Vatandasliktumu PDF

2014
kpss
y
e
n
i

k
o
n
u
l
a
r
l
a
y
e
n
i

s
o
r
u
l
a
r
l
a
y
e
n
i

s
n
a
v

s
i
s
t
e
m
i
n
e

g
r
e

h
a
z
r
l
a
n
m
r
vatandalk
2
0
1
3
kp
s
s
d
e
soru
85
akc
ayrntl
gncel
konu anlatmlar
rnekler
yorumlar
uyarlar
pratik bilgiler
sym tarznda zgn sorular
ve aklamalar
Komisyon
KPSS VATANDALIK
ISBN 978-605-364-521-4
Kitapta yer alan blmlerin tm sorumluluu yazarna aittir.

Pegem Akademi
Bu kitabn basm, yayn ve sat haklar
Pegem Akademi Yay. Et. Dan. Hizm. Tic. Ltd. ti.ne aittir.
Anlan kuruluun izni alnmadan kitabn tm ya da blmleri,
kapak tasarm; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayt
ya da baka yntemlerle oaltlamaz, baslamaz, datlamaz.
Bu kitap T.C. Kltr Bakanl bandrol ile satlmaktadr.
Okuyucularmzn bandrol olmayan kitaplar hakknda
yaynevimize bilgi vermesini ve bandrolsz yaynlar
satn almamasn diliyoruz.
Bu kitapta yer alan gemi yllarda SYM'nin yapm olduu snavlardaki IKMI
SORULAR'n her hakk SYM'ye aittir. Hangi amala olursa olsun, tamamnn veya bir
ksmnn kopya edilmesi, fotoraflarnn ekilmesi, herhangi bir yolla oaltlmas ya da
kullanlmas, yaymlanmas SYM'nin yazl izni olmadan yaplamaz. Pegem Akademi
Yaynclk telif creti deyerek bu izni almtr.
16. Bask: Eyll 2013, Ankara
Yayn-Proje Ynetmeni: Ayegl Erolu
Dizgi-Grafik Tasarm: Ahmet Resul Kaymak
Kapak Tasarm: Grsel Avc
Bask: Tuna Matbaaclk Sanayi ve Ticaret A..
Bahekap Mahallesi 2460. Sokak No: 7
amaz/ANKARA
(0312-278 34 84)

Yaync Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 16102
letiim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kzlay / ANKARA
Yaynevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yaynevi Belge: 0312 435 44 60
Datm: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Datm Belge: 0312 431 37 38
Hazrlk Kurslar: 0312 419 05 60
E-ileti: pegem@pegem.net
Deerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seme Snav (KPSS) Genel Kltr Testinde
nemli bir yer tutan Temel Yurttalk Bilgisi ve Gncel Bilgiler kapsamndaki 15 soruyu etkili bir
ekilde zebilmeniz amacyla hazrlanmtr.
Kitap, sorulmu ve sorulmas olas sorularn titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmi olup;
Hukukun Temel Kavramlar,
Devlet Biimleri Demokrasi ve Kuvvetler Ayrl,
Anayasa Hukukuna Giri Temel Kavramlar ve Trk Anayasa Tarihi,
1982 Anayasasnn Temel lkeleri,
Yasama,
Yrtme,
Yarg,
Temel Hak ve Hrriyetler,
dare Hukuku ve
Uluslararas Kurulular ve Gncel Olaylar blmlerinden olumaktadr.
Kitapta; blmlerin snav formatna uygun ve soru zmn kolaylatracak bir ekilde ele alnma-
sna ve bilgilerin ak ve anlalr bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, ekil, emalarla so-
mutlatrlmasna, kavram haritalar, tablolar, grafik ve etkinliklerle aklda kalc biimde sunul-
masna zen gsterilmitir. Kitaba ayrca 1982 Anayasasnn en gncel metni ve yaplan anayasa
deiiklikleri eklenmitir.
Her nitenin sonunda,
boluk doldurma ve doru/yanl altrmalar,
bulmaca,
cevapl testler ve
km sorulara;
yer verilmitir.
Bu kitabn hazrlanmasnda yardm, destek ve katklarn esirgemeyen meslektalarma,
PEGEM AKADEM yaynevi ve dershanesi alanlarna ve rencilerime teekkr bir bor bilirim.
Bu kitap, uzun bir birikimin ve youn bir emein rndr. Kitapla ilgili gr ve nerileriniz
bu rnn niteliini daha da arttracaktr. Deerli gr ve nerilerinizi ltfen bizimle
pegem@pegem.net araclyla paylanz.
Kitabn almalarnzda yararl olmas dileiyle, KPSSde ve meslek hayatnzda baarlar.
Komisyon
SUNU
NDEKLER
1. BLM Hukukun Temel Kavramlar
Hukukun Tanm.............................................................................................. 3
Hukuk Kaynaklaryla lgili Kavramlar .......................................................... 5
Yazsz Kaynaklar (rf ve Adet Hukuku) ................................................... 6
Yardmc Kaynaklar .................................................................................... 6
Hukuk Kurallarnn Yaptrmlar .................................................................. 7
Hukukun Sistematii .................................................................................. 13
Kamu Hukuku Dallar...................................................................................... 14
1. Anayasa Hukuku .................................................................................... 14
2. dare Hukuku .......................................................................................... 14
3. Ceza Hukuku ......................................................................................... 15
Ceza ve Ehliyet ..................................................................................... 16
4. Vergi Hukuku .......................................................................................... 17
5. Devletler Genel (Umumi) Hukuku .......................................................... 18
6. Yarglama Hukuku .................................................................................. 18
7. cra ve flas Hukuku ............................................................................... 19
zel Hukuk Dallar.......................................................................................... 19
1.Medeni Hukuk ......................................................................................... 19
Medeni Hukukta Hak Kavram ................................................................... 19
Hakkn Tanm ve Trleri ....................................................................... 19
Hakkn Kazanlmas .............................................................................. 19
Hakkn Trleri ........................................................................................ 20
Hakkn Korunmas ................................................................................. 23
A) Kiiler Hukuku ....................................................................................... 23
1. Gerek Kiiler .................................................................................... 23
Gerek Kiiliin Balangc .................................................................... 23
Gerek Kiilerde Hak Ehliyeti ................................................................ 24
Gerek Kiilerde Fiil Ehliyeti .................................................................. 24
Gerek Kiilii Sona Ermesi .................................................................. 26
2. Tzel Kiiler ....................................................................................... 26
Tzel Kiiliin Balangc ....................................................................... 27
Tzel Kiilerde Fiil Ehliyeti ..................................................................... 27
Tzel Kiiliin eitleri .......................................................................... 28
1. Kamu Hukuku Tzel Kiileri .............................................................. 28
2. zel Hukuk Tzel Kiileri .................................................................. 28
Trk Medeni Kanununda Tzel Kiilikle lgili Hkmler ......................... 28
Tzel Kiiliin Sona Ermesi ................................................................... 29
B) Aile Hukuku ................................................................................................ 29
C) Miras Hukuku ............................................................................................. 31
vi PEGEM AKADEM
D) Eya Hukuku.............................................................................................31
2. Borlar Hukuku .....................................................................................31
Bor likisinin Unsurlar .......................................................................32
Edimin Konusu .....................................................................................32
Borcun Domas ...................................................................................32
Bor likisinin zellikleri ......................................................................34
Eksik Borlar ........................................................................................34
Bor likisinde rade Bozukluu Yaratan Sebepler ..............................35
Borlarn Sona Ermesi .........................................................................35
Takas ....................................................................................................36
Mahsup .................................................................................................36
Zamanam .........................................................................................36
3. Ticaret Hukuku ......................................................................................36
4. Devletler zel Hukuku ..........................................................................36
Boluk Doldurma ...........................................................................................37
Doru / Yanl ................................................................................................39
Bulmaca.........................................................................................................40
Cevapl Test ...................................................................................................41
km Sorular ...............................................................................................45
2. BLM Devlet Biimleri ve Hkmet Sistemleri
Devlet ............................................................................................................53
Devlet Kavram ........................................................................................ 53
Devlet Kurucu Unsurlar ............................................................................53
Devlet Kavramna likin Ayrmlar .............................................................53
Yaplarna Gre Devlet ekilleri............................................................53
Egemenliin Kaynana Gre Devlet ekilleri ......................................54
Hkmet Sistemleri .......................................................................................55
Kuvvetler Birlii .....................................................................................55
Kuvvetler Ayrl ..................................................................................55
Boluk Doldurma ...........................................................................................58
Doru / Yanl ................................................................................................60
Bulmaca.........................................................................................................61
Cevapl Test ...................................................................................................62
km Sorular ...............................................................................................64
vii PEGEM AKADEM
3. BLM
Anayasa Hukukuna Giri, Temel Kavramlar
ve Trk Anayasa Tarihi
Anayasa.........................................................................................................69
Anayasa Kavramna likin Ayrmlar .........................................................69
Yazl Anayasa - Yazsz Anayasa Ayrm .............................................69
Maddi Anlamda Anayasa - ekl Anlamda Anayasa Ayrm .................69
Anayasaclk Hareketleri ve Anayasann stnl Sorunu .....................70
Kurucu ktidar .......................................................................................71
Asl Kurucu ktidar ................................................................................71
Tl Kurucu ktidar ................................................................................71
Trk Anayasa Tarihi .......................................................................................72
Kanun-u Esas (1876) ...............................................................................75
ekl Unsurlar .......................................................................................75
Devletin Nitelikleri .................................................................................75
Hkmet Sistemi ..................................................................................75
Temel Hak ve Hrriyetler ......................................................................76
Kanun-u Esasde 1909 Deiiklikleri (kinci Merutiyet) ......................76
1921 Tekilt- Esasiye Kanunu ................................................................76
ekl Unsurlar .......................................................................................76
Hkmet Sistemi ..................................................................................76
Tekilat- Esasiye Kanununda 29 Ekim 1923 Tarihli Deiiklikler ........76
1924 Anayasas ........................................................................................77
ekl Unsurlar .......................................................................................77
Hkmet Sistemi ..................................................................................77
1924 Anayasasnda ounluku Demokrasi Sorunu .......................77
1961 Anayasas ........................................................................................77
ekl Unsurlar .......................................................................................77
Hkmet Sistemi ..................................................................................78
ounluku Demokrasiden oulcu Demokrasiye .........................79
1971-1973 Anayasa Deiiklikleri ........................................................79
1982 Anayasas ........................................................................................79
1982 Anayasasnn Temel zellikleri ...................................................80
Trk Tarihindeki Referandumlar ...........................................................81
Boluk Doldurma ...........................................................................................82
Doru / Yanl ................................................................................................84
Bulmaca.........................................................................................................85
Cevapl Test ...................................................................................................86
km Sorular ...............................................................................................89
viii PEGEM AKADEM
4. BLM 1982 Anayasasnn Temel lkeleri
1982 Anayasasna Giri ve Anayasann Temel lkeleri ................................. 93
Balang Metni ........................................................................................ 93
I. Devletin ekli .......................................................................................... 93
II. Cumhuriyetin nitelikleri .......................................................................... 94
III. Devletin btnl, resm dili, bayra, mill mar ve bakenti ........... 94
IV. Deitirilemeyecek hkmler ............................................................... 94
1982 Anayasasnn Temel lkeleri ............................................................. 94
1. Laik Devlet ........................................................................................ 94
2. Atatrk Milliyetiliine Bal Devlet ................................................... 95
3. Demokratik Devlet ............................................................................ 95
Siyasi Partiler Hukuku .......................................................................... 97
Siyasi Partilerin Amalarna likin Yasaklar ......................................... 97
Siyasi Partilerin rgtlenme ve almalarna likin Yasaklar ............ 97
Siyasi Partilerin Mali Denetimi .............................................................. 98
Siyasi Partilerin Kapatlmas ................................................................. 98
4. nsan Haklarna Saygl Devlet ......................................................... 98
Normlar Hiyerarisi ............................................................................... 99
5. Hukuk Devleti ................................................................................... 99
Kanun Hakim Gvencesi ..................................................................... 100
Ceza Sorumluluu lkeleri .................................................................... 100
6. Sosyal Devlet ................................................................................... 101
Sosyal Devletin Uygulama Yntemleri ................................................. 101
Eitlik lkesi ........................................................................................... 101
Boluk Doldurma ........................................................................................... 102
Doru / Yanl ................................................................................................ 104
Bulmaca......................................................................................................... 105
Cevapl Test ................................................................................................... 106
km Sorular ............................................................................................... 112
5. BLM Yasama
Yasama Organ ...............................................................................................121
Yasama Fonksiyonu ...................................................................................121
Yasama Fonksiyonunun Genellii ve Asli (lk-El) lii .................................121
Yasama lemleri ........................................................................................121
a) Kanunlar ............................................................................................121
zel Usullere Tabi Kanunlar ..................................................................122
b) Parlamento Kararlar .........................................................................124
tzk ...................................................................................................125
ix PEGEM AKADEM
TBMM Kurulu ve Seimler ......................................................................125
TBMM yelerinin Hukuki Stats ............................................................126
Yasama Sorumsuzluu (Mutlak Dokunulmazlk) ..................................126
Yasama Dokunulmazl (Nisbi Dokunulmazlk) ...................................127
TBMM yeliinin Drlmesi ................................................................128
TBMM Yap ve alma Dzeni ............................................................128
Bakanlk Divan ...................................................................................128
Siyasi Parti Gruplar .............................................................................129
Meclisin Toplanmas ve Tatili ................................................................130
Toplant ve Karar Yeter Says ..............................................................130
TBMM Grev ve Yetkileri ..........................................................................132
TBMM Bilgi Edinme ve Denetim Yollar ....................................................133
1. Soru ..................................................................................................133
2. Genel Grme ................................................................................133
3. Meclis Aratrmas ............................................................................133
4. Meclis Soruturmas .........................................................................133
5. Gensoru ............................................................................................133
Boluk Doldurma ...........................................................................................134
Doru / Yanl ................................................................................................136
Bulmaca ..................................................................................................................... 137
Cevapl Test ...................................................................................................138
km Sorular ...............................................................................................144
6. BLM Yrtme
Yrtme ........................................................................................................ 155
Yrtme Fonksiyonunun Nitelii .............................................................. 155
Kanun Hkmnde Kararnameler ............................................................. 155
Cumhurbakanl Kararnamesi .............................................................. 156
Tzk ....................................................................................................... 157
Ynetmelik ............................................................................................... 157
Cumhurbakan ............................................................................................ 157
Cumhurbakan Seimi ............................................................................ 157
Cumhurbakannn Tarafszl ............................................................... 158
Cumhurbakannn Sorumsuzluu .......................................................... 158
Cumhurbakannn Grev ve Yetkileri ..................................................... 159
Yasama ile lgili Olanlar ....................................................................... 159
Yrtme le lgili Olanlar ...................................................................... 159
Yarg le lgili Olanlar............................................................................ 159
Cumhurbakanl rgt ........................................................................ 159
Bakanlar Kurulu ............................................................................................ 160
Bakanlar Kurulunun Yaps ...................................................................... 160
Bakanlarn Sorumluluu ............................................................................160
Geici Bakanlar Kurulu .............................................................................161
x PEGEM AKADEM
Olaanst Ynetim Usulleri .........................................................................162
1. Olaanst Hal .....................................................................................162
2. Skynetim ...........................................................................................162
Skynetimde Grev ve Yetki ..............................................................163
Boluk Doldurma ...........................................................................................165
Doru / Yanl ................................................................................................168
Bulmaca.........................................................................................................170
Cevapl Test ...................................................................................................171
km Sorular ...............................................................................................174

7. BLM Yarg
Yarg ..............................................................................................................183
Yarg Organ ..................................................................................................183
Mahkemelerin Bamszl .......................................................................183
Hakimlik Teminat ......................................................................................183
Hakimler ve Savclar Yksek Kurulu .............................................................184
Yksek Mahkemeler ......................................................................................185
Anayasa Mahkemesi .................................................................................185
Kuruluu ...............................................................................................185
Anayasa Mahkemesinin Grevleri .......................................................186
Anayasa Yargs ........................................................................................187
Anayasaya Uygunluk Denetimi .................................................................187
Denetime Tabi Normlar ve lemler ......................................................187
Denetim Yollar .....................................................................................187
Anayasa Mahkemesinin alma ve Yarglama Usul ........................188
Anayasa Mahkemesinin Kararlar ........................................................188
Yargtay .....................................................................................................190
Dantay ....................................................................................................190
Askeri Yargtay ..........................................................................................190
Askeri Yksek dare Mahkemesi ...............................................................190
Uyumazlk Mahkemesi ............................................................................190
Saytay ....................................................................................................190
Boluk Doldurma ...........................................................................................192
Doru / Yanl ................................................................................................194
Bulmaca.........................................................................................................196
Cevapl Test ...................................................................................................197
km Sorular ...............................................................................................200
xi PEGEM AKADEM
8. BLM Temel Hak ve Hrriyetler
Temel Hak ve Hrriyetler ............................................................................... 207
Temel Haklarn Trleri ................................................................................... 207
1. Kiinin Hak ve devleri (Negatif Stat Haklar) .................................... 207
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve devler (Pozitif Stat Haklar) ............. 208
3. Siyasi Haklar ve devler (Katlma Haklar) ........................................... 209
Boluk Doldurma ........................................................................................... 210
Doru / Yanl ................................................................................................ 212
Bulmaca. ..................................................................................................................... 213
Cevapl Test ................................................................................................... 214
km Sorular ............................................................................................... 217
9. BLM dare Hukuku
dare Hukuku .................................................................................................223
dare (Kamu Ynetimi)...................................................................................224
A. Merkezden Ynetim lkesi ....................................................................224
B. Yerinden Ynetim lkesi ........................................................................225
C. Trkiyenin dari Yaps .........................................................................227
D. Merkezi darenin Tara Tekilat ...........................................................227
a. l Genel daresi .................................................................................227
b. le daresi ........................................................................................228
c. Bucak daresi ....................................................................................228
Yerel Ynetim Organlar ...................................................................... 229
a. l zel daresi Ynetimi ....................................................................229
b. Belediye Ynetimi .............................................................................229
c. Bykehir Belediye Ynetimi ..........................................................230
d. Kyler ...............................................................................................231
Kamu Grevlileri ............................................................................................232
Memurlua Giri Koullar .........................................................................232
Memurlarn Grevleri ................................................................................233
Memurlara Uygulanan Yasaklar ................................................................233
Kamu Kurulular ...........................................................................................233
1. Radyo Televizyon st Kurulu ...........................................................233
2. Sermaye Piyasas Kurulu .................................................................233
3. stanbul Menkul Kymetler Borsas ...................................................233
4. Milli stihbarat Tekilat .....................................................................233
5. Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu .......................................................233
6. Hazine Mstearl ..........................................................................234
7. Rekabet Kurumu ..............................................................................234
xii PEGEM AKADEM
8. Kamu hale Kurumu ..........................................................................234
9. Devlet Planlama Tekilat .................................................................234
10. Trkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ............................................234
11. Dantay..........................................................................................234
12. Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu ....................................234
13. Yksek Denetleme Kurulu .............................................................234
14. Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu ...............................234
15. Devlet Arivleri Genel Mdrl ...................................................235
16. Devlet Personel Bakanl ............................................................235
17. Diyanet leri Bakanl .................................................................235
18. Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas .............................................235
19. Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekretelii ..........................................236
20. zelletirme daresi Bakanl ......................................................236
21. zelletirme Yksek Kurulu ...........................................................236
22. Sosyal Gvenlik Kurumu ................................................................236
23. Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu ..........................236
24. Trkiye Atom Enerjisi Kurumu ........................................................236
25. Trkiye statistik Kurumu ................................................................236
26. Yksek gretim Kurumu ................................................................237
27. renci Seme ve Yerletirme Merkezi .........................................237
zet ...............................................................................................................238
Boluk Doldurma ...........................................................................................240
Doru / Yanl ................................................................................................242
Bulmaca.........................................................................................................243
Cevapl Test ...................................................................................................244
km Sorular ...............................................................................................247
10. BLM Uluslararas Kurulular ve Gncel Olaylar
Uluslararas Kurulular ve Gncel Olaylar.....................................................255
Uluslararas rgt ve Kurulular ...................................................................255
A. Birlemi Milletler ..................................................................................255
B. Uluslararas Af rgt ..........................................................................258
C. Ekonomik birlii ve Kalknma rgt .................................................258
D. G-8 .......................................................................................................258
E. D-8 ........................................................................................................258
F. Ekonomik birlii Tekilat ....................................................................258
G. Avrupa Birlii ........................................................................................258
H. Avrupa Konseyi ....................................................................................260
K. Avrupa birlii ve Gvenlik Tekilat ....................................................261
L. Bat Avrupa Birlii .................................................................................261
M. Kuzey Atlantik Antlamas rgt .........................................................261
xiii PEGEM AKADEM
N. Petrol hra Eden lkeler rgt ........................................................ 261
O. Karadeniz Ekonomik birlii Blgesi .................................................. 261
P. slam Konferans rgt ...................................................................... 262
R. Bamsz Devletler Topluluu .............................................................. 262
S Hem AB Hem de Nato yesi Olan lkeler ........................................... 262
T. Trkiyenin ye Olduu Uluslararas Kurulular .................................. 262
U. Trkiyenin Kurucu Olduu Uluslararas Kurulular ............................. 263
KPSS Gncel Bilgiler .................................................................................... 264
Trkiyeye Vize Uygulamayan lkeler .................................................... 271
Unesconun Dnya Miras Listesindeki Doal ve Kltrel Varlklarmz ... 272
Bulmaca........................................................................................................ 275
Cevapl Test .................................................................................................. 276
km Sorular .............................................................................................. 278
11. BLM 1982 Anayasas Tam Metni
T.C. Anayasas Madde Dizini....................................................................... 289
Ek - 1 1982 Anayasasnda 2007 Deiiklikleri ............................................ 319
Ek - 2 1982 Anayasasnda 2010 Deiiklikleri ............................................ 321
Bulmaca zmleri ..................................................................................... 332
Genel Kltrde
45
PEGEM AKADEM SORULARI SYM SORULARI
2013
ANAYASA
VATANDALIK
46. 1982 Anayasasna gre, Trkiye Byk Millet
Meclisi seimleri ile ilgili aadaki ifadelerden
hangisi yanltr?
A) Kural olarak drt ylda bir yaplr.
B) Sava sebebiyle seimlerin bir yl geriye
braklmasna karar verilebilir.
C) Bir kiinin dnemden fazla milletvekili seil-
mesi mmkn deildir.
D) Anayasada belirtilen artlar altnda
Cumhurbakannn karar ile seimler yenile-
nebilir.
E) Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkileri
yeni Meclisin seilmesine kadar srer.
47. 1982 Anayasasna gre aadakilerden hangisi,
Trkiye Byk Millet Meclisinin grev veya yetki-
lerinden biri deildir?
A) Milletleraras antlamalarn onaylanmasn
uygun bulmak
B) zel af ilanna karar vermek
C) Para baslmasna karar vermek
D) Bakanlar denetlemek
E) Kanun hkmnde kararname karmak
48. 1982 Anayasasna gre, su ve cezalar ile ilgili
aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
A) Kimse, ilendii zaman yrrlkte bulunan kanu-
nun su saymad bir fiilden dolay cezaland-
rlamaz.
B) Ceza ve ceza yerine geen tedbirler tzk veya
ynetmelikle dzenlenebilir.
C) Ceza sorumluluu ahsidir.
D) Hi kimse, yalnzca szlemeden doan bir
ykmll yerine getirememesinden dolay
zgrlnden yoksun braklamaz.
E) Sululuu hkmen sabit oluncaya kadar
kimse sulu saylamaz.
2. Anayasaya gre, seimlerle ilgili olarak aada-
kilerden hangisi sylenemez?
A) TBMM grev sresi dolmadan erken seim
karar verebilir.
B) Sava sebebiyle seimler bir yl geri brakla-
bilir.
C) Bir kimse en fazla dnem milletvekili seilebi-
lir.
D) Cumhurbakan Anayasada belirtilen artlar
altnda Meclis Bakanna danarak seimle-
rin yenilenmesine karar verebilir.
E) TBMM genel seimleri 4, mahalli idareler
seimleri 5 ylda bir yaplr.
Genel Yetenek Genel Kltr Soru Bankas
Test - 187 / 2. Soru
6. Aadakilerden hangisi TBMMnin grevlerinden
biri deildir?
A) Sava ilanna karar vermek
B) Bteyi grmek ve kabul etmek
C) Para baslmasna karar vermek
D) Kanun hkmnde kararnameleri onaylamak
E) Kanun hkmnde kararname karmak
Genel Yetenek Genel Kltr 30 Deneme
Deneme 9 / 6. Soru
46. 1982 Anayasasna gre su ve cezalara ilikin
hkmlerden hangisi yanltr?
A) dam ve genel msadere cezas verilemez.
B) Hi kimse yalnzca szlemeden doan bir
ykmll yerine getirememesinden dola-
y zgrlnden alkonulamaz.
C) Sululuu hkmen sabit oluncaya kadar
D) Kimse ilendii zaman yrrlkte bulunan
kanunun su saymad bir fiilden dolay
cezalandrlamaz.
E) Ceza sorumluluu ahsi deildir.
Trkiye Geneli Deneme Snav - 9 / 46. Soru
ANAYASA
VATANDALIK
2013
48. 1982 Anayasasna gre, su ve cezalar ile ilgili
A) Kimse, ilendii zaman yrrlkte bulunan kanu-
nun su saymad bir fiilden dolay cezaland-
rlamaz.
B) Ceza ve ceza yerine geen tedbirler tzk veya
ynetmelikle dzenlenebilir.
C) Ceza sorumluluu ahsidir.
D) Hi kimse, yalnzca szlemeden doan bir
ykmll yerine getirememesinden dolay
zgrlnden yoksun braklamaz.
E) Sululuu hkmen sabit oluncaya kadar
kimse sulu saylamaz
49. Ahmet ile anne bir kz kardei Ayenin olu Meh-
met arasndaki hsmln tr ve derecesi ile ilgili
asadaki ifadelerden hangisi dorudur?
A) nc derece yarm kan, yan soy hsml
vardr.
B) nc derece tam kan, yan soy hsml
vardr.
C) Drdnc derece tam kan, yan soy hsml
vardr.
D) Drdnc derece yarm kan, yan soy hsml
vardr.
E) Ahmet ile Aye vey karde olduklar iin Ahmet
ile Mehmet arasnda hsmlk ilikisi yoktur.
50. Belli bir hukuki duruma ilikin olarak kanunda bir
hkm olmas gerekirken hibir hkm ngrl-
memi olmasnn hukuki nitelii aadakilerden
hangisidir?
A) Gerek hukuk boluu
B) Bilinli hukuk boluu
C) Gerek olmayan hukuk boluu
D) Gerek olmayan kanun boluu
E) Gerek kanun boluu
3. 1982 Anayasasna gre, su ve cezalarla ilgili
A) Hi kimse ilendii zaman yrrlkte olan
kanunun su saymad bir fiilden dolay
cezalandrlamaz.
B) Ceza ve ceza yerine geen gvenlik tedbirleri
ancak kanunla konulur.
C) Sululuu hkmen sabit oluncaya kadar
D) Kanuna aykr olarak elde edilmi bulgular delil
olarak deerlendirilemez.
E) Sava ve ok yakn sava tehdidi halleri ile terr
sular haricinde lm cezas verilemez.
Lisans Mezunlar in Tamam zml Soru
Bankas / Test - 23 / 3. Soru
17. Birbirinin soyundan gelen kiiler arasndaki hsmla
ne ad verilir?
A) Civar hsml
B) Usul-Fru hsml
C) Yansoy hsml
D) Shri hsmlk
E) Suni hsmlk
5000 Genel Yetenek Genel Kltr Soru Bankas
Temel Hukuk Test - 3 / 17. Soru
4. Somut olaya uygulanacak yazl bir hukuk kura-
lnn olmamas durumunda hangi tr boluk sz
konusu olur?
A) Kanun boluu
B) Ak boluk
C) Kural ii boluk
D) rtl boluk
E) Hukuk boluu
Bankas / Test - 7 - 4. Soru
2013
ANAYASA
VATANDALIK
53. Ttn ve Ttn Tekeli Tznn Yrrlkten Kald-
rlmasna Dair Tzk, 21 Haziran 2007 tarihli Resm
Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
Bu tz karmaya yetkili makam aadakiler-
den hangisidir?
A) Salk Bakanl
B) Genlik ve Spor Bakanl
C) Bakanlar Kurulu
D) Trkiye Kamu Hastaneleri Kurumu
E) Ttn ve Alkol Piyasas Dzenleme Kurumu
54. dare hukukunda; rnek olarak belli bir memurun veya
belli bir rencinin hak ve ykmllkleri deil, genel
anlamda ayn konumda bulunan memurlarn veya
rencilerin hukuki durumlar genel, soyut, srekli ve
kiilik d kurallarla dzenlenmektedir.
Yukardaki cmlede idare hukukunun hangi zellii
anlatlmaktadr?
A) Yeni bir hukuk dal olma
B) Bamsz bir hukuk dal olma
C) Pozitif bir hukuk dal olma
D) Stat hukuku olma
E) tihadi hukuk dal olma
60. II. Dnya Sava sonrasnda kurulan, Bretton
Woods kizleri olarak da anlan uluslararas eko-
nomik kurulular aadakilerin hangisinde doru
olarak verilmitir?
A) Milletler Cemiyeti Birlemi Milletler
B) Dnya Bankas Uluslararas Para Fonu
C) Gmrk Tarifeleri ve Ticaret Anlamas Dnya
Ticaret rgt
D) Ekonomik birlii ve Kalknma rgt G-20
E) Avrupa Ekonomik Topluluu Avrupa Birlii
3. 1982 Anayasasna gre, tzk karma yetkisi
aadakilerden hangisine aittir?
A) Bakanlar Kurulu
B) Babakanlk
C) Bakanlklar
D) Cumhurbakanl
E) Kamu tzel kiileri
Bankas / Test - 44 / Soru 3
15. Tzk karma yetkisi aadakilerden hangisine
aittir?
A) Babakanlk
B) Bakanlar Kurulu
C) Cumhurbakan bakanlnda toplanan Bakan-
lar Kurulu
D) Tm kamu tzel kiileri
E) Dantay
Genel Yetenek Genel Kltr ek Kopar Yaprak
Test - 197 - 15. Soru
4. Aadakilerden hangisi dare Hukukunun zel-
liklerinden biridir?
A) Ana kayna tzklerdir.
B) Kodifiye edilmi bir hukuk daldr.
C) Yargtay kararlarna dayanr.
D) Kamu gc kullanlr.
E) Taraflarn irade uyumasna dayanr.
Bankas / Test - 64 / 4. Soru
10. II. Dnya Savas sonrasnda Bretton-Woods Sis-
temi ile kurulan, dnya ekonomisini ve ticaretini
gelistirmeyi amalayan, gnmzde de varln
koruyan kurulular hangi seenekte doru olarak
verilmitir?
A) Dnya Ticaret rgt Dnya Bankas
B) Dnya Bankas Uluslararas Para Fonu
C) Dnya Ticaret rgt Uluslararas Para Fonu
D) Birlesmis Milletler Uluslararas Para Fonu
E) Birlesmis Milletler Dnya Bankas
5000 Genel Yetenek Genel Kltr Soru Bankas
Karma Test - 4 / 10. Soru
1 PEGEM AKADEM
HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
HUKUKUN TANIMI
KAMU HUKUKU DALLARI
ZEL HUKUK DALLARI
"Bildiim tek ey hibir ey bilmediimdir."
sokrates
km Soru Aac
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2008
2
0
0
9
2
0
1
0
2011
2
0
1
2
1
-
2
1
3
3
3
3
3
2
0
1
3
3
Alacakl: Bir bor ilikisinde kar taraf, bir eyi yapmaya, vermeye ya
da bir eyi yapmaktan kanmaya zorlamaya hakk olan kii
Aslen Kazanma: Bir hakkn, kimseye ait olmayan bir hakk kendi fiiliyle
elde etmesi.
Ayrt Etme Gc: Akla uygun biimde davranma yetenei.
Ayni Hak: Eya zerinde dorudan doruya mutlak egemenlik yetkisi
veren ve herkese kar ileri srlebilen hak.
Bilimsel Gr: Hukuk bilginlerinin hukuki sorunlarda ileri srdkleri
gr, dnce ve kanaatlar.
Birlikte lm Karinesi: Birden fazla kiiden hangisinin nce veya son-
ra ldnn ispat edilememesi durumunda hepsinin ayn anda lm
saylmas.
Bor ilikisi: ki taraf arasnda doan ve bunlardan birinin dierine kar-
bir edimi ykmledii iliki. ki taraf arasnda tek tarafl veya karlkl
ykmllkleri kapsayan hukuki bir ba
Borlu: Alacaklya kar bir edimde bulunma ykmll altnda olan
kii.
Borlunun Temerrd (Direnimi): Halen ifas mmkn olan muaccel
bir borcun alacaklnn ihtarna karn borlu tarafndan zamannda ifa
edilmemesi
Cebri icra: Borcunu yerine getirmeyen kimseyi borcunu yerine getirme-
ye zorlama biiminde bir yaptrm.
Cenin: Kendisine gebe kalnm ve doumu beklenilen ocuk.
Ceza: Kanunun su isleyen kiiye uygulanmasn ngrd yaptrm
Crm: Toplum dzenini ar biimde sarsan sular.
Defi: Davalnn borcunu, zel bir nedenden dolay yerine getirmekten
kanmasna olanak veren hak.
Dernek: Kazan paylamak dnda bir amala en az yedi gerek kii
ile kurulan kii topluluu niteliinde zel hukuk tzel kiileridir.
Devren Kazanma: Bir hakkn, sahibi bulunan kiiden elde edilmesi.
Drst Davranma: Bir hak sahibinin hakkn kullanrken veya bir bor-
lunun borcunu yerine getirirken iyi ve doru hareket etmesi, yani drst,
namuslu, akl banda, davrannn sonucunu bilen, orta zekal her in-
sann benzer olaylarda izleyecek olduu yolda hareket etmesi.
Edim: Borlunun yerine getirmekle ykml olduu borcun konusu.
Borlunun yerine getirmekle ykml bulunduu davran biimi.
Ergin Olmak: Bir kimsenin kanunun belirttii belli bir ya snrn amas.
Fesih (Datma): Bir tzel kiiliin bir kararla sona erdirilmesi.
Fikri Hak: Bir kimse tarafndan yaratlan yapt zerindeki dnsel hak.
Fiil Ehliyeti: Bir kiinin kendi fiil ve ilemleriyle kendi lehine haklar, aley-
hine borlar yaratabilme gc, yetenei.
Gaip: Yok olan kii (kaybolmu kimse).
Hak: Hukuken korunan yarar.
Hak Ehliyeti: Hak ve bor sahibi olabilme yetenei.
Haksz Fiil: Hukuk dzeninin ho grmedii, zarar verici eylemler. Bir
kimsenin, hukuk kurallarna aykr ve zarar verici davran.
Hukuki Fiil: Hukuki sonu douran ve insan iradesi ile gerekleen
davran.
Hukuki ilem: Bir hukuki sonu oluturmak iin irade aklamasnda
bulunmak. Bir veya birden fazla kimsenin hukuki bir sonuca yneltilmi
irade aklamas.
Hukuki Olay: Hukuk dzeninin kendilerine bir sonu balad olaylar.
Hukuki sonu douran ve insan iradesi dnda gerekleen olay.
Hkmszlk: Bir hukuki ilemin, kanunun ngrd ekilde yapl-
mamas veya kanuna aykr olarak yaplmas halinde hukuki sonu do-
urmamas.
caba Davet: Bir szlemenin oluabilmesi iin, aklanan irade beya-
nnn sadece konuyu grme amacyla yaplmas.
cap: Bir szlemenin meydana gelebilmesi iin zaman bakmndan
nce yaplan irade aklamas.
fa: Borlanlan edimin yerine getirilmesi.
lliyet Ba: Bir sebep ile ortaya kan sonu arasndaki iliki.
nfisah (Dalma): Bir tzel kiiliin herhangi bir ileme gerek olmaks-
zn kendiliinden sona ermesi.
yiniyet: Bir hakkn kazanlmasnda, buna ait engeli bilmemek.
Karine: Bilinen bir durumdan bilinmeyen bir durumun varln karma.
Kast: Hukuk dzeninin izin vermedii bir fiili bilerek, isteyerek ilemek
iradesi.
Kstllk: Bir kimsenin medeni haklar kullanma yetkisinin mahkemece
kaldrlmas.
Kii: Haklara ve borlara sahip olabilen varlklar.
Kiilik Haklar: Bir kiinin maddi (bedensel), manevi ve iktisadi btn-
l ve varlklar zerindeki mutlak haklar.
Kiisel Edim: Bizzat borlu tarafndan yerine getirilmesi gereken edim.
Maddi Edim: Dorudan doruya borlunun malvarl ile yerine getirile-
bilen, bizzat borlu tarafndan yerine getirilmesi zorunlu olmayan edim.
Maddi Tazminat Davas: Kiilik haklarna hukuka aykr saldrda bulu-
nulan kimsenin, bu saldrdan dolay urarm. olduu maddi zararlar-
nn giderilmesi iin at dava.
Maddi Yaptrm: Hukuk kurallarna uyulmadnda karlalacak
tepki.
Mal Topluluu: Belli bir amacn gerekletirilmesi iin kiilerin bir
araya gelmeleriyle oluturulmu, bamsz varla sahip topluluklar.
Manevi Tazminat Davas: Kiilik haklarna hukuka aykr saldr-
da bulunulan kiinin bu yzden duymu olduu znt ve utanc
gidermek iin at dava.
Manevi Yaptrm: Hukuk kurallar dndaki dier sosyal kurallara
uyulmadnda karlalacak tepki.
Meru Mdafaa: Bir kimsenin, kendisine veya bakasna ya da
mallarna ynelen, halen var olan haksz saldrdan doacak za-
rar nlemek iin yapmak zorunda kald eylem.
Mevzuat: Yasa, tzk, ynetmelik ve dier hukuk kaynaklarnn
tm.
Miras (Tereke): Miras brakann mal varlnn toplam.
Mutlak Butlan: Bir hukuki ilemin kamu dzenine, ahlaka aykr
olmas veya esasl koullara sahip bulunmamas.
Mutlak Hak: Sahibine maddi ve maddi olmayan btn mallar ile
kiiler zerinde en geni yetkiler veren ve herkese kar ileri s-
rlebilen hak.
Muvazaa: Taraflarn, nc kiileri aldatmak amacyla, gerek
iradelerine uymayan bir ilem yapmalar fakat grnrdeki bu i-
lemin geerli olmayaca konusunda anlamalar.
Mcbir Sebep: Zorlayc neden. nceden gz nne alnmasna
ve bunun sonucu olarak ortadan kaldrlmasna olanak bulunma-
yan ve bir d etkiden ileri gelen olay.
Nisbi Hak: Belirli kiilere kar ileri srlebilen hak.
Olumlu Edim: Bir eyin yaplmasna veya verilmesine ilikin edim.
Olumsuz Edim: Bir eyin yaplmamasna ilikin edim.
lm: Gerek kiilii sona erdiren hukuki bir olay.
lm Karinesi: Bir kimsenin lmne kesin gzle baklacak bir
durumda kaybolmas halinde lm saylmas ve o yerin en byk
mlkiye amirinin emriyle ktne lm kaydnn dlmesi.
rf ve Adet: Topluluk ierisinde kk salm olup, uyulmas gerekli
gelenekler.
Sebepsiz Zenginleme: Hukuken geerli bir sebep olmakszn,
bir kimsenin dier bir kimsenin zararna zenginlemesi.
Snrl Ehliyetli: Tam ehliyetli olup, baz sebeplerden dolay ehli-
yet belli konularda kstlanm olan kii.
Snrl Ehliyetsiz: Ayrt etme gc bulunan ancak, ergin olmayan
ya da kstl bulunan kii.
Snrl Sorumluluk: Borlunun, malvarlndaki belirli mallar ile
veya belirli bir miktar orannda btn mallar ile sorumlu olmas.
Snrsz Sorumluluk: Borlunun tm malvarl ile sorumlu olmas.
Tacir: Bir ticari iletmeyi ksmen dahi olsa kendi adna ileten kimse.
Tahsis (zgleme) Prensibi: Tzel kiilerin fiil ehliyetlerinin
amalar ile snrlandrlmas.
Takas: Bir borcun, bir kar alacaa feda edilmesi suretiyle sona
erdirilmesi.
Tam Ehliyetli: Fiil ehliyetinin btn koullarna sahip olan kii.
Tam Ehliyetsiz: Ayrt etme gcne sahip olmayan kii.
Tazminat: Hukuka aykr olarak bakalarna verilen zararlarn
dettirilmesi biimindeki yaptrm.
Telif Hakki: Yazar hakk.
Tespit Davas: Bir saldr sonucunda kiilik haklar zedelenmi
olan kimselere, sona ermesine ramen etkisini devam ettirdii
takdirde, bu saldrnn hukuka aykrln tespit ettirmek zere
alacak dava.
Tzel Kii: Bal bana bir varl olmak zere rgtlenmi kii
topluluklar ve belli bir amaca zglenmi olan bamsz mal top-
luluklar. Belli bir amac gerekletirmek zere bamsz bir varlk
halinde rgtlenmi, hak ve fiil ehliyetine sahip kii ve mal toplu-
luklar.
Vakf: Bal bana bir varl bulunmak zere bir maln belli bir
amaca zglenmesi.
Vekalet Szlemesi: Vekilin, vekalet verene ait bir iin ynetimi
veya bir hizmetin grlmesi konusunda vekalet veren ile yapt
szlemedir.
Velayet: ocuklar zerinde ana ve babann kanundan doan hak-
lar.
Velayet Hakk: Ergin olmayan ocuklar zerinde ana ve babaya
tannm olan mutlak hak.
Vesayet: Velayet altnda bulunmayan kk ve kstllarn karla-
rn korumak zere mahkemece yasal temsilci atanmas.
Zamanam: Kanun tarafndan belirlenmi artlar altnda belli bir
sre iinde alacaklnn hareketsiz kalmas sonucu alacann ifa-
sn isteme yetkisinin sona ermesi.
Zaruret Hali: Kendisini veya bakasn bilerek sebebiyet vermedi-
i zarardan ya da derhal ortaya kabilecek bir tehlikeden kurtar-
mak iin bakasnn mallarna zarar verme.
BLM KAVRAMLARI SZL
1. BLM
HUKUKUN
TEMEL KAVRAMLARI
HUKUKUN TANIMI
Sosyal hayat dzenleyen, uyulmad takdirde maddi yaptrmla karlaacamz
kamu gcyle desteklenmi kurallar btndr. Tarihte devlet kavramnn oluma-
syla beraber hukuk kurallar da ortaya kmtr. Binlerce yllk insanlk tarihinde
toplumlarn oluturduklar rf - adet, din, ahlak ve grg gibi toplumsal kurallarn
bazlarna uyulmasnn zorunlu hale getirilmesi ve uyulmamas durumunda devlet
tarafndan yaptrmlar uygulanmas ilk hukuk kurallarn oluturmutur. Bir baka
deyile hukuk kurallarnn kkenini toplumsal hayat oluturan dier kurallar olu-
turur. rnein yolda karlatmz birine selam vermek bir grg kuralyken as-
ker kiilerin birbirlerini selamlamalar hukuk kuraldr. Askerlikte astn stne selam
vermemesinin cezai yaptrm vardr.
4 PEGEM AKADEM
Sosyal Hayat Dzenleyen Kurallar
DN
KURALLARI
Tanr tarafndan konu-
lan bir takm emir ve
yasaklardr.
Din kurallarn ierii iti-
bariyle iki trl incelemek
mmkndr.
Hukuk, dnyevi kurallarla
daha ok ilgilidir.
Uhrevi Dnyevi
Allah ile kul
arasndaki ilikiyi
dzenler.
rn: Namaz Klmak,
Oru Tutmak
nsanlarn birbirleri-
yle olan ilikilerini
dzenler.
rn:
Zekat Vermek,
Zina Yapmamak
Yaptrm
Gnahkar Olma
YAPTIRIMI
MANEVDR
AHLAK
KURALLARI
Kiilerin birbirleriyle ya
da kendi vicdanlaryla
olan ilikilerini dzenler.
Ahlak kurallar uyulmas
gereken duruma gre
ikiye ayrlr.
Subjektif
Ahlak Kurallar
Objektif
Ahlak Kurallar
Kiinin kendi
vicdanna kar
nasl davranmas
gerektiini dzenler.
rn: Drst Olmak,
Yalan Sylememek
Kiilerin bakalarna
nasl davranmalar
gerektiini dzenler.
rn: Yoksullara
yardm etmek
Yaptrm
Ayplanma
YAPTIRIMI
MANEVDR
RF-ADET
KURALLARI
Uzun yllardan beri
srekli yaplagelen
toplumsal davran
kalplardr.
Bir davrann rf - adet kural olarak kabul
edilebilmesi iin uzun zamandan beri
tekrar edilmesi, srekli olmas ve geni bir
blgede uygulanyor olmas gerekir.
rn: Nikah ncesi szlenmek
Yaptrm
Dlanma
YAPTIRIMI
MANEVDR
GRG
KURALLARI
Bir kiinin hangi du-
rumda nasl davranmas
gerektiini dzenleyen
kurallardr.
Grg kurallar dier sosyal kurallara gre
meyyidesi en az olan ve hukuk kurallarn
en az etkileyen kurallardr. Ama diplomatik
teamllerin kkeni grg kurallardr.
rn: Bir davete temiz kyafetlerle katlmak vb.
Yaptrm
Kmsenme
YAPTIRIMI
MANEVDR
HUKUK
KURALLARI
Kiilerin birbirleriyle
kurduklar ya da kiiyle
toplum arasndaki
ilikileri dzenleyen
kurallar btndr.
Sosyal hayat dzenleyen dier kurallarla
birebir ilgilidir. zellikle ahlak kurallarnn
uygun bulmad bir konuyu hukuk kurallar
uygun bulmaz. Dier kurallardan en temel
fark maddi yaptrml olmasdr.
rn: Hrszlk yapmamak
Yaptrm
Ceza, Cebri
cra, Tazminat,
Hkmszlk,
ptal
YAPTIRIMI
MADDDR
N
o
t
Kiiler hukuk kurallarina uymak zorundadirlar. Oysa diger sosyal kurallar
manevi yaptirim ierir ve bu nedenle onlara uyma zorunlulugu yoktur.
Hukukun Kaynaklar
Hakim bavurmak
Hakim eer
Yazl Hukuk Kurallar
Anayasa
Kanun
Kanun hkmnde kararname
Tzk
Ynetmelk
Yardmc Kaynaklar
that (O konuyla lgl daha nce aln-

m hukuksal kararlar(emsal dava))
Blmsel gr (Doktrn-ret)
Yazsz Hukuk Kurallar
rf- Adet
zorunda
mevzu
hukuk
kanun
boluu
sterse
msbet hukuk
hukuk boluu
5 PEGEM AKADEM
N
o
t
Hukuk kurallari genel, objektif, soyut, srekli, maddi yaptirimli kurallardir.
Su ve Ceza Kanunu'na dayanmak zorundadir. Ceza iin sadece yazili
hukuk kurallarina, Mevzu Hukuk'a bakilir. rf - Adetten faydalanilamaz.
Hakimler bir uyumazl zmlerken ya da bir dava grlrken nem derece-

sine gre yukardaki kaynaklardan yararlanrlar. nce yazl kaynaklara baklma-
ldr. Yazl kaynaklarda olaya uygulanacak bir norm bulunamazsa - buna kanun
boluu denir - yazsz kaynaklara baklmas zorunludur. Yazsz kaynaklarda da
uygulanacak bir norm bulunamamas durumunda - buna da hukuk boluu denir
- istenirse yardmc kaynaklara baklabilir. Ancak yardmc kaynaklardan yararlanl-
mas zorunlu deildir. Hakim yardmc kaynaklara bakmadan nce ya da baktktan
sonra hala davada uygulanacak bir norm bulamyorsa resen (kendiliinden) karar
verir. Yani hakim, kanun koyucu olsayd nasl davranacan dnr ve hukuk
yaratr.
Hukuk Kaynaklaryla lgili Kavramlar
Kanun Boluu: Hakimin bir uyumazln zmnde uygulayabilecei

yazl hukuk kuralnn bulunmaydr. Hakim byle bir durumda rf ve adet
hukukundan yararlanmak zorundadr. (rnein; szlenme ile ilgili kacak
uyumazlklar.)
Hukuk Boluu: Hakimin bir uyumazln zmnde uygulayabilecei ya-

zl ya da yazsz hukuk kuralnn bulunmaydr.
Hakim byle bir durumda kendini kural koyucu yerine koyarak sadece o olay
iin geerli olacak bir hukuk yaratr. (rnein; ilk kredi kart aidat dosyalar.)
Pozitif Hukuk: Mspet hukuk ya da yrrlkteki hukuk olarak da adlandrlr.

Belli bir lkede, belli bir dnemde yrrlkte bulunan yazl-yazsz hukuk kural-
larnn btnne denir.
Mevzu Hukuk: Mevzuat olarak da adlandrlr. Bir lkede yetkili makamlar ta-
rafndan konulan ve halen yrrlkte bulunan yazl hukuk kurallarnn tmne
denir.
Tabii Hukuk: deal hukuk ya da doal hukuk olarak da adlandrlan olmas

istenen hukuktur. Akl yoluyla ulalabilecek mutlak adalet dncesinin bir r-
ndr. nsann sadece insan olmaktan kaynaklanan doal haklar olduu anlay-
na dayanr.
Tarihi Hukuk: u an yrrlkte bulunmayan hukuka denir.

rnein: Kanunname-i Ali Osman
Yazl kurallarda hkm
bulunmamas kanun
boluu, yazl ve yazsz
kurallarda hkm bulun-
mamas hukuk bolu-
udur.
pf noktas
Hammurabi Kanunlar
6 PEGEM AKADEM
Yazsz Kaynaklar (rf ve Adet Hukuku)
Herhangi bir makam tarafndan konulmayan, kendiliinden oluan yazsz hukuk
kurallardr. Bir rf adetin hukukun kayna olabilmesi iin 3 unsur aranr:
1. Maddi unsur: Devamllk ve tekrarlamadr.
2. Manevi unsur: Toplumdaki genel inantr.
3. Hukuki unsur: Maddi yaptrmdr.
Memleketin her yerinde bilinen ve uygulanan kurallar genel rf ve adet hukuku-
nu oluturur. Yarclk (tarmla ilgili) ve ortaklk (hayvanclkla ilgili) kurallar tm
lkede bilinen genel rf ve adet kurallardr.
Belli bir yrede uygulanan ya da sadece belli bir meslek grubunda geerli rf ve
adetler zel rf ve adet hukukunu oluturur.
Yardmc Kaynaklar
tihatlar: O konuyla ilgili daha nce verilmi yarg kararlardr. Trk hukukunda
hakimler itihatlardan yararlanmak zorunda deildir. Ancak hukuk boluu olu-
mas durumunda istee bal olarak rnek oluturacak daha nceki kararlardan
faydalanabilirler.
Anayasa itihatlari; kanun hkmndedir. Yargitay ve Danitay'in itihati
birletirme kararlari da hakimin bavurmak zorunda oldugu kaynaklar
arasinda yer alir.
Bilimsel Gr (Doktrin): Hakknda net hkm bulunmayan tartmal ko-

nularda hukuk bilim adamlarnn ya da nemli hukuksal akmlarn grlerine
bavurulmas ve buradan hkm karlmasn salar.
N
o
t
Normlar Hiyerarisi: Yazili hukuk kurallari arasindaki nem siralamasidir.
Tm yazili normlar anayasaya uygun olmak zorundadir. Tzk ve
ynetmelikler de kanunlara uygun olmak zorundadir.
Normlar Hiyerarisi
Anayasa
Yasalar
Tzkler
Ynetmelikler
Dier Dzenleyici lemler
rf-Adet Hukuku hakimin
bavurmak zorunda
olduu kaynaklar arasnda
yer alr.
pf noktas
Hakim yardmc kaynaklar-
dan yararlanmak zorunda
deildir.
pf noktas
7 PEGEM AKADEM
Gerei Dnld
rnek Olay: Hakim olsaydnz ne yapardnz?
Rfk Bey ei Nevin Hanm'la beraber reenkarnasyon, dnce gc, ruh a-
rma gibi metafizik faaliyetlerle olduka ilgilidirler. Tm gelirlerini bu konuda
seminerlere gitmeye ve ilgili kitaplar almaya harcamaktadrlar. Evlerinde son
malvarlklar olarak dedelerinden kalan antika bir vazo kalmtr. Rfk Bey ne
kadar srar etse de Nevin Hanm vazoyu satmaya ikna olmamaktadr.
Rfk beyler dzenledikleri bir ruh arma seansna arkadalarn da davet eder-
ler. Evleri gelen misafirlerle dolup tamtr. Dedelerinin ruhunu armaya karar
verirler. Seansn en youn annda birden dedenin ruhu gelir. Tm misafirlerin
gz nnde antika vazoyu alr ve Rfk Bey'in kafasna indirir. Rfk Bey kanlar
iinde yerde kalr. Vazo krlmtr. Rfk Bey kendisine saldran dedesi hakknda
su duyurusunda bulunur. Ayrca dedesinin vazonun bedelini tazmin etmesini
makamnzdan talep eder. Tm misafirler olan olaya tanktr.
Soru: Rfk Beyin aaca davada hangi gerekeyle ne tr bir karar verirsiniz?
Yant: ikayeti olunan kii yaamamaktadr. Yaamayan kiilerin su ileme-
leriyle ilgili kanunlarda hkm bulunmamaktadr. Ceza hukuku kanuna dayanr.
Yani kanunda yazmayan konularda su ve ceza olmaz. O nedenle su duyurusu
dikkate alnmaz. Yaamayan kiilerin verdikleri maddi ya da manevi zararlarla
ilgili ne yazl ne yazsz hukuk kaynaklarnda bir hkm bulunmamaktadr. Bu
durumda hukuk boluu vardr. Ancak sulu olduu iddia edilen kiinin yaam-
yor olmas doa kurallarna da aykrdr. Dava ama artlar gereklemediin-
den dava reddedilir.
Hukuk Kurallarnn Yaptrmlar
Meyyide (Yaptrm): Sosyal hayat dzenleyen normlara aykr davrandmzda
alacamz tepkidir. kiye ayrlr:
a) Manevi Meyyide: Hukuk kurallar dndaki sosyal kurallara uymadmzda
karlatmz tepkidir. rn: ayplama, kmseme, dlama, arkasndan ko-
numa, lakap takma, davet etmeme, sayg gstermeme vb.
b) Maddi Meyyide: Hukuk kurallarna uyulmadnda karlatmz tepkidir.
Maddi mdeyyideler kamu gc tarafndan desteklenir.
Maddi Yaptrm Trleri
Hukukun Yaptrm
Ceza
Cebri cra
ptal
Hkmszlk
Maddi Tazminat
Manevi Tazminat
Tazminat
Tek Tarafl Balamazlk
Butlan
Yokluk
Manevi yaptrm toplum,
maddi yaptrm hakim
veya idari makamlar
uygular.
pf noktas
cra ve flas Hukuku hem zel hukukun hem de kamu
hukukunun zelliklerini tamakta olup Cebri cra Huku-
ku - Takip Hukuku diye de adlandrlmaktadr.
8 PEGEM AKADEM
A. Ceza: Kanunun su ileyen kiiye uygulananmasn ngrd yaptrm tr-
dr. r: mebbet hapis, ar hapis, hafif hapis, ar para cezas, hafif para cezas,
meslein tatili, kamu hizmetlerinden mahrumiyet vb. Disiplin cezalar ise belli stat
iinde bulunan kimselere hizmet ve idzenle ilgili kurallara aykr davranta bulun-
duklar zaman uygulanan cezalardr.
Disiplin cezalar (Memurlar)
1. Uyarma
2. Knama
3. Aylktan kesme
4. Kademe ilerlemesinin durdurulmas
5. Devlet memurluundan karma
Disiplin cezasi belli bir statde olanlara uygulanir. rnegin iilere disiplin
cezasi uygulanamaz.
Grevden uzaklatirma bir disiplin cezasi degildir.
B. Cebri cra: Kiilerin yapmakla ykml olduklar davranlar yapmamalar duru-

munda kiilere kamu gc uygulanarak sz konusu davrann zorla yaptrlmasdr.
Askerlik (yaplmadnda zorla yaptrlr)
Vergi
Haciz
Nafaka (denmediinde zorla alnr)

C. Tazminat: Hukuka aykr olarak bakalarna verilen zararn detilmesi biimin-
deki yaptrmdr. Haksz fiil ve szleme hkmlerine aykrlk sonucu kar tara-
fa zarar verilmise maddi veya manevi tazminata hkmedilir. Aynen veya nakden
deme zorunluluu gelir. Herkes haksz fiiller sonucu verdii zarar demekle y-
kmldr. Eer verilen zarar llebilir nitelikte ise maddi tazminat, eer eref, hay-
siyet gibi llemeyen eylere zarar verilirse manevi tazminat yaptrm uygulanr.
D. Hkmszlk: Bir hukuki ilem hukuk kurallarnn ngrld ekilde yapl-
mamas ya da kanuna aykr olarak yaplmas halinde hukuki sonu dourmama-
sdr. eitli trleri vardr.
Yokluk
Butlan
Tek tarafl balamazlk

suun yaptrm ceza
zorla yaptrm cebri icra
zarar tazminat
pf noktas
9 PEGEM AKADEM
I. Yokluk: Yaplan bir hukuksal ilemin kurucu (ekil) unsurlarnda eksiklik olmas
durumunda yaplan ilem yok hkmndedir.
mzasz senet
mam nikah
II. Butlan: Bir hukuksal i ya da ilem ekil unsurlarna uygun olarak yaplm olsa
dahi ieriinde yani konusunda hukuka aykrklar, sakatlklar olmas durumudur.
Mutlak Butlan (Akl hastas bir kimsenin evlenmesi, Evli birinin evlenmesi)
(Tamam sakat)
Nisbi Butlan (Sarholuk anndaki evlilik)
III. Tek tarafl bamszlk: 18 yandan kk bir kiiyle, reit olan kiilerin arala-
rnda yaptklar szlemelerin hkmleri, 18 yandan kk kiiyi balamaz. Ama
kar taraf balar. Ancak szlemeye veli onay verirse her iki taraf da balar. Velisi
onay vermezse her iki taraf da balamaz.
D. ptal: Hukuk kurallarna aykr biimde yaplm olan "idari ilemin" ortadan
kaldrlmas iin uygulanan meyyidedir. r. Bir rencinin hukuka aykr biimde
snavlara girmesine engel olunmas, bir kamu kurumu yetkilisinin memuru haksz
biimde iten karmas, arsasna inaat yapacak vatandaa inaat izninin verilme-
mesi vb. durumunda dava alarak hukuka aykr ilemin ortadan kaldrlmas.
Sadece devletin, yani idarenin hukuka aykiri ilemlerine kari ailan
davalar sonucunda verilen kararlardir. ptal yaptirimi sadece devletin idari
ilemlerine kari uygulanir.
ptal davalar idari yargda alr. Trk

yarg sisteminde idari yarg alannda
grevli yksek mahkeme Dantay'dr.
dare mahkemelerinde alan iptal da-
valarnn sonularna kar Dantay'a
temyize gidilir.
10 PEGEM AKADEM
Devlet Memuru Sicil Notuna Kar Alacak ptal Davas Dileke rnei
Yrtmenin Durdurulmas stemlidir.
Durumaldr.
.. DARE MAHKEMES BAKANLIINA
.
DAVACI....: (T.C. Kimlik No)
Adresi....:
VEKL.........:
Adresi....:
DAVALI:
TEBL TARH.:
DAVANIN KONUSU: .. olarak grev yapmaktaym. 2008 yl sicil notumun 87
olarak dzenlenmesine ilikin ilemin iptali ile bu ilem nedeniyle yoksun kalaca-
m parasal haklarmn yasal faiziyle birlikte tarafma denmesine karar verilmesi
istemidir.
OLAY VE HUKUK AIKLAMA: .. olarak grev yapmaktaym. Grevimde baa-
rlym. Sicillerim iyi ve ok iyi olup dava konusu ileme kadar herhangi bir disiplin
cezam da bulunmamaktadr. Yrmekte olan soruturmam bulunmamaktadr.
Sicil notumun ok iyi dereceden aa dzenlenmesine dayanak somut bilgi ve
belge bulunmamaktadr.
Yetkili makam tarafndan dzenlenmemitir.
Alm olduum disiplin cezas ancak sicilde bir hanenin notunu drmesi gere-
kirken bu fiil nedeniyle dier hanelerin de notunun drlmesi hukuka aykrdr.
Hakkmda yaplan soruturma tamamlanm ve bir ceza tayin edilmemitir.
Objektif deildir.
Hukuka aykrdr.
Bu nedenle, ibu davay amak zorunda kaldk.

YASAL DELLLER: 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanunu, 657 sayl Devlet
Memurlar Kanunu ve dier ilgili mevzuat
SONU VE STEM:
Aklanan nedenlerle: .. olarak grev yapmaktaym. 2008 yl sicil notumun 87
olarak dzenlenmesine ilikin ilemin iptali ile bu ilem nedeniyle yoksun kala-
cam parasal haklarmn yasal faiziyle birlikte tarafma denmesi, ileride avukat
tutmam halinde avukatlk giderleriyle yarglama giderlerinin daval idare zerinde
braklmasna karar verilmesini istemekteyim.
Gereini arz ederim.
TARH:.../.../......
SM ...............
MZA ...............
EKLER: 1- Dava konusu ilem
2- Bavurular
3- Dier deliller
4- Emsal kararlar
11 PEGEM AKADEM
CEZA CEBR CRA TAZMNAT HKMSZLK PTAL
Kanunlara gre
su ileyen kiilere
kar uygulanan
yaptrmdr.
Kiinin hukuk kurallarna
gre yapmakla
ykml olduu bir
eyi yapmadnda
bunun kiiye zorla
yaptrlmasdr.
Kiiler ya da
devlet fark etmez
herkes bakasna
verdii zarar de-
mekle ykmldr.
Bir hukuksal ilemin
kanunun ngrd ekilde
yaplmamas veya kanuna
aykr olarak yaplmas
durumunda hukuki sonu
dourmamasdr.
Sadece devletin,
yani idarenin hukuka
aykr ilemlerine
kar alan iptal
davalar sonucunda
verilen kararlardr.
Hapis,Mebbet
Hapis, Adli Para
cezas, dari Para
Cezas, Men
cezas, Kitap okuma
cezas
Askeri cezalar:
Oda, Gz hapsi
Katksz Hapis
Disiplin Cezalar:
Uyarma
Knama
Aylktan Kesme
Geici ten
karma
Tamamen iten
karma
u kiilere disiplin
cezas verilebilir:
Memur
Asker
renci
Dernek, Siyasi
Parti, Sendika,
Meslek Odas
yesi vs
Not: ilere, ev
hanmlarna, belli
statde bulunma-
yan kiilere disiplin
cezas verilemez.
rn: Kiiler senet
imzaladklarnda bunu
vadesinde demek
zorundadrlar. deme-
diklerinde alacakl, icra
dairelerine bavurarak
haciz yoluyla cebri icra
yaptrr.
Maddi Tazminat:
Eer verilen
zarar llebilir
nitelikteyse bunun
karlnda
denen para-
sal karlk maddi
tazminattr.
rn: Komunun
camn
krdmzda
camn bedelini
aynen ya da
nakden dememiz
gerekir.
Yokluk: Kanunun ekil art
koyduu bir hukuksal ilemin
ekil unsurlarna aykr olarak
yaplmas durumunda yok
kabul edilmesidir.
rn: mam Nikah, Tapu
memuru nnde yaplmayan
arsa sat
ptal Yaptrm
Uygulanacak
rnek Durumlar:
rencinin
haksz yere
snava
alnmamas
Memurun haksz
yere iten
karlmas
Belediyenin
kamulatrma
kararnn imar
kanununa aykr
olmas
Salk
bakanlnn
haksz yere bir
ilacn kullanmn
yasaklamas
karar
rn: Kiiler yardm
etmediklerinde kt
duruma decek
yaknlarna nafaka de-
mek zorundadrlar. de-
mediklerinde nafakaya
hak kazanan kiiler bunu
zorla tahsil edebilirler.
Butlan: Bir hukuksal i ya da
ilem kanunun ngrd
ekil artlarna uymakla be-
raber ieriinin hukuka aykr
olmas durumudur.
rn: Ayrt etme gc olmayan
bir kiinin evlenmesi, yabanc
uyruklu bir kiinin milletvekili
seilmesi
Manevi Tazminat
Subjektif ve maddi
olarak lleme-
yen zararlar
karlamak
amacyla
dediimiz parasal
karlktr.
rn: Rakip
firmann sahibinin
zel yaants
hakknda basna
yalan bilgiler
vererek onu kk
dren dier
firma sahibi, haki-
min takdir edecei
bir bedeli kar
tarafa demek
zorundadr
ptal davas idari
yargda alr.
Gnlk hayatta,
senedimi iptal et-
tirdim, Nian iptal
oldu, szlemem
yl sonunda iptal
edilecek eklinde
kullandmz iptal
szcklerinin iptal
yaptrmyla ilgisi
yoktur.
Tek Tarafl Balamazlk:
Szleme yapma ehliyetine
sahip olmayan bir kn ya
da att imzadan sorumluluu
olmayan bir kiiyle reit olan
kiilerin aralarnda yaptklar
szlemeler sadece reit
olan kiiyi balar. Kar taraf
balamaz.
rn: 17 yandaki bir ocuun
dershaneyle szleme
imzalamas.
rn: Askerlik a
geldii halde hala askere
gitmeyen erkek Trkiye
Cumhuriyeti vatandalar
askere cebri icra yoluyla
alnrlar.
rn: Gece 02:00de arkadann evinden ayrlan Sabahattin, modifiye ettii ve
faa ahin adn takt otomobiliyle Eryaman semtinde dolamaktadr. Bir kav-
aa denk gelir. Kavan etraf bo arazi olduu ve aydnlatma yeterli olduu
iin yolun her yann grebilmektedir. Yol bombotur. Ama gittii yndeki trafik
lambas krmz yanyordur.- Bu kta durana enayi derler. diyerek yoluna de-
vam eden Sabahattini bir sonraki kavakta trafik polisleri beklemektedirler. n-
k nceki kavakta kamera vardr. Krmz kta getii tespit edilmitir. Kendi-
sine trafik cezas kesilir.
YORUM: Bu olayda Sabahattin kimseye ne maddi ne de manevi anlamda zarar
vermemitir. dedii para verdii zararn karl deil, hukuk kurallarn ine-
menin karldr.
12 PEGEM AKADEM
Para cezasiyla tazminati karitirmamak gerekir. Tazminatta verilen bir
zararin parasal kariligi denirken para cezasnda zarar verilmemi olsa
bile bir hukuk kurali ignendigi iin cezalandirilmak amaciyla para
denmektedir.
Gerei Dnld
rnek Olay: Hakim olsaydnz ne yapardnz?
Hapisten yeni kan Mnir eski bir alacan almak zere Mmtazn yazhanesi-
ne doru sinirli bir halde yrmektedir. O srada KPSS snavna hazrlanmakta
olan ve girdii deneme snavnda sreyi yeterli kullanamad iin vatandalk
bilgisi sorularn yantlamaya frsat bulamayan Emre yolun karsnda duran
Mnire doru ilerlemektedir. Emre srekli kendi kendine sylenirken yolda du-
ran konserve kutusuna tekmeyle vurur. Havalanan konserve kutusu Mnirin ka-
fasna gelir. Olaya ok sinirlenen Mnir kzgnln dizginlemeye alarak:
- Delikanl dikkat et biraz. (ba belaya bulamasn diye kulland ses tonunu
biraz daha yumuatr ve sevimli bir tavrla) Hayrdr cann neye skkn byle? Bir
durum mu var ?
- Sana ne ulan!
- Kime dedin sen ulan diye?
- Sana dedim ulan!
Artk sinir kpne dnen Mnir belindeki ifte su verilmi Bursa ban kara-
rak Emrenin grtlana sokar. Gz gze gelirler. Mnir azn tutamaz ve kfret-
meye balar. Emrenin ailesi, evresi ve sosyal durumuyla ilgili ok kt szler
syledikten sonra ban evirir. Oluk oluk akan kan gren mahalle sakinleri
durumu polise haber verir. Bir dizi ilemden sonra durum sizin mahkemenize
intikal eder. Mnir'i karnzda grdnzde olduka arrsnz nk Mniri
daha nce de yarglam ve 5 yl hapisle cezalandrmsnzdr. Grlen davalar
sonucu i karar aamasna gelmitir.
Soru: Hakim olarak Mnire ka trl yaptrm uygulayabilirsiniz? Neden?
a) Maddi Yaptrm
nk:
b) Manevi Yaptrm
nk:
c) Hem Maddi Hem Manevi Yaptrm
nk:
Cevap: Hakim sadece maddi yaptrm uygulayabilir. Manevi yaptrm sadece
toplum uygular. Mnir kfretmi ve Emrenin ailesini incitecek szler sylemi
olabilir. Bu durumda da yaplacak olan manevi tazminat hkm vermektir.
Manevi tazminat bir maddi yaptirim trdr.
13 PEGEM AKADEM
Hukukun Sistematii
Hukuku blmlendirmenin temel amac aranlan kurala kolay ulalmasnn isten-
mesidir. Trk hukuk sisteminde hukuk kurallar Kamu Hukuku , zel Hukuk olarak
ikiye ayrlmaktadr. Bir de bu iki hukuk dalnn zelliklerini de barndran Karma
Hukuk blmlendirmesinden bahsedebiliriz.
Kamu Hukuku - zel Hukuk Ayrmnn Yaplmas: Bir hukuksal uyumazla
devlet kamu gcn kullanarak mdahale ediyorsa ya da taraflardan biri kamu
gc ve korumas ayrcalna sahipse kamu hukukundan bahsedebiliriz. zel hu-
kuk eit olan taraflar arasndaki uyumazlklarn zmnde uygulanr.
Hukukun sistemini Roma hukuku oluturur.
Bir ilikide kamu gc devreye giriyorsa Kamu hukuku, kamu gc

devreye girmiyorsa (taraflar eitse) zel hukuk ilikisi sz konusudur.
Kamu Hukuku: Devlet > Kii ya da Devlet = Devlet

zel Hukuk: Devlet = Kii ya da Kii = Kii
HUKUK
Kamu Hukuku zel Hukuk
Anayasa Hukuku Meden Hukuk
Kler Hukuku
Ale Hukuku
Mras Hukuku
Eya Hukuku
Tcaret Hukuku
Tcar letme Hukuku
rketler Hukuku
Kymetl Evrak Hukuku
Denz Tcaret Hukuku
Sgorta Hukuku
dare Hukuku
Ceza Hukuku
Verg Hukuku
Borlar Hukuku
Devletler zel Hukuku
Devletler Genel
(Umum) Hukuku
cra fas Hukuku
Yarglama Hukuku
Devlet kamu gcn kolluk grevlileri eliyle kullanr.
Kamu Hukuku - zel Hu-
kuk ayrm Kamu Gc
ltne gre yaplr.
pf noktas
14 PEGEM AKADEM
KAMU HUKUKU DALLARI

1. Anayasa Hukuku
Devletin eklini, yapsn, organlarn, bu organlarn birbirleriyle olan ilikilerini ve
vatandalarn temel hak ve devlerini dzenleyen hukuk kurallarnn tm Anaya-
sa Hukuku tarafndan dzenlenir. Bugnk anayasamzn kaynan 1982 tarihli
"Trkiye Cumhuriyeti Anayasas" oluturmaktadr. Anayasamz bir "balang" ve
yedi blmden oluur.
nsan Haklarna
Saygl Devlet
lkes
Demokratk Devlet
lkes
Sosyal Devlet
lkes
Lak Devlet
lkes
Hukuk Devlet
lkes
1982 Anayasasnn
Temel lkeler
Atatrk
Mllyetlne
Bal Devlet lkes
2. dare Hukuku
Devlet idaresinin, kiilerin idare ile olan ilikisi ve anlamazlklarn ve kamu hizmet-
lerinin yrtlmesini dzenleyen hukuk kurallarnn tmne idare hukuku denir.
dare hukuku; idari rgt(idari tekilat), idari personel ve idari ilemler konularna
ayrlr.
Merkez
Teklat
Tara
Teklat
dar rgt
Genel dare (Merkez Ynetm) Mahall dareler (Yerel Ynetmler)
(l zel dares, beledyeler, kyler)
Genel idarenin merkez rgt Cumhurbakan, Bakanlar Kurulu ve Bakanlklardan
oluur. Bakanln en yksek idari memuru olan mstearn siyasi sorumluluu
yoktur. l idaresinin banda vali bulunur. le idaresinin banda kaymakam bulu-
nur.
Tara tekilat ise il ve ilelerden oluur.
Ky, kasaba veya ehir ad verilen belli yerlerde yerlemi bulunan halkn yerel
ihtiyalarn gidermek zere eitli kamu hizmetlerini yrtmekte olan kurulula-
ra "mahalli idareler" denir.
l zel idaresinin organlar: l meclisi, il encmeni, vali
Belediye idaresinin organlar: Belediye bakan, belediye encmeni, belediye
meclisi
Ky idaresinin organlar: Ky dernei, ky ihtiyar heyeti, muhtar
15 PEGEM AKADEM
dari Personel: Kamu hizmetlerinin gerektirdii asli ve srekli grevleri yapmak
zere atanan kiilere memur denir.
dari lem: darenin idare hukuku alannda bir hukuki sonu dourmak veya do-
mu olan bir hukuki sonucu belirtmek zere yapt tek tarafl bir ilemdir. Yapc
idari ilemlerde, henz mevcut olmayan bir hukuki sonu yaratlmaktadr. rnein
tzk, ynetmelik yapma veya memur atama. Belirtici idari ilemlerde ise do-
mu bir hukuki sonu belirtilmektedir. r. Diploma dzenleme
darenin Denetimi
1. Yargsal denetim: Mahkemeler tarafndan yaplan denetimdir.
2. Yarg d denetim: darenin mali denetimi Saytay tarafndan yaplr.
TBMM'nin soru, gensoru, meclis aratrmas, meclis soruturmas, genel grme
yoluyla yapt denetim "siyasal denetimidir". Cumhurbakanlna bal Devlet
Denetleme Kurulu ordu ve yarg dnda tm idareyi denetleyebilir.
3. Ceza Hukuku
Su oluturan eylem ve davranlarn neler olduunu ve bunlara uygulanacak
cezann ne olduunu gsteren hukuk kurallarnn tm ceza hukukunu oluturur.
Ceza hukukumuzun kaynan 1 Ocak 2005 tarihli "Trk Ceza Kanunu" oluturur.
Ancak Trk Ceza Kanunu btn su ve cezalar iermez; bunun yan sra Askeri
Ceza Kanunu, Kaaklk Ceza Kanunu, Dernekler Kanunu, Harlar Kanunu, Teb-
ligatlar Kanunu vb. kanunlar vardr.
Kanunda su saylmayan bir fiilden dolay kimse sulu olarak grlemez. Bu "Ka-
nunsuz su olmaz." tanmn ortaya karr.
Sulularn cezalandrlmasn toplum adna devlet stlendii iin, iliki devlet-birey
arasndadr, bu nedenle ceza hukuku kamu hukukunun alanna girer.
Ceza hukukunun ana konusunu "su" ve "ceza" oluturur.
Su ve Unsurlar
Su, kanunun ceza tehdidiyle yasaklam olduu eylemlerdir. Hukuk dzeninin
veya ceza kanunun ihlalidir.
hmal
cra
Kanun Unsur
(Tpklk)
Suun Unsurlar
Madd Unsur
(Hareket)
Taksr
Kast
Manev Unsur
(Kusurluluk)
Bir fiilin su saylabilmesi iin gerekli olan unsurlardr. Bunlardan biri olmadan su
olumaz.
Suun Kanuni Unsuru: Fiilin ceza kanunundaki tanma uygun, olmasdr. Bu un-
sur "Kanunsuz su olmaz." ilkesinin sonucudur.
Bir davrann su olabilmesi iin kanun-
da aka su olarak tanmlanm olmas
gerekir. Buna kanunilik unsuru denir.
Su ve ceza kanuna
dayanr.
pf noktas
16 PEGEM AKADEM
Suun Maddi Unsuru: Suun varl iin bulunmas gereken icra veya ihmal hare-
ketine suun maddi unsuru denir. Bir eyi yapmamak eklinde ise hareket "ihmali
hareket", bir eyi yapmak eklinde ise "icrai harekettir."
Suun Manevi Unsuru: Fiilin kusurlu irade tarafndan yaratlm olmasdr ki buna
"kusurluluk" denir. Kast, kanunun su sayd bir eylemi ve onu meydana getire-
cek hareketin sonularn bilerek ve isteyerek ileme iradesidir. Taksir ise iradi ola-
rak ilenen bir icra ya da ihmal eyleminden, kii tarafndan istenmemi olmalarna
ramen kanunun cezalandrd sonularn meydana gelmesidir.
Ceza ve Ehliyet
Ceza, kanunun su ileyen kimseye uygulanmasn ngrd yaptrmdr. TCK,
ceza ehliyetini "ayrt etme gc" ve "ya" bakmndan zel ekilde dzenlemitir.
Fiili iledii zaman uurunun ve hareketinin serbestliini kaldracak surette "akl
hastalna" tutulmu kimseye ceza verilemez.
Sulunun ya bakmndan ceza ehliyeti kademeli biimde dzenlenmitir.
1. Tam Ehliyetsizlik: Fiil ilendii zaman 12 yan bitirmemi olanlar hakknda
takibat yaplmaz, ceza verilmez.
2. Tam Olmayan Ehliyet
A) 12 yan bitirmi 15 yan bitirmemi kkler iledikleri suu fark ve temyiz
edebilecek olgunlukta iseler indirimli ceza alrlar. Ayrt etme gleri (temyiz kud-
retleri) yoksa ceza verilemez.
B) 15 yan bitirmi, 18 yan bitirmemi kklerin ayrt etme gcne (temyiz
kudretine) sahip olduklar kabul edilir ve indirimli ceza verilir.
3. Tam Ehliyet: 18 yan bitirilmesiyle balar ve tam ceza alrlar. Sar ve dilsizler
iin tam ehliyet 21 yan bitirilmesiyle balar.

nsan mr
Kiilerin 12 yana kadar ceza
ehliyeti yoktur.
Su ileyen ocuun farknda olup olmadna
baklr. Farknda deilse Ceza verilmez.
Farkndaysa indirimli ceza verilir.
ndirimli ceza uygulanr.
Tam ceza ehliyeti vardr.
0
12
15
18
100
F
a
r
k
n
d
a

d
e
i
l
s
e

F
a
r
k
n
d
a
y
s
a

Ceza Ehliyeti

F
a
r
k
n
d
a
y
s
a

F
a
r
k
n
d
a

d
e
i
l
s
e
Taksirli sulardan hkm
giyenler kamu haklarndan
mahrum olmazlar. rne-
in; oy kulanabilir, memur
ve milletvekili olabilirler.
pf noktas
Tam Ceza Ehliyetine
sahip olmayan sulular,
cezaevi yerine slahevine
gnderilir.
pf noktas
17 PEGEM AKADEM
N
o
t
Sagir dilsizlerde ceza ehliyeti 21 yainda balar. (Normal ceza ehliyetler-
ine 3 ya eklenir.)
1982 Anayasasnda yer alan su ve cezalara ilikin esaslar:

1) Su ve ceza kanuna dayanr (sadece mevzuata baklr)
2) Su ve cezalar gemie yrtlemez. Hi kimse yrrlkte bulunan ka-
nunlarn su saymad bir fiilden dolay daha sonra yarglanamaz.
3) Hi kimse yaknlar aleyhine beyanda bulunmaya, ahit olmaya zorlana-
maz.
4) Kanun d yollardan elde edilen bulgular delil olarak kullanlamaz.
5) Sululuu mahkeme kararyla sabit oluncaya kadar kimse sulu sayla-
maz. (Masumiyet Karinesi)
6) Hi kimse sadece szlemeden doan bir ykmlln yerine getirme-
dii iin zgrlnden alkonulamaz. (2001)
7) Ceza sorumluluu ahsidir. Hi kimse bakasnn iledii sutan sorumlu
tutulamaz.
8) lm cezas ve genel msadere cezas verilemez. (2004)
9) Hi kimse kanunen tabi olduu mahkeme dnda baka bir yarg merci
nne karlamaz.
10) Hi kimse iin olaanst yetkilerle donatlm zel mahkemeler kurulamaz.
(Kanuni Hakim Gvencesi)
4. Vergi Hukuku
Vergi hukuku, devlet ile kiiler arasndaki mali ilikiyi inceler. Vergi ise Devletin
kamu harcamalar iin kiilerin mal ve gelirlerinden ald ekonomik deerdir. Ver-
gide kanunilik esas geerlidir. Yani devlet kanunda belirlenen biimiyle vergi top-
layabilir.
Vergide genellik ve adalet ilkesi vardr. Vergide genellik herkesten vergi aln-
masn, vergide adalet ise alnan vergilerin kiilerin mali gc gz nnde bulun-
durularak alnmasdr.
Vergiler, gelir zerinden alnan vergiler (gelir vergisi, kurumlar vergisi), servet ze-
rinden alnan vergiler(emlak vergisi, motorlu tatlar vergisi, TV, veraset ve intikal
vergisi vb) ve gider zerinden alnan vergiler (KDV, Banka ve sigorta ilemleri ver-
gisi vb.) biiminde ayrma urarlar.
Gelir zerinden
Alnan Vergiler
a. Gelir Vergisi
b. Kurumlar Vergisi
Gider zerinden
Alnan Vergiler
a. Katma Deer Vergisi
b. Banka ve Sigorta lemleri
Vergisi
Servet zerinden
Alnan Vergiler
a. Emlak Vergisi
b. Veraset vergisi
c. Motorlu Tatlar Vergisi
Vergiler
Sosyal Devlet ilkesi gerei
herkesten mali gcne
gre vergi alnr.
pf noktas
18 PEGEM AKADEM
VERGNN OLUMA SREC
Tarh Tebli Tahakkuk Tahsil
Evraklar bilgileri
derleyip topar-
lama
Vatandan
bildirmesi
Vergi miktarnn
hesaplanp ortaya
karlmas
Verginin
denmesi
Anayasamzda vergi ile ilgili temel ilke yer alr:
1) Verginin kanunilii: Vergi kanunla koyulur, kanunla kaldrlr.
2) Vergide adalet: Herkesten mali gcne gre vergi alnmasn ifade eder.
3) Vergide genellik: Herkes vergi demelidir.
Vergide Muafiyet: Bir kiinin vergi dnda braklmasna denir.
Vergide stisna: Bir kanunun vergi dnda braklmasdr. rnein, st retimi ver-
gi dnda braklabilir. Devlet tahvili alndnda ise vergide istisna olur.
5. Devletler Genel (Umumi) Hukuku
Egemenlie sahip bir devletler aras ilikileri ve devletler ve milletleraras kurulu-
larn birbirleriyle ilikilerini devletler umumi hukuku(milletleraras hukuk) dzenler.
Devletin vatandalaryla olan ilikilerini dzenleyen hukuka i hukuk, bamsz bir
devlet ile bir baka devlet veya devletler arasndaki ilikileri dzenleyen hukuka
d hukuk denir. hukukta stn irade devlet iken d hukukta eitlik sz konu-
sudur. Devletler umumi hukukunun kaynaklarn, andlamalar, milletleraras
teaml, itihadlar ve doktrin'dir. Andlamalar, szleme, protokol, senet, misak
gibi isimlerle anlrlar. tihatlar ise devletin veya devletleraras bir kurumun yarg
organlarnn kararlardr. (rnein Lahey'de bulunan Milletleraras Adalet Divan)
6. Yarglama Hukuku
Anayasa
Yargs
(ANAYASA
MAHKEMES)
dar Yarg
(DANITAY)
Adl Yarg
(Genel Yarg)
(YARGITAY)
Asker
Ceza
Yargs
(ASKER
YARGITAY)
Trk Yarg Sstem
Medeni
Yarglama
Hukuku
Ceza
Yarglama
Hukuku
Asker
dar Yarg
(AYM)
Asker
Yarg
Yarg, hukuk kurallarnn bamsz ve tarafsz mahkemelerce belli bir olaya uy-
gulanmasna denir. Yarglama usul de bamsz mahkemelerin adalet datrken
bavuraca yntemi anlatr. Trk Yarg Sistemi; Adli Yarg, Askeri Yarg, dari
Yarg ve Anayasa Yargs olmak zere balca drt eittir. Bu yarg trlerinden
her biri birbirinden bamszdr ve bu nedenle aralarnda derece fark yoktur. Yal-
nzca Adli Yarg kapsaycl bakmndan daha genel yarg zellii tar.
Adli Yarg adli mahkemelerdeki yargdr. Adli yarg; medeni yarg ve ceza yargs
olarak ikiye ayrlr.
Lozan Antlamas
Lozan Antlamas, 24 Temmuz 1923 tarihinde svirenin
Lausanne (Lozan) ehrinde, Trkiye Byk Millet Mecli-
si temsilcileriyle Birleik Krallk, Fransa, talya, Japonya,
Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belika,
SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafndan, Lozan ni-
versitesi salonunda imzalanm bar antlamasdr.
Medeni Yarglama
Usul Mahkemeleri
Sulh Hukuk Mah.
Asliye Hukuk Mah.
Aile Mah.
Mah.
Ceza Yarglama
Usul Mahkemeleri
Sulh Hukuk Mah.
Asliye Hukuk Mah.
Ar Mah.
pf noktas
19 PEGEM AKADEM
7. cra ve flas Hukuku
Szlemelerden ve dier ykmllklerinden kaynaklanan borlarn demeyen
kiilerin karlaaca yaptrmlar dzenleyen hukuk daldr.
cra memurlarnn hukuka aykr ilemlerine kar icra - tetkik merciine bavurulur. Ta-
cirler iflasa tabidir. flas kararn alacaklnn talebi zerine ticaret mahkemesi verir. flas
eden kiiye mflis denir Mflisin haczi caiz tm mallar iflas masasn oluturur.
cra iflas hukukunun balca kaynan 1932 tarihli cra - flas Kanunu tekil eder.
ZEL HUKUK DALLARI

Kiilerin birbirleriyle olan ilikilerini, yani eitler aras ilikileri dzenleyen hukuk
kurallarnn tmnden meydana gelir.
1. Medeni Hukuk
Kiilerin toplum halinde yaamas bakmndan bir hkm ve deer ifade eden b-
tn eylem ve davranlarn, ilem ve ilikilerini dzenleyen hukuk kurallarnn t-
mne medeni hukuk denir. Medeni hukukumuzun kaynan, 1 Ocak 2002 ylnda
yrrle girmi olan Trk Medeni Kanunu oluturur.
Medeni Hukukta Hak Kavram
Hakkn Tanm ve Trleri
Hak: Mevcut hukuk dzeninin bireylere tand ve korunmasn salad, uygu-
lanmasn ise bireyin zgr iradesine brakt karlar ve ayrcalklardr.
Hakkn yasal olabilmesi hukuka uygunluuna baldr. Hakkn kazanlabilmesinin
yolu iyi niyet (sbjektif) artna baldr. Haklarn kullanlmas ve borlarn yerine
getirilmesinde geerli olan ana ilke ise drstlk (objektif iyi niyet)tr.
Hakkn Kazanlmas
Sahplenme
(tanrlarda)
gal
(tanamazlarda)
Haklarn Kazanlmas
Aslen Kazanma
(Doum, lm)
Devren Kazanma
(Mras ya da hukuk lemler yoluyla
kazanlmas)
Bir hakkn kiiye balanmas, bir hak ile kii arasnda balant kurulmasn ifade
eder.
Hukuki Olay
rnein;
(doum, lm)
Hukuki Fiil
rnein;
(kametgahn seilmesi)
Hukuki lem
a. Tek tarafl hukuki ilemler
b. ki tarafl hukuki ilemler
Haklar Douran Olgular
kametgah, bir kimsenin yerlemek niyetiyle
oturduu yere denir. Bu bakmdan herkesin her
halde bir tek ikametgahnn bulunmas arttr.
Ancak yasalarmz, iktisadi bir ama gden
kiilerin yani ticari ve snai iletmelerin ika-
metgahlarnn birden ok olabileceini kabul
etmitir.
20 PEGEM AKADEM
a) Hukuki Olay: Gerek insan iradesi gerekse irade dnda meydana gelen, hukuk
dzeninin kendilerine hukuki sonu balad olaylardr. rn. Doum ve lm.
b) Hukuki FiiI: nsan iradesinin rn olan ve kendisine hukuki sonular balanan
hukuki olaylardr. rn. Bakasna ait tahtalardan masa yapma, yerleim yeri kurma.
c) Hukuki ilem: Bir ya da birden fazla kimsenin hukuki sonu elde etmek zere
irade aklamasnda bulunmasdr.
Hakkn Trleri
Nisbi Haklar
Bor/Alacak Hakk
Kamusal Haklar
Kiisel Haklar
Sosyal ve Ekonomik
Haklar
Siyasi Haklar
Maddi Mallar
Mlkiyet Hakk
Maddi Olmayan Mallar
Telif Hakk
Marka
Patent Hakk
Fikri Hak
htira (bulu) hakk

Kendi kiiliimiz
zerindeki mutlak haklar
1. Maddi Btnlmz
2. Manevi Btnlmz
3. ktisadi Btnlmz
Bakasnn kiilii
zerindeki mutlak
haklar
1. Velayet Hakk
2. Vesayet Hakk
zel Haklar
Mallar zerinde
Kiiler zerinde
Mutlak Haklar
HAK
Mutlak Hak: Herkese kar ileri srlebilen haklara denir. (ayni hak)
Nisbi Hak: Sadece taraflar arasnda iddia edilebilen haklardr. Bor/alacak hakk.
Hakk kaynakland hukuk dallarna gre kamu haklar ve zel haklar olmak zere
ikiye ayrabiliriz.1
1. Kamu Haklar
Kiisel Haklar Sosyal ve Ekonomik Haklar
TC Vatandalar iin
Siyasi Haklar
Hrriyeti szc geiyorsa

kiisel haktr.
Basn aralarnn korunmas,

basn ile ilgili her ey kiisel hak
Konut Dokunulmazl
Mlkiyet Hakk
alma Hrriyeti, alma

hayatyla ilgili her ey sosyal-eko-
nomik hak
Korunmas szc
geiyorsa sosyal-ekonomik haktr.
Konut Hakk
Toprak Mlkiyeti
Dileke Hakk
Vergi devi
Askerlik hak ve devi
Mal bildirimi
Devlet memuriyetine girme

hakk
Siyasi partilere girme, parti

kurma
Seme ve seilme
Karlkl olmas artyla yabanclar
da yararlanabilir. (2001 deiiklii)
KARIMA!
Negatif Stat Haklar
KARI!
Pozitif Stat Haklar
BEN KARIACAIM!
Aktif Stat Haklar
tek istinas

tek istinas
21 PEGEM AKADEM
a) Kiisel Haklar: Kiinin temel hak ve zgrlklerine ilikin haklardr. Negatif Sta-
t Haklar olarak da adlandrlr. Devletin karmasnn istenmedii, devletten izin
istenilen zgrlk haklardr. Devlete bir ey yapmama grevi ykler.
Kii dokunulmazl
Zorla altrlma yasa
Kii zgrl ve gvenlii
zel hayatn gizlilii
Konut dokunulmazl
Haberleme zgrl
Yerleme ve seyahat hrriyeti
Din ve vicdan zgrl
Dnce ve kanaat zgrl
Bilim ve sanat zgrl
Basn zgrl
Sreli sresiz yayn hakk
Basn aralarnn korunmas
Kamu tzel kiilerinin elindeki basn d kitle haberleme aralarndan yararlan-

ma hakk
Dzeltme ve cevap hakk
Dernek kurma zgrl
Toplant ve gsteri yry dzenleme hakk
Mlkiyet Hakk
Hak arama zgrl
Kanuni hakim gvencesi
spat hakk
Temel hak ve zgrlklerin kullanlmas

b) Sosyal ve Ekonomik Haklar: Kiinin devletten talep ettii/istedii haklardr.
Pozitif stat haklar olarak da adlandrlr. Devlete bir ey yapma grevi ykler.
Ailenin Korunmas
Eitim Hakk
Kylardan yararlanma
Toprak mlkiyeti
Tarm hayvanclk ve bu retim dallarnda alanlarn korunmas
Kamulatrma, devletletirme
alma hakk
alma artlar ve dinlenme hakk
Sendikal faaliyet hakk
Toplu Szlemesi hakk
Grev ve Lokavt hakk
crette adaletin salanmas
Salk hizmetleri ve evrenin korunmas
Konut hakk
Genliin korunmas
Sporun gelitirilmesi
Grev, daha fazla hak almak ya da mevcut haklarn
korumak iin iinin iyerindeki retimi durdurma-
sdr. Grev; iverenin, iinin gc sebebiyle ekin-
dii bir olgudur.
Trkiyede sendikal yasa 1947 de ve ilk toplu sz-
leme ve grev hakk 1961 Anayasasna 1963 te
geirilmitir. 1982 Anayasasnda da sosyal ve eko-
nomik hak olarak dzenlenmitir.
22 PEGEM AKADEM
Sosyal gvenlik hakk
Tarih kltr ve doa varlklarnn korunmas

c) Siyasi Haklar ve devler: Katlm haklardr. Aktif Stat haklar olarak da adlan-
drlr. Kiilerin devlet ynetimine dahil olma aralardr.
Trk vatandal
Seme ve seilme hakk
Siyasi faaliyette bulunma hakk
Parti kurma, partilere girme ve partilerden kma
Devlet memuriyetine girme
Vatan hizmeti
Vergi devi
Dileke Hakk
2. zel Haklar
Bireyler aras ilikilerde kullanlan haklardr.
eriklerine Gre Haklar
A) Mutlak Haklar: Sahiplerine ok geni yetkiler veren haklardr.
a) Mallar zerindeki Mutlak Haklar
b) Kiiler zerindeki Mutlak Haklar
B) Nisbi Haklar: Bu haklar genellikle bor ve alacak ilikisinden kaynaklanan hak-
lardr.
Konularna Gre Haklar
A) Malvarl Haklar: Bireyin para ile llebilen haklardr. rnein mlkiyet hak-
k, rehin hakk, telif hakk
B) ahsiyet Haklar: Paraya evrilemeyen, manevi deeri olan haklardr. Bu hak-
lar devredilemez ve miras yoluyla da olsa bakasna devredilemez. rnein anne
ve babalarnn ocuklar zerindeki velayet haklar, bireylerin eref ve onuru bu tr
haklardandr.
Kullanacak Kiiye Gre Haklar
A) Kiiye Bal Haklar: Bunlar devredilmesi mmkn olmayan haklardr.
rnein:
Niann bozulmasn isteme
Ergin olmay talep etme
Adnn deitirilmesini isteme
Boanma davas ama

B) Kiiye Bal Olmayan Haklar: Bunlar devredilebilen haklardr. rnein: Mal-
varl hakk, miras hakk, alacak hakk, mlkiyet hakk
23 PEGEM AKADEM
Amalarna Gre Haklar
A) Yenilik Douran Haklar
a) Kurucu Yenilik Douran Haklar: Hak sahibinin tek tarafl olarak yapt bir
irade beyan ile yepyeni bir hukuksal durumun olumasdr. rnein : Kira kontrat
yapmak
b) Deitirici Yenilik Douran Haklar: Yeni bir hukuksal durum yaratmayan, an-
cak mevcut hukuksal durumda deiiklik yapan haklardr. rnein: Bir maazadan
aldnz herhangi bir rnn bozuk kmas halinde bozuk maln sat bedelinin
drlmesini isteyerek sahip olmanz durumunda hukuksal durumda deiiklik
olur.
c) Bozucu Yenilik Douran Haklar: Hak sahibinin iradesi ile mevcut hukuksal
yapnn tamamen bozulmas durumudur. rnein: Bir grevlinin istifa etmesi.
Evlenme : Kurucu Yenilik Douran Hak
Nianlanma: Deitirici Yenilik Douran Hak
Boanma : Bozucu Yenilik Douran Hak
B) Alalade Haklar
Kullanlmas ile yeni bir hukuksal durum getirmeyen sradan haklardr. rnein:
Anne babann ocuuna nasihat verme hakk.
Hakkn Korunmas
1. Devlet Eliyle Korunma: Modern hukuk sistemlerinde esas olan hakkn devlet
eliyle korunmasdr. Ancak kiinin hakk o anda ihlal ediliyorsa yani hakkn zarar
grmesi ya da kaybedilmesi durumu sz konusuysa o anda kiinin devletin adli
idari ve yarg mercilerine gitme ans ve zaman yoksa llk ilkesine uyarak ve
her hal ve artta makul dzeyde kuvvet uygulayarak kiinin kendi hakkn kendi
eliyle de korumas mmkndr.
2. Kii Eliyle Hakkn Korunmas:
a) Meru Mdafaa: Hakl savunma
b) Zaruret Hali: Zorda kalma durumu
c) Kuvvet Kullanma: Hakkn g kullanarak koruma
A) Kiiler Hukuku
Kii ve Kii Trleri: Kiilerin trlerini, ehliyetlerini, kiisel durumlarn, yaknlar ile
olan ilikilerini (hsml), belirli bir yerle olan ilgilerini(yerleim yeri), kiiliin ba-
langc, sona ermesi ve korunmasn dzenleyen medeni hukuk koludur.
Kiiler; gerek kiiler ve tzel kiiler olmak zere ikiye ayrlr. nsanlar gerek ki-
ilerdir. Dernek, sendika,vakf,siyasi parti, meslek odas ve kamu kurumlar gibi
insanlarn bir araya gelerek oluturduklar kiiliklere ise tzel kiiler denir.
1. Gerek Kiiler
Gerek Kiiliin Balangc
Gerek kiilik tam ve sa doumla balar. Kiinin haklar ise sa domak artyla
anne karnna cenin olarak dt anda balar. Anne karnnda doumu beklenen
ocua hukukta "cenin" denir. ocuk sa domak artyla ana rahmine dt
Hakkn kii eliyle koruna-
bilmesi iin saldrnn ani
olmas ve o anda devletin
adli, idari ve kolluk mercile-
rine haber verme ans ve
zamannn bulunmamas
gerekir.
pf noktas
24 PEGEM AKADEM
andan itibaren medeni haklardan yararlanr yani hak ehliyetine sahip olur. ocuun
kiilik kazanp kazanmamas zellikle "miras hukuku" bakmndan nemlidir.
Gerek Kiilerde Hak Ehliyeti
Medeni haklardan yararlanma ehliyetidir. Borlarn sahibi olabilme iktidardr. Do-
umla kazanlr. Pasif bir haktr. Herkes hak ehliyetine sahiptir. Buna "genellik ilke-
si" denir. Herkes eit hakka sahiptir. Buna da "eitlik ilkesi" denir.
Fiil ehliyeti; hukuki ilem ehliyeti, haksz fiilden sorumlu olma ehliyeti ve dava eh-
liyetini kapsar.
Gerek Kiilerde Fiil Ehliyeti
Medeni haklar kullanma ehliyetidir. Bir ahsn bizzat kendi fiil ve muameleleriyle
kendi lehine haklar, aleyhine borlar yaratabilme iktidardr.
3 Temel art vardr:
1. Ayrt Etme Gcne Sahip Olmak: Bir kiinin fiil ve muamelelerinin sebebi-
ni, sonularn, kapsam ve etkilerini nceden grebilme ve bunlara uygun hareket
edebilme iktidardr. Ayrt etme gcn ortadan kaldran nedenler, akl zayfl,
akl hastal, ya kkl, sarholuk ve buna benzer (afyon, kokain, eroin alma,
ateli hastalk) hallerdir.
2. Kstl Olmamak: Akl hastal, akl zayfl, savurganlk, alkol ve uyuturucu
maddi bamll, kt yaam tarz, kt ynetim, bir yl veya daha uzun sreli
zgrl balayc bir cezaya mahkum olma; yallk veya sakatl, deneyimsiz-
lii sebebiyle ilerini gerektii gibi ynetemeyen kiilere vasi atanr ve bu kiilere
"kstl" denir.
3. Ergin Olmak
a) 18 Ya normal erginlik: Gerek kiiler kstl olamamak ve ayrt etme gcne
sahip olmak artyla 18 yan doldurduklarnda ergin saylrlar.
b) 17 Ya evlenme erginlii: Kiiler aile izniyle 17 yanda da evlenerek ergin-
lik kazanabilirler.
c) 16 ya fevkalade evlenme erginlii: Evlenmeye mcbir bir sebebin ortaya
kmas durumunda mahkeme kararyla evlenerek ergin klnmak mmkndr.
d) 15 ya mahkeme kararyla snrl erginlik: Kn aka karna olan
bir durumda mahkeme k sadece belli konularda ilem yapma yetkisine
kavuturabilir. Ancak bu kii tam olarak ergin saylmaz, rnein evlenemez.
Bunun iin:
a) Kn 15 yan bitirmi olmas
b) Kn istei
c) Velinin rzas
d) Kk vesayet altnda ise "vasinin dinlenmesi"
e) Kn menfaatinin bulunmas
N
o
t
Ergin kilinma kararini kgn yerleim yerinin bulundugu yerdeki Asliye
Hukuk Mahkemesi alir.
Ergin kilinma karari kgn yaini bytme degildir. Sadece ergin sayilir.
Kiinin evlenebilmesi iin fiil

ehliyetine sahip olmas gerekir.
Hak Ehliyeti tam ve sa
domak kouluyla ana
rahmine cenin olarak
dldnde balar.
pf noktas
25 PEGEM AKADEM
Bir kimsenin fiil ehliyetine sahip olabilmesi iin ayrt etme gcne sahip
ve ergin olmas, fakat ayn zamanda kstl bulunmamas gerekir.
Dava
Ehliyeti
Haksz fiilden
sorumlu olma
ehliyeti
Hukuki lem ehliyeti
Tam ehliyetliler
(ayrt etme gcne
sahip, ergin ve
kstl bulunmayan
kiiler)
VAR VAR VAR
Tam ehliyetsizler
Ayrt etme gcne
sahip olmayanlar
r.Akl hastalar
YOK
YOK (stisnas
kusursuz
sorumluluk
halleri)
YOK
Snrl
ehliyetliler
a.Tasarruf yetkisi
snrlandrlm evli
kiiler
b. Kendilerine
yasal danman
atanm olan-
lar Ehliyetlilik
asl ehliyetsizlik
istisnadr.
VAR VAR
1. Hakim elerden birinin tanmaz zerinde tasarruf yetkisini
kaldrrsa, durumun tapu ktne erh edilmesine karar verebil-
ir. Ailenin ekonomik varlnn korunmas veya evlilik birliinin
doan mali ykmlln yerine getirilmesini gerektirdii lde,
elerden birinin istemi zerine hakim, belirleyecei malvarl
deerleriyle ilgili tasarruflarn ancak onun rzasyla yapabileceine
karar verir. Evli kii bunun dndaki ilemleri tek bana yapabilir.
2. Kendisine yasal danman atanm olanlar dava ama ve
sulh; tanmazlarn alm, sa tm, rehnedilmesi, bunlar zerinde
ayni hak kurulmas kymetli evrakn alm, satm, dn verme ve
alma, balama, kefil olma, kam biyo taahhd altna girmede
yasal danmann olumlu iznini almak zorundadr. Dier ileri tek
bana yapabilir.
Snrl
ehliyetsizler
a. Ayrt etme
gcne sahip
kkler (15
yandaki ocuk)
b. Ayrt etme
gcne sahip
kstllar (Kendi-
sine vasi atanan
kii)
VAR VAR
Snrl ehliyetsizler kendilerini bor altna sokan muameleleri
tek bana, bizzat yapamazlar. Satm, kira, eser, hizmet akdi
gibi szlemeleri yapamazlar. Yaparlarsa tek tarafl balamazlk
meyyidesine tabi olurlar. Bu gibi muameleleri veli ya da vas-
inin izniyle. yaparlar. Kefalet, ba yapma, vakf kurma asla
yapamayacaklar yasak ilemlerdir.
Kendilerini bor altna sokmayan menfaat salayan ilemler,
karlksz kazanmalar yasal temsilcinin rzasna gerek olmadan,
biz zat yapabilirler. Nian bozma, tanma ve babalk davas ama,
ergin klnma isteminde bulunma yine rza gerektirmeyen ahsa
sk skya bal haklardr. Tek bana bu ilemleri yapabilirler.
N
o
t
Kiilik hakki ignenmi kimsenin rizasi veya stn nitelikte bir zel veya
kamu yarari, emrin icrasi, meru mdafaa veya kanunun verdigi yetkiye
dayanan saldirilar haksiz saldiri sayilmaz ve bu davalar ailamaz.
26 PEGEM AKADEM
Gerek Kiiliin Sona Ermesi
lm
lm Karinesi Birlikte lm
Karinesi
lm tehlikesi
iime kaybolma
Uzun sre
haber almama
Gaiplik (Kayp)
Gerek Kln Sona Ermes
lm
a) lm Karinesi: Ar lm tehlikesi halinde kaybolan ya da ldne kesin gz-
le baklan kiilerin lm kabul edilmesidir.
b) Birlikte lm Karinesi: Bir kaza ya da olayda len kiilerden hangisinin nce
hangisinin sonra ld bilinemiyorsa hepsinin ayn anda lm kabul edilmesi-
ne denir. Bu durum miras hukuku asndan nemlidir.
Karine: Bir eyin yle olup olmad bilinmese dahi o eyin yle olduunun kabul
edilmesine denir.
Gaiplik: Ar lm tehlikesi halinde kaybolan ya da kendisinden uzun zaman haber
alnamayan kiilerin belli bir sre getikten sonra lm kabul edilmelerine denir.
Ar lm tehlikesi halinde 1 yl beklenir. 1 yl sonunda miras miraslara teminat kar-
l verilir. Mirasn miraslara tam olarak gemesi iin 5 yl daha gemesi gerekir.
Haber alamama durumunda 5 yl beklenir. Mirasn miraslara tam olarak gemesi
iin 15 yl daha gemesi gerekir.
Her durumda gaibin 100 yan doldurmas durumunda sre biter.
2. Tzel Kiiler
Belli bir amac gerekletirmek zere, birden fazla kiinin bir araya gelerek olutur-
duklar, kendine zg hak ve borlara sahip olabilen kii ya da mal topluluklardr.
(Dernekler, siyasi partiler, meslek odalar kii topluluklar olmasna karn vakflar,
ticari irketler mal topluluklardr.)
zel Hukuka Tabi Kamu Hukukuna Tabi
Kii Topluluu
yapsnda
olanlar
Dernek
(Medeni Hukuk)
Sendika
( Hukuku)
Ticari irketler
(Ticaret Hukuku)
Meslek Odalar
Siyasi Partiler
l zel daresi
Belediye
Ky daresi
Mal Topluluu
yapsnda
olanlar
Vakflar
(Medeni Hukuk)

niversiteler
TRT, TBTAK, YK
KT

Anayasa
Hukuku
lm karinesi idari karar,
Gaiplik mahkeme karardr.
pf noktas
Vakflar mal topluluu yapsndadr.
27 PEGEM AKADEM
Tzel Kiiliin Balangc
Tzel kiilik sisteme kurulabilir.
1. Serbest Kurulu Sistemi: Herhangi bir yerden izin almakszn sadece ilgili
yerlere bildirimde bulunularak tzel kiilik oluturulur.
Dernekler, Sendikalar, siyasi partiler serbest kurulu sistemi ile kurulur (izin al-
makszn).
2. zin Sistemi: Belli kurumlardan izin alarak tzel kiiler kurulur.
3. Tescil Sistemi: Bir yere sicil kaydettirerek kurulmaldr. rnein vakflar vakf
siciline, ticari irketler ticari siciline kaydedilerek kurulurlar.
Ticari irketler izin + tescil sistemi ile kurulur.
N
o
t
Kamu tzel kiileri kanunla ya da kanunun aika verdigi yetkiye
dayanarak kurulurlar.
N
o
t
Sadece ticari irketler izin ve tescil sistemiyle, vakiflar tescil sistemiyle,
diger tzel kiilikler ise serbest kurulu sistemiyle kurulurlar.
Tzel Kiilerde Fiil Ehliyeti
Tzel kiiler hukukun zorunlu kld organlara sahip olduklar anda fiil ehliyetine
sahip olurlar.
Zorunlu organlar:
1. Ynetim Kurulu
2. Denetim Kurulu
3. Genel Kurulu
Vakiflarda Genel kurul olmaz.
Tzel kiiler, fiil ehliyet-

lerini, kanunen zorunlu
organlar eliyle kullanrlar.
pf noktas
28 PEGEM AKADEM
Tzel Kiiliin eitleri
1. Kamu Hukuku Tzel Kiileri
Kurulular, almalar ve sona ermeleri tamamen kamu hukukuna gre dzenle-
nen kiiliklerdir. zellikleri:
Kanun ve kanunlarn gsterdii yetkiye dayanarak kurulurlar
Mallar devlet mal statsndedir
Gcn devletten alr
Vesayet ynetimine tabi deildir
Kendi iinde e ayrlr

a) Yerel Ynetim Kurulular:
Belediyeler
Kyler
l zel daresi
b) Hizmet Yerinden Ynetim Kurulular
Kamu ktisadi Teekklleri
niversiteler
Yksek retim Kurumu
Hizmet Veren Kamu Kurumlar

c) Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kurulular
Baro
Ticaret Odalar
Tabip Odalar
Ziraat Odalar
2. zel Hukuk Tzel Kiileri
Bireyler tarafndan zel hukuk esasna gre kurulan kiiliklerdir. Kazan paylam
asndan kendi ierisinde iki gruba ayrlr.
a) Kar Amac Gdenler: Anonim, limited, komandit vb. kr amacna ynelik
ticari tzel kiiliklerdir.
b) Kar Amac Gtmeyenler:
1. Dernekler:
Kii topluluudur.
En az yedi kiiden oluur.
En ok ye says snrlamas yoktur.

2. Vakflar:
Mal topluluudur.
Kiilerden olumad iin kendine zg organlar vardr.

Trk Medeni Kanununda Tzel Kiilikle lgili Hkmler
Amac hukuka ve ahlaka aykr olan topluluklar tzel kiilik kazanamazlar.
Tzel kiilikler cins, ya ve hsmlk gibi insana zg zelliklerin dnda insanla-

rn sahip olduu tm hak ve borlara sahiptir.
Kamu tzel kiilii kanunla
ya da kanunun aka
verdii yetkiye dayanarak
kurulur.
pf noktas
29 PEGEM AKADEM
Tzel kiilikler yasal organlara sahip olmakla fiil ehliyetine kavuurlar.
Tzel kiinin iradesi organlar vastasyla aklanr.
Organlar fiil ve eylemleri ile tzel kiiyi borca sokabilirler.

Tzel Kiiliin Sona Ermesi
nfsah
(Dalma)
Tzel Kln
Sona Ermes
Mahkeme Kararyla Zorunlu Organlar Kararyla Tzel Klk
Kendlnden dalr
Fesh (Datlma)
Fesih (Datlma): Bir dernein tzel kiiliinin bir kararla ortadan kaldrlmasdr.
Kural, derneklerin mahkeme kararyla feshidir. stinaden milletleraras kurulularn
feshine iileri Bakanlnn nerisiyle "Bakanlar Kurulu" karar verir. Dernek ve va-
kflarn kapatlmasna karar veren mahkeme Asliye hukuk mahkemesidir. Siya-
si partileri Anayasa mahkemesi kapatr. Derneklerin feshi kararn "dernek genel
kurulu" verir.
nfisah (Dalma): Dernein tzel kiiliinin herhangi bir ileme veya karara gerek
olmakszn kendiliinden sona ermesidir. Kendiliinden dalma halini tespit der-
nek merkezinin bulunduu yerin en byk mlki idare amirinin kararyla olur.
nfisah (Dalma)
a. Dernek gayesinin gereklemesi
b. Kurulu gaye ve artlarn kaybetmesi
c. Srenin gemi olmas
d. Ynetim kurulunu kuramayacak hale
gelmesi
e. Borlarn demede aciz hale gelmesi
f. ki defa st ste olaan genel kurul
toplantsnn yaplmam olmas
g. Tzn yaynndan itibaren 6 ay iinde
ilk genel toplantsn yapmamas
Fesih (Datlma)
a. Kendi yetkili organnn (genel kurulun)
kararyla
b. Yargsal bir kararla (Asliye hukuk mahke-
mesi karar)
1. Amacnn ahlaka, adaba ve hukuka
aykr hale gelmesi
2. Dernekler Kanunu'nun emredici
hkmlerine aykrlk
3. Su kayna haline gelme
c. dari bir kararla (Bakanlar Kurulu Karar)
Derneklerde Tzel Kln Sona Ermes
Medeni Kanun sadece "dernekler ve vakiflari" dzenlemitir.
B) Aile Hukuku
Aile ilikileri diyebileceimiz ilikileri dzenleyen medeni hukuk koludur. Balca
inceleme konular; nianlanma, evlenme, elerin karlkl hak ve borlar, boan-
ma ve evliliin sona erme sebepleri, ana babann ocuklarnn ahslar, mallar
zerindeki hak ve ykmllkleri(velayet), soy ba, korunmaya muhta kiilerle
ilgili koruma nlemleri(vesayet) vb.
Siyasi partilerin tzel kii-
liine normal mahkemeler
deil Anayasa Mahkemesi
karar verebilir.
pf noktas
30 PEGEM AKADEM
Nian: Evlenme vaadiyle yaplan szl szlemedir. Nian bozan taraf ald
hediyeleri iade ve yaplan masraflar tazminle sorumludur.
Evlilik szlemesi szl szlemedir.
Kan Hsml
Kan bandan meydana gelen ve birbirlerinden reyenlerin arasndaki hsmlktr.
Medeni kanunun 17. maddesi kan hsmln st soy - alt soy ve yan soy hsml
olmak zere ikiye ayrmaktadr.
1. st soy - Alt soy Hsml
Birbirlerinden reyenler arasndaki hsmlktr. Kendilerinden renen kimseler st
soy, anne, baba, dede, Anneanne, babaanne v.s, bir kimseden reyenlere alt soy
(ocuk, torun, torun ocuklar) hsml denir.
Dede - Babaanne - Anneanne
Anne - Baba
Ahmet
ocuk
Torun
Torun ocua

st soy
Alt soy
2. Yan soy Hsml
Ortak bir kkten gelenler arasndaki hsmlktr. rnein kardeler birbirlerinin yan
soy hsmdr. Yeen - teyze, yeen - hala vs yan soy ksmlardr.
Ahmet - Aye Teyze
Hala
Day
Amca
Yan soy
Yan soy
Anne - Baba

Ayn ortak kkten gelenler arasndaki hsmlk tam kan yan soy hsmldr. Ancak
sadece bir tek kkn ortak olduu yan soy hsml yarm kan yan soy hsml
olarak adlandrlr. rnein anne ve baba bir kardeler arasnda tam kan yan soy
hsml varken sadece anne bir baba ayn kardeler arasnda yarm kan yan soy
hsml vardr.
Kan Hsmlnda Derece
Kan hsmlnda derece doum says ile belirlenir. Anne - Baba ve ocuklar bi-
rinci dereceden hsm, Dede - Anneanne - Babaanne ve torunlar ikinci dereceden
hsmdr.
31 PEGEM AKADEM
Yan soy hsmlklarnda ise kiileri ortak kke balayan doum says dereceyi be-
lirler.
rnein iki kardei ortak kke balayan iki doum vardr. Doumlardan biri bir
kardein dieri ise dier kardei doumudur. yleyse iki karde ikinci dereceden
yan soy hsmdr.
C) Miras Hukuku
Bir kimsenin lmnden sonra para ile llebilecek btn hak ve borlarnn yani
terekesinin kimlere ve nasl geeceini dzenleyen hukuk kurallarndan oluur.
Miras(tereke) miras brakann(muris) mal varlnn toplamdr.
Muris: Miras brakan kiiye muris denir.
Varis: Miras kalan kiiye denir.
Tereke: Miras kalan hak, mal ve borlar toplamna tereke denir.
D) Eya Hukuku
Eya hukukunun konusunu byk lde ayni haklar oluturur.
Ayni hak; eya zerinde dorudan doruya mutlak egemenlik yetkisi veren ve her-
kese kar ileri srlebilen haktr.
Malik: Eyann sahibine malik denir.
Zilyet: Eyann mlkiyetini elinde bulundurmamak kouluyla kullanma hakkn
elinde bulundurmak.
Hsn Niyet (yi Niyet): Haklarn kazanlmasnda sbjektif iyi niyet, haklarn
kullanlmasnda ve borlarn yerine getirilmesinde ise objektif iyi niyet kurallar
geerlidir.
B kii (zilyet)
C'ye satt
Sahbnn elnden steyle
kan eya (malk)
C iyi niyetli ise
mlkiyeti kazanr.
C mlkiyeti asla
kazanamaz.
C kt niyetli ise ml-
kiyeti kazanamaz.
C'ye satt
B kii
Sahbnn elnden ste
dnda kan eya
2. Borlar Hukuku
Kiiler arasndaki bor ilikilerini dzenleyen hukuk daldr. Bor ilikisi, hukuki
ilemlerden(satm, alm, vekalet vb.), haksz fiillerden (bir kimsenin otomobilini iz-
mek, bir kimseyi yaralamak gibi eylemlerden) veya sebepsiz zenginlemekten do-
abilir.Bor ilikisinde taraflardan birine alacakl, dierine borlu denir. Borlunun
yerine getirmekle ykml bulunduu davrana edim denir.
32 PEGEM AKADEM
Alacakl Borlu Edim
Bor lksnn Unsurlar
Alacakl: Bor ilikisine dayanarak borludan kendisine bir edimde bulunmasn
isteme yetkisine sahip bulunan taraftr.
Borlu: Bor ilikisi nedeniyle alacaklya edimde bulunma ykmll altna gi-
ren taraftr.
Edim: Borcun konusudur. Bor ilikisi dolaysyla alacaklnn borludan isteyebile-
cei, borlunun da yerine getirmekle ykml bulunduu davran biimidir. Edim
meru olmal, ahlaka, adaba, kanuna (hukuka) uygun olmal, belli edilebilir ve imkan
dahilinde olmaldr.
Edimin yerine getirilmesine ifa denir. Edim e ayrlr;
Yapma edimi
Yapmama edimi (rn: Bir kiiye bir ii yapmamas karlnda para vermek)
Verme edimi
Talep hakk: Alacaklnn borludan edimini yerine getirmesini isteme yetkisidir. Ta-
lep hakk yarg organlar vastasyla kullanlrsa buna da dava hakk denir.
Vermek Yapmak
Yapmamak
Edmn Konusu
Borcun Domas:
Sebepsiz zenginleme Hukuki szleme
icap kabul
Haksz fiil
Borcu douran olaylar
A. Hukuki Szlemeden Doan Borlar
Szleme (Akit, mukavele): ki tarafn hukuki sonu elde etmek zere iradelerini
karlkl ve uygun surette aklamalardr. Szlemenin meydana gelebilmesi iin
karlkl ve birbirine uygun surette yaplm 2 irade aklamasna ihtiya vardr. Bu
irade aklamalarndan birine icap, dierine kabul denir.
cap: Szlemenin domasn salamak zere yaplan tekliftir. lk irade aklama-
sdr. icap, bir kiiye veya tm kamuya yaplabilir. Szlemenin esasl noktalarn
iermeli ve icapla ballk istei kesin surette yanstlmaldr. cap kural olarak icap-
y balar. Etiketli mal sergilenmesi icaptr.
caba Davet: cap icabla balln belli etmemise son sz sylenmemise sz
konusudur. r: Etiketsiz mal sergilenmesi, fiyat gsterilmeksizin reklamlar ve ilan-
lar yapmak, tarife, katalog ve cari fiyat listeleri gndermek.
cap ile icaba daveti kar-
trmamak gerekir. capta
szlemenin tm unsurlar
yer alr. Unsurlarda eksiklik
varsa icaba davet olur.
pf noktas
33 PEGEM AKADEM
Hazr olanlar arasnda
sresiz icap. (kabulc der-
hal kabul etmezse icap
icabyla bal deildir)
Hazr olmayanlar arasnda
sresiz icap
a. cabn kabulcye gitmesi
iin geecek zaman
b. Kabulcnn dnmesi
iin geecek zaman
c. Kabul haberinin icapya
ulamas iin geecek
zaman.
Bu sre boyunca icap
icabyla baldr.
cap
Sreli icap (icap, srenin
sonuna kadar icabyla baldr).
Sresiz cap
capnn kabulnden nce lmesi veya fiil ehliyetini kaybetmesi icabn geersiz
olmas sonucunu dourmaz, lm halinde icapnn miraslar onun yerine geer.
Fakat icapnn kiisel edimi varsa miraslar bu edimle bal deildir.
Kabul: Szlemenin kurulmas iin yaplmas gerekli icaba uygun irade aklama-
sdr. Kabul ak olabilecei gibi tavr ve davranlarla da ifade edilen rtl (zmni)
kabul olabilir. r: Minibse bindiimizde fre yol cretini kabul ettiimizi aka
belirtmemiz gerekmez. Hizmetten faydalanmamz yol cretini kabul ettiimiz anla-
mna gelir.
Hazrlar Arasnda Szleme: Kabuln akland an meydana gelir.
Hazr Olmayanlar Arasnda Szleme: Kabul haberi icapya vard an kurulur.
Varma teorisi kabul edilmitir. Fakat szleme hkmlerini kabul haberinin gn-
derildii andan itibaren dourmaya balar. zellikle faiz hesaplarnda szleme
hkmlerinin doduu an nemlidir.
B. Haksz Fiilden Doan Borlar
Haksz fiil, hukuk dzenin uygun bulmad zarar verici fiillerdir. Haksz fiil ile zarara
uram kii ile fail arasnda bor ilikisi doar. Buna haksz fiil (akit d) sorumlulu-
u denir. Haksz fiil sorumluluunun bulunmas iin failin kusuru gerekir.
Hukuka aykrlk
Kusur
Zarar
hmal
Manevi Zarar
Kast
Maddi Zarar
liyet Ba
Haksz Flden Doan Borlarn artlar
a. Hukuka Aykrlk: Kiilerin malvarlksal ve kiisel varlklarn dorudan do-
ruya koruyan emredici davran kuralnn ihlalidir. r: Bir kimsenin malna za-
rar vermek, tarladaki ekinleri inemek, bir kimseyi ldrmek. Meru mdafaa,
(hakl savunma) zdrar hali, zel hukukun tand bir hakkn kullanlmas, kamu
kudretinin kullanlmas, madurun zarara nceden raz olmas, emrin icras ve
Haksz fiilin yaptrm
tazminattr.
pf noktas
34 PEGEM AKADEM
stn nitelikteki zel ya da kamu yararnn bulunmas zarar verici fiili hukuka
uygun hale getirir.
b. Kusur: Hukuka aykr sonucu istemek (kast) veya bu sonucu istememekle
beraber, hukuka aykrlktan kanmak iin iradeyi yeterli derecede yormamaktr
(ihmal)
c. Zarar: Bir kimsenin malvarlndan kendi rzas olmakszn meydana gelen
eksilmedir. Maddi zarar fiilen uranlan zarar ya da yoksun kalnan kardr. Ma-
nevi zarar haksz saldr nedeniyle duyulan ac ve elemdir.
d. lliyet Ba: Hukuka aykr fiil ile zarar arasnda bir nedensellik (illiyet) bann
bulunmas gerekir.
Haksz fiilden doan edim (bor) TAZMiNATTIR. Maddi veya manevi olabilir. Maddi
tazminat aynen tazmin veya nakden tazmin eklinde olur.
C. Sebepsiz Zenginlemeden Doan Borlar
Sebepsiz zenginleme. bir kimsenin malvarlnn hakl bir sebep olmakszn dier
bir kimsenin malvarl aleyhine oalmas (zenginlemesi) demektir.
Zengnleme Fakrleme lyet Ba
(Nedensellk ba)
Hakl br sebebn
bulunmamas
Sebepsz Zengnlemeden Doan Borlar
Sebepsiz zenginlemeden doan bor geriye verme (iade) borcudur. Zenginlee-
nin iade borcu, fakirleen tarafndan alan sebepsiz zenginleme davas ile olur.
Bu dava bir ve on yllk zamanamna tabidir.
Bor likisinin zellikleri
1) Bor ilikisi nisbidir. Sadece taraflar balar.
2) Bor ilikisi geicidir. Zamanamna urayabilir.
3) Bor ilikisi yazl olmak zorunda deildir. Szl bor ilikisi kurulabilir.
4) Bor ilikisi hukuka, ahlaka ve adaba aykr konularda olamaz.
Eksik Borlar
Eksik bor, dava edilemeyen, talep edilemeyen bortur. Bir borcun eksik bor olma-
s, borcu ortadan kaldrmaz, sadece alacaklnn isteme hakkn ortadan kaldrr.
1) Zamanamna uram bor
2) Kumar borlar
3) Evlenme tellallndan doan borlar
4) Ahlaki devden doan borlar
Sebepsiz zenginlemenin
yaptrm geri vermedir.
pf noktas
Zamanam borcu ortadan
kaldrmaz.
pf noktas
35 PEGEM AKADEM
Bor likisinde rade Bozukluu Yaratan Sebepler
Kasten yaratlan
uygunsuzluk
Gayr kasd uygunsuzluk
(blmeden, stemeden)
rade Bozukluu haller Muvazaa
Mutlak
Muvazaa
Hata Hle Nsb
Muvazaa
Tehdt
(krah)
rade le rade Aklamas Arasndak Uygunsuzluk
Muvazaa: Bir szlemenin geerli olabilmesi iin hem taraflarn iradelerinin birbi-
rine uygun olmas gerekir hem de taraflarn iradeleri ile aklamalar arasnda uy-
gunluk olmaldr. Gerek irade ile irade aklamas arasndaki uygunsuzluk kasden
(bilerek ve istenerek) yaratlmsa buna "muvazaa" denir.
rade Bozukluu Halleri: rade ile irade aklamas arasnda uygunsuzluk bilme-
yerek ve istenmeyerek "gayrikasdi" olarak meydana gelir. durumda sz konu-
sudur.
1. Hata: rade ile irade aklamas arasndaki uygunsuzluk kiinin dikkatsizliinden
ileri gelir. rnein: Tacirin 10 ton pamuk satn almak isterken 100 ton pamuk ala-
can aklamas.
a) Szlemenin mahiyetinde hata
b) Szlemenin konusu olan eyde hata
c) Kiilikte hata
d) Miktarda hata
e) Szlemenin lzumlu vasflarnda hata
2. Hile: Bir kimse bir takm yalanlarla kasten hataya drlerek szleme yap-
maya yneltilir. rnein; Altn suyuna batrlm bakr bileziin altn bilezik gibi sa-
tlmas.
3. krah (Tehdit Korkutma): Bir kimsenin kendisi ya da yaknlarndan birine zarar
verilecei tehditi altnda iradesini aklamasdr. rnein: Bir kimsenin tabanca teh-
diti altnda tarlasn satmaya raz olmas.
Borlarn Sona Ermesi
Borcun sona ermesi hem bor ilikisinin ortadan kalkmasn hem de tek bir borcun
sona ermesini ifade eder. Borcu sona erdiren sebepler; yenileme (tecdit), birle-
me, kusursuz imkanszlk, takas, zamanam, ibra ve ifadr.
Asl bor herhangi bir sebeple sona ererse ona bal olan fer'i (yan) borlar da
ortadan kalkar. O halde asl bor sona erdii zaman ona bal olan kefalet, rehin,
cezai art gibi fer'i borlar da sona erecektir.
Tehdit
36 PEGEM AKADEM
Takas
Borcu sona erdiren sebeplerden biridir. Bir borcun bir kar alacaa feda edilmesi
suretiyle sona erdirilmesidir. ahslarn muaccel ve karlkl iki bortan en az ola-
nn miktar nisbetinde yaptklar bir hesap muamelesidir. rnein; Birbirine 10 biner
TL borcu olan kiilerin bunu birbirlerinden istemeyip takas etmeleri her ikisinin de
borcunu sona erdirir.
Mahsup
Bir alacak miktarndan belli olgular dolaysyla yaplan indirimdir. Alacan gerek
miktarn tespit iin yaplan ilemdir.
Zamanam
Kanun tarafndan tayin edilmi artlar altnda ve belli bir sre iinde alacaklnn
hareketsiz kalmas sonucu alacan ifasn isteme yetkisinin sona ermesidir.
3. Ticaret Hukuku
Kiiler arasndaki ticari ilikileri dzenleyen hukuk kurallarnn tmn ticaret huku-
ku dzenler. Ticaret hukuku kiilerin ticari bir iletmeyle ve ticari bir ietmenin dier
ticari bir iletme ile girdii ilikiyi inceler. Ticaret hukuku medeni hukuku tamamla-
yc niteliktedir.
A) Ticari letme Hukuku: Ticarethane, fabrika ve ticari ekilde iletilen dier m-
esseseler ticari iletmedir. rnein; matbaaclk, otel ve lokantaclk, bankaclk,
zel okul, zel hastane, sarraflk, nakliyecilik vb
B) irketler Hukuku: ki veya daha ok kiinin, emeklerini ve mallarn ortak bir
amaca ulamak iin birletirmeleridir. Bir kazan salamak ve bu kazanc payla-
mak amacyla kurulmulardr. Kollektif irket, komandit irket, anonim irket ve li-
mited irket olarak drde ayrlmlardr.
C) Kymetli Evrak Hukuku: Kambiyo senetleri ve ticari senetler denilen kymetli
evraklarla ilgili dzenlemeleri yapar. Kymetli evrak yazl senetlerdir ve ancak ka-
nunun belirttii ekilde dzenlendiinde geerli olurlar. Kambiyo senetleri polie,
ek, bonodan ibarettir.
D) Deniz Ticareti Hukuku: Denizde gemilerle yolcu ve eya tama ilerini dzen-
leyen hukuk kurallarndan olumaktadr.
E) Sigorta Hukuku: Bir eyin ya da bir kimsenin, herhangi bir ynden ileride kar-
laacan dnd zararlarn giderilmesi amacna ynelik yaplan davrana
sigorta denir.
4. Devletler zel Hukuku
Devletler zel hukuku, farkl devletlere bal kiilerin ilikisini dzenler. Devletler
zel hukukunun dzenledii ilikilere daima yabanc bir unsur karmtr. Bu ya-
banc unsur yer veya kii olabilir. rnein bir Trk ile bir Alman'n evlenmeleri, bir
Bulgar'n Macaristan'da bir Yunanly evlat edinmesi gibi rneklerin hangi mahke-
mede ne ekilde dzenlenecei Devletler zel Hukukunun konusudur.
Takas edilen edimlerin
ayn cinsten olmas
gerekir. rnein Samsun
ttnyle, Bitlis ttn
takas edilemez.
pf noktas
Bir kanunun Devletler zel
Hukukuna girebilmesi iin
mutlaka bir yabanclk
unsuru bulunmaldr.
pf noktas
BOLUK DOLDURMA
1. Bir kiinin hangi durumda nasl davranmas gerektiini ............. kurallar dzenler.
2. Usulne gre yrrle konulmu milletleraras antlamalar ...................hkmndedir. Bunlar hakknda Anaya-
saya aykrlk iddias ile ......................................................... bavurulamaz.
3. Yazl kaynaklarda olaya uygulanacak bir norm bulunamamas durumuna ...............................denir.
4. Kiinin hukuk kurallarna gre yapmakla ykml olduu bir eyi yapmadnda bunun kiiye zorla yaptrlmas-
na ......................................denir.
5. Hukuk kurallarnn meyyidesini ......................................................... uygular. Oysa dier sosyal kurallarn
meyyidesini sadece ...................... uygular.
6. Bir hukuksal uyumazla devlet .................................... kullanarak mdahale ediyorsa ya da taraflardan
biri ............................. ve korumas ayrcalna sahipse kamu hukukundan bahsedebiliriz.
7. Devletin eklini, yapsn, organlarn, bu organlarn birbirleriyle olan ilikilerini ve vatandalarn temel hak ve
devlerini dzenleyen hukuk kurallarnn tm ........................................................... tarafndan dzenlenir.
8. Hakkn yasal olabilmesi hukuka uygunluuna baldr. Hakkn kazanlabilmesinin yolu ..............................
artna baldr. Haklarn kullanlmas ve borlarn yerine getirilmesinde geerli olan ana ilke ise
......................................tr.
9. Hakk kaynakland hukuk dallarna gre ...........................................olmak zere ikiye ayrabiliriz.
10. Tzel kiiler ...................................................................................................fiil ehliyetine sahip olurlar.
11. Ky, kasaba veya ehir ad verilen belli yerlerde yerlemi bulunan halkn yerel ihtiyalarn gidermek zere
eitli kamu hizmetlerini yrtmekte olan kurululara ....................................... denir.
12. Trk Yarg Sistemi; Adli Yarg, ....................................., dari Yarg ve Anayasa Yargs olmak zere balca drt
eittir.
13. Anne karnnda doumu beklenen ocua hukukta ................ denir.
14. Akl hastal, akl zayfl, savurganlk, alkol ve uyuturucu maddi bamll, kt yaam tarz, kt ynetim,
bir yl veya daha uzun sreli zgrl balayc bir cezaya mahkum olma; yallk veya sakatl, deneyimsizlii
sebebiyle ilerini gerektii gibi ynetemeyen kiilere vasi atanr ve bu kiilere ............. denir.
15. Sadece ticari irketler izin ve ................ sistemiyle, vakflar tescil sistemiyle, dier tzelkiilikler ise serbest ku-
rulu sistemiyle kurulurlar.
37 PEGEM AKADEM
BOLUK DOLDURMA CEVAPLARI
1. grg
2. kanun, Anayasa Mahkemesine
3. kanun boluu
4. cebri icra
5. idari kurumlar ve yarg organ, toplum
6. kamu gcn,kamu gc
7. Anayasa Hukuku
8. iyi niyet (subjektif), drstlk (objektif iyi niyet)
9. kamu haklar ve zel haklar
10. hukukun zorunlu kld organlara sahip olduklar anda
11. mahalli idareler
12. Askeri Yarg
13. cenin
14. kstl
15. tescil
38 PEGEM AKADEM
DORU / YANLI
1. Kiilerin bakalarna nasl davranmas gerektiini objektif ahlak kurallar dzenler. ( )
2. Hukuk kurallarnn maddi ve manevi yaptrmlar vardr. ( )
3. Bir somut olaya uygulanacak yazl hukuk kuralnn bulunamamasna hukuk boluu denir. ( )
4. Normlar hiyerarisinde kanunlar tzklere edeer hukuk kurallardr. ( )
5. Kiilerin bakalarna verdikleri zararlar demek zorunda olmalarnn yaptrm tazminattr. ( )
6. Bir kimsenin hukuk kurallarna uymayarak su ilediinde karlat tepki cebri icradr. ( )
7. Belli bir lkede belli bir zamanda yrrlkte bulunan yazl hukuk kurallarnn tmne Pozitif hukuk denir. ( )
8. Kamu gc kullanlmayan eitler arasndaki ilikileri dzenleyen hukuka zel hukuk denir. ( )
9. hukuku bir zel hukuk daldr. ( )
10. Farkl uyrukluklardaki gerek kiiliklerin aralarndaki hukuksal uyumazlklar devletler umumi hukuku
inceler. ( )
11. Toplant ve gsteri yry dzenleme hakk siyasal bir haktr. ( )
12. Kylardan yararlanma sosyal ve ekonomik bir haktr. ( )
13. Hakkn kazanlabilmesi iin objektif iyi niyet arttr. ( )
14. Gerek kiilik anne rahmine cenin olarak dld anda balar. ( )
15. Tzel kiilik lm halinde sona erer. ( )
1. D 2. Y 3. Y 4. Y 5. D 6. Y 7. Y 8. D 9. Y 10. Y 11. Y 12. D 13. Y 14. Y 15. Y
39 PEGEM AKADEM
Soldan Saa
5. Hukuki uyumazlklarda mahkemeye ilk bavuran taraf.
6. Kast olmadan, istenmeden ilenen su.
7. Hak sahibinin iradesi ile mevcut hukuksal yapnn ta-
mamen bozulmas durumudur. .. Yenilik Douran
Haklar ifadesindeki bo yer.
8. Ar savurganlk, alkol dknl, yallk veya sakat-
l, deneyimsizlii sebebiyle ilerini gerektii gibi yne-
temeyen kii.
9. Anne karnnda doumu beklenen ocuk.
12. Eya zerinde dorudan doruya mutlak egemenlik yet-
kisi veren ve herkese kar ileri srlebilen hak.
14. Ar lm tehlikesi halinde kaybolan ya da ldne ke-
sin gzle baklan kiilerin lm kabul edilmesi.
17. Siyasi bir hak olmasna ramen karlkllk gzetilmesi
artyla yabanc uyruklularn da kullanabilecei hak.
18. Mevcut hukuk dzeninin bireylere tand ve korunma-
sn salad , uygulanmasn ise bireyin zgr iradesi-
ne brakt karlar ve ayrcalklar.
20. Borcun konusu. Alacaklnn almay, borlunun vermeyi
taahht ettii ey.
21. Hakimin yardmc kaynak olarak bavurabilecei, daha
nce alnm mahkeme kararlar.
22. Halen mevcut olmamakla beraber birtakm belirtilerden
ok yakn bir zamanda gereklemesi beklenen bir haksz
saldrnn domamas, nlenmesi iin alan dava.
Yukardan Aaya
1. Hakimin bir uyumazln zmnde uygulayabilecei
yazl ya da yazsz hukuk kuralnn bulunmay.
2. Zorda kalma durumu.
3. Hukuk mahkemelerinin denetim ve kontrol mahkemesi.
4. Hukuka aykr olarak bakalarna verilen zararn detil-
mesi biimindeki yaptrm.
10. reti.
11. Verginin kanunla koyulup,kanunla kaldrlabilmesi ifade
eden anayasal ilke. Vergide
13. nsan iradesinin rn olan ve kendisine hukuki sonu-
lar balanan hukuki olaylar.
15. Dernein tzel kiiliinin herhangi bir ileme veya kara-
ra lzum olmakszn kendiliinden sona ermesi.
16. Miras kalan hak, mal ve borlar toplam.
19. Tek tarafl balamazlk ve yokluk dndaki hkm-
szlk tr.
BULMACA Bulmacann zmlerini sayfa 332te bulabilirsiniz.
1
2 3
4 5
6
7
8
9 10 11
12
13
14 15
16
17
18 19
20
21
22
40 PEGEM AKADEM
CEVAPLI TEST
1. Aadakilerden hangisi sosyal hayat dzenle-
yen kurallardan biri deildir?
A) Din Kurallar
B) Hukuk Kurallar
C) Ahlak Kurallar
D) Ekonomi Kurallar
E) Grg Kurallar
2. Sosyal hayat dzenleyen kurallardan hangisi-
nin meyyidesi (yaptrm) maddidir?
A) Grg Kurallar
B) Ahlak Kurallar
C) rf-Adet Kurallar
D) Din Kurallar
E) Hukuk Kurallar
3. Aadakilerden hangisi hukuk kurallarnn
zelliklerinden deildir?
A) Yaptrmlar manevidir
B) Toplumsal hayat dzenlerler
C) Kamu gcyle desteklenirler
D) Toplumun genelini ilgilendirirler
E) Her konuda dzenlenebilirler
4. Bir lkede belirli bir dnemde yrrlkte bulu-
nan yazl ve yazsz hukuk kurallarnn tmne
ne ad verilir?
A) Mevzu Hukuk
B) deal Hukuk
C) Pozitif (Mspet) Hukuk
D) Objektif Hukuk
E) Doal (Tabii) Hukuk
5. Aadakilerden hangisi hukukun yararlanlma-
s istee bal (ihtiyari) kaynaklarndandr?
A) Anayasa
B) Kanun
C) Tzk
D) rf Adet Kurallar
E) Yargsal Kararlar
6. Sosyal yaam dzenleyen yazl olmayan kural-
lara aykr davranldnda karlalacak olan
tepki aadakilerden hangisi olamaz?
A) Ceza
B) Gnahkar olma
C) Dlanma
D) Ayplanma
E) Kmsenme
7. Bir hukuksal i ya da szlemenin hukukun
ngrd ekil artlarna aykr olarak yapl-
mas durumunda karlalacak olan tepkiye ne
denir?
A) eklen ptal B) Yokluk C) Butlan
D) Cebri cra E) Tek tarafl balamazlk
8. Kiilerin dier kiilere verdii llebilir zarar-
lar karsnda demesi gereken paraya ne isim
verilir?
A) Cebri cra
B) Maddi Tazminat
C) Manevi Tazminat
D) Aynen Tazmin
E) Para Cezas
9. Grlmekte olan bir davada hakimin uyumaz-
ln zmnde uygulayaca yazl bir hukuk
kuralnn bulunmamasna ne ad verilir?
A) Kural i Boluk
B) Hukuk Boluu
C) rtl Boluk
D) Kanun Boluu
E) Ak Boluk
10. Bir uyumazln zmnde olaya uygula-
nacak yazl ya da yazl olmayan bir hukuk
kuralnn bulunmamas durumunda hakim ne
yapmaldr?
A) Davann dmesine karar verir
B) Grevsizlik karar verir
C) Hukuk yaratr
D) Dier lkelerin kanunlarna bakar
E) Tarihteki kanunlara bakar
41 PEGEM AKADEM
11. Aadaki hukuk dallarndan hangisi Kamu
Hukuku alanna girer?
A) Borlar Hukuku
B) Medeni Hukuk
C) Devletler zel (Hususi) Hukuku
D) Ticaret Hukuku
E) Ceza Hukuku
12. Farkl uyruklukta bulunan kiilerin aralarndaki
medeni ya da ticari uyumazlklarn zmn
dzenleyen hukuk dalna ne ad verilir?
A) Devletler Genel (Umumi) Hukuku
B) Uluslararas Antlamalar Hukuku
C) Devletler zel (Hususi) Hukuku
D) Birlemi Milletler Hukuku
E) Kiiler Hukuku
13. Haklarn kazanlmasnda geerli olan ilke aa-
dakilerden hangisidir?
A) Genellik
B) Subjektif yiniyet
C) Drstlk (Objektif yiniyet)
D) Eitlik
E) Adalet
14. Sahipsiz tanmaz mallarn aslen kazanlmas-
na ne ad verilir?
A) gal B) Sahiplenme C) Bulma
D) Tapu devri E) Devren kazanma
15. Aadakilerden hangisi maddi olmayan mallar
zerindeki mutlak haklardandr?
A) Velayet Hakk
B) Mlkiyet Hakk
C) Telif Hakk
D) Sosyal Ekonomik Haklar
E) Nispi Haklar
16. Aadakilerden hangisi hakkn korunma trle-
rinden deildir?
A) Devlet eliyle hakkn korunmas
B) Zaruret (zorda kalma) hali
C) Meru Mdafaa (Hakl Savunma)
D) Saklanma
E) Kuvvet Kullanma
17. Trk Medeni Kanununa gre kiinin haklar ne
zaman balar?
A) Tam ve sa doumla
B) Reit olmakla
C) Ana rahmine cenin olarak dt anda
D) Ayrt etme gcne sahip olduunda
E) Evlenmekle
18. Gerek kiilik hangi hallerde son bulmaz?
A) lm
B) lm karinesi
C) Birlikte lm karinesi
D) Gaiplik
E) Akl salnn yitirilmesi
19. Aadaki tzel kiiliklerden hangisi kii toplu-
luudur?
A) Vakflar
B) Dernekler
C) niversiteler
D) Kooperatifler
E) ktisadi Kamu Kurumlar
20. Tzel kiiler hangi andan itibaren fiil ehliyetine
sahip olurlar?
A) Gerekli organlara sahip olduklar anda
B) zin aldklar anda
C) Kurulduklar anda kendiliinden
D) 2. Genel Kuruldan sonra
E) Tzel kiilerin fiil ehliyeti yoktur
21. Aadakilerden hangisi arasnda st soy - alt
soy ilikisi sz konusu deildir?
A) Baba - Oul
B) Dede - Torun
C) Abla - Karde
D) Anne - Kz
E) Babaanne - Torun
42 PEGEM AKADEM
22. Boanma ve miras sorunlar hangi hukuk dal-
nn ilgi alanna girer?
A) Medeni Hukuk
B) Kamu Hukuku
C) Anayasa Hukuku
D) dare Hukuku
E) Vatandalk Hukuku
23.
I. Yasa
II. Yargsal Kararlar
III. rf Adet Hukuku
IV. Tzk
Yukardakilerden hangisi ya da hangileri yazl
kurallardan biri deildir?
A) Yalnz III B) I ve III C) I ve IV
D) II ve III E) III ve IV
24. Aadakilerden hangisi hukuk kurallarnn
zelliklerinden biri deildir?
A) Devlet tarafndan korunmas
B) Yaptrm gcnn yksek olmas
C) Genel Olmas
D) Soyut olmas
E) Deimez olmas
25. Uluslararas antlamalarla ilgili olarak;
I. Kanun hkmndedir,
II. ptali iin Anayasa Mahkemesine bavurula-
maz,
III. Hiyerarik olarak i hukukun stndedir
hkmlerinden hangisi ya da hangileri kesinlikle
dorudur?
A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
26. Bir uyumazln zmne ynelik olarak
aadakilerden hangisi Hakimin yararlanmak
zorunda olduu kaynaklardan deildir?
A) rf - Adet Hukuku
B) Ynetmelik
C) Kanun Hkmnde Kararname
D) Yargsal Kararlar
E) Anayasa
27. Kiracnn tek tarafl bir irade ile kira kontratn
imzalamas, hangi tr haklara rnek olarak
gsterilebilir?
A) Kurucu yenilik douran haklar
B) Deitirici yenilik douran haklar
C) Bozucu yenilik douran haklar
D) Kiiye bal haklar
E) Alelade haklar
28. Bir kamu grevlisinin haksz yere iine son
verilmesi;
I. Tazminat
II. ptal
III. Yokluk
IV. Butlan
yaptrmlarndan hangisine tabidir?
A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve III
D) III ve IV E) I, III ve IV
29. Aadakilerden hangisi hukukta yokluk yapt-
rmna tabidir?
A) Evlatlk edinme
B) Nianlanma
C) mam nikah kydrma
D) Asker kiinin yabanc kadnla evlenmesi
E) Mal edinme
30. Bir kiinin malna veya canna kar yaplan
hukuka aykr saldrlara kar kiinin kendini
savunmasna hukuken ne ad verilir?
A) Savunma
B) Cebri Saldr
C) Meru Mdafaa
D) Zor Kullanma
E) Gayr meru mdafaa
31. Gerek kiiliin balamas ve sona ermesine
ilikin hangi ifade yanltr?
A) Sa olmak ve doumun tamamen gerekle-
mi olmasyla kiilik kazanlr
B) Kiiliin kazanlmas iin yaama kabiliyetinin
bulunmas art aranmaz. Nefes almak yeter-
lidir.
C) Miras hukukuna ilikin baz hususlarda sa ve
tam domak kayd ile anne karnndaki ceninin
de kiilik kazanabilecei kabul edilir.
D) Nfs kaytlar kiilik kazanlmasna ilikin ola-
rak kesin karinedir, aksi ispat edilemez
E) lm olaynn gerekletii an kiiliin sona er-
dii andr.
43 PEGEM AKADEM
32. Gerek kiiliin sona ermesiyle ilgili olarak
A) lm gerek kiilii sona erdiren hukuki bir
olaydr
B) lmle birlikte len kiinin haklar sona erer,
ancak malvarl haklar ortadan kalkmaz
C) lm karinesi lmne kesin gzle baklmay
gerektiren durumlar iinde kaybolan ve cesedi
de bulunamayan kiiler iin geerlidir.
D) lm karinesi kesin deildir. Aksi her trl delil-
le ispat edilebilir.
E) Gaiplik de gerek kiilii sona erdirir, ancak
bunun iin mahkemenin gaiplik karar vermesi
gerekir.
33. Abla ile kz karde kanc dereceden hsmdr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
34. Bor ilikisinin unsurlar aadakilerden han-
gisinde doru sralanmtr?
A) Alacakl - Borlu - Edim
B) Bor - cap - Kabul
C) cap - caba Davet - Kabul
D) Alacakl - Borlu - Mal
E) Mal - Para - Eya
35. Aadakilerden hangisi su ve cezalara ilikin
ilkeler ile ilgili yanl bir bilgidir?
A) Kanun d yollardan elde edilen bulgular delil
olarak kullanlmaz.
B) Ceza sorumluluu ahsidir.
C) 2004 Anayasa deiiklii ile genel msadere
cezas verilebilmesi hkm Anayasaya eklendi.
D) lm cezas verilemez.
E) Su ve cezalar kanuna dayanr.
36. Aadakilerden hangisinde konusuna gre
edim trleri doru sralanmtr?
A) Almak - Vermek - Yapmak
B) Almak - Saklamak - Harcamak
C) Vermek - Vermemek - Yapmak
D) Yapmak - Yapmamak - Vermek
E) Yapmak - Vermek - Saklamak
37. Aadakilerden hangisi edimin artlarndan
biri deildir?
A) Edimin konusu ahlaka ve adaba aykr olma-
maldr
B) Edim mutlaka parayla llebilen bir deer ol-
maldr
C) Edimin konusu kanuna aykr olmamaldr
D) Edim imkansz olmamaldr
E) Konusunun belli ya da belirlenebilir olmas ge-
rekir.
38. Bir szlemenin meydana gelebilmesi iin iki ira-
de aklamasna ihtiya vardr. Bunlardan zaman
bakmndan nce yaplanna ne ad verilir?
A) cap B) caba davet C) Kabul
D) Edim E) Teklif
39. Hazrlar arasnda yaplan bir szleme kural
olarak hangi andan itibaren hkmlerini do-
urmaya balar?
A) Kabulun icapya gnderildii anda
B) Kabuln icap tarafndan renildii anda
C) Kabuln akland anda
D) cabn yapld anda
E) Kabulcnn icab rendii anda
40. Hazr olmayanlar arasnda yaplan bir szleme-
nin kurulma an aadakilerden hangisidir?
A) Kabul haberinin icapya ulat anda
B) Kabul haberinin akland anda
C) Kabul haberinin renildii anda
D) Notere gidildii anda
E) cabn yapld anda
1. D 2. E 3. A 4. C 5. E 6. A 7. B 8. B 9. D 10. C 11. E 12. C 13. B 14. A
15. C 16. D 17. C 18. E 19. B 20. A 21. C 22. A 23. D 24. E 25. C 26. D 27. A 28. B
29. C 30. C 31. C 32. B 33. B 34. A 35. C 36. D 37. B 38. A 39. C 40. A
44 PEGEM AKADEM
1. Bir somut olaya uygulanacak yazl ya da yazl
olmayan bir hukuk kuralnn bulunmamas
durumuna ne ad verilir? (2008)
A) Hukuk boluu
B) Kural ii boluk
C) rtl boluk
D) Kanun boluu
E) Ak boluk
2. Haklarn kullanlmas ve borlarn yerine getiril-
mesinde geerli olan ana ilke aadakilerden
hangisidir? (2008)
A) Genellik
B) Eitlik
C) zerklik
D) Subjektif iyi niyet
E) Drstlk (Objektif iyi niyet)
3. Aadakilerden hangisi hukukun yazl kay-
naklarndan biri deildir? (2008)
A) rf ve Adet B) Kanun C) Tzk
D) Ynetmelik E) Anayasa
4. Drstlk kural aadakilerin hangisinde
uygulanmaz? (2008)
A) Szlemelerin yorumlanmasnda
B) Szlemelerdeki boluklarn doldurulmasnda
C) Szlemelerde yan ykmllklerin yerine geti-
rilmesinde
D) Szleme ncesi mzakerelerde
E) Szlemede ngrlen bir hakkn kazanlma-
snda
5. Aadakilerden hangisi snrl ehliyetsizdir?
(2008)
A) Evli kii
B) Kendisine yasal danman atanan kii
C) Mahkeme kararyla ergin klnm olup ayrt
etme gcne sahip kii
D) Akl zayfl sebebiyle kstlanm, ayrt etme
gcne sahip kii
E) Velayet altnda bulunan 3 yandaki ocuk
6. Hukuk kurallarnn hangi zellii onu dier
sosyal dzen kurallarndan ayrr? (2008)
A) Sosyal yaam dzenlemesi
B) Kiilere baz devler yklemesi
C) Herkese uygulanabilir olmas
D) Devlet gcne dayanmas
E) Baz emir ve yasaklar iermesi
7. Normlar arasndaki hiyerarik sralamaya gre
en stn norm aadakilerden hangisidir?
(2008)
A) Kanun hkmnde kararname
B) Ynetmelik
C) Anayasa
D) Kanun
E) Tzk
8. Bir kiiyi devlete balayan hukuki ve siyasi
baa ne ad verilir? (2008)
A) Uyrukluk (Tabiiyet)
B) yelik
C) Katlma
D) Snma
E) Karlkllk
IKMI SORULAR
45 PEGEM AKADEM
9. Aadakilerden hangisi sosyal hayat dzenle-
yen kurallardan biri deildir? (2009)
A) Din kurallar
B) Fizik kurallar
C) Grg kurallar
D) Ahlak kurallar
E) Hukuk kurallar
10. Kullanldklar zaman mevcut bir hukuki duru-
mu tamamen ortadan kaldran haklara ne ad
verilir? (2009)
A) Kiilik haklar
B) Kurucu yenilik douran haklar
C) Alelade haklar
D) Bozucu yenilik douran haklar
E) Deitirici yenilik douran haklar
11. Aadakilerden hangisi borlar hukukuna
hakim olan ilkelerden biri deildir? (2009)
A) Szleme zgrl ilkesi
B) Eitlik ilkesi
C) Zaman am ve hak drc sreye urama-
ma ilkesi
D) Nispilik ilkesi
E) nc kii aleyhine bor kurulamamas ilkesi
12. Aralarnda var olan bor ilikisi dolaysyla
alacaklnn borludan isteyebilecei, borlu-
nun da yerine getirmekle ykml bulunduu
davran biimine ne ad verilir? (2010)
A) B) Edim C) alma
D) Alacak E) Szleme
13. Bir gerek kiinin doumu ve soybayla ilgili
kaytlar ieren kte ne ad verilir? (2010)
A) Doum kt
B) Evlenme kt
C) Boanma kt
D) lm kt
E) Yer deitirme kt
14. Henz ergin olmam veya ergin olmakla birlik-
te kstlanm olan ocuklarn zerinde Medeni
Kanun tarafndan ana ve babaya tannan hakka
ne ad verilir? (2010)
A) Velayet B) Vesayet C) Veraset
D) Soyba E) Evlat edinme
15. Aadakilerden hangisi kiinin zel haklar
arasnda yer almaz? (2011)
A) Seme ve seilme hakk
B) Mlkiyet hakk
C) Kiilik hakk
D) Alacak haklar
E) Telif hakk
16. Hukukun kendisine hukuki sonu balad
insan davranna ne ad verilir? (2011)
A) Haksz fiil
B) Hukuki olay
C) Hukuki fiil
D) Duygu aklamas
E) rade aklamas
46 PEGEM AKADEM
17. Aadaki tzel kiilerden hangisi, kii toplulu-
u olmayp mal topluluu niteliini tamakta-
dr? (2011)
A) Dernekler
B) Anonim irketler
C) Kolektif irketler
D) Vakflar
E) Kooperatifler
18. Trk hukukunda olaan hllerde evlenme ya
aadakilerden hangisidir? (2012)
A) Kadnlar bakmndan 15, erkekler bakmndan
17 yan tamamlanmas
B) Kadnlar ve erkekler bakmndan 16 yan ta-
mamlanmas
C) Kadnlar ve erkekler bakmndan 17 yan ta-
mamlanmas
D) Kadnlar bakmndan 17, erkekler bakmndan
21 yan tamamlanmas
E) Kadnlar bakmndan 13, erkekler bakmndan
14 yan tamamlanmas
19. Hukuk kurallar arasnda aksine bir hukuksal
ilem yaplmas mmkn olmayan kurallara ne
ad verilir? (2012)
A) Emredici kurallar
B) Yedek kurallar
C) Yorumlayc kurallar
D) Tamamlayc kurallar
E) Tanmlayc kurallar
20. Borlunun sorumluluu ile ilgili aadaki
ifadelerden hangisi yanltr? (2012)
A) Borlunun borca aykr davran nedeniyle so-
rumluluu ortaya kar.
B) Borlunun sorumluluu mal varl sorumlulu-
udur.
C) Borlunun borca aykr davran hlinde zgr-
lnn kstlanmas mmkn deildir.
D) Borlunun mal varl sorumluluu snrsz ola-
bilecei gibi, durumun niteliine gre snrl da
olabilir.
E) Borlu, ahs varl ile de koullar varsa so-
rumlu tutulabilir.
21. Ahmet ile anne bir kz kardei Ayenin olu
Mehmet arasndaki hsmln tr ve derecesi
ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi dorudur?
(2013)
A) nc derece yarm kan, yan soy hsml
vardr.
B) nc derece tam kan, yan soy hsml vardr.
C) Drdnc derece tam kan, yan soy hsml
vardr.
D) Drdnc derece yarm kan, yan soy hsml
vardr.
E) Ahmet ile Aye vey karde olduklar iin Ah-
met ile Mehmet arasnda hsmlk ilikisi yoktur.
22. Belli bir hukuki duruma ilikin olarak kanunda
bir hkm olmas gerekirken hibir hkm n-
grlmemi olmasnn hukuki nitelii aada-
kilerden hangisidir? (2013)
A) Gerek hukuk boluu
B) Bilinli hukuk boluu
C) Gerek olmayan hukuk boluu
D) Gerek olmayan kanun boluu
E) Gerek kanun boluu
23. Aadakilerden hangisi, hukukun temel grev-
lerinden biri deildir? (2013)
A) Toplumda bar salamak
B) Toplumda mutlak eitlii salamak
C) Toplumda hukuki gvenlii salamak
D) Toplumda adaleti salamak
E) Toplumda yeni oluum ve geliimlere cevap
vermek
1. A 2. E 3. A 4. E 5. D 6. D 7. C 8. A 9. B 10. D 11. C 12. B
13. A 14. A 15. A 16. C 17. D 18. C 19. A 20. E 21. A 22. E 23. B
47 PEGEM AKADEM
IKMI SORULARIN AIKLAMALARI
1. Somut bir olaya uygulanacak yazl ya da yazl olma-
yan bir hukuk kuralnn bulunmamas durumunda hukuk
boluundan bahsedilir. Bu durumda hakim sorunu -
zmlemek iin kendisi kanun koyucu olsayd o mese-
leye nasl bir zm nerecek idiyse boluu ona gre
doldurur.
Cevap A
2. Subjektif iyi niyet, haklarn kazanlmasyla ilgilidir. D-
rstlk (objektif iyi niyet) ise haklarn kullanlmas ve
borlarn yerine getirilmesinde sz konusu olur. Drst-
lk, namuslu, gvenilir, ortalama zekal, akl banda bir
kimsenin davran biimidir.
Cevap E
3. Hukukun yazl kaynaklar, Anayasa, Kanun, Kanun
Hkmnde Kararname, Milletleraras Antlamalar, T-
zk ve Ynetmeliklerden oluur. rf ve Adet kurallar
hukukun yazsz kaynaklar arasnda yer alr ve huku-
kun yazl kaynaklarndan kaynakl kanun boluu nok-
tasnda bavurulur.
Cevap A
4. Szlemenin ortaya k srecine kadar ya da szle-
meden kaynakl uyumazlklarn gerek yorumlanarak
gerekse boluklar doldurularak dzeltilmesi aamasn-
da drstlk kural temel alnr; ancak szlemeden
kaynakl bir hakkn kazanlmasnda sbjektif iyiniyet
esastr ve sre ancak taraflarn szlemeden kaynakl
ykmllklerini yerlerine getirmeleriyle sonulandrlr.
Cevap E
5. Snrl ehliyetsizler, temyiz kudretine sahip olan k-
kler ya da temyiz kudretine sahip kstllardr. Bunlar
ehliyetsizdirler fakat baz durumlarda ehliyetsizlikleri
snrlandrlmtr. Temyiz kudretine sahip kkler ile
kstllar kanuni mmessillerinin rzas olmadan bizzat
kendi tasarruflar ile ilem yapamazlar. Ancak haksz
fiillerinden doan zarardan mesuldrler.
Cevap D
6. Hukuku dier toplumu dzenleyici kurallar olan rf ve
adetler, gelenekler ve dinlerden ayran zellik devlet ta-
rafndan gvenceye alnm ve cebri yaptrmlara sahip
olmasdr. Hukuk kurallar insan davranlarn dzenler
ve bulunduu toplumun deer yarglarn tar. Soyutluk
ve genellik zellii sayesinde benzer nitelikteki btn
durumlarda uygulanmas salanr.
Cevap D
7. Anayasann stnl ilkesine bal olarak normlar hi-
yerarisinde en stn norm Anayasadr.
Cevap C
8. Uyrukluk ba bir kiiyi devlete balayan hukuki ve siya-
si ba olarak adlandrlr.
Cevap A
9. Sosyal hayattaki dzeni ve gvenlii salamaya yara-
yan eitli sosyal kurallar mevcuttur. Bu kurallar, kay-
naklarn gz nnde bulundurarak;
- Din kurallar,
- Ahlak kurallar,
- Grg kurallar,
- Hukuk kurallar
olmak zere drt grupta toplayabiliriz
Fizik kurallar bilimsel kurallarn ierisinde bulunup, top-
lumsal dzene dorudan bir katks bulunmamaktadr.
Cevap B
10. Haklar kullanldklar zaman yarattklar etki bakmndan
ikiye ayrlr:
- Yenilik douran haklar
- Yenilik dourmayan haklar
Yenilik douran haklar, sahibi tek tarafl irade aklama-
s ile yeni bir hukuki iliki kurabilir, var olan durumu de-
itirebilir ya da mevcut hukuki durumu sona erdirebilir.
Bozucu yenilik douran haklar bunlardan bir tanesidir.
Kullanlmasyla var olan mevcut bir hukuki ilikiyi sona
erdirir. rnein, bir kira szlemesinde taraflarn tek ta-
rafl aklamas ile szlemeyi sona erdirmesi, feshet-
mesi.
Cevap D
11. Borlar hukuku, medeni hukukun kapsamnda yer al-
makla birlikte kendine ait ayr bir kitab olan ve taraflar
arasndaki bor ilikilerini dzenleyen zel hukuk dal-
dr.
- Borlar hukukunda taraflarn kural olarak szleme
yapma serbestisi vardr.
- zel hukuk dal olduu iin yukardaki aklamadan
da anlalaca gibi eit ilikiler dzenlenir.
- Alacak - bor ilikisi alacaklya nisbi bir hak verir. Yani
alacakl bor ililisinde alacak hakkn sadece borlu-
dan isteyebilir.(Mutlak herkese kar ileri sremez).
- Yine nisbilik ilkesine bal olarak bor ilikileri sade-
ce taraflar arasnda hkm ifade eder. Dier (n-
c) kiileri balamaz ve onlara bor yklenemez.
- Ancak bor ilikisinde alacaklar belirli bir sre iinde
talep edilmezse ya da dava yoluna bavurulmazsa
zamanamna urar ve talep edilemez. Alacaklar
iin, zel sreler belirtilmedii taktirde, genel zama-
nam sresi 10 yldr.
Cevap C
12. Esasen kelime anlamyla eda etmek, yerine getirmek
olan EDM bir bor ilikisinde alacaklnn borludan is-
teyebilecei, borlunun da yerine getirmekle ykml
olduu davran biimidir. Dar anlamda bu ykme ise
ifa da denebilir.
Cevap B
13. Bir gerek kiinin doumu ve soy bayla ilgili kaytlar
ieren kte nfus ktnn bir kolu olan DOUM
KT denir. Bu ktk ileri Bakanlna bal, N-
fus ve Vatandalk leri Genel Mdrlnce tutulur.
Cevap A
48 PEGEM AKADEM
49 PEGEM AKADEM
14. 18 yan doldurmam ocuklarla, kanunda belirlenen
sebeplerle kstlanm kiiler zerinde anne ve babaya
tannan hakka velayet hakk, bu hakk kullanan anne ya
da babaya ise VEL denir.
Cevap A
15. Hak kavram kamusal hak ve zel hak olmak zere ikiye
ayrlr. Kiisel Haklar, Sosyal Ekonomik Haklar ve Siya-
si haklar 1982 Anayasamzda yer alan Kamusal Hak-
lardr. Kiinin zel haklar ise Mutlak Haklar (Mlkiyet
Hakk, Kiilik Hakk, Velayet ve Vesayet Haklar, Telif
Hakk, Fikri Haklar, htira Hakk..vs) ve Nisbi Haklar (ala-
cak hakk) eklinde belirtilmektedir. Seme ve Seilme
hakk siyasi nitelikte olan bir kamusal haktr, zel haklar
arasnda yer almamaktadr.
Cevap A
16. Hukukun kendisine bir sonu balad olaylara (do-
um, lmvs) hukuki olay denir. Dier olaylardan
farkl olarak insann kendi iradesi ile vuku bulan dav-
ranlara da hukuki fiil denir. Hukuka aykr ya da genel
davran kurallarna aykr davranlara haksz fiil denir.
Duygu ve irade aklamas kiinin kendi istemiyle d-
nce ve tercihlerini ifade etmesi anlamna gelir.
Cevap C
17. Belli bir amac gerekletirmek zere, birden fazla kii-
nin bir araya gelerek oluturduklar kendine zg hak ve
borlara sahip olabilen kii ya da mal topluluklarna tzel
kii denir. Tzel kii gerekte kiilik sahibi olmayan ancak
varsaymsal olarak kiilik sahibi olduu kabul edilen kii
veya mal topluluklardr. Ticari irketler, Kolektif irketler
ve kooperatifler maddi kazanm elde etme, dernekler ise
kiilerin belirli bir amac gerekletirmeye dnk olarak
bir araya gelmesi nedeniyle kii topluluu iken, vakf be-
lirli miktarda maln nceden belirlenen bir amaca gerek-
letirmeye zglenmesi nedeniyle mal topluluudur.
Cevap D
18. Trk hukukunda evlenme Medeni Kanunda dzenlen-
mitir. Trk Medeni Kanununun 124. maddesine gre;
evlenme ya kadn ve erkekte 17 yan doldurulmasy-
la balar. Ancak hakim olaanst durumlarda ve pek
nemli bir sebeple 16 yan doldurmu olan erkek veya
kadnn evlenmesine izin verebilir.
Cevap C
19. Emredici kurallar, kiilerin mutlaka uymak zorunda olduk-
lar ve aksine bir ilem yapamayacaklar kurallardr. D-
zenledikleri alanda kiilerin iradelerini dikkate almazlar,
temel varlk nedenleri de kamu dzeninin korunmasdr.
Yedek hukuk kurallar, emredici hukuk kurallarnn tam
aklamad veya bo brakt alanlarda kullanlan ku-
rallardr.
Yorumlayc hukuk kurallar, taraflarn iradeleri ile ak-
a belirtebilecekleri halde belirtmedikleri, bir konunun
akla kavuturulmasn ya da beyan veya hareketin
ihtilaf halinde ne anlama geleceini gsteren hukuk
kurallardr.
Tamamlayc hukuk kurallar, ilgili kiinin ya da bir sz-
leme mevcut ise taraflarn serbest iradeleri ile baka
trlsn belirlemedii hallerde uygulanacak kurallardr.
Tanmlayc hukuk kurallar, bir terimin yasal dzenleme
bakmndan ne anlama geldiini belirtir.
Cevap A
20. Bor ilikilerinde borlu, alacaklya kar belli bir dav-
ran biiminde bulunma, edimi (borcun konusu) yeri-
ne getirme ykmll altna girmitir. Sorumluluk,
borlunun edimi yerine getirmemesi halinde, alacaklnn
borlunun mal varlna el atabilmesi olanadr.
ahs (kii) ile sorumluluk, alacaklnn alacan elde
edebilmek iin dorudan doruya borlunun kiiliine el
atabilmesi demektir. Modern hukuk sistemlerinde bor-
lu, borcun ifa edilmesinden dolay, bizzat kendi ahs ile
deil, mal varl ile sorumludur. Mal ile sorumluluk ise
snrl da olabilir, snrsz da olabilir. Snrsz sorumluluk
borlunun borcundan dolay tm mal varlyla sorumlu
olmasdr. Snrl sorumlulukta ise borlu sadece baz
mallar veya belirli miktarla snrlanabilir. Ayrca borlu-
nun borca aykr davran halinde zgrlnn kst-
lanmas mmkn deildir.
Cevap E
21. Ahmet ve Ahmetin anne bir kz kardei Aye arasnda
sadece bir kkten kanba olduu iin yarm kan h-
sml vardr. Ahmet ile Mehmet arasnda ayn soydan
geldikleri iin bir yansoy hsml vardr. Yansoy hsm-
lnda derece yaknlklar sz konusu olan hsmlar ara-
sndaki doum saysyla belirlenir. Burada bahsedilen
doum says kiileri ayn kke balayan doum sayla-
rdr. Ahmet ile Aye kardetir onlar ortak kke balayan
iki doum vardr. Biri Ahmetin doumu dieri Ayenin
doumu. Mehmet Ayenin olu olduu iin bir doum
da burada var. Dolaysyla Ahmet ile Mehmet arasnda
nc dereceden bir hsmlk vardr. Sonuta Ahmet
ile anne bir kz kardei Ayenin olu Mehmet arasnda
nc derece yarm kan yan soy hsml vardr.
Cevap A
22. Belli bir hukuki duruma ilikin olarak kanunda bir hkm
olmas gerekirken hibir hkm ngrlmemi olma-
snn hukuki nitelii gerek kanun boluudur. Bu ko-
nuda hibir dzenleme yaplmamtr. rnein Medeni
Kanunda gerek boluk len kiinin terekesi (miras)
hakkndaki dzenlemesinde mevcuttur. Buna gre eer
len kiinin terekesi cenaze masraflarn karlyorsa
cenaze masraflar buradan denir. Ama karlamyor-
sa ne olaca kanunumuzda belirtilmediinden gerek
boluk sz konusudur.
Cevap E
23. Eitlik ilkesi Anayasamzn 10. maddesinde dzenlen-
mitir. Eitlik ilkesine gre bu ikeden yararlananlarn eit
ilem ya da ayrm gzetilmesini istemesi kukusuzdur.
Ancak kanun nnde eitlik herkesin her ynden her za-
man ayn tutulmalarn iermez. Birtakm kiilerin baka
kurallara bal tutulmalar hakl bir nedene dayanmak-
taysa eitlik ilkesine uyulmadndan sz edilemez.
Bu durum mutlak eitlii deil nispi bir eitlii ifade eder.
Cevap B

Vatandasliktumu PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vatandasliktumu PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2014

Kanun hkmnde kararname

that (O konuyla lgl daha nce aln-

Hakimler bir uyumazl zmlerken ya da bir dava grlrken nem derece-

Kanun Boluu: Hakimin bir uyumazln zmnde uygulayabilecei

Hukuk Boluu: Hakimin bir uyumazln zmnde uygulayabilecei ya-

Pozitif Hukuk: Mspet hukuk ya da yrrlkteki hukuk olarak da adlandrlr.

Tabii Hukuk: deal hukuk ya da doal hukuk olarak da adlandrlan olmas

Tarihi Hukuk: u an yrrlkte bulunmayan hukuka denir.

Bilimsel Gr (Doktrin): Hakknda net hkm bulunmayan tartmal ko-

Grevden uzaklatirma bir disiplin cezasi degildir.

B. Cebri cra: Kiilerin yapmakla ykml olduklar davranlar yapmamalar duru-

Askerlik (yaplmadnda zorla yaptrlr)

Nafaka (denmediinde zorla alnr)

Tek tarafl balamazlk

ptal davalar idari yargda alr. Trk

Bu nedenle, ibu davay amak zorunda kaldk.

Bir ilikide kamu gc devreye giriyorsa Kamu hukuku, kamu gc

Kamu Hukuku: Devlet > Kii ya da Devlet = Devlet

KAMU HUKUKU DALLARI

Tara tekilat ise il ve ilelerden oluur.

1982 Anayasasnda yer alan su ve cezalara ilikin esaslar:

Sulh Hukuk Mah.

Asliye Hukuk Mah.

Sulh Hukuk Mah.

Asliye Hukuk Mah.

ZEL HUKUK DALLARI

htira (bulu) hakk

Hrriyeti szc geiyorsa

Basn aralarnn korunmas,

alma Hrriyeti, alma

Askerlik hak ve devi

Devlet memuriyetine girme

Siyasi partilere girme, parti

Zorla altrlma yasa

Kii zgrl ve gvenlii

zel hayatn gizlilii

Yerleme ve seyahat hrriyeti

Din ve vicdan zgrl

Dnce ve kanaat zgrl

Bilim ve sanat zgrl

Sreli sresiz yayn hakk

Basn aralarnn korunmas

Kamu tzel kiilerinin elindeki basn d kitle haberleme aralarndan yararlan-

Dzeltme ve cevap hakk

Dernek kurma zgrl

Toplant ve gsteri yry dzenleme hakk

Hak arama zgrl

Kanuni hakim gvencesi

Temel hak ve zgrlklerin kullanlmas

Tarm hayvanclk ve bu retim dallarnda alanlarn korunmas

alma artlar ve dinlenme hakk

Sendikal faaliyet hakk

Toplu Szlemesi hakk

Grev ve Lokavt hakk

crette adaletin salanmas

Salk hizmetleri ve evrenin korunmas

Sosyal gvenlik hakk

Tarih kltr ve doa varlklarnn korunmas

Seme ve seilme hakk

Siyasi faaliyette bulunma hakk

Parti kurma, partilere girme ve partilerden kma

Devlet memuriyetine girme