Professional Documents
Culture Documents
AutoCAD’de çizime başlamadan önce başlangıç ve bitiş noktalarımızı bilmeliyiz. Bu iki noktayı
belirledikten sonra çizimimizi yapmak daha da kolay bir hal alacaktır. Çizimi oluşturmanın bir kaç yöntemi
var:
• Mutlak koordinat girişi: x ve y koordinatlarının, eğer üç boyutlu çalışıyorsak z
koordinatının değerlerini mutlak koordinat olarak girme işi. Örneğin komut satırına 10,15,5
girerseniz, çizginizin başlangıç noktası x’de 10 birim, y’de 15 birim ve z’de ise 5 birim uzaklıkta
oluşan noktadır.
• Göreceli koordinat girişi: bir önceki noktayı orjinmiş gibi varsayarak gireceğiniz yeni
noktanın uzaklığını girme işi.Mutlak koordinat girişinden farklı olarak komut satırında girerken
başına @ işaretini koyuyoruz. Örneğin @3,5,7 girdiğimizde, oluşturacağımız çizginin son
noktasının yeri, bir önceki noktaya göre x’de 3, y’de 5, ve z’de ise 7 birim uzaktaki noktadır.
• Kutupsal koordinat girişi: bir önceki noktayı orjinmiş gibi varsayarak gireceğiniz yeni
noktanın uzaklığını açı ile birlikte girme işi. Burada da @ işaretini komutun önüne yazıyoruz.
Örneğin, @10<30 ifadesi, son girilen noktadan x eksenine göre 30 derece açı ile,10 birim
uzaklıkta oluşan noktaya birleştirilir. Silindirik
koordinatlar: @10<30,5 (r, Φ ,z) ifadesi ise, x ekseni ile 30 derece açı yapan, 10 birim
uzaklıktaki noktanın z eksenine paralel uzantısı ile z=5 doğrusunun kesiştiği noktaya birleştirilir.
Küresel koordinatlar: Bir
başka giriş şeklide, örneğin @10<30<60 (R, θ ,Φ ) gibidir. Bu durumda ise x-y düzleminde x ile
30 derece açı yapan, 10 birim uzunluğunda ki nokta ile x-z düzleminde 60 derece açı ile noktanın
z’ye paralel uzantısının keşistiği noktaya birleştirlir.
• Nesne kenetlemelerini kullanmak: Daha önce değindiğim nesne kenetleme yöntemlerini
kullanarak belli bir noktaya çizginizi birleştirebilirsiniz.
• Mouse’u kullanmak: mouse kullanarakta çizgiler oluşturabilirsiniz. Tabi burada ölçülü
olması biraz zor olabilir. Eğer Grid(ızgara) modunda iseniz ve doğrusal olarak çizim
yapacaksanız tabi ki kullanabilirsiniz. Hem daha da hızlı olur.
Çizim Ayarları
Tools menüsünün altından Drawing Aids’i tıkladığınızda karşınıza dört ayar kutucuğuna sahip
Drawing Aids diyalog kutusu gelir.
• Modes: Nesne oluşturma, seçme ve ekran görünümüne ait bir kısım ayarlar içerir.
Ortho: imlecin sadece x ve y eksenlerine paralel hareket etmesine izin verir. F8 tuşu ile On,
Off yapabilirsiniz.
Solid fill: Donut ve Solid nesnelerin içlerinin dolu görünmesini sağlar.
Quick Text: metinlerin ekranda dikdörtgen kutucuklar içersinde gösterilmesini sağlar.
Blips: ekranda imleç izlerinin kalmasını sağlar.
Highlight: seçili nesnelerin belirgin bir biçimde gösterilmesini sağlar.
Groups: açık olması durumunda, gruplandırılmış nesneler arasından bir nesneyi seçseniz
bile tüm nesneler seçili hale gelir.
Hatch: açık olması durumunda ilişkilendirilmiş bir tarama dokusunu seçtiğinizde dokunun
sınırını oluşturan nesneyi de seçmiş olursunuz.
• Snap: Ekranda görünmez bir ızgara varmışçasına, imlecin ızgaranın düğüm noktalarına
kenetlenmesini sağlar.
2
On: Açık olması durumunda Snap’I etkin hale getirir.
X spacing: x ekseni yönündeki kenetlenme aralığını belirler.
Y spacing: y ekseni yönündeki kenetlenme aralığını belirler.
Snap Angle: Kenetlenme ızgarasını döndürmenizi sağlar.
X Base: Kenetlenme ızgarası için x ekseni yönünde bie temel nokta belirlemenizi sağlar.
Y Base: Kenetlenme ızgarası için y ekseni yönünde bie temel nokta belirlemenizi sağlar.
• Grid: Ekrana belirli aralıklarla ızgaraya böler.
On: Izgarayı aktif hale getirir.
X Spacing: x ekseni yönündeki ızgara aralığını belirler.
Y Spacing: y ekseni yönündeki ızgara aralığını belirler.
•Isometric Snap/Grid: eksenleri artı, eksi 30 derece eğik hale getirmeye yarar.
On: Aktif hale getirir.
Left: y ekseni 90 derece, x ekseni 150 derece olarak düzenlenir.
Right: y ekseni 90 derece, x ekseni 30 derece olarak düzenlenir.
Top: x ekseni 30, y ekseni 150 derece olarak düzenlenir.
İKİ BOYUTLU ÇİZİM
Line: Çizgi
Komut: line
Kısayol: L
Belirli iki nokta arasında çizgi çizme işini yapar. En çok kullanacağınız komut budur herhalde.
Komut: line
From point: (çizginin başlangıç noktasını girebilir ya da mouse ile işaretleyebilirsiniz)
To point: (yukarıda bahsettiğim yöntemlerden biri ile çizginin bitiş noktasını girbilir ya da mouse ile
işaretleyebilirsiniz)
To point: (Enter ile çıkabilir ya da başka bir nokta ile devam edebilirsiniz)
Komut: polyline
Kısayol: pl
Normal çizgiye benzeyen, ancak birbirine eklenmiş çizgi, ve yaylardan oluşan çizgiler topluluğu.
Normal çizgiden farkı, bu birleşimlerin tek bir nesne olarak kabul edilmesidir.
Komut: polyline
From point: (Başlangıç noktasını giriyorsunuz)
Current line-width is 0.0000 (geçerli çizgi kalınlığının sıfır olduğu bildiriliyor)
Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width/<Endpoint of line>: (Büyük harflerle yazılmış harflerden
birini yazarak onlara geçiş yapabilir ya da çizginin son noktasının koordinatlarını girbilirsiniz)(örneğin “a”
yazarsanız yay çizme komutuna girmiş olacaksınız ve sizden istediği noktaları girmeniz gerekir. İleride yay
konusuna değinilecektir)
Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width/<Endpoint of line>: (yukarıda birkaç çizgi veya yay
girdiğinizi kabul edelim, ve en son bir çizgiden sonra “c” ye basarsanız, çoklu çizginizi kaldığı yerden
başlangıç çizgisine en kısa doğru ile birleştirir.)
Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width/<Endpoint of line>: (eğer “w” harfine basarsanız çizginizin
kalınlığını belirleyebilirsiniz,eğer başlangıç ve bitiş kalınlığını farklı değerler olarak girerseniz, çiziginiz veya
yayınızın kalınlığı başlangıçtan bitişe değişerek ilerleyecektir.)
Komut: mline
Justification/Scale/STyle/<From point>: (başlangıç noktasını giriyoruz)
(Justification: Sanal çizim hattımızın, çoklu çizginin neresinde kalacağını belirliyor(Top,Zero,
Bottom)
Scale: Çoklu çizginin kalınlık ölçüsünü ayarlamaya yarıyor.
Style: Daha önceden hazırlanmış çoklu çizgileri çağırmanıza yarıyor.)
To point: (ikinci noktayı giriyoruz) devam ederek daha çok nokta belirtebilirsiniz. Eğer klavyeden
“c” harfine basarsanız, close anlamında şeklinizi başlangıç noktasına birleştirir.
Komut: xline
Kısayol: xl
Çiziminizde size yardımcı olacak sanal doğrular çizer. Çiziminizin bir parçası değildir. Mimarlıkta
okuyanlar ya da “Teknik Resim” dersini almış olanlar bilirler. Asıl çizgiyi çizmek için bazen yardımcı
çizgiler çizersiniz. İşte “construction line” da aynen bu işe yarıyor.
Komut: xline
Hor/Ver/Ang/Bisect/Offset/<From point>: (buradaki büyük yazılı olan baş harfleri girerek, size
yardımcı olacak çizgilere girebilirsiniz. Örneğin “h” harfi ile horizontal(yatay) sonsuz bir çizgi çizebilirsiniz.
Artık çizginin başlangıç ve bitiş noktalarını söylemiyorum. Önünüze gelen menüde bunları da girerek
çizginizin nerede görünmesini isterseniz, bunları belirleyebilirsiniz.)
Ver:(Vertical) dikey çizgi
Ang:(Angle) belirli bir noktaya göre verilen açının doğrultusunda çizgi çizer
Bisect:(Bisector) iki çizginin açıortayından geçen çizgiyi çizer.
Offset: Çizginizi bir başka çizgiye göre belirli bir mesafe öteden çizmenizi sağlar.
Ray: Işın
Komut: ray
Construction line dan pek de farklı değil. Aynen doğru ile ışın arasındaki fark gibi. Construction line
her iki tarafta sonsuza uzanan çizgi çizerken, “Ray” komutu ile ise başlangıç noktası belli, diğer tarafta
sonsuza giden bir çizgi çiziyorsunuz. İşte size “ışın”ın tanımı.
Rectangle: Dikdörtgen
Komut: rectang
Kısayol: rec
Komut: rectang
Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width/<First corner>: Dikdörtgenin ilk köşesini giriyoruz.
(Chamfer: Dikdörtgenin köşelerinde iki uzunluğu da ayarlanabilen birer pah kırmanızı sağlar.
Elevation: Çizilecek Dikdörtgenin z eksenindeki yüksekliğini ayarlamanıza yarar.
Fillet: Dikdörtgenin köşelerini belirleyeceğiniz bir yarıçap doğrultusunda yuvarlar. Böylece oval
şekiller elde edebilirsiniz.
Thickness: Dikdörtgenin z eksenindeki kalınlığını ayarlar
Width: dikdörtgeni oluşturan çizgilerin kalınlığını ayarlar.)
Polygon: Çokgen
4
Komut: polygon
Kısayol: pol
Çokgen çizmenizi sağlar. Aman anlamını iyi öğrenin. İlk zamanlarda bu komutu bilmediğimden, bir
beşgen oluşturmak için tek tek bütün çizgilerini çizmiştim. Tabi bunu yapmak içinde aradaki açı, mesafe
falan hepsini hesapalamak zorunda kalmıştım. AutoCAD’in size sunduğu bir kolaylık. Çokgenlerinizi çok
rahat bir şekilde oluşturabilirsiniz.
Komut: polygon
Number of sides <4>: (çokgeninizin kaç kenarlı olacağına kara veriyorsunuz, örneğin bir beşgen
çizmek için, 5 rakamını giriyorsunuz)
Edge/<Center of polygon> (çokgenin içine veya dışına geçecekçemberin merkezini girebilir ya da
mouse ile işaretleyebilirsiniz)
Inscribed in circle/Circumscribed about circle (I/C) <I>: (eğer çokgenimizin çemberin içinde
kalmasını istiyorsak “i”, çemberin dışında teğet olmasını istiyorsak “c” yazıyoruz)
Radius of circle: (çemberin yarıçapını giriyoruz)
Region: Bölge
Komut: region
Kısayol reg
Çevresi kapalı bir nesne ya da şekli dolu bir alan olarak tanımlayabilirsiniz.
Komut: region
Select objects: (istediğiniz nesneyi seçiyorsunuz, seçiminizi tmamladıktan sonra Enter ile
onaylarsanız, seçtiğiniz bölgeler kapalı alan haline gelecektir.)
Circle: Çember
Komut: circle
Kısayol: c
Değişik çember çizme yöntemleri var. Kullandıkça hangisinin daha çok işinize yaradığını
göreceksiniz. Onu kullanmanızı tavsiye ederim. Tabi çiziminiz için uygun olan yöntemi de.
Komut: circle
3P/2P/TTR/<Center point>: (çemberin merkez noktasını giriyoruz.)
Diameter/<Radius>: (çemberin yarıçapını giriyoruz, “d” seçeneği ile çapını da girebiliriz, tabi
yarıçapını girmek daha akıllıca…)
Yukarıdakilerden diğerlerine geçerek de çemberinizi oluşturabilirsiniz.
3P: Çemberin üzerindeki herhangi üç noktayı işaretleyerek ya da koordinatlarını girerek çemberimizi
oluşturuyoruz. Sizden üç noktayı isteyecektir. Onları girin yeter. AutoCAD sizin için çemberi oluşturur.
2P: Çemberin çapının geçeceği iki noktayı girerek çemberimizi oluşturuyoruz. Biraz zor bir yol.
Ancak iki doğru arasına çember yerleştirmek isterseniz kullanmak akıllıca olur.
TTR (Tan,Tan,Radius): çemberin teğet olmasını istediğimiz iki nesneyi seçiyoruz. Daha sonra
çemberimizin yarıçapını giriyoruz. Çemberimiz en uygun şekilde yerine yerleşmiş oluyor.
Tan, Tan, Tan: diğelerinden farklı olarak komut satırında yer almaz. Yukarıdaki Draw menüsünün
altından circle seçeneğinin altında açılan seçeneklerde yer alır ve üç teğetin arasına yerleşecek bir çember
oluşturur.
Arc: Yay
5
Komut: arc
Kısayol: a
Yay çizme işini yapar. Burada da circle’da ki gibi birden çok seçeneğimiz var.
Komut: arc
Center/<Start point>: (yayın başlangıç noktasını giriyoruz)
Center/End/<Second point>: (Yayın geçeceği ikinci noktayı giriyoruz)
End point: (yayın bitiş noktasını giriyoruz)
Diğer bir seçeneğimiz, Center/<Start point>: komutu sırasında “c” yazarak yayın merkezini
belirleyebiliriz.
Komut: arc
Center/<Start point>: c (Center komutuna giriyoruz)
Center: (yayın merkezini giriyoruz)
Angle/Length of chord/<End point>: (Buradan “a” yazarak yayın açısını belirleyebilir, ya da “L”
yazarak yayın uzunluğunu belirleyebilirsiniz. Seçim size kalmış)
Diğer seçenekleri, Draw menüsünün altındaki Arc seçeneğinin altında karşınıza gelecek
seçeneklerden bulabilirsiniz. Ben sadece isimlerini vereceğim.
- 3 Points
- Start, Center, End
- Start, Center, Angle
- Start, Center, Length
- Start, End, Angle
- Start, End, Direction
- Start, End, Radius
- Center, Start, End
- Center, Start, Angle
- Center, Start, Length
- Continue
Ellipse: Elips
Komut: ellipse
Kısayol: el
Elips çizer. Hani derler ya dünyamız elips şeklinde bir eksende döner diye. İşte artık sizde ekseni
oluşturabileceksiniz.
Komut: ellipse
Arc/Center/<Axis endpoint 1>: (ilk eksenin ilk noktasını giriyoruz)
Axis endpoint 2: (ilk eksenin ikinci noktasını giriyoruz)
<Other axis distance>/Rotation: (diğer eksenin yarı uzunluğunu giriyoruz)
Diğer seçeneklerde , iki eksenle tanımlanan eliptik bir yay çizebilir, ya da diğer seçenekle elipsin
merkezini belirleyip, eksen uzunluklarını girerekte elipsimizi oluşturabiliriz.
Komut: spline
Kısayol: spl
Size bütünleşik eğriler çizme imkanı verir. Özellikle Elektronikçiler için osiloskopta
oluşturamadığınız voltaj akım grafiklerini, burada oluşturabilirsiniz.
6
Spline’ı seçtikten sonra ekranda çeşitli noktalar işaretleyin. Noktalar arasında eğrilerin
oluştuğunu göreceksiniz. Eğriliğini de tabi noktaları koyduğunuz yere göre oluşturmuş oluyorsunuz.
Donut: Halka
Komut: donut
Kısayol: do
Komut: donut
Inside diameter <10.0000>: (simidin iç yarıçapını giriyoruz)
Outside diameter<20.0000>: (simidin dış yarıçapını giriyoruz)
Center of doughnut: (simidimizin merkezini giriyoruz. Burda her ne kadar tatlının merkezi dese de…
)
Center of doughnut: ( Başka bir simit çizmeyeceksek Enter ile çıkıyoruz)
Point: Nokta
Komut: point
Kısayol: po
“Bu da ne?” demeyin. Nokta işte. Nokta koyuyorsunuz. Hani tanımları vardır ya:” kalemimizi deftere
deydirip çektikten sonra oluşan şekle nokta denir” diye. İşte aynen öyle nokta. Ancak “style” ile noktanızın
büyüklüğünü değiştirebilir, birkaç özellik verebilirsiniz. Pek işinize yarayacağını düşünmüyorum. Ancak
referans noktalar oluşturmak için kullanılabilir.
Bu aylık bu kadar. Eğer buradaki yazıları bir yere kaydederseniz, AutoCAD için arşiv
niteliğinde bir kaynak oluşturabilirsiniz. İlerleyen aylarda uygulamalı ve resimli örnekleri
ile daha detaylı olarak AutoCAD’i öğreneceğimize inanıyorum. Şimdilik buradaki konuları
anlamaya çalışın (tabi uygulama da öğrenme de vazgeçilmez bir yöntem). Gelecek ay 3
Boyutlu çizim ve kullanıcı koordinat sistemi( UCS ) hakkında bir şeyler yazmayı
düşünüyorum. AutoCAD hakkında merak ettiğiniz konular için bana ulaşabilirsiniz...
Ali ALAN
alialan@mailcity.com
Line:
Komutları yazdıktan sonra “Esc” tuşu ile yada mouse’in sağ tuşuna tıklayarak
çıkabilirsiniz. Yukarıda görülen şekil oluşacaktır. Eğer elinize ölçülü halde çizmenizi
istenen birşey verirlerse, komut satırından çok kolayca çizebilirsiniz. Tabi bazende çizmek
için aklınıza birşey gelmez. Mouse’u oynatarak acayip şekiller ortaya çıkarabilirsiniz…
Burada komutların yazılımlarına dikkat etmenizi istiyorum. AutoCAD’de ölçülü
çizimin temeli diyebiliriz. Eğer koordinat sisteminde bildiğiniz noktalara ilerlemek için
direk olarak noktayı gireblirsiniz.(örneğin 80,70). Fakat bir noktadan belirli bir açıyla
gitmek istiyorsanız; komut satırının başına “@” işaretini koymanız gerekecek. Daha sonra
gitmek istediğiniz mesafeyi yazdıktan sonra”<” işaretini koyarak açının ölçüsünü
yazıyorsunuz.(örneğin @40<210).
Düşündüm de; konuyu daha önceden anlatmıştık. Burada tekrar anlatmaya
sanıyorum hiç gerek yok. Sadece örnekler. Bakalım bakarak anlayabilecekmisiniz…
8
Polyline:
Command: pline
From point: 0,0
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: @50<0
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: w (ikinci yayın kalınlığını belirteceğim)
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: @50<0
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: l (çizgi çizmek için “l” yazıyorum.)
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: w (yay kalınlığı için)
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: @25<-30
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: d (yön belirterek bir yay çizeceğim)
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: r ( çember komtlarını kullanarak bir yay çizeceğim, yayın ağababası
diyebiliriz)
Direction of chord <323>: -40,160 (yayın gideceği yönü bir nokta ile belirtiyorum)
Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Radius/Second pt/Undo/Width/
<Endpoint of arc>: l (çizgi çizmek için “l” yazıyorum)
Polyline; bildiğiniz gibi birden çok nesneyi tek bir nesne gibi kabul eder. Yani eğer bu
noktalardan herhangi birini seçerseniz, tüm elemanları seçmiş olursunuz. Polyline,
çizimlerde yapacağınız aktarmalarda, ya da çiziminizde birçok defa kullanacağınız
yerlerde işinize yarayabilir. Tabi çizgileriniz hep böyle bileşik halde kalmak zorunda değil.
“explode” komutunu kullanarak çizgileri bağımsız hale getirebilirsiniz.
Ipucları :
• eğer herhangi iki nokta arasındaki mesafeyi merak ediyorsanız, “Toolbar” lardan
“Inquiry” menüsünü ekrana getirin. “distance” komutu ile bunu öğrenebilirsiniz.
• “Tools” menüsünün altında “Object Snap Settings…” e girerseniz, belli noktalara
mouse’u snap ettirebilirsiniz. Mouse ile çizim için güzel bir yol.
• AutoCAD’in siyah-beyaz ekranı size klasik mi geliyor? O halde renkleri siz belirleyin.
“Tools” menüsünün altında “Preferences” e tıklayın. “Display” menüsünün altında ki
“color” işinizi görecektir.
• Çiziminize yazı ekleyebilirsiniz. Komut satırına “dtext” yazın. Ve görün…
Tarama denilince aklınıza saçınızı taramak gelebilir ilk anda, ama bu o değil…
Dersimiz AutoCAD olduğuna göre; taramak da nesnelerle alakalı birşey olsa gerek. Evet
teknik resim dersi alanlar bilirler; bir nesnenin anlamlı hale gelebimesi için değişik
şekillerde taranması (içinin) gerekir. Hani değişik mobilya resimleri görürsünüz, sağa yatık
çizgiler şu anlama, sola yatıklar bu anlama gelir diye söylerler size, işte tam da
bilgisayardaki de, siz mühendislerin çizimlerinin anlamlı hale gelmesi için yapılmış bir
kolaylık…
Bu kadar geyikten sonra artık başlayalım, ne dersiniz?
11
Hatch: Herhangi olan veya olmayan bir nesnenin içini taramamıza yarar. Bunu
denemek için ekrana bir şekil çizin.
Komut: hatch
Enter pattern name or [?/Solid/User defined] <ANGLE>: ( Burada sizden tarama
dokusunun ismini girmenizi isteyecektir, eğer biliyorsanız ismini girin( ezberlemeye hiç
gerek yok), bilmiyorsanız “?” ile gelecek olan listeden tarama dokunuzu seçebilirsiniz.)
Scale for pattern <1.0000>: 1 (tarama dokusunu için bir ölçek katsayısı girmenizi
isteyecektir.)
Angle for pattern <0>: (Tarama dokusunun açısını girebilir ya da ekrandan
işaretleyebilirsiniz)
Select hatch boundaries or press ENTER for direct hatch option,
Select objects: 1 found (içini tarayacağınız nesneyi seçin)
Select objects: (Enter ile çıkın)
Associative Hatch diye bir şeyde var ki; bunu seçerseniz, tarama dokunuz
nesnenizin boyutlarını ya da şeklini değiştirseniz bile onunla birlikte hareket eder. Aksi
halde tarama dokunuz, sizin şekli değiştirmenize göre değişmeyecek, olduğu gibi
kalacaktır.
Desenlerin listesi çok uzun olduğu için burada vermiyorum… merak edenler Kim
korkar Bilgisayardan: AutoCAD R14, sayfa 305 de bulabilirler…
Tarama hakkında bu kadar yeter diyoruz… gelecek ay “çizime nasıl yazı eklenir”,
ve eğer yerimiz el verirse “boyutlandırma ve çıktı alma” hakkında birşeyler
yazacağız inşallah. Aralık’ta görüşmek üzere sağlıcakla kalın.
POLYGON, RECTANGLE
12
Bu ayki konumuzda, “polygon”(çokgen) ve “rectangle”(diktörtgen) konuları hakkında
basit birkaç örnek vereceğim. Yanlarına türkçe anlamlarını verdim, çünkü komutun
anlamını bilmek AutoCAD kullanımını basitleştirmek için çok önemli. AutoCAD, çizimi
kolaylaştırmak için bir sürü komut ya da kısayolu kullanımımıza sunmuştur. Ancak bunları
bilmeden AutoCAD’in avantajlarını lehimize kullanmamız olası bir şey değildir. Aksi
taktirde yapacağımız çizimlerin, basit bir çizim programı ya da “paint brush” kullanarak
yapacağımız bir çizimden pekde farkı kalmaz. Size bunu kendimden bir örnek vererek
açıklayayım. Önceden uyarayım, aslında bu bir çözüm bulma politikasıdır ya da zorda
kaldığınızda yapabileceklerinizin sınırlarını zorlamak gibi bir şey... AutoCAD dersini
okulda almaya başladığımız yıl, derse giren hocamız bizi küçük bir quiz yapmak için
sırayla bilgisayarların başına alıyordu. Konu şu an için çok basit; eşkenar bir “beşgen”
çizilecek, yanında da birkaç ufak atraksiyon( çizgilerle). Tabi zamanda kısıtlı. Ne yaptım
dersiniz? “Polygon kullandın” dediğinizi duyar gibi oluyorum. Ama işin aslı öyle değil...
AutoCAD’de böyle bir komut olabileceğini tahmin ediyorumi ancak ne polygon(çokgen)
aklıma geliyor ne de başka bir şey. Üstün matematik bilgimi kullanarak, eşkenar bir
beşgenin iç açılarının ölçüsünü buldum( düşünmeyin: 72 derece ). Tabi sonra klasik
AutoCAD komutlarını kullanarak, bir diğer deyişle, çizgileri birleştirerek beşgeni
oluşturdum. Sonuç aynı, uzaktan bakınca o da beşgen, ancak zaman kısıtlı demiştim ya;
tabi zaman çizimin tamamını bitrmeme müsade etmedi. Bir düşünün böyle bir konumda, şu
“polygon” komutunu bilseydim... işte size kıssadan hisse, AutoCAD ile yapabileceklerinizi
düşünün...
POLYGON:
Command: polygon
Enter number of sides <4>: 5 (çokgenimin kenar sayısını giriyorum)
Specify center of polygon or [Edge]: 7,5 ( çokgenin merkez noktasını x=7, y=5 olarak
giriyorum)
Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <I>: (Enter ile geçiyorum,
çokgenimin dışına hayali bir çember çizerek oluşturulacak)
Burada sadece çemberin yarıçapını uzunluk olarak girdiğim için, normal olarak çokgeni
oluşturdu... aşağıdaki örneklere lütfen dikkat edin...
13
Command: polygon
Enter number of sides <5>: 3
Specify radius of circle: 0.5 (yine normal olarak bir üçgen oluşturdu)
Command: polygon
Enter number of sides <5>: 4
Specify radius of circle: @0.5<0 (kareyi oluşturdu ancak, burada dikkat edilmesi gereken
nokta; çemberin yarıçapını giriş şekli. Çember, çokgenin dışında olacağı için köşesine
değmektedir. Ve burada verilen açıda, çokgenin köşesinin bulunacağı açıyı belirtmektedir.)
____________________________________________
Command: polygon
Enter number of sides <5>: 5
Specify radius of circle: @0.5<0 (aynı şekilde burada da beşgenin köşe açısı “0” derece
olarak girilmiştir.)
14
Açıları değişik girerek şeklinizin nasıl oluşturulacağını görün...
RECTANGLE:
Command: rectangle
Çizim Ayarları
Tools menüsünün altından Drawing Aids’i tıkladığınızda karşınıza dört ayar kutucuğuna sahip
Drawing Aids diyalog kutusu gelir.
• Modes: Nesne oluşturma, seçme ve ekran görünümüne ait bir kısım ayarlar içerir.
Ortho: imlecin sadece x ve y eksenlerine paralel hareket etmesine izin verir. F8 tuşu ile On,
Off yapabilirsiniz.
Solid fill: Donut ve Solid nesnelerin içlerinin dolu görünmesini sağlar.
Quick Text: metinlerin ekranda dikdörtgen kutucuklar içersinde gösterilmesini sağlar.
Blips: ekranda imleç izlerinin kalmasını sağlar.
Highlight: seçili nesnelerin belirgin bir biçimde gösterilmesini sağlar.
Groups: açık olması durumunda, gruplandırılmış nesneler arasından bir nesneyi seçseniz
bile tüm nesneler seçili hale gelir.
Hatch: açık olması durumunda ilişkilendirilmiş bir tarama dokusunu seçtiğinizde dokunun
sınırını oluşturan nesneyi de seçmiş olursunuz.
• Snap: Ekranda görünmez bir ızgara varmışçasına, imlecin ızgaranın düğüm noktalarına
kenetlenmesini sağlar.
On: Açık olması durumunda Snap’I etkin hale getirir.
X spacing: x ekseni yönündeki kenetlenme aralığını belirler.
Y spacing: y ekseni yönündeki kenetlenme aralığını belirler.
Snap Angle: Kenetlenme ızgarasını döndürmenizi sağlar.
X Base: Kenetlenme ızgarası için x ekseni yönünde bie temel nokta belirlemenizi sağlar.
Y Base: Kenetlenme ızgarası için y ekseni yönünde bie temel nokta belirlemenizi sağlar.
• Grid: Ekrana belirli aralıklarla ızgaraya böler.
On: Izgarayı aktif hale getirir.
X Spacing: x ekseni yönündeki ızgara aralığını belirler.
Y Spacing: y ekseni yönündeki ızgara aralığını belirler.
•Isometric Snap/Grid: eksenleri artı, eksi 30 derece eğik hale getirmeye yarar.
On: Aktif hale getirir.
Left: y ekseni 90 derece, x ekseni 150 derece olarak düzenlenir.
Right: y ekseni 90 derece, x ekseni 30 derece olarak düzenlenir.
Top: x ekseni 30, y ekseni 150 derece olarak düzenlenir.
Komut: line
From point: (çizginin başlangıç noktasını girebilir ya da mouse ile işaretleyebilirsiniz)
To point: (yukarıda bahsettiğim yöntemlerden biri ile çizginin bitiş noktasını girbilir ya da mouse ile
işaretleyebilirsiniz)
To point: (Enter ile çıkabilir ya da başka bir nokta ile devam edebilirsiniz)
Komut: polyline
From point: (Başlangıç noktasını giriyorsunuz)
Current line-width is 0.0000 (geçerli çizgi kalınlığının sıfır olduğu bildiriliyor)
Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width/<Endpoint of line>: (Büyük harflerle yazılmış harflerden
birini yazarak onlara geçiş yapabilir ya da çizginin son noktasının koordinatlarını girbilirsiniz)(örneğin “a”
yazarsanız yay çizme komutuna girmiş olacaksınız ve sizden istediği noktaları girmeniz gerekir. İleride yay
konusuna değinilecektir)
Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width/<Endpoint of line>: (yukarıda birkaç çizgi veya yay
girdiğinizi kabul edelim, ve en son bir çizgiden sonra “c” ye basarsanız, çoklu çizginizi kaldığı yerden
başlangıç çizgisine en kısa doğru ile birleştirir.)
Arc/Close/Halfwidth/Length/Undo/Width/<Endpoint of line>: (eğer “w” harfine basarsanız çizginizin
kalınlığını belirleyebilirsiniz,eğer başlangıç ve bitiş kalınlığını farklı değerler olarak girerseniz, çiziginiz veya
yayınızın kalınlığı başlangıçtan bitişe değişerek ilerleyecektir.)
Multiline: Çok Çizgi
Komut: mline
Kısayol: ml
İki nokta arasında birbirine paralel çizgiler çizme işini yapar.
Komut: mline
Justification/Scale/STyle/<From point>: (başlangıç noktasını giriyoruz)
(Justification: Sanal çizim hattımızın, çoklu çizginin neresinde kalacağını belirliyor(Top,Zero,
Bottom)
Scale: Çoklu çizginin kalınlık ölçüsünü ayarlamaya yarıyor.
Style: Daha önceden hazırlanmış çoklu çizgileri çağırmanıza yarıyor.)
To point: (ikinci noktayı giriyoruz) devam ederek daha çok nokta belirtebilirsiniz. Eğer klavyeden
“c” harfine basarsanız, close anlamında şeklinizi başlangıç noktasına birleştirir.
Komut: xline
Hor/Ver/Ang/Bisect/Offset/<From point>: (buradaki büyük yazılı olan baş harfleri girerek, size
yardımcı olacak çizgilere girebilirsiniz. Örneğin “h” harfi ile horizontal(yatay) sonsuz bir çizgi çizebilirsiniz.
Artık çizginin başlangıç ve bitiş noktalarını söylemiyorum. Önünüze gelen menüde bunları da girerek
çizginizin nerede görünmesini isterseniz, bunları belirleyebilirsiniz.)
Ver:(Vertical) dikey çizgi
Ang:(Angle) belirli bir noktaya göre verilen açının doğrultusunda çizgi çizer
Bisect:(Bisector) iki çizginin açıortayından geçen çizgiyi çizer.
Offset: Çizginizi bir başka çizgiye göre belirli bir mesafe öteden çizmenizi sağlar.
Ray: Işın
Komut: ray
Construction line dan pek de farklı değil. Aynen doğru ile ışın arasındaki fark gibi. Construction line
her iki tarafta sonsuza uzanan çizgi çizerken, “Ray” komutu ile ise başlangıç noktası belli, diğer tarafta
sonsuza giden bir çizgi çiziyorsunuz. İşte size “ışın”ın tanımı.
Rectangle: Dikdörtgen
Komut: rectang
Kısayol: rec
Polygon: Çokgen
Komut: polygon
Kısayol: pol
Çokgen çizmenizi sağlar. Aman anlamını iyi öğrenin. İlk zamanlarda bu komutu bilmediğimden, bir
beşgen oluşturmak için tek tek bütün çizgilerini çizmiştim. Tabi bunu yapmak içinde aradaki açı, mesafe
falan hepsini hesapalamak zorunda kalmıştım. AutoCAD’in size sunduğu bir kolaylık. Çokgenlerinizi çok
rahat bir şekilde oluşturabilirsiniz.
Komut: polygon
Number of sides <4>: (çokgeninizin kaç kenarlı olacağına kara veriyorsunuz, örneğin bir beşgen
çizmek için, 5 rakamını giriyorsunuz)
Edge/<Center of polygon> (çokgenin içine veya dışına geçecekçemberin merkezini girebilir ya da
mouse ile işaretleyebilirsiniz)
Inscribed in circle/Circumscribed about circle (I/C) <I>: (eğer çokgenimizin çemberin içinde
kalmasını istiyorsak “i”, çemberin dışında teğet olmasını istiyorsak “c” yazıyoruz)
Radius of circle: (çemberin yarıçapını giriyoruz)
Region: Bölge
Komut: region
Kısayol reg
Çevresi kapalı bir nesne ya da şekli dolu bir alan olarak tanımlayabilirsiniz.
Komut: region
Select objects: (istediğiniz nesneyi seçiyorsunuz, seçiminizi tmamladıktan sonra Enter ile
onaylarsanız, seçtiğiniz bölgeler kapalı alan haline gelecektir.)
Circle: Çember
Komut: circle
Kısayol: c
Değişik çember çizme yöntemleri var. Kullandıkça hangisinin daha çok işinize yaradığını
göreceksiniz. Onu kullanmanızı tavsiye ederim. Tabi çiziminiz için uygun olan yöntemi de.
Komut: circle
3P/2P/TTR/<Center point>: (çemberin merkez noktasını giriyoruz.)
Diameter/<Radius>: (çemberin yarıçapını giriyoruz, “d” seçeneği ile çapını da girebiliriz, tabi
yarıçapını girmek daha akıllıca…)
Yukarıdakilerden diğerlerine geçerek de çemberinizi oluşturabilirsiniz.
3P: Çemberin üzerindeki herhangi üç noktayı işaretleyerek ya da koordinatlarını girerek çemberimizi
oluşturuyoruz. Sizden üç noktayı isteyecektir. Onları girin yeter. AutoCAD sizin için çemberi oluşturur.
2P: Çemberin çapının geçeceği iki noktayı girerek çemberimizi oluşturuyoruz. Biraz zor bir yol.
Ancak iki doğru arasına çember yerleştirmek isterseniz kullanmak akıllıca olur.
TTR (Tan,Tan,Radius): çemberin teğet olmasını istediğimiz iki nesneyi seçiyoruz. Daha sonra
çemberimizin yarıçapını giriyoruz. Çemberimiz en uygun şekilde yerine yerleşmiş oluyor.
18
Tan, Tan, Tan: diğelerinden farklı olarak komut satırında yer almaz. Yukarıdaki Draw
menüsünün altından circle seçeneğinin altında açılan seçeneklerde yer alır ve üç teğetin arasına yerleşecek
bir çember oluşturur.
Arc: Yay
Komut: arc
Kısayol: a
Yay çizme işini yapar. Burada da circle’da ki gibi birden çok seçeneğimiz var.
Komut: arc
Center/<Start point>: (yayın başlangıç noktasını giriyoruz)
Center/End/<Second point>: (Yayın geçeceği ikinci noktayı giriyoruz)
End point: (yayın bitiş noktasını giriyoruz)
Diğer bir seçeneğimiz, Center/<Start point>: komutu sırasında “c” yazarak yayın merkezini
belirleyebiliriz.
Komut: arc
Center/<Start point>: c (Center komutuna giriyoruz)
Center: (yayın merkezini giriyoruz)
Angle/Length of chord/<End point>: (Buradan “a” yazarak yayın açısını belirleyebilir, ya da “L”
yazarak yayın uzunluğunu belirleyebilirsiniz. Seçim size kalmış)
Diğer seçenekleri, Draw menüsünün altındaki Arc seçeneğinin altında karşınıza gelecek
seçeneklerden bulabilirsiniz. Ben sadece isimlerini vereceğim.
- 3 Points
- Start, Center, End
- Start, Center, Angle
- Start, Center, Length
- Start, End, Angle
- Start, End, Direction
- Start, End, Radius
- Center, Start, End
- Center, Start, Angle
- Center, Start, Length
- Continue
Ellipse: Elips
Komut: ellipse
Kısayol: el
Elips çizer. Hani derler ya dünyamız elips şeklinde bir eksende döner diye. İşte artık sizde ekseni
oluşturabileceksiniz.
Komut: ellipse
Arc/Center/<Axis endpoint 1>: (ilk eksenin ilk noktasını giriyoruz)
Axis endpoint 2: (ilk eksenin ikinci noktasını giriyoruz)
<Other axis distance>/Rotation: (diğer eksenin yarı uzunluğunu giriyoruz)
Diğer seçeneklerde , iki eksenle tanımlanan eliptik bir yay çizebilir, ya da diğer seçenekle elipsin
merkezini belirleyip, eksen uzunluklarını girerekte elipsimizi oluşturabiliriz.
Size bütünleşik eğriler çizme imkanı verir. Özellikle Elektronikçiler için osiloskopta
oluşturamadığınız voltaj akım grafiklerini, burada oluşturabilirsiniz.
Spline’ı seçtikten sonra ekranda çeşitli noktalar işaretleyin. Noktalar arasında eğrilerin oluştuğunu
göreceksiniz. Eğriliğini de tabi noktaları koyduğunuz yere göre oluşturmuş oluyorsunuz.
19
Donut: Halka
Komut: donut
Kısayol: do
Komut: donut
Inside diameter <10.0000>: (simidin iç yarıçapını giriyoruz)
Outside diameter<20.0000>: (simidin dış yarıçapını giriyoruz)
Center of doughnut: (simidimizin merkezini giriyoruz. Burda her ne kadar tatlının merkezi dese de…
)
Center of doughnut: ( Başka bir simit çizmeyeceksek Enter ile çıkıyoruz)
Point: Nokta
Komut: point
Kısayol: po
“Bu da ne?” demeyin. Nokta işte. Nokta koyuyorsunuz. Hani tanımları vardır ya:” kalemimizi deftere
deydirip çektikten sonra oluşan şekle nokta denir” diye. İşte aynen öyle nokta. Ancak “style” ile noktanızın
büyüklüğünü değiştirebilir, birkaç özellik verebilirsiniz. Pek işinize yarayacağını düşünmüyorum. Ancak
referans noktalar oluşturmak için kullanılabilir.
Bu aylık bu kadar. Eğer buradaki yazıları bir yere kaydederseniz, AutoCAD için
arşiv niteliğinde bir kaynak oluşturabilirsiniz. İlerleyen aylarda uygulamalı ve resimli
örnekleri ile daha detaylı olarak AutoCAD’i öğreneceğimize inanıyorum. Şimdilik
buradaki konuları anlamaya çalışın (tabi uygulama da öğrenme de vazgeçilmez bir
yöntem). Gelecek ay 3 Boyutlu çizim ve kullanıcı koordinat sistemi( UCS ) hakkında bir
şeyler yazmayı düşünüyorum. AutoCAD hakkında merak ettiğiniz konular için bana
ulaşabilirsiniz...
Ali ALAN
alialan@mailcity.com
AutoCAD
“Kağıt Düzlemi”
İlk defa AutoCAD R11 ile gelen “Kağıt Düzlemi” işlevi, çizimlerin basılı
çıktıları için pafta organizasyonu yapmaya yarayan, fakat pek kullanılmayan
önemli bir AutoCAD işlevidir.
AutoCAD R11’in Türkçe sürümü ile uğraştığımız günlerde, “Paper Space”in Türkçe’sini
Kağıt Düzlemi olarak belirlemiştik. Şu anda R14 ile çalışıyoruz; demek oluyor ki Kağıt
Düzlemi AutoCAD’de 8 yıldır yer alıyor. Ancak gerek kullanıcılarla görüşmelerimiz,
gerekse seminerlere katılanlara sorduğumuz “Kağıt Düzlemini kimler kullanıyor?”
sorusu, bizlere bu önemli özellikten yeterince yararlanılmadığını düşündürdü. Peki
Kağıt Düzlemi neden kullanılmalıdır? Yanıtı basit, yararlı bir özellik olduğu için. Nasıl
20
sorusuna ise, bu yazının geri kalanında yanıt bulacaksınız. Kağıt Düzleminin ne
olduğunu, nasıl kullanılacağını ve değişik disiplinlerdeki uygulamalarını yazacağız.
Model Boşluğu (Model Space) çizimin yaratıldığı yerdir. Kağıt Düzlemi (Paper Space)
ise, çizimin çıktı almak için organize edildiği yerdir. Kağıt Düzlemi, Model Boşluğunda
yaratılan çizimi kağıda yerleştirmek için araçlar sağlar. Kağıt Düzlemi kullanıldığında,
çizimin tek bir görünümünün çıktısını almakla sınırlandırılmazsınız. İstenilen sayıda
görünüm, istenilen yerleşim şekliyle kağıt üzerine aktarılabilir.
Sihirbaz ile
kağıt düzlemi
ayarı
Kağıt Düzlemi ve
Model Boşluğu
ikonları,
birbirlerinden
farklıdır.
Kağıt Düz
ikonu
Model Boş
ikonu
Kağıt Düzleminde çalışırken, model üzerinde değişiklikler yapmak için sık sık Model
Boşluğuna geçmek gerekir.
• AutoCAD ekranının en altında yer alan durum çubuğunda “Paper” yazan yerin
üzerine iki kere tıklanır veya
• “View” menüsünden “Floating Model Space” seçilir veya
• “Mspace” komutu girilir.
• Model Boşluğundan Kağıt Düzlemine geçiş de üç şekilde yapılabilir:
• AutoCAD ekranının en altında yer alan durum çubuğunda “Model” yazan yerin
üzerine iki kere tıklanır veya
• “View” menüsünden “Paper Space” seçilir veya
• “Pspace” komutu girilir.
Yerleşimin Ayarlanması
Çizimin kağıt üzerindeki yerleşiminin ayarlanması, pafta üretiminin önemli bir
aşamasıdır. Çizimde tek model olmasına rağmen, kağıt üzerinde bunun plan, kesit,
22
görünüş, perspektif gibi değişik görünümlerini elde etmek isterseniz,
bunun için Kağıt Düzleminde serbest görünüm alanları yaratmanız gerekir.
Görünüm alanı içindeki görünümün ölçeği ile oynamak, görünüm alanının boyutlarını
değiştirmez. Aynı şekilde, görünüm alanının boyutları ile oynamak da, görünümün
ölçeğini değiştirmez. Dolayısıyla, görünüm alanı içinde yapacağınız kaydırma ve zum
işlemleriyle ve görünüm alanının sınırlarındaki düzenlemelerle, çizimin belirli bir
bölümü görüntülenebilir.
İpucu: Eğer görünüm alanı sınır çizgilerinin çıktıda görünmesini istemiyorsanız, bunları
ayrı bir katmana yerleştirip, çıktı sırasında o katmanı kapatabilirsiniz.
Görünürlük Kontrolü
Serbest görünüm alanlarındaki nesnelerin görünürlüğü, birkaç yöntemle ayarlanabilir:
Kağıt Düzleminde çalışırken ölçek faktörü, çıktısı alınacak çizimle görünüm alanında
görünen modelin gerçek boyutları arasındaki orandır. Bu ölçeği bulmak için, Kağıt
Düzlemi birimlerini Model Boşluğu birimlerine bölün. Örneğin, 1’e 5 ölçekli bir çizim
için, 1 Kağıt Düzlemi birimine, 5 Model Boşluğu birimi karşılık gelir (1:5).
Görünümleri Kağıt Düzlemine göre ölçekleme işi, “Zoom” komutu ile yapılır.
“Zoom/Scale” seçeneğine girilecek 1xp, Kağıt Düzlemi ve Model Boşluğu birimlerini 1:1
ölçeğe getirir. 2xp, görünümü 2 katı büyütür yani, 2:1 ölçeğe çevirir. 0.2xp (1/5xp
olarak da yazılabilir), görünümü 1:5 ölçeğe çevirir.
23
Aşağıdaki resimde, A3
boyutunda bir antetimiz
ve uzunluğu 127 mm olan
bir parçamız var. Değişik
görünüm alanları, değişik
ölçeklerde görüntüleniyor.
Ölçek ayarlama, “Zoom”
komutuna girilen
(değer)xp ile sağlanıyor.
Kağıt Düzleminde çıktı
alırken 1 Plotted MM = 1
Drawing Units ile ölçek
belirlendiğinde, Kağıt
Düzlemindeki A3 antetimiz
kağıda 1:1 ölçeğinde
aktarılırken, görünüm
alanlarının kendi
ölçeklerinde çıktıları
alınacaktır.
İpucu: Kolaylık için antetinizi 1:1 ölçekte olacak şekilde ayarlayın, görünüm alanlarınızı
da Kağıt Düzlemine göre ölçekleyin.
Görünümleri Hizalama
Bir görünüm alanındaki görünümü, diğer bir görünüme göre hizalamak gerekebilir.
Örneğin, mekanik ve mimari uygulamalarda, görünüşlerin ve kesitlerin eksen
çizgilerinin birbiri ile hizalı olması gerekir. Açılı, yatay ve dikey hizalamalar için bir
görünüm alanındaki görünümü, diğer bir görünüm alanında belirlenen temel noktaya
göre kaydırmak gerekir.
• “Horizontal” seçeneği, diğer bir görünüm alanındaki temel noktaya göre yatay
hizalama yapar.
• “Vertical” seçeneği, diğer bir görünüm alanındaki temel noktaya göre dikey
hizalama yapar.
• “Açılı” seçeneği, diğer bir görünüm alanındaki temel noktaya göre belirlenen
mesafe ve açıda hizalama yapar.
4. Görünüm alanlarından sabit kalacak olanı güncel görünüm alanı yapın ve temel
noktayı gösterin. (1. Nokta)
5. Hizalamanın yapılacağı görünüm alanını seçin ve sonra hizalama noktasını seçin. (2.
24
Nokta)
6. Açılı hizalamalarda, mesafe ve açıyı ikinci görünüm alanında belirleyin.
İpucu: Doğru bir hizalama işlemi için, nesne kenetleme modlarını kullanmanız gerekir.
Modellerin üstten, yandan, izometrik, kesit, detay, eğik vb. görünüşleri çıkartılabiliyor.
Görünüşler çıkartılırken, arkada kalan çizgiler hesaplanıyor ve bunlar istenen çizgi
tipleriyle görüntüleniyor. MDT, bu görünüşler üzerinde önceden tanımlı ve kendisinin
atadığı ölçüleri otomatik olarak yerleştiriyor. Ayrıca, yeni ölçüler kullanıcı tarafından da
kolaylıkla görünüşlere eklenebiliyor. Bunların dışında, Kağıt Düzlemindeki görünüşler
üzerine kaynak, geometrik toleranslar gibi semboller DIN, ISO, ANSI, BS, JIS
standartlarına göre oluşturulabiliyor. Böylece, istenen karmaşıklıkta modeller
tasarlanırken, Kağıt Düzleminde de bunların teknik çizim görünüşleri MDT’nin
25
yetenekleri ile otomatik olarak yaratılabiliyor. 2B görünüşler ve 3B model
birbirlerine bağlı olduklarından birinde yapılan değişiklikler diğerine yansıyor.
Çizimlere eşlik eden mahal listeleri, lejantlar, metinler ve paftayı çerçeveleyecek antet
de Kağıt Düzleminde yaratılabiliyor. Kağıt Düzleminde projenin kaplama yapılmış
görüntüleri ve fotoğrafları da kullanılarak etkileyici sunum paftaları oluşturulabiliyor.
Yukarıda Kağıt Düzleminin nasıl kullanılabileceğine dair bir örnek yer alıyor. Çalışma
alanı farklı detaylarda ve şekillerde görüntüleniyor, eş yükseklik eğrilerini kapsayan
tüm arazi, çalışma alanına yaklaşılarak alınan bir detay görüntü, çalışma alanından
alınan kesit görüntüsü ve arazinin üç boyutlu modeli antetli kağıda yerleştirilerek çıktı
almaya hazır hale getiriliyor.
Gelin, örnek bir duvar stili yaratalım. Duvarımız, iki tarafı sıvalı yarım tuğla bir duvar
olsun ve planda aşağıdaki gibi gözükmesini isteyelim.
"Components"sayfasında,
duvar kompozisyonu
içindeki her malzemenin
adı (name), öncelik sırası
(priority), yerleşme yeri
(edge offset) ve kalınlığı
(width) belirtilir.
"Priority"değeri duvarların
kesiştiği noktada malzeme katmanlarının nasıl temizleneceğini belirler. Bu değer ne
kadar küçükse o katman o kadar önceliklidir. Örneğin, biri birine saplanan iki duvardan
biri betonarme ve diğeri tuğla ise, sürekli olması gereken betonarme malzeme
olacağından katmanlar içinde en yüksek öncelik değerine betonarme katmanı sahip
olacaktır.
name: tuğla
priority: 20
edge offset: 0
width: 9
Son katman, yani diğer taraftaki ince sıva için aşağıdaki değerlerle devam edelim:
"Width"ve "Edge Offset"için sabit bir değer verebileceğimiz gibi "BW (base
width)"seçeneği ile bu değeri duvar kalınlığına da bağlayabiliriz. Örneğin, "BW/2"değeri
duvar kalınlığının yarısı kadar olacağını belirler.
"Hatching"sayfasına geçerek "hatch2 "nin tarama tipini, sıklığını vb. değerleri seçin. OK
düğmesine basarak ilk diyalog kutusuna dönün.
Diyalog kutularının sol alt köşesinde bulunan ikon, yüzen görüntüleyiciyi açmak için
kullanılır. Duvarınızın istediğiniz gibi görüntülenip görüntülenmediğini buradan kontrol
edebilirsiniz. Örneğin, katman renkleriniz doğru mu?
BÖLÜM 1
AUTOCAD'E GİRİŞ
Advanced Setup
Advance Setup’ta Units (Birimler) - Angle (Açı) Angle Measure (Açı Ölçüsü) -
Angle Direction (Açı İlerleme Yönü) - Area (Alan) gibi ayarlar yapılabilir.
Units (Birimler); kısmında çizimde kullanılacak ölçü birimi verilir.Burada
Scientific (Bilimsel), Decimal (Ondalıklı), Engineering (Mühendislik), Architectural
(Mimari), Fractional (Kesirli) gibi seçeneklerden istenilen çizim birim seçilebilir. Ayrıca
bu birimlerin hassaslığı Precision kısmından verilebilir.
Angle (Açı); kısmında çizimde kullanılacak açı birimi verilir. Decimal Degrees
(Ondalık Derece), Deg/Min/Sec (Derece/Dakika/Saniye), Grads (Grad), Radians (Radyan),
Surveyor (Arazi Ölçümü) gibi seçeneklerden istenilen açı birimi seçilebilir. Yine Precision
kısmından hassaslık ayarı yapılabilir. Hassaslık ayarı tam sayı veya kesirli sayı (virgülden
sonra en fazla sekiz basamak kullanılabilir) olarak yapılabilir.
Angle Measure (Açı Başlangıcı); kısmında başlangıç açısının (0°) yönü belirtilir.
East (Doğu), North (Kuzey), West (Batı), South (Güney) gibi yönler seçilebilir veya
kullanıcı tarafından başlangıç açısı (0°) Other seçeneği ile verilebilir. Genelde 0 derece
doğu yönünde seçilmektedir ve kabul görmüştür.
Angle Direction (Açı İlerleme Yönü); kısmında girilen açıların hangi yönde
ilerleyeceği tesbit edilir. Counter-Clockwise (Saat Yönünün Tersi) veya Clockwise (Saat
Yönü) gibi iki seçenekten biri seçilerek açının tarama yönü girilebilir.
Area (Alan); kısmında kullanılacak olan çizim kağıdının ölçüleri verilir. Width ile
genişlik ve Length ile uzunluk ölçüleri verilebilir.
Quick Setup
Quick Setup’ta Units (Birimler) ve Area (Alan) gibi ayarlar yapılabilir.Hızlı ayar
gelişmiş ayara göre daha kısıtlıdır. Units ve Area ayarları gelişmiş ayarda yapıldığı gibidir,
ancak bu iki seçenekte gelişmiş ayarda bulunan hassaslık (Precision) kısmı yoktur.
Bu ayarların büyük kısmı AutoCAD’e giriş haricinde AutoCAD menü içerisinde
Format menüden Units seçilerek de yapılabilir. Alan ayarı ise yine AutoCAD içerisinde
Limits komutuyla gerçekleştirilebilir.
1.3 Koordinat Sistemleri
Koordinat girmenin en basit ve temel yolu mutlak koordinatlardır. Mutlak
koordinatlar x,y,z şeklindedir. Mutlak koordinatların kullanımında tüm koordinat
değerlerinin orijin 0,0’a göre ifade edildiği unutulmamalıdır. Bu orijin noktası Limits
komutuyla değiştirilebilir. Diğer bir koordinat girme
Orijin 0,0 biçimi nispi koordinatlardır. Nispi koordinatlar @ x,y,z
şeklindedir. Bu kullanım ile son girilen koordinatın yeni
bir orijin verilir veya 0,0 noktası olması sağlanır. Bu olay
Ç ey rek II Ç ey rek I
-X , + Y +X , +Y girilen koordinatları karışıklıktan kurtarır.
1.3.1 2D Koordinat Girişi
Ç e y r e k I I IÇ e y r e k I V
-X , -Y + X , -Y Dik Koordinatlar
Dik veya dikdörtgen koordinat sistemi, geometriyi
koordinat içinde tam mesafelerinde yerleştirmek için
kullanılır. Bir koordinat genellikle X ve Y diye
Şekil 1.5 Koordinat Bölgeleri
tanımlanan birbirinden virgülle ayrılmış iki sayıdan
34
meydana gelmektedir. Koordinat eksenleri birbirine dik iki çizgiden oluşur. Bu iki
çizginin kesiştiği yer orijin ismini alır. Orijin için kullanılan koordinatlar 0,0’dır. Tüm
pozitif yönler orijinden yukarı ve sağa doğru hareket eder. Negatif yönler ise aşağı ve sola
doğru hareket eder.Koordinat eksenleri 4 çeyreğe ayrılmıştır. Her çeyrekte X ve Y pozitif
ve negatif değerler alabilir. Böylece istenilen yöne uygun olarak pozitif ve negatif değerler
girilerek çizim gerçekleştirilebilir. AutoCAD’te çizime başlandığı zaman ekran görüntüsü
dik koordinat sisteminin 1. çeyreğini yansıtır. 0,0 orijin noktası ekranın sol alt köşesine
yerleşmiştir.Geçerli ekran büyüklüğü ise ekranın sağ üst koordinatı ile ölçülür.
Bu değer açılışta Start Up menüsünden veya çizim ortamında Limits komutu
kullanılarak da değiştirilebilir.
Kutupsal Koordinatlar
Kutupsal koordinatlarda veri girişinde açı önem kazanır. Kutupsal bir koordinat
girmek için açılı parantez (<) ile birbirinden ayrılmış mesafe ve açı değerleri girilir.
Örneğin bulunulan noktadan 10 birim uzaklıkta ve 50 derecelik bir noktayı belirlemek için
@10<50 ifadesini girmek yeterlidir. Varsayılan olarak açılar, saat ibresi yönünün tersinde
artar, saat ibresi yönünde ise azalır. Saat ibresi yönünün tersine hareket etmek için açıya
negatif değer girmek gerekir. Açı yönünün DDUNITS komutu veya ANGDIR sistem
değişkeniyle değiştirebilme imkanı vardır. Ayrıca ANGBASE, sıfır açısının yönünü
ayarlar.
Mesafe < Yön biçimindeki kutupsal koordinat modunu kullanmak için mesafe ve
yönün bilinmesi gerekir. Yön, < sembolünü takip eder ve kutupsal yön olarak izleyen sayı
okunur. Yönü belirtilen açı varsayılan yönden başka bir yön belirlenmemişse saat ibresinin
tersi yönünde artar. < sembolü noktanın 0,0’a göre belirtilen açıda yerleşmesini sağlar.
@ Mesafe < Yön biçimindeki nispi kutupsal koordinat modunu kullanmak için
mesafe ve yönün bilinmesi gerekir. @ sembolü önceki noktayı 0,0 noktası olarak ayarlar
yön, < sembolünü takip eder ve kutupsal yön olarak izleyen sayı okunur. Yönü belirtilen
açı varsayılan yönden başka bir yön belirlenmemişse saat ibresinin tersi yönünde artar. @
sembolü önceki noktayı 0,0 noktası olarak ayarlar.
1.3.2 3D Koordinat Girişi
3 Boyutta koordinat girişi, 2 boyuttaki koordinatların girilmesiyle aynıdır ancak
üçüncü boyut olan Z ekseni ilave edilir. 3 Boyutlu çizim yapıldığında yer koordinat sistemi
(WCS) yada kullanıcı koordinat sisteminde (UCS) koordinatların X, Y ve Z değerleri
girilmelidir.
Silindirik Koordinatlar
2B kutupsal koordinat girişine benzer fakat XY düzlemine dik, kutupsal koordinata
ilave bir mesafe vardır.
Mutlak silindirik koordinatlarda veri girişi Mesafe < Açı - XY, Z - mesafe
değerini belirtir ve ona uygun veri girişi ile uygun noktayı belirler. Mesela 6<70,8
koordinatı, UCS’nin orijininden 6 birim, XY düzlemindeki X ekseninden 70 derece ve Z
ekseni boyunca 8 birim uzakta bir noktayı gösterir.
Nispi silindirik koordinatlarda veri girişi @Mesafe < Açı - XY, Z - mesafe
biçimindedir. Bu ifade ile UCS’nin orijini değil girilen son noktayı orijin kabul ederek
noktayı belirler. Mesela @6<70,8 koordinatı, girilen son noktadan 6 birim uzakta, XY
35
düzlemindeki X ekseninden 70 derecelik bir açıda ve Z ekseni boyunca 8 birim uzakta bir
noktayı gösterir.
Küresel Koordinatlar
3B’ta küresel veri girişi her biri açılı parantez (<) ile ayrılmış o anki UCS’nin
orijinine olan uzaklığı, XY düzlemindeki X eksenine olan açısı ve XY düzlemine olan açısı
verilerek gerçekleştirilebilir.
Küresel koordinat veri girişi Mesafe < Açı- XY, Açı şeklindedir. Mesela 5<45<60
gibi bir gösterimde mevcut UCS‘nin orijininden 5 birim, XY düzlemindeki X ekseninden
45 derece ve XY düzlemimden 60 derece yukarıda bir noktayı gösterir.
Nispi küresel koordinat veri girişi @Mesafe < Açı- XY, Açı şeklindedir ve diğer
işlemler bulunan son noktayı orijin kabul etme durumu haricinde aynı işlemi gerçekleştirir.
1.4 AutoCAD Ekranını Tanımak
AutoCAD çalıştırıldığında AutoCAD penceresi açılır. Bu pencere istenilen tasarım
ve çizimlerin yapılacağı bir alandır. Bu alanın etkin kullanımı için pencere üzerindeki
elemanları tanımak gerekir.
ÇİZİM ALANI
Koordinat gösterici Alan
Solid editing araç çubuğu Yatay kaydırma çubuğu
Model
sekmesi Mod göstericileri Shade araç çubuğu
Layout sekmesi
BÖLÜM 2
ÇİZİM AYARLARI
Clockwise (saat ibresi dönüş yönü); pozitif açıların saat ibresi dönüş yönünde
arttığını gösterir. Varsayılan yön, saat ibresi dönüş yönünün tersi yönüdür.
Drawing Units for AutoCAD DesingCenter Blocks (AutoCAD tasarım merkezi
blokları için çizim birimleri); AutoCAD DesingCenter vasıtasıyla yapılan blok
yerleştirmelerinde kullanılan ölçü birimini kontrol eder. Oluşturulmuş blok birimleri,
burada belirtilen birimlerden farklı ise bu seçenekte belirtilen birimlerle yerleştirilir.
Sample Output (örnek çıktı); birim ve açıların güncel ayarlarının bir örneğini
gösterir.
Direction (yön); Direction Control (yön kontrolü) diyalog kutusunu gösterir.
2.1.1 Direction Control Diyalog Kutusu
Temel açıyı kontrol eder. Temel açı, sıfır derecenin hangi yönden başlayacağını
belirtir.
Seçenekler:
Grid Spacing (X) (ızgara aralığı X yönünde); ızgarayı belirtilen değere ayarlar.
Snap aralığı belirli ise, ızgara aralığı için girilen değeri x izlerse (mesela 2x), ızgara alığı
snap aralığının girilen değer kadar katı olur. Örneğin snap aralığı 10 birim ise grid aralığı
için 2x girilmesi, ızgara aralığını 20 birim yapar.
On (açık); ızgarayı açar, güncel aralıkla görünür yapar.
Off (kapalı); ızgarayı kapatır, görünmez yapar.
Izgara noktalarının açık veya kapalı yapılması F7 veya CTRL+G tuşuna basmakla
veya durum çubuğundaki GRID üzerine tıklamakla sağlanabilir.
Snap (kenetle); ızgara aralık değerinin, Snap (kenetle) değerine eşit olmasını
sağlar.
Aspect (oran); varsayılan olarak ızgara aralığı X ve Y yönünde birbirine eşittir.
Aspect ızgaraya farklı X ve Y aralıkları ayarlar. Aspect değerini x takip ederse bu, çizim
birimi cinsinden tanımak yerine kenetleme aralığıyla Aspect değerinin çarpılacağını
gösterir.
Aspect seçeneği, güncel kenetleme stili, izometriğe ayarlandığında var olmaz.
Izgarayı açmak veya kapatmak, ızgara değerini ayarlamak için Dsettings komutu da
kullanılabilir.
Izgara aralıkları, görüntülenmek için çok yakın ise aşağıdaki mesaj alınır. Bu mesaj,
çizimi Zoom komutuyla büyültme veya küçültme yaptığınızda da alınabilir.
Grid too dense to display (Izgara görüntülenmek için fazla yoğun)
Bu durumda ızgara görünmez, ızgarayı güncel görüntülenen alana uygun bir değere
ayarlamanız gerekir. Daha büyük ya da daha küçük bir değer denemek gerekir.
2.4 Snap (Kenetle) Komutu
İmlecin hareketini tanımlanmış aralıklara dayalı olarak kısıtlar. Kenetleme açık
olduğunda imleç, ızgara noktalarına kenetlenir veya yapışır. Kenetleme ızgarası görünmez.
Kenetleme, bir başka komut yürürlükte iken açılıp kapatılabilir.
Kenetleme aralığı, ızgara aralığıyla aynı olmak zorunda değildir. Mesela grid
aralığı 10 birim, snap aralığı 5 birim olabilir. Tersi durum ve her ikisinin de aynı olması da
söz konusu olabilir. Kenetleme modunun açık veya kapalı yapılması ve kenetleme
noktaları arasındaki mesafenin ayarlanması SNAP komutuyla yapılabilir.
Kenetleme ızgarası döndürülebilir, farklı X ve Y aralıkları verilebilir, standart veya
isometrik ızgaraya ayarlanabilir. Snap (kenetleme) modunun açık veya kapalı yapılması;
durum çubuğu üzerindeki SNAP üzerine tıklanarak, SNAP komutu kullanarak, CTRL+B
veya F9 tuşuna basarak sağlanabilir.
Bu komutu kullanabilmek için
Komut Penceresinden (Command) Snap girilir.
Specify snap spacing or [ON/OFF/Aspect/Rotate/Style/Type] <10.0000>: 5
Seçenekler:
Snap Spacing (kenetleme aralığı); snap modunu girilen değerde aktif yapar.
40
Seçenekleri:
Left (sol mod); snap ve grid hizalamasını 90 ve 150 derece eksenleri boyunca
yöneltir.
Top (üst mod); snap ve grid hizalamasını 30 ve 150 derece eksenleri boyunca
yöneltir.
Right (sağ mod); snap ve grid hizalamasını 90 ve 30 derece eksenleri boyunca
yöneltir.
2.6 Durum Satırındaki Çizim Modları
BÖLÜM 3
ÇİZİM KOMUTLARI
Line (Çizgi) Komutu: Girilen iki nokta arasında çizgi çizer. Bu çizgi, 2B
düzleminde veya 3B uzayda olabilir. Bu komut bilgisayar destekli tasarımın en temel
komutudur.
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Line
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) line girilir.
Komut satırında çizgi çizebilmek için önce birinci nokta (Specify First Point) sonra
ikinci nokta (Specify Next Point) işaretçi ile yada koordinat kullanarak girilir. Girilen
bilgiler kullanılarak bu iki nokta arasında çizgi çizme işlemi gerçekleştirilir. Bu işlemi
bitirmek için komut penceresine C (Close) yazmak yeterlidir. Eğer birbirini takip eden
çizgiler varsa bir kare gibi, komut penceresine C harfi girilmeden önce sonraki noktalar
verilerek çizime devam edilebilir. Bu sayede böylesi çizimlerde sürekli olarak line
komutunu kullanmak yerine bir defa komutu kullanarak çizim gerçekleştirilebilir.
Polyline (Bileşik Çizgi) Komutu: İki boyutlu bileşik çizgi çizer. En basit tanımıyla
Polyline, Line’a benzeyen ama birbirine eklenmiş çizgi ve Arc(yay) parçalarından
(segmentlerden) oluşmuş bir çizgi topluluğudur.Yalnız normal çizgiden en büyük
farkı, sonuçta kaç parçadan oluşursa oluşsun tek bir nesnedir.Çizim sonucunda bileşik
çizgi seçildiğinde tüm parçaların seçildiği görülür.
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Polyline
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) Pline girilir.
Komut girildiğinde seçenekler komut penceresinde görünür.
Arc (yay); bileşik çizgiye bir yay parçası ilave eder. Bu seçimin alt seçenekleri de
bulunmaktadır. Endpoint of Arc ile, yay parçası çizer son noktadan bileşik çizginin önceki
parçasına teğet şekilde başlar. Angle ile, başlangıç noktasından itibaren yayın kapsadığı açı
verilir. Center ile, çizilecek yayın merkezi verilir. Radius ile, yay parçasının yarıçapı
verilir. Close ile, bileşik çizgiyi yay parçası ile kapatır. Direction ile, yayın başlama
yönünü belirtir. Halfwidth ile, geniş bileşik çizginin kenarlarından birine olan genişlik
girilir. Line ile, yay çizim seçeneğinden çıkar ve başlangıçtaki Polyline iletisine geri döner.
Second Pt ile, ikinci noktayı ve üç noktadan geçen yayın uç noktası belirtilir.Undo ile,
bileşik çizgiye ilave edilen en son çizilmiş yayı kaldırır. Width ile, bir sonraki çizilecek
yayın genişliği belirtilir.
47
Close (kapat); bileşik çizginin başlangıç noktasına kapalı bileşik çizgi oluşturan bir
çizgi çeker.
Halfwidth (yarı genişlik); çizgi yarı genişliği girilir.Farklı bir değer girilmedikçe
başlama yarı genişliği varsayılan bitirme yarı genişliği olarak kabul edilir.
Length (uzunluk); önceki parçayla aynı açıda belirtilen uzunlukta çizgi parçası
çizer. Bileşik çizgi parçasının önceki parçası yay ise AutoCAD yeni yayı eskisine teğet
olarak çizer.
Multiline (Çok Çizgi Veya Çoklu Çizgi) Komutu: Birbirine paralel çoklu çizgi
çizer. Multiline iki nokta arasında çizgi çizilirken bünyesinde 16 adete kadar paralel
çizgiyi barındırır. Genellikle temel, duvar, çatı gibi katmanlı yapı elemanlarını çizerken
kolaylık sağlar.
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Mulitline
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) Mline girilir.
Bu komutun seçeneklerini komut penceresinden görmek mümkündür.
Justification (hizalama); sanal çizgi hattının çoklu çizginin neresinde olacağını
belirtir. Top çoklu çizginin üstünde, Zero çoklu çizginin merkezinde, Bottom çoklu
çizginin altında gibi üç seçimi vardır.
Scale (ölçek); multiline’nın kalınlık ölçeğini ayarlamaya yarar başka ifade ile çoklu
çizgiler arasındaki mesafenin ayarı için kullanılır. Çizgi ölçeğini etkilemez.
Style (biçim); daha önceden ayarlanan çoklu çizgi biçemlerini çağırmaya yarar.
Listeyi görmek için “?” girmek yeterlidir. Çoklu çizgi biçemi oluşturmak için Format
menüden Multiline Style seçilir veya komut penceresinden mlstyle girmek gerekir.
Böylece kullanıcılar kendi çoklu çizgi biçimlerini oluşturabilir.
Construction Line (Yardımcı Çizgi) Komutu: Sonsuz çizgi çizer. Bu çizgiler
çizimlerde yardımcı çizgi olarak kullanılır. Bu çizgiler hayali olarak sonsuza ulaşırlar
ve çizim içerisinde yapısal bir görev üstlenmezler. Referans amaçlı kullanılırlar
istenildiğinde seçilebilir ve silinebilirler
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Costruction Line
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) xline girilir.
Komut penceresindeki seçenekleri;
Hor (horizontal - yatay); ekranda seçili tek noktadan geçen yatay eksene (x) paralel
doğrultuda sonsuz çizgi çizer.
Ver (vertical - düşey); ekranda seçili tek noktadan geçen dikey eksene (y) paralel
doğrultuda sonsuz çizgi çizer.
Ang (angle - açı); belirli bir noktaya göre verilen açının doğrultusunda sonsuz
çizgi çizer.
48
büyüklüğü ekrana göre tesbit edilir. Set Size in Absolute Units seçilirse, nokta büyüklüğü
çizim olarak kabul edilir ve sabit kalır.
Circle (Çember) Komutu: Belirli ölçüler içerisinde çember çizer.
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Circle
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) Circle girilir.
Seçenekleri;
Center Point (merkez noktası); merkez noktası ve yarıçap
değerlerini alarak çember çizer.
Radius (yarıçap); çizdirilecek olan çemberin yarıçapı verilir.
Diameter (çap); çizdirilecek olan çemberin çapı verilir. Verilen çap
merkez noktadan itibaren geçerlidir.
3P (üç nokta); çizilecek çemberi çevresi üzerinde verilen üç noktayı
Şekil 3.1 referans alarak bu noktalara dayalı olarak çizer.
Center Komutu 2P (iki nokta); çizilecek çemberi verilen iki nokta arasını
Seçenek Kutusu çemberin çapı kabul ederek bu iki noktaya dayalı olarak cizer.
TTR-Tangent, Tangent, Radius (teğet, teğet, yarıçap);
yarıçapı girilen çemberi iki noktaya veya nesneye teğet olacak şekilde çizer.
Bu seçimlerle birlikte altı değişik şekilde çember çizilebilir.
Bunlar Center ve radius (merkez ve yarıçap), Center ve diameter (merkez ve), Tree
point cirles (üç noktadan geçen çemberler), Two point circles (iki noktadan geçen
çemberler), Tangent circles (teğet çemberler), Tangent three point circles (üç noktaya teğet
çemberler) olarak sıralanabilir.
Ellipse Komutu: Elips veya eliptik yaylar çizer.
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Ellipse
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) Point girilir.
Seçenekleri;
Axis Enpoint (eksen uç noktası); birinci eksen kendi iki noktası ile tanımlanır. Bu
eksenin açısı elipsin açısını belirler. Bu seçenek altında da seçimler vardır. Distance
(mesafe), ikinci ekseni eliptik yayın merkezinden veya birinci eksenin orta noktasından
belirtilen noktaya kadar mesafe olarak tanımlar. Rotation (dönme), elipsin büyük küçük
eksen oranını, çemberi birinci eksenin etrafında döndürerek tanımlar. Değer büyüdükçe
küçük büyük eksen oranı da büyür. 0 ile 89,4 derece arasında bu açı sıfır olursa çember
otraya çıkar.
Arc (yay); eliptik yay çizer, birinci eksen açısı eliptik yayın açısını belirler. Axis
Enpoint, birinci eksenin başlangıç noktasını belirler. Start Angle (başlama açısı), yayın
51
başlama açısını belirler. End Angle (bitirme açısı), 0 dereceden itibaren yayın bitim açısını
belirler.
Included Angle (kapsanan açı), başlama açısına nispetle ölçülen eliptik yayın
kapsadığı açıyı belirtir. Parameter (parametre), AutoCAD eliptik yayı parametrik vektör
eşitliğini kullanarak çizer. Parameter seçeneği altında diğer seçenekler; Start Parameter
(başlama açısı), başlama açısını parametrik vektör eşitliğini kullanarak tanımlar. Start
Parameter seçeneği Angle modundan Parameter moduna geçiş sağlar. Angle (açı), eliptik
yayın başlama açısını tanımlar. Angle seçeneği Parameter modundan Angle moduna geçiş
imkanı tanır. Bu mod, elipsin nasıl hesaplanacağını belirtir.
Center (merkez); belirtilen noktayı merkez olarak kullanır ve eliptik yay çizer.
Arc (Yay) Komutu: Belirtilen değerlerde yay çizer.
Bu komutu kullanmak için;
• Draw menüden Arc
• Draw araç çubuğundan
• Komut penceresinden (Command) Arc girilir.
Seçenekleri;
Start Point (başlama noktası); yayın başlama noktasını belirtir.
Center (merkez); buradan yayın parçası olduğu çemberin merkezi girilir. Çünkü
yay bir çember parçasıdır.
End (bitim noktası); çizilecek yayın bitim noktası belirtilir.
Chord Lenght (kiriş uzunluğu); kiriş uzunluğu pozitifse küçük yayı,negatifse
büyük yayı saat ibresi yönünün tersi yönünde çizer.
BÖLÜM 4
GÖRÜNTÜ KONTROL KOMUTLARI
Center (merkez); zoom merkezini tanımlamaya izin verir. Çalışılan birimde bir
değer veya yükseklik girmek gerekir. Girilen bu değerler ile merkez nokta dahilinde zoom
işlemi yapılır.
Dynamic (dinamik);dinamik büyültme küçültme yapma imkanı sağlar. Bu seçeneği
aktifleştirmek için diğerlerinde olduğu gibi zoom alt seçeneklerinde seçeneklerin baş
harfini girmek yeterlidir. Dinamik zoom seçildiğinde mevcut ve mümkün olan ekran bakış
alanı seçimlerini gösteren pencereler sunulur.
Pan komutu genelde zoom komutuyla birlikte kullanılır. Kullanıcı daha fazla detay
görmek için büyültme-küçültme yapmak ve aynı ölçekte kalarak kısa bir süre için
büyültme-küçültme ekranını kaydırmak isteyebilir. Pan komutu bunu yerine getirir.
Pan komutu, çizim alanını ekrana göre kaydırır ve çizimdeki nesnelerin yerleşim
koordinatlarında bir değişiklik yapmaz.
Bu komutun Seçenekleri:
Pan Realtime; bu seçim yapıldığında imleç el simgesine dönüşür.
İşaretleme cihazı üzerindeki seç düğmesi aşağı doğru bastırılarak çizimin
güncel yerleşimi güncel görünüm alanı koordinat sistemine göre
sabitlenir. Çizimi farenin sol tuşu ile tıklayıp istenilen yere taşımak
mümkündür. Çizim artık imleçle aynı yönlü olarak hareket eder.
Kaydırma sırasında çizim sınırlarından çok fazla uzaklaştığında,
el imlecinin yanında bir çubuk ve çizim kapsamına erişilecek yeri
gösteren bir ok görünür. Dört farklı durum hakkında yani kapsamın
Şekil 4.5 yukarda, aşağıda, solda ve sağda olduğu hakkında bilgi verir.
Pan Seçenek Pan Point; bu seçimde ekranda iki nokta verilir. Bunlar base
Kutusu point veya displacement ve second point noktalarıdır. Çizim bu iki
noktanın aralığında ve veriliş yönünde kayar. Çizim alanı, ekrana göre
kaydırılır, çizimdeki nesnelerin yerleşim koordinatlarında değişiklik olmaz. Ekranda yer
değiştirme için bir nokta ve ikinci nokta için bir başka koordinat girmek gerekir. Mesafe ve
açı yer değiştirme (Displacement) olarak adlandırılır. AutoCAD mesafe ve açıyı hesaplar
ve Pan işlemini gerçekleştirir.
Pan Left; ekrana bakış için bizi sola ilerletir çizimi ise sağa kaydırır.
Pan Right; ekrana bakış için bizi sağa ilerletir çizimi ise sola kaydırır.
Pan Up; ekrana bakış için bizi yukarı ilerletir çizimi ise sağa aşağı kaydırır.
Pan Down; ekrana bakış için bizi aşağıya ilerletir çizimi ise yukarıya kaydırır.
Pan Kısa Yol Menüsü
Zoom ve Pan fare sağ tuş menüsü;
Pan komutu aktif iken Pan kısayol menüsündeki seçenekler
kullanılarak Pan komutundan çıkılabilir, Zoom veya 3Dorbit komutuna
geçiş yapılabilir. Pan kısayol menüsüne ulaşmak için Pan komutu aktif
olduğunda çizim alanında fare sağ tuşuna tıklamak yeterlidir.
Exit (çık); Pan veya Zoom komutunu iptal eder.
Pan (kaydır); Pan komutuna geçiş yapar.
Şekil 4.6 Zoom; gerçek zamanlı zoom’a geçiş yapar.
Pan Sağ Tuş 3Dorbit (3D yörünge); 3Dorbit komutuna geçiş yapar.
Menüsü
Zoom Window (pencereye zoom); dikdörtgen pencereyle belirtilen
alanı görüntülemek için zoom yapar.
Zoom Original (orijinale zoom); orijinal görünümü yeniden yükler.
Zoom Extents (kapsama zoom); çizim kapsamını görüntülemek için zoom yapar.
57
Pan komutu ile saydam görüntü kaydırma işlemi yapılabilir. Diğer bir komut
hafızada iken komut satırına Pan yazıp Enter tuşuna basılırsa bu işlem gerçekleştirilebilir.
Saydam büyütme-küçültme taşımalarda var olan kurallar saydam taşıma için de
geçerlidir.
Redraw Komutu: Güncel görünüm alanındaki görüntüyü yeniden tazeler.
Bu komutu kullanmak için;
• View menüden Redraw
• Komut penceresinden (Command) Redraw girilir.
AutoCAD çizim alanında çizim yaptıktan sonra çizim alanında küçük artılar oluşur.
Bir süre sonra bu artılar rahatsız edici olabilir. Bu durumda AutoCAD’de, artı şeklinde
gözüken bu pikselleri tamamen temizlemek için redraw komutunu kullanmak gerekir. Bu
komut ekranı siler ve o ana kadar yapılan tüm çizimleri yeniden yerleştirir.
Zoom gibi bazı komutlar redraw komutunu otomatik olarak devreye sokar. Bu
yüzden bu tür komutları kullanmadan önce redraw komutunu kullanmaya gerek yoktur.
Redrawall Komutu: Görünüm alanındaki görüntüyü yeniden çizer, işaretçi piksel
artılarını temizler. Redrawall işlemi tüm görünüm alanlarına redraw komutunun
uygulanmasıdır.
Bu komutu kullanmak için;
• Standart Toolbar’dan ,
• View menüden Redraw,
• Komut penceresinden (Command) Redrawall girilir.
Regen (Yeniden Türet) Komutu: Çizimi yeniden üretir ve mevcut görünüm
alanını yeniler.
Bu komutu kullanmak için;
• View menüden Regen
• Komut penceresinden (Command) Regen girilir.
AutoCAD bu komut çalıştırıldığında çizimin veri tabanını yeniden oluşturur. Tüm
nesnelerin ekran koordinatlarını yeniden hesaplar. Redraw komutundan farklıdır veri
tabanından silinen çizgi, nokta gibi bilgileri temizlemekle kalmayıp aynı zamanda çizgi
bitim noktalarını, taralı alanları yeniden hesaplar. Zoom, pan ve view gibi komutlar
otomatik yeniden oluşturma işlemine neden olurlar. Karmaşık yüzey veya katı modellerle
düzenleme yapılırken hide, shade, render gibi görselleştirme işlemlerinden sonra regen
yapmak gerekir.
Regenall Komutu: Çizimi yeniden üretir, görünüm alanlarını tazeler ve çizim veri
tabanını yeniden indeksler.
Bu komutu kullanmak için;
• View menüden Regen All
• Komut penceresinden (Command) Regenall girilir.
58
Regenall çizimi yeniden ürettiği gibi tüm nesneler için ekran koordinatlarını
yeniden hesaplar. Optimum görüntü ve nesne seçim performansı için çizim veri tabanını
oluşturarak sıralar.
Dsviewer Komutu: Aerial View penceresini açar. Aerial View penceresi, çizim
üzerinde kuş bakışı görünüş alma aracıdır. Aerial View penceresi ayrı bir pencere
içerisinde tüm çizimin görünüşünü gösterir. Aerial View penceresinin açılması ile komut
girmeden zoom ve pan işlemleri yapılabilir böylece istenilen yere girilebilme ve
konumlanabilme imkanı tanır.
Bu komutu kullanmak için;
• View menüden Aerial View,
• Komut penceresinden (Command) Dsviewer girilir.
Aerial View penceresi tüm çizimi kalın çizgili bir dikdörtgen içerisinde gösterirken
bazı seçenekler de sunar.
Aerial View penceresindeki görünüş menüsü olan View Menu seçenekleri:
Zoom In (içeri zoom); Aerial View penceresindeki çizimin büyüklüğü güncel bakış
merkezinde ikilik faktörle yapılan içeri zoomla artar.
Zoom Out (dışarı zoom); Aerial View penceresindeki çizimin büyüklüğü güncel
bakış merkezinde ikilik faktörle yapılan dışarı zoomla azalır.
Global; tüm çizimi ve Aerial View penceresindeki güncel çizimi gösterir.
Aerial View penceresindeki ayarlar menüsü veya seçenekler menüsü olarak bilinen
Options Menu seçenekleri;
Auto Viewport (otomatik görünüm alanı); görünüm alanının model boşluğu
görünümünü otomatik olarak gösterir. Bu seçenek kapalı olduğunda veya seçili değil iken
Aerial View penceresini aktif görünüm alanı ile güncel olarak eşleştirmez.
Dynamic Update (dinamik güncelleme); her bir çizimde Aerial View penceresi
herhangi bir işlem yapmadan kendisini günceller. Ancak bu seçenek kapalı olduğunda
Aerial View penceresine tıklama yapılıncaya kadar kendisini güncellemez.
Güncellemedeki kasıt çizilen bir nesne veya çizginin de anında Aerial View penceresinde
görünmesidir.
Realtime Zoom (gerçek zamanlı zoom); çizim alanı Aerial View penceresi
kullanılarak zoom yapıldığında gerçek zamanlı olarak güncellenir.
59
BÖLÜM 5
NESNE DÜZENLEME İŞLEMLERİ
Break (Kır) Komutu: Bütün olan bir nesnenin belirli bir kısmını silmeye veya
nesneyi kırmaya (İki veya daha fazla parçaya bölmek) yarar. Break komutu;
çizgi, yay, çember, elips, bileşik çizgi, trace, 2D polyline, 3D polyline, donut vb.
birçok nesneye uygulanabilir.
Command: _break Select object: (Break komutunu
seçtikten sonra kırılacak nesne olarak A nesnesini
işaretliyoruz)
Enter second point (or F for first point): f (Kırma
işleminin iki nokta arasında olması için “F” (first)
seçeneğini seçiyoruz)
Şekil 5.15 Break Enter first point: (Şekildeki 1. noktamızı
Komutu işaretliyoruz)
Uygulaması Örneği 1 Enter second point: (Şekildeki 2. noktamızı
işaretliyoruz)
Bazen nesne üzerinde silme yapılmadan sadece bir noktadan kırma işlemi
yapılabilir. Bu işlemi yapmak için nesne kırılacak noktada seçilir, ikinci
noktanın girilmesi istendiğinde birinci noktayı belirlemek amacı ile @
tuşuna basılır. Yandaki şekilde görülen çizgi orta noktasından kırılmıştır.
(Bunu görünür hale getirmek için çizginin sol yarısının çizgi tipi
Şekil 5.16 Break değiştirilmiştir)
Komutu Command: _break Select object: (Break komutunu ve sonra kırılacak
Uygulaması Örneği 2 çizgiyi seçiyoruz)
Enter second point (or F for first point):f(İki nokta seçimi
yapabilmek için “F”’yi seçiyoruz)
Enter first point: (Birinci nokta olarak çizginin orta noktasını seçiyoruz)
Enter second point: @ (İkinci nokta olarak birinci noktayı seçmek için @
tuşuna basıyoruz)
Fillet (Yuvarla) Komutu: Kenar veya köşe oluşturan iki nesnenin, kenar veya
köşelerini yarıçapı belirlenen bir yay ile yuvarlaklaştırır. TRIMMODE sistem
değişkeni 1’e ayarlı ise, Fillet, kavis yayının uç noktalarını kesen çizgileri budar.
Seçilen çizgiler kesişmiyorsa AutoCAD onları uzatır. Fillet komutu aynı zamanda
katıların kenarlarını da kavislendirir. TRIMMODE sistem değişkeni 0’a ayarlı ise
komut uygulandığında kavis yayının uç noktalarını kesen çizgiler budanmaz. Fillet
komutu çalıştırıldığında “R” seçeneği seçilerek kavis yarıçapı ayarlanabilir. Yarıçap
ayarı yapıldıktan sonra Fillet komutu tekrar çalıştırılır.