Professional Documents
Culture Documents
ESASLARI
A) KLMLENDRMENN ESASLARI
GR
klimlendirmenin Tanm, levleri ve Geliimi :
a) klimlendirme : Kapal bir ortam havasnn
temizlenmesi, stlp soutulmas, nemlendirilmesi
veya neminin alnmas, hareketlendirilmesi ve hava
karakteristiklerinin otomatik olarak istenen
artlarda sabit tutulmas ilemleridir.
Dilimize Almancadan geen Klima ile ngilizceden
geen Air Conditioning = Hava artlandrma
kelimeleri iklimlendirme ile e anlamldr.
b) Ana ilevleri :
Tam bir iklimlendirme tesisat havalandrma
tesisatndan farkldr. yle ki :
klimlendirmenin drt unsuru vardr :
1) Scaklk
2) Rutubet
3) Hava hz
4) Hava temizlii
Havalandrmann ise unsuru vardr :
1) Scaklk
2) Hava hz
3) Hava temizlii
c) Geliimi :
1836 ylnda, ilk iklimlendirme tesisat ngiltere
Millet Meclisi binasnda yaplmtr. Bu tesisatta
stma, vantilatrlerin nne yerletirilmi
bulunan stma serpantinleri yardm ile
yaplmakta idi. eri sevkedilen taze hava du
altndan geirilerek ykanmakta ve gerektiinde
buz kullanlmak suretiyle de soutulmakta idi.
1895 ylnda, Amerikan Istma ve Havalandrma
Mhendisleri Birlii (A.S.H.V.E.) kurularak konfor
ile ilgili bilim kollar inkiaf etmitir.
d)
Genellikle son zamanlarda byk tesislerde yazk iklimlendirme tesisleri yaplmakta ve ayn
tesisat ile her iki mevsimde de istenen konfor
temin edilmektedir.
B) TEMEL PSKROMETR
Psikrometri, nemli havann termodinamik
zellikleri ile, bu zellikleri kullanarak nemli
havadaki ilemler ve artlar ile ilgilenen,
termodinaiin bir daldr.
Havann bileenleri
Klimatizasyonla uraanlar en ok ilgilendiren
madde nemli havadr. inde su buhar
bulunmayan havaya kuru hava denir.
Dnyamz saran atmosfer tabakas iindeki hava;
Oksijen, Azot ve muhtelif gazlarn fiziksel bir
karmndan meydana gelmitir.
h2 = h1 + (w2 - w1) hw
h1 , h2 : giren ve kan havann entalpileri
[kJ/kg],
w1 , w2 : giren ve kan havann zgl nemleri
[kg/kg],
tw , hw : giren suyun scaklk ve entalpisi
[oC],[kJ/kg]
= b b
P M
s t bs t
P
= b= b
b
V
R *T
b
[kg/m3]
M = Mb + Mh olup :
Mb : Nemli havadaki su buharnn ktlesi [kg],
Mh : Kuru havann ktlesi [kg],
M : Nemli havann toplam ktlesi (nem+kuru
hava) [kg]
P
w= b = h* b
M
R
P
h
b h
R
M T
h h
V
h
Deniz seviyesinde:
Ph : 10333 [kgf/m=kg/m+,
Th : 273
[K],
h : 1.293
[kg/m3] olduundan;
P
1
10333
h
R =
*
=
= 29.27
h T
273 *1.293
h
h
Rh = 29.27 [kgm/kgK] olarak hesaplanabilir.
Bu bilgiler nda zgl nem yle ifade
edilebilir:
Pb = * Ps
P = Pb + Ph
P = Ps + Ph
Ph = P - Ps
imdi w iin bileenleri yerine koyalm :
w
29.27
47
w 0.622 *
s
P P
s
s
P P
s
olur.
s
P P
s
P
w 0.625 s
s
PP
s
elde edilir.
zgl Hacim :
zgl hacim younluun tersi olup;
s
P P
s
= 1 iken;
P
w 0.625 s
s
PP
s
olur.
17.6 mmHg
0.625 0.0147
s 0.625 w
s
: LE=335 kJ/kg
: LB=2257 kJ /kg
: C=2,14 kJ /kgC
: C=2,01 kJ /kgC
: C=4,19 kJ /kgC
zm :
-40 C scaklkta 150 gr buzun 150C scaklkta buhar
haline gelmesi iin suyun hal deiimi dikkate
alnarak 5 kademede hesaplanabilir:
1) - 40C buzu 0C ye karmak iin gereken s ;
Q = m.cbuz(t2t1) [kJ]
Q1 = 0,15 * 2,14(0-(-40))
Q1 = 12,84 kJ
2) Buzun tamamen ergimesi iin gereken s ;
Q2 = m * LE
Q2 = 0,15 * 335
Q2 = 50,25 kJ
Psikrometrik Diyagram :
Nemli havann termodinamik zelliklerinin grafik ile
gsterilmi ekline psikrometrik diyagram denir.
Klima tesisatlarnda nemli olan iki deer, entalpi ve izafi
nemdir. Bu nedenle scaklklara bal olarak bu iki deeri
veren bir grafik, 1923 ylnda Mollier tarafndan (h - w)
etalpi-zgl nem esas alnarak izilmitir. Bu diyagrama
Mollier diyagram denilmektedir.
Daha sonra, bu diyagramdan da yararlanlarak, birbiri ile
90 C den az byk bir a ile kesien scal (t) absis ve
zgl nemi (w) ordinat kabul eden bir eksen takm
oluturulmutur.
Bylece 760 mm Hg basncnda nemli havann
psikrometrik zelliklerini veren Psikrometrik diyagram
termodinamik formllerden yararlanlarak nokta nokta
izilmitir.
Rakm [m]
0
0
0
0
750
1500
2250
Scaklk KT [oC]
0 50
-40 10
10 120
100 1200
0 50
0 50
0 50
h
tyt [YT]
tyn *N+
h= ?
= ?
tyt = ?
tyn = ?
bulunur.
h = 53 kJ/kg
= 0.55
tyt = 19 C
tyn= 15.5C
Psikrometrik
Diyagram
zerindeki
Deiim
Dorultular
Diyagramn sol st kesinde grlen yarm dairede
iki lek vardr. Birinci lek duyulur snn toplam
sya orann gsterirken, ikinci lek entalpi farknn
zgl nem farkna orann gstermektedir. Bu yarm
dairedeki lekler, psikrometrik diyagramdaki
deiimlerin dorultusunu tespit etmek iin kullanlr.
1) Dh Q h
DW
Mw
2)
Qd
Dh
hg
DW M w
ODI
Vs
c p (tr t s )
[m3/h]
[m3/h]
EODI
Vna
c p (tr tcn )(1 BO )
[m3/h]
karlan duyulur s
: Qd = m (hm h2)
[kW]
karlan gizli s
: Qg = m (h1 hm)
[kW]
Youan su miktar
: mw = m (w1 w2)
[kg/h].
Not :
edilmitir.
Burada
youan
suyun
tad
enerji
ihmal
(2) noktasu
(m) noktas
t1 =
t2 =
tm = 30 C
30 C
15 C
1 = % 50
2 = 100
w1 = 13.36 gr/kg
w2 = 10.68 gr/kg
wm = 10.68 gr/kg
h1 =
h2 = 42.02 kJ/kg
hm = 57.38 kJ/kg
64.23 kJ/kg
m = % 40
Youturulan su miktar : mw = Y = ?
Y = m(w2 w1) = 10000(0,01336 0,01068) = 2.68 kg/h
m3 = m1 + m2
(maddenin korunumu kanunu),
m3*h3 = m1*h1 + m2*h2 (enerjinin korunumu
kanunu),
m3*w3 = m1*w1 + m2*w2 (su buharnn ktle
denklemi).
Ktle denklemindeki "m3" n edeeri dier iki
denklemde yerlerine yazlarak, m3 yok edilirse:
(m1 + m2) h3 = m1*h1 + m2*h2
m1 (h3 - h1) = m2
(h2 - h3)
(m1 + m2) w3 = m1*w1 + m2*w2 m1 (w3 - w1) = m2
(w2 - w3)
Bu iki denklemde karm tekil eden havalarn ktle
m1 h2 h3 w2 w3
oranlar :
n
olur.
m2
h3 h1
w3 w1
w3
m1 * w1 m2 * w2
m1 m2
m1 * h1 m2 * h2
h3
m1 m2
m1 * t1 m 2 * t 2
t3
m1 m 2
(2) DI HAVA
(3) KARIIM
t1 =
1 =
w1 =
h1 =
t2 =
2 =
w2 =
h2 =
t3 =
3 =
w3 =
h3 =
20
50
7.29
38,52
C
%
gr/kg
kJ/kg
30
40
10.64
57,28
C
%
gr/kg
kJ/kg
22.5
47.8
8.13
43,2
C
%
gr/kg
kJ/kg
(1) NOKTASI
t1 = 34 C
1 = 54,76 %
w1 = 18.5 gr/kg
h1 = 81,53 kJ/kg
(2) NOKTASI
t2 = 21 C
2 = 51,54 %
w2 = 8
gr/kg
h2 = 41,35 kJ/kg
(3) KARIIM
t3 = 25
C
%
3 = 55
w3 = 11
gr/kg
h3 = 53
kJ/kg
5) Istma ve nemlendirme
Genellikle iklimlendirme tesislerinde havann
stlmas ve nemlendirilmesi sz konusu
olmaktadr. Dardan alnan souk bir hava
yalnz stlarak ieri verilirse, bu havann izafi
nemi stma ile biraz daha dececeinden
yetersiz olabilir.
Istma ve nemlendirme birlikte yapldnda
verilen snn bir ksm havay stmaya, dier bir
ksm da verilen nemi buharlatrmada kullanlr.
Bu proses ematik olarak aada gsterilmitir.
m1 = m2 = m olduundan;
Qt = Q12 = m*(h2 - h1) - ms * hs
Qd = m * cp * Dt = m 1.003 (t2 - t1)
ms = m*(w2 - w1)
[kW]
[kW]
[kg/s]
C
%
gr/kg
kJ/kg
2 noktas
t2 =
25
45
2 =
w2 =
8,91
h2 =
47,75
C
%
gr/kg
kJ/kg
0,59
Qt 62,27
kinci yol :
Psikrometrik diyagramda (m) ile iki noktann eksenlere
izdm kesim noktas belirlenir ve bu noktann psikrometrik
deerleri okunur.
Bu nokta (1) ile ayn zgl nemde, (2) ile de ayn
scaklktadr. imdi bu noktann psikrometrik deerlerini bir
tabloda toplayalm :
m noktas
tm = t2 =
25
30
m
C
%
wm = w1 =
hm =
5,96
40,23
gr/kg
kJ/kg
Buna gre :
Qd = m (hm - h1) = (12000/3600)(40,23 29,07) = 37,2 kW
Qg = m (h2 - hm) = (12000/3600)(47,75 40,23) = 25,07 kW
olur.
6) Adyabatik Nemlendirme
Klima santralndan geen havann ierisine, bu havann
ya
termometre
scaklndaki
suyune
pskrtlerek
nemlendirilmesi ilemidir.
w3 w1
Nemlendirici verimi :
w3 = 15,81 gr/kg = 0,01581 kg/kg
0larak okunduundan;
w2 w1 0,01516 0,0120
0,83 % 83
w3 w1 0,01581 0,0120
7) Buharla nemlendirme
Havaya nem eklemede en hijyenik yntem, hava
kanallarnn yan taraflarnda bulunan elektrik
rezistansl stclardan buhar enjekte edilmesi ile
uygulanr.
me suyu ebekesinden alnan musluk suyunun
scakl, mikro organizmalarn aktif hale
geebilecei scakln altnda, 10 oC civarndadr.
Suyun 100 oCye karlmas ve atmosfer
basncnda kaynatlarak buhar haline getirilmesi
sayesinde, enjekte edilen nem hava kanallar
iinde youtuu halde bile bakteri oluumu
nlenmi olacaktr.
1)Hazrlanm tablolarla,
2)Psikrometrik diyagramla,
3)Hesapla yaplabilir.
Gze de hitap etmesi bakmndan
psikrometrik
diyagramla
CN
scaklnn tayinini inceleyelim;
DW 1 ( EDIO )
3 ISIL KONFOR
3.1 nsan vcudunun s deiimi
nsan vcudu metabolizma suretiyle s retir. Bu
s, gdalarn oksijenle yanmas ile vcut iinde
meydana gelir. Dier taraftan insan vcudu
muhtelif ekillerde srekli s kaybeder. Vcut
scakl, retilen s ile dar verilen s miktar
arasndaki dengeye baldr.
a) Bazal metabolizma : Yemek yedikten 14 ile 18
saat sonra, 30 ila 60 dakika dinlenmi bir insann
metabolizma yolu ile rettii s miktarna Bazal
Metabolizma ad verilir. Bu s deri yzeyinin
metrekaresi bana kaybedilen Kcal/h s miktar ile
llr.
Kondksiyon,
Konveksiyon,
Radyasyon ve
Evaporasyon (buharlama = terleme).
Kcal/mh
300
100
90
55
50
35
30
Kcal/h
30
30
15
5
5
Toplam 85 Kcal/h
% miktar
35
35
18
6
6
% 100
: 23 26 [oC]
: 20 24 [oC] olarak alnabilir.
e) Havalandrma Miktarlar
Minimum enerji tketimiyle kabul edilebilir bir
i hava kalitesine ulaabilmek iin ASHRAE kii
bana den d hava miktarn bir standarda
balamtr. ASHRAE 62ye gre, eer d hava
kalitesi yeterli ise, aadaki tablolarda gereken
hava miktarlar verilmitir.
Son zamanlarda gelitirilen tekniklerden biri
talep kontrollu havalandrmadr. Bu sistemde
hava kalite sensrnden veya CO2 sensrnden
kumanda alan bir havalandrma sistemi ihtiya
olduunda ve talep geldiinde devreye
girmaktadir.
Efektif Scaklk
Ortalama Snrlar
Konfor mntakas (alan)
Houghten and
19
17 - 21.5
Yaglow
Yaglow
and
21.5
19 - 24
Drinker
Yaglow
22.5
19 - 28
Keeton et all
24
Snrlar
Scaklk
Aklama
Kn,
normal
giyinmi
kadn ve erkek
Yazn,
normal
giyinmi
istirahat eden erkek
Btn
sene,
ceketsiz
istirahat eden erkek
Btn sene, plak ve bazal
artlarda kadn ve erkek
23 - 24.5
24
23 - 25
22
18 - 24.5
4 KLMA SANTRALI
Bir klima santral, havann hareketlendirilmesi,
temizlenmesi,
stlmas,
soutulmas,
nemlendirilmesi ve kurutulmas (neminin
alnmas) iin gereken nitelerden oluur.
Havann klima santral iindeki yolunu
izlersek, aadaki elemanlarla karlarz:
Aspirasyon hcresi,
Karm odas,
Toz filtresi,
n stc (I1),
Soutucu (S),
6) Hava nemlendiricisi,
7) Damla tutucu,
8) Son stc (I2),
9) Vantilatr (V),
10) By-pass hatt.
ASPRATR :
2) Yaz iletmesi
YAZ LETMES :
a) Karm : (1) artlarndaki d hava, (2) artlarndaki i hava ile belirli
oranda karm odasnda kartrlarak (3) artlarndaki karm havas
elde edilmektedir. Yine karm adyabatik artlarda gerekletirilmekte
olup, (3) noktas doru parasn hava miktarlaryla ters oranda bler.
b) Soutma ve kurutma : (3) halindeki karm havas yzeyli soutucudan
geerken, hem soutulmak hem de kurutulmak suretiyle (4) haline
kadar ular. Hava bu noktada, giri havasnda olmas gereken (xg) su
miktarna sahip olmaldr.
c) Mahalde s ve nem kazanm : (4) halindeki hava, daha sonra stcya
alnarak, su miktar (xg) miktarnda sabit kalmak artyla, giri havas iin
art koulan (5) noktasna kadar getirilir. (5) noktas (2) noktas ile ayn
duyulur s oran dorusu zerinde olmak zorundadr. nk mahalle
flenen havann, mahallin duyulur ve gizli slarn alabilmesi iin
mutlaka duyulur s oran dorusu zerindeki bir noktadan verilmesi
gerekmektedir.
Konut mahallerinde Dt = t2 - t5 scaklk fark 6 ila 8 C olarak
belirlenmitir. Scaklk farknn kk seilmesi, mahalle verilen giri
havas miktarnn artmasna (iletme masraflarnn artmasna), byk
seilmesi halinde ise mahalde rahatszlk veren hava cereyanlarnn
meydana gelmesine sebep olmaktadr.
OFSBRO
Byk
maaza
OTEL
TYATROSTDYO
Soutma gc
90 Kcal/h
Hava Debisi
Klima iin Top. G
18 m3/h
0.07 KW
Aydnlatma
25 watt
klim, alan/Top.aln.
Cihaz odas ihtiyac
70%
Binann %4-8
Soutma gc
150 Kcal/h
Hav es Debisi
30 mVh
0.09 Kv
45 Watt
75%
Binann %5-8
Soutma gc
75 Kcal/h
Hava Debisi
30 mVh
0.065 Kw
Aydnlatma
iklim/toplam alan
30 Watt
70%
%4-6
Soutma gc
105 Kcal/h
Hava Debisi
Klima fopl. _g
Aydnlatma
18 trVh
0.090 Kw
(1)(2)(3)
klim/'Topl. alan
75%
isletme Sarfiyat
Yllk)
Elektrik
(Klima iin)
Yakt
(Istma)
le.Tek.nin
bakabilecek
Ekonomik konu n
plandadr. Zon kontrol
gerekir. Oda artlar iir
talep ok kat deildir.
Sistem, oda blmelerinin
deitirilmesine
uyabilmelidir,'
12-20
Kwh/m2
(0rt.l5)
4-10
lt/m2
(0rt.7)
1800 ila
5000
m2/kii
(Or.3400)
15-40
Kwh/nr
(0rt,30)
2.5-5
2
t/m
(Or.3.5)
2000 ila
10000
m2/kii
(0r.3900)
20-45
Kwh/m2
(Ort.30)
Ses ve titreimlerin
14-55
nlenmesine zel dikkat
Kwh/m2
gsterilmeli. Soutma yk (Ort.30)
ou hacmin iinde
meydana gelir. Arka ve
yksek oturma
mahallerinde scaklklarn
fazla ykselme eiliminde
olduu unutulmamaldr.
APARTMAN
HASTANE
75 Kcal/h
Hava Debisi
15 m3/h
Klima Toplum g
Aydnlatma
0.055 Kw
20 Watt
klim/Toplam alan
Cihaz oda ihtiyac
Soutma gc
%1-4
90 Kcal/h
Hava Debisi
18 m3/h
RESTORAN
Iklim.alan/Top.aln.
Cihaz odas ihtiy.
%5-10
Soutma gtltti
120 Kcal/h
Hava Debisi
24 m3/h
0.09 Kw
Aydnlatma
klim.Top!. alan
Cihaz odas ihtiyac
BLGSAYAR Soutma gc
36 m3/h
0.125 Kw
Aydnlatma
klim./Topl.alan
%5-10
10-25
Kwh/m2
(0rt.2O)
%1-5
180 Kcal/h
Uygulama zellikleri
.Elektrik
(Klima iin)
Hava Debisi
Yakt
(stma)
l. Tek.nin
bakabilecei
5-20 lt/m2
(OrtlO)
MADEN
OCAI
alma sahas, ocak giriinden 500-1000 mt. derinde ve 1000 ila 3000 mt. mesafede olacaktr. Is
meydana gelmesi fazla ve bu snn alnmas zordur. alma mahalli her gn ilerler ve klima cihaznn
da buna uygun ilerlemesi gerekir. Patlayc gazlar mevcuttur ve expl. proof malzeme ve cihaz gerekir.
MAK.
ATELYES
MATBAA
TEKSTLH
)
(
H
)
GIDA (
ENDST.S
)
(
S
)
ARA. LAB.
Kompresr iin
1.46 Kw/Ton,Fri.
0.32 Kw/ton.Frigo
1.64 Kw/Ton.Fri.
1.49 Kw/Ton.Fri.
0.14 Kw/Ton.Frigo
1.20 Kw/Ton.Fri.
1.18 Kw/Ton.Fri.
0.94 Kw/Ton.Fri.
0.17 Kw/Ton.Frigo
0.79 Kw/Ton.Fri.
0.20 Kw/Ton.Frigo
QR = qR * Ac * f
qR : 1 m2 cam yzeyinden radyasyonla transfer
olan s
Ac : Cam alan
f : Glgeleme faktr
3) letimsel Is Kazanc :
Camlardan ve klima edilmeyen mahallerden
kazanlan slardr :
Q = A * k * Dt
A : Is kazanlan alan
k : s transfer katsays
Dt : Scaklk fark
6) D Hava Is Yk :
Q = Vd * 0,29 * Dt
Vd : Dardan alnan taze hava miktar
0,29 : Katsay
Dt : Scaklk fark
Baypass faktr nedeniyle bu snn bir
ksmnn dorudan oda duyulur ssn etkiledii
kabul edilecektir.
Kaynak: http://www1.gantep.edu.tr/~ugur/