KPSS ALES YGS LYS VB.

Forml ve rneklerle zetlenmitir. Tm snavlara yardmc kaynaktr.

MATEMATK 2013
DZENLEYEN
ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************

NDEKLER
No
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

Konular
indekiler

Sayfa N.
1

KPSS ALES YGS LYS

Temel Kavramlar, Say Sistemleri
Doal Saylarda Blme, Blnebilme
Asal arpanlara Ayrma, EKOK EBOB
Rasyonel Saylar
Basit Eitsizlik ve Sralama
Mutlak Deer
sl Deer
Kkl Deer
arpanlara Ayrma ve Sadeletirme
Oran Orant
Denklem zme
Say, Kesir, Ya, Hareket Problemleri
i Havuz Problemleri
Yzde, Kar Zarar ve Faiz Problemleri
Karm Problemleri
Grafik Problemleri
Kmeler
lem
Modler Aritmetik
Permtasyon Kombinasyon
Olaslk
ALES
Yaknda

2
3
4
5
6
7
7
8
9
9
10
10
13
14
16
16
17
19
20
21
23
25

1
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
A. TEMEL KAVRAMLAR, SAYI SSTEMLER
arpma Blme lemleri:

(+ ) * ( ) = ( ) ( )* ( ) = (+ ) (+ )* (+ ) = (+ )
(+ ) = ( )
( ) = (+ )
(+ ) = (+ )
( )
( )
(+ )

lem Sras:
1. nce parantez ii ve btn ilemler yaplr.
2. s (kuvvet) varsa s alnr.
3. arpma / blme ilemi yaplr.
4. Toplama / karma ilemi yaplr.
rnek:

(2 + (3 )* 4 ) + 2 3 / 4 = (2 + 12 ) + 8 / 4 = 14 + 2 = 16
Say Kmeleri:
* Rakam = {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}
* Say = ( - , + )
* Doal Say = N = {0, 1, 2, , +}
* Sayma Say = N+ = {1, 2, , +}
* Tamsaylar = Z = { - , , -1, 0, 1, 2, + }
* Tamsaylar = Z = Z- + {0} + Z+
* Reel Saylar = R = ( - , + ) = Q Q
* Rasyonel Saylar = Q = a : a, b Z ve b 0
b

* fadenin durumu:

a = 0, b 0,
x=0
a
x = a = 0, b = 0, x = belirsiz
b
a 0, b = 0, x = tan msz

* rrasyonel Saylar = Q = 2 , 3 7 , ,... net olmayan

* ift saylar = = {... , 4 , 2 , 0 , 2 , 4 , ...}
* Tek saylar = T = {... , 3 , 1 ,1 , 3 , 5 , ... }
TT =
T*T = T
n Z+ iin, 0
0 = 1
T=T
T* =
Tn = T
=
* =
n =
T0 = 1

Asal Saylar:
* 1 ve kendisinden baka pozitif tam bleni olmayan ve
1den byk tam saylardr. En kk ve tek ift asal say 2dir.
* Asal saylar: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, vb.
Aralarnda Asal Saylar:
* 1den baka pozitif tam bleni olmayan en az iki tam
say. a ile b, x ile y aralarnda asal saylar ise;
a
x
=
a = x ve b = y
b
y
rnek: 5 ile 7; 10 ile 21; vb. aralarnda ikili asal say.
(Aralarnda 1den baka bleni yoktur.)
rnek: 12, 15, 20 aralarnda asal say. (12 ile 15 arasnda
3e blen varsa da 20de 3e blen yok.)
rnek: (2x-1) ile (3y+2) aralarnda asal;
3 y + 2 35 3 y + 2 5 3 y + 2 = 5 x = 5
=
=

2x 1 9
2 x 1 63
2x 1 = 9
y =1
Ardk Saylar:
* Ardk sayma saylar: 1, 2, 3, 4, , n,
* Ardk ift sayma saylar: 2, 4, 6, 8, , 2n,
* Ardk tek sayma saylar: 1, 3, 5, 7, 9, , 2n-1,
* Ardk tam saylar: n, n+1, n+2, n+3,
* Ardk ift tam saylar: 2n, 2n+2, 2n+4,
* Ardk tek tam saylar: 2n-1, 2n+1, 2n+3,
* Ardk saylar aras fark 1, ift ve teklerde fark 2.
n * (n + 1)
* 1 + 2 + 3 + ... + n =
2
* 2 + 4 + 6 + ... + 2 n = n * (n + 1)
* 1 + 3 + 5 + 7 + ... + (2 n 1) = n 2
T.S. : Terim Says, S.T. : Son Terim, I.T. : lk terim, A. :
Art Miktar, T.T. : Terimler Toplam.
* T .T . = T .S. * S.T . + I.T . + A .
2
T .S. = S.T . I.T . + 1

0
* x 0 x =1

x = 0 0 = Tanimsiz
0

Pozitif Negatif Saylarda lemler:

a < b<0<c<d

axb

A.
T .S. = S.T . I.T .
A.

T .S. = S.T . I.T . 1

a < x < b

a < x b
a x < b

A.

ki pozitif saynn toplam pozitif, iki negatif saynn

toplam ise negatiftir.
c + d > 0 , a + b < 0 , a > c a + c < 0 , vb.

Ardk saylarda ortadaki say bulma yntemleri:

* OrtaSayi= Sayi Toplam
Sayi A det

Ayn iaretli iki saynn arpm / blm pozitif, zt

iaretlilerin ise negatiftir.
c * d > 0 , a * b > 0 , b * d < 0 , a < 0 , b > 0 , vb.
c
a
Pozitif saynn btn kuvvetler (tek, ift fark etmez)
pozitif, negatif saynn tek kuvvetleri negatif, ift kuvvetleri
pozitiftir.
c ift > 0 , d Tek > 0 , a ift > 0 , b Tek < 0 , 0 = T0 = 1

rnek: Ardk 4 doal say toplam 62:

62
OrtaSayi =
= 15,5 0,5 eklenir ve tam say yaplr.
4
1
0,5
0,5
1
15,5
14
15
X
16
17

rnek: Ardk 4 tek say toplam 80;

80
OrtaSayi =
= 20 T 1 eklenir ve tek say yaplr.
rnek: a 2 * b < 0 , b * c 3 > 0 , a > 0 ise a, b, c iaretler?
4
c
2
1
1
2
20
a2 * b < 0 b < 0 ; b * c3 > 0 * > 0 c < 0
19
X
21
17
23
a

ise
a
(-),
b
(-),
c
(-)
olur.
lemde
tek
say
kmazsa

0,5,
1,
vb.
rakamlar
saa
sola
>0
>0 a <0
c

eklenir. Dierlerinde ana kural geerlidir.

2
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
Faktriyel:
* 1 * 2 * 3 * 4 * 5 * ... * n = n ! (Faktriyel)
* n! = n * ( n 1)! = n * ( n 1) * ( n 2 )!
* 0! = 1! = 1

B. DOAL SAYILARDA BLME, BLNEBLME

Doal Saylarda Blme:

* n! basamakl saynn sondan x basama sfr ise;

* a = b*c + d
(d < b) olmak zorunda.
* d < c a = c * b + d (Blen ile blm yer deiebilir)

n = 5 * a + b a 5

a = 5 * c + d c 5 x = a + c + e
c = 5 * e + f e < 5
* n 0 , a asal say; x, y pozitif tam say olmak zere;

n!= a x * y ifadede xin en byk deeri iin n/a ilemi

* n basamakl abcm says iki basamakl xy, tek

basamakl z saysna blndnde blm basamak says:
Blm: n 1 basamakl.
ab xy
Blm: n 2 basamakl.
ab < xy

az
a<z

srekli yaplr ve elde edilen blmler toplanr.

n = a*b + c
b = a *d + e
d = a *f + g

b a

d a xB = b + d + f
f < a

Blm: n basamakl.
Blm: n 1 basamakl.

rnek: 8909 = 1272 * 7 + 5 8 7 blm 4 basamak.

7
* a saynn n ile blmnden kalan x,
b saysnn n ile blmnden kalan y ise;
a + b, n ile blmnden kalan x + y,
a b, n ile blmnden kalan x - y,
a * b, n ile blmnden kalan x * y,
a2, n ile blmnden kalan x2.

rnek: m,n pozitif tam say, 15!= 6 * n m B = ?

15!= (2 * 3)m * n 15 = 3 * 5 + 0 5 = 3 * 1 + 2
mB = 5 + 1 = 6

Taban:
rnek: a says 7 ile blmden kalan 4 ise; a 2 + 3 * a 2
* a , b, c, d, e < x olmak zere (x taban); 10luk tabana
saynn 7 ile blmden kalan katr?
gei:
a 2 + 3 * a 2 = 4 2 + 3 * 4 2 = 26
(abc, de)x = e * x2 + d * x1 + c * x0 + b * x1 + a * x2 = (A)10
26 = 7 * 3 + 5 Kalan = 5.
* 10luk tabandaki bir sayy x tabana geirmek iin:
Blnebilme Kurallar:
(B )10 = (A )x B / x yaplr ve son kalandan itibaren
2 ile
Birler basama ift say olmaldr. abc c = ift
soldan saa doru yazlrlar: (A)x = (kS ... k2 k1)x
Say abc a + b + c = 3*k olmaldr.
3 ile
Say abc bc = 10*b+c = 4*k olmaldr. {00, 32, vb}
4 ile
rnek: 25 = (A )4 A = ?
Birler basama 0 veya 5 olmaldr.
5 ile
7 ile
8 ile
9 ile
10 ile

rnek: (312 )5 = A A = ?

(312 )5 = A = 2 * 5 0 + 1 * 51 + 3 * 5 2 = 82

kan deer 0 veya 7*k olmaldr.

Say abcd bcd = 100*b+10*c+d = 8*k olmaldr.
Say abc a + b + c = 9*k olmaldr.
Birler basama 0 olmaldr.

11 ile
* Farkl tabanlarda dnmlerde 10luk tabana evirerek
yaplr. (A )x = (B )y (A )x = (C )10 = (B )y
*

says a tabannda yazlrsa (n+1) basamakl olur.

rnek: 36 = (A )3 A = ?

36 = (A )3 = (1000000 )3 (Yani deer kadar 0, 7.si 1)

kan deer 0 veya 11*k olmaldr.

* Dier saylarda blnme art, aralarnda asal saylara
blnmesidir:
25 ile blnebilme: Son iki basamak 00 veya 25*k.
36 ile blnebilme: Aralarndaki asal arpanlar 4 ve
9 a blnebilmeli.
30 ile blnebilme: Aralarndaki asal arpanlar 3 ve
10 a blnebilmeli.

* abcd = 1000* a + 100* b + 10 * c + d (Drt basamakl)

d: Birler, c: Onlar, b: Yzler, a: Binler basama.

* 0 a x aralkta b ile blnen, cye blnmeyen saylar:

x = b*k + m
Okek (b , c ) = d
x = d * p + r x = k p tane cye blnmez.

rnek: 325 = 3 * 100 + 2 * 10 + 5

rnek: 10200 = 1*10000 + 2 *100 + 0

3
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
* 0 a x aralkta b veya c ile blnen saylar:
x = b*k + m
x = c*p + n
Okek (b , c ) = d x = d * t + r

s(A U B) = s(A ) + s(B ) s(A I B ) z = k + p t

* a < x < b aralkta d ile blnen saylar:

b = d*k + m
a = f *p + n
Blnen say = k p

EBOB EKOK:
* EBOB: ki veya daha fazla sayy ayn anda blen pozitif
blenlerin en bydr.
* EKOK: ki veya daha fazla saynn tam kat olan
saylardan en kdr.

C. ASAL ARPANLARA AYIRMA EKOK EBOB

Asal arpanlara Ayrma:
x

* A = a * b * c ; x, y, z Z + ; a, b, c Asal saylar;
Pozitif Blenler Says = P.B.S. :

EBOB(A, B, C ) = a x * b y * c z
B = a x * b 4 y * c 2z
2x
4y
3z
EKOK(A, B, C) = a * b * c * d
C = a 2 x * b 3y * c z * d

A = a 2 x * b y * c 3z

P.B.S. = (x + 1) * (y + 1) * (z + 1)

Negatif Blenler Says = N.B.S. :

N.B.S. = (x + 1) * (y + 1) * (z + 1) = P.B..S.

* A < B ise;
EBOB (A , B ) A < B EKOK (A , B )

Tam Blenler Says = T.B.S. :

T.B.S. = 2 * P.B.S. = 2 * (x + 1) * (y + 1) * (z + 1)

A * B = EBOB(A, B) * EKOK (A, B ) (a ve b

aralarnda asalsa)
A ve B deerleri asal ise; EBOB (A , B ) = 1 ,

Pozitif Blenlerin arpm = Ax :

Ax =

P .B.S.

A 2

( x +1)*( y +1)*(z +1).

EKOK(A, B) = A * B ise;

A + B toplamnn en byk deeri A * B + 1

(asalsa),

Pozitif Blenlerin Toplam = P.B.T. :

a x +1 1 b y +1 1 c z +1 1
*
*

P.B.T. =
a 1 b 1 c 1

)(

)(

A + B toplamnn en byk deeri EBOB (A,B)

+ EKOK (A,B) olur.

P.B.T. = a0 + a1 + ...+ a x * b0 + ...+ by * c0 + ...+ cz

Pozitif Tam Blenler = P.B. :

P .B. = 1, a , b , c , a * b , a * c , a 2 ,..., a x * b y * c z
Negatif Tam Blenler = N.B. :

N.B. = 1, a , b, c,a * b, a 2 ,..., a x * b y * c z

* Problem sorularnda EKOK kullanlan yerler:

1. Paradan btne gidilen ( dikdrtgenden kare,
kutulardan koli elde etme, vb.) sorularda,

2. Kalanlar eit olan sorularda katsayy bulmada,

A = 4x + 3 = 5y + 3 EKOK(4,5) = A 3 gibi.
3. Blenle kalan arasndaki fark eitse,

rnek: 8 saysnn P.B. ve N.B. deerleri nedir?

P .B . = {1, 2 , 4 ,8 } = 4 tane

A = 4x + 3 = 5y + 4 A + 1 = 4 * (x + 1) = 5 * (y + 1)
A + 1 = EKOK ( 4,5)

N.B. = { 1, 2, 4, 8} = 4 tane

4. Tur bindirme (ark, dili, vb.) sorularnda,

5. Buluma (aralarn ayn anda) sorularda kullanlr.

Tam Blenler = T.B. :

T .B. = {N .B., P .B.}

Asal Olmayan Pozitif Blen Says = PxAx :

PxAx = P .B.S. {a , b , c} = P .B.S. 3

* Problem sorularnda EBOB kullanlan yerler:

1. Btn paralayan, byk paralardan oluacak eit
boyutlularda olan sorularda (byk koliden kk kutu bul),

* A!= b ! a tane b arpanda;

b deeri asal ise A/b ilemi defalarca yaplr ve kalan
deerler toplanarak blen says bulunur. Eer b deeri asal
deilse aralarnda asal arpanlarndan byk olan seilerek
ayn ilem yaplr. (rnein; 6 = 2*3 ise 3 alnr, blnr.)

2. Tarlada, alanda aa dikme sorularda,

3. En az sayda gerekebilecek eleman says sorularda.

4
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
*

a c
, R olmak zere bu iki saynn OBEB ve OKEKi;
b d

a c OKEK (a , c )
OKEK , =
b d OBEB (b , d )
a c OBEB (a * d , b * c )
OBEB , =
OKEK (b, d )
b d

a c a *c
* =
b d b*d
a c a d a *d
: = * =
*
b d b c b*c
b
b
a *c + b a *b

* a a*
c
c
c
c
*

a c e
, , R OKEK a , c , e = OKEK (a , c , e )
b d f
b d f OBEB (b , d , f )

a
d a 1
f a *d*f
* b * = * *d* =
c e b c
e b*c*e
f

rnek: a*b*c llerine sahip kutulardan kutu elde etmek

iin gereken miktar?

EKOK(a, b, c) = d Kutu =

d*d*d
a *b*c

rnek: a*b*c llerindeki odaya en az ka kutu girer?

EBOB(a, b, c) = d Kutu =

0, x{
... =
nd

a *b*c
d *d*d

x ...
10 nd

Ondalk say (nd: Basamak says)

Rasyonel Saylarda Sralama:

*

rnek: a*b alannda tarlaya en az aa dikmek:

a = c * x + k1
EBOB ( a , b ) = c
ise ;
b = c * y + k 2

a , b, c Z + a < b < c 1 > 1 > 1

a b c
1 1 1

* a , b, c Z a < b < c < <

a b c

Kelere dikilmezse: 2 * (k1 + k 2) tane aa.

b c d
< <
a a a
a a a
* a, b, c, d Z+ a < b < c < d < <
d c b
b c d
* a Z+ b, c, d Z b < c < d > >
a a a
a a a
* a Z+ b, c, d Z b < c < d > >
d c b
* a , b, c, d Z+ a < b < c < d

Keler + tarla iine: 2 * (k1 + 1 + k 2 + 1) tane aa.

Aa Says = 2 * a + b
c

a c ac
=
b b
b

(Keler dhilse)

rnek: a, b, c srelerinde alan zilin ilk aldktan ikinci

ala kadar geen sre:
EKOK (a , b, c) = k Birlikte ilk al k zamandadr.
rnek: Traktr soru: n tekerlek evre A br, arka tekerlek
evre B br, traktr harekete baladktan sonra ilk konuma
geldiinde n tekerlek arka tekerlekten ka fazla tur atm?
EKOK ( A , B) = C br (Alnan yol)

1 1 1 3 5 7
> > ; < <
2 3 5 2 2 2
1 1 1 3 5 7
rnek:
< < ;
> >
2 3 5 2
2
2
rnek:

C = A * X
tur fazla atmtr.
Z=XY
C = B*Y

* Pay payda arasndaki farklarn eit olduu sralama:

D. RASYONEL SAYILAR

A=

Rasyonel Saylar:

a
b
c (Payda pay = +2)
B=
C=
a +2
b+2
c +2

0 < a < b < c A < B < C (pozitif)

a < b < c < 0 A > B > C (negatif)

a
a < b; b 0
b
a
* Bileik kesir:
a b; b 0
b
b
b a *c + b
* Tam sayl kesir: a = a + =
c0
c
c
c
* Basit kesir:

A=

a +2
b+2
c + 2 (Pay payda = +2)
B=
C=
a
b
c

0 < a < b < c A > B > C (pozitif)

a < b < c < 0 A < B < C (negatif)

rnek: a b = a b = a * c b
c
c
c

x * y = a
a>b>c
x , y, z R

*
x * z = b x * y > x * z > y * z
a , b, c R +
y * z = c
y < z; x < y

0<x<y<z

rnek:

5
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************

abcd ab
Devirli ondalkl say
990
* a ,1 9 = a,2 Devirlide tek devreden 9 ise soldan 1 artar.
__

a2 a 0 a 1

* a < a 1 < a < 1

a 2 a 1 a 1

* a< a a<0

a a a0

* a < a 0 < a <1

* a , b cd =

rnek: 1, 2464646 ... = 1, 2 46 =

a < 1
* a3 < a
veya
0 < a < 1

rnek: a

a<0
* a 3 < a 2
veya
0 < a < 1

1246 12 1234
=
990
990
101
110
440
=
;b =
;c =
a<b<c
103
112
442
101
110
440
=
;b =
;c =
a>b>c
103
112
442
103
112
442
=
;b =
;c =
a>b>c
101
110
440
103
112
442
=
;b =
;c =
a<b<c
101
110
440
__

rnek: a
rnek: a
rnek: a

* a

< aY X < Y

<

1
aY

Y<X

a < x < b x = (a, b)

a x < b x = [a , b)
a < x < b
* x, y R ,
a +c< x+y < b+d
c < y < d

(x + y)max = b + d 1 , (x + y)min = a + c +1

a*x + b
ifadede xin y cinsinden ifadesi:
c*x + d
a*x + b
(d ) * y + b
x=
y=
c*x + d
c * y (a )

* y=

x
= a + 1 x max = b 1
* x , y Z + , a < x < b min

c < y < d y min = c + 1 y max = d 1

(x + y)max = b + d 2 , (x + y)min = a + c + 2

rnek: x , y R , a < x < b x 2 + y 2

E. BAST ETSZLKLER VE SIRALAMA

c < y < d

Basit Eitsizlikler:

1
aX

max

=?

x ve ynin en kk deerleri negatif; ama karesini

aldmzda en kk deer 0 olmaldr. x2, y2 0 gibi.
0 x 2 < b b > a
2
2
2
2
0 x +y <b +c
0 y 2 < d d < c
x2 + y2 max = b2 + c2 +1

rnek: x , y R , a < x < b (x * y )

max = ?
c < y < d
En geni aralk bulunur:
(Sol taraf iin)
a * d < b * c a * d
(Sa taraf iin)
a * c < b *d b * d

a * d < x * y < b * d (x * y )max = b * d 1

a + c < b + c
a c < b c

rnek: x , y Z + , 2 x < 3 (2 x + y )
max = ?
6 y 5

* a <b

4 2x < 6 (2x )max = 6 1 = 5

a < b a * c < b * c
(2x + y)max = 10

*
(Pozitifte eitsizlik deimez.)
(y)max = 5
6 y 5

c > 0 a : c < b : c
a < b a * c > b * c
kinci Dereceden Eitsizlikler:
*
(Negatifte eitsizlik deiir.)

(x a) * (x b) 0 eitsizliin .K. = ?
c < 0 a : c > b : c
*

*
*
*
*

cx
x a = 0 x = f (x1) = a (1. Kk)
x b = 0 x = f (x2) = b (2. Kk)
c x 0 x = f (x3) c (Payda 0 olamaz.)

a < b
{a + c < b + d (Taraf tarafa toplanabilir.)
c < d
1 1
0<a<b >
a b
1 1
a<0<b <
a b
a < b < 0 a x < bx x Tek

x > 0 a x > bx x Cift

0 < a < b
x
x
a < b
x>0

.K . = x = ( , a ] [ b, c )

6
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
F. MUTLAK DEER

G. SL SAYILAR
n

* aR, nZ+ ise n tane a arpm a ifadesidir.

* a R , n Z + a n = a * a * a * ... * a

* aR, say dorusu zerinde balang noktasna olan

uzakldr.
a < 0 a = a
* a R a = 0 a = 0

a >0
* a R

144244
3
n

* a R , n Z a * n = a + a + a + ... + a
1442443

a =a

n tan e

a > 0 a = ( a) = a
a <0

tan e

* a R a = 1 || a 0

a = a

(00 tanmsz)

* nR 1 =1

* a R a 0 olmak zorundadr.

* a R , n Z + ( a )2 n = a 2 n

* a < b a b = a b < 0 = (a b ) = b a
()

* a R , n Z + ( a )2 n +1 = a 2 n +1

* x * y = x*y
* y0

* xn = x

sl Saylarda lemler:
* x * a y * a m z * a = (x y m z ) * a
n

x
=
y
y

x = a

ab =ab ab0

* a, b R

a0
am
n = a m * a n = a mn
n0
a

m
b0
am a
m =
m0 b
b

( ) = (a )

* a

m n

n m

a R
1
a m = m
a0
a

x a

m
m
a, b R
b
a
=
a 0, b 0 a
b

a x a

x a x a || x a

* x , a , b R a < x b

a < x b
bx<a

sl saylarda eitlik eitsizlik:

* a R a { 1,0,1} a m = a n m = n

* x , y R x + y = 0 x = 0 || y = 0
* x, y R

(x )2 n

= a m* n

x < a a < x < a

x > a x > a || x < a

* x, a R

n = ift a = b
* a, b R a n = bn
n = tek a = b

y 2m x n = y m

* a, b R n = m = 0 a n = bm

* ki mutlak deer ileminde alnabilecek en kk deer

mutlak deerleri sfr yapan deerlere gre kan sonutur.

rnek: 32x+y = 5xy+2 x = ?, y = ?

2x + y = 0
2x + y = 0
2
4
30 = 50

x =
,y =
x

y
+
2
=
0
x

y
=

2
3
3

rnek: x R x 5 + 2 x 4 ifadenin alabilecei en

kk deer nedir?
5 5 + 2*5 4 = 6
x 5 = 0 x =5

2x 4 = 0 x = 2 2 5 + 2 * 2 4 = 3
ki ileme bakldnda en kk deer 3dr.

* a = 0 a = 0 || n > 0
* an = 0 n = 0

0n

n <0

rnek: (2 x 1)2 25 eitsizliini salayan x tam say

deerleri toplam nedir?

(2 x 1)2

a m * a n = a m+n

a b = ba a b<0

* xR x > x x < 0
* x, a R

* a R+ x = a

* a R , n Z + a 2 n = a 2 n ( a )2 n

* x = ( x ) = x

* a n = 1

25 2 x 1 5 5 2 x 1 5

4 2 x 6 2 x 3 x = { 2 , 1, 0 ,1, 2 ,3}
x = 2 1 + 0 + 1 + 2 + 3 = 3

n =0 a 0
a = 1 n = 2*k

n
x
n x
* a =b
=
m
y

a = b

rnek: 2 x + 10 = 2 x + 10 ise xin deer aral nedir?

0 0 Tanimsiz
1
= n = Tanimsiz
0

(a ve b aralarnda asal ise)

* 0, xyz = xyz*10

2 x + 10 = 2 x + 10 2 x + 10 0 x 5

* xyz...ab *10n Basamak says = m + n

.K . = [ 5, + )

1
424
3
m

7
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
* a * x + b * x c * x = (a + b c ) * x

0 < a < 1 x > y

x<y
a >1

* ax < ay

a 2 =1 a = 3
2 a 4 = 0 || a 2 0 a 2
a 2 = 1 || 2 a 4 = 2 k a = 1

lk deerde taban 1 olursa st fark etmez. kincisinde st

sfr olursa taban sfr olamaz. Sonuncusunda taban negatif
olursa st de ift katl bir say olmaldr ki sonucu pozitif
yapsn. Alnan deerlerden; a = 3 + 1 = 4 olur.

(a 2 )2 a 4 = 1

n *k

xm =

x m*k

a = x = 2 *3 x 3 = 6 x 3

b = x2

c = 3 x 0,5 = 2*3 x 0,5*2 = 6 x1 = 6 x

c<b<a

rnek: a = 2 , b = 3 54 deerinin a ve b cinsinden?

(a + 4 )6

5
3

(
)=
0,1 * ( 81 1)

= 3 +1

(Elenik arpm)

)(

a +b

a b

x
x
+
= 2* a
1a23b 1a2+3b

a b

a +b

a b

( )

3 1

3 1 = 2

* x , y R + , x > y {x + y = a;

(sl ifade eklinde yazlm)

49 = 7

( )

9 =3

a +b

3 +1

* m, n cift m x + n y = 0 x = 0 || y = 0

25 = 5
36 = 6

*8

1
10

2
2

=?
3 1
3 +1
2
2
2 3+2
2 32
2* 3 +1 2* 3 1

2
2
2
2
2
2
3

1
3
+
1
3 1
3 1
123 123

(n ift veya tek say)

1 =1
4 =2

= 101 =

rnek:

21 7 x R 21 7 x 0 x 3 0 x 3

64 = 8

(Saynn elenik arpm)

3

x
x

=2
1a23b 1a2+3b

21 7 x ifadesi reel (gerel) say ise x=?

16 = 4

10

( ) ( ) (

* a = 2n x x < 0 || 2n = cift a R ( 4 2 , 8 7 vb.)

0 =0

0,1 * (9 1)

10 2 * 8

* a b = a b = a b * a + b
x
y
* k
(Rasyonel ifadeleri toplama)
=

a c 1a23b 1a2+3b

(Kpkk k )

a
=
x
n = cift
* a = n xn
a = x n = tek
x 0 n = cift
* n x
x R n = tek

* a = n x m = (x ) n

a* a =
6

* a=n 0 =0

=?

0,01 * (6 + 2)

* a= a* a

(Karekk x)

8,1 0,1

0,01 * 36 + 4

* n, 1den byk Z+ olmak zere, an = x denklemi salayan

a saysna xin n. dereceden kk denir. ( a = n x )

x= x

0,36 + 0,04

rnek:

H. KKL SAYILAR

x x n
=
y y

54 = 2 * 27 = 2 * 33 = 2 * 33 = a * b 3

2a 1 a + 4 2a 1 = (a 4 ) a = 3 || a =

rnek:

x
=
y

(2a 1)6 = (a + 4 )6 (2a 1)6

rnek: x Z + , a = x , b = 6 x 2 , c = 3 x 0,5 ise sralama?

Kklerin dereceleri farkl olduundan bunlarn eitlenmesi
gerekir.

rnek: (2 a 1) = (a + 4 ) ise a=?

)(

* kR

rnek: (a 2 )2 a 4 = 1 ise a deerlerinin toplam nedir?

x*y

1
n

5 y = 8 5 y = 23
y 3
5 y = 2 3
= x*y = 6
x
2
x

5=2

m *n

n *m m
x * m *n y n = m *n x m * y n
* n x *m y =

4 x = 25 2 2 x = 5 2 2 2 x = 5 2 2 x = 5

x *n y =

* a*n x * b*n y = a*b*n x*y

x
rnek: 4 = 25 ise x * y = ?
5y = 8

144=12

a+2 b = x + y

81= 9
100=10

169=13 Baz karekkler

196=14

a2 b = x y

121=11

225=15

a b =

x * y = b ise;

2a 2
2a 2 b

b=
2 2
2

* a = n x n * y = x * n y (n. kkten k)
rnek:

* a = x * n y = n x n * y (n. kke girii)

8 + 60 = 8 + 4 * 15 =

8{ + 2 {
15 =
{3+ 5}
{3*5}

5+ 3

8
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
b = m + n
* x2 + b* x + c = 0
(x + m ) * (x + n ) = 0
c = m*n

* m y * n x = m*n x * y n
*
*
*

m y*n

x =

1
1 1

*
m

y
* x n m

x +n y

2
* a * x 2 + b * x + c = 0 a * x = d * x * e * x

d*x
e*x

x+y

f
g

c = f *g

(d * x + f ) * (e * x + g ) = 0

x * x * x * ... = y x * 1x42
* x43
* ... = y = x * y
y

x2 x 6

x + x + x + ... = a + 1
x x x ... = a
*
x = a * (a + 1)
n x * n x * n x * ... = (n 1) x
n
(n +1)
x : n x : n x : ... =
x

rnek:

x x x ... = 8 x = ?
x = a * (a + 1) = 8 * 9 = 72 (karmada kk deer alnr.)

2
x x 6 = (x 3)* (x + 2 ) = (x 3)
2

3
+2

x
x

2x 2 x 2 = 0 (2x 1) * (x + 2)
1
+2

2x
x

2x x 2

( )
= (x + 2 * x + 1)* (x + 1) = (x + 1 + 2 * x + 1) * (x + 1)
2

x 5 + x 4 = x 4 * (x + 1) = x 2 * (x + 1) = (x + 1)2 * (x + 1)
x5 + x 4

x 5 + x 4 = (3 * x + 2) * (x + 1) = 3 * x 2 + 5 * x + 2

rnek: x = 3 3 + 27 1 + 9 = ?

x 5 + x 4 = 3 * (x + 1) + 5 * x + 2 = 8 * x + 5

3+ 27 1+ 9

x = = 3 3 + 27 1 + 3 = 3 3 + 27 2

J. ORAN ORANTI

= 3 3 + 25 = 3 3 + 5 = 3 8 == 23 = 2
*

I. ARPANLARA AYIRMA VE SADELETRME

(ki kare fark)

* a 2 + b 2 = (a b )2 + 2 * a * b = (a + b)2 2 * a * b
* (a b )2 = a 2 2 * a * b + b 2 (Tam kare)

* (a b )2 = (a + b )2 4 * a * b (Tam kare)

* (a + b )2 = a 2 + 2 * a * b + b 2 (Tam kare)
* (a + b )2 = (a b )2 + 4 * a * b (Tam kare)
* (a b ) = a 3 * a * b + 3 * a * b b
3

*
(Kpl ifade)

* (a + b ) = a 3 + 3 * a 2 * b + 3 * a * b 2 + b 3 (Kpl ifade)
3

(
= (a + b ) * (a

* a 3 b 3 = (a b ) * a 2 + a * b + b 2
3

* a +b

a*b + b

)
)

(2x 1)* (x + 2) (2x 1)

rnek: x 2 = x + 1 ise x 5 + x 4 = ?

rnek: x = 20 + 20 + 20 + ... = ?
x = a * (a + 1) = 20 = 4 * 5 (+ olduundan en by olan 5)

* a 2 b 2 = (a b) * (a + b )

ifadesinin sadeletiriniz.

2x 2 x 2
x 2 x + 6 = 0 (x 3)* (x + 2)

rnek:

(ki kp fark)

(ki kp toplam)

a c
= a *d = b *c
b d

* (a + b + c )2 = a 2 + b 2 + c 2 + 2 * (a * b + a * c + b * c )

* a * c = k a = k (T.O.)
c

* (a + b c ) = a + b + c + 2 * (a * b a * c b * c )
2

* (a b c )2 = a 2 + b 2 + c 2 + 2 * (b * c a * b a * c )
* a * x + b * x c * x = (a + b c) * x (Ortak parantez)

c
= k c = k * b (D.O.)
b

* a, bnin aritmetik, geometrik, harmonik ortalamalar:

a+b
G.O. = a * b H.O. = 2 = 2 * a * b
A.O. =
2
1 1
a+b
+
a b
* a, b, cnin aritmetik, geometrik, harmonik ortalamalar:

* a b = (b a ) (aret deitirme)

n
n

* (a b)n n = cift (a b) = (b a )
n
n = tek (a b) = (a b)n

(k orant sabiti)

a = b*k
a c
= =k
c = d*k
b d
a c
a +c a c
= =k
=
=k
b d
b+d bd
a c
m*a + n *c m*a n *c
= =k
=
=k
b d
m*b + n *d m*b n *d
a c
a *c
= =k
= k2
b d
b*d
a c
a *d a : c
= =k
=
=1
b d
b*c b : d
a c
a n cn
= = k n = n = kn
b d
b
d
a *c
= k (b, c veya a ile doru; a, c ile ters orantl)
b

* a + b = (a + b) 3 * a * b * (a + b) (ki kp toplam)
3

A.O. =

2
2
* y = x2 + a * x + b c a a a = b y = x + a c
2 2
4
2

a + b + c G.O. = 3 a * b * c
(G.O.)2
3
H
.
O
.
=
=
3
1 1 1
A.O.
+ +
a b c

9
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
* a, b, c srayla x, y, z ile orantl ise;
a b c
= = a:b:c = x:y:z
x y z
*

a c a = c * x
=
b d b = d * x

K. DENKLEM ZME
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklem:
* a , b R , a 0 a * x + b = 0 x = b .K. = b
a
a
* a, b R, a = 0, b = 0 a * x + b = 0 0 = 0 .K. = R
* a, b R, a = 0, b 0 a * x + b = 0 b 0 .K. = {} =

(Doru orantda)

c = b*x
* a * c = b * d
d = a * x

(Ters orantda)

Birinci Dereceden ki Bilinmeyenli Denklem:

* a , b R , a 0, b 0 a * x + b * y + c = 0
a*x + b*y + c = 0
*
iki bilinmeyenli iki denklem ise;
d
*
x
+
e
*
y
+
f
=
0
*
a b
.K. = {x, y} Tek bir sral ikili
+
d e
rnek: a , b Z 4 * a = 7 * b a b = ?
a b c
Sonsuz sral ikili
= = .K. = R
4 * a = 7 * b a = 7 * k, b = 4 * k a b = 3 * k
d e f
a b c
rnek: a, b, cden oluan toplulukta 48 kii var. Bu
= .K. = Bo kme
d e f
toplulukta saylar srayla 3, 4 ve 5 ile orantl ise a grubunda
kii says?
a + b + c = 48 a = 3k , b = 4k , c = 5k
rnek: 3 * x + 2 * y = 38 x + y = ?
5 * x 3 * y = 26
3k + 4k + 5k = 48 12 * k = 48 k = 2
* Yok etme yntemi ile bulma:
a = 3k = 3 * 2 = 6 kii
3 / 3 * x + 2 * y = 38 9 * x + 6 * y = 114

19 * x = 166
rnek: 3 ii bir gnde 48 tane paket hazrlarsa ayn
2 / 5 * x 3 * y = 26 10 * x 6 * y = 52
gteki 5 ii 1 gnde ka paket yapar?
166
38 3 * x 38 3 * 8,73
x=
= 8,73 , y =
=
= 5,89
3 isci D.O. 48 paket
5
*
48
19
2
2
x=
X
= 80 paket
x + y = 8,73 + 5,89 = 14,62
5 isci
x paket
3
* Yerine koyma yntemi ile bulma:
38 3 * x
rnek: a, b ile ters, c ile doru orantldr. a= 6, b= 10
3 * x + 2 * y = 38 y =
iken c= 15 ise a= 8, c= 6 iken b=?
2
a *b
6 *10 8 * b
6 *10 * 6
38 3 * x
=k
=
b=
=3
5 * x 3 * y = 26 5 * x 3 *
= 26
c
15
6
15 * 8
2

10 * x 114 + 9 * x
= 26 19 * x = 166 x = 8,73
rnek: 4 tane ii, gnde 5 saat alarak bir ii 6 gnde
2
bitirirse; ayn iin iki katn 3 ii gnde 8 saat alarak ka
Sonra x grlen yerine konarak y bulunur.
gnde bitirir?
* Karlatrma yntemi ile bulma:
k
4*5*6
38 3 * x
=
x = 10 gn
3 * x + 2 * y = 38 y =
2 * k 3*8 * x
2
5 * x 26
5 * x 3 * y = 26 y =
Notlarin Toplami
3
* Not Ortalama =
Notlarin Ortalama
38 3 * x 5 * x 26
=
x = 8,73
2
3
Yaslarin Toplami
* Yas Ortalama =
Sonra x grlen yerine konarak y bulunur.

Kisi Sayisi

rnek: Grupta 15 erkek, 12 kz var. Erkeklerin ya

ortalamas 27, kzlarn da 18dir. Grubun ya ortalamas=?

E
K
= 27 E = 405 kii
= 18 K = 216 kii
15
12
E + K 405 + 216 621
G.Y.O. =
=
=
= 23
15 + 12
15 + 12
27
rnek: 40 ve 60 saylarnn harmonik ve geometrik ort.=?
2
2 * 40 * 60
H.O. =
=
= 48
1 1
40 + 60
+
a b
G.O. = a * b = 40 * 60 = 2400 = 20 6 = 48,98

n. Dereceden ki Bilinmeyenli Denklem:

* a n * x n + a n 1 * x n 1 + ... + a 1 * x1 + a 0 = 0

L. SAYI, KESR, YA, HAREKET PROBLEMLER

Say Problemleri:
* x + 3 Bir saynn fazlas
* 3 * x Bir saynn kat
* 5 * (x + 2) Bir saynn iki fazlasnn be kat
* 4 * x 1 Bir saynn drt katnn bir eksii
* x 2 2 Bir saynn karesinin iki eksii
* (x 3)2 Bir saynn eksiinin karesi
* x = 3y + 5 Bir say, dier saynn katnn be fazlas

10
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
rnek: Bir snfta kitap almak isteyen renciler kendi
rnek: Bir traktrn n tekerleinin evresi 1,8 m, arka
aralarnda, 250er lira topladklarnda 500 lira eksik, 300er tekerleinin evresi 3,6 mdir. n tekerlein dn says arka
lira topladklarnda 500er lira fazla paralar oluyor. Snf=?
tekerlein dn saysndan 100 fazla ise ilerleme mesafesi?
T = 250 * x + 500 = 300 * x 500
50 * x = 1000 x = 20 Snf mevcudu = 20 kii.
rnek: Bir snftaki renciler sralara 2erli
oturduklarnda 6 renci ayakta kalyor, 3erli oturunca 2 sra
bo kalyor. Snfta ka renci var?
T = 2 * x + 6 = 3 * (x 2 )
2 * x + 6 = 3 * x 6 x = 12 (sra says)
T = 2 * x + 6 = 2 *12 + 6 = 30 (renci says)

1 = 1,8m. (r1 yarapl, n1 dn)

Arka tekerlek 2 = 3,6m. (r2 yarapl, n2 dn)
n tekerlek

n tekerlein dn says, arka tekerleinin 2 katdr.

rnek: Bir merdivenin basamaklarni ikier ikier kp
drder drder inen Erdal, karken att adm says, inerken
n1 = 2 * n 2 2 * n 2 = n 2 + 100 n 2 = 100 devir
att adm saysndan 7 fazla ise merdiven ka basamakldr?
Traktrn ald yol:
T = 2 * x = 4 * (x 7)
x = 2 * n 2 = 3,6 *100 = 360m.
2 * x = 4 * (x 7 ) 2 * x = 4 * x 28 x = 14
Kesir Problemleri:
T = 2 * x = 2 *14 = 28 (merdiven says)
* x Bir saynn yars
rnek: Bir krtasiyede 8 defter ile 5 kalemin fiyat 35,5 ,
2
bir krtasiyede 3 defter fiyat ile 7 kalem alnabilirse bir defter
x
*
Bir saynn te biri
fiyat ka = ?
3
8 * D + 5 * K = 35,5
3 * D = 7 * K D = 7 * k, K = 3 * k
* 2 * x Bir saynn bete ikisi veya 2 / 5i,
8 * 7k + 5 * 3k = 35,5 71* k = 35,5 k = 0,5
5
D = 7 * k = 7 * 0,5 = 3,5
x
* + 3 Bir saynn fazlasnn yars
2
rnek: Bir yolda 4 adm ileri, 1 adm geri adm atarak
yryen bir kii toplam 172 adm att. Batan ka adm ilerler?
rnek: Bir kesrin deeri 3 / 5tir. Bu kesrin payna 1
4 adm (), 1 adm geri () iken 4 + 1 = 5 adm
eklenir, paydasndan 1 karlrsa kesrin deeri 2 / 3tr.
172 = 5 * 34 + 2 172 admda 34 kere 5 adm ilendi, Balangtaki kesrin pay nedir?
kalan iki adm da 2 adm ileri gidecek.
3 3* x + 1 2
lerlemede net adm hareket 4 1 = 3 adm (net ilerleme)

= 9 * x + 3 = 10 * x 2 x = 5
5 5* x 1 3
34 * 3 = 102 adm Son iki hareket ncesindeki durum
Balangtaki kesrin pay = 3 * x = 3 * 5 = 15
Toplam adm = 102 + 2 = 104 adm.
rnek: Bir kabn arl bo iken a gr, te biri suyla
rnek: 155 litrelik havuz, 5 ve 8 litrelik iki bidonla su
dolarken b gr ise kabn tamam su dolsa arl ka gr=?
tanarak doldurulacak. Bu iki bidonla toplam 25 defa su
Kabn alabilecei su miktar 3V olsun.
tanrsa 5 litrelik bidonla ka defa su tanr?
V + a = b 3 * V + 3 * a = 3 * b
5 litre x defa; 8 litre (25 x) defa su tanr.

2 * a = 3* b x
3 * V + a = x
3 * V a = x
5 * x + 8 * (25 x ) = 155 x = 15 defa su tanr.
x = 3 * b 2 * a gr.
rnek: Musa, kuyrukta batan (n-2). srada, sondan
(3n+1). sradadr. Kuyrukta 34 kii varsa kanc sradadr?
Kisi = Onde + Arkada 1
(x. srada olduu iin)

34 = n 2 + 3 * n + 1 1 4n = 36 n = 9
(nden itibaren sras)
(n 2). = (9 2). = 7. sra
rnek: Musa, srada batan 10. srada, Erdal ise sondan
14. sradadr. Musa ile Erdal arasnda 3 kii varsa sra
kuyruunda en az ve en ok ka kii olabilir?

* Bir telin herhangi bir ucundan tel kesiliyorsa kesilen

parann yars kadar ve ters ynde; bir ucuna tel ekleniyorsa
eklenen parann yars kadar ve ayn ynde telin orta noktas
deiir. (G1 Gx)

11
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
rnek: Belirli bir ykseklikten braklan bir top, yere
vuruundan sonra bir nceki yksekliinin 3/16s kadar
ykselir. Top yere arpndan sonra 18 cm ykselirse birinci
vuruundan sonra ka cm ykselir?
2

3
Y = h * X n 18 = h * h = 512 cm
16
1

Birinci sekmede Y = h * X n = 512 * 3 = 96 cm

16

Ya Problemleri:
Durumlar
imdiki yalar
a yl sonraki yalar
a yl nceki yalar
imdiki yalar toplam
k yl sonraki yalar toplam
imdiki yalar fark
k yl sonraki yalar fark
Doduu zamanki yalar
a yl sonra dosa idi
a yl nce dosa idi

Elif
x
x+a
xa

Betl
y
y+a
ya

x+y
x + y + 2*k
xy
xy
0
0
xa
ya
x+a
y+a

* Ya fark yllara gre deimez.

* Sorularda yanda iken ibare, ya byk iin, yana
geldiinde ibare, ya kk olan kii iin kullanlr.

rnek: idem 2 yl nce dosa idi ya a, 4 yl sonra

dosa idi ya b olacakt. Bugnk ya 24 ise a + b=?
(2 yl nce dosa)
a = x + k = 24 + 2 = 26
(4 yl sonra dosa)
b = x k = 24 4 = 20
a + b = 26 + 20 = 46
rnek: Elif, Polatn bugnk yana geldiinde Polat 43
yanda olacak. Elif bugn 25 yanda ise Polat bugn=?
Durumlar
imdiki yalar
Elif Polatn yana geldiinde
X 25 = 43 X X = 34 X =

Elif
25
X

Uak, vb. sorularda da mantk ayndr.

* Ortalama Hiz =

Toplam Yol
Toplam Zaman

X
* Vort = ort V = X1 + X2 (Gidi: X1, geli: X2)
ort

Polat
X
43

t ort

43 + 25
= 34 yanda
2

* Vort =

X1 X2
+
V1 V2

2* V1 * V2
(Gidi geli yollar eitse)
V1 + V2

rnek: Sedat arkadana 7 yl sonraki yam, doum

rnek: Bir ara, A ile B arasndaki yolu saatte 40 km ile
ylmn rakamlar toplamna eit olacak. dedi. Bu konuma
gidip
beklemeden saatte 60 km sabit hzla geri dnyor. Bu
1998de olduuna gre Sedat hangi ylda dodu?
aracn
ortalama hz nedir?
Sedat 19xy ylnda dosun.
X
X + X2
X+X
2* X
2* X
(7 yl sonraki ya iin)
1998 + 7 = 2005
Vort = ort = 1
=
=
=
2005 19xy = 1 + 9 + x + y 11* x + 2 * y = 95
t ort X1 X2 X X 2 * X 3* X 5* X
+
+
+
x = 7, y = 9 Yil = 1979 (Doduu yl)
V1 V2 60 40 120 120 120
120
Vort = 2*X*
= 48 km / h
Hareket Problemleri:
5* X
* X = V*t
Yol = Hz * Zaman
* 1 km = 1000 m
rnek: Saatteki hz 48 km/h olan bir tren uzunluu 130 m,
* 1 saat = 60 dakika = 3600 saniye
bu tren 510 m uzunluunda bir tnele tam girerken altrlan
bir kronometre, tren tnelden ktnda kanc saniyededir?
* 1 km/h = 1*1000 m =1*1000 m
(dnmlerde)
Tren Yolu = 130 + 510 = 640 m
600 dk
3600 s
48 km / h = 48 * 1000/3600 = 40/3 m/s
Tneli Geme Zaman = Trenin Yolu / Trenin Hz
Yol (x)
Hz (V)
Zaman (t)
640 640* 3
Kilometre (km)
km / h
Saat (h)
t=
=
= 48 sn (Kronometre 48. sn'dedir.)
40
Metre (m)
m / dk
Dakika (dk)
40
Metre (m)
m/s
Saniye (s)
3

12
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
1 1 1 (Frat ii a saatte, Dicle b saatte yaparsa)
+ =
a b 4
Eer ikisi eit srelerde yapsa a = b=4*2=8 saatte olur.
a < b olduundan; a < 8 olur.
a veya bnin 4 saatten daha az olmayacandan 4 < a ise;
4<a<8

M. HAVUZ PROBLEMLER
i Problemleri:
* Ali bir ii tek bana a saatte, Burak ayn ii tek bana b
saatte, her ikisi birlikte bu ii t saatte bitirsin.

1 1 1
t t
+ = + =1
a b
a b t

Havuz Problemleri:
* Havuzda dolduran musluk (+), boaltan (-) ile gsterilir.
* Havuz dolmas sonu ise; doldurma (+), boaltma (-).
* Havuz boaltma sonu ise; doldurma (-), boaltma (+).

a>bt<b<a
t
: Alinin bitirdii i miktar
a
t
: Burakn bitirdii i miktar
b
* alma hzyla ii bitirme sresi ters orantldr.

V=

a
t

(Va > Vc > Vb)

1 1 1
=
a b t
1 1 1
* + =
a c t
1 1 1 1
* + =
a b c t
*

* Yaplacak i sabitken, ii says ile iin biti sresi ters

orantldr.

rnek: Sinan ile Ferhatn birlikte 8 saatte bitirebildikleri

bir ii Sinan tek bana 12 saatte bitirirse ayn ii Ferhat tek
bana ka saatte bitirir?
1 1 1
1 1 1
1 1 1
1
+ = + = = =
x = 24 saatte
a b t 12 x 8
x 8 12 24

(C musluu kapal ise)

(B musluu kapal ise)
( musluk da aksa)

* Musluklarn ak hz ile havuz dolma / boalma sresi

ters orantldr. (Va ile ta arasnda ters orant var.)

rnek: Zeynep bir iin 2/3n 4 saatte, Fatma ise ayn iin
rnek: ekildeki B musluu dolu havuzu tek bana 16
1/4n 3 saatte bitiriyor. kisi birlikte bu ii ka saatte bitirir?
saatte
boaltr. A musluu ise dolu havuzu tek bana, kendi
2 * t1
1* t 2
= 4 t1 = 6 saat
= 3 t 2 = 12 saat
hizasna kadar 8 saatte boaltr. Havuz dolu iken ikisi birlikte
3
4
alrsa ka saatte boaltr?
1 1 1 1 1
3 1
+
= = +
=
= t = 4 saat
t1 t 2 t 6 12 12 4
rnek: Serkann alma hz, Musann alma hznn 4
katdr. Buna gre ikisi beraber 12 gnde bitirdii bir ii, Musa
tek bana ka gnde bitirir?
Musa (V1, t1); Serkan (V2, t2)

V2 = 4 * V1 t1 = 4 * t 2
1 1
1
1
1
1
5
1
+
=

+
=

=
t1 t 2 12
4 * t 2 t 2 12
4 * t 2 12
gn
gn
t 2 = 15
t1 = 4 * t 2 = 4 *15 = 60

Havuzun alt yarsn B musluu 8 saatte boaltr. Havuzun

st yarsn A ve B musluklar beraber x saatte boaltsn.
1 1 1
+ = x = 4 saatte boaltr.
8 8 x
Havuz: t = 4 + 8 = 12 saatte boaltr.

rnek: ekildeki havuzun st ksmnda havuzu dolduran A

rnek: Bir ii 3 usta 10 gnde, 5 rak 9 gnde bitirir. 1 ve C musluklar, havuzun tam ortasnda ise havuzun yarsn
usta ve 1 rak ayn ii ka gnde bitirir?
boaltan B musluu var. A musluu bo havuzu tek bana 8
1 usta = 3 * 10 = 30 gnde bitirir.
saatte, C musluu tek bana 4 saatte doldurur. musluk ayn
1 rak = 5 * 9 = 45 gnde bitirir.
anda aldnda havuz 44/15 saatte dolarsa B musluu ne
1
1 1
3
2 1
5 1
kadarda havuzun yarsn boaltr?
+
=
+
=
= t = 18 gnde
30 45 t
90 90 t
90 t
rnek: Emre bir ii tek bana 12 saatte, Ercan ise ayn ii
tek bana 16 saatte bitirir. e baladktan 4 saat sonra Ercan
iten ayrlyor. Emre kalan ii tek bana ka saatte bitirir?
x
16 + 12 + 4 x
1 1
=1
= 1 x = 5 saatte
+ *4 +
12
48
12 16
Havuzun yarsn A musluu 4 saatte, C musluu 2 saatte
rnek: Frat bir ii tek bana a saatte, Dicle ise birlikte doldurur. Alt yarsn A ve C musluklar birlikte doldurur.
ayn ii 4 saatte yapyor. Frat bu ii yalnz bana Dicleden
1 1
1
4
(Alt yarsnda dolma)
+ =
x =
daha ksa srede yaparsa a iin ne denebilir?
4 2
x
3

13
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
Erkek says: 100 x 80 x = 20 x
Gzlkl kz says: 80 x * 25 = 40 x
100
Erkek
Kz
20*x
Gzlkl
Gzlksz
60*x
20*x
80*x
Toplam

Havuzun st yarsnn dolma sresi:

44
4
44
20
24
8 saatte dolar.
=

=
=
15
3
15
15
15
5
st yarsnda dolma durumuna gre Bnin durumu:
1
1 1
1
1
1
1 5
1
1
+ =

=
+

= t = 8
8
4
2
t
t
4
2 8
t
8
5

rnek: Normal ak hz % 25 artan musluk, bo havuzu 12

saatte doldurursa normal ak hznda ne kadarda doldurur?
V ak hz % 25 artmsa ak hz 1,25V olur.
1,25V hzla 12 saatte dolarsa; V hzyla t saatte dolar. (TO)
1,25 * V *12 = V * t t = 15 saatte dolar.

N. YZDE, KAR ZARAR, FAZ PROBLEMLER

100

rnek: ki saynn arpmnda saylardan biri % 25

arttrlp dier say % 20 azaltlrsa arpm nasl deiir?
stenen arpm
a*b
100 + 25
a *
= 1,25 * a
100
100 20
b*
= 0,8 * b
100

*
*
*
*
*

Bir a saysnn % xi

100
x
y Bir a saysnn % xinin % ysi
a*
*
100 100
100 + x Bir a saysnn % x krl sat
a *

100
x Bir a saysnn % x kr
a *

100
100 y Bir a saysnn % y zararl sat
a *

100
y Bir a saysnn % y zarar
a *

100

100*x

Gzlksz kzlar, snfn % ks ise;

k
100 x *
= 60 x k = 60 (%)

Yzde Problemler:
* a* x

Toplam

a says % 25 arttrlrsa
b says % 20 azaltlrsa

1,25 * a * 0,8 * b = a * b

Son durumdaki arpm

lk arpm ile son arpm ayn. Deimemitir.

Kr Zarar Problemleri:
* A: Maln al (olu, maliyet) fiyat
* S: Maln sat (etiket) fiyat
* x: Kr yzdesi
* y: Zarar yzdesi
* K: Kr
* Z: Zarar
* Kr = Sat fiyat Al fiyat
* K =SA = A* x
100
* Zarar = Al fiyat Sat fiyat
y
* Z = A S = A*
100

* Verilen problemlerde 100x baz alarak zme gidilir.

rnek: Hangi saynn % 25inin % 40 12ye eittir?

25 40
a*
*
= 12 a = 120
100 100

rnek: Bir otobsteki yolcularn % 40 kadndr. Bu

otobsten erkek yolcularn % 20si inip, otobse belirli sayda
rnek: Defterlerin 6 tanesini 5 TLye alan bir krtasiyeci, 3
kadn yolcu bindiinde, otobsteki erkek yolcularn says tanesini 4 TLye satmtr. Buna gre krtasiyeci defterlerin
kadn yolcularn saysna eit oluyor. Otobse binen kadn satndan % ka kr elde etmitir?
yolcularn says, otobste bulunan kadn yolcularn saysnn
1 tane defter maliyet: Ax = A = 5
% kadr?
x
6
Yolcularn tamam: 100x
1 tane defter sat: Sy = S = 4
Kadn yolcularn says: 100 x * 40 = 40 x
y 3
100

1 tane defter kr durumu: K = Sx Ax = 4 5 = 1

3 6 2
x
1
5
x
Defter kr yzdesi: K = Ax*
= *
x = 60
100 2 6 100

Erkek yolcularn says: 100x 40x = 60x

Otobsten erkek yolcularn % 20si indiinden;
nen erkek yolcu says: 60 x * 20 = 12 x
100

Otobste kalan erkek yolcu says: 60 x 12 x = 48 x

rnek: eker kilogram a TL, ekere % 25 zam yaplrsa a
Otobse a tane kadn yolcu bindiinde, otobsteki erkek
TLye
ka kg eker alnr?
yolcularn says kadn yolcularn saysna eit ise:
1 kg eker zaml fiyat: S = a * 100 + 25 = 5 * a
40 x + a = 48 x 8 x = a
100
4
Otobse binen kadn yolcularn says, otobste bulunan
5
a
kadn yolcularn saysnn % bsi:
TL ise (D.O.)
x kg eker zaml fiyat: 1 kg seker X
4
b
x kg seker
40 x *
= 8 x b = 20
a TL olur
100
5 * a * x = (a ) * 1 x = 4 kg eker alnabilir.
rnek: Bir snfn % 80i kz, kzlarn % 25i gzlkldr.
5
4
Buna gre gzlksz kzlar snfn yzde kadr?
Snfn tamam: 100x
rnek: Bir manav kilosu x liradan y kilo elma alyor.
Elmann 5 kilosu rk kyor. Buna gre 1 kilo elma ka
Kz says: 100 x * 80 = 80 x
100
liraya mal olur?

14
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
Kilosu x liradan y kg elma al : A = x * y lira
5 kilo elma rk ise al : A = x * (y 5 ) lira
1 kilo elma maliyeti a lira ise :
(y 5) kg elma
x * y lira ise (D.O.)
X
1
kg elma
a lira olur

* f1 =

A1 * n1 * t1
100

Basit faiz (yllk)

* f 2 = (A1 + f1 ) * n 2 * t 2

Bileik faiz (yllklar)

100

rnek: Yllk % 36 basit faiz oran zerinden bankaya

yatrlan bir miktar para, ka ay sonra kendisinin % 30u
y5
kadar faiz geliri getirir?
A*n*t
30
A * 36 * t
f =
A*
=
t = 10 ay
rnek: Bir satc elindeki mallarn tanesini 20 TLden
1200
100
1200
satarsa 160 TL kr, 12 TLden satarsa ne kr ne de zarar
ediyorsa satcnn elinde ka mal vardr?
rnek: Bankaya yatrlan para bir ylda, yllk % 32 faiz
S1 = S 2 A1 + K1 * A1 = A 2 + K 2 * A 2
oran zerinden a milyon TL, yllk % 24 faiz oran zerinden
20 * x 160 = 12 * x + 0 8 * x = 160 x = 20 mal var. ise (a 24) milyon TL faiz getirir. Bankaya ne kadar yatrld?

a * (y 5 ) = x * y * 1 a = x * y lira

f1 =

Not: Tanesi a lira olan x tane maldan y lira kr elde ederse

a*x (-) y , y lira zarar ederse a*x (+) y lira x tane sata eklenir.

A * n1 * t
A * 32 * 1
a=
100
100

A*n2 * t
A * 24 *1
a 24 =
100
100
A * 32
A * 24 8 * A

24 =

= 24 A = 300 milyon TL
100
100
100
f2 =

rnek: Yllk enflasyon % 40 olan lkede alan bir iinin

yl sonunda maana % 26 zam yaplr. Buna gre iinin
ylsonundaki alm durumu nedir?
inin yl iindeki maa
: 100 TL
rnek: Bir miktar parann 1/4 yllk % 30 basit faiz oran
Enflasyona gre ylsonunda almas gereken maa:
zerinden,
geri kalan ise % 20 basit faiz oran zerinden 4
100 + 40
100 *
= 140 TL
yllna
faize
yatrlyor. 4 ylsonunda toplam 540 TL faiz
100
alndna gre faize yatrlan toplam para nedir?
inin maana yaplan zam sonundaki maa:
A * n * t A * 30 * 4 120 * A (Parann 1/4')
100 + 26
f1 = 2 1
=
=
100 *
= 126 TL
100
100
100
100
A 2 * n 2 * t 3 * A * 20 * 4 240 * A (Parann 3/4')
Enflasyona gre 140 TL olmas gerekirken zam ile 126 TL
f2 =
=
=
maa alan iinin kayb: 140 126 = 14 TL
100
100
100
120 * A 240 * A 360 * A
140 TL' de
14 TL kayip (D.O.)
f1 + f 2 =
+
=
= 540 (Toplam faiz)
X
100
100
100
x % olur
100 %
A = 25* 6 = 150 TL
140 * x = 14 * 100 x = 10 %
Yatrlan anapara = 4*A= 600 TL
Ylsonunda alm gc % 10 azalr iinin.
rnek: Grafikte, bir bankann vadeli hesaplara uygulad
rnek: Ya incir kurutulduunda arlnn % 20sini yllk faiz orannn deiimi verilmitir.
kaybediyor. Ya incirin kg 2 TLden alan satc, inciri kurutup
kg 3 TLden satarsa % ka kr elde eder?
Satc ald kg miktar
: 100 kg
Kg 2 TLden alrsa maliyet
: 100 * 2 = 200 TL
ncir kurutulduunda miktar : 100 * 100 20 = 80 kg
100

Kuru incirin kazandrd

: 80 * 3 = 240 TL
Satcnn kr : K = 240 200 = 40 TL
200 TL' de
40 TL kar (D.O.)
X
100 %
x % olur

y=

200 * x = 40 * 100 x = 20 % (Kr yzde)

Faiz Problemleri:
* F: Faiz miktar
* A: Anapara
* n: Yllk faiz yzdesi (%)
* t: Sre (Yl, ay veya gn)
* P: Faizli para miktar
A*n *t
Yllk faiz miktar (n: yl)
* f =
100
A*n *t
* f =
Aylk faiz miktar (n: ay)
1200
A*n *t
* f =
Gnlk faiz miktar (n: gn)
36000
* P= A+f
Faizli para miktar

x + 48 bants
x+4

Kanc yldan sonra yllk faiz oran % 5in altna der?

y <5

x + 48
< 5 x + 48 < 5* x + 20
x+4

28 < 4 * x 7 < x

7. yldan sonra faiz oran % 5in altna der.

rnek: Engin parasn yllk basit faizle bankaya

yatrmtr. Bu paray yllk % 45 basit faizle yatrsayd bir
ylda 90 TL fazla faiz alacakt. Enginin faize yatrd para?
A * 45 * 1 A * 30 * 1
f1 = f 2 + 90
=
+ 90
100
100
15 * A
f1 = f 2 + 90
= 90 A = 600 TL
100

15
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
O. KARIIM PROBLEMLER
* Madde Yuzdesi = Saf Madde Miktari =
Karisim Miktari

X
100

* Saf Madde Miktari = Karisim Miktari * Etkin Madde Miktari

100

* Saf altn = 24 ayar

* Karmda etkin madde eklenirse veya karlrsa % 100;
etkin olmayan madde eklenirse veya karlrsa % 0 kabul
edilir. (rnein; % 20si alkol (etkin madde) olan alkol su
karma alkol eklenirse % 100, su eklenirse % 0)

V1 = S * 3 * h = 3 * S * h = 3 * V
V2 = 3 * S * 2 * h = 6 * S * h = 6 * V
3V *

(1. kap hacmi)

(2. kap hacmi)

90
60
x
+ 6V *
= (3V + 6V ) *
100
100
100

270* V + 360* V = 9V * x x =

630
= 70 (%)
9

P. GRAFK PROBLEMLER
izgi Grafii:
rnek: Grafikte Serkann bir hafta boyunca zd soru
* A kabnda % xi tuz olan a lt, B kabnda % yi tuz olan b says verilmitir. Serkan bu bir haftada ortalama ka soru
lt iken ikisi C kabnda kartrldnda (a+b) litrelik karmn zmtr?
tuz yzdesi z ise;
x
y
z
a*
+ b*
= (a + b ) *
100
100
100
a * x + b * y = (a + b ) * z z = a * x + b * y
a+b
rnek: 11 gr 18 ayar altn karmnda altnn ayarn
22ye karmak iin karma ka gr saf altn katlr?
11 *18 + x * 24 = (11 + x ) * 22 198 + 24 * x = 242 + 22 * x
2 * x = 44 x = 22 gr saf altn
rnek: 12 gr 15 ayar altn ile 18 gr 20 ayar altn eritilerek
kartrldnda oluan karm?
12 *15 + 18 * 20 = 30 * x 30 * x = 540 x = 18 ayar
250 + 200 + 350 + 100 + 300 + 150 + 50 1400
=
= 200 soru
7
7

rnek: 96 gr su ile 24 gr tuz karrsa karmn tuz oran?

x
24 * 100
24 = (96 + 24 ) *
x=
= 20 (%)
100

120

Stun Grafii:

rnek: Grafik, bir firmann 2010 2014 yllar arasnda

rnek: Alkol oran % 30 olan 50 litrelik alkol- su karma
10 lt su, 20 lt saf alkol, su oran % 40 olan 15 litre karm gelir ve giderlerinin gsterir.
eklenir ve 5 litre su buharlatrlrsa karmn alkol oran ne?
50*

30
0
100
100 40
0
x
+10*
+ 20*
+15*
5*
= (50 +10 + 20 +15 5)) *
100
100
100
100
100
100

50 * 30 + 0 + 20*100 + 15* 60 0 = 90 * x
100
100
100
100
4400
1500+ 2000+ 900 = 90* x x =
= 48,8 (%)
90

rnek: Kilogram 5 TL olan 12 kg pirin ile kilogram 3,5

TL olan 8 kg pirin kartrlyor. Bu karmdan % 25 kar elde
etmek iin karmn kilogram ka TL?
12 *15 + 8 * 3,5 = 20 * x 20 * x = 88 x = 4,4 TL
4,4 *

125
= 5,5 TL (% 25 kr elde etmek iin karm kg)
100

rnek: ekildeki kaplardan birincisinin taban alan S cm2,

ykseklii 3*h cm; ikincisinin taban alan 3S cm2, ykseklii
2h cmdir. Tuz-un karmyla dolu olan bu kaplardan I.
Kaptaki karmn tuz oran % 90, II. kaptakinin ise % 60 ise
bu kaplarda tuz un karmlar nc bir kapta kartrlrsa
yeni karmn tuz oran?

Firma en fazla kazanc hangi ylda yapmtr? Firmann 5

yl boyunca ortalama kazanc nedir?
2010 Kazan = 6 4 = 2 milyon YTL
2011 Kazan = 7 6 = 1 milyon YTL
2012 Kazan = 5 4 = 1 milyon YTL
2013 Kazan = 7 4 = 3 milyon YTL
2014 Kazan = 6 5 = 1 milyon YTL
En fazla kazanc 2013 ylnda 3 milyon YTL.

16
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
Firmann 5 yl ortalama kazanc:
2 +1+1+ 3 +1 8
= = 1,6 milyon YTL
5
5

Tablo:
rnek: Aadaki tabloda 2003, 2004 ve 2005 yllarnda
eitli etkinliklere katlan kii says verilmitir.

Daire Grafii:
ETKNLK

rnek: Grafik, bir i yerinde alan 120 kiinin en son

mezun olduklar retim dzeylerine gre dalm gsterir.

2003
72
65
95
36
40

Ahap Boyama
rg
Ebru
Seramik
Cam Ssleme

YILLAR
2004
60
30
60
35
25

2005
30
40
35
60
20

Cam ssleme etkinliine 2004 ylnda katlan kii says,

2003 ylna gre % ka azald?
x
15 *100
40 *
= 40 25 x =
= 37,5 (%)
100
40
Etkinliklere 2004 ylnda katlanlar bir daire grafiiyle
gsterildiinde, seramik kursuna katlanlara ait daire diliminin
merkez as nedir?
210 kisi
3600 gosteriliyorsa
X
35 kisi
0
gosterilir

Bu i yerinde alan lisans mezunu says nedir?

120 kisi
3600 gosteriliyorsa
X
x kisi
1500
gosterilir

35 * 360 = * 210 = 60 0

x * 360 = 150 *120 x = 50 kii

Bir stun grafiinde bykten ke doru kii saylar

gsterilmi olsa idi ortadaki etkinlik ne olurdu?
Bu i yerinde alan nlisans mezunlarndan 10 kii
Ahap boyama (162 kii), rg (135 kii), ebru (190 kii),
ayrlp onlarn yerine lisans mezunu 10 kii alnrsa alanlar seramik (131 kii), cam ssleme (85 kii) oluyorsa sralama:
iinde lisans mezunlarnn % oran nedir?
Ebru > Ahap Boyama > rg > Seramik > Cam Ssleme
150
Buna gre ortadaki etkinlik rg idir.
x = 120 *
= 50 kii lisans mezunu
360
60
Q. KMELER
x = 120 *
= 20 kii nlisans mezunu
360
* Kmelerde eleman says
: s(A), s(B), vb.
20 10 = 10 kii nlisans mezunu kalr
50 + 10 = 60 kii lisans mezunu olur
* A = {a , b , {c , d }, e , f } ise;
y

s (A ) = 5
60 = 120 *
y = 50 (%)
100

a A ; b A ; e A ; f A ; {c , d } A (Aitlik)

c A, d A
Doru Grafii:
rnek: Aadaki I. grafik, sabit hzla hareket eden bir
aracn yolda geen sreye gre deposunda kalan benzin
miktarn, II. grafik ise ayn aracn yolda geen sreye gre
ald yol miktarn gsterir. Bu ara, deposunda bulunan 80
litre benzinle ka km yol alr?

* A = {a , b , c , d , e }

Liste gsterimi

* M = {0,2,4,...}
M = Cift Z+

* Bo kme :

Ortak zellik yntemi ile gsterimi

{ } veya

( s(A) = 0 A = )

A= { }, B= {d} A = , B
* Denk kme :
( s(A) = s(B) A B )
A= {a, b, c}, B= {d, e, f} A B
(Elemanlar ayn olmal)
* Eit kme : =
A= {a, b, c}, B= {a, b, c} A = B
* Alt kme : veya
A = {a, b, c}, B = {a, b, c, d, e} A B
x 140
=
= 70 km/h (1 saatteki hz)
t
2
2 saatte 80 48 = 32 litre benzin tketir.
1 saatte 32 / 2 = 16 litre benzin tketir.
80 litre benzinle 80 / 16 = 5 saat yol alabilir.
x = V * t = 70 * 5 = 350 km yol alr.
x = V*t V =

17
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
s(A) + s(B) = 16
s(E ) = ?
s(A ) + s(B) = 10
s (A ) + s (A ) + s (B ) + s (B ) = 16 + 10

* Alt kme zellikleri:

AA
A
A B ve B A ise A = B
A B ve B C ise A C

rnek:

s (E ) + s (E ) = 26 2 * s (E ) = 26 s (E ) = 13

* s(A) = n olmak zere;

A kmesinin alt kme says: 2

Kmelerde lemler Fark:

* Kmelerde Birleim: AB, vb.

* Kmelerde Kesiim: AB, vb.
* Kmelerde Ayrk: AB= vb.

A kmesinin z alt kme says: 2 1

rnek: A = {a , b , {c}, {d , e}}

c A , {c} A , {d , e} A , {{d , e}} A , {a } A , {d , e} A
rnek: A = {1,2,3,4,5} kmesinin alt kmelerinin ka
tanesinde 1 ve 5 bulunmaz?

A = {1/ ,2,3,4,5/ } s(A ) = 3 23 = 8

* Kmelerde Fark Kavram:

rnek: A = {a , b, c, d , e} kmesinin alt kmelerinin ka

tanesinde a bulunurken e bulunmaz?
*Alt kmede e bulunmas istenmiyor, bundan kartlr.

A = {a , b, c, d , e/ } s (A ) = 4 2 4 = 16
Kalan 4 elemanlda a bulunmas gerektiinden kalan 3
elemanlda ann bulunmad durumlar:
A = {a/ , b, c, d} s(A ) = 3 2 3 = 8 16 8 = 8 //
* Veya kombinasyon ile bulunursa;
5!
5!
5*4
C (5, 2 ) =
=
=
= 10
(5 2 )!*2! 3!*2!
2!
ki elemanlda 2 ekilde e bulunmaz. 10 2 = 8//

(A B ) = A B
(A B ) = A B

A (B C ) = (A B ) (A C )

A (B C ) = (A B ) (A C )
s (A B ) = s (A ) + s (B A )

rnek: A = {a , b, c, d , e, f } kmesinin 3 elemanl alt

kmelerinin ka tanesinde a bulunurken d bulunmaz?

s (A B ) = s (B ) + s (A B )

s (A B ) = s (A B ) + s (A B ) + s (B A )
s (A B ) = s (A ) + s (B ) s (A B )

C (4, 2 ) =

Kmelerde ve bala Kesiim, veya bala

Birleim i anlamlandrr.

4!
4!
24
=
=
=6
( 4 2 )!*4! 2!*2! 4

rnek: ekildeki taral blge nasl ifade edilir?

Evrensel Kme Tmleyen:
* Evrensel kme: E ile gsterilir. Btn kmeleri kapsar.
* Tmleyen: A veya A ile gsterilir. A kmesinde
olmayan, evrensel kmede olan kmedir.

s (A B ) = s (B A ) = x + 4
rnek:

(A ) = A

s (A B ) = x 1
s (A B ) = 19

s (A ) = ?

E = = {}

= E
A B B A
rnek:
rnek: Bir snftaki rencilerin % 65i ngilizce, % 45i
ise Almanca biliyor. Snftaki rencilerden her biri bu
dillerden en az birini bildiine ve her iki dili bilen 4 renci
olduuna gre snf mevcudu nedir?

18
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************

s(I A ) = s(I ) + s(A ) s(I A )

100 * x = 65 * x + 45 * x s(I A)
2
s (I A ) = 10 * x = 4 x =
5
2
s (I A ) = 100 * x = 100 * = 40
5

R. LEM
* , , , , gibi sembollerle yaplan kurallardr.

rnek: Tamsaylar kmesi zerinde ilemi aadaki

biimde tanmlanyor. Buna gre 3 5 = ?
xy=x*y+xy

(Mevcut kii)

3 5 = 3 * 5 + 3 5 = 13

l eklin Yorumlanmas:

rnek: Reel saylar kmesi zerinde ilemi aadaki

biimde tanmlanyor. Buna gre 2 3 = ?
1 1
= x+ yx*y
x y

1
1
1 1 1 1 2

= 23= + * =
1/ 2 1/ 3
2 3 2 3 3
* a b = b a ileminin deime zellii
* x e = e x = x ileminin birim (etkisiz) eleman
* x y = y x = e ileminin xin tersi (y = x-1)

Sadece 1 dil bilenlerin says = a + b + c

En az 1 dil bilenlerin says = a + b + c + x + y + z + t
En ok 1 dil bilenlerin says = a + b + c + k
Sadece 2 dil bilenlerin says = x + y + z
En az 2 dil bilenlerin says = x + y + z + t
En ok 2 dil bilenlerin says = x + y + z + a + b + c + k
3 dil bilenlerin says = t
En az 3 dil bilenlerin says = t
En ok 3 dil bilenin says = a + b + c + x + y + z + t + k
Hi dil bilmeyenlerin says = k
Almanca dilini bilenlerin says = a + x + y + t
Sadece Almanca dilini bilenlerin says = a
Franszca dilini bilenlerin says = b + x + z + t
Sadece Franszca dilini bilenlerin says = b
ngilizce dilini bilenlerin says = c + y + z + t
Sadece ngilizce dilini bilenlerin says = c

* x y = yx = y ileminin yutan eleman

rnek: Reel saylar kmesi zerinde ilemi,

a b = 2a + b (b a) biiminde tanmlanyor.
ileminin deime zellii olursa 3 (-2) = ?
a b = 2a + b (b a) (a b) + (b a) = 2a + b
Deime zellii (a b) = (b a)
2* (a b) = 2a + b a b = 2 a + b
2
3 (-2) = 2 * 3 2 = 2
2

rnek: 38 kiilik bir snfta Franszca bilen 14 ve bu iki dili

de bilmeyen 11 kii olduuna gre sadece ngilizce bilen ka
kii vardr?

rnek: Reel saylar kmesi zerinde ilemi,

a + b 1 , a b ise, biiminde tanmlanyor.
ab =
2a b , a > b ise,
Buna gre (2 1) 3 = ?
2 > 1 2 1 = 2*2 1 = 3
3333=3+31=5

rnek: Reel saylar kmesi zerinde ilemi,

xy = x + y 5 biiminde tanmlanyor.
Buna gre ileminin birim (etkisiz) eleman katr?
rnek: Futbol ve basketbol oynayanlarn oluturduu bir
snfta futbol oynamayanlarn saysnn 2 kat, basketbol
oynamayanlarn saysnn 3 kat ve her iki sporla da
ilgilenenlerin saysnn 4 kat birbirine eittir. Snf mevcudu
30dan fazla ise bu snfta en az ka kii futbol oynar?

Birim eleman e olsun. x e = x yolundan;

x e = x = x + e 5 e = 5
rnek: Reel saylar kmesi zerinde ilemi,
xy = x + y + 2 biiminde tanmlanyor.
Buna gre ileminde 3n tersi katr?
Birim eleman e olsun. x e = x yolundan;

xe = x = x + e + 2 e = 2
ileminde 3n tersi 3-1, 3 3-1 = e ise;

3 3 1 = e 3 + 3 1 + 2 = 2

31 = 7 //

19
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
* a ve b saylar m saysna blndnde kalanlar eit
olursa (a=m*x+k, b=m*y+k);

rnek: Reel saylar kmesi zerinde ilemi,

xy = x + y 2xy biiminde tanmlanyor.
Buna gre ileminin yutan eleman katr?

ab

Yutan elemanda xy = yx = y ise;

xy = y = x + y 2xy 2xy = x y =

1
//
2

* ab

(mod m))

a k = m*x

(mod m)) olmak zere;

ve x y

* Bir saynn birler basamandaki rakam (mod 10) ile

bulunur. Birler basamandaki rakam 0, 1, 5, 6 olan saynn
kanc kuvveti alnrsa alnsn ayn olur. Dierlerinde kanc
derecesi ilk rakam veriyorsa o derecedekiler salar.
* Haftann gnlerinde Mod 7 ile allr.
* Yln aylarnda Mod 12 ile allr.

a 2 = a a

rnek: 1273 saysnn mod 7deki karl nedir?

1273 = 7 * 181 + 6 1273 6

a 3 = a aa
a n = a1
4
a 2
a 4
...
3a
n

x6 0
k = 1 x 6 = 9 * k x = 15

Burada k deerine deerler atayarak x deerleri bulunur.

rnek: 18 0 (mod m) ) denkliini salayan farkl m

deerlerinin toplam?
18i tam blen m says (m>1) olduuna gre; 18in tam
katmanlar olacak ekilde m deerleri: 2, 3, 6, 9, 18.
m=2+3+6+9+18= 38//

= a e = c
* a 2 c 2 e 2 = (a a ) (c c ) (e e ) = d c b
4

7))

(mod 9)) denkliini salayan x deeri?

(mod 9)) x 6 = 9 * k (k Z)

* a b (c (d e )) = a b (c a ) = a b a

( )

(mod

rnek: x 6

tan e

rnek: Yukardaki tabloda aadaki ilemler nedir?

* (a b ) (c d ) = e d = a

(modm)) a k 0 (modm)) ||

(mod m))
a x b y (mod m) )
a * x b * y (mod m))
n Z+ a n b n (mod m))
k Z a * k b * k (mod m))

* Satr ve stunda ilemlerin kesitikleri nokta o ilemin

sonucudur. Satr ve stunda ayn hizada ana sralamann
aktklar nokta ise o ilemin birim elemandr. (e = c)
* ilemine gre tabloda;

( )

* ak

a+x b+y

Tabloda lem
* A = {a , b , c, d , e} kmesinde ilemi olsun:
a
b
c
d
e

d
e
a
b
c
a
e
a
b
c
d
b
a
b
d
e
c
c
b
c
d
e
a
d
c
d
e
a
b
e

= db = c

(mod m))

( )

* a16 = a 2 = d8 = d 2 = e4 = e2 = b2 = a
* Birim (etkisiz) eleman = e = c
* f x (y ) = x 1 y ilemi verilir. f a (b ) = ?

rnek: 714 saysnn 5 ile blmnden kalan nedir?

1
1
f a (b ) = a 1 b a a = e a a = c
lem yapmadan tablodan bulacak olursak; ann tersi, a
ile hangi rakamn kesitii noktada c (birim eleman)i veriyor.
Baklrsa a ile e kesiirse cyi verir. a 1 = e

f a (b ) = e b = d

71 2
72 4
73 3
74 1

7 = 5 *1 + 2
3
(mod 5) )
(
74 ) * 72

2
(mod 5) ) 2 = 4 = 5 * 0 + 4 = 13 * 4

(mod 5) ) 2 * 4 = 8 = 5 * 1 + 3
= 4 //
(mod 5) ) 2 * 3 = 6 = 5 * 1 + 1

rnek: 20082008 saysnn 10 ile blmnden kalan nedir?

2008 1 8

S. MODLER ARTMETK

2008

* Tekrarl sistemlerde son varlacak noktay bulmak iin

kullanlr.
y = a*x + b (xin a defa kullanlmas ve kalan bnin
deerine ulalmas.)

2008 2
2008 4 6
2008 5 8

2008 = 10 * 200 + 8
(mod 10 ) )

(mod 10 ) ) 8 2 = 64 = 10 * 6 + 4

(mod 10 ) ) 8 * 4 = 32 = 10 * 3 + 2
(mod 10 ) ) 8 * 2 = 16 = 10 * 1 + 6
(mod 10 ) ) 8 * 6 = 48 = 10 * 4 + 8

4 502

( 4 )502

2008
= 8
=8 =6
* a , m , n , k Z , m > 1 olmak zere; ann mye
4
blmnden elde edilen kalan k ise mod mde ann dengi kdir
Burada 8 saysndan sonra kalan tekrar baa dnmtr.
ve a k (mod m)) biiminde gsterilir.
Bu saynn ss ne kadar artsa da sonu 6 kacak.
rnek: 325 + 548 toplamnn birler basama nedir?

325 + 548 x + y
3

25

(mod10))

(mod10))
548 y

(mod10))

20
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************

(mod 10) )

(mod 10) ) (34 )6 * 31 x = 3 //

(mod 10) )
(mod 10))
(mod 10 ) ) (51 )48 y = 5 //

(mod 10 ) )

31 3
32 9
33 7
4

3 1
51 5
2

5 5
x + y = 3 + 5 = 8 //

rnek: DENZDENZDENZ eklinde oluturulan harf

dizisine bakldnda batan 48. harf nedir?
DENZ eklinde periyodik giden seri 5er serilerdendir.

48 = 5 * 9 + 3 48 3
Z
0

Bugn 0. gn saylarak 4 gn sonraya gidilirse:

Pazar
1

Pazartesi
2

Sal
3

(mod 5))

N
3

T. PERMTASYON KOMBNASYON

(Birler basama)

Saymann Temel Kurallar

* s(A) = a ve s(B) = b ; A ve B sonlu ve ayrk iki kme;
s(A B) = s(A ) + s(B) = a + b
(Toplama kural)
s(A B) = s(A ) * s(B) = a * b

(mod7)) 424 = 7 * 60 + 4 424 4 (mod7))

Cumartesi
0

E
2

48. harf N dir.

rnek: Bugn gnlerden cumartesi olursa 424 gn sonra

ve 352 gn nceki gnler hangileridir?
* 424 gn sonraki gn:

424 x

D
1

(arpma kural)

* Ayrk olan iki ilemden biri a farkl yolla, dieri ise b

farkl yolla yaplabiliyorsa bu ilemler;
Veya / Ya da balac varsa a + b
Ve balac varsa a * b

aramba
4

424 gn sonraki gn = aramba

* 352 gn nceki gn:

352 x

(mod7)) 352 = 7 *50 + 2 352 2 (mod7))

rnek: A ehrinden B ehrine 3 farkl yol, B ehrinden C

ehrine 5 farkl yol vardr. A ehrinden C ehrine gidecek olan
biri B ehrine uramak kouluyla ka farkl yoldan gider?

Bugn 0. gn saylarak 2 gn nceye gidilirse:

Perembe
-2

Cuma
-1

Cumartesi
0

352 gn nceki gn = Perembe

rnek: Pazartesi 1. gn alnrsa 500. gn hangi gn olur?
Adan Bye 3 farkl yol; Bden Cye 5 farkl yol olduuna
1. gn Pazartesi ise 500. gn iin 499 gn sonrasna
gre
ikisi de ayn anda istendiine (ve) gre 3*5=15 farkl yol.
baklr.

(mod7)) 499 = 7 * 71+ 2 499 2 (mod7))

499 x

Pazartesi
0

Sal
1

rnek: 12 e kareden oluan ekilde ka kare olabilir?

aramba
2

500. gn olan aramba idir.

rnek: Bir asker 4 gnde bir nbet tutar. lk nbetini

Perembe tutarsa, 19. nbetini hangi gn tutar?
19. nbette ilk gn Perembe tutarsa kalan 18 gn iinde
rnek: A = {1,2,3,4,5} kmesinin elemanlar kullanlarak
4 gnde bir tutma olasl olursa 18*4= 72 gn sonra tutar.
yazlabilecek rakamlar farkl basamakl saylardan ka
72 x (mod7)) 72 = 7 *10 + 2 70 2 (mod7))
tanesi 300den byktr?
Perembe
Cuma
Cumartesi
abc saysnn 300den byk olmas iin a=3,4,5 olmal.
1

19. nbetini Cumartesi tutar.

rnek: Bir hasta 3 ayda bir kontrole gider. 8. kontrolne

Ocak aynda giderse ilk kontrolne hangi ay gider?
8. kontrole Ocak aynda giderse 7 kontrol nceki olan ve
her kontrol aras 3 ay olursa 7*3= 21 ay ncesi ilk kontrol.

21 x

(mod12)) 21= 12*1 + 9 21 9 (mod12))

Mays Haziran Temmuz Austos Eyll

Ekim

Kasm Aralk

Ocak

rnek: A = {0,1,2,3} kmesinin elemanlar kullanlarak

yazlabilecek rakamlar farkl basamakl ka ift doal say
yazlabilir?
rnek: Bir hemire 5 gnde bir, doktor ise 8 gnde bir
abc saysnn a0 olmal ( basamakl olmas iin)
nbet tutar. kisi beraber ilk nbeti Sal tutarsa 10. nbetini
ift doal say istendiinden c=0 veya 2 alabilir. c=2 iken
birlikte ne zaman tutar?
a0 olmadan ve 0 da bde katacak ekilde hesaplanmaldr.
OKEK (5,8) = 40 gn (kisi birlikte ilk nbet tutarlarsa)
10. nbeti Sal tutarsa, 9 nbet iin 40 gnde bir eklinde
birlikte nbet tutarlarsa; 9*40= 360 gn sonra tutar.
-8

-7

-6

-5

-4

-3

-2

-1

9 ay nceki gn olan ilk kontrol Nisan ayndadr.

360 x
Sal
0

(mod7)) 360 = 7 * 51+ 3 360 3 (mod7))

aramba
1

Perembe
2

Cuma
3

10. nbetlerini Cuma birlikte tutar.

21
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
Permtasyon:
Dnel (Dairesel) Permtasyon:
* Permtasyon; sralama (dizili) demektir. Seilmi olan
* Basit kapal bir eri zerinde (etrafnda), n tane elemann
nesnelerin sralan veya dizilii sz konusudur.
sralanmasdr. n tane elemann dnel sralamas: (n1)!
* n elemanl bir kmenin rli permtasyonu:
n!
rnek: 3 avukat, 4 retmen yuvarlak masa etrafnda
P(n, r ) =
= n * (n 1) * ... * (n r + 1)
4424444
3
(n r )! 144
oturacaktr.
r tan e carpan
Ka farkl ekilde otururlar?
Toplam = 3 + 4 = 7 kii
* n tane nesne hi koulsuz ve yan yana n! sayda dizili
(n-1)! = (7-1)! = 6! sayda masada oturabilirler.
(sralama) gerekletirir.

P(n , n ) = n!

Ayn meslek grubuna ait kiiler yan yana oturmak

kouluyla, ka farkl ekilde oturabilirler?
3 avukat kendi arasnda P (3,3 ) = 3!

rnek:

4 retmen kendi arasnda P (4, 4 ) = 4!

Her brantaki tek kii saylrsa; A:1, :1 olup 1+1=2
kii yuvarlak masa etrafnda (n-1)!=(2-1)!=1! farkl ekilde
oturur. Genel olarak oturmalar:
rnek: 8 kiinin katld satran turnuvasnda,
P(3,3) * P(4,4 ) * (2 1)!= 3!*4!*1! ekilde otururlar.
yarmaclara verilecek olan ilk derece ka farkl ekilde?

7!
7! 7 * 6 * 5 * 4!
= =
= 7 * 6 * 5 = 210
(7 3)! 4!
4!
P (n ,2 ) = 30 n * (n 1) = 30 n = 6

P(7,3) =

P(4,4 ) = 4! = 4 * 3 * 2 * 1 = 24

Kombinasyon:
* Kombinasyon; seim seme ilemleri yapar. Sralama
rnek: Birbirinden farkl 3 fizik, 4 kimya ve 5 matematik veya dizili yoktur, nesneleri semi olmak yeterlidir.
kitab bo bir rafa yan yana dizilecektir.
* n elemanl bir kmenin rli kombinasyonu (alt kmeleri
Bu kitaplar ka farkl biimde sralanabilir?
says) C(n,r):
Toplam = 3 + 4 + 5 = 12 kitap var.
n
n!
P(n, r )
C(n, r ) = =
=
P (12 ,12 ) = 12! (Kendi says kadar dizilimi olur.)
r
(
n

r
)
!*
r
!
r!

Ayn dersin kitaplar yan yana durmak kouluyla bu
kitaplar bo bir rafa ka farkl ekilde sralanabilir?
3 Fizik kitab kendi arasnda P (3,3 ) = 3!
4 Kimya kitab kendi arasnda P (4, 4 ) = 4!

5 Matematik kitab kendi arasnda P (5,5 ) = 5!

Her ders kitaplar yan yana olacandan dersleri tek
kitap olarak sayarsak F:1, K:1, M:1 gibi kendi aralarnda
dizilmeleri P (3,3 ) = 3!
Kitaplar: P(3,3) * P(4,4) * P(5,5) * P(3,3) = 3!*4!*5!*3!

* n = n {a = b || a + b = n
a b

* n = n = 1
0 n

* n = n

* n = n
r n r

Tekrarl Permtasyon:
* Sralanm n tane elemandan; farkl a, b ve c trlerinden
olan n elemann yerlerinin deitirilmesiyle oluan farkl
sralamalarn says:
n
n!
n = a + b + c
=
a
,
b
,
c
a
!*
b!*c!

* n elemanl bir kmenin alt kme says 2 ;

n n n
n
+ + + ... + = 2n
0 1 2
n

rnek:
C(7,3) =

7!

7!

7 * 6 * 5 * 4!

= 7 * 5 = 35

(7 3)!*3! 4!*3!
4!*3!
(
)
P
n
,
2
C(n,2) = 21
= 21 n * (n 1) = 42 n = 7

rnek:
1100222
saysnn
rakamlarnn
yerleri
2!
deitirilerek 7 basamakl ka farkl say yazlr?
1 rakam = 2 tane; 0 rakam= 2 tane; 2 rakam= 3 tane.
rnek: 8 kii arasndan 6 kiilik bir ekip ka farkl ekilde
seilir?
7
7!
(Tm ihtimal)

=
= 210
8 8 8 P(8,2) 8 * 7
2,2,3 2!*2!*3!
=
= =
=
= 28 deiik ekilde.
2!
2
Sfrn baa gelmeme ihtimali (7 basamaklda iki sfrn
6 8 6 2
olmad durumlar):
rnek: 6 elemanl bir kmenin en az 3 elemanl ka alt
72
(stenen durum)
210 *
= 150
kmesi
vardr?
7
6 6 6 6 6 6 6
6 *5* 4 6*5
+ + + = + + + 1 =
+
+ 6 +1
rnek: BELLEK szcndeki harflerin yeri deierek
3!
2!
3 4 5 6 3 2 1
yazlabilecek anlaml anlamsz 6 harfli ka szck var?
= 20 + 15 + 6 + 1 = 42 tane en az 3 elemanl alt kme var.
B:1, E:2, L:2, K:1; Toplam 6 harf (n)
6
6!
rnek: 15 kiilik bir snftan bir bakan ve bir bakan

=
= 180 szck var.
yardmcs
ka farkl ekilde seilir?
1,2,2,1 1!*2!*2!*1!

22
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
Bir bakan snftan C(15,1)=15 ekilde seilir.
Kalan 14 kii iinde bakan yardmcs da C(14,1)=14
ekilde seilir.
kisi birlikte = 15 * 14 = 210 farkl ekilde seilir.

U. OLASILIK
Bir madeni para havaya atldnda yaz
m, yoksa tura m geleceini, bir zar
Deney
atldnda st yzeye gelen saynn ka
olaca vb. gibi tespit etme ilemleridir.
Deneyde yaplan ilemin her bir ktsdr.
Sonu
rnein, parann yaz gelmesi gibi.
Bir deneyin muhtemel btn sonularn
rnek Uzay
eleman kabul eder. Evrensel kmedir.
Herhangi bir rnek uzayn her bir alt kmesidir.
mknsz Olay
E = (bo kme) ise
Kesin Olay
E (bo olmayan kme) ise
Ayrk Olay
AB= ise ( A,B E )

rnek: Bir snfta 10 erkek, 12 kz var. Bu snftan 1 erkek,

2 kz renciden oluan kiilik bir grup ka farkl ekilde?
10 12 10 12 *11
* = *
= 10 * 66 = 660 deiik ekilde.
2!
1 2 1!

OLAY

rnek: 5 pantolon ve 5 gmlei bulunan Ozann,

pantolonlarnn siyah, ikisi mavi; gmleklerinin ikisi siyah,
mavidir. Ozan, farkl renklerde 1 pantolon ve 1 gmlei
ka deiik ekilde giyer?
5 Pantolon : Siyah: 3, Mavi: 2
5 Gmlek
: Siyah: 2, Mavi: 3

* p(A) : Bir A olaynn olma olasl

p(B) : Bir B olaynn olma olasl
p(A) : Bir A olaynn olma olasl
s (A) : A olaynn kmesindeki eleman says
s (E) : E rnek uzaynn eleman says ise;
p(A ) = s(A )
s(E )

rnek: Ayen elindeki deiik renkteki 8 boya kalemini

kullanarak ekilde verilen alt kareyi, 1 ve 6 numaral kareler
ayn renkte, dier kareler de bu karelerden ve birbirinden
farkl renklerde olacak ekilde boyanmak isteniyor. Bu boyama
ii ka farkl ekilde yaplabilir?

0 p(A ) 1
p(A ) + p(A) = 1

p(A)=0 (mknsz olay)

p(A)=1 (Kesin olay)

p(A B) = p(A ) + p(B) p(A B)

p(A B) = p(A ) + p(B)

(A ile B ayrk olaylar ise)

p(A B) = p(A ) * p(B)

(A ile B bamsz olaylar)

* Bir madeni parann art arda n defa havaya atlmas

1 ve 6 nolu kareler ayn renk boyanacandan kutuya 5

farkl renk seilmelidir. Ayrca istedii srada boyayabilir (5
durum iinde):

C(8,5)* P(5,5) =

P(8,3)
8* 7 * 6
* 5!=
* 5!= 6720 ekilde
3!
3!

durumundaki rnek uzayn eleman says: s(E ) = 2 n

* Bir tavla zarnn n adet atlma durumu: s(E ) = 6n

rnek: ki adet tavla zar ayn anda atlyor. Buna gre;

Zarlarn st yzeylerinde gelen saylarn toplamnn
5ten byk olma olasl nedir?

rnek: d1 ve d2 dorular birbirine paraleldir. Keleri

ekildeki 8 noktadan herhangi olan ka gen izilir?
(A, B, C, D, E d1; K, L, M d2)

1. Zar
2. Zar

1
1

1
2

1
3

1
4

2
1

2
2

2
3

3
1

3
2

4
1

Tabloda 10 tane istenmeyen durum vardr. ( 5)

ki adet zar atlrsa s(E ) = 6 n = 6 2 = 36
10 13
p (A ) + p (A ) = 1 p (A ) = 1 p (A ) = 1
=
36 18

5 3 5 3
* + * = 5 * 3 + 10 * 3 = 45 tane
1 2 2 1

Zarlarn st yzeylerinde ayn saylarn gelme olasl?

ki adet zar atlrsa s(E ) = 6 n = 6 2 = 36

Veya; eksende 8 nokta, tm durum gen olmama durum;

1
2
3
4
5
6
1. Zar
1
2
3
4
5
6
2. Zar
Tabloda ayn saylarn gelme durumu 6 ekildedir.
s (A ) 6 1
p (A ) =
=
=
s (E ) 36 6

8 5 3
+ = 56 (10 + 1) = 45 tane
3 3 3

rnek: 4 erkek ve 5 kz arasndan 3 kiilik bir grup

oluturulacak. Bu gruptan en az birinin erkek olmas istenirse
rnek: Bir madeni para art arda 4 defa havaya atlyor.
bu grup ka farkl ekilde oluur?
Atlardan ilk ikisi yaz, son ikisi tura gelme olasl nedir?
(1e+2k) +(2e+1k)+ (3e+0k) = Tm koul - (0e+3k)
1.At
2.At
3.At
4.At
4 5 4 5 4 5
* + * + * = 40 + 30 + 4 = 74 veya
Yaz
Yaz
Tura
Tura
1 2 2 1 3 0
Her atta iki ihtimal vardr. Biri gelmesi istendiinden;

9 5
= 84 10 = 74 farkl ekilde
3 3

p1 (A ) * p 2 (A ) * p 3 (A ) * p 4 (A ) =

1 1 1 1
1
* * * =
2 2 2 2 16

23
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK

***************************************** MATEMATK***************************************
rnek: Bir snfn yoklama listesinden rastgele okunan bir
ismin bir erkek renciye ait olma olasl 4/7, bu snfta 21
kz renci varsa toplam ka renci mevcuttur?
Erkek renci = x kii, kz renci = 21 kii
Snf mevcudu = x + 21 kii
s(A )
x
4
p(A ) =
=
= 7 x = 4x + 84 x = 28 kii
s(E ) x + 21 7
Snf mevcudu = x + 21= 28 + 21 = 49 kii

Snf mevcudu = s(E) = 27 kii

Seilen rencinin kz veya gzlksz olma olasl:

p(Y Gy ) = p(Y ) + p(Gy ) p(Y Gy )

s(Y ) s(Gy) s(Y Gy)
p(Y Gy) =
+

s(E ) s(E )
s(E )
12 15 6
21 7 //
p (Y Gy ) =
+

=
=
27 27 27 27 9

rnek: Bir torbada 3 sar, 2 krmz ve 4 mavi bilye var.

rnek: Anne, baba ve 5 ocuk bir yuvarlak masa etrafnda
Torbaya
baklmadan ayn anda bilye ekiliyor. ekilen
yemek yiyorlar. Anne ve babann yemei yan yana yeme
bilyelerin farkl olma olasl nedir?
olasl nedir?
9 9 *8* 7
Yuvarlak masa etrafnda 7 kii = (7-1)! = 6! ekilde oturur.
s (E ) = =
= 84 tr (tm durum iin)
Anne baba yan yana oturmas durumunda; A ile B: 1 kii
3
3
!

= 1! kendi aralarnda 2! ekilde; ocuklar ise kendi aralarnda
ekilen bilyenin her birinin farkl olmas istendiinden;
P(5,5)=5! ekilde otururlarsa oturma durumu = 5!*2!*1!
3 2 4
s (A ) 5!*2!*1! 1 (stenen durum)
s (A ) = * * = 3 * 2 * 4 = 24 tr
p (A ) =
=
=
1 1 1
s (E )
6!
3
s (A ) 24 2
p (A ) =
=
=
s (E ) 84 7
rnek: 1den 90a kadar olan saylar ayr ayr doksan
topun zerine yazlarak bir torbaya atlyor. zerinde 6ya
kalansz blnebilecek bir say olan topu ekmeyi garantilemek
rnek: Bir kutuda 20 yumurtadan 8i krk. Kutudan
iin en az ka top ekilmelidir?
seilen 2 yumurtann 2sinin de krk olma olasl?
s (A 1 ) s (A 2 )
8
8 1
56
14
A = {1 6 * x 90 }
p (A ) =
*
*
=
=
=
S.T. I.T.
90 6
s (E ) s (E ) 1 20 20 1 380 95
tane 6ya blnen say
T.S. =

A.O.

+1 =

+ 1 = 15

15 tane 6ya kalansz blnen say varsa, 90 15 = 75 tane

rnek: 8 evli ift arasndan rastgele seilen iki kiinin
de 6ya blnmeyen say vardr. stenen en az ekildiinde birbiriyle evli olma olasl nedir?
6ya blnen sayy bulmak iin 6ya blnmeyen tm say
8 evli ift = 16 kii
ekilmeli ve geriye kalanlardan ekilecek 1 tane art salar.
1 evli ift = 2 kii (Bu iki kiiyi (ifti) tek kii sayarsak)
Buna gre 75 + 1 = 76. top ekildiinde 6*k top gelir.
16 kii 1 ift = 15 kii ihtimali arasndan olaslk:
s (A ) 2 1
1 //
p (A ) =
=
=
rnek: 1. Torba: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (8 top)
s (E ) 16 1 15
2. Torba: 0, 1, 2, 3
(4 top)
ki torbada mevcut toplarda yazl olan numaralar
rnek: Bir yar Ayenin kazanma olasl 3/4, Onurun
mevcuttur. Bu torbalardan rastgele birer top ekilir. ekilen
kazanma olasl 2/3tr. Bu iki kii ayn yarta yer aldnda
iki topun zerinde yazl olan rakamlarn toplamnn 7 olma
bunlardan sadece birinin bu yar kazanma olasl nedir?
olasl nedir?
Aye kazanrsa Onur kazanamaz + Onur kazanrsa Aye
8 4
kazanamaz eklindedir:
s (E ) = s (E 1 ) * s (E 2 ) = * = 32 Tm durum
1 1
3 32 43 2
5
p (A ) * p (O ) + p (A ) * p (O ) = *
+
* =
s (A ) = s ({(7 ,0 ), (6 ,1), (5, 2 ), (4 ,3 )}) = 4 (x1+x2=7)
4
3
4
3 12
s(A ) 4 1 (Toplamnn 7 olma olasl)
p(A ) =
=
=
rnek: Bir torbadaki krmz bilye says, beyaz bilye
s(E ) 32 8
saysnn 2 katdr. Bu torbadan geri konulmadan art arda 2
rnek: Bir torbada 2 krmz, 2 beyaz, 1 sar top var. bilye ekilirse ikisinin de beyaz olma olasl 5/51 ise torbada
Torbadan ekilen top geri braklmadan art arda 2 tane ka krmz bilye vardr?
s(K) = 2 * s(B) s(B) = x, s(K) = 2x olsun.
ekilirse ikinci ekilen topun sar olma olasl nedir?
x x 1
5
s(E ) = 2 + 2 + 1 = 5 Tm durum
*
=
17 * (x 1) = 5 * (3x 1) x = 6 bilye
3
x
3
x

1
51
ekilme durum: 1(K) 2(S) + 1(B) 2(S) (2.nin sar olmas)
s(K) = 2*x = 2*6 = 12 bilye (krmz bilye)
s (A K ) s (A S ) s (A B ) s (A S )
p (A ) =
*
+
*
s (E ) s (E ) 1
s (E ) s (E ) 1
rnek: ki torbadan birinde 6 mavi, 4 beyaz; ikincisinde 3
2 1
2
1
2
2 1
mavi,
5 beyaz boncuk var. Birinci torbadan rastgele bir boncuk
p (A ) = *
+ *
=
+
=
ekilmi ve renge baklmadan ikinci torbaya atlm. kinci
5 5 1 5 5 1 20 20 5
torbadan ekilen bir boncuun mavi olma olasl?
rnek: 12 kz, 15 erkek renciden oluan bir snfta
lk durum: 1. Torba ( 6 M, 4 B), 2. Torba (3 M, 5 B)
kzlarn yars gzlkldr, erkeklerin 9su gzlkszdr.
2. durum: Mavi atld ise: 1. T ( 5 M, 4 B), 2. T (4 M, 5 B)
Snftan seilen bir rencinin kz veya gzlksz olma olasl
Beyaz atld ise: 1. T ( 6 M, 3 B), 2. T (3 M, 6 B)
nedir?
Olaslklar: 1 (M) * 2 (M) +1 (B) * 2 (M)
Kz renci (Y)
Erkek renci (X)

Gzlkl
(Gx)
6
9

Gzlksz
(Gy)
6
6

TOPLAM
(T)
12
15

p (A ) =

6 4 4 3 24 12 36 2
* + * =
+
=
=
10 9 10 9 90 90 90 5

24
MATEMATK 2013

KPSS ALES LYS YGS

ZAFER ZTRK