TEHLKE VE RSK

DEERLENDRME ANALZ
EL KTABI

HAZIRLAYAN
ZKAN ZGR
SG UZMANI
DETAM YAYINLARI

NDEKLER
1.

alma

artlarnn

yiletirilmesi

kimin

ykmllndedir ?
2.

Tehlike Ve Risk Kavramlar

3.

Risk Analizi ve Deerlendirmesi ne demektir ?

4.

Risk

Analizi

ve

Deerlendirmesi

neden

ve

ne

zaman

yaplmaldr ?
5.

Risk Analizi ve Deerlendirmesi almalarnn yrtlmesinden

kim sorumludur ?

6.

Risk

analizi

ve

deerlendirmesinde

hangi

seilmelidir ?
7.

Risk analizi ve deerlendirmesi nasl uygulanmaldr ?

8.

Kontrol ncesi - Tehlike ve Risk Deerlendirmesi

9.

Sonularn Deerlendirilmesi

10.

Tehlike ve Risklerin Kontrol

11.

Kontrol Sonras Tehlike Ve Riskin Deerlendirmesi

12 .

Dokman Hazrlama

13.

Risk Analizlerinin Yararlar

14.

Olaslk Hesaplamasna Bir rnek

15.

lgili Dokmanlar

2/27

metotlar

1.

alma
artlarnn
Ykmllndedir ?

yiletirilmesi

Kimin

yerlerinde, alma ortam ve artlarndan kaynaklanan,

alanlarn salk, gvenlik ve vcut btnln olumsuz
etkileyebilecek bir ok tehlikeler bulunmaktadr.
alma ortam ve evresinde bulunan bu tehlikelerden
kaynaklanabilecek risklerin alanlara, iletmeye ve evreye zarar
vermesi her an iin ihtimal dahilinde bulunmaktadr.
gvenlii mevzuatmz, ivereni, alma artlarn
iyiletirmek, salkl ve gvenli bir alma ortam oluturmak ve
srekliliini salamakla ykml klmtr.
Dnya da yaygnlaan yeni sal ve gvenlii
yaklamlarnda ve AB mevzuatnda Tehlike ve Risk gibi dikkat
ekici iki kavram yer almaktadr. lkemiz iin olduka yeni saylan
bu kavramlarn uygulayclar tarafndan iyi anlalmasnda byk
yarar bulunmaktadr.
2. Tehlike Ve Risk Kavramlar
Tehlike
alma evresinin, fiziki kusurlar ve insanlarn hatal davranlar
gibi, alma ortam ve artlarnda var olan, ya da dardan
gelebilecek kapsam belirlenmemi, maruz kimselere, iyerine ve
evreye zarar ya da hasar verme potansiyeline, Tehlike,
Risk:
yerinde, meydana gelebilecek, maruz kimselere veya alma
evresine zarar ya da hasar verici nitelikteki bir olayn, meydana
gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bilekesine, Risk,
denmektedir.
3. Risk Analizi Ve Deerlendirmesi Ne Demektir ?
Tehlikeleri belirlemek, riskleri ortaya karmak, yok etmek veya
kabul edilebilir seviyeye indirmek iin, sistematik bir yntemle, nitel
ve/veya nicel metotlar kullanlarak yaplan almalardr.

3/27

4. Risk Analiz Ve Deerlendirmesi Neden Ve Ne Zaman

Yaplmaldr ?
nsanlar hayatlarn devam ettirmek ve ihtiyalarn salamak iin bir
ok ekonomik faaliyetlerde bulunmaktadrlar. Artan nfus ve gelien
ihtiyalar ihtiya duyulan mal ve hizmetlerin bol ve eitli retimini
gerekli klmaktadr. Bu retim faaliyetleri srasnda alan insanlar
ok eitli salk ve gvenlik tehlikeleri ile kar karya
kalmaktadr.
Bu tehlike ve risklerden korunmak iin sistemli bir ekilde
tehlikelerin belirlenmesi ve risklerin deerlendirilmesi almalarna
ihtiya duyulmaktadr.
Risk Analiz ve Deerlendirme almalar
a. e balamada
- yerinin kurulup retime balamasndan hemen sonra, ya da
- yerinin daha nce kurulmu ve risk analizi ve deerlendirme
almalarnn hi yaplmam olmas halinde,
b. Deiiklik durumunda
- yerinde, i, yer, el, teknoloji deiiklii,
- Yeni ve ciddi bir tehlikenin ortaya kmas, ya da
- Uygulamalarn gzden geirilirken yeni bir durumun tespit
edilmi olmas, durumlarndan birinin gereklemesi halinde,
c. kazas, meslek hastal, olay vb. durumunda
yerinin tamamn ya da byk ksmn etkileyebilecek bir kaza, i
kazas, meslek hastal ya da olay vb. durumun meydana gelmi
olmas halinde
d. Dzenli aralklarla:
yerinden ve etkilenme alanndan kaynaklanan tehlikelerin ve bu
tehlikeler sonucu ortaya kan risklerin yapsna ve faaliyetlerdeki ya
da iteki deiimin derecesine bal olarak dzenli aralklarla
yaplacak, ancak bu zaman aral hi bir zaman 3 () yl
gemeyecektir.

4/27

5/27

5.
Risk Analizi Ve Deerlendirmesi
Yrtlmesinden Kim Sorumludur ?

almalarnn

Her iveren; iyerinin, tehlikeli blgeler ve etkilenme alan

dahil olmak zere, yer seiminden balayarak, i ekipmanlarnn
kullanm mrnn btn safhalarn, ham, yar mamul, mamul
maddeler ile iin yapm ve yrtm tekniklerinin tamamn
kapsayacak ekilde Risk Deerlendirmesi yapmak ya da uzman kii
veya kurululara yaptrmak ve risk deerlendirilmesi sonularn da
dikkate alarak bir yeri Salk ve Gvenlik Prosedr
hazrlamakla ykmldr.
6. Risk Analizi Ve Deerlendirmesinde Hangi Metotlar
Seilmelidir ?
Risk deerlendirmesi ileminden beklenen faydann
salanmas ve sonrasnda isabetli kararlarn alnabilmesi iin;
uygulanacak metot, bu konuda zel olarak gelitirilmi ve uygunluu
kabul edilen nitel ve nicel metotlar iinden doru olarak seilmeli ve
uygulanmaldr.
7.
Risk
Uygulanmaldr ?

Analizi

Ve

Deerlendirilmesi

Nasl

yerindeki tehlikelerin, sistematik bir yolla, gzden

geirilerek belirlenmesine, risklerin doru olarak tespit ve
deerlendirilmesine imkan veren bir dizi mantk adm halinde
uygulanmaldr.

6/27

Risk Analizi ve Deerlendirmesi Be temel admdan

oluur:
yeri salk ve gvenlik risk ynetim yntemi 5 temel admdan
oluur. Bunlar;
1. Tehlikelerin tannmas
2. Tehlikelerden kaynaklanan risklerin deerlendirilmesi,
3. Riskleri nlemek veya azaltmak iin kontrol tedbirlerine
karar verilmesi
4. Kontrol tedbirlerinin uygulanmas,
5. Alnan tedbirlerin etkinliinin izlenmesi ve kontrol
edilmesi

Adm - 1 Tehlikeleri
Belirlenmesi

Evet

Tanmlanan tehlikelerle ilgili herhangi bir mevzuat ,

standart, rehber veya malzeme gvenlik veri formu var
m?
Hayr

Adm - 5
Tedbirlerin
zle ve kontrol
et

Adm - 2
Riskleri
Deerlendir
Adm - 4 Kontrol
Tedbirlerini Uygula

Adm - 3 Kontrol
tedbirlerine karar ver

7/27

Bu konuda
elinizde bulunan
rehber, mevzuat
uygulama kodu
veya harmonize
standart varsa
takip et

letme Faaliyetlerinin Snflandrlmas

Srekli yaplan iler.(retim,boyama vs.)
Seyrek yaplanlar.(bakm, temizlik)
Ar ve tehlikeli iler kapsamna girenler.
Firma sahas iinde yaplanlar, dnda yaplanlar.
Kimyasal ,mekanik, biyolojik, elektriksel
faaliyetler.
Tehlikelerin Tanmlanmas
u soru tehlikeleri tanmlamamza olanak tanr;
1.Bir zarar kayna var m? (KAYNAK)
2.Zarar nasl meydana geldi? (YOL)
3.Kim veya Ne zarar Grd? (ETK)
Tehlikelerin Snflandrlmas
A) Mekanik
B) Elektrik
C) Radyasyon
D) Kimyasal ya da Biyolojik Maddeler.
E) Yangn ve Patlama
F) Ergonomik (Hareket, pozisyon, eilme, k v.b)
Baz Tehlikeler;

8/27

Kayma ve Dmeler
Zehirli madde kullanm
Alet, Malzeme Dmesi
Yangn, Patlama
Mesleki Hastalklar
Scak Souk Dengesizlikleri
Elektrik arpmas
alanlarn saldrs

Tehlikeler Nasl Belirlenir?

Yasal artlarn incelenmesi,
Kaza Raporlarnn, envanterlerinin, kitaplarnn
sektrel istatistiklerin incelenmesi,
Tesis yaps, yerleimi incelenerek.
Faaliyetlerin yapl ekli, i ak emalar.
Standartlar incelenerek.
Daha nce alnm tedbirler, alnabilecek tedbirler
incelenerek.
Kullanlan malzemeler.
Politika, Tetkik Sonular vs.
8. Kontrol ncesi - Tehlike ve Risk Deerlendirmesi
Tehlike snflandrmas, tehlikenin risk deeri ve tehlikenin
douraca sonularla ilgili bir yaptrm olup olmadnn
incelenmesi ile belirlenir, ve tanmlanan her tehlikeye bir ncelik
derecesi (puan) verilir.
Birim yneticileri tarafndan gerekli grlmesi ve/veya i grlen
yer veya lke koullarnn zorunlu klmas durumunda, aada
verilen kriterler dnda da kriterler eklenebilir.
Puanlamann mmkn olduunca objektif olmas iin, birimin SG
sorumlusu ve birim Yneticisi'nin yapaca ayr ayr puanlamann
yansra bir-iki kii tarafndan puanlama yaplmas nerilmektedir.
Farkl kiiler tarafndan yaplan puanlama sonularnn ortalamas
alnarak, nihai puanlar tam say olarak belirlenir. Nihai puanlarn
arpm alnarak, ncelik derecesinin objektif biimde
deerlendirilmesi iin bir baz oluturulur.
Elde edilen veriler Birim Yneticisi ve SG Sorumlusu tarafndan
gzden geirilerek, nihai ncelik derecesi belirlenir.
Her bir kriter iin aada verilen puan cetveli dorultusunda
puanlama yaplr:

9/27

Olaslk :
1

ok Kk

Ylda Bir

Kk

Ayda Bir

Orta

Ayda Bir

Yksek

Haftada Bir

ok Yksek

Her gn

Etki (iddet) :
1
2
3
4
5

ok Hafif
Hafif
Orta
Ciddi
ok Ciddi

Saati Kayb Yok, lkyardm Gerektiren

Gn Kayb Yok, lk Yardm Gerektiren
Hafif Yaralanma, Tedavi Gerekir
lm, Ciddi Yaralanma, Meslek Hastal
Birden ok lm, Srekli Gremezlik

Risk = Olaslk x Etki (iddet)

10/27

RSK MATRS

RSK

ETK (DDET)

HTMAL

5
OK CDD

4
CDD

3
ORTA

2
HAFF

1
OK HAFF

5
OK
YKSEK

25

20

15

10

4
YKSEK

20

16

12

3
ORTA

15

12

2
DK

10

1
OK DK

9. Sonularn Deerlendirilmesi
Belirlenen ncelik derecesine ve birimin ayrabilecei kaynaklara
gre, tehlikeler arasnda ncelikli grlenlerin deerlendirilmesi
aada verilen yntemler dorultusunda kararlatrlr.

11/27

9.1. YNTEM I
I. ncelikli Tehlikeler : Deerlendirme sonucunda 16 (dahil) ya da
zerinde puan alan konular: ( x > 16 )

Tehlike kontrol altnda tutulur.

Kontrol iin dokmante edilmi prosedr/talimatlar

oluturulur.

zleme ve lme plan yaplr ve kaytlar tutulur.

yiletirmeye ynelik dzeltici ve nleyici faaliyetleri

belirlenir, dokmante edilir,
uygulanr ve takip edilir.

1. ncelikli tehlikelerin, kontroller sonucu 2. ncelie

indirilmesi hedeflenir.

Mmkn olduu yerde iyiletirmelerin rakamsal olarak

takibi yaplr ve kayd tutulur.

Personele, ihtiya duyulan eitimler verilir.

Bu konulardaki tm uygulamann belirli periyotlarla

denetlenmesi salanr, ynetime raporlanr.

II. ncelikli Tehlikeler : Deerlendirme sonucunda 9 zerinde ve

16 altnda puan alan konular : ( 9 < x < 16)
Tehlike kontrol altnda tutulur.
Gerekli grld takdirde kontrol iin talimatlar
oluturulur.
Mmkn olduunda izlenirlii ve llmesi salanr ve
kaytlar tutulur.
yiletirmeye ynelik dzeltici ve nleyici faaliyetler
belirlenir ve uygulanmas ve takibi yaplr.
2. ncelikli tehlikelerin, kontroller sonucu 3. ncelie
indirilmesi hedeflenir.
Personele, ihtiya duyulan eitimler verilir.

12/27

Bu konulardaki tm uygulamalarn belirli

periyotlarda denetlenmesi salanr.

III. ncelikli Tehlikeler : Deerlendirme sonucunda 9 (dahil)

altnda ya da 4 zerinde puan alan konular : ( 4 < x 9 )

nlemler planlanan uygulamalar ksmnda tarif

edilir ve uygulama kontrolleri yaplr.
Personele ihtiya duyulan eitimler verilir.

IV. ncelikli Tehlikeler : Deerlendirme sonucunda 4 ve altnda

puan alan konular : ( x 4 )

Gelecekte nemli bir tehlikeyi oluturmamas iin,

incelenir ve gerekirse nlemler planlanan
uygulamalar ksmnda tarif edilir.
Uygulama kontrolleri yaplr ve personele ihtiya
duyulan eitimler verilir.

9.2. YNTEM II

20, 25,
15, 16

Yksek Risk
Bu risklerle ilgili hemen alma yaplmal
Dikkate Alnmas Gerek Risk

10, 12,
8, 9

4, 5, 6,
1, 2, 3

13/27

Bu risklere mmkn olduu kadar abuk mdahale

yaplmal
Kabul Edilebilir Risk
Acil tedbir gerektirmeyebilir.

10. Tehlike ve Risklerin Kontrol

Belirlenen tehlikeler ve sebep olaca risklerin azaltlmasna veya
kontrol altna alnmasna ynelik nleyici faaliyetler planlanr. Bu
faaliyetlerin yansra srekli iyiletirmeyi salamak iin gerekli
uygulamalar da tanmlanr. rnein: Riskin ne ekilde kontrol altna
alnaca, kullanlmas gerekli talimat veya prosedrler, planlanan
eitimler vb.
Tehlikenin ve riskin tamamen ortadan kaldrlmas mmkn olmasa
da, tehlikenin ve riskin azaltlmas, uygulanan kontrol sistemleri ile
salanabilir. Bu kontrol sistemleri aadaki gibidir:
o

Faaliyetlerin tanmlanan kurallar iinde (prosedr,

talimat, uyarlar vb.) iinde yrtlmesi.

Mhendislik / Teknik Kontrol. (Kiisel Koruyucu

Ekipman ve Giysiler, Gvenlik Ekipman ve
malzemeleri, vb.)

11. Kontrol Sonras Tehlike Ve Riskin Deerlendirmesi

Kontrol sonras Tehlike ve Riski belirlemek iin bir ok metot
gelitirilebilir. Biz burada sk kullanlan iki yntemden
bahsedeceiz.

14/27

11.1. YNTEM I
Kontrol faaliyetleri sonras Tehlikeye bal "Risk"in deeri
hesaplanrken aadaki yntem izlenir :

lgili dokman
Mevcut deil

0 puan

Mevcut ancak yetersiz

3 Puan

Mevcut ve yeterli

5 puan

Eitim / Bilinlendirme

15/27

Mevcut deil

0 puan

Mevcut ancak yetersiz

3 Puan

Mevcut ve yeterli

5 puan

Performans Deerlendirmesi
Mevcut deil

0 puan

Mevcut ancak yetersiz

3 Puan

Mevcut ve yeterli

5 puan

Kontrol ilemleri iin yaplan deerlendirmeler toplanarak

deeri ve "ncelik Derecesi" belirlenir.

16/27

"Risk

Toplam Deer

ncelik

0-6 puan

7-10 puan

11 ve yukars

11.2. YNTEM II
Faaliyet/prosese ait tehlike ve risklerin, planlanan faaliyetler sonras;
aada belirtilen parametrelerin deerlendirilmesi yaplarak, ncelik
srasnn indirilmesi hedeflenir.
Kontrol faaliyetleri sonras Tehlikeye bal Riskin deeri
hesaplanrken aadaki yntem izlenir :

Proses/Faaliyete ilikin tehlike ve riskin kontrol

iin; dokman hazrlanmas gerekiyorsa ve ilgili
dokman mevcut ise 1 deilse 0 rakam verilerek
deerlendirme yaplr.

Proses/Faaliyete ilikin tehlike ve riskin kontrol

iin; eitim ve bilinlendirme yaplmsa 1
yaplmamsa 0 rakam verilerek deerlendirme yaplr.

Proses/Faaliyete ilikin tehlike ve riskin kontrol

iin; i denetimlerde dahil olmak zere performans
deerlendirme sonular olumlu ise 1 olumsuz ise 0
rakam verilerek deerlendirme yaplr.
arpm Katsays :
Tabloda Risk hesab yaplrken yukarda belirtilen 1 veya 0
deerleri yerlerine yazlr. Daha sonra her biri ayr ayr aada
belirtilen katsaylar ile arplr.

17/27

lgili dokman
Performans deerlendirme
Eitim ve bilinlendirme

: 1
: 2
: 3

Kontrol sonras Risk =

K.. Risk [(lgili Dokman iin (1 veya 0)*1)
+ (Performans Deerlendirme iin (1 veya 0)*2)
+ (Eitim ve Bilinlendirme iin (1 veya 0)*3)]
eklinde hesaplanarak Kontrol sonras risk deeri belirlenir.
K.. : Kontrol ncesi Risk
Hedeflenen kontrol faaliyetleri uygulamalaryla riskin azaltlmasdr.
12 . Dokman Hazrlama
Risk deerlendirmesi almalar srasnda, takip edilen
ilemler ve elde edilen sonular her kademede uygun ve yeterli
detaylar ierecek ekilde dokman haline getirilmelidir.
13. Risk Analizlerinin Yararlar

18/27

Firma veya tesisin gvenlii, baka bir deyile kaza

ve hasar potansiyelini belirler.

Kaza ve hasar potansiyelini en uygun koullarla

iyiletirme olana salar.

Kaza, can ve mal kayb olanan en aza

indirip,firmann
verimliliini,
dolays
ile
piyasadaki rekabet gcn arttrr.

Tesislerde yaplacak deiiklik ilemlerinde en

ekonomik ve gvenli yolun seilmesini salar.

Firmann geniletilmesi, yeni tesislerin kurulmas

vb. durumlarda yetkililerden daha abuk izin
alnmasn salar.

Kredi kurumlarndan abuk ve iyi koullarda kredi

alnmasn salar.

Uluslararas kurululardan,uygun koullarla kredi

alnmasn salar.

Sigorta primlerinin optimum dzeyde olmasn ve

ar sigortadan kanlmasn salar.

alanlarn ve ortaklarnn gvenini salar.

14. Olaslk Hesaplamasna Bir rnek;

Sanayi sitelerinde presler ok kullanlan tezgahlardandr. Kazalarn
en sk grld tezgahlar arasndadr. Kazalar daha ok maalesef
uzuv kayb ile sonulanr. Seri imalat yaplan, ayak ve el ile
kumanda edilen bir preste operatrn herhangi bir kazaya maruz
kalmamasn nasl garanti edebiliriz ? El ile kumanda edilen preste
anahtar hatasn (elektronik sistem haras) iyi bir bakm ve kontrol ile
nleyebiliriz fakat tamamen ortadan kaldramayz. Bu rnek iin,
bakm ve kontrollerin, presteki bu olas hata riskini 5 milyonda bire
indirdiini farz edelim (bu kabul gerek d deildir). lk bakta bu
riski daha fazla aa ekebilmek iin yapacamz ok fazla bir ey
yokmu gibi gzkmektedir. Dakikada 60 ilem yaplan bir preste,
her 5 milyon ilemde bir anahtar hatas (sistem hatas) ortaya karsa;
60 ilem/dakika X 60 dakika/saat X 8 saat/gn X 6 gn/hafta X 28,9
hafta = 5 milyon
Bu bize bir pres operatrnn her 29 haftada bir kaza riski
ile kar karya kaldn gsterir.
Riske maruziyet burada "ok seyrek", bununla birlikte presteki

19/27

anahtar hatas ortaya karsa kaza olma olasl hemen hemen kesin
gzkmektedir.
Kontrol tedbirleri bu kazann ortaya kma olasln azaltmaya
dnk olarak uygulanmaldr. Bir iletme iin her 29 haftada bir,
ciddi bir kaza ile karlamak kabul edilemez. Tehlikenin konumu
kaza olasln etkiler.
Unutulmamaldr
ki
"olasl"
deerlendirdiimizde biz sadece bir kazann olma olasln
deerlendiriyoruz. Olasln deerlendirilmesinin bir paras olarak,
bir kiinin ne kadar srede veya sklkta bir risk altnda olduunu
dikkate almalyz. Bununla birlikte bu durum, bir kazann olma
kesinliinden daha az nemlidir.

20/27

EK I : TEHLKELER, TEHLKEL DURUMLAR VE TEHLKEL

HADSELERE AT MSALLER
NO

1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
2.
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
3
3.1
3.2
4.
4.1

TEHLKELER
Tehlikeli durumlar ve tehlikeli hadiseler
Mekanik Tehlikeler
- parasnn veya makine paralarnn, sebep olduu, misal olarak;
a) ekil
b) Bulunduu yer
c) Ktle veya kararllk (yer ekiminin tesiri altnda hareket eden
elemanlarn potansiyel enerjisi)
d) Ktle ve hz (kontroll veya kontrolsz hareket eden elemanlarn
kinetik enerjisi)
e) Yetersiz mekanik dayanm
-aadaki sebepler ile makinede potansiyel enerjinin birikimi, misal
olarak;
f) Elastik elemanlar (yaylar)
g) Basn altndaki gazlar veya svlar,
h) Vakum tesiri
Ezilme
tehlikesi
Makaslama
tehlikesi
Kesme veya blme
tehlikesi
Taklma
tehlikesi
Kapma veya yakalama
tehlikesi
Darbe
tehlikesi
Delme veya saplanma
tehlikesi
Srtnme veya anma tehlikesi
Yksek basnl svlarn fkrma tehlikesi
Elektrik tehlikesi aadaki sebeplerden meydana gelebilir
Personelin elektrik tayan paralar ile temas (dorudan doruya)
Personelin arza durumunda elektrik tayan paralar ile temas (dolayl)
Yksek gerilim tayan paralara yaklama
Elektrostatik olaylar
Ksa devre, ar yk, vb. sebepler ile kimyevi etkilerin, eriyen paralarn
kmas gibi termik radyasyon veya dier olaylar (fenomen)
Termik Tehlikeler (aadaki tehlikeler ile sonulanan)
Ar scak malzeme veya nesne, alev, veya s kaynaklarndan yaylan
radyasyon veya patlama ile temas neticesinde ortaya kan yanklar
Scak veya souk ortamn meydana getirdii sala zararl etkiler
Grltnn meydana getirdii tehlikeler, (aadakiler ile sonulanr) :
itme kayb, dier psikolojik rahatszlklar, denge kayb, dikkat dalmas
gibi )

21/27

4.2
5
5.1
5.2
6
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
7
7.1
7.2
7.3
8
8.1
8.2
8.3
8.4
8.5
8.6
8.7
8.8
9
10
10.1
10.2
10.3
10.4
10.5
10.6

Konumalarn akustik sinyaller ile v.bleri ile giriimi

Titreimin sebep olduu tehlikeler
Elde tutularak kullanlan makineler eitli sinir sistemi ve damarlara ait
rahatszlklara sebep olur;
Btn vcudu etkileyen titreim, bilhassa uygun olmayan vcut duruu
olduunda.
Radyasyonun sebep olduu tehlikeler
Dk frekans, radyo frekans radyasyonu, Mikro dalgalar
Kzl tesi, grnr ve mor tesi dalgalar
X ve gamma nlar
Alfa, Beta Inlar, elektron veya iyon nlar, Ntronlar
Lazerler
Makinelerde ilenen, kullanlan veya tketilen malzeme veya
cisimlerin sebep olduu Tehlikeler, mesela
Zararl zehirli korozif ve/veya tahri edici svlarn, gazlarn, dumann,
ttsnn ve tozun teneffs veya temas edilmesi sureti ile olan tehlikeler
Yangn veya patlama tehlikesi
Biyolojik mesela mantar ve mikro biyolojik (virs veya bakteri) tehlikeler
Makine tasarmnda ergonomik prensiplerin ihmal edilmesinin sebep
olduu tehlikeler
Salksz vcut duruu veya ar efor sarf etme
nsan el-kol ayak-bacak anatomisinin yeteri kadar gz nne alnmamas
ahsi koruyucu donanm kullanlmasnn ihmal edilmesi
Ortamn yetersiz aydnlatlmas
Ar zihin yk veya zihinin yk altnda olmas, gerilme (stres), vb.
nsan hatas, insan davran
El kumandalarnn yetersiz tasarm, yerletirilmesi
Grnt ekran birimlerinin yetersiz tasarm, yerletirilmesi
Tehlikelerin Kombinasyonu (birleik Tehlikeler)
Beklenmeyen alma, beklenmeyen hzda, ar hzda alma (veya
benzeri dzensiz almalar)
Kumanda sisteminin kesilmesi/bozulmas
Enerji beslemesinin kesildikten sonra tekrar kurulmas
Elektrik donanmlar zerinde harici tesirler
Dier harici tesirler (yer ekim, rzgar vb.)
Yazlmdaki hatalar
Operatr tarafndan meydana getirilen hatalar (insan karakteri ve

22/27

11
12
13
14
15
16
17
18
19

kabiliyeti ile makine arasndaki uyumsuzluun sebep olduu bk.8.6)

Mmkn olan en uygun artlarda makinenin durmasnn imkanszl
Takmn dn hzlarndaki deimeler
G beslemesindeki arzalar
Kumanda devresindeki arzalar
Balama elemanlarndaki hatalar
alma esnasndaki paralanmalar
Cisimlerin veya akkanlarn frlamas, fkrmas
Makine kararllnn kaybolmas, ters dnmesi
Kiilerin tkezlemesi, kaymas, dmesi (makine ile alakal olarak)

Hareket sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli hadiseler
20
20.1
20.2
20.3
20.4
20.5
20.6
21
21.1
21.2
21.3

21.4

21.5
21.6
21.7
21.8
21.9
21.10

Hareket fonksiyonu ile ilgili olarak

Motorun almas esnasnda hareket etmesi
Src yerinde olmakszn hareket etme
Btn paralarn gvenli konumda olmakszn hareket etmesi
Pedal ile kumanda edilen makinede ar hz
Hareket esnasnda ar salnm
Makinenin yavalama, durma ve hareketsiz kalma kabiliyetindeki
yetersizlik
alma mahallinin (src mahalli dahil) makine zerine balants
alma mahalline ( mahallinden / mahallinde ) ulama esnasnda
personelin dmesi
alma mahallinde egzoz gaz / oksijen noksanl olmas
Yangn ( src mahallinin yanabilen yapda olmas/ yangn
sndrclerinin olmay
alma mahallinde mekanik tehlikeler:
-Tekerlekler ile temas,
-Devrilme,
-Cisimlerin dmesi, cisimlerden gemesi,
-Yksek devirde dnen paralarn paralanmas,
-Makine paralar veya takmlar ile personelin temas etmesi (pedal
kumandal makinelerde).
alma mahallinden yetersiz gr
Yetersiz aydnlatma
Yetersiz oturma yeri
alma mahallinde grlt,
alma mahallinde titreim
Yetersiz tahliye/acil k imkanlar

23/27

22

Kumanda sistemi sebebi ile

Kumandalar/kumanda tertibatlarnn uygunsuz olarak yerletirilmesi

Tahrik modu ve/veya kumandalarn hareket modunun uygunsuz olarak
22.2
tasarmlanmas
Makinenin tanmasndan doanlar (Kararllk noksanl)
23
24
G kayna ve gn iletilmesine bal olarak
24.1
Motor ve aklerden kaynaklanan tehlikeler
24.2
Makineler arasnda gcn iletilmesinden kaynaklanan tehlikeler
24.3
Ekleme ve yedekte ekmeden kaynaklanan tehlikeler
25
nc kiilere / kiilerden tehlikeler
25.1
Yetkisiz kullanma / altrma
25.2
Durdurulduu konumdan kayma
25.3
Grmenin veya akustik ikaz vastalarnn yetersizlii / noksanl
26
Srcye /Operatre yetersiz talimat verilmesi
Kaldrma sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli hadiseler
22.1

27
27.1
27.1.1
27.1.2
27.1.3
27.1.4
27.1.5
27.1.6
27.2
27.3
27.4
27.5
27.6
27.7
27.8
27.9
28
28.1
29
29.1

Mekanik tehlikeler ve tehlikeli hadiseler

Aadakiler sebebi ile yklerin dmesi, arpmas, makinenin yana
yatmas
Kararllk noksanl
Kontrol edilemeyen ykleme, boalma, devrilme, momentin ar olmas
Hareketlerin kontrol edilemeyen genlii
Yklerin beklenmeyen / istenmeyen hareketleri
Yetersiz tutma tertibatlar / aksesuarlar
Birden fazla makinenin arpmas
Kiilerin yk desteklerine ulamas
Raydan kma
Paralarn yetersiz mekanik dayanm
Makara, tamburlarn tasarmndaki yetersizlik
Makinedeki zincir, halat ve kaldrma aksesuarlarnn yetersiz seimi /
birletirilmesi
Srtnme kayb sebebi ile ykn aaya kaymas
Normal olmayan montaj / deneme / kullanma / bakm sebebi ile
Yk ile kii arasndaki etkiler (ykn yapt darbe / kar arlk )
Elektrik tehlikesi
Aydnlatmadan kaynaklanan
Ergonomik prensiplerin ihmali sebebi ile meydana gelen tehlikeler
Src mahallindeki yetersiz gr

24/27

Yeraltnda alma sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli
hadiseler
30
Aadakiler sebebi ile olan mekanik tehlikeler ve tehlikeli hadiseler;
30.1
Gle alan tavan desteklerindeki kararllk noksanl
Raylar zerinde yryen makinenin hzlanma veya fren tertibatndaki
30.2
bozukluk
Raylar zerinde yryen makinenin l adam kumandasndaki bozukluk
30.3
veya noksanlk
31

Kiilerin hareketlerinin kstlanmas

32
Yangn ve patlama
33
Gaz, toz vb. emisyonu
Kiilerin tanmas, kaldrlmas sebebi ile olan ilave tehlikeler, tehlikeli durumlar
ve tehlikeli hadiseler
34
Aadakiler sebebi ile olan mekanik tehlikeler ve tehlikeli hadiseler;
34.1
Yetersiz mekanik dayanm yetersiz gvenlik katsays
34.2
Yk kontrolnde bozukluk
34.3
nsan tayclarndaki kumanda bozukluklar (fonksiyon,ncelik)
34.4
nsan taycsnn ar hzlanmas
35

nsan taycsndan kiilerin dmesi

36
37

nsan taycsnn dmesi, devrilmesi

nsan hatalar, insan davranlar
15. lgili Dokmanlar

DETAM Yayn ve Dokmanlar

TS 18001 (OHSAS) Ynetim Sistemi Standard

TS EN 1050 Makinelerde Gvenlik Risk Deerlendirilmesi

Prensipleri

25/27

 SALII VE GVENL
DENETM ETM DANIMANLIK
VE MHENDSLK LTD. T.
EREFL SOKAK NO:35
06580 MEBUSEVLER-ANKARA
TEL : 0 312 222 31 06- 07
FAX : 0 312 223 31 00

http://www.detam.com.tr

e-mail : detam@detam.com.tr

26/27

27/27