1

ŞİZOFRENİ ve PSİKOZ KAVRAMI

Psikoz Kavramı: Psikoz kısaca kişinin gerçeklikle alakasını

koparan akıl hastalıklarının genel adıdır. Psikozlar en basitinden

birkaç gün süren kısa psikozlar ve bazen bir ömür boyu devam

edebilen şizofreni yelpazesinde çok fazla sayıda hastalık ihtiva

eder. Hayatımızın en büyük nimetlerinden biri şüphesiz akıldır.

Aklımız sayesinde gerçekleri çarpıtmadan kavrar ve ona uygun

sonuçlar çıkarırız. Şizofreninin de içinde bulunduğu psikozlar

dediğimiz hastalıklarda kişilerin gerçeği değerlendirmesi bozulur.

Psikiyatrik hastalıklar içinde sıklığı olarak % 3-5 arasında değişen

şizofreni yıllar boyunca insanların hem korktuğu hemde ilgi

duyduğu bir hastalık olagelmiştir.. Bunun nedeni gizemli bir yaşam

ve normal davranışların ötesine gitmekte yatar sanırım.

Şizofrenlerde görülen belirtileri şu şekilde sıralamak

mümkündür.

1-Hezeyanlar (Sanrı-Delusion) : Gerçeğin ötesinde kendi

kafasında kurduğu şeyleri gerçeklermiş gibi değerlendirme. İkna

için makul delillerle bile onları değiştirememe. Paranoid kıskançlık

yada büyüklük hezeyanları gibi.

2-Varsanılar (Halusination): Kulağına gaiblerden sesler

gelmesi, gözüne kimsenin göremediği varlıkların görünmesi

burnuna kötükokular gelmesi gibi.

3-Konuşma içeriğindeki acayiplikler: Kelime salatası yada

anlamın birbirinde kopup konuşmanın içeriğinde bir bütünlük

olmaması durumu vardır.

DERLEYEN♣MURAT BAYHAN, 1999
 2
4- Garip davranış: Ortalık yere çişini yapma yada herkesin

ortasında masturbasyon yapmayı makul görme gibi yada hiç

hareket etmeden uzun süre kalma vs.

5-Kişinin yüzünde donuk bir duygu ifadesi varlığı, konuşmamam

yada kişinin herhangi bir olay karşısında duygu ifade edecek jest

ve mimik göstermemesi.

Sayılan belirtilerin hepsinin bir şizofrende olması gerekmez.

İlk ikisi var ise kişiye psikoz grubu hastalıklardan birisi var deriz.

Bunlar içerinde süre ve hastalığın şiddeti şizofreni demek için

gerekir. 6 aydan daha uzun bir süre psikoz belirtileri gösteren

hastalara şizofreni diyebiliriz.

Şizofreni tanısı konulduktan sonra alt tiplere ayrılır. Tabloya

hakim olan belirtinin tipine göre yapılan alt tiplemelr hastalığın

geleceği ve nasıl olabileceği (prognoz) hakkında da ön kestirme

yapmamıza yardımcı olur. Bu tipleri kısaca şöyle sıralayabiliriz.

1-Paranoid tip Şizofreni: Bu tip şizofrenlerde hastalığın normal

insanlardan ayırdedilmesi oldukça zordur. ÇünkÜ kişilerde

hezeyanları doğrultusunda zaman zaman zaman yapabilecekleri

davranış dışında etrafa garip gelebilecek çok fazla belirti yoktur.

Bir veya birkaç hezeyana ek olarak sıklıkla kulağa gelen sesler

vardır. Bu hastalar diğer şizofreni alt tiplerinde olduğu gibi garip

davranışlar garip konuşmalrda bulunmazlar. Hatta bazen

çevrelerinde hezeyanlarına inanan insanlar bile bulunabilir.

Şizofreninin bu tipi ile yine bir psikoz olan Hezeyanlı Bozukluk çok

sıklıkla karıştırılabilr.
DERLEYEN♣MURAT BAYHAN, 1999
 3

2-Desorganize ( Dağılmış) Tip Şizofreni: Bu hastalar da

dağılmış konuşma ve dağılmış davranışlar görülebilir. Yani saçma

sapan konuşmalar yada etrafa saçma gelen davranışlar yaparlar.

Yüzlerine bakılırsa donuk bir yüz ifadesi yada mevcut durumu ile

alakasız bir duygulanım gösterirler. Yani ağlanacak şeye

gülebilirler, gülünecek şeye ağlayabilirler. Yada duygulanım

ifadeleri anlamsız yere sık sık değişir.

3- Katatonik Tip Şizofreni: Şizofreninin bu tipinde hastalarda

uzun süre aynı garip postürde (duruş, vaziyet lama) duruşlar ve

aşırı hareketsizlikler, açıkca amaçsız olarak yapılan ve dış

uyaranlardan etkilenmeyen aşırı hareketler yada aşırı negativist

davranmalar olabilir. Bu tip Şizofreni hastaları karşısındaki insanın

hareket ve davranışlarını tekrarlaabilirler.

4- Farklılaşmamış Tip Şizofreni: Hasta muyene edildiğinde

şizofreni tanısı konur ancak yukarıdaki alt tiplerden hiçbirisi tam

olarak ayırdedilemezse bu tanı konur.

5- Tortu Tip Şizofreni: Belirgin olarak şizofreni belirtilri artık

kalmamıştır ancak daha cok duygulanımdaki (affect) küntüğn

sürdüğü ve şizotreni beliritlerinin yumuşamış halde devamettiği

durumlarda bu alt tip şizofreniden bahsedilir.

Psikoz belirtileri başladıktan sonra en az 6 ay devam etmesi

gerekir ki hastaya şizofreni tanısı konulsun. Eğer daha kısa süre

DERLEYEN♣MURAT BAYHAN, 1999
 4
geçti ise hastanın tanısı tam olarak konmaz beklenir. ( Kısa

psikotik bozukluk, Şizofreni benzeri bozukluk vs)

Bazen şizofreni yaşanılan genel tıbbi bir duruma bağlı olarakta

ortay çıkabilir. Bunun ayrımını tam olarak yapmak mümkün

değildir. Ancak hastalıkla şizofreni arasındaki ilişki bilimsel olarak

doğrulanırsa bundan söz edilebilr.

Alkol ve madde kullanımına bağlı psikozlar ve şizofreni

bundan sonraki yıllarda sanırım daha fazla ortaya çıkacaktır.

Şizofreninin tedavisinde yeni çıkan ilaçlar büyük ufuklar

açmıştır. Bu ilaçların bazen yıllarca toplumdan kaçmış hastalara

bile faydalı olduğu görülmektedir. Tedavide ilaçlar ilk sırada gelir.

Bu hastalık için psikoterapilerin yeri neredeyse yok gibidir. Sosyal

yardımlar ise toplumsal uyumun daha iyi olmasını sağlar. Böylece

şizofreni hastalığının ortaya çıkardığı fiziksel ve sosyal yıkım çok

daha uzun sürede ve daha az ortaya çıkar.

WWW.PEDAM.COM

DERLEYEN♣MURAT BAYHAN, 1999