banen naar elders en de komst van 6.200 banen van elders.
Ontwikkeling bij bestaande vestigingen

In 2002-2003 is op de Limburgse bedrijventerreinen bij 1.140 vestigingen (19,0%) de werk-gelegenheid toegeno-
men. Daartegenover is de werkgelegenheid bij 1.560 vestigingen (26,1%) afgenomen. Doordat op bedrijventerrei-
nen relatief meer grotere bedrijven zijn gelegen, is de vestigingendynamiek bij bestaande bedrijven op bedrijven-
terreinen groter dan gemiddeld in Limburg. Bij kleinere vestigingen met een of twee arbeidsplaatsen zal het aan-
tal arbeidsplaatsen minder snel veranderen dan bij grotere vestigingen. De werkgelegenheid bij bestaande bedrij-
ven is in totaal met 2.890 banen (-1,9%) afgenomen; bestaande uit een toename van 6.260 (4,2%) en een afname
van 9.150 banen (-6,1%).
Het inkomend vestigingssaldo was in de periode 2002-2003 onvoldoende om het verlies aan arbeidsplaatsen, als
gevolg van het grote aantal opheffingen en het verlies aan arbeids-plaatsen bij bestaande bedrijfsvestigingen, te
compenseren.
21
Opheffingen: Aantal vestigingen die in een bepaalde periode in een gemeente zijn opgeheven. Het betreft niet alleen faillisse-
menten, maar ook opheffingen als gevolg van het ontbreken van opvolgers en/of het ‘vrijwillig stoppen’.

Bijlagen

72
BIJLAGE 1 KENCIJFERS BEDRIJVENTERREINEN; STAND PER 31-12-2003 EN UITGIFTE IN 2003
Bruto Netto Uitgifte Rest- Terstond Niet-terstond Optie Vrije Prijs Prijs
2003 capaciteit uitgeefbaar uitgeefbaar kavels min max
Noord-Limburg
Arcen en Velden
Spikweien 25,51 21,75 - 0,77 0,23 0,55 - 0,23 25 55
Beesel
Maasveld 9,63 8,94 - - - - - - - -
Molenveld 23,76 19,85 - - - - - - - -
Roversheide 35,93 29,55 - - - - - - - -
Totaal Beesel 69,32 58,34 - - - - - - - -
Bergen
De Flammert 41,82 34,35 - 0,53 0,53 - - 0,53 27 34
Gennep
De Grens 37,22 30,99 - 4,36 4,36 - - 4,36 55 55
Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

De Groote Heeze 19,88 15,93 - 0,34 0,34 - - 0,34 55 65
De Heij 6,52 6,14 - - - - - - - -
Drie Kronen 22,34 22,01 - - - - - - - -
Hoogveld (Gennep) 33,03 23,35 - - - - - - 55 55
Moutstraat 1,15 1,15 - - - - - - - -
Ovenberg 18,46 16,65 - - - - - - - -
Totaal Gennep 138,60 116,21 - 4,70 4,70 - - 4,70 165 175
Helden
Bedrijvenpark J.F. Kennedylaan 18,04 12,98 - 7,46 - 7,46 - - 64 64
I.T. Beringe 77,46 58,27 - 1,56 1,56 - 1,10 0,46 36 42
I.T. Panningen 65,56 58,69 - 14,83 0,48 14,35 0,48 - 59 62
Totaal Helden 161,06 129,94 - 23,85 2,04 21,81 1,58 0,46 159 168
Horst aan de Maas

Bosserhof (Lottum) 4,83 3,62 - - - - - - - -
De Asdonck 6,57 6,04 - 1,98 1,98 - - 1,98 60 74
Hagelkruis 5,61 4,31 - 0,15 0,15 - - 0,15 45 45
Hoogveld (Horst) 42,54 35,64 - 2,00 2,00 - - 2,00 60 74
Hoogveld-Oost 15,21 11,90 - 4,97 4,97 - 1,15 3,82 60 74
Melderlosche Weiden 26,24 20,86 1,41 4,91 4,50 0,41 - 4,50 60 74
Venrayseweg II 23,43 18,22 - - - - - - 60 74
Totaal Horst aan de Maas 124,43 100,59 1,41 14,01 13,60 0,41 1,15 12,45 345 415
Kessel
De Kruisberg 4,85 4,85 - - - - - - - -
Karreweg 8,29 7,81 - - - - - - - -
Totaal Kessel 13,14 12,65 - - - - - - - -
Maasbree
De Kieën 15,41 14,66 - - - - - - 50 50
De Schor 25,62 21,63 - 3,55 0,83 2,72 - 0,83 50 50
Totaal Maasbree 41,04 36,29 - 3,55 0,83 2,72 - 0,83 100 100
Meerlo-Wanssum
Haven- en industrieterr. Wanssum 56,01 43,54 0,30 1,91 0,32 1,58 - 0,32 - -
Tienray 20,09 19,39 - - - - - - - -
Totaal Meerlo-Wanssum 76,10 62,93 0,30 1,91 0,32 1,58 - 0,32 - -
Meijel
De Wielen (I+II) 13,19 10,30 - 0,28 0,28 - - 0,28 30 30
Mook en Middelaar
Hoeveveld (Middelweg) 9,86 9,10 - - - - - - - -
Korendal 14,88 14,12 - 5,38 - 5,38 - - - -
Totaal Mook en Middelaar 24,74 23,22 - 5,38 - 5,38 - - - -
Sevenum
Berghem 20,25 16,88 - 2,34 - 2,34 - - 50 61
Berghem Zuid 6,10 6,10 0,71 4,29 - 4,29 - - 50 61
Totaal Sevenum 26,34 22,98 0,71 6,64 - 6,64 - - 100 122
Venlo
Emmaplein e.o. 7,64 7,13 - - - - - - - -
Erkenkamp 1,61 1,61 - - - - - - - -

Geloërveld 25,56 22,13 - - - - - - - -
Genooijerbergen 53,43 51,73 - - - - - - - -
Hagerhof 18,04 16,84 - - - - - - - -
73
74
Kaldenkerkerweg 26,96 26,68 - - - -
Keulse barierre 36,06 30,50 - - - - - - - -
Noorderpoort 12,91 9,46 0,14 1,82 1,82 - 1,07 0,76 100 170
Pannenberg 8,38 7,32 - 6,62 6,62 - 0,63 5,99 70 75
Trade Port Oost 34,08 26,45 - 26,45 12,59 13,87 12,59 - 90 133
Trade Port West 289,94 207,12 8,42 14,46 14,46 - 12,47 1,99 72 104
Ubroek 11,25 8,23 1,34 6,38 6,38 - 3,47 2,91 50 101
Veegtes 85,35 71,96 - 0,93 - 0,93 - - 72 72
Venlo Trade Port 294,07 238,49 0,72 4,59 4,59 - 3,59 1,00 85 85
Windhond 22,59 21,87 - - - - - - - -
Witveld 17,21 15,51 - - - - - - - -
Totaal Venlo 945,09 763,03 10,62 61,26 46,47 14,79 33,81 12,66 539 740
Venray
ABT Ysselsteyn 9,71 8,60 - 3,53 3,08 0,45 1,74 1,33 52 57
De Brier 10,81 9,95 - - - - - - - -
De Hulst I 18,40 17,00 - - - - - - - -
De Hulst II 25,40 21,47 - 21,47 19,39 2,07 - 19,39 78 130

Keizersveld 40,87 33,40 0,45 2,08 2,08 - - 2,08 72 78
Smakterheide I 137,66 122,80 2,07 - - - - - 64 64
Smakterheide II 32,08 25,41 4,81 9,65 9,65 - 8,11 1,55 69 69
Witte Vennen 30,20 27,82 - - - - - - - -
Zuivelfabriek 2,56 2,56 - - - - - - - -
Totaal Venray 307,68 269,01 7,34 36,73 34,20 2,53 9,85 24,35 335 398
Totaal Noord-Limburg 2.008,06 1.661,61 20,38 159,62 103,21 56,41 46,39 56,82 1.825 2.237
Midden-Limburg
Ambt Montfort
Borg-Grens 3,78 3,78 - 2,77 2,77 - - 2,77 - -
Middenweg/Kom 12,03 11,83 - - - - - - 25 35
’t Sittert 4,86 4,86 - 2,43 - 2,43 - - - -
Totaal Ambt Montfort 20,67 20,47 - 5,20 2,77 2,43 - 2,77 25 35
Echt-Susteren
De Berk 65,99 55,26 1,40 12,86 12,86 - - 12,86 75 85
De Loop 61,62 48,85 0,39 16,06 6,81 9,25 - 6,81 75 125
Dieterderweg 20,88 18,60 - - - - - - - -

Wolfskoul 18,73 16,80 - - - - - - - -
Totaal Echt-Susteren 167,22 139,51 1,79 28,91 19,67 9,25 - 19,67 150 210
Haelen
Heythuyserweg Horn 3,69 3,62 - - - - - - - -
Windmolenbos 33,24 29,20 - 4,90 - 4,90 - - 57 57
Zevenellen (EPZ Buggenum) 91,58 62,70 0,65 28,28 - 28,28 - - - -
Totaal Haelen 128,51 95,52 0,65 33,18 - 33,18 - - 57 57
Heel
BP kern Panheel 27,78 25,45 - 1,94 1,94 - - 1,94 - -
Haven Wessem 27,34 10,58 - - - - - - - -
Kanaal Wessem-Nederweert 28,31 25,40 - 1,10 - 1,10 - - - -
Modulu 4,79 4,41 - - - - - - - -
Totaal Heel 88,22 65,85 - 3,04 1,94 1,10 - 1,94 - -
Heythuysen
Bosstraat (Grathem) 0,81 0,81 - - - - - - - -
Ellerweg (Kelpen - Oler) 14,53 13,21 - - - - - - - -
Heythuysen-West 9,11 8,51 - 4,50 4,50 - - 4,50 75 75
Kelperheide (Kelpen-Oler) 11,67 10,63 - 2,56 2,56 - - 2,56 75 75
Kern Baexem 0,92 0,86 - 0,13 0,13 - - 0,13 75 75
Op de Kouk 3,76 3,45 - 0,13 0,13 - - 0,13 75 75
St Anthoniusstraat (Baexem) 2,20 2,04 - - - - - - - -
Totaal Heythuysen 43,01 39,51 - 7,33 7,33 - - 7,33 300 300
Hunsel
BT Ittervoort 58,20 50,32 - - - - - - 42 42
Maasbracht
5e Kraaiveld 2,52 2,17 - - - - - - 45 45
Koeweide 51,49 36,53 - - - - - - - -
Mortelskoel 6,78 5,74 - - - - - - - -

Oude Maas 14,08 13,20 - - - - - - - -
Veestraat 7,69 5,42 - - - - - - - -
Totaal Maasbracht 82,56 63,06 - - - - - - 45 45
75
76
Nederweert
Aan Veertien 37,61 31,74 - - - - - - - -
Hulsenweg (Budschop) 8,19 7,65 - - - - - - 23 23
Ketelaarsweg 8,81 7,77 - - - - - - - -
Pannenweg 19,43 14,89 - - - - - - 27 29
Pannenweg West 47,01 27,10 0,63 26,47 - 26,47 - - - -
Totaal Nederweert 121,05 89,15 0,63 26,47 - 26,47 - - 50 52
Roerdalen
BT Vlodrop 1,47 1,30 - - - - - - - -
Stationsweg 18,99 16,98 - - - - - - 32 32
Totaal Roerdalen 20,45 18,28 - - - - - - 32 32
Roermond
Broekhin 10,36 9,43 - - - - - - 84 84
Designer Outlet Roermond 16,07 16,07 - - - - - - - -
Heystert 4,01 3,67 - - - - - - - -
Kitskensberg 6,57 6,57 - - - - - - - -

Maalbroek 3,19 3,19 - - - - - - - -
Merum 10,46 9,40 1,43 1,05 1,05 - 0,22 0,83 80 90
Pr. Bernhardstr. (Gebroek Heide) 4,65 4,53 - - - - - - - -
Roerstreek Noord 146,76 136,83 - - - - - - 35 40
Roerstreek Zuid 42,41 37,22 8,56 21,78 21,78 - 2,96 18,82 70 80
Solvay Zuid 12,72 12,72 - 12,72 - 12,72 - - - -
Spickerhoven I 8,01 7,73 - - - - - - - -
Spickerhoven II 7,16 5,80 - - - - - - 61 90
Vrijveld 23,20 21,19 - - - - - - - -
Willem-Alexander 89,32 63,68 - - - - - - - -
Totaal Roermond 384,88 338,02 9,99 35,55 22,83 12,72 3,18 19,66 330 384
Roggel en Neer
B.T. Heldenseweg 5,68 5,35 - 0,60 0,60 - 0,60 - 42 42
Bedrijventerrein Laak 14,19 13,09 0,35 2,48 2,48 - - 2,48 42 42
I.T. Soerendonck (Hanssum) 5,40 5,13 - - - - - - 42 42
Totaal Roggel en Neer 25,28 23,58 0,35 3,07 3,07 - 0,60 2,48 126 126
Swalmen
Breden Ars 6,27 5,20 - - - - - - - -
Reubenberg 42,36 39,85 - 1,18 - 1,18 - - 36 36
Totaal Swalmen 48,63 45,05 - 1,18 - 1,18 - - 36 36
Thorn
Meers 7,77 7,64 - - - - - - - -
Weert
Centrum Noord 14,87 11,55 0,15 5,28 5,12 0,16 0,96 4,16 90 165
De Kempen 114,78 100,93 - 27,52 6,69 20,83 2,12 4,57 75 75
Kampershoek 87,93 65,14 1,14 6,03 3,03 3,00 0,82 2,21 75 105
Kanaalzone I 26,71 24,43 - - - - - - - -
Kanaalzone II 40,44 37,73 - - - - - - - -
Kanaalzone III 24,52 24,52 - - - - - - - -
Leuken-Noord 89,18 71,14 - 0,24 - 0,24 - - - -
Roermondseweg 29,65 24,62 - 0,06 - 0,06 - - - -
Savelveld/Industrieweg 25,44 23,20 - - - - - - - -
Vrakker 1,40 1,33 - - - - - - - -
Totaal Weert 454,91 384,59 1,29 39,12 14,84 24,29 3,90 10,94 240 345
Totaal Midden-Limburg 1.651,37 1.380,55 14,70 183,05 72,45 110,61 7,67 64,78 1.433 1.664
Westelijke Mijnstreek
Beek
Beeker Hoek 34,97 29,91 - 0,66 0,66 - - 0,66 62 140
BMAA 19,98 15,68 - 1,34 1,34 - - 1,34 - -
Technoport Europe (TPE) 61,57 43,61 1,28 4,90 4,90 - 0,09 4,81 100 100
Totaal Beek 116,52 89,20 1,28 6,90 6,90 - 0,09 6,81 162 240
Schinnen
De Breinder 14,41 9,79 - 2,34 2,34 - 0,44 1,90 77 77
Nagelbeek 1,19 1,19 - - - - - - - -
Totaal Schinnen 15,60 10,99 - 2,34 2,34 - 0,44 1,90 77 77
Sittard-Geleen
Bedrijvenstad Fortuna 46,53 36,39 0,20 31,71 31,71 - 0,46 31,25 82 130

Borrekuil 21,38 18,60 - 6,58 - 6,58 - - - -
Geerweg/Klaverstraat 2,08 2,05 - - - - - - - -
77
78
Geleenbeeklaan 0,64 0,61 - - - - - - - -
Groenseykerstraat 6,55 6,26 - - - - - - - -
Handelscentrum Bergerweg 58,14 53,98 - 0,68 0,68 - 0,68 - 31 57
Holtum-Noord 173,61 136,14 - 19,49 19,49 - 5,01 14,48 80 125
IJzeren Brug 3,34 3,13 - - - - - - - -
Industrial Park Swentibold 32,11 32,11 - 32,11 - 32,11 - - - -
Industriepark-Noord 155,91 144,01 - 1,52 1,52 - - 1,52 100 100
Kampstraat 9,04 8,83 - 0,45 0,45 - - 0,45 20 20
Krawinkel 41,07 31,16 - - - - - - - -
Sanderbout 1,53 1,53 - - - - - - - -
Sluisweg 31,06 27,69 - - - - - - - -
Tuinboulevard Gardenz 14,31 8,84 - - - - - - - -
Totaal Sittard-Geleen 597,30 511,31 0,20 92,53 53,84 38,69 6,15 47,69 313 432
Stein
Business Park Stein 65,53 44,66 1,05 1,61 0,69 0,92 - 0,69 45 75
Haven Stein 60,84 42,34 - 10,69 10,69 - 6,93 3,77 - -
Kerensheide 19,69 16,84 - - - - - - - -

Paalweg 8,64 7,81 - 0,92 0,92 - - 0,92 27 45
Sanderboutlaan 12,21 9,39 - 0,97 0,97 - - 0,97 - -
Schuttersstraat 3,54 3,32 - 0,56 0,56 - - 0,56 - -
Station Beek/Elsoo 1,69 1,44 0,20 0,63 0,63 - - 0,63 80 80
Totaal Stein 172,15 125,79 1,25 15,39 14,46 0,92 6,93 7,54 152 200
Totaal Westelijke Mijnstreek 901,56 737,28 2,73 117,16 77,56 39,61 13,61 63,95 704 949
Parkstad Limburg
Brunssum
Bouwberg 38,87 34,39 0,46 2,64 0,94 1,71 - 0,94 40 40
Emma (Brunssum) 12,33 10,84 - 2,03 - 2,03 - - 50 50
Hendrik e.o. 97,63 94,43 0,34 3,02 2,95 0,07 - 2,95 40 40
Houserveld (Haefland) 13,20 12,30 - - - - - - 40 40
Ora et Labora 42,40 42,05 - 2,36 - 2,36 - - 40 40
Rode Beek 11,63 10,76 0,26 0,93 0,93 - - 0,93 40 40
Totaal Brunssum 216,07 204,77 1,06 10,99 4,82 6,17 - 4,82 250 250
Heerlen
Avantis 49,76 27,72 - 25,63 25,63 - 0,20 25,43 80 150
Baaks-Soureth 9,23 8,47 - 1,11 1,11 - - 1,11 - -
Bedrijvenstrook Heerlerbaan 7,81 7,42 - - - - - - - -
Beitel 137,39 121,22 1,14 4,25 4,25 - - 4,25 50 65
Coriopolis 18,63 16,24 - 9,01 5,09 3,92 0,92 4,16 100 120
Crama 27,16 22,44 - 2,22 2,22 - 2,22 - 158 158
De Kissel 15,88 12,20 - - - - - - - -
De Koumen 47,41 42,93 - 1,59 1,59 - - 1,59 - -
De Vrank 41,91 33,50 - 11,89 2,81 9,08 - 2,81 70 90
Emma (Heerlen) 14,98 13,16 0,31 8,07 2,79 5,28 - 2,79 50 55
In de Cramer 15,17 13,68 - - - - - - - -
Molenberg 14,70 14,49 - - - - - - - -
Nieuw Einde 3,24 3,24 - - - - - - - -
Prinsenstraat e.o. 6,87 5,83 - - - - - - - -
Smitzerveld 13,55 10,97 - 2,33 - 2,33 - - - -
Ten Esschen 13,18 11,99 - 3,84 3,84 - - 3,84 33 52
Trilandis 56,45 45,79 0,61 38,54 20,45 18,09 0,56 19,89 65 95
Weggebekker 3,59 2,16 - - - - - - - -
Wijngaardsweg 23,70 22,14 - - - - - - - -
Totaal Heerlen 520,59 435,58 2,05 108,48 69,77 38,71 3,90 65,88 606 785
Kerkrade
Dentgenbach 114,65 109,66 - 6,61 6,61 - 4,11 2,50 - -
Euregiopark 5,15 4,92 - - - - - - 45 45
Haanrade Worm 16,91 16,47 - - - - - - - -
Julia 78,42 71,56 4,43 0,66 0,66 - 0,66 - 20 35
Locht 36,23 31,44 0,77 7,62 7,62 - - 7,62 63 68
Speckholzerheide 44,04 41,31 - 0,73 0,73 - - 0,73 34 34
Willem Sophia 33,70 32,88 - - - - - - - -
Totaal Kerkrade 329,10 308,24 5,21 15,62 15,62 - 4,76 10,85 162 182
Landgraaf
Abdissenbosch 58,11 48,01 0,31 - - - - - 40 50
Rukkenerweg 1,19 1,04 - - - - - - - -

Strijthagen 49,24 41,32 - - - - - - 40 50
Totaal Landgraaf 108,53 90,37 0,31 - - - - - 80 100
79
80
Nuth
De Horsel 64,78 56,17 1,97 0,35 0,35 - - 0,35 50 50
De Steeg 9,65 8,53 - - - - - - 32 32
Reuken 3,15 2,86 - - - - - - - -
Totaal Nuth 77,58 67,56 1,97 0,35 0,35 - - 0,35 82 82
Simpelveld
Bocholtzerweg 10,87 10,31 - 1,86 - 1,86 - - - -
Voerendaal
Lindelaufer Gewande 9,27 7,41 0,19 0,31 0,31 - 0,31 - 54 85
Totaal Parkstad Limburg 1.272,01 1.124,23 10,79 137,61 90,87 46,74 8,97 81,90 1.234 1.484
Maastricht & Mergelland

Eijsden
BT Eijsden 25,86 22,11 - - - - - - 43 43
BT Gronsveld 53,09 43,10 - 4,86 - 4,86 - - 43 43

Totaal Eijsden 78,96 65,21 - 4,86 - 4,86 - - 86 86
Gulpen-Wittem
Industrieweg 3,86 2,98 - - - - - - - -
Maastricht
Beatrixhaven 256,65 217,98 - 11,45 0,55 10,91 0,55 - - -
Bosscherveld 68,04 62,78 - - - - - - 32 32
Bosscherveld/Sandersweg 4,33 4,21 - - - - - - 34 34
Geusselt 12,68 6,80 - 0,71 - 0,71 - - - -
Heerderrein 1,04 0,87 - - - - - - - -
Heerderweg e.o. 3,87 3,67 - - - - - - - -
Maastricht-Eijsden 71,18 47,97 - 47,97 1,14 46,83 - 1,14 50 70
Malberg 6,40 6,18 - - - - - - - -
Randwyck-Zuid I 11,45 10,83 - 0,60 0,60 - 0,60 - 50 50
Randwyck-Zuid II 20,33 18,12 0,40 2,90 2,90 - 0,16 2,74 36 36
Scharn-Noord 12,93 9,53 0,46 - - - - - 41 50
Scharn-Noord-2 3,72 2,82 - 0,45 0,45 - - 0,45 41 50
Totaal Maastricht 472,61 391,77 0,86 64,08 5,64 58,44 1,31 4,33 284 322
Margraten
Aan de Fremme 34,34 28,91 - 5,39 5,39 - 0,28 5,11 97 97
Meerssen
Bamfordweg 8,16 7,64 - - - - - - - -
Kruisberg 3,93 3,71 - - - - - - - -
Meerstraat 10,62 9,52 - - - - - - - -
Weerterveld 7,92 5,94 - 0,23 0,23 - 0,09 0,14 100 125
Totaal Meerssen 30,64 26,81 - 0,23 0,23 - 0,09 0,14 100 125
Vaals
Selzerbeek 23,23 17,38 - 1,07 - 1,07 - - - -
Valkenburg aan de Geul

De Valkenberg 8,29 7,93 - - - - - - 80 80
Totaal Maastricht & Mergelland 651,93 540,99 0,86 75,63 11,26 64,37 1,68 9,58 647 710
Totaal Zuid-Limburg 2.825,50 2.402,51 14,39 330,40 179,68 150,72 24,26 155,42
Totaal Limburg 6.484,94 5.444,67 49,46 673,07 355,34 317,73 78,32 277,02
Bron: Etil, Provincie Limburg, REBIS, 2004.

81
82
BIJLAGE 2 UITGEGEVEN BEDRIJVENTERREINEN IN HA, 1999-2003
Door gemeenten uitgegeven Door particulieren uitgegeven

1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
Arcen en Velden
Spikweien 1,28
Beesel
Roversheide 0,94
Bergen LB
De Flammert 0,21
Gennep
De Grens 1,57 0,36 0,36
De Groote Heeze 1,08
De Heij 1,93
Totaal Gennep 1,08 1,57 0,36 0,36 1,93

Helden
BT J.F. Kennedylaan 0,45
I.T. Beringe 2,98 14,17 4,19 0,75
IT Panningen 0,50 2,23 0,50 2,02
Totaal Helden 3,92 16,39 4,68 0,75 2,02
Horst a/d Maas

De Asdonck 0,47
Hagelkruis 1,70
Hoogveld-Oost 2,31 2,52 1,25 0,98
Melderlosche Weiden 1,02 9,77 1,41
Venrayseweg 2,04 3,44
Totaal Horst a/d Maas 4,47 3,54 11,02 1,41 2,04 4,42
Maasbree
De Schor 1,21 1,14 0,34 0,20
Meerlo-Wanssum
Haven- en industrieterr. Wanssum 1,04 0,18 0,30 0,28 3,30
Tienray 3,20 0,20
Totaal Meerlo-Wanssum 4,23 0,18 0,30 0,28 3,50
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
Meijel
De Wielen I en II 0,16 1,35 0,59
Sevenum
Berghem 0,19 2,14
Berghem Zuid 0,71 1,09
Totaal Sevenum 0,71 1,28 2,14
Venlo
Geloerveld 0,85
Noorderpoort 0,28 0,24 0,62 0,14
Pannenberg 0,70
Trade Port West 2,34 18,14 6,60 0,62 8,42
Ubroek 0,34 0,72 0,61
Venlo Trade Port 0,15 0,97 0,10 1,48 0,72
ZON Fresh Park 0,78
Totaal Venlo 3,35 19,45 6,70 2,10 9,87 0,28 0,24 0,70 1,39 0,75
Venray
ABT Ysselsteyn 1,46
Keizersveld 2,12 5,27 1,27 0,55 0,45
Smakterheide I 6,06 7,91 2,07
Smakterheide II 4,69 1,00 4,81
Ysselsteyn 0,38
Totaal Venray 8,18 13,18 5,96 1,55 7,34 0,38 1,46
Totaal Noord-Limburg 22,58 54,35 26,42 16,16 19,62 2,60 4,85 10,54 4,99 0,75
Ambt Montfort
BT Middenweg/Kom 3,12
Echt-Susteren
De Berk 1,88 6,38 1,40 5,92
De Loop 1,03 3,96 0,39 0,85 0,68
Wolfskoul 0,60

Totaal Echt 1,88 1,03 10,34 1,79 2,39 6,60
83
84
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
Haelen
Windmolenbos 0,50 0,13
Zevenellen (EPZ Buggenum) 0,65
Totaal Haelen 0,50 0,13 0,65
Heel
ABP Panheel 1,83
Hunsel
BT Ittervoort 9,36 1,07
Maasbracht
5e Kraaiveld
0,47
Nederweert
Pannenweg 0,46
Pannenweg West 0,63
Totaal Nederweert 0,46 0,63

Roerdalen
Stationsweg 2,80
Roermond
Designer Outlet Roermond 16,07
Merum 0,52 3,95 2,40 1,43
Roerstreek Noord 0,32
Roerstreek Zuid 2,73 8,56 0,10
Spickerhoven II 1,83 1,66
Totaal Roermond 2,15 2,18 22,75 2,40 8,56 0,10 1,43
Roggel en Neer
Bedrijventerrein Laak 0,23 0,35
BT Heldenseweg 0,60 1,36 0,15
BT Laak 2,27 1,44
Totaal Roggel en Neer 2,87 2,80 0,15 0,23 0,35
Swalmen
Reubenberg 0,89 0,15 1,30
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
Weert
Centrum Noord 0,33 2,82 0,18 1,26 0,15
De Kempen 3,38 3,24 0,08
Kampershoek 9,94 11,03 0,57 1,14
Totaal Weert 13,66 17,09 0,26 1,83 1,29
Totaal Midden-Limburg 19,13 26,68 37,47 17,29 12,62 4,57 6,60 0,10 2,08
Beek
Beekerhoek 1,48 3,50
BMAA 0,33 0,48
Technoport Europe (TPE) 6,18 7,91 6,31 1,71 0,89 0,38
Totaal Beek 6,18 9,72 9,81 1,71 0,89 0,48 0,38
Schinnen
De Breinder 1,42 0,73 0,18 0,20
Sittard-Geleen
Bedrijvenstad Fortuna 0,32 1,59 0,91 0,20
Chemelot 0,88 5,07
Handelscentrum Bergerweg 2,20 0,43 0,31
Holtum-Noord 6,00 6,00
Industriepark-Noord 5,42 0,70 0,26
Kampstraat 0,87
Sluisweg 0,36
Totaal Sittard-Geleen 2,56 5,84 1,88 0,26 0,32 1,59 6,88 11,98 0,20
Stein
Business Park Stein 2,28 1,05 4,29 4,49 4,26
Haven Stein 0,99 2,09
Paalweg 1,16
Station Beek/Elsoo 0,20 0,61
Totaal Stein 2,28 1,25 6,06 5,49 2,09 4,26
Totaal Westelijke Mijnstreek 10,16 16,29 14,15 2,17 2,14 6,38 7,08 9,45 16,24 0,59

85
86
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
Brunssum
Bouwberg 0,60 0,27 0,67 0,53 0,46
Emma (Brunssum) 1,13 0,56
Hendrik e.o. 0,24 0,34
Houserveld 0,58 0,30 0,17
Rode Beek 0,62 0,27 0,26
Totaal Brunssum 2,92 0,57 0,84 1,61 1,06
Heerlen
Avantis 0,26 1,01
Beitel 2,13 1,73 1,14
Coriopolis 0,75 0,37 0,60
Crama 0,76 0,64 5,89
De Vrank 5,52
Emma (Heerlen) 0,91 0,89 1,01 1,39 0,31
Trilandis 6,10 0,61
Totaal Heerlen 8,21 1,90 9,24 9,61 1,44 1,01 0,61

Kerkrade
Dentgenbach 2,51 2,28 2,76
Euregiopark 0,46
Julia 0,67 0,97 3,12 3,90 4,11 4,43
Locht 12,82 2,42 6,86 0,24 0,77
Spekholzerheide 0,41
Totaal Kerkrade 16,21 4,71 10,30 0,24 0,77 0,97 3,12 3,90 4,11 4,43
Landgraaf
Abdissenbosch 1,85 0,67 0,34 0,31
Strijthagen 0,85
Totaal Landgraaf 2,71 0,67 0,34 0,31
Nuth
De Horsel 0,70 1,97
De Steeg 0,17
Totaal Nuth 0,17 0,70 1,97
1999 2000 2001 2002 2003 1999 2000 2001 2002 2003
Voerendaal
Lindelaufer Gewande 0,94 0,19 1,20
Totaal Parkstad Limburg 30,22 7,84 21,41 12,40 5,75 0,97 3,12 4,90 5,31 5,04
Eijsden
BT Eijsden 0,31 0,66 0,28 0,64
BT Gronsveld 0,28
Totaal Eijsden 0,31 0,66 0,28 0,64 0,28
Maastricht
Bosscherveld/Sandersweg 0,50 0,43 0,31
Randwyck-Zuid I 0,65
Randwyck-Zuid II 0,87 0,40
Scharn-Noord 0,73 0,46
Totaal Maastricht 1,23 0,43 1,18 0,65 0,46 0,40
Margraten
Aan de Fremme 4,25 0,40
Valkenburg aan de Geul

De Valkenberg 0,61 0,47 0,30
Totaal Maastricht & Mergelland 1,54 5,34 2,08 2,17 0,46 0,28 0,30 0,40
Totaal Zuid-Limburg 41,92 29,48 37,64 16,74 8,36 8,22 10,19 14,66 21,55 6,03
Totaal Limburg 83,63 110,50 101,53 50,19 40,60 14,79 15,05 31,80 26,64 8,87
Bron: Etil, Provincie Limburg, REBIS, 2004.

87
BIJLAGE 3 INDELING LIMBURG NAAR DE REGIO'S 2003
Bron: Etil, 2004.

BIJLAGE 4 RUIMTELIJKE SPREIDING BEDRIJVENTERREINEN IN LIMBURG
Bron: Etil, REBIS, Provincie Limburg, 2004.


Bedrijventerrein Aan Bod 2003

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bedrijventerrein Aan Bod 2003

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bedrijventerreinen aan bod

Maastricht, juni 2004

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 3

LIJST VAN STATEN

4 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

LIJST VAN FIGUREN

LIJST VAN BIJLAGEN

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 5

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 7

Voor 2003 ziet de 'Top 10' uitgifte er als volgt uit:

Naam gemeente Regio Uitgifte in 2003 Uitgifte in

1 (8)a Venlo Noord-Limburg 10,62 13

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 9

Beschikbare voorraad eind 2003

10 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

Per 31-12-2003 ziet de 'Top 10'-voorraad er als volgt uit:

Gemeente Regio Terstond beschikbare Oppervlakte

1 (1)a Heerlen Parkstad Limburg 69,77 65,88

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 11

12 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

Terstond uitgeefbaar Niet-terstond uitgeefbaar

’vrij’ en terstond uitgeefbaar

Bron: Etil, 2004.

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 13

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 15

De uitgifte- en voorraadgegevens zijn per bedrijventerrein opgenomen in de bijlage 2 evenals de gehanteerde

16 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

2.2 ACHTERGRONDEN KANTORENMARKT IN LIMBURG

2.2.1 Kantorenmarkt 2003

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 17

Aanbod (31-12) 138 +18% 5.100 +10%

Bron: diverse bronnen, 2004.

Staat 2.2 Gemeente top 5 aanbod kantoorruimte 31-12-2003

Gemeente Regio Oppervlakte

Bron: Etil, BOG-monitor, 2004.

18 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

Staat 2.3 Gemeente top 5 opname kantoorruimte 2003

Gemeente Regio Aantal Oppervlakte

Bron: Etil, BOG-monitor, 2004.

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 19

2.2.2 POL-aanvulling Diensten en Locaties

2.3 ACHTERGRONDEN BEDRIJVENTERREINEN IN LIMBURG

20 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

2.3.1 Duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 21

22 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

2.3.3 Veroudering en herstructurering

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 23

24 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

Staat 2.4 Herstructurering in Limburg naar regio, 2003

Bruto oppervlakte in ha:

Bron: REBIS, 2004.

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 25

TIPP (Tender-regeling Investering Programma's Provincies)

26 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

2.3.5 Nieuwe ontwikkelingsperspectieven

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 27

28 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

3.2 UITGIFTE LIMBURG VERSUS NEDERLAND EN OMLIGGENDE REGIO'S

Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003 29

0 50 100 150 200 250

30 Bedrijventerreinen an bod in Limburg; Monitor 2003

Staat 3.1 Kencijfers uitgifte, 1997-2003