Arif INAR

Votorantim
I. Hidrolik
2
Basn nasl ykselir ?
3
Pascal Prensibi
Yer ekimini ihmal edecek olursak, kapal bir kaba etki eden kuvvetin
sonucunda meydana gelen basn, sv tarafndan kabn her noktasna
ayn iddette etki eder.
Reynolds
Laminer akm: Akkann her tanecii sabit hzda, boru eksenine paralel hareket
ederek boru ierisinde dzgn bir akmn olumasn salar. (Re<2000).
Trblansl akm: Akkann her tanecii farkl hz ve ynde geliigzel hareket
eder ve girdap oluur. Bu nedenle boru kesitinde dzgn olmayan bir akmn
olumasna sebebiyet verirler (Re>2000).

Re = V.D / v

Burada;
V : akkann hz, m/sn
D : borunun i ap, m
v : akkann kinematik viskozitesi, m2/sn
Reynolds
rnek :

Boru ap = 25 mm

Viskoite = 36 cSt

Debi = 50 dm3/dak

se

R = 1300 bulunur

Re<2000 olduu iin ak
LAMNERDR.

Bernoulli Prensibi
Ak boyunca her noktada, svlarn statik basnc ve ak hz
ters orantldr.
P1 x V1 = P2 x V2
Srtnme kuvvetini ihmal edecek olusak, kapal bir boru
iindeki svnn sahip olduu toplam enerji, akm izgisi
boyunca ayndr.
Bileik kaplar prensibi
P1 = P2 = P3 = P4 = P5
Kap ierisinde tek tip sv varsa;
Sv ykseklikleri ayndr.
Kaplarn tabanlarndaki sv basnlar ayndr.
Kavitasyon
Kavitasyon deyince, hzl hareket eden akkan
iinde oluan istenmeyen vakumlar anlalr.
Bu boluklar kesit daralmas ile maydana gelen
basn ( pompalar, valfler ) kenarlarnda
meydana gelir. Burada blgesel ve ani olarak
meydana gelen basn ve scaklk deiimleri
sonucu metallerin yzeyinden kk
paracklar kopartlr.

Kavitasyon

Basncn P < - 0,3 bar olmas halinde hidrolik
yan iinde bulunan hava zlerek ayrlr, hava
kabarcklar oluur.
Hidrolik Devre Elemanlar
1. Tank
2. Pompalar
3. Filitreler
4. Soutucu
5. Istc
6. Valfler
7. Silindirler
8. Akmilatr
Hidrolik Devre
1. Hidrolik Ya Tank
2. Filitreler
14
1-Emi Hatt Filtreleri
Byk kat partikllerin pompa emiinde tehlikeli dzeyde olduklarnda kullanlan
filtrelerdir. Pompalarn emileri ok hassas ve kavilasyona ak olduklarndan bu
filtreler genelde 100m civarnda filtrasyon aralna sahiptirler.

2-Basn Hatt Filtreleri
Bu tip filtreler pompadan sonraki hidrolik komponentleri (zellikle oransal ve servo
sstemlerde) korumak iin kullanlr. Bu filtreler yksek basnlara dayanabilecek
filtre gvdeleri ve elemanlarndan olumutur. By-pass valfli ve valfsiz kullanlabilir.

3-Dn Filtreleri
Bu filtreler geri dn hattnn sonuna yerletirilirler ve genelde tank zerine monte
edilirler. Grevleri sistemden gelen btn kat partikllerin tanka dklmeden filtre
edilmesi ve hidrolik tanktaki yan daima temiz kalmasdr.


Filitreler
15
Filitre Seerken;
Filitrenin mikron olarak szme kapasitesi,
Akkann debisi,
Filitreleme eleman cinsi ( kat, metal, fiber, cam fiber,..vb )
alma basnc,
alma scakl,
Yan viskozitesi dikkate alnmaldr.
Filitre Temizlii;
Filitreler genellikle d yzeyden ieriye doru filitreleme
yapt iin, temizlik ieriden darya doru yaplmaldr.
3. Hidrolik Pompalar


Hidrolik Pompalar



Sabit debili Deiken debili



Dili Pompalar Kanatl Pompalar Pistonlu Pompalar


- Dtan dili - ten basnl - Radyal Pistonlu


- ten dili - Dtan basnl - Eksenel Pistonlu


- Dili halkal


Vidal Pompalar


Hidrolik Pompa Seimi
Dili pompa
18
Dili pompa ( ten dili )
19
Ay paral
Gerator
20
Kanatl pompa ( Paletli )
Kanatl Pompa
Kanatl pompalarn debisi ayarlanabilir.
Vidal Pompa
22
Eksenel Pistonlu Pompa
23
Eksenel Pistonlu ( Eik gvdeli )
24
Eksenel pistonlu pompa
25
Q = (Piston says) x (Piston ap) x (Piston Strou) x (Dn hz)
Radyal Pistonlu Pompa
26
4. Soutucu
Hidrolik yap elemanlarndaki srtnmeler yan snmasna sebep olur. Yksek
scaklk yan viskozitesini drr, kaak kayplar artar, akkann yalama ve
tama kabiliyeti azalr. letme scaklnn 60 dereceyi amas istenmez.

Su soutmal : 35 dereceye
kadar scaklk fark mmkndr.
Hava soutmal : 25 dereceye kadar
scaklk fark mmkn,
5. Istc
Hidrolik yan optimum alma scaklna ulamas iin stclar kullanlr.
Istclar elektirik veya akkan stmal olabilir. Hidrolik yada viskozitenin yksek
olmas srtnmenin artmasna, kaviteasyona ve bylelikle anmaya neden olur.

Not : Sirklasyon pompas devrede deilse stc altrlmamaldr.
5. Valfler
5. Valfler
5. Valfler
5. Valfler
7- Hidrolik Silindirler
Tek Etkili silindir
ift Etkili silindir
Hidrolik Silindirler
Yastklamal Silindirler
Silindirin son hareketinin darbeli olmamas iin bu tip silindirler tercih edilir.
Yastklamal Silindirler
Yastklamal Silindirler
Yastklamal Silindirler
Yastklamal Silindirler
Silindirde itme ve ekme kuvveti
Silindir ileri hareket ederken
akkann etki ettii alan ile piston
kolunun bulunduu blgedeki
alan farkl olduu iin, piston ileri
giderken oluan basn ve hz,
geri gelirken oluan basn ve
hzdan farkl olur.
F = P x A x % Verim
Akmilatrler
41
Grevleri ;
Sistemdeki darbeleri absorbe etmek.
Sistemdeki kaaklar nedeniyle basn
dmelerini dengelemek.
Devrede sdan doan genlemeleri zararsz
hale getirmek.
Pompann ani devreden kmas halinde
sistemi ksa sre beslemek.


Akmilatrler
42
A) Bo Akmilatr
B) Gaz doldurulmu
C) Ya girii
D) Basn dengede
E) Sistem basnc dt
F) Sistem basnc dk
Hidrolik kablin
43
Hidrolik kablin
44
Hidrolik kablin
45
Merkezi gres yalama sistemleri
46
Merkezi gres yalama sistemleri
47
48
Merkezi gres yalama sistemleri
Pompann alma prensibi;
49
Merkezi gres yalama sistemleri
Datcnn alma prensibi;
Pnmatik
50
51
Basn
Basn Birimi Dnmleri

1 bar = 1000 mbar
1 atm = 760 mmHg ( milimetre civa)
1 atm = 1,013 bar ( 1 kabul edilir)
1 atm = 101300 Pa
1 atm = 14.7 psi
1 psi = 0,069 bar
1 mbar = 98 Pa
Bar : 1 cm2 lik yzeye 1.02 kg lk kuvvetin oluturduu basn.
Pascal : 1 m2 lik yzeye etki eden 1 Nluk kuvvetin oluturduu basntr.
Bari : 1 cm2 lik yzeye etki eden 1 dynlik kuvvetin oluturduu basntr.
Atmosfer : 1 m2 lik yzey etki eden 101.300 Nluk kuvvetin oluturduu basntr.
(Atmosferdeki hava molekllerinin arl nedeniyle yeryzndeki ve havadaki btn
cisimlere uygulad basnca atmosfer basnc denir.
52
Basn
53
Basn
Basncn ayarlanmas
Basn reglatr ile drlr, vana ile debi drlr.
54
Reglatr
55
Reglatr
56
Boyle Mariott kanunu
Sabit scaklkta kapal bir hacimdeki ve
belli bir ktledeki havann mutlak
basncyla, hacmi birbirleri ile ters
orantl olarak deiir.

P 1 . V 1 = P 2 . V 2 = sabit
rnek : Atmosfer basncndaki hava, sabit
scaklkta hacminin 1/7 orannda
sktrlrsa basnc ne olur ?

P 1 . V 1 = P 2 . V 2

P2 = P1. V1 / V2

P2 = 1 bar . ( 1 ) / ( 1/ 7 )

P2 = 7 bar = 700 kPa ( mutlak basn)
57
Havann artlandrlmas
58
Su Tutucu - Yalayc
59
Havadaki nem
Mutlak Nem :
1 m3 havada su buhar.

Doyma Miktar :
Hava scaklna bal olarak 1
m3 havada bulunabilecek
maksimum su buhar .
Doyma Erisi
Mutlak nem
Bal Nem = ------------------ x 100 %
Doyma miktar
60
Havadaki su miktarnn hesab
rnek : Bir hava hattndan 400 m3/h hava gemektedir. Havann basnc 8 bar
vescakl 50 derecedir ( 323 K ). Bal nem oran %60 olduuna gre mutlak nem
orann ve bir saatte biriken su miktarn hesaplayn.
zm :
Tablodan 50 derece iin doyum miktarnn 80 gr/m3 olduu tespit edilir.

Q = 400 m3/h P = 8 atm T = 50 derece ( 323 K)
BNO = 60 gr/m3 M.N.O.= ?

Bal Nem Oran = Mutlak Nem Oran X 100 / Doyma Miktar

M.N.O. = 60.80 / 100 = 48 gr/m3

1 m3 havada su buhar 48 gr bulunur.
Toplam su buhar miktar sorulduuna gre
400 m3 iin

400 m3 X 48 gr/m3 = 19200 gr/h olarak bulunur.
61
Havay soutarak kurutma
Hava ierisindeki su buharnn
youma scaklna kadar
soutulmas esasna dayanr.
Giriteki hava nce bir s
deitirgecinden geerek bir miktar
soutulur. Daha sonra bir
soutucudan geirilerek yaklak 1,7-
5 C scaklna kadar soutulur.
Soutmayla birlikte ierisindeki su
buhar youarak ayrlr.
62
Havay Silikajel ile kurutma
Bu yntemde hava
silisyumdioksitten (Silikajel) oluan
bir madde ierisinden
geirilerek su buhar tutulur. Bu
kurutma maddesi kurutucu
ierisinde tanecikler halinde
bulunur. Bu yntemde ayrca
kimyasal bir bileim sz konusu
deildir. Silikajel, su buhar ile temas
ettiinde renk deitirir.
Belirli bir doygunlua eriince
iindeki sudan arndrlmaldr. Bu
amala genellikle
bu kurutma ynteminde paralel iki
kurutucu kullanlr. Doygunlua
erien kurutucu devreden karlr ve
zerinden scak hava (ya da souk
hava) geirilerek sudan arndrlr.
63
Kompresrler
64
Vidal Kompresr
65
Vidal Kompresr nasl alr
66
Boru ap
rnek:
150m uzunluunda ve ve
hat sonunda 0.3 bar basn
dmnn tercih edildii
sistemde 20.000lt/d hava
geecek datm
ebekesinin boru apn
bulunuz.
Kompresr on/off
basnlar
p
min
=8 bar
p
max
=10 bar

P
avg
=9 bar

100mdeki basn dm:
(0,3/150)x100 = 0.2 bar
20.000lt/dk=0.33m3/sn
D=68mm bulunur
67
Basnl Havada Kaak Maliyeti
ap mm l/min m
3
/year
(8000 saat)
kW Cost
Euro
1 80 38,400 0.4 768
3 670 321,600 4 6432
5 1857 891,360 10 17,827
10 7850 3,768,000 43 75,360
Teekkrler