HASAN ZDEN, GENEL MDR JEODEN ELEKTRIK RETIM A..

DAVID PAUL, PRATT&WHITNEY POWER SYSTEMS

ORGANK RANKNE EVRM TEKNOLOJS
LE DK SICAKLIKTAK KAYNAKTAN
FAYDALANARAK ELEKTRK RETM.
RNEK ALIMA
SARAYKY JEOTERMAL SANTRALI
ORGANK RANKN EVRM (ORC)
TEKNOLOJS
Isdan elektrik reten sistemi esas alan bir
OR teknolojisi , buharlatrc (1) ierisindeki
organik alma svsn (yeil izgi)
buharlatrmak iin scak kaynaktaki sy
kullanr (Scak Kaynak). Seilen alma svs
silikon bazl svlar olabilir veya dk
scaklklar iin hidrokarbon veya soutucu
bazl svlar kullanlabilir. Basnl buhar daha
sonra trbinlere (2 ) yollanr ve jeneratrle
birletiinde elektrik retir. Buhar,
younlatrc iinde tekrar sv hale
dntrlr (3). Burada ya soutma kulesi
(5)) soutma arac olarak kullanlr. Hava
soutma sistemi de alternatif olarak
kullanlabilir. Sonra soutucu pompa (4)
alma svsn tekrar buharlatrcya
pompalar ve bu kapal evrim sreci tekrar
eder. Scak sv yakt kayna olarak
kullanldndan yakt maliyeti sfrdr. Ayrca
hibir yanma gereklemediinden, OR
enerji sisteminde atmosfere hibir salnm
olumaz.
Scak kaynaklar genellikle scak sv veya gaz
halindedir. Bu tip kaynaklardan gelen s, atk
s kayna veya dier snrlandrmalarn
zelliklerine bal olarak, bir arac ara
vastasyla dorudan veya dolayl olarak OR
alma svsna aktarlr. Sv haldeki atk s
kaynaklar genellikle OR nitesiyle
dorudan birletirilir. Gaz haldeki s
kaynaklar ise dolayl yoldan birletirilir.
ORC Termodinamik evrimi
ORnin termodinamik evrimi,
yanda ematik olarak
gsterilmektedir. Buna ayn
zamanda Scaklk-Entropi veya T-
S diyagram da denmektedir.
Turbojeneratr scak kaynaktan
n stmaya doru ortaya kan
sy kullanr ve buharlatrc
ierisindeki uygun organik
alma svsn buharlatrr
(234). Organik sv buhar,
dorudan veya devir drme
dilisi vastasyla elektrik
jeneratryle birletirilebilen
elektrik trbinine enerji verir
(45). Buhar daha sonra su
veya hava ile soutularak
younlatrc ierisinde
younlatrlr (51). Organik
sv son olarak n stc ve
buharlatrcya pompalanr
(12); bylelikle kapal ember
devresindeki ilemler dizisi sona
erer.
ORC Teknolojisinde alma Svsnn
Seilmesi
Dk scaklklarda s transfer verimsizlii nemli olduundan, bu scaklklardaki uygulamalarda
kullanlacak alma svsnn seimi kritiktir. Bu tr verimsizlikler, byk lde svnn
termodinamik zellikleri ve alma koullarna baldr. Dk kalitede s elde etmek iin, sv
genellikle sudan daha dk kaynama seviyesine sahip olur. Svnn baz nemli zellikleri aadaki
gibidir:
zoentropik doymu buhar enerjisi: Geleneksel Buhar Rankine evrimindeki gibi bir kzdrma
yaklam, scaklk alt seviyesi nedeniyle uygun deildir. Bu yzden, buharlatrc egzozunda
gerekleen kk bir kzdrma ilemi her zaman tercih edilecektir. Bu slak svlar iin bir
dezavantajdr (genilemenin sonunda iki kademeli durumdaki gibi). Kuru svlarn kullanlmas
halinde, rejeneratr kullanlmaldr.
Donma alt noktas, yksek kararllktaki scaklk: Suyun aksine, organik svlar yksek scaklklarda
genellikle kimyasal bozulmalara ve ayrmaya maruz kalr. Azami s kayna scakl, bu yzden,
alma svsnn kimyasal kararlyla snrldr. Donma noktas, evrimdeki en dk scaklk
olmaldr.
Yksek buharlama ss ve younluk: Gizli scakl ve younluu yksek olan bir sv buharlatrc
ierisindeki kaynaktan daha fazla enerji emecektir. Dolaysyla gereken ak hz, tesis boyutu ve
pompa tketimi decektir.
Dk evre tesiri: Hesaba katlacak ana parametreler Ozon tkenme potansiyeli (ODP) ve kresel
snma potansiyelidir (GWP).
Gvenlik: Sv, tahri edici, yanc veya zehirli olmamaldr. Sv tehlikelilik seviyesini belirlemek iin
ASHRAE soutkanlar gvenlik snflandrmas kullanlabilir.
Kolay bulunabilirlik ve dk maliyet.
ORC ve Buhar Trbin Sistemlerinin
Karlatrmas
Buhar trbin sistemlerine kyasla, OR baz zel avantajlara sahiptir. Buhar trbini
yksek scaklk ve basnta kullanld iin genellikle daha verimli olsa da OR
aada belirtilen kendine has baz zellikler nedeniyle birok uygulamada tercih
edilmektedir. Aada, jeotermal uygulama esnasnda iki sistemi ematik olarak
gstermektedir
ORC ve Buhar Trbin Sistemlerinin
Karlatrmas
ORde scak kaynak trbinle temas halinde olmadndan, jeotermal sularda bulunabilecek kirletici maddelerin trbine zarar
verme tehlikesi yoktur. Fla buharnn jeotermal kaynaktan dorudan buhar trbinine gemesi sebebiyle, bu tehlike buhar
trbininde mevcuttur. Jeotermal sular temiz deilse bu durum tahribata yol aabilir. Trbin baklarndaki hasar elbette daha
yksek bakm maliyetine sebep olur. Zira bu durumda baklarn sk sk yenilenmesi gerekmektedir. ORde, trbin baklarna
temas eden buharn temiz alma svsnn buhar olmasndan tr, trbinin 20 yldan fazla sorunsuz almas nadir
deildir.
Ayrca organik alma svs buhar trbinindeyken yksek molekler arl olan bir maddedir. Daha kk olan yksek hzl
buhar moleklleri trbine yksek hzla arpar, dolaysyla baklarn tahribatna neden olur. Bu da trbinin bakm ve yenileme
skln ve toplam maliyeti artrr.
OR daha dk scaklk ve basnlarda alt iin bileenlerdeki mekanik ve termal gerilim, buhar trbinine kyasla daha
dktr. Bu da bileenlerin mrn artrr.
OR daha dk scaklk ve basnlarda alt iin alma alannda bir operatre ihtiya yoktur. OR personele gerek
duymadan uzaktan kontrol edilip altrlabilir. Bu da alma maliyetini ciddi ekilde azaltr.
ORnin nemli bir avantaj da nominal enerjinin %10u gibi ksmi yklemelerde bile nispeten daha yksek verimlilikle
alabilmesidir. Bu, girdi ssnn sk devinim yapt baz endstriyel uygulamalarda ve ORnin buhar trbinlerine kyasla
daha uzun sre alabildii Gne-Termal uygulamalarda zellikle avantajldr. Zira bu tr uygulamalarda gnein doduu
sabahn erken saatlerinde almaya balayp gnein batt akamn ge saatlerine kadar ileyebilir.
alma svs su/buhar yerine kullanldndan su kullanm gerekli deildir. Ayrca buhar sistemlerinde genellikle gerekli olan
mineralsiz su veya dier yardmc sistemlere ihtiya yoktur. Dolaysyla sistemin tamamnn iletilmesi ve kontrol daha
kolaydr.
ORde trbin, buhar trbinine kyasla daha dk bir hzla dner, bu da mekanik zorlanmay azaltr. Ayrca, arac olarak devir
drc dili sistemi ve bal paralar yoluyla dorudan trbinle jeneratr arasnda bir ba kurulmasna imkan tanr.
OR ile yksek trbin verimlilii (%85e varncaya kadar) elde edilebilir.
Ek olarak, altrma-durdurma ilemlerinin kolayl, otomatik/devaml altrlabilme, gvenli ve sessiz altrma, sahaya
yksek uyumluluk (%98 ve fazlas nadir deildir) ve ciddi bakmlar olmakszn geen uzun mr (20+ yl) dier avantajlar
arasndadr.
retilen enerjinin dk MW aralnda olduu zel durumlarda ORnin buhar trbini karsnda zel ekonomik avantaj
bulunmaktadr. Zira buhar trbini ek olarak evresel bir sistem gerektirmekte; bu sistem maliyete eklenmekte ve bu da
ekonomik anlamda kk boyutlarda olmamaktadr.
JEODEN Sarayky Jeotermal Elektrik
Santral
JEODEN Sarayky Jeotermal Elektrik
Santral
JEODEN Sarayky Jeotermal Elektrik
Santral
JEODEN Sarayky Jeotermal Elektrik
Santral
JEODEN Sarayky Jeotermal Elektrik
Santral
JEODEN Sarayky Jeotermal Elektrik
Santral
280 kW Brt G
Yakt htiyac yok
Sfr emisyon
96C 146C aras
akkan ss
Modler olarak byk
kapasitelere ulaabilme
Ksa srede teslim
24/7/365 uzaktan izleme
Yksek emre amadelik
Teekkr Ederim