100 Soruda Dis Ticaret

GR
Dnya ekonomisinin yaamakta olduu kreselleme srecinde retim ve ticari etkinliklerin artan
oranda uluslararas nitelik kazand bir gerektir. Dnyada yaanan bu deiim srecinde, bir
lkenin kresel sistemde etkili bir konum edinebilmesi, bu konumu koruyabilmesi ve giderek srecin
belirleyicileri arasnda yer alabilmesi, iyi yetimi insan gcne, makroekonomik istikrara, etkin
ileyen bir piyasa dzenine ve gelimi bir teknolojik ve ticari altyapya sahip
olmasna baldr.
D Ticaret Mstearlmzn ihracatn arttrlmas ve srdrebilir bir
yapya kavuturulmas ynndeki almalar "hracat Stratejik Plan"
kapsamnda gerekletirilmekte olup bal kurulularmz olan hracat
Gelitirme Etd Merkezi ve hracat Birlikleri ile d ticaret alannda
faaliyet gsteren zel sektrmzle birlikte lkemizin kresel rekabet gcn artrmaya ynelik almalar zveri ve byk bir gayretle srdrlmektedir. Bu yl dokuzuncusu kutlanacak olan "D
Ticaret Haftas" ile lkemizin gelecei asndan d ticaretin,
ncelikle ihracatn neminin toplumun tm kesimlerince kavranmas ve zellikle geleceimiz olan genlerimizce benimsenmesini
amalamaktayz.
hracata dayal kalknma hedefine sahip olan lkemiz asndan uluslararas rekabet gcne sahip
firmalarn say ve nitelik olarak artmas, kresel rekabet asndan bilgi donanm tam yetimi
insan gc ile mmkn olacaktr. hracat Gelitirme Etd Merkezince ilk basks Uluslararas
Ticaret Merkezi-ITC ile ortaklaa yaynlanm olan ve IX. D Ticaret Haftas iin gncellenerek
tekrar hazrlanan "100 Soruda D Ticaret" yayn ile, d ticarete ilikin temel bilgileri kapsayan
bir bavuru kitabnn ilgili evrelere ulatrlmas hedeflenmitir.
Elinizdeki kitap 16 blmden olumakta ve d ticarete ilikin ok deiik konular kapsamaktadr.
Her blmde sorular ve bunlarn cevaplar ile birlikte detayl bilgilerin edinilebilecei referans kaynaklar yer almaktadr.
Yaynn gncelliini korumak asndan ilgili kurulularn web-sitelerinin adreslerinin verilmesi
yoluna gidilmitir. Bunun yan sra baz ilave bilgiler eklerde yer almaktadr. D ticarette baarl
olmann en byk srrnn doru, zamannda, tam bilgiye erimek olduu dnldnde sz
konusu yaynn nemli bir rehber olacana inanlmaktadr.
D Ticaret Haftas etkinlikleri erevesinde ilgili kesimlere ulatrlacak olan "100 Soruda D
Ticaret" yaynnn iadamlarmza, geleceimiz olan rencilerimize ve onlarn baarlarnda
imzalar bulunan deerli eitimcilerimize faydal bir bavuru kayna olmas dileiyle
Tuncer KAYALAR
D Ticaret Mstear
GEME Ynetim Kurulu Bakan
NSZ
1980li yllardan bu yana lkemizin kresel ekonomik sisteme dahil
olma abalar ve Trkiye ekonomisinin geirmi olduu nemli
deiiklikler hepimizce malumdur. Bahse konu dnemde korumac
ekonomi politikalarndan vazgeilerek, serbest piyasa ekonomisinin
tesis edilmesi amacyla kapsaml bir ekonomik istikrar ve liberalizasyon
programnn uygulamaya konulmasna zel nem atfedilmitir.
Bununla birlikte, 2001 ylnda uygulamaya konulmu olan
ekonomik reform programnn en nemli yapsal ve toplumsal
unsurunu, zel sektr yatrmlar ve etkin bir kamu sektr
tarafndan desteklenen srdrlebilir ekonomik bymenin tesis
edilmesi oluturmutur. Hkmetimiz tarafndan baaryla uygulanan bu program erevesinde, 2005 ylnda ekonomik bymenin
%7,6 orannda gerekletii grlmektedir. lkemizin toplam
milli geliri 360 milyar ABD Dolarn am bulunmaktadr. Bu
rakamlar ile Trkiye, dnyann en byk ilk yirmi ekonomisi
arasnda yer almaktadr.
Son dnemde, d ticaretimizde ok nemli gelimeler yaanmaktadr. D ticaret politikamz, katma
deeri yksek ve teknoloji youn rnleri ihra etme almalar zerinde younlamaktadr. Bugn
ihracatlarmz, 200den fazla lkeye yaklak 19.000 eit rn ihra etmektedir. 2005 ylnda, ihracatmz 73,5 milyar ABD Dolar, ithalatmz ise 116,8 milyar ABD Dolar olarak gereklemitir.
Gelien ekonomimize paralel olarak, 2006 yl itibariyle ihracatmzn 84 milyar ABD Dolar ve ithalatmzn 125 milyar ABD Dolar seviyesinde gereklemesi ngrlmektedir. lkemiz uluslararas
ticaret parkurunda 200 milyar ABD Dolarn aan ticaret hacmine sahip lkeler arasndaki yerini
almaktadr.
Dier taraftan byle nemli baarlara imza atan ihracat ve iadamlarmzn uluslararas alanda
meydana gelen gelimeler ve dengeler hakknda bilgi sahibi olmalar ve pazar paylarnn artrlarak
rekabet glerinin srekliliinin salanmas buna bal olarak da; bu alandaki ihtiyalar olan nitelikli
insan gcnn temin ve eitimi nem arz etmektedir
Bu konudaki faaliyetlerimiz asndan bir katalizr grevi gren, 9. D Ticaret Haftas, bu adan bir
gelenek oluturmaktadr. D ticaretin, zellikle ihracatn, lkemiz ekonomisi asndan tad nemin
ilkretimden, niversitelere; alan ve reten tm kesimlere aktarlmas ve d ticaretin lke
kalknmasna kazandrdklarnn kamuoyu ile paylalmas, haftaya zel eitli etkinlikler ile hayata
geirilmektedir.
9. D Ticaret Haftasnn ama ve ruhuna uygun olarak, hracat Gelitirme Etd Merkezi tarafndan
hazrlanm olan bu rehber kitabn d ticaret ile ilgili tm kesimlere zellikle d ticaretle uraan
firma alanlarna, d ticaret eitimi alan ve d ticaret eitimine katkda bulunanlara nemli bir kaynak oluturacana inanyorum. 9. D Ticaret Haftas vesilesiyle, almaya katks olan herkesi kutluyor baarlarnn devamn diliyorum.
Hayrl olmas dileiyle,
Krad TZMEN
Devlet Bakan
100 SORUDA
DI TCARET
HRACATI GELTRME ETD MERKEZ
EKM 2006
NDEKLER
Sayfa No.
BLM I: NN HRACAT
1. Bir adam Neden hracat Yapmaldr? hracat Yapmann Firma in
Faydalar ya da Riskleri Nelerdir?
2. Tipik Bir hracat leminde Neler Yeralr?
3. hracatlar Tarafndan En Fazla Yaplan Yanllar Nelerdir?
4. hracata Karar Vermeden nce Hangi Sorulara Cevap Verilmelidir?
2
4
5
6
BLM II: HRACATA HAZIRLIK

5. hracatta Planlamann Temel Unsurlar Nelerdir?
6. hracatta Plan Gelitirirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
7. hracat Konusunda KOBlere Ynelik Hizmet Veren Kurulular Hangileridir?
8
10
12
BLM III: HEDEF PAZAR SEM

8. hracat, Hedef Pazarda Baarl Olup Olamayacan Nasl Saptar?
9. hracatlar D Pazar Bilgilerini ve Pazar Aratrmalarn Nereden Bulabilir?
10. hracat rnn Hangi Pazarlara Satabilir ?
11. Hedef Pazar Deerlendirmesi Nasl Yaplr ?
16
17
19
20
BLM IV: MTER BULMA, TANITIM

12. D Pazarlara Giri Yollar Nelerdir?
13. nternet Nedir ve hracatya Nasl Yardmc Olabilir ?
14. rn Tantmnda hracat nternetten Nasl Faydalanabilir?
15. Ticaret Fuarlar ve Sergiler Nerelerde Dzenlenir ?
16. Fuar Seiminde Gznnde Bulundurulmas Gereken Hususlar Nelerdir ?
17. hracat Fuara Nasl Hazrlanr?
18. Fuarlara Katlmn Maliyet Unsurlar Nelerdir ?
19. Fuarda Baarl Olmann Anahtar Nedir?
20. Fuarlara Katlm in Finansal Destek Var Mdr?
22
25
27
29
30
31
32
33
34
BLM V: ACENTA/DSTRBTR SEM

21. hracatta Datm Kanallar Nedir?
22. Dnyann Deiik Piyasalarnda Yaygn Olarak Kullanlan Sat/Datm
Kanallar Nelerdir?
23. Datm Kanallarnn Seiminde Nelere Dikkat Edilmelidir?
24. Araclarn hracattaki Rol Nedir? Arac Seerken Gz nnde
Bulundurulmas Gereken Kriterler Nelerdir?
25. Bir Ticari Partner Seerken Gz nnde Bulundurulmas Gereken Hususlar Nelerdir?
26. Acenta ve Distribtrlk Szlemeleri Nasl Dzenlenir ?
i
36
38
39
41
44
46
Sayfa No.
BLM VI: FYATLANDIRMA
27. letmelerin Fiyatlandrma ve Maliyetlerin Belirlenmesinde Karlatklar
Balca Sorunlar Nelerdir?
28. Fiyatlandrmaya Etki Eden Faktrler Nelerdir?
29. hra Fiyatnn Belirlenmesinde Etkili Olan Maliyet Unsurlar Nelerdir?
30. hracat Srasnda Maliyeti Artran Etkenler Nelerdir?
31. hra Fiyat Nasl Oluturulur?
32. hracatta Fiyatlandrmada Gerekli Bilgiler Nelerdir?
33. Teslim ekli Nedir, Nasl Belirlenir?
34. thalatlar Satn Alma Kararn Verirken Nelere Dikkat Ederler?
35. hracat Bir hracat Talebine Nasl Cevap Vermeli ve yi Bir Fiyat Teklifi
Hangi Unsurlar ermelidir?
BLM VII: SZLEME
36. hracat Szlemesi Nasl Olmaldr?
37. hracat Szlemesinin Balca Unsurlar Nelerdir?
38. INCOTERMS Nedir?
39. Ticar Szlemenin Taraflar Arasnda kan Hukuki Bir Anlamazln
zm Yollar Nelerdir?
BLM VIII: HRACATTA YAPILAN LEMLER
40. Nasl hracat Olunur?
41. D Ticarette Kullanlan Baz Terimlerin Anlamlar Nelerdir?
42. hracat lemleri in Dzenlenen Belli Bal Belgeler Hangileridir?
43. hracatnn Kambiyo Ykmll Nedir? hracat Bedelinin Yurda Getirilmesi
Zorunlu Mudur? Sreleri Var Mdr? stisnalar Nelerdir?
44. hracat Bedellerinin Tahsili Nasl Yaplr?
45. hra Konusu rne Gre lemler Nelerdir? hracatlar
Hangi Kurumlardan Yardm Alrlar?
46. hracat Yaplacak lkeye Gre lemler Nelerdir?
47. hracat lemlerinin eitli Aamalarnda Bavurulacak Yardmc
Kurulular Hangileridir?
48. hracat lemlerinde KOBlere Ynelik eitli Hizmetler Veren
49. hracat hracat rnnn GTP (Gmrk Tarife statistik Pozisyonu)
Numarasn Nasl Belirler?
50. Serbest Blgelerin D Ticarette hracatya Salad Yararlar Nelerdir ?
BLM IX: HRACATTA DEVLET DESTEKLER
51. hracatya Ne eit Devlet Yardmlar Salanmaktadr?
52. Dahilde leme Rejimi Nedir? Nasl Uygulanr? hracatya, hracat Yapaca
rnn Girdisini Yurtdndan Temininde Salanan Avantajlar Nelerdir?
53. Yurtiinde hracat Saylabilecek Satlar Var Mdr?
54. Katma Deer Vergisinde hracat stisnas Uygulamas Nasl Yaplmaktadr?
ii
50
51
56
58
59
60
63
64
65
68
69
71
76
80
81
83
97
98
99
100
101
103
114
115
118
130
131
132
Sayfa No.
BLM X: FNANSMAN VE DEME
55. Mal Mukabili deme Nedir? zellikleri Nelerdir?
56. Vesaik Mukabili deme Nedir? zellikleri Nelerdir?
57. Akreditif Nedir? zellikleri Nelerdir? Nasl Kullanlr?
Akreditif, deme Garantisini Ne ekilde Salar?
58. Pein deme Nedir? zellikleri Nelerdir?
59. Kabul Kredili deme Nedir? zellikleri Nelerdir?
60. Yabanc Alcnn Gvenirlilii Nasl Deerlendirilir?
61. Kredilendirilmi hracat Alacaklar Zamanndan nce Nasl Nakite Dntrlebilir?
62. Eximbank hracat Kredi Sigortas Nedir, Nasl Faydalanlabilir
Ve Salad Yararlar Nelerdir?
63. Eximbank hracat Kredi Sigortas Programnda Sigorta Kapsamna
Alnan Riskler ve zellikleri Nelerdir?
64. Uluslararas Gzetim irketlerinin hracatya Salad Yararlar Nelerdir?
65. Eximbank hracat Kredileri Programlar Hangileridir?
BLM XI: THALATTA YAPILAN LEMLER
66. Nasl thalat Olunur ?
67. Kesin thal Bavurularnda stenilen Belgeler Hangileridir ?
68. Bedelsiz thalat Nedir? Bedelsiz thalat Hakkndan Kimler Yararlanabilir?
134
135
137
140
141
142
143
144
145
146
147
152
153
154
BLMXII: NAKLYE VE BELGELER

69. "Nakliye Aracs" Kimdir ve hracat Tarafndan Nasl Seilmelidir?
70. hra Mallarnn Nakliye in Sigorta Edilmesi Gerekli Midir?
Fors Majr (Mcbir Sebep) Durumunda, Hasar ve Kayplardan Kim Sorumludur?
71. Mevcut Nakliye Alternatifleri inde En yi Yol Hangisidir?
72. Nakliyecinin Ykmllkleri Nelerdir?
159
161
163
BLM XIII: AMBALAJLAMA VE ETKETLEME

73. rn in htiya Duyulan Ambalaj Nasl Olmaldr?
74. Ambalajlamann Teknik zellikleri Nelerdir?
75. Hedef Pazar rn Ambalajn Etkiler mi ?
76. Datm Zinciri rn in htiya Duyulan Ambalaj Ne ekilde Etkiler?
77. rn in htiya Duyulan Etiketleme Nasl Olmaldr?
78. Etkin Bir Ambalajlama in Gznnde Bulundurulmas Gereken Faktrler Nelerdir?
79. Ambalajn Toplam rn Maliyeti indeki Pay Ne Olmaldr?
166
168
170
171
172
173
175
BLM XIV: KALTE, EVRE ,GVENLK

80. Akreditasyon, Kalite, Kalite Standard Nedir?
81. ISO 9000 Nedir ? ISO 9000 Belgesi Nasl Alnr ?
82. Kritik Kontrol Noktalarnda Tehlike Analizi (Hazard Analysis Critical
Control Points-HACCP) ve ISO 22000:2005 Gda Gvenlii Ynetim Sistemi Nedir?
83. zlenebilirlik Nedir?
84. OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Nedir?
85. ISO 14000 Nedir?
86. evre Etiketi Nedir?
iii
158
178
181
185
187
188
189
190
87. CE areti Nedir?

88. Kalite ve Standartlar Konusunda Hangi Kurululardan Bilgi Temin Edilebilir?
BLM XV: DNYA TCARET RGT
89. Dnya Ticaret rgt Nedir ve DT Sisteminin KOBlere
Salad Faydalar Nelerdir?
90. Anti-Damping, Sbvansiyonlar ve Korunma nlemlerine Ilikin
DT Hkmleri Nelerdir?
91. lkemizin Anti-Damping, Sbvansiyonlar ve Korunma nlemlerine
likin Mevzuat Nelerdir?
92. GATT Tarm Anlamas Ile Tekstil ve Giyim Anlamasnn Temel
Hkmleri Nelerdir?
93. Ticarette Teknik Engeller Anlamasnn Temel Hkmleri Nelerdir?
94. Salk ve Bitki Sal nlemlerinin Uygulanmasna likin Anlamann
Temel Hkmleri Nelerdir?
95. Hizmet Ticareti Genel Anlamas (GATS) Nedir ve Temel Kurallar Nelerdir?
96. Ticaretle Balantl Fikri Mlkiyet Haklar Anlamas (TRIPS) Nedir ve
97. DT erevesindeki Tarife D Tedbirlere Ilikin Dier Dzenlemeler Nelerdir?
Sayfa No.
191
193
198
200
202
203
205
207
208
210
215
BLM XVI: ULUSLARARASI LKLER

98. Dnyadaki Blgesel Siyasi ve Ekonomik Entegrasyonlarda Trkiyenin Yeri Nedir?
99. AB le Trkiye Arasnda mzalanan Gmrk Birliinin Kapsam Nedir?
100. Trkiye Hangi lkelerle Ticaret Anlamalar mzalamtr?
218
219
220
YARARLI ADRESLER
222
EKLER
EK 1: Kayda Bal hracat Listesi
EK 2: hrac Yasak Mallar Listesi
EK 3: hrac n zne Bal Mallar Listesi
EK 4: Kimyasal Silahlar Szlemesi Eki Liste 1de Yer Alan Kimyasal Maddeler
EK 5: Devlet Yardmlar Uygulamac Kurulular
EK 6: Standard hracatta Zorunlu Uygulamada Bulunan rnler Listesi
EK 7: hracatta Kullanlan Uluslararas Belgeler
236
237
238
239
242
243
247
iv
BLM I
NN HRACAT?
1.
Bir adam Neden hracat Yapmaldr? hracat Yapmann Firma in

Faydalar ya da Riskleri Nelerdir?
Dnyada siyasi snrlarn yeniden yaplanmas, dou blokunun k, yeni tketici pazarlarnn
almas, ticari bloklarn kurulmas, ticaret anlamalar ve Dnya Ticaret rgtnn (DT)
kuruluu, ihracat iin yeni frsatlar yaratmtr. Daha ucuz, daha hzl ve kaliteli retim yapabilen
rekabeti reticilerin ortaya kmasn salayan teknolojiye dnya genelinde ulalabilir olmas
dnya ekonomisini etkilemi, gnmzde ekonomi kresellemitir. Daha nceleri az gelimi
lkeler grubunda olan lkeler, dnyada haberleme sistemleri ann genilemesi, televizyon, basl
yayn ve elektronik ortam vastasyla bilgiye ulaabilme alanlarnda yaanan patlama sayesinde,
gelimi ekonomilere ciddi birer rakip haline gelmilerdir. Bu lkeler ve firmalar asndan
dnldnde, dnya pazarlarnda oluan olanaklar kendi yararlarna kullanmak iin bylesine
uygun bir dnem hi olmamtr. Dolaysyla, aada belirtilen nedenlerden dolay, ihracat
yapmak, bir lkenin ve firmalarnn bymesi ve rekabet gcn artrmas bakmndan nem arz
etmektedir.
Sat ve karlar artrmak: Eer firma i pazarda iyi bir performans gsteriyorsa, yabanc pazarlara
girmesi muhtemelen karll artracaktr.
Dnya pazarlarndan pay almak: D pazarlara alan firma, rakiplerinin d pazarlarda pay
almak iin neler yaptklarn ve pazarlama stratejilerini renecektir.
pazara olan bamll azaltmak: Firma d pazarlara alarak, pazarlama gcn artracak ve
i pazardaki mterilere olan bamlln azaltacaktr.
Pazar dalgalanmalarn dengede tutmak: Firma dnya pazarlarna alarak, i piyasadaki genel
ve mevsimsel dalgalanmalardan ve deien tketici taleplerinin yaratt baskdan kurtulacaktr.
Fazla retim kapasitesini satmak: hracat yaparak, kapasite kullanm oran ve retim
vardiyalarnn sresi artrlabilir. Bylece ortalama birim maliyetler de azalm ve lek
ekonomisine ulalm olunur.
Rekabet gcn artrmak: hracat, bir firmann ve bir lkenin rekabet gcn artrmaktadr.
Firma yeni teknolojilere, metodlara ve yntemlere uyarak yarar salarken, lke de ticaret
dengesinin iyilemesinden fayda salayacaktr.
stihdam yaratmak: Mal ve hizmet ihracat, yeni i olanaklar yaratacak, isizlii azaltacaktr.
D ticaret ann azalmasna yardmc olmak: thalatn ihracattan yksek olmas durumlarnda
oluan d ticaret ann azalmasna katkda bulunacaktr.
hracatla ilgili uzmanlara ulaabilmek: Pek ok firmann ihracat yapmama karar, bilinmeyenin
yaratt korkuya dayanmaktadr. lkedeki ticareti gelitirme kurulular, d pazarlara henz
girmemi olan irketlere yardm etmek iin kurulmutur. Bu kurulular, ihracat srecinin her
aamasnda firmalara yardmc olmaktadr.
BLM I NN HRACAT?
hracatn firmalara dorudan faydalar unlardr.

- Pazar payn geniletme frsat verir.
- Eer i pazarda kapasite tam kullanlmyor ise, retimi artrma imkan salar.
- pazara olan bamll azaltr, ya da i pazardaki durgunluu telafi etme imkan verir.
- D pazarlara girerek, i pazardaki rekabeti yayma imkan verir.
- pazarda denenmi ve test edilmi rnleri ihra ederek d pazara girilmesi, pazar aratrmas
maliyetini azaltr.
- Uluslararas pazarlarda yaanan youn rekabet, ihracatlar, rnlerini pazarn ihtiyalarna gre
uyarlamak iin tevik eder, bylece teknolojik know-how dzeyinde gelime salanr.
pazara veya d pazarlara almann riskleri unlardr.
hracatta karlalan risklerin pek ounun i pazarda karlalanlar ile olan benzerliine dikkat
etmek nemlidir.
-Satlar tahmin edilen seviyelerin altnda kalabilir.
-Rekabet beklenenden daha fazla olabilir.
-Mteriler deme yapmakta yava olabilir veya hi deme yapmayabilirler.
Sadece ihracata zg riskler ise yle zetlenebilir.
- Hedef lkeden ihracat gelirlerinin geri k kstlanm veya yasaklanm olabilir.
-Dviz kurlarndaki dalgalanmalar karlar azaltabilir, ortadan kaldrabilir, hatta kayplara neden
olabilir.
-deme yaplmamas veya szleme ile ilgili dier anlamazlklarda, yargya gitmekte sorunlar
kabilir.
-Sava, i sava veya yabanc devlet tarafndan milliletirme gibi hedef pazardaki istikrarszlklar
kayplara yol aabilir.
-rn yabanc pazarlarda kabul grmeyebilir.
KAYNAKLAR
Profitable Exporting, Laurel Delaney, Self-Counsel Press 1998
BLM I NN HRACAT?
2.
Tipik Bir hracat leminde Neler Yeralr?

hracat srecinin nemli aamas vardr: Fizibilite analizi, d pazara giriin planlanmas ve
uygulama. Bu aamalar yirmiiki basamaktan olumaktadr.
Fizibilite Analizi
1- pazardaki firma performansn analiz etmek (rn, kurumsal, mali, pazarlama, vb. alarndan)
2- Firmann kapasite durumunu incelemek
3- Hedef pazarlarn demografik, sosyal, politik ve ekonomik faktrlerini gznne almak
4- D ticaret uzmanlarna danmak (pazarlama, finansman, mevzuat, vb. konularda)
5- Hedef pazarlar semek
D Pazara Giriin Planlanmas
6- Sektr baznda pazar aratrmas yapmak.
7- Pazar aratrmasnn deerlendirmesini yapmak.
8- Pazara giri stratejisini saptamak.
9- Hedef pazardaki lisans, standartlar ve sertifikasyon taleplerine uygunluu salamak.
10- Patent, ticari marka ve telif haklar hakknda gerekli bilgiyi toplamak.
11- Vergiler, gmrk vergileri, harlar, kotalar ve dier tarife d engelleri belirlemek.
12- Fiyat listesi oluturmak.
13- Finansman bulmak.
Uygulama
14- Datm yntemlerini belirlemek.
15- Pazarlama plann uygulamak.
16- Temsilcilik veya sat yntemlerini semek.
17- Sat szlemesini mzakere etmek.
18- retimi tamamlamak.
19- Sigorta yaptrmak.
20- Gerekli belgeleri tamamlamak.
21- rn ambalajlamak ve etiketlemek.
22- rn yklemek.
KAYNAKLAR
A Short Course in International Marketing, Jeffrey Curry, World Trade Pres 1999
CBI Export Planner, CBI, Laman Trip, 2000
BLM I NN HRACAT?
3.
hracatlar Tarafndan En Fazla Yaplan Yanllar Nelerdir?

Kk firmalarn ihracata balarken en fazla yaptklar oniki yanl aada verilmektedir.
1.
D pazarlama stratejisi gelitirmeden ve pazarlama plan yapmadan nce ihracat

danmanl hizmetlerinden yararlanmamak veya gerekli bilgileri temin etmemek.
2.
hracatta karlalan zorluklarn stesinden gelme ve mali gereklilikleri yerine getirme

konusunda, st ynetimin kararllnn yetersiz oluu.
3.
Hedef pazardaki temsilcilik ya da datmclar semekte yeterli zeni gstermemek.
4.
Bir ka corafi blge zerinde younlamak yerine, tm dnyadan talepler aramak.
5.
pazar satlarnda patlama olduunda, ihracat ihmal etmek.
6.
pazardaki datmc ve mterilerle olan ilikilerin d pazarlarda kurulamamas.
7.
Bir rnn ve bir pazarlama tekniinin, otomatik olarak tm pazarlarda baarl olacan
varsaymak.
8.
Yabanc lkelerin kurallarna ve kltrel tercihlerine gre rnlerin gelitirilmesinde

yeterince istekli olmamak.
9.
Servis, satlar ve garanti konusundaki dokmanlarn, yabanc dillerde hazrlanmamas.
10. Firmann kendi ihracat blmn kuramamas halinde, bir ihracat ynetim firmasndan
hizmet almay dnmemesi.
11. Firmann, ithalat kstlamalar, kaynak yetersizlii ya da geni rn yelpazesine sahip
olmamas gibi nedenlerden dolay, kendi bana yabanc pazarlara girme konusunda isteksiz
olmas ve bu durumda lisans veya joint venture anlamalar yapmamas.
12. rn iin sat sonras hizmetleri salamakta baarsz olmas.
KAYNAKLAR
Key Words in International Trade, Arthur Dunkel, ICC Publishing, 1996
BLM I NN HRACAT?
4.
hracata Karar Vermeden nce Hangi Sorulara Cevap Verilmelidir?

hracat, nemli lde idari, mali ve retimle ilgili kaynaklarnn kullanmn gerektirir. Bu
nedenle, ihracata karar vermeden nce iyi bir deerlendirme yapabilmek iin aadaki sorulara
cevap aramak nem kazanmaktadr.
Yurtii Performans
Firma i pazarda neden baarldr?
rnn mevcut durumda pazar pay nedir?
Firmann hracat Konusundaki Kararllk ve Arzusu
Firmann ihracat yapmaktaki amac nedir?
Firmann hiyerarik yaps ierisinde ihracat blm hangi dzeydedir?
hracat srecinde firmann hangi dzeyde elemanlar grev alacaktr?
Firmann eleman saysn artrmaya gerek var mdr?
Firmann (veya alanlarnn) d pazarlar ve ihracat konularnda deneyimleri nelerdir?
Firma ihracat srecinde yer almaya ne dzeyde isteklidir?
Firma risk almaya ne kadar isteklidir?
Rekabet
Yabanc bir pazarda, firmann rnlerinin veya hizmetlerinin rekabeti olmasn salayan nedir?
rnleri ve hizmetleri emsalsiz yapan nedir?
Genel olarak rekabet avantaj (teknolojik gelimeler, patentler, beceriler vb. avantajlar) nelerdir?
Hedef Pazarlar
Pazarn hangi kesimleri hedeflenmektedir?
D pazarlarda rn satmak iin ne kadar stok tutmak gerekecektir?
Firmann d pazarlardaki rakiplerinin performans nasldr?
rn gmrk vergileri, kotalar ve dier tarife d engeller tarafndan kstlanmakta mdr?
rn, yurtdndaki tketicilerin kltr, gelenekleri veya inanlar ile eliiyor mu?
rnn yurtdnda patent / ticari marka kanunlar ile korunmas gerekli mi?
rnn etiketlenmesine ilikin gereklilikler nelerdir?
evre ile ilgili ne tr kstlamalar vardr, ne lde uyum gerekir?
rnn Pazarlanmas
rn ya da hizmetin reklam nasl yaplacak?
Hangi irketler, acentalar ya da datmclar benzer rnler satn almtr?
D pazarlara sat yaparken firmay kim temsil edecektir?
hra pazar ile ilgili grevleri stlenmek zere bir acenta ya da datmc tayin edilecek midir?
Acenta ya da datmcya hangi blge verilecek?
Acenta ya da datmcnn hangi davranlar kabul edilebilir?
Potansiyel alc rnn alr halde bir model ya da rneini grebilir mi?
rnn ya da hizmetin zerine ilgiyi en iyi ekilde ekecek bir ticaret fuar var mdr?
rn veya hizmet hedef pazarda ayn isimle mi satlacaktr?
Fiyatlandrma ve Ticari Koullar
Fiyat nasl hesaplanacaktr?
Hizmet verme koullar nelerdir?
deme ve kredi vadeleri nelerdir?
rnn garanti sresi nedir?
ndirim koullar nelerdir?
KAYNAKLAR
Export decision-making in small firms: the role of organizational learning, Burpitt W.J.; Rondinelli
D.A., Journal of World Business, Volume 33, Number 1, 1998, pp. 51-68(18), Elsevier Science
BLM I NN HRACAT?
BLM II
HRACATA HAZIRLIK
5.
hracatta Planlamann Temel Unsurlar Nelerdir?

hracat plan gelitirmek dikkatli bir planlama ve zaman gerektirir. Giriilen her yeni i iin olduu
gibi, ihracat karar da, ksa dnemli kar amacndan daha ok, uzun dnemli bir i yatrm olarak
dnlmelidir. Uluslararas i anlamalar iin taahhtlere girmeden nce bir i plannn
gelitirilmesi, rnn ihracata hazr olmas asndan nemli ve anahtar bir admdr. yi hazrlanm
bir plan, uluslararas pazarlarda rnn potansiyelini tespit etmek, finansmann daha kolay temini,
rn iin bir pazar olup olmadn incelemek ve rnn ihracatnn ne kadara mal olacan tayin
etmek konusunda yardmc olacaktr. Bir i plann oluturan ana blmler unlardr:
BLMLER
Ynetici zeti
ERK
Firmay baarl yapan etkenleri belirleyin ve yerli ve yabanc
rakiplerine gre sahip olduu avantajlarn listesini yapn.
Firmann mevcut durumu
Firmann ihracat potansiyeli olan rnlerini belirleyin.
Amalar
Firmann uzun vadede hedeflerini ve bu hedeflere ulalmasnda

ihracatn nasl yardmc olacan belirleyin.
Ynetim
Firma analizi yapn. Bunun birinci nedeni, ihracat kararnn

ynetimin her katnda desteklendiinden emin olmak, ikinci
nedeni ise hangi ileri kimin yapacana karar vermektir.
Tanmlama
rn veya hizmetin uluslararas pazarda neden emsalsiz olduu

sorusuna cevap verin.
Pazar Analizi
Bu pazarda frsatlarn neler olduunu belirleyin.
Hedef Mteriler
Hedef mterilerin demografik ve sosyo-ekonomik profilini

ortaya karn.
Rekabet
Firmann sanayi iindeki rekabet edebilirliini belirlemek amac

ile bir sanayi analizi yapn.
rnek Grup Aratrmas
Yapc eletiri ve geri bildirim kazanmak iin hedef pazardaki

potansiyel mterilerden oluan kk bir rnek grup zerinde
aratrma yapn.
Hesaplanm Risk
Sanayinin ve firmann gelecek 3-5 yl ierisindeki performans

konusunda tahminde bulunun.
Pazarlama Stratejisi
Mterilerin ilgisinin nasl ekilebileceini ve bu ilginin nasl

srdrleceini belirleyin.
Fiyatlandrma/Karllk
Uluslararas bir fiyatlandrma stratejisi belirleyin.
Sat Taktikleri
rn nasl satacanz konusunda pazarlama taktikleri gelitirin.
Datm Kanallar
Pazarlarda nerelere ve nasl, hangi datm kanaln seeceinizi

belirleyin.
BLM II HRACATA HAZIRLIK
Reklam
Hedef pazarlarn etiketleme ve paketleme kurallarn, tercme

imkanlarn, mteri ilikilerini irdeleyin, toplum kltr
asndan hassas olabilecek pazarlama stratejilerine ve yanl
anlamaya sebep olmamaya dikkat edin.
Halkla likiler
Dzenli ve tutarl bir gncel rn/hizmet program ile kurulua

ynelik bir gazete gelitirin, teknik dergilere yazlar verin, basn
bildirileri yaynlayn, mteri toplantlar organize edin.
likileri
Kltr eitimini de ieren uluslararas i ilikileri plan gelitirin.
retim Plan
Balangtaki retim miktarn, retim hacminin geniletilmesi

iin nelere ihtiya duyulacan, hammadde kaynaklarn, retim
yeri vb. konular saptayn.
Mali Projeksiyonlar
Be yllk bir kar ve zarar durumu tespiti yapn. Gereki ve

temkinli olmaya aln.
12 Aylk Bte
hracatn birinci yl iin maliyet tahmini yapn.
Nakit-Ak Tahmini
Nakit giri ve kn hesaplayn.
Bilano
Likidite ve nakit pozisyonunu saptayn.
Baa - Ba Analizi
Baa-Ba noktas iin satlmas gereken rn miktarn hesaplayn.
Kaynak / Fon Temini
hracata balamak veya gelitirmek iin gerekli fonlarn nereden

bulunacana karar verin.
Gelirlerin Kullanm
Kazan ve alacaklarn nereye yneltileceine karar verin.
Sonular
hracat hedeflerini, gerekli toplam sermayeyi, beklenen kar,

plann yerine getirilmesine ilikin takvimi ve genel yorumlar
belirtin.
Ekler
Firmann ihracat programnda anahtar kiinin zgemiinin

yansra, nemli hususlar, potansiyel mteriler, pazar aratrmas
bilgisi, izimler, anlamalar ve mali tahminleri de ek olarak
plannn sonuna ekleyin.
KAYNAKLAR
A short Course in International Marketing, World Trade Press
An Export Marketing Plan for Small Companies, Claud Cellich, S. Tamer avugil,
International Trade Forum, ITC
6.
hracatta Plan Gelitirirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Maliyetsiz veya Dk Maliyetli Danmanlk Hizmeti Aratrlmaldr:
hracata yeni balayan veya daha nce bilinmeyen d pazarlara giren irketler, uluslararas ihracat
plann gerekletirmeden nce, ihracat danmanl hizmeti veren kurululardan yararlanmaldr.
st Ynetimin Onay Alnmaldr.
Aratrmay yapmadan ve plan yazmadan nce, hedef pazara giri stratejisi gelitirmekten sorumlu
kii, st ynetimden onay almaldr. Bylece irketteki anahtar kiilerin karlalacak olan
zorluklar yenmek ve ihracat iin gereken mali gereklilikleri yerine getirmek iin istekli olduklar
anlalr. irketin bakan ve muhasebe, finans, lojistik, pazarlama, aratrma ve eitim blmlerini
kapsamak zere tm blmler, firmann ihracata balama planlarn bilmeli ve benimsemelidir.
Tm st yneticilerin ayrntl zgemileri uluslararas i planna eklenmelidir.
Eksiksiz Bir Pazar Aratrmas Yaplmaldr.
Pazar aratrmas yapacak olan firma; aratrma iin gerekli olan sektr baznda ihracat/ithalat
potansiyeli, lke ve rn bilgileri, yararlanlabilir kaynaklar, belli bir rn almak isteyen yabanc
irketler veya ithalatlarn adresleri, pazarlama klavuzlar, tm dnyadaki lkelerin politik, sosyoekonomik koullar ve dier ilgili bilgiler iin GEME web sitesi ve ktphanesine bavurabilir.
Pazar Aratrmas Analiz Edilmelidir.
Pekok ihracat plan, pazar aratrmas alannda zayftr. Pazar aratrmas ihracatnn belli bir
pazarda bir rnn satlp kabul edilecei konusundaki dncesinin dorulanmasdr. Bu, rnn
tasarm, boyutu, renk ve dier zellikleri ile ilgili tketici tercihlerini saptamak zere seilmi
tketici gruplar zerinde yaplan almalar, ilgili pazara rn numunelerini gndererek ve
genellikle potansiyel yabanc mterilerin kendilerine zg tercihlerini aratrarak renilir.
hracat ve thalat Ak Belirlenmelidir.
Pek ok firma belli bir rnn nereye ihra edilecei ya da nereden ithal edileceini aratrmay zor
bulmaktadr. Eer bir ihracat bir pazarda baarl olacaksa, bu pazarda rnnn rekabet edip
edemeyeceini belirlemesi kesinlikle ok nemlidir. Bu tr istatistikler Trkiye statistik
Kurumuundan, D Ticaret Mstearlndan veya GEMEden temin edilebilir.
En Uygun hra Fiyat Belirlenmelidir.
Bir rnn fiyatn belirlemek, ihracat plan iindeki mali projeksiyonlar etkileyecek olan en
nemli faktrdr. hracata yeni balayan ya da nadiren ihracat yapan ihracatlarn pekou birim
fiyata yansyabilecek olan eitli, yerel olmayan maliyetleri hesaba katmazlar. hracat yaparken
dnlmesi gereken maliyeti artrc faktrler arasnda, sat komisyonlar, tama irketleri iin
denen cretler, gerekli belgeler iin yaplan masraflar, finansman maliyetleri, akreditif masraflar,
ihracat iin ambalajlama masraflar, etiketleme ve iaretleme masraflar, lke iinde tama
masraflar, rnn var yerinde boaltlmas iin gerekli masraflar, sigorta masraflar, rne ait
belgelerin evirisi vs. ilemler, kredi vadeleri, depolama iin masraflar bulunmaktadr. Bu
masraflarn herbirinin, mali projeksiyonlarda ve 12 aylk btede net olarak dile getirilmi
olduundan emin olunmaldr. Fiyatlandrma blmnde konu detayl bir ekilde incelenmektedir
10
Firmann Kapasitesi Net Bir ekilde Ortaya Konulmaldr.

Fiyatlandrmann, bir alcnn bir rn ya da hizmeti alma kararna etki eden tek faktr olmadn
vurgulamakta fayda vardr. Ynetim kabiliyeti, retim kapasitesi, kalite kontrol sistemi, yabanc
firmalarla teknik ibirlii, siparileri karlama sistemi, allan firma referanslarn ieren ihracat
deneyimi ve bankalarla ilikiler dikkate alnmas gereken dier hususlardr.
Alcnn Kararn Etkileyecek Hususlara Hitap Edilmelidir.
Alcnn karar verirken gznne ald hususlara hitap etmek nemlidir. Bylece i plann
okuyanlar, firmann yabanc alclar iin nemli olan faktrleri bildii kansna varrlar. En
nemlisinden, en az nemli olanna kadar, satn almada etken olan belli bal faktrler unlardr:
Kalite, teslim plan, fiyat, garantiler, ikayet/zararn telafi edilmesi, patentlerin korunmas ve
ihlallerin nlenmesi, teknik yardm, gizlilik, izimlerde/zelliklerde deiiklik, ambalajlama,
deme ekilleri, tama ekli ve talepler ile ilgili gelimeleri bildirme yetenei.
Pazarlama
lk kez ihracat yapan pek ok ihracat, aktif olmaktan ok pasif davranan ihracatlardr. nk
ihracat yapmalarnn tek nedeni baka bir lkeden birisinin onlarla temasa gemi olmasdr. Pek
ok firma ihracat yapmaz, nk pazarlama frsatlarn bilmezler. Bu konuda salanan destek ve
frsatlar bu kitapta yer almaktadr.
Bir Alcnn Kredibilitesini Kontrol Etmek
hracatnn bir i anlamas yapmadan nce, potansiyel alcnn, datmcnn veya ortan
kredibilitesini kontrol etmesi kesinlikle gereklidir. En iyi kaynaklar Trkiyedeki yabanc kredi
servisleri ve alcnn lkesinde bal bulunduu Ticaret ve Sanayi Odalardr. Bu konu Finansman
ve deme blmnde izah edilmektedir.
Datm eklinin Seimi
Pek ok firma, dorudan ihracat sadece yurtdyla i yapmak olarak grr. Dorudan ihracat,
pazarlama, finansman ve ihracat pazarnn bymesinin en iyi ekilde kontrolne olanak verir.
Bununla beraber, komisyonla alan bir sat acentas bulmak, bir SDnin rnn satn
yapmasna izin vermek, bir sat temsilcisi bulmak, bir datmc bulmak, lisans vermek, ortak
yatrm yapmak veya off-shore retim gibi dier datm kanallar da mevcuttur. Bu konular ileri
ki blmlerde detayl olarak incelenmektedir.
KAYNAKLAR
Export Marketing Strategies and Plans, ITC, Geneva, 1992
11
7.
hracat Konusunda KOBlere Ynelik Hizmet Veren Kurulular Hangileridir?

A) GEME hracat Gelitirme Etd Merkezi
GEMEnin Aratrma ve gelitirme faaliyetleri, ihracat firmalarmzn d pazarlardaki
paylarnn artrlmas, yeni pazarlar bulunmas ve ihra rnlerinin eitlendirilmesi amacna
ynelik olarak gerekletirilen almalardr. Bu almalar lkemizdeki ve dnyadaki ekonomik
gelimeler ve ticari prosedrler konusunda ihracatlarmzn bilgilendirilmesi, ihracata yeni
balayacak firmalara gerekli bilgilerin salanmas ve eitli projelerin yrtlmesi gibi hizmetleri
de iermektedir. GEME, bu kapsamda aratrma raporlar (D Pazar aratrmalar) ile sektrn
Trkiyedeki durumu, retim, kapasite, standartlar, ihracat potansiyeli itibariyle inceleyen,
dnyadaki mevcut durumu, uluslararas ticaretteki yerini ve seilmi lkeler baznda hem
Trkiyeye rakip olabilecek hem de ihra pazar olarak deerlendirilebilecek lkeler itibariyle d
pazar bilgilerini ihracatlarmza ulatrmay amalamaktadr. lke raporlar ihra pazarlarmzn
eitlendirilmesi amacyla hazrlanan, hedef lkelere ynelik pazar bilgilerini ieren almalardr.
D Ticaret Mevzuatnn takibi yaplmakta ve yaynlanmaktadr. Ayrca "hracatta Pratik Bilgiler"
adl yaynlar ile ihracatlarmza d ticaretle ilgili genel konularda bilgileri zellikle kolay anlalr
ekilde veren kitaplar hazrlanmaktadr.
GEME-KOB hracat Danma Hatt: GEME bnyesinde oluturulan bu hat; d ticaret mevzuat,
ihracata ynelik tevik aralar, devlet yardmlar, ihracatn deiik aamalarnda bilinmesi gereken
pratik bilgiler, uluslararas ticari uygulamalar, potansiyel pazarlarn aratrlmas veya
gelitirilmesine ilikin lke ve sektr bilgileri, ihracatn artrlmas iin gereksinim duyulan nitelikli
eleman yetitirilmesine ynelik Eitim Programlar ve tantm amal fuarlar konusunda zamannda
ve doru bilginin temin edilmesi iin faaliyet gstermektedir.
Ayrca son dnemde ticari bilginin tek elden hzl ve doru bir ekilde ihtiya sahiplerine iletilmesi
ve uzmanlk gerektiren bilgi paylamnn etkinliinin artrlmas amacyla Merkezde bir Ticari
Bilgi ve Rehberlik Hizmetleri (TBRH) birimi kurulmutur.
GEMEnin ihracat firma ve kurululara sunduu hizmetler arasnda d ticaret konusunda
dzenlenen kurs, seminer ve altay eklindeki eitim faaliyetleri arlkl olarak yer almaktadr.
Ayrca GEME ihracatlarmza yabanc ithalatlarn dorudan temasn salamak, tantma ve
yeni i olanaklar yaratmaya ynelik faaliyetlerini gelitirmek ve etkinletirmek amacyla
uluslararas fuarlara katlm/tantm faaliyetlerini de gerekletirmektedir.
B) hracat Birlikleri
Birliklerin itigal alanna giren konular erevesinde retim, ihracat, ithalat, fiyat durumu, d
piyasadaki rakiplerimiz ve mevzuat erevesinde oluturulan bilgiler gncel olarak
ihracatlarmzn gereksinim duyaca her trl bilgi derlenmekte ve dileyen yelerin kullanmna
sunulmaktadr.
C) KV (ktisadi Kalknma Vakf)
Gmrk Birliinin ileyiiyle ilgili olarak firmalarn sorularn yantlamakta ve sorularna zm
retmektedir. Trk firmalarnn AB lkelerine yaptklar ihracatta karlatklar spesifik sorunlarn
tespit etmekte ve bu sorunlarn "Trkiye-AB Gmrk Birlii Ortak komitesi" toplantlarnda
grlmesini salamaktadr.
12
KOBler arasndaki ibirliini salamaya ynelik olan, Avrupa Birliince uluslararas dzeyde
organize edilen (Europartenariat, Medpartenariat gibi) ve KV koordinasyonunda yrtlen
faaliyetlere katlm yrtmektedir.
D) KOSGEB (Kk ve Orta lekli Sanayileri Gelitirme Bakanl)
KOSGEB, Avrupa Birliinin uluslararas nem ve etkinlii olan, Avrupa Bilgi Merkezi, letmeler
Aras birlii A ve letmeleri Yaklatrma Brosu programlarnda ulusal merkez olarak hizmet
vermektedir. Sz konusu programlarn bilgi alar vastasyla kk ve orta lekli iletmelerin her
trl teknik, teknolojik, ithalat, ihracat, mevzuat, ortak yatrm, pazar ve sektr aratrmas ile
finansman kaynaklar konularndaki bilgi gereksinimini karlamaktadr.
E) TKA (Dileri Bakanl-Trk birlii ve Kalknma Ajans)
lkelerin ekonomik yaplarnn incelenmesi ve sektrel nceliklerin belirlenmesi amacyla
lkelerin profilleri hazrlanmakta ve sektr aratrmalar yaplmaktadr.
F) TOBB (Trkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odalar ve Borsalar Birlii)
lkemizin sanayi ve ticaret alannda uluslararas rekabet gcn arttrmaya, verimlilii ve
ekonomik bymeyi hzlandrmaya ynelik, ulusal ve uluslararas her trl bilginin eriilebilir ve
kullanlabilir olmasn salamak amalanmaktadr.
G) DEK (D Ekonomik likiler Kurulu) Konseyleri
Trk ekonomisinin dnya ekonomisine entegrasyonuna katkda bulunabilmek iin, sanayi ibirlii
bata olmak zere, d ticaret ann geniletilmesi, hizmet sektrnn yurtdna almas
konularnda yeni pazar olanaklarn deerlendirmektedir. DEK iki tarafl Konseyleri aracl ile
faaliyet gstermektedir.
H) TOSYV (Trkiye Orta lekli letmeler Serbest Meslek Mensuplar ve Yneticiler
Vakf)
TOSYV Giriimcilik ve KOB Aratrma Merkezi (KOB-AR) 1995 ylnda kurulmutur.
TOSYV kendi iinde birim ve profesyonel danmanlarla KOBlere ynelik olarak bilgi akn
salamaktadr. Ayrca KOBleri ulusal ve uluslararas eitim seminerleri dzenleyerek
bilgilendirmektedir.
KAYNAKLAR
hracatnn Bavuru Rehberi, 1997, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60,
Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33,
http://www.igeme.gov.tr
13
BLM III
HEDEF PAZAR SEM
8.
hracat, Hedef Pazarda Baarl Olup Olamayacan Nasl Saptar?

Doru ihra rnnn seimi ihracatta baar iin ok nemlidir ve aada ksaca deinilen bir seri
etkene baldr:
hracat/thalat Eilimleri: hracat, bir rnn uluslararas ticaretindeki eilimleri analiz etmek
iin bu konuda hazrlanm yaynlardan faydalanmal ve ilgili kurulular ile temasa geerek analiz
iin gerekli istatistik bilgilere ulamaldr. Bylece pazarlama stratejisini tasarlamak iin gerekli
bilgilere sahip olacaktr.
Hedef Pazarlar: rn hedef pazarda sadece istikrarl deil, ayn zamanda ykselen bir talebe de
sahip olmaldr. Bu talep demografik aratrmalar ve pazar aratrmas yolu ile belirlenmelidir.
Tedariki Taban: hracatnn mterilerinin isteklerini kesintisiz karlayabilmesi iin, srekli ve
dzenli olarak hammadde alabilecei reticilerle ilikide olmas zorunludur.
retim Kapasitesi: Kstl retim kapasitesinden dolay, rn teslimatnda ortaya kacak sorunlar,
ihracatnn imajn zedeleyebilir.
rn Adaptasyonu (konumlandrma): Bir rnn i ve d pazarlardaki baarsn garanti altna
almak iin, ihra pazarnn ihtiyalarn karlamak zere, rnn hedef pazara uyarlanmas
gereklidir. rnn renginde, boyutunda, tadnda, ambalajlamasnda ve buna benzer konularda
deiiklik gerekip gerekmediini saptamak nemlidir.
Sat Sonras Hizmetleri: Eer ihra edilen rn sat sonras hizmet gerektiriyorsa, ihracat ya o
lkede bir servis merkezi amal ya da bu hizmetleri salayabilecek bir datmc/acenta bulmaldr.
Eer ihracat bu hizmeti salamak iin gerekli mali ya da teknik olanaklara sahip deilse, rn
ihracat iin uygun olmayabilir.
Ticaret Kstlamalar: hracat iin seilen rnler, Trkiyenin ihracat mevzuat kapsamnda ihra
edilebilir, ithal eden lkenin ithalat mevzuatnda da ithal edilebilir, olmaldr.
Uluslararas rekabet gc bir baka deyile ihra pazarlarnda rakiplere nasl stnlk
salanabilecei konusunda yeni ve farkl bir yaklam olan The Business Management System
(BMS) - Ynetim Sistemi KOBleri uluslararas pazarlarda baarl klabilecek yeni bir
ynetim modelidir.
letme Ynetiminde ada yaklama gre, iletmenin ihracata veya ksaca sata ynelik ileri,
iletmenin btnsel ynetiminden ayr deerlendirmemelidir. Bir iletmenin hem i hem de d
pazarlardaki baars doru iin doru ekilde yaplmasna yani yneticinin bilgi ve becerilerine
baldr.
KAYNAKLAR
Ynetim Sistemi International Trade Centre UNCTAD/WTOnun uluslararas eitim
programlarnda kuland bir iletme ynetimi modeli olan The Business Management System
(BMS) den alnmtr. BMS ise kaynaka olarak The Business Management Grid, Ata, Osman
Ata, the Association of Training Institutions for Foreign Trade in Asia and the Pacific (ATIFTAP),
Manila, Philippines, 1995. Diagnostic Consulting Expert System (DICONEX), Ata, Osman Ata,
Association of Training Institutions for Foreign Trade in Asia and the Pacific (ATIFTAP), 1995 ile
DR. Atan eitim seminerleri ve konferans materyallerinden derlenmitir.
Exporters Encylopedia ISBN 07312-0159-3896 Dun and Bradstreet, 3 Sylvan Way, Parispan, NJ
07504, Tel: (800) 234 3867, Fax: (201) 6056911. kiyzden fazla lke iin, bu lkelere yaplacak
ihracat srasnda gerekli olacak bilgileri ieren bir yayn.
BLM III HEDEF PAZAR SEM
16
9.
hracatlar D Pazar Bilgilerini ve Pazar Aratrmalarn Nereden Bulabilir?

GEME retici/ihracat firmalara, ihracat mevzuat, pazarlama, lkeler, ihracat pazarlar ve
uluslararas ticarete ilikin eitli konularda bilgi salamaktadr. Merkezin zmir ve stanbulda,
yurtdnda ise Kbrs ve Rotterdamda ofisleri bulunmaktadr. GEME bu bilgileri lke/rn
aratrmalar, ihracat ilemleri hakknda bilgi veren ihracatta pratik bilgiler serisi, d ticaret ve
yatrm mevzuatn ieren yaynlar vb. yaynlar yolu ile retici ve ihracatlarn hizmetine
sunmaktadr. Ayrca ahsen, yazyla, telefonla veya e-mail ile bavuran ihracatlara talep ettikleri
bilgiler salanmaktadr. GEME KOB danma hatt bu amaca hizmet etmektedir. GEME, rettii
tm ticari bilgileri web sayfasnda da yaynlamaktadr. (http://www.igeme.org.tr)
GEME ktphanesinde d ticaret konusunda yararl olabilecek ok sayda sreli ve sresiz yayn
bulunmaktadr. GEME ktphanesindeki periyodiklerin listesi GEME Web sitesinde
yeralmaktadr. Ayrca Ticaret Odalar, Bankalar ve hracat Birliklerinin de d pazar bilgileri
veren yaynlar mevcuttur.
Trkiyenin yurtdndaki Ticaret Mavirlikleri de, bulunduklar lkedeki pazara ilikin eitli
bilgileri, talep edildiinde ihracatlarmza salamaktadr.
(http://www.dtm.gov.tr/pazaragiris/ilkgiris.htm)
Ayrca, DTMnin pazara giri sayfasnda yer alan linkten ulaabileceiniz " AB Pazara Giri
Servisi"nden de lkeler hakknda genel bilgiye, istatistiklere, gmrk vergileri ve ticari ve sektrel
engellere ulaabilirsiniz. (http://mkaccdb.eu.int)
Cenevredeki Uluslararas Ticaret Merkezi ITC, UNCTAD / WTO taze meyve ve sebzeler, taze
iekler, tropik bitkiler ve ss bitkileri, baharatlar, ham ve yar ilenmi deri, meyve sular, pirin
ve seilmi ila hammaddeleri iin nemli pazarlar hakknda bilgi vermektedir. Her rn grubu iin
"Pazar Haberleri Servisi" (The Market News Service MNS rnlerin gncel fiyatlar, arz, talep ve
pazardaki durumu etkileyebilecek dier ekonomik bilgiyi salamaktadr. MNSye abone olanlar bu
bilgiyi elektronik posta, faks ya da posta ile alabilirler.
ITCnin "Ticari Bilgi Yayma Birimi" de (Trade Information Dissemination Unit) zel bir lkede
rnler iin pazar potansiyeli hakknda zet pazar bilgileri hazrlamaktadr. Bu raporlar, ithalat ve
ihracat miktarlar, tketici tercihleri, gmrk vergisi oranlar, fiyatlar, satlar artrc reklamlar,
datm teknikleri, ticari deneyimler, pazar frsatlar ve temasa geilebilecek kurulular gibi pazar
giri bilgileri hakknda ayrntl bilgi vermektedir.
Yabanc pazarlar hakknda bilgi veren aratrmalar birok gelimi lke tarafndan kendi
vatandalarnn kullanm iin hazrlanmaktadr. Fakat dier lkelerden ilgilenenlerin de bunlar
edinmeleri mmkndr. rnein, ABD Tarm Bakanl (U.S. Department of Agriculture)
tarafndan "Yabanc Pazar Bilgi Raporlar" hazrlanmaktadr. Bu raporlar "Food Market
Overviews" ve "Market Focus Reports" isimli yaynlardr. "The Food Market Overviews" ellinin
zerinde lkedeki gda pazar durumu hakknda ayrntl bilgi vermektedir. Gelimekte olan
lkelerdeki firmalara yardmc olabilecek her lke iin mevcuttur. Raporlar, pazar hakknda genel
bilgi, ABD i pazar ve nc lke rekabeti, pazar eilimleri ve frsatlar ve yurtii gda ileme
sektr hakknda bilgi iermektedir. sminden de anlalaca gibi "Market Focus Reports" belirli
bir lkede belirli bir pazara odaklanmaktadr. Bu raporlar elde etmek iin gerekli bilgi internette
u adresten alnabilir: http://www.fas.usda.gov/
17
ABD Ticaret Bakanl- "International Trade Administration" nn sitesi de eitli lke pazarlar
hakknda raporlar iermektedir (http://www.ita.doc.gov/).
Hollandann CBI (Gelimekte Olan lkelerden thalat Gelitirme Merkezi) de Hollanda ve AB
pazarlar iin rn baznda pazar aratrmalar yaynlamaktadr. Kuruluun adresi kaynaklar
ksmnda yer almaktadr.
Pazar bilgisi alnabilecek dnyadaki Ticareti Gelitirme Kurulularnn web sitesi adresleri,
GEME web sayfasnda yararl linkler ksmnda bulunmaktadr.
Basl dokmanlarda yer alan bilgilerden daha detayl bilgi toplamak ve yerinde d pazar
aratrmas yapmak isteyen firmalar Devlet Yardmlar kapsamnda XII. Blmde belirtilen
"hracat Pazar Aratrmas Destei"nden yararlanabilirler.
Yurtdndaki ithalat adreslerinin temin edilmesi
hracatlarn GEMEye bavurarak ithalat adresleri temin etmeleri mmkndr. Merkezin
Ktphanesinde ok sayda yerli / yabanc rehber ve katalog/CD vb. materyallerde ithalat
adres/tel /faks vs. bilgisi bulunmaktadr. Ayrca Merkezimizim "Ticari Bilgi Rehberlik Hizmetleri"
blmmze bavurarak ithalat adresleri cretsiz olarak temin edilebilmektedir. Bunun yansra,
GEME tarafndan hazrlanp gnlk olarak yaynlanan "D Ticaret Blteni" ile yurt dndan
gelen talepler web sitemizden gncel ve cretsiz olarak izlenilebilir.
Merkezdeki thalat Veri Taban, Ticaret Mavirliklerimize gelen taleplerden, GEMEye yazyla
mal talebinde bulunan ithalatlardan, ye olunan web sayfalarndan ve yurtdnda info standla
GEMEnin katld fuarlarda info standa ithal talebi ile bavuran ithalatlardan olumaktadr.
Ayrca, GEME web sitesinde bulunan " Frsatlar" blmnde yer alan linklerden faydalanarak,
yurtii ve yurtd firmalarn talepleri grlebilir.
D Ticaret Mstearlna bal olarak, faaliyette bulunan Ticaret Mavirliklerimiz
firmalarmzn spesifik ithalat adresleri taleplerine olumlu yant vermektedir. Ticaret
Mavirliklerimizin listesi DTM Web sitesinden temin edilebilir.
Yabanc alclarn adreslerinin tesbit edilmesinde kullanlacak dier bir yntem de yurt dnda
yaygn olarak bulunan GEME benzeri ithalat/ticareti gelitirme kurulularna bavurmaktadr.
KAYNAKLAR
D Ticaret Mstearl web sayfas : www.dtm.gov.tr
GEME web sayfas: www.igeme.gov.tr
Avrupa Birlii Pazara Giri Servisi: http://mkaccdb.eu.int
World Directory of Trade Promotion Organizations and Other Trade Support Institutions,
ITC, 2004 (GEME Ktphanesinde Mevcuttur.)
Trade Information Dissemination Unit, Trade Information Section International Trade Center
UNCTAD / WTO
Palais des Nations, CH-1211, Geneva 10, Switzerland Tel: (41-22) 7300111
Fax: (42-22) 7337176nternet: http//www.intracen.org
Center For The Promotion of Imports From Developing Countries
P.O. Box 30009 3001 DA Rotterdam, the Netherlands
Fax: (10) 4114081 E-mail: cbi@cbi.nl http//www.cbi.nl
18
10.
hracat rnn Hangi Pazarlara Satabilir ?

Pazar aratrmas, firmalarn, rnleri iin hangi yabanc pazarlarn en fazla potansiyele sahip
olduklarn belirlemesine olanak tanr. Yeni ihracata balayan firmalar demografik ve fiziki
evreye, politik ortama, ekonomik faktrlere, sosyal ve kltrel evreye, pazara girilebilirlie ve
rn potansiyeline dayal birka hedef pazar aratrmaldrlar.
yi bir pazar aratrmas, firmann rnleri veya hizmetleri iin talebi ve hedef pazarda rnlerinin
ne kadar iyi bir performans gstereceini tahmin etmesine yardm eder. ki ya da hedef pazar
belirlemek zere, potansiyel en fazla on lke iin aadaki konular teker teker incelenmelidir :
- Byme ve younluk eilimlerini gznne alarak, her lkenin toplam nfusu belirlenmelidir.
- Hedef alnan ya grubunun, nfusun iinde yeterli pay olup olmad (1-10, 11-24, 25-40, 41-60 vb. gibi)
saptanmaldr.
- Nfusun ne kadarnn kent, banliy ya da krsal kesimde yaad belirlenmelidir.
- Pazara girecek olan rn ya da hizmeti etkileyebilecek olan iklim ve hava deiiklikleri olup olmad tesbit
edilmelidir.
- hracat noktasndan eitli hedef lkelere tama mesafeleri renilmelidir.
- Pazarda ulam ve haberleme altyaplarnn dzeyi ve kalitesi gznne alnmaldr.
- Pazarda yeterli nakliye, ambalajlama, boaltma ve dier yerel datm alarnn olup olmad kontrol edilmelidir.
- Devlet sisteminin zel sektre destek olup olmad aratrmaldr.
- Devlet zel sektr i balantlarna ne derecede karmaktadr?
- Yabanc rnlerin ithalatna kar devletin tutumu nedir?
- Politik sistem istikrarl m yoksa sk sk deiiyor mu?
- Devlet, kotalar, gmrk vergilerini ve dier ticaret engellerini kaldrmaya alyor mu ?
- Dnya Ticaret rgtne (DT-WTO) ye mi ? Gmrk duvarlarn istedii zaman ykseltebilir veya ithalatna
yasaklama koyabilir mi ?
- thalatn ve ihracatn daha yksek seviyelere karlmasn tevik etmek konusunda lkenin tavr nedir ?
- Pazarda ithal rnler ne lde kabul grmektedir ?
- Serbest ve ak grnmesine ramen, pazar yabanclara kapal m ?
- Hedef lke iin tahmin edilen ekonomik byme nedir ?
- Hedef pazarn Gayri Safi Milli Haslas ve demeler dengesi nedir ?
- Genel ekonomi iinde ithalat ve ihracatn yzdeleri nelerdir ?
- Hedef lkenin ithalat ihracat oran nedir?
- Hedef lkede enflasyon oran nedir? Pazar ve kambiyo mevzuat nasl almaktadr ?
- Hedef lkenin kii bana milli geliri nedir? Gelir dzeyleri artyor mu ?
- Gelirin yzde ka tketim maddelerine harcanyor ?
- Nfusun yzde ka okuma yazma bilmiyor? Ulalan ortalama eitim seviyesi nedir ?
- Nfusun yzde ka orta snf olarak belirlenmitir ?
- Hedef pazar ne derecede i pazara benziyor ?
- rn ya da hizmete ilikin tercme ya da adaptasyona ihtiya var m?
- Hedef lkede datmc szlemelerinin yasal ynleri nelerdir ?
- Ticaret iin gerekli dokmanlar, teknik ve evreye ilikin ithalat dzenlemeleri nelerdir ?
- rn ya da hizmeti etkileyen fikri mlkiyet koruma yasalar nelerdir ?
- Eer ticari bir anlamazlk karsa, hukuki sistem adil ve tarafsz bir inceleme olana salyor mu?
- Vergi yasalar yabanclar iin adil mi ? Yurt dna kacak olan ihracat gelirleri iin vergi oran nedir ?
- Hedef pazarda rn iin belli bir talep var m ?
- Hedef pazarda rnn yzde ka retiliyor, yzde ka ithal ediliyor ?
- rn ya da hizmet hedef pazarda anlalm ve kabul edilmi midir ?
- Pazarda u anda ka yabanc rakip var ? Hangi lkelerden ?
KAYNAKLAR
-
Introduction to Export Marketing, ITC, 1997

hracatta Pazarlama ve D Pazar Aratrmas, Nursun Beeli, Mays 1997, GEME
Uluslararas Pazarlama, C.M.Kozlu, Bankas Yaynlar, 1986
D Pazar Aratrmas Nasl Yaplr?, Glsevin Onur, ubat 2004, GEME
19
11.
Hedef Pazar Deerlendirmesi Nasl Yaplr ?

Hedef pazar deerlendirmesi tablosu bir nceki blmde yer alan faktrlerin tam bir dkmn
iermektedir. hracat, her lke iin olmak zere eitli faktrlerden oluan her blm iin 1 (ok
kt) ile 5 (ok iyi) arasnda puan kullanmaldr. hracat daha sonra, sonular deerlendirerek,
hedef pazarlar belirlemelidir.
HEDEF PAZAR DEERLENDRME TABLOSU
Pazarn Demografik ve Fiziksel Durumu
1- Nfus, nfus art hz, nfus younluu
2- Nfus : Ya dalm
3- Nfus : Kentsel ve krsal dalm
4- klim ve hava deiiklikleri
5- Ulam mesafesi ve vasta skl
6- Hava tamacl olanaklar
7- Ulam ve haberleme a
8- Blgesel ve yerel nakliye olanaklar
Politik Durum
9- Devlet sistemi
10- Devletin i hayatna katlm
11- D ticarete kar devletin tutumu
12-Politik istikrar ve sreklilik
13- Adil/serbest ticaret anlay
14- Ulusal ticaretin gelimesine tannan ncelikler
Ekonomik Durum
15- Gelimenin genel dzeyi
16-Ekonomik gelime : GSMH, sanayi sektr
17-thalat ve ihracatn toplam ekonomi iindeki yzdesi
18- demeler dengesi
19-Para: Enflasyon, bulunabilirlik, kontroller, istikrar
20- Kii bana gelir ve dalm
21- Harcanabilir gelir ve harcama eilimleri
Sosyal/Kltrel Yap
22- Okur yazarlk oran, eitim dzeyi
23- Orta snfn varl
24- pazar ile olan benzerlikler ve farkllklar
25- Pazarda konuulan dile ilikin engeller
Pazara Giri
26- Yeterli datm a
27- Dokmantasyon ve ithalat mevzuat
28- Yerel standartlar, uygulamalar ve tarife d engeller
29- Patentler, ticari markalar, telif haklarnn korunmas
30- Anlamazlklarn halli mekanizmalar
31- Vergi yasalar, oranlar
rn Potansiyeli
32- Tketici ihtiyalar ve istekleri
33- Yerel retim, ithalat, tketim
34- rnn tannmas ve kabul
35- Yabanc rnlere kar tutum
36- Rekabet
LKE
LKE
LKE
20
BLM IV
MTER BULMA, TANITIM
12.
D Pazarlara Giri Yollar Nelerdir?

Herhangi bir pazara nasl girileceinin belirlenmesi, alnmas gereken en nemli kararlar
arasndadr. Giri ekli seilirken, ihracat ihra pazarnda talep edilen hizmet dzeyinin, tarifeler
ve nakliyenin, marka bilincinin ve rekabet avantajnn i pazardakilere benzeyip benzemediini gz
nnde bulundurmaldr. Pazara giri esas itibariyle iki ekilde mmkn olmaktadr: Dorudan
(direkt) ihracat ve dolayl (indirekt) ihracat.
Dorudan (direkt) ihracat
Dorudan ihracatta, ihracat, hi bir arac kullanmayarak, tm ihracat ilemlerini kendisi yapar.
Doal olarak, dorudan ihracatta ithalatnn bulunmasndan demenin alnmasna kadarki tm
sorumluluk da ihracatya aittir.
Dorudan ihracat yapmak iin, irketin yurtii sat ksmndan bamsz bir ihracat departman
oluturmas gerekir. Dorudan ihracatn eitli faydalar bulunmaktadr. Bunlar:
1) irket tm ihracat aamalarn kontrol edebilmektedir
2) Araclar bertaraf ederek kar marjn artrmaktadr.
3) irket alcsyla daha yakn ilikiler kurabilmektedir.
Ancak dier taraftan, dorudan ihracatta;
1) hracat baarl olabilmek iin salayaca faydadan daha fazla zaman ve kaynak harcamak
zorunda kalabilmekte ve ayrca,
2) hracat dorudan risklere daha fazla maruz kalabilmektedir.
Dolayl (indirekt) hracat
hracat yapmak isteyen ancak gerekli personel ve kayna olmayan irketler, komisyoncular,
acentalar, SD (Sektrel D Ticaret irketleri), DT (D Ticaret irketleri), lokal alm ofisleri
vastasyla ihracat yapabilirler. Bunlarn deiik lkelere ihracat konusunda gerekli deneyimleri ve
altyaplar mevcuttur.
Dolayl ihracatn eitli avantajlar vardr. Bunlar:
1) Bir firma ihracatn teknik ve hukuki ynlerini renme yerine retim konusunda
younlaabilmektedir.
2) Firma, aracnn bu alandaki deneyimlerinden faydalanmaktadr.
Dolayl ihracatn dezavantajlar ise:
1) Hrsl bir temsilciniz varsa mal zerindeki kontrolnz kaybetme riski vardr
2) Baz araclarn ihracatlarla ilgili farkl emelleri olabilir.
BLM IV MTER BULMA, TANITIM
22
hracatnn seebilecei dier pazara giri yollar unlardr: Ortak yatrm, lisans kullanm
ve yerinde (off-shore) retim.
Ortak Yatrm (Joint Venture) ihracat firma ile ithalat firma arasndaki, hisse, teknoloji transferi,
yatrm, retim ve pazarlama alanlarndan biri veya birkann szkonusu olduu, bir ortaklk
anlamasdr. Bu ortaklk anlamas, performans, ykmllklerin snrlar, krn paylam ile
birlikte pazarlama anlamalarndaki sorumluluklar belirlemektedir. Bu tip anlamalar maliyeti
yaymakta, riski azaltmakta, pazar hakkndaki bilgi ve detaylar renmeye olanak salamakta ve
bylece pazara girii kolaylatrmaktadr.
Lisans anlamalar (Licensing): Bir firma sahip olduu teknolojik know-how, tasarm ve fikri
mlkiyet hakkn, bir szlemeye bal olarak yabanc bir firmaya, bir deme ekli veya telif
karlnda devredebilir. Lisans anlamalar yabanc pazarlara hzl bir girie imkan salamaktadr.
Sermaye yatrmna izin verilmekte ve bunun karl genellikle hzla geri alnmaktadr. Ancak
lisans anlamalar retim ve pazarlamadaki kontroln kaybolmasn ve eer anlamada
yasaklanmamsa, istemeyerek de olsa teknolojik know-hown lisans kullancs tarafndan
paylalmasn beraberinde getirmektedir.
Yerinde (off-shore) retim: Bir firmann, tama maliyetlerini azaltarak, yasaklayc tarifelerden
kanmak, dk iilik ve girdi maliyetlerinden yararlanmak ve devlet teviklerinden faydalanmak
iin, hedef pazarda bir yer tesis ederek imalat yapmasdr.
hracat Konsorsiyumlar
SD (Sektrel D Ticaret irketleri Modeli): KOBlerin birleerek ihracat amacyla bir
organizasyon altna toplanmas ve ihracatn bu organizasyon tarafndan gerekletirilmesi pazara
girite yararl bir yntem olarak grlmektedir. Bu nedenle hkmetler bu modeli tevik
etmektedir.
SD Sektrel D Ticaret irketleri, Trkiyedeki KOBlerin ihracata ynelik faaliyetlerinde
gnll olarak sermayelerini, bilgilerini, retimlerini ve tecrbelerini bir araya getirerek, lek
ekonomisinin salad avantajlara sahip olunmasn destekleyici bir modeldir. Szkonusu modelin
ihracatlara (yelerine) salad faydalar unlardr:
1) Yeni pazarlara girme ve yeni alclara ulama,
2) Pazarn eitlenmesi ve riskin azaltlmas,
3) Byk miktardaki siparilerin birlikte hareket yolu ile kolaylkla karlanmas,
4) Uzun dnemli yatrm ve retim planlamas yaplabilmesi,
5) Birim retim, datm giderlerinde azalma,
6) Pazarlk gc elde ederek daha karl sat yapabilme,
7) hracatta bilgi birikimi ve deneyim elde etme,
8) Dviz girdisi elde etme,
9) Endstri alannda sesini duyurabilme,
10) hracat giderlerinin paylam nedeniyle daha az finans ile kaynak tahsisi,
11) Dier arac kurumlara alternatif olabilme
12) Birlikte baar elde etme duygusu ve bunun moral zerine olumlu etkisi
23
SD (Sektrel D Ticaret irketleri) statsne ilikin Tebli (hracat 2004/4) 2 Temmuz 2004 tarih
ve 25510 numaral Resmi Gazetede yaynlanmtr. Sz konusu Tebli, 27 Kasm 2004 tarih ve
25653 numaral Resmi Gazetede yaymlanan hracat 2004/10 sayl ve 16 Nisan 2005 tarih ve
25788 sayl hracat 2005/7 sayl Tebliler ile deiikliklere uramtr.
D Ticaret irketleri
hracata ynelik pazarlamada bir rgtleme biimi olarak Trkiyede ilk olarak "D Ticaret
Sermaye irketleri" bir model olarak benimsenmi ve 1980 ylnda resmi olarak uygulamaya
konularak devlete de desteklenmitir. Sz konusu karar hkmleri, imalat olmayan ancak d
pazarlamada ihtisaslam ihracat sermaye irketleri eliyle ihracatn gelitirilmesi ve arttrlmas
esaslarn dzenlemektedir.
D Ticaretin byk lekli irketler eliyle bytlmesini ngrerek yeni bir yaplanmaya yol aan
bu model ile ihracatta belirli mal ve pazarlar konusunda ihtisaslam ekipler oluturulmas
amalanmtr. Ancak sz konusu yaplanmaya gidilirken de irketlerin gemi ihracat
performanslarnn belli bir dzeyde olmas istenmitir.
Gemite KOBlerin rnlerini youn bir ekilde pazarlama giriiminde bulunan D Ticaret
Sermaye irketleri gnmzde kendi holdinglerine bal irketlerin rnlerini pazarlamaya arlk
vermekle birlikte bazlar halen KOBlere ynelik faaliyetlerini srdrmektedir.
lkemizde D Ticaret Sermaye irketlerinin yan sra ok sayda D Ticaret Pazarlama irketi
ihracatta arac irket olarak d pazarlara ihracat yapmaktadr.
KAYNAKLAR
1. http://www.igeme.org.tr (Mevzuat ve Prosedrler-hracat Mevzuat I. Blm: SDlere ve D
Ticaret Sermaye irketlerine ilikin mevzuat.
2. http://www.dtm.gov.tr/IHR/sds/sds.htm: SDlere ilikin mevzuat ve bilgi.
3. http://www.dtm.gov.tr/IHR/dtss/menu.htm: D Ticaret Sermaye irketlerine ilikin mevzuat ve
bilgi.
4. http://www.turktrade.org.tr: TURKTRADE (Trkiye D Ticaret Dernei), Kore ehitleri Cad.
Arl Apt. No:37/4 D:4 P.K: 34394 80300 Zincirlikuyu / stanbul,
Tel: (212) 272698191, Fax: (212) 2755136
24
13.
nternet Nedir ve hracatya Nasl Yardmc Olabilir?

nternet, iletiimin telefon hatlar aracl ile saland dnyay saran bilgisayarlar adr. 20 yl
nce belli bir topluluk iinde bilgi paylam amac ile kullanlan bir kanal olarak balamtr.
Gnmzde, nemli firmalar ve pek ok kamu kuruluu veya zel sektr kuruluu nternette
bulunmakta ya da dier bir deyile bir "site"ye sahip bulunmaktadr. nternetin kullanm ok hzl
bir ekilde gelimektedir. Kk ve orta lekli firmalarn nternette varl giderek daha fazla
hissedilmektedir.
nternet ihracatlara u konularda yardmc olabilir:
- Firmann faaliyetlerini tantmak: nternet, firmalarn faaliyetlerini ayrntl olarak tantma ve
mterilerden dorudan geri bildirim alma imkan veren, potansiyel ticari ortaklarla temas kurmay
salayan ucuz bir yntemdir.
- rn ya da hizmeti tantmak: hracat, nternette rn ya da hizmeti konusunda kolayca
bilgi alnabilecek bir "site" oluturabilir. Baz lkelerde internette bir siteye sahip olmak,
gvenilirlik kazanmann ve mteri ile ilikilerin devam ettirilmesinin temel unsurudur.
- Yabanc pazarlar aratrma: nternet, farkl lkeler, uluslararas pazarlar, uluslararas ticaret,
rnler, retim metodlar, rn ve retim konusunda yeni icatlar vb. konularda bilgi alnabilecek
bir kaynaktr. Ek olarak istatistiki bilgi, irket listeleri, devlet ve zel kurulular hakknda bilgi,
uluslararas anlamalar konusunda bilgi de salamaktadr.
nternet srekli gelien elektronik ticaret yntemleri sayesinde, ok ucuz maliyetlerle uluslararas
pazarlamada etkin ve ekonomik bir alternatif kanal haline gelmitir. nternet, firmalarn tantm ve
potansiyel mterilerle iliki kurabilmesinin yan sra, en yaygn biimi ile on-line
pazarlama/internet maazacl gibi elektronik ticaret yntemleri ile de kresel bir pazarda, 7 gn
24 saat pazarlama ve dorudan sat olanaklar sunmaktadr.
ok geni ve grnte snrsz bilgi alma olanaklar sunan nternetin kullanm, bu konuda yeni
olan kk ve orta lekli firmalara ok zor grnebilir. Dolaysyla nterneti daha etkin
kullanabilmek iin, nasl alt hakknda baz temel bilgileri renmek nem kazanmaktadr.
Temel bilgiler renildikten ksa bir sre sonra, ihracat nternetten bilgi almann, bir telefonun
tularna basmaktan daha zor olmadn grecektir.
Eer ihracat henz nternete balanmam ise, bu hizmeti almak iin gerekli ilemler ve abonelik
maliyetleri hakknda bilgi toplamaldr.
Aada, nternet "hizmetleri" iin baz genel terimler verilmektedir.
Bookmark: nternet hizmet salayclarnn, kullanclarn belirli bir site ile kestirmeden balant
kurmas olanan salayan bir ilemdir. Belli bir konu iin her seferinde nterneti taramak yerine,
kullanc bu siteyi bookmarka ekleyerek, daha ksa srede istedii siteye girebilir.
Browser (Tarayc): Dnya Bilgisayarlar Andan (World Wide Web: www) bilgi alrken
kullanlan bir WEB gstericisidir. En ok tannanlar Netscape Navigator ve Microsoft Explorerdr.
25
Hyperlink: World Wide Web kaynaklar arasndaki bir balantdr. Hiperlinkler genellikle mavi
bir renk iinde ya da alt izili olur. Kullanc bir hiperlink setiinde, tarayc belirtilen sayfay
arr.
nternet sitesi/Web sitesi: Bunlar, belli bir format olan yaz ve resimler ieren ve "site" olarak
bilinen dokmanlardr. hracatlar, firmalarn ve rnlerini tantmak iin nternette bir sayfa
aabilirler.
Search engines (Arama Motorlar): Bu internet hizmetleri, kullanclarn, bir "anahtar kelime"
(konuyu tanmlayan bir kelime ya da kelimeler) yazarak, belli bir konu hakknda bilgi bulmasna
olanak tanr. Arama motoru, bylece konuya ilikin tm bilgileri bulur. Genelde kullanlan arama
programlar Google, Yahoo, Alta Vista, Excite ve Lycostur.
Web Directories (Web Rehberleri): Bunlar nternet sitelerinin indeksidir. zel snflandrma
gruplar halinde bulunan bilgilerin alnabildii, kart ansiklopedileri gibidirler. Web rehberlerinin
baz rnekleri, Yahoo ve MSNdir.
World Wide Web: Genelde www olarak isimlendirilen ve nternette en ok kullanlan
uygulamadr. Bir hizmet salaycya balanan herkesin, nternetten metin, ses ve grnt eklinde
bilgi almasn salayan bir sistemdir.
KAYNAKLAR
http://www.bilisimterimleri.com/internet_terimleri.php Biliim ve Internet Terimleri Szl
http://www.gul.net.tr/sozluk/ Internet Terimleri Szl
26
14.
rn Tantmnda hracat nternetten Nasl Faydalanabilir?

Firmalar, rnlerinin yurtdna pazarlanmasnda nternetin ne kadar etkili olabileceini yeni yeni
kefetmeye balamlardr. nternet, rn ve hizmetleri dnya genelinde pazarlamak iin greceli
olarak ucuz bir yoldur. 2003 ylnda World Wide Webteki toplam ticaretin 3 Trilyon $ civarnda
olduu tahmin edilmekte ve bunun iinde ihracatn paynn srekli artt grlmektedir. 2006 yl
itibaryla e-ticaret satlarnn hacminin, kresel seviyedeki satlarn %18ini oluturmas
beklenmektedir.
2005 yl itibaryla dnya genelinde internet kullanc says 941,8 Milyon kiiye ulamtr. Bu
rakam 2001 yl deerinin iki katndan fazladr.
rnleri yurtdna tantmak iin hazrlanacak iyi bir Web sayfasnn unsurlar aada
verilmektedir:
- En nemlisi, az sayda grafik ve fotoraf kullanarak siteye giri kolaylatrlmaldr.
- Site, ziyaretilerin Web sayfalarnda neler istedii dikkate alnarak hazrlanmaldr.
- Geri bildirim alabilecek yntemlere yer verilmelidir.
- Endstriyel eilimleri tartmak, sorular cevaplandrmak vs. iin tartma gruplar
oluturulmaldr.
- bulma ilanlarna yer verilmelidir.
- Firmann i felsefesi belirtilmelidir.
- ortaklna ilikin frsatlar ilan edilmelidir.
- lgilenenlerin dzenlenen bilgi edinebilmeleri iin isimlerini kaydedebilecekleri bir adres listesi
oluturulmaldr.
- Buton isimlendirmelerinde i dnyas iin anlaml kelimeler kullanlmaldr.
- ilikilerinden memnun kalm olan mterilerin yorumlar iin bir blm ayrlmaldr.
- En ok sorulan sorular iin bir blm ayrlmaldr.
- E-posta mesajlarnn gn iinde cevaplandrlmas konusunda taahht verilmeli ve bu taahht
yerine getirilmelidir.
- Firmann sahip olduu her trl kalite ve standartlara ilikin bilgi verilmelidir.
- Ziyaretilerin daha fazla bilgi bulabilmesi iin, benzer firma ve kurulular ile balant
kurulmaldr.
- rn ya da hizmet hakknda eitici bilgi verilmelidir.
- Sitede, bir sipari formuna yer verilmektedir.
27
- lgili sanayi dalndaki gelimeler hakknda son haberler verilmelidir.

- Ziyaretinin bilgiye ulama sresini ksaltmak iin, tercihen ematize edilmi resimler veya
kk resimler kullanlmaldr.
nternet, ayn zamanda i frsatlarndan haberdar olmak iin mkemmel bir buluma yeridir.
Gnmzde Web zerinden ticaret frsatlarn yaynlayan saysz site bulunmaktadr. Firmalar, bu
sitelerdeki bilgiyi izleyerek, rnlerini satma ya da aradklar rnleri satn alma olanan
bulabilirler. Aada bunlarla ilgili baz sitelerin adresleri verilmektedir.
http://fita.worldbid.com/
http://www.buyusa.gov/matchmaking/
http://www.usgtn.net/
www.igeme.gov.tr
www.wtpfed.org
www.worldtradeaa.com
www.eceurope.com
www.intracen.org
www.kobiline.com
nternette mevcut bu tr sitelerin listesi aada adresi verilen, "IMEX Exhange, Inc." isimli
siteden de elde edilebilir.
http://www.imex.com
KAYNAKLAR
UNCTAD Global Trade Point Network
(UNCTAD Kresel Ticaret Noktas)
http://www.untpdc.org
ITC Information Dissemination Unit
(Uluslararas Ticaret Merkezi Bilgi Yayma Birimi)
http://www.intracen.org.
D Ticaret Mstearl E-Ticaret Genel Koordinatrl
http://www.e-ticaret.gov.tr/
28
15.
Ticaret Fuarlar ve Sergiler Nerelerde Dzenlenir ?

Ticaret fuarlar ve sergileri belirli ve nceden tespit edilmi bir zaman zarfnda mal ve hizmetlerin
ticari amala sergilendii, satclarla potansiyel alclarn kar karya geldii ve yeni i
balantlarnn kurulduu fiziksel mekanlardr. Fuar ve sergiler biraraya getirme, rn sunumu,
alcnn tepkisinin llmesi, potansiyel mterilerin tespiti, rekabeti izleme, yeni datm kanallar
bulma gibi fonksiyonlar ile ok nemli promosyon aralardr.
Uluslararas fuar/sergiler ana hatlaryla her trl mal ve hizmetin sergilenebildii genel ticaret
fuarlar, daha ziyade tketicinin ilgisini ekmeye ynelik olan ve tketim mallarnn sergilendii
tketici fuarlar, sadece belli bir rn veya rn grubunun sergilenebildii ihtisas
fuarlarndan oluur. Bunlarn dndaki fuar sergi tipleri ise eitli ekonomik konularda ulusal ve
uluslararas baarlarn sergilendii dnya sergileri ile genel nitelikli veya belirli bir rn veya
rn grubuna ynelik ve bir lkenin tek bana katld, baka katlmc lkenin olmad solo
fuarlar dr.
Dnyada dzenlenen fuarlar (hem sektr hem de lke baznda), Trkiyede dzenlenen fuarlar ve
Trkiyenin yurt dnda milli dzeyde itirak edecei fuar/sergiler ve solo sergiler ile ilgili bilgiler
aadaki kaynaklardan temin edilebilir.
KAYNAKLAR
http://www.igeme.org.tr/tur/fuar/fuar.htm (Milli katlmn GEMEnin organize ettii fuarlar)
http://www.igeme.org.tr/english/fairs/fairs.htm ve http://www.tobb.org.tr (Trkiyede organize
edilecek fuarlar)
http://www.foreigntrade.gov.tr/IHR/fuar/fuar.htm (Yurt dnda milli dzeyde itirak edilecek olan
fuar, sergi ve solo faaliyetler)
m+a Publishers For Fairs Exhibitions and Conventions P:O Box: 101528 D-60015
Frankfurt/Main1 Almanya Tel:49-69-759502 Fax:49-69-75951280
http://www.m-averlag.com/english/index.html
Association of the German Trade Fair Industry (Almanya Fuar Sanayi Birlii)
http://www.auma-messen.de/start.aspx?sprache=e&spdata=2
Unions des Foires Internationales http://www.ufinet.org
The Expo Guide Index http://www.expoguide.com/shows/location.htm
29
16.
Fuar Seiminde Gznnde Bulundurulmas Gereken Hususlar Nelerdir ?

Ticaret fuarlar pazarlama plannn vazgeilmez bir unsurudur. Ancak fuarlarn olduka yaygn ve
fazla olduu dnldnde, seici olmak gerekmektedir. Bu zellikle kk bteli firmalar iin
ok nemlidir.
hracat, rnleri ile ilgili kapsaml bir pazar aratrmas yapmal ve hedef pazarlarn belirlemeli,
pazarla ilgili olarak pazara giri, pazarn potansiyeli, rekabet, rnle ilgili istekler, nakliye, sat ve
datm kanallar, promosyon faaliyetleri gibi bilgileri temin etmelidir. Hedef pazarlar tespit
edildikten sonra uygun fuar seimi iin bir takm bilgilerin derlenmesi gerekir:
Fuarn ad, dzenlendii ehir ve lke, tarihi, sergilenebilecek rnler ve fuar iinde rn
gruplar, vs.
Bir nceki fuarn katalou
Brt ve net stand alan
Ziyareti promosyon kampanyas
Fuar hakknda o lkedeki Ticaret Mavirliklerimizin ve meslek kurulularnn grleri
Fuarn organizatr ve destekleyen kurulular
Bir nceki fuarn raporu ( Katlmc lke ve firma says (yerli ve yabanc), ziyareti profili,
fuardaki i balantlar, vs)
Ayn konuda ve tarihlerde benzer fuarlar var mdr, setiiniz fuar alternatifleri iinde en iyisi
midir?
Etkin bir katlmn maliyeti nedir? Fayda/maliyet analizi
Fuardan sonra da bu pazar iin para ve zaman yatrm yaplabilecek midir?
Potansiyel alclara fuarda ulama olana ve alclarn fuarlar araclyla i yapma alkanl
var mdr?
Bu fuara katlnd takdirde ne tr finansal destekler temin edilebilir?
Bu fuara daha nce katlan firmalarn izlenimleri
Fuarda dzenlenecek yan etkinlikler
Organizasyon prosedrleri ve hizmet temini
Organizatr kuruluun milli organizasyonu altnda katlnyor ise, organizatrn gemi
tecrbeleri, referanslar
Organizatr kuruluun stlendii tantm kampanyas
KAYNAKLAR
YOUR SHOW MASTER CBI, P.O Box: 30009, 3001 DA Rotterdam, Hollanda
Tel: 31-10-2013434
Fax: 31-10-4114081 E- mail: cbi@cbi.nl
Trade Fairs and Exhibitions (handbook) International Trade Centre UNCTAD/WTO, Palais des
Nations, 1211 Geneva, 10, Switzerland. Tel: (41-22) 7300111, Fax: (41-22) 7334439;
E-mail: itcreg@intracen.org; Web Site: http://www.intracen.org
30
17.
hracat Fuara Nasl Hazrlanr?

Bir ticaret fuarna katlmn baarl olmas iin iyi bir planlama gerekir. Baarl bir planlama ve
katlm iin bir kii fuar koordinatr olarak tespit edilmelidir. Bu kii fuar btesinin hazrlanmas ve
takibi, organizasyon prosedrlerinin yrtlmesi, stand rezervasyonunun yaptrlmas, sergilenecek
mallarn seimi, stand konstrksiyon ve dekorasyonunun organizasyonu, nakliye, gerekli stand
elemanlarnn bulunmas, organizasyonu, eitimi ve grev tanmlarnn belirlenmesi, ziyareti
promosyonu, ziyareti kaytlarnn tutulmas, follow-up, deerlendirme gibi ilerden sorumlu olacaktr.
Fuar koordinatr stand kurucularnn seiminden, dokmantasyona kadar fuarn btn ileri ile ilgi
olarak katlmclara yardmc olabilmektedirler.
Fuara katlmn baarya ulamasnda olmazsa olmaz faktrlerden birisi fuardaki standmz belirlenen
hedef kitleden yeteri sayda kiinin ziyaret etmesinin salanmasdr. Promosyon kampanyasnn temel
amac hedef kitlenin katlmnz hakknda bilgilendirilmesi ve bu kiilerin standmz ziyaret iin motive
edilmesidir. Bu amalara ulamak iin belli bal yntemler unlardr:
Hedef kitlenin belirlenmesi: Genel olarak hedef kitle ithalatlar, acentalar, distribtrler, toptanclar,
perakendeciler, satn almclar, rnlerin kullanclar, satn almada bilgisine bavurulan teknik
personel, Ticaret Odalar, konuyla ilgili kamu ve meslek kurulular, dernek ve birlikler, tketiciler,
seyahat acentalar, tur operatrleri ve basndan oluur.
Fuar iin yaynlar hazrlama: Katlmc firmalar tarafndan hazrlanabilecek basl materyal genel
olarak firma bror, rn kataloglar, rn ve fiyat listeleridir.
Direkt postalama: Tespit edilen hedef kitle iin fuar almadan makul bir sre nceden bir davet yazs
hazrlanmal ve mmkn olduunca kii ismine gnderilmelidir. Ekinde firma bror, rn kataloglar,
fiyat listeleri vs. materyal, cretsiz giri biletleri yer almaldr.
Fuar katalouna giri: Giri iin son gn karlmamaldr.
Kiisel temaslar: Fuar ncesinde veya srasnda telefonla veya bizzat ziyarete giderek olabilir. Kiisel
temaslar zellikle dier promosyon faaliyetlerinin ihmal edildii acil durumlarda gereklidir ve iyi de
sonu verdii gzlenmitir.
Basnla ilikiler: Basnda yer almak zellikle direkt postalama listesinde olmayanlara da ulalabilmesi
asndan nem tar. Basn blteni hazrlanmasndaki temel prensipler; ksa olmas, bir sayfay
gememesi, genellemelerden kanlmas, firmay ve rnleri tantan ksa fakat etkili bilgi verilmesi,
byk marjlar kullanlmas, fuarn ad, tarihi ve stand numarasnn mutlaka belirtilmesidir. Basn
blteni fuardan alt- sekiz hafta nce tantc fotoraf eliinde gnderilmelidir.
Reklam: Bireysel olarak katlmclar iin nispeten pahal olmakla birlikte reklam ziyareti promosyonu
asndan nemli bir yntemdir. Reklam fuar katalouna, ticaret ve ekonomi dergileri veya gnlk
gazetelere verilebilir.
Fuarn elektronik enformasyon sistemine giri: Birok fuarda elektronik bilgi sistemleri bulunmakta
ve ziyaretiler katlmc firmalar, stand numaralar, rnler, hizmetler gibi bilgilere bunlar vastasyla
ulaabilmektedirler. Bu hizmet genelde cretsizdir.
KAYNAKLAR
"Your Show Master" CBI, P.O.Box 30009, 3001 DA Rotterdam, Hollanda Tel: (31-10) 2013434
Fax: (31-10) 4114081 E-mail:cbi@cbi.nl
Trade Fairs and Exhibitions (handbook), International Trade Centre UNCTAD/WTO, Palais des
31
18.
Fuarlara Katlmn Maliyet Unsurlar Nelerdir ?

Maliyet katlnlacak fuara gre ok deiiklik gstermektedir. Gereksiz harcamalarn nlenmesi
amacyla, detayl bir bte hazrlanmas ve bu bte dahilinde kalnmas ok nemlidir. Geni
kapsaml ve gereki bir bte hazrlanmas aadaki aamalar gerektirmektedir:
- Fuara katlm ile ulalabilecek amalarn belirlenmesi
- Bu amalara ulaabilmek iin yaplacak ilerin belirlenmesi
- Masraflarn tahmin edilmesi.
Katlmcnn gereinden fazla veya az harcama yapmasnn nlenmesi iin muhtemel harcama
kalemlerinin belirlenmesi ve kaynaklarn harcama kalemlerinin nemi orannda datlmas
gerekmektedir. Fuara katlmla ilgili belli bal harcama alanlar aada belirtilmitir.
Stand masraflar: Yer kiras, stand dizayn ve konstrksiyonu, etelaj, grafik almalar, elektrik,
mobilya, yer kaplamas, ekipmanlar, iek, tama, telefon ve faks balantlar, sigorta, depo ve
gvenlik, temizlik, video gerekiyorsa su, atklar, gaz, basnl hava vs.
Sergi rnleri: Fuarda sergilenecek rnlerin tespit edilmesi, fuar iin zel numuneler ve
ambalajlar hazrlanmas, demonstrasyon iin gerekli ekipman ve malzemenin temini.
Nakliye : Sergi rnlerinin nakliyesi, nakliye ambalaj, gmrkleme masraflar, gmrk ve ithal
vergileri, sigorta cretleri, depolama vs.
Personel masraflar: Fuara gidecek temsilcilerin yol, konaklama vs. masraflar, stand elemanlar
iin denecek cretler.
Promosyon masraflar: nceki blmde yer alan promosyon faaliyetlerinden yaplmas
planlananlar iin yaplacak masraflar.
kramlar: Fuar sresince standda sunulacak yiyecek ve iecekler, yemek davetleri vs.
KAYNAKLAR
"Your Show Master" CBI, P.O.Box 30009, 3001 DA Rotterdam, Hollanda
Tel: (31-10) 2013434 Fax: (31-10) 4114081 E-mail:cbi@cbi.nl
Trade Fairs and Exhibitions (handbook), International Trade Centre UNCTAD/WTO, Palais des
32
19.
Fuarda Baarl Olmann Anahtar Nedir?

Aratrmalar gstermitir ki, alclarn bir ou yllk satn almlarna karar verirken bilgi kayna
olarak ilk nce ticaret fuarlarn kullanmaktadrlar. Bir firmann stand, firmann etkinliini,
kapasitesini, yeteneklerini ve sorumluluklarn gsterir. Balang olarak ilk nce stand yerini
dnn: ilk bakta iyi bir ilk intiba brakyor mu? ok byk alan olmayan firmalar, iyi bir
tasarm ve iyi eitilmi elemanlar kullanarak daha iyi bir avantaj salayabilirler. Kk firmalarn
da kullanabilecei, kalabalk arasnda seilebilmek iin basit teknikler vardr.
Firmann ticaret fuarndaki stand, kendinin bir ifadesidir ve tasarmn da firmann imajn
yanstacak ekilde yaplmas gerekir. Stand ziyaretinin gzne hitap edebilmeli ve ilk bakta
firma ve rn hakknda iyi bir imaj verebilmelidir. Bir yandan firmann rn ve hizmetlerini
gsteren etkin bir ov niteliinde olup, dier yandan da grmeler, gsteriler ve satlar iin etkin
bir platform olmaldr. Aratrmalar, ticaret fuarlarnda standnn nnden geen birisinin ilgisini
ekebilmek iin firmann sadece 7 saniyesinin olduunu gstermitir. Mobilyann standn
grnmnde belirgin bir etkisi vardr. Genelde sandalye ve koltuklar standda hareketi, dinamizmi
snrlamaktadr. Unutulumamaldr ki, oturacak yerler mteriler iindir. Ama fuarda yorulan ve
dinlenme ihtiyac hisseden patronlarn dinlenmesi iin bir saray yaratma deildir. Profesyonelce ve
iyi tasarlanm tantm materyalleri kullanlmaldr. nsanlarn rnle ii ie olabilecekleri rn
hakknda her trl bilgiyi alabilecekleri gsteri ve tantm materyallerinin sergilendii yerler
standn odak noktasdr. Stand, dank grnmemelidir. Yeterince bo alan bulunmal ve insanlar
standlara gelip sergilenen rnlere bakabilmelidir. Mmknse; insanlar rnleri denemeye tevik
edilmelidir. Eer rnn almas ile ilgili bir gsteri yaplacaksa gsteri birok insann rahatlkla
grebilecei bir yerde yaplmaldr. Eer rnlerinizin denenmesi veya dokunulmasn
istemiyorsanz onlar tehir etmeyin. nsanlar, rnlerini "dokunmayn" yazsyla sergileyen
firmalardan ekinir.
Fuardaki baarnn nemli bir blm de stand temsilcinize baldr. Temsilci mterilere dosta
yaklamal, kolay iletiim kurabilmeli, firma rn ve hizmetleri katlm amalar ile ilgili yeterince
bilgiye sahip olmal, ziyaretileri asla kmsememeli, konumay rn konusunda pozitif bir
grme meydana getirtecek ekilde balatmal, ziyaretinin iini ve amacn doru tespit
edebilmeli ve muhtemel bir mteri olarak nemini belirleyebilmeli, tm sorulara tam olarak cevap
verebilmeli, follow-up iin gerekli notlar almal, fuar sona erdikten sonra nemli grmeleri
srdrebilmek iin zaman ayrabilmeli, stand bo brakmamak artyla dier katlmclarla da
temas kurmal, mmkn olan en ksa sre iinde sz verdii bilgileri salamaldr.
KAYNAKLAR
Exhibition Stand Design, International Trade Centre UNCTAD/WTO, Palais des Nations, 1211
Geneva, 10, Switzerland. Tel: (41-22) 7300111, Fax: (41-22) 7334439;
33
20.
Fuarlara Katlm in Finansal Destek Var Mdr?

Yurtdnda Dzenlenen Fuar ve Sergilere Milli Dzeyde veya Bireysel Katlmn Desteklenmesine
ilikin (Resmi Gazete Tarihi: 16.12.2004 Tebli No: 2004/6) karar ile yurtdnda dzenlenecek
fuar ve sergilere katlmlar belirli artlar dahilinde desteklenmekte ve bu yolla katlmlarn
artrlmas hedeflenmektedir.
hracat Birlikleri tarafndan uygulanan bu destekten: 1)retici ve Pazarlamac Firmalar
2)Sektrel D Ticaret irketleri (SD) 3)retici/malat Organizasyonlar 4)Organizatr Firmalar
faydalanmaktadr.
Desteklenecek Faaliyetler:
a.Milli dzeyde gerekletirilen fuar katlmlar
b.Organizatrn desteklenmesi
c. Sektrel nitelikli uluslararas fuarlara bireysel dzeyde gerekletirilen fuar katlmlar
Salanan Destekler:
A) Milli Katlmlarda tiraki Firmalara
Salanan Katlm Pay Destei
a) SDler iin
b) Dierleri
c) retici/malat organizasyonlar
B) Milli Katlmlarda Organizatr Firmalara
Salanan Tantm Destegi
a) Yurt d fuarn genel nitelikli milli katlm veya
Trk hra rnleri Fuar olmas halinde
b) Sektrel nitelikli milli katlm veya Sektrel
Trk hra rnleri Fuar olmas halinde ise
C) Sektrel Nitelikli Uluslararas Fuarlara Bireysel
Katlmlarda tiraki Firmalara Salanan Destekler
a) SDler iin
Stand Kiras
Nakliye Giderleri
b)Dier Katlmclar iin
Stand kiras
Nakliye Giderleri*
Destek Oran
Azami Destek
%75
%50
%50
Sektrel
Fuarlar
15.000$
15.000$
15.000$
%75
80.000$
%75
120.000$
%100
%75
%50
%50
15.000$
(Toplam)
15.000$
(Toplam)
Genel
Fuarlar
10.000$
10.000$
10.000$
*Sektrel nitelikteki uluslararas fuarlara itirak eden komple tesis imalat, makine ve otomotiv ana sanayii sektrnde
faaliyet gsteren firmalarn fuar nakliye masraflarnn 10.000 ABD Dolarn gememek zere % 50si, doal ta,
seramik ve mobilya sektrnde faaliyet gsteren firmalarn fuar nakliye masraflarnn ise 6.000 ABD Dolarn
gememek zere %50si ilaveten desteklenir. denecek bu ilave nakliye masraf, katlmcya fuar baznda denebilecek
azami destek tutar snrlamasna tabi olmakszn uygulanr.
KAYNAKLAR
http://www.foreigntrade.gov.tr
http://www.igeme.gov.tr
34
BLM V
ACENTA/DSTRBTR SEM
21.
hracatta Datm Kanallar Nedir?

Datm, mallarn reticiden tketiciye ulatrlmasn salayan mekanizmadr. En basit haliyle
gnmz ticaret ortamnda datm, mallarn reticiden toptancya daha sonra da perakendecilere
gnderilmesi iidir.
Mallarn reticiden tketiciye ulatrlmas srasnda datm hem fiziksel hem de fiziksel olmayan
ilevler yerine getirmektedir. Fiziksel datm mallarn fabrikadan ya da depodan araclar vastas
ile alcnn maaza/depo/ardiyesine ya da perakende raflarna tanmas iidir. Tamaclk
maliyetleri, paketleme ve tamaclk irketleri fiziksel datmn en nemli unsurlardr. Fiziksel
datm, rnlerin retimi iin gerekli girdilerin temininden, bu girdilerin ilenerek rne
dntrlmesine ve paketlenerek son kullancya ulatrlmasna kadar devam eden zinciri ifade
eden lojistik konusunun unsurudur.
Bu blmde datm, fiziksel olmayan yn ile, baka bir ifade ile uluslararas pazarlamada ticarete
konu olan mallarn mlkiyetinin devri ve datm faaliyetlerinin finansman yn ile ele alnacaktr.
Datm kanal, rnlerin datm srasnda izledii rotadr. Bu rota zerinde rnlerin urad her
bir durak ise bir kanal seviyesini ifade etmektedir. Datm kanal seviyelerindeki araclara kanal
yesi denir. Baka bir ifade ile datm kanal, bir rn ya da hizmeti tketiciler ya da iletmeler
iin kullanlabilir/tketilebilir hale getiren iletmeler setidir. Datm kanallar rnleri reticiden
tketiciye ulatrrken baz ileri de yerine getirmektedir. Bunlar: bilgi toplama ve datma;
promosyon; mzakere; fiziksel datm; finansman ve risk stlenme gibi fonksiyonlardr.
Firmalarn datm yalnzca fiziksel ulatrma, depolama ve datma fonksiyonu olarak grmeleri
datm kanallarnn rekabeti bir silah olarak kullanlmasn nlemektedir. Oysa ki firmalar
mterilerinin ihtiyalar dorultusunda hzl teslimat ne kararak ya da yksek montanl alm
yaparak stok bulunduran datmclarla almay tercih ederek datm stratejik bir unsur olarak
kullanabilirler.
letmelerin rnlerinin hedef pazarlara ulamasn salamalar iin datm kanallar kurma
becerisi oluturmas kanlmazdr. Datm, rnlerin alclara ulatrlmas iin gerekletirilmesi
gereken bir itir. Firmalarn mterilerinin tercihlerine uygun bir kanaldan rnlerini pazara
ulatrmalar da ciddiyetle zerinde durulmas gereken bir konudur. rnein firmann rnn
yksek gelir dzeyine sahip insanlara satmak zere konumlandrd taktirde, rnn pazarda
yksek gelirli kiilerin alveri yapt yerlerde datlmas ve sata sunulmas gerekmektedir.
Tketim mallarnn datm kanallar belirgin, net bir grnm ortaya koymaktadr. hracata konu
olan tketim mallar ihracatdan ithalatya, toptanclara, perakendecilere, byk maazalara,
spermarketlere v.b. ulatrlmaktadr. letmeden iletmeye (B2B) sat yapan firmalar ise daha
ksa kanallar zerinden alclara ulamaktadr. Firmalar iletmeden iletmeye satlarda d
pazarlarda rnleri iin alclar bulmaya yardmc olacak acentalar ya da rnlerin d pazarlarda
sat, pazarlama ve datmn salayacak distribtrler gibi araclar ile anlamaktadr.
KOBler ihracatta genellikle son kullancy hedeflememektedir. KOBlerin rnleri genellikle
toptanclar ve perakendeciler gibi araclar tarafndan satn alnmaktadr. Eer bu araclar nihai
BLM V ACENTA/DSTRBTR SEM
36
tketiciye erimek iin kullanlyorsa, o zaman bu araclar kaynaktan su tayan boru ilevi grrler.
Yaptklar hizmetin karlnda ihracat firmadan para alrlar. rnn sorumluluunu,
mlkiyetini stlendikleri takdirde ise ihracat firmann pazar/mterisi olurlar. Bu durumda nihai
alc/kullanc ihracatnn mterisi deildir. Kanal yesi ihracatnn son mterisi olmaktadr.
Yukarda belirtildii gibi arac mallarn yasal mlkiyetini stlenmiyorsa, ihracat firmaya eitli
hizmetler sunuyor demektir. rnein, firma adna nihai mteriye mallar tar, geri evrilen
rnleri firmaya geri gnderir, bilgi ve para gnderme/almada ihracatya yardm eder. Ksaca
datm kanalndaki byk ak, mallarn fiziksel akn, bilgi ve destek akn, para akn
dzenlemekte firmaya yardmc olmaktadr.
Sat ve datm kanallar blgelere ve lkelere gre farkllk gstermekte olup, seiminde rn ve
rnn zellikleri de dikkate alnmaldr.
KAYNAKLAR
Workshop General Export Marketing and Management, Center for the Promotion of Import from
Developing Countries
Export Planner, Centre for the Promotion of Imports from Developing Countries-CBI, 5th edition
2004
Uluslararas Pazarlama Ynetimi, Prof. Dr. Mehmet KARAFAKOLU, Beta Basm A.., Austos
2000
letme Ynetim Sistemi, ITC (International Trade Center)-GEME Ynetici El Kitab
37
22.
Dnyann Deiik Piyasalarnda Yaygn Olarak Kullanlan Sat/Datm

Kanallar Nelerdir?
Sat ve datm kanallarnn yaplanmas blgelere ve lkelere gre deiiklik gstermektedir. Bu
nedenle ihracatlar her bir farkl pazarda farkl datm kanal seenekleri ile kar karya
kalmaktadr. Her bir lkenin zaman iinde olumu ve ok yava deien kendine zg bir datm
sistemi bulunmaktadr.
Kanal sisteminin deiik yelerinin nemi lkeden lkeye deimektedir. Toptanclarn
perakendecilere kar rol lkeden lkeye ve rne gre deiiklik gstermektedir. rnein
ngilterede gda ve iecek perakendeciliinde szlemeli distribtrlerin rnlerin reticiden
perakendeciye teslim edilmelerinde stlendikleri rol spanya, Almanya, Fransa, talya gibi dier
Avrupa Birlii lkelerine kyasla ok daha nemlidir. Yine, bu lkelere kyasla ngilterede
bakkaliye rnleri pazarnda ok eitte perakendecinin egemenlii ok daha kapsaml ve
yaygndr.
Datm kanallarndaki bu lkeler aras farkllklar lkelerin tarihi, gelenekleri, hukuki koullar ve
verimliliin arkasnda yatan ekonomik sebeplere baldr. Bu erevede ihracatlarn kanal seim
ve kararlarn her bir lke pazarndaki mevcut zgn yapy gz nnde bulundurarak belirlemeleri
gerekmektedir.
Baz pazarlarda datm sistemi olduka karmak ve nfuz etmesi zor bir ekilde pek ok
katmandan ve fazla sayda aracdan olumaktadr. Buna Japonya gzel bir rnek tekil etmektedir.
Japon datm sistemi ok sayda ve eitte toptanclk kanallarna sahip olmas, yksek younlukta
ve kk byklkte perakendecilerin bulunmas ile tannmaktadr. lkenin datm sisteminin bir
dier zellii ise sistemde dier lkelerde bulunmayan ok sayda kendine zg geleneksel
tccarlarn bulunmas ve yine geleneksel fiyat ve komisyon uygulamalar bulunmasdr.
Japonyann ekonomik ve teknolojik alanda gsterdii baarya ramen lke, tarihsel gemii ve
geleneklerine ball nedeniyle bu geleneksel datm yapsna bal kalmtr. lkenin datm
a Japon firmalar arasndaki geleneksel sk balar da yanstmaktadr. Alverilerde kiisel balar
ve ilikiler nemli rol oynamaktadr. Ayn zamanda Japon yaam tarz da lkenin datm sistemini
nemli lde etkilemektedir. Dar alanlarda yaamak durumunda olan Japonlar, evde depolama
olanaklar bulunmad iin haftada bir ka kez, gvendikleri ve tandklar kk dkkanlardan
alveri yapmay tercih etmektedir. Japon datm sisteminde bazen bir rn reticiden tketiciye
ulancaya dek bir dzine acentadan geebilmektedir.
Dier bir u rnek ise gelimekte olan lkelerde datm sistemlerinin verimsiz ve dank ya da
eksik olmas, bulunmamasdr. rnein in ve Hindistan yz milyonlarca insann bulunduu ok
byk pazarlardr. Ancak gerekte bu pazarlar yetersiz datm sistemi nedeniyle gerekte sahip
olduklar nfustan ok daha kk pazarlardr. Firmalar yalnzca bu lkelerin en zengin ehirlerine
karl satlarda bulunabilmektedir.
KAYNAKLAR
Features of Distribution System in Japan, Japan International Cooperation Agency
2004
A Basic Guide to Exporting-Developing an Export Strategy, http://www.unzco.com
38
23.
Datm Kanallarnn Seiminde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Uluslararas pazarlamada datm kanalnn seimi ilave baz karmaklklara neden olmaktadr.
Her bir lkenin zaman iinde olumu ve ok yava deien kendine zg bir datm sistemi
bulunmaktadr.
Yeni bir pazarda bir partner seerek ibirliine gitmek isteyen bir ihracat ne tr bir kanal
zerinden rnlerinin satn gerekletireceine karar vermeden nce
- Hedef pazardaki genel pazar durumunu,
daha sonra,
- Hedef pazarda rnne uygun pazar blmn incelemelidir.
Pazar aratrmas yapmak lke, rn ve hitap edilen pazar blmne en uygun kanal zerinden
tketiciye ulalmasn salayacaktr.
Firmann sat yapaca pazar blm ve seilen datm kanal birbirine uygun olmaldr. Datm
kanal seilirken ayn zamanda rnn zellikleri, tketicilerin talep miktar gibi hususlar dikkate
alnmaldr. Firma birden fazla blgede, farkl pazar blmlerine ynelik sat yapyorsa, farkl
ticari partnerlerle almas uygun olacaktr.
hracat firmann ayn zamanda kendi firmas zerinde de almas gerekmektedir. Firmann bu
almay uluslararas sahnede rol alp alamayacan anlamas asndan yapmas zorunludur. Zira
uluslararas ticarette ticari teamllerin lkeden lkeye deiiklik gstermesi, ilemlerin karmak
olmas gibi sebeplerle ihracatta deneyimsiz firmalar zorluklarla kar karya kalabilmektedir. Bu
nedenle firmann dorudan ya da dolayl ihracat m yapacana da karar vermesi gerekmektedir.
Firmalarn etkili ve verimli bir kanaldan hedef lke pazarna giri yapabilmeleri iin kanal
seeneklerini aadaki kriterlere gre deerlendirmeleri, kararlarn bu kriterlere gre ve firma
kaynaklar, rn, firma kapasitesi ve deneyimi, pazar koullar gibi faktrleri de gz nne alarak
vermeleri gerekmektedir.
Kanal Seiminde Kullanlacak Kriterler
Ekonomik Olma: Kanal alternatiflerinin "karllnn" karlatrlmasdr. Bu, her bir kanaln
yapabilecei satlarn ve bunlarn maliyetlerinin karlatrlmas anlamna gelmektedir.
Kontrol Derecesi: Arac kullanmak rnlerin sat ve promosyonu zerindeki kontroln bir
ksmn aracya devretmek anlamna gelmektedir. Ancak baz araclar daha fazla kontrole sahiptir.
Kontroln mmkn olduunca firmada kalmas idealdir. Ancak rn ve lke koullar da bazen
kontroln devredilmesini gerektirebilmektedir.
Esneklik: Kanaln mmkn olduunca esnek olmas firmann lkedeki, pazar blmnn zevk ve
ihtiyalarndaki v.b. deien koullara uyum salayabilmesi asndan nemlidir.
39
Gz nnde Bulundurulmas Gereken Faktrler

- Firmann Kaynaklarnn Durumu
- Firmann Bykl ve Kapasitesi
- Firmann rnlerinin Yaps
- nceki hracat Deneyimleri
- Seilen Pazardaki Koullar
Yneticilerin hedef pazar, bu pazardaki datm sistemini, kar marjlarn incelemeden, rastgele bir
partner seerek datm kanalna giri yapmalar ne kadar derin olduunu, ne kadar yzeceklerini
ve kyya ne zaman kacaklarn bilmedikleri bir suya dalmalaryla edeerdir.
Datm kanallarnn oluturulmas kararlar firmalarn kar karya kald en karmak ve
zorlayc kararlar olmutur. Kanal seimi firmann pazarlama kararlarn dorudan etkilemektedir.
Her bir kanal sistemi deiik bir getiri ve maliyet dzeyi yaratmakta, ayn zamanda farkl bir pazar
blmne ulamaktadr.
Kanal dizayn firmann hedef pazar blmnn ihtiyalar, firmann kaynaklar (insan, bilgi,
ilikiler, varlklar) ve hedef pazardaki koullar ve rnnn zellikleri erevesinde belirlenir.
Firma daha sonra arac trleri, arac says ve her birinin kanaldaki sorumluluu erevesinde
balca kanal alternatiflerini belirler.
Her bir kanal alternatifi ekonomik olma, kontrol ve esneklik kriterlerine gre deerlendirilmeli ve
bu kriterler erevesinde firmann rn ve firma kaynaklar ile uyumlu kanal seilmelidir.
Nitelikli, gerekli beceri ve donanma sahip kanal yeleri (araclar) seilmeli ve seilen araclar
motive edilmelidir. Her bir kanal yesi periyodik olarak deerlendirilmelidir. Deiik corafi
pazarlarda faaliyet gsteren iletmeler her bir pazardaki koullarn gz nnde bulundurarak kanal
yaklamlar gelitirmelidir.
KAYNAKLAR
Commercial Representation, International Trade Centre UNCTAD/WTO
The SME and the Export Development Company, International Trade Centre UNCTAD/WTO
40
24.
Araclarn hracattaki Rol Nedir? Arac Seerken Gz nnde

Bulundurulmas Gereken Kriterler Nelerdir?
KOBler genelde dardan gelen bir talebe bal olarak ihracata balarlar. Bununla birlikte, d
talep miktar bymeye balaynca, firmalar, d pazarlarda bir temsilci bulundurarak, uzun
dnemli ilikilerin kurulmas yolunda dnmek ve ciddi admlar atmak zorunda kalmaktadr. Bu
aamada firmalar pazara girite kendilerine uygun bir temsilcilik yntemini semelidir.
D pazarlara dorudan ihracatta bulunan bir firmann kar karya kalaca kanal
alternatifleri zerinde bulunan araclar en genel haliyle aadaki gibidir:
Acentalar: hracatnn mteriyle ilikilerini srdrmek zere tayin edilmi firmalardr. Acentalar
mal satn alp, tekrar satmaz; ihracatya frsatlar bularak, onun adna grmeleri gerekletirir ve
sonulandrrlar. Sabit bir cretle veya gerekleen sat zerinden belli bir yzdeyle komisyon
zerinden alr ancak hi bir bilano ve sermaye riski tamazlar. Sat szlemesi, ihracat adna
acenta tarafndan da imzalanm olsa, her zaman ihracatyla alc arasnda akdedilmektedir.
rnn satld fiyat dzeyinin kontrol ihracatnn elindedir. Acentalar satn yapld yerlerle
olan direkt balantlarnn yan sra, ihracat adna pazar aratrmas da yapabilmektedir.
Distribtrler: Distribtrler ou zaman bunlar toptanc veya yerel ithalat olarak karmza
kmaktadr. rn ihracatdan dorudan satn alp belirli bir krla mterilerine satarlar. Bunlar,
genelde, nceden anlalm bir blgede ve belirli bir mal grubu iin ihracatnn karlarn
korumaktadr. Distribtr stoklar kendi tutar, yerel basn, yayn, tantm ileriyle kendi urar.
Ayrca, gerekli durumlarda, sat sonras hizmet de verirler. Bir distribtr ile daha derin ve
dorudan pazara giri salanabilir. Eer bir de distribtr iyice tannyorsa, arac olarak bir
distribtr ile anlamak rnn pazara gvenli ve etkin bir ekilde girmesine olanak salar.
Bununla birlikte, bir distribtr, ayn grupta faaliyette olmas gerekmeyen, birden fazla imalatyla
da alabilmektedir. hracat, distribtrn pazar artlar dorultusunda belirledii nihai fiyatlar
zerine etkili olamamaktadr.
Marketlerin Pazarlama Kanallar: Zincir maaza ve spermarketler gibi iletmelerin satn alma
konusunda kendilerine ait oturmu kanallar mevcut olup bunlar ihracat iin yararl
olabilmektedir.
Katalogla Sat Yerleri: ok fazla miktarda ihracat ilemi bu sat yoluyla gereklemektedir. Bu
sat ekli, rnn tabiyatna ve pazarn yapsna bal olarak, KOBler iin ok deerli bir ihracat
yolu olabilir.
Dorudan Son Kullancya Sat: Bir firmann yabanc bir lkedeki son kullanclara direkt
satn ifade etmektedir. Son kullanclar yabanc kamu kurulular, hastaneler, bankalar, okullar,
iletmeler gibi alclardr. Bu tr alclar ticaret fuarlar, uluslararas (rnein GEME tarafndan
hazrlanan) tantm yaynlar, azdan aza bilgi tama veya devlete dzenlenen alm-satm
heyetleri vb. yoluyla belirlenmektedir.
Sat Temsilcileri: hracat bir firmay yabanc bir pazarda, ihracatnn tantm materyallerini ve
rn rneklerini kullanarak temsil eder. Sat temsilcileri belirli bir sre geerli olacak bir szleme
altnda komisyonla, risk ve sorumluluk stlenmeden alr. Temsilcinin szlemesinde kapsanan
41
blge, sat ekli, tazminat ekli, hizmetlerin sona erdirilme nedenleri vb. konular aka
belirtilmelidir.
Hedef bir pazara girite, ihra mallarnn pazara ulatrlmasn, bu pazarda fiziki olarak
datlmasn salayacak, ihracat firmay pazardaki gelimelerden haberdar edecek ve rnlerin
tantmndan sorumlu tutulacak ticari partnerin seimi firmann hedef pazarndaki gelecei ve
kalcl asndan hayati nem tamaktadr.
Ticari partnerin seiminde ncelikle dikkat edilmesi ve gz nnde bulundurulmas gereken husus
olas partnerin gvenilirlii olmakla birlikte ihracatnn incelemesi gereken baka baz hususlar da
bulunmaktadr.
nceden pazar aratrmas gerekletirmek ve hangi tr arac ile alacana bir nceki soruda
yer alan kriterlere ve faktrlere gre karar vermek, ihracatnn rnlerinin hitap ettii tketici
blmne hizmet eden datm kanal iinde alan bir ye ile karl ve gvenilir bir ortaklk
kurmasn kolaylatracaktr.
hracat firmay ve rnlerini doru kanallarda tantabilecek partnerin bulunmas ihracatnn
baars iin nem tamaktadr. Son derece karmak olan seim srecinde masa ba aratrmas
ve sonrasnda yerinde pazar aratrmas problemlerin zlmesine ve doru kararn alnmasna
yardmc olmaktadr. Bu erevede, bir partner bulmay hedefleyen ihracatlarn Ticareti
Gelitirme Kurulular ile ibirlii iinde hedef pazar ve bu pazardaki datm kanallar sistemini
youn olarak aratrmasnda fayda grlmektedir.
hracatnn rnn d pazarlarda datacak ticari ortan semesi olduka riskli ve zorlu bir
sretir.
Acenta, distribtr, temsilci v.b. ticari partnerler firmay yalnz mterilerine kar temsil
etmekle kalmazlar ayn zamanda lkeyi ve lke iadamlarn da temsil ederler. lkeye ve o lke
meneli mallara kar bir "imaj" yaratrlar.
Bu sebeple ticari partnerler ok dikkatli seilmeli ve yakn ilikiler kurularak takip edilmelidir.
Ticari partner seiminde ncelikle ihtiya duyulan ey ihracatnn rn ile ilgilenebilecek isim
listelerine ulamaktr.
Bigi Kaynaklar
- Hedef pazardaki T.C. Ticaret Mavirleri
- Hedef lkedeki ticaret odalar
eitli ticaret odalar hakkndaki bilgiler UNCTAD/GATTn World Directory of Industry and
Trade Associations ve Paristeki Uluslararas Ticaret Odasnn yayn olan World Yearbook of
Chambers of Commerce-Dnya Ticaret Odalar Yllndan temin edilebildii gibi hracat
Gelitirme Etd Merkezi internet sitesi (http://www.geme.gov.tr) "Yararl Linkler" blmnden de
edinilebilir.
42
- Acenta ve datc birliklerinin yaynlar

- Bankalar
- Ticareti Gelitirme Kurulular (GEME benzeri kurulular)
- Tamaclk, sigorta, reklam irketleri ve ilgili meslek kurulular
- Ticaret Fuarlar
- Ticari yaynlardaki reklamlar, ticaret rehberleri
- Ticari bilgi kaynaklar (KOMPASS gibi)
Firmalar rnlerini pazarlayabilecek distribtr ve acentalara szkonusu bilgi kaynaklar zerinden
ulaabilecekleri gibi distribtr ve acentalara hitap eden ticari dergilere ilanlar vererek de
potansiyel araclarla tanabilirler.
Firmalarn rnlerine ve hitap ettikleri pazar blmne uygun, uzun sreli ve karl bir iliki
kurabilecekleri araclar ile alabilmeleri iin hedef pazar ziyaret ederek potansiyel araclar ile
yz yze grme yapmalarnda fayda grlmektedir. Hedef pazar ve firma ziyaretlerinden nce
ihracat firmann masa ba almasn yapm olmas ve ziyaretini iyi planlam olmas ok
nemlidir. Hedef pazar ziyaret srasnda ok sayda distribtr veya acentann ziyaret edilmesi ve
seici olunmas gerekmektedir.
KAYNAKLAR
Yurtdnda Bir Acenta veya Datc ile Anlaabilirsiniz: Niin? Nasl? Kiminle?, hracatta Pratik
Bilgiler Serisi, GEME, 1994
2004
43
25.
Bir Ticari Partner Seerken Gz nnde Bulundurulmas Gereken

Hususlar Nelerdir?
Seilecek ticari partnerin i evrelerinde iyi bir hrete sahip olmas, verimli bir ekilde
alabilecek yeterli byklkte bir organizasyona sahip olmas ve i evreleri ile kurduu ilikiler
ann kuvvetli olmas gerekmektedir. Bu nedenle ihracat firmalarn seim srasnda aadaki
husular gznnde bulundurmas gerekmektedir.
Olas partnerin deneyimi ve i evrelerindeki hreti
Organizasyonunun yeterlilii
Satlar ve mterileri
Dier tedarikileri
Bir ihracatnn hangi tr arac ile alaca ihra edecei rne, pazara ve firmann
gerekletirmeyi hedefledii amalara baldr. Tketim mallar iin, acentalar daha uygun
olabilmektedir. nk acentalar tketicilerle olan yakn ilikileri sayesinde, deien tketici istek
ve seimlerinin ihracatya ivedilikle yanstlmasn salayabilmektedir. Distribtrler ise dayankl
tketim mallar ve sat sonras servisi gerektiren mallarn pazarlanmas iin daha uygundur.
Acenta veya distribtr seerken dikkate alnmasnda yarar grlen kriterler unlardr:
Acentalarn tketiciyle dorudan iletiimde olmas istenmektedir. Bunlarn:
Yerel pazar bilgisi,
Teknik rn bilgisi,
Kolay iletiim kurma yetenei,
Hedef pazar hakknda yeterli bilgiye sahip olmas,
Pazar aratrmas yapabilme zelliklerine sahip olmas gerekmektedir.
Acentasn seerken bir ihracatnn ayrca unlar aklda tutmas gerekmektedir:
lgilendii dier mal eitleri, zellikle de rakip rnler,
stedii komisyon ve onun hesaplanma ekli.
Distribtrler, acentalarn sahip olduu zelliklere ilave olarak, aada saylan zelliklere sahip
olmaldr:
Gvenilir bir gemi,
Salam bir finansal yap,
Yeterli kaynaklar (alanlar, showroom, depolama hizmetleri vb.)
Zor mterilere iyi hizmet verebilme yetenei,
Sat sonras servis hizmetleri verme imkanlar,
Doru rapor verebilmesi.
Ticari Partner Seerken htiya Duyulan Bilgilere likin Kontrol Listesi
Ne kadar zamandan beri i hayatndadr?
Son 3 ylda ii ne kadar bymtr?
Sat personelinin says nedir? Ya gruplar ve deneyimleri nedir?
44
Satlarndaki byme srekli midir? Deilse, neden? Son 5 yllk sat hacmi nedir?
Sat personeli bana ortalama ne kadar sat dmektedir?
Temsilciliini/distribtrln v.b. yapt baka firmalar var mdr?
Halihazrdaki sat blgesi nedir? Hangi byklkteki bir alan iine almaktadr? Yeterli sat
eleman var mdr?
Sat blgesinde ubeleri var mdr?
Eer varsa, bu ubeler firmann sat beklentilerinin en fazla olduu yerlerde midir?
lave ofisler amay planlamakta mdr?
Firmann rnlerine dorudan rakip olabilecek ya da tamamlayabilecek herhangi bir
bakarnn satyla da ilgilenmekte midir?
Gerektii taktirde rn karmasn firmann rnlerine yer vermek amacyla deitirmek ister
miydi?
Yeterli depo olanaklar bulunmakta mdr?
Hangi stok kontrol yntemlerini uygulamaktadr?
Yeterli dzeyde ofis ekipman, bilgisayar var mdr?
Halihazrda nasl mterileri vardr?
Firmann rnleri ile partnerin mterilerinin ilgi alanlar uyumakta mdr?
Promosyon ve tantm iin hangi tantm aralarn kullanmaktadr?
yi bir arac ile anlamaya vardktan sonra seilen arac ile srekli ve iyi bir iliki kurmak da
kurulan ticari ilikinin verimlilii ve etkinlii bakmndan nem tamaktadr. Distribtr veya
acentalar dier irketlerin ok farkl rnlerini de databilmektedir. Bu durum sadece kendi
rakiplerinizle deil datcnzn dier tedarikileriyle de rekabet ettiiniz anlamna gelmektedir.
Bu nedenle ihracat firmann datcsna dier tedarikilerinden daha yakn ve ekici olmas
gereklidir ki datc da ihracatnn rnlerine daha fazla younlaarak firma iin daha fazla sat
yapsn. Bunu salamann en kolay ancak az karl yolu, datcya, dier tedarikilerinin verdii
komisyondan veya marjdan daha fazlasn vermektir. Bu ilgiyi artran ancak daha pahal olan bir
yntemdir.
Daha geerli bir yntem ise acenta veya distribtrnz ile sk temas halinde olmak ve onun iini
desteklemektir. hracatnn salayaca tantm brorleri firma iin nemli bir destek olacaktr.
Firmann alaca komisyon miktar ve zaman konusunda her iki taraf nceden anlam olsa da her
zaman zlmesi gereken baz konular bulunabilir. Arac firma lehine biraz daha esnek olmak
ihracat firmaya onun destei ve sadakatini salayacaktr.
Distribtr veya acentanz iyi i yapmyorsa nedenini bulmaya alnz. Performans dkl
sizin dzeltemeyeceiniz bir sebepten olabilecei gibi, sadece sizin rnnzle ilgilenen personelin
iten ayrlmasndan dolay da olabilir.
KAYNAKLAR
2004
45
26.
Acenta ve Distribtrlk Szlemeleri Nasl Dzenlenir ?

hracat, acenta veya distribtrlk szlemesinin kapsam ve ilikiler konusunda ok dikkatli
olmal ve szlemenin eksiksiz olmasna zen gstermelidir. Anlama salandktan sonra balayc
bir szleme imzalanmadan nce aracnn performansn test etmek iyi bir fikir olabilir. Aracnn
performansndan memnun kalnmamas halinde ilikiyi sona erdirmek daha kolay olacaktr. Bir
araclk szlemesi imzalarken aracnn lkesinde yrrlkte olan kanunlar hakknda bilgi edinmek
ve bir avukata danmak faydal olacaktr. ptal maddelerine kar zellikle dikkatli olmakta fazda
bulunmaktadr. ptalin otuz gn nceden uyarsna ilikin bir metin yeterlidir. Hikimse uyardan
sonra hasmane olmas olas bir distribtr veya acentaya uzun bir dnem yasal olarak bal kalmak
istemez. Baz lkelerde mevzuat gerei sadece siz istediiniz iin datm szlemesini iptal
edemezsiniz. Yerel yasalar satlmam mallar geri almanz ve nakliyeyi de geri demenizi
zorunlu klabilir. Bir iptal halinde distribtre ynelik tazminat hkmlerini dzenleyen yerel
yasalarn nceden gzden geirilmesi gerekir. Birok lkeye datm iin tek bir distribtr
kullanlyor ise datm ilikilerini firmaya en uygun dzenleyan yasalara sahip lke seilmelidir.
Szlemenin bir avukat ya da bir uzman tarafndan onaylandktan sonra imzalanmas yararl
olacaktr.
Bir szlemede bulunmas gereken baz detaylar yle sralanabilir:
Anlama taraflar: Firmalarn adlar ve adres/tel/fax vs. bilgileri.
rn tanm: hracat, satc/aracsna makul bir gereke sunarak imalat kesme hakkn elinde
tutmaldr. Rakip rnlerin temsilcilii ancak baz artlar altnda serbest braklabilir veya tamamen
iptal edilebilir. Bu nedenle rakip, rakip olmayan rn kavram aka belirtilmelidir.
Kapsanan blge: Her blge aka tanmlanmaldr. Bu tanm tek bir kasaba snrlarndan ibaret
olabilecei gibi, herhangi bir lkenin veya eyaletin bir blgesi veya snrlar iindeki tm alanlar da
olabilir. Bunlar enlem ve boylamlarla da tanmlanabilir.
Kapsam snrlar: Bu maddenin konulmas, ihracatnn satc/alcsnn bulunduu blgede baka
bir temsilciye mal gndermesini veya ii tamamen oraya ykmasn dzenlemek iin gerekli
olmaktadr.
Anlama sresi: Bu madde anlamann sresini belirlemektedir.
Yerel reklam sorumluluu: Bu, ihracatnn yetkisi dahilinde blgede yaplacak tantmn
mahiyetini ve maliyetini dzenlemektedir.
Deneme sresi: Bir szleme yaplrken taraflar iyi niyetli olsalar dahi, iyi niyet yeterli
olmamaktadr. Bu amala, bir yl gibi bir deneme sresinin konulmasnda yarar vardr.
Periyodik raporlar: Acenta veya distribtrn dzenli olarak nceden belirlenmi aralklarla
blgedeki faaliyetleri hakknda rapor vermesi, ihracatnn da sevkiyatta meydana gelen bir
deiim hakknda ska iletiime gemesi gerekmektedir.
Gizlilik gerekleri: Temsilci, ihracatya ait i ile ilgili gizli saylabilecek bilgileri nedensiz yere
dier kiilere aklamamaldr. Ayrca temsilci ihracat adna yasal prosedrleri balatmamaldr.
46
Szlemenin sona erme nedenleri: Szlemenin otomatik olarak veya bir uyaryla sona ermesini
gerektiren durumlarn ak ak belirtilmesinde byk yararlar vardr.
Teslim ekli: FOB, CIF, CFR, CPT, CIP gibi. Bu distributre ulaan maln fiyatnn belirlenmesi
anlamna gelmektedir. Komisyoncu acenta olmas durumunda, acentann teslim eklini ok iyi
bilmesi, alcyla bunu dikkate alarak grme yapmasn salar.
Mcbir sebep (Force majeure): Taraflardan birinin szleme ykmllklerini yerine getirmesini
engelleyen ve taraflarn kontrol dnda olan, taraflarn ya da tamaclarn, alanlarn hata veya
ihmaline balanamayan, btn abalara ramen alamayan, ve ngrlmesi mmkn olmayan,
deprem, sel, siyasi kargaa v.b. istisnai bir durum ya da olaylardr.
Genel hkmler: Anlamada bahsi olmayan dier hkmlerin burada yer almas uygundur.
Yasal tercih: Szlemenin hangi lke kanunlarna gre uygulanaca olduka nemlidir. Bunun
ihracat lke kanunlarna gre olmas uygundur.
Bunlarn dnda uyumazln giderilmesine ynelik, demelerin gecikmesine ilikin ilave
maddelerin de szlemede yer almas mmkndr.
KAYNAKLAR
Commercial Agents Guide for Drawing Up Contracts, ICC (International Chamber of Commerce),
1993, Yayn No: 410
The ICC Model Distributorship Contract, ICC (International Chamber of Commerce), 1993, Yayn
No: 518
The ICC Model Commercial Agency Contract, ICC (International Chamber of Commerce), 1991,
Yayn No: 496
47
BLM VI
FYATLANDIRMA
27.
letmelerin Fiyatlandrma ve Maliyetlerin Belirlenmesinde Karlatklar

Balca Sorunlar Nelerdir?
KOBlerin fiyatlandrma ve retim/ihracatla ilgili maliyetlerin hesaplanmasnda kar karya
kaldklar baz ortak sorunlar bulunmaktadr. Bu sorunlar aadaki gibidir:
1) hra pazarlarnda rekabetin giderek artmas maliyet muhasebesi becerilerinin, maliyetlerin
kontrol becerilerinin nemini de artrmaktadr. Maliyetlerin kontrol, maliyetlendirme
yntemleri ve ilemleri yetersizdir. letmelerin bu konularda yeterli deneyime sahip olmamas
fiyatlandrma ile ilgili sorunlar yaanmasna neden olmaktadr.
2) Yksek maliyetler nedeni ile d pazarlarda rekabet edilememesi de KOBler iin nemli
bir sorundur. Maliyetlerin indirilmesi bu nedenle nem tamaktadr. hracatlarn retim ve
datmla ilgili maliyetlerini detayl olarak bilmesi; maliyetlerin nerede ve neden ok yksek
olduunu bilmesi gerekmektedir. Bu, birim maliyetleri belirleyen
faktrlerin anlalmas
demektir.
Maliyetlerin yksek olmas; ham madde sraf, dk verimlilik, kapasitenin
deerlendirilememesi (letme giderlerinin kt bana daha fazla olmasna neden olmaktadr.)
gibi fiziki problemleri iaret etmektedir. Dk verimlilik; eitimsiz igc, ar bo zaman,
zayf denetim, zayf retim planlamas, yetersiz bakm gibi nedenlere bal olarak
olumaktadr. Kapasitenin deerlendirilememesi sorunu ise iletme giderlerinin kt bana
daha fazla olmasna neden olmaktadr. Maliyetlerin azaltlmasna dnk almalardan nce bu
tr fiziki sorunlarn ortadan kaldrlmas gerekmektedir.
Maliyetleri ykselten sebeplerin belirlenmesinden sonra, ihracatnn retim planlamas
becerilerini gelitirmesi, malzeme ziyann azaltmas, genel olarak verimlilii gelitirmesi ve
satlar artrmak iin pazarlama tekniklerini kullanmas ve kapasite kullanmn artrmas
gerekmektedir. Bylece birim maliyetlerinin dmesi salanacaktr.
3) Pazar fiyatlarna gre maliyetlerin yksek olmas sonucunda ihracat ilemlerinde kar elde
edilememesi ihracatlarn kar karya kald dier bir sorundur. Maliyet drme
almalarnn etkili yaplmas halinde ihracatta karlln salanmas mmkndr. Ancak
szkonusu maliyetlerin kabul edilebilir olmas zorunluluu bulunmaktadr. hra pazarlarnda
pazarlama faaliyeti yrtmek i pazarlardan farkllk gstermektedir. hra pazarlarnda
genellikle fiyat rekabeti youn olup, yksek standartl, kaliteli rnlere olan talep olduka
yksek dzeydedir. Byle pazarlara ihracatta bulunacak firmalarn karl ihracat ilemleri
gerekletirmeleri doru pazar tahmini yapmalarna; kaynak kullanmnn planlanmasna;
doru bir maliyet muhasebesi yaplmasna; seilen pazarlara uygun bir fiyat stratejisi
uygulanmasna baldr.
Maliyet muhasebesi sistemlerinin oluturulmas firmalarn faaliyetleri ile ilgili maliyetlerini kayt
altna almalarn ve bltrmelerini salamaktadr. Bu bilgiler firmalarn planlama yapmalarn,
karar almalarn, maliyetlerini kontrol edebilmelerini ve finansal hesaplamalar yapmalarn
salamaktadr.
KAYNAKLAR
Costing and Pricing for Export, International Trade Centre UNCTAD/GATT, Geneva, Revised 1993
BLM VI FYATLANDIRMA
50
28. Fiyatlandrmaya Etki Eden Faktrler Nelerdir?

Uluslararas pazarlarda fiyat belirleme ii pekok etkenden etkilenmesi dolays ile karmak bir
ilemdir. Bu etkenler; tketici davranlar, rekabet durumu, firmann kendi maliyet yaps ve kar
hedefleri, hkmet uygulamalardr. Dviz kuru dalgalanmalar da bu faktrlere eklendiinde
fiyatlandrma ii, firmalar iin srekli gzden geirilmesi ve takip edilmesi gereken bir i halini
almaktadr.
Fiyatlandrma kararnn pazarlama karmasnn dier elemanlar ile etkileim iinde olmas dikkat
edilmesi gereken bir husustur. Buna gre fiyatlandrma kararnda belirleyici rol oynayan firma
hedefleri, maliyetler (retim, ulatrma, pazarlama maliyetleri), talep, rekabet, hkmet politikalar,
gmrk vergileri ve dier vergiler, enflasyon, retim hatt gibi unsurlarn yannda datm kanallar,
rn zellikleri, tantm ve tutundurma almalar gibi pazarlama karmas elemanlar da dikkate
alnmaldr.
En uygun ihra fiyatnn belirlenmesi, firmalarn karsna zor bir ilem olarak kmaktadr. Bunun
nedeni ihracatta fiyat oluturulmasnda pekok unsurun rol oynamasdr. Bu faktrlerin bazlarnn
kontrol edilebilirken bazlarn kontrol etmenin zor olmas da fiyatlandrma iini zorlatrmaktadr.
Bu nedenle fiyat kararlarnn srekli olarak gzden geirilmesi ve denetlenmesi gerekmektedir.
hracatta fiyatlandrmann en nemli unsuru esnekliktir.
Hedef pazardaki fiyat dzeyi, arz ve talep durumu ve rekabet dzeyi iletmenin kontrol etmesi
mmkn olmayan, bamsz fiyat faktrleridir. te yandan, retim maliyetleri, sat ve datm
maliyetleri, pazarlama destei maliyetleri, rn kalitesi ve imaj ve rn iletiimi gibi faktrler
iletmenin etki edebilecei, deitirebilecei kontrol edilebilir faktrlerdir.
Hem kontrol edilebilir hem de bamsz faktrler, statik deildir; zaman iinde deimektedir.
Szkonusu deiimler, bazen hzl ve iddetli olmakta, bazen de zaman iinde, aamal olarak
gereklemektedir. Bu nedenle fiyat kararlarnn sklkla gzden geirilmesi gerekmektedir.
Fiyatlandrmaya ilikin zerinde nemle durulmas gereken hususlar unlardr:
1) Fiyat, talebi ve dolays ile satlar etkilemek iin kullanlan balca aralardan yalnzca
birisidir.
2) Fiyatlarn oluturulmasnda esneklik kstldr. Bunun nedeni; bir taraftan drlebilir
maliyetler ve kanlmaz maliyetler arasnda fiyat deiimleri iin ok kk bir marj olmas,
dier taraftan pazarda belirlenen, olumu olan fiyat dzeyidir.
3) Fiyat kararlar maliyetlerdeki deiim, rakiplerin hareketleri ya da tketicilerin
alkanlklarnda, davranlarnda meydana gelen deiimler sonucunda her an geersiz hale
gelebilir.
4) Alnan yanl bir fiyat kararn ciddi zarar grmeksizin dzeltmek zordur. Fiyat
politikasndan ani geri dnler -yukar ya da aa doru- ticari itibar kaybna ve alclar ile
byk sorunlar yaanmasna neden olabilir.
5) Fiyat oluturmada evrensel olarak doru ve geerli bir yol bulunmamaktadr. Ancak akllca
fiyat kararlar alnmasna olanak salayan doru bir yaklam oluturmak iin dikkat edilmesi
BLM VI FYATLANDIRMA
51
gereken nemli noktalar bulunmaktadr. Olas seimlerin ve olanaklarn farknda olmak ve

fiyat kararnn iindeki unsurlar analiz edebilmek; yerine getirilmesi gereken hedefleri iyi
anlamak ve karar vermek fiyat olutururken doru bir yaklam gelitirildii anlamna
gelmektedir.
Kontrol Edilebilir Fiyat Faktrleri
hracat tarafndan kk ya da byk lde deitirilebilir, etki edilebilir fiyat faktrleridir.
a) rn Maliyeti
Firmalarn bir piyasaya girebilmesi iin asgari art;
Mal birim maliyeti uluslararas fiyatlar (ya da hedef pazarn i fiyatlar)
rnn birim maliyeti, belirli bir sre iinde gerekleen deiken ve sabit gider toplamnn yine o
sre iinde retilen toplam rn saysna blnmesi suretiyle bulunmaktadr. Teklif fiyatta sz
konusu olan birim maliyet, maln cinsi gznne alnarak, arlk, adet, hacim, uzunluk gibi
birimlere gre hesaplanabilmektedir.
Sz konusu ihra mal, ayn firma tarafndan retilmi ise o maln birim maliyeti, fabrikadan k
maliyeti olacaktr. rnein, mal fabrikadan kta ambalajl olarak alnm ise, ambalaj iin ayr
bir gider kalemi amak gerekmeyecektir.
rnn retilmesi ve paketlenmesi srasnda ortaya kan harcamalar (dorudan malzeme ve
iilik, fabrika giderleri, ynetim ve faaliyet maliyetleri) ynetim karar ve denetimine tabidir.
b) Sat ve Datm Maliyetleri
hracatta, pazardaki ulatrma ve dier datm maliyetleri (ticari marjlar) genellikle retim
maliyetleri kadar olmaktadr. Bu maliyetler, doru ulatrma opsiyonlarnn seimi; doru datm
kanal ve sat organizasyonunun seimi ile kontrol edilebilir hale gelmektedir.
c) Pazarlama Destei Maliyetleri
Neredeyse tm gelimi pazarlar, pazara ilk giriin salanmas ve devam eden tketimin
desteklenmesi asndan reklam ve sat promosyonu talep etmektedir. Bu harcamalarn fiyata dahil
edilmesi gerekmektedir. hracatnn bu faaliyetlere ne kadar para ayrabileceine karar vermesi
gerekmektedir.
d) rn Kalitesi ve maj
zgn bir rn yksek fiyat uygulamasna olanak sunmaktadr. Ancak bunun iin sunduu
kalitenin tketicinin ilgisini ekmesi koulu bulunmaktadr. Aksi takdirde szkonusu rnler
retimi iin ok para harcanm, gzel ancak tketilmeyen, satlamayan rnler olarak kalrlar.
Gerekte kalite farkllklar, rn maliyeti farkllklarnn yarattndan daha yksek fiyat
farkllamasna olanak sunmaktadr. Benzer ekilde rn imaj ve fiyat arasnda da bir iliki
bulunmaktadr.
BLM VI FYATLANDIRMA
52
e) rn letiimi
Reklam ve dier iletiim aralar rnn imajn gelitirmekte ve tketici nezdinde ekiciliini
glendirmektedir. Dolays ile kullanclar veya tketicilerinin gznde deerini artrmaktadr.
Bamsz Fiyat Faktrleri
Bamsz faktrler, yneticinin maniplasyonuna ak olmayan faktrlerdir; deitirilemez.
a) Hedef Pazardaki Fiyat Dzeyi
hracatlarn ounluu kendilerini fiyatlar bamsz olarak belirleyemedikleri pazar koullarnda
bulmaktadr. Bu durumda setikleri pazarda hakim olan fiyat dzeyine uyum salamak zorunda
kalrlar. Fiyat seviyeleri retim maliyetleri ile; trl trl datm marjlar ve datm kanal
yelerinin farkl kar hedefleri ile; ve nihayet imalatlar arasndaki rekabetin ya da piyasada varlk
gsteren ikame mallarnn etkisi ile belirlenmektedir.
b) Pazardaki Arz ve Talep
Firmann yapaca tketim aratrmalarnn amac, ihra malna kar hedef pazarlardaki i talebin
bykln, ithalatla karlanma orann ve tketici tercihlerini ortaya koymaktr.
hra konusu rnn hedef pazardaki net tketim deeri aada belirtildii ekilde
hesaplanmaktadr.
Net tketim miktar = (i retim) + (ithalat miktar) - (ihracat miktar)
thalat Tketim Oran= thalat miktar / Net tketim miktar x 100
Net tketim miktar iinde ithalatn oransal paynn dnem iinde bymesi, hedef pazarda ithal
mallarna olan talebin arttn gstermektedir. Bu durumda, fiyat deiikliklerinin rasyonel
yaplabilmesi ve tavan fiyatnn belirlenebilmesi iin talep esnekliinin gz nne alnmas
gerekecektir.
Eer talep esnek deilse, rnn fiyat ykseltildiinde piyasa paynda olumsuz bir gelime
olmamakta, aksi bir durumda ise fiyat deiiklii piyasa paynda nemli bir deiiklie neden
olabilmektedir. Maln ikamesinin gletii durumlarda, fiyat esneklikle doru orantl olarak
ykseltilebilir.
rnein gda maddelerinde talep genelde kararldr; ve fiyat esneklii dktr. Dolaysyla fiyat
krarak piyasaya girmek zordur. Bu nedenle, pazarlamada maln kalite ve ambalaj da nem
kazanmaktadr. Ayrca bu mallarn ilenmi mamullerine olan talep giderek gelimekte ve standart
zellikler daha fazla nem tamaktadr.
Maliyetler ihra fiyatlarnn taban snrn belirlerken, alclarn tercihleri de tavan fiyat
belirlemektedir. pazarda olduu gibi, d pazarlarda da pazarn demografik yaps, mterilerin
rf ve adetleri, farkl dinler, ekonomik koullar ve yaama alkanlklar gibi pazara ilikin faktrler
ihra fiyatlarnn tavan snrnn belirlenmesinde firmaya yardmc olmaktadr. Ancak burada
unutulmamas gereken husus sorunun ulusal pazarda olduu kadar basit olmaddr. hracat
firma maln ihra ettii her d pazarda farkl bir talep erisi ile kar karya bulunmaktadr.
BLM VI FYATLANDIRMA
53
c) Rekabet
rnn reticileri arasndaki rekabet dzeyi pazardaki fiyat seviyelerini ve rn fiyatn
etkilemektedir. reticiler arasndaki youn rekabet, rekabeti faaliyetler reklam, sat promosyonu,
hizmet, kalite kontrol gibi pazarlamann dier alanlarna kaymad srece fiyatlar zerinde bask
oluturmaktadr. Ayrca rn, ticaret ve tketici iin nemli avantajlar vaad etmiyor ise ihracatnn
fiyatn rakiplerinin fiyatlar ile ayn seviyeye getirmekten baka aresi kalmamaktadr.
Maliyet ve talep koullarnn bilinmesi firmann taban ve tavan fiyatlarnn belirlenmesine olanak
verirken, rekabet koullarnn bilinmesi de gerek fiyatlarn belirlenmesinde yardmc olmaktadr.
Tam rekabet koullarnda fiyat pazarda olutuuna gre, rnn retilip satlaca fiyat, pazar
fiyatnn altnda bir fiyat olacaktr. Bu durumda fiyat belirleyen firma asndan maliyetler nemli
bir faktr durumunda olup, fiyatlandrma asndan en nemli sorun rnn maliyetlere gre
mevcut pazar fiyatndan satlp satlamayacadr.
Oligopol koullar rekabet basksnn en yksek olduu pazar koullarndandr. Snrl sayda
satcnn bulunduu oligopolde her firma dierlerinin davranlarn etkiledii gibi, kendisi de
onlarn davranlarndan etkilenir. Dolaysyla birbirlerinin fiyat kararlarn da etkileyeceklerinden,
her firma fiyat davrann ayarlarken dier firmalarn fiyat davranlarn da dikkate almak
zorundadr. Oligopol koullarnda firmalardan birinin bir fiyat deiiklii yapmas, dierlerini de
rekabete tevik ederek ayn yola srklemektedir. Szgelimi satclardan birisi satlarn artrmak
iin fiyatlarn drrse, rakipleri de ayn davran iine girmektedir. Fiyat drmeleri endstride
giderek bir fiyat sava biimine dnebilmekte; ve bunun sonucunda baz iletmeler pazardan
ekilmek zorunda kalabilmektedir. Ancak retilen ve satlan mamullerin benzer olmad, kalite ve
nitelik asndan farkllklar gsterdii ya da alclar ynnde farkl olarak algland durumlarda
satc firmalar tekel durumuna yaklaarak mamullerine fiyat taban ve tavan arasnda daha fazla
serbestlik iinde fiyat saptayabilirler. Serbestliklerinin derecesi de rnlerinin farkllatrlmasyla
orantldr.
d) Pazar Koullar
Piyasalar arasndaki farkl enflasyon oranlar, her bir piyasa iin ayr ayr fiyat belirlenmesini
gerektirmektedir. Enflasyonun yksek olduu pazarlarda ise fiyat ayarlamalar daha ksa dnemler
iin yaplmaktadr. Enflasyon kadar durgunluk da, lkeleraras ticareti olumsuz ynde
etkilemektedir. Durgunluk dnemlerinde fiyat drme politikalar izlenebilmekte, bu da elde
edilen kr azaltmaktadr.
lkeden lkeye deien farkl kur uygulamalar uluslararas fiyatlandrma kararlar zerinde etkili
olmaktadr.
Kur politikas, normal olarak, iki piyasa arasndaki fiyat farkn ortadan kaldrmaya yneliktir.
Ancak dviz kuru, ihracatn yneldii piyasa iin fiyatlarn daha cazip hale getirilmesi amacyla
kullanldnda tevik politikasnn bir arac olmaktadr. hracat fiyatna etki eden cari dviz kuru,
vergi iadeleri, ihracat kredileri, ihracat zerine konan vergiler, girdi ve faiz sbvansiyonlar gibi
eitli sbvansiyonlarn hesaba katlmasyla bir Dolarlk ihracattan elde edilen milli para miktar
"ihracatn efektif dviz kurunu" gstermektedir. thalat fiyatna etki eden cari dviz kuru, ithalat
teminatlar faizlerinin, gmrk vergileri ve harlarn hesaba katlmasyla, milli para cinsinden bir
Dolarlk ithalatn maliyetine ise "ithalatn efektif dviz kuru" denilmektedir.
BLM VI FYATLANDIRMA
54
Ekonomik ynden gelimi lkelerin paralarnda yaplan devalasyonlar ihra mallarnn sat
fiyatlarn etkilemektedir. Ayrca, yabanc lkelerin ihracat olanaklarn gelitirmek amacyla
zaman zaman parann deerini drmeleri fiyatlar zerinde olumsuz etkiye sahip olabilmektedir.
lkeden lkeye deiiklik gsteren yasal ve politik koullar ihracatlarn fiyatlarn istedikleri gibi
ya da pazar koullarnn gerektirdii ekilde belirlemelerini engelleyebilmektedir (tarifeler, ithal
snrlamalar, anti-damping yasalar, vs. gibi).
Yasal ve politik koullar, hkmetlerin ihra fiyatlarna mdahalesi gibi i piyasada ihracatnn
faaliyetlerini snrlayacak ekilde olabilecei gibi, uluslararas pazarlarda ihracatta her lkeye gre
deien belli kurallarla faaliyetlerin snrlandrlmas eklinde de olabilmektedir.
Baz lkelerde hkmetler ithal malna denecek miktar ile, szkonusu ithalatn sosyal yarar
arasndaki ilikiyi deerlendirmektedir. Bu lkelerde tketiciler yksek bir fiyat demeye raz
olsalar bile, hkmet sosyal yarar asndan gerekli olmadn ileri srerek bu tr bir rne dviz
tahsisini engelleyebilmektedir. Bir ok gelimi lke, yabanc firmalarn fiyat dzeylerinin kendi i
piyasalarndaki fiyatlardan daha aa olmas durumuna kar anti-damping uygulamalar ile
piyasalarn korumaktadr.
KAYNAKLAR
Pricing and Quoting, The Business Management System, How-to Manual, International Trade
Centre, UNCTAD/WTO, 2002
BLM VI FYATLANDIRMA
55
29. hra Fiyatnn Belirlenmesinde Etkili Olan Maliyet Unsurlar Nelerdir?

Kar salamak isteyen bir satcnn rn maliyetlerini ve rn fiyatn ilikilendirmesi nemlidir.
Maliyetlendirme ve fiyatlandrma birbirinden ayr ilemler olmakla birlikte, retim ve
pazarlamann kar ile sonulanmas koulu sebebiyle bu ikisi birbirini etkilemektedir.
Maliyetlendirme mevcut retim koullar altnda rnn retimi iin harcanan para iken,
fiyatlandrma mevcut piyasa koullarnda rnn satndan elde edilen paradr.
Bir hracat leminde Maliyet Ak emas
rn Maliyeti
Dorudan Maliyetler
Sat Maliyetleri
Kar
Paketleme
Yurtii Tama ve hracat lemleri ile ilgili Maliyetler
Uluslararas Tama ve Sigorta Masraflar
hra Pazarndaki Gmrk ve Datm Maliyetleri
Bir maln retimi iin kullanlan emek, malzeme ve iletme giderleri o maln retim maliyetlerini
oluturmaktadr. Ayrca, ihracat sz konusu olduunda sat, teslim ve sigorta giderleri de maliyetin
nemli kalemleri arasnda yer almaktadr.
hra Fiyat:
I.
F (retim) + F (kr marj) = Teslim Fiyat
II.
F (teslim fiyat) + F (ulam) + F (depolama) + F(Banka masraflar) + F(sigorta) +

F(datm) = F(ihra pazarndaki fiyat)
retim miktarnn artndan bamsz olarak her iletmenin stlenmek zorunda olduu kira,
amortisman, iletme giderleri gibi maliyetler sabit maliyetlerdir. letmelerin stlenmek zorunda
olduu retim artna bal olarak artan maliyetler de bulunmaktadr. Bunlar malzeme giderleri,
emek giderleri, yakt, enerji giderleri gibi deiken maliyetlerdir. Sabit ve deiken maliyetlerin
toplam, bir mal iin yaplan toplam maliyet harcamalar deerini vermektedir.
retim maliyeti, gerekleen retim miktarna gre deiebilmektedir. rnein, 5000 ift
ayakkabnn maliyeti, 500 ift ayakkabnn retim maliyetinden daha fazladr. Fakat ift bana
maliyet, retim arttka dmektedir. Bir baka deyile, retim miktar arttka, birim maliyet
dmektedir.
Bir maln retiminden sat aamasna kadar yaplan tm harcamalar, retim miktarna
blndnde, ortaya kan deer "baaba fiyat" oluturmaktadr. Szkonusu fiyatn altnda
yaplacak her sat firmaya zarar, bu fiyatn stnde yaplacak her sat ise firmaya kr
salayacaktr.
BLM VI FYATLANDIRMA
56
Firma, maln dk bir krla ihra etmek ya da yksek bir krla yurtii piyasada satmak gibi iki
seenek arasnda optimal bir seim yapmak zorundadr. Bu konuda dk bir fiyatla firmann
ihracata ynelmesi ve bu ihracatn firmaya salayaca faydalarn incelenmesi gerekmektedir.
Firma i piyasaya yneldiinde ksa dnemde kr marj yksek olabilir. Ancak firmann ihracata
ynelmesi halinde, uzun dnemde i piyasaya satn yansra d piyasalara dk kr marj ile
yaplacak satlarla, firmann retim hacmi genileyecek ve dolaysyla birim bana ortalama
maliyeti decektir. Firmann d piyasada fiyatlar hangi dzeye kadar drebilecei, marjinal
maliyetlerin firmaya getirecei ek yklere baldr. hra sat maliyetini hesaplarken, i piyasa
satlarnda kullanlan yntemlerden vazgemek gerekmektedir. Firma, sabit maliyetlerini i
piyasaya ynelik satlarla karlayacandan, firmann yapmas gereken analiz, d piyasaya
srecei her mal iin deiken maliyeti hesaplamaktr.
piyasadaki satlardan istedii kr dzeyini elde edebilen bir firma, neden fiyatlar drmek
yoluyla ihracata ynelsin? Bylesi bir durum, ihracat maliyet analizi yaplmad takdirde, birincil
amalar kr elde etmek olan firmalar ihracat yapmaktan alkoyacaktr. Oysa gerekte, ihra
rnlerinin marjinal birim maliyeti, firmann i piyasaya ynelik retiminin birim maliyetinden
dktr. Bundan dolay, birim maliyet ile e anlaml olan, baaba fiyat da daha dk olacaktr.
Ksaca firma, toplam retimini arttrmak ve dolaysyla birim maliyeti drmek yoluyla yapt
ihracatta, toplam kr marjn ykseltebilecektir.
Uluslararas alanda zorlayc bir fiyat politikas izlemeyi hedeflemi bir firma asndan, marjinal
maliyetlerin olabildiince dk tutulmas yararl olacaktr. Ancak, uluslararas alanda n yapm
byk firmalar aadaki nedenlerden tr, dk fiyat politikalarndan etkilenmeyebilirler.
Marka
Gvenilir kalite ve hizmet
Datm kanallarnn iyi olmas
Nitelikli elemanlarnn olmas
Etkili ve ekici ambalajlama
hra pazarnda, dk fiyat uygulamalar ksa ya da uzun dnemde elbette etkili bir piyasa arac
olabilir. Ayrca, rn kalitesi ve etkili bir pazarlama, pazar paynn korunmasn salayabilir. Fakat
zorlayc fiyat uygulamalar, uzun dnemde d piyasada dampinge yol aabilmektedir.
KAYNAKLAR
hra Fiyatnz Nasl Belirliyorsunuz? hracatta Pratik Bilgiler Serisi, GEME, Nisan 1997
hracatta Fiyatlandrma ve Teklif Hazrlama, Aye Oya BENL, hracatta Pratik Bilgiler Serisi,
GEME, Austos 2006
BLM VI FYATLANDIRMA
57
30. hracat Srasnda Maliyeti Artran Etkenler Nelerdir?

- Sat komisyonlar
- Tama irketleri iin denen cretler
- Gerekli belgeler iin yaplan masraflar
- Finansman maliyetleri
- Akreditif masraflar
- Ambalajlama masraflar
- Etiketleme ve iaretleme masraflar
- lke iinde tama masraflar
- rnn var yerinde boaltlmas iin yaplan masraflar
- Sigorta masraflar
- Gerekli belgelerin evirisi gibi ilemler
- Kredi vadeleri
- Depolama iin yaplan masraflar
hracatnn saylan bu masraflardan her birinin mali projeksiyonlarda ve 12 aylk btede dile
getirilmi olduundan emin olmas gerekmektedir.
rnek: hracat Giderleri Cetveli
rn giderleri ve fiyatlar
rn Maliyeti:Birim bana 10 $X100 birim (A)
Hedeflenen fiyat ykselmesi: (A)nn %10u
Denizar lkedeki temsilcinin komisyonu: (A)nn %5i
retimin finansman giderleri: (A)nn %8i
Ambalajlama giderleri
100 birim iin etiketleme ve iaretleme
Dier dorudan ihracat giderleri
EXW Fiyat (Fabrika)
Ykleme limanna karadan tama
Boaltma ve terminal masraflar
FAS Fiyat (Ykleme liman)
Gemiye ykleme giderleri
hracat belgeleri ve ihracat iin geminin liman terk etmesi
FOB Fiyat (Ykleme liman)
Var limanna kargosu/nakliye
CFR Fiyat (Var liman)
Sigorta
CIF Fiyat (Var liman)
$
1000
100
50
1150
80
100
50
20
1400
100
100
1600
50
30
1680
300
1980
20
2000
CIF fiyat balang maliyetinin iki kat olmutur. hra fiyatn etkileyecek maliyetlerin bu nedenle
ok dikkatle hesaplanmas gerekmektedir.
KAYNAKLAR
Costing and Pricing for Export, International Trade Centre UNCTAD/GATT Geneva, Revised 1993
BLM VI FYATLANDIRMA
58
31. hra Fiyat Nasl Oluturulur?

Firmann fiyatlar belirlemesinin ithalatya teslim eklinin (FOB, CIF gibi) belirlenmesinden nce
yaplmas gerekmektedir. Bunun iin kullanlacak en nemli ara ise fiyat yapsdr. Fiyat yaps,
fabrika kapsndan tketici iin oluturulacak fiyata kadar tm maliyet unsurlarnn detayl bir
resmini ortaya koymas asndan nem tamaktadr.
hra fiyatnn yaps ihracatnn:
- Aama aama nihai fiyat ina etmesine,
- Tm aamalarda ihra fiyatn rakiplerininki ile karlatrmasna,
- Bir ya da birka fiyat unsurunda maliyet tasarrufu yaplp yaplamayacan anlamas iin fiyatlar
analiz edebilmesine
yardmc olmaktadr.
hra Fiyatnn Yaps
a. rnn fabrika maliyeti
b. reticinin kar
(a+b)
Fabrika Kapsnda Teslim Fiyat
c. Paketleme ve Markalama
d. Fabrikada Ykleme
e. Limanlara, demiryollarna veya havaalanna ulam
f. Liman/demiryolu/havaalan kullanm masraflar ve bedelleri
g. Belge masraflar (konimento v.s.)
h. Mene ahadetnamesi
i. Varsa ihra vergisi
(a+i)
FOB Fiyat
j. Sigorta primi ve polie masraf

k. Deniz ya da hava tamacl masraflar
l. Liman/demiryolu/havaalan kullanm masraflar
(a+l)
CIF Fiyat
m. Var yerinde boaltm masraflar

n. Gmrk vergileri ve dier vergiler
o. Kliring (gmrkten ekme) masraflar
(a+o)
Var Fiyat
p. thalatnn deposuna ulam

q. thalatnn kar pay
r. Toptancnn kar pay
s. Perakendecinin kar pay
(a+s)
Tketici Fiyat
KAYNAKLAR
Costing and Pricing for Export, International Trade Centre UNCTAD/GATT Geneva, Revised 1993
BLM VI FYATLANDIRMA
59
32. hracatta Fiyatlandrmada Gerekli Bilgiler Nelerdir?

Firmalarn rnlerini d pazarlara satarken ne lde rekabeti olacaklarn nceden aratrmalar
iin baz bilgileri kullanmalar gerekmektedir. Bu bilgiler maliyetler ve hedeflenen d pazarlar ile
ilgilidir.
Maliyetlerin gzden karlmadan belirlenmesi, her bir pazar iin ihracatnn karlatrmal
hesaplar yapabilmesini ve seilen pazarlarn her birinde ihracatnn rekabet edebilirlik derecesini
grmesini salayacaktr.
Dier taraftan ihracat firmann hedef pazar hakknda da bilgi sahibi olmas gerekmektedir.
Pazardaki talep bykl ve yaps, rekabet durumu ve younluu, hedef pazardaki rnle ilgili
fiyat bilgileri ihracatnn edinmesi gereken bilgilerdir. Fiyatla ilgili temin edilen bilgilerin sklkla
gzden geirilmesi ve yenilenmesi dikkat edilmesi gereken bir husustur. Hem i hem de d
pazarlarda gerekleen rekabeti faaliyetlerle ilgili bilgi temini de doru fiyatlandrma iin
gerekmektedir. Ayrca rakiplerin fiyat deiimlerine gsterdikleri tepkiler de uygulanan fiyat
politikasnn isabetli olup olmad ile ilgili olarak ipular sunmaktadr.
a) Maliyetler
Firmalarn her bir hedef pazarda ne lde baarl olabileceini grmesi ve karlatrmalar
yapabilmesi iin retim, datm, pazarlama destei ve idari maliyetleri gzden geirmesi
gerekmektedir.
retim Maliyetleri: rnlerin retimi iin yaplan dorudan ve dolayl harcamalardr.
Datm ve sat maliyetleri:
- Tm sat personeline denen maalar, seyahat harcamalar gibi harcamalar dahil olmak zere
rnlerin satn ilgilendiren maliyetlerdir. Sat komisyonlar ve nakliye masraflar gibi baz
datm ve sat maliyetleri dorudandr. Ancak szkonusu maliyetlerin byk ounluu dolayl
harcamalardan olumaktadr. Bunlar sat memurlarnn maalar, reklam harcamalar, nakil
aralarnn maliyetleri ve datm personelinin maalar gibi harcamalardr.
- rnlerin hedef pazara tanmas ile ilgili masraflar. Szkonusu masraflar navlun (kara, hava,
deniz yolu), sigorta, liman ve baaltma masraflar, dokman maliyetleri v.b. masraflardan
meydana gelmektedir. Bu masraflar ihra edilen rnn arl ve/veya deeri ile dorudan
ilgilidir. Dolays ile szkonusu masraflar deiken maliyetler ya da birim bana sabit maliyetler
olarak deerlendirilebilmektedir.
- thalatnn ve datm zincirindeki dier araclarn stlendikleri fonksiyonlar (sat, nakliye,
depolama, finansman v.s.) karlnda aldklar kar marjlar. Szkonusu maliyetler, maliyetler
zerinden yzde olarak ifade edilmektedir. thalatlara ve dier araclara denen kar marjlar
genellikle sabit olup, rn gruplar arasnda farkllk gstermektedir. Ayn rn grubu iinde
kk deiikilikler olabilmektedir.
Pazarlama Destei Maliyetleri: Szkonusu maliyetler reklam, sat promosyonu ve benzeri
faaliyetler iin yaplan harcamalar kapsamaktadr. Toplam pazarlama destei maliyetleri
ihracatnn reklam politikasna dayanmaktadr.
BLM VI FYATLANDIRMA
60
dari Maliyetler: Maalar, ofis harcamalar, denetim vb. faaliyetler iin yaplan harcamalar,
krtasiye harcamalar vs.
b) D Pazarlar
Talep Bykl ve Rekabet: Hedef pazardaki rekabet durumu ve talep byklnn
renilebilmesi iin gerekli veriler ihracatnn kendi lkesindeki ve hedef lkedeki ticaret odalar,
ticareti gelitirme kurulular, nakliye kurulular, ticari ataelikler, ticaret rehberleri, mesleki
yaynlar kanal ile renilebilmektedir.
Fiyatlar: Fiyatlandrma kararlarnn sklkla gzden geirilmesi gerekmektedir. Modern pazarlama
yaklam rnlerin fiyatlarnn pazarn kaldrabilecei fiyatlardan belirlenmesi gerektiini kabul
etmektedir. Maliyetlere belirli bir kar marjnn yklenmesi sureti ile fiyatlandrma yapmak
gnmzde rekabeti bir fiyatlandrma yntemi olarak kabul edilmemektedir. Bu yntemin
uygulanmas halinde ortaya kan fiyat dzeyi pazara gre ok dkse kar kayb olabilmekte;
kan fiyat pazara gre ok yksekse sat frsatlar karlabilmektedir. Fiyatlandrmann baarl
bir pazarlama unsuru olarak kullanlmas iin firmann hedef pazarnn yapsn, talep durumunu,
rakiplerin fiyat deiimlerine olas tepkilerini iyi lmesi gerekmektedir. Ayrca iyi bir sat
personeli ile alarak mterilerin ikayetlerinin neden kaynaklandn da sklkla gzden
geirmelidir.
hracatta Fiyatlandrmada htiya Duyulan Bilgilere likin Kontrol Listesi
Fiyatlandrma iin gerekli bilgilerin derlenmesinde:
- rnlerin datlaca pazar,
- Firmann faaliyette bulunduu sektr ve rakipleri,
- Hedef pazardaki mevzuat ve ilgili sektrdeki dzenlemeler incelenmelidir.
a) Pazar ile lgili Bilgiler
rnn satlabilecei pazarlar hangileridir?
nemli rakipler kimlerdir?
Pazar bykl ne kadardr?
Gelecekteki byme beklentileri nedir?
Farkl pazar blmleri birbirini nasl etkilemektedir?
b) Rekabet ile lgili Bilgiler
Rakip rnler hangileridir?
Alclarn talepleri nedir?
Fiyat deiiklii olanaklar ne kadardr?
Rakiplerin pazar paylar ne kadardr?
Pazar paylar deimekte midir?
Pazardaki rakiplerin finansal durumlar nasldr?
Pazardaki deiimler karsnda beklenen tepkiler nelerdir?
BLM VI FYATLANDIRMA
61
c) Fiyatlar Hakknda Bilgi

Rakip rnlerin fiyatlar nasldr?
Pazarda fiyat oluumunu belirleyen lider firma/firmalar var mdr?
Fiyat ve miktar arasndaki iliki nasldr?
ndirim, kredili sat olanaklar, tantm destei gibi alkanlklar; uygulamalar; pazar zellikleri var
mdr? Nasldr?
d) Devlet Politikalar Hakknda Bilgi
Pazar zerindeki kamu etkisi nasldr?
Firmalar kamu dzenlemelerinden nasl etkilenmektedir?
Kamu kesimine satta bulunan nemli firmalar hangileridir?
e) retim ve Maliyet Hakknda Bilgi
Firmann mevcut retim, envanter seviyesi ne durumdadr?
Bu seviyelerle ilgili maliyetler nedir?
retim ve envanter seviyelerindeki deiimler bu maliyetler zerinde nasl etki yaratmaktadr?
Fiyatlandrma karar ile ilgili maliyetler nelerdir?
f) Gelirler ve Kar Hakknda Bilgi
Kar, gelir, maliyet ilikileri nasldr ve bunlarn dier rnlere etkisi nedir?
rn miktarnn gelirler ve kar zerindeki etkisi nedir?
Tantm ve reklam harcamalarnn gelir ve kar zerindeki etkisi nasldr?
Firmann kar marjlar nedir? Kar marjlar rakiplerinin marjlarndan farkl mdr?
Doru bir fiyatlandrma yaklamnn oluturulmas iin fiyatlandrma kararlar alnrken
yukardaki kontrol listesinin gzden geirilmesinde yarar grlmektedir. Baz pazarlara ilikin
bilgilere eriim g olabilmektedir. Dier taraftan elde edilen bilgilerin geerliliini yitirmi olmas
da szkonusu olabilmektedir. Elde edilen bilgilerin doru ve gvenilir olup olmadna dikkat
edilmesi dier bir nemli husustur.
KAYNAKLAR
GEME, Austos 2006
BLM VI FYATLANDIRMA
62
33. Teslim ekli Nedir, Nasl Belirlenir?

Bir ihra rnnn teslim ekli belirlenirken ihracatnn tm potansiyel maliyetleri dikkate almas
gerekmektedir. Fiyatlandrma hususunda ihtiyatl davranmayan ihracatlar iin pek ok tuzak ve
gizli maliyetler sz konusu olabilmektedir. Teslim eklinin kesin bir teklif olarak yorumlanmas
nedeniyle ihra edilecek mallarn teslim eklinin belirlenmesi fiyatlandrmada ok nemli bir
aamadr. Taraflar arasnda teslim eklinin belirlenmesinde, sklkla proforma fatura
kullanlmaktadr. Proforma fatura, teklif belirten ve ticari hkm bulunmayan bir faturadr.
Proforma fatura teklifle ilgili unsurlar (alc ve satcnn isim ve adresleri, alcnn referans
numaras ve bavuru tarihi, talep edilen rnlerin ksa tanm ve listesi, her bir adedin fiyat, brt
ve net arlklar, ihra iin paketli hallerinin hacmi ve boyutlar, varsa yaplan indirim, teslim
noktas, sat koullar, deme ekli, sigorta ve tama masraflar, teklifin geerlilik sresi, alc
tarafndan yaplacak toplam deme, tahmini tama sresi, dviz kuru) iermelidir. Teklifle ilgili
szkonusu unsurlarn yan sra proforma fatura zerinde bulunmas gereken iki unsur daha
bulunmaktadr. Bunlardan biri proforma fatura ibaresi, dieri de mene lkedir. Proforma fatura
zerinde "Proforma Fatura" ibaresi mutlaka bulunmaldr.
letmenin elde edecei kar zerinde nemli rol oynamas nedeniyle, teslim eklinin ak, net ve
dzgn bir ekilde belirtilmesi nem tamaktadr.
Fiyat belirlemelerinin standartlatrlmas amacyla fiyatlandrmada Paristeki Uluslararas
Ticaret Odas tarafndan hazrlanan INCOTERMS teslim ekilleri esas alnmaktadr.
Teslim ekli zerinde anlaan ithalat ve birbirlerini bir ihracat ileminin drt ana unsuru zerinde
yasal olarak balam olmaktadr.
Bunlar:
- Hangi maliyetlerin ihracat, hangilerinin ithalat tarafndan stlenilecei,
- hracatnn hangi belgeleri dzenleyecei ve belge masraflarnn hangi tarafca karlanaca,
- Ticarete konu olan mallarn sorumluluunun ve mlkiyet hakknn ihracatdan ithalatya ne
zaman geecei,
- Mallarn nerede ve ne zaman teslim edileceidir.
FCA, FAS, FOB, CIF gibi sklkla kullanlmakta olan teslim ekilleri hususunda ihracatlar ve
ithalatlar tarafndan farkl ekillerde yorumlanmalar nedeniyle sklkla yanl anlamalar
yaanmaktadr. Bu tr yanl anlamalarn olumamas ve dolaysyla sorunsuz bir ihracat ileminin
gerekletirilebilmesi iin d ticaret szlemelerinde Uluslararas Ticaret Odas tarafndan
belirlenen ve Incoterms olarak bilinen standart teslim ekillerine bal kalnmas ve szlemelerde
teslim eklinin ak ve net bir ekilde belirtilmesi gerekmektedir.
KAYNAKLAR
GEME, Austos 2006
hracatta Teslim ekilleri ve Nakliyat, Asm ALI, hracatta Pratik Bilgiler Serisi, GEME, Eyll
2005
hracat Prosedrlerini Biliyor Musunuz?, Arif AHN, hracatta Pratik Bilgiler Serisi, GEME Ekim
2005
hracatta Kullanlan Uluslararas Belgeler, Esin EN, hracatta Pratik Bilgiler Serisi, GEME, 2006
BLM VI FYATLANDIRMA
63
34. thalatlar Satn Alma Kararn Verirken Nelere Dikkat Ederler?

Satnalma kararn etkileyen temel faktr grubu bulunmaktadr. Bunlar "rn", "fiyat" ve
"ihracatnn performans" ile ilgili unsurlardr. Alclar herhangi bir satnalma kararn verirken bu
unsurlarn eitli bileenlerini dikkate alrlar.
rn ile ilgili faktrler:
-Nitelik ve garantiler
-Teknik zellikler
-Tasarm
-Patent ve tescil ile ilgili hususlar
-evre ile ilgili hususlar
-Paketleme, etiketleme, markalama.
Fiyat ile ilgili faktrler
-Fiyat
-Bir szlemede sonradan deien koullara uygun olarak deiiklik yapma hakkn tanyan bir
hkmn varl
-deme koullar
hracatnn performans ile ilgili faktrler
-Teslim program
-Arz devamll
-Nakliye dzenlemeleri
-Yedek para ve sat sonras servis
-Garantiler
-Gvenilirlik
Maln kalitesi, zel ya da uluslararas standartlara uygunluu, uygun paketleme, etiketleme ve
markalama gibi zellikleri sat etkileyen temel unsurlardr. Zaman zaman maln yksek kalitede
olmas sat sonras servis ile ilgili hususlarn pek fazla dikkate alnmamasn salayabilir.
Fiyat, satnalma kararn etkileyen nemli bir faktr olmakla birlikte satn alma kararn tek bana
etkileyen bir unsur deildir. Alclar, rn ve fiyat ile ilgili konularda tatmin olduktan sonra,
ihracatnn sat sonras performans ile ilgili zelliklerini dikkate alacaklar ve satn alma kararn
bu etkenlere gre vereceklerdir. Gereki teslim programlar ve teslimatn zamannda yaplmas
gelecekte de siparilerin verilmesini salayan nemli bir unsurdur.
KAYNAKLAR
Performance Appraisal of Exporting Enterprises, International Trade Centre UNCTAD/WTO
BLM VI FYATLANDIRMA
64
35. hracat Bir hracat Talebine Nasl Cevap Vermeli ve yi Bir Fiyat Teklifi
Hangi Unsurlar ermelidir?
thalatlardan gelen taleplerin siparie dntrlmesinde fiyat teklifinin sunumu nemli bir rol
oynamaktadr. Baz ihracat firmalar fiyat tekliflerinin alclara ulatrlmasnda zel formlar
kullanrken, baz firmalar ise proforma fatura kullanmaktadr.
Teklifin ithalatya sunulmasnda ne tr bir form kullanlrsa kullanlsn, alclardan gelen taleplere
verilen cevaplarda zellikle dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadr.
- thalatnn talebine mmkn olduunca hzl cevap verilmesi gerekmektedir. Gelen taleplere
hzla cevap verilmesi ithalatnn baka tedarikilere de bavurmu olmas olasl nedeni ile
nemle zerinde durulmas gereken bir husustur. Bununla birlikte, ihracat baz bilgileri
aklamadan nce, bavurunun gvenilirliini deerlendirmek zere ilgili yabanc irketin ticari
gemiini kontrol etmek isteyebilir.
- Fiyat teklifinin mmkn olduunca ak bir dille hazrlanmas ve mteri tarafndan talep edilen
hususlar ile ilgili tm detaylar iermesi gerekmektedir. Mterinin talebinde aka belirtilmemi
baz ihtiyalarnn da aratrlmasnda fayda bulunmaktadr.
- Fiyat teklifi fiyat, teslim ekli gibi bilgileri iermesinin yan sra, ayn zamanda bir sat dokman
nitelii de tamaktadr. Bu nedenle mteriye sunumu, gerektiinde uygun tantm materyalleri
(bror v.b.) ve bir mektupla desteklenmelidir. Bu, firma ve rnlerinin kalitesini vurgulayan bir
yaklam olacaktr.
- Fiyat teklifine mteriden bir cevap gelmesi halinde ilikilerin aksamadan devam etmesini
salamak nem tamaktadr.
- Teklife mteriden bir cevap gelmemesi halinde ise mteriden geri bildirim alnmaya allarak
mterinin takip edilmesinde yarar vardr.
- Tm mektuplar, bavuruyu alan kii tarafndan imzalanmaldr. Eer faks ya elektronik posta
mesaj gnderiliyorsa asl metin daha sonra posta ile yollanmaldr. Yazmalarda kullanlan dil
ithalatnn en iyi anlad yabanc dilde ya da mmknse kendi dilinde yaplmaldr.
Fiyat teklifleri deikenlik gstermekle birlikte iyi bir fiyat teklifinde yer almas gereken asgari
unsurlar unlardr:
- Alcnn unvan, ak adresi ve referans tarihleri
- Teekkr ve taleple ilgili atf
- rn ve rnn niteliklerinin belirtilmesi
- Fiyat, teslim ekli ve bunlarn detaylar
- Teslim tarihi
- Fiyat teklifinin geerlilik sresi
BLM VI FYATLANDIRMA
65
- Asgari ve azami rn miktar

- deme ekli
- Sat koullar
- Satc ile ilgili ayrntlar
- Varsa, ekli dokmanlar hakknda bir not
Teklifin mteriye ulatrlmasnda hangi dil kullanlrsa kullanlsn; teklif yazsnda ak ve basit
kelimeler, anlalr cmleler ve paragraf kullanmna dikkat edilmelidir.
Teklifte ilgili referanslarn (talebin firmaya nasl, hangi tarihte, hangi kanalla ulat v.b.), rn
zelliklerinin ve detaylarnn ak ve anlalr biimde yer alp almadna zellikle dikkat
edilmelidir.
Fiyat ve teslim eklinin mulak olmayan ifadelerle belirtilmi olmasna dikkat edilmelidir. rnle
ilgili risklerin satcdan alcya nerede getiinin zellikle belirtilmi olmasna dikkat edilmelidir.
Teslim tarihi mektupta zellikle yer almal; eer stokta halihazrda bulunan mallar varsa, bu da
vurgulanmaldr. ndirim yaplabilecek koullar da belirtilmelidir. Fiyat teklifinin geerlilik sresi
de yazmada belirtilmesi gereken dier bir husustur.
KAYNAKLAR
GEME, Austos 2006
BLM VI FYATLANDIRMA
66
BLM VII
SZLEME
36.
hracat Szlemesi Nasl Olmaldr?

Yazl bir szleme, ticar ilemlerin "anayasas" niteliindedir ve sadece ilemden nce ve ilem
esnasnda taraflarn kendi pozisyonlarn salkl biimde tespit etmelerine imkan vermekle
kalmayp, ilemden sonra (ortaya kmas muhtemel uyumazlklarn zmnde) "kant "tekil
eden bir belgedir.
Ticar szlemeler, gerek i hukukumuz gerekse uluslararas hukuk bakmndan ekil artna tab
olmayp, taraflarn zerinde anlatklar koullar yazl olarak ifade eden bir "irade beyan"dr. Bir
ticar szleme, ilgili ticar ilemin en bandan en sonuna kadar (hatta ilem tamamlandktan
sonraki kimi ilgili aamalar da dahil olmak zere) btn bir sreci kapsar ve akla kavuturur.
Bu anlamda, szlemelerin muhteviyat (unsurlar) nem tar.
ICC standart teslim ekillerini ifade eden ve ticar szlemelerde kullanlabilen bir dizi kavram
gelitirmitir . Herbir kavram taraflarn ticar ykmllklerini aka ortaya koymak suretiyle
terimlerin farkl yorumlanmasndan kaynaklanabilecek uyumazlklarn ortaya kmasn
amalanmaktadr.
BM Uluslararas Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL) uluslararas ticarete konu olan mallara
ilikin bir Szlemeler Konvansiyonu kabul etmitir. Viyana Satm Konvansiyonu (szlemesi)
olarak da bilinen bu belge 45 lke tarafndan onaylanm ve 1 Ocak 1988 tarihinde yrrle
girmitir. Szkonusu szleme hkmleri taraf lke vatandalarnn gerekletirdikleri ticar
szlemelerde ya da ticar szlemede akca belirtilmesi durumunda otomatik olarak uygulanacak
ve bylece yabanc hukuk kavram ortadan kalkm olacaktr. Trkiye, bu szlemeye taraf
deildir.
KAYNAKLAR
ALI Asm, (GEME Uzman), 2005 ve 2006 yllarnda eitli eitim seminerlerinde anlatlan
ders notlar (asimc@igeme.gov.tr)
Vienna Sales Convention. UNICTRAL secretariat, P.O. BOX 500, Vienna Internatonal Centre,
A-1400 Vienna. Tel. +43 (1)21345-4060 ya da 4061. E-mail: uncitral@unov.un.or.at, Web
sayfas: http://www.un.or.at/uncitral
The ICC Model International Sale Contract, ICC(International Chamber of Commerce), 1997,
-T
Yayn no:556
Yaynlarn temin edilecei adres:
Milletleraras Ticaret Odas (MTO) Trkiye Temsilcilii, Atatrk Bulvar No:149 Bakanlklar 06640
Ankara Tel: (312) 4178733 Fax: (312) 4171483 nternet:http://www.tobb.org.tr/icc/icc.htm
E-mail:icc-tr@info.tobb.org.tr
Yaynlar GEME ktphanesinde mevcuttur.
BLM VII SZLEME
68
37.
hracat Szlemesinin Balca Unsurlar Nelerdir?

Btn ihracat ilemleri iin geerli olabilecek standart ve kapsaml bir szleme formu oluturmak
zordur. Buna ramen btn ticar szlemelerin iermesi gereken, ticar szlemenin temel
unsurlarn oluturan, asgari koullar unlardr:
Taraflarn isim ve adresleri : Szleme taraflarnn ak isimleri ve adresleri szlemede aka
belirtilmelidir.
rn, standartlar ve zellikler : hracat szlemesi rnn adn, varsa teknik isimlerini; rnn
boyutlarn; uygulanmas gereken ulusal ve uluslararas standartlar; alcnn talep ettii zel
koullar, numunelere ilikin dzenlemeleri iermelidir.
Miktar : Maln miktar, rakam ve yazyla ve geerli birim ls ile akca belirtilmelidir.
Gzetim : Baz rnlerin nakliye ncesinde belirli gzetim irketleri tarafndan denetlenmesi
szkonusu ise de alc kendi tercih ettii gzetim irketini ve koullarn belirtebilir. Bu nedenle
taraflar incelemenin nasl yaplacan, hangi hususlar iermesi gerektiini ve hangi kurum
tarafndan gerekletirileceini aka belirtmelidir.
Szlemenin toplam deeri : Szlemenin toplam deeri yazyla ve rakamla, para birimi
belirtilerek yeralmaldr.
Teslim artlar: Teslim ekilleri (Incoterms 2000den birisi) szlemede belirtilmelidir.
Vergi, Resim ve Harlar : Satc tarafndan sunulan fiyat, ihracat vergilerini, gmrk vergilerini
ve dier cretleri ierebilir. Her koulda bu tr vergi, resim ve harlarn kim tarafndan stlenildii
szlemede aka belirtilmelidir.
Teslimat dnemi : Maln gnderildii ve teslim alnaca yer szlemede ak olarak
belirtilmelidir. Ayrca, teslim dneminin szleme tarihinden itibaren mi, satcnn peinat olarak
verilen paray al tarihinden itibaren mi yoksa satcnn ithalat lisansnn kt bildirimini ald
tarihten itibaren mi balayaca belirtilmelidir.
Nakliye : Szleme, taraflarn nakliye yntemlerinden hangisi zerinde anlatklarn aka
belirtmelidir.
Paketleme, etiketleme, iaretleme : Paketleme, etiketleme, iaretleme koullar szlemede akca
belirtilmelidir.
deme Koullar (Miktar, Biimi ve Para Birimi) : Deiik deme koullar belirlenirken
fiyatlarn car kur zerinden mi, yoksa baka bir lkenin dviz kuru zerinden mi hesaplanaca,
dviz kurundaki dalgalanmalarn nasl hesaba katlaca aka belirtilmelidir.
skonto ve Komisyonlar : skonto ve komisyon miktarlar ve bunlarn kimin tarafndan denecei
szlemede belirtilmelidir. Gerekirse, komisyon hesabnn nasl ve hangi oran zerinden yaplaca
da belirtilmelidir. skonto ve komisyon oranlar ihracat ve ithalat tarafndan zerinde anlamaya
varlan ihracat fiyatna dahil edilebilir veya edilmeyebilir.
Lisans ve zinler : thalatnn ithalat lisans almas g olabilir. Bu nedenle szlemenin taraflar,
ihracat ileminin herhangi bir ihracat veya ithalat lisansnn alnmasn gerektirip gerektirmediini;
lisanslarn alnmasndan kaynaklanan masraflarn kim tarafndan karlanacan akla
kavuturmaldr.
Sigorta: Szleme nakliye srasnda meydana gelecek kayp ve hasarlara kar yaplan sigortay
BLM VII SZLEME
69
iermelidir. Sigorta riski ve oranlarnn kapsamlar da belirtilmelidir.

Gerekli belgeler : Uluslararas ticarette kullanlan belgeler 4 ana gruba ayrlabilir.
hracat ve ardndan gelen ithalat ilemleri iin gereken belgeler.
Maln ithalat tarafndan teslim alnmas iin gereken belgeler.
deme ile ilgili belgeler.
Maln cinsine ve sat koullarna bal olarak gerekebilecek zel belgeler. (rnein baz
mhendislik rnleri iin montaj, tamir ve bakm ile ilgili belgeler gerekebilir.)
Genel ihracat belgeleri arasnda dviz alm belgesi (bill of exchange), ticar fatura ve dier
faturalar, konimento ya da havayolu konimentosu, sigorta poliesi ve akreditif yeralmaktadr.
rn garantisi: Garantinin geerli olaca sre belirtilmelidir.
Mcbir Sebepler (Fors Majr) : Taraflar, szleme artlarnn yerine getirilmedii hangi koullar
altnda sorumluluk tamayacaklarna dair hkmleri szleme metninde belirtmelidirler. Bu
hkmlere mcbir sebep (Fors Majr) denilmektedir ve bunlar her iki taraf iin de szlemenin
geerli olduu dnem boyunca ortaya kabilecek olumsuz artlar karsnda sorumluluktan
kurtulabilme koullarn belirlemektedir.
Teslimde Gecikme : Szleme fors majr dndaki nedenlerle teslimatn gecikmesinden
kaynaklanacak zararn nasl tazmin edileceini akla kavuturmaldr.
Ykmllklerin Yerine Getirilememesi Halinde Hukuk Durum : Taraflardan birinin
szlemeden kaynaklanan ykmllklerini yerine getirememesi durumunda dier tarafn
haklarnn yerine getirilmesi iin kullanlabilecei kanuni yollarn szlemeye konulmasnda fayda
vardr. Bu kurallar, szlemeye uygulanacak lke hukukunun zorunlu hkmlerini yanstmaldr.
Uygulanacak Hukuk :
belirtilmelidir.
Szlemenin hangi lke hukukuna gre idare edilecei szlemede
Hakemlik (Tahkim): Taraflar arasnda oluabilecek anlamazlklarn mahkemeye gitmek yerine

hzl ve dostane bir ekilde zmlenebilmesi tercih edildii takdirde szlemenin mutlaka bir
hakemlik maddesi iermesi gerekmektedir. Szlemeye byle bir madde konmam olmakla
beraber hakeme bavurmak tercih edildii takdirde ayrca yazl bir tahkim szlemesi yaplarak
hakeme bavurulmas salanabilir.
Taraflarn mzas: Mutabakata varlan szleme koullar zerinde, taraflarn slak imzalar
bulunmaldr.
KAYNAKLAR
The ICC Model International Sale Contract, ICC(International Chamber of Commerce), 1997,
Yayn no:556
Yayn GEME ktphanesinde mevcuttur.
ALI Asm, (GEME Uzman), 2005 ve 2006 yllarnda eitli eitim seminerlerinde anlatlan
ders notlar (asimc@igeme.gov.tr)
BLM VII SZLEME
70
38.
INCOTERMS Nedir?
Merkezi Paris'te bulunan Uluslararas Ticaret Odas (ICC), uluslararas ticaret hareketlerinde
anlamazlklar, uyumazlklar ve hukuksal ihtilflar ortadan kaldrmak ve bylece alc ile
satcnn gereksiz yere para ve zaman kaybn nlemek amacyla, alm-satm ilemlerine baz
kurallar getirmi ve bu dzenlemeleri ilk kez 1936'da "INCOTERMS" adyla yrrle koymutur.
Son olarak 2000 ylnda INCOTERMS deiiklie uramtr.
Herhangi bir vesaik eidinde (rnein ticar faturada) teslim belirtilecei zaman, ilgili teslim
eklinin kod harflerle ve yanna da ihracatnn teslimi gerekletirip sorumluluunun bittii yerin
isim yazlr. Bu yer ismi, ehir, liman, vb. olabilir. rnein, EXWORK/Konya, CPT Lyon, DDP
Boston, DEQ Nantes, FOB zmir/Balova, FAS stanbul/Halkal, ECA skenderun, CF Bordeaus,
CIF Barcelona, DES Liverpool, DDU Balmonte, vb.
Incotermsler uluslararas ticarette kullanlan, evrensel olarak standardize edilmi szleme
terimleridir. Deiimi yaplan mallarn fiyat bu terimlerin mzakeresine dayanan bir szlemede
belirtilir. Temelde, mzakereye konu olan terimler, rnn tanmasnn hangi ksmn hangi tarafn
deyeceini gsterir. Bu terimlerin szlemede kullanm zorunlu deildir. Ancak bu terimlerin
(klozlarn) kullanlmas, szlemenin dayandrlaca hukuk zemin asndan son derece
salkldr. Bu nedenle, uluslararas ticarete katlan taraflar en azndan bu terimlerin bir rneini
referans iin bulundurmaldr. Drt ayr kategoride toplanm ve herbiri harf ksaltmas ile
belirtilen 13 adet kloz vardr:
E GRUBU
EXW i yerinde
teslim
olarak
geer ancak Trk
kambiyo
mevzuat
bakmndan
dikkat edilmesi
gereken hususlar
mevcuttur.
BLM VII SZLEME
F GRUBU
MASRAFSIZ
TESLM
terimlerini ierir.
C GRUBU
Satcnn, mallarn
varmasn tekeffl
D GRUBU
Snrda teslim
klozlarn
dzenler.
71
"E" Grubu Terimleri

EXW (Ex-Works): Ticar letmede Teslim. Mallarn alcya, satcnn (genel anlamda ihracat)
bizzat kendi kuruluunda sunmas ile ilgili uygulamalardr.
Bu terim, alcnn ilgili mal satcnn adresinden gelip almas usuln dzenlemi olmakla birlikte,
gerek Trk Parasnn Kymetinin Korunmas Hakknda Kanun ve gerekse bu Kanuna istinaden
karlm bulunan 32 sayl karar hkmleri dikkate alnmak durumundadr.
"F" Grubu Terimleri
FCA (Free Carrier): Taycya teslim. "Taycya Teslim'' terimi , mallarn gmrk k
ilemleri tamamlanm olarak alc tarafndan belirtilen taycya, onun tarafndan belirtilen yerde
teslim edilmesiyle birlikte, satcnn mal teslim ykmllnn de yerine getirilmi olmas
anlamna gelir. Eer alc tarafndan teslim iin belirli bir nokta belirtilmemise, bu durumda satc,
daha nce snrlar belirlenmi bir alan iinde veya yerde mallar taycya devredecei noktay
kendisi seebilir. Mevcut ticar uygulama uyarnca, tayc ile tama szlemesinin
yaplabilmesinde satcnn yardm gerekiyorsa (rnein demiryolu ve havayolu tamaclnda
oldugu gibi), satc byle bir durumda risk ve masraflar alcya ait olmak zere kendisi harekete
geebilir.
Bu terim, ok vastal olanlar da dahil, herhangi bir tama ilemi iin kullanlabilir.
"Tayc'', bir tama szlemesi erevesinde mallarn demiryolu, karayolu, denizyolu, havayolu,
nehir ya da bunlarn bazlarnn birarada kullanlmasyla tanmas ilemini bizzat zerine alan ya
da bunu salama taahhdnde bulunan herhangi bir ahs tanmlar.
Eer alc yk belirli bir ahsa , rnein kendisi bizzat tayc olmayan ancak tama hizmetleri
salayan birine teslim etmesi ynnde satcya bir talimatta bulmusa, mallar bu ahsn eline getii
andan itibaren satc mal teslim ykmlln yerine getirmi saylr.
"Tama Terminali'', herhangi bir demiryolu ya da yk istasyonu, bir konteyner terminali ya da
park, ok amal bir yk terminali ya da bunlara benzer baka herhangi bir teslim al noktas
olabilir.
"Konteyner'', terimi, ykn nitize edildii her trl arac tanmlamakta kullanlr. rnein her
trden konteyner ve/veya yk vagonu, treyler, swap, ro-ro arac, iglo bu terimin kapsamna girer ve
her tr tama biimi iin geerlidir.
FOB terimine benzese de ondan temel fark, FOBda teslim noktas sadece gemi iken, FCAda
bunun herhangi bir tama aracnn kasas (TIR veya vagon) olabilmesidir. oklu tamaclk
yaplyorsa, ilk tama arac belirleyici olacaktr.
FAS (Free Alongside Ship): Gemi bordasnda teslim. "Geminin Bordasnda Teslim'' terimi,
belirlenen ykleme limannda mallarn gemi dorultusunda rhtma ya da mavnaya
yerletirilmesiyle satcnn teslim ykmllnn yerine getirildii anlamna gelir. Bu durumda,
bu andan itibaren mallarla ilikin herhangi bir kayp ya da hasarn btn masraf ve riskleri alcya
aittir.
FAS terimi, mallarn ihra ilemlerinin satc tarafndan tamamlanmasn ngrr. (Bu ykmllk,
1990 versiyonunda alcya aitti.)
BLM VII SZLEME
72
FOB (Free on Board): Gvertede Teslim. "Gemide masrafsz" olarak da adlandrlan bu kloz,
belirtilen ykleme limannda mallarn kpeteyi ap gverteye inmesiyle satcnn (ihracatnn)
mkellefiyetinin sona erdii anlamna gelir. Bu demektir ki, bu noktadan itibaren alc (ithalat)
mallara ilikin btn masraflar, zayi ve hasar stlenmek durumundadr. FOB terimi, satcnn
ihracat iin gmrklemeyi yapmasn gerektirir. Hemen belirtilmelidir ki bu kloz sadece deniz (ve
isu yolu) tamaclnda kullanlr.
"C" Grubu Terimleri
CFR (Cost and Freight): Mal bedeli ve navlun. "Mal Bedeli ve Navlun", ileme konu olan
mallarn belirtilen var yerine kadar tanmas iin gerekli olan masraflar ve navlun bedelini
satcnn demesi anlamna gelir. Ancak, mallara ilikin kayp ve hasar riski ile birlikte, mallarn
gemi bordasna aktarlmasndan itibaren meydana gelebilecek olaylardan kaynaklanan btn ek
masraflar, mallar ykleme limannda gemi bordasna getii andan itibaren satcdan alcya
devrolur.
CFR terimi, mallarn ihra ilemlerinin satc tarafndan yaplmasn ngrr.
Bu terim yalnzca deniz ya da nehir tamaclnda kullanlabilir. Eer tama ileminde, rnein
roll-on/roll-off ya da konteyner trafiinde olduu gibi "gemi bordas"nn herhangi bir pratik anlam
kalmamsa, bu durumda CPT teriminin kullanlmas daha uygun olacaktr.
CIF (Cost, Insurance, Freight): Mal bedeli, sigorta, navlun. " Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun "
teriminde, satc, CFR teriminde olan ykmllkleri aynen stlenmekte, ancak bunlara ek olarak
tama srasnda mallarn kayp ve hasar riskine kar deniz sigortas salama ykmlln de
almaktadr. Burada sigorta szlemesini akdetmek ve sigorta primini demek, satcya dmektedir.
Alcnn dikkate almas gereken husus, CIF teriminde satcdan yalnzca asgari dzeyde bir sigorta
kapsam salanmasnn beklendiidir.
CIF terimi, mallarn ihra ilemlerinin satc tarafndan yaplmasn ngrr.
Bu terim, yalnzca deniz ya da nehir tamaclnda kullanlabilir.
CPT (Carriage Paid To): Tama creti denmi olarak teslim. "Tama creti denmi
olarak..." terimi, mallarn belirlenen var yerine tanmasnda navlunun satc tarafndan
dendiini anlatr. Mallarn taycya aktarlmasndan sonra mallarla ilgili kayp ve hasar riski,
ayrca bu teslim ileminden sonra meydana gelebilecek olaylarn yaratt btn ek masraflar
satcdan alcnn zerine geer.
"Tayc ", bir tama szlemesi erevesinde mallarn demiryolu, karayolu, denizyolu, havayolu,
nehir ya da bunlardan bazlarnn birarada kullanlmasyla tanmas ilemini bizzat zerine alan ya
da bunu salama taahhdnde bulunan herhangi bir ahs tanmlar.
Eer mallarn belirlenen var yerine ulatrlmas iin birbiri ardna tayclar kullanlyorsa,
mallarn bunlardan ilk taycya aktarlmasyla birlikte risk de devredilmi olur. CPT terimi,
mallarn gmrk k ilemlerinin satc tarafndan tamamlanmasn ngrr.
BLM VII SZLEME
73
CIP (Carriage and Insurance Paid To): Tama creti ve sigorta bedeli denmi olarak teslim.
"Tama ve Sigorta Bedeli denmi Olarak Teslim" terimi, satcnn, CPT terimi ile ayn
ykmllkleri tad, ancak bunlara ek olarak, mallarn tanmas srasnda kayp ve hasar
riskine kar alcya yk sigortas salama zorunda olduu durumu anlatr. Satc, sigorta
szlemesini akdeder ve sigorta primini der.
Alcnn dikkate almas gereken husus, CIP teriminde satcdan yalnzca asgari dzeyde bir sigorta
kapsam salanmasnn beklendiidir.
CIP terimi, mallarn ihra k ilemlerinin satc tarafndan yaplmasn ngrr. Bu terim, ok
vastal olanlar da dahil, her tr tama biiminde kullanabilir.
"D" Grubu Terimleri
DAF (Delivered at Frontier): Snrda Teslim. "Snrda Teslim" terimi, mallarn, gmrk k
ilemleri tamamlanm olarak snrda, ancak, bitiik lkenin gmrk snrndan nceki, belirlenen
yerde ve noktada teslime hazr hale getirilmesiyle satcnn ykmllklerinin sona ermesi
anlamna gelir. Burada "snr" terimi, ihracatn yapld lkeninki dahil her tr snr tanmlamak
zere kullanabilir. Dolaysyla, sz edilen "snr"n terim iinde atfta bulunulan yerini ve
noktasn mutlaka isim olarak belirterek kesinletirmek ok byk nem tamaktadr. Aslnda bu
terim zellikle demiryolu ve karayolu tamacl asndan dnlmse de, herhangi bir tama
biiminde kullanabilir.
DES (Delivered Ex-Ship): Gemide Teslim. Bu terimde, gmrkleme bata olmak zere
ilemlerin gerekletirilmesi ve mal var limanna ulancaya kadar navlun ve dier masraflarn
karlanmasn stlenen satc, mal belirlenen var limannda ve gvertede ithalatya teslim
edildii anda mkellefiyetini sonlandrr. Teslimattan sonra ithalat gmrne ilikin ilemler bata
olmak zere kalan tm masraflar ve riskler ithalatya geer.
Sadece deniz ve su yolu tamaclnda kullanlabilir.
DEQ (Delivered Ex-Quay): Rhtmda Teslim. Bu terimde satc, bir nceki terim olan DES
klozundaki ykmllklere ek olarak, en azndan mal geminin gvertesinden rhtma (ya da
mavnalara) indirmek ve bunlara ilikin masraflar karlamakla sorumludur. Yani mal gemiden
indirilene kadar (indirme ilemi / elleleme [handling] dahil) btn masraf ve hasarlar satcya yani
ihracatya aittir.
Gmrkleme, gmrk vergisi, resim ve harlar, ithalatya yani alcya aittir (bu husus szleme ile
farkl biimde de dzenlenebilir) ;
DEQ duty paid : Szlemede bu tabir geiyorsa gmrk giri ilemleri ve gmrk
vergisinin satcnn mkellefiyetinde olduu anlalr.
DEQ duties on buyers account : Eer bu tabir geiyorsa gmrk giri
ilemleri ve gmrk vergisinin alcnn mkellefiyetinde olduu anlalr.
Bu kloz sadece deniz ve su yolu tamaclnda kullanlabilir.
DDU (Delivered Duty Unpaid): Gmrk Resmi denmemi Olarak Teslim. Uygulamada
karayolu tamalarnda ve oklu tamalarda kullanlan bu kloz, gmrk vergisinin denmesi hari,
dier tm ykmllklerin ihracatya ait olmasn ifade eder.
BLM VII SZLEME
74
Bu terim kullanldnda, gmrk vergileri ve KDV hari tm ykmlln ihracatnn zerinde

olduu anlalr.
DDP (Delivered Duty Paid) : Gmrk Resmi denmi Olarak Teslim. "Gmrk Resmi
denmi Olarak Teslim" terimi, mallarn ithalat lkede belirlenen yerde hazr bulundurulmasyla,
satcnn teslim ykmllnn de yerine getirilmi olacan anlatr. Burada satc, mallarn
gmrk giri ilemleri tamamlanm olarak tesliminde, gmrk resmi dahil olmak zere, vergiler
ve dier demelerle birlikte btn risk ve masraflar stlenir. EXW terimi satc asndan asgari
ykmllk ifade ederken, DDP terimi, tersine, azami ykmll ierir.
Eer satc dorudan ya da dolayl biimde ithal lisans alamyorsa, bu durumda bu terim
kullanlmamaldr.
Eer taraflar mallarn gmrk giriinin alc tarafndan yaplmasn, gmrk resminin de onun
tarafndan denmesini istiyorlarsa, bu durumda DDU terimi kullanlmaldr.
Eer taraflar, ithal ilemlerde geerli baz demelerin (rnein Katma Deer Vergisinin) satcnn
ykmllkleri arasndan karlmasn isterlerse, bu istek konuya aklk getirecek u ek szlerle
salanabilir:
"Gmrk resmi denmi olarak teslim, KDV hari (var yeri...)"
hracatlar Incoterms klozlar ile ilgili olarak u hususlara dikkat etmelidir:
Gayr madd haklarn (intangibles), incoterm klozlarna konu olamamas ; madd haklarn konu
olabilmeleri,
Incoterms kullanmnda hata yapmamaya dikkat edilmesi (nk bu erevedeki teslim akdi,
[akreditif gibi] demeye dorudan etki eden dier szlemeleri de etkiler),
Taraflarn sadece incoterms zerinde mutabk kalmasnn tam bir szlemenin akdedildii
anlamn tamayaca nk alm-satm szlemelerinin daha baka hususlar da ihtiva
etmeleri,
Variety kullanlmasnn mmkn olmas,
Dahil (i) ticarette kullanlamamalardr.
KAYNAKLAR
-Incoterms 2000 ICC Publishing, 38, Cours Albert 1er, 75008 Paris, France.
Tel: +33(1) 49.53.29.23. ya da 49.53.28.89, Fax:+33(1) 49.53.28.62, http://www.icc.org
Yaynn temin edilebilecei adres:
Milletlerarars Ticaret Odas, Trkiye Temsilcilii. Atatrk Bulvar 149 Bakanlklar/Ankara.
Tel: 312-417 87 33, Fax: 312-418 32 68
-Export/Import Prosedures&Documentations, (4th edition), Thomas E. Johnson, American
Management Assocation, New York, 2002.
-ALI Asm, hracatta Teslim ekilleri, INCOTERMS Aklamalar ve Nakliyat, GEME Yayn,
Ankara, 2006, www.igeme.gov.tr
BLM VII SZLEME
75
39.
Ticar Szlemenin Taraflar Arasnda kan Hukuk Bir Anlamazln

zm Yollar Nelerdir?
Genelde ihracatlar alcyla iki konuda anlamazlk iine dmektedir. Birincisi alcnn deme
yapmay reddetmesi durumudur. Akreditif ynteminin kullanlmas bu konuda atmalarn
kmasn nleyebilir. kincisi alcnn mallarn kalitesine itiraz etmesidir. Bu durumu nlemek iin
ihracat, mallar yklemeden nce bir kalite belgesi edinmelidir. Kalite belgesinin alnmas alc
ile satc arasndaki atmalar tamamen ortadan kaldrmasa da bir nlem olarak deerlendirilebilir.
Bu konuda Uluslararas Gzetim irketlerinden yararlanlabilir.
Akreditif ynteminin uygulanmas durumunda mallar yola ktktan ve bankaya gerekli
dokmanlar verildikten sonra deme yaplacaktr. Her uluslararas ticar ilemde ihracat,
demenin sorunsuz bir ekilde gerekletirilmesini salamak amacyla gerekli dokmanlarn
eksiksiz ve doru olarak doldurulduundan emin olmaldr.
Taraflar arasnda kacak bir anlamazln zmn salamak amacyla szlemenin yarglama
ya da tahkim konularnda bir madde iermesi tavsiye edilmektedir.
Szleme anlamazlk durumunda hangi lke (ihracat ya da ithalatnn vatanda olduu lke)
hukukunun uygulanacan ifade eden bir hkm ierebilir. Byle bir durumda ticar szlemeden
doan ihtilaf ak olarak taraflarn setikleri kanuna tabi olacaktr. Szlemede hangi lke
hukukunun uygulanaca belirtilmediyse borcun ifa yeri hukuku, borcun ifa yerinin birden fazla
olmas halinde bor ilikisinin arln tekil eden edimin ifa yeri hukuku, bu yerin tespit
edilemedii hallerde ise szlemenin en yakn irtibat halinde bulunduu yer hukuku uygulanr
(Milletleraras zel Hukuk ve Usul Hukuku Hakknda Kanun, Madde 24)
Bundan baka taraflar ortaya kacak bir anlamazln uluslararas tahkim yoluyla zlmesini
kararlatrabilirler. Tahkim kanunla dzenlenmi bir yarg yoludur, bu itibarla uzlatrmadan
farkldr. Tahkim, taraflarn hakknda kanuni bir yasaklama bulunmayan, kamu dzenini
ilgilendirmeyen, kendi istekleriyle zgrce hareket edebilecekleri ilerden dolay aralarnda
kabilecek hukuk ihtilaflarn zmn devlet yargsna bavurmak yerine kendi tercihleri ile
belirledikleri bir veya birka kiiye brakmak suretiyle salamalardr.
Bu yntemin faydas anlamazla ksa srede gncel bir zm bulunmasn salamas, greceli
olarak dk malyetli olmas, taraflar hakemleri dorudan uzman kiiler arasndan
seebileceinden gvenilir olmas ve durumalar herkese ak olmadndan taraflarn ticar sr ve
itibarlarnn korunmasn salamasdr.
Tahkim yoluna gitmek iin bu konudaki bir hkmn szlemede aka belirtilmesi gerekmektedir.
Aada rnek tekil etmesi itibaryla Uluslararas Ticaret Odas Tahkim Mahkemesini yetkili
klan bir szleme maddesine yer verilmitir:
"All disputes arising in connection with the present contract shall be finally settled under the Rules
of Conciliation and Arbitration of the International Chamber of Commerce by one or more
arbitrators appointed in accordance with the said Rules."
" bu szlemeden doacak btn anlamazlklar Milletleraras Ticaret Odasnn Uzlatrma ve
Tahkim Tz hkmlerine gre ve bu hkmler uyarnca tayin edilecek bir veya birden fazla
hakem tarafndan kesin olarak karara balanacaktr."
BLM VII SZLEME
76
Bir tahkim karar verildikten sonra kararn sorumlu tutulan taraf lkesinde uygulamaya geirilmesi
gerekmektedir. Yabanc bir tahkim kararnn Trkiyede uygulanabilmes iin yetkili Asliye
mahkemesi tarafndan tenfiz kararnn verilmesi (Milletleraras zel Hukuk ve Asliye Usul
Hukuku Hakknda Kanun, Madde 43) gerekmektedir.
Uluslararas Ticaret Odas Tahkim Mahkemesi tahkim ileminin sorunsuz bir ekilde ilemesini
salamak amacyla eitli kurallar yaynlamaktadr. Bu Mahkemenin yaynlad son kurallar 1
Ocak 1998 tarihinde yrrle girmitir. Bundan baka BM Uluslararas Ticaret Hukuku
Komisyonunun kabul ettii baz kurallar da kabul edildikleri 1976 ylndan bu yana geni bir
uygulama alan bulmaktadr.
KAYNAKLAR
- Uluslararas Tahkim, Av. Meral Gldere (GEME Hukuk M.), GEMEden Bak Dergisi, 1998
- Uygulamada htiyari Tahkim ve Yabanc Hakem Kararlarnn Tenfizi Tannmas, Erol Ertekin,
zzet Karata- Yetkin Yaynlar
- Arbitration and Expertise, ICC, Yayn no:480/7
- Transitional Rules in International Commercial Arbitration, ICC, Yayn no:480/4
- ICC Arbitration (ICC / Oceana)
- Guide to ICC Arbitration, Yayn no:448
Yaynlar GEME ktphanesinde mevcuttur.
BLM VII SZLEME
77
BLM VIII
HRACATTA YAPILAN LEMLER
40.
Nasl hracat Olunur?

hracat
hra edecei mala gre ilgili hracat Birlikleri Genel Sekreterliine ye olan,
vergi numarasna sahip gerek veya tzel kiiler ile tzel kiilik statsne sahip
olmamakla birlikte yrrlkteki mevzuat hkmlerine istinaden hukuki tasarruf
yapma yetkisi tannan ortaklklardr.
hracat olmak iin herhangi bir belge veya izin sertifikas sahibi olmak
gerekmemektedir.
hra edilecek rnle ilgili ihracat birliine (hra edecei rne gre, Trkiyede
22 madde birlii baznda rgtlenmi 58 ihracat birliinden birine ye olduunda
ihracat nitelii kazanm olur ve ihracat yapabilir.) ye olmalar gerekmektedir.
Bu erevede ihracat yapmak iin hracat Birlikleri Genel Sekreterliine ye
olmak isteyenlerden, Ticaret Sicil Gazetesi ve tek vergi numaras sahibi olduunu
tevsik eden belgeler ve noterden tasdikli imza sirklesi istenmektedir. yelik
ilemini gerekletirenler hracat Ynetmelii ve uygulama Teblilerine uygun
olarak ihracatlarn gerekletirilmektedir.
KAYNAKLAR
Trk D Ticaret Rejimi hracata likin Esaslar, 2006, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60,
Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33, e-mail: igeme@igeme.gov.tr,
internet: http://www.igeme.gov.tr
BLM VIII HRACATTA YAPILAN LEMLER
80
41.
D Ticarette Kullanlan Baz Terimlerin Anlamlar Nelerdir?

hracat: Bir maln veya deerin yrrlkteki hracat Mevzuat ile Gmrk Mevzuatna uygun
ekilde fiili ihracatnn yaplmas ve Kambiyo Mevzuatna gre bedelinin yurda getirilmesini veya
Mstearlka (D Ticaret Mstearl) ihracat olarak kabul edilecek sair klardr.
Kambiyo: Kelime anlamyla kambiyo, nakit para veya para yerine geen her trl ara ve
senetlerin alm ve satmn ifade eder. Kambiyo kavramn iki anlam ile deerlendirmek
gerekmektedir. Milli para ve yabanc paralarn dolamna ilikin olarak kambiyo; para yerine
geen ve deme arac olarak kullanlabilen her trl bono, ek, polie ve dier menkul kymetler
anlamnda kambiyo olarak tanmlanabilir.
Kambiyo Mevzuat: Para ve dier menkul kymetler ile maden ve talarn i piyasada tedavl ve
memleketten ihra veya memlekete ithaline ilikin usul ve esaslar dzenleyen hukuki metinler
btnne kambiyo mevzuat denilir.
FOB (Free on board): Mallarn belirtilen ykleme limannda gemi bordasna aktarlmasyla
satcnn teslim ykmllnn yerine getirildii anlamna gelir.
CIF (Cost, insurance, freight): Satcnn, mal bedeli ve navlunun yansra tama srasnda
mallarn kayp ve hasar riskine kar deniz sigortas salama ykmll olduu anlamna gelir.
CFR (Cost and freight): leme konu olan mallarn, belirlenen var yerine kadar tanmas iin
gerekli olan masraflar ve navlun bedelini satcnn demesi anlamna gelir.
Dviz Alm Belgesi (DAB): hracat bedellerinin ve ihracatnn bankas tarafndan talep edilen
banka komisyonlarnn al yaplrken dzenlenen belgeye denir.
Dviz Satm Belgesi (DSB): Darya denen ithalat bedelleri, arac komisyoncunun komisyonlar,
yurtiindeki bankann yurtdndaki muhabir ubelerinin talep ettii komisyonlar, vb. iin
dzenlenen belgeye denir.
Dviz Tevdiat Hesab: Gerek yurt dnda gerek yurt iinde yerleik gerek veya tzel kiilerin
serbest (DTH) tasarruflarnda bulunan dviz veya efektiflere banka veya zel finans kurumlarnda
atrdklar tevdiat hesaplardr. Bu hesaplardaki dvizlerin kullanm serbesttir.
Gmrk Birlii: Taraflar arasndaki ticarette mevcut gmrk vergisi, e etkili vergiler ve miktar
kstlamalaryla, her trl e etkili tedbirinin kaldrld ve ayrca, birlik dnda kalan nc
lkelere ynelik olarak da, ortak gmrk tarifesinin uyguland bir ekonomik entegrasyondur.
Akreditif: hra edilen maln bedelinin denmesi konusunda belirli koullarn yerine
getirilmesinden sonra demenin yaplacana ilikin bir eit teminattr. artl bir deme taahhd
olarak tanmlanabilir.
Vesaik Mukabili deme: Bir maln ihra lkesinden yola karlm olduunu gsteren belgesinin
ihracat bedelini deyerek bankadan alnmas yoluyla yaplan deme eklidir. Bir baka ifade ile
bankann ihra bedelini tahsil ettikten sonra vesaikleri ithalatya teslim ettii deme trdr.
81
Uluslararas ticarette yaygn olarak kullanlan bir deme aracdr.

Mal Mukabili deme: hra edilen maln bedelinin, bu maln ithalat tarafndan teslim
alnmasndan sonra denmesi eklinde yaplan bir deme trdr. thalatnn gelen mal
devralmasyla bu maln mlkiyeti deil, ancak zilyedlii kendisine geer. Mallarn mlkiyetinin
devri ise ancak bu mallarn devir ve teslimine ilikin belgelerin ithalatya teslim edilmesi ile
mmkndr.
Pein deme: hracat tarafndan ihra edilen mallarn bedellerinin, ithalat tarafndan maln
teslim alnmasndan nce, gerek bankalar yolu ile ve gerekse alcnn kendisi veya vekili ya da onun
adna hareket eden nc bir kii tarafndan satcya pein olarak denmesidir.
Kabul Kredili deme: Mal bedelinin belli bir vadede denmesini taahht eden ve bu demeye bir
polienin ara olduu deme eklidir. Bir baka ifade ile kabul kredisi satlan maln bedelinin bir
polieye baland vadede satcya dendii bir deme eklidir.
Serbest Dolamda Bulunan Eya: Trkiyenin taraf olduu uluslararas anlamalar ait hkmler
sakl kalmak kaydyla, serbest dolama giri rejimine tabi tutularak Trkiye Gmrk Blgesine
giren eya ile retimde kullanlan girdilerin yerli olup olmadna baklmakszn Trk meneli
saylan eyay ifade eder.
Serbest Blgeler: lkenin siyasi snrlar iinde olmakla beraber gmrk hatt dnda saylan,
lkede geerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilikin hukuki ve idari dzenlemelerin uygulanmad
veya ksmen uyguland, snai ve ticari faaliyetler iin daha geni teviklerin tannd ve fiziki
olarak lkenin dier ksmlarndan ayrlan yerler olarak tanmlanabilir.
CE areti: Bir rnn, Avrupa Topluluu tarafndan hazrlanan; ortak zellikleri itibariyle
snflandrlm rn gruplarnn uymas gereken asgari salk, emniyet, evre ve tketicinin
korunmas koullarn dzenleyen balayc mevzuata uygunluunu gsteren iareti ifade eder.
KAYNAKLAR
D Ticaret ve Yatrm Mevzuat, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara,
Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33, GEME KOB Danma Hatt, Tel: (312) 4180917
Faks: 312 425 71 76, e-mail: igeme@igeme.gov.tr, internet: http://www.igeme.gov.tr
82
42.
hracat lemleri in Dzenlenen Belli Bal Belgeler Hangileridir?

Gmrk Beyannamesi (Customs Declaration Form)
hracatta gmrk mevzuat uyarnca doldurularak ilgili ihracat birlii tarafndan
onaylanmasndan sonra gmrk idaresine sunulan belgedir. Gmrk Birliine girildikten sonra
mevzuatn ve belgelerin uyumlatrlmas erevesinde "Tek Tip Gmrk Beyannamesi" kullanm
getirilmitir.
Gmrk Beyannamesi dorudan doruya mal sahipleri ile kanuni mmessilleri veya
vekilleri tarafndan dzenlenmektedir.
Gmrk beyannamelerinin tescili iin ibrazndan sonra beyan edilen eyann cins, nevi,
nitelik ve birim fiyat bakmndan herhangi bir dzeltme yaplamaz. (Gmrk
beyannameleri zerinde kaznt ve silinti yaplamaz.)
Gmrk beyannamelerinin tescili gmrklerde tutulan deftere usul dairesinde kayt

olunmak, zerine kayt sra numaras, tarih ve resmi mhr konulmas ile
tamamlanmaktadr.
Tek Tip Gmrk Beyannameleri 8 (sekiz) nsha dzenlenmektedir.

1. Nsha:
hracat ve/veya transit ilemlerinde kullanlmaktadr.

hracat veya transit ilemlerinin yapld gmrk idaresinde saklanmaktadr.
2. Nsha:
statistiki amala kullanlmaktadr.

hracat veya transit ilemlerinin yapld gmrk idaresinde saklanmaktadr.
3. Nsha:
hracatta gmrk idaresince mkellefe verilir.

Kantlayc nsha olarak kullanlmaktadr.
Talep halinde ihracat beyannamelerinin onayl fotokopileri ihracatya
verilmekte veya ilgili kurululara gnderilmektedir.
4. Nsha:
Transit rejiminde kullanlmaktadr.

k gmrk idaresinde kalacak olan nshadr.
5. Nsha:
Transit rejiminde kullanlmaktadr.

Var gmrk idaresince k gmrk idaresine gnderilecek teyid nshasdr.
6.,7.,8., Nsha:
thalat ilemlerinde kullanlmaktadr.

lk nsha gmrk idaresi nshas, ikinci nshas istatistik nshas ve nc
nshalar da mkellef nshas olarak kullanlmaktadr.
Gmrk Beyannamesine Kaydedilen Bilgiler
Gnderen / ihracat
Alc
Mali mavir / serbest muhasebeci
Beyan sahibi/temsilcisi
k / ihracat lkesi
Mene lke
83
Gidecei lke
ktaki aracn kimlii ve kaytl olduu lke
Teslim ekli
Snr geecek hareketli tat aracnn kimlii ve kaytl olduu lke
Dviz ve toplam fatura bedeli
Snrdaki tama ekli
Ykleme yeri
k gmrk idaresi
Kaplarn ve eyann tanm
Brt arlk (kg)
Net arlk
Sorumlu
Fatura (Invoice)
Ticari Fatura (Commercial Invoice)
Fatura, satlan bir maln cinsi, ismi, miktar, birim sat fiyat, teslim ekli ve toplam bedeli gibi
bilgilerin beyan edildii, satc tarafndan alcya gnderilen bir hesap belgesidir.
hracatnn hazrlayaca ticari fatura ithalat lkenin mevzuatna uygun olmaldr.
hra mallar hazrlandktan ve sevkyat yaplmadan nce dzenlenen ilk belgedir.
Genellikle bir ngilizce ve bir Trke olmak zere iki nsha olarak dzenlenen ticari
faturalarn nsha adedi taraflar arasndaki anlamaya gre deiebilmektedir.
Ticari faturalar, Maliye Bakanlnn kaesi ve/veya noter tasdiki ile ihracat tarafndan
dzenlenir.
Fatura ithalat lkenin isteine bal olarak, ticaret odasnca onaylanabilmektedir.
Fatura tasdiki alc lke mevzuatna gre deimekte olup, halen Ortadou lkelerine
ynelik ihracatta ilgili lke temsilciliince faturann tasdiki istenebilmektedir.
Ayrca, tama esnasnda deiiklie urayacak nitelikteki mallar iin teslim anndaki kesin
durumuna gre tanzim edilecek faturaya kadar geen zamanda kesilen faturaya ise "geici"
veya "muvakkat" fatura denir.
Ticari Faturada Bulunmas Gerekli Bilgiler
Alc ve satcnn unvan ve adresleri

Tanzim tarihi,
Mallarn cinsi/tanm
Mallarn miktar
Mallarn arl ve ambalaj numaralar,
Ykleme liman
Var - boaltma yeri
Mallarn birim fiyat ve toplam bedeli
Teslim ekli ve deme artlar,
Tat aracnn trne bal olarak plaka no/vagon no/Gemi ad/uu no (biliniyorsa)
Navlun ve sigorta ile ilgili bilgiler (Alc tarafndan istenirse)
84
Sipari veya anlama says,

Maln menei
Yukarda yer alanlar dndaki baz bilgiler de ticari faturalarda bulunabilmektedir.

Orijinal Fatura
Sat ileminin gereklemesinden sonra dzenlenen bir faturadr.
Orijinal fatura sat szlemesini belgeleyen veya sat szlemesinin var olduunu
kesinletiren bir belgedir.
thalat veya ihracatta, gmrk ilemlerinin yaplmas ve vergilerin hesaplanmas iin

orijinal fatura gerekmektedir.
Genellikle orijinal fatura ihracat tarafndan banka aracl ile ithalatya

gnderilmektedir.
Proforma Fatura (Proforma Invoice)

Teklif belirten faturaya "proforma", kesin olanna ise "orijinal" fatura denir. Ticaretin balangcdr.
Satcnn alcya gnderdii, sataca maln ismi, zellii, miktar, fiyat, teslim ve deme
ekli, sevkiyatn durumunu ieren bir tekliftir.
Proforma fatura hibir mali ykmllk yaratmamaktadr.
Alc bu teklif zerine siparii verir ve deme ekline gre harekete geerse o zaman, sat
artk kesinlemi, fatura da kesin sat faturas veya ticari fatura diye adlandrdmz
faturaya dnm olacaktr.
Proforma fatura kelimesinin mutlaka bulunmas gerekmektedir.
Navlun Faturas (Freight Invoice)

CF veya CIF teslim ekilleri ile satta, navlun satc-ihracat tarafndan denmektedir. Mal ile
ilgili sat faturasnda, navlun tutar mal bedeline dahil olarak veya ayr olarak gsterilebilmektedir.
Bu fatura navlun faturas olarak adlandrlmaktadr.
Akreditif, mal bedeli ile birlikte navlun bedelini de ieriyorsa, konimento ve dier sevk
belgesi zerinde "navlunu denmitir" kaydnn bulunmas gerekmektedir. Ancak
belirtilmemise, satc firmann tayc firmadan navlun faturas alarak ithalat firmaya
vermesi, ya da tahsil belgeleri arasna navlun faturasn da koymas gerekmektedir.
Navlun faturas maln ithal edildii lkede vergiye tabi kymetinin tespitinde dikkate
alnacak kymet faktrlerinden birini oluturmaktadr.
Konsolosluk Faturas (Consular Invoice)

Maln gidecei lkenin konsolosluu tarafndan mal menei, birim fiyat ve mal deerinin
onayland faturalardr.
85
Onay konusu faturalar ithalat lkelerin konsolosluklarndan elde edilmektedir.
Fatura tasdiki alc lke mevzuatna gre deimektedir.
Bu tr bir uygulamann nedeni, ithalat lkenin dk faturalarla mal bedellerinin dk

gsterilmek suretiyle vergi kaaklarn nlemesidir.
Tasdikli Fatura (Legalized/Certified Invoice)

hracat firma tarafndan yabanc alcya kesilmi olan ticari faturann ithalat lkelerin
konsolosluuna onaylatlmas neticesinde tasdikli fatura elde edilmi olur.
Baz Ortadou lkelerine ynelik ihracatta ilgili lke temsilciliine faturann tasdiki
istenebilmektedir.
Bu tr bir uygulamada temel ama, maln ihra lkesi meneli olduunun belirlenmesidir.
zel Fatura (stisna Belgesi)

Yabanclara (veya yabanc lkede ikamet ettiini belgeleyen T.C. uyruklu) yaplan satlarda KDV
istisnasnn uygulanabilmesi iin dzenlenen belgedir.
Satc, bal bulunduu vergi dairesine bavurarak "Trkiyede kamet Etmeyenlere Dviz
Karl Satlarda KDV hracat stisnas zin Belgesi" (stisna Belgesi) almaktadr. Yolcu
beraberi eya ihrac istisnas uygulamasnda da bu belge geerli olmaktadr.
Mene ahadetnamesi (Certificate of Origin)
hracata konu olan mallarn retim yerini gsteren belgedir. Baz lkeler, mene
ahadetnamelerinin, kendi mahalli konsolosluklar tarafndan tasdik edilmesini isteyebilmektedir.
lkemizde ihracat ve onun temsilcisi tarafndan hazrlanmakta olup, bal bulunulan oda
tarafndan tasdik edilmesi gerekmektedir.
Gmrk vergilerinin belirlenmesinde kullanlmaktadr.
Meneinin belirlenip, belgelendirilmesinde kullanlan mene ahadetnamesi dzenlenmesi

zorunlu belgelerden olmayp, ithalat firmann istei dorultusunda hazrlanr.
Mene ahadetnameleri, gmrk beyannameleri ekinde gmrk idarelerine ibraz edilir.
A, B ve C olarak nsha halinde dzenlenen mene ahadetnamelerinin C Formu ilgili

ticaret odasnda kalrken dier iki nsha ise ihracatya verilir. Trkiyede mene
ahadetnamesi (ABC) formu ilgili ticaret, sanayi ve/veya ticaret ve sanayi odalarndan
temin edilmekte, firmalar tarafndan tanzim edilmekte ve yine ilgili odalar tarafndan
onaylanmaktadr.
hracatnn talebi zerine ihracattan sonra da ilgili odalar tarafndan mene ahadetnamesi
dzenlenebilmekte ve onay ilemi yaplabilmektedir. Mene ahadetnamesinin onaylanmas
srasnda ilgili ticaret odas tarafndan ihracata konu mallarn Trkiye meneli olduunu
kantlayc belgelerin ibraz istenmektedir.
86
lkeler tercihli ve tercihsiz ticarette farkl mene kurallar uygulamakta ve bu nedenle farkl
lkeler iin farkl mene belgeleri dzenlenmektedir.
Mene ahadetnamelerinde Bulunmas Gerekli Bilgiler
Gnderici,
Alc,
Maln cinsi, zellii,
Ambalaj ekli,
Koli adedi,
Kolilerin marka ve numaras
Maln net ve brt arl,
Maln nite fiyat,
Maln deeri (FOB, CF, CFR vb.)
Maln yklendii aracn ismi ve hareket tarihi
Ykleme liman veya ykleme yeri
Mal Trkiyede geirdii deiiklik dolays ile Trk meneli saylyorsa bu zelliklerin
belirtilmesi gerekmektedir.
A.TR Dolam Belgesi (A.TR Movement Certificate)

Avrupa Birlii ile Trkiye arasnda katma protokol hkmleri gereince, lkemizden Birlie ye
lkelere ihrac edilen ve gerekli gmrk muhafiyetinden yararlanlmas iin tanzim edilen belge
A.TR Dolam Belgesidir.
Bu belge Birlie ye lkelere yaplan ihracat iin dzenlenmektedir.
AB ile Trkiye arasndaki ticarette A.TR.1 ve A.TR.3 olarak kullanlan dolam belgeleri, Gmrk
Birlii Anlamas imzalandktan sonra sadece A.TR olarak kullanlmaya balanmtr.
Avrupa Birliine yaplan ihracatta, Katma Protokol gereince mallarn gmrk muafiyetinden
yararlanabilmesi iin "A.TR Dolam Belgesi"nin ihracat lke yetkilileri tarafndan dzenlenerek
gmrk idarelerince vize edilmesi gerekmektedir.
hracat, bal bulunduu odadan ald be nsha A.TR Dolam Belgesini eksiksiz ve tam
olarak doldurmal ve bal bulunduu odaya;
Dileke,
Fatura sureti (Maliye Bakanl'ndan onayl kontrol makbuzu veya noter tasdikli ticari
fatura)
ekleyerek mracaat etmektedir.

Be nsha olarak doldurulan, A.TR Dolam Belgesinin beyaz renkli nshalardan biri tasdik
ilemini yapan oda tarafndan alkonulur. Gmrk idaresi tarafndan vize ilemi gerekletirildikten
sonra, belgenin yeil renkte olan ilk nshas ihracatya verilmektedir. Beyaz renkli olan
nshalardan biri gmrk idaresinde kalmakta olup, dier 2 nsha da fiili ihracat takip eden ilk
ign iinde gmrk idaresince ilgili odaya gnderilmektedir.
A.TR Dolam Belgesi baz durumlarda eyann ihrac sonrasnda da dzenlenebilmektedir. Bu
belge serbest dolam belgesidir.
Avrupa Birlii ile gerekletirilen Gmrk Birlii sanayi rnlerini iermektedir. Bununla birlikte,
87
byk bir ounluunu gda sanayii rnlerinin oluturduu ve ilenmi tarm rnleri olarak
nitelendirilen bir grup rnde Gmrk Birlii kapsamnda yer almaktadr.
Domates salas, meyve ve sebze konserveleri, meyve sular, peynir, dondurulmu ve kurutulmu
her trl gda maddeleri, et rnleri Topluluk tarafndan tarm rn olarak deerlendirildiinden,
sz konusu rnler Gmrk Birliine dahil olmamaktadr. Bu rnlerin ticaretinde, tercihli
rejimden yararlanlabilmesi iin mene statsn belirlemek zere EUR.1 Dolam Sertifikas
dzenlenmesi gerekmektedir.
EUR.1 Dolam Sertifikas (EUR.1 Movement Certificate)
EFTA lkelerine, Avrupa Birlii ile demir elik rnlerinde (AKT rnleri), Trkiye'nin serbest
ticaret anlamalar imzalad lkelere yaplan ihracatlarda ve Avrupa Birlii'ne ynelik tarm
rnleri ihracatnda dzenlenen belgedir.
Gmrk indiriminden yararlanlmasn salayan ve bal bulunulan Oda'dan temin edilebilen bu
belge, Odaca onaylandktan sonra vizesi yaplmak zere gmrk mdrlne ibraz edilir.
hracat, bu belgeyi bal bulunduklar odalardan (Trkiye ticaret, sanayi, deniz ticaret odalar ve
ticaret borsalar) alrlar. Odalar tarafndan tasdiklenmekte ve gmrk idarelerince vize edilmesi
gerekmektedir.
EUR.1 Dolam Sertifikas be nsha olarak doldurulmaktadr. lk nshas menevi renkli olup, asl
nshadr. Dier drt nsha ise beyaz renklidir.
Bu belgenin temininde bavuru ve onay mercii ihracatnn bal bulunduu odadr. hracat, bal
bulunduu odadan ald be nsha EUR.1 Dolam Belgesini eksiksiz ve tam olarak doldurmal ve
bal bulunduu odaya;
Dileke,
Fatura sureti (Maliye Bakanl'ndan onayl kontrol makbuzu veya noter tasdikli ticari
fatura)
ekleyerek mracaat etmektedir.

Beyaz renkli nshalardan biri tasdik ilemini yapan oda tarafndan alkonulur. EUR.1 Dolam
Belgesinin gmrk idaresince vize edilmesinden sonra menevi renkli asl nsha ihracatya
verilir. Beyaz renkli nshalardan biri gmrk idaresinde alkonulmakta olup, dier iki nsha ilgili
odaya gnderilir.
EUR.1 Dolam Sertifikas baz durumlarda istisnai olarak ait olduklar rnlerin ihracndan
sonrada dzenlenebilmektedir.
Bu belge mene ispat belgesidir.
Armonize Sistem Nomanklatr esas alnarak Trk Gmrk Giri Tarife Cetvelinde (T) ksaltmas
bulunan eya tarm rn listesi kapsamna dahil rn gstermektedir. Bu eyann Avrupa Birlii
lkelerine ihracnda EUR.1 Dolam Sertifikas dzenlenmektedir.
Trkiye ile Avrupa Kmr ve elik Topluluunu (CECA) kuran anlamann yetki alanna giren ve
Trk Gmrk Giri Tarife Cetvelinde yannda (CECA) ksaltmas yer alan eyann Avrupa Birlii
88
lkelerine ihracnda EUR.1 Dolam Sertifikas dzenlenmektedir.

Hayvan hracna likin Salk Raporu (Health Certificate For Animal Export)
hracatlarn canl hayvan, hayvansal maddeler ve deniz rnleri ihracatnda, bu rnlerin insan ve
hayvanlara geebilen hastalklardan temiz olduunu gsterir "Salk Sertifikalar"n temin etmeleri
gerekmektedir.
Canl hayvan, hayvansal maddeler ve deniz rnleri ihracatnda yedi ayr salk sertifikas
bulunmakta olup, her biri iin de yetkili kurum Tarm ve Kyileri Bakanl Tarm l
Mdrlkleridir. hracat, bir dileke, teknik yardm cretinin yatrldna dair makbuz ve yurtii
sevk raporu ile Koruma Kontrol Genel Mdrlne bal ihracatla yetkili Tarm l
Mdrlklerine mracaat etmesiyle ilemi balatmaktadr.
Uluslararas Orijin ve Bitki Salk Sertifikas (Phytosanitary Certificate)
Bitki ve bitkisel rn ihracatsnn, ihra edecei rnlerde hastalk ve zararl maddelerden
arnm olduunu gsteren "Bitki Salk Sertifikas" adl belgeyi temin etmesi gerekmektedir. Sz
konusu belge, Tarm ve Kyileri Bakanl, Tarm l Mdrlkleri Bitki Koruma ubelerinden
temin edilmektedir. Bu uygulamann uluslararas geerlilii olmas nedeniyle Bitki Salk
Sertifikas nemli bir belgedir. Bu belgenin ihracat srasnda gmrk idarelerine ibraz zorunludur.
Bitki Salk Sertifikasn Temin Etmek in zlenecek Prosedr;
Ya meyve ve sebzelerin kontrolnn yaplabilmesi iin ncelikle ihracatnn, yesi

olduu hracat Birliinin bu amala at hesaba "Teknik Yardm creti" yatrmas
gerekmektedir. Tarm ve Kyileri Bakanl Tarm l Mdrl Bitki Koruma ube
Mdrlnden temin edebilecei Zirai Karantina Servisi Bitki hra Dilekesini
doldurduktan sonra Tarm l Mdrlnden havale almaktadr. Bitki Koruma ube
Mdrlne bavuruda bulunduktan sonra, ihra konusu rnn yklendii yerde
kontrolr tarafndan hijyenik kontrol yaplmaktadr. Kontrolr Bitki Salk Sertifikasn
tanzim ederek imzalamaktadr.
Ortadou ve Krfez lkeleri, bu belgenin ayrca Koruma ve Kontrol Genel Mdrl,

Dileri Bakanl ve kendi Bykelilikleri tarafndan da onaylanmasn istemektedir.
Alc lkelerin istekleri dorultusunda laboratuvar analiz raporlar da bu belgeye

eklenmektedir.
Sertifikalar, ya meyve sebze iin 10 gn, kuru meyveler iin 20 gn, hububat ve bakliyat
iin de 20 gn sreyle geerlidir. Tarm rnleri daha nce muayene edilmi olsalar bile,
ihra anna kadar her zaman ve her yerde yeniden muayene edilebilmektedir.
Ya meyve ve sebzeler iin alc lke tarafndan Bitki Salk Sertifikas dnda aflatoksin,
pestisit vb. analizler istenildii takdirde, ihracat firmalarn l Mdrl Kontrol ube
Mdrlne mracaat etmeleri gerekmektedir.
Standart Kontrol Belgesi (Certificate of Inspection)

Ya meyve ve sebze, bakliyat, bitkisel yalar, pamuk ile kuru ve kurutulmu meyvelerden oluan,
D Ticarette Teknik Dzenlemeler ve Standardizasyon Ynetmeliinde yer alan tarmsal rnler
(Baknz Ek-6) ihracatta zorunlu standart denetimine tabidir.
89
hracat, D Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Bakanlna mracaat

etmektedir.
Yaplan kontrolde, mal, standardna uygun bulunduu takdirde, "D Ticarette

Standardizasyon Denetmenleri Grup Bakanl" tarafndan, ihracatya "Kontrol Belgesi"
verilmektedir
"Kontrol Belgesi"nin ihracat srasnda ilgili gmre ibraz zorunludur. hra edilen
rnlerin belirli standartlara uygun olduunu gsteren belgedir.
hra edilen rnlerin kontrolnn yaplabilmesi iin ihracatnn, yesi olduu ihracat
birliinin bu amala at hesaba "Teknik Yardm creti" yatrmas gerekmektedir. DTM,
ihracatta zorunlu uygulamada bulunan standartlarna uymayan mallarn ihracna,
ithalatnn talebinin tevsiki halinde, gerekli incelemeyi yaparak izin verebilmektedir.
hra edilecek mallarn retildii ve ilendii tesisler iin alnm olan TS-EN-ISO 9000
veya ISO 9000 veya EN-ISO 9000 Belgesinin ve gerektiinde maln zelliine gre
Mstearlk tarafndan istenebilecek ilave belge ve/veya analiz raporlarnn belge sahibi
imalat-ihracatlar veya bu firmalardan ihra kaydyla temin ettikleri anlan belge
kapsam mallar ihra eden ihracatlar tarafndan ilgili gmrk idaresine ibraz halinde,
ya meyve ve sebze sektr rnleri de dahil olmak zere, gmrk idarelerince Kontrol
Belgesi aranmamaktadr.
Yurt dnda i yapan mteahhitler de iilerinin ihtiyac olan zorunlu standart kapsam
mallarn ihracnda kontrollerden muaf tutulmaktadr. Harite ileme yoluyla yaplacak
ihracat ile bedelsiz ihracat kapsamnda yaplan ihracatta da Kontrol Belgesi
aranmamaktadr.
Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belgesi

D Ticarette Teknik Dzenlemeler ve Standardizasyon Ynetmelii ekinde yer alan standard
ihracatta zorunlu uygulamada bulunan rnlerin ihracatnda, gmrk idarelerince Kontrol Belgesi
aranmamasn teminen imalat-ihracatlara Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belgesi verilmektedir.
malat-ihracatlarn Belge alabilmeleri iin ilgili standardn ngrd analizleri yapabilecek
yeterlikte laboratuvar ve tehizata sahip olmalar gerekir.
Ticari Kalite Denetim Yeterlik Belgesinin geerlilik sresi 12 aydr.
Gzetim Belgesi (Inspection Certificate)
Gnderilen maln ithalatnn sipariine uygun olup olmadn aratran bir gzetim irketinin
hazrlam olduu bir belgedir. Bir baka ifade ile ticarete konu olan bir maln alcya tesliminin
sat szlemesinde ngrlen miktar, kalite, ambalajlama, etiketleme, ykleme, tama, teslim
zaman gibi koullara uygun olarak gerekletirildiinin bir "Gzetim irketi" aracl ile alc ve
satc tarafndan tespit ettirilmesidir.
Bu ilem ile ilgili dzenlenen belgeye gzetim belgesi denir.
90
Borsa Tescil Beyannamesi

Tarm rnleri ihracatnda gmre sunulmas gereken belgelerden biri de Borsa Tescil
Beyannamesidir.
Zirai rnlerin kayt altna alnmas amacyla vergi kayp ve kaaklarnn nlenmesini
salamak zere ve brokratik ilemlerin azaltlmas, borsalarn gelitirilmesi iin zirai rn
gmrk k ilemlerinde ihracatdan istenmektedir.
Borsa Tescil Beyannamesi, ticaret borsalarnn 13 Temmuz 1995 tarih ve 22342 sayl
Resmi Gazetede yaymlanan kotasyon listelerinde bulunan zirai rnlerin ihracnda talep
edilmektedir.
lgili ticaret borsasndan temin edilen Borsa Tescil Beyannamesi ihracat tarafndan 3
nsha olarak doldurulur ve borsaya onaylatlmaktadr.
1. Nsha (beyaz)
: Borsada kalr.
2. Nsha (yeil)
: hra faturasna ilitirilerek ilgili gmre ibraz edilir.
3. Nsha (sar)
: hracatda kalr.
Borsa Tescil Beyannamesinin Alnabilmesi in Gerekli Belgeler
hra edilecek maln faturasnn asl,
Alm faturas veya mstahsil makbuzlarnn asl,
Stopaj vergisinin yatrldna dair makbuzun asl,
Gerekli belgelerin eksiksiz ibraz halinde Borsa Tescil Beyannamesi talebi takiben verilmektedir.
Analiz Raporu Gerektiren rnler - Ekspertiz Raporu ( Expertise Report)
hrac veya ithal mallarnn fiyat, miktar, kalite, bileim katk oran, ticari teaml gibi hususlarnda
gmrk idarelerince tereddde dlen durumlarda, analiz belgesi hazrlanmas gerekmektedir.
Gmrk Kanunu ve buna bal dier mevzuatlarda hangi kurum ve kurulularn verecei ekspertiz
raporuna itibar edilecei belirtilmitir. Ekspertiz raporlar ticaret ve sanayi odalar tarafndan
verilmektedir.
Hal Ekspertiz Raporu
Eski Eserler Mevzuat uyarnca, eski eser nitelii tayan mallarn ihrac yasaktr. lkemizden ihra
edilen el hallarnn eski eser niteliinde olup olmadn belirlemek iin ilgili mal, ihracatnn
bal bulunduu oda tarafndan ekspertiz ilemine tabi tutulmaktadr. Bu ileme balamak iin bir
dileke ile ticaret ve/veya sanayi odasna bavurulmaktadr.
Oda tarafndan ekspertize tabi tutulan hallarn eski olduunun saptanmas halinde, Trk slam
Eserleri Mzesi'nce ikinci bir ekspertiz ileminden geirilir. Hallarn eski eser olmadn gsteren
rapora istinaden oda tarafndan ilk raporda yer alan hususlar da belirtilerek gmrk idarelerine ibraz
edilmek zere rapor sureti ihracatya verilmektedir.
91
Hediyelik Eya hracatnda Ekspertiz Raporu

lkemizden ihra edilen bakrdan ve pirinten mamul hediyelik eyalarn ihrac, Eski Eserler
Kanunu gereince ilgili mze eksperlerince ekspertize tabi tutulmakta ve bunun sonucuna gre
dzenlenen rapora gre gmrk idarelerince ihracna izin verilmektedir.
Bu tr bir mal ihra edecek kiilerin, bal bulunduu odaya bir dileke ile bavurmalar
gerekmektedir.
Lleta hracatnda Ekspertiz Raporu
Ham lletann yurtdna gnderilmesini nlemek amacyla, ihra edilecek lleta mamulleri
ekspertize tabi tutulmaktadr.
Ekspertiz ilemi iin ihracat, bal bulunduu odaya fatura ve ilgili form ile bavurmaktadr.
Ekspertiz komitesi nezaretinde lleta mamulleri, ileri derecede ilem grm olmas ve "Trk
Elii Sanatnn" estetiinden yoksun bulunmamas gibi hususlar dikkate alnarak incelenmektedir.
ncelendikten sonra ambalajlanan mamuller, blge ticaret ve sanayi mdrl ve oda tarafndan
mhrlenerek, gmrk idarelerine teslim edilmek zere tanzim edilen bir rapor ile birlikte
ihracatya verilmektedir.
Bu belgeleri bizzat ihracatlar dzenleyip onaylayacaklar gibi alcnn ismini verecei bir merci
tarafndan da dzenlenebilir. Gnmzdeki en tipik rnekler srail karsnda Arap lkelerinin
tutumundan kaynaklanmaktadr.
ATA Karnesi (ATA Carnet)
ATA karneleri uluslararas Geici thalat Szlemesi (ksaca stanbul Szlemesi) ve ekleri
kapsamnda, taraf lkeler arasnda, baka herhangi bir belgeye gerek duyulmakszn, eyann geici
olarak ithalat ve ihracatn salayan gmrk belgesidir.
Bir baka ifade ile milletleraras ticari ve kltrel faaliyetlerin artrlmas iin eyalarn geici
olarak vergiden muaf ithal edilmesini temin etmek amacyla dzenlenen karnedir.
ATA karnesi ile gelen tm eya iin ithalat ilemi srasnda, ne gmrklerce ne de ithalat
tarafndan baka bir ilem yaplmas gerekmemektedir.
ATA karnesi ile gelen eyann gerek ithalatnda, gerekse yeniden ihracnda gmrklerden
gei sresinin ksaltlmas salanmaktadr.
ATA karnesinin geerlilik sresi bir yldr.
ATA karnesi kullanmak isteyen kii veya kurulularn, yurtdna gtrlecek eyann eki
listesini ekledii dilekesi ile birlikte, karne datm konusunda yetkili odalara mracaat
etmeleri gerekmektedir.
ATA karnesi kullanmak isteyen kii veya kurulularn, tanacak eya iin gereken teminat
odaya vermesi durumunda ATA karnesini alabilmektedir.
92
ATA Szlemesine ye lkeler

Almanya, Amerika Birleik Devletleri, Andorra, Avustralya, Avusturya, Belika/Lksemburg,
Beyaz Rusya, Bulgaristan, Cebelitark, Cezayir, ek Cumhuriyeti, in, Danimarka, Estonya, Fas,
Fransa, Finlandiya, Fildii Sahili, Gney Afrika Cumhuriyeti, Hrvatistan, Hindistan, Hollanda,
Hong Kong, ngiltere, spanya, srail, sve, svire, rlanda, talya, zlanda, Japonya, Kanada,
Kbrs, Kore, Letonya, Litvanya, Lbnan, Macaristan, Makedonya, Malezya, Malta, Mauritius,
Moolistan, Norve, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Senegal, Srbistan,
Singapur, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Sri Lanka, Tayland, Tayvan, Tunus, Trkiye, Yeni
Zelanda, Yunanistan.
Boykot/Kara Liste Sertifikas (Boycot/Black List Certificate)
Birbiri ile sava halinde bulunan veya siyasi ilikileri kesilmi ya da zedelenmi lkeler, birbirlerini
kara listeye aldklarndan d ticaret ilikilerinde ticaret partnerlerinin kendi kara listeleri ile hibir
ilgisi olmadnn beyan ve onaylanmasn istemektedir.
Bu tr belgeler, maln belirli bir lke meneli olmadn, ticari taraflarn kara liste, boykot
kapsamnda olmadklarn, ihracatnn boykot kapsam bir lke ile ticari ilikisi bulunmadn,
maln boykot kapsam (ismi verilen) bir lkenin karasularnda, hava sahasndan geemeyeceini,
tama aracnn o lkenin bandrasn tamadn, gemi kaptannn o lkenin uyruunda
olmadn ve buna benzer hususlar beyan etmektedir.
Radyasyon Analiz Belgesi / Sar Belgesi (Radiation Certificate)
Trkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafndan ihracat firmalarn talebi zerine dzenlenen
Radyasyondan Ari Belgesi (Sar Belgesi) ve/veya Radyasyon Analiz Belgesi lkemizde zorunlu
uygulamada deildir. Ancak, Avrupa Birliinin 737/90 sayl mevzuat erevesinde, ihracat
yaplan lkenin mevzuat nedeniyle (talep etmesi halinde ) Radyasyondan Ari Belgesi (Sar
Belgesi) ve/veya Radyasyon Analiz Belgesi ihracat firmalarmzca Trkiye Atom Enerjisi
Kurumunun ilgili birimlerinden ithalat lke makamlarna sunulmak zere temin edilmektedir.
Avrupa Birlii lkelerince, ihracat firmalarmzdan zellikle ya doa mantar iin (ernobil
Nkleer kazasndan sonra) radyasyon belgesi istenmektedir.
Sz konusu belgelerin ithalat lkelerce talep edilmesi halinde, ihracat firmalar, Trkiye Atom
Enerjisi Kurumunun, Ankara Nkleer Aratrma ve Eitim Merkezi veya ekmece Nkleer
Aratrma ve Eitim Merkezine bavurarak sz konusu belgeleri temin etmektedirler.
Helal Belgesi (Helal Certificate)
slam lkelerinin et ithalatnda talep ettikleri, hayvan kesimlerin islami kurallara uygun olduunu
ispatlayan belgedir.
Helal Belgesi, Diyanet leri Bakanl tara tekilatnn il mftlklerince dzenlenmektedir.
Koer Sertifikas (Kosher Certificate)
sraile ihra edilecek gda rnlerinde Musevi dinine uygunluu belgeleyen "koer sertifikalar"
aranmaktadr.
93
rnlerinin Musevi kurallarna gre hazrlandn gstermekte olup; kalite, hijyen ve gveni
simgelemektedir.
Bu sertifika Musevi dini mensuplarnn youn olarak yaadklar lkelere ihracatta da nemli bir
unsur olarak grlmektedir. rnlerin yneldii srail pazarlarndaki dindarlk durumuna gre
kurallar katlaabilmektedir.
Baz rnler iin lkemizdeki Hahambalka verilen sertifika yeterli olmakla birlikte, dinen kritik
konumda olan (zellikle et-st ve mamulleri) rnlere sraildeki din otoritelerinin yerinde alma
yaparak caizlik kazandrmas gerekmektedir.
Gda rnlerinin dnda, Koer Sertifikas artnn, yaygn olmamakla birlikte, baz temizlik-hijyen
rnlerinde, tekstil rnlerinde ve elektrikli ev aletlerinde de arand durumlara rastlanmaktadr.
Konimento (Bill of Lading)
Konimento emtiay temsil eden kymetli evraktr. Mallarn sevkini yapan nakliyat firmas
tarafndan dzenlenir. Sevki tevsik eden en nemli belgedir. Tren, uak veya gemi ile yaplan
tamaclkta kullanlan ve maln tamak zere teslim alndn ve var noktasnda konimento
sahibine teslim edileceini gsteren belgedir. Deniz ve nehir tamaclnda kullanlan
konimentolar kymetli evrak saylp ciro edilebilir. Dier konimentolar ise ciro edilemez.
Konimento eitleri
Ykleme konimentosu, tesellm konimentosu, st ste tama konimentosu, klozlu konimento,
sevkyat konimentosu, konteynr konimentosudur. Uluslararas ticarette zel durumlar dnda
sklkla kullanlan ykleme konimentosudur. Ayrca, konimentolarda yazl mallarn ksm ksm
ekilebilmelerini salamak zere hazrlanan teslim emirleri vardr ki, bunlara da "ordino" ad
verilmektedir.
Konimento'da Bulunmas Gereken Zorunlu Unsurlar
Dzenleyen kimsenin imzas (Tayan veya onun yetkili kld kii)

Tayann ad ve soyad veya ticaret unvan
Tanan maln cinsi, ls, markas, ve dier zelliklerine ait bilgiler
Tanzim tarihi ve yeri
Ka nsha olarak dzenlendii
Zorunlu olmasa da konimentoda bulunmas nemli olabilecek unsurlar ise unlardr;
Kaptann ad
Ykletenin ad
Gnderilenin ad
Geminin ad ve uyruu
Ykleme liman
Boaltma liman
Navlun
Dier kaytlar
Konimento genelde deniz tamaclnda kullanlmaktadr. Hava tamaclnda ise ayn anlamda
ve benzer bilgileri ieren konimentolar kullanlmakta olup, kara tamaclnda ise "Yk Senedi"
kullanlmaktadr.
94
eki Listesi (Weight Note)

Tart ile llebilen mallarn arln ayrntl olarak gstermek amacyla satc tarafndan
dzenlenen belgedir. Bir baka ifade ile her ambalaj ierisindeki maln brt ve net arln belirten
listelerdir.
zellikle hasar durumlarnda sigorta tazminatnn yerine getirilmesinde bavurulmaktadr.
Uluslararas ticarete taraf olan kurulularca istenen detayda dzenlenebilmektedir.
Koli Ambalaj Listesi (Packing List)
Paketler iindeki mallarn cinsini ve adedini belirtmek iin satc tarafndan dzenlenir. Dier bir
ifade ile kolinin iinde bulunan ambalaj ve mal muhteviyatn belirten listelerdir.
Yabanc gmrklerde maln gmrk makamlar tarafndan rnekleme yntemi ile kontrol
edilmesini salamaktadr.
Ayrca yabanc alclar ihracat tarafndan kendilerine gnderilecek ambalaj listesine gre mallar
eitli perakende veya toptan sat yerlerine gnderebilmektedir. Ambalaj listeleri alcnn kendi i
datmnda bu adan yardmc olmaktadr.
CITES Belgesi
Nesli tehlike altnda olan Yabani hayvan ve Bitki trlerinin ihracatnda CITES belgesinin gmrk
beyannamelerinin tescili aamasnda beyannamelere eklenmesi gerekir.
Orman/Tekel Nakliye Tezkeresi
Orman rnlerinin ihrac iin istihsal yerinden, tekele tabi eyada ise bu idarece tanzim olunarak
verilen belgelerdir.
malatnn Analiz Belgesi (Manufacturers Analysis Certificate)
Kimyevi maddeler gibi analiz gerektiren mallarn formllerindeki elemanlarn isim ve oranlarn
gsteren listelerdir. malat firma tarafndan bir beyan eklinde ya da bamsz laboratuvarlar
tarafndan dzenlenebilmektedir.
Spesifikasyon Belgesi (Certificate of Specification)
Mallarn uluslararas standartlarnn ayrmn yapan ve imalat firmann TS veya ISO Belgesine
bal olarak dzenledii belgedir.
Dviz Alm Belgesi (DAB)
Bankalar, zel finans kurumlar, yetkili messeseler, PTT ve Kymetli maden arac kurulular
tarafndan tm efektif ve dviz almlar srasnda dzenlenmek zorundadr.
Mal ve hizmet ihracna ilikin dviz alm belgeleri kaybolduunda, belgelerle herhangi bir hesabn
kapatlmadna ve bulunduu takdirde ibraz edileceine dair ilgili kambiyo mdrlne hitaben
bir taahhtnamenin dviz alm belgesini dzenleyen bankaya verilmesi kaydyla ilgiliye dviz alm
belgesi sureti verilmektedir.
95
Kayp dviz alm belgesi bulunursa belge asl iptal edilmek zere dzenleyen bankaya ibraz edilir
ve ilemler suret zerinden yaplmaktadr.
Sigorta Poliesi (Insurance Policy/The Insurance Certificate)
Sigorta poliesi, sigorta akdinin belgesidir ve sigortac tarafndan imzalanp, sigorta ettirene verilen
ve her iki tarafn hak ve borlarn gsteren bir vesikadr. Mallarn sevki esnasnda kaybolmas veya
tahribi risklerini teminat altna almaktadr.
Nama, emre veya hamiline yazl olarak dzenlenebilir. Genel olarak, sigortacnn ve
sigorta ettirenin ve varsa sigortadan yararlanan kimsenin ad, soyad veya ticaret nvan ve
ikametgahlar, sigortann konusu, sigortacnn stne ald rizikolarla, bunlarn
balayaca ve son bulaca zaman, tayann ad soyad gibi bilgileri iermektedir.
hracat mal gnderiminde nakliyeye ilikin belgeler arasnda sigortacsndan temin ettii
sigorta sertifikasn da hazrlamaktadr.
hracat, nakliye konusunda phe duyarsa kesinlikle sigorta yaptrmal veya konsinyatr
ya da acentesinin sigorta iini organize ettii konusunda yazl teyit almaldr.
Denizyolu ile nakliye sigortasnn maliyeti dnyann pek ok yerinde nispeten makul
dzeyde olup, gnderilen maln deerinin ok az bir blmn iermektedir.
Gnderilen rnn tamam veya bir ksm ciddi zarar grebilir, hatta firma iin ok zararl
olabilir. Pek ok durumda taycnn sorumluluunun nakliye koullar ile snrldr.
KAYNAKLAR
96
43.
hracatnn Kambiyo Ykmll Nedir? hracat Bedelinin Yurda

Getirilmesi Zorunlu Mudur? Sreleri Var Mdr? stisnalar Nelerdir?
hra edilen bir maln FOB bedelinden indirilmesine izin verilen giderlerin drlmesinden sonra
kalan tutarn fiili ihra tarihinden (fiili ihra tarihi Gmrk Beyannamesinin "D" hanesinde kaytl
tarihtir.) itibaren 90 gn iinde %70inin veya kambiyo mevzuatnn mevzuatnda belirlenen
srelerde tamamnn yurtdndan getirilerek bir bankaya veya zel finans kurumuna devredilmesi
(satlmas) zorunludur. Bu zorunlulua kambiyo ykmll (kambiyo taahhd) denir.
hracat hesaplar, Gmrk Beyannamesi tutar ABD 100.000 Dolarna kadar ihracat ilemleri hari
olmak zere Gmrk Beyannamesi, fatura ve yurtdnda dviz denmesini gerektiren belgeler ile
bedelin tahsiline ilikin Dviz Alm Belgesinin bir araya gelmesiyle bankalarca kapatlr.
hracatnn sat akdi gereince sunmas zorunlu olduu dier belgeler, bankalar ile alc ve satc
arasndaki zel hukuk ilikisiyle ilgili olup Kambiyo Mevzuatna tabi deildir.
hracat bedelleri, konvertibl dviz veya Trk Liras olarak Trk Paras Kymetini Koruma
Mevzuat erevesinde ihracat ile ithalat arasndaki szlemeye ve uluslararas kurallar ile
bankaclk teamllerine gre tahsil edilir.
KAYNAKLAR
T.C. Merkez Bankas, stiklal Caddesi 10 Ulus, 06100 Ankara Tel: 312-310 3646 Faks: 312-310
74 34, e-mail: iletisimbilgi@tcmb.gov.tr, internet: http://www.tcmb.gov.tr
97
44.
hracat Bedellerinin Tahsili Nasl Yaplr?

Ticari amalarla ihra edilen mallarn bedelinin, 32 Sayl Kararda ngrlen haller ve Karara
ilikin Teblide belirtilen mcbir sebeplerden kaynaklanan gecikmeler hari, fiili ihra tarihinden
itibaren en ok 180 gn iinde ihracatlar tarafndan yurda getirilerek bankalara veya zel finans
kurumlarna, Trk paras olmas halinde tevsik edilmesi, dviz olmas halinde ise satlmas
zorunludur. Ancak ihra bedeli dvizin % 70inin fiili ihra tarihinden itibaren 90 gn ierisinde
getirilerek bankalara veya zel finans kurumlarna satlmas halinde, kalan % 30una tekabl eden
ksm zerinde ihracatlar serbeste tasarrufta bulunabilirler.
TRLyle tahsil edilecek ihracatta, ihracat bedellerinin tamamnn tahsil edilmesi zorunludur.
hracat bedeli konvertibl dvizlerin al ihracat ile banka arasnda mutabk kalnan serbest kur
zerinden DAB dzenlemek suretiyle yaplr.
Fiili ihratan sonra ihra fiyatlarnda lehte deiiklik yaplmas halinde, ihracatnn talebi zerine
bu farklarn ihracat bedeli olarak alnn yaplabilmesi iin, bu farka ilikin veya bu fark da ieren
fatura ibraz edilmelidir.
hracat bedelinin, en ge bedel getirme sresi sonunda al yaplmak kaydyla ihracat adna
alacak DTHna alnmas ve bu hesapta tutulmas mmkn olup, bu hesaptan ksmen veya
tamamen ihracat bedeli olarak al yaplabilir.
Bir ihracat firmann vekili bulunan kii veya firmalar adna yurt dndan gelen dviz veya
efektiflerle alan DTHlardan, vekaletnamenin fiili ihratan nce dzenlenmesi artyla vekili
bulunan ihracat firma adna ihracat bedeli al yaplabilir. Ancak ilenmemi altn ve hizmet
(tama hizmetleri,sigorta, turizm gelirleri vb.) ihracnda ihracat bedellerinin yurda getirilmesi
ykmll aranmaz. Bu kapsamda, CFR, CIF teslim ekline gre yaplan ihracatta navlun ve
sigorta bedelleri bir hizmet ihrac kabul edilerek ihracatnn serbest kullanmna braklmtr.
hracat bedelleri, konvertibl dviz veya TRL olarak TPKK Mevzuat erevesinde ihracat ile
ithalat arasndaki szlemeye ve uluslararas kurallar ile bankaclk teamllerine gre tahsil edilir.
KAYNAKLAR
Faks: 312 425 71 76 e-mail: igeme@igeme.gov.tr, internet: http://www.igeme.gov.tr
T.C. Merkez Bankas, stiklal Caddesi 10 Ulus, 06100 Ankara Tel: 312-310 3646
Faks: 312-310 74 34, e-mail: iletisimbilgi@tcmb.gov.tr, internet: http://www.tcmb.gov.tr/
98
45.
hra Konusu rne Gre lemler Nelerdir? hracatlar Hangi

Kurumlardan Yardm Alrlar?
hra konusu rne gre ilemler farkllk gstermekte olup, baz rnlerin ihracatnda izlenilmesi
gereken prosedr zet olarak aada yer almaktadr.
hra konusu mallarn, yrrlkte olan denetim tzkleri ile uygulamada bulunan zorunlu
standartlara uygun bulunduunu ve ihra edilebilecek nitelikte olduklarn gstermek bakmndan
D Ticaret Mstearl D Ticarette Standardizasyon Denetmenliklerinden "Standart Kontrol
Belgesi"nin temini gerekmektedir.
"Uluslararas Orijin ve Bitki salk Sertifikas" adl belgeyi bitki, bitkisel rn canl hayvan,
hayvansal maddeler ve deniz rnleri ihracatsnn Zirai Karantina Tekilat / Veteriner
Mdrlkleri veya Tarm l Mdrlklerinden temin etmesi gerekmektedir. Bitki, bitkisel rn,
canl hayvan, hayvansal maddeler, ve deniz rnleri ihracatnda hastalk zararl maddeler, ila
kalntlar veya insan ve hayvanlara geebilen hastalklardan temiz olduunu sz konusu belge
gstermektedir.
El hallarn ihracatnda, hediyelik eya ihracatnda (bakrdan ve piriten), lleta, pipo ihracatnda
bal bulunan odalardan veya ilgili mze eksperlerinden Ekspertiz Raporu alnmas zorunludur.
"hrac n zne Bal Mallar Listesi"nde (Baknz Ek-3) yer alan mallarn ihracatnda Milli
Savunma Bakanl, Salk Bakanl, evre Bakanl, Orman Bakanl veya Tarm ve Kyileri
Bakanlndan izin alnmas gerekmektedir.
hra konusu rne gre izlenecek prosedr konusunda; hracat Gelitirme Etd Merkezi, hracat
Birlikleri, D Ticaret Mstearl hracat Genel Mdrl, Gmrk Mstearlndan (Gmrk
dareleri) da bilgi alnabilmektedir.
Ayrca ihracat ilemleri ihracat ekline (bal muamele, transit ticaret, bedelsiz ihracat ve benzeri)
gre ve ihracat yaplacak lkeye (Amerika Birleik Devletleri, Avrupa Birlii lkeleri, Birlemi
Milletler Gvenlik Konseyin kararlarnca Ambargo uygulanan lkeler ve benzeri) gre
farkllamaktadr.
KAYNAKLAR
Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33, e-mail: igeme@igeme.ogov.tr,
99
46.
hracat Yaplacak lkeye Gre lemler Nelerdir?

hracat yaplacak lkeye gre ilemler farkllklar gstermektedir.
Avrupa Birlii (AB) lkelerine hracat
Avrupa Birliine yaplan ihracatta, mallarn Katma Protokol gereince tavizli gmrk
indiriminden yararlanlmas amacyla ATR Dolam Belgesinin ihracat lke yetkilileri tarafndan
dzenlenip gmrk idarelerince vize edilmesi ngrlmektedir.
EFTA lkelerine hracat
Trkiye ile EFTA lkeleri arasnda mevcut olan Serbest Ticaret Anlamas gerei, EUR. 1.
Belgeleri, EFTA yesi lkelere (svire, Norve, zlanda, Lihtentayn) yaplan ihracatta aranan
belgedir.
Genelletirilmi Tercihler Sistemi (GSP) Kapsamnda hracat
Trkiyeye taviz tanyan lkelere (ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelenda, Rusya
Federasyonu) ihracatta tavizli gmrk oranlarndan yararlanlmas iin preferans tanyan lkelere
ihracatta zel bir mene ehadetnamesi dzenlenmesi gerekmektedir.
Serbest Ticaret Anlamalar Kapsamnda hracat
Serbest Ticaret Anlamalar, karlkl ticaretin geniletilmesi yoluyla taraflar arasndaki ekonomik
ilikilerin gelimesini tevik etmek; taraflar arasndaki ticaret iin adil rekabet koullarn
yaratmak; ticaretteki engellerin kaldrlmas suretiyle dnya ticaretinin ahenkli gelimesi ve
gelimesine katkda bulunmak; taraflar arasndaki ibirliini artrmak amacyla dzenlenmektedir.
Serbest Ticaret Anlamalar erevesinde ticaret konusu olan rnlerin mene statlerinin
kantlanmas, EUR. 1 Dolam Sertifikas ile yaplmaktadr.
KAYNAKLAR
100
47.
hracat lemlerinin eitli Aamalarnda Bavurulacak Baz Yardmc

D Ticaret Mstearl
D ticaret mevzuatnn belirlenmesi, d ticaret politikalarnn tespitine ynelik almalarn
yaplmas, ihracat ve ithalatn usul ve esaslarnn saptanmas, ikili ve ok tarafl ticari ilikilerin
dzenlenmesinin yansra standart kontrollerin yaplmas, yurtd tekilat aracl ile i evrelerine
hizmet verilmesi ve benzeri grevleri yklenmitir.
Maliye Bakanl Gelirler Genel Mdrl, Vergi Daireleri
3065 Sayl Katma Deer Vergisi (KDV) Kanununun 11 inci maddesinde ihracat teslimleri ve bu
teslimlere ilikin hizmetler ile yurtdndaki mteriler iin yaplan hizmetler KDVden istisna
edilmi olup, ilgili kurumlarca yrtlr.
Hazine Mstearl
hracatta ve ithalatta deme ekillerinin belirlenmesi, mal bedelinin tahsili veya denmesine ilikin
ilemlerin kambiyo mevzuat uyarnca izlenmesi ve sonulandrlmasnn usul ve esaslarn
belirlemektedir.
Gmrk Mstearl
D ticaret mevzuat hkmleri uyarnca, k ve giri ilemlerini dzenleyen gmrk mevzuatnn
uygulanmasn salamaktadr.
hracat Gelitirme Etd Merkezi
Trkiye ihracatnn gelitirilmesi ve salkl bir yapya kavuturulmas temel amacyla kurulmu ilk
ve tek kamu kuruluudur. hracatya yurtd pazarlarda gereksinim duyaca ticari bilgiyi salar,
d ticarete ilikin konularda eitim program dzenler, firmalarn uluslararas pazarlarda
dzenlenen fuarlara milli katlmn organize eder.
hracat Birlikleri
hracatlar tekilatlandrmak suretiyle ihracat artrmak, ihracatlarn mesleki faaliyetlerini ve
ilikilerini tanzim etmek, D Ticaret Mstearlnn verecei grevleri yerine getirmektir.
Zirai Karantina Tekilat, Veteriner Mdrlkleri ve Tarm l Mdrlkleri
lkemiz meneli tarm rnlerinin, hayvan ve hayvansal maddelerin ihracatnda salk belgelerini
dzenlemektedir.
Trkiye Atom Enerjisi Kurumu
Atom enerjisinin barl amalarla kullanmna ynelik nkleer ve radyolojik konularda
101
aratrmaclarn, kullanclarn, dzenleyici kurulu elemanlarnn ve halkn eitimine ynelik

eitli dzeylerde ulusal ve uluslararas kurs, seminer, altay, vb. almalar yaplmaktadr.
Ticaret Odalar, Sanayi Odalar, Ticaret ve Sanayi Odalar
D Ticarette kullanlan ve uluslararas nitelik tayan belgelerin dzenlenmesi ve onaylanmasnda
yetkili kurululardr.
Bankalar ve zel Finans Kurumlar
D ticaret ilemlerinde, alc ve satc arasnda vesaiklerin iletiimi ve demelerin
gereklemesinde araclk yapmaktadrlar. Kambiyo mevzuat kapsamnda ihracat bedellerinin
getirilmesi ve bozdurulmasnda yardmc kurululardr.
KAYNAKLAR
hracat Mevzuat, 2004, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara,
Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33, e-mail: igeme@igeme.gov.tr,
102
48.
hracat lemlerinde KOBlere Ynelik eitli Hizmetler Veren Balca

GEME HRACATI GELTRME ETD MERKEZ
VERLEN HZMETLER
Aratrma - Gelitirme
GEME tarafndan yrtlen aratrma-gelitirme almalar bir btn olarak yurtiindeki
ihracatlarmza ve yurtdndaki ithalatlara verilen eitli hizmetleri kapsamaktadr.
Tarm ve sanayi sektrleri ile bu sektrlere girdi salayan ve hizmet veren sektrler pazar
aratrmas almalarnn konusunu tekil etmektedir. Globalleen dnyada blgesel ve kresel
gelimelerin incelenmesi, lke aratrmalar yaplmas, aratrma faaliyetlerinin bir dier
boyutudur.
Aratrma almalar zaman zaman JETRO (Japonya), CBI (Hollanda) ve ITC ile ibirlii iinde
entegre projeler halinde yrtlrken, bunlardan bamsz olarak da yerinde, masa banda, zengin
bilgi kaynaklarna sahip olan ktphanemizdeki yaynlar aracl ile pazar aratrmalar
gerekletirilmekte ve rn-lke profilleri ve zel aratrmalar kapsamnda yaynlanarak ilgili
kesimlere ulatrlmaktadr.
lke aratrmalarnn esas amac, Trk ihra rnlerinin eitlendirilmesi iin ihra potansiyeli
arzeden rnlerin ihracat olanaklarnn aratrlmas ve/veya ihra rnlerimizin mevcut
pazarlardaki paylarnn artrlmas ve/veya bu rnlere yeni potansiyel pazarlar bulunmas yoluyla
ihracatmzn gelitirilmesidir.
Pazar aratrmalar, lkemiz ihracat asndan nem arzeden lkelerin ekonomik yaps ve ticari
durumunu inceleyen nemli ithal kalemleri ile bunlardan lkemiz iin ihra potansiyeli arzeden
rnlerin tespit edilerek bu pazarlardaki paymzn artrlmasn amalayan almalardr.
Globalleen dnyada, ticareti etkileyen hizmet sektrlerinin geliiminin incelenmesi ile ticari
prosedrlerin takip edilerek izlenmesi ve lkemizdeki mevcut yap ile birletirilerek ortaya
konmas da aratrma gelitirme faaliyetlerinin amalar kapsamndadr. Trk ihracatsna, ihracat
mevzuat ve prosedrlerini en son ekli ile duyurmak ve bu amala yaynlar hazrlamak son yllarda
nemi giderek artan almalardr.
rn ve sektrler baznda GEME tarafndan hazrlanan ngilizce yaynlar, CBI ve JETRO gibi
kurulularla yrtlen rn baznda entegre ihracat gelitirme projeleri, bu projeler kapsamnda
salanan rn adaptasyonu, danmanlk, tantm hizmetleri ve seminerler organize edilmesi,
srdrlen almalarn gelitirme boyutunu tekil etmektedir. rnler ve sektrler baznda
ihracatlarmza yurtd, ithalatlara yurtii hakknda hzl bir ekilde bilgi verilmesi gelitirme
almalarnn dier nemli boyutunu oluturmaktadr.
Eitim
Eitim Programlar
Gnmzde ihracat pazarlamasnn baar ile yrtlmesinde yetimi uzman elemanlara sahip
olmann nemi aktr. GEME, d ticaret ile ilgili kurulularda alan elemanlarn bu alandaki
103
bilgi ve becerilerini gelitirmek, d ticaretin hedeflenen dzeye ulatrlmasnda ve salkl bir

yapya kavuturulmasnda gereksinim duyulan nitelikli i gcnn yetitirilmesine katkda
bulunmak amac ile D Ticaret Eitim Programlar dzenlemektedir. GEME eitim faaliyetlerini
daha da younlatrarak srdrmekte benzer amala faaliyette bulunan kurulular ve hracat
Birlikleri ile ibirlii halinde bu eitim hizmetini bir ok ilimizde ihracatlarmzn ayana
gtrmeye almaktadr. Bu programlar genel katlma ak olduu gibi zaman zaman da baz
kurum ve kurulularn talebi zerine sadece o kurulularn elemanlarna veya belirli sektrlere
ynelik olarak hazrlanabilmektedir.
GEME'nin ihracat firma ve kurululara sunduu hizmetler arasnda d ticaret konusunda
dzenlenen kurs, seminer ve workshop eklindeki eitim faaliyetleri arlkl olarak yer almaktadr.
Seminerler / Paneller
GEME, bu eitim programlarnn yansra ihracatmzn gelitirilmesinde yararlanlabilecek "ek
imkanlar"n tantld ya da Trkiye ihracat iin nem arzeden belirli rnler/pazarlar hakknda
ayrntl bilgilerin aktarld gncel konu ve gelimelere arlk veren seminerler/paneller de
dzenlemektedir.
Tantm / Fuarlar
Gnmz dnya ticaretinde ihracatn gelitirilmesi ve etkin bir pazarlamay srekli klma
almalarnn baarya ulamasnda lkelerin rnlerini, firmalarn ve hizmetlerini ada
yntemler ile tantmalar byk bir nem tamaktadr. GEME de, bir d ticareti gelitirme
kuruluu olarak, yerli ihracatlarla yabanc ithalatlarn dorudan temasn salamak, tantma ve
yeni i olanaklar yaratmaya ynelik faaliyetlerini gelitirmek ve etkinletirmek amacyla
uluslararas fuarlara katlm ve dier tantm faaliyetlerini srdrmektedir.
Uluslararas Ticaret Fuarlar
Ticaret fuarlar ok eski zamanlardan beri kullanlmakta olan ve pazarlamada zaman ierisinde
giderek daha fazla nem kazanan, en yaygn ticareti gelitirme aralarndan birisidir. Uluslararas
ticaretin gelitirilmesinde, srekli ve dzenli i ilikilerinin kurulmasnda, ticari promosyonun
yansra lke tantmnn yaplmasnda da ticaret fuarlarnn nemi olduka fazladr. Uluslararas
fuarclk alannda gerek lkemizde ve gerekse dnyada nemli gelimeler olmaktadr. GEME bu
gelimeleri yakndan izlemekte ve yllk programlar erevesinde Trk firmalarnn uluslararas
ticaret fuarlarna milli dzeyde katlmn organize etmektedir.
Dier taraftan ok eitli kaynaklardan Merkezimize ulaan fuar bilgileri gnlk D Ticaret
Blteni'nde duyurulmakta ve ilgili evrelerin istifadesine sunulmaktadr. Bunun yansra
firmalarmzdan Merkeze gelen, yurtdnda dzenlenecek fuarlara ilikin bilgi talepleri ivedilikle
cevaplanmaktadr. Ayn ekilde, fuarlara bireysel olarak katlan firmalarmza talepleri zerine
katlm prosedrlerine ilikin olarak her trl teknik yardm salanmaktadr.
Yurtdna Ynelik Dier Tantm Faaliyetleri
Trkiye'nin ihracat potansiyeli ve ihra rnleri ile ihracatlarmzn yurtdnda tantmnn
yaplmas konusunda kuruluundan bu yana nemli hizmetler veren ve byk deneyim kazanan
GEME bugne kadar uluslararas Ticaret Fuarlarna katlmn yansra eitli basl, grsel ve
iitsel tantm materyali hazrlamtr. Bunlar arasnda yurtdna ynelik olarak hazrlanan genel
veya sektrel bazda bror, katalog, kitap ve rehberler ile film, multivizyon, interaktif tantm
materyalleri saylabilir. En son olarak ise, lkemizde kendi alannda ilk ve tek rnek olan hem ticari
bilgi hem de tantm ilevini yerine getiren, yeni ve grsel adan daha estetik ve etkin bir ara olan
104
CD-ROM ortamnda "Trk hracat Rehberi" hazrlanmtr. Bu tantm materyallerinin gerek

Trkiye'nin yurtd temsilcilikleri, gerekse GEME benzeri kurulular, yabanc ticaret ve sanayi
odalar kanal ile yaygn datm yaplmaktadr. Ayrca hem GEME'nin organize ettii fuarlarda
hem de dier kurulularca hazrlanan heyet, fuar vs. tantm faaliyetlerinde bu materyaller
kullanlarak hedef kitlelere ulalmaya allmaktadr.
Yaynlar
Kurulu yl olan 1960dan bu yana, alannda ilk ve tek kamu kuruluu olarak kendi faaliyet
alannda pek ok ilke imza atan GEME, bilgi ann gereklerine uygun bir ekilde, d ticaretle
ilgili tm kesimlere en iyiyi sunma anlay dorultusunda; ihracatlarmza danmanlk, eitim,
ticari enformasyon salama, yurtd tantm gibi geni bir yelpazeye yayd faaliyetleri ile hizmet
vermeye devam etmektedir.
D ticaretle ilgili tm kesimlerin kullanmna sunulmu olan basl yaynlarmz, gerek yurtiine
gerekse yurtdna ynelik olarak hazrlanmakta ve etkin bir ekilde datm yaplmaktadr.
AR-GE almalarnn sonularnn yerald lke/sektr/rn "Aratrma Raporlar", ihracatlara
ynelik pratik bilgilerin yerald "Pratik Bilgiler Serisi", "GEMEden Bak Dergisi" ve mevzuata
ilikin yaynlara ilaveten yurtd tantma ynelik genel ve sektrel bazda hazrlanan katalog ve
tantm brorleri almalar da Merkezimizin yaynclk faaliyetlerinin ok nemli bir ksmn
oluturmaktadr.
Uluslararas likiler
D dnyaya ilikin bilgi salamann ve da almann bir yolu olarak uluslararas kurulular ile
ilikilerin gelitirilmesi byk nem tamaktadr. Bu erevede, yurtdndaki GEME benzeri
ulusal ve uluslararas kurulular ile ortak almalar gelitirerek ekonomik ibirliine katkda
bulunmak da GEME'nin balca grevleri arasnda yer almakta ve bu yndeki almalar Merkez
faaliyetlerinde arln korumaktadr.
GEME Avrupa Ticareti Gelitirme Kurulular (ETPO) ve ETPO'nun alt alma gruplarndan biri
olan WETFEG (West European Trade Fair Experts Group) ile yakn ibirlii iinde olup
uluslararas ticaretteki gelimeleri takip etmek ve bilgi alveriinde bulunmak amacyla bu
kuruluun yllk toplantlarna itirak etmektedir.
Uluslararas Ticaret Merkezi (ITC) ile de iyi ilikiler iinde olan GEME, bu kuruluun salad
eitli teknik desteklerden yararlanmakta ve Trk ihracatsnn gereksinim duyduu ticari
bilgilerin nemli bir blmn ITC'den temin etmektedir. Benzer ekilde Hollanda'nn thalat
Gelitirme kuruluu CBI ile de youn bir ibirlii gelitiren GEME, ilk yurtd ofisini bu
Kuruluun teknik ve mali destei ile Rotterdam'da amtr. lkemiz ve ihracatlarmzn Hollanda
pazarnda tantm ve bu pazara ilikin bilgilerin salanmasnda CBI'n teknik desteinden byk
lde yararlanlmaktadr. GEME ayn trden teknik desteklerden yararlanmak amac ile
Japonya'nn D Ticareti Gelitirme Kuruluu JETRO ile de benzer ibirlii faaliyetlerini
gelitirmekte ve ayrca deien koullara paralel olarak belirlenen hedef pazarlarda bulunan d
ticareti gelitirme kurulular ile iyi ilikiler tesis edilmesi ve karlkl ibirliine girilmesi ynnde
almalarn srdrmektedir.
GEME son dnemde, bu kurulularla yrtlen ibirlii ve projeler erevesinde, ihra potansiyeli
olan seilmi rnlere ilikin pazar aratrmalarnn seilen lkelerde alan almas eklinde
yaplmasna da arlk vermitir. Bu almalarn sonular, elde edilen bilgi ve bulgular, yaynlar
ve dzenlenen seminer/paneller ile ilgili i evrelerinin kullanmna sunulmaktadr.
105
Devlet Yardmlar
Merkezimiz, "hracata Ynelik Devlet Yardmlar" kapsamnda iki tane devlet yardmn D
Ticaret Mstearl adna yrtmektedir. Sz konusu destekler "hracat Pazar Aratrmas
Destei" ve "Eitim Destei"dir.
"hracat Pazar Aratrmas Destei" yeni ihra pazarlar yaratmak ve geleneksel pazarlarmzda
pazar paymz artrmak amacyla KOB, Sektrel D Ticaret irketleri ve retici Derneklerinin
sistematik ve objektif yntemlerle yaptklar yerinde pazar aratrmas faaliyetlerinin
desteklenmesidir. Sz konusu destekle ilgili rehbere ve yararlanan firma listesine web sitemizden
ulalmaktadr.
KOB ve Sektrel D Ticaret irketlerinin d ticaret konulu eitim faaliyetlerine ilikin
harcamalar "Eitim Yardm" kapsamnda desteklenmekte olup; uygulama ile ilgili bilgiler web
sitemizde yer almaktadr.
Dier taraftan, Merkezimize bavuran kii ve kurumlara ihracata ynelik devlet yardmlarnn tm
hakknda genel bilgiler verilmekte, dzenlenen eitim programlar ve seminerlerde bu konuda
sunular yaplarak, devlet yardmlarnn tantm yaplmaktadr.
Ticari Bilgi
Ticari bilgiye eriim hz ve iletiimin uluslararas rekabette avantaj salayc bir unsur haline
geldii gnmzde, d ticareti gelitirme kuruluu olarak GEME'nin en temel ilevlerinden biri
de, ticari alanda gereksinim duyulan hzl, zamannda ve doru bilgi aknn salanmas ve da
almasnda gerekli olan pazar bilgilerinin en ksa srede Trk ihracatsna iletilmesidir.
Bilgisayar Destekli Ticari Bilgi Sistemi
GEME, dnya ekonomisinde rekabet kurallarnn hzla deitii ve bu deiimlerin yenilii tevik
eden kurumsal yap ve dzenlemeleri zorunlu kldnn bilinciyle "bilgi a"na ayak
uydurabilmek amacyla balatt almalarda nemli gelimeler kaydederek kompterize ticari
bilgi sistemini kurmu ve D Ticaret Veri Tabann hizmete sunmutur.
GEME bnyesinde oluturulan LAN'n DTM ile balants kurularak, d ticaret istatistiklerinin
gncel olarak takibinde DTM veri tabanlarndan yararlanlmas salanmtr.
Gelien teknolojileri yakndan takip etme abasnda olan Merkezimiz kullanclarna deiik
ortamlarda hizmetler sunabilmek iin Compact Disc ortamnda tantm materyalleri hazrlanmas,
ticari bilgi temini ve sunumuna ilikin altyapsn da tamamlamtr. CD-ROM ortamndaki bilgi
kaynaklarndan yararlanld gibi Trk hracat Rehberi gibi tantm ve enformasyon amal
elektronik yaynlar hazrlamaktadr.
Ayn yaklam erevesinde nternet web sitesini kurmu olan GEME, basl ve manyetik
ortamdaki bilgilerin ounluunu nternet zerinde yaynlamaktadr. nternetin globalleme ve
uluslararas pazarlamadaki giderek artan neminin bilincinde olan GEME elektronik ticaret
konusunda ulusal ve uluslararas almalar katlmaktadr.
UNCTAD nclnde Ticaret Noktalarnn oluturduu ve KOBlerin uluslararas ticarete
katlmn salamak iin bilgi teknolojilerini daha fazla kullanmalarna yardmc olmak amacyla
106
kurulan global aa GEME bnyesinde oluturulan Ankara Ticaret Noktas 1 Haziran 1999
tarihinde UNCTADdan ilevsel sertifikas alarak bu global ada yeralm ve Ticaret Noktalarnn
Trkiye ayan oluturmutur.
Ticaret Noktalar;
Ticarete yardmc olma ve kolaylatrma
Ticari bilgi
Global a olan gtpnet-e.coma eriim
E-ticaret uygulama ve gelitirme merkezidir.
Bu programn amac gelimekte olan lkelerin ve zellikle KOBlerin uluslararas ticarete katlm
dzeylerini ykseltmek, ticaretle ilgili sorunlara zm bulmada modern bilgi teknolojilerini
kullanma konusunda uluslararas bilinci artrma ve uluslararas ticareti engelleyici ar dzenleme
ve brokrasiden kaynaklanan ticari ilem maliyetlerini azaltmaktr.
Ktphane
Bugne kadar ticari bilgi depolanmas ve d ticaretle ilgili kii ve kurulularn hizmetine
sunulmasnda rehber, katalog, periyodikler gibi basl yayn kaynaklarna arlk vermi olan
Merkezimiz bu alanda Trkiye'nin en zengin ktphanelerinden birini oluturmutur. Ktphane
faaliyetleri de ticari bilgi sistemi iinde ele alnarak otomasyonu tamamlanmytr. Trkiye d
ticaret verilerini gsteren bilgisayar terminali de bulunduran Merkez Ktphanesi; 6200 adet kitap
ve aratrma raporu, 320 adet sreli yayn ve lke raporu, 240 adet katalog ve rehber, 232 adet
istatistik ve rapor, 90 adet CD, 15 adet E-yayn, 46 adet szlk ve 3 adet atlas, Marmara Blge Md.
kutuphanesi ise 1617 adet kitap ve rapor, 206 adet yerli ve yabanc dergi ve lke raporu, 158 adet
yurtii-yurtd katalog ve rehber, 78 adet yurtii fuar kataloglar, 25 adet yerli ve yabanc istatistik,
79 adet compact disc, 43 adet szlk, 2 adet atlas ile aratrmac ve ihracatlarmza hizmet
vermektedir.
HRACATI BRLKLER
VERLEN HZMETLER
Bilgi Temini
Birliklerin itigal alanna giren konular erevesinde retim, ihracat, ithalat, fiyat durumu, d
piyasadaki rakiplerimiz ve mevzuat erevesinde oluturulan bilgiler gncel olarak izlenmekte
olup, talep edenlere verilmektedir. Hedef lkelerle ilgili olarak ihracatlarmzn gereksinim
duyaca her trl bilgi derlenmekte kullanmna sunulmaktadr.
Ekonomi ve Ticaret Mavirliklerinden Alnan Bilgiler
Yurt dndaki Ekonomi ve Ticaret Mavirliklerimiz tarafndan periyodik olarak ulatrlan
bilgiler ve topluca alnan ithalat adresleri dzenli olarak ihracat birliklerinin yelerine ve ilgili
kurululara ulatrlmaktadr.
107
lkemize Yaplacak Ticari Geziler

hracat Birlikleri yabanc heyetlerin Trk firmalarn ziyaret etmelerini salamakta ve potansiyel
alc lke temsilcileri lkemize davet edilmektedir.
Yurt Dnda Yaplan Aratrmalar
Trk rnlerinin hedef pazarlardaki ihracat potansiyellerinin deerlendirilebilmesi iin szkonusu
lkelerde incelemeler yaplmakta ve bunlarn sonular ihracat birlikleri tarafndan yelerine
duyurulmaktadr.
Eitim ve Bilgi Alverii
Birliklerin itigal konularna giren maddelerle ilgili olarak kongre sempozyum ve toplant gibi
etkinlikler dzenlenerek sektrn bir araya gelmesi salanmaktadr.
Karlalan Sorunlarnn Yetkililere Ulatrlmas
Birlikler, ihracat mevzuatnn hazrlanmas ve lkemizin uluslararas dzeydeki ilikilerinin
dzenlenmesi hakkndaki almalara katlmakta ve bu konudaki sektr gr ve nerilerini D
Ticaret Mstearlna ve gerekiyorsa ilgili dier kurum ve kurululara arz etmektedir.
Fuar Organizasyonlar
hracat Birlikleri, ihracatlarn yurt d pazar paylarnn arttrlmas, yeni pazarlarn bulunmas
ve ihracat olanaklar yaratlmas iin hedef lkelerde dzenlenen fuarlara dorudan ulusal katlm
organizasyonu gerekletirdii gibi, firmalarn ulusal katlm organizasyonuyla ya da bireysel
olarak katlabilecekleri dier nemli fuarlar da yelerine duyurmaktadr.
TRKYE HRACATILAR MECLS
Trkiye hracatlar Meclisi (TM), Bakanlar Kurulu'nun 5 Temmuz 1993 tarihinde ald 93/4616
sayl kararla kurulmutur.
Trkiye ihracatnn zel sektr cephesinin en st rgt olan TM;
zel sektr adna btn ihracatlar,
Bugn faaliyette bulunan 58 hracat Birliini,
hracat Birliklerine hizmet veren 13 Genel Sekreterlii,
cra Komitesi, madde baznda dengeli bir arla sahip olduundan btn ihracat
kalemlerini, temsil etmektedir.
Trkiye hracatlar Meclisi;
hracatlarn ortak sorunlarna zm aramay,
hracatlarn sorunlarnn tartld bir platform olmay,
108
Kamu ve zel sektr kurulular ile ihracatlar ve karar vericiler arasnda koordinasyonu
salamay,
hracatn gelitirilmesi ve sorunlarnn zlmesi yolunda politikalar oluturmay,
hracatlar yurtiinde ve yurtdnda st dzeyde temsil etmeyi grev edinmitir.
KOSGEB (Kk ve Orta lekli Sanayi Gelitirme ve Destekleme Bakanl)

Amac
KOSGEB; kk ve orta lekli sanayi iletmelerinin teknolojik yeniliklere sratle uyumlarn
salamak, rekabet glerini ykseltmek ve ekonomiye katklarn ve etkinliklerini artrmak
amacyla 3624 sayl Kanunla 20 Nisan 1990 tarihinde kurulmutur.
Tanm
KOSGEB, Sanayi ve Ticaret Bakanl ile ilgili bir Kamu Kuruluu olup, tzel kiilie haiz ve
btn ilemlerinde zel hukuk hkmlerine tabidir.
Laboratuvar Hizmetleri
Bu Laboratuvarlarda bulunan donanm ile arlkl olarak metal malzeme, plastik ve kauuk ile
dkm sektrne dnk testler yaplmaktadr.
Verilen Destekler
Ortak Kullanm Amal Makine Tehizat Destei

Yeni Giriimci Destei
Bilgisayar Yazlm Destei
E-Ticarete Ynlendirme Destei
Gelitirme Merkezi Destei
Yerel Ekonomik Aratrma Destei
Gen Giriimci Gelitirme Program
Genel Giriimcilik Eitim Program
Altyap ve styap Uygulama Proje Destei
Nitelikli Eleman Destei
Kosgeb Danmanlk Destei
Genel Test, Analiz ve Kalibrasyon Destei
CE aretlemesine ilikin test ve analiz destei
Genel Eitim Programlar
Snai Mlkiyet Hakk Destei
zel Eitim Destei
Yurtii Sanayi Fuarlarna Katlm Destei
Yurtii Uluslararas Sanayi htisas Fuarlarna Katlm Destei
Milli Katlm Dzeyindeki Yurtd Fuarlara Katlm Destei
Milli Katlm Dndaki Yurtd Fuarlara Katlm Destei
Tantm Destei
Markaya Ynlendirme Destei
KOSGEB Destekleri Hizmeti ( Genel)
Teknoloji Aratrma ve Gelitirme Destei
109
TOBB (Trkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odalar ve Borsalar Birlii)

Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii temel grev hizmetlerinin yan sra zel sektr yelerine ynelik
aada belirtilen faaliyetleri yrtmektedir.
TOBB;o TIR Karnesi ile gei belgesi taleplerini karlamakta;
ATA Karnesi dzenlenmekte;
EAN barkod sistemini yrtmektedir.
Mene ahadetnamesi ile Dolam Belgesinin basmn gerekletirmekte,
Kapasite Raporu dzenlemekte,
Ticaret Sicili Gazetesini yaynlamakta,
Trk ve yabanc firmalar arasnda kan ihtilaflarda yardmc olmakta,
TOBB Tahkimi almalarn yrtmektedir.
VERLEN HZMETLER
Bilgi Hizmetleri
letmelerin uluslararas rekabet ortamnda daha bilinli ve bilgili olarak yatrm, retim, ticaret
ve/veya ibirlii yapabilme olanaklarna kavuabilmeleri, bunun yannda Trkiyenin yurt dnda
daha etkin tantmna katkda bulunmak ve yabanc yatrmclar da lkemize ekmek amacyla
internet servisleri kurulmutur.
mkanlar ve birlii Bilgi Alar
TOBB; KOBlerin dnya ekonomisi ile entegrasyonunu, salamak amacyla Avrupa Birlii
Komisyonu XXIII. Genel Mdrlnn KOBlerin ticari, teknik ve mali konularda snrtesi
ibirlii yapmalarna yardmc olmak iin kurduu ibirlii alarndan BC-NET(AB letmeleraras
birlii A) ve BRE (AB letmeleraras birlii Merkezi) adl ibirlii alarna yedir.
Szkonusu mdrlk, bu ibirlii alar ile snrtesi ibirlii yapmak isteyen iletmelerin ibirlii
tekliflerini bu ibirlii alarna iletmektedir.
Ayrca, her ay karlan "Ekonomik Forum" adl derginin ekinde "birlii Teklifleri ve D Ticaret
Talepleri Bltenlerini" hazrlamaktadr. Ayrca BC-NETin ngrd tarzda bir yerel danmanlar
a oluturulmutur. ICC/IBCC-NET (Milletleraras Ticaret Odas / Odalar Aras Bilgi Deiim
Sistemi) ve ABCINFOS (Balkan Odalar Birlii Bilgi Deiim A) altnda eitli ibirlii
olanaklar oluturulmutur.
Veritabanlar ve Bilgi Eriim
Talep zerine; imalat firmalar, Trkiyedeki yabanc sermayeli irketler, Trkiyedeki
Ihracat firmalar ile ilgili bilgiler verilmektedir.
110
Ktphane ve Belge
Avrupa Birlii ile ilgili yaynlara arlk vererek, kamu ve zel sektrden gelen aratrmaclarn ve
iadamlarnn bilgi ve kaynak ihtiyacn karlamaktadr.
Uluslararas likilerle lgili Faaliyetleri
Trk zel sektrnn, uluslararas dzeyde ilikilerini gelitirmek ve yeni ilikilerini gelitirmek ve
yeni ilikiler tesis edilmesini salamak amacyla;
Yurtdndan heyet ziyaretlerini dzenlemekte ve yabanc i adalarnn ilgili Trk

iadamlar ve kurulularla temaslarn temin etmekte,
Ayrca yurtdna heyet ziyaretleri dzenlemekte ve yabanc lkelerde ilgi sektr

temsilcileri ile temaslar dzenlemekte,
Yabanc lkelerde muadil kurulularla mterek Odalar ve Ekonomik birlii

Komitelerini kurmakta ve yrtmekte,
Trk zel Sektrn temsilen, uluslararas Ticaret Odas ICC, Avrupa Odalar Birlii
ASCAME, ECO ve slam Ticaret ve Sanayi Odalar, Balkan Odalar Birlii ABC,
Karadeniz Odalar Birlii, OECD ve Sanayi Danma Komitesi BAC gibi kurulularn
alma ve faaliyetlerine aktif olarak itirak etmektedir.
DEK (D Ekonomik likiler Kurulu- Konseyleri)

Trk ekonomisinin dnya ekonomisine entegrasyonuna katkda bulunabilmek iin, sanayi ibirlii
bata olmak zere, d ticaretin ve ekonomik ilikiler ann geniletilmesi, hizmet sektrlerinin
yurtdna almas konularnda yeni pazar olanaklarn deerlendirmektedir.
DEK iki tarafl Konseyleri aracl ile faaliyet gstermektedir. Konseylerinin grevi,
Konsey kurulan lke ile ekonomik ve ticari ilikileri gelitirmektir. Bu amala DEK, sz konusu
lkede i dnyasn temsil niteliini haiz bir muhatap kurulu ile ibirlii yapmaktadr.
DEK tarafndan periyodik olarak yaymlanan Trke ve ngilizce bltenlerle Trk ve yabanc i
evrelerine bilgi salanmaktadr.
TRK EXMBANK (Trkiye hracat Kredi Bankas)
Trkiye hracat Kredi Bankas A../Trk Eximbank, 31 Mart 1987 tarihli Resmi Gazetede
yaynlanan 3332 sayl Kanunun verdii yetkiye istinaden 21 Austos 1987 tarihli Resmi
Gazetede yaynlanan 87/11914 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile kurulmutur.
Trk Eximbank'n Temel Amac
ihracatn gelitirilmesi, ihra edilen mal ve hizmetlerin eitlendirilmesi, ihra mallarna yeni
pazarlar kazandrlmas, ihracatlarn uluslararas ticarette paylarnn artrlmas ve giriimlerinde
gerekli destein salanmas, ihracatlar ile yurt dnda faaliyet gsteren mteahhitler ve
yatrmclara uluslararas piyasalarda rekabet gc ve gvence kazandrlmas, yurt dnda
yaplacak yatrmlar ile ihracat maksadna ynelik yatrm mallar retim ve satnn desteklenerek
tevik edilmesidir.
111
Trkiye'de ihracatn kurumsallam tek asli tevik unsuru olan Trk Eximbank, bu amaca ynelik
olarak ihracatlar, ihracata ynelik retim yapan imalatlar ve yurt dnda faaliyet gsteren
mteahhit ve giriimcileri ksa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayrinakdi kredi, sigorta ve garanti
programlar ile desteklemektir.
Trk Eximbankn, gelimi birok lkenin resmi destekli ihracat kredi kurulularndan farkl
olarak kredi, garanti ve sigorta ilemlerini ayn at altnda toplam olmas, ihracat firmalara
verilen hizmetlerde bir btnlk oluturulmasna imkan tanmaktadr.
Trk Eximbank 2005 ylnda 3,5 milyar ABD Dolar tutarnda nakdi kredi destei ve 4,2 milyar
ABD Dolar tutarnda sigorta/garanti imkan salayarak ihracata toplam 7,7 milyar ABD Dolar
seviyesinde bir destek vermitir. Bylece, Banka nakdi ve gayr_nakdi destekleri ile ihracatn
yaklak % 11ine finansman destei salamtr.
Trk Eximbankn stanbul ve zmirde birer ubesi, Denizli, Kayseri, Gaziantep, Bursa, Adana ve
Trabzon'da ise irtibat brosu bulunmaktadr.
TOSYV (Trkiye Orta lekli letmeler Serbest Meslek Mensuplar ve Yneticiler Vakf)
VERLEN HZMETLER
Bilgilendirme ve Uluslararas likiler
TOSYV kendi iinde oluturduu birim ve profesyonel danmanlarla KOBlere ynelik olarak
bilgi akn salamaktadr. TOSYV yesi bulunduu uluslararas kurulularla KOBlerin dnya
pazarlarna girebilmesi iin yardmc olmaktadr.
Eitim ve Yayn
"KOB Eitim ve Danmanlk Hizmetleri Koordinasyon Projesi" KOBlere ulusal ve uluslararas
eitim seminerleri dzenleyerek bilgilendirmektedir. TOSYV yerli ve yabanc uzmanlaryla
KOBlere hizmet vermektedir. Ayrca hukuk ve mali mavirlerimiz konularyla ilgili olarak
KOBlerin problemlerini zmelerine yardmc olmaktadrlar. TOSYV, KOBlere ynelik
olarak "Giriim" adl ihtisas dergisi hazrlamaktadr. Bu dergide yapm olduu almalarn
sonularn da okuyucularna iletmektedir. Ayrca TOSYVn ktphanesinde kendi yaynlarnn
yan sra, dier lkelerden gelen eitli yaynlar yer almaktadr.
TKA (Babakanlk -Trk birlii ve Kalknma Ajans)
VERLEN HZMETLER
Yaynlar
lkelerin ekonomik yaplarnn incelenmesi ve sektrel nceliklerin belirlenmesi amacyla her
lkenin profilleri hazrlanmakta ve sektr aratrmalar yaplmaktadr.
Eitim Kltr ve Sosyal birlii
Trk dilinin konuulduu Cumhuriyetler ve Trkiyeye komu lkeler olmak zere gelime
yolundaki lkelerle eitim, kltr ve dier sosyal konulardaki alanlarda ibirlii kurulmas ve
gelitirilmesi almalarnda faaliyetleri bulunmaktadr.
112
Ekonomik Ticari ve Teknik birlii

Gelime yolundaki lkelerin serbest piyasa ekonomisine gei sreci iinde ihtiya duyacaklar
programlarn hazrlanmas bankaclk, finansman faaliyetleri, sigorta, d ticaret, istatistik, bte ve
vergi sistemi konularnda yardmc olunmas, ekonomik, ticari ve teknik alanlarda bu lkelerin
kalknma hedef ve ihtiyalarna uygun ibirlii program ve projelerinin hazrlanmas veya
uygulamasnn koordinasyonunun salanmasdr.
KV (ktisadi Kalknma Vakf)
VERLEN HZMETLER
Bilgi Temini
Gmrk Birliinin ileyiiyle ilgili olarak firmalarn sorularn yantlamakta ve sorunlarna zm
retmektedir. Trk firmalarnn AB lkelerine yaptklar ihracatta karlatklar spesifik sorunlarn
tespit etmekte ve bu sorunlarn "Trkiye-AB Gmrk Birlii Ortak Komitesi" toplantlarnda
grlmesini salamaktadr.
birlii Programlar
ABnin KOBlere ynelik ibirlii program olan Europartenariatn Trkiyedeki organizyonu ile
ayn sistem erevesinde Medpartenariat programnn Trkiye organizasyonunu yrtmektedir.
Eitim
AB, Tek Pazar ve Gmrk Birlii alanlarnda firmalara dzenli bilgi akn salayan birimlerin
ilgili konularda eitimini gerekletiren "Bilgi A Projesinde, kk ve orta lekli firmalara bilgi
ulatracak datm birimlerindeki personelin yurt ii ve yurt d eitim programlar aracl ile
AB ve Gmrk Birlii alanndaki eitimi gerekletirilmektedir.
KAYNAKLAR
GEME Web Sayfas, Yararl Linkler Blm, e-mail: igeme@igeme.gov.tr,
113
49.
hracat hra rnnn GTP (Gmrk Tarife statistik Pozisyonu)

Numarasn Nasl Belirler?
14 Haziran 1983 ylnda Brkselde hazrlanan "Armonize Mal Tanmlanmas ve Kodlama Sistemi
Uluslararas Szlemesi"ne gre akit taraf lkelerin ithalat ve ihracat istatistiklerini Armonize
Sistemin saysal kod dzenine uygun olarak yaynlanmas gerekmektedir.
Armonize sistemin saysal kod dzeninde, rnler sektrlere gre 2li bazda fasllara ayrlmtr.
Her bir fasl iinde de rnlerin 12li baza kadar detaylar yer almaktadr.
hracatlar, beyanlarndan nce, eyann tarifedeki pozisyonunu renmek iin Gmrkler Genel
Mdrlne mracaat edebilirler. Ayrca kiilerin yazl talebi zerine Gmrkler Genel
Mdrl tarafndan balayc tarife bilgileri verilir. Bu konudaki mracaatlar yalnzca bir kalem
eya iin yaplr. (Gmrk Giri Tarife Cetvelinde ayn tarife pozisyonu veya alt pozisyonunda
toplanan ve ayn gmrk vergisi oranna tabi olan eya bir kalem saylr) Balayc tarife bilgisi
verili tarihinden itibaren alt yl iin geerlidir.
Armonize sistem 5019 ayr kategorideki eyay alt rakaml bir kodlamayla snflandran bir
sistemdir. Bu alt rakaml koda "Armonize Sistem Kodu" denir. Bu Sralamada;
lk iki rakam
kinci iki rakam
nc iki rakam
Drdnc
Beinci
Altnc
Fasl Numarasn,
Pozisyon Numarasn,
Alt Pozisyon Numarasn,
Kombine Nomanklatr Numarasn,
Milli Alt Alm Numarasn,
statistik Numarasn
ifade etmektedir.
Sz Konusu Sralamann Tad Dier Anlamlar
lk Drt Rakam Eyann Pozisyon Numarasn,

lk Alt Rakam Armonize Sistem Kodunu,
lk Sekiz Rakam Kombine Nomanklatr Kodunu,
On iki Rakam ise Gmrk Tarife statistik Pozisyonunu
oluturmaktadr.
KAYNAKLAR
Gmrk Kontrolleri Dernei, Anafartalar Cad., No: 6 Kat:1 Ulus-Ankara Tel: 312 306 80 10,
Faks: 312 306 80 15 e-mail: hyagan@gumruk.gov.tr, csenol@gumruk.gov.tr,
internet: www.gumrukkontrolor.org.tr,
114
50.
Serbest Blgelerin D Ticarette hracatya Salad Yararlar Nelerdir ?

lkenin siyasi snrlar iinde olmakla beraber gmrk hatt dnda saylan, lkede geerli ticari,
mali ve iktisadi alanlara ilikin hukuki ve idari dzenlemelerin uygulanmad veya ksmen
uyguland, snai ve ticari faaliyetler iin daha geni teviklerin tannd ve fiziki olarak lkenin
dier ksmlarndan ayrlan yerler olarak tanmlanabilir.
Serbest Blgelerde Salanan Tevikler ve Avantajlar
retim konulu faaliyet ruhsat kapsamnda faaliyet gsteren serbest blge kullanclarnn imal
ettikleri rnlerin satndan elde ettikleri kazanlar, Avrupa Birlii yeliinin gerekleecei
yln vergileme dnemi sonuna kadar gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadr.
Hazr iyeri kiralamak suretiyle retim konusunda faaliyet gsterecek kirac-kullanc firmalar
iin 15 yl, dier konularda 10 yl, kendi iyerini ina etmek suretiyle retim konusunda faaliyet
gsterecek yatrmc-kullanc firmalar iin 30 yl, dier konularda ise 20 yl sreli faaliyet
ruhsat verilmektedir.
Serbest blgedeki faaliyetlerle ilgili her trl demeler dvizle yaplr.
Serbest blge faaliyetlerinden elde edilen kazan ve gelirler kambiyo rejimine ve herhangi bir
izne tabi olmakszn, yurt dna veya Trkiyeye transfer edilebilir.
Fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kurulularna verilen yetkiler serbest
blgelerde uygulanmaz.
Serbest blgeler gmrk blgesi dnda sayldndan, serbest blgeler ile Trkiye arasnda
yaplan ticarette d ticaret rejimi hkmleri uygulanr. Serbest blge kullanclar Trkiyeden
KDVsiz mal ve hizmet satn alabilirler. Serbest blge ile dier lkeler ve serbest blgeler
arasnda d ticaret rejimi hkmleri uygulanmaz.
Mallar serbest blgede sre snrlamas olmakszn kalabilir.
Salanan tevik ve avantajlardan yerli ve yabanc firmalar eit yararlanr.
Serbest blgeler "Trkiye-AB Gmrk Blgesi"nin paras sayldndan, serbest blgelerden
Trkiye veya AB meneli rnler ile Trkiyede serbest dolam durumunda bulunan gmrk
birlii kapsamndaki rnler A.TR Belgesi dzenlenerek ABye gnderilebilir. nc lke
meneli rnler ise ortak gmrk tarifesi ile uyumlatrlm Trk Gmrk Tarife Cetvelinde
belirtilen oran zerinden serbest blge gmrk mdrlne gmrk vergisi denerek serbest
dolama geirildikten sonra A.TR Belgesi dzenlenerek ABye gnderilebilir.
KAYNAKLAR
D Ticaret Mstearl Web Sayfas, Genel Mdrlkler Blm, e-mail: dtm@dtm.gov.tr,
internet: http://www.dtm.gov.tr
115
BLM IX
HRACATTA DEVLET DESTEKLER
51.
hracatya Ne eit Devlet Yardmlar Salanmaktadr?

hracata Ynelik Devlet Yardmlar 10 adet destek programndan olumakta olup, yardmlarn
uygulanmasnda nihai onay mercii D Ticaret Mstearldr. Sz konusu devlet yardmlar;
1. Aratrma-Gelitirme Yardmlar
2. Uluslararas Nitelikteki Yurtii htisas Fuarlarnn Desteklenmesi
3. Yurtdnda Milli veya Bireysel Dzeyde Gerekletirilen Fuar Katlmlarnn Desteklenmesi
4. Pazar Aratrmas Destei
5. Eitim Yardm
6. Yurtdnda Ofis-Maaza Ama, letme ve Marka Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi
7. evre Maliyetlerinin Desteklenmesi
8. Trk rnlerinin Yurtdnda Markalamas ve Trk Mal majnn Yerletirilmesi ve Turquality
majnn Yerletirilmesine Ynelik Faaliyetlerin Desteklenmesi
9. stihdam Yardm
10. Tarmsal rnlerde hracat adesi Yardmlar
1. ARATIRMA-GELTRME (AR-GE) YARDIMLARI
A. AR-GE Faaliyetlerinin Proje Baznda Desteklenmesi
Ama: Katma Deer yaratan kurulularn AR-Ge projelerini tevik etmek ve bu yolla Trk
sanayinin AR-GE yeteneinin ykseltilmesine katkda bulunmak iin proje giderlerinin belirli bir
orannn karlanmasdr.
Kimler Yararlanabilir: Sanayi sicil belgesi olan kurulular, yazlm gelitirmeye ynelik retken
hizmet alannda faaliyet gsteren kurulular ile sektr ve byklne baklmakszn firma
dzeyinde katma deer yaratan btn kurulular.
Destek art: AR-GE faaliyetlerinin desteklenebilmesi iin sz konusu harcamalarn
llebilir ve faturalandrlm olmasdr.
Desteklenecek Harcamalar
1. Personel giderleri
2. Aratrma faaliyeti iin kullanlan alet, tehizat ve yazlm giderleri
3. Aratrma iin kullanlan danmanlk hizmeti ve edeer hizmet alm giderleri
4. lke iindeki AR-GE kurum ve kurulularna yaptrlan AR-GE hizmet giderleri
5. Patent Bavuru giderleri
6. Dorudan AR-GE faaliyetleri ile ilgili malzeme alm vb. giderleri
Salanan Destek: Temel destek oran en fazla % 50, ilave desteklerle beraber en fazla % 60a
kadardr.
Destek Sresi: 3 yldr.
Uygulamac Kurulu: TBTAK - Teknoloji zleme ve Deerlendirme Bakanl
B. Projelere Sermaye Destei Salanmas
Destek art: TTGV ile proje sahibi kurulu arasnda szleme imzalanr. Sermaye destei iki
ekilde salanmaktadr.
BLM IX HRACATTA DEVLET DESTEKLER
118
Salanan Destek: % 50
I. rn Gelitirme Projelerine Sermaye Destei
Ama: Ticari deeri olan yeni rn oluturulmas veya mevcut rnlerin rekabet gcnn
ykseltilmesine ya da bu amala retim yntemi, sistemi ve tekniklerinin aratrlmas ve
gelitirilmesine ynelik AR-GE projelerine destek salanmasdr.
Destek Tutar: 1 milyon ABD Dolardr.
Destek Sresi: Azami destek sresi 2 yldr.
II. Stratejik Odak Konular Projelerine Sermaye Destei
Ama: lkemizde mevcut sanayi yaps, teknoloji ve insan gc birikimi ve uluslararas
karlatrmal stnlklerin dinamii esas alnarak, alnmas gereken tedbirleri tespit eden
projelerin desteklenmesidir.
Destek Sresi: Azami destek sresi 1 yldr.
Destek Tutar: 100.000 ABD Dolardr.
Uygulamac Kurulu: TTGV (Trkiye Teknoloji Gelitirme Vakf)
2. ULUSLARARASI NTELKTEK YURT HTSAS FUARLARININ
DESTEKLENMES
Ama: Uluslararas nitelikteki yurtii ihtisas fuarlarnn d tantmnn yaplmas, uluslararas
dzeyde katlmn artrlmasdr.
Kimler Yararlanabilir: Fuar organize eden firmalar
Desteklenecek Fuarlar: Tekstil-konfeksiyon-hal, Deri (ayakkab dahil), Tat aralar ve yan
sanayii, Gda ve gda teknolojisi, Elektrik/elektronik sanayii, Madeni eya sanayii, Toprak sanayii,
naat malzemeleri, Mobilya sanayi.
Desteklenecek Harcamalar
Destek
Oran
Azami
Destek
a)
Fuar ncesi yaplan yurtd tantm faaliyetleri
% 50
25.000 $
b)
Fuara davet edilen nemli yabanc

alclarn (2 kii/lke) ulam giderleri
% 50
15.000 $
Fuar sresince dzenlenecek seminer, konferans,

panel ve dll yarmalara ilikin giderler
% 50
5.000 $
c)
Uygulamac Kurulu: hracat Birlikleri
119
3. YURTDIINDA MLL VEYA BREYSEL DZEYDE GEREKLETRLEN FUAR

KATILIMLARININ DESTEKLENMES
Ama: KOB, SDler ve dier firmalarn yurtdnda dzenlenecek fuar ve sergilere katlmnn
artrlmas ve bylece retim ve ihracat artnn salanmasdr.
Kimler Yararlanabilir: retici firmalar, pazarlamac firmalar, organizatr firmalar, SDler.
Desteklenen Faaliyetler: Milli dzeyde gerekletirilen fuar katlmlar, Organizatrn
desteklenmesi, Bireysel dzeyde gerekletirilen fuar katlmlar.
Bavuru Sresi: Fuar bitimini takiben 3 () ay iinde yaplmaldr.
Salanan Destekler
A)
Milli Katlmlarn Desteklenmesi
Organizatre denecek fuar katlm bedeline destek verilmektedir.

2006
Firma ve Kurumlar
SDler
% 50
% 75
Genel nitelikli fuarlarda azami destek miktar 10,000 Dolar, sektrel nitelikli fuarlarda 15,000
Dolar geemez.
Katlmcnn retici/imalat organizasyonu olmas halinde en fazla 36 m2lik stand iin destek
verilmektedir. Sektr simgeleyen rn numuneleri sergileyebilirler.
B)
Organizatrlerin Desteklenmesi
Mstearlk tarafndan grevlendirilen organizatrn, fuar tantm amacyla yurtdnda

gerekletirdii defile, fuar alannda dzenlenecek basn toplants ve kokteyl, reklam panolar,
afi, katalog, bror/kitapk, elektronik ortamda tantm/videowall, multivizyon gsterileri, yazl
ve grsel kitle iletiim aralarnda yaynlanacak reklamlar, 20 m2lik info stand harcamas
desteklenmektedir.
Genel nitelikli fuarlarda
Sektrel nitelikli fuarlarda
% 75
% 75
80.000 $
120.000 $
Sektrel nitelikli fuarlarda yukardaki destek miktarna ilave olarak; DTMna sunulacak tantm
projesine n uygunluk alndktan sonra harcamalarn % 75ni gememek zere 80,000 Dolara kadar
ek destek alnabilmektedir.
C)
Bireysel Katlmlarn Desteklenmesi
Sektrel nitelikli fuarlara bireysel katlm gereklemesi halinde azami destek miktar 15,000
Dolar, firma ve kurumlar iin bo stand kirasna ilikin destek oran % 50dir.
Firma ve Kurumlar
SDler
Bo stand kiras
Nakliye Har.
% 50
% 100
% 50
% 75
hracat Birliklerince belirlenen, TM CRA Komitesinin gr alndktan sonra DTMce uygun

grlen sektrel nitelikli uluslararasi fuarlar listesinde yer alan fuarlar desteklenmektedir.
120
Sektrel nitelikli fuarlara katlan firmalarn ekstra nakliye gideri olumas durumunda, aada
belirtilen sektrlerde katlm bedeline ilave olarak % 50 orannda nakliye destei verilmektedir.
Nakliye Destei Verilen Sektrler
Komple tesis imalat
Makine ana sanayi
Otomotiv ana sanayi
Doal ta
Seramik
Mobilya
Destek Oran
Azami Destek Miktar
% 50
% 50
% 50
% 50
% 50
% 50
10,000 $
10,000 $
10,000 $
6,000 $
6,000 $
6,000 $

4. PAZAR ARATIRMASI VE PAZARLAMA DESTE
Bu tevik ile Trkiyede sna ve/veya ticari faaliyette bulunan irketler ile yazlm sektrnde
itigal eden irketlerin potansiyel pazarlar hakknda sistematik ve objektif bilgi salanmas, yeni
ihra pazarlar yaratlmas ve geleneksel pazarlarda pazar paymzn artrlmasna ynelik olarak
gerekletirecekleri faaliyetlere ilikin giderlerinin belirli bir blmnn karlanmas
amalanmtr. Tevik drt balkta uygulanmaktadr:
A- Pazar Aratrmas Projelerinin Desteklenmesi
Ama: irketler ile SDler tarafndan; rnleri ve/veya sektrleriyle ilgili olarak gerekletirilen
pazar aratrmas projelerine ilikin giderlerin bir ksmnn karlanmas sz konusudur.
Kimler Yararlanabilir: Trkiyede sna ve/veya ticari faaliyette bulunan irketler, yazlm
irketleri ve SDler.
Limit: irketler iin: Proje Bana en ok 10.000 $ (Harcamalarn % 70i, Mstearln belirledii hedef lkeler iin ise % 80i denir. Her firma ylda en ok 5 proje gerekletirebilir.)
SD iin: Proje Bana 10.000 $ (Harcamalarn % 80i, Mstearl belirledii hedef lkeler iin
ise % 90 denir. - Her SD ylda en ok 10 proje gerekletirebilir.)
Bavuru Sresi: Firmalar proje kapsamnda yaplan ilk harcamaya ait belge tarihi itibariyle en ge
6 ierisinde ilgili kuruma bavuruyu yapm olmal.
Aratrmac says: En fazla 2dir.
Destek Kapsamnda:
a) Ulam: - lkeler aras ve ehirleraras ekonomi snf uak, otobs, tren, gemi bileti cretleri,
- Gnlk 50 $ toplamda 500 $ amayan araba kiralama creti
b) Konaklama: Aratrmac bana gnlk maksimum 200 $ (oda + kahvalt)
c) Satn Alnan Dokman ve Hizmetler :
- Gnlk 75 $ toplamda 750 $ amayan tercmanlk hizmeti gideri
- Proje bana 750 $ amayan basl dokman ve yayn gideri
lke says ve sresi: En fazla birbirine komu 5 lkede yaplabilir
Bir pazarda yol hari en az 3, en fazla 10 gn kalnabilir.
Uygulamac Kurulu: GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi veya yesi bulunulan hracat
Birlikleri Genel Sekreterlii
121
B- Pazar Aratrmas Raporlar ve statistik Satn Alnmas ile yelik Giderlerinin

Desteklenmesi:
Ama: Yurt dna ynelik pazarlama stratejileri ve eylem planlarnn oluturulabilmesi amacyla
Mstearlka uygun grlen pazar aratrmas hizmeti veren kurum ve/veya kurululardan satn
alnacak pazar aratrmas raporlar, istatistikler vb.ne ilikin giderler ile bu kurum ve/veya
kurululara yelik giderlerinin karlanmasdr.
Yararlananlar: Trkiyede snai ve/veya ticari faaliyette bulunan irketler, yazlm irketleri ve
SDler.
Destek Kapsamnda Karlanan Harcamalar:
Uygun grlen:
a) Pazar aratrmas hizmeti veren kurum ve/veya kurululardan satn alnacak pazar
aratrmas raporlar ve istatistikler vb.ne ilikin giderleri ile
b) Bu kurum ve/veya kurululara yelik giderleri,
Destek Miktar: Yllk en fazla 30.000 $a kadar irketler iin % 50si, SDler iin % 60
orannda deme yaplr .
Sre: Bir firma en fazla 3 yl yararlanabilir.
Satn alnacak raporlarn gncel olmas (en fazla 2 yllk) gerekmektedir.
Tm demeler bankaclk kanalyla yaplmaldr.
Uygulamac Kurulu: GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi; destekten yararlanmak iin nce
GEMEye mracaat edilerek n onay alnmas gerekmektedir.
C- Sektrel Nitelikli Ticaret Heyeti Programlarnn Desteklenmesi:
Ama: Mstearlk tarafndan koordine edilen ve bir sektr baznda gerekletirilen sektrel nitelikli ticaret heyeti programlarna itirakte katlm giderlerinin karlanmasdr.
Yararlananlar: Trkiyede snai ve/veya ticari faaliyette bulunan irketler, yazlm irketleri ve
SDler.
Salanan Destek ve Limitler: En fazla iki kii olmak ve program bana 10.000 ABD Dolarn
gememek kaydyla (ulam giderleri dahil) katlm giderlerinin irketler iin %50 ve SDler iin
%60 orannda karlanmas sz konusudur.
irketlerin yllk en fazla 5 ve SDlerin 10 adet sektrel nitelikli ticaret heyeti programna katlm
desteklenir.
Hedef pazarlara ynelik ticaret heyeti programlarna katlm halinde destek oran 10 puan artrlarak
uygulanr.
Uygulamac Kurulu: lgili hracat Birlikleri Genel Sekreterlii
- Elektronik Ticaret (e-ticaret) Sitelerine yelik Giderlerinin Desteklenmesi
Ama: rnlerin yurt dna ynelik olarak elektronik ortamda pazarlanabilmesi amacyla
Mstearlka uygun grlen ve nihai tketiciye ynelik olmayan e-ticaret sitelerine yelik
giderlerinin karlanmasdr.
Yararlananlar: Trkiyede snai ve/veya ticari faaliyette bulunan irketler, yazlm irketleri ve SDler
122
Salanan Destek, Limitler ve Sreler: Mstearlka uygun grlen ve nihai tketiciye ynelik olmayan e-ticaret sitelerine yelik giderleri, irketler iin %50, SDler iin %60 orannda ve
yllk en fazla 20.000 ABD Dolarna kadar desteklenir.
Firmalar destekten en fazla yl sresince yararlanr. Destek sresinin balangc olarak; ilk
destek demesine esas tekil eden fatura, banka dekontu, ek vb. deme belgesinin tarihi esas alnr.
Uygulamac Kurulu: GEME-hracat Gelitirme Etd Merkezi; destekten yararlanmak iin nce
GEMEye mracaat edilerek n onay alnmas gerekmektedir.
5. ETM YARDIMI
Ama: KOB ve SDlerin uluslararas ticarete ynelmeleri iin elemanlarnn uluslararas
pazarlama ve ihracat ilemleri ile ihracatta pazar bulma konusundaki niteliklerinin arttrlmas ve
Dnya pazarlarna almalarn salamak iin d ticaret konulu yurtii ve yurd eitim
faaliyetlerine ilikin harcamalarnn desteklenmesidir.
Kimler Yararlanabilir: KOB, SD ve SDlerin orta bulunan irketler
Eitim Konular
1. D Ticaret, Gmrk ve Kambiyo Mevzuat,
2. hracat iin pazar ve mteri bulma, pazar analizi, pazar aratrmas, alcyla mzakere ve
yazma teknikleri ve fiyat verme,
3. hracata ulusal ve uluslararas finansman salama teknikleri,
4. Rekabet hukuku ve koullar ile Avrupa Birlii ve Dnya Ticaret rgt mevzuat, uluslararas
pazarlama teknikleri,
5. Moda - Marka tasarm ve benzeri alanlar.
Salanan Destek
Yurtd Eitimde Desteklenecek Tutar
Eitim program bana 7500 ABD Dolarn amamak ve sresi ay gememek zere yurtd
eitim harcamalarnn;
KOBler iin % 50,
SDler iin % 75,
Yurtii Eitimde Desteklenecek Tutar
Eitim program bana KOBler iin 5000, SDler iin 15 000 ABD Dolarn amamak ve sresi
ay gememek zere yurtii eitim harcamalarnn;
KOBler iin % 50,
SDler iin % 75,
Yurtii programlar iin 3, yurtd programlar iin 3 olmak zere 6 eitim program
desteklenmektedir.
Eitim program balamadan firmalarn 20, SDlerin ise 5 gn nce bavurmas
gerekmektedir.
Uygulamac Kurulu: GEME - hracat Gelitirme Etd Merkezi
123
6. YURTDIINDA OFS-MAAZA AMA, LETME VE MARKA TANITIM

FAALYETLERNN DESTEKLENMES
Ama: Trkiyede snai ve/veya ticari faaliyette bulunan irketlerin ve SDlerin yurtd pazar
paylarn artrmalar ve rn tantm yapmak iin yurtdnda irket kurma, depo-maaza ama ve
iletmelerinden doacak giderlerin karlanmasdr.
Kimler Yararlanabilir: Trkiyede snai ve/veya ticari faaliyette bulunan veya yazlm
sektrnde itigal eden irketler, SDTleri ve SDler.
Salanan Destekler:
Maazalarn Desteklenmesi,
Ofis ve Showroomlarn Desteklenmesi,
Depolarn Desteklenmesi,
Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi,
Yurtd Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi.
Maazalar
Snai/ticari veya yazlm
ti ile DTSler*
Demirba ve dekorasyon giderleri

% 50
azami 40.000 $
% 50
Kira giderleri
% 50
azami 80.000 $
Ticari irketler*
% 50
azami 30.000 $
% 50
azami 60.000 $
SDler*
% 60
azami 60.000 $
% 60
azami 120.000 $

% 50
azami 25.000 $
Kira giderleri
% 50
azami 50.000 $
Ticari irketler *
% 50
azami 20.000 $
% 50
azami 40.000 $
SDler *
% 60
azami 30.000 $
% 60
azami 60.000 $
Kira giderleri
% 50
azami 25.000 $
% 50
azami 50.000 $
Ticari irketler *
% 50
azami 20.000 $
% 50
azami 40.000 $
SDler *
% 60
azami 30.000 $
% 60
azami 60.000 $
Ofis ve Showroom
ti ile DTSler *
Depolar
ti ile DTSler *
*ve/veya bu irketlerin yurt dnda faaliyet gsteren irket/ubeleri
124
Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi

Yurtd Birimi Bulunan;
a) DTS ve SDlerin rnleriyle ilgili olarak yurtdnda gerekletirecei reklam, tantm ve
pazarlama giderleri, %50 ve yllk en fazla 300.000$
b) Yurtd tescil belgesine sahip irketlerin Trk rnleriyle ilgili olarak yurtdnda
gerekletirecei reklam, tantm ve pazarlama giderleri, %50 ve yllk en fazla 150.000 $
c)Yurtd tescil belgesi bulunmayan irketlerin Trk rnleriyle ilgili olarak gerekletirecei
reklam, tantm ve pazarlama giderleri %50 ve yllk azami 75.000$
Yurtd Birimi Bulunmayan;
Yurtii ve tantm yapaca lkede marka tescil belgesine sahip DTS, SD ve irketlerin
rnleriyle ilgili olarak yurtdnda gerekletirecei reklam, tantm ve pazarlama giderleri %50
orannda ve yllk en fazla 50.000 $ desteklenir.
Yurtd Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi
DTS, SD ve irketlerin yurtii marka tescil belgesine sahip olduklar markalarnn yurtdnda
tescili ve korunmasna ilikin giderleri %50 orannda yllk en fazla 20.000 $ desteklenir.
Destek Sresi ve Limitler:
Kira ve/veya hizmet giderleri desteinden en fazla 3 yl sresince
Demirba ve dekorasyon harcamalar bir kereye mahsus
lk destek demesine esas tekil eden reklam, tantm ve pazarlama faaliyetine ilikin
giderler fatura tarihinden itibaren en fazla 3 yl sresince
lk destek demesine esas tekil eden marka tescili ve korumasna ilikin giderler fatura
tarihinden itibaren en fazla 3 yl sresince
irketler en fazla 7, DTS ve SDler en fazla 15 adet yurtd birimi iin yararlandrlr.
Uygulamac Kurulular: hracat Birlikleri ve D Ticaret Mstearl
7. EVRE MALYETLERNN DESTEKLENMES
Ama: evre, kalite ve insan salna ynelik teknik mevzuata uyum salanabilmesini teminen
alnacak kalite, evre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve gvenliini gsterir iaretlere ilikin
harcamalarn desteklenmesi.
Kimler Yararlanabilir: Ticari ve snai faaliyette bulunan veya yazlm sektrnde itigal eden
irketler.
Destek Kapsam: ISO 9000 serisi, ISO 14000 serisi, CE iareti gibi Uluslararas nitelikteki, dier
kalite, evre ve i gvenlii belgelerini kapsamaktadr.
Destek art: Harcamalarn belgelendirilmi olmas ve Trk Standartlar Enstits veya
Akredite edilmi kurululardan alnmasdr.
Bavuru Sresi: Belgeyi aldktan sonra 6 aydr.
125
Salanan Destek: Sz konusu belgelerin alnmas iin yaplm harcamalarn en fazla % 50si ve
50.000 dolara kadar.
8. STHDAM YARDIMI
Ama: SD statsn haiz irketlerin mnhasran d ticarete ilikin ilemlerini yrtmek zere,
konusunda tecrbeli ve yksek renimli ynetici ve eleman istihdamnn salanmasdr.
Kimler Yararlanabilir: SD statsn haiz irketler
Desteklenen Harcamalar: Bir SDye istihdam edecei en fazla bir ynetici ile iki elemann
cretleri iin ve bir defa destek salanmasdr.
Salanan Destek: SDlerin ilk defa istihdam edecekleri, konusunda tecrbeli ve yksek
renimli;
Yneticinin toplam azami 18.000 ABD Dolar karl Trk Lirasn amamak zere yllk
brt maalarnn % 75i
Elemanlarn toplam azami 9.000 ABD Dolar karl Trk Lirasn amamak zere yllk
brt maalarnn % 75i
Uygulamac Kurulu: D Ticaret Mstearl (hracat Genel Mdrl)
9. Trk rnlerinin Yurtdnda Markalamas ve Trk Mal majnn Yerletirilmesi ve
Turquality majnn Yerletirilmesine Ynelik Faaliyetlerin Desteklenmesi
Ama: Yurtd pazarlarda Trk rnlerinin markalamas amacyla gerekletirilecek faaliyetlere
ilikin giderler ile hracat Birliklerinin TURQUALITY Program kapsamnda firmalara yurt
iinde ve yurt dnda markalama srecinde verecei desteklerin karlanmas.
Kimler Yararlanabilir: hracat Birlikleri, retici Dernekleri, retici Birlikleri, Trkiye de ticari
ve/veya snai faaliyette bulunan irketler, D Ticaret Sermaye irketleri ve SDler.
Destek Bavurusu: Firmalar/kurumlar markalama faaliyetlerini ieren bir proje ile dorudan
D Ticaret Mstearlna mracaat edeceklerdir.
TURQUALITY destek program kapsamna alnacak firmalarn belirlenmesinde Turquality
Komitesi yetkilidir.
Salanan Destekler: hracat Birliklerinin, retici Dernekleri ve retici Birliklerinin, irketlerin
(marka ve TURQUALITY destek programlar kapsamnda) rnlerin yurtd ve yurtii pazarlarda
markalamas amacyla gerekletirilecek (grsel ve yazl tantm, show, defile, lke imaj
kampanyas, pazar aratrmas, sponsorluk, marka-promosyon ajans, showroomdaki rn tantm,
zincir marketlerin raflarna girebilmek iin bir defaya mahsus denen listeleme bedeli, periyodik
maaza dergilerinde yer alma, stratejik danmanlk giderleri, yurtd birimlere ynelik kira,
demirba, hizmet harcamalar ile anlan birimlerin kiralanmasna ynelik hukuki danmanlk
giderleri vb) faaliyetlerine ilikin harcamalarna destek salanmaktadr.
126
Tebli kapsamnda drt tr destek ngrlmtr.

hracat birlikleri, retici dernekleri/birliklerinin,
Marka destek program kapsamna alnan irketlerin,
TURQUALITY destek program kapsamna alnan irketlerin,
TURQUALITY Programnn Desteklenmesi.
hracat birlikleri, retici dernekleri/birliklerinin desteklenmesi:
Birliklerin, itigal sahasna giren rnlerinin yurtd pazarlarda markalamas amacyla

gerekletirecekleri faaliyetlerine ilikin harcamalar, %80 orannda ve yllk en fazla
250.000 ABD Dolar,
retici Dernekleri ve retici Birliklerinin, rnlerinin yurtd pazarlarda markalamas

amacyla gerekletirecekleri tantm, reklam ve pazarlama faaliyetlerine ilikin
harcamalar, %50 orannda ve yllk en fazla 100.000 ABD Dolar, desteklenir.
"TURQUALITY Programnn Desteklenmesi"; Birliklerin TURQUALITY

Programnn yrtlmesi konusunda ki denetim, danmanlk giderleri, eitim, seminer,
rehberlik, faaliyetleri (PR), pazar istihbarat, TURQUALITY Programn
kurumsallatrlmas ve TURQUALITY Sekretaryasna ynelik giderleri gibi hususlar
yllk en fazla 35 milyon ABD Dolar ve %100 orannda desteklenir.
irketlerin:
Marka destek program kapsamnda;
Markalarnn tescili ve korunmas, %50 orannda ve yllk en fazla 50.000 $,
Tantm, reklam ve pazarlama faaliyetlerine %50 orannda ve yllk en fazla 300.000 $,
Yurtd birimlere ilikin kira, demirba, hizmet harcamalar ile anlan birimlerin kiralanmasna
ynelik hukuki danmanlk giderleri, %50 orannda ve yllk en fazla 300.000$; alacak
maazalarn konsept mimari almalar ve dekorasyon giderleri %50 orannda ve yllk en fazla
200.000$,
Reyon/gondol/sat alanlarna (floor display) ilikin kira, komisyon, hizmet harcamalar, %50
orannda ve yllk en fazla 200.000 $,
Atklar ve/veya aacaklar showroomlar ve/veya farkl markalarn satld showroomlarda
yeralan rnlerine ilikin deyecekleri dekorasyon, kira ve/veya komisyon harcamalar, %50
orannda ve yllk en fazla 200.000 $,
Belgelendirme kurulularndan alaca evre ve kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve
gvenliini gsterir iaretlere ilikin harcamalar, %50 orannda ve yllk en fazla 50.000 $,
Franchising sistemi ile yurt dnda alacak ve faaliyete geirilecek yllk en fazla 10 maazaya
ilikin dekorasyon harcamalar, maaza bana %50 orannda ve en fazla 50.000 $,
Modelizm (kalp ebat setleri), moda ve trendler ile rn ve ambalaj tasarm konularnda satn
alacaklar danmanlk giderleri, %50 orannda ve yllk en fazla 100.000 $.
127
TURQUALITY destek program kapsamnda;

Patent, faydal model ve endstriyel tasarm tesciline ilikin harcamalar ile TURQUALITY
Sertifikasn haiz markalarnn yurtdnda tescili ve korunmasna ilikin giderleri,
evre ve kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve gvenliini gsterir iaretlere ilikin
sertifikasyon giderleri,
TURQUALITY Sertifikasn haiz markal rnleriyle ilgili olarak istihdam edilen
moda/endstriyel rn tasarmcs giderleri,
Reklam, tantm, basn-halkla ilikiler, sponsorluk, web sitesi tasarm, pazar aratrmas, zincir
marketlerin raflarna girebilmek iin bir defaya mahsus denen listeleme bedeli, periyodik
maaza dergilerinde yer alma, dorudan pazarlama (direct mailing) gibi alternatif pazarlama
faaliyetleri ile ar merkezi (call center) hizmeti satn alnmasna ynelik giderleri,
Yurtd maazalara ilikin uygun mahal aratrmasna ynelik danmanlk, konsept mimari
almalar, dekorasyon, demirba, kira harcamalar ile maazann kiralanmasyla ilgili hukuki
danmanlk ve belediye giderleri,
Ofis, depo, showroom, sat sonras servis vb. yurtd birimlerine ilikin kira, dekorasyon,
demirba, komisyon giderleri ile farkl markalarn satld showroom/byk maaza
(department store), hipermarketlerde kiraladklar reyon/showroom/gondol/sat alanlarna
(floor display) ilikin kira, dekorasyon, hizmet ve/veya komisyon harcamalar,
franchising sistemi ile yurt dnda alacak ve faaliyete geirilecek maazalara ilikin
dekorasyon giderleri,
Kurumsal kimlik oluturulmas, stratejik irket yaplandrlmas, kalite kontrol sistemi
oluturulmas, numune tesis yaplandrlmas, moda ve trendler, rn ve ambalaj tasarm,
modelizm (kalp ebat setleri) satn alma ve tedarik, stratejik pazarlama, perakende operasyonlar,
irket kuruluu, maaza almas ve iletilmesi, uluslararas ihracat ve hukuk, maliyet
muhasebesi, risk ynetimi, mteri ilikileri ynetimi (CRM), bilgi-ilem gibi uluslararas
pazarlarda rekabet avantajn artrc dier her trl i ynetimi kapsamnda satn alacaklar
danmanlk giderleri, % 50 orannda desteklenir.
Turquality Nedir? Katma deer sahibi rnleri i ve d rekabetten ayrtrarak, dnya markas
olma yolunda maddi ve ynetsel katk salayan bir destek program olma zellii tamaktadr.
Turquality ile rnn tasarmndan maaza rafndaki satna kadar tm srelerde zenli ve
sistematik kalite yntemini belgeleyen garantr bir st kimliin oluturulmas amalanmaktadr.
TURQUALITY Program : TURQUALITYnin lkemizin rekabet avantajn elinde
bulundurduu markalama potansiyeli olan rn gruplarnn retiminden pazarlamasna,
satndan sat sonras verilen hizmetlere kadar btn sreleri kapsayan bir destek sistemi haline
getirilmesi ve bylece Program kapsamndaki irket markalarnn konumlandrlmas,
konumlarnn glendirilmesi ve bu markalarn uluslararas pazarlara klarnn hzlandrlmas
ile uluslararas pazarlarda Trk mal imajnn oluturulmas ve yerletirilmesini amalayan
program ifade eder.
Destek Sresi: En ok 5 yldr.
Bavuru Sresi: Teviin trne gre 6 ve 18 aylk srelerdir.
Uygulamac Kurulu: DTM, hracat Birlikleri
128
10. TARIMSAL RNLERDE HRACAT ADES YARDIMLARI

Ama: Baz tarm rnlerinin ihracatnn desteklenmesidir.
Kimler Yararlanabilir: Tarm rnleri ihracatlar
Desteklenen Tarm rnleri (*)
1. Buket yapmaya elverili veya ss amacna uygun cinsten iekler ve tomurcuklar
2. Sebzeler
3. Kurutulmu sebzeler
4. Meyvalar ve sert ekirdekli meyvalar
5. Dondurulmu meyva ve sebze ile meyva ve sebze ileme sanayiine dayal gda maddeleri
6. Bal
7. Reel, jle, marmelat,meyve veya sert kabuklu meyve preleri veya pastlar
8. Meyve sular
9. Zeytinya
10. Hazrlanm, konserve edilmi balklar
11. Kmes hayvanlarnn etleri
12. Yumurta
13. Kmes hayvanlar etinden, sakatatndan yaplm sosisler ve benzeri rnler ile kmes
hayvanlar etinden hazrlanm veya konserve edilmi rnler
14. ikolata ve kakao ieren gda mstahzarlar
15. Biskviler, gofretler
16. Makarnalar
Salanan Destek: hra edilen rnlerin ihracat miktar ve deerleri gznne alnarak hesaplanan
tutarlarn, ihracatlarn kamu kurulularna yapm olduklar vergi, SSK primi, haberleme ve
enerji giderleri demelerden mahsup edilmesidir.
(*) Yalnzca GTP numaralar ile tanmlanan rn eitleri iin geerlidir.
KAYNAKLAR
hracata Ynelik Finansman Aralar: Trkiyede Mevcut Uygulamalar, 2001, Ankara, GEME,
Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33,
e-mail: igeme@igeme.gov.tr, internet: http://www.igeme.gov.tr
Kk ve Orta Boy letmelerin (KOB) hracatta rgtlenmelerine Bir Model : Sektrel D
Ticaret irketleri, 1997, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara,
129
52.
Dahilde leme Rejimi Nedir? Nasl Uygulanr? hracatya, hracat Yapaca

rnn Girdisini Yurtdndan Temininde Salanan Avantajlar Nelerdir?
hracatlarmza, ihra mamullerinde kullanlmak kaydyla dnya piyasa fiyatlarndan hammadde
temini amalanmaktadr. Serbest dolamda olmayan eyann retimde kullanlmak amacyla
getirilmesi, ilem grm eya olarak yeniden ihra edilmesini dzenler.
Dahilde ileme amacyla getirilen eyann vergileri teminat altna alnmakla ve ticaret
politikas nlemlerine tabi tutulmamaktadr.
lem grm eyann Trkiye Gmrk Blgesinden karlmasndan sonra teminat olarak
alnan vergiler iade edilmektedir.
Dahilde leme Rejimi kapsamnda gmrk muafiyetli ithalatn yan sra vergi, resim ve har
istisnas da uygulanmaktadr.
Dahilde leme Rejiminden yararlanmak isteyen elektronik imza sertifikas sahibi

kullanclar, Trkiye Gmrk Blgesinde (serbest blgeler hari) yerleik imalat-ihracat
veya ihracatlar adna, Dahilde leme Rejimine ilikin ilemleri bilgisayar veri ileme
teknii yoluyla gerekletirebilmek iin web sayfas vastasyla elektronik ortamda D
Ticaret Mstearlna mracaat etmeleri gerekmektedir.
Dahilde ileme izinlerinin sresi en fazla 12 aydr.
Dahilde ilenen rnler, izin hak sahipleri tarafndan ihra edilebilecei gibi izin almadan
baka bir ihracat eliyle de yaplabilmektedir.
Dahilde ileme kapsamndaki eya temsilci aracl ile ithal edilebilebilmektedir.
hracatn Avrupa Topluluuna, serbest ticaret anlamas imzalam veya Pan-Avrupa Mene
Kmlasyonuna taraf lkelere yaplmas halinde telafi edici vergi tahsil edilmektedir.
lenmi rnn retiminde dahilde ileme rejimine gre ithal edilmi nc lke meneli
ithal rnlerinin kullanlm olmas halinde telafi edici vergi tahsil edilmeden bu lkelere
ihracat yaplamamaktadr.
Dahilde ileme kaydyla ithal edilen ve sresi ierisinde ihrac gereklemeyen eyann
vergileri alnmakta ve vergilerinin iki kat para cezas tahsil edilmektedir.
KAYNAKLAR
Faks: 312 425 71 76, e-mail: igeme@igeme.gov.tr, Internet: http://www.igeme.gov.tr
130
53.
Yurtiinde hracat Saylabilecek Satlar Var Mdr?

hracat Saylan Sat ve Teslimler erevesinde firmalar; vergi, resim ve har istisnasndan
yararlandrlr ve ithalatta gmrk muafiyetinden yararlandrlmaktadr. Bu kapsamdaki faaliyetler
iin firmalarn Tebli hkmleri erevesinde DTM hracat Genel Mdrlden Dahilde leme
zin Belgesi (DB) almalar gerekmektedir.
hracat saylan sat ve teslimlerin bazlar; Baz makina ve tehizatlar, savunma sanayi
projelerini stlenmi firmalarn satlar, ambalaj malzemesi sat teslimleri, kamu kurum ve
kurulularnca uluslararas ihaleye alan yatrm mal ve snai mamullerin teslimi, yatrm tevik
belgesi kapsamndaki mallarn teslimleri oluturmaktadr.
hracat saylan sat ve teslimler erevesinde firmalar; belge kapsamnda yaplan ilemler ve
kullanlan kredilerle ilgili vergi, resim ve har istisnasndan ve belge kapsamnda yaplan ithalatta
ise; gmrk muafiyetinden yararlandrlr.
Szkonusu Teblide belirtilen ihracat saylan sat ve teslimler erevesinde gmrk muafiyetli
ithalattan yararlanmak isteyen firmalarn D Ticaret Mstearlna mracaat ederek belge
almalar zorunludur. Bu ekilde dzenlenen belgelerle i piyasada sat ihracat saylan makina,
tehizat ve ara malnn retimi iin gerekli hammadde, yardmc madde ve ambalaj malzemelerinin
gmrk vergilerinden muaf olarak (KDV) ithali mmkndr.
KAYNAKLAR
hracat Mevzuat, 2006, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara,
Internet: http://www.igeme.gov.tr
T.C. Babakanlk, D Ticaret Mstearl, Ankara-Eskiehir Karayolu, nn Bulvar, Emek
Mevkii Ankara Tel: (312) 2128800 (24 hat) Fax: (312) 2121622 e-mail: www@foreigntrade.gov.tr
Internet: http://www.foreigntrade.gov.tr,
131
54.
Katma Deer Vergisinde hracat stisnas Uygulamas Nasl Yaplmaktadr?

3065 Sayl Katma Deer Vergisi (KDV) Kanununun 11 inci maddesinde ihracat teslimleri ve bu
teslimlere ilikin hizmetler ile yurtdndaki mteriler iin yaplan hizmetler KDVden istisna
edilmitir.
Bununla birlikte ihra edilen mal ve hizmetin meydana getirilmesi ile ilgili her trl mal ve hizmet
almlar nedeniyle yklenilen vergilerin indirilememesi halinde indirilemeyen verginin
mkelleflere iade edilecei hususu da ayn Kanunun 32 nci maddesinde belirlenmitir.
Katma Deer Vergisi Kanununda yer alan ihracat istisnasn mal ve hizmet ihrac olarak iki
blmde incelemek gerekmektedir.
1.Mal hrac
a)
Dorudan hracat; hracatlar btn mal ve hizmet almlarnda KDV deyecekler, ihra
mallar iin KDV hesaplamayacaklardr. denen KDVden indirimle giderilmeyen ksm
ise iade olarak talep edeceklerdir.
b)
Tecil-Terkin Uygulamas; hracatlarn ihra ettii mallar KDV demeden almalarn

ifade etmektedir. hracat istisnas ihracatda deil ihracatya mal teslim eden mkellefler
zerinde uygulamaktadr.
2.Hizmet hrac;
Hizmet ihracatndan KDV istisnas uygulanabilmesi iin aadaki 4 artn birlikte gereklemi
olmas zorunludur.
1.
2.
3.
4.
Hizmet Trkiyede yurtdndaki bir mteri iin yaplm olmaldr.

Fatura veya benzeri nitelikteki belge yurtdndaki mteri adna dzenlenmelidir.
Hizmet Bedeli, dviz olarak Trkiyeye getirilmelidir.
Hizmetten yurtdnda yararlanlmaldr.
KAYNAKLAR
Maliye Bakanl Gelirler Genel Mdrl, Ulus, Ankara
Tel: 312- 415 29 00 Faks: 312- 415 28 21,
e-mail: gelirler@gelirler.gov.tr/, Internet: http://www.gelirler.gov.tr
132
BLM X
FNANSMAN VE DEME
55.
Mal Mukabili deme Nedir? zellikleri Nelerdir?

hra edilen maln bedelinin, bu maln ithalat tarafndan teslim alnmasndan sonra denmesi
eklinde yaplan bir deme trdr.
thalatnn gelen mal devralmasyla bu maln mlkiyeti deil, ancak zilyedlii kendisine geer.
Mallarn mlkiyetinin devri ise ancak bu mallarn devir ve teslimine ilikin belgelerin ithalatya
teslim edilmesi ile mmkndr.
Mal Mukabili demenin zellikleri:
Taraflar birbirlerini iyi tanrlar ve karlkl gvenleri vardr.
hracat iin en riskli deme eklidir. nk mal bedelinin denmesi ile ilgili hibir
gvence yoktur. Bir baka ifade ile ihracat gnderdii maln parasn alamama ya da
kesintiyle alma gibi risklerle kar karya kalabilir.
thalat iin ideal bir deme yntemidir.
Alc ve satcnn uzun zamanlardan beri birbirleriyle i yaptklar ve birbirlerine tam gven
duyduklar durumlarda uygulanabilen bir yntemdir.
Belirli bir deme tarihi tamamas ynnden esnek bir uygulamadr.
KAYNAKLAR
hracatta deme ekilleri, 2006, Ankara, GEME, Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara,
BLM X FNANSMAN VE DEME
134
56.
Vesaik Mukabili deme Nedir? zellikleri Nelerdir?

Bir maln ihra lkesinden yola karlm olduunu gsteren belgesinin ihracat bedelini deyerek
bankadan alnmas yoluyla yaplan deme eklidir. Bir baka ifade ile bankann, ihra bedelini
tahsil ettikten ya da gelecekte bir tarihte tahsil edilmek zere vadeli bir polie dzenlendikten
sonra mallarn ekilmesini salayacak belgeleri (vesaikleri) ithalatya teslim ettii deme
trdr.
Uluslararas ticarette yaygn olarak kullanlan bir deme aracdr.
Vesaik Mukabili deme leminin zellikleri
hracat iin risk tayan bir deme eklidir.
Vesaik mukabili demede ithal konusu maln lkeye gelmi olmas art deildir.
Bu tr demede ihracat sevk ettii mallar karl bu mallarn sevk edildiini gsteren
belgeler (vesaik) karlnda bir kredi kullanmaktadr.
Gerek ithalatnn lkesindeki bankann ve gerekse ihracatnn lkesindeki bankann hibir

deme taahhd bulunmamaktadr.
Vesaik Mukabili deme ynteminde bankalarn aval veya garanti vermemilerse sat
ileminin aksamadan gelimesini garanti edecek herhangi bir ykmllkleri sz konusu
deildir.
Bankalar, sadece ihracatnn kendilerine verdii vesaikin ithalatnn lkesindeki

muhabirlerine gnderilmesini ve tahsil emrindeki direktifler uyarnca alcya teslimi
sorumluluunu tamaktadr.
Uluslararas ticarette vesaik mukabili yannda, "mal mukabili demeler" de

yaplabilmektedir. Bu uygulama da ise, ihracat, herhangi bir deme yaplmadan veya bir
polie tanzim etmeden, mallar ithalatya gnderir.
Mal bedeli szlemede belirlenen ilerdeki bir tarihte veya mallar satldktan sonra
denmektedir. Aka grld gibi, byle bir uygulama ihracat iin olduka risklidir.
Vesaik mukabili deme eklinde kullanlan belgelerden biri konimentodur. Konimento

ithalatnn bankas adna kesilmektedir. Bir baka ifade ile konimentoda gnderilen
(consignee) blmnde ithalatnn bankasnn isim, unvan ve adresi yazlr. Bildirim
yaplacak kii (notify) blmnde ise alc firmann isim, unvan ve adresi yazlr.
thalatnn bankas (tahsil bankas) mal bedelini tahsil edince konimentoyu ithalatya ciro
eder. thalat, bankann kendisine konimentoyu ciro etmesi zerine mallarn alcs sfatn
kazanmaktadr.
135
Vesaik mukabili demenin birinci tr grldnde demeli polie (sight bill of

exchange), sevk belgeleri ithalatya ancak demeyi yapt takdirde teslim edilir. Vesaik
mukabili demenin ikinci tr "ticari kabul" (commercial acceptance) olup, belgeler alcya,
adna ekilen poliedeki bedeli deyecei dair "kabul" alndktan sonra teslim edilir.
hracatnn bankas kabul edilmi polieyi saklar ve sresi geldiinde tahsil eder.
Kabul edilmi bir polie gvenli midir? Kabul edilmi polie "bir borcun hukuki delili"
saylr. En azndan alc, senetlerini demeyen birisi olarak ilan edilecek ve uluslararas
piyasada ciddi bir itibar kayb olacaktr. Fakat, satclar, dememe riskine kar genellikle
ibraz bankasnn veya birinci snf bir dier bankann "aval" veya "garanti" vermesini
istemelidir.
Kabul edilmi polienin ihracatya bir finansman imkan salama zellii de vardr.
hracat bu polieyi bankasna cari faiz haddinden "iskonto" ettirebilir.
Vesaik mukabili deme ihracat iin mal mukabili demeye gre daha gvenli bir deme
yntemi iken akreditifle karlatrldnda daha az gven verici olduu grlmektedir.
KAYNAKLAR
136
57.
Akreditif Nedir? zellikleri Nelerdir? Nasl Kullanlr? Akreditif deme

Garantisini Ne ekilde Salar?
hra edilen maln bedelinin denmesi konusunda belirli koullarn yerine getirilmesinden sonra
demenin yaplacana ilikin bir eit teminattr.
artl bir deme taahhd olarak tanmlanabilir. thalat (amir) bankasndan (amir banka) ihracat
(lehdar) lehine bir akreditif amasn ve ihracatnn lkesindeki bir muhabir banka araclyla
haberdar edilmesini istemektedir. hracat gerekli belgeleri doru, eksiksiz, kurallara uygun ve
kredinin geerlilik sresinde bankasna sunmas durumunda deme yaplmaktadr.
Akreditif leminin zellikleri:
Uluslararas ticarette en sk kullanlan deme eklidir.
Akreditif hem ihracaty, hem de ithalaty koruyan bir ilemdir.
Akreditif, ithalatnn verdii talimat dorultusunda, ithalatnn alt bankann belirli

bir meblaa kadar ve belirli bir vade iin istenilen koullarn yerine getirilmesi ve ihracat
tarafndan ihra edilen mallarn ihracna ilikin belgelerin ibraz karlnda ihracatya
deme yaplacan taahht etmesidir.
thalat firma, kendi bankasna verdii emirle ithal edecei maln karln ihracat
firmann bankasna, mal ihra edildii takdirde demeyi taahht ettiini bir kredi mektubu
ile bildirir. Bu kredi mektubu akreditiftir.
Dier deme yntemlerine gre daha pahal olmasna ramen, en gvenilir olandr. Hem
satcya hem de alcya eitli faydalar vardr.
Akreditife bankalar ve belgeler zerinden ilem yaparlar. nk akreditif ilemleri mallarla

ilgili olmayp yaplacak hizmet ve ilemlerle ilgilidir.
Akreditifler dayandrldklar sat veya dier szlemelerden ayr ilemlerdir.
Aksi bir hkm bulunmamas durumunda akreditifde belirlenen koullarn yerine

getirilmesinden itibaren bir hafta (7 gn) ierisinde deme ykmll iermektedir.
Rezerv (Discrepancy): hracatnn ibraz edecei belgeler ile akreditifde belirtilen artlarn
uyumamas durumunda bankann deme sorumluluu kabul etmemesidir. Ancak rezerv
konularnn alc tarafndan kabul edilmesi durumunda deme yaplabilmektedir.
Sz konusu deme eklinde bankalar ihra edilen mal ile ilgili hibir kontrol
yapmamaktadr. deme, ancak belgeler akreditif metnine uygunsa gereklemektedir.
137
Akreditif (Kredi Mektubu)
Kredi mektubu (L/C), bir bankann nceden belirlenmi belgelerin sunulmas zerine belli
koullar ve vadelerle, mterileri (ithalat veya bavuran) adna kullancya veya
ihracatya deme yapmasn garantileyen bir dzenlemedir.
Finansal ilem daha garantili yaplmak istenirse bir baka bankann mdahalesi ve
ihracaty kredi mektubu konusunda bilgilendirilmesi, kendi onayn eklemesi suretiyle bu
yaplabilir. Mektubu veren bankann demeyi aksatmas durumunda bu banka garanti
vermi olmaktadr.
Kredi mektubu, genelde uluslararas formda hazrlanan kesin bir belgedir. Bu mektup,
rnlerin ksa bir aklamasn, deme iin gereken bilgilerin listesini, ykleme tarihini,
artk demenin yaplamayaca son tarihi belirtmek durumundadr.
hracatnn ancak belli koullar yerine getirmesi, ardndan demeyi alabilecei garantiye
balanmtr. Kredi mektubundaki tm koullarn tamamlanmasndan sonra ihracat,
bankasna deme iin gerekli bilgileri sunabilecektir.
Kredi mektubuna gre deme elde edebilmek iin ticari fatura, ykleme konimentosu veya
rnlerin tamaya saladn gsterir bir baka belge. Bazen navlunun nceden dendiini
gsteren belge de gerekir.
Sigorta belgesi, mene ehadetnamesi, kalite, miktar, paketleme uygunluunu gsteren

mfetti belgesi, paket listesi ve benzeri belgelerin sunulmas gerekecektir.
hracat ve alc arasnda eskiye dayal bir iliki olmadka ihracatnn karlarn
korumann ve deme yaptrmann en kolay yolu, kredi mektubudur. Kredi mektubunun en
yaygn formlar aada ele alnmtr.
Geri dndrlemez belgeli kredi mektubu: Tm taraflarn onay olmakszn iptal veya
deiiklik mmkn deildir. hracat, gerekli belgeleri gsterip tm koullar da yerine
getirdiyse demesi banka tarafndan garantiye alnmtr.
Geri dndrlebilir belgeli kredi mektubu: lkine gre daha esnektir. Kar tarafa bilgi
vermeksizin iptal ve deitirme mmkndr.
Aktarlabilir kredi mektubu: Genelde ayn koullar altnda olmak zere ayn mteriye
dnk olarak eldeki fonlarn tekrarlanan ticaret ilemlerinde kullanlmasn mmkn klar.
Akreditifte deme Garantisi
Kredi mektubu, zellikle de belgeli geri dndrlemez nitelikli kredi mektubu, uluslararas
ticaret demelerinde kullanlan en gvenli metotlar arasnda deerlendirilir. Ancak, yine de
ihracat dikkatli olmaldr. Zira, yabanc ithalat, teslim edilen belgelerle teslim edilmesi
gereken belgeler arasnda uyumsuzluk olduunu ileri srerek deme ykmlln yerine
getirmekten kanabilir.
138
Yukardaki durumun engellenmesi iin, ihracat aadakileri yapmaldr.
Kredi mektubunu hazrlamadan nce, sunulmas gereken belgelerin tam ve ak bir listesini
oluturmak zere kardaki alc ile tm koullar karlkl gzden geirilmelidir,
Kredi mektubundaki her bir kelimenin karlatrlan belgelerle ilikili olmasna dikkat
edilmeli ve kelimelerle belgeler karlkl kontrol edilmeli,
Belgelerin birbiriyle uyumlu olup olamad kontrol edilmeli ve ayrca bunlarn ICC
koullaryla uygunluk iinde olmasna dikkat edilmeli.
Kar taraf kt niyet tayorsa, ihracat yarg yoluna bavurabilir ve tm kredi koullarn
karladn gsterebilir. Ancak yabanc lkedeki bir tarafa kar yasal tedbir almann zor,
zaman alc ve pahal olduu hatrlanmaldr. hracatnn bankas, iskonto edilmi bir kredi
mektubuna karlk avans olarak karlm kaynaklarn geri demesini talep edebilir.
Bu tr problemlerden kanmak zere ihracatlar yabanc alcnn gvenirliliini dikkatle

deerlendirmelidirler.
hracatlar, kredi mektubu aan bankann hatasna karlk kendilerini korumak zere kendi
lkelerindeki bir bankann bu kredi mektubuna onay vermesini isteyebilirler. Bu
salandnda onaylanan banka, tpk ilk banka gibi garanti vermi olur. Bu durumda,
ihracat ikili bir gvenceye sahip olacaktr. Banka, ancak kredi mektubu geri dndrlemez
ve serbeste kararlatrlabilir nitelikte ise kendi onayn kredi mektubuna eklemeye istekli
olacaktr.
KAYNAKLAR
T.C. Merkez Bankas, stiklal Caddesi 10 Ulus, 06100 Ankara
Tel: 312-310 3646 Faks: 312-310 74 34, e-mail: iletisimbilgi@tcmb.gov.tr,
Internet: http://www.tcmb.gov.tr/
139
58.
Pein deme Nedir? zellikleri Nelerdir?

hracat bedellerinin maln fiili ihracndan nce denmesi anlamn tamaktadr. Alcnn, sipari
edilen mallarn sevkiyatndan nce, satcya deme yapmasdr. thalat tarafndan maln teslim
alnmasndan nce, gerek bankalar yolu ile ve gerekse alcnn kendisi veya vekili ya da onun adna
hareket eden nc bir kii tarafndan satcya pein olarak denmesidir.
Pein demenin zellikleri
Pein deme genellikle birbirlerini ok iyi tanyan alc ve satc arasnda yaplmaktadr. Tam
anlamyla gvene dayanan bu deme ekli, ihracat asndan en elverili deme yntemi
olmasna ramen, uygulamada en az rastlanlandr. Burada btn risk alc zerindedir.
nk mallar gnderilmeden parasn demektedir.
Mallarn sevki, satc, firmadan yahut lkenin artlarndan kaynaklanan nedenlerle aksayabilir
ve gecikebilir. Bu durumda alc firma en azndan parann kendisinde beklemesi ile
kazanabilecei faiz gelirinden mahrum olmaktadr. Dier taraftan pein deme ekli, ihracat
asndan bir n finansman niteliini tamakta, bunun kayna ise alc (ithalat) olmaktadr.
Uluslararas piyasalarda genellikle satc tekeli olan mallarda ve bazen de alc bakmndan
pein deme iskontalarnn ykseklii nedeniyle bu tr demeler cazip olabilmektedir.
Pein bedellerin nc kiilere devri mmkn deildir.
Uluslararas piyasalarda youn rekabet ortam ve kstl pazar olanaklar dolaysyla pek sk
kullanlan bir deme ekli olmamakla birlikte nadiren de olsa kullanlan bir deme eklidir.
Uygulamada daha ok mal bedellerine ilikin avans olarak kullanlmaktadr.
Bu deme ekli, piyasada fazla talep gren mallarn satnda kullanlmaktadr. hracat,
mallarna youn talep olduu iin mteri bulamamak gibi bir riski yoktur.
Alc firma prefinansman ihracata konu olan rnn retiminin finansmannda kullanlmak
zere ithalatdan bedelin ksmen veya tamamen salanmasdr.
Gmrk dareleri, pein demeye istinaden ihracat yaplrken dviz alm belgesinin arkasna
gmrk beyannamesinin tarih ve numaras ile meblan kaydetmektedir.
KAYNAKLAR
140
59.
Kabul Kredili deme Nedir? zellikleri Nelerdir?
Mal bedelinin belli bir vadede denmesini taahht eden ve bu demeye bir Polienin ara olduu
deme eklidir. Bir baka ifade ile kabul kredisi satlan maln bedelinin bir polieye baland
vadede satcya dendii bir deme eklidir.
Bu kredi vesaik ile birlikte ibraz edilen polienin ithalat veya buna ilaveten ithalatnn bankas
tarafndan kabul edilmek suretiyle kullanlr.
Kabul kredili demede taraflara bankalar araclk ederler ve bunun iin komisyon alrlar. Satcnn
dzenledii polie sadece alc tarafndan kabul edilmi ise "trade acceptance" vardr. Polienin bir
banka tarafndan kabul edilmesi ngrlebilir. Bu durumda banka polieyi kabul eder veya
ithalatnn kabulne aval verebilir. Buna "bankers acceptance" denilmektedir.
Bu deme eklinde vadeli alm yapmak isteyen ithalatya kar ihracat, polieye bankann kabul
veya aval vermesiyle kendini garanti altna alm olmaktadr.
Kabul Kredili demenin eitleri:
Kabul Kredili Vesaik Mukabili
Bu deme eklinde mallarn alcya gnderilmesinden sonra bankann mal bedelini tahsil etmesi
yerine polieyi alcya kabul ettirdikten veya bu kabule kendisinin de avalini verdikten sonra
vesaiki alcya teslim edip daha sonra polie vadesinde mal bedelinin ihracatya dendii deme
eklidir.
Kabul Kredili Mal Mukabili
Mal mukabili ilemlerde ithalat nce mal eker sonra mevzuatta belirlenen srede mal bedelini
der. Bu ilemde ise deme yapmas gereken sre ierisinde polie kabul edilecek polie vadesinde
ise deme yaplacaktr. Bylece sre asndan ithalatya ikinci bir finansman kolayl
yaratlmaktadr.
Kabul Kredili Akreditif
hracatnn kuat mektubuna uygun vesaiki bankaya ibraz ettiinde mal bedelini tahsil etmeyip
banka tarafndan kabul edilmi polienin vadesinde deneceini taahht altna alan bir deme
eklidir. Burada polie vesaik ekinde ilave olarak, teyitli akreditifte teyit bankas adna, teyitsiz
akreditifte ise genellikle amir banka adna tanzim edilir. Kabul edilen bu polie ile ihracat
tarafndan kendi bankas ya da baka bir bankaya krdrlabilir.
KAYNAKLAR
141
60.
Yabanc Alcnn Gvenirlilii Nasl Deerlendirilir?

Yeni bir mteri iin ihra talebini uygulamaya koymadan nce ihracat, potansiyel alcnn
gvenirlilii ve nasl tanndn aratrmaldr. Esasen, alc yeterli dzeyde tannmlk kaydna ve
deme yapabilme gcne sahip olmaldr. Bunu salamak zere alcdan u belgeleri salamas
istenmelidir: finansal duruma dair yakn zamanl ve denetlenmi belgeler, muhasebe kaytlar (karzarar hesaplar da dahil), demeler dengesi, nceki 3 yl iin nakit ak belgesi, gelecek alt aya
ynelik finansal tahmin.
Yabanc alclar bu belgeleri salamaya hazr olmaldrlar, zira ayn miktar paray bankalarndan
bor almak isteseler benzer belgeleri gstermeleri gerekecektir. Belgelerin gerekliliinin ve
muhasebecilerin gvenirliliinin aratrlmas nemlidir. Bazen sahte belgeler sunulabilmektedir.
hracat, ayrca bankasndan alcnn bankas veya dier arac yerel banka ile iliki kurup firma
hakknda bilgileri ilgili finansal ve pazar bilgilerini almasn isteyebilir. Baz bankalar bunu zel
aratrma kurumlarna havale ederler. Bu kurumlar dnyann her yerinden firmalar hakknda
finansal ve pazar hakknda bilgileri salarlar. Dun&Bradstreet, Extel and Reuters, gibi firmalar bu
trdendir.
Yukarda sz edilen bilgi ve grler ihracatnn, yabanc alclarn gvenirlilii konusunda emin
olmasna yardm eder ancak onlarn ykmllklerini yerine getireceklerini garanti etmez.
hracat alcnn bankasndan deme garantisine dnk bir provizyon isteyerek bankay srece
dahil etmeyi deneyebilir. Alcnn bankas byle bir garantiyi verdiinde elbette bu, ihracatnn
ykmllklerini yerine getirmesi artna bal olacaktr. rnein, ihracat ancak szlemedeki
koullar tamamlandnda alcnn bankasnca deme yaplacandan emin olacaktr.
KAYNAKLAR
International Trade Centre UNCTAD/WTO, Palais des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland.
Tel: (41-22) 730 01 11, Fax: (41-22) 733 44 39, e-mail: itcreg@intracen.org,
Internet: http://www.intracen.org
142
61.
Kredilendirilmi hracat Alacaklar Zamanndan nce Nasl Nakite

Dntrlebilir?
Yabanc alcya kredi tannmas ihracatnn rekabet gc asndan yararldr, ancak likidite
asndan negatif etki yapar. hracatlar, alan sermayenin ksa srede girmesini salayacak bir
dzenleme yapamadklar takdirde retim sreleri bozulabilir. hracatnn kredi tanyabilecei ve
yine de bir likidite d ile karlamayaca baz metotlar aada aklanmtr.
Alacaklarn skontosu
Kambiyo senedi, fatura veya akreditif trnde olabilecek alacaklar iin ihracat alacaklarnn
iskonto edilmesi mmkndr. Faiz ve cretler ktktan sonra alacak deerinde para banka
tarafndan hemen ihracatya denir. Benzer bir uygulama baka bir taahht altna girmeden veya
tersine gerekletirilebilir (note: right of recourse). Burada, abukluk sz konusudur ve
ihracatlara alacaklarn iskonto etmeleri ve ne zaman bunu yapabilecekleri noktasnda esneklik
salar. lemler basittir ve ihracat bankaya zel legal dkmanlar ve garanti sunmak zerinde
deildir.
Faktoring
Alacaklarla ilgili hesaplarn iskonto ile gnlk haftalk veya aylk bazda bir faktoring brosuna
satlmas ilemine faktoring denir. Bu sat genelde bir bankaya yaplmaktadr. Benzer faktoring
brolar mterilerinin ticari borlarn satn almakta ve onlar kendi adlarna toplamaktadr.
Forfaiting
hracat, ithalatya iletilen rnler iin deme hakkn devreder ve bunun karlnda forfaiting
yapan kurulutan hemen nakit salar. Alacaklar, ihracatnn salad kambiyo senetleri veya
ithalatnn salad taahht ieren katlar olabilir. rnler teslim edildikten ve bylece szleme
tamamlandktan sonra ihracat bu alacaklar bir forfaiting kuruluuna satar ve bu kurulu tm
riskleri stlenmi olur, bu arada cretlerini kestikten sonra ihracatya nakit deme yapar. Sermaye
rnlerinin yannda dier rnlerin de tm ihracatnda orta uzun vade kredi ihtiyac bu yolla
finanse edebilir.
Forfaiting, ihracatya finansman salamann bir yoludur. Bir kurulu yabanc mteriden kambiyo
senedi kabul eder. skonto ile bunu satn alr ve zaman gelince mteriden demeyi talep eder.
KAYNAKLAR
143
62.
Eximbank hracat Kredi Sigortas Nedir, Nasl Faydalanlabilir Ve

Salad Yararlar Nelerdir?
hracat kredi Sigortas; ihracatlarn mal ve hizmet ihracndan doan alacaklarn, ticari ve politik
risklere karlk teminat altna alan bir sigorta trdr. Vadeli ihracatlarn sigorta kapsamna
aldran ihracatlar, sigorta poliesinden doan alacaklarn ticari bankalara temlik sureti ile daha
kolay ve ucuz finansman salamaktadr. Eximbank tarafndan Uygulanan hracat Kredi Sigortas
iki eittir.
Ksa Vadeli ihracat Kredi Sigortas
Ksa Vadeli ihracat Kredi Sigortas program erevesinde, bir yl iinde yaplacak, 360 gne kadar
vadeli gayrikabili rcu akreditif vesaik ve mal mukabili deme koullar ile yaplan tm sevkiyatlar
kapsanmaktadr. Bir yl iinde yaplan tm ihracatn sigortalanmas ile, risk dalm salanmakta
ve prim oranlar asgari dzeyde tutulmaktadr. Program kapsamnda 170den fazla lkeye ynelik
sevkiyat, sigorta teminat altna alnabilmektedir. Tazminat oran doacak zararn % 90dr.
Spesifik hracat Kredi Sigortas
hracatlarn tek bir sat szlemesine bal olarak be yla kadar vadeli deme kouluyla
yapacaklar sermaye mal ihracndan doan alacaklarn ticari ve politik risklere kar teminat altna
alan Spesifik hracat Kredi Sigortas ile bu gvencenin yan sra ihracatlarn ticari bankalardan
finansman teminine de olanak salamaktadr. Spesifik hracat Kredi Sigortas kapsamnda
sigortalanacak 2 yl ve daha uzun vadeli ihracat ilemlerinde szleme bedelinin en az % 15inin
maln teslimine kadar ihracatya denmi olmas gerekmektedir. Prim oran, alcnn trne,
alcnn bulunduu lkenin risk derecesine, maln teslim sresi ve deme vadesine gre belirlenir.
Doacak zarar, szleme bedelinin % 85'inin azami % 90'na kadar tazmin edilmektedir.
hracat Kredi Sigortas Programna Mracaat
Firma, Teklifname ve ekleri ile birlikte Trk Eximbanka mracaat eder. Bavuru sahibinin
Teklifnamede verdii bilgiler dzenlenecek olan polieye esas tekil etmektedir. Teklifname ve
ekleri Trk Eximbank yetkililerince incelenerek dzenlenecek olan polieye ilikin zel artlar
saptanr. Sz konusu zel artlar ieren Kabul Formu iki nsha halinde dzenlenerek, lke artlar
ve Prim Oranlar Listesi ile birlikte ihracatya gnderilir. Firmann Kabul Formunu imzalayarak
bir nshasn gndermesi halinde sigorta szlemesi yrrle girer.
KAYNAKLAR
Trk Eximbank, Millimdafaa Cad. No:20 Bakanlklar 06100/Ankara
Tel: (312) 417 13 00 Fax: (312) 425 78 96, e-mail: ankara@eximbank.gov.tr,
Internet: http://www.eximbank.gov.tr
144
63.
Eximbank hracat Kredi Sigortas Programnda Sigorta Kapsamna Alnan

Riskler ve zellikleri Nelerdir?
Ksa Vadeli hracat Kredi Sigortas ile Spesifik hracat Kredi Sigortas farkllklar iermektedir.
Ksa Vadeli hracat Kredi Sigortas Kapsamna Alnan Riskler
Ticari Riskler
flas, konkordato, tasfiye, mal bedelinin denmemesi, maln

ihracatdan kaynaklanamayan nedenlerle kabul edilmemesidir.
Politik Riskler
Sava hali, ihtilal, i sava, isyan, ayaklanma, alcnn ithal izninin

iptali, alc bir devlet veya devlet garantisine haiz bir kurulu ise
deme ykmlln yerine getirmemesidir.
hracatlarn kendi kusurlarndan kaynaklanan zararlar sigorta kapsam dnda tutulmakta olup,
sigorta prim oranlar % 0.095 - % 3 arasnda deimektedir.
Trk Eximbank ticari ve politik risklerden kaynaklanan zararlar % 90 orannda tazmin
etmektedir. Bu Sigorta Program erevesinde 153 lkeye yaplan ihracat sigortalanmaktadr.
Spesifik hracat Kredi Sigortas Kapsamna Alnan Riskler
Ticari Riskler
Alcnn iflas etmesi, alcnn imalat ve sat szlemesinde

belirlenen mal bedeline ilikin taksitleri vadesinde dememesi
veya deyememesi, alcnn kendine teslim edilen mallar kabul
etmemesi veya edememesi gibi alcnn kusurundan kaynaklanan
risklerdir.
Politik Riskler
malat ve sat szlemesinde ngrlen artlarn yerine

getirilmesi olanaklarn ortadan kaldran alc ve ihracatnn
iradeleri dnda ortaya kabilecek; hra ve ithal msaadelerinin
iptali, sava, i sava, isyan, transfer glerine dayal risklerdir.
malat ve sat szlemesi dnda, ihracat ile alc arasnda yaplan dier anlamalardan, imalat
ve sat szlemesindeki hatalardan veya ihracatnn kusurlu davranlarndan kaynaklanan
zararlar sigorta kapsam dndadr.
Sigorta Prim oranlar alcnn tr, alcnn bulunduu lkenin risk kategorisi, sevk ncesi ve sevk
sonras koullar dikkate alnarak belirlenir. Sigorta kapsamnda ticari ve politik risklerden
kaynaklanan zararlarn % 80 % 95i kapsanmaktadr.
KAYNAKLAR
Tel: (312) 417 13 00 Fax: (312) 425 78 96 e-mail: ankara@eximbank.gov.tr,
145
64.
Uluslararas Gzetim irketlerinin hracatya Salad Yararlar Nelerdir?

Uluslararas gzetim irketleri, uluslararas ticarete konu olan mallarn alcya teslimi srasnda
arzulanan zelliklere uygunluu konusunda alc ile satc arasnda hakem grevini stlenen
uluslararas irketlerdir.
Gzetim irketlerinin amac, d ticaret ilemlerinde taraflarn birbirlerine taahht ettikleri
koullarn tam olarak salanp salanmadn; her iki taraf adna bamsz ve bilimsel olarak
denetlemektir.
Uluslararas gzetim irketleri yerine getirdikleri gzetim faaliyetiyle ihracat ve ithalatlara
nemli kolaylklar salayabilmektedir.
Gzetimin Faydalar
Alcnn istedii maln sevkiyat ncesi ve/veya sonrasnda, szkonusu maln, ithalat ve/veya
ihracats tarafndan szlemede ve/veya standardnda ngrlen koullara ne lde uygun
olduunun belirlenmesi, taraflar arasnda ileri de doabilecek anlamazlklarn ve bunun sonucu
olarak ortaya kabilecek zararn nlenebilmesi, gerektiinde yeni dzenlemelere gidilebilmesi
asndan, ihracat ve ithalatlara avantajlar salamaktadr.
KAYNAKLAR
D Ticarette Gvenli Bir Kontrol Arac: Uluslararas Gzetim irketleri, 1999, Ankara, GEME,
Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33,
e-mail: igeme@igeme.gov.tr, Internet: http://www.igeme.gov.tr
D Ticaret Mstearl Web Sayfas, Genel Mdrlkler Blm, e-mail: dtm@dtm.gov.tr,
internet: http://www.dtm.gov.tr
146
65.
Eximbank hracat Kredileri Programlar Hangileridir?

Trk Eximbank, ihracatlar, ihracata ynelik retim yapan imalatlar ve yurt dnda faaliyet
gsteren giriimcileri ksa, orta-uzun vadeli nakdi ve gayrnakdi kredi programlar ile
desteklemektedir.
Ayrca, vadeli sat ilemlerini tevik etmek ve bu yolla ihracat hacmini artrmak, yeni ve hedef
pazarlara girilmesini kolaylatrmak amacyla vadeli ihracat alacaklarn iskonto etmektedir.
A. Ksa Vadeli hracat Kredileri
Trk Eximbank ihracat ve ihracat balantl mal reten imalat firmalara, zellikle ihracata
hazrlk dneminde finansman gereksinimlerinin karlanmas amacyla, ksa vadeli ihracat
kredileri tahsis etmektedir.
Bu krediler TL ve dviz cinsinden, bankalar araclyla veya dorudan Trk Eximbank tarafndan
firmalara kullandrlmaktadr.
1. Sevk ncesi hracat Kredileri: hracatlarn tmne ulaabilmek amacyla ticari bankalar
araclyla kullandrlan Sevk ncesi hracat Kredileri, btn sektrleri kapsayan ve ihracatlarn
imalat aamasndan balanarak desteklenmesi amacyla kullandrlan ksa vadeli kredilerdir.
Sz konusu kredilerde, firma ve ihracat riski arac banka tarafndan stlenilmektedir.
i) Sevk ncesi Trk Liras hracat Kredisi: hracata ynelik mal reten sanayilerin imalat
aamasndan balanarak desteklenmesi amacyla ticari bankalar araclyla kullandrlan ksa
vadeli bir kredidir.
ii) Sevk ncesi Trk Liras Kalknmada ncelikli Yreler hracat Kredisi: Kanuni veya i
merkezlerinin yan sra, ekonomik ve ticari faaliyetlerini de Kalknmada ncelikli Yrelerde
(Gaziantep ili dahil) icra eden imalat, imalat-ihracat ve ihracat firmalara kullandrlan bir
kredi programdr.
iii) Sevk ncesi Dviz hracat Kredisi: Mallarn serbest dvizle kesin olarak ihrac taahhd
karlnda kullandrlan bir kredi programdr.
2. D Ticaret irketleri (DT) hracat Kredileri: hracatlara Trk Eximbanktan direkt olarak
kredi kullanmalarna imkan salayan D Ticaret irketleri Ksa Vadeli hracat Kredisi ile D
Ticaret Sermaye irketleri (DT) ve Sektrel D Ticaret irketleri (SD)nin ihracata hazrlk
dnemi finansman ihtiyalarnn uygun vade ve maliyet ile karlanmas, bylece ihracat
performanslarnn artnn tevik edilmesi amalanmaktadr. Kredi, Trk Liras ve dviz cinsinden
dorudan kullandrlmaktadr.
147
3. hracata Hazrlk Kredileri: hracatlarmzn Trk Eximbanktan direkt olarak kredi

kullanmalarna imkan salayan hracata Hazrlk Kredileri ile ihracata ynelik mal reten imalat
ve ihracatlarn uluslararas piyasalarda rekabet glerinin artrlmas ve ihracat projelerinin
ihracata hazrlk aamasnda desteklenmesi amalanmaktadr. Kredi, Trk Liras ve dviz
cinsinden, D Ticaret Sermaye irketleri (DTS) ve Sektrel D Ticaret irketleri (SDT)
dndaki firmalara arac banka olmakszn dorudan kullandrlmaktadr. hracata hazrlk kredisi
Trk Liras ve Dviz Kredisi olarak kullandrlmaktadr.
4. KOB hracata Hazrlk Kredileri: malat sanayi alannda faaliyette bulunan ve 1 ila 200
arasnda ii istihdam ettiini SSK kaytlar ile belgeleyen (SSK son 4 aylk bildirge ile), arsa ve
bina hari mevcut sabit sermaye tutar, son takvim yl bilano net deeri itibariyle 2 milyon ABD
Dolar karl TLyi amayan Kk ve Orta Boy letmeler (KOB), ihracat taahhd
karlnda ve mallarn serbest dvizle ihra edilmesi koulu ile kredilendirilmektedir. Limiti
100.000.-Dolar, vadesi 360 gn olan bu kredi iin teminat olarak, anapara ve faizin % 50'si
orannda banka teminat mektubu ile anapara tutarnda teminat senedi alnmaktadr. KOB hracata
Hazrlk Kredileri Trk Liras ve Dviz Kredisi olarak kullandrlmaktadr.
5. Sevk ncesi Reeskont Kredisi: Sevk ncesi Reeskont Kredisi kapsamnda imalat, ihracat
ve imalat-ihracat firmalarn, borlu olarak dzenleyecekleri, Bankamz nezdinde ksa vadeli
teminat mektubu limiti olan bankalardan birinin avalini tayan bonolar iskonto edilir. Szkonusu
bonolarn Bankamzca Kabul Finansman Program erevesinde T.C. Merkez Bankas (TCMB)
reeskontuna gtrlmesi suretiyle iskonto edilmesi esastr. Ancak TCMB Kabul Finansman
Program kapsamnda kredilendirilemeyen ilemlerden ibu Uygulama Esaslar erevesinde
Bankamzca uygun bulunanlar Bankamz kaynaklarndan iskonto edilebilecektir.
6. Ksa Vadeli hracat Alacaklar skonto Program: Ksa Vadeli hracat Alacaklar skonto
Program ile imalat, ihracat ve imalat-ihracatlara lke riskinden arndrlm olarak yeni ve
hedef pazarlara ynelmeleri ve bu pazarlarda vadeli sat imkanlar ile rekabet anslarnn
artrlmas amacna ynelik olarak ksa vadeli ve sevk sonras finansman destei salanmaktadr.
B. zellikli Krediler
Trk Eximbank, ihracatlar ve yurt dnda yatrm yapan mteebbisleri zellikli kredi
programlar ile de desteklemektedir. Szkonusu kredi programlar, standart kredi ve garanti
programlarnn dnda kalan, ancak bunlar tamamlayc nitelikteki programlardr.
1. Yurt D Maazalar Yatrm Kredisi: hracatta kalc pazarlar edinilmesi ve net dviz
girdisinin artrlmasn teminen, Trk firmalarnn deiik pazarlarda Trk meneli her trl
tketim mal niteliindeki rnleri dorudan pazarlamas amacyla, herhangi bir lkede deiik
rnlerin sergilendii eitli blmleri ieren sat maazalar ile bir ya da birden fazla firmann bir
araya gelerek kuracaklar alveri merkezleri oluturulmasna ynelik yatrm harcamalar finanse
edilmektedir.
148
2. zellikli hracat Kredisi: zellikli hracat Kredisi program ile dviz kazandrc yurt d
projelere ihracata hazrlk aamasnda orta vadeli finansman destei salanarak imalat/ihracat
firmalarn uluslararas piyasalardaki rekabet glerinin artrlmas ve yeni rnlerle yeni pazarlara
girilmesinin tevik edilmesi amalanmaktadr.
3. Gemi na ve hracna Ynelik Teminat Mektubu Program: Gemi ina/ihra edecek Trk
firmalar lehine dzenlenecek teminat mektuplar ile alc firma avans demelerinin
gerekletirilmesine imkan salanmas, firmalarn gemi ina aamasndaki finansman ihtiyalarnn
karlanmas, rekabet glerinin desteklenmesi, yurtdndaki mterileri ve kreditr kurulular
nezdindeki kredibilitelerinin arttrlmas hedeflenmektedir.
4. Yurtd Mteahhitlik Hizmetlerine Ynelik Teminat Mektubu Program: Mteahhitlik
sektrnde faaliyet gsteren firmalarn mevcut pazarlarda kalclnn salanmasnn yansra, yeni
pazarlara almalarn teminen yurt dnda stlenilen projelerin teminat mektubu ile desteklenmesi
amalanmaktadr.
5. "evre" zerinde yaratlacak olumsuz etkilerin en aza indirilmesi amacna ynelik "evre ve
Resmi Destekli hracat Kredileri zerine Ortak Yaklamlar Tavsiye Karar" uyarnca hazrlanm
ve Trk Eximbank tarafndan uygulamaya konulmutur.
C. Dviz Kazandrc Hizmetler Kapsamndaki Krediler
1. Uluslararas Nakliyat Pazarlama Kredisi
Karayolu
Uluslararas karayolu nakliyat firmalarnn finansman ihtiyalarnn

karlanarak rekabet glerinin artrlmas ve bu yolla lkenin dviz
kaynaklarnn zenginletirilmesidir.
Denizyolu
Uluslararas denizyolu nakliyat firmalarnn finansman

ihtiyalarnn karlanarak rekabet glerinin artrlmas ve bu yolla
lkenin dviz kaynaklarnn zenginletirilmesidir.
2. Turizm Pazarlama Kredisi: hracat ve yurt d mteahhitlik hizmetlerini kredi, garanti ve

sigorta programlar ile destekleyerek lkemizin dviz girdisinin artmasna nemli katklarda
bulunan Trk Eximbank, bu dorultudaki almalarn eitlendirerek srdrmek amacyla Turizm
Pazarlama Kredisi programn uygulamaya koymutur. Kredi TL ve dviz cinsinden
kullandrlmaktadr.
3. Dviz Kazandrc Hizmetler Kredisi: Trkiyede yerleik firmalarn yurtdnda
gerekletirecekleri dviz kazandrc hizmetler ile yurtdna ihra edilecek proje niteliindeki
yazlm, projelendirme ve danmanlk gibi hizmetlerin finansman amalanmaktadr.
D. slam Kalknma Bankas (KB) Kaynakl Krediler
slam Kalknma Bankas (KB) ile ibirlii ierisinde sevk sonras ihracat finansman ve ithalat
149
finansman programlarna Trkiye Milli Acentas konumunda araclk yapmaktadr. Sz konusu

programlar, slam lkeleri arasndaki ticaret hacmini gelitirmek zere yrrle konulmu olup,
alc kredisi niteliindedir.
1. hracat Finansman Program: slam Kalknma Bankas (KB) ile Trk Eximbank arasnda
1988 ylnda imzalanm olan anlama uyarnca, KB bnyesindeki finansman programlarndan
hracat Finansman Program'na Trk Eximbank araclk etmektedir. Szkonusu program, alc
kredisi niteliinde olup, KB tarafndan yaplan son dzenlemelerle slam Konferans Tekilat
(KT) yesi lkelere gerekletirilecek ihracatlarn yansra slam lkesi olmayan dier lkelere
yaplacak ihracatlarn da program kapsamnda finansman olanakl hale getirilmitir.
2. hracata Ynelik thalat Finansman Kredisi: KB bnyesinde yrtlmekte olan bu program
kapsamnda ihracatlarmzn slam Konferans Tekilat'na ye olan veya ye olmayan dier
lkelerden yapacaklar ithalatn finansman amalanmaktadr. Bu program kapsamnda; ihra
konusu maln retiminde girdi olarak kullanlan ara mallar ve hammaddelerin ve ihracata ynelik
retimin gerekletirilmesinde kullanlacak yatrm mallarnn ithalatna finansman destei
salanmaktadr.
KAYNAKLAR
Tel: (312) 4171300 Fax: (312) 4257896, e-mail: ankara@eximbank.gov.tr,
150
BLM XI
THALATTA YAPILAN LEMLER
66.
Nasl thalat Olunur ?

Vergi numarasna sahip her gerek ve tzel kii ile tzel kiilik statsne sahip olmamakla birlikte
yrrlkteki mevzuat hkmlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tannan kiiler
ortaklklar ithalat ilemlerini yrtebilir.
Ancak, zel anlamalara dayanan ithalatta,
Kitap ve dier yaynlarn ithalatnda,
lkemizde alan uluslararas fuar ve sergilerde D Ticaret Mstearl
perakende satna izin verilen mallarn ithalatnda,
vergi numarasna sahip olma art aranmaz.
Tacir olmayan gerek kiiler, zellii ve nitelii itibariyle, zel, ahsi ve ailevi kullanma mahsus
olduu anlalan veya hediye amal olarak getirildii aka belli olan maddeleri ithal edebilirler.
Buna ilikin usul ve esaslar Babakanlk Gmrk Mstearlnca belirlenir.
Kamu ahlak, kamu dzeni veya kamu gvenlii; insan, hayvan ve bitki salnn korunmas veya
snai ve ticari mlkiyetin korunmas amalaryla ilgili mevzuat hkmleri erevesinde alnan
nlemlerin kapsam dndaki mallarn ithali serbesttir.
thalat kanunlarla belirli kurum ve kurululara braklm maddelerin ithali ancak, bu kurum ve
kurulular tarafndan yaplabilir.
thalat yapmak isteyen kiiler, ilgili mevzuat hkmleri erevesinde almalar gereken belgelerle
birlikte dorudan gmrk idarelerine bavururlar (Kambiyo mevzuat hkmleri sakl kalmak
kaydyla).
D Ticaret Mstearl tarafndan aksine bir talimat verilmedii srece, thalat Ynetmelik eki
thalat Teblileri hkmleri erevesinde yetkili kurululardan alnan belgeler, ilgili kurulularca
belirlenen sreler ierisinde kullanlmalar kaydyla, dzenlendii takvim yl ierisinde geerlidir.
thal edilecek mallarn bedellerinin denmesine ilikin olarak bankalarca veya zel finans
kurumlarnca yaplacak ilemler kambiyo mevzuat hkmlerine tabidir.
thal edilecek mallarn gmrklere gelmesini mteakip, thalat Rejimi Kararna Ekli Listelerde
belirtilen oranlarda varsa Gmrk Vergisi ve Toplu Konut Fonu denmesi gerekir.
KAYNAKLAR
BLM XI THALATTA YAPILAN LEMLER
152
67.
Kesin thal Bavurularnda stenilen Belgeler Hangileridir ?

Mali mkellefiyetleri teminata balanmak suretiyle geici olarak yurda giren mallardan (ATA
Karnesi kapsamnda gelenler dahil); Kesin ithalinin talep edildii tarihte yeni ve kullanlmam
mallarn bedelleri denmek suretiyle kesin ithali (kstlayc hkmler sakl kalmak kaydyla),
gmrk idarelerince sonulandrlr.
Bunun dndaki tm kesin ithal bavurular ;
- Biri asl iki nsha proforma fatura,
- Mallarn yurda giri eklini de belirtir ilgili Gmrk daresinden alnacak gmrk beyannamesi,
- Harlar Kanunu uyarnca gerekli harcn yatrldn gsterir makbuz asl,
- Kiralama yoluyla geici olarak ithal edilen mallara ilikin bavurularda, kiralama szlemesi,
- Kullanlm mallara ait kesin ithal taleplerinde mallarn ekonomik mrn tevsik eden Ticaret ve
Sanayi Odalar veya Yksek retim Kurumlarndan alnacak ekspertiz raporu,
ile birlikte D Ticaret Mstearlna yaplr.
Mstearlk uygun grd bavurular, ilgili kurululara ve gmrk idaresine bildirir. Ayrca Trk
mteahhitlik firmalarnn yurtd mteahhitlik hizmetlerinde kulland makina ve tehizatlarn
kesin ithal talepleri, D Ticaret Mstearl Anlamalar Genel Mdrl'ne yaplr.
KAYNAKLAR
153
68.
Bedelsiz thalat Nedir? Bedelsiz thalat Hakkndan Kimler Yararlanabilir?

Bedelsiz ithalat; bedeli iin dviz transferi yaplmadan yurt dnda elde edilen ve yurda getirilmesi
mecburi olmayan d kazan ve tasarruflarla satn alnan baz ahsi ve ticari mahiyette eyann
yurda ithalidir. Bu ithalatta denmesi gereken baz vergiler bulunmaktadr. Bu vergiler ithal annda
gmrk idarelerince tahsil edilir.
Bedelsiz thalat Hakkndan Kimler Yararlanabilir
a)
Yurtta bir takvim ylnda 6 aydan fazla kalmam olmalar kaydyla Trkiye gmrk blgesi
dnda en az 24 ay (Trkiyede bir takvim ylnda 45 gne kadar kallar yurt dndaki
ikamet sresinden saylr) ikamet ettikten sonra kanuni ikametgahlarn kesin olarak
Trkiye'ye nakledenler,
b)
Kararname ile yurt dndaki milli veya milletleraras kadrolara atanp da bu grevlerinden
dnen kamu grevlileri (Bunlar iin Trkiye gmrk blgesi dnda en az 24 ay ikamet
art aranmaz),
kametgahlarn naklettikleri son giri tarihinden en az 6 ay ncesinden beri yurt dnda
bulunduklar lkede adlarna kaytl ve adlarna kaydnn yapld yl itibariyle (kayt ve
model yl dahil) 3 yldan eski olmayan kullanlm motorlu veya motorsuz zel kara nakil
vastalar gmrk vergilerinden muaf olarak ithal edebilirler.
c)
Trk vatandalna gemek suretiyle ikametgahlarn Trkiye'ye nakleden kiiler:

Trk vatandalna gemek suretiyle kanuni ikametgahn yabanc bir lkeden Trkiye
gmrk blgesine kesin olarak nakleden kiilerin (evlilik suretiyle Trk vatandalna
geenler hari) ikametgahlarnn naklinden nceki Trkiye'ye son giri tarihinden en az 6
ay ncesinden beri yurt dnda bulunduklar lkede adlarna kaytl ve adlarna kaydnn
yapld yl itibariyle (kayt ve model yl dahil) 3 yldan eski olmayan kullanlm motorlu
veya motorsuz zel kara nakil vastalarnn ithalinde gmrk vergileri aranmaz. Bunlarn
Trkiye gmrk blgesi dnda 24 ay ikamet etmeleri art deildir.
d)
Veraset yoluyla ithalat: Trkiye gmrk blgesi dnda yerleik kiilerin lm ile
Trkiyede ikamet eden veya Trkiyeye kesin olarak dnen Trk uyruklu miraslarna
intikal eden kullanlm bir adet motorlu veya motorsuz zel kara nakil vastas ithalinde
gmrk vergileri aranmaz.
Muafiyet, mcbir sebepler sakl kalmak kaydyla, lene aidiyetinin ve namlarna gelenlere
intikalinin kanaat verici resmi belgelerle ispat artyla, veraset ilam tarihinden itibaren 12
ay iinde getirilen motorlu veya motorsuz zel kara nakil vastas iin tannr.
Muafen ara ithaline ilikin dier bilgiler;
Muafen ithal edilmi olan motorlu veya motorsuz zel kara nakil vastalar, serbest dolama
girdii tarihten itibaren 12 ay gemedike, gmrk idaresine bildirilmeden belli bir para
karl veya karlksz olarak dn verilemez, teminat olarak gsterilemez, kiralanamaz,
devredilemez veya satlamaz.
154
Muafen ithalinden itibaren gemesi gereken 12 aylk srenin bitiminden nce dn verilen,
teminat olarak gsterilen, kiralanan, devredilen veya satlan motorlu veya motorsuz zel
kara nakil vastalarna ait gmrk vergileri, 4458 sayl Gmrk Kanununun 181 ila 194
nc maddelerindeki esaslara gre tahsil olunur. Bu durumda ykmller hakknda ayrca
cezai takibat yaplr.
thal ilemi tamamlanan motorlu veya motorsuz zel kara nakil vastalar iin gmrk
idaresince dzenlenecek trafik ahadetnamesine "Bu aracn para karl veya karlksz
olarak dn verilmesi, teminat olarak gsterilmesi, kiralanmas, devri ve sat yasaktr"
eklinde erh konularak ilgili trafik idaresine gnderilir.
Yapm tr ve malzemeleri itibariyle bedeli mukabili yahut bedelsiz olarak eya veya
srcsyle birlikte 10 ya da daha fazla kii tayacak ekilde imal edilmi, rmorklu veya
rmorksuz ekici de dahil olmak zere, her eit motorlu kara yolu arac ve esas olarak
insan veya insan tamaktan baka basit amalara ynelik olan her trl vastann
yukardakiler kapsamnda muafen ithali mmkn deildir.
Motorlu veya motorsuz zel kara nakil vastas ithali aile nitesine tannr. Verilen hak
ahsn tamas gereken artlara bal olduundan, otomobil ithal bavurusu hak sahibi
tarafndan bizzat yaplr ve elerden biri, dieri adna kaytl arac ithal edemez.
e)
Trkiye gmrk blgesi dnda srdrlen ekonomik bir faaliyetin Trkiye gmrk
blgesine nakli
Trkiye gmrk blgesi dnda srdrlen ekonomik bir faaliyetin Trkiye gmrk blgesine
nakli dolaysyla ithal edilen sermaye mal ve dier malzeme gmrk vergilerinden muaftr.
Faaliyet deyimi, madencilik, tarm, serbest meslek faaliyeti ve benzeri faaliyetler de dahil olmak
zere reticilerin, tccarlarn veya hizmet sunan kiilerin her trl ekonomik faaliyeti anlamna
gelir.
-
Teebbs, bamsz ekonomik birim demektir. Bu birim, bir kurumun tmn ya da bu tr

bamsz ileyen bir kurumun bir blmn kapsar.
Sermaye mallar ve dier malzemeler deyimi, teebbsn faaliyetini devam ettirmesi iin
gerekli teknik malzemeler ile bro ve dkkan malzemeleri anlamna gelir. Tarmsal bir
teebbsn sz konusu olmas halinde, canl hayvanlar sz konusu mal ve malzeme
kapsamna dahil edilir.
muafiyet;
1) Mcbir sebep halleri sakl kalmak kaydyla, Trkiye gmrk blgesine nakletmek zere
yabanc lkedeki faaliyetini sona erdirmeden nce en az 12 ay sre ile teebbse fiilen
kullanlmakta olan,
2) Nakilden sonra da ayn amala kullanlacak olan,
3) Sz konusu teebbsn nitelii ile byklne uygun bulunan,
eya ve malzeme ile snrldr.
155
Muafiyet hakk sadece, Trkiye gmrk blgesinde de benzer bir faaliyeti yrtmek amacyla,
ayrldklar lkedeki faaliyetlerini kesin olarak sona erdiren mteebbislere tannr. Trkiye gmrk
blgesinde yerleik bulunan bir mteebbisle herhangi bir balant kurma amalarna ynelik
teebbsler iin muafiyet uygulanmaz. Muafiyet hakk sadece ayrldklar lkede en az 3 yl sre
ile ayn ite alan kiilere tannr.
Aada saylan eya muafiyet kapsam dndadr:
a.
retim veya hizmet endstrisi makinas olmayan, tanabilir laboratuar veya d yayn
yapma birimleri gibi ulam aralar,
b.
nsanlarn tketimine mahsus erzak veya hayvan yemleri,
c.
Ham, yar mamul veya mamul madde stoklar ile akaryaktlar,
d.
Satclarn mlkiyetinde bulunan kk veya bykba hayvanlar.
Bu madde hkmlerine gre motorlu nakil vastalarnn ithali mmkn deildir.
KAYNAKLAR
Gmrk Mstearl, Anafartalar T.C.Babakanlk Gmrk Mstearl Hkmet Meydan
06100 Ulus / ANKARA, internet: gumruk.gov.tr, e-mail: ggm@gumruk.gov.t
156
BLM XII
NAKLYE VE BELGELER
69.
"Nakliye Aracs" Kimdir ve hracat Tarafndan Nasl Seilmelidir?

Nakliye Aracs(forwarder), mallarn kara, deniz ve hava yolu ile nakliyesini dzenleyen acentadr.
Nakliyeci adna liman ve gmrkteki btn prosedr ve evrak formalitelerini tamamlar. Mallarn
yola kmadan nceki depo ilerini de dzenler. hracat, ithalat ve tayclar arasnda bir arac
grevi yapan "forwarder"lar belirlenen prensipler erevesinde belgelerle belirtildii zere n
tamay veya gemiye yklemeyi dzenlerler.
Baz nakliye araclar, gelitirdikleri salam ilikiler sayesinde, gemi veya havayolu ile tamada
zel indirimler de salayabilirler. Nakliye aracsnn ihracatya salad hizmetler unlardr:
-En ekonomik (ucuz) nakliye rotasn belirlemek,
-Gnderilecek mallarn ambalaj ve kolilerin zerine yazlacak bilgileri dzenlemek,
-Nakliye iin hazrlk yapmak ve belgeleri dzenlemek,
-Nakliye iin gerekli evraklar toplamak,
-Sigorta ve hak talebini dzenlemek,
-Nakliye iin yer ayrttrmak,
-Hava ve denizyolu ile nakliyede karlatrmal maliyet hesab yaparak neride bulunmak.
hracatn gerekletii aamada pek ok etken ortaya ktndan yeni ihracatlar da, deneyimli
ihracatlar da nakliye acentasna bal almay tercih eder. Aslnda nakliye aracs, nakliye
acentas gibi alr ve yabanc lkelerin ithalat mevzuat ve ynetmelikleri, nakliye yntemleri,
ihracata ilikin hkmet dzenlemeleri, uluslararas belgeler konusunda bilgi sahibidir.
Nakliye Aracs, nakliye maliyeti, konsolosluk creti, liman dentisi, zel belgelerin maliyeti,
sigorta maliyeti gibi fiyatlandrmada maliyet unsuru olarak etkili olacak konularn bilinmesinde
ihracatya yardmc olur. Mallarn nakliyesinde en iyi korunacak ekilde ambalajlanmas, liman
veya konteynere yerletirilmesinin ne ekilde olaca konusunda nerilerde bulunur. Hizmet bedeli
olarak mteriden istenen miktar makul olmaldr.
Nakliye Aracs, sipari iin gerekli olan ticar fatura, akreditif mektubu, koli listesi, gibi belgeleri
bir daha gzden geirmelidir. Nakliye aracnda gerekli yeri ayarlamaldr. ayet kargo ihracatn
yaplaca limana gerekli dokmanlar tamamlanmadan gelmise gmrk komisyoncusu ile
ilemleri tamamlamaya alabilir. Buna ilaveten, mallar ancak ykleme zamanna yetimi
olabilir. Bu durumda konimento ve dier gerekli zel belgeler hazrlanabilir. Mallarn
gnderilmesinden sonra btn evraklar dorudan mteriye veya demeyi yapacak bankaya
gnderilir.
Nakliye Aracsn semeden nce aadaki konu aklda tutulmaldr:
Forwarder (Nakliyeci) ile bir balant kurulabilir mi?
Nakliye Aracsnn l, sistem ve uzmanl giriimcinin ihtiyalarn karlayabiliyor mu?
Nakliye Aracsnn ilgili gzergahta tecrbesi var m?
Bilhassa karayolu nakillerinde gzergaha uygun bir Nakliye Aracs bulmak iin; UNDUluslararas Nakliyeciler Dernei, Ticaret ve Sanayi Odasndan yardm alnabilir. Bu kurulular
eitli acentalar hakknda bilgiye sahiptir. Nakliye Aracsnn sunduu hizmetler: zel bir rn ve
lke konusundaki deneyimi, yurt dndaki depolama faaliyetleri ve uygulad oran,
deerlendirmede nemlidir.
KAYNAKLAR
-UND-Uluslararas Nakliyeciler Dernei Bykdere Cad. Sivrita Sokak Elbir Han 18/4
Mecidiyeky- STANBUL Tel : 212. 274 8875 Faks: 212. 267 28 03
-Nakliye El Kitab, SAGN Sektrel Yaynlar Dizisi:1, Bebek Cad. Ali Pertek Sk. No:2, 80830
Rumelihisarstanbul, Tel & Fax: (212) 2575576 e-mail: sagun@performans.net.tr
BLM XII NAKLYE VE BELGELER
158
70.
hra Mallarnn Nakliye in Sigorta Edilmesi Gerekli Midir? Fors Majr

(Mcbir Sebep) Durumunda, Hasar ve Kayplardan Kim Sorumludur?
Sigorta konusu sadece tamaclk faaliyeti erevesinde deil ayn zamanda incoterms klozlar
ierisinde de ok nemli bir yer tutan ve ne yazk ki dlen baz yanl anlamalar erevesinde
ihracatlarmzn ve ithalatlarmzn maduriyetle karlatklar bir konudur.
Bu tr olumsuzluklar daha ziyade ICCnin resmi incoterms metninin yanl yorumlanmasndan
kaynaklanmaktadr.
Toplam 13 adet terim ierisinde sadece "CIF" ve "CIP" klozlarnda sigorta ifadesi gemekte
dierlerinde gememektedir. Bunun dndaki terimlere ilikin olarak resmi metne bakldnda "no
obligation" ifadesi kullanlmtr. Bu ifade "taraflarn birbirlerine kar ykmllnn
bulunmad" anlamn tar ve sre ierisindeki risklerin aynen devam ettii malumdur. O
nedenle, maduriyete mahal vermemek iin ;
_ kural olarak riski kim ykleniyorsa sigortay o yaptrmaldr
_ya da taraflar bu husula ilgili olarak szlemeye hkm koymaldrlar
F Grubu
Riziko alcda
C Grubu
Riziko alcda
D Grubu
Riziko alcda
Sigorta konusuna ilikin ICC tarafndan dzenlenmi dier hususlar ;

hracat, sigorta ykmlln de stlendii ilgili incoterms klozlarnda, masraflar kendisine
ait olmak zere bir sigorta poliesini temin etmeli ve polienin bir nshasn veya bunu
kantlayan baka bir dokman alcya iletmelidir,
Ticar teamller en dar kapsaml sigorta yaptrmay ngrr (sadece yangn/alnma/hasar gibi);
ancak ekstra prim fark ithalatya (alcya) ait olmak zere daha geni kapsaml sigorta
polieleri de tanzim edilebilir (sava/grev/kitlesel hareketler gibi)
Sigorta srelerinin kapsam, ilgili incoterms klozlarnn ifade ettii srelerle snrl olacaktr.
_ Sigorta bedeli, sat szlemesi (ya da fatura ve/veya gmrk beyannamesinde) deklare edilen
mal bedelinin %10 fazlas olmak durumundadr.
Btn iyi niyete ramen, ihracat ve ithalatnn kontratta yazan koullar yerine getirmesi
mmkn olmayabilir. Fors majr, (hakl mazerete sahip olma) kontratta zerinde anlalm, her iki
taraf iin olma ihtimali tayan olaylardr. Hangi tr olay ve koullarn fors majr saylaca
159
ihracat ve ithalat tarafndan karar verilerek listelenir. Uluslararas szlemelerde yer alan tipik
fors majr olaylar unlardr: Sava, ayaklanma, isyan, sabotaj, grev ve ii olaylar, yangn, patlama
ve dier kanlmaz kazalar, sel, frtna, deprem ve doal afetler.
Szlemede yer alan teslim ekli, tamadan kaynaklanan riski hangi tarafn stlendiini
belirleyecektir. CIF olmas durumunda risk limandan itibaren balar ve kayp ve hasar durumunda
(rnein gemi yolculuu esnasnda olursa) fors majr olaylar iin deme alcya (ithalat) der.
CIF durumunda gemi sigortas ve deniz yolu ile tama bedelini satc (ihracat) der.
Nakil ileminin deiik aamalarnda eitli araclar devreye girer: Acentalar, tayclar, liman ve
gmrk idaresi gibi. Araclar o anda maln mlkiyetini ellerinde bulundururlar ve herhangi bir zarar
veya kayp durumunda kargo sahibine zararn deyebilirler.
Bununla birlikte, arac doal afet, sava veya grev durumundaki hasardan sorumlu deildir. Ayn
zamanda, nakliye srasnda mallar iyi korunmamsa, yani ambalaj hatasndan kaynakl zararlar da
kargo sahibine aittir.
KAYNAKLAR
-Mcbir Sebep ve Beklenmeyen Hal, ICC (International Chamber of Commerce). Yayn no:421.
Temin edilebilecei adres:
Ankara Tel: (312) 4178733 fax: (312) 4171483
Internet: http://www.tobb.org.tr/icc/icc.htm e-mail: icc-tr@info.tobb.org.tr
160
71.
Mevcut Nakliye Alternatifleri inde En yi Yol Hangisidir?

Her ulam yolunun avantaj ve dezavantajlar vardr. Hangi yolun seilecei: rne, ihracatnn
ihtiyalarna, ithalatnn bulunduu lkenin gzergahna baldr. Fiyat, son teslim tarihi, rne
ilikin zel koullar, tamaya ilikin aklda tutulmas gereken hususlardr.
Balca nakliye ekilleri unlardr:
Hava Yolu ile hracat: Hacim olarak kk, deer olarak byk mallarn zellikle uzak
mesafelerde hzl tanmas iin olduka gvenilir bir yoldur. abuk bozulan veya ivedilikle
gnderilmesi gereken rnler iin hava yolu tercih edilir. En pahal tama yntemidir. IATAUluslararas Hava Tamaclar Birliinin yaymlad tarifelere bakarak tama sresi belirlenir.
Deniz Yolu ile hracat: Mallarn gnderilmesinde en yava nakliye yntemi olmakla birlikte,
byk hacimli mallarn tanmas iin uygundur. Szlemede belirtilen tarihte mallarn teslim
edilebilmesini salayacak ekilde rezervasyon yaptrlmas gereklidir. Genellikle 6-8 hafta nce
rezervasyon yaplm olmaldr. Gemi ile kargoda tip tamaclk sz konusudur: 1-) Genel
Kargo; deiik mallar birarada tanr 2-) Full Kargo; benzer rnler birarada tanr, kakao, pamuk
gibi 3-) Bulk Kargo; demir, kmr gibi istiflenebilen mallar tanr. Geminin bir gn iinde yol
alaca mesafe "szkonusu blge koullarnda mnasip grlen mddet olarak" belirtilmektedir.
Karayolu le hracat: Karayolu ile tamaclk, ihracatnn mallar ithalatya dorudan ve en
esnek ekilde ulatrmasn salayan yoldur. Kk veya byk kargolar iin idealdir. Tama
maliyeti ise ihracatnn kendi olanaklar ile tatp tatmadna veya rnn iyi koruyacak
ekilde ambalaj yaplp yaplmadna gre deiir. Bir kamyonun bir gnde katedebilecei
ortalama yol CMR Konvansiyonunda 450 km. olarak belirtilmitir.
Demiryolu Tamacl: Denizyolu tamaclnda kullanlan konimentonun yerini, demiryolu
tamaclnda CIV ve CIM belgeleri almaktadr. Bu belgelerin ciro edilmesi olanakl deildir.
CIM szlemesine gre vagonun bir gnde alaca ortalama mesafe 300 kmdir.
Alcnn Adresinin Yazlmas
-Kolinin stnde hracatnn ad ve adresi aka gzkmelidir.
-Yamurda kmayacak ekilde mrekkeple yazlmaldr
-hracatnn adresi koliye yaptrlmaldr
-Taahhtl ibaresi olmaldr
-Hava yolu ile yaplan parsiyel tamada "Par Avion-By Air Mail" ibaresi adres kesinin stnde
grlmelidir.
Maden, banknot, ilenmemi ta ve mcevher iin sigorta zorunludur. Belirli lkeler iin de sigorta
gerekebilir.
Mallarn oklu Nakliye ekilleri le Tanmas
Mallarn iki veya daha ok nakliye ekli (demiryolu, karayolu, denizalt veya deniz yolu) ile yurt
161
dna gnderilmesidir. Tama tek bir kontrat ve tek bir operatrce yaplr.
Avantajlar:
Tamaya ve demeye ilikin her tr ikayette konsinyatrn (ihracat) muhatab olaca tek bir
kii veya kurulu szkonusudur.
Mallarn hasar ve kayp riski ile zaman kaybnn azalmas szkonusudur.
Mallarn oklu nakliye ile tanmas uzakln yol at dezavantajn azalmasn salar.
Nakliyeden kaynaklanan dokman ve formalitelerin azalmasn salar.
Kargo sigortas, nakliye creti gibi maliyeti artran unsurlarn azalmas nedeniyle alc ile
yaplacak pazarlkta fiyat konusunda avantaj salanr.
oklu nakliye dokman ihracatnn parasn daha erken almasn salar.
KAYNAKLAR
T.C. Ulatrma Bakanl
Emek 4. Cad. No.5 Ankara Tel: (312) 212 67 30 Faks: (312) 212 49 00
Internet: http://www.ubak.gov.tr
-T.C. Babakanlk Denizcilik Mstearl
GMK Bulvar No.128 Maltepe- Ankara Tel: (312) 232 38 49 Fax:: 312. 231 33 06
http://www.denizcilik.gov.tr
-TCDD Genel Mdrl
Talatpaa Bulvar Gar- Ankara Tel: (312) 309 05 15 Fax: (312) 312 32 15 http://www.tcdd.gov.tr
-Deniz Ticaret Odas
Meclisi Mebusan Cad. No.22 80154 Salpazar- stanbul Tel: (212) 252 01 30
Fax : (212) 293 79 35 http://www.chamber-of-shipping.org.tr
162
72.
Nakliyecinin Ykmllkleri Nelerdir?

Tama Belgesi-Konimento (The Carriers Decleration/ Consignment note): Tama Belgesi
veya konimento; ihracat ile mallar belli bir noktadan dierine tayacak olan tayc arasnda
yaplan szlemedir. Bu belge ile yk zerine tama hizmetinden doan edim ve sorumluluklar
tayana geer. Genellikle standart formatlara sahip olan tama belgesi tayc veya nakliye aracs
tarafndan ihracatya gerekli detaylar sorularak hazrlanr. hracatya hangi tr nakliye ile
mallarn tatmak istedii, mallarn deeri, arl, hacmi ve evraklar iin gerekli dier detaylar ve
herhangi bir aksaklk durumunda demeyi kimin yapaca gibi hususlarda bilgi istenir.
Tama belgesi, nakliye trne ve nakliyeciden nakliyeciye deiebilir. Nakliyeye konu olan
mallar tayan ile tatan arasnda yaplan bir tama szlemesi, mallarn tayan tarafndan teslim
alndn gsteren bir makbuz olup, baz artlar altnda kymetli evrak niteliindedir. Tama
belgelerinin tm makbuz zelliinde olmakla beraber, bu belgelerin bazlar szleme veya
kymetli evrak nitelii tamayabilirler.
Konimentolar teslim ekillerine gre: a-) Nama yazl konimento, b-) Emre yazl konimento,
c) Hamiline yazl konimento, d-) Tesellm konimentosu, e-) Ykleme konimentosu olabilir.
Ayrca; 1-) Deniz konimentosu 2-) zellikli konimentolar 3-) Dier tama belgeleri olarak
snfta gruplandrlmaktadr.
zellikli konimento trleri: Tek konimento (trough B/L), kombine nakliyat konimentosu
(combined transport B/L), konteyner konimentosu, dzgn hat konimentosu, ksa konimento,
tanker konimentosu, ciro edilemez konimento, navlun szlemesine dayal konimento, kaptan
makbuzudur.
Denizyolu Tamaclnda Kullanlan Belgeler:
Doru Konimento: Maln alcya teslim edilene kadar sayca birden ok tayanla tama
hizmetine tabi tutulmasdr.
Kirli Konimento: erh dlm konimentodur. Maln "grnrde iyi" durumda teslim
alnmamas halinde szkonusu olur. Ykleten (tatan) kirli konimentoyu yelemez. nk
bylesi bir konimentoyla ne ykn dier kiilere devri olanakldr, ne ykleten parasn bankadan
alabilir ne de yk kolayca sigorta ettirebilir.
Sundurma (Tesellm) Konimentosu: Bu konimento, ykn tayann gmrk antreposunda ya
da tesellmnde olduunu gsterir. Yk gemiye yklenmemitir. Bu konimentoda genellikle "in
apparent good order and condition" deyimi bulunur. Gemiye yklenmi olduunu belirten bir
deyim konimentoda yer almaz. Mal gemiye yklendiinde ise kesilen konimentoya "shipped in
apparent good order and condition" deyimi dlr.
Aktarma Konimentosu: Tayann bir limana dorudan servisi olmamas durumunda yakn ya da
dolaydaki bir limana ykn aktarlarak baka bir gemiyle var limanna gtrleceini belirten
konimentodur.
Ykleme Ordinosu (Mates Receipt): Ykn gemiye yklenmek zere teslim alndn
belirleyen makbuzdur. Ykleme ncesinde ykleyiciye verilir. Yk, gemiye yklendikten sonra
konimentoyla deitirilir. Bir tr gvence belgesidir.
163
Delivery Order: Tek konimentoyla tanan parsiyel (birden ok alcs olan) yklerde alclar
belirlemek iin dzenlenir. Kymetli evrak nitelii yoktur.
Manifesto: Geminin var limanlarna gre, gemideki ykn tm zelliklerinin yazld bir
dkmandr. Ykleme limanndaki acente tarafndan, konimento ieriine gre hazrlanr.
Navlun Mukavelesi (Charter Party=C/P): Bir maln iki liman arasnda tanmas iin hazrlanm
szlemedir. Yk, bu anlama esaslarna gre tanr. C/Pde bir tarafta kirac, dier tarafta armatr
yer alr. Navlun mukavelesi, tama ile ilgili tm koullar ierir.
Karayolu Tamaclnda Kullanlan Belgeler:
Karayolu tamaclnda kullanlan belgelerin birou ihracat ilemleri iin gerekli belgeler ile
benzerlik gstermekte olup "hracatta Yaplan lemler" ve "hracatta Kullanlan Belgeler
Nelerdir?" blmlerinde aklanmtr. Szkonusu belgelere ek olarak karayolu nakliyatnda
kullanlan belgeler unlardr:
Karayolu Tama Senedi; Kamyonla yaplan tamalarda uluslararas CMR (Convention
Merchandieses Routier) Anlamas gereince dzenlenen bir tama senedidir.
Tr Karnesi; TOBB tarafndan verilmektedir. C2 yetki belgesine sahip irketin C2 belgesini ibraz
edip ortaklar hakknda bilgi ve banka referanslarn sunarak uygun grld takdirde bu belge
alnr.
Hamule Senedi (Tama Senedi); Karayollar tamasnda konimento olarak tanmlanmaktadr.
Hukuk bir belge niteliini tayan bu akit alc tarafndan tasdik edildikten sonra satcya ibraz
edilir.
Karayolu Manifestosu (Bill of Lading); TIR Karnesi, Hamule Senedi Karayolu ve Demiryolu ile
yaplacak nakliyatlarda bu manifesto dzenlenmektedir. Tamann eklini ve zelliklerini gsteren
bir belgedir.
Demiryolu Tamaclnda Kullanlan Belgeler;
CIV ve CIM Belgeleri; Denizyolu tamaclnda kullanlan konimentonun yerini, demiryolu
tamaclnda CIV ve CIM belgeleri almaktadr. Bu belgenin ciro edilmesi olanakl deildir.
Hava Tamaclnda Kullanlan Belgeler;
Havayolu Faturas (AWB): Deniz tamaclnda konimento ne ise havayolu tamaclnda
kullanlan bu fatura bir farkla konimentonun aynsdr. Havayolu faturas devredilemez ve ciro
edilemez.
hracatnn mallar gndermeden nce dikkat etmesi gereken hususlar unlardr:
- Mallar ihra etmek iin gerekli lisans (izin) alnm olmaldr.
- Szlemede belirtildiyse mallarn kalite kontroln yapacak olan bir gzetim irketi ile bir
anlama yaplm olmaldr.
- Uygun bir ticar fatura ve dier ihracat dokmanlar hazrlanm olmaldr. thalat lke
makamlarnn da kolayca anlayabilecei ak ve basit belgeler hazrlanmaldr,
- Btn belgeler ayn imzay tamal, ayn koullar, miktarlar ve fiyatlar belirtmelidir. Farkl
beyanlar yerli ve yabanc makamlar nezdinde ve bankalarla sorunlara yol aabilir.
164
BLM XIII
AMBALAJLAMA VE ETKETLEME
73.
rn in htiya Duyulan Ambalaj Nasl Olmaldr?

Ambalaj, bir rnn reticiden tketiciye kadar uzanan datm zincirinde gvenli ulamnn
salanabilmesi iin kullanlan koruyucu aralarn tmdr. Ambalaj, rnn tm yaam sresi
boyunca ekonomik ve evreye duyarl olarak, korunmasn, barnmasn, sunumunu ve tantmn
salamaldr. rn ambalajlanrken, rne has zellikler ve ihtiyalar unutulmamaldr. Gda,
kimyasal ve akc maddeler, zararl maddeler vb. farkl uygulamalar gerektirmektedir. rnein,
gdalar basnca kar korunmaya ihtiya duyarken, eczaclk rnlerinin scaa kar korunmas
gerekmektedir.
En uygun ambalaja karar verirken dikkat edilmesi gereken, rne ait, zellikler unlardr:
Krlabilirlik,
Dayankllk,
Yzeysel anmalara dayanma gc,
Parasal deer,
Neme kar hassasiyet,
Scaklk deiimlerinden etkilenme oran ,
Oksidasyon ve korozyon gibi kimyasal reaksiyonlara tepki,
Raf mr.
Kullanlacak tama ekli ambalajn seimini belirlemektedir. rnein hava tamacl, deniz
tamaclna gre daha hafif ambalajlar gerektirmektedir. Hem deniz hem de hava
tamaclnda, nakliye irketleri ambalaj konusunda geni bilgi verebilirler.
rnlerin yabanc limanlarda, kt niyetli kiilerce yer deitirmesini (alnmasn) nlemek
maksadyla, ieriini aka belirten marka ve logolarn yer almad sade d ambalajlarn
kullanlmas iyi bir yntem olarak nerilebilir. D ambalajn mmkn olduunca sade (basksz)
olmasnda byk yarar vardr.
hracat ambalajlama ihtiyalarn belirlerken, mutlaka mterisinin taleplerine, uluslararas
ambalaj standartlarna ve ilgili pazardaki yasal dzenlemelere uymaldr. Uluslararas ve ulusal
dzeyde ISO, AFNOR (Fransa), DIN (Almanya), BS (ngiltere) ve ASTM ve ANSI (ABD)
standartlar mevcuttur.
Avrupa Birliinde ambalaj ile ilgili uygulamalar "Ambalaj ve Atklar Direktifi-94/62/EC" gre
yrtlmektedir. Bu direktif ambalaj atklarn nlemek ve geri dnmn, tekrar kullanmn
zendirmek, bylece atk miktarn azaltmak amacyla tasarlanmtr.
lkemiz ise 30 Temmuz 2004 tarihli Resmi Gazetede yaynlanan "Ambalaj ve Ambalaj
Atklarnn Kontrol Ynetmelii" ile daha nce yrrlkte olan Kat Atklarn Kontroll
Ynetmelii, ierik ve kapsam yeniden dzenlenerek yenilenmi ve AB mevzuat ile uyumlu hale
getirilmitir. Ayrca 2002 ylnda Trkiyenin de taraf olduu Birlemi Milletler Gda ve Tarm
rgt tarafndan yaynlanan Uluslararas Ticarette Ahap Ambalaj Malzemesini Dzenleyici
Normlarla ilgili olarak, ahap ambalaj malzemeleri ile zararl organizmalarn lkemizden yurtdna
BLM XIII AMBALAJLAMA VE ETKETLEME
166
ve yurtdndan lkemize giriini, tanmasn ve yaylmasn nlemek iin oluturulacak yapnn

usul ve esaslar ISPM 15 gre belirlenmitir. Bu ynetmelie gre ahap ambalaj malzemesi
reticilerinin bitki sal gvencesi ile ngrlen artlara uyduunu gsteren iaretin kullanmna
izni verilmektedir. Bu dzenlemeler, ambalajdaki uygulamalardan bazlardr.
Yanl anlalmay nlemek iin, depolama, tama ve indirme bindirme srasnda rnleri
koruyacak ambalaj tipi sat szlemesi zerinde belirtilmelidir.
Baz istisnai ihracat sevkyatlarnda yklemede ve ambalajlamada bir uzmann (gzetmenin)
onaynn alnmas tavsiye edilebilir. Sigortacya ait bilgiler, ambalajlanan rne ait tanmlar,
ambalajlama yeri, rn ve ambalaja ilikin detayl bilgi, tama ekli ve ykleme-boaltma,
depolama bilgileri hep birlikte belgelendirilerek dosya haline getirilmelidir.
KAYNAKLAR
- hracatta Ambalaj, GEME, Mithatpaa Cad. No. 60 Kzlay, Ankara,
Tel: 312-417 22 23, Fax: 312-417 22 33, e-mail: igeme@igeme.gov.tr,
internet: http://www.igeme.gov.tr. ihracatta ambalajlama ve etiketlemeye ilikin detay bilgiler
verilmektedir.
- Ya Meyve ve Sebze Paketleme Rehberi, Cengiz TRKAY, GEME, Mithatpaa Cad. No. 60
Kzlay, Ankara, Tel: 312-417 22 23, Fax: 312-417 22 33, e-mail: igeme@igeme.gov.tr,
internet: http://www.igeme.gov.tr. Ambalaj materyalleri, yntemleri eitli ya meyve ve sebze
baznda incelenmitir.
- Ss Bitkileri Paketleme Rehberi ,Cengiz TRKAY, GEME, Mithatpaa Cad. No. 60 Kzlay,
Ankara, Tel: 312-417 22 23, Fax: 312-417 22 33, e-mail: igeme@igeme.gov.tr,
internet: http://igeme.gov.tr. Ambalaj materyalleri, yntemleri eitli ss bitkileri baznda
incelenmitir.
-Manual on the Packaging of Food Products, International Trade Centre UNCTAD/WTO, Palais
des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland.
Tel: (41-22) 730 01 11, Fax: (41-22) 733 44 39,
e-mail: itcreg@intracen.org, internet: http://www.intracen.org.
eitli gda rnlerinin paketlenmesi, kullanlan materyaller detaylca incelenmitir.
-List of Export packaging Publications, ITC (International Trade centre UNCTAD/WTO), 1986,
Cenevre, isvire, S. 114 palais ds nations, 1211 Geneva 10, Switzerland
Tel:(41-22) 7300111 Fax:(41-22) 7334439, e-mail: itcreg@intracen.org,
internet: http://www.intracen.org. hracatta Ambalaj konusunda yaynlanan almalarn ierildii
kaynak kitap.
167
74.
Ambalajlamann Teknik zellikleri Nelerdir?

Ambalajlamann teknik zellikleri, ambalaj kalitesinin srekliliini ve firmann ambalajlama ve
bilgi becerisinin gelitirilmesini salayan bir aratr.
Ambalajda Kullanlan Malzemeler:
Malzeme Tipleri
Kat ve Karton
Kullanm ekli
Karton kutular
Elyaf kutular ve dolgular
Elyaf flar
Lamineyt film ve folyolar
ok katl torbalar
Sarglk katlar, torba ve antalar
Tpler, spiraller
Metal
Alminyum folyolar, lamineytler, etiketler

Metal kutular (aerosoller dahil)
Variller ve flar
Kapaklar
Skmal tpler
Kafesler
Metal erit, kolonlar ve bantlar
Cam
ieler, kavanozlar
rngalar
Cam kaplar ve ampuller
Plastik (Selloz ve Kauuk Dahil)
antalar, keseler v.s.

Kutular ve flar
Kaplar ve kapaklar
Kafesler
Tampon ve dolgu malzemeleri
Filmler, tabakalar ve levhalar
Kalpla yaplm ieler, kavanozlar ve kaplar
Isl ilemle yaplm tepsiler, kaplar,
baloncuklu filmler, dolgular
Torbalar (film ve rme)
Ahap (Kontrplak Dahil)
Kutular ve kafesler
Sepetler ve dierleri
Variller ve flar
Paletler ve konteynerler
Aa yn
Tekstil
Balyalama malzemeleri
antalar - torbalar
Fiziksel ve Kimyasal Koruma : Uzun mrl korunma, yzeylere inko fosfatl veya paslanmaz
inko ieren boya gibi maddeler uygulanmasyla salanabilir. Balmumu ve reine gibi maddeler,
rnn ambalaj aldnda kalktndan dolay geici bir koruma salamaktadr. Anmay
nleyici katlar, ince filmler, koruyucu yalar, silis jeli ve anmay engelleyen uucu maddeler
korozyonunun nlenmesinde kullanlan etkili aralardr. Su geirmez maddeler polietilen veya
teknik mensucatla desteklenebilir, su geirmeyen alan iine dehidrant kk poetler konulabilir.
Younlamann kontrol asndan ayrca ventilasyon yaplabilir.
Mekanik Korunma : Mekanik korunma, rnn ambalaj iinde hareketinin nlenerek, bir btn
halinde tutulmas, boluklarn baz maddelerle doldurularak tama srasnda, bask, sarsnt, darbe
vb. etkenlerden zarar grmesinin nlenmesi amacyla yaplmaktadr. ok hassas rnler farkl
uygulamalara ihtiya gstermekte olup, ambalaj duvarndan uzakta tutulmaldr (vibrasyonu en aza
indirmek iin ok tutucular vb.).
168
alnmaya Kar Korunma : Hrszla kar etkin bir korunma bir dizi nlemi gerektirmektedir.
Metal bir emberle veya plastik eritlerle balamak rnlerin alnmasn nleyecektir. Ambalajn
muhteviyat d yznde belirtilmemelidir. Mallar mmkn olduunca en ksa yoldan dorudan
gnderilmeli, en az sayda ykleme-boaltma yaplmaldr.
aretleme : Ambalajda olduu gibi, iaretleme de ihracatnn sorumluluunda olup masraflar da
kendisine aittir. aretlemenin doru yaplmad durumlarda, tayc ve sigortaclarn sorumluluk
almadklarn hatrlamak gerekir. aretleme maliyeti, verilen fiyatn iine dahil edilmelidir.
hracatlarn iaretleme konusunda ISO tavsiyelerinden yararlanmas mmkndr.
eki/Koli Listesi : Ambalajlamann ve iaretlemenin tamamlanmasn takiben her bir ambalaj iin
aadaki konularn yer ald bir ambalajlama listesi hazrlanmaktadr. Bunlar uyarlar, adet, brt
arlk (kg), net arlk (kg), genilik x uzunluk x ykseklik srasyla boyutlar (cm), hacim ve
muhteviyatn detaylardr.
Bu liste ayrca toplam ambalaj saysn ve bunlarn brt arl ile hacmini gstermekte ve rnn
ihracatnda ve ithalatnda gerekli bir belge olarak karmza kmaktadr. Bu belge kargo irketleri,
nakliyeciler, depolar ve mteriler tarafndan kullanlmaktadr.
Paletler : Paletler, ambalajlar bir arada tutmak amacyla kullanlmakta, bylece indirmebindirmeyi hzlandrmakta ve de saym iini basitletirmektedir. Ambalajlarn bir arada tutulmasn
salamak zere, plastik filmler(stretch) kullanlabildii gibi vakumla plastik shrinkler de
kullanlmaktadr. Aatan basit olarak imal edilen paletler ucuz olup, rnle birlikte
gnderilmektedir.
Konteyner : Bir yk konteyniri, ambalajlarn aktarlmasna gerek kalmadan bir tama eklinden
dierine geii kolaylatracak ekilde tasarlanm olmal, doldurma ve boaltma iini
zorlatrmamal, en az 1 metrekp veya daha byk olmaldr.
KAYNAKLAR
- Manual on Wooden Packaging: ITC (International Trade Centre UNCTAD/WTO), 1986,
Cenevre, svire, S.114 Palais des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland. Tel: (41-22) 730 01
11, Fax: (41-22) 733 44 39, e-mail:itcreg@intracen.org, internet: http://www.intracen.org.
Aatan ambalaj malzemeleri ve kullanld alanlara ilikin bilgiler verilmektedir.
-Packaging Manual: CBI (Centre For The Promotion of Imports From Developing Countries),
Rotterdam, Hollanda, S. 115, Tel: (31-10) 2013434 Fax: (31-10) 4114081 e-mail:cbi@cbi.nl,
internet: http://www.cbi.nl. Her trl ambalaj ve malzemesi, yeniden kullanm, geri dnm
konusundaki ulusal/uluslararas mevzuat yeralmaktadr.
-Packing and Packaging: Equipment and from France. , ADEPTA (Assocation for the
Development of International Excahange of Food and Agricultural Products and
Technologies), 1995 Paris, Fransa, s.35. Yayn GEME ktphanesinde mevcuttur. Ambalaj
endstrisine ilikin Fransada yaanan gelimeler detaylca incelenmitir.
- hracatta Ambalaj, GEME, Mithatpaa Cad. No. 60 Kzlay, Ankara, Tel: 312-417 22 23,
Fax: 312-417 22 33, e-mail: igeme@igeme.gov.tr, internet: http://www.igeme.gov.tr. ihracatta
ambalajlama ve etiketlemeye ilikin detay bilgiler verilmektedir.
- Oluklu Mukavva Ambalajlar: OMD ( Oluklu Mukavva reticileri Dernei), 1991, zmir, S.181,
Oluklu mukavva sanayi ve sanayicileri hakknda bilgiler bulunmaktadr.
169
75.
Hedef Pazar rn Ambalajn Etkiler mi ?

rnn ihra edildii pazar kullanlacak ambalajn seiminde belirleyici rol oynamaktadr. Farkl
lkelerdeki ithalatlarn nakliye ambalaj talebi farkl olmakta, tketiciler ise tketici ambalajnn
seimini belirleyen farkl satn alma alkanlklar gstermektedir.
Rakip rnlerin ambalajlar da rnn ambalaj seimini etkileyen unsurlar arasnda yer almaktadr.
thalatlar daha ziyade tanmas pratik, standardize edilmi rn ambalajlarn tercih etmektedir.
Ancak farkllatrlm bir rn ambalaj genelde o rnn pazarlama stratejisinin bir paras olup
standardizasyon ileriki aamalarda dnlmelidir.
Daima ihracat yaplacak hedef pazarlarn, gelenek greneklerine ve kltrel hassasiyetlerine saygl
olunmaldr. Bu durum sadece nezaket gerei olmayp, ticari bir takm tasarm ve etiketler farkl
lkelerde farkl anlamlar tayabilmektedir. rnein:
ekil ve Semboller : Baz ekil ve semboller niyet edilenden farkl ekillerde alglanabilmektedir.
Bu tip belirtilerin iyi bilinmesi gerekmektedir.
Saylar : Saylar da farkl lkelerde olumlu veya olumsuz mesajlar verebilmektedir. Bunun da
bilinmesinde byk yarar vardr.
Renkler : Farkl renk ve bunun glgelerinin (shading) ayr bir nemi vardr. hra pazarnda renge
ilikin alkanlklarn, hangi renklere sempati veya antipati duyulduunun renilmesi tavsiye
edilmektedir.
Ambalaj, rnn satn alnmasndan kullanlncaya kadar rnle birlikte olduundan, inanlmaz
derecede nemli bir pazarlama elemandr. Ambalaj rne gzel bir grnm vermekte, deiik
tehir yntemleriyle rnn dier rakiplerinden ayrlmasn salamaktadr.
zellikle gelimi lkelere yaplan ihracatta, ambalajn kusursuz olmasna ayr bir zen
gsterilmelidir. Baz lkelerde, ambalaj ve etiketlendirilmesi konusunda ok sk kurallar vardr.
hracatnn mutlaka rnn ithalatsyla, zellikle de gda, abuk bozulabilir ve tehlikeli rnlerin
alcsyla iliki kurarak tama ambalajnda istenilen bilgileri renmesi ve tavsiyelerini almas
gerekmektedir. Doru bir tketici ambalajnn belirlenebilmesi iin, ihracatnn pazar hakknda ve
de pazardaki tketici tercihleri hakknda bilgi edinmesi gerekmektedir. hracatlar, ambalajlama
ve etiketleme kurallarn ilgili lkedeki Ticaret Mavirliklerimizden, Bykeliliklerimizden veya
Konsolosluklardan renebilirler.
Codex Alimentarius ve ISO Standartlar gibi uluslararas dzenlemeler ile sz konusu rn ve
ambalaj etkileyen ulusal salk, gvenlik, evre ve tketiciyi koruma kural ve dzenlemeleri
ambalaj ihtiyacn belirleyen/etkileyen dier unsurlar olarak sralanabilir.
KAYNAKLAR
- Packaging Materials/A Survey of the Netherlands and Other Major Markets in the European
Union., CBI (Centre For The Promotion Of Imports From Developing Countries), Rotterdam,
Hollanda, S.115, Tel: (31-10) 2013434 Fax: (31-10) 4114081 e-mail: cbi@cbi.nl, internet:
http://www.cbi.nl. AB ve Hollanda ambalaj malzemeleri pazarna ilikin detayl bilgiler verilmektedir.
- Food Exports To The Federal Republic Of Germany-Requirements Concerning Quality,
Packaging And Labelling., FED (Federal Ministry for Economic Co-operation Chamber of Industry
and Commerce for Munich and Upper Bavaria), 1991, Mnih, Almanya, S.100. Almanyaya gda
rnleri ihracatnda ambalajlama ve etiketlemeye ilikin aranan kurallar verilmektedir.
170
76.
Datm Zinciri rn in htiya Duyulan Ambalaj Ne ekilde Etkiler?

Ambalajn ncelikli fonksiyonlarndan biri de rn korumak olduundan, rnn datm zinciri
(iletmeden nihai tketiciye kadar olan aamalar) rnn ambalajn belirleyen unsurlar
arasndadr. Uzun bir datm zinciri, tama srasnda hasar grme riskinin artmasna dair bir iaret
olup, ihracatnn bunu karlayacak bir ambalaj temin etmesi zorunludur. Bylece ihracatnn
ambalaj ihtiyacn belirlerken datm zincirini de hesaba katmas gerekmektedir.
Datm zinciri boyunca rnde meydana gelebilecek hasarlarn nceden tahmin edilmesinde yarar
vardr. hracat setii tama ekline gre ve ihtiya duyulacak ambalaj hakknda bilgi
toplamaldr.
Ayrca ihracat rnn gemesi planlanan datm ann her bir noktasnda mevcut depolama
ykleme artlar hakknda da detayl bilgiye sahip olmaldr. hracat, rnne uygulanabilecek
uluslararas datm ve kodlama /iaretleme kurallarn da bilmelidir.
Nakliye boyunca rnn grebilecei zararlar ok dikkatlice incelenerek en uygun ambalaj tipi
seilmelidir. Ykleme srasnda oluabilecek krlma ve ezilmeler, dier yiyeceklerde
kontaminasyon yoluyla oluan hasarlar, iklimden dolay meydana gelebilecek hasarlar (nem,
scaklk ve don) ve hrszlk, nakliye boyunca grlebilecek hasarlar arasnda saylabilir.
Hasarlar nlemenin iki yolu vardr: Birincisi iyi bir ambalaj ikincisi ise yeterli bir sigortann
yaplmasdr.
KAYNAKLAR
- Packaging Materials/A Survey of the Netherlands and Other Major Markets in the European
Union, CBI (Centre For The Promotion Of Imports From Developing Countries), Roterdam,
Hollanda, S.115, Tel: (31-10) 2013434 Fax: (31-10) 4114081 e-mail: cbi@cbi.nl, internet:
http://www.cbi.nl. AB ve Hollanda ambalaj malzemeleri pazarna ilikin detayl bilgiler verilmektedir.
- Food Exports To The Federal Republic of Germany-Requirements Concerning Quality,
Packaging and Labelling., FED (Federal Ministry for Economic Co-operation Chamber of Industry
and Commerce for Munich and Upper Bavaria), 1991, Mnih, Almanya, S.100. Almanyaya gda
rnleri ihracatnda ambalajlama ve etiketlemeye ilikin aranan kurallar verilmektedir.
171
77.
rn in htiya Duyulan Etiketleme Nasl Olmaldr?

Etiketleme, tama kurallar gereklerini yerine getirmek, uygun bir ykleme-boaltmay salamak,
muhteviyat gstermek ve alcnn yklemeyi tanmasn kolaylatrmak amacyla kullanlmaktadr.
Etiketleme reklam amacyla kullanlmamaldr.
lkeler ve de ithalat ile datclar arasndaki kurallar ve yasal dzenlemeler deiiklik
gsterdiinden, etiketleme rnn nakliyesi ile ilgili gruplar arasnda bilgi al-veriini gerekli
klmaktadr.
Ambalaj zerindeki btn bilgiler ak-seik, suya dayankl bir mrekkeple ve ulat yerin
dilinde verilmelidir. Uluslararas tamaclkta yaygn olarak kullanlan birok sembol vardr.
Nakliyede kullanlacak bu semboller hakknda tayc firmalardan tavsiye talep edilebilir.
Ambalaj tamamlanm sevkyatn iaretlenmesi, daha iyi tannmas asndan esastr.
Yaplacak iaretlemeyle aadaki bilgiler verilmelidir:
Tayc hakknda bilgi
Akreditifte belirtildii ekliyle ithalat hakknda bilgi
Giri yaplacak yer ve liman
Sipari no.
Mene lke
Gnderildii yer ve yklendii liman
Brt-net arlk, dara-net arlk
ambalaj says, boyutlar, arl vs.
Uyarc semboller vastasyla ykleme talimatlar
hracat herhangi bir lkenin kendine zg ambalaj ve etiketleme kurallar konusunda bilgi
edinmelidir. Normalde, nakliye acenteleri, ithalat ve mteriler herhangi bir lkedeki etiketleme
kurallar hakknda en iyi kaynak durumundadr. Dier kaynaklar unlardr.
Uluslararas organizasyonlar
Ambalaj dernekleri
Teknik enstitler
Tamaclar
Rakipler
Mteriler
KAYNAKLAR
-Reference Document on International Standardization of Selected Products, Packaging And Labelling, ITC
(UNCTAD/WTO) Palais des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland. Tel: (41-22) 730 01 11, Fax: (41-22) 733 44 39,
itcreg@intracen.org, http://intracen.org Baz rnlerin paketlenmesi ve etiketlenmesi hakknda kaynak kitap.
- Export Packing Notes ITC (UNCTAD/WTO) Palais des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland. Tel: (41-22) 730 01 11,
Fax: (41-22) 733 44 39, itcreg@intracen.org, http://intracen.org, Ambalajn ok eitli alanlarnda yaplan almalar bu dizi
iinde yer almaktadr.
- hracatta Ambalaj, GEME, Mithatpaa Cad. No. 60 Kzlay, Ankara, Tel: 312-417 22 23, Fax: 312-417 22 33, e-mail:
igeme@igeme.gov.tr, internet: http://www.igeme.gov.tr. ihracatta ambalajlama ve etiketlemeye ilikin detay bilgiler
verilmektedir.
-hracatmz Asndan Ambalaj Atklarna likin Trkiye-AB Dzenlenmeleri, 1997, S.48 Cengiz TRKAY, GEME,
Mithatpaa Cad. No. 60 Kzlay, Ankara, Tel: 312-417 22 23, Fax: 312-417 22 33, e-mail: igeme@igeme.org.tr,
internet:http://igeme.org.tr, Trkiyede ve AB lkelerindeki kat atk nleme mevzuatlar ve atk ynetimine ilikin detayl
bilgiler yer almaktadr.
-ASD-Ambalaj Sanayicileri Dernei, Kouyolu, Katip Salih Sok. No: 13 Kadky 34718 ISTANBUL Tel : (0216) 545 49 48
545 49 51 545 49 52 Fax : (0216) 545 49 47 e-mail: asd@ambalaj.org.tr, internet: http://www.ambalaj.org.tr
-OMD-Oluklu Mukavva Sanayicileri Dernei, Ataehir Bulv. 42 A K Ada Gardenya (Baytur) Plaza 3/13 Bl. K:6 D:38
Ataehir-Kadky/stanbul Tel: 0 216 456 36 31 / 456 36 32 Fax: 0216 456 36 33 e-mail : omud@omud.org.tr,
internet:http://www.omud.org.tr
172
78.
Etkin Bir Ambalajlama in Gz nnde Bulundurulmas Gereken

Faktrler Nelerdir?
evre konusunda duyulan kayglar ve deien tketici davranlar ambalaj eilimlerini
belirlemektedir. Hem ithalatlar, hem de tketiciler evreyle dost ambalajlar daha fazla tercih
etmektedir. Tketiciler, fuzuli atk prosedrleri gerektiren ambalajlar deil, tanmas ve
saklanmas kolay olanlar tercih etmektedir. Bu eilimleri yakalayabilmek iin ihracatnn teknik
yaynlar, fuar/sergileri takip etmesi gerekmektedir. Ambalaj ekipman ve malzemesi reticileri de
bu konuda ok faydal bilgiler salayabilir. yi bir ambalajn sahip olmas gereken zellikler:
-Fiziksel zellikler: Darbe, ani drme/arpma ve sarsnt ve istifleme gibi mekanik hasarlara ve
scakla kar dayankl olmaldr.
-rn kalitesini korumas: Scak, souk, nispi nem, rutubet, kuruluk, k, oksitlenme, bakteri
bulamas vb. etkenlerden rn koruyarak, rnn raf mrn, rengini, lezzetini, salamln vs
korumak.
-rn gelitirme zellikleri: Yani rn iin oluturulacak kalite imajn desteklemesi, fark
edilebilmesi, tasarmn kalitesi, bask grnt deeri, canll.
-rn bilgisi: Ambalaj rnn tannmasn kolaylatrmal ve anlalabilir ekilde arlk, ierik,
raf mr, imalat, satc ve ithalatnn ad, mene lkesi, kullanma talimatlar gibi bilgiler ile
gerektiinde gvenlik uyarlar hakknda bilgiler salanmaldr.
-Kullanm etkinlii: rnn tanmas, boaltlmas, ambalajn kolay almas, ksmi kullanma
olanak vermesi, ambalajn salam ve dayankl olmas, evre dostu ve ocuklara zarar vermeyecek
ekilde tasarlanm olmas gibi hususlar iermektedir.
-Mekanik zellikleri: nce, sonra ve kullanm srasnda eklini korumas, kolay kapak taklmas,
etiketlenmesi ve bask yaplabilmesi, doldurulma hz, yzeyin yumuakl, (zerine bir yaptrma
ihtiyac duyulduunda) yaptrclara uygunluu.
-Depolama zellikleri: Paletlemeye uygunluu, istifleme arl ve dayankll, ksa mesafeli

tamaya uygunluu.
173
- Nakliye zellikleri: Hacim/arlk oran, boyutlar, maksimum arlk.

-Ticarete uygunluu: Arl, istifleme performans, dayankll, rn, marka, iaretleme, ve
kodlarn tanmlanabilmesi, raflar etkin kullanabilmesi, kullandktan sonra atlabilmesi, tehir
yetenekleri.
-Geri-dnm zellikleri: Geri dnme uygun ambalaj malzemesi seilmesi ve fonksiyonu
etkilemeyecek ekilde malzeme miktarnn en aza indirilmesi, atk ambalaj ile ilgili irketlerle
anlama yaplmas.
KAYNAKLAR
- Manual on the Packaging of Furniture, 1995, S.108, ITC (International Trade Centre
UNCTAD/WTO), Palais des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland. Tel: (41-22) 7300111, Fax:
(41-22) 7334439, e-mail: itcreg@intracen.org, internet:http://intracen.org, Mobilya ihracatnda
ambalajlamann nasl yaplmas gerektii ve ambalaj test yntemleri hakknda bir monograf.
- Packaging Requirements: Guide For Developing Countries, CBI (Centre For The Promotion Of
Imports From Developing Countries), Rotterdam,Netherlands, S.63, Tel: (31-10) 2013434 Fax:
(31-10) 4114081 e-mail: cbi@cbi.nl, internet: http://www.cbi.nl Yayn GEME ktphanesinde
mevcuttur. AB ve Hollandann spesifik ambalaj taleplerine ilikin detayl bilgiler verilmektedir.
- Glossary of Packaging Terms for Developing Countries, 1997, S.137 ITC (International Trade
Centre UNCTAD/WTO), Palais des Nations, 1211 Geneva 10, Switzerland.
Tel: (41-22)
7300111, Fax: (41-22) 7334439, e-mail:itcreg@intracen.org, internet:http://intracen.org, Arapa,
ngilizce ve Franszca olarak gelimekte olan lkelerin ihtiyalar dikkate alnarak hazrlanm
ambalaj szl.
174
79.
Ambalajn Toplam rn Maliyeti indeki Pay Ne Olmaldr?

yi bir ambalaj sadece ykleme ve nakliye maliyetleri ile sigorta kapsam ve maliyetini etkilemekle
kalmamakta, ayrca olumlu bir rn imaj yaratmakta, rakip rnlerden rn farkllatrmada,
perakendecinin raflarn, camlarn sslemesine de yardmc olmaktadr. ok basit olarak ambalaj
maliyeti, rnn rekabetini srdrmesini salayacak fiyatlardan satlmasna imkan verecek, en
dk dzeylerde tutulmaldr.
Ambalaj maliyetinin, toplam maliyet iindeki pay ok deiebilmektedir. Bu pay daha ziyade
rnn tabiat, tanma ekli, datm zinciri, rnn deeri ve sz konusu pazardaki tketici
tercihleri tarafndan belirlenmektedir. Ar sanayi rnleri iin ambalajn maliyeti % 1 veya daha
dk olmaldr. Kozmetik ve kiisel bakm rnleri iin bu oran % 25 dzeylerinde veya daha
fazla olmaktadr. lenmi gda rnlerinde ambalaj maliyeti toplam maliyetin % 12-25i kadardr.
Bununla birlikte tama ambalajnn esas grevi rn gvenli bir ekilde alc veya ithalatya ve
de nihai tketiciye mmkn olan en dk fiyatla ulatrmaktr. Bunun yan sra gereinden fazla
yaplan ambalaj, zayf bir ambalajn neden olduu gibi hem parann ziyan olmasna neden olmakta,
hem de daha ok evre sorunlar yaratmaktadr.
hracatlar daima birden fazla ambalaj ve malzemesi imalatsndan teklif almal ve birbirleriyle
karlatrmaldr.
KAYNAKLAR
-Ipackreport, DNYA AMBALAJ-Endstriyel ambalaj retim, ileme ve kullanm teknikleri,
"Globulus" Dnya Basnevi, 100. Yl Mahallesi 34440 Baclar-stanbul. Tel: 212-6290808(30
Hat), Fax: 212-4313815, E-mail:ambalaj@mail.dunya-gazete.com.tr. Aylk ambalaj dergisi.
-Plastik&Ambalaj Teknolojisi, Yamur Fuarclk Yaynclk Tantm Hizmetleri Ltd. ti.,
Numuneba Cad. Numune ihan, No.70/26-33, Bayrampaa stanbul, Tel:212-5654885,
Fax:212-6127589. Plastik, ambalaj makina ve kalp sektrnn aylk teknik dergisi.
-TSE-Ambalaj Labotuvar, Tari Pamuk Depolar Arkas ili, ZMR, Tel:232-3762425-3293392.
Ambalaj konusunda yeterli donanm ve bilgisi olan bir kurum.
e-mail:ambalaj@izmir.tse.org.tr, internet:http://www.izmir.tse.org.tr/ambalajmenu.asp
-PAGEV-Trk Plastik Sanayicileri Aratrma-Gelitirme ve Eitim Vakf, Halkal C. Tez-
Merkezi No: 132/1 Kat:4 34620 Sefaky/STANBUL Tel : (0212) 425 13 13 (3 Hat) 425 15 99
Fax : (0212) 624 49 26 e-mail: pagev@pagev.org.tr, info@pagev.org.tr internet:
http://www.pagev.org.tr
175
BLM XIV
KALTE, EVRE, GVENLK
80.
Akreditasyon, Kalite ve Kalite Standard Nedir?

Akreditasyon: Laboratuvarlarn, muayene ve belgelendirme kurulularnn ulusal ve uluslararas
kabul grm teknik kriterlere gre deerlendirilmesi, yeterliliinin onaylanmas ve dzenli
aralklarla denetlenmesidir.
Trkiyede akreditasyon konusunda en nemli gelime, 4 Kasm 1999da Resmi Gazetede
yaynlanan "Trk Akreditasyon Kurumu Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanun" ile olmutur. Bu
kanun ile, laboratuvar, belgelendirme ve muayene hizmetlerini yrtecek yurtii ve yurtdndaki
kurulular akredite etmek, bu kurulularn belirlenen ulusal ve uluslararas standartlara gre
faaliyetlerde bulunmalarn ve bu suretle rn/hizmet, sistem, personel ve laboratuvar belgelerinin
ulusal ve uluslararas alanda kabuln temin etmek amacyla, merkezi Ankarada olmak zere
Babakanlkla ilgili, zel hukuk hkmlerine tabi, tzel kiilii haiz, idari ve mali zerklie sahip
"Trk Akreditasyon Kurumu" (TRKAK) kurulmutur.
TRKAKn grev ve yetkileri unlardr:
- Kurum faaliyetleri ile ilgili dzenlemeleri yapmak, akreditasyon ile ilgili gerekli kriter ve
nlemleri belirlemek, bunlar uygulamak ve gerektiinde deitirmek, dzeltmek ve yrrlkten
kaldrmak
- Akredite edilmek zere bavuruda bulunan; laboratuvar, rn/hizmet, sistem, personel vb.
belgelendirme konularnda faaliyet gsteren zel ve/veya kamu kurum ve kurulularnn ilgili
standartlara ve kriterlere gre deerlendirmesini yapmak ve bu deerlendirme sonucunda
kuruluun akredite edilip edilmemesine karar vermek, akredite edilen kurulular izlemeye almak
ve gerektiinde geici veya devaml olarak akreditasyon kararn durdurmak ve bu alanlarda
faaliyette bulunacak tm kurum ve kurulular arasnda koordinasyonu salamak
- Akredite edilmi kurulularca dzenlenen iaret ve belgelerin kullanmn zendirici dzenlemeler
yapmak
- Uluslararas, blgesel ve dier lkelerin akreditasyon kurulular ile ilikiler kurmak, ibirliinde
bulunmak
- Akreditasyon amacyla bavuran kurularn mracaatnn deerlendirilmesi ve akredite edilmesi
ile ilgili olarak elde edilmi bilgilerin gizliliini salamak
- Akreditasyonun nemini ve kalite bilincini artrc faaliyette bulunmak
- Grev alanna giren konularda eitim ve aratrma ve yayn faaliyetlerinde bulunmak
- Faaliyet alanna giren konularda hizmet satn almak
- Hizmetlerin yrtlmesi iin gerekli olan tanr ve tanmaz mal satn almak, yaptrmak, satmak,
kiralamak, rehin ve ipotek tesis etmek
- Faaliyet alanyla ilgili dier grevleri yerine getirmek
BLM XIV KALTE, EVRE, GVENLK
178
Bir rnn kalitesi; kullanma uygunluu ve ihtiyalar karlayan zelliklerinin toplam olarak
tanmlanabilir.
Bu yzden, kalite ynetimi bir iletmenin mterilerinin isteklerinin, ihtiyalarnn belirlendii ve
karland gvencesini veren tm faaliyetleridir. Mterilerin ihtiyalar zamanla
deiebildiinden, kalite ile ilgili gerekliliklerin de belli aralklarla yeniden gzden geirilmesi
gerekebilir.
Kk, orta ya da byk lekli tm iletmelerin rekabette kalite unsuruna verdikleri nem gittike
artmaktadr. Bir mteri bir rn satn aldnda o rnn kullanmyla, grntsyle vb. ile ilgili
beklentilere sahiptir. Eer rn mterinin beklentilerine cevap veriyorsa, mteri bu rnden
memnun kalacak ve bu rn kaliteli diye tanmlayacaktr. Bu yzden, bir rnn kalitesi, onun
mterinin beklentilerine cevap verebilmesine baldr diyebiliriz.
Bir rnn kalitesi, satn alma kararnda temel unsurdur. Alm yapan bir iletme / kurulu siparii
vermeden nce tedariki tarafndan salanacak rnn istedii niteliklerde olup olmayacan
bilmek ister. Genellikle, alc firma tedariki firmadan rn rnekleri ister ve bu rnekleri test
ederek istenen zelliklere sahip olup olmadn belirler.
Byk alm firmalar ise, tedariki firmann gnderecei rnn hep ayn kalitede olabileceinden
emin olmak iin, o firmaya kalite ynetim sistemlerini incelemek zere teknik elemanlarn
gnderirler. Bu durumda, bir iletmenin kalite sisteminin deerlendirilmesi hem subjektif, hem de
maliyetli olduu iin evrensel olarak kabul grm bir kalite gvence sistemine ihtiya
duyulmutur.
Kalite sistemi geni kapsaml ve bir kuruluun i ynetimi ile ilgili gerekliliklere cevap verecek
ekilde olmaldr.
Uluslararas Standardizasyon rgt-ISOnun kalite ile ilgili tanmlamalar aada verilmektedir:
Kalite; bir rnn belirli ihtiyalar karlamasyla ilgili tm zellikleridir.
Kalite politikas; bir kuruluun kalite konusunda en st yetkililerince belirlenmi tm eilimleridir.
Kalite ynetimi; kalite politikasn, amalarn, sorumluluklar belirleyen ve bunlar kalite sistemi
ierisinde kalite planlamas, kalite kontrol, kalite gvencesi ve kalitenin gelitirilmesi gibi
yntemlerle gerekletirmeye ynelik tm ynetim faaliyetleridir.
Kalite gvencesi sistemi; kalite sistemi iinde yrtlen ve gerektiinde rnn kaliteyle ilgili tm
gereklilikleri yerine getirdiini gsteren tm planl ve sistematik faaliyetlerdir.
Kalite kontrol; kaliteyle ilgili gerekliliklerin yerine getirilmesinde kullanlan tm teknik ve
ilemlerdir.
Kalite dngs; rn muayenesi, pazarlama, servis, pazar almalar, rn gelitirme, rn
mhendislii, satn alma, retim gibi rn kalitesini etkileyen ve endstriyel dngnn bir paras
olan tm fonksiyonlar olarak tanmlanmaktadr.
179
Kalite Standard Nedir?

Standart, bir fikir birlii sonucunda oluturulmu olan, bir rn, hizmet ya da ynteme ilikin
gereklilikleri tanmlayan ve yetkili bir organ tarafndan verilmesi mmkn olan bir dokmandr.
letme asndan ele alndnda, standardizasyonun temel amac iletmenin karlln artrmaktr.
Uluslararas ticaret asndan bakldnda, temel ama lkeler arasndaki ticareti gelitirmek,
ticaretteki engelleri ortadan kaldrmak, salk, gvenlik ve evre asndan koruma salamaktr.
"rn standard" ile "kalite sistem standard" terimlerini birbirine kartrmamak gerekir.
rn standard; bir rnn ilgili olduu standartta belirtilen zelliklere ve parametrelere uygun
olduunu belirtir. Bir rne standart belgesi verilmesindeki temel ilke, reticinin bu belge
vastasyla rnnde standartla ilgili iareti kullanmaya yetkili klnmasdr.
Yetkili bir belgelendirme kuruluu tarafndan belge verilmi rn ya da hizmetin gereklilikleri
yerine getirdii, periyodik olarak yaplacak gzetimlerle teyid edilir.
Bir kuruluun kalite sistemi kurumsal yaps, uygulanan yntemler, kalite ynetim sistemini
iletebilmek iin ihtiya duyulan kaynaklar ile ilgilidir.
Kalite sistem standard; bir firmann rnlerinin standartlara, gerekliliklere uygunluunu
salamak iin izledii kalite ynetimini tanmlar. Kalite sistem standard, firmalarn standartlarda
belirlenmi kalite dzeyini elde etmesi iin gerekli olan kalite sistemi ynetimini izlemesine
yardmc olur. ISO 9000 gibi szlemeye dayal sistemlerin uygulanmas firmalarn mteri
taleplerini daha net bir ekilde grmelerine yardmc olacaktr ve farkl birimlerin almalar,
szlemedeki gerekliliklere uygun nihai rn ya da hizmetin salanaca ekilde olacaktr.
KAYNAKLAR
- Kalite Cep Kitab - Prof. Dr. brahim Kavrakolu KALDER- Centrum Merkezi Aydnevler
Sanayi Cad. No:3 34854 Kkyal, Maltepe, stanbul. Tel: (216) 5184284 Faks: (216) 5184286
nternet: http://www.kalder.org e-mail: kalder@kalder.org
- Standardizasyon Terim ve Kavramlar, DTM D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl,
2006. nn Bulvar No:36, 06510 Emek Ankara Tel: (312) 2047500, Faks:(312)2128768
nternet: http://www.dtm.gov.tr/dts/dts.htm
-Kk ve Orta lekli Bir Firmalar in Kalite El Kitab rnei / A. Naci Uur - KOSGEB
1997. nternet: http://www.kosgeb.gov.tr
-Toplam Kalite Kontrol Kaouru Ishikawa KALDER. Centrum Merkezi Aydnevler Sanayi
Cad. No:3 34854 Kkyal, Maltepe, stanbul. Tel:(216)5184284 Faks:(216)5184286
nternet: http://www.kalder.org, e-mail: kalder@kalder.org
-Daha yi Bir Kalite Sistemi in Kurulu i Kalite Sistem Denetimi Seluk Aytimur
-International Organization for Standardization (ISO), P.O.Box:56, 1211 Geneva 20, Switzerland
Tel: 41-22-7490111, Fax: 41-22-7333430, nternet: http://www.iso.ch e-mail: central@iso.ch
-Trk Akreditasyon Kurumu (TURKAK), Esat Cad. No:41 Kkesat 06660 ANKARA
Tel: (312) 410 82 00, Faks: (312) 419 87 00 nternet: http://www.turkak.org.tr
180
81.
ISO 9000 Nedir? ISO 9000 Belgesi Nasl Alnr?

ISO 9000 Serisi kk, orta ya da byk lekli herhangi bir iletme veya hizmet veren bir kurulu
iin uygulanabilecek kalite gvence standartlarn ortaya koymakta olup, mevcut herhangi bir
sistem iin kullanlabilir ve iletmenin i maliyetlerini azaltmasna, etkinliini, verimliliini
artrmasna katkda bulunur ve toplam kalite ve kalitenin srekli iyiletirilmesi ynnde bir
aamadr. ISO 9000 serisi rn standartlarn iermemektedir. ISO 9000 serisindeki her bir
dokman farkl bavurular iin bir kalite modelini tanmlamaktadr.
ISO 9000 Standartlarna dayal olarak Kalite Sistemi tesis eden kurulular asndan, ynetim
sistemlerinin yeni bir kavram olmas nedeniyle, 1987 ylndan 1994 ylna kadar standartlarda
revizyon yaplmamtr. 1994 ylnda yaplan revizyon, ufak tefek deiiklikleri ieren bir
revizyondur ve ISO 1994'n yaynland andan itibaren uygulamada baz artlar tam anlamyla
karlamad grlmtr. Ancak 2000 ylnn Aralk aynda yaplan revizyon, kalite alanndaki
gelimelerle ISO 9000 uygulamasndan edinilen tecrbelerin gz nne alnd kkl deiimleri
iermektedir. Bu revizyon ncesi dnya apnda 1120 kurum ve kuruluu kapsayan bir anket
yaplmtr. Yeni standartlar genel bir yapda oluturularak kamu ve zel sektrde kk, orta,
byk lekli kurulular ile sanayi, hizmet, yazlm ve dier alanlar dahil tm sektr kullanmlarna
eit ekilde uygulanabilir olmas benimsenmitir.
ISO 9000 standard ISO 9000:2000, ISO 9001:2000, ISO 9004:2000 ve ISO 19011:2000 olarak
birbiriyle ilikili ve birbirini tamamlayan drt temel standarttan olumaktadr.
- ISO 9000:2000: ISO 9000, ana standartlara giri niteliini tamakta olup, kalite ynetim sistem
serisinin vazgeilmez bir parasdr. erdii temel bilgiler ve terminoloji aklamalar sayesinde,
dier standardn daha iyi anlalp, kullanlabilmesinde nemli bir rol oynamaktadr.
- ISO 9001:2000: ISO 9001 bir kuruluun, mterinin ihtiyalaryla mevzuat gereklerini
karlamak yoluyla mteri memnuniyetini artrabilmesi iin kalite ynetim sisteminde ne gibi
artlar salamas gerektiini ortaya koymaktadr.
- ISO 9004:2000: ISO 9004 kalite ynetim sistemlerini mkemmellie ulatrmada ara olarak
kullanlabilecek genel bir dokmandr.
- ISO 19011:2000: Kalite ve evre ynetim sistemleri ile ilgilidir ve tetkik klavuzu niteliindedir.
Taslak aamasndadr. Bu klavuz tanmlanm kalite amalarn gerekletirmek iin sistemin
gcnn doruluunun kantlanmasn salar. Sz konusu standart, firmann kendi iinde
kullanlabildii gibi tedarikilerin denetlenmesi amacyla da kullanlabilir.
ISO 9000e uygunluun d pazarlarda baar iin nemli olduunun kefedilmesiyle birlikte, son
yllarda ISO 9000 serisinin nemi daha da artmtr.
Tm dnyada, mterilerin kalite bilinci daha da glenmekte ve mteriler standartlara uygun
rnler talep etmektedirler.
ISO 9000 belgesi her ihra edilen rn iin istenen bir belge deildir. Bu belgenin istenmesi
durumunda, ihracat bu belgeyi edinmesinin faydalarn, maliyetini vb. belirlemeli ve bu
dorultuda belge alp almamaya karar vermelidir.
181
ISO 9000 Belgelendirmesi Nedir?

"ISO 9000 Belgelendirmesi", 2000 ylndaki revizyondan nce, bir yetkili kurulu tarafndan ISO
9001, ISO 9002 ya da ISO 9003 belgelerinin verilmesini tanmlamakta idi. 2000 ylnda yaplan
revizyonla bu belge birletirilerek ISO 9001:2000 ad altnda belgelendirme yaplmaya
balanmtr. Bir ISO 9001:2000 belgesi, bir yetkili belgelendirme kuruluu tarafndan bir
iletmenin kalite ynetim sisteminin deerlendirildii ve ilgili ISO 9000 standartlarna uygun
bulunduuna dair verilen bir gvencedir.
Bir iletme, kalite konusunda denetim ve deerlendirmede kendince bir yol izleyebilir. letme,
mterilerinin ihtiyalarna cevap verecek rn ya da hizmeti sunabilecei konusunda
mterilerinin gvenini kazanmak zere, onlar kalite sistemini denetlemeye davet edebilir.
Bir iletme, bamsz bir kalite sistemi belgelendirme kuruluundan ISO 9001:2000 belgesi edinme
yolunu da seebilir. Bu belge ayrca, potansiyel mterilere sunulabilecek bir referans nitelii de
tayacaktr. zellikle, mterinin yeni bir mteri olmas ve corafi olarak da uzakta olmas
durumunda, bu belge bir referans olacaktr.
Bir belgelendirme kuruluundan alnan ISO 9000 belgesi, alclar arasnda olsun, sat noktalarnda
olsun nemli lde kabul grmektedir.
ISO 9000 standartlar lkemizde TS-EN-ISO 9000 serisi standartlar olarak uygulanmaktadr.
Trkiyede TS-EN-ISO 9000 standartlar erevesinde kalite gvencesi sistemi belgelendirmesi
yapan kurulu Trk Standartlar Enstitsdr. TSE, belgelendirmeyle ilgili olarak inceleme, deney
ve eitim hizmetleri vermektedir.
ISO 9000 balamnda akreditasyon ele alndnda, bir akreditasyon kuruluu bir belgelendirme
kuruluunun ISO 9000 Kalite Ynetim Sistem Belgesi vermekle yetkili olduunu onaylamaktadr.
Akreditasyon vastasyla ayn yntem ve ilkelere gre alan belgelendirme kurulularnn
karlkl olarak birbirlerini tanmalar mmkn olmaktadr. Bir grup belgelendirme kuruluu dier
belgelendirme kurulularyla belgelerinin tannmas ve eit kabul edilmesi ynnde anlamalar
yapmaktadrlar.
TS-EN-ISO 9001:2000 Belgesi Nasl Alnr?
Belgelendirme; bir belgelendirme kuruluu tarafndan bir rn, hizmet ya da yntemin belirli
gerekliliklere uygun olduuna dair verilen yazl bir gvencedir. Belge, yetkili kurulu tarafndan
yaplacak deerlendirmenin olumlu sonulara sahip olmas durumunda verilir. Uluslararas
Standardizasyon rgt (ISO) sadece uluslararas standartlar hazrlamaktadr.
Belgelendirme, bir szlemeye dayal olarak yaplr ve iletmelerin kalite konusundaki
taahhtlerini ortaya koymaktadr.
Belgelendirmede hazrlk aamalar aadaki ekilde olabilir:
-ISO 9000 ile ilgili kalite ilkeleri konusunda eitim
-Kurumsal sistemin ve izlenen yntemlerin gzden geirilmesi
182
-Sistemin ve yntemlerin tasarm ve dokmantasyon

- denetleme mekanizmasyla ilgili pilot test uygulamas
-Uygulama
-Sre ve yntemlerin i ve d denetimi
Bugn, ihracata ynelen firma says daha da artm olup, pek ok firma kalite ynetim
sistemlerinin ISO 9001:2000e uygunluunu belgelemeye almaktadr.
letmelerin, ISO belgesi iin hazrlanrken izleyecei yol daha detayl bir ekilde aada
sralanmaktadr:
-Kalite konusunda ekirdek grubu oluturmak
-Kalite konusunda ama ve hedefleri belirlemek
-Kalite konusunda tm ama ve hedefler konusunda iletiimde bulunmak
-Blmlerin ama ve hedeflerini belirlemek
-Kalite matriksini gelitirmek
-Ynetime rapor sunacak bir temsilci belirlemek
-Firmadaki herkesi ISO 9000 konusunda bilgilendirecek programlar yapmak ve yrtmek
-Kalite sisteminde yer alacak olan prosedrleri yazmak
-Bu prosedrleri ISO 9000 serisiyle karlatrmak
-lave yntemleri yazmak
-Dokman kontrol, kayt kontrol, kalite denetimi, eitim vb. konular firmadaki herkese
aktarmak
- denetmenler / 5S / kalibrasyon
-Kalite klavuzunu derlemek
-Yeterlilik denetimini gerekletirmek ve dokmantasyonu yeniden incelemek
-Ynetimce yeniden inceleme yaplmasn salamak
-n deerlendirme amacyla denetim
-Belgelendirme kuruluu tarafndan uygunluk denetimine tabi olmak
-Belge alnmas
183
Trkiyedeki Uygulama
Trk Standartlar Enstits, 132 sayl kurulu yasas ile kendisine verilen standartlara uygun ve
kaliteli retimi tevik edecek her trl almay yapmak ve bunlarla ilgili belgeleri dzenlemek
grevini yerine getirirken standardizasyonun yan sra kalite konusuna da eilmi ve bu alanda
yrtt almalar son yllarda zel bir nem ve younluk kazanmtr. Avrupa Kalite Tekilat
(EOQ) yesi olarak kalite alanndaki uluslararas gelimeleri yakndan izlemekte, kk ve orta
lekli iletmelerin Avrupa Kalite dlne bavurular iin gerekli organizasyonlar yapmaktadr.
AB yesi lkelerle ekonomik ilikilerimizin d ticaretimizde nemli bir yer tutmas nedeniyle Tek
Pazarda ISO 9000 kalite ynetim sistem standartlar serisinin uygulanacak olmas, lkemiz
asndan zel bir nem tamaktadr. lkemizdeki konumu ile TS-EN-ISO 9000 standartlar
erevesinde kalite ynetim sistem belgelendirmesi yapmaya yetkili tek kurulu TSEdir. TSE,
kalite gvencesi sistem belgelendirme faaliyetine 1990 ylnda balamtr. 04/10/2006 tarihi
itibariyle TS-EN-ISO 9000 standartlar erevesinde belgelendirmi 3093 firma bulunmaktadr.
Ayrca yaplan ikili anlamalar erevesinde Almanyadan DQS, ngiltereden SGS Yarsley,
Fransadan AFAQ, talyadan IMQ ve CESI, Danimarkadan DS, Avusturyadan QS, Norveten
NCS kurulular ile ortak belgelendirme tetkik faaliyetleri gerekletirilmektedir.
TSE Kalite Sistem Belgelendirme faaliyetleri Milli Kuruluumuz TRKAK ve
yurt dndan RvA kuruluu tarafndan, TSE evre Ynetim Sistemi Belgelendirme Faaliyetleri
TRKAK tarafndan akredite edilmitir.
KAYNAKLAR
TSE (Trk Standartlar Enstits) Adres: Necatibey Cad. No: 112 Bakanlklar Ankara,
Tel: (312) 417 83 30, Fax: (312) 425 43 99, nternet:http://www.tse.org.tr
-Belgelendirme El Kitab, KALDER, Centrum Merkezi Aydnevler Sanayi Cad. No:3 34854
Kkyal, Maltepe, stanbul. Tel:(216)5184284 Faks:(216)5184286 nternet:
http://www.kalder.org, e-mail: kalder@kalder.org
- ISO International Organization for Standardization, Internet: http://www.iso.ch
-ISO 9000e Gre letme ve Kalite Ynetimi A. Naci Uur KOSGEB nternet:
http://www.kosgeb.gov.tr
-TS EN ISO 9000 Kalite Bror, TSE, (Trk Standartlar Enstits) Necatibey Cad. No: 112
Bakanlklar ANKARA, Tel: (312) 417 83 30, Faks: (312) 425 43 99 http://www.tse.org.tr
E-mail: info@tse.org.tr
-ISO 9000 Quality Management Systems: Guidelines for Enterprises in Developing Countries ITC-UNCTAD/WTO Palais des Nations, 1211 Geneva 10 Switzerland Tel: 41-22-7300111 Faks:
41-22-7334439 nternet: http://www.intracen.org E-mail: itcreg@intracen.org
-International Organization for Standardization (ISO) 1, rue de Varemb, Case postale 56 CH1211 Geneva 20, Switzerland Tel: 41 22 749 01 11; Fax: 41 22 733 34 30 nternet:
http://www.iso.ch/iso/en/iso9000-14000/understand/selection_use/iso9000family.html
184
82.
Kritik Kontrol Noktalarnda Tehlike Analizi (Hazard Analysis Critical Control

Points-HACCP) ve ISO 22000:2005 Gda Gvenlii Ynetim Sistemi Nedir?
HACCP Nedir?
1960larda gelitirilen Kritik Kontrol Noktalarnda Tehlike Analizi- HACCP, ilk olarak ABD uzay
programnda astronotlar tarafndan tketilecek gdalarn gvenliinin salanmasna ynelik olarak
kullanlmaya balanmtr. 1980lerin sonlarna doru ise, HACCP mikrobiyolojik alanda gda
gvenliinin salanmas yaygnlamaya balamtr. 1993te Birlemi Milletler ve Dnya Salk
rgtnn ortaklaa kurmu olduu Codex Alimentarius (Gda Kodeksi) Komisyonu HACCP
Prensiplerinden oluan eitli sistemleri hayata geirmilerdir. HACCP, 7 blmden olumaktadr:
1. Gdalarda Olas Bozulmann Analizi: rnn sahip olabilecei bozukluklarn saptanp, trne
gre snflandrlmas (biyolojik, kimyasal veya fiziksel),
2. Kritik Kontrol Noktalarnn Tespiti: hammaddeden tketiciye kadar olan aamalarn hangisinde
bozulmann oluabileceinin tespit edilip kritik kontrol noktalarn belirlenmesi,
3. Kritik Limitlerin Belirlenmesi: zaman ve s birimlerinin kullanlarak rnde bozulma snrlar
dnda kalacak limitlerin tespit edilmesi,
4. Kritik kontrol noktalarn gsteren uygulamalar yaplmas,
5. Kritik limitlerin almas durumunda bunu dzeltmeye ynelik gr alveriinde bulunulmas,
6. HACCP sisteminin gereklerinden olan dkmantasyon iin etkili bir kayt sisteminin
gelitirilmesi,
7. Bu sistemin salkl alp almadn kontrol etmek iin eitli prosedrlerin gelitirilmesi.
hracatmz asndan HACCP:
hracatmzn byk bir blmnn gerekletii gelimi lkeler, gda kaynakl hastalklarn
nne geebilmek ve tketici saln korumak amacyla, zellikle kolay bozulabilen rnlerde
HACCP kullanmn zorunlu hale getirmekte ve ithalatlarnda da bu sistemi uygulayan firmalar
tercih etmektedir.
Ayrca, 852/ 2004 nolu AB Direktifinin 5. maddesi erevesinde, gda retiminde bulunan
firmalarn HACCP uygulamas zorunlu hale getirmektedir. Codex Alimentarius'a paralel olarak
gelitirilen sistem 01.01.2006 tarihi itibariyle kk iletmeler dahil, tm iletmeler iin zorunlu
olmutur. Sz konusu direktif ile gda hijeninin salanmas amalanmakta olup, bu sistemin
izlenebilirlik ve risk analizi gibi konularla uyumlu olmas de gerekmektedir.
DT Salk ve Bitki Sal Anlamas nezdinde yetkili kurulu bulunan Tarm ve Kyileri
Bakanl, Koruma ve Kontrol Genel Mdrl, HACCP kullanm zorunlu olan rnlerde gerekli
kontrolleri gerekletirmektedir.
lkemizde HACCP Uygulamas:
zellikle AB mevzuat ile uyum almalar erevesinde, gda hijyeni alannda eitli almalar
devam etmekte olup, HACCP konusunda 09.06.1998 tarih ve 23367 sayl Resmi Gazetede
yaynlanm bulunan "Gdalarn Tketimi ve Denetlenmesine Dair Ynetmelik"te HACCP sistemi
uygulamas 30 beygir gc zerinde motor gc bulunan veya on kiinin zerinde ii altran su,
st ve et rnleri tesislerinde zorunlu hale getirilmitir.
ISO 22000:2005 Gda Gvenlii Ynetim Sistemi Nedir?
2001 ylnda ISO (International Organisation for Standardisation-Uluslararas Standardizasyon
rgt) tarafndan gda gvenlii ynetim sistemi iinde HACCPin roln tanmlayan
185
denetlenebilir bir standardn oluturulmas almalarna balanm olup, standart 2005 ylnda
yaymlanmtr.
ISO 22000:2005 Standardnn amac gda tedarik zinciri boyunca gda gvenlii ynetimi iin
gerekli olan uygulamalar uyumlatrmaktr. Sz konusu standart, iftiden gda hizmet sektrne
kadar gda zincirindeki tm yeleri kapsayan gda gvenlii ynetim uygulamalarn tanmlayan
uluslararas bir standarttr.
Gda zincirindeki reticiler ve tedarikiler, HACCP, retim ve paketleme iin BRC (British Retail
Consortium), IFS (International Food Standard), EurepGAP, GMP gibi says giderek artan gda
gvenlii standardlar ile kar karya kalmtr. Birok firma bu tr benzer birka sertifikaya sahip
olmak durumunda kalmakta olup, bu firmalar iin gereksiz maliyet ve aba anlamna gelmektedir.
ISO 22000 Gda Gvenlii Ynetim Sistem Standardnn bu tr sorunlara zm olaca
beklenmektedir. ISO 22000:2005 Standardnn en nemli avantaj gda zincirinin tmnde
uygulanabilmesidir. ISO 22000:2005 Standardnn BRC ve IFS gibi dier gda gvenlii
standardlarndan fark iyi uygulamalar iin detayl bir listesinin olmamasdr. Gerekten de her
durum ve kurum iin btn kurallar kapsayacak bir listenin oluturulmas da olduka zor bir ilem
olmakla beraber ISO 22000:2005 standard, her kurumun kendine uygun uygulamalar
benimseyerek uygulamasn kabul etmektedir. Ayrca, sz konusu standart Codex Alimentariusun
ilgili standardlarn referans gstermektedir.
Bu uluslararas kurallarn amac HACCP sisteminin sertifikasyonu ile ilgili kurallar
standartlatrmaktadr. Bu sistemin gelitirilme nedeni, HACCP sertifikasyonu iin kullanlan
ulusal standartlarn iyiletirilmesidir. ISO 22000:2005 standardnda da en nemli unsur n
gereksinim programlar, operasyonel n gereksinim programlar ve kritik kontrol noktalarnn
belirlenmesi, uygulanmas ve dokmantasyondur.
Sz konusu standardn amac;
- Codexin HACCP prensipleri ile uyumlu olunmas,
- Gnll uluslararas standardlarn uyumlatrlmas,
- denetmenler, firmann kendisi tarafndan yaplan veya bamsz kurululara yaptrlan
sertifikasyon ileminde denetlenebilir bir standart salanmas,
- Yapsnn ISO 9001:2000 ve ISO 14001:1996 Standardlar ile ayn paralelde olmasn salamak,
- Uluslararas HACCP kavramnn oluturulmasn salamaktr.
KAYNAKLAR
- Stephanie Krieger, Gerard Schiefer, Analysis of the Information and Communication Level
Different Quality Managment System in the Agri-Food Sector, Macaristan, 2003, s. 618
- http://www.bsi-global.com/Training/Food/index.xalter?print_only=1
- http://www.Irqa.com
- John G. Suark, HACCP and ISO Development of a Food Safety Management -Standard, nternet:
http://www.safepak.com/iso22000.htm
-Guidance Document Implementation of Procedures Based on the HACCP Principles, and
Facilitation of the Implementation of the HACCP Principles in Certain Food Businesses, EU DG 24
Health and Consumer Protection Directorate General, 2005
- Food And Agrculture Organization Of The United Nations- FAO, Birlemi Milletler Gda ve Tarm
rgt, Internet: http://www.fao.org/es/esn/food/foodquality_haccp_en.stm
- U. S. Department of Health and Human Services, U.S. Food and Drug Administration, Center for
Food Safety & Applied Nutrition, nternet: http://www.cfsan.fda.gov/%7Elrd/haccp.html
186
83.
zlenebilirlik Nedir?
zlenebilirlik, bir rnn tanmlanarak, paketlenmesi, depolanmas, nakliyesi ve nihai sat
noktasna ulamas ile ilgili tm bilgilerin kolay ulalabilecek ekilde kayt altna alnmas, bylece
geriye dnk takibinin yaplabilmesi srecidir.
"Takip - Tracking" rnn bulunduu yer ile ilgili iken, "zlenebilirlik - Treacing" rnn nereden
geldii ile ilgilidir.
zlenebilirlik sistemleri, rnn doru ve zamansal olarak tanmlanmasn, menei, tedarik
zincirindeki yeri ve salkl bir ekilde geri arlmas iin kullanlmaktadr. Ayn zamanda, bu
sistemler gda gvenlii sorununun tanmlanmasna ve tketilen rnlerin gvenlii ve kalitesi ile
ilgili tketici taleplerinin ve yasal zorunluluklarn yerine getirilmesine yardmc olmaktadr.
Yksek kaliteli rn retmek iin salkl bilgi ak gerekli bir kouldur. Tedarik zincirindeki
effaflk ve bilgi aknn simetrik olmas yakn gelecek iin nemli konulardr.
Ayrca, 1 Ocak 2005 tarihinde yrrle giren 178/2002 sayl yeni AB Gda Kanunu Dzenlemesi
(New Food Law Regulation)nin temel prensiplerinden biri de izlenebilirliktir.
KAYNAKLAR
- L. lteri ney, Cihat Alagz, TOBB-MMNM EANUCC zlenebilirlik Projesi, nternet:
http://www.tobb.org.tr/ean/dosyalar/izlenebilirlik20072004.ppt
- Fresh Produce Traceability Guidelines, The Key to Supply Chain Management, EAN
International
- Stephanie Krieger, Berhard Schiefer, Analysis of the Information and Communication Level in
Different Quality Management System in the Agri-Food Sector, EFITA 2003 Conference,
Macaristan, 5-9 Temmuz 2003, s. 618
187
84.
OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Nedir?

Kurulularda karlalan en nemli insan kaynaklar sorunlarndan biri, alanlarn emniyetli ve
salkl bir alma ortamna sahip olmamalardr. Kurulularn daha iyi rekabet koullarna
ulaabilmesi iin alanlarn i sal ve gvenlii konusunda planl ve sistemli almalar
yrtmeleri gerekmektedir. ISO 9001 VE ISO 14001 gibi Standartlar kalite ve evre ynetimleri
zerine younlam, dolaysyla kurulularda i sal ve gvenliinin salanmas ve srekli
iyiletirilerek korunabilmesi iin ayr bir standarda gereksinim duyulmutur. Ayrca, iletmelerin
ynetsel ve rgtsel dzeyleri, yetersizlikleri, eitim ve bilinlendirme eksiklikleri ve iinde
bulunulan sosyo-politik ve sosyo ekonomik koular ve hatta bu konulardaki mevzuat eksiklii ya
da yorumlama farkllklar sorunlarn zm gletirmektedir. Dolaysyla bu sorunlarn ortadan
kaldrlmas, iletmelerde mesleki salk ve gvenliin salanmas ve srekli iyiletirilerek
korunabilmesi iin yeni bir standarda gerek duyulmutur. 1999da resmiyet kazanan OHSAS
18001, uluslararas standartlar rgtlerinin ortak abalaryla gelitirilen ve tm sektrlerdeki
iletmelerin yararlanabilecei ortak bir standart olarak nitelendirilebilir.
Sal ve Gvenlii (SG) Ynetim Sistemi; i sal ve gvenlii faaliyetlerinin kurulularn
genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir ekilde ele alnp srekli iyiletirme yaklam
erevesinde zmlenmesi iin bir aratr.
OHSAS 18001in letmeye Faydalar Nelerdir?
- Karll artrmak
- SG almalarn dier faaliyetlere entegre ederek kaynaklarn korunmasn salamak
- Ynetimin taahhdnn salandn gstermek
- Motivasyon ve katlm arttrmak
- Ulusal yasa ve dnya standartlarna uyum sresini ve maliyetini azaltmak
- Paydalarn istek ve beklentilerini karlayarak rekabeti arttrmak
- Kurulular tarafndan srdrlmekte olan SG faaliyetlerinin sistematik olarak yaylmn
salamak iin bu sistem uygulanmaldr.
KAYNAKLAR
- TSE (Trk Standartlar Enstits), Necatibey Cad. No: 112 Bakanlklar Ankara
Tel: (312) 4178330, Fax: (312) 4254399, http://www.tse.org.tr
- Kaliteden Mkemmellie, ICC Uluslararas Danmanlk Organizasyon Ltd. ti., stanbul, 2002
188
85.
ISO 14000 Nedir?

ISO 14000 evre Ynetim Sistemi Standartlar, rnn hammaddeden rn haline getirilip
etiketlenmesi ve pazara sunulmasna kadar her kademede evresel faktrlerin ele alnd bir dizi
standartlar serisidir. Firmalar evreyi koruduklarn ve bunu bir sistem iinde yaptklarn ISO
14000 evre Ynetim Sistemi Standartlar ile gstermektedirler. ISO 14000 bir rn standard
deil sistem standarddr ve ne retildiinden ziyade, nasl retildii ile ilgilenir. evre
performansnn izlenmesi ve srekli iyiletirilmesi temeline dayanr. evre faktrlerine ilikin
olarak ilgili mevzuat ve kanunlar tarafndan tanmlanm koullara uymay art koar.
ISO 14000 standard;
Bir evre ynetim sistemi uygulayan, bu sistemi srdren ve gelitiren, kendi evre politikasna
uymay taahht eden ve bu taahhd bakalarna gsterebilen ve bu konuda kararl olan tm
firmalara uygulanabilir.
evre ynetim sistemleri konusunda ilk uluslararas standartlar serisi Uluslararas Standardizasyon
rgt (ISO) tarafndan hazrlanmtr. ISO 14000 serisinin temel amac kurulularda (sistemlere
dayal, esnek yapda ve en uygun maliyette) daha etkin bir evre ynetimini gelitirmektir.
Gelimekte olan lkelerdeki iletmeler iin ISO 14000 serisi, teknoloji transferi asndan ve
iletmelerin evrensel evre ynetimini adapte etmeleri asndan yol gsterici olmaktadr.
letmeler iin evre ynetim sisteminin oluturulmas, devamll, denetlenmesi ve daha da
gelitirilmesine ilikin temel standartlar aada yer almaktadr.
Trkiyede bu konu iin bavurulabilecek kurulu TSEdir.
ISO 14000
Serisi Standartlar
ISO 14001
evre ynetimi, evre ynetim sistemleri, kullanm klavuzu
ISO 14004
evre ynetimi, evre ynetim sistemleri, prensipler ve destekleyici teknikler
iin teknik klavuz
ISO 14010
evre ynetimi, evre denetim klavuzu, genel prensipler
ISO 14011
evre ynetimi, evre denetim klavuzu, denetim usul, evre ynetim
sistemlerinin denetimi
ISO 14012
evre ynetimi, evre denetim klavuzu, evre denetilerinin sahip olmas
gereken
zellikler
ISO 14020
evre ynetimi, evreyle ilgili etiketlemenin temel prensipleri
ISO 14021
evre ynetimi, evreyle ilgili etiketleme, evreyle ilgili iddialarn zbeyan,
terimler ve tarifler
ISO 14040
evre ynetimi, hayat boyu deerlendirme, prensipler ve ereve
ISO/DIS 14050 evre ynetimi, terimler ve tarifler
ISO 14060
evre ynetimi, mamullerin evre vehelerinin mamul standardlarna dahil
edilmesi ile ilgili klavuz.
KAYNAKLAR
-TS EN ISO 14000 evre Ynetim Sistemleri, 1997 - TSE (Trk Standartlar Enstits)
Necatibey Cad. No: 112 Bakanlklar Ankara Tel: (312) 417 83 30 Fax: (312) 425 43 99
http://www.tse.org.tr
-EMS- Environmental Management System (ISO 14000) Internet: http://www.iso14000.com
189
86.
evre Etiketi Nedir?

Gnmzde evre etiketleri, zellikle evrenin korunmasna ynelik bilincin glenmesiyle
olduka nem kazanmtr. Tketiciler, sanayiciler ve bir btn olarak toplum bir rn satn
alrken rnn evre zerindeki etkilerine daha ok dikkat etmektedir. evre etiketleri, bir rnn
tm yaam dngs iinde evre dostu olduunu, evreyle ilgili gereklilikleri yerine getirdiini
gstermektedir. evre etiketi, o etiketi tayan rn piyasadaki benzeri rnlerden farkl
klmaktadr.
evre etiketi edinilmesinde bir zorunluluk yoktur, bu gnll bir uygulamadr. Eer bir firma,
evre etiketi edinirse, bunu bir pazarlama arac olarak kullanabilir.
AB'de 880/92 sayl ve 23 Mart 1992 tarihli Topluluk evre Etiketlemesi hakknda bir Konsey
Dzenlemesi yaymlanmtr. Bu Dzenleme ile tm evreleri boyunca (retimden nce, retim,
ambalajlama dahil datm, kullanm ve bertaraf) evreye zarar asndan az etkisi olan rnlerin,
tasarm, retimi, pazarlanmas ve kullanlmasn tevik etmek ve rnn evreye olan etkileri
hakknda tketicilerin daha iyi bilgi sahibi olmalar amalanmaktadr.
Bu Dzenlemenin yrrle girmesinden itibaren alt ay iinde, ye lkelerin, sz konusu
Dzenleme iin aldklar tedbirleri Komisyona bildirmeleri gerekmektedir.
rn gruplarnn tanm, ekolojik kriterler ve bunlarn geerlilik sreleri, eco-label verilen
rnlerin listeleri, ilgili imalat veya ithalatlarn isimleri, etiketlerin son kullanma tarihleri ve
yetkin kurulularn isim ve adresleri Komisyon tarafndan Topluluk Resmi Gazetesinde
yaymlanmaktadr.
Bugn tm dnyada gelitirilmi pek ok evre etiket program mevcut olup bunlardan bazlar;
Avrupa Birliinde "Eco-Label Award Scheme", Kanadada "Environmental Choice Programme",
Almanyada "Blue Angel Programme", srailde "Green Label Programme", Japonyada "Ecomark
Programme", Taylandda "Green Label", sve ve Norvede "Nordic Swan Programme" ve
ABDde "Green Seal Programme" dir.
ABnin "evre etiket dl sistemi" Eco-Label Award Scheme ile amalanan; evreye zarar
vermeyen rnlerin tasarmn, retimini ve pazarlamasn gelitirmek, bu rnleri evre etiketi ile
dllendirmek ve tketicileri bu rnler konusunda bilinlendirmektir. AB evre etiketi tm AB
lkeleri iin gelitirilmi bir etiket olup, etiketin verildii rn gruplar; amar makinalar, bulak
makinalar, gbre, tuvalet kad, amar deterjanlar, elektrik ampulleri (tek/ift ulu), d cephe
boyalar ve vernikler, araf, tirtler, buzdolab, yataklar ve kopya katlardr.
Kanadada "University of British Columbia in Vancouver"de yer alan evre Etiket Merkezi, tm
dnyadaki evre etiket programlar konusunda bir veri taban oluturmaktadr. Merkez, tm
dnyada evre etiketleri ve etiket programlarnn karlkl tannmas konusundaki eilimleri
izlemekte ve tm lkelerdeki evre etiketlerinin uyumlatrlmas olaslklar zerinde
almaktadr.
KAYNAKLAR
Avrupa Birliinde Ekolojik Etiketler ve Ekolojik Tekstil rnleri zden Ergn, 1996 - GEME,
Mithatpaa Cad. No.60, Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33, Internet:
http://www.igeme.org.tr E-mail: igeme@igeme.org.tr,
-University of British Columbia- Centre for Environmental Labelling Tel:604-8223132 Fax:6048229106
-Eco-labelling and other environmental quality requirements in textiles and clothing: implications
for developing countries, ITC-UNCTAD/WTO (cretsiz olarak temin edilebilmektedir) Palais des
Nations, 1211 Geneva 10 Switzerland Tel:41-22-7300111 Fax:41-22-7334439 Internet:
http://www.intracen.org
E-mail: itcreg@intracen.org
-D Ticaret Mstearl- http://www.foreigntrade.gov.tr/dts/SOZLUK/E.HTM
190
87.
CE areti Nedir?
CE areti, Avrupa Birlii salk, gvenlik ve evre koruma yasalaryla dzenlenen rnlere
uygulanmaktadr. CE Uygunluk areti yaklak 23 adet olan Yeni Yaklam Direktifleri (Teknik
dzenlemeler) kapsamna giren rnlere uygulanr. Avrupa Pazarnda rnlerini pazarlamak
isteyen reticiler iin CE Uygunluk areti zorunludur. Aksi taktirde bu pazarda rnlerinin retimi
ve sat imkanszdr. Teknik dzenlemelere (direktiflere) uymayan rnler Avrupa Birliine ye
lke ve ilgili mevzuat uyumunu gerekletirmi ABye aday lkeler ile Norve, zlanda ve
Lihtentayn pazarlarnda yer alamaz. rn direktifteki artlar karlyor ve CE Uygunluk areti
tayorsa, bu lkeler sz konusu rnn piyasaya giriinde veya tketiciye sunulmasnda yasak ve
snrlamalar getirmeyeceklerdir. Dolaysyla CE Uygunluk areti Avrupada bir rnn
pasaportudur.
CE Uygunluk areti bir kalite iareti deildir. rnn kalitesinden ziyade rnn gvenliiyle
ilgilidir. CE areti, bir sistem belgelendirmesi deildir, bir rn belgelendirmesidir. ou kalite
iareti istee bal olmasna ramen CE Uygunluk areti rn iin zorunludur.
CE Franszca "Conformit Europenn" ibaresinin ksaltlm halidir. CE Uygunluk areti, zerine
ilitirildii rnn Avrupa Direktifleri ile dzenlenmi mevzuatta belirlenen temel gereklere
uygunluunu ve bu uygunluun bir onaylanm kurulu veya reticinin kendisi tarafndan
dorulandn ifade eder. Temel gerekler ise ; rnn, insan sal, can ve mal gvenlii, hayvan
ve bitki yaam ve sal, evre ve tketicinin korunmas asndan sahip olmas gereken asgari
gvenlik koullardr.
rnn CE iareti tamas iin, ncelikle reticisi tarafndan ya da bir belgelendirme kuruluu
(Notified Body) tarafndan test edilmesi zorunludur.
CE iareti tamas gereken rnlerle ilgili olarak yaynlanan direktifler; alak gerilim, basit
basnl kaplar, oyuncaklarn emniyeti, inaat malzemeleri, elektromanyetik uyumluluk, makina
emniyeti, ahsi koruma tehizat, otomatik olmayan tart aletleri, vcuda yerletirilebilen aktif tbbi
cihazlar, gaz yakan cihazlar, sv ve gaz yakt kullanan scak su kazanlar, telekomnikasyon
terminal ekipmanlar, tbbi cihazlar, sivil amal patlayc maddeler, patlayc ortamda kullanlan
ekipman ve koruyucu malzemeler, gezi tekneleri, asansrler, elektrikli dondurucu ve derin
dondurucu enerji etiketlemesi, radyo ve telekomnikasyon terminal ekipmanlar, basnl kaplar ve
invintro tbbi cihazlar direktifleridir.
lkemizde retilerek i piyasaya arz edilecek olan rnlerin ve yurtdndan ithal edilecek
rnlerin CE iareti tamasnn zorunlu olmas, ilgili Bakanlklar ve kamu kurulular tarafndan
hazrlanan ve rnlere CE iareti ilitirilmesini ngren teknik mevzuatn Trkiyede yrrle
girmesi ile balamtr.
Bu erevede, lkemizdeki laboratuvar, muayene ve belgelendirme kurulularnn uluslararas
kabul grm teknik kriterlere gre, bamsz ve tarafsz bir kurulu tarafndan deerlendirilmesi
ve denetlenmesi, bu kurulularn uluslararas platformda bir gven oluturulabilmesi ve bu
kurulularca yaplan testlerin ve bu testlerin sonucuna ilikin olarak dzenlenen belgelerin
uluslararas alanda tannmas iin lkemizde de bir akreditasyon sisteminin kurulmasna gerek
191
duyulmu ve bu sistemin olumasn salayacak "Trk Akreditasyon Kurumu (TRKAK)

kurulmutur. TRKAK 2006 ylnda Avrupa Akreditasyon Birlii (EA) ile Karlkl Tannma
Andlamas (MLA) imzalamtr, bylece TRKAK tarafndan akredite edilmi Uygunluk
Deerlendirme Kurulularnca dzenlenen kalite belgeleri, raporlar ve dier sertifikalar uluslararas
kabul grr hale gelmitir.
Trkiyede bu konuda bilgi edinmek amacyla bavurulabilecek balca kurulular, TURKAK,
TSE, DTM D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl ve Sanayi ve Ticaret Bakanl,
KOSGEB ve GEMEdir.
KAYNAKLAR
-TRKAK-Trk Akreditasyon Kurumu Esat Cad. No:41 Kkesat 06660 / ANKARA
Tel: 312 410 82 00 Pbx Faks: 312 419 87 00 Internet: http://www.turkak.org.tr
-DTM D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl nn Bulvar No:36, 06510 Emek Ankara
Tel:(312)2047500, Faks:(312)2128768 nternet: http://www.dtm.gov.tr/dts/dts.htm
-Sanayi ve Ticaret Bakanl-Sanayi Genel Mdrl Adres: Eskiehir Yolu zeri-ANKARA
Tel: (312) 2860365 Fax: (312)2853144 nternet: http://www.sanayi.gov.tr
-Sanayi ve Ticaret Bakanl-ller ve Standartlar Genel Mdrl Adres: Gazi Mustafa Kemal
Bulvar No.128 Tandoan-ANKARA Tel: (312) 2317280 Fax: (312) 2291870,
nternet: http://www.sanayi.gov.tr
-Avrupa Pazarnda rnnzn Pasaportu-CE MARK-Hasan KSE 2005, GEME, Mithatpaa
Cad. No.60, Kzlay, Ankara, Tel: 312 417 22 23, Fax: 312 417 22 33, nternet:
http://www.igeme.gov.tr E-mail: igeme@igeme.gov.tr,
192
88.
Kalite ve Standartlar Konusunda Hangi Kurululardan Bilgi Temin Edilebilir?

Standartlar, teknik mevzuatlar, belgelendirme, evre etiketleri, kalite ynetim sistemleri vb.
konularda bilgi temin edilebilecek balca uluslararas ve ulusal kurulular aada yer almaktadr;
Uluslararas Kurulular:
ITC (International Trade Center ) - UNCTAD/WTO
Palais des Nations,
1211 Geneva 10 Switzerland
Tel:41-22-7300111
Fax: 41-22-7334439
E-mail: itcreg@intracen.org
nternet: http://www.intracen.org
ITC, gelimekte olan lkelere standardizasyon ve kalite ynetimi konularnda teknik yardm
salamaktadr. Kuruluun "The Export Quality Management Service"i vastasyla gelimekte olan
lkedeki firmalara, standartlarn, teknik mevzuatlarn, salk, emniyet ve evre alanlarndaki
gerekliliklerin uluslararas alanda artan nemi dorultusunda kalite politikalarn ve amalarn
belirlemeleri nerilmektedir. hracat firmalara kalite politikalarna dayal planlama, organizasyon
gibi konularda danmanlk hizmeti verilmektedir. Ayrca, ticari destek salayan kurululara,
standartlar, test, muayene, akreditasyon ve kalite ynetimi konularnda altyaplarn
glendirmeleri iin danmanlk hizmeti verilmektedir.
ITC, ihracat kalite ynetimi konusunda danmanlk hizmeti vermekte, kalite konusunda eilimleri
gzden geirmek zere aratrma yapmakta, kalite ynetimi konusunda blten yaynlamakta, teknik
ierikli notlar, kitaplar ve rehberler yaynlamakta ve veri taban oluturmaktadr.
WTO TBT & SPS Enquiry Point, Standards Code and Information Program, Office of
Standards Services, National Institute of Standards and Technology,
TRF Building, Room A- 163, Gaithersburg, Maryland 20899, USA,
tel: (1301) 9754040
Codex Alimentarius Commission, Joint FAO / WHO Food Standards Programme,
Via delle Terme di Caracalla, 00100, Italy,
tel: +39(06)5705.1;
nternet: http://www.codexalimentarius.net/web/contacts_en.jsp
International Commission on Microbiological Specifications for Foods,
ICMSF Secretary, 2022 La Vista Circle, Tucker, Georgia, USA,
tel: (1404) 9388094
International Electrical Commission, 3 rue de Varembe,
P.O.Box 131, 1211 Geneva 20, Switzerland,
tel: (4122) 9190211
193
International Office of Epizootics (Animal Health),

12 Rue de Prony, 75017 Paris, France,
tel: (331) 2274574
International Organization of Standardization
1 Rue de Prony, 75017 Paris, France,
tel: (331) 2274574
International Organization of Standardization,
1 Rue de Varembe, 1211 Geneva 20, Switzerland,
tel: (4122) 7490111,
nternet: http://www.iso.ch
International Organization of Legal Metrology,
11 Rue Turgot, 75009 Paris, France,
tel: (331) 48781282,
E-mail: biml@oiml.org,
nternet: http://www.oiml.org/
Department of Health and Human Services,
Food and Drug Administration, Toxic Lab Monitoring Program,
Room 12A-55 Parklawn, 5600 Fishers Lane,
Rockville, MD 20857 USA,
tel : (1301) 4432390
Global Environmental Management Initiative,
2000 L Street, NW, Suite 710,
Washington D.C. 20037-1101 USA,
tel : (1202) 2967449
Information Handling Services,
P.O.Box 1154, Inverness Way East, Englewood, Colorado, USA
tel : (1800) 2417824
Ulusal Kurulular:
D Ticaret Mstearl D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl
D Ticarette Standardizasyon Rejim Karar da dahil olmak zere, ihracat ve ithalatn kalite ve
standartlar ynnden denetlenmesine ait mevzuat hazrlamak ve uygulamak, Trk standartlarndan
gerekli grlenleri, Mstearln bal bulunduu Bakan onay ile d ticarette zorunlu
uygulamaya koymak ve bu standartlarn gerektirdii denetimleri yapmak veya yaptrmak grevleri
arasndadr. Ayrca, ihracat ve ithalatlar standardizasyon ve kalite konularnda ve uygulama
hakknda bilgilendirmektedir.
Ayrca, sz konusu Genel Mdrlk Trkiyenin DT nezdinde TBT konusundaki irtibat
noktasdr.
194
Trk Standartlar Enstits- TSE

TSE, TS ISO EN 9000 Kalite ve evre Eitim programlar dzenlemekte olup, bu eitim
programlarnn balklar; TSE EN 9000 kalite ynetimi ve kalite gvencesi standartlar eitimi,
kalite sistem dokmantasyonu, kurulu iin kalite tetkikleri, istatistiksel proses kontrol, TS EN
ISO 14000 evre ynetim sistemi temel eitim, kurulu ii evre ynetim tetkikleri, hizmette
kalite ynetimi ve laboratuarda kalite ynetimidir.
Kalite Dernei KALDER
1991 ylnda Trk sanayicileri tarafndan kurulmu olan KALDER bamsz, kar amac gtmeyen
ve sanayi, hizmet ve kamu sektrlerinde kalite bilincini yaymaya alan bir kurulutur.
KALDERin balca faaliyetleri; TSAD KALDER Kalite dln vermek, her yl TSAD
ile birlikte "Ulusal Kalite Kongresi"ni dzenlemek, Kalite ve Ynetim Sistemleri Fuarn organize
etmek, eitim hizmeti vermek, seminer ve paneller dzenlemek, alma gruplar organizasyonu
ve yayn hazrlamaktr.
T.C. Tarm ve Kyileri Bakanl Koruma ve Kontrol Genel Mdrl
DT Salk ve Bitki Sal Anlamas nezdinde yetkili kurulu bulunan Tarm ve Kyileri
Bakanl, Koruma ve Kontrol Genel Mdrl, HACCP kullanm zorunlu olan rnlerde gerekli
kontrolleri gerekletirmektedir.
Kk ve Orta lekli Sanayi Gelitirme Bakanl-KOSGEB
KOSGEB, kk ve orta lekli sanayi iletmelerinin uluslararas kalite ve standartlarda mal
retmesini salamak zere kalite bilincini gelitirmek, ISO 9000 Kalite Sistemi Standartlarna
uygun altyaplarn iletmelerde kurulmas iin eitim, uygulama ve danmanlk hizmeti
vermektedir.
KAYNAKLAR
-DTM D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl nn Bulvar No:36, 06510 Emek Ankara
Tel:(312)2047500, Faks:(312)2128768 nternet: http://www.dtm.gov.tr/dts/dts.htm
-TSE (Trk Standartlar Enstits) Necatibey Cad. No: 112 Bakanlklar Ankara
Tel: (312) 417 83 30 Fax: (312) 425 43 99 http://www.tse.org.tr
-T.C. Tarm ve Kyileri Bakanl Koruma ve Kontrol Genel Mdrl, Akay Cad. No:3 06100,
Bakanlklar/Ankara Tel: (312) 417-4176 (PBX), Faks: (312) 418-6318,
nternet: http://www.kkgm.gov.tr
-KOSGEB Necatibey Cad. No: 49, 06440 Shhiye-ANKARA
Tel: (312) 2325425 Fax: (312) 2304430 Web: http://www.kosgeb.gov.tr
-TRKAK-Trk Akreditasyon Kurumu Esat Cad. No:41 Kkesat 06660 / ANKARA
Tel: 312 410 82 00 Pbx Faks: 312 419 87 00 Internet: http://www.turkak.org.tr
-KALDER, Centrum Merkezi Aydnevler Sanayi Cad. No:3 34854 Kkyal, Maltepe, stanbul.
Tel:(216)5184284 Faks:(216)5184286 nternet: http://www.kalder.org, e-mail: kalder@kalder.org
195
BLM XV
DNYA TCARET RGT
89.
Dnya Ticaret rgt Nedir ve DT Sisteminin KOBlere Salad

Faydalar Nelerdir?
Uluslararas ticaretin serbestletirilmesini ve dzenli ileyiini amalayan bir anlama niteliindeki
GATT, kurumsal bir yapya kavuturularak 1.1.1995 tarihi itibariyle Dnya Ticaret rgtne
dntrlmtr. Dnya Ticaret rgtn (DT) kuran anlama ile DTnn, Uruguay Round
sonularn oluturan btn metinleri kapsayacak biimde GATT'n yerine geecei ortaya
konmutur.
Dnya Ticaret rgtnn kuruluu ile gerek Uruguay Round sonularnn gerek gelecekte
sonulandrlacak ok tarafl ve oklu anlamalarn uygulanmasndan sorumlu bir yap
oluturulmutur.
Dnya Ticaret rgt erevesindeki, anlamazlklarn halline ilikin dzenleme ile DT yesi
lkeler arasndaki anlamazlklarn en ksa srede ve nihai karara itiraz edilemeyecek ekilde
zme ulatrlmas amalanmtr. Oluturulan mekanizma, ahslar veya firmalar arasndaki
ticari ihtilaflara deil, sadece devletler arasndaki ticari uyumazlklara uygulanabilmektedir.
DTye u anda 149 devlet ye (11 Aralk 2005 itibariyle) bulunmakta olup, 30 devlet ise katlma
mzakerelerini srdrmektedir.
DTnn kurucu yeleri arasnda yer alan Trkiye, i onay prosedrnn tamamlanmasnn
ardndan 26 Mart 1995 tarihinde DT yesi olmutur. Ykmllklerimiz ise 1.1.1995den
itibaren geerlidir.
Bu erevede, lkemizce srdrlen d ticaret mevzuat almalarnda DT anlamalarndan
kaynaklanan taahht ve ykmllklerimiz dikkate alnmaktadr. lkemiz, DT Anlama ve
Uzlamalarndan kaynaklanan her trl taahhtlerini ve bildirim ykmllklerini yerine
getirmekte ve DT erevesindeki muhtelif anlamalarn ngrd mevzuat dzenlemelerini
yapmaktadr.
Dnya Ticaret rgtnn ortaya koyduu sistemin hem ihracatlara hem de ithalatlara salad
belirli faydalar vardr. Balca avantajlardan biri "pazara giri gvencesi"dir. Uruguay Round'un
sonularndan biri olarak, mal ticaretinde gelimi lkelerin hemen hemen tm tarifelerinde ve
gelime yolundaki lkelerin ve gei sreci ekonomisine sahip lkelerin tarifelerinin byk bir
ksmnda konsolidasyona gitmesi ve tarifelerde nemli indirimlere gidilmesi sonucunda pazara
giri koullar nemli lde iyilemitir. Ayrca tarifelerin balayc olmas ile, ithalat lkelerin
gmrk tarifelerinde yapacaklar ani artlar ile ya da getirecekleri baka kstlamalarla, pazara giri
koullarn olumsuz etkilemeleri engellenmektedir. Hizmetler ticaretinde, lkeler hizmet
rnlerinin ve hizmet reticilerinin pazara giriinin, ulusal listelerinde belirtilen limitler ve
koullarn tesinde kstlanamayacana dair balayc taahhtlerde bulunmulardr.
Sistem, tm lkelerin gmrklerde eitli anlamalar sonucunda oluturulmu tek tip kurallar
uygulamalarn gerekli klmakta ve bu yolla ihra pazarlarna girite bir istikrar salamaktadr.
Sistemin ithalatta gmrk vergileri dnda baka kstlamalara izin vermemesi ve gmrklerde
uygulanacak ulusal mevzuatlarn tek tip kurallar iermesi zorunluluu ithalat kolaylatrmaktadr.
Tarifelerin balayc olmas gmrk vergilerinin ykseltilmesini engellediinden, ithalat
BLM XV DNYA TCARET RGT
198
maliyetlerinin dalgalanmasn da engellemektedir.

Sistem ile salanan bu faydalara ilaveten, KOBlere korunma nlemleri, sbvansiyonlar ve antidamping hkmleri erevesinde baz imkanlar da salanmaktadr. Sz konusu hkmler
erevesinde dampingli veya sbvansiyonlu ithalattan zarar gren iletmelerin, sz konusu ithalata
kar nlem alnmasn isteme hakk bulunmaktadr. Ayrca, ithalatn yerli reticiler zerinde ciddi
zarar veya zarar tehdidi oluturacak ekilde artmas ve lke menfaatlerinin gerektirmesi halinde
vuku bulan zarar veya zarar tehdidinin ortadan kaldrlmasna ynelik nlemlerin alnmas
amacyla iletmecilerin giriimde bulunabilmeleri imkan dahilindedir.
letmeler ve hkmetler ihracat yaptklar lkelerde aleyhlerinde konacak anti-damping vergisi ya
da telafi edici vergi ya da bavurulacak korunma nlemleri iin balatlan incelemelerde kant
sunma ve karlarn savunma hakkna sahiptirler.
hracat yapan iletmelerin haklar, ihracat tarafndan yaplan giriimlere ramen ithalat lkenin
yetkili makamlar tarafndan ihlal ediliyorsa, ihracatlar konuyu kendi hkmetlerine iletebilirler.
Hkmetler arasnda yaplacak ikili temaslar yoluyla konuya zm bulunmaya allmasna
ramen, bir sonu elde edilemezse, DT'nn anlamazlklarn halline ynelik hkmlerine
bavurularak anlamazln halli yoluna gidilebilir.
Bu konularda Trkiyede bavurulabilecek kurulu D Ticaret Mstearldr.
KAYNAKLAR
D Ticaret Mstearl, http://www.dtm.gov.tr/anl/DTO, E-mail: dtodaire@dtm.gov.tr
Dnya Ticaret rgt: http://www.wto.org DT ile ilgili daha ayrntl bilgiye www.wto.org
adresindeki DT ana sayfasndan ulaabilirsiniz.
International Trade Rules: An Answer Book on the WTO Agreements for Small and Medium-Sized
Exporters ,2001, ITC-UNCTAD/WTO, E-mail:itcreg@intracen.org Internet: http://www.intracen.org
199
90.
Anti-damping, Sbvansiyonlar ve Korunma nlemlerine likin DT

Hkmleri Nelerdir?
Anlama, Tokyo Round'da kabul edilen ve lkemizin de taraf olduu "VI, XVI ve XXIII.'nc
Maddelerin Yorumlanmas ve Uygulanmasna likin Anlama"y temel almaktadr.
Anlama, sbvansiyonlarn tanmn yapmakta ve nceki Anlamadan farkl olarak "spesifik
(zgl)" sbvansiyon kavramn getirmektedir. Spesifik sbvansiyon, sbvansiyonu veren
makamn yetki alanndaki bir firmaya, sanayi dalna veya bir grup firma veya sanayi grubuna
salad sbvansiyonlardr. Anlamada belirtilen kurallara yalnzca bu tr "spesifik"
sbvansiyonlar tabidir. Tarm rnleri ayr bir Anlama ile dzenlendiinden kapsam dnda
tutulmaktadr.
Sbvansiyonlar kategoriye ayrlmtr:
1. Yasaklanan Sbvansiyonlar:
a) hracat performans artna bal olanlar,
b) thal yerine yerli mal kullanm artna bal olanlar.
Yasaklanm sbvansiyonlarla ilgili uyumazlklar, yeni uyumazlklarn zm yntemlerine
tabidir. Sbvansiyonun yasak olduu tespit edilirse hemen durdurulmas istenmekte, belirli bir sre
iinde sbvansiyon uygulamasna son verilmedii takdirde ise ikayeti taraf telafi edici nlem
alabilmektedir.
2. Kar Tedbir Alnabilen Sbvansiyonlar:
Anlama, bu grup altnda herhangi bir taraf lkenin teki taraf lkelerin karlarna sbvansiyonlar
yoluyla zarar vermesini nlemeyi amalar. Herhangi bir rn iin uygulanan sbvansiyon orannn
mal deerinin % 5'ini getii durumlarda veya bir sanayi dalnn urad iletme zararlarn
karlayacak sbvansiyon verildiinde "ciddi zarar"n mevcut olduu kabul edilmektedir. Byle
durumlarda, sz konusu sbvansiyonun ikayeti lkenin yerli sanayiine zarar vermediinin
kantlanmas ykmll sbvansiyonu uygulayan lkeye dmektedir.
3. Kar Tedbir Alnmasn Gerektirmeyen Sbvansiyonlar:
Sbvansiyonlar Anlamasnn 2. maddesi erevesinde spesifik olmayan sbvansiyonlar ile bu
madde erevesinde spesifik olup, ancak, aratrma-gelitirme, geri kalm blgelerin
desteklenmesi ve evre koruma amal sbvansiyonlar kar tedbir alnamayan sbvansiyonlar
olarak kabul edilmektedir. Bu tr sbvansiyonlarn, Anlamann ilgili maddesi uyarnca geici
olarak uygulanmas ngrlm ve uygulamann srdrlmesine ynelik bir karar alnamad iin
kar tedbir alnmasn gerektirmeyen sbvansiyonlar ortadan kalkmtr.
Telafi Edici nlem Alma Sreci:
Anlamann bir blm de telafi edici nlemlere ilikin dzenlemelere ayrlmtr. Telafi edici
nlem alnmas ve ulusal makamlarn yapt soruturmalar, btn taraflarn bilgi ve grlerini
sunmalarn salayacak ekilde dzenlenmektedir. Sbvansiyon ile zarar arasndaki ban
kurulabilmesi iin ilgili btn ekonomik faktrler gz nne alnmakta, sbvansiyon orannn
200
yzde 1'in altnda olduu, miktar veya zararn nemsenmeyecek kadar az olduu tespit edildiinde
soruturma sona erdirilmektedir.
Soruturmalar Anlamaya gre istisnai durumlar dnda bir yl iinde tamamlanmaktadr.
Anlama, sbvansiyonun sona ermesi veya yeniden bavurulmas ihtimali olmamas durumlarnda,
telafi edici vergi uygulamasnn normal olarak yrrle girdikten itibaren be yl iinde sona
erdirilmesini hkme balamaktadr.
En az gelimi lkeler ile kii bana yllk geliri 1000 ABD Dolarnn altnda olan gelime
yolundaki lkeler (GY) iin ihracat sbvansiyonlar yasa bulunmamaktadr. Bu lkelerin
ayrca, dier sbvansiyon uygulamalarndan da belirli bir zaman muaf olmalarna olanak
tannmtr.
Dier gelime yolundaki lkeler iin ihracat sbvansiyonlar yasa DT Kurulu Anlamasnn
yrrle girmesinden itibaren sekiz yl sre ile geerli olacaktr. Bu srenin uzatlabilmesine
ilikin prosedr ise Doha Bakanlar Konferans srasnda alnan bir karar ile belirlenmitir.
Korunma nlemleri Anlamas
GATT 94n XIX. maddesi, ye lkelere bir yerli sanayi dalna ciddi zarar veren beklenmedik
ithalat artlarna kar korunma tedbirleri alma imkan tanmaktadr.
Korunma nlemleri Anlamas GATTn bu temel prensibini dikkate alarak, yrrlkteki gnll
ihracat kstlamalar ve benzeri yasaklayc tedbirlerin, Anlama ile uyumlu hale getirilmesini veya
Dnya Ticaret rgtn Kurulu Anlamasnn yrrle girmesinden sonraki 4 yl iinde
kaldrlmasn ngrmektedir.
Anlama ayrca, GATT'n XIX. maddesi erevesindeki tm mevcut korunma tedbirlerinin ya
balatldklar tarihten itibaren en ge 8 yl iinde, ya da DT Anlamasnn yrrle girmesinden
sonraki 5 yl iinde sona erdirilmesini karara balamtr.
Baz durumlarda, ciddi zarar n tespitine dayanarak 200 gnlk bir sreyi gemeyecek ekilde
geici korunma tedbiri alnabilmektedir.
Anlamada ciddi zarar tespitine ilikin kriterler ve ithalatn etkisinin tespitinde dikkate alnacak
unsurlar belirlenmitir.
Korunma tedbiri olarak ek vergi uygulanabilecei gibi miktar kstlamasna da
bavurulabilmektedir. Miktar kstlamas sz konusu olduunda, kota miktarlar her halkarda son
yln ortalamasnn altna dmeyecek ekilde belirlenmekte ve esasl tedariki konumundaki
lkenin haklar korunmaktadr.
Genel olarak, Anlama ile korunma nlemi uygulayabilme sresi drt yl olarak belirlenmitir.
Ancak, ciddi zararn devam ettii ispatlanrsa bu sre sekiz yla kadar uzatlabilmektedir. 180 gn
ya da daha az bir zaman iin uygulanan korunma nlemleri, uygulanma srelerinin sona ermesinin
ardndan ancak bir yl sonra yeniden uygulanabilirler.
Ayrca, Anlama uyarnca, GYlere baz esneklikler tannmaktadr.
201
91.
lkemizin Anti-Damping, Sbvansiyonlar ve Korunma nlemlerine likin

Mevzuat Nelerdir?
lkemizdeki, thalatta Haksz Rekabetin nlenmesi Hakknda Mevzuata gre, bir damping veya
sbvansiyon soruturmasnn balatlmas ve dampinge kar vergi veya telafi edici vergi
uygulanmasna gidilebilmesi iin, ncelikle, dampinge veya sbvansiyona konu ithalattan zarar
grdn iddia eden gerek veya tzel kiilerin, thalatta Haksz Rekabetin nlenmesi Hakknda
Ynetmelikin 19. maddesi hkmleri erevesinde dampingli veya sbvansiyonlu ithalat ile yerli
retim dal zerindeki zarar ve ikisi arasndaki illiyet ban gsterir bilgi ve belgeler ile birlikte
D Ticaret Mstearl thalat Genel Mdrlne yazl olarak mracaat etmesi gerekmektedir.
Bunun yan sra mevzuat gereince damping incelemesinin resen de yaplmas mmkn
bulunmaktadr. Ancak, thalatta Haksz Rekabetin nlenmesi Hakknda Mevzuat hkmlerine gre
re'sen hareket edilmesi halinde de sz konusu thalatta Haksz Rekabetin nlenmesi Hakknda
Ynetmelik 19. Maddesinde tanmlanan dampingli ithalatn varl, bu ithalattan kaynaklanan yerli
retim dal zerindeki zarar ve ikisi arasndaki illiyet bana ilikin bilgi ve belgelerin otoritenin
elinde mevcut olmas gerekmektedir.
Trkiye, yerli reticileri korumak ya da hasl olacak ekonomik ihtiyalar iin d ticaretinde
uygulad korunma nlemlerini veya dier enstrmanlar uluslararas teamllere uygun olarak
uygulamaya balam bulunmaktadr. Bu erevede, Gzetim ve Korunma nlemleri Mevzuat
kapsamnda ithalatn yerli reticiler zerinde ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi oluturacak
ekilde artmas ve lke menfaatinin gerektirmesi halinde, vuku bulan zarar veya zarar tehdidini
ortadan kaldrmaya ynelik nlemler alnabilecektir. Sz konusu nlemler, ithalatn gzetime tabi
tutulmas, acil/geici nlem alnmas ve ithalatta miktar kstlamas eklinde uygulanmaktadr.
Ancak, GATTa entegre edilmeyen tekstil ve konfeksiyon rnleri Gzetim ve Korunma nlemleri
Mevzuat kapsamnda yer almamaktadr.
Sz konusu Mevzuat erevesinde, ithalat artnn yerli reticiler zerinde ciddi zarar veya ciddi
zarar tehdidinde bulunduu gerekesiyle yaplacak bavurularn gerekli belge ve bilgilerle birlikte
yazl olarak D Ticaret Mstearlna (thalat Genel Mdrl) yaplmas gerekmektedir.
KAYNAKLAR
DTM, thalat Genel Mdrl, Damping ve Sbvansiyon Aratrma Dairesi, Emek MevkiiANKARA Tel: (312) 2047500
Fax: (312) 2128765 Internet: : http://www.dtm.gov.tr,
http://www.dtm.gov.tr/ITHALAT/damping/dampgiris.htm E-Posta: damping@dtm.gov.tr
DTM, Anlamalar Genel Mdrl, ok Tarafl Ticari likiler Dairesi, Emek Mevkii- ANKARA
Tel: (312) 2047500
Fax: (312) 2128765 Internet: : http://www.dtm.gov.tr, E-mail:
dtodaire@dtm.gov.tr
- Anti-dumping proceedings: Guidelines for importers and exporters, gzden geirilmi yeniden
basm, 2002, ITC-UNCTAD/WTO Tel:41-22-7300111 Faks:41-22-7334439
E-mail:itcreg@intracen.org Internet: http://www.intracen.org
thalat ve ihracatlara ynelik olarak anti - damping uygulamalar aklanmaktadr.
202
92.
GATT Tarm Anlamas ile Tekstil ve Giyim Anlamasnn Temel

Hkmleri Nelerdir?
Tarm Anlamas
Uruguay Raund sonucunda yrrle giren Dnya Ticaret rgt (DT) Tarm Anlamas, tarm
rnleri ticaretinde adil, ngrlebilir ve serbest piyasa mekanizmas prensiplerine dayal bir
sistemi hedeflemektedir. Bu dorultuda, Tarm Anlamas ile tarm rnlerinde pazara giri, i
destekler ve ihracat sbvansiyonlar ana balklarnda ye lkelerin yerine getirmekle mkellef
olduu kurallar belirlenmitir.
Tarm Anlamas liberallemeyi bir sre olarak grmektedir. Nitekim Anlamann 20. maddesi
uyarnca balatlan "leri Tarm Mzakereleri", 2000 yl Mart ayndan bu yana Cenevrede Tarm
Komitesinin resmi ve gayrresmi oturumlar yoluyla srdrlmektedir.
Mzakereler asndan 1 Austos 2004 tarihinde yaymlanan Genel Konsey Karar nemli bir
aamay temsil etmektedir. Sz konusu Kararn Ek Asnda tarm mzakereleri modalitelerine
ilikin olarak, anlamann dzenledii i destekler, ihracatta rekabet ve pazara giri temel
alanlarnda mzakerelere mesnet tekil edecek kural ve hkmler kabul edilmitir.
Karar ile ticareti bozucu olduu kabul edilen i desteklerde, daha ok destek veren lkenin daha
ok indirimde bulunmasna yol aacak bant yaklam temelinde her yenin, genel destek miktar
zerinden indirim yapmas hkme balanm, bu kapsamdaki uygulamalarn, ilgili ye lkenin
toplam tarmsal retiminin %5'i ile snrl tutulmas kararlatrlmtr. Yeil kutu desteklerle ilgili
olarak ise, bu tr desteklerin ticareti bozucu etkilerinin ortadan kaldrlmas ya da en az dzeye
indirilmesini teminen kriterlerinin gzden geirilmesi ngrlmtr.
Genel Konsey Kararnda ayrca, ihracat sbvansiyonlar ile e etkili uygulamalarn, mzakere
srecinde belirlenecek bir tarihte ortadan kaldrlmas karar altna alnmtr. Varlan mutabakat
uyarnca, ihracat kredileri, gda yardmlar ile ticari devlet teekkllerinin ihracat sbvansiyonlar
nitelii tayan unsurlarnn da ihracat sbvansiyonlar iin belirlenecek disipline paralel biimde
dzenlenmesi ngrlmektedir.
En tartmal mzakere alan olan pazara girite, tarife indirimlerinin, bant yaklam ile lkelerin
tarife yaplarndaki farkllklar dikkate alacak ekilde bal oranlar zerinden gerekletirilmesi
karara balanmtr. Bant says ve bu bantlar iinde hangi forml ile indirim yaplaca mzakere
srecinde braklmtr. EAG'ler dnda tm yelerin srece katk salamalar hedeflenmitir.
Karar erevesinde, esasl bir tarife indirimi amalanm, yksek tarifelerden yksek oranda olmak
zere tm rnlerde indirim yaplmas amalanmtr. Pazara giri bal altnda yer verilen dier
hususlar ise tarife kotas idaresinde iyiletirmeye gidilmesi ve tarife basamaklandrmasnn
belirlenecek bir forml ile ele alnmas olmutur. Tarifelerin basitletirilmesi ile zel korunma
nlemleri mekanizmasnn da mzakerelerde tartlmas kararlatrlmtr.
1 Austos 2004 tarihli Genel Konsey Karar ile hz kazanan tarm mzakereleri, 13-18 Aralk 2005
tarihleri arasnda Hong Kongda gerekletirilen Bakanlar Konferans neticesinde yaymlanan
Bakanlar Deklarasyonunda belirlenen ilkeler erevesinde ilerlemektedir.
203
hracat sbvansiyonlar ve benzer etkiye sahip uygulamalarn tedrici ve paralel bir yaklamla 2013
ylna kadar sonlandrlmasna karar verilmi, indirimlerin byk ksmnn, uygulama dneminin
ilk yarsnda tamamlanmas karara balanmtr. 180 gn ve altndaki ihracat kredileri, kredi
garantileri ve sigorta programlar konusunda lke grleri arasnda yaknlama kaydedilirken bu
tr programlarn mmkn olduunca pazar artlarna uygun olmas zerinde mutabakat
salanmtr.
Tekstil ve Giyim Anlamas
DT Kurulu Anlamasnn ekinde yer alan Tekstil ve Giyim Anlamas (TGA) hkmleri
erevesinde kotalarn 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle yrrlkten kalkmas, tekstil ve konfeksiyon
retici ve ihracats olan, aralarnda Trkiyenin de yer ald ok sayda lke iin ekonomik ve
sosyal adan byk nem tayan sonular dourmutur.
Trkiye tarafndan, DT kurallarnn tekstil ve konfeksiyon ihracats lkelerin ihracat
pazarlarnda karlatklar skntlar gidermek asndan yeterli olmadn, yeni mekanizmalar
vastasyla 2005 sonras dneme yumuak bir geiin salanmas gerektii belirtilerek sektr
uluslararas ticaretinde karlalan sorunlara DT platformunda zm bulunabilmesi amacyla
aktif bir ekilde almalar yrtlmektedir.
KAYNAKLAR
Tel: (312) 2047500
Fax: (312) 2128765 Internet: : http://www.dtm.gov.tr/anl/DTO/TEKSTILANL.htm, E-mail: dtodaire@dtm.gov.tr
204
93.
Ticarette Teknik Engeller Anlamasnn Temel Hkmleri Nelerdir?

lkeler ithal edilen rnlerin uygulamakta olduklar zorunlu standartlara uygun olmasn gerekli
klmaktadrlar ve bu tr zorunlu standartlar ve bunlarn uygulanmasnda kullanlan idari yntemler
"teknik mevzuat" olarak adlandrlmaktadr. Teknik mevzuatlar lkeler tarafndan, sz konusu
rnleri kullanan insanlarn saln korumak, emniyetini salamak, evrenin korunmasn
salamak ve hileli durumlar nlemek iin uygulanrlar.
Bu tr teknik mevzuatlar, yukarda belirtilen amalara ulamak iin kullanlmakla birlikte, pratikte
uluslararas ticarete engel de tekil edebilmekte ve bir eit gizli korumaclk ilevi
grebilmektedirler. Teknik mevzuattan kaynaklanan bu engeller "Ticarette Teknik Engeller" olarak
tanmlanmaktadr. Teknik mevzuatlarn ticarette gereksiz engellere yol amamas iin, uluslararas
kurallara uyumlu hale getirilmesi gereklidir. Bu kurallar GATT 1994n ek anlamalarndan biri
olan "Ticarette Teknik Engeller Anlamas'nda (The Agreement on Technical Barriers to TradeTBT) yer almaktadr. Anlama, teknik ynetmelikler ve standartlar hazrlanrken veya kurallara
uygunluk tespit edilirken, yerli ve yabanc rnlerin ayn muameleye tabi olmalarn
ngrmektedir.
Anlamann temel amac, ulusal dzeydeki teknik mevzuatlarn ticarette engel tekil edecek ekilde
formle edilmesini nlemektir. Ulusal amalara varlmas iin, uluslararas standartlarn
kullanmnn yetersiz olmas veya konuyla ilgili uluslararas standartlarn mevcut olmamas
halinde, lkeler kendi ulusal standartlarn gelitirmekte serbesttirler.
TBT Anlamas ile ye lkeler arasnda teknik mevzuat konusunda bilgi aknn salanmas iin
bir bildirim sisteminin, karlkl olarak danmalarn yaplabilmesi amacyla da bir komitenin
(Ticarette Teknik Engeller Komitesi) oluturulmas ngrlmtr.
Bildirim sistemi, ye lkelerin uluslararas standartlardan sapan ve ticareti engelleyecek nitelikteki
teknik mevzuatnn taslak halindeyken, dier ye lkelere yorum yapabilecekleri kadar bir sre
tannarak, DT Sekretaryasna ve talep edilmesi halinde bu talebi gerekletiren dier ye
lkelere bildirilmesini ngrmektedir. Bu sistem ile uygulamalarda effafln salanmas,
uluslararas standartlardan sapan uygulamalardan kaynaklanan teknik engellerin azaltlmas
hedeflenmektedir.
lkemizde, teknik dzenlemeler ve uygunluk deerlendirme prosedrleri ile bu konularda
akdedilen ikili veya ok tarafl karlkl tanma anlamalarna ilikin bildirim merkezi grevini D
Ticaret Mstearl (D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl), standartlar konusunda
bildirim merkezi grevini ise Trk Standartlar Enstits yrtmektedir.
DT bildirimlerinin retici ve ihracatlarmza hzl ve etkin bir ekilde ulatrlabilmesi amacyla
D Ticaret Mstearlnca Ticarette Teknik Engeller nternet Sitesi hazrlanmtr.
Ticarette Teknik Engeller nternet Sitesinin temel hedefi; gnlk olarak bilgilendirme yaplarak
205
ihracatmzn dier lke dzenlemelerinden olumsuz etkilenmemesine katk salamaktr. Site, tm

gerek ve tzel kiilerin cretsiz olarak kullanmna aktr.
Bu sistem, d pazarlara giri koullarnn nceden bilinmesi, retim srecinde deiiklik yaplmas
iin zaman kazanlmas ve ticarette teknik engellerin nlenmesi asndan nemlidir.
retici ve ihracatlarmz d pazarlara girite karlatklar etiketleme, iaretleme, ambalajlama,
karantina art gibi teknik dzenlemeler, test ve belgelendirme ilemlerinden kaynaklanan teknik
engelleri Ticarette Teknik Engeller nternet Sitesi zerinden D Ticaret Mstearlna "Dikkat
Teknik Engel" bal altnda bildirebileceklerdir.
Ticarette Teknik Engeller nternet Sitesine http://www.teknikengel.gov.tr adresinden veya
www.dtm.gov.tr zerinden ulalmas mmkndr.
KAYNAKLAR
D Ticaret Mstearl, D Ticarette Standardizasyon Genel Mdrl Emek Mevkii- ANKARA
Tel: (312) 2047500
Fax: (312) 2128765 Internet: : http://www.teknikengel.gov.tr
Trk Standartlar Enstits, Necatibey Cad. No:112, Bakanlklar/ANKARA, Tel: (312) 4178330,
Fax: (312) 4254399, Internet: http://www.tse.org.tr
206
94.
Salk ve Bitki Sal nlemlerinin Uygulanmasna likin Anlamann

Uruguay Round erevesinde akdedilen anlamalardan biri olan Salk ve Bitki Sal
nlemlerinin Uygulanmasna likin Anlama lkelerin gda gvenliini salamak, hayvanlarn
saln korumak ve bitkilerin hastalklardan korunmasn temin etmek amacyla alabilecekleri
tedbirlerin mahiyet ve snrlarn belirlemektedir.
lkeler prensip olarak gda gvenliini salamak iin hayvan ve bitki salyla ilgili her trl
tedbiri almak ynnde zgr braklmlarsa da sz konusu anlama, bu zgrln dier lkelere
kar haksz ve koruyucu bir ekilde uygulanmasnn nlenmesini amalar. Bu erevede, anlama
gerei salk tedbirleri gda gvenliiyle insan, hayvan ve bitki yaam ve saln korumak iin
gerekli olduu lde uygulanmal, bu tedbirler bilimsel verilere dayandrlmal, uluslararas
ticarette keyfi, ayrm gzeten, gizli veya haksz engel oluturmamaldr. Ayrca anlama, gda
gvenlii iin alnacak tedbirlerin uluslararas karakter tamas ve bu ynyle tedbirler arasnda
uyum bulunmas artn da getirmitir.
Sz konusu anlama, ye lkelere salk tedbirlerini alrken uymalar gereken baz ykmllkler
getirmektedir. rnein, salk tedbirlerinin bilimsel kriterlere gre belirlenmesi ve bilimsel verilere
dayanlarak yrrlkte tutulmas gerekliyken yine salk tedbirlerinin uygulanmasnda yerliyabanc ve yabanc-yabanc arasnda ayrmclk yaplmamas ve bu tedbirlerin uluslararas ticareti
kstlayc gizli bir tedbire dntrlmemesi de anlamann ngrd ykmllkler arasnda
bulunmaktadr.
Anlama, ulusal mevzuatlar oluturulurken aada yer alan standart ve benzeri uygulamalarn
temel alnmas durumunda, bu mevzuatlarn bilimsel temellere dayal olduunun kabul greceini
belirtmektedir:
Gda gvenlii konusunda "FAO/WHO-Codex Alimentarius Commission"
Hayvan Sal konusunda "International Office of Epizootic"
Bitki Sal alannda "International Plant Protection Commission" tarafndan hazrlanm

olan standartlar vb.
Sz konusu anlama, DT yesi lkelerin temel hak ve ykmllkleri, tedbirlerin
uyumlatrlmas, baka lkelerin kontrol tedbirlerini edeer sayma, riskin deerlendirilmesi ve
salk korumasnda uygun dzeyin belirlenmesi gibi konular iermektedir. Dier taraftan, alnan
tedbirlere ilikin aklama ve bildirimlerde bulunulmas ile saydamla ilikin ykmllkler de
anlama kapsamndadr.
Anlama, bir lkenin salk ve bitki sal mevzuatn uyumlatrrken, uluslararas standart
vb.den sapmasna ancak, "daha ileri bir dzeyde koruma" gerekliyse izin vermektedir.
Her lke, ilgili dier lkelerin salk tedbirleri konusunda gelebilecek sorularna cevap vermek
zere bir "Bilgi Merkezi" kurmak zorundadr.
lkemizde, Tarm ve Kyileri Bakanl (Koruma ve Kontrol Genel Mdrl) "Bilgi ve
Bildirim Merkezi" olarak grev yapmaktadr.
KAYNAKLAR
Tarm ve Kyileri Bakanl -Koruma ve Kontrol Genel Mdrl Adres:Akay Cad. No.3
Bakanlklar-ANKARA Tel: (312) 4174176 Faks: (312) 4186318, Web: http://www.kkgm.gov.tr/,
E-mail: webadmin@kkgm.gov.tr
207
Hizmet Ticareti Genel Anlamas (GATS) Nedir ve Temel Kurallar Nelerdir?
95.
DT Kurulu Anlamasnn ekinde yer alan anlamalardan biri olan Hizmet Ticareti Genel
Anlamas (GATS), hizmet ticaretini uluslararas kurallara balayan ilk ok tarafl anlamadr.
GATS tm hizmet sektrlerini kapsamaktadr. Anlama, aada belirtilen drt hizmet arz biimini
iermektedir.
Snr tesi ticaret (Cross border trade) rnein: uluslararas telefon grmeleri,
Yurtdnda tketim (Consumption abroad) rnein: turizm,
Ticari varlk (Commercial Presence) rnein: yabanc bankalar,
Gerek kiilerin hareketlilii (Movement of natural persons) rnein: danmanlar.
En ok Kayrlan lke (MFN) kural GATSta bir ye lkenin, bu anlamada kapsanan bir nlemle
ilgili olarak; herhangi bir dier yenin hizmetlerine ve hizmet sunucularna, dier bir lkenin
benzer hizmetleri ve hizmet sunucularna uygulanandan daha az kayrc olmayan bir muameleyi,
derhal ve artsz olarak uygulayaca eklinde ifade edilmitir. Bu zorunluluk, belirli bir taahht
yaplm olsun veya olmasn, tm sektrlerde geerlidir. Ancak, anlamada yukarda da belirtilen
baz geici istisnalara izin verilmektedir.
Ulusal Muamele lkesi, hizmetler alannda farkl uygulanmaktadr. Sz konusu ilke, mallar ve fikri
mlkiyet haklarnda genel bir kural iken, GATS erevesinde taahhtlerin yapld alanlarda
uygulanmakta ve baz muafiyetlere izin verilmektedir.
Anlama, dzenlemelerde effafl esas almakta ve bu erevede, her ye lke tarafndan
hizmetlerle ilgili tm mevzuatlarnn yaymlanmasn ve bu konuda yabanc firma ve hkmetlerin
bilgi alabilecekleri bir merkezin oluturulmasn zorunlu klmaktadr. Ayrca, lkelerin
taahhtlerinde yer alan hizmetlerle ilgili mevzuatta yaplacak deiikliklerin sz konusu bilgi
merkezleri tarafndan DT Sekretaryasna bildirilmesi ngrlmektedir.
Sz konusu anlama, lisans ve belgelerin tannmasna ilikin ikili veya ok tarafl anlamalarn
akdedilmesi halinde, dier lkelere de benzeri anlamalar akdedilmesi imkan tannmasn ve
ayrmc uygulamalara gidilmemesini ngrmekte, ayrca, bu anlamalarn DT Sekretaryasna
bildirilmesini zorunlu klmaktadr.
ye lkeler, bir hizmet sektrn yabanc rekabete atnda, demeler dengesi glkleri dnda
o sektr bakmndan para transferlerini kstlayamaz. demeler dengesi glklerinde geici
kstlamalar konulmas anlamada artlara balanmtr.
Anlama ekinde yer alan her ye lkenin yukarda saylan hizmet sektrlerindeki taahhtlerini
ieren listeler taahht listeleri olarak adlandrlmaktadr. Sz konusu taahht listeleri ile lkeler
hizmet sektrlerinde yabanc hizmet sunucularna uyguladklar kstlamalar ve hizmet
sektrlerindeki son durumlarn belirtmektedirler.
te yandan, MFN uygulamasna istisna tekil eden nlemlerin yer ald listeler derogasyon
listeleri olarak adlandrlmaktadr. Bir nlemin derogasyon listesinde yer alabilmesinin n koulu
en ge, anlamann yrrle girdii tarihte listelenmi olmasdr.
208
lkemizin taahht listesi, mesleki hizmetler, haberleme hizmetleri, mteahhitlik ve ilgili

mhendislik-mimarlk hizmetleri, eitim hizmetleri, evre hizmetleri, mali hizmetler, salk ve
sosyal hizmetler, turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler ve ulatrma hizmetleri sektrlerini
iermektedir. Sz konusu listemiz, gelime yolundaki lkeler tarafndan sunulan tekliflerin en
kapsamls ve en ilerilerinden biri olup, baz gelimi lke teklifleri ile boy lecek niteliktedir.
Hizmet Ticareti Genel Anlamasnn gereklerini yerine getirmek amacyla hizmet sunucusu olan
kurumlarn koordinasyonu, hizmetlerle ilgili sektrel bazdaki taahht listesinin hazrlanmas,
taahht listesinde yer verilen sektrlerle ilgili ikili mzakerelerin organizasyon ve koordinasyonu
Babakanlk Hazine Mstearl, Banka ve Kambiyo Genel Mdrl tarafndan
yrtlmektedir.
KAYNAKLAR
Tel: (312) 2047500
Fax: (312) 2128765
http://www.dtm.gov.tr/anl/DTO/CANCUNSONRASI.htm
Trkiye - DT ilikileri hakkndaki soru, gr ve nerilerinizi, D Ticaret Mstearl,
Anlamalar Genel Mdrl'ne iletmek iin aadaki e-posta adresi veya telefaks numarasn
kullanabilirsiniz: E-posta: dtodaire@dtm.gov.tr Telefaks: 312-2128741
209
96.
Ticaretle Balantl Fikri Mlkiyet Haklar Anlamas (TRIPS) Nedir ve

Fikri mlkiyet haklarn korumaya ynelik normlarn nemli lde deiiklik gsterdii ve
uluslararas ticarette sahte mallara uygulanabilir prensip ve kurallar konusunda ok tarafl bir
erevenin bulunmamasnn uluslararas ekonomik ilikilerde giderek artan bir gerginlie yol at
grne dayanlarak, Uruguay Round mzakerelerinde Ticaretle Balantl Fikri Mlkiyet Haklar
konusunda da bir anlama akdedilmitir.
Anlamann birinci ksm, genel hkmler ve temel ilkeleri belirlemektedir. Bu blmde "ulusal
muamele" kuralna gre, her bir tarafn fikri mlkiyet haklarnn korunmas konusunda, dier taraf
uyruklu kiilere, kendi uyruundan olanlardan daha az elverili bir tutum sergilememesi hkme
balanmtr. Ayrca, ayn blmdeki "en ok kayrlan lke" kuralna gre, taraf bir lkenin,
yabanc uyruklu kiilere tand tm avantajlar derhal ve artsz olarak, sz konusu muamele ilgili
tarafn kendi vatandalarna tand muameleden daha elverili olsa dahi, dier tm taraf lkelere
de tannacaktr.
kinci ksmda her bir fikri mlkiyet hakk ayr ayr incelenmitir. Telif haklar ile ilgili olarak
TRIPS Anlamas, ye lkelere Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasna likin Bern
Szlemesi'nin ilk 21 maddesi ve ek madde hkmlerine (6-tekrar maddesi hari) uyma
ykmlln getirmektedir. Fikri haklara ilikin koruma, dnceleri, yntemleri, uygulama
esaslarn ya da matematiksel kavramlar deil, dncelerin ifade biimini kapsamaktadr. Bu
nedenle meydana getirilen orijinal nitelikli eserler korunmaktadr.
TRIPS Anlamasyla, mevcut uluslararas kurallara nemli ilaveler getirilmitir. Telif haklar
sahiplerine kendi haklarnn ticari olarak kiralanmasn yasaklama ve bu haklar istedikleri gibi
kullanma yetkisi verilmektedir. Anlama, ayrca, bilgisayar programlar ile veri tabanlarnn hangi
artlar altnda telif haklar erevesinde korunaca hususuna da aklk getirmitir.
Anlama, bilgisayar programclarna ve ses kayt prodktrlerine kendi yaptlarnn kamuya
kiralanmasn yasaklayabilme veya izne balayabilme hakk vermitir. Benzer bir hak
sinematografik eserlere de uygulanmaktadr.
TRIPS Anlamasnda, bir iletmenin mal ve hizmetlerini dier iletmelerin mal ve hizmetlerinden
ayran herhangi bir iaret veya iaret kombinasyonunun marka oluturabilecei belirtilmektedir.
Anlama, marka olarak belli bir korumadan yararlanacak iaret tiplerini tanmlamakta ve bunlara
tannacak asgari haklar, devri ve lisans verilmesi ile ilgili kurallar belirlemektedir.
Corafi iaretler, tketiciyi, bir rnn kalitesi, saygnl ve zellikle corafi menei konusunda
bilgilendirir. Corafi iaretler konusunda, Anlama, rnn corafi menei konusunda tketiciyi
yanltan veya haksz rekabete yol aan her trl bilgi kullanmnn engellenmesi iin tm
nlemlerin alnmas gerektiine iaret etmektedir.
Endstriyel tasarm ve modellere ilikin olarak TRIPS Anlamas, ye lkelere bamsz olarak
yaratlm yeni veya orijinal snai tasarmlarn korunmas ykmlln getirmektedir.
te yandan, TRIPS Anlamasnda bir buluun patent ile korunabilmesi iin aranan kriterler,
yenilik, tekniin bilinen durumunun almas ve sanayiye uygulanabilirliktir.
210
Patentlerle ilgili olarak Paris Konvansiyonunun temel hkmlerini tamamlayc genel kurallar
getirilmitir.
TRIPS Anlamasnda, entegre devrelerin topografyalarnn korunmasnn "Washington Treaty on
Intellectual Property in Respect of Integrated Circuits" temelinde salanaca hkme balanmtr.
te yandan, TRIPS Anlamas, zorunlu lisans ve hkmet kullanmna sk kurallar altnda izin
vermektedir.
Ticari deer tayan ticari srlarn ve know-how gizliliinin korunmas ve drst ticari
uygulamalara aykr hareketlerin yasaklanmas da TRIPS erevesinde dzenlenmi
bulunmaktadr.
Sz konusu anlama ayrca szlemeye dayal lisansta rekabeti bozan uygulamalara ilikin
hkmleri de kapsamaktadr.
TRIPS Anlamas, ye lkelere fikri ve snai haklarn etkin bir ekilde salanmas amacyla i
hukuklarnda gerekli dzenlemeleri yapmalarn ngrmektedir.
Gelimi lkelere Anlamadaki hkmlerle kendi yasalarn uyumlu hale getirmek iin bir yllk bir
gei dnemi tannmtr. Sz konusu gei dnemi, planl ekonomiden pazar ekonomisine geen
ve gelime yolundaki lkeler iin 5 yl; ve en az gelimi lkeler iin 11 yldr. Gelimi olan ye
lkeler en az gelimi ye lkelerin salam ve uygulanabilir bir teknolojik temel oluturmalarn
salamak iin bu yelere teknoloji transferini tevik etmek ve artrmak iin kendi lkelerindeki
iletmelere ve kurumlara tevik salayabileceklerdir. Eer gelime yolundaki bir lke, baz
teknolojik alanlardaki rn patentleri araclyla salanan korumacl Anlamann imza edildii
tarihte tanmyorsa, bu korumay dzenlemek iin 10 yla kadar varabilen bir sreden
yararlanacaktr. Buna karlk, teknolojinin tm alanlarnda, zellikle tbbi ve zrai ilalarn patentle
korunmasnda gelime yolundaki lkelerin gei sresinin balangcndan itibaren tm patent
bavurularn kabul etme zorunluluu getirilmitir. Gei sresinin bitimine kadar patentin tescil
edilmemesi durumunda bile, buluun yenilii mracaat tarihinden itibaren sakl tutulacaktr.
Anlamann 7. Blmndeki 71.1 maddesi, 1 Ocak 2000 tarihi itibariyle (Bu tarih, gelimekte olan
lkelerin 65.2 maddesi erevesinde kullandklar be yllk gei sresinin tamamlanaca
tarihtir.), Anlamann "uygulamasnn" TRIPS Konseyince gzden geirilmesini ve bu gzden
geirmenin anlan tarihten itibaren iki yllk srelerle yenilenmesini ngrmektedir.
Trkiye'deki Uygulama
Fikri ve snai mlkiyet haklarna ilikin Trkiyedeki uygulamalar aada yer almaktadr.
Patent: Trkiyede ve dnyada yeni olan sanayiye uygulanabilen ve tekniin bilinen durumunun
almas kriterine uygun olan bulularn sahiplerine belirli bir sre (20 yl) bu bulu konusu rn
retme ve pazarlama hakknn tannmasdr. Bir buluun patent verilerek korunabilmesi iin;
yenilik, tekniin bilinen durumunun almas ve sanayiye uygulanabilirlik kriterleri aranmaktadr.
Faydal Model: Trkiyede ve dnyada yeni olan sanayiye uygulanabilen bulularn sahiplerine
belirli bir sre (10 yl) bu bulu konusu rn retme ve pazarlama hakknn tannmasdr. Bir
buluun faydal model belgesi verilerek korunabilmesi iin; yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik
kriterleri aranmaktadr.
211
551 sayl Patent Haklarnn Korunmas Hakkndaki Kanun Hkmnde Kararname ile getirilen
yenilikleri u ekilde zetlemek mmkndr. Patent korunmasnn yan sra, faydal model
korumas, incelemeli veya incelemesiz patent verilmesi sistemi kapsamnda , koruma sreleri
incelemesiz patentler iin 7 yl, faydal modeller iin 10 yl, incelemeli sistemin tercih edildii
patentler iin 20 yldr. Bu kanun hkmnde kararnamede, aada saylanlar bulu niteliinde
olmadklar iin kapsam dnda braklmtr.
keifler, bilimsel teoriler, matematik metotlar,
zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilikin plan, usul ve kurallar,
edebiyat ve sanat eserleri, estetik nitelii olan yaratmalar, bilgisayar yazlmlar
bilginin derlenmesi, dzenlenmesi, sunulmas ve iletilmesi ile ilgili teknik yn bulunmayan

usuller,
insan veya hayvan vcuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan, hayvan vcudu
ile ilgili tehis usulleri,
Aada belirtilen bulular patent verilerek korunamazlar,
konusu kamu dzenine veya genel ahlaka aykr olan bulular,
bitki veya hayvan trleri veya nemli lde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan
yetitirilmesi usulleri.
Endstriyel Tasarm: Endstriyel tasarm bir rnn tm veya bir paras veya zerindeki
sslemenin, izgi, ekil, biim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyular ile alglanan
eitli unsur veya zelliklerinin oluturduu btndr.
Bir tasarmn, 554 sayl KHKye gre tescil edilebilmesi iin, yeni veya ayrt edici zellie sahip
olmas gerekir. Bir tasarm, bavuru tarihinden nce dnyann herhangi bir yerinde kamuya
sunulmamsa yeni saylr. Kamuya sunma; sergileme, sat gibi yollarla piyasaya srme, kullanma,
tarif, yaym, tantm veya benzer amal faaliyetleri kapsamaktadr.
Tescilli tasarmlarn koruma sresi bavuru tarihinden itibaren 5 yldr. Ancak bu sre tasarm
sahibinin isteine gre 5 yl + 5x4 yl daha uzatlabilir.
Ticari Marka: Ticari markalar; bir teebbsn mal veya hizmetlerini bir baka teebbsn mal
veya hizmetlerinden ayrt etmeyi salamas kouluyla kii adlar dahil, zellikle szckler, ekiller,
harfler, saylar, mallarn biimi ve ambalajlar gibi izimle grntlenebilen veya benzer bir ekilde
ifade edilebilen, bask yoluyla yaynlanabilen ve oaltlabilen her trl iaretlerdir. Marka, mal
veya ambalaj ile tescil ettirilebilir. Bu durumda mal veya ambalajn tescili marka sahibine mal
veya ambalaj iin inhisari bir hak salamaz.
Markann koruma sresi bavuru tarihinden itibaren 10 yldr. Bu sreler 10ar yllk dnemler
halinde yenilenebilir.
lgili kararnameye gre marka olarak tescil edilemeyecek iaretler unlardr.
Markann tanmna girmeyen iaretler,
212
Ayn veya ayn trdeki mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescil edilmi veya daha nce tescil
iin bavurusu yaplm bir marka ile ayn veya ayrt edilemeyecek kadar ayn olan markalar,
Mal veya hizmetlerin nitelii, kalitesi veya retim yeri, corafi kayna gibi konularda halk
yanltc iaretler ve adlar,
Ticaret alannda cins, eit, vasf, kalite, miktar, ama, deer ve corafi kaynak belirten
iaretler,
Ticaret alannda herkes tarafndan kullanlan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret
grubuna mensup olanlar ayrt etmeye yarayan iaretler,
Maln zgn doal yapsndan ortaya kan eklini veya bir teknik sonucu elde etmek iin
zorunlu olan iaretler,
Paris Szlemesi'ne ye lkelerin hkmranlk iaretleri, bayraklar veya flamalar,
Tarihi ve kltrel deerleri bakmndan halka mal olmu iaretler ve adlar,
Sahibi tarafndan izin verilmeyen tannm markalar,
Kamu dzenine ve genel ahlaka aykr markalar,
Dini deerleri ve sembolleri ieren markalar.
Corafi aretler: Belirgin bir nitelii, n veya dier zellikleri itibariyle kkenin bulunduu bir
yre, alan, blge veya lke ile zdelemi bir rn gsteren iaretleridir.
Corafi iaretler Mene ve Mahre iaretleri olarak iki grupta anlrlar. Bu rnn menei olan yre,
alan veya blge ad "Mene Ad" olarak anlr. Bir rnn bu ekilde anlabilmesi iin;
Corafi snrlar belirlenmi yre, alan veya ok zel durumlarda lkeden kaynaklanan bir
rn olmas
Tm veya esas nitelik veya zellikleri bu yre, alan veya blgeye zg doal ve beeri
unsurlardan kaynaklanan bir rn olmas,
retimi, ilenmesi ve dier ilemlerinin tmyle bu yre, alan veya blge snrlar iinde
yaplan bir rn olmas artlarn birlikte tamas gerekir.
Bir rnn menei olan yre, alan veya blge adnn, "Mahre areti" olarak tescil edilebilmesi
iin;
Corafi snrlar belirlenmi bir yre, alan veya blgeden kaynaklanan bir rn olmas,
Belirgin bir nitelii, n veya dier zellikleri itibariyle bu yre, alan veya blge ile
zdelemi bir rn olmas,
retimi, ilenmesi veya dier ilemlerden en az birisinin belirlenmi bir yre, alan veya
blge snrlar iinde yaplan bir rn olmas gerekmektedir.
213
Mene ad ile mahre iareti arasndaki fark u ekilde zetlemek mmkndr; mene adn tayan
rnler ait olduklar corafi blgenin dnda retilemezler. Mahre iaretini tayan rnler ise ait
olduklar blgenin dnda retilebilirler.
Trkiyedeki Uygulamac Kurulular
Trkiyede snai mlkiyet haklarna ilikin ilemler 24.6.1994 tarihine kadar Sanayi ve Ticaret
Bakanl Snai Mlkiyet Dairesi Bakanlnca yrtlm olup bu tarihten itibaren Trk Patent
Enstits tarafndan yrtlmektedir. Trk Patent Enstits tarafndan yerine getirilen grevler;
Snai mlkiyet haklar ile ilgili ilemleri yrtmek
Sanayiciler ile aratrmaclara bilgi ve dokmantasyon hizmeti vermek
Sanayiciler ve aratrma, gelitirme faaliyetinde bulunan kiileri ulusal ve uluslararas

mevzuat konusunda bilgilendirmek ve ynlendirmek
Snai mlkiyet haklar konusunda uluslararas gelimeleri izlemek
Trkiyeyi snai mlkiyet haklar ile ilgili olarak uluslararas platformda temsil etmektir.
Trkiyede telif haklar konusunda ilgili kurulu ise Kltr Bakanldr. Kltr Bakanl Telif
Haklar ve Sinema Genel Mdrlnn konuyla ilgili grevleri;
5846 sayl fikir ve sanat eserleri kanunu ile verilen grevleri yrtmek
Eser sahipleri, birlikler ile Bakanlk arasndaki ilikileri dzenlemek.
Fikir ve sanat eserlerinin iaretlenmesi ile ilgili almalar yrtmek, kontrol etmek ve
denetlemek.
3257 sayl Sinema, Video ve Mzik Eserleri Kanunu ile verilen grevleri yapmak
Fikri haklar alannda milletleraras kurulularla ibirlii yapmak ve gerekli almalar

yrtmek
KAYNAKLAR
Trk Patent Enstits, Tel: (312) 2325425 Faks:(312) 2325413
Internet:http://www.turkpatent .gov.tr
Kltr Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrl, Tel: (312) 2317826
Faks: (312) 2319694 Internet: http://www.kultur.gov.tr
214
97.
DT erevesindeki Tarife D Tedbirlere likin Dier Dzenlemeler

Nelerdir?
Gmrk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlamas (GATT), ncelikle gmrk tarifelerinin
indirilmesini amalamtr. Ancak devletlerin eitli GATT Roundlarnda tarifeleri drmeleri ile
birlikte uluslararas ticaretin en byk engellerinden olan tarife d nlemlerin ayn oranda
bymeye baladklar grlmtr.
Sonuta, Kennedy Round ve sonrasnda sadece tarifeler deil, tarife indirimlerinin deerini azaltan
veya yok eden tarife d engeller konular da ele alnmtr.
Gmrk Deerleme Anlamas (VII. Maddenin Uygulanmasna likin Anlama)
Gmrk rejimleri, ticaret-ekonomi politikalarnn uygulama arac olarak koruyucu, gelir artrc,
ithalat/ihracat gelitirmeye ynelik vb. olarak kullanlabilmektedir. Bu nedenle, ithal edilen maln
fiyatnn doru olarak tespiti ve dolaysyla gmrk vergilerinin doru tahsili ve gmrk
kaaklarnn nlenmesini hedefleyen gmrk kymetinin belirlenmesi uygulamas alannda en ok
tartlan konulardan biri "Gmrk Kymeti" olmutur.
Gmrk Deerleme Anlamas, pozitif bir kymet kavram zerine kuruludur ve anlamann amac
ticari gereklere uygun, adil, bir rnek ve tarafsz bir sistem yaratmak, keyfi ve fiktif gmrk
kymetlerinin kullanlmasn yasaklamaktr.Anlama, gmrk kymetinin tespiti amac ile alt farkl
yntem belirlemitir; ithal eyann sat bedeli, ayn eyann sat bedeli, benzeri eyann sat
bedeli, indirgeme yntemi, hesaplanm kymet ve son yntemdir.
Anlama hkmleri uyarnca ne ithalat ne de gmrk idaresi bu yntemlerden birini seme
hakkna sahiptir. Yukarda saylan sralama balayc olup, sz konusu kuraln tek istisnas,
ithalatnn talebi zerine indirgeme metodu ile hesaplanm kymet metodunun uygulanma
sralarnn deitirilebilmesidir.
Sevk ncesi nceleme Anlamas
Sevk ncesi inceleme, ithal edilecek mallarn sevkiyatndan nce uzmanlam zel irketlere sz
konusu mallarn zellikle fiyat, miktar ve kalite bakmndan kontrol ettirilmesi eklinde yaplan bir
uygulamadr.
Anlama, genel anlamada yer alan ilke ve ykmllklerin, hkmetler tarafndan yetkili klnm
sevk ncesi inceleme kurulularnn faaliyetlerinde geerli olacan kabul etmektedir.
hracat ye lkeler, sevk ncesi incelemeden faydalanan lkelere kar ulusal yasa ve
ynetmeliklerin uygulanmasnda ayrmc olmamak, ilgili tm yasa ve ynetmelikleri en ksa
srede yaymlamak ve talep edildii takdirde teknik yardm salamakla ykmldrler.
Mene Kurallar Anlamas
Mene kurallar bir rnn nerede yapldn ortaya koymak amacyla kullanlan kurallardr. Sz
konusu kurallar, ihracat lkeler arasnda ayrm yapan kotalar, tercihli rejimler gibi eitli
uygulamalar nedeniyle nem tamaktadrlar.
215
Anlan anlama, ncelikle DT yelerinin mene kurallarnn effaf olmasn, bunlarn uluslararas
ticaret zerinde kstlayc, bozucu, saptrc etkilerde bulunmamasn, bir rnek, tarafsz ve makul
uygulanmasn ve pozitif standartlara dayanmasn amalamaktadr.
thalat Lisanslar Anlamas
thalat lisans bir lkede ithalat yapmann n koulu olarak, ilgili idari organa bavuru yaplmasn
veya baka belgelerin sunulmasn gerektiren bir ilemdir.
Anlama, ithalat lisans uygulayan lkelerin ithalat lisans uygulamalarnn tarife d engel olarak
kullanlmamasna ynelik mevcut GATT disiplinlerini glendirmekte ve saydaml artrc
hkmler tamaktadr.
Ticaretle Balantl Yatrm Tedbirleri Anlamas
Sadece mal ticaretine ynelik olan Ticaretle Balantl Yatrm Tedbirleri Anlamas (TRIMS),
baz yatrm tedbirlerinin ticareti kstlad ve bozduu gereinden hareketle, ye devletlerce
yabanc mallara veya yabanclara kar ayrmc yatrm tedbirlerinin uygulanmamasn ngrr.
Ayrca, miktar kstlamalarna neden olan yatrm tedbirlerinin uygulanmasnn engellenmesi
amalanmaktadr. Bu erevede, yabanc sermaye yatrmlar iin yerli rn kullanma koulu veya
ihracat yapma zorunluluu gibi hususlar TRIMS Anlamas hkmleri erevesinde
yasaklanmtr.
KAYNAKLAR
Tel: (312) 2047500
Fax: (312) 2128765, http://www.dtm.gov.tr
Trkiye - DT ilikileri hakkndaki soru, gr ve nerilerinizi, D Ticaret Mstearl, Anlamalar
Genel Mdrl'ne iletmek iin aadaki e-posta adresi veya telefaks numarasn
kullanabilirsiniz: E-posta: dtodaire@dtm.gov.tr Telefaks: 312-2128741
DT ile ilgili daha ayrntl bilgiye www.wto.org adresindeki DT ana sayfasndan ulaabilirsiniz.
216
BLM XVI
ULUSLARARASI LKLER
98.
Dnyadaki Blgesel Siyasi ve Ekonomik Entegrasyonlarda

Trkiyenin Yeri Nedir?
"Gnmzde blgesel btnleme kavram belli bir corafyay paylaan lkelerin; pazarlarn,
ekonomilerini, retim srelerini, hatta siyasi ve stratejik glerini birletirme ynnde
harcadklar abalar tanmlamak iin kullanlmaktadr." Bunun yansra, corafi blge ile snrl
olmayp ortak din, siyasal ve ekonomik rejim gibi faktrlere dayanan ekonomik birlikler de vardr.
Uruguay Round srecine paralel olarak yeni entegrasyon giriimleri yansra mevcut entegrasyon
anlamalarnda da derinleme ve genileme eilimleri grlmektedir. Szkonusu ekonomik
entegrasyonlar daha ok karlkl veya karlkl olmayan serbest ticaret blgeleri ile gmrk
birlii, ortak pazar ve ekonomik birlik eklinde farkl dzeylerde gereklemektedir.
Dnyadaki balca blgesel entegrasyonlara rnek olarak: NAFTA-Kuzey Amerika Serbest Ticaret
Anlamas (ABD, Kanada, Meksika), MERCOSUR-Gney Amerika Ortak Pazar (Arjantin,
Brezilya, Paraguay, Uruguay, Venezuela), APEC-Asya Pasifik Ekonomik birlii (Avustralya,
Brunei, Kanada, ili, in, Hong Kong, Endonezya, Japonya, Gney Kore, Malezya, Meksika, Yeni
Zelanda, Papua Yeni Gine, Peru, Filipinler, Rusya Federasyonu, Singapur, Tayvan, Tayland, ABD,
Vietnam) verilebilir.
Trkiye eitli uluslararas siyasi, sosyal, ekonomik, kltrel ve askeri rgtlere yedir. II. Dnya
Savandan sonra Trkiye, siyasi ve askeri adan batl demokrasilerle ilikilerini younlatrm
ve savunma amal NATO-Kuzey Atlantik Anlamas Tekilatna katlmtr.
Trkiye, Birlemi Milletler Tekilat, Avrupa Konseyi, Tm Batl demokratik lkeler ve
Japonyann ye olduu OECD-Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat, Dnya Bankas ve
Uluslararas Para Fonu (IMF) yesidir.
Avrupa Birliine Trkiyenin tam ye olmasn ngren Ortaklk Anlamas erevesinde 1 Ocak
1996 tarihinde Trkiye ile AB arasnda Gmrk Birlii fiilen yrrle girmitir. WTO- Dnya
Ticaret rgt yesi olan Trkiyenin, Gmrk Birliine girii ve 1999 yl sonunda da Avrupa
Birliine aday lke olarak kabul ve ilan edilmesi, dnya ekonomisi ile btnlemede atlan nemli
admlardandr.
Trkiye ayn zamanda slam Konferans Tekilat, slam Kalknma Bankas, Ekonomik ve Ticari
birlii Daimi Komitesi (COMCEC) ve slami Ticaretin Gelitirilmesi Merkezi yesi olan tek
OECD lkesidir. Buna ek olarak Trkiye, KE-Karadeniz Ekonomik birlii (Ermenistan,
Arnavutluk, Moldavya, Grcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Ukrayna,
Srbistan, Trkiye, Rusya Federasyonu) ve ECO- Ekonomik birlii Tekilatnda (Trkiye, ran,
Pakistan, Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Krgzistan, zbekistan, Tacikistan, Trkmenistan)
aktif rol oynamay srdrmektedir.
KAYNAKLAR
- http://www.wto.org Dnya Ticaret rgt
- https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/index.html CIA-World Factbook
- https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/appendix/appendix-b.html Uluslararas rgt ve
Gruplarn Listesi
- http://www.abgs.gov.tr Avrupa Birlii Genel Sekreterlii
BLM XVI ULUSLARARASI LKLER
218
99.
AB le Trkiye Arasnda mzalanan Gmrk Birliinin Kapsam Nedir?

Gmrk Birlii en genel ifadeyle, taraflar arasndaki ticarette mevcut gmrk vergisi, e etkili
vergiler ve miktar kstlamalaryla, her trl e etkili tedbirin kaldrld ve ayrca, birlik dnda
kalan nc lkelere ynelik olarak da, ortak gmrk tarifesinin uyguland bir ekonomik
entegrasyon eidi olarak tanmlanmaktadr.
Trkiye-AB arasndaki Gmrk Birliinin temeli, Roma Antlamasnn yrrle girmesinden bir
yl sonra 1959 ylnda Trkiyenin ABye katlmak zere mracaat ile resmen atlmtr. Ankara
Anlamas Trkiyenin ABye katlmn aamada ngrmektedir. Bunlardan ilki olan "Hazrlk
Dnemi"nin ertesinde, Katma Protokoln 1 Ocak 1973 tarihinde yrrle girmesiyle, toplam 22
yl srecek olan "Gei Dnemi", dier ifade ile Gmrk Birlii sreci, hukuken balamtr.
Trkiyenin 14 Nisan 1987 tarihinde yapt tam yelik bavurusu ertesinde taraflar arasnda teknik
ve siyasi platformda yrtlen grmelerin sonular, Gmrk Birliinin tamamlanmas ve
srdrlmesi iin gerekli koullar belirleyen bir "Gmrk Birlii Karar" altnda toplanarak,
Trkiye-AET Ortaklk Konseyinin 6 Mart 1995 tarihli toplantsnda kabul edilmitir. Bylece, 22
yllk Gei dnemi, 1.1.1996 tarihi itibariyle son bulmu ve Trkiyenin ABye katlm yolunda
"Son Dnem"e girilmi bulunmaktadr.
Gmrk Birlii, esas itibariyle sanayi rnlerini kapsamaktadr. nc lkelerden sanayi rnleri
ithalatnda Topluluk tarafndan OGT (Ortak Gmrk Tarifesi) uygulanmaktadr. Hassas maddeler
olarak nitelendirilen baz sanayi rnlerinin nc lkelerden ithalatnda OGT hadlerine uyum,
kademeli olarak 1.1.2001 tarihi itibariyle gerekletirilmitir.
Dier taraftan, Topluluun 3448/93 sayl Konsey Ynetmelii ekinde listelenen lenmi Tarm
rnleri de Gmrk Birlii kapsamnda yer almaktadr. Szkonusu rnlerin ithalatnda, Topluluk
sistemi ile uyumlu olarak oluturulan yeni mevzuat erevesinde, Gmrk Vergisi ve Toplu Konut
Fonu (dier bir ifadeyle tarm pay) btn lkeler kaynakl rnler iin uygulanrken, Gmrk
Vergisi Oran (dier bir ifadeyle sanayi pay) sadece nc lkeler meneli rnlerde
uygulanmaktadr.
Avrupa Kmr ve elik Topluluu Anlamasna dahil rnlerde ise, AB ile Trkiye arasnda bir
Serbest Ticaret Alan oluturulmasn ngren Anlama 1 Austos 1996 tarihinde yrrle
girmitir.
Tarm rnlerinin serbest dolamnn salanmas ise, ancak, Trkiyenin, Topluluun Ortak Tarm
politikasna uyumu ertesinde mmkn olabilecektir. Trkiyenin 1999 yl sonunda Avrupa
Birliine aday lke olarak kabul ve ilan edilmesi ile tam yelik sreci balamtr.
KAYNAKLAR
- http://www.abgs.gov.tr Avrupa Birlii Genel Sekreterlii
- http://www.deltur.cec.eu.int Avrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonu
- http://www.dtm.gov.tr D Ticaret Mstearl
219
100. Trkiye Hangi lkelerle Ticaret Anlamalar mzalamtr?

Trkiye, lkemiz rnlerine rekabet gc kazandrlmas ve ihracatn artrlmas iin, nc
lkelerle Serbest Ticaret Anlamalar imzalamaktadr.
Trkiye, EFTA- Avrupa Serbest Ticaret Birlii (svire, Norve, zlanda, Lihtentayn), srail,
Romanya, Polonya, Macaristan, ek ve Slovak Cumhuriyetleri, Litvanya, Letonya ve Estonya,
Bulgaristan, Slovenya, Makedonya, Hrvatistan, Bosna Hersek, Filistin Ynetimi, Fas ve Tunus ile
Serbest Ticaret Anlamas imzalamtr. Suriye ve Msr Serbest Ticaret Anlamas imzalanm
olup henz yrrle girmemitir. Arnavutluk ile STA paraflanm olup yakn zamanda
imzalanmas beklenirken Lbnan, rdn, Cezayir, G.Afrika ve Faroe Adalar ile mzakereler
devam etmektedir.
Dier taraftan, Litvanya, Macaristan, Estonya, ek ve Slovak Cumhuriyetleri, Polonya, Slovenya
ve Letonya 1 Mays 2004ten itibaren ABye tam ye olduklarndan, bu lkelerle imzalanan
STAlar 30 Nisan 2004 itibariyle karlkl olarak feshedilmitir. 1 Mays 2004 tarihinden itibaren
sz konusu lkelerle ticari ilikilerimiz gmrk birlii temelinde yrtlmektedir.
Serbest Ticaret Anlamalar ile oluan serbest ticaret alan kapsamndaki lkeler, ikili anlamalar
yoluyla ticareti serbestletirmekle yetinmemiler, mene kurallarna getirilen bir esneklik yoluyla,
taraflar arasndaki ticareti daha da gelitirecek "Pan-Avrupa Mene Kmlasyonu" sistemini
oluturmulardr. Trkiye, Serbest Ticaret Anlamalarn yrrle konulmasnn paralelinde,
1.1.1999 tarihi itibariyle "Pan-Avrupa Mene Kmlasyonu" sistemine katlm bulunmaktadr.
Trkiyenin eitli lkelerle karlkl olarak ticareti gelitirmek amacyla imzalad KEK-Karma
Ekonomik Komisyon Protokolleri, Yatrmlarn Teviki ve Korunmas Anlamalar, Ticaret ve
deme Anlamalar, Ekonomik, Snai ve Teknolojik birlii Anlamalar, Gelir ve Servet
zerinden Alnan Vergilerde ifte Vergilendirmeyi nleme Anlamalar, Serbest Ticaret
Anlamalar, Karayolu, Denizcilik, evre Koruma, Turizm ve benzeri konularda imzalanm pek
ok anlama bulunmaktadr. Szkonusu anlamalar ve muhteviyat konusunda D Ticaret
Mstearl Anlamalar Genel Mdrlnden bilgi alnmas mmkndr.
KAYNAKLAR
- http://www.dtm.gov.tr/ab/sta/index.htm D Ticaret Mstearl web-sitesi
220
YARARLI ADRESLER
Yararl Adresler
Bakanlklar ve Kamu Kurulular
T.C. Tarm ve Kyileri Bakanl
Eskiehir Yolu 9. Km. ANKARA
Tel
: (312) 287 13 60
Fax
: (312) 286 39 64
Web : http://www.tarim.gov.tr
T.C. Kltr ve Turizm Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 3090850
Fax
: (312) 312 43 59
Web : http://www.kulturturizm.gov.tr
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 2126420
Fax
: (312) 215 65 86
Web : http://www.enerji.gov.tr
T.C. evre ve Orman Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 207 50 00
Web : http://www.cevreorman.gov.tr
T.C. Maliye Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 4152900
Fax
: (312) 4171172 - 4250058
Web : http://www.maliye.gov.tr
T.C. Dileri Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 2921000
Fax
: (312) 2871886
Web : http://www.mfa.gov.tr
T.C. Salk Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 4356440
Fax
: (312) 4314879
Web : http://www.saglik.gov.tr
T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 2317280-2860365
Fax
: (312) 286 53 25
Web : http://www.sanayi.gov.tr
T.C. ileri Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 4257214
Fax
: (312) 4253769
Web : http://www.icisleri.gov.tr
YARARLI ADRESLER
T.C. Adalet Bakanl

ANKARA
Tel
: (312) 4177770
Fax
: (312) 4177113
Web : http://www.adalet.gov.tr
T.C. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 2966000
Fax
: (312) 2152312
Web : http://www.calisma.gov.tr
T.C. Milli Savunma Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 4176120
Fax
: (312) 4176386
Web : http://www.msb.gov.tr
T.C. Milli Eitim Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 4191410
Fax
: (312) 4188289
Web : http://www.meb.gov.tr
T.C. Bayndrlk ve skan Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 4101000
Fax
: (312) 2304111
Web : http://www.bayindirlik.gov.tr
T.C. Ulatrma Bakanl
ANKARA
Tel
: (312) 5501000
Fax
: (312) 5501362
Web : http://www.ubak.gov.tr
T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl
nonu Bulvar, 36
Emek 06510 ANKARA
Tel
: (312) 2047500
Fax
: (312) 2128881
Web : http://www.foreigntrade.gov.tr
T.C. Babakanlk Hazine Mstearl
nn Bulvar, 36
Emek 06510 ANKARA
Tel
: (312) 2136373
Fax
: (312) 2128737
Web : http://www.treasury.gov.tr
Yabanc Sermaye Genel Mdrl
Tel
: (312) 2046000 - 2046628
Fax
: (312) 2128916
222
Yararl Adresler
T.C. Babakanlk Gmrk Mstearl
Hkmet Meydan
Ulus 06100 ANKARA
Tel
: (312) 3068000
Fax
: (312) 3093737
Web : http://www.gumruk.gov.tr
T.C. Babakanlk zelletirme daresi
Ziya Gkalp Cad. No: 80
Kurtulu ANKARA
Tel
: (312) 4304560
Fax
: (312) 4353623
Web : http://www.oib.gov.tr
T.C. Merkez Bankas
Istiklal Cad. No: 10
Ulus 06100 ANKARA
Tel
: (312) 3103646
Fax
: (312) 3107434
Web : http://www.tcmb.gov.tr
Devlet Planlama Tekilat
Necatibey Cad. No: 108 ANKARA
Tel
: (312) 2945000
Fax
: (312) 2313681 - 2946877
Web : http://www.dpt.gov.tr
Coordination Office for the COMCEC
Tel
: (312) 2945510
Fax
: (312) 2945577
Trkiye statistik Kurumu
Necatibey Cad. No:114
Bakanlklar 06580 ANKARA
Tel
: (312) 4100410
Fax
: (312) 4253387 - 4181182
Web : http://www.die.gov.tr
GAP
(GNEYDOU ANADOLU PROJES)
Blgesel Gelitirme daresi
Willy Brandt Sok. No:5
ankaya 06700 ANKARA
Tel
: (312) 4422324
Fax
: (312) 4401384
Web : http://www.gap.gov.tr
TRK EXIMBANK
Milli Mdafaa Cad. No: 20
Bakanlklar 06100 ANKARA
Tel
: (312) 4171300
Fax
: (312) 4257896
Web : http://www.eximbank.gov.tr
YARARLI ADRESLER
Trk Patent Enstits

Hipodrom Cad. No: 115, Yenimahalle ANKARA
Tel
: (312) 3031000
Fax
: (312) 3031063
Web : http://www.turkpatent.gov.tr
T.C. Kalknma Bankas
zmir Cad. No:35
06440 Kzlay- ANKARA
Tel
: (312) 417 92 00, 2318400
Fax
: (312) 418 39 67, 2313125
Web : http://www.tkb.com.tr
Kk ve Orta lekli Sanayi Gelitirme Bakanl
(KOSGEB)
Necatibey Cad. No: 49, 06440 Shhiye-ANKARA
Tel
: (312) 2325425
Fax
: (312) 2304430
Web : http://www.kosgeb.gov.tr
Trkiye Kalknma Ajans (TKA)
Atatrk Bulvar No:15 Ulus-Ankara
Tel
: (312) 5081000
Fax
: (312) 3098969
Web : http://www.tika.gov.tr
D Ekonomik ler Kurulu (DEK)
TOBB Plaza, Talatpaa Cad. No:3 Kat:5
Gltepe Levent 34394 STANBUL
Tel
: (212) 3395000
Fax
: (212) 2703092 - 2703592
Web : http://www.deik.org.tr
Trkiye Yabanc Sermaye Dernei (TURKTRADE)
Kore ehitleri Cad. Arl Apt. No:37/4
Zincirlikuyu STANBUL
Tel
: (212) 2726981
Fax
: (212) 2755136
Web : http://www.turktrade.org.tr
Sermaye Piyasas (SPK)
Eskiehir Yolu 8.km No:156
06530 ANKARA
Tel
: (312) 2929090
Fax
: (312) 2929000
Web : http://www.spk.gov.tr
stanbul Menkul Kymetler Borsas (MKB)
Reitpaa Mah. Tuncay Artun Cad.
Emirgan 34467 STANBUL
Tel
: (212) 2982100
Fax
: (212) 2982500
Web : http://www.imkb.gov.tr
223
Yararl Adresler
Trkiye Bankalar Birlii (TBB)
Nispetiye Cad. Akmerkez B3 Blok Kat: 13-14
Etiler 34340 STANBUL
Tel
: (212) 2820973
Fax
: (212) 2820946
Web : http://www.tbb.org.tr
Trk Hava Yollar A. THY)
Atatrk Havaliman
Yeilky 34149 STANBUL
Tel
: (212) 4636300
Fax
: (212) 4652121
Web : http://www.thy.com
DOU ANADOLU HRACATI BRLKLER

GENEL SEKRETERL
Cumhuriyet Cad. Eren Merkezi No: 88 Kat: 4-5
25100 ERZURUM
Tel
: (442) 2141184 (5 Lines)
Fax
: (442) 2141189 - 90 - 91
Web : http://www.daib.org.tr
E-mail : daib@daib.org.tr
HRACATI BRLKLER
EGE HRACATI BRLKLER GENEL

SEKRETERL
Atatrk Cad. No:382, 35210 ALSANCAK-ZMR
Tel
: (232) 4886000
Fax
: (232) 4886100
Web : http://www.egebirlik.org.tr
E-mail : eib@egebirlik.org.tr
TM-Trkiye hracatlar Meclisi

D Ticaret Kompleksi B Blok obaneme Mevkii,
Sanayi Cad., Yenibosna
Bahelievler 34530 STANBUL
Tel
: (212) 4540471 - 4540490
Fax
: (212) 4540413 - 4540483
Web : http://www.tim.org.tr
E-mail : tim@tim.org.tr
GNEY DOU ANADOLU HRACATI

BRLKLER GENEL SEKRETERL
nn Cad. Kele Hoca Sok.No:1 Kat:1
27200 GAZANTEP
Tel
: (342) 2200010 (4 Lines)
Fax
: (342) 2200014 - 15
Web : http://www.gaib.org.tr
E-mail : gaib@gaib.org.tr
AKDENZ HRACATI BRLKLER GENEL

SEKRETERL
Uray Cad. Turan han Kat:3-4
33001 MERSIN
Tel
: (324) 237 68 00 (pbx)
Fax
: (324) 237 71 17
Web : http://www.akib.org.tr
E-mail : arge@akib.org.tr
STANBUL HRACATI BRLKLER GENEL

SEKRETERL
obaneme Mevkii, Sanayi Caddesi
D Ticaret Kompleksi - C Blok Yenibosna, 34530
Bahelievler / STANBUL
Tel
: (212) 4540500
Fax
: (212) 4540501-02
Web : http://www.iib.org.tr
E-mail : iib@iib.org.tr
ANTALYA HRACATI BRLKLER GENEL

SEKRETERL
Atatrk Cad. Reit Berberolu han Kat:5-6
P.O. BOX: 137
07100 ANTALYA
Tel
: (242) 2440120 (7 Lines)
Fax
: (242) 2440127 - 28
Web : http://www.aib.org.tr
E-mail : aib@aib.org.tr
STANBUL MADEN VE METALLER HRACATI

BRLKLER GENEL SEKRETERL (IMMIB)
D Ticaret Kompleksi - A Blok Yenibosna, 34530
Tel
: (212) 4540000
Fax
: (212) 4540001
Web : http://www.immib.org.tr
E-mail : immib@immib.org.tr
DENZL TEKSTL VE KONFEKSYON

HRACATI BRLKLER GENEL
SEKRETERL
Halk Cad.Furkan Merkezi No:28
20100 DENZL
Tel
: (258) 2633992
Fax
: (258) 2420989 - 2621433
Web : http://www.detkib.org.tr
E-mail : detkib@detkib.org.tr
STANBUL TEKSTL VE KONFEKSYON

HRACATI BRLKLER
D Ticaret Kompleksi - A Blok Yenibosna, 34530
Tel
: (212) 4540200
Fax
: (212) 4540201
Web : http://www.itkib.org.tr
E-mail : info@itkib.org.tr
YARARLI ADRESLER
224
Yararl Adresler
KARADENZ HRACATI BRLKLER GENEL
SEKRETERL
Atatrk Bulvar No:19/E, 28200 GRESUN
Tel
: (454) 2161103 - 2161338 - 2162426
Fax
: (454) 2168890 - 2164842
Web : http://www.kib.org.tr
E-mail : kib@hnutexp.org
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER
GENEL SEKRETERL (OAB)
Mahatma Gandi Cad. No: 103
06700 Gaziosmanpaa-ANKARA
Tel
: (312) 4472740 (5 Lines)
Fax
: (312) 4470180 - 4469605 - 4467293
Web : http://www.oaib.gov.tr
E-mail : oaib@foreigntrade.gov.tr
DOU KARADENZ HRACATILARI BRL
GENEL SEKRETERL
Pazarkap Mah. Sahil Cad., Ticaret Borsa Binas
No:95, Kat:3, 61200 TRABZON
Tel
: (462) 3261601
Fax
: (462) 3269401
Web : http://www.dkib.org.tr
E-mail : dkib@dkib.org.tr
ULUDA HRACATI BRLKLER GENEL
SEKRETERL
Organize San. Blg. Kahverengi Cad.
No:8 Nilfer 16159 BURSA
Tel
: (224) 2191000 / 4440616
Fax
: (224) 2191090 / 2191096
Web : http://www.uib.org.tr
E-mail : arge@uib.org.tr ; uludag@uib.org.tr
D Ticaret Mstearl Serbest Blgeler Genel
Mdrl
Tel
: (312) 212 58 90 - 212 82 58 - 212 82 59
Fax
: (312) 212 89 06
E-mail : sbgm@dtm.gov.tr
TRKYE SERBEST BLGELER MDRL
VE LETMELER
SERBEST BLGE MDRLKLER
ADANA-YUMURTALIK SERBEST BLGE MD.
P.K.10 01920 Ceyhan/ADANA
Tel
: (322) 634 20 80 634 20 82 634 20 70
Fax
: (322) 634 20 71
E-mail : aysbmp@ttnet.net.tr
EGE SERBEST BLGE MD.
Akay Cad.No:144/1 Gaziemir/ZMR
Tel
: (232) 251 02 44-251 54 54
Fax
: (232) 251 16 62
E-mail : egesbm@superonline.com
YARARLI ADRESLER
ANTALYA SERBEST BLGE MD.

P.K. 1.07070 Yeniliman ANTALYA
Tel
: (242) 259 01 88 259 14 42
Fax
: (242) 259 09 34
Web : http://www.ant-free-zone.org.tr
E-mail : info@ant-free-zone.org.tr
BURSA SERBEST BLGE MD,
Hisar Mevkii Liman Yolu P.K. 35 Gemlik/BURSA
Tel
: (224) 524 87 87-524 87 89
Fax
: (224) 524 87 88
E-mail : brsbm@ttnet.net.tr
DENIZLI SERBEST BLGE MD.
20350 ardak/DENZL
Tel
: (258) 851 11 19- 851 10 16
Fax
: (258) 851 10 38
E-mail : denizlisbm@ttnet.net.tr
DOU ANADOLU SERBEST BLGE MD.
23 Temmuz Fuar Alan 25050 ERZURUM
Tel
: (442) 235 25 30- 235 28 51
Fax
: (442) 235 61 66
E-mail : free-zone@erzurumsbm.net
AVRUPA SERBEST BLGE MD.
P.K. 350 59860 orlu / TEKRDA
Tel
: (282) 691 10 53 691 10 54
Fax
: (282) 691 10 59
E-mail : avrupasbm@asb.com.tr
GAZANTEP SERBEST BLGE MD.
P.K. 1160 Bapnar Mevkii 27120 GAZANTEP
Tel
: (342) 359 10 30 - 359 10 31 (4 lines)
Fax
: (342) 359 10 35
E-mail : info@freezone-antep.gov.tr
STANBUL ATATURK HAVALMANI SERBEST
BLGE MD.
Havaliman 34149 Yeilky/STANBUL
Tel
: (212) 465 00 65 465 01 24
Fax
: (212) 465 00 68
E-mail : ahlsbm@superonline.com
STANBUL DER VE SANAY SERBEST BLGE
MD.
Aydnl-Orhanli Mevkii 81464 Tuzla/STANBUL
Tel
: (216) 394 18 87, 394 21 28
Fax
: (216) 394 12 53
E-mail : derisb@ttnet.net.tr
STANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
SERBEST BLGE MD.
Tuncay Artun Cad. 34467 Emirgan/STANBUL
Tel
: (212) 298 21 00 -298 23 46
Fax
: (212) 298 25 37
225
Yararl Adresler
STANBUL TRAKYA SERBEST BLGE MD.
Karatoprak Mevkii Ferhatpaa Mah.Nato Kars
atalca/STANBUL
Tel
: (212) 786 60 02
Fax
: (212) 786 60 22
E-mail : isttrakyasb@superonline.com
TUBTAK MARMARA ARATIRMA VE

TEKNOLOJ MERKEZ SERBEST BLGES
P.K.56 41470 Gebze/KOCAEL
Tel
: (262) 646 30 45
Fax
: (262) 644 53 71
E-mail : teknoloji.sbm@superonline.com
ZMR MENEMEN DER SERBEST BLGE MD.

Maltepe Ky Panaz Tepe Mevkii Menemen/ZMR
Tel
: (232) 842 66 27 - 842 66 24
Fax
: (232) 842 63 47
E-mail : serbestbolge@dsl.ttnet.net.tr
SERBEST BLGE LETME/KURUCU VE

LETCLER
KAYSERI SERBEST BLGE MD.

P.K. 105 KAYSER
Tel
: (352) 311 39 81 - 311 39 80
Fax
: (352) 311 39 82
E-mail : ksbmud@mynet.com
KOCAEL SERBEST BLGE MD.
Yeni Ky Arpal Mevkii P.K. 33 Glck/KOCAEL
Tel
: (262) 341 38 41-341 38 50
Fax
: (262) 341 38 21
E-mail : kocaelisbm@mynet.com
MARDN SERBEST BLGE MD.
Organize San.Bl. 47060 MARDN
Tel
: (482) 215 20 70 - 215 16 94 - 215 20 55
Fax
: (482) 215 15 17
E-mail : serbestbolge@superonline.com
MERSN SERBEST BLGE MD.
P.K. 15 MERSN
Tel
: (324) 238 75 90 - 238 75 95
Fax
: (324) 238 75 98
E-mail : info@mersinsbm.com
RZE SERBEST BLGE MD.
Engindere Mah.Kk San. Sitesi Yani 53100 RZE
Tel
: (464) 226 09 52- 226 09 53 -226 09 54
Fax
: (464) 226 09 56
E-mail : rizeser@tr.net.tr
SAMSUN SERBEST BLGE MD.
Limanii 55100 SAMSUN
Tel
: (362) 445 19 96 ( 362) 445 30 14
Fax
: (362) 445 11 08
E-mail : samserbol@mynet.com
TRABZON SERBEST BLGE MD.
61100 Trabzon Limanii-TRABZON
Tel
: (462) 326 42 33-326 18 07
Fax
: (462) 326 42 35
E-mail : trb.serbol@ttnet.net.tr
YARARLI ADRESLER
ADANA YUMURTALIK SERBEST BLGE

KURUCU VE LETMES - TAYSEB
P.K. 10 01920 Ceyhan/ADANA
Tel
: (322) 634 20 80
Fax
: (322) 634 20 90
Web : http://www.tayseb.com
AEGEAN SERBEST BLGE KURUCU VE
LETMES - ESBAS
Akay Cad.No:144/1
Gaziemir/ZMR
Tel
: (232) 251 38 51-251 39 51
Fax
: (232) 251 08 42
Web : http://www.esbas.com.tr
ANTALYA SERBEST BLGE LETMES ASBAS
P.K. 002, 07070 Yeniliman- ANTALYA
Tel
: (242) 259 09 30-259 09 31
Fax
: (242) 259 09 32
Web : http://www.asbas.com.tr
BURSA SERBEST BLGE KURUCU VE
LETMES - BUSEB
P.K. 16159 BURSA
Tel
: (224) 524 86 89
Fax
: (224) 524 86 88
Web : http://www.buseb.com
DENZL SERBEST BLGE KURUCU VE
LETMES - DENSER
Enver Paa Cad.
No:5 Kat:4 DENZL
Tel
: (258) 851 12 46-851 11 85
Fax
: (258) 851 13 35
Web : http://www.denser.com.tr
EAST ANATOLIAN SERBEST BLGE KURUCU
VE LETMES - DASBAS
23 Temmuz Fuar Alan
25050 ERZURUM
Tel
: (442) 235 22 44 235 22 46
Fax
: (442) 235 22 45
Web : http://www.erzurumsbm.net
226
Yararl Adresler
EUROPE SERBEST BLGE KURUCU VE
LETMES
P.K. 363 59860 orlu / TEKRDA
Tel
: (282) 691 10 10 (15 Lines)
Fax
: (282) 691 10 26
Web : http://www.asb.com.tr
KAYSERI SERBEST BLGE KURUCU VE

LETMES - KAYSER
Ankara Yolu 15.Km. Ambarl Mevkii KAYSER
Tel
: (352) 311 39 88 311 39 89
Fax
: (352) 311 39 87
Web : http://www.kayser.com.tr
GAZANTEP SERBEST BLGE KURUCU VE

LETMES - GASBAS
P.K.1160 27120 GAZANTEP
Tel
: (342) 359 10 20- 337 33 26 337 33 27
Fax
: (342) 350 10 25
Web : http://www.gasbas.com
KOCAEL SERBEST BLGE KURUCU VE

LETMES - KOSBAS
Kocaeli Serbest Blgesi Yeniky/KOCAEL
Tel
: (262) 341 38 41 - 341 38 58
Fax
: (262) 341 38 80
Web : http://www.kosbas.com.tr
STANBUL ATATURK AIRPORT. SERBEST

BLGE KURUCU VE LETMES -ISBI
Havaliman 34830 Yeilky/STANBUL
Tel
: (212) 468 22 00
Fax
: (212) 465 00 09
Web : http://www.isbi.com.tr
MARDN SERBEST BLGE KURUCU VE

LETMES - MASBASOrganize San.Bl.47060 MARDN
Tel
: (482) 215 19 82
Fax
: (482) 215 17 27
Web : http://www.masbas.com
STANBUL LEATHER AND INDUSTRY FREE

SERBEST BLGE KURUCU VE LETMES DESBAS
Aydnl-Orhanl Mevkii
81464 Tuzla/STANBUL
Tel
: (216) 394 18 87 ( 3 lines)
Fax
: (216) 394 12 68
Web : http://www.desbas.com.tr
MERSN SERBEST BLGE KURUCU VE

LETMES -MESBAS
PK 01 MERSN
Tel
: (324) 238 74 00
Fax
: (324) 238 74 10
Web : http://www.mesbas.com.tr
STANBUL STOCK EXCHANGE SERBEST

BLGE KURUCU VE LETMES
Tuncay Artun Cad.
34467 Emirgan/STANBUL
Tel
: (212) 298 23 76, 298 23 46
Fax
: (212) 298 25 00
ISTANBUL THRACE SERBEST BLGE KURUCU
VE LETMES ISBAS
Karatoprak Mevkii
Ferhatpaa Mah. Nato Kars
atalca/STANBUL
Tel
: (212) 786 60 02
Fax
: (212) 786 60 33
Web : http://www.isbas.com.tr
ZMR MENEMEN LEATHER SERBEST BLGE
KURUCU VE LETMES - IDESBAS
Maltepe Ky Panaz Tepe Mevkii
Menemen/ZMR
Tel
: (232) 842 63 11- 842 63 12
Fax
: (232) 842 63 49
Web : http://www.idesbas.com
YARARLI ADRESLER
RZE SERBEST BLGE KURUCU VE LETMES

RISBAS
Engindere Mah. Kk San.Sitesi Yan 53100 RZE
Tel
: (464) 226 09 59
Fax
: (464) 226 09 57
E-mail : rizefreezone@mynet-com
SAMSUN SERBEST BLGE KURUCU VE
LETMES - SASBAS
Limanii 55100 SAMSUN
Tel
: (362) 445 18 18
Fax
: (362) 445 08 45
Web : http://www.sasbas.com
TRABZON BLGE KURUCU VE LETMES TRANSBAS
Trabzon Liman TRABZON
Tel
: (462) 326 38 00-326 38 06
Fax
: (462) 326 38 07
E-mail : transbas@ttnet.net.tr
TUBTAK MARMARA ARATIRMA MERKEZ
P.K. 21 41470 Gebze/KOCAEL
Tel
: (262) 646 30 45
Fax
: (262) 646 45 72
Web : http://www.mam.gov.tr/teknopark
227
Yararl Adresler
NEML SANAY VE TCARET ODALARI
DAM MSYONLAR
TRKYE ODALAR VE BORSALAR BRL

Atatrk Bulvar No: 149
Bakanlklar ANKARA
Tel
: (312) 4138000
Fax
: (312) 4183268
Web : http://www.tobb.org.tr
DELEGATION PERMANENTE DE TURQUIE

Aupres De Lue, Rue Montoyer, 4
1000 BRUXELLES/BELGIQUE
Tel
: (32 2) 5137212
Fax
: (32 2) 5111641
E-Mail : dtdtbru1@skypro.be
EGE BLGES SANAY ODASI (EBSO)

Cumhuriyet Blv. No:63
Pasaport 35210 ZMR
Tel
: (232) 4410909
Fax
: (232) 4890790
Web : http://www.ebso.org.tr
DELEGATION PERMANENTE DE TURQUIE

AUPRES DE LOCDE
9, Rue Alfred Dehodencq
75016 PARIS/FRANCE
Tel
: (33 1) 42885002
Fax
: (33 1) 45272824
E-Mail : dtdtpar@club-Web.fr
ANKARA TCARET ODASI (ATO)

ATO Saray Eskiehir Yolu
Stz Mahallesi 2.Cad.No:5
06530 ANKARA
Tel
: (312) 2857950
Fax
: (312) 2860870 2862764
Web : http://www.atonet.org.tr
ANKARA SANAY ODASI (ASO)
Atatrk Bulvar,193/4-5
Kavakldere 06680 ANKARA
Tel
: (312) 4171200
Fax
: (312) 4174370 - 4175205
Web : http://www.aso.org.tr
STANBUL TCARET ODASI (TO)
Readiye Caddesi
Eminn 34112 STANBUL
Tel
: (212) 4556000
Fax
: (212) 5131565 - 5201656
Web : http://www.ito.org.tr
STANBUL SANAY ODASI (SO)
Merutiyet Cad. No: 118
Tepeba 34430 STANBUL
Tel
: (212) 2522900
Fax
: (212) 2934398 2495084
Web : http://www.iso.org.tr
ZMR TCARET ODASI (ZTO)
Atatrk Cad. No: 126
Pasaport 35210 ZMR
Tel
: (232) 4417777
Fax
: (232) 4837853
Web : http://www.izto.org.tr
YARARLI ADRESLER
MISSION PERMANENTE DE TURQUIE AUPRES

DORGANISATION COMMERCIALE MONDIALE
ICC Route De Pre-Bois 20, Case Postale 1837
1215 GENEVE 15/SUISSE
Tel
: (41 22) 7917010
Fax
: (41 22) 7917020
E-Mail : dtgen-wto@missionturkey.ch
TCARET MAVRLER
AMBASSADE DE TURQUIE BUREAU DU
CONSEILLER COMMERCIAL
15,Avenue Des Freres Oughlis El-Mouradia
ALGER/ALGERIA
Tel
: (213 21) 699406
Fax
: (213 21) 699423
E-Mail : dtcez@wissal.dz
AMBAJADA DE TURQUIA OFFICINA DE
CONSEJERIA COMMERCIO
11 De Septiembre 1382,
1426 BUENOS AIRES/ARGENTINA
Tel
: (54 11) 47871245
Fax
: (54 11) 47871248
E-Mail : dtbue@fibertel.com.ar
TURKISH CONSULATE GENERAL OFFICE OF
THE COMMERCIAL ATTACHE
8th Floor, 24 Albert Road,
South Melbourne Vic. 3205
MELBOURNE/AUSTRALIA
Tel
: (613) 96825448
Fax
: (613) 96825449
E-Mail : dtmel@bigblue.net.au
228
Yararl Adresler
66 Ocean Str. Woollahra
NSW 2025 SYDNEY/AUSTRALIA
Tel
: (612) 93276639
Fax
: (612) 93624730
E-Mail : dtsid@bigpond.net.au
TURKISH EMBASSY OFFICE OF THE

COMMERCIAL COUNSELLOR
Dong Wu Jie, 9 San Li Tun
100600 BEIJING/PEOPLES REPUBLIC OF CHINA
Tel
: (86 10) 65323846
Fax
: (86 10) 65323268
E-Mail : dtpek@turkey.org.cn
TURKISCHE BOTSCHAFT BURO DES

HANDELSRATS
Gottfried-Kellergasse 2/12
A-1030 WIEN/AUSTRIA
Tel
: (43 1) 7124382 - 7131358
Fax
: (43 1) 712438275-713135875
E-Mail : dtviy@ins.at

No: 1375 Huai Hai Road (M) Qi Hua Tower-13A
200031SHANGAI /PEOPLES REPUBLIC OF CHINA
Tel
: (86 21) 64378302
Fax
: (86 21) 64330221
E-Mail : dtsan@uninet.com.cn

COMMERCIAL COUNSELLOR BULBUL
Prospekti No:26/18
BAKU/REPUBLIC OF AZERBAIJAN
Tel
: (99 412) 4980066
Fax
: (99 412) 4988774
E-mail : dtbaku@gmail.com

Pevnostni 3
16200 PRAHA-6/THE CZECH REPUBLIC
Tel
: (420 2) 24311944
Fax
: (420 2) 24311943
E-Mail : dtpra@tiscali.cz
AMBASSADE DE TURQUIE BUREU DU

Rue Montoyer, 4 1000 BRUXELLES/BELGIUM
Tel
: (32 2) 5139428 - 5142978
Fax
: (32 2) 5144563
E-Mail : dtbru21@skypro.be

Borgergade 42,
Dk 1300 COPENHAGEN./DENMARK
Tel
: (45 33) 122920
Fax
: (45 33) 146346
E-Mail : dtkop@mail.tele.dk

ulica scenderija 4, 71000
SARAJEVO-BIH/REPUBLIC OF BOSNIA
HERZEGOVINA
Tel
: (387 33) 208562
Fax
: (387 33) 665988
E-Mail : dtsar@bih.net.ba
TURKISCHE BOTSCHAFT
HANDELSABTEILUNG
Runge Str. 9
D-10179 BERLIN/DEUTSCHLAND
Tel
: (49 30) 27898055
Fax
: (49 30) 27898040
E-Mail : dtber@t-online.de

80, Vasil Levski Blvd. 1000 SOFIA/BULGARIA
Tel
: (359 2) 9818222, 987 14 65
Fax
: (359 2) 9816165
E-Mail : dtsofia@bitex.com
TURKISCHES GENERALKONSULAT
HANDELSABTEILUNG
Mittelweg 13, Etage 3
20148 HAMBURG/DEUTSCHLAND
Tel
: (49 40) 4105689 - 444466
Fax
: (49 40) 440147
E-Mail : dtham@gmx.de

197 Wurtemburg Str. Ontorio
K1 N 8L9 OTTAWA/CANADA
Tel
: (1 613) 7892090
Fax
: (1 613) 7892306
E-Mail : dtotw@magma.ca

Al Shahed Abd el Hady Salah Abd Allah St.Corner of El
Nile St. Apt. No:7, Flat No:2 Dokki-GIZA/EGYPT
Tel
: (20 2) 7626802
Fax
: (20 2) 7626803
E-Mail : dtkahire@link.net
YARARLI ADRESLER
229
Yararl Adresler
Dembel City Center, 9th Floor, No: 902/C-D
P.O. Box : 2659 Code 1250
ADDIS ABABA/ETHIOPIA
Tel
: (2511) 528855
Fax
: (2511) 529585
E-Mail : dtaddis@ethionet.et

50-N, Nyaya Marg,
Chanalyapun
NEW DELHI/INDIA
Tel
: (91 11) 26889053 - 26879907
Fax
: (91 11) 26889236
E-Mail : dtdel@vsnl.net

MECHELININKATU 28A A4
SF-00100 HELSINKI/FINLAND
Tel
: (358 9) 4774170
Fax
: (358 9) 444492
E-Mail : dthel@welho.com

Ferdowsi Ave.314
TEHERAN/ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN
Tel
: (98 21) 33913592,
Fax
: (98 21) 33924952
E-Mail : dttah@parsonline.net

16 Avenue De Lamballe
75016 PARIS/FRANCE
Tel
: (33 1) 45252963
Fax
: (33 1) 45242714
E-Mail : dt.paris@free.fr
35, Chavchavadze Ave.
TBILISI/GEORGIA
Tel
: (995 32) 251289 - 251336
Fax
: (995 32) 251298
E-Mail : dttif@access.sanet.ge
Righilis Str. No: 26
10674 ATHENS GREECE
Tel
: (30 210) 7222196
Fax
: (30 210) 7242948
E-Mail : dtati@otenet.gr
Room 301, 3/F, Sino Plaza 255-257 Gloucester Road
CAUSEWAY BAY/HONG KONG
PEOPLES REPUBLIC OF CHINA
Tel
: (852) 25732850, 2572131
Fax
: (852) 28936620
E-Mail : dthon@netvigator.com
Torok Kereskedelmi
Tanacsos Andrassy Ut., 123
H-1062 BUDAPEST/HUNGARY
Tel
: (36 1) 3444998
Fax
: (36 1) 3445896
E-Mail : dtbud@axelero.hu
YARARLI ADRESLER

Hay El-Sadoon,
Mahalla 101 Zukak 18.56/1
BAGHDAT / IRAQ
Tel
: (96 41) 7186570 - 7194419
E-Mail : otccbaghdad@yahoo.com
11 Clyde Road, Ballsbridge
Tel
: (353 1) 6681837
Fax
: (353 1) 6681791
E-Mail : dtdub@iol.ie
202 Hayorkon Street
63405 TEL AVIV/ISRAEL
Tel
: (972 3) 5240905
Fax
: (972 3) 5236198
E-Mail : dttel@netvision.net.il
CONSULATO GENERALE DI TURCHIA UFFICIO
COMMERCIALE
Via Cesare Battisti No:8
20122 MILANO/ITALY
Tel
: (39 02) 5456832
Fax
: (39 02) 5456325
E-Mail : dtmil@fastwebnet.it
AMBASCIATA DI TURCHIA UFFICIO
COMMERCIALE
Viale Pasteur 77/8
00144 EUR ROMA/ITALY
Tel
: (39 06) 5925117 - 5922334
Fax
: (39 06) 5917984
E-Mail : dtrom@fastwebnet.it
230
Yararl Adresler
33-6, 2-Chome Jingumae, Shibuya-Ku
TOKYO 150/JAPAN
Tel
: (81 3) 34706723-34705131
Fax
: (81 3) 34706280
E-Mail : dttok@gol.com

Raid El Solh Str. Abdel Razzak Bldg. 1st Floor
BEIRUT/LEBANON
Tel
: (961) 1991981
Fax
: (961) 1991982
E-Mail : dtbey@idm.net.lb

P.O.B: 2062
11181 AMMAN/ JORDAN
Tel
: (962 6) 4650815-4641251
Fax
: (962 6) 4642507
E-Mail : dtamm@wanadoo.jo

Zawiyat Dahmani Street P.O. Box: 344,
TRIPOLI/LIBYA
Tel
: (21821) 3400473, 3401140
Fax
: (21821) 3400474, 3406770
E-Mail : dttrablus@yahoo.com

Tolebi Str. No: 29
480100 ALMATY/REPUBLIC OF KAZAKHSTAN
Tel
: (7 3272) 930022
Fax
: (7 3272) 930026
E-Mail : dtalm@nursat.kz

118, Jalan U-Thant
55000 KUALA LUMPUR/MALAYSIA
Tel
: (60 3) 42572114
Fax
: (60 3) 42575730
E-Mail : dtkua@tm.net.my

Moskovskaya 89 720040
BISHKEK/KYRGYZSTAN
Tel
: (996312) 627214
Fax
: (996312) 667749
E-Mail : dtm_biskek@yahoo.com
Bedrettin Demirel Caddesi LEFKOSA/KKTC
Tel
: (392) 2288984 - 2278869
Fax
: (392) 2272736
E-Mail : dtlef@cc.emu.edu.tr
Viven Corp. Bldg., 4th Floor, 4-52
Suinggo-Dong Yongsan-Ku
SEOUL/REPUBLIC OF KOREA
Tel
: (82 2) 7941382
Fax
: (82 2) 7962177
E-Mail : dtseul@kornet.net
P.O.B: 24517 SAFAT 13106/KUWAIT
Tel
: (965) 2560658
Fax
: (965) 2560673
E-Mail : dtkuveyt@gmail.com
YARARLI ADRESLER

7, Avenue Abdelkrim Benjelloun
RABAT/MOROCCO
Tel
: (21237) 767601
Fax
: (21237) 767642
E-Mail : dtrab@menara.ma
TURKISH EMBASSY OFFICE OF
THECOMMERCIAL COUNSELLOR
Jan Evertstraat 15,
2514 BS LAHEY (DEN HAAG)/THE NETHERLANDS
Tel
: (31 70) 3623576
Fax
: (31 70) 3624332
E-Mail : dtlah@planet.nl
Plot 2894 Amazon Street Maitama A6
ABUJA/NIGERIA
Tel
: (2349) 4138692, 4139787
Fax
: (2349) 4139457
E-Mail : commercial@turkembabuja.com
Ataturk Avenue House No:58 G 6/3
ISLAMABAD/ISLAMIC REPUBLIC OF PAKISTAN
Tel
: (92 51) 2829123 - 2278748
Fax
: (92 51) 2829363
E-Mail : dtisl@isb.paknet.com.pk
231
Yararl Adresler
Ul.Malczewskiego 32 Mokotow
02-622 WARSZAW/POLAND
Tel
: (48 22) 6463447 - 6461408
Fax
: (48 22) 6463447
E-Mail : dtvar@poczta.neostrada.pl

P.O.B: 56014 Arcadia 0007
PRETORIA/REPUBLIC OF SOUTH AFRICA
Tel
: (27 12) 3426051
Fax
: (27 12) 3426058
E-Mail : dtpre@global.co.za
AMBASSADE TURQUE BUREAU DU

Bd.Magheru 24, Et. 4, Apt. 27, Sector 1
BUCHAREST/ROMANIA
Tel
: (40 21) 3183939
Fax
: (40 21) 3184499
E-Mail : dtbuk@rdsmail.ro
EMBAJADE TURQUIA OFFICINA DE

CONSEJERO COMMERCIO
Rafael Calvo, 18/2
28010 MADRID/SPAIN
Tel
: (34 91) 3104999
Fax
: (34 91) 3082551
E-Mail : dtmad1@teleline.es

7, Rostovski Pereulok, D 12
119121 MOSCOW/RUSSIAN FEDERATION
Tel
: (7 095) 2462989 -2463989
Fax
: (7 095) 2464989
E-Mail : dtmos@dtmos.ru

P.O.B AL Amarat Street 15 Kirkisawi Building 3rd Floor
HARTUM/SUDAN
Tel
: (249183) 575784-85
Fax
: (249183) 575786
E-Mail : dtm_hartum@yahoo.com

Novorossisk Ulitsa Vidosa 79 A,
Tel
: (8617) 644423
Fax
: (8617) 642607
E-Mail : dtnov@yahoo.com

Lombachweg 33
3006 BERNE CH/SUISSE
Tel
: (41 31) 3514375
Fax
: (41 31) 3514355
E-Mail : dtbern@tr-botschaft.ch

P.O.B: 2338 21451
JEDDAH/SAUDI ARABIA
Tel
: (966 2) 6654871 - 6655110
Fax
: (966 2) 6654311
E-Mail : dtcid@sps.net.sa
AMBASSADE DE TURQUE AVENUE DES
AMBASSADEURS FANN RESDENCE CORNCHE
Ouest Bp 6060 DAKAR/SENEGAL
Tel
: (221) 8692549
Fax
: (221) 8692553
E-Mail : dtdak@sentoo.sn
2 Shenton Way, 10-03,
SGX Centre 1, 068804 SINGAPORE
Tel
: (65) 65333385
Fax
: (65) 65333382
E-Mail : dtsin@singnet.com.sg
YARARLI ADRESLER

Karlavagen 56, 11449 STOCKHOLM/SWEDEN
Tel
: (46 8) 6616483
Fax
: (46 8) 6669625
E-Mail : dtsto@swipnet.se
P.O. B: 3995 DAMASCUS/SYRIA
Tel
: (963 11) 3333142
Fax
: (963 11) 3342750
Lot No:4, Avenue Hedi Karray,
Centre Urbain Nord,
1082 TUNIS / TUNISIE
Tel
: (216 71) 753212 - 752506
Fax
: (216 71) 766988
E-Mail : dttun@planet.tn
232
Yararl Adresler
Schevchenko Str. 9
ASHKHABAT/REPUBLIC OF TURKMENIA
Tel
: (993 12) 350133
Fax
: (993 12) 392329
E-Mail : dtasg@online.tm
18, Arsenalna Str.
01901 KIEV/UKRAINE
Tel
: (380 44) 2848317
Fax
: (380 44) 2852416
E-Mail : dtkiev@binet.com.ua
World Trade Center Tower 8Th Floor P.O.B:9221
DUBAI-UAE
Tel
: (97 14) 3329714
Fax
: (97 14)3325343
E-Mail : dtmdubai@emirates.net.ae
43 Belgrave Square
LONDON SW1X 8PA/UNITED KINGDOM
Tel
: (44 20) 72354991
Fax
: (44 20) 72352207
E-Mail : dtlon@turkishtrade.org.uk
821 Un Plaza, 4th Fl.
NEW YORK NY 10017/U.S.A.
Tel
: (1 212) 6871530 - 6871531
Fax
: (1 212) 6872078
E-Mail : dtnew@turkishtrade.org
TURKISH EMBASSY OFFICE OF COMMERCIAL
COUNSELLOR
2525 Massachusetts Avenue, N.W.
WASHINGTON, D.C.20008/U.S.A.
Tel
: (1 202) 6126780 - 6126781
Fax
: (1 202) 2380629
E-Mail : dtwas@erols.com
Gogol Kucesi No: 87
TASHKENT/REPUBLIC OF UZBEKISTAN
Tel
: (998 71) 1332919
Fax
: (998 71) 1332919
E-Mail : dttas@im.uz
YARARLI ADRESLER

World Trade Center Tower,
8th Floor, P.O. Box 9221
DUBAI/UAE
Tel
: (9714) 1332919
Fax
: (9714) 1332919
E-Mail : dtdubai@hotmail.com
DTM TCARET OFSLER
AFGANSTAN
Shah Mahmoud Ghazi Khan Street No: 134
KABUL/AFGHANISTAN
Tel
: (93 079) 160700, (93 075) 2023186
Fax
: (93 20) 2101579
E-Mail : dtkabil@yahoo.com
ARNAVUTLUK
Rr Deshmoret E 4 Shkurtit Complex
Green Park Kulla 2 No:20
TIRAN ALBANIA
Tel
: (355) 42 71 927
Fax
: (355) 42 71 927
E-Mail : dtm_tiran@lycos.com
BAHREYN
Turkish Embassy P.O.B: 10281.
MANAMA-KINGDOM OF BAHREIN
Tel
: (97317) 533448
Fax
: (97317) 536557
E-Mail : tcbahrbe@batelco.com.bh
HIRVATSTAN
Masarykova 3/2
10000 Zagreb-CROTIA
Tel
: (385) 14855200
Fax
: (385) 14855606
GRCSTAN
P.O.B:35
08600 BATUM-HOPA-ARTVN
Tel
: (466) 2151100
Fax
: (995) 2747261 - 2747261
E-Mail : cahit_dtm@hotmail.com
ENDONEZYA
Embassy Of The Rebuplic Of Turkey
Ji. Hr Rasuna Said Kav.1 Kuningan,
JAKARTA, 12950, INDONESIA
Tel
: (62 21) 5229515
Fax
: (62 21) 5229513
E-Mail : dtm_jakarta@telkom.net
233
Yararl Adresler
SRAL
Turkish Consulate General
87.Nablus Road, Sheikh Jarrah P.O.B: 19031
JERUSALEM 91190-ISRAEL
Tel
: (9722) 5910555, 5322411
Fax
: (9722) 5322456
E-Mail : ftjerusalem@yahoo.com
TACKSTAN
Turkish Embassy
Rudaki Ave. 15
DUSHANBE-TAJIKISTAN
Tel
: (992) 372211485
Fax
: (992) 372211609
E-Mail : dtdus@tajik.net
MOLDOVYA
Turkish Embassy
Valeriu Cupcea 60 CHISINAU MOLDOVA
Tel
: (373) 22721628
Fax
: (373) 22286204
E-Mail : dtmoldova@arax.md
TATARSTAN
M. Gorkiy Cad. 23/27 P.B.141, 420015
KAZAN-TATARISTAN-RUSSIA FEDERATION
Tel
: (7843) 2382427, 2995317
Fax
: (7843) 264 25 11
E-Mail : dtmkzn@mail.ru
MAKEDONYA
Borka Taleski No: 55 1000 SKOPJE
MEKAD/MACEDONIA
Tel
: (389) 23224010
Fax
: (389) 23222014
E-Mail : dtmuskup@hotmail.com
TAYLAND
Turkish Embassy
61/1 Soi Chatsan. Suthisarn Road.
Huaykwang 10310
BANGKOK-THAILAND
Tel
: (66 22) 74 72 62-3, 00 66 22 74 85 74
Fax
: (66 22) 74 72 61
E-Mail : dtbkk@cscoms.com
MOOLSTAN
Turkish Embassy
Enkhtalvny Street 5
ULAANBAATAR-13, MONGOLIA
Tel
: (97611) 311200
Fax
: (97611) 313992
E-Mail : dt_mongolia@mongol.net
UKRAYNA
Primosky Blvd. No:10
ODESSA-UKRAINE
Tel
: (3848) 2347231
Fax
: (3848) 2347267
E-Mail : dtm_odesa@yahoo.com
FLPNLER
Turkish Embassy
2268 Paraiso Street
Dasmarinas Village 1222 Makkati City
MANILA / PHILIPPINES
Tel
: (632) 889 46 36
Fax
: (632) 889 46 37
E-Mail : trmanila@pldtdsl.net
ABD
Turkish Consulate General
6380 Wilshire Bld. Suite: 1210
LOS ANGELES CA 90048 USA
Tel
: (1323) 852 18 94
Fax
: (1323) 852 18 96
E-Mail : uftla@sbcglobal.net
KATAR
P.B.BOX: 1977 DOHA-QATAR
Tel
: (974) 4371960
Fax
: (974) 4371960
E-Mail : dtqatar@qatar.net.qa
YEMEN
P.O. B: 18371 SAN'A YEMEN
Tel
: (9671) 440431
Fax
: (9671) 440432
E-Mail : turkbe@y.net.ye
UMMAN
Turkish Embassy
P.O.B: 47 Post Code 115 Madinat Al Sultan Qaboos
MUSCAT-SULTANATE OF OMAN
Tel
: (968) 24697050 - 24697051
Fax
: (968) 24697053
E-Mail : dtmusk@yahoo.com
Mavirlikler Web Sitesi

http://www.musavirlikler.gov.tr/
YARARLI ADRESLER
234
EKLER
EK 1:
KAYDA BALI HRACAT LSTES
1-
Destekleme ve Fiyat stikrar Fonu primi kesintisine tabi maddelerin ihrac,
2-
Destekleme ve Fiyat stikrar Fonu'ndan deme yaplan maddelerin ihrac,
3-
lkemizde kredi karl kurulan tesislerin bedelinin malla geri denmesine ilikin zel
hesaplar erevesinde ihracat,
4-
lkemiz ile Rusya Federasyonu arasndaki doalgaz anlamas erevesinde ihracat,
5-
lkemiz ihra rnlerine miktar kstlamas uygulayan lkelere yaplan kstlama

kapsamndaki maddelerin ihrac,
6-
Birlemi Milletler Kararlar uyarnca ekonomik yaptrm uygulanan lkelere ihracat,
7-
10/6/2005 tarihli ve 25841 sayl Resm Gazetede yaymlanan Organik Tarmn Esaslar ve
Uygulanmasna likin Ynetmelik kapsamnda sertifikay haiz mallar,
8-
lem grmemi zeytinya ve ilem grm dkme veya varilli zeytinya,
9-
Meyan kk,
10- Ham lleta ve taslak pipo,

11- Ozon tabakasnn korunmasna dair Viyana Szlemesi ile bu szlemeye ait Protokoller ve
deiiklikler kapsamndaki mallarn sadece sz konusu dzenlemelere taraf lkelere ynelik ihracat,
12- Torba, uval ve kutulu halde ilem grmemi zeytin,
13- Orijinal barsak,
14- Canl koyun, kl keisi, bykba hayvan,
15- Dkme halde kapya cinsi krmz biber (konik biber),
16- Ham zeytin (fermantasyonu tamamlanmam),
17- Bakr ve inko hurda ve dkntleri,
18- Beyaz Mermer (Ham ve Kabaca Yontulmu- 2515.11.00.00.11), Renkli ve Damarl
Mermer (Ham ve Kabaca Yontulmu- 2515.11.00.00.12), Oniks (Ham ve Kabaca
Yontulmu- 2515.11.00.00.13), Traverten (Ham ve Kabaca Yontulmu- 2515.11.00.00.14),
Dierleri (Ham ve Kabaca Yontulmu-2515.11.00.00.19),
19- imento (2523.21, 2523.29, 2523.30, 2523.90),
20- Kornionlar (0707.00.90.00.00),
EKLER
236
EK 2:
HRACI YASAK MALLAR LSTES
MADDE
YASAL DAYANAK
1- Kltr ve tabiat varlklar (Eski eserler)
21.7.1983 tarih ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat

Varlklarn Koruma Kanunu
2- Hint keneviri
24.6.1933 tarih ve 2313 sayl Uyuturucu
Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanun
3- Ttn tohumu ve fidesi
9.5.1969 tarih ve 1177 sayl Ttn ve Ttn
Tekeli Kanunu
4- Tiftik keisi
7.6.1926 tarih ve 904 sayl Islah Hayvanat
Kanunu
5- hrac izne bal mallar listesinde yer alan 13.4.1990 tarih ve 20491 sayl RG.de
trler hari btn av ve yaban hayvanlar
yaymlanan8.3.1990 tarih ve 90/234 sayl
(canl ve cansz olarak ve tannabilir en kk Bakanlar Kurulu Karar
paralar ile bunlardan mamul konfeksiyon)
6- Ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk,
11.5.1974 tarih ve 14883 sayl RGde
dbudak, karaaa ve hlamur adl aa
yaymlanan24.4.1974 tarih ve 7/8186 sayl
trlerinin ktk, tomruk, kereste, kalas ve
Bakanlar Kurulu Karar
taslak olarak ihrac
7- 30.12.2004 tarih ve 25686 numaral Resmi Gazetede yaymlanan 2004/13 sayl tebli ile
yrlkten kaldrlmtr.
8- hracat yasak olan doal iek soanlar
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat
Rejimi Karar
9- Odun ve odun kmr (Meyve
kabuklarndan retilen mangal kmr hari) Rejimi Karar
10- Sla (liquidambar orientalis)
Rejimi Karar
11- Yalankoz (pterocarya carpinifolia)
Rejimi Karar
12- Data hurmas
(Phoenix the ophrasti crenter)
Rejimi Karar
13- Zeytin, incir, fndk, antep fst, asma
(sultani ekirdeksiz) fidanlar
Rejimi Karar
14- 22 ubat 2000 tarih ve 23972 numaral Resmi Gazetede yaymlanan hracat 2000/3 sayl
tebli ile yrrlkten kaldrlmtr.
15- Salep (toz, tablet ve her trl formda)
22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayl hracat
Rejimi Karar
EKLER
237
EK 3:
HRACI N ZNE BALI MALLAR LSTES
Madde
1- Harp, silah ve mhimmat
(Spor ve av tfekleri hari)
zni Veren Kurum

Milli Savunma
Bakanl
2- Afyon ve haha kellesi
Salk Bakanl
3- Uyuturucu maddeler ve 1972 tarihli

Protokolle deitirilen 1961 tarihli
Uyuturucu Maddeler Tek Szlemesi,
1971 tarihli Psikotrop Maddelere likin
Szleme ve1988 tarihli Uyuturucu ve
Psikotrop Maddelerin Yasad Trafiinin
nlenmesine likin Birlemi Milletler
Szlemesi Kapsamndaki mallar
4- Tehlikeli Atklarn Snrlar tesi
Tanmnn ve Bertarafnn Kontrolne
likin Basel Szlemesi Kapsamndaki mallar
Salk Bakanl
5- Yaban domuzu, kurt, akal, tilki,

sansar, porsuk ile ylanlar, kaplumbaa
ve kertenkelelerin canl ve cansz halde
ve bunlarn tannabilir paralar ile
bunlardan mamul konfeksiyon
6- Gbreler(Kimyevi gbreler hari)
Orman Bakanl
Tarm ve Kyileri
7- Tohumlar (Orman aac tohumlar hari)
Tarm ve Kyileri
evre Bakanl
Yasal Dayanak
3.1.1940 tarih ve 3763 sayl Trkiyede
Harp Silah ve Mhimmat Yapan Hususi
Sanayi Messeselerinin Kontrol Hakknda Kanun
Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanun
Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanun ve 1972
tarihli Protokolle deitirilen 1961 tarihli
Uyuturucu Maddeler Tek Szlemesi, 1971
tarihli Psikotrop Maddelere likin Szleme ve
1988 tarihli Uyuturucu ve Psikotrop
Maddelerin Yasad Trafiinin nlenmesine
likin Birlemi Milletler Szlemesi
15.5.1994 tarih ve 21935 sayl RGde
yaymlanan 7.3.1994 tarih ve 94/5419 sayl
Bakanlar Kurulu Karar ile onaylanm Tehlikeli
Atklarn Snrlar tesi Tanmnn ve
Bertarafnn Kontrolne likin Basel Szlemesi
13.4.1990 tarih ve 20491 sayl R.G.de
Bakanlar Kurulu Karar
13.1.1965 tarih ve 11905 sayl R.G.de Bakanl
Bakanlar Kurulu Karar ile 27.12.1924 tarih ve
2/1771 sayl Bakanlar Kurulu Karar
21.8.1963 tarih ve 308 sayl Tohumluklarn Tescil,
Kontrol ve Bakanl Sertifikasyonu Hakknda Kanun
22.3.1971 tarih ve 1380 sayl Su rnleri Kanunu
8- Su rnlerinden su rnleri vcln dzenleyen Tarm ve Kyileri

esaslar erevesinde avlanmas yasak olan cins ve
Bakanl
nitelikteki su rnleri (slkler dahil)
9- Yar atlar
Tarm ve Kyileri
7.6.1926 tarih ve 904 sayl Islah Hayvanat Kanunu
Bakanl
10- Yem Kanunu kapsamnagiren yemler
Tarm ve Kyileri
29.5.1973 tarih ve 1734 sayl Yem Kanunu
Bakanl
11- Zirai mcadele ila ve aletleri
Tarm ve Kyileri
15.5.1957 tarih ve 6968 sayl Zirai Mcadele ve Zirai
Bakanl
Karantina Kanunu
12- Veteriner ilalar
Tarm ve Kyileri
1262 sayl speniyar ve Tbbi Mstahzarlar Dair
Bakanl
3490 sayl Kanun
13- hracat amacyla doadan elde edilmesi
Tarm ve Kyileri
22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayl hracat Rejim Karar
kontenjanla veya baka herhangi bir kaytla
Bakanl
snrlandrlan doal iek soanlar
14- Damzlk byk ve kk ba hayvan
Tarm ve Kyileri
Bakanl
15- 18 Ocak 2005 tarih ve 25704 numaral Resmi Gazetede yaymlanan hracat 2005/3 sayl tebli ile yrrlkten kaldrlmtr.
16- 22 ubat 2000 tarih ve 23972 numaral Resmi Gazetede yaymlanan hracat 2000/3 sayl tebli ile yrrlkten kaldrlmtr.
17- Doa mantar (Sadece Avrupa Birlii yesi
Tarm ve Kyileri
lkelere ynelik ihracat iin)
Bakanl
18- 2 Aralk 2003 tarih ve 25304 numaral Resmi Gazetede yaymlanan hracat 2003/12 sayl tebli ile yrrlkten kaldrlmtr.
19- 21 ubat 2003 tarih ve 25027 numaral Resmi Gazetede yaymlanan "Nesli Tehlike Altnda Olan Yabani Hayvan ve Bitki Trlerinin hracatna likin
Tebli hracat: (2003/1)" sayl tebli ile yrrlkten kaldrlmtr.
20- Mavi yzgeli orkinos (Thynus thunnus)
Tarm ve Kyileri
(canl, taze soutulmu, dondurulmu veya ilenmi) Bakanl
21- Nkleer Alanda Kullanlan Malzeme, Ekipman Trkiye Atom Enerjisi
15.02.2000 tarihli ve 23965 sayl Resmi Gazete'de
yaymlanan
ve lgili Teknolojinin hracatna zin Verilmesine
Kurumu
Nkleer Alanda Kullanlan Teknolojinin hracatna zin
Verilmesine
ilikin Ynetmelik Kapsamndaki mallar
likin Ynetmelik
22- Fze Teknolojisi Kontrol Rejimi (FTKR)
Milli Savunma
29/06/2004 tarih ve 5201 sayl Harp Ara ve Gereleri
kapsamndaki mallar
Bakanl
ile Silh, Mhimmat ve Patlayc Madde reten Sanayi
Kurulularnn Denetimi Hakknda Kanun ile bu
kanuna dayal olarak Milli Savunma Bakanl
tarafndan yaymlanan Tebliler
EKLER
238
EK 4:
KMYASAL SLAHLAR SZLEMES EK LSTE 1DE YER

ALAN KMYASAL MADDELER
Ek I Sayl Liste
G.T..P
Madde smi
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2921.19.80.00.17
HN 1 (bis (2-kloretil) etilamin)
2921.19.80.00.18
HN 2 (bis (2-kloretil) metilamin)
2921.19.80.00.21
HN 3 (tris (2-kloretil) amin)
2930.19.70.90.17
Mustard gaz (bis (2-kloretil) slfr)
2930.19.70.90.18
Sesqimustard (1,2-bis (2-kloretiltiyo) etan)
2930.19.70.90.21
O-Mustard (bis (2-kloretiltiyoetil) eter)
2930.19.70.90.22
2-Kloretil klormetil slfr
2930.19.70.90.24
Bis (2-kloretiltiyo) metan
2930.19.70.90.25
1,3-bis (2-kloretiltiyo)-n-propan
2930.19.70.90.26
1,4-bis (2-kloretiltiyo)-n-btan
2930.19.70.90.45
1,5-bis (2-kloretiltiyo)-n-pentan
2930.19.70.90.46
Bis (2-kloretiltiyometil) eter
2930.19.70.90.47
O-Etil S-2-diizopropil aminoetil metil fosfonotiolat
2930.19.70.90.49
Dierleri
2931.00.20.00.00
Metilfosfonoil diflorr (metilfosfonik diflorr)
2931.00.95.90.14
Sarin (O-isopropil metilfosfonofloridate)
2931.00.95.90.15
Soman (O-pinakonil metilfosfonofloridate)
2931.00.95.90.19
Dierleri
2931.00.95.90.21
Tabun (O-etil N,N-dimetil fosforamidosiyanat)
2931.00.95.90.29
Dierleri
2931.00.95.90.31
Levizit 1 (2-klorvinildiklorarsin)
2931.00.95.90.32
Levizit 2 (bis (2-klorvinil) klorarsin)
2931.00.95.90.33
Levizit 3 (tris (2-klorvinil) arsin)
2931.00.95.90.35
Alkil (metil, etil, n-propil veya isopropyl) fosfonil diflorrler
2931.00.95.90.36
O-Etil-2-diisopropil aminoetil metil fosfonit
2931.00.95.90.39
Dierleri
2931.00.95.90.41
Klor sarin (CR) (O-isopropil metil fosfonokloridat)
2931.00.95.90.42
Klor soman (CS) (O-pinakolil metil fosfonokloridat)
3002.90.90.00.11
Saksitoksin
3002.90.90.00.12
Risin
3002.90.90.00.27
Balca o-alkyl (<=C10, cycloalkyl ieren) alkyl
(methyl, ethyl n-propyl veya isopropyl)
phosphonofluoridates ieren karmlar
3824.90.90.00.28
Balca o-alkyl (<=C10, cycloalkyl ieren) N,N-dialkyl
(methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
phosphoramidocyanidates ieren karmlar
3824.90.90.00.31
Balca [S-2-(dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
amino) ethyl] hydrogen alkyl (methyl, ethyl, n-propyl
veya isopropyl) phosphonothioates ve bunlarn o-alkyl
(<=C10, cycloalkyl ieren) esterlerini ieren karmlar;
balca bunlarn alkillendirilmi veya protonlandrlm
tuzlarn ieren karmlar
3824.90.90.00.32
Balca alkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
phosphonyl-difluorides ieren karmlar
3824.90.90.00.33
Balca [o-2-dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
aminoethyl] hydrogen alkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya
isopropyl) phosphonites ve bunlarn o-alkyl(<=C10,
cycloalkyl ieren) esterleri ieren karmlar; balca
bunlarn alkilendirilmi veya protonlandrlm
tuzlarn ieren karmlar
EKLER
CAS
Numaras
538-07-8
51-75-2
555-77-1
505-60-2
3563-36-8
63918-89-8
2625-76-5
63869-13-6
63905-10-2
142868-93-7
142868-94-8
63918-90-1
50782-69-9
676-99-3
107-44-08
96-64-0
77-81-6
541-25-3
40334-69-8
40334-70-1
57856-11-8
1445-76-7
7040-57-5
35523-89-8
9009-86-3
239
Ek II Sayl Liste
G.T..P
Madde smi
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2812.10.99.00.12
Arsenik triklorrler
2903.30.80.00.13
1,1,3,3,3,-pentaflor-2-(triflormetil) prop-1-ene
2905.19.00.90.15
3,3-Dimetil btan-2-ol (pinokonilalkol)
2918.19.80.90.11
2,2-Difenil-2-hidroksi asetik asit (benzilik asit)
2921.19.80.00.23
N,N-Diizopropilaminoetil-2-klorr
2921.19.80.00.29
Dierleri
2922.19.80.00.17
N,N-diisopropilaminoetan-2-ol ve bunun protonlanm tuzlar
2922.19.80.00.19
Dierleri
2929.90.00.00.15
N,N-Dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya izopropyl)
phosphoramidic dihalides
2929.90.00.00.16
Dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya izopropyl)
N,N-dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya izopropyl)
phosphoramidates
2930.90.20.00.00
Tiyodiglikol (2,2'-tiyodietanol)
2930.90.70.90.32
N-N-Dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
aminoethane-2-thioller ve bunlarn protonlanm tuzlar
2930.90.70.90.51
o,o-Diethyl S-[2-diethyl amino) ethyl] phosphorothioate
ve bunun alkillendirilmi veya protonlandrlm tuzlar
2930.90.70.90.61
Fosfor atomuna bal bir metil, etil, n-propil veya
izopropil grubu ihtiva edenler (fakat daha fazla karbon
atomlu grup ihtiva etmeyen)
2931.00.10.00.00
Dimetil metil fosfanat
2931.00.30.00.00
Metilfosfonoil diklorr (metilfosfonik diklorr)
2931.00.95.90.51
Fosfor atomuna bal bir metil, etil, n-propil veya
izopropil grubu ihtiva edenler (fakat daha fazla karbon
atomlu grup ihtiva etmeyen)
2931.00.95.90.52
Fosfonik asit etil-dietil eter
2933.39.99.00.16
3-Quinklidinil benzilat
2933.39.99.00.17
Quinklidin-3-ol
2933.39.99.00.34
Balca N,N-dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya
isopropyl) phosphoramidic dihalides ieren karmlar
3824.90.99.90.35
Balca dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
N,N-dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya isopropyl)
phosphoramidates ieren karmlar
3824.90.99.90.34
Balca N,N-dialkyl (methyl, ethyl, n-propyl veya
isopropyl) 2-chloroethylamines veya bunlarn
protonlandrlm tuzlarn ieren karmlar
3824.90.99.90.41
Balca N,N-dimethyl-2-aminoethanol veya
N,N-diethyl-2-amino-ethanol veya bunlarn
3824.90.99.90.49
Dierleri
3824.90.99.90.51
Balca N,N-dialkyl (methyl, ethyl,n-propyl veya
isopropyl) aminoethane-2-thiols veya bunlarn
3824.90.99.90.52
Balca fosfor atomuna bal bir metil, etil, n-propil
Veya isopropil grubu ihtiva eden (fakat daha fazla
karbon atomlu grup ihtiva etmeyen) kimyasallar
ieren dier karmlar
3824.90.99.90.53
(5-etil-2-metil-1,3,2-dioksafosforoinan-5-yl metil metil
ester, P-oksit) ve (metilfosfonil-bis (5-etil-2-metil-2oksido-1, 3, 2-dioksafosforinan-5-yl) metil ester) den
oluanmetil fosfonik asit karm
EKLER
CAS
Numaras
7784-34-1
382-21-8
464-07-3
76-93-7
111-48-8
78-53-5
756-79-6
676-97-1
78-38-6
6581-06-2
1619-34-7
170836-68-7
240
Ek III Sayl Liste
G.T..P
Madde smi
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2811.19.20.00.00
2812.10.15.00.00
2812.10.16.00.00
2812.10.18.00.11
2812.10.93.00.00
2812.10.94.00.00
2812.10.95.00.00
2812.10.99.00.11
2851.00.50.00.00
2904.90.40.00.00
2920.90.20.00.00
2920.90.30.00.00
2920.90.40.00.00
2920.90.50.00.00
2922.13.10.00.00
2922.19.10.00.00
2922.19.20.00.00
EKLER
Hidrojen siyanr (hidrosiyonik asit)

Fosfor triklorr
Fosfor pentaklorr
Fosfor oksiklorr
Slfr di klorr
Fosgen (karbonil klorr)
Tionil diklorr (tionil klorr)
Slfr mono klorr
Siyanojen klorr
Triklornitrometan (klor pikrin)
Dimetil fosfonat (dimetil fosfit)
Trimetil fosfit (trimetoksi fosfin)
Trietil fosfit
Dietil fosfonat (dietil hidrojen fosfit) (dietil fosfit)
Trietanolamin
N-Etildietanolamin
2,2'-Metiliminodietanol (N-metildietanolamin)
CAS
Numaras
74-90-8
7719-12-2
10026-13-8
10025-87-3
10545-99-0
75-44-5
7719-09-7
10025-67-9
506-77-4
76-06-2
868-85-9
121-45-9
122-52-1
762-04-9
102-71-6
139-87-7
105-59-9
241
EK-5 :
DEVLET YARDIMLARI-UYGULAMACI KURULULAR
Kuruluun Ad/Adresi
Devlet Yardm
DI TCARET MSTEARLII (*)

nn Bulvar, 06510 Emek-ANKARA
Tel: (0312) 204 75 00 Faks: (0312) 204 75 85
E-mail: www@dtm.gov.tr
http: www.dtm.gov.tr.
o evre
o Yurtd Ofis-Maaza
o Marka-Tantm
o Pazar Aratrmas
o stihdam Yardm
o Turquality
HRACATI GELTRME ETD MERKEZ (GEME)

Mithatpaa Caddesi No:60, 06420 Kzlay-ANKARA
Tel: (0312) 417 22 23 Faks: (0312) 417 22 33
E-mail: igeme@igeme.org.tr http: www.igeme.org.tr
o Pazar Aratrmas
o Eitim
HRACATI BRLKLER
GENEL SEKRETERLKLER
13 hracat Birlii Genel Sekreterlii ve bunlara
bal 49 irtibat brosu bulunmaktadr.
o Yurtd Fuar-Sergi
o Yurtii Fuar
o Yurtd Ofis-Maaza
o Tarmsal rnlerde ade
KTSAD KALKINMA VAKFI

Rumeli Caddesi No: 85/7, 80220 Osmanbey-STANBUL
Tel: (0212) 230 76 37 Faks: (0212) 247 75 87
E-mail: ikv@ikv.org.tr http: www.ikv.org.tr
o Pazar Aratrmas
TRKYE BLMSEL VE TEKNK ARATIRMA

KURUMU
Atatrk Bulvar No: 221, 06100 Kavakldere-ANKARA
Tel: (0312) 468 53 00 Faks: (0312) 427 74 89
E-mail: adm@tubitak.gov.tr http: www.tubitak.gov.tr
o AR-GE
TRKYE TEKNOLOJ GELTRME VAKFI

Atatrk Bulvar No: 221, Kavakldere-ANKARA
Tel: (0312) 467 21 79 Faks: (0312) 467 40 79
E-mail: info@ttgv.org.tr http: www.ttgv.org.tr
o AR-GE
(*) Tm devlet yardmlarnn uygulanmasnda nihai onay mercii.
EKLER
242
EK 6:
EKLER
STANDARDI HRACATTA ZORUNLU UYGULAMADA

BULUNAN RNLER LSTES
243
EKLER
244
EKLER
245
EKLER
246
EK 7:
EKLER
HRACATTA KULLANILAN ULUSLARARASI BELGELER
247
EKLER
248
EKLER
249
EKLER
250
EKLER
251
EKLER
252
EKLER
253
EKLER
254
EKLER
255
EKLER
256
EKLER
257
EKLER
258
EKLER
259
EKLER
260
EKLER
261

100 Soruda Dis Ticaret

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

100 Soruda Dis Ticaret

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GR

HRACATI GELTRME ETD MERKEZ

BLM II: HRACATA HAZIRLIK

BLM III: HEDEF PAZAR SEM

BLM IV: MTER BULMA, TANITIM

BLM V: ACENTA/DSTRBTR SEM

BLMXII: NAKLYE VE BELGELER

BLM XIII: AMBALAJLAMA VE ETKETLEME

BLM XIV: KALTE, EVRE ,GVENLK

87. CE areti Nedir?

BLM XVI: ULUSLARARASI LKLER

Bir adam Neden hracat Yapmaldr? hracat Yapmann Firma in

hracatn firmalara dorudan faydalar unlardr.

Tipik Bir hracat leminde Neler Yeralr?

hracatlar Tarafndan En Fazla Yaplan Yanllar Nelerdir?

D pazarlama stratejisi gelitirmeden ve pazarlama plan yapmadan nce ihracat

hracatta karlalan zorluklarn stesinden gelme ve mali gereklilikleri yerine getirme

Hedef pazardaki temsilcilik ya da datmclar semekte yeterli zeni gstermemek.

Bir ka corafi blge zerinde younlamak yerine, tm dnyadan talepler aramak.

pazar satlarnda patlama olduunda, ihracat ihmal etmek.

pazardaki datmc ve mterilerle olan ilikilerin d pazarlarda kurulamamas.

Yabanc lkelerin kurallarna ve kltrel tercihlerine gre rnlerin gelitirilmesinde

Servis, satlar ve garanti konusundaki dokmanlarn, yabanc dillerde hazrlanmamas.

hracata Karar Vermeden nce Hangi Sorulara Cevap Verilmelidir?

hracatta Planlamann Temel Unsurlar Nelerdir?

Firmann mevcut durumu

Firmann ihracat potansiyeli olan rnlerini belirleyin.

Firmann uzun vadede hedeflerini ve bu hedeflere ulalmasnda

Firma analizi yapn. Bunun birinci nedeni, ihracat kararnn

rn veya hizmetin uluslararas pazarda neden emsalsiz olduu

Bu pazarda frsatlarn neler olduunu belirleyin.

Hedef mterilerin demografik ve sosyo-ekonomik profilini

Firmann sanayi iindeki rekabet edebilirliini belirlemek amac

rnek Grup Aratrmas

Yapc eletiri ve geri bildirim kazanmak iin hedef pazardaki

Sanayinin ve firmann gelecek 3-5 yl ierisindeki performans

Mterilerin ilgisinin nasl ekilebileceini ve bu ilginin nasl

Uluslararas bir fiyatlandrma stratejisi belirleyin.

rn nasl satacanz konusunda pazarlama taktikleri gelitirin.

Pazarlarda nerelere ve nasl, hangi datm kanaln seeceinizi

BLM II HRACATA HAZIRLIK

Hedef pazarlarn etiketleme ve paketleme kurallarn, tercme

Dzenli ve tutarl bir gncel rn/hizmet program ile kurulua

Kltr eitimini de ieren uluslararas i ilikileri plan gelitirin.

Balangtaki retim miktarn, retim hacminin geniletilmesi

Be yllk bir kar ve zarar durumu tespiti yapn. Gereki ve

hracatn birinci yl iin maliyet tahmini yapn.

Nakit giri ve kn hesaplayn.

Likidite ve nakit pozisyonunu saptayn.

Baa-Ba noktas iin satlmas gereken rn miktarn hesaplayn.

Kaynak / Fon Temini

hracata balamak veya gelitirmek iin gerekli fonlarn nereden

Kazan ve alacaklarn nereye yneltileceine karar verin.

hracat hedeflerini, gerekli toplam sermayeyi, beklenen kar,

Firmann ihracat programnda anahtar kiinin zgemiinin

BLM II HRACATA HAZIRLIK

hracatta Plan Gelitirirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

BLM II HRACATA HAZIRLIK

Firmann Kapasitesi Net Bir ekilde Ortaya Konulmaldr.

BLM II HRACATA HAZIRLIK

hracat Konusunda KOBlere Ynelik Hizmet Veren Kurulular Hangileridir?

BLM II HRACATA HAZIRLIK

BLM II HRACATA HAZIRLIK

hracat, Hedef Pazarda Baarl Olup Olamayacan Nasl Saptar?