KEMKLER HAKKINDA GENEL BLG

Os (latince) : kemik
Osteon (Gr) : kemik
Logos (Gr) : bilim
Osteoloji : kemik bilimi
Os femoris : femur (kaval) kemii
Destek ve hareket sistemi:
Systema sceletale (Lokomotor Sistem) blm var;
a) Kemikler (Systema Osteologia)
b) Eklemler (Systema articulare)
c) Kaslar (Systema musculare)
GENEL BLG
Kemik ve iskelet sisteminin grevleri;
-vucuda destek fonksiyonu
-vucudun eklini oluturur
-yetikin erkek 270 kg tayabilir, bu antremanla artrlabilir
-vucudun hereketinde yardmc olur
-kaslara desteklik yapar kaslarn tutunduu yerlerdir (origo-insertio)
-hareket esnasnda kaslarn rol aktif, kemik ve eklemlerin ise pasiftir.
-evreledii yaplar koruma grevi vardr (gs kafesi, beyin ..)
-hemopoetik sistemde kan yapc ve koruyucu grevi vardr (kemik ilii : myeloid doku)
-solunumda rol oynar
-pnmotik kemikler kafatas arln azaltr
-kemikler iindeki veya aralarndaki sinusler sesin ekli ve tonu zerinde etkili
-mineral deposudur, kalsiyum tuzlarnn %97 si kemiklerde depolanr.
-vucudun sert iskeletini oluturur.
Yenidoanda 270 adet kemik vardr
14 yanda 256 adet kemik vardr
Erikinde 206 adet kemik vardr
25-30 yalarnda 70 kg lk bir bireyde toplam 5-6 kg kemik vardr

KEMN SINIFLANDIRILMASI
A-Blgesel snflama
B-ekline gre snflama
A-Blgesel snflama
1-Aksiyal iskelet
Kafatas
Nrocranium(sceleton axiale)
-Splanchnocranium
kulak kemikikleri
-hyoit kemik
-vertebralar
-costalar
-sternum
2-appendikler iskelet
-st extremite
-omuz kava kemikleri
(sceleton appendiculare)
-kol kemikleri
-n kol kemikleri
-el kemikleri
-alt extremite
-kala kemikleri
-uyluk kemikleri
-bacak kemikleri
-ayak kemikleri
1-caput (ba)
2-columna vertebralis (omurga)
3-thorax (gs kafesi)
4-ossa membri superior (st taraf)
5-ossa membri inferior (alt taraf)
B-ekline gre snflama

1. Uzun kemikler (os longum)

2. Ksa kemikler (os breve)
3. Yass kemikler (os planum)
4. Dzensiz kemikler (os irreguler)
5. Sesamoid (susams) kemikler (os sesomoidea)
6. Pnmotik (haval) kemikler (os pneumoticum)
7. aksesuar kemikler
1-UZUN KEMKLERN GENEL ZELLKLER
blgesi vardr
1-Gvdesi :diaphsis
2-Ucu : epiphsis
3-G

metaphsis vardr
cartilago epiphsiales (hyalin kkrdak) bulunur

Burada;
-byme zonu,
-byme kkrda,
-byme cizgisi
-linea epiphsiales bulunur
Diaphsis substantia compactada mg
2-Ksa kemikler:
El ve ayak bilei kemikleridir.
Vertebralarn ksa kntl yerleri,
Kemik ilii ierir
Eklem yz dnda periostla kaoldr.
Esas spongios kemik ksm bulunur.
Etrafnda kompact kemik mg
3-Yass kemikler:
Omos
Pelvis
Sternum

zerindeki blmler
lamina interna
Lamina eksterna
tabaka (ven kanalcklar ierir, vena diploica lar bulunur)
Lacrimal kemikte diploe aral yoktur
4-Dzensiz kemikler (os irreguler)
-Kafatas kemiklerinin bazlardr
-Genel olarak omurga kemikleri dzensiz dir
5-Sesamoid (susams) kemikler (os sesomoidea)
-Elde baparmakta ve ayakta Kaslarn aralarna yerlemilerdir
-m. quadriseps femoris ierisinde patella
-m. fleksr pollisis brevis
-m. fleksr hallusus brevis
6-Pnmotik (haval) kemikler
Kafatasnn arlnn azaltlamsnda, sesin rezonansnda grtevleri vardr
Kafatas kemiklerinde bulunur, bunlar
-etmoidale
-sifenoidale
-maxilla
-frontale
-temporaledir
7-lave yardmc kemikler (aksesuar kemikler)
Her zaman grlmezler
Os trigonum kranyumda grlr
Krklarla karabilir
Os vesalinum
Os tibiale eksternum
zellikle alt ekstremitede kaynamayan kemikler
KEMKLERN YAPISI
Kemiin fizik zellikleri:
skelette kemikte ksm bulunur

1-pars ossea
2-pars kartilaginea
3-periosteum
Makroskopik olarak kemik iki ksmdan oluur
1-substantia compacta
-dtadr, kirli beyaz sert dokudur
-ince havers kanalcklar vardr
-havers kanallar sadece compact dokuda vardr.
-havers kanallarnda klcal damarlar ve kapillerler bulunur
-walkman kanalarda hawersler arasnda balant kurar.
-hawers kanallar sadece kompact dokuda vardr.
-hcreler sert matrixteki lacunalarda yer alr
-yass kemiklerde substantia compacta ya lamina denir (lamina interna ve extrena)
-iki lamina arasndaki diploe aralda substantia spongiosa ya denk gelir
2-substantia spongiosa:
-iini dolduran sngerimsi dokudur
-trabeculalar var, trabeculalar arasnda cavitas (cavum) medullaris var
-Cavum medullare diafis iindeki substantia spongiosada bulunur
-Substantia spongiosa kemiin dier blmlerine gre epiphsisde daha fazladr
-Epiphsisde substantia compacta eklem nedeniyle incedir.
-cavitas ierisindede kemik ilii (medulla osseum) bulunur
-medulla osseum -7 yanda itibaren m.o. flava olumaya balar
Periosteum:
Kemiklerin d yzn (eklem yz hari) kaplar
Sedef renginde ba dokusundan yaplmtr.
ki tabakadan meydana gelir
1. stratum fibrosum Dtadr,
-eklem kapslndeki fibrz tabaka ile devam eder.
2. stratum osteojenicum (combium) itedir,

-damar ve sinirce zengindir.

-kemiin beslenmesinde ve bymesinde grev alr
-kemik krlnca osteojenik tabaka kemik yapmna yardmc olur
-kas ve tendonlarn kemie tutunmasn salar
-tendonun kollagen lifleriyelpaze gibi periost iine dalr
-baz lifler kemik duvarnda deler (sharpey lifleri)
Kemiin kimyasal yaps iki ksmdan mg
1-organik ksm:
%30-40 lk ksmn oluturur (1/3)
Fibrz doku ve hcreler kemie yumuaklk verir
Mukopolisakkarit yapsnda ekilsiz amorf madde ierisine gml kollagen liflerden mg
2-norganik ksm (2/3)
%60-70 lk ksmn oluturur (2/3)
Kemie sertlik verir
Radyoopaktr X nlarn geirmez.
norganik kemik tuzlardr
-Kalsiyum fosfat (%85)
-Kalsiyum karbonat (%10)
-Magnezyum fosfat (%1,5)
-kalsiyum florid (azca)
-kalsiyum klorit (azca)
-alkali tuzlar (azca)
Decalsifikasyon : asit ierisine atlan kemiin tuzlar kar, ve kemik eilip blebilir, sertlii kaybolur
Decompozisyon : topraa gmlen kemik bakteriyel faaliyek ile organik ksm kaybolur, sertlii
bozulmaz, bu
ii kemii yakarakta yapabiliriz.
KEMK DOKUSUNUN TEEKKL VE GELM:
Kemikler Meneini embriyonal ba dokusundan alr
Kemik dokuda 4 tip hcre vardr
1. Osteoblastlar
2. Osteoklastlar

3. Ostesitler (osteoid)
4. Kemik rt hcreleri
Mesenimden mene alan hcrelere osteoblast ad verilir
Osteoblastlarda osteoidi meydana getirir
Osteoid iindede kollagen lifler mg
Lifler arasnda iorganik madde toplanr
-Hcreler
-Lifler
-Matrix (extraceller materyal-zerinde kalsifikasyon olur, kalsiyum tuzlar ker).
4 yandan sonra kollagen liflerin yerini lameller ve osteon alr
Kemikler kemiklerme blgeleri bakmdan blgede incelenir
1. Epiphsis -kemiin u ksmlardr)
2. Diaphsis -kemiin orta ksmdr
3. Metaphsis -kemiin u ile orta ksm arasnda kalan blgedir
Kemikleme trleri ikiye ayrlr
A-Yapsal kemikleme trleri
B-Blgesel kemikleme trleri
A-Yapsal olarak Kemikleme iki trl olur
-intra membranz kemikleme
-intrakartialginz kemikleme
1-intra membranz (Desmal) kemikleme
-ba dokusu kaynakl kemikler
-Desmal kemikleme de denir
-ba dokusundan direk kemik yap teekkl eder
-yass kemikler bu ekilde kemikleir
Clavicula
Yz kemikleri
Kafa kemikleri
2-intra kartilaginz (Kondral) kemikleme
-kkrdak dokusu (hyalin kkrdak) kaynakl kemikler
-hyalin kkrdaktan oka, mesenim dokusundan azca mg

-yass kemikler dndaki kemiklerde grlr

-kondral kemikleme de denir
-iki trl teekkl eder
abdiaphsis de cavum medullare mg
cavum medullare ierisindede
-gente medulla osseum rubra,
-yaldada medulla osseum flava dolar,
Medulla osseum rubra, krmz kemik ilii kan yapmnda rol alr
medulla osseum flava 7 yandan sonra yala birlikte mg,
medulla osseum flava gerektiinde krmz kemik ilii olma olasl vardr.
Kemik ilii bulunan yerler

-Krmz kemik ilii sternal ponksiyonla incelenir (enjektrle incisura jugularis e girilerek alnr)
-Ksa kemiklerde bir miktar perikondral kemikleme olur
-Uzun kemiklerde epifisde ayr ayr kemikleme odaklar mg
-Epifiz ile diafiz arasnda kemiklememi darca kkrdak doku kalr
-Kkrdak doku kemikleene kadar kemikler bymeye devam eder
-Bu kkrdak dokuya byme izgisi denir (linea epifisalis)
-Byme izgisi 20-25 yanda kemikleir.
-Kemiin kalnlna bymesi periostum stratum osteojenicum tabakasnda bulunan osteoblastlarca
olur
B-Blgesel olarak Kemikleme iki trl olur
-Tek merkez den

-Birden fazla merkez den

1-Tek merkezden kemikleme;
Ksa kemikler tek merkezden kemikleir
Sadece kalakaneus iki merkezden kemikleir
Ayrca
-carpal kemikler
-tarsal kemikler
-lacrimal kemik
-os nasale
-zygomaticum
ntrauterin hayatn 8. haftasnda balar, 9 yana kadar devam eder
2-Birden fazla merkezden kemikleme;
Odaklardamn biri fetal hayatn banda 7-12 haftada belirir
Bunlar pirimer ossisfikasyon merkezleridir (kemikleme taslanda ilk grlen kemik odadr)
Byle kemik ular doumda kkrdaktr
Baz kemik ularnda 13-19 yanda epifizlerde seconder ossifikasyon merkezleri geliir
Doumdan nce primer ossifikasyon merkezleri
Doumdan sonrada sekonder ossifikasyon merkerzleri geliiyor.
-Uzun kemikler
-Metacarpal ve metatarsal kemikler
-Falankslar
-Costalar
-Clavicula larda kemikleme byle olur
Diaphsis ile epiphsis arasnda kkrdak tabakasna byme izgisi (linea epiphsialis) denir.
20-25 yanda difis ile epifiz arasda kemikleir,
Krklarda buras nemlidir
KEMKLERN KAN DAMARI VE SNRLER
Foramen nutricum:
Kemikler zerindeki Kemikleri besleyen damarlarn girdii deliklerdir

besler
-Arterler-venler
arteria nutricia kemii besleyen damar
-foramen nutricum dan girer
-canalis nutricumda ilerler
-sinusoidal alar meydana getirir
-venz kanallar oluturur ve
eklem kkrda ile rtl olmayan yznden kemii terkeder, vena nutricea olur.
Epiphsis ve mataphsis arterleri arasnda anastomos vardr
Enfeksiyon ve kanser metastaslar (yaylm) daha ok ularda grlr.
ok sayda periostal damar dallar kompact kemii besler
byk kemikte kan akm iten da dorudur.
Geni ve uzun kemikler
-periosteumdan
-yzeyel damarlardan
-a. nutricea lardan beslenir.
Ksa kemikler
-periosteum dan ok sayda ince kan damaralr alr
Kafatas yass kemikleri
-perosteum dan oka gelen arterlerden beslenir
-venleri ise diploe aralndaki kanallara alr.
Lenf damarlar
Periosteumda grlr
Sinirleri
Sinir lifleri AV nutricealara kemik ierisinde elik eder
Periosteum ve kan damarlarnda dalr.
Sinirler ierisinde iki tip lif vardr
1. Vazomotor lifler : damar duvarlarnda damarlar daraltr veya geniletir
2. Duysal lifler : ar lifleri (beyin korteksine) ve derin proprioseptiv duyu (beyincie gider) lifleridir
Krklar son derece arldr

Kemik periostu yrtlmaya ve gerilmeye ar duyarldr

Spongios kemik ar yapar
Kompact kemik ise sz ve sknt verir
Krk yerine anestezik enjekte edilmesi ary keser
Periosttada derin proprioseptiv duyu (beyincie giden) lifleri vardr.
Kemik mimarisi (Architecture)
Kemiklerde trajektr izgileri
Kemikler arlk ve kas ekme kuvveti etkileri izgilerle gsterilir
etki ynlerindeki bu izgilere trajektr izgileri denir.
Femurun ba ve boynunda -ince kemik blmeleri ve trabekulalar
-kuvvey etkisi ynne gre sralanmtr.
Kemiklerde Varyasyonlar
Kemik yaplarda rk, ya ve cins farkllklar bulunabilirr

kin kr odun jrna benzer

komu kemik yoksa bitiikteki kemikte hipertrofi (ar byme) grlr

kemik zerine olan kas faaliyeti azalrsa kemikte atrofi grlr
epifiz krklarnda byme izgisi etkilenirse kemiin bymesi etkilenir ve kemik boyu ksa kalr.
Kemik geliimindeki baz hastalklar
Raitizm: ocukalrda kemik geliiminin yetersizlii (D vit yetresizlii)
Osteomalazi: raitizmin erikinlerdeki grl
Osteoporoz: yallarda kemik geliimindeki bozukluklar (kemik ykm artm, dansitesi dmtr)
Beslenme ve hormonlarn kemik zerine etkisi
Calsiyum ve fosfordan zengin besin maddeleri alnmal
D, A, C vitaminleri nemli
D vit. Calsiyumun kemik dokusuna kmesini salar
Ergosterol; besinle alnan D vit ultraviole (gne nlar) ile kolsiferol haline dner,

Kemik metabolizmasnda etkili hormonlar

hormon

Paratiroid hormon kalsiyumun bbrekten geri emilimini artrr,

-barsaktan emilimini artrr
Calsitonin ise tam tersi kan calsiyumunu azaltr.
KEMK ZERNDEK GENEL YAPILAR
Uzun kemikler yzldr
Ksa kemikler ise 6 yzldr
Collum : boyun
Facies : yz
Margo : kenar
ncisura : girinti oyuk
Eklem kntlar
Processus articularis: eklem ucu knts
Caput : ba
Condyl : knt dirsek, hyalin kkrdakla kapldr, eklem yz ierir
Epicondyl : knt dirsek zeri, eklem yz iermez
Yuvarlak kntlar
Processus : knt
Malleus : eki ucu eklinde knt
Trochanter : belirgin tepe eklinde
Tuberculum : kk knt
Tuberositas : prtkl kntl alan
Protuberntia : kntl alan

Spina : dikensi knt

AIKLIKLAR
Foramen : delik
Ostium : delik
Canalis : kanal
Hiatus : geit
Aquaductus : kanal
KENARLAR VE YZEY YAPILAR
Arcus : kemer
Crista : keskin kenar
Linea : izgi
Sulcus : oluk
Fovea : ukur
Foveola : ukurcuk
KEMKLER ARASI ORTAK OLUUMLAR
Sinus : boluk
Antrum : giri kaps
Aditus : giri snr

Hazrlayan:Mustafa TA