T.C.

MALTEPE NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
HALKLA LKLER VE TANITIM ANABLM DALI

EAG THE DOG FLMNN HALKLA LKLER YAKLAIMLARI

AISINDAN NCELENMES

DOKTORA PROGRAMI DEV

YAZAN: HAKAN KISACIK

YRD.DO.DR.GRDAL LGER

STANBUL, NSAN 2013

Filmin Ksaca zeti

Film, bir Halkla ilikiler uzman veya propaganda uzman olarak
nitelendirebileceimiz devlet bakan danmannn (Conrad Brean),
bakann cinsel taciz skandaln rtbas etmek iin nasl kurmaca bir
sava tertiplediini ve medyay bu ama iin nasl kullandn anlatyor.
Filmi halkla ilikiler stratejisi ve yaklamlar nda daha rahat
inceleyebilmek iin, Etki-Tepki ilikisini gzeterek filmi blme
ayrdm. Her blm deien artlara uygun gelitirilen stratejilere gre
grupladm.
1. Taciz

skandalnn

ortaya

kmas

ile

medyada

ve

halkta

uyandrd etkiyle mcadele etmek iin dikkatlerin Arnavutluk ile

szde sava durumuna ekilmesi.
2. Szde savan ngrlemeyen bir g olan CIA tarafndan
bitirilmesi ile balayan yeni bir kahraman figrne doru alglarn
ynlendirilmesi.
3. Ortaya karlan kahramann lmesi ile iine dlen aresiz
durumdan vatansever bir kahraman imajnn yaratlp, byk bir
cenaze treninin dzenlenmesi.
Filmin Halkla likiler Yaklamlar Asndan ncelenmesi
Film ABD Bakannn seimlere 11 gn kala adnn bir taciz
skandalna karm olmas olgusuna dayanr. Buradan hareketle
bakann itibarn ve seimleri yeniden kazanmas iin faaliyetler
balar.1900lerin banda i dnyasnn yeni yasal dzenlemelere uymak
zorunda kalmas ve muckraker (Hakszlklar ortaya karan Kii) adn
verdiimiz gazetecilerin (ki bunlarn kamuoyu zerine olan etkileri ok

bykt ve belli kurallara uymas gerekirdi tabi uymas istenirse. rnein

kendi karlar konusunda bilgi ak salamamak ve tarafsz olmak gibi.)
almalarnn iletmelerin kirli yzn ortaya karmas ile gven ve
itibar kaybeden 20. Yzyln iletmelerinde halkla ilikiler faaliyetleri
zorunlu olarak balamtr. Halkla likilerin ortaya kna paralel olarak
Bakann Adamlar adl filmde, bakann adnn kart taciz skandal
basnn kat eletirilerine maruz kalmas bakan iinde bir dizini halkla
ilikiler faaliyetinin balamasna neden olmutur. Basnn etkisi zellikle o
dnemde yle byktr ki hibir yarglama ve mahkum etme gibi bir
yasal gc olmamasna ramen medyada olumsuz ynleriyle yer alan bir
kiinin

zelliklede

politikacnn

kamunun

gznde

itibarnn

zedelenmesine ve hatta yok olmasna bile yol aar. Stratejik bir iletiim
dizisine dayanan faaliyetler Beyaz Saraya arlan danman Conrad
Brean tarafndan gelitirilir. Davson kamuoyunu Toplumdaki kii ve
gruplar arasnda bir deerleme, ortak gelien bir tutum ve tavr oluumu
olarak tanmlamt. Bu tutum ve tavr olumadan nce Brean ilk olarak
zaman kazanmaya alr. Tpk Ivy Leen kamuyu bilgilendirme
metodundaki effaflk ilkesi1 gibi, bakann hasta olduunu ve inden bir
gn ge dneceini belirten basn bltenleri hazrlatr ve medyaya servis
eder. Bundan sonra ise halk, bakann gen kza taciz edip etmedii
noktasnda ikna etmek yerine, toplumun dikkatini kolayca ekecek ve
genel algy kolayca ynetebilecek Walter Lipmannn public opinion
adl eserindeki kesin kanaatler yerine ekilsiz hayallere dayana bir
Hayalet Kamu (Kurgusal bir sava) yaratarak artk insanlarn bu olaya
olan dncelerini baka bir yne ekmeyi planlayan Conrad Brean, ii
inandrc yapmas iin bir Hollywood yapmcs olan Stanley Motss'a
ular ve ondan bu retilmi savaa ait grntler ister. Zaten o dnemde
1

http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/halkla_iliskiler/moduller/halkla_iliskiler_kavrami.
pdf s-13

insanlar Televizyonda ne grrse sorgulamadan inandn evet yada

hayr demek zorunda kaldn filmde geen u szlerle de anlamak
mmkndr ;
-sava bitti
-hayr
-bitti, televizyonda grdm.
-hayr sava bitmedi
-bitti televizyonda grdm.
Motss ekilen grntlere montaj ile savata kedisi kucanda
kaan gen kz ss verir. Sava iin akllarna ABD ile pek bir ii
olmayan Arnavutluk gelir. Plana gre, Arnavutluk ABDye saldracaktr ve
bakan kahraman olacaktr. Uzun bir sre iler byle yrr. nsanlar
gittike savaa inanmakta ve skandal unutmaktadrlar. zellikle
arkclarn besteleri olay daha inandrc yapmaktadr. Lawrence
Lowelle gre bir grn kamuoyu haline gelebilmesi iin byk
ounluk tarafndan kabul edilmesi gerekir ve bu kabul korku ile deil
ikna ile olursa salam temellere dayanr demitir. Bundan yola karak
Sinema, mzik, grafik tasarm gibi alanlarn rzann retilmesinde ve
alglarn inaa edilip ynetilmesinde ne denli etkili kullanld filmde
grlmektedir. kna, tacizin gerekleip gereklemedii noktasnda
kullanlmasa da dier bir stratejide yani bir savan varl konusunda
kullanlan temel kaynak olmutur. Hatta ikna burada propaganda
kavramna dnmtr. nk spin doctor olarak adlandrdm
danman Brean, savan gereklik olarak alglanmasn baarmak iin
alglar biimlendirmi, maniple etmi ve davranlar ynetmek iin
kasti ve sistematik bir ekilde almtr.

retilmi gerekliklere srekli bir yenisi eklenmitir: Arnavutluk

Hasat Bayram sebebiyle Bakana verilen hasat demeti ve Bakann
paltosunu ihtiyar Arnavut kadna vermesi. Savan sona ermesi ile bir
kahraman yaratlmaya allmas, Bakann kurtarc rol oynamas ve
sokaklarda aalara atlan eski ayakkablar. Hepsi ama hepsi rzann
retilmesi ve alglarn ynetilmesi iin maniplasyon ve propagandann
kullanlmasdr.
Chomsky, Rampton ve Staubern halkla ilikiler; i ve endstri
dnyasnn kar alann topluma ramen geniletme tekniklerini kullanan
bir zihniyete gre hareket eder2 ifadelerini kullanacak olursak, Brean
halk uyutmak ve taciz skandaln unutturmak iin rasyonel dnen
beyinleri by-pass etmeye alm ve Hollywood Yapmcs Stanley
Motssa ektirdii grntler hazrlatt arkda geen Demokrasi iin
savama ve lkemizi hr tutma hakkmz kullanyoruz szlerinin destei
ile halk ilkel dzeyde, duygusal sembolizme yneltip, dncelerini
maniple etmitir. Bu durum Pratkanis ve Aronsona gre propaganda ve
psikoloji

zerine yaptklar

almalarnda

propaganday,

iknann

istismar olarak tanmlarlar ve yaamsal enformasyonun elde edilmesini,

heuristik (sezgisel) yntemlere bavurulmasn, anlam olmayan ilikilerin
kullanmn ve dier etik adan sorgulanabilir stratejilerin kullanlmasn
propaganda taktikleri olarak ele alrlar.3
Bir kpek kuyruunu neden sallar,
nk kpek kuyruundan daha aklldr.
Eer kuyruk akll olsayd,
Kuyruk kpei sallard.
Sll,Z.Kresel Ekonomik Kriz Balamnda; Halkla likiler ve Ekonomi likisi Gazi niversitesi
iletiim fakltesi iletiim kuram ve aratrma dergisi, Gz 2010 say:31 sayfa:206
3
http://alternatifiletisim.blogspot.com/2010/01/kuresel-halkla-iliskiler-sirketleri-ve.html

Bizi filmde ilk olarak karlayan u cmleler aslnda, iktidar ve gcn

akll olduu iin ynetme yetkisine sahip olduunu, ynetilen yani halk
olarak deerlendirdiimiz kesimin ise gc elinde tutan kadar akll
olmad iin kuyruk gibi sallanmaya, dncelerinin adeta bir yap-boz
misali datlp, birletirildiini bize sunuyor. Zaten Gustave Le Bon da
Kalabalklar akl kullanmakszn hareket eder demitir.
Filmde gelitirilen kurgusal sava, kahraman yaratma, grsel olarak
durumu

destekleme,

1930lardan

kalan

bir

plan

Meclis

Ktphanesinden karlmas olarak karmza kan halkla ilikiler

yntemleri tek tarafl bir bask altna almay, maniple etmeyi,
hkmetmeyi ve kandrmay amalamtr. Basn ve halk, bakann
danman tarafndan alglar smrlecek insanlar olarak grlr. Halkn
tepkilerine gre teknikler gelitirilse de geri-beslenme alcnn aktif
katlmyla gereklememi ve tm iletiim sreci boyunca savunmac bir
tutum ile hep kaynan yani bakann haklar gzetildii iin filmin
Monolojik Yaklam iinde dnmek yerinde olacaktr.
Aslnda Lippman sanki filmi izlemi gibi yllar ncesinden filmde
yaplanlar ksaca u szlerle zetlemitir Eer halka gerei sunarsan
ileri kartrrsn. nk onu tartmak isteyeceklerdir. Halk tartmaya
baladnda problemlerle karlarsn. Gerei vermek yerine hayali
yeterli olacaktr.
Filmde danman tarafndan olaylarn gidiatna uygun hazrlanan
basn bltenleri, bilgilendirici bir ama iin oluturulduu dnlse de
aslnda siyasi bir haber ynetimi ve spin nitelii kazanan ok gl ve bir
o kadar da tehlikeli stratejik iletiim fonksiyonudur. Film boyunca

danman, medyann zayflklarndan yararlanp bir mesajn olgusal

derinliine aldrmadan, etiksel kaygy gz ard ederek ve politikacnn
karlarnn her eyin zerinde olduuna inanp daha iyi sonular elde
etmek amacyla mesajlar istedii gibi ekillendirip yayar. Sonu olarak
Bakan bu etkili halkla ilikiler ve propaganda faaliyetlerinin sonucunu
alr. Seimin sonucu %89dur.