Professional Documents
Culture Documents
1. INTRODUCCIN A LA FORMULACIN
1.1. FRMULAS QUMICAS
Frmula emprica
Expresa mediante smbolos y subndices los elementos que forman el
compuesto y la relacin mnima en que sus tomos e iones estn presentes en
l (proporcin ente tomos).
Ejemplo:
CH.
No existe ninguna molcula formada exclusivamente por un tomo de C
y uno de H.
Frmula molecular
Expresa mediante smbolos y subndices los elementos que forman el
compuesto qumico y el n de tomos de cada elemento que estn presentes
en una molcula de ste.
NO PUEDE SIMPLIFICARSE.
Ejemplos:
C6H6 (benceno), C2H2 (etino)
Ambas sustancias tienen la frmula emprica anterior (CH)
Frmula desarrollada o estructural
Es una representacin que indica la forma de unin de los tomos que
constituyen el compuesto qumico.
Ejemplos
H H H
| | |
HOH.
HCCCOH
| | |
H2O
H H H C3H8O
Frmula semidesarrollada
Se utiliza preferentemente en qumica orgnica.
Se desarrollan solo algunos enlaces (normalmente los que constituyen
las cadenas).
Ejemplo:
CH3CH2CH2OH
x = 1
LiClO2 :
+1 + x +(2) x 2 = 0
x = +3
HCl :
+1 + x = 0
x = 1
NaClO3 :
+1 + x + (2) x 3 = 0
x = +5
ClO:
x + (2) = 1
x = +1
ClO4 :
x +(2) x 4 = 1
x = +7
2. HIDRUROS
H + otros elementos
El Hidrgeno usa E.O. +1
2.1.
Con No metales
En Estado Gaseoso
En Estado Lquido
Grupo 6A : O, S, Se, Te Con valencia 2Agua
Sulfuro de Hidrgeno
cido Sulfhdrico
Seleniuro de Hidrgeno
cido Selenhdrico
Telururo de Hidrgeno
cido Telurhdrico
Grupo 7A : F, Cl, Br, I Con valencia 1Fluoruro de Hidrgeno
cido Fluorhdrico
Cloruro de Hidrgeno
cido Clorhdrico
Bromuro de Hidrgeno
cido Bromhdrico
Yoduro de Hidrgeno
cido Yodhdrico
2.2.
Con Metales
Metal + H
Hidrgeno usa E.O. -1
Tradicional: Hidruro + elemento con los sufijos
Ej: FeH3: Hidruro frrico
Sistemtica (IUPAC): prefijo de cantidad Hidruro + prefijo de cantidadelemento
Ej: FeH3: Trihidruro de monohierro
Stock (IUPAC): Hidruro + Elemento entre parntesis valencia del
elemento en nmeros romanos. Slo se utiliza cuando hay ms de dos
valencias
Ej: FeH3: Hidruro de Hierro (III)
Sufijos de la Tradicional:
3. XIDOS
3.1.
Con Metales
Metal + O
Oxgeno usa E.O. - 2
Se formulan igual que los Hidruros y mantienen las nomenclaturas Tradicional,
Sistemtica y Stock.
Ejemplos.
Frmula
Al2O3
PtO2
HgO
Li2O
CaO
Au2O3
Fe2O3
FeO
Tradicional
xido de aluminio
xido platnico
xido mercrico
xido de litio
xido de calcio
xido arico
xido frrico
xido ferroso
Sistemtica (IUPAC)
Trixido de dialumimio
Dixido de platino
Monxido de mercurio
Monxido de dilitio
Monxido de calcio
Trixido de dioro
Trixido de dihierro
Monxido de hierro
Stock (IUPAC)
xido de platino (IV)
xido de mercurio (II)
3.2.
No metal + O
No metal con E.O. positivo y oxgeno con - 2
Se formula igual que con un metal, pero en la nomenclatura Tradicional se les
llama anhdridos en vez de xidos.
Ahora veremos los xidos del cloro:
Frmula
Cl2O
Cl2O3
Cl2O5
Cl2O7
Tradicional
Anhdrido hipocloroso
Anhdrido cloroso
Anhdrido clrico
Anhdrido perclrico
Sistemtica (IUPAC)
Monxido de dicloro
Trixido de dicloro
Pentaxido de dicloro
Heptaxido de dicloro
Stock (IUPAC)
xido de cloro (I)
xido de cloro (III)
xido de cloro (V)
xido de cloro (VII)
4. HIDRXIDOS
Metal + (OH)
(OH es el grupo Hidrxilo y se puede considerar como un solo elemento con
E.O. = - 1 : (OH))
Se frmula siguiendo las nomenclaturas Tradicional, Sistemtica y Stock.
Cuando hay ms de dos grupos (OH) el grupo se coloca entre parntesis y el
subndice fuera.
Ejemplos:
Frmula
LiOH
Fe(OH)2
CuOH
Co(OH)3
Tradicional
Hidrxido de litio
Hidrxido ferroso
Hidrxido cuproso
Hidrxido cobltico
Sistemtica (IUPAC)
Stock (IUPAC)
Monohidrxido de litio
Dihidrxido de hierro
Hidrxido de hierro (II)
Monohidrxido de cobre Hidrxido de cobre (I)
Trihidrxido de cobalto Hidrxido de cobalto (III)
5. SALES BINARIAS
Metal + No Metal
No Metal con valencia negativa; Metal con valencia positiva
Para todas las nomenclaturas: No metal-uro + Metal
Teniendo en cuenta esto, siguen las reglas de las nomenclaturas
Ejemplos:
Frmula
FeCl3
LiF
Al2Se3
PbBr4
Tradicional
Cloruro frrico
Fluoruro de litio
Seleniuro de aluminio
Bromuro de plmbico
Sistemtica (IUPAC)
Stock (IUPAC)
Tricloruro de hierro
Cloruro de hierro (III)
Monofluoruro de litio
Triseleniuro de dialuminio
Tetrabromuro de plomo
Bromuro de plomo (IV)
6. CIDOS OXCIDOS
H + No metal + O
Hidrgeno con 1+;No metal con valencia positiva; Oxgeno con 2El Cromo (Cr) y el Manganeso (Mn) pueden tambin formar cidos
Composicin:
Nomenclatura tradicional:
Nomenclatura IUPAC:
Frmula
H2TeO3
H2CO3
HBO2
HBrO4
Tradicional
cido teluroso
cido carbnico
cido brico
cido perbrmico
IUPAC
Trioxotelurato (IV) de hidrgeno
Trioxocarbonato (IV) de hidrgeno
Dioxoborato (III) de Hidrgeno
Tetraoxobromato (VII) de hidrgeno
Tradicional
IUPAC
Cromo (Cr) en los cidos slo con 6+
cido crmico
Tetraoxocromato (VI) de hidrgeno
Manganeso en los cidos slo con 6+ y 7+
cido mangnico
Tetraoxomanganato(VI) de hidrgeno
cido permangnico
Tetraoxomanganato (VII) de hidrgeno
Nitrgeno en los cidos slo con 1+, 3+, 5+
cido hiponitroso
Oxonitrato (I) de hidrgeno
cido nitroso
Dioxonitrato (III) de hidrgeno
cido ntrico
Trioxonitrato (V) de hidrgeno
Tradicional
cido ortonitroso
cido ortoselenioso
cido ortobrmico
cido ortoperydico
IUPAC
Trioxonitrato (III) de hidrgeno
Tetraoxoseleniato (IV) de hidrgeno
Tetraoxobromato (V) de hidrgeno
Pentaoxoyodato (VII) de hidrgeno
ATENCIN: EXCEPCIONES EN
NOMENCLATURA TRADICIONAL
LOS
ORTO
CON
LA
Debido a que algunos cidos orto son mucho ms abundantes que los meta
(los normales), hay excepciones; y a los cidos orto siguientes se les quita el
prefijo orto. (Estos compuestos s existen)
Frmula Tradicional (excepcin)
IUPAC
Con el Fsforo (P), se especifica meta y no orto
HPO3
cido metafosfrico
Trioxofosfato (V) de hidrgeno
H3PO4
cido fosfrico
Tetraoxofosfato (V) de hidrgeno
HPO2
cido metafosforoso
Dioxofosfato (III) de hidrgeno
H3PO3
cido fosforoso
Trioxofosfato (III) de hidrgeno
Con el Arsnico (As) igual que con el fsforo
HAsO3
cido metarsnico
Trioxoarseniato (V) de hidrgeno
H3AsO4 cido arsnico
Tetraoxoarseniato (V) de hidrgeno
HAsO2
cido metarsenioso
Dioxoarseniato (III) de hidrgeno
H3AsO3 cido arsenioso
Trioxoarseniato (III) de hidrgeno
Con el Silicio (Si) y el Boro (B) se especifican las dos meta y ortoH2SiO3
cido metasilcico
Trioxosilicato (IV) de hidrgeno
H4SiO4
cido ortosilcico
Tetraoxosilicato (IV) de hidrgeno
HBO2
cido metabrico
Dioxoborato (III) de hidrgeno
H3BO3
cido ortobrico
Trioxoborato (III) de hidrgeno
6.2. CIDOS DI
Los cidos Di se forman sumando el elemento ms si mismo y restndole
agua (H2O).
Ej: Seleccionamos un cido cualquiera, en este caso H2SO4 (cido sulfrico); le
sumamos otro sumamos H2SO4 y le restamos H2O H2SO4 + H2SO4 - H2O =
H2S2O7
Para nombrarlos aadimos el prefijo di- en las dos nomenclaturas.
En la nomenclatura IUPAC colocamos este interfijo entre el oxo- y el nombre
del elemento
Ejemplos:
Frmula
H2Se2O5
H2S2O5
H2S2O7
H2C2O5
Tradicional
cido diselenioso
cido disulfuroso
cido disulfrico
cido dicarbnico
IUPAC
Pentaoxodiseleniato (VI) de hidrgeno
Pentaoxodisulfato (IV) de hidrgeno
Heptaoxodisulfato (VI) de hidrgeno
Pentaoxodicarbonato (IV) de hidrgeno
IUPAC
Pentaoxodiarseniato (III) de hidrgeno
Heptaoxodifosfato (V) de hidrgeno
Pentaoxodifosfato (III) de hidrgeno
7. SALES TERCIARIAS
Para formularlas eliminamos el/los hidrgeno/s obteniendo un grupo cargado
negativamente (que actuar como un elemento) que podremos combinar con
un metal.
Es decir, H2SO4, sustraemos los hidrgenos, (SO4)-2 y obtenemos un grupo que
podremos combinar con un metal.
Como el hidrgeno tiene valencia 1-, al grupo le faltaran tantas cargas como
hidrgenos tenga el cido.
Para combinarlo con el metal tomamos el nmero de cargas negativas como
E.O. y formulamos normalmente. Cuando hay ms de dos grupos de cidos, el
grupo se coloca entre parntesis y el subndice fuera.
Ej: Grupo (SO4)-2 con Hierro de valencia 3+
Fe2(SO4)3
Tambin podemos formar sales terciarias con cidos orto y di.
Para nombrar las sales terciarias:
En la nomenclatura Tradicional: si el cido acaba en oso en las
sales binarias utilizaremos el sufijo ito. Ej: Fe (2) con (SO3)-2 (que
FeSO3 (sulfito ferroso); si el
viene del H2SO3, cido sulfuroso)
cido acaba en ico en las sales binarias utilizaremos el sufijo -ato
Ej: Fe (2) con (ClO3)-1 (que viene del HClO3, cido clrico)
Fe(ClO3)2 (clorato ferroso); cuando tenemos un cido con los
prefijos hipo- y per- mantenemos estos prefijos en la sal binaria. Ej:
HBrO4 (Usa valencia 7) con nquel de valencia 2
Ni(BrO4)2 (es
decir, perbromato niqueloso); K2TeO3 (telurito de potasio).
En la nomenclatura IUPAC: mantiene las reglas normales salvo
que en vez de acabar con de hidrgeno acaba con el nombre del
metal ms su valencia entre parntesis. Ej: FeSO3
trioxosulfato
(IV) de hierro (II).
Ejemplos
Frmula
Al2(SO3)3
CaSO4
Pb(ClO)2
Ca3(PO3)2
Fe2(Cr2O7)3
Tradicional
Sulfito de aluminio
Sulfato de calcio
Hipoclorito plumboso
Fosfito de calcio
Dicromato frrico
IUPAC
Trioxosulfato (IV) de aluminio
Tetraoxosulfato (VI) de calcio
Oxoclorato (I) de plomo (II)
Trioxofostato (III) de calcio
Heptaoxodicromato (VI) de hierro (III)
Nomenclatura Sistemtica
Se antepone al nombre del oxoanin el prefijo hidrgeno o
dihidrgeno
Ejemplos:
NaHCO3
NaH2PO4
K2HPO4
Nomenclatura Tradicional
Aunque se evita su uso todava se puede encontrar en algunos contextos. Se
nombra anteponiendo el prefijo BI al cido del que proviene la sal.
Ejemplos:
NaHCO3
bicarbonato sdico
Ca(HSO4)2 bisulfato de calcio
9. PERXIDOS
Son derivados del H2O2 (agua oxigenada o perxido de hidrgeno) por
sustitucin de los hidrgenos por metales.
El anin O22 no puede simplificarse. Se nombra como perxido de
metal.
Ejemplos:
Na2O2
perxido de sodio
CaO2
perxido de calcio.
Valencias
1+
2+
3+, 33+
2+, 4+, 42+, 4+
1+, 2+, 3+, 4+, 5+, 3-
2+, 3+
2+, 3+, 6+
2+, 3+, 4+, 6+, 7+
1+, 3+
2+, 4+
1+, 11+, 2+
1+
2+