Senaryo nedir:

Senaryonun temeli "bir hikye en iyi ekilde nasl anlatlr?" sorusudur. Eer
iyi bir hikyeniz varsa onu anlatmak iin iyi bir senaryo ilk arttr.
Hitchcock'un dedii gibi "iyi bir film ekmek iin 3 ey lazmdr: Senaryo,
senaryo ve de senaryo".

Senaryolar nceleri edebiyattan, sonralar tiyatrodan geliyordu. Ardndan

kan 'zgn senaryo' kavram ise hikyeleri sadece sinema iin yazmak ve
grsellii dnen bir ekilde anlatmak anlamndadr.

yi bir senaryonun temel zellikleri nelerdir: yi bir senaryonun ilk art

hikyenin iyi olmasdr. Hikye yresel olmamal, snrlar asmal, tm dnya
insanlarna ulamal. Hikyenin bir k noktas olmal. Senaryo "Ben ne
anlatacam?", "Bir mesaj veriyor mu?" sorular ile kurulmal. Burada mesaj
bilgi olarak verip, altn izip dikte etmek seyirciyi skmann en kestirme yolu.
rnein bir kskanlk hikyesi olan 'Raging Bull' filminde 'kskanlk' zerine
tek bir kelime gemez. "Hansel ile Gratel" masal aslen stten kesilen
ierlemi ocuun halen ana babaya yemek konusundaki balln anlatr.
Ama bu mesaj gayet iyi gizlenmi durumda.

Beni motive eden bir cmlem var ve bunu anlatmak istiyorum. En basit
ekilde nasl anlatabilirim? Ne olursa olsun hikye en basit ekilde, tepeden
bakp grerek anlatlmal. ine girildiinde detaylarda boulmak ok kolay.
Baz eyler de saklanmal. Senaryoya koyduklarmz kadar koymadklarmz da
nemli. Bilmemek seyirciyi heyecanlandrr ve meraklandrr. Olas eylerin
sylenmesi de heyecan arttrr. Pilota annesinin 'Aman olum bugn uma
kt bir rya grdm' demesi gibi.

Senaryo yazmaya nasl balanr:

Senaryo yazmak, srekli senaryo yazlarak renilir. zerinde defalarca

allan ve birok revizyonlardan geen bir senaryo final haline ular.
Senaryo yazarken ekonomik olmak ok nemlidir. Ne bir fazla ne bir eksik, bir
yap-bozun paralar gibi hersek tam olmaldr. Senaryo yazarken kural-kaide
dnlmeden nce hikye yazlr. Gerektiini hissettiimiz herzeyi yazarz.
Dzenli bir ekilde alarak hergn bir saat ayrlarak bir sayfa senaryo
yazlsa bu ylda yaklak senaryo eder. Fikir almak, kiilere anlatp onlarn
dncelerini renmek yaplacak dzeltmelere yardmc olabilir. Yazarn en
sevdii ksmi bile atabilmesi gerekir.

Tekrar tekrar yazlarak senaryo son halini alr. Ustalk ncelikle birsiyi
renmek, renilenlerle zoru kolaylatrmak; kolay her gn yaparak
gzelletirmek olarak tanmlanabilir ki bu senaryo yazm iin de geerli.
Kurallara gelince, senaryoyu dzelten profesyoneller de bulunabilir. En son
aamada onlardan yardm alnabilir. Senaryo yazmann altn kurallar: yoldan
ayrlma, ana temada kal, sahneleri uzatma, seyirciyi skma.

Senaryo kimin hikyesini anlatr:

Film ka kii zerine olursa olsun, episodik olanlar yani blmlere ayrlarak
farkl hikyeler anlatanlar haricinde, bir tek kiinin hikyesini anlatr. Nasl bir
insanin hayati 'karakter' olabilir?

Niye bizler hikye olamyoruz. Temel sebep kendimiz ortaya kp 'ben unu
yaadm ben bunu yaadm' demek durumundayz ve bunu yapmyoruz. Ya da
hikye olacak yayor muyuz gerekte? Tekdze bir hayatimiz mi var? Burada
sylenmesi gereken TV'nin bizlere ne olduumuzu, sinema ne olamadmz
gsteriyor olduu. Filmden zevk almamzn temel sebebi; yapamadklarmz,
olamadklarmz, kahramann ayakkablar iine girerek yayormu hissine
kaplmamzdr. (James Bond gibi tr filmlerini biraz ayr tutmak gerekiyor)

Filmimizde ana karakter, antigonist (yani kt karakter), ana karakterin

hikyesi, ana hikye ile tamamen ayni paralellikte gidi gsteren 'sub story'
bulunur. Ana tema d atmay anlatrken, sub story karakterin duygusal
ynn ve i atmay anlatr. Bu yan hikye anlatlmazsa eksiklik
hissedilebilir. Diyaloglar da buna gre beslenir.

Anlatlan hikye karakterin hikyesi olmaktan kp seyircinin kendi hikyesi

olmaya baslarsa yani seyirciler kendini ne kadar o role koyabilirse, senaryo da
o kadar hedefe ulam demektir. Burada seyircinin bunu kabullenmeye hazr
olarak sinemaya gelmesi avantajdr.

Karakter seilirken sradan olan, daha ok zorluk ekecek olan tercih edilir.
rnein yz daa gotrp atmak ve amansz ktle son vermek grevi
savaya deil ufak tefek, korkak ve evinden kmak istemeyen birine verilir.
Zaten sonuca ulamak kolay olsa hikyede olmaz. Yz alp gotrverse ve
bir rpda yanardaa atsa macera olmaz.

Ayn zamanda bir atma yaratlr. Barol kz seviyor 'evlen benimle' diyor.
Cevap 'evet' olursa bu bir hikye deildir. 'Hayr', 'noolur evlen', 'kesin olmaz',
'lyorum senin iin', 'iyi git o zaman Kaf dandan 3 elma getir' .Bylece
macera balam olur. Macera anlatlrken hikyelerdeki iyi-kt arasndaki
mesafe ne kadar byk olursa, film de o kadar heyecanl olur. yi ve kt
farkl amalarla da olsa ayn hedefe koarlar (yzk, ask, vb). Ayn zamanda
pasif karakter ile hikye anlatlmaz. Pasif karakter dramatik etkiyi
kuvvetlendirdiinden ancak bazen etkili olur

Dnyann en iyi oyuncular ocuklar, hayvanlar ve sokaktaki insanlardr.

Sadece kendilerini oynarlar. 15 dakika sonra kamera ve klara olan
ekingenliklerini kaybederler. rnein Kustarika, 'ingeneler Zamannda
gerekten o hayat yaayan ingeneleri oynatt. 'Tanrkent' sokak ocuklarnn
hayatn onlarn iinden ocuklarla son derece baarl bir ekilde anlatt.
Burada ynetmenin gc ok byk. Oyuncu ise ancak bakasn oynaynca
'oyuncu' olur.

Senaryo hikyeyi nasl anlatr:

Sinemada temel ama inandrclk olduundan, gereki olma abas

gereksizdir. Gerekilik televizyon iin geerli bir konu. Senaryolar
duyulmam anlatmal ve inandrc bir atmosfer yaratmal. Seyirci de zaten
sinemaya inanmaya hazr bir ekilde gelir.

Film yaparken hep bir atma durumu vardr. Sessiz sahne arkasndan
aksiyon, birbiri ardna gndz-gece, hzn-nee gibi. Film hep kontrastlarla
anlatlr. rnein bir kiliseye girildiinde atmosferden dolay kiilerin ruh
durumu, tutumu deiir. Daha sessiz olunmaya allr. Bir anda sokaktan
gelen takn bir grubun kiliseyi basmas ile atmosfer bir anda deiir. Ayn
atmosferde ayni anda iki farkl durum olamaz. Baka bir rnek, lm haberi
gelen bir dnn bir anda neesini kaybetmesi olarak verilebilir.

Senaryonun anlatmnn temellerinden biri dramadr. Dramay ele aldmzda

objektif drama ya da sbjektif drama kullanlabiliriz. Objektif dramay,
tanmasak bile insanlar iin zlmek ya da endielenmek olarak
tanmlayabiliriz. Duvarda yryen bir bebek iin tanmadmz halde decek
mi diye korkarz. Sbjektif dramada ise karakteri tanrz. Korkularn biliriz ve
karakteri bu korkulacak durum iine koyarsak seyirce de korkar.

Gerilimi yksek tutmann ve aklda kalcln daha kolay salanmas iin ani
bir oktansa, seyircinin bildii ancak karakterin bilmedii bir tehlike daha
etkili olur. Bir anlk bomba patlamas yerine bir masa altna bomba
koyulduunu gstermek ve karakterin bundan habersizce sandalyeye
oturulup bu masada yemek yemesi ok daha byk ve etkili bir gerilim
yaratr. Bu ekilde tansiyonun uzun sre yksek tutulmas salanabilir.

Tesadfler ancak karakterin aleyhine islerse ve hedefler zorlarsa seyirci

inanr. Aksi taktirde hedefi kolaylatran tesadfler karakteri pasifletirir ve
filmdeki gerekilik duygusunu bozar

Senaryoda grsellik nasl anlatlr:

Bir senaryo ana fikirden yola kar. Senaryo yazlrken nce bunun "snopsis"i
sonra "threatment"i yazlr. Yani her sahnede neler olaca nce sadece grsel
olarak anlatlr. Diyaloglar hale hazrda yazlmamtr. Sonrasnda resimlerin
yetmedii yerde senaryo yazarken diyaloglar sadece gerektiinde araya girer.

Film knda hibir diyalog kolay kolay hatrda kalmaz. Grsel hafzann daha
kuvvetli olmas sebebi ile sinemay sinema yapan grselliidir. Karakteri
yapt eyler tanmlar. Karakter aksiyonun iine atlnca bir reaksiyon gsterir
ve bylece karakteri ortaya kar. Hisler hareketlerle daha belirgin bir ekilde
ortaya koyulur. rnein "senden nefret ediyorum" demektense tokat atmak
daha etkili olur ve aklda kalr.

Diyaloglar akldan geldii gibi konuuluyormu havas verilmelidir. Bir air

gnlk hayatnda srekli iirsel konumaz. Her insann ve meslein kendi
konuma tarz vardr. Bunlar yazmak iin gerekirse o insanlarla vakit geirme
ve onlar konuturup dinlemek iyi olabilir. Ancak u unutulmamal ki, film
grseldir, temel ama aksiyonlarla hikye anlatmaktr ve diyaloglar zerine
kurulmaz. Diyaloglar endirekt mesajlar, gelecek, gemi hakknda bilgiler
verebilir. Diyaloglar TV ktktan sonra kan bir eydir. Oyuncuyu da oyuncu
yapan syledikleri deil davranlardr.

Senaryo yazlrken baka kimsenin iine karmamak gerekir. Filmde her

alan bir ey katar. rnein kameramanlara nasl ekim yaplaca
sylenmez. Kameraman alar, konsepti, , ekipmanlar kullanarak
grsellii arttrr. Oyuncuya t verilmez, dekora karlmaz. Syle denir
"1930 Karaky'de bir otel". Gerisi ynetmen, grnt ynetmeni, sanat
ynetmeni, kameraman ve dier kiilerin halledecei detaylardr. Mesela oda
duvarnn renginin ne olduu senaryoda bir detay ve nem tayan bir mesele
ise verilir yoksa kimsenin iine karmaya gerek yok. Mzik, ses ve efektler de
konuyu besler. Ancak senarist eer senaryosu iin zel bir anlam ifade
etmiyorsa yine kullanlacak mziklere de karmaz.

Senaryo teknik bilgisine kimler sahip olmal:

Senaryodan teknik anlamda film yapan herkes anlamaldr. Prodktr

senaryonun genel beeniye uygun olup olmadn bilebilmeli ki ona gre
yatrm yapsn ve oynad bu kumarda batmasn (bir sr para
yatracak);ynetmen senaryoyu ekerken eksikleri olup olmadn
grebilmeli; oyuncu, kameraman, k, sesi herkes baarl bir film iin
senaryo nedir konusunda bilgili olmal. Hollywood'da binlerce senarist

ajanslara bal alyor.

Prodktre gelene kadar senaryolar birok kez okunur ve kontrol etmeye ve

dzeltmeye ynelik alan profesyoneller tarafndan da incelenir. Anlamaya
gre film ekilirken senaryonun kelimesine bile dokunulmayabilir ya da
sadece fikir de satlm olabilir. Bu durumda ynetmen ve yapmc bunu
istedii gibi yorumlar ve eker.

Film ekimi srasnda Trkiye'de ynetmen mutlak g. Amerika'da ise

prodktrler son sz syler. Kendi kurgucular vardr ve ynetmeni kurguya
sokmazlar. Ynetmenler piyasaya srlen filmlerini ancak galada grrler.
Bunun sebebi ynetmenlerin gelende filmi daha uzun tutma eilimleri ve en
sevdikleri ksmlar kurguda kartmalarnn kolay olmaydr. Bununla birlikte
baz filmler "Director's cut" denilen ynetmenin kurgusu da daha sonra piyasa
verilmekte. Ynetmenin isi kabaca takimini motive etmek, ynlendirmek,
oyuncu semek(majorler bunun dnda tutulabilir, onlarsa star sistemi var)
olarak tanmlanabilir.

ekil Olarak Senaryo:

Senaryoya format olarak baktmzda ana iki tr gryoruz;

1- Fransz/talyan format: Sahne tanmlarnn (meknn, i/d ekim, gece

gndz ekimi gibi bilgiler) senaryonun sol ksmnda tanmlanrken, o
sahnede geen diyaloglar sa tarafta yer alr.

2- Amerikan format: Sahne tanmlarnn sonrasnda, o sahnenin diyaloglar

sayfann ortasna gelecek ekilde yazlr.

Herhangi bir resim ya da yaz formatlama (koyu yaz, altizgili) kullanlmaz. 12

boyutunda 'Courier' font kullanlarak dmdz yazlr. Senaryoda her sayfa 1
dakikay ifade eder. Yani iki saatlik bir filmin senaryosu 120 sayfadr. Bundan
sonraki rneklerde hep filmimizi 120 dakikalk, yani 120 sayfalk bir senaryo
gibi dnelim.