You are on page 1of 25

OKUL DENEYM ETKNLKLER

NDEKLER
ETKNLK 1 ........................................................................................................... 3
DNEM PLANI ..................................................................................................... 3
ETKNLK 2 ........................................................................................................... 4
RETMEN VE RENCNN OKULDAK BR GN ................................ 4
ETKNLK 3 ........................................................................................................... 6
OKUL YNETM VE OKUL KURALLARI ...................................................... 6
ETKNLK 4 ........................................................................................................... 7
OKUL ETKNLKLER ......................................................................................... 7
ETKNLK 5 ........................................................................................................... 8
OKUL DONANIM VE TEKNOLOJS ................................................................. 8
ETKNLK 6 ........................................................................................................... 9
DERS VE SINIF YNETM ................................................................................ 9
ETKNLK 7 ......................................................................................................... 10
RETM YNTEMLER.................................................................................. 10
ETKNLK 8 ......................................................................................................... 11
DERS PLANLAMA VE ETKNLKLER SIRAYA KOYMA ......................... 11
ETKNLK 9 ......................................................................................................... 13
ALIMA YAPRAKLARININ HAZIRLANMASI VE KULLANILMASI ...... 13
ETKNLK 10 ....................................................................................................... 15
GRUP ALIMALARI ........................................................................................ 15
ETKNLK 11 ....................................................................................................... 18
SORU SORMA ALITIRMALARI ..................................................................... 18
ETKNLK 12 ....................................................................................................... 22
MATERYAL KULLANIMI ................................................................................. 22
ETKNLK 13 ....................................................................................................... 23
SINAV HAZIRLAMA ve DEERLENDRME .................................................. 23
ETKNLK 14 ....................................................................................................... 25
GENEL DEERLENDRME............................................................................... 25

ETKNLK 1
DNEM PLANI
zet: Okul Deneyimi dersinin bu dnem ile ilgili plannz, okulda size yardmc
olacak uygulama retmeni ile birlikte yapnz.
1. Bu dnemin uygulama okulunda geen ilk gn sonunda, geriye kalan haftalarla
ilgili alma plannzn ana hatlar zerinde ilgililerle gr birlii salam olmalsnz.
Bu konuda, okul deneyimi almalarndan sorumlu faklte retim elemanna vermek
zere bir plan tasla hazrlam olmanz gerekir.
2. Uygulama okulundaki almalarnz yakndan izleyecek ve size rehberlik
yapacak olan uygulama retmeniyle bir grme yapmak zere randevu almay
unutmaynz. Bu grmede, faklte retim elemannn sizden ikinci dnem iinde
yapmanz istedii almalar retmene anlatnz. Ondan, bu almalarn uygun bir
ekilde organize edilmesi konusunda size yardmc olmasn rica ediniz.
3. retmeninize dersin tm hazrlklarna katlmak ve bu hazrlklar yapmak
istediinizi aklaynz. retmeninizin plan hazrlklarna katlnz ve gr birliine
varnz, uygulama okulunda geen gnleriniz arasndaki zamanlarda, size yardmc olan
uygulama retmeniyle gerekli hallerde nasl iliki kurabileceinizi renmeniz sizin iin
ok yararl olacaktr.
4. Uygulama okulunda bu dnem geireceiniz her gn iinde, dier bir snfta bu
kitaptaki etkinliklerden birini yapmaya almakta ve baka baz dersleri gzlemekte
uygulama retmeni ile gr birliine varmakta olacanz unutmaynz.

ETKNLK 2
RETMEN VE RENCNN OKULDAK BR GN
retmenin Okuldaki Bir Gn
zet Bir gnnz, alannzda alan bir retmen veya snf retmenin okuldaki
bir gnlk zamann nelere ve nasl harcadn renmeye ayrnz. Bu bir gn iinde,
retmenin meslei ile ilgili olarak yapt btn ileri, bunlara harcad zaman not
etmeye alnz.
1.a) Okuldaki bir gn boyunca retmenin snf iinde ve dnda yapt btn
ilerin bir listesini yapnz. Listeye yazdnz ilerden her biri iin harcanan zaman da
tahmin etmeye alnz. Bu size, okuldaki bir gnde retmenin yapt ilerin eitleri
ve bunlarn gnlk iler arasndaki arl hakknda bilgi salayacaktr. Topladnz bu
bilgiler size, retmenlie ve dier grevlere harcanan zaman konusunda da bir fikir
verecektir.
b) Elde ettiiniz sonular dosyanza not ediniz. Gnn sonunda bu notlar,
izlediiniz retmenle birlikte gzden geiriniz.
c) zlediiniz retmene, bu gnn onun okulda geirdii gnleri temsil eden iyi bir
rnek olup olmadn sorunuz. retmene ayrca, okuldaki grevi ile ilgili olarak
akamlar veya hafta sonlarnda yapt baka iler bulunup bulunmadn da sorunuz ve
byle iler varsa onlar da not alnz.
retmenlerin yaptklar ilerden baz rnekler:
rencilerin renmelerini salamaya alma, rencilerle bireysel olarak veya
kk gruplar halinde grme, velilerle grme, retmen toplantlar, eitsel kol
almalar, ara gere bulma ve bunlar kontrol etme, zel ara gere hazrlama, derse
hazrlanma, okul ynetiminin verdii grevleri yapma, renci almalarn
deerlendirme.
2. retmenin okulda geen bir gnlk almalar hakkndaki dncelerinizi ksa
ksa not ediniz. Bunlar, sizin grmeyi umduunuz almalara ne kadar benziyor?
3. Dnem iinde uygulama almanzda u konular aratrnz ve not ediniz.
Haftada bir nbet
Snf retmenlii ve rehberlik almalar
Eitsel kol almalar
Salk ve gvenlik nlemleri
4 zmn bulamadnz bir problem ile karlamsanz onu arkadalarnzla ve
danmanlarnzla tartnz. Sonuta ulatnz neticeleri ksaca not ediniz.
rencinin Okuldaki Bir Gn
zet: Bir renci sein ve gzlemleyin.
Snfn rehber retmenine ve ders retmenlerine danarak, okuldaki bir gnlk
almalarn incelemek amacyla bir renci seiniz. almalarna hibir mdahalede
bulunmadan, bu renciyi snfta bir gn boyunca gzleyiniz. Gzlemleriniz srasnda
dikkatinizi aadaki konular zerinde toplaynz.
1. Ayn gn iinde rencinin devam ettii dersler nelerdir?
2. Her bir derste gerekletirilen balca etkinlikler nelerdir? zellikle rencinin
katld etkinliklerin neler olduunu, bunlarn saysn ve eitlerini not almalsnz.
Olanaklar lsnde, rencinin bu etkinliklerden her birine harcad zaman tahmin
etmeye almalsnz. rnein, renci okuldaki bir gn iinde ne kadar zamann
oturup retmeni dinlemeye, retmenin ne yapmakta olduuna bakmaya, retmenle
etkileimde bulunmaya, kendi bana veya dier rencilerle a1maya, bunlardan daha
baka bir i yapmaya harcamaktadr?

retme-renme etkinlii rneklerinden bazlar unlardr: retmenin ders


anlatmas, soru-cevap, uygulama almas, gsteri (demonstrasyon), retme-renme
ara gerelerinin kullanlmas, rencilerin gruplar halinde a1malar, rencilerin
bireysel olarak almas,
3. Gnlk a1manzn sonunda, izlediiniz rencinin okuldaki o gn ile ilgili
izlenimlerini de renmeye a1nz.
4. rencinin okuldaki bir gn ile ilgili izlenimlerinizi ksaca not ediniz. Bu
notlarnz, baka rencileri gzlemi olan snf arkadalarnzn potlar ile karlatrnz.
5. Dersinizi planlarken bu almadan saladnz bilgilerden nasl
yararlanabilirsiniz? rencilerin gereksinmelerini dikkate almaya alrken neleri
unutmamanz gerekir? Bu ve benzeri konularda hatrlayabildiiniz noktalar not alnz.

ETKNLK 3
OKUL YNETM VE OKUL KURALLARI
zet: Uygulama okulundaki dier retmen adaylaryla bir araya gelerek okul
mdrnden, okulun tmn ilgilendiren sorunlar konusunda bilgi alabilirsiniz. (Okul
mdr, bu konuda size yardmc olmak zere baka bir kiiyi de grevlendirebilir.)
Okulun uygulamakta olduu kurallar, rencilere salanabilecek dlleri ve
uygulanabilecek yaptrmlar renmeye alnz.
1. Uygulama okulundaki dier retmen adaylar ile iliki kurarak okul mdrnden
bir randevu alnz. Mdrden, okuldaki retmen adaylaryla bir toplant dzenlenmesi,
toplantda okulun genel sorunlar hakknda bilgi verilmesi ve sorularn cevaplanmas
konusunda yardmlarn rica ediniz.
2. Uygulama Okulu Mdryle yaplacak toplantda sorabileceiniz sorulardan
bazlar unlar olabilir:
Mdrn, okuldaki almalarla ilgili balca amalan nelerdir?
Mdr, okuldaki retmenlerden neler beklemektedir?
Mdrn, yeni retmenlerin okula ve grevlerine uyum salamalarndaki rol
nedir?
Okul mdrne gre, baarl retmenlerin zellikleri nelerdir?
Mdrn, renci ve retmenlerde grmek istedii davranlar nelerdir?
Okul ynetiminin yaps nasldr?
3. Sizler, birka haftadr uygulama okulundasnz. Okuldaki yaantlarnz ve
yukardaki nerilerden yararlanarak, sizin ve arkadalarnzn Okul Mdryle yaplacak
bir toplantda tartlmasn isteyebileceiniz sorularn neler olduunu dnnz;
dndklerinizi bir yere yaznz. Gerekli grrseniz yazdnz sorular deiiklie
uratabilir; bunlara yenilerini ekleyebilirsiniz. Bu ekildeki bir almayla, zerinde
tartmak istediiniz sorular konusunda arkadalarnzla gr birliine ulamaya
alnz. Bu sorularn bir kopyasn, toplantdan nce okul mdrne veriniz.
4. Uygulama Okulu Mdr konuurken onun syledikleriyle ilgili notlar alnz.
Daha sonra bu notlarnz gzden geiriniz ve greve yeni baladnzda sizin iin
nemli olabilecek noktalar belirlemeye alnz. Sizden nelerin beklenebilecei, okula
katkda bulunmak iin neler yapabileceiniz, Okul Mdrnn retmenlerde grmek,
istedii zelliklere sahip olup olmadnz gibi konularda akla varmaya alnz.
5. Okulda rencilerin uymalar gereken kurallar reniniz. retmen aday olarak
bu kurallarn uygulanmas konusunda sizden nelerin beklenmekte olduunu
retmenlerle grnz. renciler nasl dllendirilmekte ve onlara gerektiinde ne
gibi cezalar uygulanmaktadr? Bu konulara ilikin olarak elde ettiiniz bilgileri ksa notlar
halinde yazarak dosyanza koyunuz.

ETKNLK 4
OKUL ETKNLKLER
zet: Uygulama okulunda gzlemleme frsat bulacanz zel gn ve haftalar, mill
bayramlar gibi anma ve kutlama faaliyetleri gzlemleyebilirsiniz.
Gzlemlenebilecek etkinlikler, ilgili dneme rastlayan etkinliklerle snrldr. Birinci
yaryl etkinlikleri ierisinde 29 Ekim Cumhuriyet Bayram ve 10 Kasm Atatrk' Anma
programlar bata olmak zere baz etkinlikler gzlemlenebilir. Ders ikinci yaryl
ilenirse 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, 19 Mays Atatrk' Anma
Genlik ve Spor Bayram gibi etkinliklerle dier belirli gn ve haftalarla ilgili etkinlikler
ve kulp almalar gzlemlenebilir.
Rehber retmenle birlikte okul rehberlik programn inceleyiniz.
Bu etkinliklerin okulda nasl planland, kimlerin hangi grevleri stlendii,
programn hazrlanmas, provalar ve sunumunun gerekletirilmesiyle ilgili hazrlklar
gzlemlenip bunlar hakknda notlar tutunuz. retmenlie baladnzda bu etkinliklerin
bir ksmn sizin dzenleyeceinizi unutmaynz.

ETKNLK 5
OKUL DONANIM VE TEKNOLOJS
zet: Okulda, ne gibi ara gere ve yazl kaynaklarla teknolojik imknlarn
bulunduunu renmeye alnz.
1. Okulda bulunan retme-renme ara gerelerini ve yazl kaynaklar reniniz.
Ara gere ve kaynaklarla ilgili bu bilgilere, okulda altnz sre iinde ve zellikle
retmenlik yapmaya baladnzda elde ettiiniz yeni bilgileri de eklemelisiniz.
2. Gzlem yaptnz snflardaki kitaplklar, renci etkinliklerini gsteren
panolar, snflarn fiziksel yaplarn inceleyin. renmeyi olumlu etkileyen snf ortam
nasl olmaldr?
Okulda ve okul iindeki eitli blmlerde bulunan retme-renme ara
gerelerini ve yazl kaynaklar belirlemek iin kullanabileceiniz formlarla ilgili bir
rnek verilmitir.
Ara gereler ve yazl kaynaklar ile ilgili olarak toplanmas gereken bilgiler
Kitaplar
Snftaki deiik derslerde ve sizin alannzda kullanlan ders kitaplarnn adlar
Yukarda sz edilen ders kitaplar ile ilgili sizin deerlendirmeleriniz
retmenin kullanmna verilmi olan bavurma kitaplar
Okul kitaplnda bulunan, alannzda snfn dzeyine uygun kaynak kitaplar
renciler tarafndan kullanlmakta olan baka kitaplar
retmen tarafndan hazrlanm olan alma yapraklar ve dier kaynaklar
Materyal retimi
rencilerin kendi materyallerini hazrlamada yararlanabilecekleri ara gere ve
olanaklar
Neler var, bunlar nerede duruyor; bunlar kimler kullanyor, siz bunlar grebilir
misiniz?
Bilgisayar ve kelime ilem (elektronik dizgi) olanaklar neler?
Fotokopi makinesi ve dier kopya alma aralarndan neler var?
Grsel ara ve gereler
Tepegz, saydamlar (asetat), saydam zerine yaz yazmak iin zel kalemler
Video gstericisi, video filmleri (kaset)
rencilerin snfta kullanabilecekleri bilgisayarlar ve bilgisayar yazlmlar
Dier malzemeler
Haritalar, fen deney ara gereleri, modeller, emalar, slaytlar vb. neler var?
Bunlar kim kullanyor?
Bunlar nerede saklanyor?
Siz bunlar nasl kullanabilirsiniz?

ETKNLK 6
DERS VE SINIF YNETM
zet: Snf ynetimi hakknda dnmeye balama
Snfta olup bitenlerin kontrol altnda tutulmasn ve renciler iin etkili bir
retme-renme ortam oluturulmasn salayan becerileri renmeye alnz.
Snftaki retme-renme srecinin etkili ve verimli bir biimde iletilmesini salayan
bu becerilerin retmenlik rolnn zn oluturduunu unutmaynz.
Bir dersin tmn izleyerek, snf ynetimine ve snftaki retme-renme
srecinin iletilmesine ilikin nlemleri ve bunlarn nasl gerekletirildiini gzleyiniz.
Bu gzlemde, aadaki rnee benzer bir formdan yararlanabilirsiniz. Gzlem
yapacanz dersten nce retmenle bir grme yapmay unutmaynz. Bu grme
srasnda retmene, kullanacanz gzlem formunu gsterebilir ve gzlem srasnda
neleri grmeye alacanz anlatabilirsiniz.
Ders ve snf ynetimi ile ilgili gzlemde dikkat edilecek noktalar
Dersin balangcnda: rencilerin snfa girilerinde kontrol nasl salanyor?
Derse balamadan nce snftaki rencilerin yerlerine yerlemeleri ve dikkatlerini konu
zerine toplamalar iin neler yaplyor? Derse ak ve net bir ekilde balanmas nasl
salanyor? Baka eylerle ilgilenen ve snfa ge giren rencilere zaman kaybetmeden
mdahale etme amacyla neler yaplyor?
Gzlem formunun bu ksmnda, Bloom'un okulda renme modelinde, "retim
hizmetinin nitelii" iindeki temel elerden biri olan "renciye, neleri reneceini ve
bunun iin ne yapmas gerektiini anlatan iaret ve aklamalarn sunulmas" ile ilgili
nlemlere de yer verilebilir. (Baknz, B.S.Bloom, nsan Nitelikleri ve Okulda renme,
Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1995, sayfa: 129-164) D.Ali zelik, Eitim
Programlar ve retim, SYM Eitim Yaygnlar 8, Ankara 1989, sayfa: 165-172)
Ders srasnda: rencilere nasl hitap ediliyor? (Adlar kullanlarak m?)
Ynergelerin ak ve anlalr olmas nasl salanyor? rencilerle konuurken nasl
davranlyor? (Yzlerine baklyor mu?) Snfn tm nasl gr alan iinde tutuluyor;
snfn her kesinde olup bitenden nasl haberdar olunuyor?
Stratejiler: Yzn snfa dnk tutma, hareketli olma ve snf iinde dolama ve
benzeri nlemler nasl kullanlyor? Etkinlikler arasndaki geiler nasl salanyor?
Snftaki btn rencilerin derse katlmn salamak iin sorulardan nasl yararlanlyor?
vg ve cesaretlendirmeler nasl kullanlyor?
Gzlem formunun son iki ksmnn uygun yerlerinde, Bloom'un okulda renme
modelinde, "retim hizmetinin nitelii" iindeki temel elerden, "rencinin retmerenme srecine aktif katlmnn kolaylatrlmas ve zendirilmesi", "rencinin
sreteki renmelerinin pekitirilmesi","rencilerin renme eksiklerinin belirlenerek
zamannda giderilmesi" ile ilgili nlemlere de yer verilebilir. (Baknz B.S. Bloom'un
yukarda verilen eseri s: 129-164: D.Ali zelik'in yukarda verilen eseri s: 173-201).
Ders sonunda: rencilerin toparlanmas ve snftan karlmasnda sessizlik ve
dzen nasl salanyor?
Bir sonraki ders retmenine snf nasl hazrlanyor?

ETKNLK 7
RETM YNTEMLER
zet: Kendi alannzdan eitli retme-renme etkinliklerini belirleme.
1. Olanak varsa ayn gn iinde, kendi alannzdan birka retmenin dersini
gzlemeye ve bu yolla, eitli retme-renme etkinliklerini grmeye alnz.
2. Gzlediiniz retme-renme etkinliklerinin bir listesini yapnz. Bu amala,
aada verilen rnee benzer bir formdan yararlanabilirsiniz. Derste bu etkinliklere
ayrlan sreleri de gsteriniz. Etkinlikler srasnda retmen ve rencilerin neler
yapmakta olduklarn belirtiniz.
retme-renme etkinlikleri ile ilgili baz rnekler
retmenin aklama yapmas, retmenin soru sormas, ders kitaplarnn
kullanlmas, retmenin bir grsel-iitsel ara kullanmas (hangi ara olduu
belirtilecek), retmenin bir gsteri (demonstrasyon) yapmas, rencilerin gruplar
halinde almalar, rencilerin bireysel olarak almalar, rencilerin yazl bir metni
okumalar, alma yapraklar zerinde allmas, yaz yazlmas, izim yaplmas.
Ayrca, rencilerin hibir retme-renme etkinliine katlmadan snfta geirdikleri
zaman ile snfta kontroln salanmas iin harcanan zaman da not ediniz.
3. Her dersten soma, gzlemlerinizi retmen ile gzden geiriniz ve bu grme ile
ilgili dncelerinizi not ediniz.
4. Derste her bir etkinlik tr iin ne kadar zaman harcanmakta olduunu, yzdeler
eklinde ifade ediniz.
5. Bulgularnz deerlendiriniz ve deerlendirme sonularn not ediniz.
6. Elde ettiiniz sonular, ayn etkinlii tamamlam olan dier arkadalarnzla
tartnz. Aadaki noktalarla ilgili ortak grlerinizi not ediniz.
rencilerin gzlenen etkinliklerle ilgili tepkileri
rencilerin ilgilerinin ve katlmlarnn srdrlebilmesi iin etkinliklerin
uzunluklarnn ne kadar olmas gerektii
Etkinliklerin genellikle belli bir sra ile yaplp yaplmad
Farkl retmenlerin deiik yaklamlardan, deiik yntemlerden yararlanp
yararlanmadklar, zaman farkl biimlerde kullanp kullanmadklar
retmenlerin, retmekte olduklar snf ne olursa olsun kendilerine zg birer
retme stillerinin olup olmad
7. Gzlemleriniz, bunlar zerindeki almalarnz ve arkadalarnzla yaptnz
tartmalardan, retim yntemlerinin etkililiine ilikin olarak kardnz sonular
yaznz.
8. Daha sonra retmenliini yapacanz bir konu ile ilgili bir ders plan
hazrlaynz. Bu planda, kendi alannzla ilgili olabildii kadar eitli retim
yntemlerinden yararlanmaya alnz. Bu yntemlerle yapacanz almalar, hem
konunun kendi yapsna uygun bir ekilde renilmesini hem de ders sresince eitli
etkinliklerden yararlanlmasn salayacak bir sra ve dzene sokunuz.
9. kardnz sonular ve hazrladnz ders plann, uygulama almalarnzdan
sorumlu faklte retim eleman ve birlikte altnz uygulama retmeni ile tartnz.

10

ETKNLK 8
DERS PLANLAMA VE ETKNLKLER SIRAYA KOYMA
zet: Bir konu ile ilgili olarak bir dizi retme-renme etkinlii tasarladktan
sonra bir ders plan yapnz. Bu plan bir snfta uygulaynz.
1. Aratrma
Bir konuyu retmeye balamadan nce, retim program ve ders kitabna ek
olarak eitli kaynak kitaplar ve dier bilgi kaynaklarn incelemi, aadakilerle ilgili
notlar tutmu olmalsnz.
Konunun balca blmleri
Temel ve zenginletirici nitelikteki retme;-renme materyalleri
Grsel ara ve gereler
Ev devleri ile ilgili neriler
lgili dier etkinlikler
2. Seme
Konu ile ilgili bu notlarnz bir dosyada saklayabilirsiniz. Yldan yla bunlar
gncelletirebilirsiniz. Yeni malzemeler bulduka bunlara eklemeler yapabilirsiniz. Bu
konuyu her ele alnzda, oluturduunuz dosyadan yararlanabilirsiniz. Setiiniz
konunun bandan sonuna kadar yararlanacanz retme-renme etkinliklerini
tasarlaynz. Tasarladnz etkinlikleri konunun yapsna ve renilme ekline uygun bir
sraya ve dzene koyunuz. Etkinlikler dzenini, her biri retmen iin tatmin edici bir
retme, renciler iin de tatmin edici bir renme abas olacak ekilde blmlere
ayrnz.
Konunun blmlerini birer ders saatinde renilecek ekle getiriniz. retimde
yararlanacanz retme-renme ara gerelerini salaynz ve bunlar, snftaki
koullarda ve derse ayrlan zaman iinde kullanlabilecek ekilde dzenleyiniz.
3. Her derse ait notlar
Ders plannz hazrlaynz. Plannzn, size derste klavuzluk edecek kadar ayrntya
sahip olmas gerektiini unutmaynz. Ancak plann, ayrntlara taklp kalmanza veya
ayrtlar iinde kaybolmanza neden olacak kadar uzun olmas da iyi deildir.
4. Ders plan
Plannzda, sizin yapacanz ve rencilerinizin yapacaklar almalar zerinde
durmu olmalsnz. Bir dosya yaprann bir veya iki yzne yazlm olan bir plann
yeterli olaca dnlmektedir. Plannzda, aadaki noktalarn aka belirtilmi
olmasn salaynz.
Balk: Konunun ad
Tarih ve saat: Dersin hangi gn ve saatte yaplaca
Hedefler: Bunlar konuya zel ifadeler olabilecei gibi, rencilerin davranlar,
beceriler, renme yaklamlar eklinde de olabilir
Ara gere ve kaynaklar: Kullanlacak retme-renme ara gereleri, zel
krtasiye ya da cihaz
Etkinlikler: Dersteki basamaklarn aka belirtilmesi; her bir basaman
gereklemesi iin tahmini sre
Etkinlikler arasnda unlardan bir blmne yer verilmi olabilir: Aklama, soru
sorma, gsteri yapma, grsel aralar zerinde alma, bireysel alma veya grup
almas, okuma, yazma, ema hazrlama, test sorularn cevaplama, oyunlar, bilgisayarla
alma.

11

Herhangi bir zamanda, be dakikadan daha uzun srecek bir retmen


konumasndan kannz. Byk lde, rencileri etkin klan ve onlarn retmerenme srecine etkin katlmlarn gerektiren etkinliklere yer veriniz. Etkinliklerin nasl
gerekletirileceini tam olarak belirleyiniz.
Dersten nce, kullanacanz bilgi kaynaklarn ve tepegz, gsteri deneyi,
bilgisayar gibi retme-renme aralarn kontrol ediniz. Onlarn kullanma hazr
durumda olduklarndan emin olunuz. Onlarla almak iin gerekli zaman tahmin ediniz.
Grup yelerinin onlarla nasl alacaklarn belirleyiniz. Dier btn hazrlklar yapnz.
Deerlendirme: Deerlendirme ilemini dersten sonra yapabilirsiniz. rencilerin
tepkileri ve davranlar, retmede karlalan sorunlar ve kendi gl ve zayf,
taraflarnz ile ilgili dncelerinizi not ediniz.
5. Kontrol
Bir ders plan yaptnzda, hazrlklarnzn tamam olup olmadn denetlemek iin
aadaki listeden yararlanabilirsiniz.
Snf nasl dzenleyeceimi belirledim mi?
yi bir balang hazrladm m?
Dersteki her etkinlik srasnda retmenin ne yapacan, rencinin ne yapacan
ve etkinlie ne kadar zaman ayrlacan belirttim mi?
Bir etkinlikten dierine geilerin nasl yaplacan dndm m?
abuk ve yava renen renciler iin ek almalar buldum mu?
Yararlanacam ara gere9, gsteri gibi kullanma hazr olup olmadna baktm m?
Ynergelerimi gzden geirdim mi?
Dersi toparlama ve zet ksm iin hazrlandm m?
6. Ders
Hazrlklarnz bir snfta uygulamaya alnz. Snfta siz gzlemek, gzlemlerini
bu kitabn ekler ksmnda verilene benzer bir forma ilemek ve ders sonunda sizinle
tartmak zere bir arkadanzn yardmn isteyiniz. Dersinizde ne olup bittiini
unutmadan, ders plannzn sonuna gerekli notlar alnz. Bu notlar, daha sonraki planlama
almalarnzda sizce yardmc olacaktr. Snfnzdaki rencilerle daha sonra bireysel
olarak yapacanz almalar varsa bunlar da not almay unutmaynz.

12

ETKNLK 9
ALIMA YAPRAKLARININ HAZIRLANMASI VE KULLANILMASI
zet: Bir alma yapra tasarlayarak derste kullannz.
lkemizde, retim allm sunu yntemine dayal, rencilerin snflarda pasif
kalmasna neden olan skc bir ortamda yaplmaktadr. Bu nedenle renciler, derslerin,
soyut ve sembolik dil yapsn, ardk ve ylmal bilgi birikimi zelliini ve hayata ait
objelerin arasndaki ilikilerden daha ileri ilikiler kefetme sreci olduunu fark
edememektedirler. Bu yzden, okullarmzda konu alanlarnn zel amalar, konular
ezberleme, hatrlama ve kullanma amacyla snrl kalmaktadr.
retmek demek, rencinin dnme kabiliyetini gelitirmek, yeni ilikileri
anlamada kendi zihin zgrlnn farkna varmasna yardmc olmak, evrenin
anlamlatrlmasnda zihinsel gcn kullanmaya istekli hale getirmektir. Mademki bilgi
aktarlmaz ve bireyin kendisi tarafndan kurulur, o halde rencilere bilgilerini
kurabilecekleri ortamlar salamalyz. Byle ortamlar salamann bir yolu da renci
alma yapraklar uygulamalardr.
1. Adna bazen ilem yapraklar, altrma yapraklar veya alma ktlar da denen
alma yapraklar, belli bir konu veya zel bir renci grubu iin kullanlabilir.
Genellikle bir dosya kadnn bir veya iki yzn kaplar. alma yapraklar
rencilerin, retmenin hazrlad plan izlemeleri ve snftaki btn rencilerin
etkinlie katlmnn salanmas iin yararlanlabilecek iyi bir aratr.
alma yapraklarnda konuya ilikin bilgi ve bu bilgilerden yararlanlarak yaplacak
grevlerin bulunmas gerekir: Okul Deneyimi dersinde, farkl renci gruplar ile
kullanlmak zere, deiik konularla ilgili iki ya da alma yapra hazrlamanz
gerekmektedir.
2. Aadaki admlar atarak, snfnzda kullanabileceiniz bir alma yapra
dzenleyip yaznz.
alma yaprandan yararlanarak retmek istediiniz davrann belirlenmesi.
Davran renmek iin rencinin yapmas gereken almalarn belirlenmesi.
Bireysel, eli ve grupla almalarn hangisinden yararlanlacana karar verilmesi.
eitli etkinliklerden yararlanlm, rencilerin hazr olu dzeylerine uygunluk
salanm, btn rencilerin yapaca ortak ve sadece almasn erken bitirenlerin
yapaca ek etkinliklere yer verilmi olup olmadnn denetlenmesi.
alma yapra tasarmnn kat zerine aktarlmas ve yeterli sayda oaltlmas.
3. Hazrlanan alma yaprann bir snfta denenmesi.
4. Snf alrken sorulara cevap vermek iin siz de hazr bulunmalsnz. Snf
dikkatle izleyiniz. Yardma gereksinim duyanlarn yanna yaklanz. Snfta olanlarn ya
da olabileceklerin farknda olmaya aba gsteriniz. Gzlem yaparken ve rencilerle
konuurken, ders sonunda yapacanz zetleme iin, temel noktalar ve sorunlar not
ediniz. Ayrca, hangi gruplarn iyi altklarna dikkat ediniz. Sonra sunu yapmalarn ya
da sorular cevaplandrmalarn bu gruplardan isteyebilirsiniz.
5. almay snfla birlikte gzden geirmek ve zetleme yapmak iin yeterince
zaman ayrmaya zen gsteriniz.
6. Deneme sonularnn deerlendirilmesini u noktalar dikkate alarak yaznz.
almalar rencilere ilgin geldi mi?
almada izlenen sra uygun mu?
almann uzunluu iyi mi?
rencilerden neler istendii ak m?
Zaman iyi ayarland m?
almalar anlald m?

13

7. alma yapran daha iyi bir duruma getirecek deiiklikleri dhil etmek iin
yeniden yaznz.
Aada bir alma yapra hazrlama formu rnei verilmitir. alma yapra
hazrlarken bu rnekteki nerilerden yararlanabilirsiniz.
alma yapra hazrlama ile ilgili neriler
Yazlar
alma yapran kullanacak olan rencilerin dzeylerine uygun szck ve
cmlelerden yararlannz.
Cmlelerinizi ksa tutunuz.
rencilerin renmelerini istediiniz yeni szcklerin altn iziniz.
Ynergeler
Ynergeleri, kullanl srasna gre veriniz.
Bir defada, sadece bir ynerge veriniz.
Sorularn veya yaplacak ilemlerin kolayca grlebilmesini salaynz. Sorularla
ilgili cevaplarn alma yapraklarnn zerine mi, yoksa deftere mi yazlacan aka
belirtiniz.
nemli noktalarn altn izerek, yldz koyarak V.s. gze arpmasn salaynz.
izelge, grafik ve dier gsterimler
Gsterimlerin basit olmasn salaynz.
Gsterime bir balk yaznz ve ksmlarn ak bir biimde adlandrnz.
Olanak varsa renkten yararlannz.
Sayfa dzeni
Okumay kolaylatracak ekilde balklar kullannz.
Birden fazla balk varsa veya birden ok sayfa kullanlmsa bunlar numaralaynz.
alma yapran hazrlamaya balamadan nce bir sayfa dzeni tasarlaynz.
Yapraktaki blmlerin ak bir ekilde grlmesini salaynz.
Olanak varsa bir kelime ilem (elektronik dizgi) aracndan yararlannz.
Vurgulama ve etkiyi artrma amacyla deiik yaz karakterlerinden yararlannz.
alma yaprana ekici bir grnm kazandrnz; onu, okunmak istenecek bir
hale getiriniz.
n deneme
alma yapranza son eklini vermeden nce onu, bir veya iki renci zerinde
deneyiniz. Yaprakta anlalmayan yerler varsa onlar size bu yerleri gstereceklerdir.

14

ETKNLK 10
GRUP ALIMALARI
zet: Grupla almay gerektiren bir ders planlaynz. Plannz bir snfta
uygulamaya alnz.
1. Adna bazen kme almas da denen grup almas, aadaki amalar iin
uygun bir yntemdir:
rencileri, ibirlii yapmaya ve nderlie zendirmek
rencileri, birbiriyle dnce ve gr alveriine zendirmek
rencileri, birbirinden renmeye ve birbirine yardm etmeye zendirmek
rencilere, hazr olu dzeylerine uygun olarak hazrlanm retme-renme
etkinliklerine katlma frsat vermek
2. Bu amalara ulamak kolay deildir. Gruplar halindeki rencilerin birbirleriyle
uyum iinde almalarm salayabilecek bir retme-renme durumu hazrlayabilmek
iin dikkatli bir planlama gerekir.
3. Problem zme, inceleme-aratrma, snfa sunulmak zere bir alma yapma,
oyunlar ve simlasyonlar, proje almalar ve deneyler gibi eitli almalar grup
almas eklinde dzenlenebilir.
4. Grup almasndan yararlanacak ekilde bir ders plan yapnz.
5. Dersten nce, grup almasyla ulalabilecek amalar dnnz. Yukarda da
belirtildii gibi, bu amalardan bazlar unlardr:
birlii, hogr, birbirinden renme gibi sosyal becerileri gelitirme
Gruplara, bu gruplarda bulunan rencilerin hazr olu dzeylerine uygun olarak
hazrlanm retme-renme etkinliklerine katlma frsat salama
renci gruplarn, deiik retme-renme etkinliklerinde bulunmaya ve deiik
dnme biimlerine yneltme
eitlilii artrma gibi
Siz grup almasn, bu amalardan hangilerine ulamak iin bir ara olarak
kullanmay dnyorsunuz?
renci gruplarnn oluma eklini ve gruplarda yaplacak almalar amalarnza
ulatracak ekilde planlaynz.
Gruplar ka kiilik olacak ve nasl oluturulacaktr? Buna kim karar verecektir; siz
mi, yoksa renciler mi?
Gruplar, yine son olarak yaplan grup almasndaki yelerden mi oluacaktr?
Gruplar, hazr olu dzeylerine gre mi, ilgiye gre mi, davrana gre mi, yoksa
arkadalk ilikilerine gre mi oluturulacaktr?
Grup almalarn kolaylatrmak iin snftaki masa, sandalye, sra gibi donatmn
yerleri deitirilecek midir?
Derse olumlu bir balang salamak iin, derste yaplacak almalar sunma,
rencileri renmeye gdleme ve gerekli ynlendirmeleri yapma srasnda nelere
dikkat edilecektir?
Nasl bir giri yapmay planladnz yaznz.
Derste her grubun, kendine uygun dzeyde bir alma yapmakta olmas nasl
salanacaktr?
Dersteki almalarn erken bitiren gruplar olursa bunlar iin ek almalar
hazrlanacak mdr?
Snftaki btn rencileri bir araya getirerek deneyimlerin paylalmasn, iyi giden
ve gitmeyen almalar zerindeki grlerin ortaya konmasn, gruplarn elde ettikleri
ilgin sonularn snfn tmne sunulmasn, beklenen dzeyde renme salanp

15

salanmadnn ortaya konmasn ve gelecek iin beklentilerin ifade edilmesini


salayacak nitelikte bir bitiri iin neler yaplacaktr?
6. Dersi nasl bitirmeyi planladnz yaznz.
Planladnz dersi gerekletirmek iin gerekli hazrlklar yapnz. Plannz
uygulaynz. retmeninizden veya retmen aday olan bir arkadanzdan dersinizi
gzlemesini ve gzlemlerini, size dnt salamak zere forma kaydetmesini rica ediniz.
7. Dersten sonra, aadaki sorular yantlamaya alarak kendinizi deerlendiriniz.
Yeterli lde hazrlkl mydnz? Snfnzdaki grup almalarn izleme ve
gruplarla almay brakarak, derse balamadan nce yapm olmanz gereken ileri
yapma zorunda kaldnz oldu mu?
Btn dikkatinizi gruplara m verdiniz, yoksa rencilerin sorunlarn bireysel
olarak getirmelerini mi beklediniz? Ders srasnda snf terk ettiiniz, snfn gerisinde
oturarak baka ilerle uratnz oldu mu?
Snftaki her gruba ne kadar retme ve soru sorma zaman ayrabildiniz? Onlarn
gerekten de belli eyleri dnmelerini salamaya altnz m? Yardm etme,
gdleme, danmanlk yapma, disiplin salama, rgtleme gibi rollerden hangilerini
yapmaya altnz?
Gruptan gruba geme iinde yeterince abuk davranabildiniz mi, yoksa gruplar bir
ilerleme kaydedemeden sizi bekleme zorunda m kaldlar? Gruplara yetiemediinizde,
aradaki zamanda onlar ne yaptlar? Gruplardan gelen istekler karsnda bunaldnz oldu
mu? Byle durumlarla karlatysanz bunun nedeni sizce, snfn size an lde
baml olmas m, yoksa gruplardan istenen almalarn onlarn kendi kendilerine
yrtebilecekleri derecede iyi hazrlanmam olmas myd?
Verimli bir alma yerine snfta bir sknt veya karmaa ile karlatysanz bu
durum sizce, ders iin iyi hazrlanmam olma, grup almalarn iyi tasarlayamama,
snfta gruplarn ne yapmakta olduklarn izleyememe gibi bir kusurunuzdan m
kaynakland?
8. Hazrlklarnz ve dersteki baarnz zerinde, derginizi izleyen faklte retim
eleman, uygulama retmeni veya snf arkadanz ile bir grme yapnz. Okulla
dersteki baar derecenizi, dersin hedeflerine eriilmi olup olmadm tartnz. Dersteki
baarnzn artrlmas iin alnmas gereken nlemler zerinde de durmay unutmaynz.
Sonra, grupla almadan yararlanarak bir ders daha planlaynz. Bu ikinci giriimde,
eksiklerinizi gidererek daha yetkin bir retmenlik becerisi ortaya koymaya alnz.
Grup almas formu (gzlem srasnda dikkat edilecek noktalar)
1. Grup almasna gei: Gruplar nasl oluturuldu? Grup almasna gei
dzenli oldu mu?
2. Yaplmas istenen almalar: Gruplardan ne gibi almalar yapmalar istendi?
Yaplmas istenen alma, gruplarn hazr olu dzeylerine uygun muydu? almaya
ayrlan zamann nemli bir blm etkin alma sresi olarak kullanlabildi mi?
3. almalarn izlenmesi: retmen, gruplardan her biri ile iletiim kuruyor ve
onlarn almalarn izliyor mu? retmen, retme, gdleme, yardm etme ve
rgtlememe rollerinden hangilerini yerine getiriyor? \
4. Sorunlar: Sorun kmasn nlemek iin neler yaplyor? retmen tetikte
bekliyor ve gereksiz lde hareketlenmeler grlen, ok fazla konuma yaplan, grlt
koparan gruplara giderek onlar uyaryor m~? Sessiz olan ve ok iyi alan gruplar
grmezlikten mi geliniyor? retmen snfta kolayca grlebiliyor mu? retmen, onu
arayanlarn kolaylkla grebilecekleri bir durumda olmaldr. Snfn deiik yerlerine
ulama kolayl salanm m? Bir kaza olmas durumunda retmenin oraya abucak
ulamas olanakl myd, yoksa gei yollar sandalyeler, antalar, renci gruplar ile
kapatlm myd?

16

5. zleme (takip): On dakika sreyle, retmenin bir gruptan dierine geilerini


izleyiniz. Her grupta ne kadar sre ile kaldn belirleyiniz. retmen bir grupla
ilgilenirken, snfn dier yerlerinde ne olup bittiini izleyebiliyor mu?
6. Gruplarda i rgtlenme: Ders sresi iinde bir veya iki grubu yakndan
gzleyiniz. renciler hangi konu zerinde konuuyorlar? Onlarn konumalar, grupta
yaplan alma zerinde nasl bir etki yapyor? Gruptaki rencilere grevlerini veren ve
onlara ne yapacaklarn syleyen ye bir tane mi, yoksa bu grevi yerine getiren birden
fazla ye mi var? Grup almasn olumsuz etkileyen ya da grup almasna katkda
bulunmayan yeler var m? Grupta, onay isteme ve alma, yardm isteme ve alma gibi
amalarla ne kadar karlkl konuma yaplyor? Grupta, greve ilikin olmayan
konularda veya sosyal amal olarak ne kadar konuma yaplyor?
Grupta nasl bir dnme biimi srmektedir? Grup yeleri, yorumlama, denence
(hipotez) gelitirme, akl yrtme (muhakeme) gibi yksek dzeyli dncelerle mi
megul, yoksa sadece verilen ynergeler anlama ve onlara uygun hareket etme abas m
gsteriyorlar?
Sizce grupta, ne lde bir renme gereklemektedir? Grup yeleri, etkili ve
verimli bir birlikte alma, bir ekip almas gerekletirebilmiler mi? almalar bir
btnlk gsteriyor mu?

17

ETKNLK 11
SORU SORMA ALITIRMALARI
Soru Sormay Gzlemleme
zet: retmenin on dakika veya daha uzun bir sreyle soru-cevap tekniinden
yararlanaca bir ders seiniz. Aadaki nerilerden yararlanarak retmenin soru
sormadaki becerisini gzlemek ve gerekli notlar almak iin hazrlklarnz yapnz.
1. Dersten nce, snftaki rencilerin oturma dzenini gsteren bir plan
hazrlaynz. Ders balarken, rencilerin ayn dzende oturup oturmadklarn kontrol
etmeyi unutmaynz. retmenin rencilere sorduu sorular bir listeye yaznz. Bu liste
ve plandan yararlanarak, sorulan her sorunun kanc soru olduunu, hangi renciye
yneltilen sorudan sonra sorulduunu ve sorulma amacn belirleyiniz.
2. retmenin sorularn hangi rencilerin cevapladn oturma plan zerinde
iaretleyiniz. Derste, snftaki rencilerin tmne soru sorulmu olup olmadn,
snftaki erkeklere ve kzlara yaklak olarak ayn sayda soru sorulmu olup olmadn,
snfn deiik yerlerinde oturmakta olan rencilere yaklak ayn sayda soru sorulmu
olup olmadn inceleyiniz.
3. Aadakilere ilikin gzlemlerinizi not ediniz.
rencilere, sorunun cevabn dnmeleri iin zaman verilmesi
Sorularn rencilere yneltilmesi ve rencilerin isimleriyle arlmalar
renciler soruyu beklenen ekilde cevaplayamadnda, sorunun farkl bir ifadeyle
sorulmas veya cevab bulduracak ipular verilmesi
vg ve cesaretlendirmelerden yararlanlmas
Cevaplarn tmyle reddedilmesinden kanlmas
rencilerin dildeki gelime dzeylerine uygun bir anlatmdan yararlanlmas
rencilerin cevaplamaya katlmn salamak ve onlar cesaretlendirmek iin gz
temasndan, jest ve mimiklerden yararlanlmas
4. Dersten sonra, gzlemlerinizi retmenle birlikte gzden geiriniz.
5. Soru sorma ile ilgili notlarnz bir yere yaznz.
6. Yukardaki noktalar gz nnde tutarak, gzlem yapmakta olduunuz snftaki
almalarn bir blm ile ilgili bir soru-cevapla retim plan hazrlaynz.
Soru Sorma Altrmalar
zet: Farkl soru trleri bulunuz. Sonra, soru sorma becerinizi gzden geiriniz. Bu
becerinizden ska yararlanabileceiniz bir ders planlaynz.
1. retmenler sk sk soru sorarlar. Niin? Soru sorma amalarndan bazlar
unlardr:
rencileri renmeye gdleme
Dersi, rencilerin kendi deneyimleriyle ilikilendirme
rencilerin neleri hatrlamakta olduklarn anlama
rencilerden, retim ile ilgili dnt salama
rencilerin renmekte olup olmadklarn anlama
rencilerin dnmelerini salama
rencilerin, konumalarna yardmc olma
Problemleri zme
rencilerin birbirlerinden renmelerini salama
Snf denetim altna alma
Daha baka amalar dnebiliyorsanz bunlara ekleyiniz.
2. Kendi alannzla ilgili olmak zere, yukarda sz edilen amalardan her birine
hizmet edecek bir soru hazrlaynz. Hazrladnz sorular dier retmen aday
arkadalarnzla tartnz.

18

3. rencilerin derste geen olgular hatrlayp hatrlayamadn yoklayan sorular


bulmak ok kolaydr. retmenlerin yararlandklar sorularn pek ou bu trdendir.
Sizin sorularnzn hepsi de hatrlamay yoklayan sorular mdr? rencileri dnmeye
sevk edecek sorular bulmak daha zordur.
4. Soru trlerine ilikin deiik snflamalar vardr. Aada verilen snflama
bunlara bir rnektir. Bu rnek, B. S. Bloom'un editrln yapm olduu, 1956 ylnda
yaymlanan ve Taxonomy of Educational Objectives (Eitim Hedeflerinin Aamal
Snflamas), ad ile bilinen bir snflamaya dayaldr. (Bu snflama ile ilgili ayrntl bilgi,
eitim bilimleri, retim yntemleri ve lme ve deerlendirme ile ilgili kaynaklarda
bulunabilir.)
5. Soru trleri
Hatrlamay yoklayan sorular Hatrlanmas beklenen olgular ve dier bilgi
birikimi gelerinin sorulduu sorulardr. Bunlar, Bloom'un aamal snflamasnda en alt
dzeyde yer alan renme rnlerini yoklayan sorulardr. Bu tr sorulara ilikin baz
anahtar szckler unlardr:
Hatrlama belirleme ne tanmlama adlandrma iaretleme listeleme belirtme
nceden belli ve tek bir yant olan sorular: Bunlar, yukarda sz edilen aamal
snflamada kavrama, uygulama ve analiz dzeylerinde yer alan renme rnlerini
yoklayan sorulardr. Bu gibi sorular yantlamak iin rencinin, yoklanan renmelerin
bu dzeylerin hangisinde yer aldna gre deiik zihinsel ilemlerden yararlanmas
gerekir. Yoklanan renme kavrama dzeyinde ise soruyu yantlayabilmek iin
rencinin, renmi olduklarn, anlamn deitirmeden farkl bir ekilde ifade etmesi,
kendi anlatm ile ifade etmesi, aklamas veya yorumlamas gerekir.
Yoklanan renme rn uygulama dzeyinde ise soruyu yantlayabilmek iin
rencinin, renmi olduklarn, kendisi iin yeni olan yani ilk kez karlat fakat
renmi olduklaryla iinden kabilecei bir durumu anlama, bir sorunu zmede
kullanmas gerekir. Yoklanan renme rn analiz dzeyinde ise soruyu
yantlayabilmek iin rencinin yine kendisi iin yeni olan, yani ilk kez karlat bir
bilgi btnn veya btnl olan bakaca bir rnn paralarn, paralar arasndaki
ilikileri ve btn iinde bu paralarn nasl bir araya getirilerek btnletirilmi olduunu
belirlemesi gerekir. Bu tr sorulara ilikin baz anahtar szckler unlardr:
Aklama tarif etme karlatrma gzden geirme zetleme nasl neden
nceden belli ve tek bir yant olmayan sorular: Bunlar, yukarda sz edilen
aamal snflamada sentez dzeyinde yer alan renme rnlerini yoklayan sorulardr.
Bu gibi sorular yantlamak iin rencinin, duruma gre, kendi bilgisi dahilinde bir ei
veya yakn benzeri olmayan bir bilgi btn veya bu nitelikte ve btnl olan bakaca
bir rn ortaya koymas, byle bir bilgi btnn veya rn oluturmak iin bir plan ya
da ilemler takm oluturmas, byle bilgi btnlerini veya rnleri snflama veya
aklamada kullanlabilecek nitelikte bir soyut ilikiler takm gelitirmesi gerekecektir.
Bu tr sorulara ilikin baz anahtar szckler unlardr:
Tahmin etme nerme oluturma gelitirme varsayma
Bir deerlendirme sonucunda yantlanabilecek sorular: Bunlar, yukarda sz
edilen aamal snflamada deerlendirme dzeyinde yer alan renme rnlerini
yoklayan sorulardr. Bu gibi sorular yantlamak iin rencinin kendisine verilen, belli
amaca hizmet etmek zere hazrlanm bir malzeme, bir yntem vb.nin, mantksallk, i
tutarllk gibi i ltlere veya amaca uygunluk, baka koullar karlama gibi d
ltlere gre bir deerlendirmesini yapmas gerekecektir. Bu tr sorulara ilikin baz
anahtar szckler unlardr:
Deerlendirme seme kritik etme toparlama karar yerme dzeltme seme sralama
Hatrlamay yoklayan soru rnekleri
Trkiye'de doum oran nedir?

19

Verilen elektrik devresindeki elemanlarn adlandrnz.


Ankara kentinin, hangi enlem zerinde olduunu' belirtiniz.
Difzyon terimini tanmlaynz.
nceden belli ve tek bir yant olan soru rnekleri
Trkiye' de doum orann, Almanya'daki doum oran ile karlatrnz.
Elektrik devresinde, lambalarn seri balanma eklini aklaynz.
Van, Isparta ve Bursann harita zerinde yerlerini tarif ediniz.
Difzyon ve ozmozu karlatrnz.
nceden belli ve tek bir yant olmayan soru rnekleri
Trkiye'de doum oran binde 40'a ksayd bunun lkedeki yaam standard
zerinde ne gibi etkileri olurdu?
Bir elektrik devresindeki lambalar paralel bal hale getirilirse neler olabilir?
Byk bir sel felaketine uramas halinde, stanbul' da neler olabilir?
Canl dokuda ozmoz olayn gstermek iin yararlanlabilecek bir deney ne olabilir?
Bir deerlendirme sonucunda yantlanabilecek soru rnekleri
Trkiye' de aileyi kltmek iin hkmetin nasl bir uygulama yapmas gerekir?
Bir ev iin, hangi trden bir elektrik devresi en iyidir; niin?
Trkiye'nin nkleer silahlara sahip olmas gerekir mi, neden?
Ders kitabnzda, ozmozu gstermek amacyla verilen deney dzeni, amacna ne
lde bir hizmet salamaktadr?
6. Alannzla ilgili olarak, yukardaki kategorilerden her biri ile ilgili bir soru
hazrlaynz.
Hazrladnz rnekleri retmen aday arkadalarnzla tartnz.
7. Yakn zamanda retmeye alacanz bir konu seiniz. Bu derste kullanmak
zere, rencilerin sadece baz bilgileri hatrlamakla yantlayabilecekleri ve
yantlayabilmeleri iin daha st dzeylerde zihinsel ilemler gerektiren sorular
hazrlaynz. zellikle temel nitelikte olan sorular zerinde durunuz. Bunlar, snftaki
rencilerin yeni bir konuyu renmelerini salar. Bu srada rencileri olgulardan
dnmeye geirmeye alrken retmene, retme-renme srecini ynlendirme
olana verir. Snfn nne kp dersi yrtmeye alrken byle sorular bulmak ok
zordur. Bu gibi sorularn, dersten nce hazrlam olmas gerekir. Temel sorular arasnda
sorulabilecek ikinci derecede nemli olan sorular, daha sonra ve rencilerin temel
sorularla ilgili yantlarna tepkide bulunurken de dnebilirsiniz.
8 Hazrlayarak dersin akna uygun bir sraya koyduunuz sorular, dersinde
uygulama yapacanz retmenle birlikte gzden geiriniz.
9 Derse gitmeden nce, Etkinlik 1-10'da sz edilen soru sorma becerilerine bir kez
daha gz atnz. Orada ele alnan noktalarn bir zeti aada verilmitir.
Sorularn snftaki rencilere dal: Snfta, renmeye daha ok gdlenmi
olan renciler en nde oturma eilimi gsterirler. Daha az gdlenmi olan, daha yava
renen, sessiz ve sakin oturmak isteyenler ise yanlarda ve kelerde oturma eilimi
gsterirler. Snfn nnde durduunuz zaman, en ok nereye bakarsnz? Saa veya sola
dnmek, snfn kelerine ynelmek daha zordur. Snfta her renciye, aa yukar
birbirine yakn sayda soru yneltmeye ve onlardan her birine bu kadar soruya yant
verme olana salamaya almalsnz. Bunu yapmann bir yolu snf iinde dolamanz
ve her defasnda gr alannzda farkl bir renci grubu olacak ekilde durmanzdr.
Kz ve erkek renciler: Sorular daha ok kzlar m, erkekler mi yantlyor?
Yantlarn uzunluu ve nitelii iki cins iin de ayn m? Cinslerden biri daha sk soru
yantlyor veya daha iyi yantlar veriyorsa dengeyi salamak iin nasl bir yardmda
bulunabilirsiniz?

20

Gz temas: Bir renciye soru sorar ve onun yantn dinlerken ona baknz. Bunu
yaparken, snfn dier yerlerinde ne olup bitmekte olduunu da gzden karmaynz.
Zamanlama: Soruyu sorunuz. Snftaki btn rencilerin yant dnmesi iin
birka saniye bekleyiniz. Soruyu belli bir renciye yneltmek istiyorsanz, bundan sonra
onu adyla arnz ve soruyu yantlamasn isteyiniz. Gerekirse, soruyu deiik bir
biimde ifade ediniz; yantn bulunmasn abuklatrc, kolaylatrc nlemlerden
yararlannz. renci soruyu yantlayamazsa, dier bir rencinin yantlamasn isteyiniz.
Pekitirme: Yantlara olumlu bir yaklam iinde olunuz. Yantlar, olanaklar
lsnde iyi karlaynz ve vnz. Yanta, hibir zaman glmeyiniz; yantla alay
etmeyiniz; yant dinlememe, duymama, tmyle reddetme gibi bir davran iine
girmeyiniz. Yantn ne kadarndan yararlanabilirseniz o kadarndan yararlannz.
Yantlayan rencinin, baka sorular yantlamak iin de istek duymasn salamaya
alnz. Yanl bir yantta sizin de sorumluluunuz bulunabileceini unutmaynz.
Sorunuz ak ve anlalr bir soru olmayabilir; ok karmak bir soru sormu olabilirsiniz.
Kullanlan dil: Sorularnz ksa, soruyu ifade etmede kullandnz dil ak ve
anlalr olmaldr. rencilerin, anlay gsterme, yreklendirme, aknlnz anlatma
gibi amalarla kullandnz szsel olmayan iaretleri de anlayabildiklerini unutmaynz.
10. Planladnz dersi veya onun bir blmn bir snfta uygulaynz. Ders
retmeni veya retmen aday bir arkadanzdan dersinizi gzlemesini rica ediniz.
Elinizdeki temel nitelikli sorular ona da veriniz. Ondan, dersinizdeki gzlemlerini ilgili
forma kaydederek size vermesini; soru sorma becerinizle ilgili gzlemlerini dersten sonra
sizinle tartmasn isteyiniz. Dersinizi kendiniz de deerlendiriniz; soru sorma
becerilerinizi gelitirmek iin neler yapabileceinizle ilgili notlar alnz.
Soru sorma becerileri ile ilgili gzlem formu rnei (gzlem srasnda dikkat
edilecek noktalar)
Temel nitelikli sorular: retmen aday size derste kullanaca temel nitelikli
sorularn listesini verecektir. Dersi izlemek iin bu listeden yararlannz. Sorulardan her
biri ile ilgili grlerinizi belirtiniz. Bunlardan da zellikle, rencileri dnmeye sevk
etmek iin hazrlanm olanlar zerinde durunuz. Arada sorulan ikinci derecede nemli
sorularla ilgili grlerinizi de belirtebilirsiniz. Grlerinizi dersten sonra retmen
aday ile tartnz.
Sorularn snftaki rencilere dal Snfta rencilerin oturma dzenini gsteren
bir plan yapnz.
retmenin snfn neresinde bulunduunu iaretleyiniz. Be dakikalk sre iinde
snfta hangi rencilerin sorulara yant verdiini izleyiniz. Gzlemlerinizi oturma
dzenini gsteren plan zerinde iaretleyiniz.
Sorularn snftaki rencilere daln
Sorulara yant veren rencilerin snfn neresinde bulunduunu
Ka tane kz, ka tane erkek rencinin soru yantladn gsterecek ekilde
zetleyiniz.
Gz temas: retmen aday soru~yant srasnda ilgili renciye bakyor mu? Bunu
yaparken, snfn dier ksmlarnda ne olup bittiini de izleyebiliyor mu?
Zamanlama: retmen aday, yantn dnlmesine yetecek kadar zaman veriyor
mu?
Pekitirme: retmen aday verilen her yanttan yararlanmaya ve snftaki
renmeleri bu yantlara dayandrmaya alyor mu? retmen aday rencileri vyor
mu? Adayn tmyle reddettii bir yant oldu mu? Oldu ise bu nasl oldu?
Kullanlan dil: Sorular ak myd? retmen aday, hazr olduunu, istekliliini ve
tepkisini belirtmek iin szsel olmayan iaretlerden yararland m?
Soru trleri: retmen aday, hatrlamay yoklayan, belli ve tek bir yant olan, belli
ve tek bir yant olmayan sorular ve deerlendirme sorular olmak zere drt deiik
dzeyde de soru sordu mu?

21

ETKNLK 12
MATERYAL KULLANIMI
zet: Derste kullanlan materyallerin neler olduunu ve retmenin bunlar ders
ilerken nasl kullandn gzlemleyiniz. lenen bir konuyu anlayabilmek iin
rencilere materyalleri nasl ve niin kullanmalar gerektii retilmelidir. rencilere
uygun ekilde yardm edilirse onlar, kendilerine byle bir g salayabilecek alma
becerilerini ve stratejileri renebilirler. retmenin materyal kullanmn gzlemlemek
iin aadaki hususlar dikkate alnz.
1. Materyallerin, dersin amac, renci seviyesine uygun seilmi olmas ve derste
yaplan etkinlikleri desteklemesi gerekir. Derste kullanlan materyal trlerini aratrnz
ve nasl kullanldklarn gzlemleyiniz.
2. Ders kitab ve dier materyaller zerinde yaplacak alma ile gelitirmek
istediiniz alma stratejisini ve amacsnz belirleyiniz. Seilen materyalin konuya ve
renmeye katksn inceleyiniz.
3. Seilen materyal ve strateji ile ilgili olarak snfta yararlanacanz ilem yolunu,
aadaki sorulara cevap verecek ekilde planlaynz.
Giri nasl yaplacak? Materyal ne kadar tannyor ve kullanm ne kadar biliniyor?
renciler bireysel olarak m, eli olarak m, yoksa gruplar halinde mi alacaklar?
Sre boyunca almalar nasl izlenecek ve kontrol edilecek?
Ders sonunda, seilen materyallerin katklar nasl gzlemlenecek?
4. rencilere verdiiniz grevleri deerlendiriniz. zellikle rencilere zor gelen
ksmlar not alnz. Bu grevi gelitirmek iin ne gibi deiiklikler gerektiini yaznz?

22

ETKNLK 13
SINAV HAZIRLAMA ve DEERLENDRME
zet: Bir snav hazrlayarak snfa uygulaynz; sonular analiz ediniz.
1. Hazrlayacanz testin, bir yandan sizin derste kazandrmay hedeflediiniz bilgi,
beceri ve sreleri, te yandan da bunlarn renilmesini salamak iin derste birer ara
olarak yararlandnz konu veya etkinlikleri, dersteki arlklarna uyumlu biimde
yoklamas gerektiini unutmaynz. (Buna kapsam geerlii dendiini hatrladnz m?)
2. Alannzla ilgili bir dersin son olarak ilenen nitesi veya sondan birka niteyi
kapsayan blm ile ilgili bir test plan hazrlaynz. Dersin bu blm ile ilgili bir
belirtke tablosu yapnz. Tablodaki her blmden ka tane veya ka puanlk soru
sorulacan belirleyiniz. Testte kullanlacak test maddesi (soru) eitlerine ve birden
fazla eit kullanlacaksa bunlarn her birinden testte kaar madde bulunacana karar
veriniz. Sorularn cevaplarna deiik puanlar vermeyi dnyorsanz, bir puanlama
anahtar hazrlaynz.
3. Test plannz okulda size rehberlik yapan uygulama retmeni ile grnz, Bu
grmelerde, plannzda deiiklik gerektii ortaya karsa bu deiiklikleri yapnz.
4. Test plannza uygun maddeler (test sorular) bulunuz veya byle maddeler
yaznz. Gerekli ise, bulduunuz veya hazrladnz maddelerle ilgili puanlama anahtarn
hazrlaynz.
5. Bulduunuz veya yazdnz test maddelerini bir test dzenine koyunuz; yazn,
izim ve dzenlemesini yapnz; testinizi yeterli sayda oaltnz; yetkilerden gerekli izni
alarak bir snftaki rencilere uygulaynz.
6. Olanak varsa, testinizin test ve madde analizlerini yapnz.
Testinizdeki sorulara verilen cevaplar puanlayarak bu puanlar zerinde test analizi
yapnz: ylma (merkezi eilim), deikenlik (varyans) llerini hesaplaynz; test
puanlarnn gvenirlik ve geerliini tahmin etmeye alnz.
Testinizdeki maddeler (sorular) semeli tipte ise, bunlara verilen cevaplar zerinde
madde analizi yapnz: maddelerin gln, ayrcln tahmin etmeye alnz;
maddelerin daha nitelikli hale getirilmesi iin eldiricilerinin ilerliini gzden geiriniz.
7. Olanak varsa, testinizdeki her maddeyi (soruyu) dikkatle inceleyiniz.
Snftaki rencilerin renme dzeyleri ile ilgili bilgilere gre, beklenenden daha
az veya daha fazla rencinin doru cevap vermi olduu maddeler var m? Bu maddeler,
baka alardan nitelikli (kusuru olmayan) maddeler mi?
Snftaki rencilerin renme dzeyleri ile ilgili bilgilere ve testten aldklar
puanlara gre, iyi renen rencileri dierlerinden ayrmayan veya beklenenin tersine
bir ayrm yapar grnen maddeler var m? Bunlarn beklenen ynde ayrc olmas ve
ayrma glerinin artrlmas iin neler yaplabilir?
8. Test sonularndan yararlanarak, aadaki sorulara cevap bulmaya alnz.
Dersin ele alnan blmnde hedefler dorultusunda beklenen lde bir ilerleme
salanabilmi midir?
Testte sadece bir nite ele alnmsa bu nitenin hangi blmlerinde, birden fazla
nite ele alnmsa bu nitelerin hangilerinde renme dzeyi en yksek ve en dk
olmutur?
Testte kapsanan konular, beceriler ve srelerle ilgili yanl anlamalar ve renme
eksikleri nerelerde toplanmaktadr?
9. Yaptnz test gelitirme almas ile ilgili ksa bir rapor hazrlaynz.
Raporunuzu, size rehberlik eden uygulama retmeni ve faklte retim eleman ile
gzden geiriniz.
Not: Resim-i, mzik ve beden eitimi gibi derslerle, uygulamal derslerde
yukardaki gibi semeli testler hazrlanmayacak; performans testi tipi aralarn

23

hazrlanmas yoluna gidilecektir. Her dersin amac, ileni biimi ve zel artlarna gre
snav hazrlama biimi farkllk gsterebilir.
Deerlendirme ve Kayt Tutma
zet: Deerlendirme, retmenler iin nemli bir grevdir. Dersten nceki
planlama srasnda, ders boyunca ve dersten sonra deerlendirme yaplr. rencilerin
gsterdikleri gelimeleri, onlarn baarlarn deerlendirmek retmenin gnlk
almalarnn bir parasdr. Bugn retim kurumlarnda retmenin en nemli grevi
rencinin baarl veya baarsz olduuna karar vermektir. Bunda yazl snavlarn ve ev
devlerinin deerlendirilmesinin nemli yeri vardr. zerinde anlama salanm
ltlerin bulunmas ve elde renme dzeyini gsteren kantlarn olmas halinde
deerlendirme olduka kolaydr. Dier durumlarda ise gtr.
1. Deerlendirmeyi gerektirecek pek ok sebep vardr. Bunlardan bazlar unlardr:
rencilerin, yanllarn dzeltmek,
renme etkinliklerini giderici tedbirler iin hazrlk yapmak,
rencilere renmeye motive etmek,
Ne kadar aba harcadklarn belirlemek,
rencilere, velilere ve okula her rencinin salad gelimelerle ilgili bilgi
vermek,
Salanan retmenlik hizmetinin etkili olup olmadn belirlemek,
rencilerin renecekleri konular iin gerekli olan n renmelerde eksikliklerinin
olup olmadn tespit etmek,
Derslerin planlanmasnda ve sonraki uygulamalarda yaplacak deiiklikler iin
nelerin yaplmas gerektiini belirlemek.
2. rencilerin almalarnn deerlendirilmesinde kullanlabilecek yntemlerden
bazlar unlardr:
Gzlem yapma
Soru yneltme
Snf ii veya eve yazl dev verme
Snav yapma
Kontrol listelerinden yararlanma
3. Deerlendirmede hangi yntemin kullanlaca, yaptrlan etkinliin trne,
deerlendirme iin gerekli olan bilgilere ve deerlendirmenin amacna baldr. renme
eksiklerini meydana karma (renmeleri izleme) ve renme dzeyini belirleme
amacyla yaplan deerlendirmelerde birbirinden farkl yollar izlenir. Bu konunun
ayrntlarn lme ve deerlendirme dersinde renmisinizdir.
Amacnza uygun bir deerlendirme ekli seerek, yakn bir zamanda yapacanz
uygulama (ders) ile ilgili bir deerlendirme plan hazrlaynz.
Deerlendirmek istediiniz becerileri, anlay ve tutumlar ak bir biimde ifade
ediniz.
Deerlendirme sonularn ne ekilde kaydedeceinize karar veriniz.

24

ETKNLK 14
GENEL DEERLENDRME
zet: Okul deneyimlerinin deerlendirilmesi.
1. retmenlik dosyanz batan sona dikkatle inceleyiniz. Dosyanzn dzenli, her
etkinlie ilikin notlarnzn tamam ve yerinde olmasn salaynz.
2. Dersle ilgili notlarnz ve deerlendirmelerinizin dosyanzda tam olarak yer alm
olmasn salaynz.
3. Dnem boyunca gstermi olduunuz gelimeyi ve yapm olduunuz
almalar, birlikte altnz faklte retim eleman ve uygulama retmenleri ile
gzden geiriniz.
4. Kendi deerlendirmeleriniz ile faklte retim eleman, uygulama retmeni ve
varsa snf arkadanzn deerlendirmelerini yazl olarak zetleyiniz ve bu zeti
dosyanza koyunuz. zellikle gl ve zayf ynlerinizi not etmeyi unutmaynz.

25

You might also like