Sayısal İşaret İşleme - Sakarya Üniversitesi - Sayısal Filtre Tasarımı

co
no
tla
ri.
Saysal Filtre Tasarm
Saysal filtre tasarmnda ama, verilen bir frekans yantn

yaklak olarak salayan gereklenebilir bir transfer fonksiyonu
G(z) elde etmektir.
de
rs
ou uygulamada saysal filtrenin tasarm iin genlik ve/veya

faz yant belirtilir. Baz durumlarda, impuls veya basamak yant
belirtilebilir.
.e
em
Pratik ou uygulamada, verilen bir genlik yantn yaklak

olarak salayan gereklenebilir bir transfer fonksiyonu elde
etmek istenir. Bu nedenle, bu derste biz sadece genlik
yaklakln ele alacaz.
co
m
no
tla
ri.
Filtre Karakteristiklerinin Belirtilmesi
Drt tr ideal filtreye karlk gelen impuls yantlarnn nedensel

olmadklarndan ve sonsuz uzunluklu olduklarndan ideal filtreler
gereklenemez.
de
rs
Pratikte, saysal bir filtrenin genlik yant geirme ve sndrme

bandnda kabul edilebilir toleranslarla belirtilir. Ayrca, geirme
ve sndrme bandlar arasnda bir gei band vardr.
.e
em
rnein, saysal alak geiren bir filtrenin genlik yant |G(ej)|

aada gsterilmitir.
co
m
em
de
rs
no
tla
ri.
.e
p : geirme band kenar frekans

s : sndrme band kenar frekans
p : geirme bandndaki maksimum dalgalanma
s : sndrma bandndaki minimum dalgalanma
co
m
no
tla
ri.

Karakteristikler genelde dB olarak
A() = -20log10 |G(ej)|
rs
ile tanmlanan kayp fonksiyonu cinsinden verilir.
.e
em
de
Benzer ekilde, dB cinsinden geirme band maksimum

dalgalanmas p ve sndrme band minimum zayflatmas s
olarak hesaplanr.
p = -20log10 (1-p)
s = -20log10 (s)
co
m
no
tla
ri.
.e
em
de
rs
Filtre karakteristikleri alternatif olarak aadaki gsterildii gibi

belirtilebilir. Alternatif gsterilimde, genliin geirme bandndaki
maksimum deerinin 1 olduu varsaylr.
co
m
no
tla
ri.
Pratikte, geirme band kenar frekans Fp ve sndrme band

kenar frekans Fs Hz cinsinden belirtilir.
.e
em
de
rs
Saysal filtre tasarm formllerinde geirme ve sdrme band

kenar frekanslar radyan cinsinden olduu varsayldndan Hz
cinsinden verilen frekanslarn radyan cinsinden edeerleri
hesaplanmaldr. rnekleme frekansnn FT olduu varsaylrsa,
kenar frekanslar aadaki eitlikler kullanlarak hesaplanabilir:
co
m
no
tla
ri.
Filtre Trnn Seilmesi
Belirtilen frekans yant zelliklerini salayan transfer

fonksiyonu H(z) nedensel bir transfer fonksiyonu olmaldr.
de
rs
Sonsuz impuls yantl (IIR) filtre durumunda transfer fonksiyonu
.e
em
eklinde gerel bir rasyonel fonksiyondur. Bu durumda, H(z)

kararl olmann yannda hesap ykn en aza indirmek iin
kk dereceye (N) sahip olmaldr.
co
m
no
tla
ri.
Filtre Trnn Seilmesi
Sonlu impuls yantl (FIR) filtre durumunda transfer fonksiyonu
rs
eklinde gerel katsayl bir polinomdur.
em
de
Hesap karmaklnn az olmas iin transfer fonksiyonunun

derecesi (N) mmkn olduu kadar kk olmaldr. H(z) kutup
iermediinden FIR filtrelerin kararllk problemi yoktur.
.e
Dorusal faz isteniyorsa, filtre katsaylarnn h[n] = h[N-n]

ilikisini salamas gereklidir.
co
m
no
tla
ri.
Saysal Filtre Tasarm: Temel Yaklamlar
En sk kullanlan IIR filtre tasarm yntemi aadaki admlardan

oluur:
em
de
rs
1.Saysal filtre karakteristikleri prototip bir analog alak

geiren filtre karakteristiklerine dntrlr.
2.Analog alak geiren filtre taransfer fonksiyonu Ha(s)
belirlenir.
3.Ha(s), gerekli saysal transfer fonksiyonu G(z)ye dntrlr.
.e
Bu yaklamn kullanlmasnn nedenleri yle sralanabilir:

analog filtre tasarm yntemleri olduka gelimi olup genelde
analitik zmle sonulanrlar. Bu nedenle, analog filtre tasarm
iin tablolar mevcuttur. lave olarak, ou uygulama analog
sistemlerin saysal simlasyonunu gerektirmektedir.
co
m
no
tla
ri.
a analog uzay belirtmek zere, analog transfer fonksiyonu
em
de
rs
olarak belirtilecektir.
Ha(s)den tretilen saysal transfer fonksiyonu da aadaki gibi
temsil edilecektir:
.e
Ha(s), G(z)ye dntrmek, analog frekans yantnn temel

karakteristikleri korunacak ekilde s-uzayndan z-uzayna bir
dnm uygulamaktr. O halde, dnm kararl bir analog
transfer fonksiyonunu kararl bir saysal transfer fonksiyonuna
dntrmelidir.
co
m
no
tla
ri.
FIR filtre tasarm, belirtilen genlik yantnn dorudan

yaklaklna dayaldr. Ayrca, genelde filtrenin dorusal faza
sahip olmas istenir.
em
de
rs
N. dereceden bir FIR filtrenin tasarm, ya (N+1)-uzunluklu

impuls yant katsaylar {h[n]}, ya da frekans yant |G(ej)|nn
(N+1) rnei bulunarak yaplabilir. En sk kullanlan FIR filtre
tasarm yntemleri yledir:
.e
1. Pencerelenmi Fourier serisi yaklam

2. Frekans rnekleme yaklam
3. Bilgisayar tabanl optimizasyon yntemleri
co
m
no
tla
ri.
IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

ift dorusal dnm (DD) s-uzayndaki bir noktay zuzayndaki bir noktaya dntrr ve aadaki eitlikle verilir:
em
de
rs
O halde, G(z) ile Ha(s) arasndaki iliki yle olur:
.e
Saysal filtre tasarm admdan oluur: (i) G(z)nin

karakteristiklerine ters DD uygulanp Ha(s)nin karakteristikleri
elde edilir, (ii) Ha(s) belirlenir, (iii) Ha(s)ye DD uygulanp G(z)
belirlenir. Dnm formlndeki T parametresinin etkisi
olmadndan, genelde T = 2 seilir.
co
m
no
tla
ri.

T = 2 iin ters DD forml kolaylkla elde edilebilir:
em
de
rs
s = 0+j0 yazp, s ile z arasnda yukarda verilen eitlikten
.e
elde edilir. 0n farkl deerleri iin znin genlikleri aada

verilmitir.
co
m
em
de
rs
no
tla
ri.
Aada gsterildii gibi, sol yar s-dzlemi, karmak zdzleminde birim emberin iine, sa yar s-dzlemi birim
emberin dna, j-ekseni de birim embere dnmtr.
.e
s-dzleminde kararllk koulu, kutuplarn sol yar s-dzleminde,

z-dzleminde kararllk koulu ise kutuplarn birim ember iinde
olmasdr. O halde, DD kararl bir analog transfer fonksiyonunu
kararl bir saysal transfer fonksiyonuna dntrmektedir.
co
m
rs
no
tla
ri.
imdi de analog frekans ile saysal frekans arasndaki ilikiyi

belirleyelim. DD ilikisinde (T=2 iin) s=j, z=ej yazlrsa
.e
em
de
bulunur. Bu ifade dzenlenirse, = tan (/2) elde edilir ve aada

gsterildii gibi aralarnda dorusal olmayan bir iliki vardr
co
m
no
tla
ri.
.e
em
de
rs
Analog frekans ile saysal frekans arasndaki dorusal

olmayan iliki frekans ekseninde FREKANS BKMES denen bir
bozunum oluturur. Frekans bkmesinin etkisi aada
gsterilmitir:
co
m
no
tla
ri.
Saysal filtre tasarmndaki admlar yle zetlenebilir:
de
rs
1. (p, s) frekanslarna n bkme ilemi uygulanarak (ters

DD kullanarak) analog karlklar (p,s) bulunur.
2. Analog filtre tasarlanarak karlk gelen transfer fonksiyonu
Ha(s) elde edilir.
3. Ha(s)ye DD ugulanarak saysal filtreye karlk gelen
transfer fonksiyonu G(z) belirlenir.
.e
em
DD, sadece paral sabit deerli genlik yantl saysal filtre

tasarmnda kullanlabilir.
Dnm, analog filtrenin faz yantn korumaz. Dier bir

deyile, analog filtrenin faz yant dnm sonunda bozulabilir.
co
m
no
tla
ri.
rnek: Aada verilen alak geiren Butterworth analog

transfer fonksiyonunu ele alalm:
de
rs
Ha(s)ye DD uygulanrsa alak geiren Butterworth saysal

transfer fonksiyonu elde edilir:
.e
em
fade yeniden dzenlenirse aadaki ifade elde edilir:
co
m
no
tla
ri.
rnek: |Ha(j0)|=0, |Ha (j0)|= |Ha (j)|=1 olmak zere, aada

verilen 2. derece analog entik transfer fonksiyonunu ele alalm:
.e
em
de
rs
0a ENTK FREKANSI denir. |Ha(j2)| = |Ha(j1)| =1/2 ise,

B= 2- 1ye 3-dB ENTK BANDGENL denir. Ha(s)ye
DD uygulanarak karlk gelen saysal entik transfer
fonksiyonu aadaki ekilde elde edilir:
co
m
.e
em
de
rs
no
tla
ri.
rnek: entik frekans 60 Hz, 3-dB entik bandgenilii Hz

olan ve 400 Hz rnekleme frekansnda alan 2. derece saysal
entik filtre tasarlayalm.
0=2(60/400)=0.3, Bw=2(6/400)=0.03 elde edilir. ve
hesaplanrsa =0.90993, =0.587785 bulunur. Karlk gelen
transfer fonksiyonu ile genlik ve faz yantlar aada verilmitir.
co
m
no
tla
ri.
rnek: Aada verilen karakteristiklere sahip alak geiren

Butterworth saysal filtre tasarlayalm: p=0.25, s=0.55,
p=0.5 dB, s=15 dB.
de
rs
Verilenlerden 2=0.1220185, A2=31.622777 bulunur. Ters DD

kullanlarak karlk gelen analog frekanslar
.e
em
olarak elde edilir. 1/k ve 1/k1
eklinde elde edilir. Derece hesaplanrsa

bulunur. N=3 seilir.
co
m
cyi hesaplamak iin
no
tla
ri.
de
rs
eitlii kullanlrsa c=1.419915(p)=0.588148 bulunur. c = 1iin

3. derece alak geiren Butterworth transfer fonksiyonu
.e
em
eklinde tablolarda mevcuttur. c= 0.588148 olacak ekilde

normalletirme yaplrsa gerekli analog transfer fonksiyonu
olarak bulunur.
co
m
no
tla
ri.
Ha(s)ye DD uygulanrsa gerekli saysal transfer fonksiyonu elde

edilir.
.e
em
de
rs
G(z)nin genlik ve kazan yantlar aada izilmiitir.
co
m
YG, BG ve BS IIR Saysal Filtre Tasarm
no
tla
ri.
Bu amala iki yaklam mevcuttur. ki yaklamn da detaylar

aada verilmitir:
Birinci yaklam
5.
em
3.
4.
.e
2.
de
rs
1.
(TERS DD)
Gerekli saysal filtre GD(z)nin frekans karakteristiklerine n
bkme uygulanarak ayn tr analog filtre HD(s)nin frekans
karakteristikleri belirlenir.
HD(s)nin karakteristikleri uygun bir frekans dnmyle
prototip alak geiren filtre HLP(s)ye dntrlr.
Analog alak geiren filtre HLP(s) tasarlanr.
kinci admda kullanlan frekans dnmnn tersi
kullanlarak HLP(s), HD(s)ye dntrlr.
HD(s)ye DD uygulanarak gerekli saysal filtre GD(z) elde
edilir.
co
m
kinci yaklam
no
tla
ri.

(TERS DD)
.e
em
de
rs
1. Gerekli saysal filtre GD(z)nin frekans karakteristiklerine n

bkme uygulanarak ayn tr analog filtre HD(s)nin frekans
karakteristikleri belirlenir.
2. HD(s)nin karakteristikleri uygun bir frekans dnmyle
prototip alak geiren filtre HLP(s)ye dntrlr.
3. Analog alak geiren filtre HLP(s) tasarlanr.
4. HLP(s)ye DD dnm uygulanarak saysal alak geiren
transfer fonksiyonu GLP(z) elde edilir.
5. Saysal uzayda uygun bir frekans dnm kullanlarak
GLP(z), gerekli saysal filtre GD(z)ye dntrlr.
co
m
de
rs
no
tla
ri.
rnek: 1. yaklam kullanarak aadaki karakteristiklere sahip

1. tr Chebyshev IIR saysal yksek geiren filtre tasarlayalm:
Fp=700 Hz, Fs=500 Hz, p=1dB, s=32 dB, FT =2 kHz.
lk nce, radyan cinsinden band kenar frekanslar hesaplanr:
em
Sonra, n bkmeyle karlk gelen analog frekanslar bulunur:
.e
Prototip alak geiren analog filtre iin p = 1 seilip

ilikisinden s = 1.962105 bulunur.
O halde, analog alak geiren filtre karakteristikleri yle elde
edilmi oldu: p = 1, s = 1.962105, p=1dB, s=32 dB.
co
m
no
tla
ri.
.e
em
de
rs
Filtre tasarmnda kullanlan MATLAB komutlar ve komutlar

altrlarak elde edilen kazan grafii aada verilmitir.
co
m
no
tla
ri.
rnek: Aadaki karakteristiklere sahip Butterworth IIR saysal

band geiren filtre tasarlayalm: p1=0.45, p2=0.65, s1=0.3
s2=0.75 , p=1dB, s=40 dB.
em
Bandgenilii
de
rs
n bkmeyle karlk gelen analog frekanslar hesaplanr:
olduundan
.e
olup arpmlar eit olacak ekilde band kenarlarnn deitirilmesi

gereklidir.
Seilirse arpmlar eit olur.
co
m
no
tla
ri.
Prototip alak geiren analog filtre iin p = 1 seilip
de
rs
ilikisinden
em

edilmi oldu: p = 1, s = 2.3617627, p=1dB, s=40 dB.
.e

co
m
.e
em
de
rs
no
tla
ri.
co
m
no
tla
ri.
rnek: Aadaki karakteristiklere sahip elliptik IIR saysal band

sndren filtre tasarlayalm: p1=0.3, p2=0.75, s1=0.45
s2=0.65 , p=1dB, s=40 dB.
em
Bandgenilii
de
rs
n bkmeyle karlk gelen analog frekanslar hesaplanr:
olduundan
.e
olup arpmlar eit olacak ekilde band kenarlarnn deitirilmesi

gereklidir.
Seilirse arpmlar eit olur.
co
m
no
tla
ri.
Prototip alak geiren analog filtre iin s = 1 seilip
0.577303 olacak
de
rs
ilikisinden
em

edilmi oldu: s = 1, p = 0.4234126, p=1dB, s=40 dB.
.e

co
m
.e
em
de
rs
no
tla
ri.
co
m
IIR Saysal Filtrelerin Spektral Dnmleri
no
tla
ri.
Ama: Verilen bir alak geiren saysal transfer fonksiyonu

GL(z)yi alak, yksek, bandgeiren veya bandsndren bir
filtreye karlk gelen dier bir transfer fonksiyonu
ye
dntrmek.
de
rs
Karkl nlemek iin prototip alak geiren filtrenin transfer

fonksiyonunda bamsz deiken iin z, gerekli filtreninki iin
ise
kullanlmtr.
.e
em
ki uzaydaki birim emberler ve uzaylar arasndaki dnm

aada gsterildii ekilde olur:
co
m
IIR Saysal Filtrelerin Spektral Dnmleri

ilikisinden,
elde edilir. O halde,
no
tla
ri.
em
de
rs
Kararl bir tm geiren transfer fonksiyonu A(z) u koulu salar:
.e
O halde,
genel ekli aada verilen kararl bir tm
geiren transfer fonksiyonu olmaldr.
co
m
AG-AG Spektral Dnm
no
tla
ri.
c kesim frekansl alak geiren bir filtre GL(z)yi,

kesim
frekansl dier bir alak geiren filtre
ye dntrmek iin
gerekli dnm aada verilmitir:
em
de
rs
Formldeki parametresi verilen frekanslardan yle hesaplanr:
.e
AG-AG spektral dnm, YG-YG, BG-BG ve BS-BS spektral

dnmleri iin de kullanlabilir.
co
m
AG-AG Spektral Dnm
rs
no
tla
ri.
rnek: Kesim frekans 0.25 olan aada verilen saysal alak

geiren filtrenin transfer fonksiyonundan yararlanarak kesim
frekans 0.35 olan alak geiren filtrenin transfer fonksiyonunu
elde ediniz.
.e
O halde,
em
de
Dnm iin gerekli parametresi hesaplanr:
co
m
AG-YG Spektral Dnm
rs
no
tla
ri.
c kesim frekansl alak geiren bir filtre GL(z)yi,

kesim
frekansl bir yksek geiren filtreye dntrmek iin gerekli
dnm aada verilmitir:
.e
em
de
AG-YG spektral dnm, c kesim frekansl yksek geiren

bir filtreyi
kesim frekansl bir alak geiren filtreye
dntrmek ve 0 merkez frekansl bandgeiren bir filtreyi
merkez frekansl
bandsndren bir filtreye dntrmek
amacyla da kullanlabilir.
co
m
AG-YG Spektral Dnm
rs
no
tla
ri.

geiren filtrenin transfer fonksiyonundan yararlanarak kesim
frekans 0.55 olan yksek geiren filtrenin transfer
fonksiyonunu elde ediniz.
.e
O halde,
em
de
Dnm iin gerekli parametresi hesaplanr:
co
m
AG-BG Spektral Dnm
.e
Not: c =
em
de
rs
no
tla
ri.
c kesim frekansl alak geiren bir filtreyi

alt ve
st
kesim frekansl bandgeiren filtreye dntrmek iin gerekli
dnm aada verilmitir:
durumunda dnm basitleir:
co
m
AG-BS Spektral Dnm
.e
em
de
rs
no
tla
ri.
c kesim frekansl alak geiren bir filtreyi

alt ve
st
kesim frekansl bir bandsndren filtreye dntrmek iin
gerekli dnm aada verilmitir:
co
m
MATLAB ile Tm Geiren Fonksiyonun retilmesi

% AG-YG
% AG-BG
% AG-BS
no
tla
ri.
[tumgecpay,tumgecpayda] = allpasslp2hp(wag,wyg)
[tumgecpay,tumgecpayda] = allpasslp2bp(wag,wbg)
[tumgecpay,tumgecpayda] = allpasslp2bs(wag,wbs)
rs
rnek: AG-YG dnmnde wag= 0.25 ve wyg = 0.55 iin
de
[tumgecpay,tumgecpayda] = allpasslp2hp(0.25, 0.55)
.e
em
komutunun altrlmas sonucunda aadaki dnm elde edilir:
co
m
MATLAB ile Spektral Dnm
% AG-YG
% AG-BG
% AG-BS
no
tla
ri.
[pay,payda] = iirlp2hp(payag, paydaag, wag,wyg)

[pay,payda] = iirlp2bp(payag, paydaag, wag,wbg)
[pay,payda] = iirlp2bs(payag, paydaag, wag,wbs)
em
de
rs

geiren filtrenin transfer fonksiyonundan yararlanarak
kesim
frekans 0.55 olan yksek geiren filtrenin transfer fonksiyonunu
elde edelim
.e
Gerekli MATLAB satrlar yledir:

payag=0.0662*[1 3 3 1];
paydaag=[1 -0.9353 -0.5669 -0.1015 ];
[pay,payda] = iirlp2hp(payag, paydaag, 0.25,0.55);
co
m
rs
Derece kestirim komutlar:
no
tla
ri.
MATLAB ile Saysal IIR Filtre Tasarm
em
de
rnek: Aadaki karakteristiklere sahip 2. tr Chebyshev saysal

yksek geiren filtrenin derceseni belirleyelim: Fp=1 kHz, Fs=0.6
kHz, p=1dB, s=40 dB, FT =4 kHz.
.e
lk nce, verilen frekanslar [0,1] aralna normalize edilmelidir.

Verilen deerlerden p=2x1/4=0.5, s=2x0.6/4=0.3 bulunur.
Daha sonra, [N,Wn]=cheb2ord(0.5, 0.3, 1, 40) komutunun
altrlmas sonucunda N=5, Wn=0.3224 elde edilir.
co
m
Filtre Tasarm Komutlar:
no
tla
ri.
em
de
rs
Elde edilen transfer fonksiyonunun ekli b ve a vektrlerinin

katsaylarna baklarak aadaki ekilde yazlabilir:
.e
Transfer fonksiyonundan frekans yantn bulmak iin freqz(b,a,w)

komutu kullanlabilir. Komuttaki w, frekans yantnn hesaplanmak
istendii asal frekans deerleridir. Komutun altrlmas
sonucunda her frekans deerinde sistemin frekans yant elde edilir.
Daha sonra, genlik ve faz yant kolay bir ekilde belirlenebilir.
co
m
.e
em
de
rs
no
tla
ri.
rnek: Aadaki karakteristiklere sahip elliptik IIR saysal alak

geiren filtre tasarlayalm: Fp=0.8 kHz, Fs=1 kHz, p=0.5 dB, s=40
dB, FT =4 kHz.
Verilen deerlerden p=2x0.8/4=0.4, s=2x1/4=0.5 bulunur.
MATLAB komutlar ve komutlarn altrlmas sonucunda elde
edilen kazan yant aada verilmitir.
co
m
no
tla
ri.
Bigisayar Destekli Saysal IIR Filtre Tasarm
imdiye kadar tartlan IIR filtre tasarm algoritmalar AG, YG,

BG veya BS genlik yantna sahip fitre gerektiren uygulamalarda
kullanlmaktadr.
de
rs
Dier tr IIR filtrelerin tasarm, bigisayarla retilen filtre ile

gerekli filtre arasndaki hatay minimum yapan yinelemeli
optimizasyon yntemleri iermektedir.
.e
em
H(ej) bilgisayarla retilen transfer fonksiyonu H(z)nin frekans

yantn, D(ej) gerekli frekans yantn belirtsin. Ama, H(ej) ile
D(ej) arasndaki hata minimum olacak ekilde H(z)yi
tasarlamaktr.
co
m
no
tla
ri.
H(ej) ile D(ej) arasndaki hata aada gsterildii gibi genelde

aarlklandrlm bir hata fonksiyonu olarak belirtilir:
de
rs
W(ej) nceden belirtilmi pozitif bir arlklandrma fonksiyonu

olmak zere, E(), 0 aralnda her deeri iin
minimum yaplr.
.e
em
Chebyshev veya minimaks lt denen sklkla kullanlan bir

yaklaklk lt aada gsterildii gibi E()nn mutlak tepe
deerini minimum yapmaktr:
Eitlikteki R, gerekli frekans yantnn tanmland 0

aralnda kesimeyen frekans bandlar kmesidir.
co
m
rs
no
tla
ri.
Filtreleme uygulamalarnda, R tasarlanacak filtrenin gerekli

geirme ve sndrme bandlarndan oluur. rnein, alak
geiren filtre tasarmnda p ve s tasarlanacak filtrenin geirme
ve sndrme band kenar frekanslar olmak zere, R [0, p] ile
[0, s] frekans aralklarnn birleimidir.
.e
em
de
En kk-p lt denen dier bir yaklaklk lt, E()nn p.

kuvvetinin integralini belirtilen frekans aral R zerinde
minimum yapmaktr:
co
m
no
tla
ri.
p = 2 iin elde edilen en kk kareler lt genelde basitlik

asndan tercih edilir.
minimaks
rs
p sonsuza gittiinde en kk-p zmnn

zmne yaklat gsterilebilir.
em
de
Pratikte, integral hata lt aada gsterildii gibi sonlu bir

toplamayla yaklak olarak hesaplanr:
.e
Eitlikteki iler 1 i K, yeterince sk miktarda alnm saysal

asal frekanslar gstermektedir.
co
m
Saysal IIR Filtrelerin Grup Gecikme Denkletirmesi
no
tla
ri.
Bir iaretin, verilen frekans aralnda saysal bir filtreden

bozunumsuz iletimi iin filtrenin transfer fonksiyonu birim
genlik yantna ve dorusal faz yantna, yani ilgili frekans
aralnda sabit grup gecikmesine sahip olmaldr.
de
rs
imdiye kadar tartlan saysal IIR filtre tasarm yntemleri

dorusal olmayan faz yantl transfer fonksiyonlaryla sonulanr.
.e
em
O halde, sabit grup gecikmeli saysal IIR filtre etmek iin pratik
bir yaklam belirtilien genlik yantn salayan saysal IIR filtre
ile tm geiren bir filtreyi toplam grup gecikmesi sabit olacak
ekilde seri balamaktr.
Tm geiren gecikme denkletiricisi optimizasyon yntemleri

kullanlarak tasarlanr. Aada bir yntem verilmitir.
co
m
rs
no
tla
ri.
H(z), grup gecikmesi H() olan saysal IIR filtrenin transfer

fonksiyonu olsun. Amacmz, grup gecikmesi A() ve transfer
fonksiyonu
em
de
olan tm geiren bir filtreyi, tm geiren filtre ile H(z) aada

gsterildii gibi seri balandnda toplam grup gecikmesi () =
H() + A() sabit olacak ekilde tasarlamaktr.
.e
Kararll garantilemek iin aadaki koul da salanmaldr:
co
m
no
tla
ri.

Tm geiren gecikme denkletiricisi tasarm problemi
rs
eklinde verilen hatann maksimum mutlak deerinin minimum

yapld bir optimizasyon problemi olarak ifade edilebilir.
em
de
Hesaplanacak parametreler, gerekli gecikme 0 ve tm geiren

filtrenin katsaylar d1,l, d2,ldir.
.e
MATLABde, bu optimizasyon problemi iirgrpdelay M-dosyas

kullanlarak zlebilir.
co
m
no
tla
ri.

rnek: Geirme band kenar frekans 0.3, geirme band
dalgalanmas 1 dB ve sndrme band dalgalanmas 30 dB olan
4. derece elliptik alak geiren filtrenin grup gecikmesini 8.
derece tm geiren denkletirici tasarlayarak denkletirelim.
.e
em
de
rs
Alak geiren filtrenin ve toplam sistemin grup gecikmeleri

aada gsterilmitir:

Sayısal İşaret İşleme - Sakarya Üniversitesi - Sayısal Filtre Tasarımı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Sayısal İşaret İşleme - Sakarya Üniversitesi - Sayısal Filtre Tasarımı

Uploaded by

Copyright:

co

Saysal Filtre Tasarm

Saysal filtre tasarmnda ama, verilen bir frekans yantn

ou uygulamada saysal filtrenin tasarm iin genlik ve/veya

Pratik ou uygulamada, verilen bir genlik yantn yaklak

Filtre Karakteristiklerinin Belirtilmesi

Drt tr ideal filtreye karlk gelen impuls yantlarnn nedensel

Pratikte, saysal bir filtrenin genlik yant geirme ve sndrme

rnein, saysal alak geiren bir filtrenin genlik yant |G(ej)|

Filtre Karakteristiklerinin Belirtilmesi

p : geirme band kenar frekans

Filtre Karakteristiklerinin Belirtilmesi

A() = -20log10 |G(ej)|

ile tanmlanan kayp fonksiyonu cinsinden verilir.

Benzer ekilde, dB cinsinden geirme band maksimum

Filtre Karakteristiklerinin Belirtilmesi

Filtre karakteristikleri alternatif olarak aadaki gsterildii gibi

Filtre Karakteristiklerinin Belirtilmesi

Pratikte, geirme band kenar frekans Fp ve sndrme band

Saysal filtre tasarm formllerinde geirme ve sdrme band

Filtre Trnn Seilmesi

Belirtilen frekans yant zelliklerini salayan transfer

Sonsuz impuls yantl (IIR) filtre durumunda transfer fonksiyonu

eklinde gerel bir rasyonel fonksiyondur. Bu durumda, H(z)

Filtre Trnn Seilmesi

Sonlu impuls yantl (FIR) filtre durumunda transfer fonksiyonu

eklinde gerel katsayl bir polinomdur.

Hesap karmaklnn az olmas iin transfer fonksiyonunun

Dorusal faz isteniyorsa, filtre katsaylarnn h[n] = h[N-n]

Saysal Filtre Tasarm: Temel Yaklamlar

En sk kullanlan IIR filtre tasarm yntemi aadaki admlardan

1.Saysal filtre karakteristikleri prototip bir analog alak

Bu yaklamn kullanlmasnn nedenleri yle sralanabilir:

Saysal Filtre Tasarm: Temel Yaklamlar

a analog uzay belirtmek zere, analog transfer fonksiyonu

Ha(s), G(z)ye dntrmek, analog frekans yantnn temel

Saysal Filtre Tasarm: Temel Yaklamlar

FIR filtre tasarm, belirtilen genlik yantnn dorudan

N. dereceden bir FIR filtrenin tasarm, ya (N+1)-uzunluklu

1. Pencerelenmi Fourier serisi yaklam

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

O halde, G(z) ile Ha(s) arasndaki iliki yle olur:

Saysal filtre tasarm admdan oluur: (i) G(z)nin

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

s = 0+j0 yazp, s ile z arasnda yukarda verilen eitlikten

elde edilir. 0n farkl deerleri iin znin genlikleri aada

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

s-dzleminde kararllk koulu, kutuplarn sol yar s-dzleminde,

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

imdi de analog frekans ile saysal frekans arasndaki ilikiyi

bulunur. Bu ifade dzenlenirse, = tan (/2) elde edilir ve aada

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

Analog frekans ile saysal frekans arasndaki dorusal

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

Saysal filtre tasarmndaki admlar yle zetlenebilir:

1. (p, s) frekanslarna n bkme ilemi uygulanarak (ters

DD, sadece paral sabit deerli genlik yantl saysal filtre

Dnm, analog filtrenin faz yantn korumaz. Dier bir

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

rnek: Aada verilen alak geiren Butterworth analog

Ha(s)ye DD uygulanrsa alak geiren Butterworth saysal

fade yeniden dzenlenirse aadaki ifade elde edilir:

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

rnek: |Ha(j0)|=0, |Ha (j0)|= |Ha (j)|=1 olmak zere, aada

0a ENTK FREKANSI denir. |Ha(j2)| = |Ha(j1)| =1/2 ise,

IIR Saysal Filtre Tasarm: ift Dorusal Dnm

rnek: entik frekans 60 Hz, 3-dB entik bandgenilii Hz