www.koumakina2001.8m.

com

KPRL KRENLER
Gezer kpr deyimiyle de adlandrlan kprl kren yar-ar ve ar endstriyle
ilgili btn atlye,maaza,makine park ve salonlarnda kullanlan bir kaldrma
makinesidir.
Makinenin kancas atlye iindeki her noktaya eriebilir ve dolaysyla tekmil
makinelere hizmet edebilir.
Bir kprl kren tarafndan gereklenmesi gereken hareketleri daha imdiden
belirte biliriz. Bu hareketler unlardr:
1- Oz ekseni boyunca dey hareket,yani kaldrma ve indirme hareketleri;
2- Oy ekseni boyunca yatay hareket,yani kprnn telenme hareketi;
3- Ox ekseni boyunca yatay hareket,yani arabann kpr zerinde yapt telenme
hareketi.
Bu duruma gre, bir kprl krende aadaki mekanizmalarn ngrlmesi gerekir:
1- Tamburlu bir kaldrma mekanizmas;
2- Arabann kpr zerinde yrmesini salayan bir araba teleme veya yrtme
mekanizmas;
3- Bir kpr teleme veya yrtme mekanizmas.
Bu mekanizmalarn kumandas genellikle elektrik motorlar tarafndan gereklenir.
Sadece,gleri zayf olan yada seyrek ekilde kullanlan kprl krenler elle kumanda
edilir.
Bir kprl kren:
1- Tanacak ktlenin maksimal deeri, yani kaldrma kabiliyeti ve bir de
2- Kpr akl, yani kpr uzunluu ile karakterize edilir.
Kprl krenin asl karakteristikleri bunlardr. Ama, bunlarn yan sra aadaki
zelliklerin de dikkate alnmas gerekir:
1- Kaldrma hz;
2- Kpr telenme hz;
3- Arabann kpr zerindeki telenme hz;
4- En yksek konumunda, kanca altnda kalan serbest ykseklik, yani kaldrma
ykseklii;
5- Kpr kurs uzunluu, yani kpr gezinme mesafesi.
Bir kprl krene ait esas hesaplarn yaplabilmesi iin btn bu karakteristiklerin
bilinmesine lzum vardr.

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Konstrksiyonu stenen ift Kirili Vincin Teknik zellikleri ;

Kaldrma kapasitesi

: Q = 10 ton

Kaldrma ykseklii

:h=7m

Kpr akl

:L=8m

Kaldrma hz

: Vkal = 3.5 m/dk

Araba yrtme hz

: Var = 24 m/dk

Kpr yrtme hz

: Vkp = 46 m/dk

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

1.KALDIRMA MEKANZMASI HESABI:

1.1. Palanga Tipi ve Kanca Seimi
Q=10 ton<30 ton olduundan, bu durumda tayc halat says Z=4 olan ikiz makaral
palanga sistemi seilir.

ekil 1
- kiz makaral palanga dzeni Palanga redksiyon ip = Tayc halat says/ Tambura saylan halat says = 4/2 =2
p= 2 olduundan iki makaral palanga seildi.
1.1.1. Kanca Hesab
Q=10 ton ve vin tahrik snf 2m;
a= 0.06 Q(kg ) (cm)
a= 0.06 1000 0 = 6cm
a1= 2a =2*60 = 120 mm
DIN 15401e gre 12 nolu kancay seeriz
b1= 112 mm
b2= 92 mm
h1= 140 mm= e1+e2

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

ekil 2

Kesit Alan F

+
112 + 92
F = b1 b2 * h =
*140 = 14280 mm2
2
2

Kesitin atalet momenti I

2

+ 4 * b1 b2 + b2 140 112 + 4 *112 * 92 + 92

=
+
= 23247777 mm4
I = h * b1
36
112 + 92
36
b1 + b2
Arlk merkezinden uzaklk e1,e2
+ 2 * b2 140 112 + 2 * 92
h
e1= * b1
=
*
= 67.7 mm
3
+
3
112
+
92
b1 b2
+ 2 * b1 140 92 + 2 * 112
h
e2 = * b 2
=
*
= 72.3 mm
3
+
3
112
+
92
b1 b2

Mukavemet MomentleriW1,W2
W1=
W2=

I
e1
I
e2

23247777
= 343394 mm3
67.7

23247777
= 321546 mm3
72.3

I. noktasnn mukavemet kontrol

Me + Q
I =
W1 A

a1

125

=
+
M e 2 e1 * Q = 2 + 67.7 *10000 = 1302000 daNmm

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

+
112 + 92
A = B1 B 2 * h =
*140 = 14280 mm2
2
2

1302000

10000

2
2
I = 343394 + 14280 = 4.5 daN/mm = 450 daN/cm

II. Noktasnn mukavemet hesab :

Q

Me
II = A
W2

10000 1302000

2
2
II = 14280 321546 = 3.35 daN/mm = 335 daN/cm

2
2
= I = 450 daN/cm < em = 600 700 daN/cm
2
2
b = II =335 daN/cm < em = 600 700 daN/cm

olduundan kanca bu yk altnda emniyetlidir.

Kanca seimi ; Mustafa DEMRSOYun Transport Teknii kitabndan yaplmtr
(sayfa 88).
Kanca mukavemet hesaplar ; smail CRGLn transport teknii kitabndan
yaplmtr.
1.1.2. Vida Hesab

Malzemesi C22 elii iin em = 300 600 daN/cm2

12 Nolu kanca iin Rd= 72*8 vidas seildi.
ller:
dd= 72 mm
di= 72-8 = 64 mm
h = 8mm
Vidada meydana gelen ekme gerilmesi

Q
2

< em

= 310

* di
4

10000

* 6.4
4

= 310 daN/cm2 < em= 300 600 daN/cm2 olduundan emniyetli

5

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Vida hesab ; Faruk SNERin II.cildinin 19 sayfasna gre yaplmtr.

1.1.3. Kanca Somun hesab

Kanca malzemesi C35 C45 iin Pem= 200 300 daN/cm2

P somun yzey basnc
Z somundaki di says
M= Z*h = 76 Vida boyu
Z=M/h = 76/8 =9.5 9di

P=

P=

* Z * dd di

Pem

10000

* 9 * 7.2 6.4

= 130 daN/cm2

P = 130 daN/cm2 < Pem = 200- 300 daN/cm2 olduundan emniyetli

Kanca somunu standard F.S. cilt II sayfa 27de kancaya gre seilmitir.
1.1.4. Kanca Travers hesab

ekil 3
Kanca traversleri DIN 15412 de standardladrlm olup boyutlar F.S. cilt II sayfa 130
da verilmitir.
b1= 180
b4= 34
c = 10
ds = 60
h1 = 78

L = b1 + * b4

c
2
6

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

L = 180 + 2 *

34 12
= 204 mm
2

Eilme Momenti

Me =

Q * L 10000 * 20.4
=
= 51000 daNcm
4
4

Mukavemet Momenti

( )* (18 6) * 7.8
W = b d h =
2

= 121.68 cm3

Eilme Gerilmesi
e=Me/W = 51000/121.68 = 419 daN/cm2
C35 malzemesi iin em= 800 1200 daN/cm2
e= 419 daN/cm2 < em = 800 1200 daN/cm2 olduundan emniyetli
Yzey Basnc
P=
P=

Q
< Pem olmal
2 * d 5 * (b4 c )

10000
= 347 daN/cm2
2 * 6 * (3.4 1)

P= 347 daN/cm2 < Pem = 800 900 daN/cm2 olduundan emniyetli

Travers mukavemet hesaplar; F.S. cilt II sayfa 29 dan alnmtr.
1.1.5. Kanca Bilyal Yatan Seilmesi

Q=Co/So
Co Statik yk
So Emniyet katsays
2m grubu iin So = 1
Co= Q*So = 10000*1 = 10000 daN (statik yk)
ap 100 mm olan Co= 10000 daNlk yk tayan eksenel sabit bilyal yatak SKF
katalogundan seilir. (51520 nolu yatak seilir.)
Yatak hesab ; F.S. cilt II sayfa 31e gre yaplmtr.

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

1.2. Halat Hesab :

d k * T (mm)
d halat ap (mm)
k Vin tahrik sistemi grubu ve halat tipine bal katsay
T Bir halata gelen max. yk (daN)
Gp Kanca blou arl = 170 kg
Z = 4 halat says
2m grubu ve DIN 655 tipi halat iin
k = 0.3
T=

Q + Gp
4

10000 + 171
= 2542.5 daN
4

d k * T = 0.3 * 2542.5 = 15.1 mm

d= 16 mm seilir. (8*19 L.)
Teorik kopma ykne gre halat hesab
ST Teorik emniyet katsays

ST = k * k * 4 *

Metalik dolgu faktr

87.5
= Ametalik =
= 0.435
2
Ateorik *16
4
k = 160 daN/mm2
2

S T = 0.3 *160 * 4 * 0.435 = 4.9 <4 8 aras kt iin halat teorik kopma

emniyet katsays bakmndan uygundur.

Halat hesab ; . CRGLn Trans.Tek. kitapndan sayfa 71e gre yapld ayrca halat
ep ve Amet deerleri yine ayn kitaptan yararlanld.

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

1.3. Tambur Hesab

DT H1*H2*d (mm)
DT Tambur ap
d Halat ap
H1 Vin tahrik snf ve halat tipine bal katsay
H2 Halat donanmna bal katsay, tambur ve dengelem makaralar iin donanmna
bal olmadan H2 = 1
H1 = 18
DT 18*1*16 = 288 mm
DT = 400mm

ekil 4
Cetvel 1: Tambur yiv boyutlar.
Tel Halat ap
mm
s

10

13

16

19

22

27

33

40

44

12

15

18

22

25

31

37

45

49

5,5

10,5

12

15

18

22

24

1,5

2,5

3,5

Tamburdaki basn gerilmesi

2500

2
2
bT = 0.5 * h * s = 0.5 * 1.5 * 1.8 = 463 daN/cm <bem = 1000 daN/cm

olduundan emniyetli
Tamburdaki eilme gerilmesi

eT = 0.96 * T *

1
3

40 * 1.5

= 355 daN/cm2

eT= 355 daN/cm2 < cem = 500 daN/cm2 olduundan emniyetli

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Tamburun bir tarafna ait yk boyu hesab (Lg)

Lg = Z*S
Z Tamburun bir tarafna ait sarm says
h Kaldrma ykseklii (h= 7m)
L Tamburun bir tarafna sarlan halat boyu (L= 7m)
n Tambura sarlan halat says (n=2)
Z=

2*7
n*L
+2=
+ 2 = 14 Z=14 sarm
* DT
* 0 .4

Lg= 14*18 = 252 mm

Tambur hesaplar; .CRGLn Transport tek. Kitabnn 96,97 ve 98. Sayfalarndan
yararlanlmtr.
1.4. Halat Makaras Hesap ve Seimi

DH H 1 * H 2 * d
H1 Tahrik sistemi grubuna bal katsay
H2 Halat donanmna bal katsay
d Halat ap
H1= 20
wt=w1+w2+w3
w1= 1 1 tambur iin
w2= 2*2 2 makarann ayn ynde eilmesi
dengeleme makaras iin

+w3=0

wt=5 5 olduu iin H2 =1

DH 20*1*16= 320 mm
DH = 400 mm
Halat makaras hesaplar; :CRGLn Trans.Tek. sayfa 76ya gre yaplmtr.
Halat makaras ap; Mustafa DEMRSOYun Trans.Tek. kitabndan sayfa 60dan
alnmtr.

10

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

1.5. Dengeleme Makaras Hesap ve Seimi

Dd H1*H2*d
H1=14
H2=1
Dd 14*1*16 = 224 mm
Dd = 250 mm
Dengeleme makaras ap; .CRGLn Transport Tek. Kitabndan sayfa 78den
alnmtr.
1.6. Kaldrma Motoru Hesap ve Seimi

P(kw ) =

Q(daN ) * V (m dk )
6120 * verim

verim= 0.95 (Rulmenli yataklarda)

10000 * 3.5
P(kw ) = 6120 * 0.95 = 6.02
Trifazee Norm katoloundan 7.5 kw

(1500 d/dk)lk

AM 132 MX-4 motoru seilir.

1.7. Kaldrma Redktr Seimi
V s = ip * V 1 = 2 * 3.5 = 5.57 d/dk
nTambur = *
DT * DT * 0.4

1457
itoplam= nm =
= 260.323 motor ile tambur aras vedksiyon oran
5
.
57
nTambur

ekil 5

11

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Redktr tahvil oran 80 kabul edip ZET Redktr katalogundan

3 KA 400

redktr seilir.
Tambur dilileri
toplam=ired*itambur
260.323=80*itambur
itambur =3.25
Z1 = 18 kabul
Z2/Z1 = itambur
3.25 = Z2/18 Z2 = 59 di
Burada dili malzemesi C1040 elii
Modl m= 6 mm bulunur.
1.8. Kaldrma Mekanizmas Fren Hesab
Motorun nominal momenti Mn
p
daNcm
mn = 97450 *
nm
7.5
mn = 97450 * 1450 = 505 (daNcm)
Motor tarafndan oluturulan moment 505 (daNcm) olduuna gre F.S. cilt II sayfa
64den uygun kaplin seilir.
Fren seimi
YAZAN Elektromanyetik Fren ve Kavrama San.katalogundan 7.5 kw 1500 d/dk lk
motora Mf = 10 kgm lik fren seilir.

12

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

2.ARABA YRTME MEKANZMASI HESABI

2.1. Tekerlek ve Ray Hesab

Cetvel 2: Araba arlklar.

Yk
[Mp]

Arlk
Ga

Tek ara
[m]

Ray akl
M

Profil
[DIN 1026]

3,2
5,0
8,0
12,5
20,0
32,0
50,0

1,9
2.2
3.5
4.0
6.0
8.0
10.0

1,6
1,7
1,9
2,0
2,2
2.4
2.6

1,5
1.6
1.7
1.8
2.0
2,2
2,4

160
180
200
240
260
300
320/350

Max. tekerlek yk;

P max =

Q + Ga
4

(daN)

Q=10000 daN
Ga= 4000 daN
P max =

10000 + 4000
= 3500 daN
4

D= 200 mm apl kntl dar tekerlek seildi.

d1= D = 200 mm
d2= 230 mm
Seilen bu tekerlee gre dikdrtgen kesitli A45 ray seilir.
K= 45 mm
r1= 4 mm
r2= 3 mm
b1= 55 mm
b2= 90 mm

13

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

ekil 6
Tekerlein emniyet kontrol : Yzey basncna gre
Pmin= Ga/4 = 4000/4 =1000 daN min. Tekerlek yk
Ortalama tekerlek yk;
PmitI,II= (Pmin+2*Pmax)/3= (1000+2*3502)/3= 2666.6 daN
Emniyetli yzey basnc;
PL= 0.56 (daN/mm2)

D 60 malzemesi iin

D= 200 mm iin tekerlek ap ve Vor= 24 m/dk yrtme hz iin

c1= 0.976
c2 = 1
b= k-2*r1= 45-2*4 = 37 mm
P mitI II * *
P L c1 c 2
b*d
2666.6
0.56 * 0.976 *1
37 * 200
0.36 daN/mm2 0.54 daN/mm2 olduundan emniyetli
kinci kontrol FEM konu 1.6
P max III =

1.4Q + G a
4

1.4 *10000 + 4000

= 4500 daN
4

P min + 2 * P max III = 1000 + 2 * 4500 = 3333.3 daN

p mitIII =
3
3

14

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

P mit * 1.4
b * d PL
3333.3
0.56 *1.4
37 * 200
0.45 daN/mm2 0.784 daN/mm2 olduundan emniyetli
Ray tekerlek hesab; F.S. cilt II sayfa 118e gre hesaplanr.
2.2. Araba Yrtme Motoru

a) Yrtme Direnci Hesab

ekil 7

P
d
W R = X * R f + * 2 + 0.003 * R

R = D/2 = 200/2 = 100 mm

f = 0.05
= 0.08 ( Kaymal yataklar iin )

P = Q + Ga = 14000 daN
d = 45 mm

14000
4.5
W R = 1.2 * 10 0.05 + 0.08 * 2 + 0.003 * 10 = 436 daN

b) Yrtme Momenti Direnci M1

R
nt
M1 = W R * i = W R * R *
nm

(daNcm)

nm = 1000 (d/dk)
ntekerlek = V2/*d = 24/*0.2 = 35.8 d/dk tekerlek devir says
M1 = 436.10*35.8/1000 = 166 daNcm

15

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

c) Dorusal Hareketin vme Momenti M2

R
nt (daNcm)
M 2 = m *b * i = m *b * R *
nm
m: Dorusal hareketi yapan ktle
m = (Q+Ga)/g = 1427.1 daNs2/m
1
b = V2 *
60 t a
ta = 2.5 sn (FEM cetvel,6 sayfa 13)
b=

24 1
*
= 0.16 m/s2
60 2.5

M2 = 1427.1*0.16*10*35.8/1000 = 87.2 daNcm

d) Dnen Ktlenin vmeleme Momenti
1
1
M 3 = 5 * (M 1 + M 2 ) = 5 * (166 + 87.2 ) = 50 daNcm
e) Motor ve Redktr Hesab
Nk =

M k * nm
97450 * top

(kw)

top = 0.8
Mk = M1+M2+M3 = 166+87.2+50 = 303.2 daN
303.2 *1000
N k = 97450 * 0.8 = 3.8 kw
Buradaki Nk deerine gre Trifaze Norm motorlar katalogundan 4 kw 1000d/dk lk
motor seilir.
AM.132M.W-6
Toplam redksiyon ;
top = nm/ntek = 960/35.8 = 26.5
Bu devir saysna uygun delik milli redktr, Ylmaz redktr katalogundan sayfa E42
den seeriz.
Uygun redktr : EV125-132M
Bu blmdeki yrtme direnci; F.S. cilt II sayfa 110 dan alnmtr.
Yrtme momentleri; F.S. cilt II sayfa 43 ten alnmtr.

16

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

2.4. Yrtme Mekanizmas Fren Hesab

Motorun nominal momenti Mn

P
M n = 97450 * n
4
M n = 97450 * 960 = 406 daNcm
YAZAN: Elektromanyetik Fren ve Kavrama San. Katalogundan 4 kw 1000 d/dk lik
uygun Mf = 5 kgm olan manyetik fren seiliyor.

3. KPR KR HESABI
3.1. Ana Kiri Hesab
3.1.1 Ana Kiri Boyut Hesab

Vin projemizde kutu kirileri tercih ediyorum. Bu kiriin faydas burulma ve eilme
asndan daha mukavemetli ve iilik daha ucuzdur.

j xo =

pv

4 *108

l lr
*
* 3 * l 2 (l r )2
f
l

cmh

bu atalet momentine uygun kiri grubu oluur.

Py= Q+Gp = 10000+170 = 10170 daN
l/f = 1000 ( sehim oran)
L = 800 cm ( kpr akl)
r = 200 cm ( tekerlek aral)
j xo =

10170
800 200
* 1000 *
* 3 * 800 2 (800 200 )2 = 29747 cm4
800
4 * 108

K01 kirii seilir.

ekil 8

17

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Kiri boyutlar:
B = 29 cm

h = 49 cm

e = 21.8 cm

S1 = 0.6 cm

S2 = 0.6 cm

Ry = 4 cm

b = 23 cm

H = 50.2 cm

r1 = 20.85 cm

r2 = 28.75 cm

u1 = 9.56 cm

u2 = 12.84 cm

Fm = 1111 cm2

Fo = 29.4 cm2

Jx = 42305 cm4

Jy = 11459 cm4

Wx = 1456 cm3

Wy = 710 cm3

qkiri = 88.5 kg/m

qplatform = 40 kg/m

Bu deerlerden grld gibi;

Jxo = 29747 cm4 < Jx = 42305 cm4 olduundan K01 kirii emniyetlidir.
Bu kiri deerleri; ESANn K.M. kitabndan sayfa 8 den alnd.
3.1.2. Ana Kiri Gerilme Hesaplar

ekil 9
Vincin kendi arlndan ileri gelen gerilmeler:
Ana kiriin kendi arlndan ileri gelen moment M1 (kgcm)
' 2

qa + q * L

M =
8
M1 =

( daNcm)

(0.885 + 0.4) * 8002

8

= 102800 daNcm

Araba arlndan ileri gelen max. moment M2 (kgcm)

M2=

Ga
* (2 * L r )2 (daNcm)
32 * L

M2=

4000
* (2 * 800 200)2 = 306250 daNcm
32 * 800

zarlk gerilmeleri:
1 = M1/Wx = 102800/1456 = 70.6 daN/cm2
18

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

2 = M2/Wx = 306250/1456 = 210.4 daN/cm2

Kaldrma yknden ileri gelen gerilme:
Max. moment:
M3=

PY
* (2 * L r )2 (daNcm)
32 * L

M3=

10170
* (2 * 800 200)2 = 778640 daNcm
32 * 800

Kaldrma yk gerilmesi :
3 = M3/Wx = 778640/1456 = 535 daN/cm2
Yatay kuvvetlerden ileri gelen gerilme :
Max. moment:

Ga
L
'
(daNcm)
M 4 = 0.3 * * q a + q * L +
2
4
400
800
= 181680 daNcm
* (0.885 + 0.4 ) * 800 +
M 4 = 0.3 *
2
4
Gerilme:
4 = M4/Wy = 181680/710 = 256 daN/cm2
Kaslma momenti ( Kiri boyunca ayn ) M5
M5 = 0.05*r*(Pa+Py) daNcm

( K.M. sayfa 18 )

M5 = 0.05*200*(4000+10170)=141700 daNcm
Gerilmesi:
5 = M5/Wy = 141700/710 = 200 daN/cm2

19

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Cetvel 3:

2
max = M * ( 1 + 2 + * 3 + 4 + 5) (daN/cm )

V1 = 3.5/60 = 0.058 m/s iin = 1.15

Vin kiri grubu 2m iin M=1
2
max = 1 * (70.6 + 210.4 + 1.15 * 535 + 256 + 200) = 1352.25 daN/cm
2
min = 1 + 2 (daN/cm )
2
min = 70.6 + 210.4 = 281 daN/cm

X =

281
min
=
= 0.2
max 1352.25

Ana kiriteki kayma gerilmesinin hesab : ( K.M. sayfa 20)

max =

max =

( * R1 + M * P a )* u1
4*S2* F m

* R1 + M * P a
4*S2*h

(daN/cm2)

(1.15 *10170 + 1 * 4000) * 9.56 + 1.15 *10170 + 1 * 4000 = 190 daN/cm2

4 * 0.6 *1111

4 * 0.6 * 49

Mukayese gerilmesi:
2
v = 2max + 3 * 2max = 1392 daN/cm

20

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Srekli dinamik emniyetli ekme gerilmesi:

emn Dz ( x ) =

5
*
3

emn Dz ( 1)
5 emn D( 1)
* x
1 1 *

3 0.75 *
B

(daN/cm2)

Fe = 37 iin B = 3700 daN/cm2 kopma mukavemeti

Vin kiri grubu 2m ve K4 entik hali iin
emn Dz ( x ) =

5
*
3

emnz = 1600 daN/cm2

764
= 1427 daN/cm2
5
764

1 1 *
* 0 .2
3 0.75 * 3700

Fe 37 malzemesi iin (K.M. sayfa 20)

Ana kiri gerilme hesaplar emniyet kontrol

Statik kontrol

v emnz olmal

1392 daN/cm2 1600 daN/cm2 olduundan emniyetli

Dinamik kontrol

v emnz(x) olmal

1392 daN/cm2 1936 daN/cm2 olduundan emniyetli

Kiri moment ve gerilme hesaplar; CESANn Kiri Hesaplar kitabndan sayfa
15,16,18 den alnd.
Mukayese gerilmesi; K.M. sayfa 20 den, srekli emniyet gerilmesi sayfa 10 dan, St 37
malzemesi iin B ve emnz(x) deerleri sayfa 9 dan alnmtr.
3.2. Ba Kiri Hesab
3.2.1 Ba Kiri Boyut Tespiti

h = 49 cm

L=354 cm

e = 21.8 cm

L=454 cm

s1 = 0.6 cm
s2 = 0.6 cm
b = 23 cm
H = 50.2 cm
ekil 10

k = h-5 = 49-5 =44 cm

21

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Ba kiri boyutlar zerinde ray bulunmad gz nne alnarak (K.M. sayfa 8 cetvel 1)
den K01 kiriinden alnmtr.
Ntr eksenler ; r1,r2,u1,u2 ( K.M. sayfa 4 )
r1 = r2 = ( h + s1 )/2 = ( 49+0.6 )/2 = 24.8 cm
u1 = u2 = ( e + s2 )/2 = ( 21.8+0.6 )/2 = 11.2 cm

s
h 3 * s 2 B * s1 2
* s + 6 * r 2 + 6 * r 2 + 2 * s 2 * h * r 2 1 + h
+
Jx=
1
1
2
6
6
2

x-x ekseni atalet momenti Jx

Jx=

49 3 * 0.6 29 * 0.6
+
* 0.6 2 + 6 * 24.8 2 + 6 * 24.8 2 = 33169 cm4
6
6

x-x eksenine gre atalet momenti Wx

Wx =

33169
Jx
=
= 1321 cm3
+
0
.
5
*
24
.
8
+
0
.
5
*
0
.
6
s1
r2

y-y eksenine gre atalet momenti Jy

Jy=

B 3 * s1 h * s 2
+
* s2 + 6 *u2 + 6 *u2
2
1
2
6
6

Jy=

29 3 * 0.6 49 * 0.6
+
* 0.6 2 + 6 * 11.2 2 + 6 * 11.2 2 = 9816 cm4
6
6

y-y eksenine gre mukavemet momenti Wy

Wy=

Jy
u 2 + 0 .5 * s 2 + 3

9816
= 976.98 cm3
11.2 + 0.5 * 0.6 + 3

Kayma gerilmesi iin gerekli alan deerleri F0,Fm

Fm = ( u1 + u2 )*( r1+r2 )
Fm = 2*11.2*2*24.8 = 1111.04
F0 = s2*h = 0.6*49 = 29.4
Ba kiriin birim boy arl qb (kg/m)
qb = 1.57*( s2*h+s1*b ) + 0.785*( 0.003*e*k )
qb = 1.57*( 0.6*49+0.6*29 ) + 0.785*( 0.003*21.8*44 )
qb = 75.73 (kg/m)

22

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

3.2.2 Ba kiri boyut hesab

Q'/2

Q'/2

Kiri Hesaplar sayfa 8 cetvel 1 den K01 kiriinden alnmtr.

Ana kiri arl : Q1 = ( qa + q)*L = ( 88.5+40 ) = 1028 daN
Max. moment :
M1 = (Q/2)*65 = (1028/2)*65 = 33410 daNcm
1 = M1/Wx = 33412/1321 = 25.3 daN/cm2
Ba kiriin kendi arlndan ileri gelen gerilme;
Max. moment:
M2 = ( qb*L2 )/8 = ( 0.75*3542 )/8 = 11748 daNcm
2 = M2/Wx = 11748/1321 = 8.9 daN/cm2
Araba arlndan ileri gelen gerilme:

ekil 12

23

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Araba arlndan ba kirie gelen yk A (daN)

A = (Ga+Gp)* (L-e)/L = ( 4000+170)*(800-150)/800 = 3388.125 dan
Max. moment:
M3 = [(A/2)*65] = 110114 daNcm
Gerilme :
3 = M3/Wx = 110114/1321 = 83.3 daN/cm2
Kaldrma yknden ileri gelen gerilme :
Kaldrma yknden ba kirie gelen yk A (kg)
A = Q*(L-e)/L = 10000*( 800-150)/800 = 8125 daN
Max. moment :
M4 = (A/2)*65 = (8125/2)*65 = 264062.5 daN
Gerilme :
4 = M4/Wx = 264062.5/1321 200 daN/cm2
Yatay yklerden ileri gelen gerilme :
Atalet kuvvetlerinden ileri gelen yatay yklerin meydana getirdii gerilmeler ok
kk olduu iin dey yklerin ( 1/10 )u yatay kuvvet olarak alnr.
Qy = (1/10)*( Q+Ga/2+Q/2+Qp/2+qb*L/2 )
Qy = (1/10)*( 1028+4000/2+170/2+75.73*3.54/2+10000/2 ) = 824 daN
Max. moment:
M5 = Qy*65 = 824*65 = 53560 daNcm
Gerilme:
5 = M5/Wy = 54600/677 =79 daN/cm2
Max. gerilmeler:
M=1
= 1.5
max = M*(1+2+*3+4+5 )
max = 1*(25.3+8.9+1.15*83.3+200+79) = 409 daN/cm2
min = 1+2 = 25.3+8.9 = 34.2 daN/cm2
X = min/max = 34.2/409 = 0.08
Fe 37 malzemesi iin emnz = 1600 daN/cm2

24

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

X = -1 kabul edilmesi halinde kiri daha emniyetli olur.

Buna gre vin kiri grubu B3 ve K4 entik hali iin emnD(-1) = 764 daN/cm2
(K.M. sayfa 8 cetvel 3)
Ba kiri gerilme hesaplar emniyet kontrol:
Statik kontrol :
max emnz
max = 409 daN/cm2 < emnz = 1600 daN/cm2 Emniyetli
Dinamik kontrol :
max emn(-1)
max = 409 daN/cm2 < emn(-1) = 764 daN/cm2 Emniyetli

4.KPR YRTME MEKANZMASI HESABI

4.1. Tekerlek ve Ray Hesab

ekil 13
e = 150
l = 800 cm kpr akl
Q = 10000 daN kaldrma yk
Gp = 170 daN kanca bloku arl
Ga = 4000 daN araba arl
Gk = Ana kiri arl + Ba kiri arl
Gk = 2*(qa+q)*L+2*qb*Lb
Gk = 2*(88.5+40)*8+2*75.73*3.84 = 2637.6 daN
25

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

Ma = 0 ykl durumu iin

( Q+Gp+Ge)*e+Gk*(L/2)-RB*L = 0
( 10+0.17+4)*1.5+2.637*(8/2)-RB*8 = 0
RB = 3.975 Mp = 3975 daN
RA+RB = Q+Gp+Ga+Gk
RA+3.975 = 10+0.17+4+2.637
RA = 12.832 Mp = 12832 daN
TEKERLEK SEM
Pmax =6.41 ton iin ( F.S. ciltII sayfa 108 cetvel 43 den) D = 315 mm apl dar
takerlek seildi.Tekerlek aks ap 60 mm ( F.S. ciltII sayfa 124 cetvel 50 den) alnd ve
bu tekerlek iin A45 ray seildi. A45 ray iin gerekli boyutlar ( F.S. ciltII sayfa 106
cetvel 41 den) K = 45 mm, r1 = 4 alnd. Buna gre b = k-2*r1 = 45-2*4 = 37 mm
olmaktadr.
Tekerlek malzemesi D.. 60 iin ( F.S. ciltII sayfa 118 cetvel 45 den) emniyetli
yzey basnc PL = 0.56 daN/mm2 alnd.
D = 315mm ve Vkp = 46 m/dk iin ( F.S. ciltII sayfa 120 cetvel 147 den) c1 = 0.95
alnd. Vin tahrik snf 2m iin ( F.S. ciltII sayfa 120 cetvel 48 den) c2 = 1 alnd.
Pmit/( 6*D ) PL*c1*c2
4600/( 37*315 ) 0.56*0.95*1
0.39 0.53 olduundan Emniyetli
4.2. Kpr Yrtme Motoru Hesab :
a) Yrtme Direnci Hesab :

W =X*
X=2

P
d

* f + * + 0.003 * R (daN)
2
R

Rulmal yatak iin ( F.S. ciltII sayfa 110)

F = 0.05 cm ( F.S. ciltII sayfa 110)

= 0.002

Rulmal yataklarda

R = D/2 = 315/2 = 157.5 mm

26

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

d = 60 mm ( aks ap )
P = Q+Gp+Ge+Gk = 10000+170+4000+2637.6 = 16807.6 daN
b) Yrtme direnci momenti : M1

M1 = W*R* nt/nm (daNcm)

W = 2*

16807.6
6

* 0.05 + 0.002 * + 0.003 * 15.75 = 220.4 daN

15.75
2

ntekerlek = V3/*D = 46/*0.315 = 46.48 d/dk

nm = 1000 d/dk ....kabul
M1 = 220.4*15.75* 46.48/1000 = 161.3 daNcm
c) Yrtme direnci hesab : M2

M2 = m*b*R*nt/nm
m = p/g = 16807.6/9.81 = 1713.3 daNs2/m
b = V3/60*ta ( ta = 5.7 F.S. cilt III cetvel 6)
b = 46/60*5.7 = 0.134 m/s2
M2 = 1713.3*0.134*15.75*46.48/1000 = 168 dancm
d) Dnen ktlelerin ivmeleme momenti : M3

M3 = %20*(M1+M2 = 1/5*( 168+161.3 ) = 66 daNcm

d) Motora gerekli ilk hareket gc ve motor seimi

Nk = M k*

nm
97450 * t

t =0.8

Mk = M1+M2+M3 = 168+161.3+66 = 395 daNcm

N k = 346.8 *

1000
= 5.1
97450 * 0.8

5.1/2 = 2.55
Buna uygun motor katalogundan 3kw 1000 d/dk AM 132SX-6
4.3. Kpr Yrtme Redktr Seimi :

Toplam redksiyon : itop = nm/nt = 960/46.48 = 20.15

Tekerlek direkt redktrden dndrlr.
ZET redktr katalogundan 2KA215 redktr seilir.
27

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

4.4. Kpr Yrtme Mekanizmas Fren Hesab :

Mn = 97450*3/960 = 304.5 daNcm

K1 kaplini seilir.
Fren hesab :
YAZAN Elektromanyetik Fren Katalogundan seilir.

28

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

KAYNAKLAR

1. CRGL smail, Transport Teknii

Kocaeli niversitesi yaynlar, Kocaeli-1995
2. ERNST Hellmut, Kaldrma Makineleri
Ankara, Mert-1973
3. DEMRSOY Mustafa, Transport Teknii
Birsen Yaynlar, stanbul-1993
4. SUNER Faruk, Kaldrma ve letim Makineleri
Eitim Yaynlar, stanbul-1988
5. SKF Genel Rulman Katalogu
6. ARF Dndar, ALIVER Mustafa, Kiri Hesaplar I
CESAN Teknik yaynlar

29

Yaln GLER

www.koumakina2001.8m.com

30

Yaln GLER