Güç Elektroniği - Eemdersnotlari - Com İbrahim Güneş Ders Notları

G Elektronii
Yrd. Do. Dr. brahim GNE
eemdersnotlari.com
letiim:
E-posta: gunesi@istanbul.edu.tr
Not: maillerinizde konu ksmna
G Elektronii hk. Yaznz
Tel:0212-4737070(17781)
eemdersnotlari.com
Ders Program:
Pazartesi
08:30-11:10
D302
eemdersnotlari.com
Kredisi:
eemdersnotlari.com
Kaynak Kitap
G Elektronii
Prof. Dr. Hac BODUR
G Elektronii *
Do. Dr. Osman GRDAL
Power Electroncs,
N.Mohan,T.Undeland, W. Robbns
Ders Notlar
eemdersnotlari.com
Ama:
G elektroniinin uygulama alanlar,

tristrle faz kontrol fourier analizi, g
dorultucu elemanlar, tristrn yaps ve
alma ilkesi ve eitli karakteristik
grafikleri, dorultucu eitleri, AC kyclar,
asenkron motorun AC kyc ile kontrolu,
direkt eviricilerin yaps ve uygulama
alanlar, DC kyclar, eviriciler ile ilgili
kavramlar renmek.
eemdersnotlari.com
DERS PLANI:
GR
G elektroniinin uygulama alanlar. G
elektronii elemanlarnn alma ilkeleri.
Dorultma.
Tristrle faz kontrol. Triyak ile faz
kontrol
eemdersnotlari.com
G elektroniinde elektriksel
byklkler. Gerilim ve akmlar. Gler
ekil katsaylar, dalgallk
eemdersnotlari.com
G dorultucu elemanlar. Silisyum g

dorultucu elemanlarnn yaplar.Yar
iletkenlerin kristal yaplar. N-tipi ve P-tipi
yariletkenler,
P-n kristal yapsnn dorultma etkisi
(diyot).
Tristor elemannn alma ilkesi ve
zerileri
eemdersnotlari.com
Tristrn alma ilkesi

Tkama, kesim ve iletim karakteristii
Kap devresi
Tetikleme yntemleri
eemdersnotlari.com
Dorultucular ve eitleri
fazl yarm dalga kontrolsz dorultucu
fazl yarm dalga kontroll dorultucu
eemdersnotlari.com
Giri akm ve transformatr

Dorultulmu k gerilimi
Kontrol tepkin gc
fazl tam dalga kontrollu
dorultucu
DC makinann kontrol
eemdersnotlari.com
Ara snav
eemdersnotlari.com
Bir fazl omik ykl AC kyc

Bir fazl endktif ykl AC kyc
Bir fazl omik-endktif ykl AC kyc
eemdersnotlari.com
Yk R ve baml gerilim kaynandan

oluan AC akm kyc
fazl omik ykl AC akm kyc
Asenkron motorun AC akm kycs ile
kontrolu
eemdersnotlari.com
Direkt eviricilerin alma ilkesi
eemdersnotlari.com
DC kyclarn kontrolu
Kyc devreleri
eemdersnotlari.com
Eviricilerin alma ilkesi

Kullanlma alanlar
Bir fazl evirici devresi
eemdersnotlari.com
fazl eviriciler
eemdersnotlari.com
DC g kaynaklar
Lineer g kaynaklar
Anahtarlamal g kaynaklar
eemdersnotlari.com
Yoklama Alnacak
eemdersnotlari.com
G ELEKTRON

gunesi@istanbul.edu.tr
Pazartesi: 08:30-11:10
D 302
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
Kaynaklar:
G Elektronii ,
Do. Dr. Osman Grdal.
Power Electronics,
MOHAN/UNDELAND/ROBBINS
Wiley,
G Elektronii Ders Notlar
Prof.Dr. Hac BODUR
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
Ders erii:
1. G Elektroniinin Kapsam ve
Endstriyel Uygulamalar
2.Temel Yar letken G Elemanlar
3. Dier Yar letken G Elemanlar
4. G Elemanlarnda Karlatrma,
Bastrma ve Isnma
5.Temel Kontrol ve zolasyon Elemanlar
6. AC-AC Dntrcler / AC Kyclar
7. AC-DC Dntrcler / Dorultucular
8. DC-DC Dntrcler / DC Kyclar
9. DC-AC Dntrcler / nverterler
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
G elektronii
Elektrik gcnn statik vastalarla, mevcut

giriinden istenen elektriksel k
formuna verimli bir ekilde
dntrlmesi, kontrol edilmesi ve
hazrlanmas ile ilgili teknolojidir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
Giri
G elektronii eviricileri elektrik

enerjisinin form deitirmesini gerektiren
her yerde kullanlabilir. Bu yzden
kullanlabildikleri enerji aral
miliwatt' lardan (rnein cep telefonlar)
megawatt deerlerine (rnein trenlere
enerji salanmas) kadar deiebilir. Klasik
elektronik' te elektrik akm ve gerilim bilgi
tamak iin kullanlrken g elektoniinde
elektriksel gc tamak iin kullanlrlar. Bu
yzden g elektroniinin ana kriteri "verim"
olarak tanmlanabilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
Dndrme ilemi diyod, tristr ve

transistr gibi yar iletken anahtarlama
elemanlar tarafndan gerekletirilir.
letiim ve sinyal-veri ileme gibi
elektronik sistemlere zt olarak, g
elektroniinde byk miktarlarda
elektriksel g ilenir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
AC/DC dntrc (dorultucu) pek ok

tketici elektronii cihaz (rnein,
televizyon, kiisel bilgisayarlar, pil arj
niteleri vb.) iinde kullanlan, g
elektroniinin en tipik cihazdr. G aral
onlarca watt' dan birka yz watt' a kadar
deiebilmektedir. Endstrideki en yaygn
kullanm ekli deiken hz srcs olarak
(VSD) endksiyon motorlarn kontrol
etmekte kullanlr. VSD' lerin g aral
birka yz watt' dan balayp megawatt' lara
kadar kabilmektedir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
G dntrme sistemleri, giri ve k

gcnn tipine gre snflandrlabilir;
AC den DC ye (dorultucu)
DC den AC ye (evirici)
DC den DC ye (dzenleme)
AC den AC ye (dorultmay takip eden
evirme)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
Verimliliin g elektronii eviricilerinde en

nemli parametre olduu gz nne alndnda,
g elektronii cihazlarnn mmkn olduu kadar
az g kaybna neden olmalar gerekmektedir. Bir
cihazn anlk kayp gc, cihaz zerindeki gerilimle
zerinden geen akmn arpmna eittir.
Buradan grlecei gibi gerilimin 0 olduu
durumda (ak durumu) ya da cihaz zerinden
akm akmazken (kapal durumu) cihazn kayp gc
minimumdur. Bu yzden g elektronii
eviricileri ak ya da kapal modunda alabilen
bir ya da daha fazla cihaz etrafnda tasarlanr. Bu
tip bir yap ile evircinin giriinden verilen enerji
kna tetiklemeler zerinden transfer edilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
Uygulamalar
G elektronii sistemleri her trl
elektronik cihazn iinde bulunabilir;
DC/DC eviriciler zellikle cep telefonu
ve pda gibi mobil cihazlarda gerilim
seviyesini pilin arj deerinde sabit tutmak
iin kullanlr.
AC/DC eviriciler elektrik ebekesine
bal her trl elektronik cihaz iersinde
kullanlr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
10
G ELEKTRONNN
KAPSAMI VE ENDSTRYEL
UYGULAMALARI
G ELEKTRONNN KAPSAMI
G Elektronii, yke verilen enerjinin
kontrol edilmesi ve enerji ekillerinin
birbirine
dntrlmesini inceleyen bilim daldr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
11
Yke Verilen Enerjinin Kontrol
Yke verilen enerjinin kontrol, enerjinin

almas ve kapanmas ile ayarlanmas
fonksiyonlarn ierir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
12
Statik (Yar letken) alterler

a) DC statik alterler
b) AC statik alterler
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
13
Statik (Yar letken)

Ayarlayclar
a) DC statik ayarlayclar
b) AC statik ayarlayclar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
14
Enerji ekillerinin Birbirine

Dntrlmesi
Elektrik enerji ekillerini birbirine
dntren devrelere genel olarak
Dntrcler ad verilir.
Drt temel dntrc vardr. Bu
dntrcler aadaki diyagramda
zetlenmitir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
15
Dntrcler:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
16
Dntrclerde kullanlan
ksaltmalar :
DC : Doru Akm eklindeki elektrik
enerjisi
AC : Alternatif Akm eklindeki elektrik
enerjisi
Ud : DC gerilim (ortalama deer)
U : AC gerilim (efektif deer)
f : frekans
q : faz says
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
17
AC-DC Dntrcler /
Dorultucular, Redresrler
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
18
Temel zellikleri :
Doal komtasyonludur.
Tristr ve diyotlarla gerekletirilir.
Balca uygulama alanlar :
DC motor kontrol
Akmlatr arj
Galvano teknikle kaplama
DC gerilim kaynaklar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
19
DC-AC Dntrcler /
nverterler, Eviriciler
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
20
Temel zellikleri :
Zorlamal komtasyonludur.
Orta g ve orta frekanslarda BJT kullanlr.
Dk g ve yksek frekanslarda MOSFET kullanlr.
Ayrca, dier g elemanlar,
GTO yksek g ve dk frekanslarda,
IGBT ortann zerindeki g ve frekanslarda,
MCT yksek g ve orta frekanslarda kullanlmaktadr.
AC motor kontrol
Kesintisiz g kaynaklar
Endksiyonla stma sistemleri
Yksek gerilim DC tama sistemleri
AC gerilim kaynaklar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
21
DC-DC Dntrcler / DC
Kyclar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
22
Temel zellikleri :
Zorlamal komtasyonludur.
Eleman seimi inverterdeki gibidir.
DC motor kontrol
Akmlatr arj
DC gerilim kaynaklar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
23
AC-AC Dntrcler / AC
Kyclar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
24
Temel zellikleri :
Tristr ve triyaklarla gerekletirilir.
Omik yklerde g kontrol, temel olarak
s ve k kontrolu
Vantilatr karakteristikli ykleri (fan,
pompa, ve kompresr gibi) tahrik eden
dk gl AC motor kontrol
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
25
DORUDAN FREKANS
DNTRC
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
26
Temel zellikleri :
Tristrlerle gerekletirilir.
Dk hzlarda kontrol imkan salar.

ok dk devirlerde alan ar i
makinalarnn (yol kazma, ta krma, maden
karma makinalar gibi) kontrol
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii
27
G ELEKTRON
gunesi@istanbul.edu.tr
D526
Pazartesi: 08:30-11:00
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi
G ELEKTRON( 3.Hafta)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
G Elektronii nerelerde kullanlr:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Dntrcler:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Elektronik anahtarlar:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
YARI LETKEN DORULTUCU

ELEMANLAR
Yar iletken dorultucularda ana elemanlar

olarak; diyot, tristr, triyak, kapdan
tkanabilen tristr (GTO), bipolar g
transistr, g mosfeti, ve yaltlm kapl
bipolar transistr (IGBT) saylabilir. Diyot
haricindekiler ileri ynde uygulanan
potansiyele dayanabilir ve dolaysyla
kontrol edilebilirler.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Diyot:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Tristrler:
Tristr, drt katmanl

P-N-P-N yapl ve
kap ucu bulunan bir
elemandr. Yukarda
grlen 2000V, 300A
lik tristr, 3cm ap ve
0.7mm kalnla
sahiptir.
Kap ucuna harici bir balant bulunmad durumda elemann
karakteristii sada grld gibidir. Bu durumdaki tristr iki
ynde de iletime izin vermeyen tane seri bal diyot gibidir.
Ters ynde kutuplanmada diyotla ayn davran sergiler. leri
ynde kutuplamada yani anot pozitif iken, merkezdeki kontrol
jonksiyonunun delinme gerilimi almadka sadece kaak
akm akar.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Tristrler
eemdersnotlari.com
05.01.2013
10
eemdersnotlari.com
05.01.2013
11
eemdersnotlari.com
05.01.2013
12
eemdersnotlari.com
05.01.2013
13
eemdersnotlari.com
05.01.2013
14
KAPIDAN TIKANABLEN TRSTR

Tristrn icadndan sonra iki yeni
(GTO)
.
rn daha icad edildi. Bunlardan birisi
ters ynde daima iletimde olan ancak
daha ince silikon kullanlmasyla daha
ksa srede tkamaya geebilen
asimetrik tristrdr. Bu tristr inverter
devrelerinde kullanlr. Bir ka
mikrosaniyede devreye alnp
karlabilir.
Dier bir eleman kap akmn

uygulayp kesmekle iletime alnp
karlabilen GTO tristrlerdir.
eemdersnotlari.com
GTO, klasik tristre gre daha

karmak bir yapya sahiptir. Yksek
oranda katk ieren + iaretli
katmanlar vardr. Kap ve katod
birbirine yakn ve dar kanallardan
olumaktadr. leri kutuplamada
merkezi N-P jonksiyonu gerilimi tutar,
ancak ters kutuplamada bloke
05.01.2013
15
yapamaz.
G TRANSSTR
Bipolar transistr katmanl NPN veya PNP yapda g transistrdr. alma

aralnda Ic, Ib nin fonksiyonudur. Belirli bir Vce iin baz akmndaki deime kollektr
akmnda katlanm olarak grlr. Bu oran 15-100 kat arasndadr. Ters gerilim
uygulanan bir transistrn baz-emiter jonksiyonu 10 V civarnda delinir. Bu modda
allacaksa transistre seri diyot balanmaldr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
16
G TRANSSTR
Transistrde
kayplar Vce ile
Ic nin
arpmnn bir
fonksiyonudur.
Yandaki ekilde
baz akm Ic
akmnn 10 A
gemesini
salyorsa,
kayp g 1 kW; gerilim dm 100V ve
verim %50 olacaktr (V=200V, R=10
ohm). Bu kabul edilemez bir kayptr. Bu
nedenle g uygulamalarnda transistr
anahtar gibi kullanlr. Ib=0 iken transistr
kesimdedir. letim iin transistr
karakteristiinin doyma blgesi kullanlr.
Doyma gerilimi 1.1 V civarndadr.
Kayplar sadece anahtarlama srasnda
olur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
17
Tristrle g transistr karlatrlrsa:

30 A tristr 0.1 A kap akm, 30 A transistr 2 A baz akm gerektirir.
G transistrnn ar yk kapasitesi tristrden dktr.
Transistrn anahtarlama hz ok yksektir. (1 mikro saniye)
Transistrle yk akm seviyesi kontrol edilebilirken, tristrde iletime
geiten sonra kontrol imkan ortadan kalkar. Transistrlerin akm
kazancn artrmak iin ekilde grld gibi darlington balants
kullanlr. Bu ekilde akm kazanc 250 katna karlabilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
18
G
MOSFET
G Mosfeti (metal oksit yar iletken alan etkili transistr) bipolar transistrden farkl
olarak gerilimle kontrol edilir. Vgs sfr iken mosfet kesimdedir. Yaklak 3 V uygulannca
iletime geer. Dk Vds deerleri iin mosfet sabit diren zellii gsterir.
G kayplarnn az olmas iin
g mosfeti bu blgede alr.
Kap gerilimi drain akm snrnn
yk akmndan daha byk
olmasn salayacak byklkte
tutulmal ancak 20 V u
gememelidir. Mosfetin ama
kapama zaman 1 mikrosaniyenin
altndadr. letim esnasndaki
direnci 100V luk mosfet iin 0.1
ohm; 500V luk iin 0.5 ohm dur.
G mosfetleri dorudan
mikroelektronik devrelerce kontrol
edilebilir. Tristrden daha az
gerilim seviyelerine sahip
olmalarna ramen daha hzldr.
100V daki iletim kayplar tristr
ve transistrden daha fazladr,
ancak anahtarlama kayplar ok
05.01.2013daha
G Elektronii
19
eemdersnotlari.com
azdr. 2010-2011 Gz Dnemi
YALITILMI KAPILI BPOLAR

IGBT transistr mosfet ile bipolar
TRANSSTR (IGBT) transistrn zelliklerinden yararlanarak
.
yaplmtr. G transistrnde daha ok
NPN yap kullanlrken, IGBT de PNP
yaps kullanlr. Kollektr-Emiter
karakteristii bipolar transistre
benzerken kontrol zellikleri mosfet
gibidir.Tipik iletime geme zaman bipolar
transistrden daha azdr (0.15
mikrosaniye) ve mosfete benzer.
letimden k zaman 1us dir (PNP ye
benzer). IGBT lerin anahtarlamas
aadaki ekilde grld gibi yaplr.
Yke bal olarak sndrme esnasnda
ters gerilim uygulanmas gerekebilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
20
MGT ve MCT
MOS-kapl tristr MGT tristrn tetiklenmesi iin mosfet
kullanr. Dolaysyla tristrn iletime gemesi kolylatrlm
olur.
MOS kontrollu tristrde ise iki adet mosfet vardr. Pozitif

kap gerilimi tristr iletime alrken negatif kap gerilimi de
tristr kesime gtrr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
21
SIT ve SITH
Statik endksiyon transistr SIT; normalde iletimde olan bu eleman, (baz sinyali
yokken iletimde) ters kutupland zaman kesime gider. ok hzl anahtarlama
yaplabildiinden mikrodalga frekanslar seviyesinde kullanlr.
Statik endksiyon tristr SITH: GTO ya benzer ancak normalde iletimdedir. KatodKap arasna ters gerilim uygulanrsa kesime gider. Dier tristrlere gre daha az
kayplar vardr ve daha hzl alrlar.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
22
YARI LETKEN ELEMAN KATALOG

DEERLER
Buraya kadar yariletken elemanlar ve karakteristiklerini inceledik. Ancak bir g

yariletken elemannn etiket deerleri oluturulurken ok deiik boyutlarn gz
nne alnmas gerekir.
Alttaki ekilde bir tristrden If akm akarken tristr, di/dt eimi ile snme
gtrlyor.Tristr, jonksiyonda yeterli arj miktar olan Qrr yk birikene kadar
ters ynde Irr akm geirecektir. Belirli bir tristr iin verilen If ve di/dt deerlerine
karlk o tristrde buna bal olarak Qrr toparlanma yk; ters toparlanma zaman
trr, ve ters toparlanma akm Irr olacaktr.
Tristrn iletime gemesi kap akmyla salanyordu. Ancak ileri ynde gerilim art
hz belirli bir deeri aarsa tristrn iletime gemesi mmkndr:Tristr
jonksiyonunu kapasitr gibi dnecek olursak, sznt akmna karlk gelen
deplasman akm i=CdV/dt olacaktr.Yeterince yksek bir dV/dt oranyla (100V/s)
bu akm tristr tetikleyerek iletime geirebilir. Dolaysyla belirli bir tristr iin
almamas gereken bir dV/dt deeri vardr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
23
KATALOG DEERLER
Tristrn iletime gemesi ncelikle kap elektrodu civarnda olur. Toplam anot akm
aniden geecek olursa ar snma nedeniyle tristr yanabilir. letime geme
esnasnda akmn tm yzeye yaylabilmesi iin belirli bir zamana ihtiya vardr.
(10s) Bu sebeple bir tristr iin akm art hz belli bir dI/dt deerini amamaldr.
Jonksiyon scakl diyot iin 150 C; tristr iin 125 C, ve g transistoru iin 150 200 C deerini amamaldr. Bu nedenle jonksiyondan tabana olan termal direncin
belirli bir deeri vardr.
Bir elemann nominal akm deerini, oluturaca jonksiyon scakl belirler yani
kayp gcn bir fonksiyonudur. Tanan akmn tipi kayp gc etkileyecektir. Eer
sinsoidal bir dalga sz konusu ise RMS deer kullanlabilir. zel bir dalga ekli ise
180 derecelik iletimde ortalama dalga deeri etiket deeri olarak verilir.
Ksa sreli ar yk durumu iin her elemann bir tolerans vardr. Ar yk s
artna sebep olacandan cihaz yanabilir. G kayb s artnn bir gstergesi olup
akmn karesiyle orantldr. Bu sebeple belirli bir eleman iin akmn karesinin
entegrali belirli olmaldr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
24
KATALOG DEERLER
Bir elemann ileri ve ters ynde uygulanabilecei maksimum gerilim

snr vardr. Bunlar repetitive peak reverse and peak forward
voltages olarak tanmlanr. Ayrca periyodik olmayan ar gerilimler
de sz konusu olabilir. Dolaysyla bir elemann delinmeden
dayanabilecei bu tr gerilimlere ait deeri de vardr.
letimdeki bir elemann geirdii akm miktarna bal olarak belirli bir
gerilim dm deeri vardr.
Bir g transistoru iin etiket deerlerinde, kollektr - baz akm
kazanc, frekans ve anahtarlama zaman belirlidir.
Bir tristr iin kap devresiyle alakal olarak akm gerilim ve g
snrlamalar vardr.
Belirli bir eleman iin geici ve kararl hallerde sahip olunan etiket
deerleri ok deikendir. Belirleyici unsurlar: Gerilim; akm,
anahtarlama zamanlar, kontrol parametreleri, kayplar, scaklk
deerleri vs... Bunlar kataloglarda verilmitir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
25
KAYIPLAR VE SOUTMA
Bir g yar iletkeninde kayp kaynaklar u ekilde sralanabilir:

1- letim kayplar: letim akmnn ve gerilim dmnn
fonksiyonudur. Dk frekanslarda ana kayp kaynadr.
2- Tkama ynnde kaak akmla ilgili kayp
3- Kap devresinde tetikleme sinyali sebebiyle kayp
4- Anahtarlama kayplar: letime ve snme geme esnasndaki
kayp enerji.Yksek frekans uygulamalarnda nemli
letim kayplar gerilim dm ve tanan akmn arpmnn
bir periyottaki ortalamasndan hesaplanabilir. Anahtarlama
kayplar ise u ekillerden tespit edilebilir:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
26
KAYIPLAR VE SOUTMA
Akm ile gerilimin arpm bize ani g ifadesine verir. Is enerjisi ise g arp zaman
yani P erisi altnda kalan alandr. Anahtarlama sebebiyle meydana gelen ortalama g
kayb; iletim ve kesim kayplarnn toplamnn frekansla arpmndan bulunur.
Tetikleme ve kaak akm g kayplar ihmal edilirse elemann tketecei g iletim
kayplaryla anahtarlama kayplarnn toplamna eittir. Bu kayp cihazda s retimine
neden olarak scaklk art oluturur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
27
KAYIPLAR VE SOUTMA
Jonksiyonda retilen s nce cihaz tabanna oradan da

soutuculara transfer olur. Is seviyesine bal olarak hava veya
suyla soutma tercih edilebilir.
Is transferi yksek scaklkl blgeden dk scaklkl blgeye
doru olur ve scaklk farknn termal rezistansa oranyla
hesaplanr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
28
KAYIPLAR VE SOUTMA
O halde P=(T1-T2)/R olup termal direncin birimi C/W dr. Is ak

jonksiyondan tabana oradan soutucuya ve daha sonra da evreye
dorudur.
Toplam termal diren: Rja=Rjb+Rbh+Rha dr. Sanal jonksiyon scakl ise
Tvj=Ta+P.Rja dr.
Tm bu hesaplamalar kalc hal ve daimi akm artlarndadr. Ksa sreli
geici haller iin (ar yk, ksa devre) jonksiyondaki scaklk art elemann
termal depolama kapasitesi dikkate alnarak hesaplanmaldr. retilen snn
bir ksm elemanda depolanrken bir ksm da transfer edilir. Bu durumda
enerji dengesini yazarsak;
Kayp enerji girdisi=Depolanan termal enerji art + evreye enerji
transferi
Pt=A. +B. t ; P: Kayp g, A: 1 C arta karlk gelen enerji
depolanma miktar (sl depolama kapasitesi jul olarak), B: 1 C bana
yaylan g. Denklemin limiti alnrsa:
P=A.(d/dt) +B. olur. t=0 iin scaklk =0 kabul ile diferansiyel
denklemin zm:
=max(1-e t/T) ; max=P/B (Sonutaki kalc scaklk art) ve T=A/B
(Termal zaman sabiti) eklinde olur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
29
KAYIPLAR VE SOUTMA
Bu denklem homojen malzeme iin geerlidir. Tristrde ise jonksiyon blgesinde g

kayb dalm niform deildir. Ayrca silikon s iin iyi bir iletken deildir. Bu
sebeple scaklk art miktarlar kalc hal ve geici hal iin ayn olmayacaktr.
Aadaki eriler matematiksel olarak izilmitir. Bir eleman ancak imalat deerine
kadar kullanlabilir (max1). Aksi takdirde cihaz yanar. Bu sebeple ar yk ancak t1
kadar bir sre uygulanabilir. Ar yk artlar ok karmak olduu iin forml
yerine transient termal empedans deeri kullanlr:
Zth=Scaklk fark (art) / Belirli bir zaman diliminde cihazdaki g kayb
Bylece ar yk durumlar iin hesaplama basitlemi olur. R yerine Zth kullanlr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
30
YARI LETKEN ELEMANLARIN

KARILATIRILMASI
G elektronii devrelerinde elemanlar anahtar olarak kullanlr.
dealde bir anahtar:
1- Snrsz gerilim ve akm deeri
2- Ani ama kapama zamanlar
3- Sfr kaak akm
4- Sfr iletim ve anahtarlama kayplar
5- Sfr kap tetikleme gc art
6- Ar akm ve gerilimlere dayanabilme kabiliyeti
7- Ksa devrelere kar koruma kolayl
8- Dk maliyet ve montaj kolayl
Pratikte uygun eleman seimi uygulamadan uygulamaya deiir.

Uygulamada kriterler; cihaz etiket deerlerine, iletim kayplarna,
kontrol stratejilerine ve maliyete bal olarak belirlenir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
31
YARI LETKEN ELEMANLARIN

KARILATIRILMASI
Tristr; elemanlar iinde en yksek akm ve gerilim seviyesine sahiptir,

dayankldr, dk iletim kayplar vardr ve ucuzdur. Ancak iletime
geii yavatr, snm yke baldr. Yksek g ve gerilimlerin
olduu 50, 60 Hz uygulamalar iin idealdir.
AC den DC eldesinde ya da anahtarlamal g kaynaklarnda hzl
anahtarlama deeri aranr; ve ters kutuplamada tkamaya ihtiya
yoktur. Buralarda bipolar g transistoru; IGBT, Mosfet, GTO, MCT
kullanlabilir. 100 kHzin zerinde ancak mosfet kullanlabilir. 100 kHze
kadar bipolar transistrle IGBT dk maliyeti; dk iletim kayplar
sebebiyle Mosfete kar tercih edilirken anahtarlama kayplar
Mosfetten fazladr. 15 kHze kadar tristr, GTO yada asimetrik tristr
kullanlr.
letme scaklklar dnldnde transistor ailesi 150 C ye kadar
iletilebilirken tristrler 125 C ile snrldr. Kayplar ve soutma
maliyetleri eleman seiminde nemlidir.
Ksa devreye kar koruma tristr ailesiyle ok kolaydr. Bu,
transistorlarn yksek akm ve gerilimlerde imalini engelleyici
olmutur. eemdersnotlari.com
05.01.2013 G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi
32
Ters bloke yapabilen GTO larda yaplmtr. GTO lar karmak yaplar
sebebiyle daha yksek kilitleme akmna sahiptir. GTO yu iletime sokmak iin
kapsna akm enjekte edilir. Sndrmek iin ise katod-kap ynnde 10 V
seviyesinde gerilim uygulanr. Snm iin geecek akm anot akmnn 1/5
veya 1/3 kadar olmaldr. Bu akm 1 mikro saniyeden daha az bir zamanda
salanacandan anot geriliminin art hzn snrlandrmak iin kondansatr
balanr.
Yandaki devrede basit kap
kontrol devresi
grlmektedir. Kontrol
sinyalinin konumuna gre
T1 veT2 iletime geerek
C1 doldurulup boaltlarak
tristr iletime veya kesime
geirilir. C2 ise anot katod
geriliminin dV/dt artn
snrlar.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
33
eemdersnotlari.com
05.01.2013
34
eemdersnotlari.com
05.01.2013
35
eemdersnotlari.com
05.01.2013
36
eemdersnotlari.com
05.01.2013
37
YARI LETKEN DORULTUCU

ELEMANLAR (TRYAK)
Triyak be katmanl, her iki ynde P-NP-N yoluna sahip ve dolaysyla iki
ynde de iletebilen elemandr.
Triyak, pozitif ya da negatif kap
akmyla iletime geebilir. T2 pozitifken
pozitif; T1 pozitifken negatif uygulamak
daha iyidir, ancak pratikte her ikisi iinde
negatif darbe uygulanr.
ki ynde de iletime msaade edebildii
iin triyak alternatif akm devrelerinde
kyc veya elektronik anahtar (alter)
olarak kullanlr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
38
NEDR G ELEKTRONNN
UYGULAMA ALANLARI VE
KAPSAMI ?
Yariletken
Yonga (Chip)
Yariletken yonga yaps

eemdersnotlari.com
05.01.2013
Yariletken (Diyot, SCR, Triyak, IGBT,

MOSFET,
GTO,
LASCR,
grn
G
Elektronii
2010-2011
GzMCT)
Dnemi
39
Akla gelebilecek (gelmeyen de dahil) ve denetim olan her yer

G elektroniinin uygulama alanna girer.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
40
Elektrik kaynak makinalarnn denetiminde

Metallerin stlarak biri
birlerine kaynatlmas
Bir kaynak
Bir malzeme hareket
Bir havalandrma fan
motoru olmak zere
motor.
Dorultucu veya evirici g
devresi
in denetimi iin
alglayclar
Evirici ve/veya dorultucu
denetim dzenleri
Bilgisayara balama
41
dzenleri
Denetleyici
Kaynak
motoru
Metal
Malzeme
hareketi
Dier
bilgileri sisteme
girii
bilgi
Kaynak
ucu
hareketi
eemdersnotlari.com
Konveyr tayc bantlarn denetiminde
Balatma alglaycs
Bant hareket motoru

Hareketli malzeme
alglayclar (istenirse
sayclar)
Servo
Motor
Kodlanc
(Encoder)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Devir dnme says

kotlaycs
Motor src evirici
veya DA ayarlaycs
Src denetleyicisi
Gerekirse paketleme ve
Etiketleme, depolama
dzenleri
42
TEL EKME (Kablo, plik vb) VE

MAKARAYA SARMA MAKNASI
Sarlan bobin
makara
Makara
motoru
Makara
srcs
Servo
motoru
eemdersnotlari.com
Sarldka yarap
byyen ve
dolaysyla daha
dk devirlerle
dnmesi gereken
makara
Makara tahrik
motoru ve
srcs
Evirici veya
denetimli DA
ayarlaycs
Tel ekme servo
motoru ve src
denetleyici
dzenei
Src
Denetleyici
05.01.2013
43
OK EKSENL HAREKET DENETM

Motor2
Motor1
Disk
3. Eksen
motoru
Src1
ayr eksen
hareketi iin
farkl motor ve
srcleri
Denetleyici
Src devre
eviricileri ve
konum/hareket
alglayclar
1. Eksen
2. Eksen ilem bal
ilem bal
Src3
ok eksen
Src2
eemdersnotlari.com
denetleyici
05.01.2013
44
MMATKAP TEZGAHI DENETM

Dnm
e
kafas
Tezgah
masas
Dnen mekanizma
Motor
eemdersnotlari.com
Src ve Denetleyici
Vidal
mil
Matkap
dndrme
motoru
Tezgah hareket motoru
Motor src ve
denetleyici dzenleri
(Eviriciler, devir-konum
alglayclar, delici u
titreim alglayclarkestirim iin)
05.01.2013
45
ok eksenli hareket yapan i makinas (Tezgah) denetimi

Dnen teker
Dnme
hareketi
ekseni
motoru
Dne
n
balk
Src
X eksen
motoru
ekseni
srme
X
eksen
i
srme
lemci bilgileri
Dndrme motorlar
Denetleyici ve
Srcler
Evirici ve PLC ler
Hareket alglayclar
Verilerin
deerlendirilmesi ve
ilemciler (Mikro
bilgisayarlar)
eemdersnotlari.com
Denetleyici
ve Srcler
05.01.2013
46
Seri ilem veya izim robotlar denetimi
motoru
Denetleyici ve src
Dorultucu, evirici ve
ayarlayc dzenler
Konum, hz ve ilem
alglayclar
lem
Alglama kotlayc
eemdersnotlari.com
Denetleyici / Src
05.01.2013
47
Elektrikli ulam ve sinyalizasyon denetimi
Ulam ve trafik sorunlar
eemdersnotlari.com
05.01.2013
48
Elektrikli Demiryolu Ulam Denetimi

Tren tat motorlar hareket ve hz denetimi
Sinyalizasyon, aydnlatma, stma-havalandrma,
haberleme denetimi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
49
KAIT
Kat sarma ve bobin denetimi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Sabit kat hz
Dndke kalnlaan
bobin
Azalmas gereken
devir says
Alglayc, denetleyici
ve src dzenler
Bilgisayarl denetim
50
Enerji retim-iletim ve datmnda denetim

Anahtarlamalar
Jeneratr
Kompanzasy
frekans-gerilim
on
ve uyartm
UPS
Alglayc,
Hareketli
YK
denetleyici ve
src
dzenler
Bilgisayarl
YK
denetim
UPS
YDGE
(HVDC)
Kompanzasyon
YK
51
Kesici
Datm
merkezi
Hassas YK
Yariletken akm
snrlayc
Harmonik
azaltma
eemdersnotlari.com
Kompanzasyon denetim
Anahtarlamala
r
TDR
TDK
DRD
Merkezi
kompanzasyo
n
Ferdi
kompanzasyo
n
Otomatik
kompanzasyo
52
eemdersnotlari.com
05.01.2013
CNC Tezgah denetimi

Hareket ve
dndrme
motorlar
lem balk ve
ular
Hareket
alglayclar
Denetleyici, src
ve bilgi ilem
dzenleri
Motor
Gvenli
k band
Dner
balk
Denetim
paneli
Motor
Kablo
kutusu
eemdersnotlari.com
05.01.2013
53
CNC Tezgah denetimi
Hareket ve dndrme motorlar
lem balk ve ular

Hareket alglayclar
Denetleyici, src ve bilgi ilem dzenleri
Motor
lem
bal
lenmi
para
Motor
eemdersnotlari.com
05.01.2013
54
CNC Tezgah denetimi
ok motor ve ok hareket denetimli

Denetim
bilgisayar
Src
Saysal
tabla
2.ekse
n
3.eksen
1.eksen
eemdersnotlari.com
4.ekse
05.01.2013
55
CNC Tezgah denetimi

Says belirli delme veya doldurma denetimi
Tahrik ve i motorlar
Tam (absolute) veya yaklaml (Increamental) kodlayc
Alglayc, src ve denetleyici dzenler
Delme, Boluk
denetimi, doldurma vb
bal
PLC veya
Motor ve Src Motor Src
Tahrik ve
Saysal denetim
Denetleyicisi (Tristrl Evirici)
Motoru
eemdersnotlari.com
birimi
56
Kameral retim sistemi denetimi

Gzlemleme,
Gvenlik,
belirleme
Motor
Src
Tam
bilgisayarl
denetim
eemdersnotlari.com
Kamera denetimi
Kameraya bal alan fan
retim band (Coneyor)
Tahrik Motoru
Src ve denetleyici
Tam bilgisayar denetimi
iin bilgi ve ilemci
birimleri
05.01.2013
57
CNC Tezgah denetimi (Kaynak ilemi)
Dorusal hareket motor ve dzenleri,

Srcler, denetleyiciler ve alglayclar
Src
Saysal
src
Dorusal Motor
Kaynak
yerleri
Bant
hareketi
iin
kotlayc
Kaynak
bal
eemdersnotlari.com
05.01.2013
58
Otomatik Tezgah denetimi
Kablo, tabaka kat, metal vb gibi ileme denetimi

Motor, src, denetimi ve alglayclar
Motor ve dnen
nceltme silindirleri
silindirler
ve kotlayc
Makar
a
Servo
src
Kesici
u
eemdersnotlari.com
05.01.2013
59
Otomotiv endstrisi
Tm motor
denetim ve
gzetimleri
Alglama, kamera
sistemleri
Dorusal ve
dnme hareketleri
Yryen retim
band, paketleme
ve depolama
eemdersnotlari.com
05.01.2013
60
Aydnlatma sistemleri denetimi

Konut ii ve d aydnlatmalar
Bina ve ant aydnlatmalar
Sokak ve alan aydnlatmalar
Sahne, ameliyathane ve zel aydnlatmalar
Ik ve renk ayar (Dimerler)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
61
Aydnlatma sistemleri k denetimi

Refrans (+)
ebek
e (+)
A
m
p
u
l
A
m
p
u
l
ebek
e (-)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Akkorflamanl
ampullerde
gerilim
Floresan
ampullerde
elektronik
balast
ndktif
dimer
62
CNC Tezgah denetimi (Bant robot kolu)

Dorusal
Robot kolu ve
motoru
Durdurma
PLC
Tekrara
balatma
1.eksen
srcs
2.robot
kolu
motoru
hareket
motor ve
dzenleri,
Srcler,
denetleyic
i-ler ve
alglayclar
Acil
durdur
2.eksen
srcs
05.01.2013
eemdersnotlari.com
Tekrar itme durdurucusu
63
Uzay ve Havaclkta
eemdersnotlari.com
Uak ve
helikopterlerin
denetim ve
haberlemesind
e
Kalk ve
inilerdeki
denetimlerde
Radar ve takip
sistemlerinde
05.01.2013
64
Uydu haberlemesinde
Uydu ve haberleme
sistemlerinde
Dnya etrafnda eemdersnotlari.com

bir yrngede dnen haberleme
05.01.2013
65
Boru-metal cubuk kesme/di ama ileme tezgah

Malzeme
sarl makara
ve hareket
tahrik
motorlar
Kesme
donanm
Alglayc,
Src ve
denetleyici
Boru
sarlm
makara
Kotlayc
Kesme
donanm
Motor
Sonsuz
Vida
eemdersnotlari.com
Denetim
paneli
05.01.2013 / Src
Denetleyici
66
Yk ve insan asansrleri denetimi

Ya
kab
Tahrik motoru
ve srcs
Yksek s
seramik klf
Halat ve kasnak
dzenei
Kabin
koruma
tabakalar
Gvenlik
devresi
Giri
Hal
Kap
Yalk
eemdersnotlari.com
Kap levhas
Zmba Metal
Tahrik
motoru
Kap amakapama
denetimi
Kat
durdurma
Gvenlik
devresi
Haberleme
Klima
Alglayclar

Levha tabakas
ift taban
67
Pres denetimi
Pres motorlar
Alglayclar, denetleyici ve srcler
Pres
denetim
i
Pres
motoru
Elektrikli
silindir
Src
st bask
bal
Alt balk
Durma
Park
Kapama
eemdersnotlari.com
05.01.2013
68
YDGE (HVDC) Kk lekli retim (ay,rzgar v.b.), Ada beslemesi,

Kentlerin alternatif beslenmesi, Asenkron balant ve devreye girip kma,
Petrol platform beslemeleri,
eemdersnotlari.com
05.01.2013
69
Deniz geilerinde YDGE denetimi

(Yunanistan-talya balants)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
70
Deniz geilerinde YDGE denetimi
(sve-
Polonya geii)
eemdersnotlari.com
05.01.2013
71
Gne enerjisinden elektrik retme

denetiminde
Hcrelerden
elektrik
Dntrclerde
AA eldesi
Denetleyici ve
srclerden
stma, aydnlatma
ve tahrik
sistemlerine
eemdersnotlari.com
05.01.2013
72
Elektrikli akl otomobil tatnn denetimi
Tahrik dzenekleri
Denetim dzenekleri
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Akden Motoru
besleme
Hz ayar
Yn ayar
Alglayclar
Kamera
sistemleri
73
Rzgardan elektrik retme sistemlerinin denetimi

Rzgar jeneratrnn uyartlmas
Elektriin dntrlrken gerilim,
frekans ayar
ebekeye balanmasnda denetim
dzenleri
eemdersnotlari.com
05.01.2013
74
Oyuncak ve maket sistemlerin denetimi
Tahrik
motoru,
denetleyici
ve
srcleri
Alglama
ve lme
sistemleri
Uzaktan
kumanda
sistemleri
Oyuncak ve
maket sistemlerin tahrik dzenei
05.01.2013
eemdersnotlari.com
75
MOTOR DENETM
Denetleyici ve src
Alglayc ve lme
Saysal denetim
eemdersnotlari.com
05.01.2013
76
Modern servo motor ve src devreleri
eemdersnotlari.com
05.01.2013
77
Src devre bask kart
eemdersnotlari.com
05.01.2013
78
Motor ve src kart

grn
eemdersnotlari.com
05.01.2013
79
40. Main() {
41. Apple_box b1,b2; Gerilimde
42. B1.Put_green_apple();
harmonik
bileenlerinin
44. B1.Put_red_apple(); etkisi
46. B2.Put_red_apple();
47. B2.Put_red_apple();
eemdersnotlari.com
05.01.2013
80
Ani ykselen
gerilimlerin (flickers)
etkisi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
81
Harmoniklerin olumsuz etkilerinin szlmesi
NON LINEAR
CURRENT
WAVEFORM
CLOSEST APPROXIMATION
eemdersnotlari.com
is a SQUAREWAVE
100 % Fundamental or 60 Hertz

33.3 % 3rd Harmonic or 180 Hertz
20 % 5th Harmonic or 300 Hertz
14 % 7th Harmonic or 420 Hertz
9 %11th Harmonic or 660 Hertz
82
Denetlenmi
harmonik etkisi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
83
1,5 MHz, 50W tmdevre denetimli g kayna
eemdersnotlari.com
05.01.2013
84
Elektronik
tmdevre
denetimli ak
doldurma
devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
85
TL596 tmdevre
denetimli 100 KHz
50 W doru gerilim
ayarlaycs
eemdersnotlari.com
05.01.2013
86
fazl AA gerilimin
dorultulmas, tek fazl
evirici ve anahtarlamal
g kayna ile aku
doldurma devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
87
Yldrm denetlenebilir mi?
eemdersnotlari.com
Yeni bir enerji kayna
m?
05.01.2013
88
eemdersnotlari.com
05.01.2013
89
DORULTUCU DEVRELER
Bir dorultucu devresi AC beslemesini DC yke
balayan devredir. Elde edilen DC gerilim akde
olduu gibi sabit olmayp ortalama gerilim seviyesine
sper impoze edilmis alternatif akm dalgalanma
bileseni ierir. Asada bahsedilen devrelerin tamam
DC gerilim vermesine ramen ; kstaki AC
dalgalanmas, ortalama gerilim seviyesi, verimi ve AC
beslemedeki ykleme tesirleri asndan farkllk arz
ederler.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Devre Tanmlar ve Gruplandrma

Dorultucu devreleri yarm dalga ve tam dalga balantlar
olmak zere iki grupta
tanmlanabilir.
Yarm Dalga Devreleri : Bu devrelerde AC beslemenin her
hattna bir dorultucu eleman balanr ; elemanlarn katodlar
DC yke ve ykn dier ucu da AC beslemenin ntr ucuna
balanr. Akm aks her hatta tek ynldr. Tek yollu devre de
denilir.
Tam Dalga Devreleri : Biri yk besleyen, dieri de yk
akmn AC hatta dndren iki adet yarm dalga devresinin
seri balanmasndan olustuundan, ntr hattna gerek yoktur.
Kpr devreleri ya da ift yollu devreler olarak da adlandrlr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Devrelere ait kontrol karakteristikleri

kategoride toplanabilir:
Kontrolsz Dorultucu Devreleri : Sadece diyot ierirler, AC
besleme gerilimiyle orantl
sabit DC gerilim salarlar.
Tam Kontroll Dorultucu Devreleri : Tristr (ya da g
transistr) kullanlr. Tristrlerin
iletime getii faz asnn kontrolyle DC yk geriliminin ortalama
deeri ayarlanabilir,
yn deistirilebilir.Tam kontroll devreler yk ve besleme arasnda
iki ynde de g
transferine imkan tandndan ift ynl konverter olarak da
adlandrlrlar.
Yarm Kontroll Devreler : Tristr ve diyot karsm ierirler.
Gerilimin yn deistirilemez
ancak ortalama deeri ayarlanabilir. Bu sebeple yar kontroll ve
kontrolsz devreler tek
ynl konverter olarak adlandrlrlar.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Darbe Says :
AC beslemenin bir periyodunda DC
gerilim dalga seklinin tekrar saysn
ifadede kullanlan bir terimdir. rnein 6darbeli devrenin ks dalgalanmas giris
frekansnn 6 kat frekansa sahiptir. Giris
50 Hz ise, DC dalgalanma 300 Hzdir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Komtasyon
Diyodu :
ou devreler (zellikle
kontrolsz ya da yar kontroll)
yandaki sekilde olduu gibi
komtasyon diyodu ierirler. ByPass diyodu da denilir. iki
fonksiyonu vardr :
1-Yk geriliminin ynnn deismesini nlemek
2-Yk akmnn ana dorultucudan aksn nleyerek
dorultucunun bloke durumuna gemesini salamak.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Tek Faz Yarm Dalga (Tek Yollu) Devre:

ekil de kontrolsz tek
fazl yarm dalga balants
grlmektedir. Dalga sekilleri
izilirken diyodun ideal anahtar
gibi davrand kabul
edilmistir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Sekil (b)de yk, saf omik iken (c)de ise

endktans iermektedir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Omik yk iin diyot gerilimi dsm

ihmal edilirse
Yk akm : iL = Vs / R (Pozitif yar periyot)
olur.
Ortalama gerilim :
ou DC ykler (DC motorlar)
gerilimin ortalama deerine
tepki gsterirler, dolaysyla
RMS deerle pek ilgilenmez.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Ancak DC dalgalanmalar istemeyen

kayplara yol aar. Devredeki diyodun
seimi iin hem
akm hem de gerilim dikkate alnmaldr.
Yklerin neredeyse tamam ; endktans
ierir. Bu
durumda sekil 2.2(c) dalga sekilleri elde
edilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
Yk Gerilimi :
Buradan akm dalga sekli elde edilebilir.
Gerilimin ortalama deeri ise :
olup, daha dsktr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
10
Tek faz yarm dalga devresi tristr kullanlarak kontrol

edilebilir. Sekil 2.4 (a)da devre yaps (b) ve (c)de ise dalga
sekilleri grlmektedir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
11
eemdersnotlari.com
05.01.2013
12
tetikleme asna bal olarak yk akm ve

gerilimi deimektedir. Akm seviyesi
diyot tutma seviyesinin altna derse yk
akm kesintili olur. (Sekil 2.4 (c)) Yk
geriliminin ortalama deeri ;
Olur. arttka gerilimin ortalama deeri

dser ve 1800 de sfr olur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
13
ki Faz Yarm Dalga (Tek Yollu) Devresi :

Sekil 2.5(a)daki
devrede iki faz
Balants
grlmektedir. Yke
her besleme hattnda
bulunan tristrler
araclyla besleme
yaplmaktadr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
14
Herhangi bir anda sadece bir tristr devrededir.

Sekildeki trsitrlere anot geriliminin pozitif kald
herhangi bir anda tetikleme uygulanabilir. Tristr
yerine diyot kullanlrsa =0 olmu olur. Herhangi
bir deerinde T1 tristr iletime geirildiinde
yk akm T1zerinde akar, V1 gerilimi negatife
getiinde V2 pozitif olacandan yine derece sonra
T2 tetiklenir ve T1akm komtasyonla T2 ye
aktarlms olur.
T1 snme gittii anda ularnda V2max (yani tm
sekonder sarg gerilimi) kadar gerilim bulunur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
15
eemdersnotlari.com
05.01.2013
16
Ortalama Gerilim :
seklinde olur. Bu hesaplama
yaplrken yk endktansnn ; yk akmnn srekli kalmasn
salayacak deerde olduu kabul edilmistir. = 0 iin ortalama
gerilim en yksek deerindedir. (diyot durumu), = 900 iin
ise Vort = 0 dr.
Gerilim dalga sekli bir periyotta iki kez tekrarlandnda bu devre iki
darbelidir. Gerilimin ortalama deeri dstke yk akm
dalgalanmas artar ve kesintili hal alr.
AC besleme akm da non-sinsoidaldir ve gerilime gre geridir.
(endktif).
eemdersnotlari.com
05.01.2013
17
Tek Faz Kpr (ift Yollu) Devreleri
Kontrolsz :
eemdersnotlari.com
05.01.2013
18
eemdersnotlari.com
05.01.2013
19
eemdersnotlari.com
05.01.2013
20
eemdersnotlari.com
05.01.2013
21
eemdersnotlari.com
05.01.2013
22
Yukardaki sekillerde tek-faz kpr devrelerinin

deisik gsterimleri yer almaktadr. G
uygulamalarnda sekil 2.7(c) gsterimi kullanlr. TekFaz kpr balants iki tane yarm
dalga balantsnn seri balanmasndan elde
edilmistir. (sekil 2.7 (b)) Sekil 2.7 (e)de dalga
sekilleri grlmektedir.Yk akm sreklidir. Bir
periyot ierisinde iki tekrar sz konusu
olduundan bu balant sekli de iki darbelidir.Diyot
ve besleme devresinin akm dalga
sekilleri yarm dalga balantsyla (sekil 2.5) ayndr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
23
Tam Kontroll :
Sekil 2.7deki devrede diyotlar yerine tristr
kullanlrsa tam kontroll kpr devresi
elde edilir. Tristrler tetiklenene kadar
iletim sz konusu olmaz. Akmn
geebilmesi iin sekil 2.8deki devrede T1
ve T2 ,T3 ve T4 grup halinde her yar periyotta
ayn anda tetiklenmelidir. Bunu salamak
iin de T1 ve T2 ayn devreyle tetiklenir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
24
eemdersnotlari.com
05.01.2013
25
Sekil 2.8 Tam kontroll kpr devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
26
eemdersnotlari.com
05.01.2013
27
Tetikleme darbeleri sekil 2.9da grld

gibi izolasyon trafosu araclyla yaplr.
Yk gerilimi iki fazl yarm dalga
balantyla ayndr. Ortalama deeri ;
Ancak devredeki iki tristrn gerilim

dsmleri dahil edilmemistir ve yk
akmnn srekli olduu kabul edilmistir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
28
Yar Kontroll :
Sekil 2.10 (a)daki yar kontroll
balantda grld gibi, iki
tristr ve iki diyot
kullanarak ortalama DC gerilimi
kontrol etmek mmkndr.
Sekildeki tam dalga balants
aslnda iki yarm dalga devresinin
eklenmesinden olusmustur.Yke
giren akm tristrlerden
geerken dns yolu da diyotlarla
salanmaktadr. nceki konuda
olduu gibi bir N (besleme
ntr) noktas tanmlayarak ve yk
ularnn bu noktaya olan
potansiyel deisimlerini
inceleyerek dalga sekillerini elde
edebiliriz.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
29
eemdersnotlari.com
05.01.2013
30
Dalga sekillerinden de grld gibi yk gerilimi asla negatif

olmaz. Gecikme as = 1800
olunca ortalama gerilim sfra dser. Komtasyon diyodu hem
yk geriliminin negatif olmasn
nler, hem de endktif olma durumu iin yk akmn zerine
alr. Sebeke geriliminin sfrdan
getii ve T1 iletimde olduu bir durumda dns akm D2
zerinden sebekeye dnmektedir.
T3 tristr kadar tetiklenmeyeceinden bu sre
zarfnda ykn endktif akm T1ve D4 zerinden akmak isteyecek
ve D2 akmn D4 e devredecektir. Ayn zamanda komtasyon
diyodu da yk akmn zerine alacandan T1 tristr snecektir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
31
Tam kontrollnn aksine yar kontroll

balantsnda komtasyon diyodu sebebiyle
AC akmda sfr seviyeye dsme
gzlenecektir. Yk geriliminin ortalama
deeri ;
Yar kontroll devre, tam kontrollye gre
daha ucuzdur, ancak AC besleme akm daha
ok harmonik ierir. Ayrca yar kontrollde
ortalama gerilim negatif deer alamaz.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
32
Faz Yarm Dalga (Tek Yollu) Devre :

faz yarm dalga balants ok fazl
dorultucu devrelerinin temel elemandr.
Ancak, besleme trafosunun sekonderinin zigzag balanmasn gerektirdiinden kullanm
alan snrldr. Anlatm kolayl bakmndan
burada yldz bal olduu kabul edilecektir.
ok fazl balantlaryla DC dalga seklindeki
dalgalanmalar daha azdr. Ayrca endktans
byk gl ykler beslenebilir. Yk akm
dalgalanmann azl nedeniyle srekli ve
sabit deerli kabul edilebilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
33
Sekil 2.12de her faz bir diyot araclyla yke

balanmstr.Yk ks ise sekonder sargnn
ntr ucuyla irtibatlandrlmstr. Herhangi bir
anda sadece bir diyot iletimdedir. Sekil 2.12
(b)deki dalga sekillerinden de anlaslabilecei
gibi, V1 gerilimi dier sarg gerilimlerine gre
daha byk iken D1 iletimdedir. V2 gerilimi V1
den byk olur olmaz D1 diyodu akmn D 2ye
devreder. DC gerilimin ani deeri Vmax ile 1/2
Vmax arasnda deisirken 1 periyotta 3
dalgalanma grlr.Yani bu devre darbeli
karaktere sahiptir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
34
Sekil 2.12 3~l Yarm Dalga Devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
35
Ortalama Gerilim :
eemdersnotlari.com
05.01.2013
36
Yani fazlar aras gerilim kadardr. Ayn devrede diyot

yerine tristr kullanlarak tam kontroll
balant elde edebiliriz. tetikleme as 1200 farkla
her faz tristrne uygulanarak Vort
ayarlanabilir. = 0 iin Vort en yksek
deerindedir.(diyot durumu) nn baslangc iki faz
geriliminin kesistii noktadadr. (faz geriliminin
0dan geisi deil) Bu balant sebebiyle gerilim
dalgalanmas artmstr (yine de 3 darbelidir) Ancak
akm sekilleri ayn kalmstr, sadece kadar
telenmislerdir. Sekil 2.14 (c) ve (d)deki dalga
sekilleri incelenirse ; > 300 den itibaren negatif
ani deerler ald grlr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
37
Sekil 2.14 3~l Yarm Dalga Kontroll Devre
eemdersnotlari.com
05.01.2013
38
eemdersnotlari.com
05.01.2013
39
Alt Fazl Yarm Dalga (Tek Yollu) Devre :
Bu devre 3~l yarm dalga balantsnn bir

uzantsdr. Her bir tristr bir periyodun
altda biri iletimdedir. Diyot durumunda
dalga sekli faz gerilimlerinin tepesi olup 6
darbelidir.
Tristr balanrsa gecikme asna bal
olarak ortalama gerilim:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
40
Sekil 2.15
6 Faz Yarm Dalga Devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
41
eemdersnotlari.com
05.01.2013
42
Tristr geriliminin dalga seklinden VPRV , VPPVnin

2V max olduu grlr.
Yar iletken eleman sadece 1/6 periyot iletimde
olabileceinden verimsiz kullanlms olur ve
.
(
(IL sabit) Sekil 2.15deki basit
yldz balant AC primer sargda byk 3.
harmonik olusturacandan bunun yerine
sekil 2.16daki fork balants ya da
sekil 2.17deki ift-yldz balants kullanlr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
43
Sekil 2.17 ift - Yldz 6 Faz Yarm Dalga Devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
44
ift yldz balants : ki bamsz 3 fazl

yarm dalga devresinin 6 darbeli ks
vermek zere paralel alsmasndan
ibarettir. Her bir yldz grubu birbirine
1800 faz farkyla beslenir. Eer yldz
noktal interfaz trafosu yerine dorudan
irtibatlandrlsayd, basit 6~ yldz balant
yaplms olurdu. nterfaz trafosu aslnda bir
reaktrdr ve yk akmnn dns
reaktrn orta ucuna yaplmaktadr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
45
Sekil 2.17(b)deki dalga sekilleri

incelendiinde her bir yldz grubuna ait 2
adet 3-darbeli dalga sekli grlr. Reaktr
bu iki yldz grubun, yldz noktalar
arasndaki gerilim fark nedeniyle ayn anda
iletimde olmasn salar ve yk geriliminin
deisimi bu iki grup dalga sekillerinin orta
yollarn takip eder. Bylece yk geriliminin
ulasabilecei max ani deer sekonder
sarg max deerinden kk olur :
eemdersnotlari.com
05.01.2013
46
Diyot kullanlma durumu iin ortalama gerilim sadece bir

yldz grubun dalga seklinden veya dorudan yk gerilimi
dalga seklinden elde edilebilir :
ki grupta birbirinden bamsz olduundan her bir diyot 1/3
periyot iletimde kalr ve 1/2 yk akm tasr. Bu devrenin AC
besleme akm sinsoidale daha yakndr. Sekil 2.17 (b)deki
reaktr gerilimi R V , iki yldz grubu gerilimleri arasndaki farktr.
Yaklask gen sekli vardr ve max deeri, faz gerilimi max
deerinin yarsna esittir. Reaktr ularnda gerilim
indklenebilmesi iin bir mknatslama akmna ihtiya vardr.
Bu da yk akmdr. Yk akm deeri bu mknatslama akm
deerinden az ise aralarnda gerilim indklenmeyeceinden
reaktr yok gibidir, yani iki yldz noktas birlesmis gibidir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
47
Sekil 2.17 (b) Dalga Sekilleri
eemdersnotlari.com
05.01.2013
48
Devre yldz bal 6~l devreye dnsms olur. Bunu

nlemek iin dorultucu ularna kk deerli daimi bir
yk bal bulundurulur. Reaktrn grevini yerine
getirmedii durumda devre 6~l devre gibi davrandndan
diyotlar 2Vmax a dayanacak sekilde seilir. Diyot yerine
tristr kullanlrsa tam kontroll ift-yldz devresi elde
edilir. Sekil 2.19(a)da asnn kk olmas hali iin dalga
sekilleri grlmektedir. Yk gerilimi yine iki yldz grup
gerilimleri arasnda orta yolu takip ederken, gerilim
ortalama deeri yk akmnn srekli olmas durumu iin
cos ile orantl olacaktr. = 900 olduunda Vort= 0dr ve
yk gerilimi dalga sekli 2.19 (b)deki gibidir. Bu durumda
interfaz trafosunun gerilim deisimi kareye benzer.
Reaktrdeki ak deisimi bu gerilim deisiminin altnda
kalan alanla orantldr. Bu alan diyot devresindeki gene
gre 3 kat fazla olduundan ak deisimi 3 kat fazla
olacaktr. Bu nedenle tam kontroll devrede kullanlacak
interfaz trafosu fiziksel olarak 3 kat byk olacaktr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
49
Sekil 2.19 Kontroll ift Yldz Devre
eemdersnotlari.com
05.01.2013
50
3 Faz Kpr (ift-Yollu) Devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
51
3 faz kpr (tam dalga) devresi sekil

2.20de grlmektedir.Yk bir adet 3~l
yarm dalga balantsyla beslenirken
dns yine dier bir 3~l yarm dalga
balantsyla salanmaktadr. Ntr
balantsna gerek yoktur. Aslnda sekil
2.21deki balant daha uygundur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
52
Sekil 2.21 Faz Kpr Devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
53
eemdersnotlari.com
05.01.2013
54
Sekil 2.21 (b)deki dalga sekilleri

incelenirse; yk geriliminin, ykn st
noktas ile alt noktasnn yldz noktasna
potansiyelleri arasndaki fark olduu
grlr. Maksimum deeri, fazlar aras
(hat) geriliminin max deerine esittir.
Devre 6 darbelidir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
55
Sekil 2.21 (a)daki trafonun sekonderi

yldz baldr, ancak gen balama
da yaplabilir.Yldz-gen trafo
kullanmann sebebi 3. harmonii
azaltmaktr.Yk geriliminin ortalama
deeri :
eemdersnotlari.com
05.01.2013
56
Ayn anda iki diyot iletimdedir, ancak bunlarn

gerilim dsm ihmal edilmistir. Diyotlar 1/3
periyot (1200 ) boyunca yk akmnn tamamn
iletirler. AC besleme akm simetrik olmasna
ramen basamakl yapdadr. Ancak, dalga sekli 1~l
kpr devresine gre daha sinsoidaldir.Diyot
yerine 6 adet tristr kullanlarak 3~l kpr
devresi tam kontroll yaplabilir. Dolaysyla
ortalama gerilim ya bal olarak ayarlanabilir. Bu
devre sekil 2.22de grlmektedir. Dalga sekilleri
kk bir deeri iin izilmistir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
57
Sekil 2.22 Tam kontroll 3~ l kpr devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
58
eemdersnotlari.com
05.01.2013
59
Sekil 2.22de kk bir gecikme asnn uyguland tam kontroll

3~l kpr devresi grlmektedir.
6 darbeli yk gerilimi dalga seklini olusturmak iin iki 3 darbeli
balant bir araya getirilmistir.Akm dalga sekilleri diyot alsma
durumuna benzer; ancak, as kadar geciktirilmislerdir. Bu kpr
devresinde dier devrelerde rastlanmayan bir problem sz
konusudur. Devrenin ilk alstrlmas srasnda iki tane tristr ayn
anda iletimde olmas gerekeceinden iki tetikleme bir tristre
yapldktan bir mddet sonra sekil 2.22 (b)de grld gibi dier
tristr iletime alnrken bu tristre yine tetikleme uygulanmas
zorunluluu vardr. Bu sebeple baslangta her bir tristre iki kez
(fakat belirli aralklarla) tetikleme uygulanr. alsma dzene
kavusunca bu uygulamaya gerek kalmaz, ancak devam edilmesi de
saknca olusturmaz.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
60
Tetikleme gecikmesi artarsa (sekil 2.22

(c)) 3 darbeli iki dalga sekli izerek yk
geriliminin dalga sekli deisimini anlamak
glesir. Bu sebeple faz geriliminin
farkndan
olusan 6 hat gerilimleri ile dalga sekli elde
edilebilir.Yk geriliminin ortalama deeri :
eemdersnotlari.com
05.01.2013
61
(ki adet seri tristr gerilim dsm ihmal edilirse)

6 tristr yerine 3 tristr ve 3 diyot kullanlarak
ve 3~l yarm dalga balants yaparak yk gerilimi
kontrol edilebilir. 1~l yarm dalga balantsnda
olduu gibi komtasyon diyodu kullanlarak sekil
2.23 (a)daki devre edilir. Gerilim dalga sekilleri
incelendiinde; iki adet 3 darbeli dalgann stte
olan kk tetikleme darbesi gecikmeli olduu,
dierinin ise diyot durumu dalga sekli olduu
gzlenir. Aradaki fark yk gerilimi 2 V yi verir. Bu
durumda dalga sekli 3 darbeli olup tam kontrollye
gre daha fazla harmonik ierir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
62
Sekil 2.23 3~ l yar kontroll kpr devresi
eemdersnotlari.com
05.01.2013
63
eemdersnotlari.com
05.01.2013
64
Akm dalga sekilleri incelendiinde ise T1 tristr

akmnn gerilimine gre geciktirilmis, ancak devreyi
tamamlayan D4 diyodunun akmnn ise gerilimi ile
ayn fazda olduu grlr. Bu nedenle i a sebeke
akmnda simetrisizlik olusacaktr. Bu da ift
harmoniklerin olusmas demektir. Tetikleme asn
900 den byk olduu durumlarda st dalga formu
alt dalga
formuna gre daha negatif olur.Bu durumda yk
gerilimi dalga sekli deeri sfr olan blgeler ierir.
Sfr blgelerde yk akm komtasyon diyodu
zerine alr.
= 1800 iin yk gerilimi ortalama deeri sfrdr.
Yk geriliminin ortalama deeri:
eemdersnotlari.com
05.01.2013
65
Yar kontroll devresi daha ucuz, baslang

alstrma problemleri olmayan, fakat yk
gerilimi ve besleme akmnda daha ok
harmonik olusturan bir devredir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
66
12 Darbe Devreleri :
eemdersnotlari.com
05.01.2013
67
eemdersnotlari.com
05.01.2013
68
eemdersnotlari.com
05.01.2013
69
12 darbeli dalga ekilleri
eemdersnotlari.com
05.01.2013
70
Darbe says arttka DC gerilimi ideal sabit deere

yaklasmakta, sebeke akm da sinsoidale yaklasmaktadr. Sekil
2.25de 3 yaygn 12-darbeli balant grlmektedir. Sekil 2.25
(a)da ift-yldz yarm dalga balants vardr. Yldz gruplar 300
faz farkna sahiptir. Drt diyot ayn anda iletimdedir. Sekil 2.25
(b) ve (c)de tam dalga balantlar 2 adet 3~l kpr devresinin
kslarnn seri veya paralel balanmasndan elde edilmistir. Bu
iki balantda da trafo biri gen dieri yldz bal olmak zere
iki adet sekonder sargsna sahiptir. Bu sebeple iki kpr
devresini besleyen gerilimler arasnda 300 faz fark vardr. Sekil
2.25(b)deki balant yksek gerilim eldesi iin kullanlr. Diyot
seimi bulunduu kpr devresinin deeri dikkate alnarak
yaplr. Yksek akm gerektiren uygulamalarda sekil 2.25(c)
tercih edilebilir. Bu 12 darbeli balantda olduu gibi 3 faz
bloklar kullanlarak daha yksek darbeli balantlar yaplabilir.
Sekil 2.25deki devrelerde tristr veya tristr-diyot
kombinasyonlar kullanlarak tam veya ksmi kontroll devreler
olusturulabilir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
71
Besleme Trafosunun Boyutlandrlmas :

Dorultucu devrelerinin besleme trafolar
nonsinsoidal akm tasrlar ve sekonder sarglar
trafo ekirdeinin farkl ayarlarna balanabilir. Bu
nedenle trafo boyutlandrlmasnda bu faktrler
dikkate alnmaldr. Trafo sarglarnn
boyutlandrlmas : Sarg says, RMS gerilim deeri
ve RMS akm deerinin arpmyla belirlenir.
Primer saysnn boyutlar sekonder sargdan farkl
olabilir ; zellikle yarm dalga devrelerinde, akm
dalga seklinin daha iyi olmas ve farkl ayaklarla
irtibatl sarglardan olusmus fazlarn olmas
sebebiyle byledir. Fork balantsnda sekonder
sarg primer sargdan daha byk boyutludur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
72
ki faz, interkonnekte yldz veya ift-yldz

sekonder sarglarnda olduu gibi ; ki veya
daha fazla sekonder sargnn bir tek primer
sargyla irtibatl olduu trafolarda; sarg
dizaynnda, sarglar aras ortalama mesafenin
ayn olmas salanmaldr. Sekonderler bu
sebeple blmlendirilir ve ayn bosluu
verecek sekilde karslkl irtibatlandrlrlar.
Bylece primer ve sekonder sarglar arasnda
kaak ak ayn olur. Her bir sekonder says
primerle ayn uzunlukta olmaldr, bylece
magneto motor kuvvet dengesi salanr. Aksi
takdirde asr mekanik zorlamalar sz konusu
olur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
73
ZET :
Bu blmde birka dorultucu devresi
anlatlmstr. Bylelikle verilen bir uygulamada
doru seimi yapabilmek iin deisik devreler
zerine karslastrma yapma imkan salanmstr.
Bir dsk gerilimli yk iin (mesela 100V), gerilim
deerleri diyot ve tristr etiket deeri
asndan nemli bir gerilim stresi
olusturmayacaktr. Ancak bu gerilim seviyesinde;
yarm dalga balantsndaki bir diyot gerilim
dsm ile tam dalga balantsndaki iki diyot
gerilim dsm nemli olacaktr. Ayrca yarm
dalga balantsnda daha az g kayb sz
konusudur.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
74
Bir yksek gerilimli yk iin (mesela 2kV) kpr

devresi tercih edilmelidir. nk yarm dalga
devresinde diyot ya da tristr etiket deeri daha
byk seilecektir.Yksek gerilim seviyesinde
kpr devresinin iki diyot gerilim dsm
nemsiz kalacaktr. Orta gerilim seviyesinde
karmask trafo dizaynlar kullanarak maliyet
dsncesiyle yarm dalga balants dsnlebilir.
1~l devreler iin dsk g uygulamalar sz
konusudur. (15kW) nk beslemeden ekilecek
akmn grlt oran snrlandrlr. Ek olarak daha
byk yklerin fazda beslenmesi iin sebepler
vardr.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
75
Ortalama gerilimin ters evrilmesi istenen

yerlerde tam kontroll balants
kullanlmaldr. Bu gerekmiyorsa yar
kontroll kullanmak daha ucuzdur, ancak
akm ve gerilim dalga sekillerindeki byk
grltler sebebiyle kullanmlarnda teknik
snrlamalar getirilmistir.
eemdersnotlari.com
05.01.2013
76

Güç Elektroniği - Eemdersnotlari - Com İbrahim Güneş Ders Notları

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Güç Elektroniği - Eemdersnotlari - Com İbrahim Güneş Ders Notları

Uploaded by

Copyright:

G Elektronii

Yrd. Do. Dr. brahim GNE

G elektroniinin uygulama alanlar,

G dorultucu elemanlar. Silisyum g

Tristrn alma ilkesi

Giri akm ve transformatr

Bir fazl omik ykl AC kyc

Yk R ve baml gerilim kaynandan

Direkt eviricilerin alma ilkesi

Eviricilerin alma ilkesi

Yrd. Do. Dr. brahim GNE

Elektrik gcnn statik vastalarla, mevcut

G elektronii eviricileri elektrik

Dndrme ilemi diyod, tristr ve

AC/DC dntrc (dorultucu) pek ok

G dntrme sistemleri, giri ve k

Verimliliin g elektronii eviricilerinde en

Yke Verilen Enerjinin Kontrol

Yke verilen enerjinin kontrol, enerjinin

Statik (Yar letken) alterler

Statik (Yar letken)

Enerji ekillerinin Birbirine

Balca uygulama alanlar :

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii nerelerde kullanlr:

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

YARI LETKEN DORULTUCU

Yar iletken dorultucularda ana elemanlar

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

Tristr, drt katmanl

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

KAPIDAN TIKANABLEN TRSTR

Dier bir eleman kap akmn

GTO, klasik tristre gre daha

Bipolar transistr katmanl NPN veya PNP yapda g transistrdr. alma

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

Tristrle g transistr karlatrlrsa:

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

YALITILMI KAPILI BPOLAR

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

MOS kontrollu tristrde ise iki adet mosfet vardr. Pozitif

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

YARI LETKEN ELEMAN KATALOG

Buraya kadar yariletken elemanlar ve karakteristiklerini inceledik. Ancak bir g

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

Bir elemann ileri ve ters ynde uygulanabilecei maksimum gerilim

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

Bir g yar iletkeninde kayp kaynaklar u ekilde sralanabilir:

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

Jonksiyonda retilen s nce cihaz tabanna oradan da

G Elektronii 2010-2011 Gz Dnemi

O halde P=(T1-T2)/R olup termal direncin birimi C/W dr. Is ak