Merni sistem haldejskog (asirkog) porekla je sistem dve serije mernih sistema od kojih je

jedna 2x veca od druge. Koristen je u Miletu i Fokidi.

Sistem u Fokidi:
1 talant = 60kg i 522g
1 talant = 60 mina
1 min = 60 sikala
1 sikl = 16,82g (sto je strater u fokidskom sistemu)
Sistem u Miletu:
1 talant = 30kg i 276g
1 talant = 60 mina
1 min = 60 sikala
1 sikl = 4,41g (sto je osnovna tezina zlatnog darika (kovao ga Darije, persijski valdar,
oko 515 godine pne) u persijskom sistemu)
Eginski sistem (kooristili ga na peloponezu, Argosu i u Sparti):
1 talant = 36kg
1 min = 628g
1 min = 100 drahmi
1 drahma = 6,28g
strater (didrahma/dupla drahma) = 12,57g
Manje jedinice/apoeni:
1 drahma = 6 obola
1 obol = 1,04g
Ovaj sistem koristen i na Atici i u Eubeji do Solomona koji uvodi drugi, slabiji sistem.
Aticki sistem:
1 min = 436g
1 min = 100 drahmi
1 drahma = 4,36g
1 drahma = 6 obola
1 obol = 0,73g
1 tetradahma = 16,46g
1 didrahma = 8,73g
Na atickim kovanicama je na aversu bila Atina a na reversu sova (Atinin simbol).
Sistem na Rodosu:
1 drahma = 3,87g
1 strater = 15,5g
Sistem na Korintu:
1 drahma = 2,9g
1 strater = 8,72g
Na kovanicama sa Korinta su predstave atine na aversu i pegaza na revrsu. Avers je uvek
ispupcen a revers udubljen.
Hronologija kovanja grckog novca (prema R. A. G. Carson-u):

1. Arhajski period (650-480 pne): do 480 jer tada pobeda nad persijancima; prvi novcici
vili elipsoidnog oblika sa predstavama lava i bika
2. Prelazni period (480-415 pne): do 415 jer tada doziveli poraz od Sirakuze; atinski
novac potiskuje druge monete; bolje izvedene predstave na obe strane (avers-Meduza,
Atina; revers-triskel, lav)
3. Najfinije kovanje (415-336 pne): do 336 jer tada Makedonija dominira;
najkarakteristicniji za Sirakuzu (teski, veliki, kao medaljoni, nazivaju se dekadrahme),
radjeni u slavu Sirakuze (sa predstavama nimfe, zaprega sa 4 konja)
4. Pozni period finog kovanja (336-280 pne): period stalne smene vladara u Makedoniji;
kovani u Metapontu; avers-bozanstvo, revers-klasje zita i pocetna slova gradova u
kojima kovani
5. Opadanje kovanja grckog novca (280-146 pne): do 146 jer makedonija tada postaje
rimska provincija; avers-grcka bozanstva u makedonskom stitu
6. Pozni period opadanja kovanja grckog novca (146-27 pne): po prvi put imena
magistrata koji kuju novac
7. Rimsko kovanje novca (27pne-268ne): od Avgusta do Galijena; bronzani novac sa
predstavama Atine (koja lici na vladare koji kuju novac, nekad ima i Adamovu
jabucicu) na aversu i sovom na reversu
Izrada novca:
priprema postupak livenja, pretkovanje, kovanje
topljenje u pecima (na oko 1000C)
Istopljena masa se prekuje
zatim se izmeri tezina
pa se tek onda kuje u kalupma (uglavnom gvozdeni, redje bronzani)
Kalup se sastojao od nakovnja (donjeg dela, nepokretnog) i gornjeg dela kalupa kojim se
udarala plocica (oblika kog je i sam novac). Zbog toga je aversna strana ispupcena a reversna
udubljena. Reversna strana se brze trosila i cesce smenjivala jer je moralo nekoliko puta da se
udari da bi se dobile predstave na novcicu. Zbog toga nije neobicno da se pojavljuju isti
novcici sa istom averskom i razlicitom reversnom stranom.
U Pompeji postoji predstava kovnice (ili radionice za izradu nakita) Cassa dei vetti
Prslina je pukotina koja nastaje prilikom pretkovanja.
Najstarije predstave (lisica, jelen, konj) na novcu se javljaju u Miletu, Fokidi i na Efesu i to
na novcu od elektruma.
Izbor predstava je zavisio od:
istocnjackog uticaja, pa se pojavljuju fantasticna bica (grifon u Teosu)
biljaka koje su koristili ili koje su predstavljale simbole gradova (divlji celer koji
koristen za lecenje zaraznih bolesti u Selnutu; jabuka u Melosu; vinova loza u
Naksosu)
ekonomije (javljaju se amfore, vino, vinova loza, bik)
religije (pcela-Artemidin simbol, sova-Atinin, lav, kornjaca)
Od Vi veka se javljaju antropomorfne predstave bozanstava.
Od VII do III veka pne 1400 gradova-drzava i 500 vladara kuje svoj novac.

Atinski novac se naziva i heraldicki novac zbog predstava grbova aristokratkih porodica (koje
se nazivaju eupatridi) koje su vladale u to vreme. Najpoznatije porodice su Alkmenoidi (sa
predstavom tocka koji je simbol Apolona i olimpijskih igara) i Pizistratidi (sa predstavom
glave konja)
Od 546 do 527 pne proizvodjene tetradahme za spoljnu trgovinu.
Kovnice u Lauronu svake godine kuju novac dok u Atini kuju svake 4 god (u cast
Panatenejskim svecanostima).
413 poraz na Siciliji i finansijska kriza
407 kuje se prvi novac od zlata (zlato se dobija pretapanjem zlatnih trofeja oko Partenona)
406 prva kovanja od bronze
Literatura:
Babelon, Anticka numizmatika, 1970
Carson, Coins, 1975
D. Sear, Greek coins and their values, 1978