Professional Documents
Culture Documents
Ders Notu
2012
1
eemdersnotlari.com
NSZ
nsan mdahalesi olmadan bir sistemin otomatik olarak alabilmesi iin kontrol
sistemlerine ihtiya duyulmaktadr. Kontrol sistemlerinin merkezinde bir programlanabilir
denetleyici cihaz bulunmaktadr. Programlanabilir denetleyici olarak; PLC (programble logic
controller) kullanlabilecei gibi, bir mikrodenetleyici de kullanlabilmektedir.
Bu ders notunda mikrodenetleyicili elektronik devreler ile gerekletirilmi sistem
kontrol rnekleri anlatlacaktr. Devrelerdeki Mikrodenetleyici elemanlar LD-MICRO
program ile programlanacaktr.
NDEKLER
MKRODENETLEYCLER VE MKRODENETLEYC DONANIM GEREKSNMLER
Mikrodenetleyici ve donanmlar
Mikrodenetleyicilere giri elemanlarnn balanmas
Mikrodenetleyicilerin giri biriminin yaltlmas
Mikrodenetleyicilere k elemanlarnn balanmas
KONTROL KARTI TASARIMI
LD-MCRO PROGRAMI
2
eemdersnotlari.com
Pic giriine harici olarak buton veya anahtar balamak iin iki yntem mevcuttur. Bu
yntemler Pull-Up ve Pull-Downdur (ekil 4). Bu yntemler mikrodenetleyici giriini ya
lojik 1 veya lojik 0 yapmaktadr. Bu sayede (ara deerler olmad iin ) sistem daha kararl
almaktadr.
Pull-Up ynteminde giri normalde (Lojik 1) 5Vtur.Butona basldnda giri (Lojik
0) 0 V olur.
Pull-Down ynteminde giri normalde (Lojik 0) 0Vtur.Butona basldnda giri
(lojik 1) 5V olur.
Mikrodenetleyicilere haricen sensr veya herhangi bir kontrol sinyali balarken giriin
yaltlmas ve deiik giri gerilim seviyelerinin 5Va uyarlanmas iin optokuplrler
kullanlmaktadr. Optokuplrler ile allrken, giri gerilim seviyesine gre uygun n diren
seilmelidir. ekil 6.da 5V ,12V ve 24V giri gerilim seviyeleri iin uygun n diren
deerleri (R1, R2, R3) verilmitir. Bu devrede herhangi bir giri ucundan sinyal geldiinde
4
eemdersnotlari.com
PIC Giri ucunda 5 V belirir. Giri sinyali kesildiinde bu u gerilimi 0 Volt olmaktadr.
Mikrodenetleyicinin her bir girii iin ayr ayr devre kullanlabilir.
ekil 7de mikrodenetleyici kndaki 5V gerilim seviyesi ile 12Vluk bir rlenin
altrlabilmesi iin gerekli olan devre balants verilmitir. Mikrodenetleyicinin her bir
k iin ayr ayr bu devre balants kullanlabilir. Bu rle balantlar sayesinde nispeten
daha yksek gerilim ve akml alclar anahtarlanabilmektedir. rnein, 220V ACde alan
bir lamba yaklp, sndrlebilir.
5
eemdersnotlari.com
6
eemdersnotlari.com
7
eemdersnotlari.com
ekil 10. Drt giri ve drt kl bir sisteme ait kontrol devresi
8
eemdersnotlari.com
Blm sorular
1. Mikrodenetleyicinin tanmn yapnz.
2. Mikrodenetleyiciler iin kristal balantsn rnek bir devre zerinde gstererek, bu
ilemin amacn ksaca aklaynz.
3. Mikrodenetleyicilerin giri elemanlarnn balantsnda kullanlan PULL-UP ve
PULL-DOWN yntemlerini aklaynz.
4. Pull-Down yntemini kullanarak PIC16F628 in RA0, RA1 ve RA2 pinlerine
(bacaklarna) 3 adet buton balanacaktr. lgili balanty ekil izerek gsteriniz.
5. Bir mikrodenetleyicinin giriine 24 V k veren bir sensr balanmak istenmektedir.
Bu i iin uygun bir yaltma yntemini seerek, bu yntemin devre emasn iziniz.
6. Bir mikrodenetleyicinin RB0 pinine 12 Vluk bir rle balanlmak istenmektedir. lgili
balanty ekil izerek gsteriniz.
7. PIC16F628 Mikrodenetleyicisi iin yazlan programlarn denenebilmesi iin 4 buton
girili ve 4 led kl program gelitirme deney kiti tasarlaynz (devre emasn
iziniz.).
10
eemdersnotlari.com
3. LD-MCRO PROGRAMI
11
eemdersnotlari.com
3.1.1.Giri-k Uygulamas
Bu uygulamada 4 ayr rle k, 4 ayr buton girii ile kontrol edilecektir. Her bir rle kesikli
olarak alacaktr. Yani ilgili butona basld mddete ilgili rle konta ekili kalacak,
butondan parmamz ektiimizde ise rle konta braklacaktr.
ekil 16. Giri-k Uygulamasna Ait Ladder Diyagram ve Kontrol kart iindeki 16F628
mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
Bu uygulamada B1 butonuna basldnda program ierindeki X0 ak konta kapanr
ve devresindeki Y0 kn aktif eder.Bu durumda Y0 kna bal RL1 rlesi enerjilenir ve
devresine balanacak bir alcy altrr. Ayn durum dier buton ve rleler iinde geerlidir.
12
eemdersnotlari.com
ekil 18. Mhrleme Devresi Uygulamasna Ait Ladder Diyagram ve Kontrol kart iindeki
16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
13
eemdersnotlari.com
ekil 19. leri-Geri alma Devresi Uygulamas Kontrol Kart Balants ve Kontrol kart iindeki
16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
B1 : Dur Butonu (X0)
14
eemdersnotlari.com
ekil 22. Zamana Bal alan Sistemler Uygulamas Kontrol Kart Balants ve Kontrol kart
iindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
3.1.4.1. Bir sistemin ayarlanan sre sonunda devreden karlmas
*X0 (start) girii aktif olduunda Y0 k aktif
olarak devreyi mhrlemektedir.
*Ayn zamanda T0 zamanlaycs da saymaya
balamtr.
* 15 sn sonra T0 zamanlaycs R0 dahili kn
aktif etmektedir. R0 dahili k Y0 k
nndeki kapal kontan aarak mhrlemeyi
drerek
sistemi
tamamen
devreden
karmaktadr.
*Sistem almas esnasnda X1 giriine bal bir
buton ile de devreden karlabilmektedir.
3.1.4.2. Bir sistemin ayarlanan sre sonunda devreye alnmas
*X0 (start) girii aktif olduunda R0 dahili k
aktif olarak devreyi mhrlemektedir.
*Ayn zamanda T0 zamanlaycs da saymaya
balamtr.
* 15 sn sonra T0 zamanlaycs Y0 kn aktif
etmektedir.
*Sistem X1 girii aktif olana kadar almaya
devam etmektedir.
3.1.4.3. Bir sistemin ayarlanan bir sre sonunda devreye alnmas ve ayarlanan baka bir
sre sonunda devreden karlmas
*X0 (start) girii aktif olduunda R0 dahili k
aktif olarak devreyi mhrlemektedir.
*Ayn zamanda T0 zamanlaycs da saymaya
balamtr.
* 15 sn sonra T0 zamanlaycs Y0 kn aktif
etmektedir.
*Y0 aktif olduu anda T1 zamanlaycs da
saymaya balayacaktr.T1 saymaya baladktan
10 sn sonra R1 dahili k aktif olur ve
mhrleme nndeki kapal kontan aarak
btn sistemi devreden karr.
*Sistem almas esnasnda X1 giriine bal bir
buton ile de devreden karlabilmektedir.
Bu rnekte Y0 k starttan 15sn sonra devreye
girmi ve 10 sn altktan sonra kendiliinden
devreden kmtr.
15
eemdersnotlari.com
ekil 27. rn Sayma Prosesi Uygulamas Kontrol Kart Balants ve Kontrol Kart iindeki
16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
*X0 (start) girii aktif olduunda R0 dahili k
aktif olarak devreyi mhrlemektedir.
*Bu esnada Y0 k da aktif olarak bant
hareket ettirmektedir.
*X2 giriine bal sensr nnden her rn
geiinde sayc deerini 1 say artrmaktadr.
*Saycnn sayma deeri 12ye ulatnda R1
dahili k aktif olur.
*R1, Y0 k nndeki kapal kontan aarak
yryen bant durdurur.
*R1, ayn zamanda T0 nndeki ak kontan
kapatarak zamanlaycy devreye sokar.
*T0 zamanlaycs aktif olduktan 10 sn sonra
saycy resetleyerek ilemin baa dnmesini
salar.
*Bu sre X1 girii (stop) aktif olana kadar
almaya devam etmektedir.
16
eemdersnotlari.com
ekil 30. Konveyr Uygulamas Kontrol Kart Balants ve Kontrol Kart iindeki 16F628
mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
17
eemdersnotlari.com
Sistemde istenenler
Bala butonuna baslnca Y0 k aktif olarak
pompa alsn. Pompa 5 sn sonra kendiliinden devreden
ksn (Burada bardan pompann basncyla 5 snde dolduu
dnlmtr).
Ayrca sistem almas esnasnda Dur butonu ile
devreden karlabilsin.
ekil 32. Sv dolum uygulamas-1
ekil 33. Sv dolum uygulamas-1 iin gerekli Kontrol Kart Balants ve Kontrol kart iindeki
16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) balantlar
18
eemdersnotlari.com
Sistemde istenenler
Bala (B1) butonuna baslnca Y0 k aktif
olarak motor alsn ve tepsi harekete gesin. S1
sensr barda algladndaY0 devreden ksn tepsi
dursun.
Bardak durduktan sonra Y1 k aktif olarak
pompa alsn ve dolum gereklesin. S2 sensr
bardan dolduunu alglaynca dolum sonlansn ve
tepsi hareket etsin.
Her bir bardak iin bu ilemler gereklesin.
19
eemdersnotlari.com
Sistemde istenenler
ekil 38de bardan balang konumundaki
durumu gsterilmitir.
Bala (B1) butonuna baslnca Y0 k aktif
olarak motor alsn ve tepsi harekete gesin. S
sensr barda algladndaY0 devreden ksn tepsi
dursun.
S sensr barda algladnda Y1 k
aktif olarak pompa alsn. Pompa 5 sn sonra devreden
ksn. (Burada bardan pompann basncyla 5 snde
dolduu dnlmtr).
Dolum ileminden sonra tepsi ayn ynde 15 sn
dndrlerek bardak balang noktasna ulasn ve
sistem devreden ksn.
Ayrca sistem almas esnasnda Dur(B2)
butonu ile devreden karlabilsin.
20
eemdersnotlari.com
Sistemde istenenler
Bala (B1) butonuna baslnca Y0 ve Y1
klar aktif olarak valflerin yollar alsn ve Sv-1
ve Sv-2 hazneye alnsn.
Sensr-2 svy algladnda dolum
sonlansn.
Dolum ileminden Y2 k aktif olarak
motor devreye girsin ve svlar 10 saniye boyunca
kartrlsn.
Kartrma ileminin ardndan Y3 k aktif
olarak pompa alsn ve kartrlm sv kovaya
boaltlsn.
Boaltma ileminin ardndan sistem devreden
ksn.
Ayrca sistem almas esnasnda Dur (B2)
butonu ile devreden karlabilsin.
ekil 41. Sv kartrma dzenei
21
eemdersnotlari.com
Blm sorular
Aadaki sorular mikrodenetleyici ile gerekletirilmi bir kontrol kart ile kumanda edilecek
ekilde cevaplandrnz.
1. Bir ka start ve stop butonlar ile kontrol edilmek istenmektedir. Start butonuna
basldnda kn aktif olmas ve stop butonuna baslana kadar almas
istenmektedir. lgili sistemin kontrol kart balant emasn ve ladder diyagramn
iziniz.(Mhrleme devresi)
2. Elektriksel kilitlemeli ileri-geri alma uygulamas iin gerekli olan kontrol kart
balant emasn ve ladder diyagramn iziniz.
3. Butonsal kilitlemeli ileri-geri alma uygulamas iin gerekli olan kontrol kart
balant emasn ve ladder diyagramn iziniz.
4. Start butonuna basldnda bir rlenin almas ve 15 sn sonra kendiliinden durmas
istenmektedir. lgili sistemin kontrol kart balant emasn ve ladder diyagramn
iziniz.(bkz: Zamana bal alan sistemler)
5. Start butonuna basldktan 15 sn sonra bir rlenin almas ve stop butonuna baslana
kadar almaya devam etmesi istenmektedir. lgili sistemin kontrol kart balant
emasn ve ladder diyagramn iziniz.(bkz: Zamana bal alan sistemler)
6. Bir sistemin starttan 15sn sonra devreye girmesi ve 10 sn altktan sonra
kendiliinden devreden kmas istenmektedir. lgili sistemin kontrol kart balant
emasn ve ladder diyagramn iziniz.(bkz: Zamana bal alan sistemler)
7. Bir rn sayma prosesinden istenen koullar aada verilmitir.
Bala(X0) butonuna baslnca Y0 k aktif olarak band harekete geirsin.
Her 12 adet rn getiinde paketleme iin 10 sn beklensin. Bu sre bitiminde bant
tekrar hareket etsin.
Bu sre Dur(X1) butonuna baslana kadar devam etsin.
lgili sistemin kontrol kart balant emasn ve ladder diyagramn iziniz.
8. Bir market iin konveyr sistemi tasarlanmak istenmektedir. Sistemin kontrol iin
istenen koullar aada belirtilmitir.
Bala butonuna baslnca Y0 k aktif olarak band harekete geirsin. Sensr
cisim algladnda bant dursun. Sensr nndeki cisim alndnda bant tekrar hareket
etsin
Bu sre dur butonuna baslana kadar devam etsin.
lgili sistemin kontrol kart balant emasn ve ladder diyagramn iziniz.
9. Bir sv dolum tesisi kontrolnden istenen koullar aada belirtilmitir.
22
eemdersnotlari.com
23
eemdersnotlari.com