Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Georges Perec - Uyuyan Adam

    Uploaded by

    sahafturkey
    977 views105 pages
    Georges Perec Uyuyan Adam Özgün adı: Un Homme Qui Dort Çeviri: Sosi Dolanoğlu Yayın Yönetmeni: Müge Gürsoy Sökmen Kapak Resmi: Yves Tanguy Kapak Tasarımı: Semih Sökmen Kitabın Baskıları: 1. Basım: Nisan 2012 3. Basım: Kasım 2014 Georges Perec'ten, acı, umut ve doğruluğa dair bir roman... "İnsanlardan nefret ettiğin anlamına gelmez bu, ne diye onlardan nefret edesin ki? Ne diye kendinden nefret edesin ki? Keşke insan türüne ait olmak, o dayanılmaz ve sağır edici gürültüyü de beraberinde getirmeseydi; keşke hayvanlar âleminden çıkıp aşılan o birkaç gülünç adımın bedeli, sözcüklerin, büyük tasarıların, büyük atılımların o dinmek bilmeyen hazımsızlığı olmasaydı! Karşı karşıya getirilebilen başparmaklara, iki ayak üstünde duruşa, omuzlar üzerinde başın yarım dönüşüne fazla ağır bir bedel bu. Yaşam denen bu kazan, bu fırın, bu ızgara, bu milyarlarca uyarı, kışkırtma, tembih, coşkunluk, bu bitmek bilmeyen baskı ortamı, bu sonsuz üretme, ezme, yutma, engelleri aşma, durmadan ve yeniden baştan yaratma makinesi, senin değersiz varoluşunun her gününü, her saatini yönetmek isteyen bu yumuşak dehşet." --- Açılış Bölümü, s. 7-11 "Evinden çıkman gerekmez. Masandan kalkma ve dinle. Hatta dinleme, yalnızca bekle. Hatta bekleme bile, kesinlikle sessiz ve yalnız ol. Dünya, maskesini düşüresin diye, gelip kendini sunacaktır sana, başka türlü olamaz; kendinden geçmiş bir halde eğilecektir önünde." – Franz Kafka, "Günah, Acı, Umut ve Doğru Yol Üzerine Düşünceler" Gözlerini kapar kapamaz, uykunun serüveni başlıyor. Belleğinin, bir yansıma sayesinde lavaboya, bir kitabın biraz daha açık gölgesi sayesinde etajere yeniden hayat vererek, asılı giysilerin daha koyu kütlesini belirginleştirerek, pencerenin ışık geçirmez karesi sayesinde binlerce kez katettiğin yolları yeniden çizerek onları zahmetsizce tanımladığı odada, ayrıntıların parçalara böldüğü o karanlık hacimdeki bildik alacakaranlığın yerini, bir süre sonra, iki boyutlu bir uzay alıyor; sanki, tam dikey olmasa da, burnunun direği üstünde duran ve böylece gözlerinin düzlemiyle küçücük bir açı yapan, sınırları belirsiz bir tablo varmış gibi; bu tablo sana önce tekdüze bir grilikte, daha doğrusu nötr, renksiz, biçimsiz görünebilir, ancak, kuşkusuz kısa süre içinde en az iki özelliği olduğu ortaya çıkar: Bunlardan ilki, gözkapaklarını biraz sıkıca kapadığında, tablonun az çok kararmasıdır; daha kesin belirtmek gerekirse, gözlerini kapadığında kaşlarının çizgisi üzerinde meydana gelen kasılmanın, sanki, vücuduna oranla düzlemin eğimini değiştirme gücü varmış, sanki kaşlarının çizgisi birleşme noktasını oluşturuyormuş ve bunun sonucunda –bu sonuç apaçık ortada olması dışında tanıtlanamamakla birlikte– algıladığın karanlığın yoğunluğunu ya da niteliğini değiştirme gücü varmış gibi; ikincisi ise, bu uzayın yüzeyinin hiç de düzgün olmadığıdır, daha kesin belirtmek gerekirse, karanlığın dağılımı, yayılımı homojen bir biçimde olmamaktadır: Başka deyişle üst bölge açıkça daha karanlıktır, sana en yakın görünen alt bölge ise –yakın uzak, yukarı aşağı, ön arka kavramları kesinliklerini çoktan gözle görülür şekilde kaybetmişse de– hem çok daha gridir, yani başta sandığın gibi nötr olmayıp çok daha beyaz, adamakıllı beyazdır, hem de bir, iki ya da pek çok çeşit kese, kapsül içermekte ya da taşımaktadır; bir gözyaşı bezini düşün örneğin, biraz onun gibi, kenarları ince ve tüylüdür, içlerinde ise çok çok beyaz, bazen ipincecik çubuklar gibi çok ince, bazen çok daha kalın, hatta solucanlar gibi kaygan parıltılar titreşir, kımıldanır, eğilip bükülür. Bu parıltıların, her ne kadar parıltı sözcüğü burada bütünüyle yanlış kaçıyorsa da, kendilerine bakılamaması gibi tuhaf bir meziyetleri vardır. Dikkatini onlara biraz fazla yönelttin mi, ki bunu yapmamak imkânsız gibidir, çünkü karşında dansederler ve geri kalan her şey varla yok arasında gidip gelir, gerçekten de kaşlarının birleşme noktasından ve karanlığın düzensiz bir biçimde yayıldığı bu zar zor algılanabilir iki boyutlu pek belirsiz uzay

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF, TXT or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    Georges Perec Uyuyan Adam Özgün adı: Un Homme Qui Dort Çeviri: Sosi Dolanoğlu Yayın Yönetmeni: Müge Gürsoy Sökmen Kapak Resmi: Yves Tanguy Kapak Tasarımı: Semih Sökmen Kitabın Baskıları: 1. Basım: Nisan 2012 3. Basım: Kasım 2014 Georges Perec'ten, acı, umut ve doğruluğa dair bir roman... "İnsanlardan nefret ettiğin anlamına gelmez bu, ne diye onlardan nefret edesin ki? Ne diye kendinden nefret edesin ki? Keşke insan türüne ait olmak, o dayanılmaz ve sağır edici gürültüyü de beraberinde getirmeseydi; keşke hayvanlar âleminden çıkıp aşılan o birkaç gülünç adımın bedeli, sözcüklerin, büyük tasarıların, büyük atılımların o dinmek bilmeyen hazımsızlığı olmasaydı! Karşı karşıya getirilebilen başparmaklara, iki ayak üstünde duruşa, omuzlar üzerinde başın yarım dönüşüne fazla ağır bir bedel bu. Yaşam denen bu kazan, bu fırın, bu ızgara, bu milyarlarca uyarı, kışkırtma, tembih, coşkunluk, bu bitmek bilmeyen baskı ortamı, bu sonsuz üretme, ezme, yutma, engelleri aşma, durmadan ve yeniden baştan yaratma makinesi, senin değersiz varoluşunun her gününü, her saatini yönetmek isteyen bu yumuşak dehşet." --- Açılış Bölümü, s. 7-11 "Evinden çıkman gerekmez. Masandan kalkma ve dinle. Hatta dinleme, yalnızca bekle. Hatta bekleme bile, kesinlikle sessiz ve yalnız ol. Dünya, maskesini düşüresin diye, gelip kendini sunacaktır sana, başka türlü olamaz; kendinden geçmiş bir halde eğilecektir önünde." – Franz Kafka, "Günah, Acı, Umut ve Doğru Yol Üzerine Düşünceler" Gözlerini kapar kapamaz, uykunun serüveni başlıyor. Belleğinin, bir yansıma sayesinde lavaboya, bir kitabın biraz daha açık gölgesi sayesinde etajere yeniden hayat vererek, asılı giysilerin daha koyu kütlesini belirginleştirerek, pencerenin ışık geçirmez karesi sayesinde binlerce kez katettiğin yolları yeniden çizerek onları zahmetsizce tanımladığı odada, ayrıntıların parçalara böldüğü o karanlık hacimdeki bildik alacakaranlığın yerini, bir süre sonra, iki boyutlu bir uzay alıyor; sanki, tam dikey olmasa da, burnunun direği üstünde duran ve böylece gözlerinin düzlemiyle küçücük bir açı yapan, sınırları belirsiz bir tablo varmış gibi; bu tablo sana önce tekdüze bir grilikte, daha doğrusu nötr, renksiz, biçimsiz görünebilir, ancak, kuşkusuz kısa süre içinde en az iki özelliği olduğu ortaya çıkar: Bunlardan ilki, gözkapaklarını biraz sıkıca kapadığında, tablonun az çok kararmasıdır; daha kesin belirtmek gerekirse, gözlerini kapadığında kaşlarının çizgisi üzerinde meydana gelen kasılmanın, sanki, vücuduna oranla düzlemin eğimini değiştirme gücü varmış, sanki kaşlarının çizgisi birleşme noktasını oluşturuyormuş ve bunun sonucunda –bu sonuç apaçık ortada olması dışında tanıtlanamamakla birlikte– algıladığın karanlığın yoğunluğunu ya da niteliğini değiştirme gücü varmış gibi; ikincisi ise, bu uzayın yüzeyinin hiç de düzgün olmadığıdır, daha kesin belirtmek gerekirse, karanlığın dağılımı, yayılımı homojen bir biçimde olmamaktadır: Başka deyişle üst bölge açıkça daha karanlıktır, sana en yakın görünen alt bölge ise –yakın uzak, yukarı aşağı, ön arka kavramları kesinliklerini çoktan gözle görülür şekilde kaybetmişse de– hem çok daha gridir, yani başta sandığın gibi nötr olmayıp çok daha beyaz, adamakıllı beyazdır, hem de bir, iki ya da pek çok çeşit kese, kapsül içermekte ya da taşımaktadır; bir gözyaşı bezini düşün örneğin, biraz onun gibi, kenarları ince ve tüylüdür, içlerinde ise çok çok beyaz, bazen ipincecik çubuklar gibi çok ince, bazen çok daha kalın, hatta solucanlar gibi kaygan parıltılar titreşir, kımıldanır, eğilip bükülür. Bu parıltıların, her ne kadar parıltı sözcüğü burada bütünüyle yanlış kaçıyorsa da, kendilerine bakılamaması gibi tuhaf bir meziyetleri vardır. Dikkatini onlara biraz fazla yönelttin mi, ki bunu yapmamak imkânsız gibidir, çünkü karşında dansederler ve geri kalan her şey varla yok arasında gidip gelir, gerçekten de kaşlarının birleşme noktasından ve karanlığın düzensiz bir biçimde yayıldığı bu zar zor algılanabilir iki boyutlu pek belirsiz uzay

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    977 views105 pages

    Georges Perec - Uyuyan Adam

    Uploaded by

    sahafturkey
    Georges Perec Uyuyan Adam Özgün adı: Un Homme Qui Dort Çeviri: Sosi Dolanoğlu Yayın Yönetmeni: Müge Gürsoy Sökmen Kapak Resmi: Yves Tanguy Kapak Tasarımı: Semih Sökmen Kitabın Baskıları: 1. Basım: Nisan 2012 3. Basım: Kasım 2014 Georges Perec'ten, acı, umut ve doğruluğa dair bir roman... "İnsanlardan nefret ettiğin anlamına gelmez bu, ne diye onlardan nefret edesin ki? Ne diye kendinden nefret edesin ki? Keşke insan türüne ait olmak, o dayanılmaz ve sağır edici gürültüyü de beraberinde getirmeseydi; keşke hayvanlar âleminden çıkıp aşılan o birkaç gülünç adımın bedeli, sözcüklerin, büyük tasarıların, büyük atılımların o dinmek bilmeyen hazımsızlığı olmasaydı! Karşı karşıya getirilebilen başparmaklara, iki ayak üstünde duruşa, omuzlar üzerinde başın yarım dönüşüne fazla ağır bir bedel bu. Yaşam denen bu kazan, bu fırın, bu ızgara, bu milyarlarca uyarı, kışkırtma, tembih, coşkunluk, bu bitmek bilmeyen baskı ortamı, bu sonsuz üretme, ezme, yutma, engelleri aşma, durmadan ve yeniden baştan yaratma makinesi, senin değersiz varoluşunun her gününü, her saatini yönetmek isteyen bu yumuşak dehşet." --- Açılış Bölümü, s. 7-11 "Evinden çıkman gerekmez. Masandan kalkma ve dinle. Hatta dinleme, yalnızca bekle. Hatta bekleme bile, kesinlikle sessiz ve yalnız ol. Dünya, maskesini düşüresin diye, gelip kendini sunacaktır sana, başka türlü olamaz; kendinden geçmiş bir halde eğilecektir önünde." – Franz Kafka, "Günah, Acı, Umut ve Doğru Yol Üzerine Düşünceler" Gözlerini kapar kapamaz, uykunun serüveni başlıyor. Belleğinin, bir yansıma sayesinde lavaboya, bir kitabın biraz daha açık gölgesi sayesinde etajere yeniden hayat vererek, asılı giysilerin daha koyu kütlesini belirginleştirerek, pencerenin ışık geçirmez karesi sayesinde binlerce kez katettiğin yolları yeniden çizerek onları zahmetsizce tanımladığı odada, ayrıntıların parçalara böldüğü o karanlık hacimdeki bildik alacakaranlığın yerini, bir süre sonra, iki boyutlu bir uzay alıyor; sanki, tam dikey olmasa da, burnunun direği üstünde duran ve böylece gözlerinin düzlemiyle küçücük bir açı yapan, sınırları belirsiz bir tablo varmış gibi; bu tablo sana önce tekdüze bir grilikte, daha doğrusu nötr, renksiz, biçimsiz görünebilir, ancak, kuşkusuz kısa süre içinde en az iki özelliği olduğu ortaya çıkar: Bunlardan ilki, gözkapaklarını biraz sıkıca kapadığında, tablonun az çok kararmasıdır; daha kesin belirtmek gerekirse, gözlerini kapadığında kaşlarının çizgisi üzerinde meydana gelen kasılmanın, sanki, vücuduna oranla düzlemin eğimini değiştirme gücü varmış, sanki kaşlarının çizgisi birleşme noktasını oluşturuyormuş ve bunun sonucunda –bu sonuç apaçık ortada olması dışında tanıtlanamamakla birlikte– algıladığın karanlığın yoğunluğunu ya da niteliğini değiştirme gücü varmış gibi; ikincisi ise, bu uzayın yüzeyinin hiç de düzgün olmadığıdır, daha kesin belirtmek gerekirse, karanlığın dağılımı, yayılımı homojen bir biçimde olmamaktadır: Başka deyişle üst bölge açıkça daha karanlıktır, sana en yakın görünen alt bölge ise –yakın uzak, yukarı aşağı, ön arka kavramları kesinliklerini çoktan gözle görülür şekilde kaybetmişse de– hem çok daha gridir, yani başta sandığın gibi nötr olmayıp çok daha beyaz, adamakıllı beyazdır, hem de bir, iki ya da pek çok çeşit kese, kapsül içermekte ya da taşımaktadır; bir gözyaşı bezini düşün örneğin, biraz onun gibi, kenarları ince ve tüylüdür, içlerinde ise çok çok beyaz, bazen ipincecik çubuklar gibi çok ince, bazen çok daha kalın, hatta solucanlar gibi kaygan parıltılar titreşir, kımıldanır, eğilip bükülür. Bu parıltıların, her ne kadar parıltı sözcüğü burada bütünüyle yanlış kaçıyorsa da, kendilerine bakılamaması gibi tuhaf bir meziyetleri vardır. Dikkatini onlara biraz fazla yönelttin mi, ki bunu yapmamak imkânsız gibidir, çünkü karşında dansederler ve geri kalan her şey varla yok arasında gidip gelir, gerçekten de kaşlarının birleşme noktasından ve karanlığın düzensiz bir biçimde yayıldığı bu zar zor algılanabilir iki boyutlu pek belirsiz uzay

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 105

    Georges Perec

    UYUYAN ADAM
    Gcorgcs Percc 1936'da Paris'te dodu. l954'te halad ta
    rih renimini ksa srede brakt. 1960'ta Pulette Ptras ile
    evlendi. l 965'e Ls Cfoses (eyler, Metis Yaymlr, 1988)
    dl kitabyla Renaudot ln ka.d. 196't Raymond
    Queneau (matematie tutkun bir edebiyat) ve Franois Le
    Lionnais (edebiyata tutkun bir maemaiki) tarafndan kuru
    lan ve "yazarlarn nal isterlere yle kullanabilecekleri ye
    ni biimler, yeni yaplar aray"n (Queneau) kendine ama
    edinen OULIPO'ya (Ouvroir de Litu!rature Potentielle - Po
    tansiyel Edebiyat ilii) katld. Kitaplarnn hemen hepsinin
    blli bir otobiyografik damga tdklann syleyen Perec,
    almasnn dr ufunu blirleyen dn kubun -kendisini
    evreleyen dnya, kendi tarihi. dil. kurgu-tesinde. yalarlk
    tutkusunun, ann tm edebiyatn katetmek olduunu.
    ama hunu kendi ayak izlerinin zerinden yeniden geerek
    deil. srekli hareket halinde, srekli yryerek yapmak is
    tediini syler. Yaptlann baka yaptlardan oluan bir bt
    nn para olarak niteleyen yaar, hep yeniden okuduu,
    alttan alta yant verdii, irdeledii, kendine kaymk olarak
    gsterdii yazarlar arasnda Flauben, Kafa. Joyce, Jules
    Vcrne, Queneau ve Leiris'i de sayar. Percc 1982'de, Ivr'de.
    bron kanserinden lmtr.
    Balca yaptlar arasnda unlan sayabiliriz: L.f Closes
    (1965, eyler, Metis Yaynlan, 1988, 1998), Un Jomne qui
    dor (1967. UyuyaAdam, Metis Yaynlar. 199. 20), l
    Dispariio (1969, Yokolma), l Bouique nbscure (1973,
    Karanlk Dkkin), Ewecrs d'espaces (1974. Mekan Trle
    ri), W ou le Sover ir J'en/ace (1975. W ya da oukluk
    Ans. Mcis'en yaymlanacak). Tenaive J'ipuisee d'u
    /ie flri.fie ( 1975, Bir Paris Mekann Tketme Giriimi),
    AlpJabets ( 1976. Alfabler), leme souviens (1978, Anms
    yorum), U Viemode d'empfni(l978. Yam Kul/arma Kla
    vu;:u. YKY, 1996), Mos croisis (1979, 1986. Bulmacalar
    ( l ki ci it]), U CWre et aures poemes ( J 980, it ve Dier i
    irler), Peser!Clas:er( 1985. DnmekSnfandrmak).
    ~Nakkal.in Ktphanesi~
    Bu evirinin btin yaym haklan
    Metis Yaynlan'na aittir.
    Birinci Bam: Ekim 19
    ikinci Basm: Hazira 200
    Yayn Ynetmeni: Mige Girsoy Skmen
    Kapak Resmi:
    YvesTanguy, Yavalk Gn
    Kapa Tasanm: Semih Skmen
    Dizgi ve Bak ncesi Hazrlk: Metis Yaynclk Ld.
    Kapa ve i Bask: Yaylack Matbaaclk Ltd.
    Cilt: Sistem Micel!ithancsi
    ISBN 975-342-279-2
    G
    E
    O
    R
    G
    E
    S
    P
    E
    R
    E
    C
    U
    Y
    U
    Y
    A
    N
    A
    D
    A
    M
    Fra
    nsz
    ca'd
    an
    evi
    rn:
    sas
    DOL
    AN
    o
    GL
    U
    ME
    TiS
    YA
    YI
    NLA
    RJ
    Padette iin
    in meoriamj.P.
    1 Evinden kman gerekmez. Maandan
    kalkma ve dinle. Hatta dinleme, yalnzca
    bkle. Hatta bkleme bile, kesinlikle ses
    siz ve yalnz ol. Dnya, makesini dre
    sin diye, Belip kendini suncaktr sn,
    baka trl olaa; kendinden gemi
    bir halde eilecektir nnde.
    FRANZKAFKA
    (Ginah, Aa, Umul R Dop Yol Ou
    Dipink)
    GZLERiNi KAPAR KAPAMAZ, uykunun serveni balyor.
    Belleinin, bir yansma sayesinde lavaboya, bir kitabn biraz
    daha ak glgesi sayesinde etajere yeniden hayat vererek,
    asl giysilerin daha koyu ktlesini belirginleirerck, pencere
    nin k geinez karesi sayesinde binlere kez katettiin yol
    lan yeniden izerek onlar zahmetsizce tanmlad oada, ay
    nntlarn paralara bld o kaanlk hacimdeki bildik alaca
    karanln yerini, bir sre sonra, iki boyutlu bir uzay alyor;
    sanki, tam dikey olmasa da, burunun direi stnde duran ve
    bylece gzlerinin dzlemiyle kck bir a yapan, snrlan
    belirsiz bir tablo van gibi; bu tablo sana nce tekdze bir
    grlikte, daha dorsu ntr, renksiz, biimsiz grnebilir, an
    cak, kukusuz ksa sre iinde en az i ki zellii olduu oraya
    kar: Bunlardan i l ki , gzkapaklanm biraz skca kapadn
    da, tablonun az ok kararasdr; daha kesin belirmek gere
    kirse, gzlerini kapadnda kalannn izgisi zernde mey
    dana gelen kaslmann, sanki, vcuduna oranla dzlemin ei
    mini deitirme gc vam, sanki kalarnn izgisi birleme
    noktasn oluturuyormu ve bunun sonucunda -bu sonu
    apak orada olmas dnda tantlanamamakla birlikte- alg
    ladn karanln younluunu ya da niteliini deitire
    gc varm gibi; ikincisi ise, bu uzayn yzeyinin hi de dz
    gn olmaddr, daha kesin belirmek gerekirse, karanln
    da lm, yaylm homojen bir biimde olmamaktadr: Baka
    deyile st blge aka daha karanlktr, sana en yakn gr-
    nen alt blge ise -yakn uzak, yukan aa, n aka kavramla
    r kesinliklerni oktan gzle grlr ekilde kaybtmise de
    hem ok daha gridir, yani bata sandn gibi ntr olmayp
    ok daha beyaz, adamakl l byazdr, hem de bir, iki ya da pek
    ok eit kese, kapsl ienekte ya da tamaktadr; bir gz
    ya bezini dn rein, bira onun gibi, kenarlan ince ve
    tyldr, ilerinde ise ok ok beya, baen ipincecik ubuk
    lar gibi ok ince, bazen ok daa kaln, hatta solucanlar gibi
    kaygan paltlar ttrer, kmldanr, elp bkilr Bu panlt
    lann, her ne kada panlll szc burada btnyle yanl ka
    yorsa da, kendilerine baklamamas gibi tuhaf bir meziyetle
    r vardr. Dikkatini onlara biraz fazla ynelttin mi, ki bunu
    yapmamak imkinsz gibidir, nk kanda d.nsederler ve
    geri kalan her ey varla yok arasnda gidip gelir, gerekten de
    kalannn birleme noktasndan ve karanln dzensiz bir bi
    imde yayld bu z zor alglanabilir iki boyutlu pek belir
    siz uzaydan baka hissedilebil i r bir ey kalmaz, ama onlara
    bakar bakmaz -geri bu szck ak, doal olarak, bir ey ifa
    de etmemektedir- rein onlann biimleri ya da zleri ya da
    bir aynnt hakknda az da olsa kesin bir eyler bilmeye alt
    n anda, kendini, gzlerin ak olarak, pencerenin -kese ya
    da keselerle pnceren arasnda hibir bnzerlik olmamakla
    birlikte- yeniden kareye dnen o k geinnez dikdrge
    nin karsnda bulacandan emin olabilirsin. Ne var ki, gz
    lerini tekrar kapamandan a sonra yine belirirler ve onlarla
    birlikte, kalannla eklemlenen olduka eimli uzay da blirir;
    byk ola' lkla bu panltlar bir nceki sefere oranla deime
    milerdir. Yine de bu deimezlikten tamamen emin olamaz
    sn, nk kestirilmesi g bir srenin sonunda, ve henz b
    tnyle oradan yok olduklann dorulaman salayacak hi
    bir ey yokken, gzle grlr bir ekilde solduklarn saptaya
    bilirsin. imdi, hili kalann uzatp ksaltan deminki uzaya
    ait, zebra postu gibi ubuklu, grnin tonlarndan oluan bir tr
    resimle kar karyasn, ama bu uzay ylesine biimsizlemi
    1 0
    ki sanki srekli sola kayyor; ona bakabilirsin, btn alt st
    etmeden, ani bir uyana meydan vermeden onu kefe kabi
    lirsin, ancak bunun hibir ilgin yan yok. Asl sa tarafta bir
    eyler olmaktadr, sanki hemen arkada, hemen yukarda, he
    men sada duran bir tahtadr bu seferki. Tahta gzkmyor
    kukusuz. Sadece onun adeta ser olduunu biliyorsun, geri
    stnde dei lsi n, nk ok yumuak bir eyin, kendi vcu
    dunun stndesin. te o anda ok arc bir ey oluyor; n
    celikle uzay var, bunlan birbirine kantrman imkansz; se
    nin yumuak, yatay ve byaz olan yatak-vcudun; sonra gri,
    vaat, yanlamasna bir uzay yneten kalannn izgisi, en so
    nunda da tahta, stte hareketsiz duran ve ok ser olan, sana
    paralel ve blki de ulalabi l i r olan tahta. uras ok ak ki ,
    a k ol an tek ey de budur aslnda, eer tahtann zerine tr
    manrsan, uyursun, tahta uyku olur. Btn bunlar ok zaman
    n alacak gibi grnyorsa da ilemin temel kural ok basit
    tir: Yata, vcudu tek bir nokta, bir bilya oluncaya kadar to
    parlamak, veya, ki bu da ayn kapya kar, vcudun tm pr
    skln younlatnak, bu prskl tek bir yere topla
    mak gerekir; rein, bir bl omunmun iine toplamak gibi.
    Ne var ki u anda, vcudun o a nceki gzel birlikteliinden
    eser yoktur, her yne yaylmaktadr. Ayak parmaklanndan bi
    rini, ba panan, ya da uyluklann merkeze doru dndr
    meye alrsn, ama her sefrinde unuttuun bir kural vardr,
    ki bu da tahtann serliini hi gzard etmemek gerektiidir;
    kurazca davranman, vcudun bir eyden kukulanmadan,
    hatta sen bile bunu kesin olarak bilmeden, onu toparlaman ge
    rekiyordu, ama ark ok ge, nicedir ok ge, ve sonuta tu
    haf bir ey oluyor: Kalarnn izgisi knlp ikiye aynlyor ve
    merkezde, iki gzn ortasnda, sanki birleme noktas btn
    vcudu ayakta utuyormucasna ve birleme noktasnn tm
    gc bu yerde toplanmcasna, birden blirgin bir an oraya
    kyor, kesinlikle bi l inli bir ar ve sen bunun en adisinden
    bir ba ars olduunu hemen anlyorsun.
    il
    ESKiDEN hizmeti odas olarak kullanlan oanda, stn p
    lak, sadece pijamann altn giymi olarak, yatak ilevi gren
    dar sedire oturmusun; dizlerinin zerinde, yz on ikinci say
    fs alm bir kitap, Raymond Aron'un Sanayi Tplumu ze
    rine Dersler'i duruyor.
    nce sadece bir tr bkknlk, yorgunluk; kassz ve ke
    miksiz olmann, al uvallar orasnda bir al uval olma
    nn boucu ve yapkan duygusuyla, sanki ok uzun sredir,
    saatlerdir, sinsi, uyuukluk veren, verdii an haf ama daya
    n l maz olan bir rahatszln penesine dtn birden frk
    etmi gibi.
    Gne atdaki inko levhalara vuryor. Karnda, gzle
    ri nin hizasnda, akaatan bir
    '
    tajerin zerinde, yans bo
    alm kirlicene bir neskaf fncan, bitmekte olan bir paket
    eker, beyazmtrak sahte opalinden eantiyon bir klln
    iinde kendi kendine yanan bir sigara duryor.
    Yandaki odada biri gidip geliyor, ksyor, ayaklann
    sryor, mobilyalarn yerini deitiriyor, ekmeceleri ayor.
    Sahanlktaki lavabonun musluundan srekli olarak su daml
    yor. Saim-Honore sokann grltleri buraya kadar geliyor.
    Saint-Roch kilisesinin an ikiyi vuruyor. Gzlerini kald
    ryorsun, okumana ara veriyorsun, ama uzun bir sredir zaten
    okumuyordun ki. Ak kitab yanna, sedirin zerine brak
    yorsun. Elini uzatp kllkte tten sigaray sndryorsun,
    13
    fncandaki neskafyi bitiriyorsun; l nm, ok ekerli, biraz
    ac.
    Terden snlsklamsn. Ayaa kalkyorsun, gidip pencere
    yi kapatyorsun. Ufck lavabonun musluunu ayorsun; al
    nn, enseni, omuzlann slak bir bzle siliyorsun. Kollannla
    bacaklann kvnp, dar sedirin zerine yan yatyorsun. Gzle
    rini kapyorsun. Ban ar, bacaklarn uyumu.
    Daha sonra, snav gnn geliyor ve sen kalkmyorsun.
    nceden dnlm bir hareket dei l bu, bir hareket de deil
    zaten, bir hareket yokluu, yapmadn bir hareket, yapma
    tan kandn haeketler. Erken yatmm, rahat bir uyku ek
    mitin; alar saatini kurmu, aldn iitmi, almasn bk
    lemitin, en azndan dakikalaca beklemitin, ya scaktan ya
    ktan, ya da stlerin, plerin grltsnden, ya da bk
    lemekten uyanmm zaten.
    alar saatin alyor, kesinlikle kmldamyorsun, yatan
    da kalyor, gzlerini yeniden yumuyorsun. Komu odalarda
    baka ala satler almaya balyor. Su seslerini, kapanan ka
    plan, merdivenlerdeki hzl aya seslerni iitiyorsun. Sant
    Honore soka aaba grltleri, lastik gcrlan, vites dei
    tirmeler, kesik kesik koma sesleriyle dolmaya balyor. Pan
    curlarapyor, satcla kepnklerini kaldryorlar.
    Kmldamyorsun. Kmldamayacaksn. Bi r bakas, bir
    bnzern, senin hayaletimsi, iine dkn bir ein ark yap
    madn hareketler, senin yerne, bir bir yapyor blki: Kalk
    yor, ykanyor, tra oluyor, giyiniyor, kyor. Onun merdi
    venlerde sekmesine, sokakta komasna, otobse tam kalkar
    ken yetimesine, sylenen saatte nefs nefese, neeyle salo
    nun kapsna vanasna ses karmyorsun. Genel Sosyoloji
    Yksek renim Serifikas. Birnci yazl snav.
    ok ge kalkyorsun. Orada, alkan ya da skntl ba
    lar dnceli dnceli sralann zerne eiliyor. Arkadalan-
    14
    nn belki de endieli baklan senin bo kalan yerne evrili
    yor. Bi ldiklerni, dndklerini, yabanclama zerine, mo
    derlik ve bo zamanlar zerine,

    nurlar ya da otomasyon
    zerine, bakasn tanma zerine,
    .
    oqueville'in raibi Marx
    zerineiukacs'n dman Weber
    '
    fzerne senin neler bildii
    ni, neler dndn, neler dnlmesi gerektiini bildii
    ni dr, sekiz ya da on iki sayfda sylemeyeceksin. Syleye
    cek bir eyin de yoktu zaten, nk pek bir ey bilmiyorsun
    ve hibir ey de dnmyorsun. Yerin bo kalyor. Lisansn
    bitirmeyecek, diploma iin almaya asla balamayacasn.
    Ark renim yapmayacaksn.
    Her gnk gibi, byk bir fncan neskafe yapyorsun; ii
    ne, her gnk gibi, birka damla ekerli konsantre st koyu
    yorsun. Ykanmadan yarm yamalak giyiniyorsun. ift o
    rab, pemb plastik bir leende suya bastnyorsun.
    Adaylarn kavrayna sunulan konulan renmek iin s
    navn kna gitmiyorsun. Her gn olduu gibi, ama zellik
    le istisnai bir nem tayan bugn, dostlarn bulmak iin al
    kanln seni srklemesi gereken kahveye gitmiyorsun.
    Dostlarndan biri, eresi saba, odana kan alt kat merdiveni
    tranacak. Merdivende aya seslerini tanyacaksn. Kapna
    vurmasna, bklemesine, yeniden bira daha hzl vurmasna,
    birka dakikalna evden uzaklap ekmek, kave, sigara, ga
    zete ya da postay almaya indiin zman genellikle kap pr
    vann zerine bratn anahtar aramasna, bira daa bk
    lemesine, haffe kapya vurmasna, alak sesle saa seslen
    mesine, duraksamasna ve ar ar aa inmesine ses ka
    mayacasn.
    Daha sonra yine geldi ve kapnn altndan bir not att.
    Sonra bakala geldiler, ertesi gn, daha eresi gn; kapn
    aldlar, anahta aradlar, seslendiler, notla bratlar.
    Notlar okuyor, ktlar buruturp top yapyorun. Sana
    15
    randevular veriyorlar ama sen gitmiyor.un. Kollarn ensende
    birletirip, dizlerini bkp, dar sedirnin zerinde uzanm ya
    tyorsun. Tavana bayor, tavanda atlaklar, kabarmalar, leke
    ler, ssler olduunu kefediyorsun. Ne kimseyi gne, ne de
    konuma, dnme, dan kma, yerinden kmldama istei
    duyuyorsun.
    Yine byle bir gnde, biraz daha nce, biraz daha sonra,
    bir eylerin yolunda gimediini, ak konuacak olursak, ya
    amay bilmediini, hi bilmeyeceini armadan kefedi
    yorsun.
    Gne damdaki saclara vuryor. Hizmei oasnda s
    caklk dayanlr gibi dei l . Dar sedirle eajer arasnda skm
    bir halde, dizlerinde ak bir kitap, oturuyorsun. Uzun sredir
    okumuyorsun. Gzlern akaaatan bir etajerin, iinde alt
    ade orabn kokuuu pembe plastik bir leenin zernde sa
    bit duruyor. Kllkte braktn sigarann duman dmdz, ya
    da hemen hemen dz bir izgi halinde ykseliyor ve ufack
    atlaklarn bulunduu lavann ahnda, dalgalanan bir r gibi
    yaylyor.
    /
    Bi r eyler krlyordu, bir eyler krld. Kendini -nasl
    demeli?- dayankl hissetmiyorsun ark: Sana bugne kadar
    g veren -yle sanyordun, yle sanyorsun-, yreini stan
    ey, varolu duygun, neredeyse nemli olduun duygusu,
    dnyaya balanma, dnyada kalma duygusu eksikliini his
    settirmeye balyor:'
    Oysa sen, uykusuz geen saatlerini, var mym, neden va
    rm, nereden geliyorm, ben neyim, nereye gidiyorum gibi
    sorlar kendine sorarak geirenlerden deilsin. Yumurta m
    tavuktan, tavuk mu yumuradan kt sorsu zerinde hibir
    zaman ciddi olarak dnmedin sen. Metafzik kayglar soylu
    yznn izgilerini adamak l l derinletirmedi. /Ama, o ok gi
    bi kararl izgiden eser yok, seni her an kendi yaamn zern-
    16
    de, yani onun anlam, hakikati, geri l i mi zerinde hesap ver
    meye aran o hareketten eser yok. Zengin deneyimlerle, iyi
    reni l mi derslerle, prl prl oukluk anlaryla, krlarda
    yaanan esiz mutluluklarla, ak denizin diriltici rzg:rluny
    la dolu bir gemi ; yay gibi gergin. sk. youn bir bugn; ye
    ermi, huvadur, verimli bir gelecek: Yaamn. Gemiin, bu
    gnn, gelecein birbirine karyor; kollarnn, bacaklannn
    arl, sinsi migrenin, bkknln, scak, neskafcnin acl
    ve lkl var sadece. Ve yuanna bir dekor bulmak gerekir
    se, ne kadar aba harcar.an harca, ne kadar kuruntuya kaplr
    san kapl, bu dekor, fetheden insanln tombul yanakl o
    cuklarnn koup oynad o grkemli alan dei l -ki bu. ge
    nelde, ataftl bir gz aldanmasdr-, oda niyetine oturduun
    tavan arasndaki bu san delii, iki mere doksan iki santi m
    uzunluunda, bir metre yetmi santi m geniliinde, b
    metre kareden birazck daha byk olan bu kmes, saatlerdir,
    gnlerdir yerinden kmldamadn bu at kat olacaktr. Ge
    celeyin boylu boyunca uzanamayacan kadar ksa, dikkat et
    meden rahata dnemeyecein kadar dar bir sedirde oturuyor
    sun. Ve u anda, neredeyse bylenmi gzlerle, iinde alt
    adet orap bulunan pemb plastik bir leene bakyorsun. f
    Yemeden, okumadan, neredeyse kmldamadan oanda
    kalyorsun. Leene, etajere, dizlerne, atlak aynadaki bak
    na, fincana, elektrik dmesine bakyorsun. Sokan grillt
    lerini, sahanlktaki musluktan damlayan suyu, komunun g
    rltlerini, boazn temizlemesini, ap kapad ekmecele
    ri, ksrk nbetlerini, danlnn sln dinliyorsun. Ta
    vandaki ince bir atlan ylankavi izgisini, bir sinein ge
    reksiz yere katettii yolu, glgelerin neredeyse saptanabilir
    yayln izliyorsun.
    , Bu senin yaamn. Bu sana ait. nemsiz servetinin tam
    bir dkmn yapabilir, i l k eyrek yzylnn kesin bilano
    sunu karabilirsin./Yirmi be yandasn ve yirmi dokuz di
    in, gmlein, sekiz orabn, artk okumadn birka kita-
    bm, ark dinlemediin birka plan var. Baka eyleri hatr
    lamay cann hi ekmiyor: ne aileni, ne renimini, ne akla
    nn, ne dostlann, ne tatillerini, ne de tasanlann. Yolculukla
    ra ktn ve dnte yannda hibir ey getirmedin. Oturuyor
    ;e beklemek istiyorsun sadece, bkleyecek bir ey kalmayana
    kadar beklemek: Gece olsun, saatler vursun, gnler geip git
    sin, anlar si l iklesin:
    Dostlarn gnyorsun. Kapn amyorsun. Postada bir
    ey var m diye inip bakmyorsun. Pedagoji Enstits Kitapl
    g'ndan dn aldn kitaplar ger gtrmyorsun. Ailene
    mektup yazmyorsun.
    Ancak geceleyin, karanlk iyice bastrnca kyorsun so
    kaa. tpk fareler, kediler ve ucubeler gibi. Sokaklarda avare
    dolayorsun, Grands Boulevards'daki kk
    f
    ala sinemalara
    giryorsun. Bazen btn gece yryor, bazen btn gn uyu
    yorsun.
    Sen bir aylak, bir uyurgezersin, bir isiridyesin. Tanmlar
    saatlere, gnlere gre deiiyor ama tadklan anlam az ok
    blli: Yaamann, harekete gemenin, bir ey yapmann pek
    sana gre olmadn hissediyorsun; sadece srp gitmek isti
    yorsun, sadece bekleyii ve unutuu istiyorsun.
    Moern yaam bu tr eilimler genelde pek ho kala
    maz. evrende her zaman eyleme, byk !asanlara, cokuya
    ayrcalk tanndn grdn: ne atlan adam, gzlerini ufa
    dikmi adam, dimdik ileriye bakan adam. Prl prl bak, ka
    rarl ene, kendinden emin yry, kann ieride. Kararll k,
    girikenlik, ses getiren hareket ve zafer, son derece rek bir
    yaamn son derece berak yolunu gsterir, yaam mcadele
    sinin pek saygdeer resimlerini izerler. Yernde sayanlarn
    ve bataa saplananlann dlerini ssleyen pek kymetli yalan
    lar, ihmal edilen binlerce kiinin yitik hayaller, ok ge gel
    mi olanlar, valizlerini kaldrma koyup terlerini silmek iin
    18
    stne oturanlar. Ama senin zrlere, pimanl klara, nostalji
    lere ihtiyacn yok. Sen hibir eyi dlamyor, hibir eyi red
    detmiyorsun. lerlemekten vagetin, ama zaten ilerlemiyor
    dun ki, yeniden yola kmyorsun, vardn sen, daha uzaa gi
    dip de ne yapacan kestiremiyorun: Bir eylern knlmas,
    deimesi, zlmesi iin ve bylece bu d knc, bir eek
    kl.ih kadar gln ve can skc, bir Gaffot szl kadar
    ar hakikatin gn na kmas iin -ne var ki Saint-Ho
    norC sokandaki hizmeti odas asla yeterince gn al
    ma- havann ok scak olduu bir Mays gn, ucunu kar
    dn bir metnin, tad birden aclaan bir fncan neskafenin ve
    iinde alt adet orabn yzd, siyahms bir suyla dolu
    pemb plastik bir leenin uygunsuzca bir araya gelii yetti,
    yetti saylr. Ne bir eylerin ardnda koma, ne kendini koru
    ma, ne de saldrna istei duyuyorsun.
    Dostlann bkt ark, kapn almyorlar. Onlarla karla
    abilecein sokaklada pk yrmyorsun ark. Sorlardan,
    rastlant eseri karna kan birinin baklandan kayor, sa
    na smarlamak istedii biray ya da kahveyi kabul etmiyorsun.
    Sadece gece ve oan, stne uzandn dar sedir, her an yeni
    den kefettiin tavan seni koryor; geceleyin, Grands Boule
    vads'n kalabal oranda tek banayken, grltlerden ve
    klardan, hareketten, unututan zama zaman adeta mutlu
    oluyorsun. Biriyle konumaya, bir ey istemeye ihtiyacn yok.
    Republique'ten Madeleine'e, Madeleine'den Republique'e gi
    dip gelen insan selini izliyorsun.
    Tan koymaya alk deilsin ve bunu yapma da istemi
    yorsun. Seni rahatsz eden, seni duygulandran, seni korkutan,
    ama bazen de coturan ey bakalamann anilii deil, aksi
    ne, bunun bir deiim olmad, hibir eyin deimedii, -
    bunu ancak bugn bilsen de- teden bri byle olduun duy
    gusu, o belirsiz ve ezici duygu; atlak aynadaki bu yz senin
    19
    yeni yzn deil, maskeler dt sadece, odann scakl an
    lan eritti, uyuukluk onlar yerinden skt. Doru yolun, g
    zel kanaatlerin maskeleri. Bugn ark penesine dm ol
    duun ey hakknda yini b yldr hi mi bir ey anlama
    dn? Kendi tarihinde hi mi atlaklk, zayf nokta grmedin?
    l zamanlar, bo geitler. Geici ve yrek paralayc o arzu,
    ark bir ey duymama, bir ey gneme, sessiz ve hareketsiz
    kalma arzusu. Sama sapan yalnzlk dleri. Krler lke
    si'nde babo dola!an, bllek kaybna uram bi r: geni ve
    bo sokaklar, souk kla, bakn yle bir deip geecei
    dilsiz yzler. Sana ulalamazd asla.
    Sanki senin sakin ve gvenilir uslu ocuk, iyi renci, i
    ten arkada yknn altnda, o ak, apak byme, olgun
    lama belirtilerinin altnda -tuvalet kaplarnn prvazna kur
    un kalemle izilen izgiler, diplomalar, uzun pantolonlar, ilk
    sigaralar, usturann panlts, alkol, Cumaresi akam gezme
    leri iin paspasn altna braklan anahtar, bekaretini kaybt
    me, ilk kez uaa binme, ilk kez savaa katlma- eskiden bri
    hep var olan, hep uzak tutulan baka bir iplik uzayp gitmiti;
    imdi ise bu iplik, yeniden kavutuun yaamnn an r
    yor, ssz yaamnn bo dekorunu kuruyor; yeniden su yz
    ne kan anlar, gn na km bu haikatin ardndaki g
    rntler, ok uzun zamandr erelenen bu istifann, bu dingin
    lie arnn ardnda yatan cansz ve puslu grntler, an
    a tutulmu, beyamtrak, l, fsil saylabilecek ftoraf
    lar: tarada bir sokak, kapal pancurlar, donuk glgeler, bir as
    keri lokalde vzldayan sinekler, gri eya kltlanyla kapl sa
    lon, bir k demetinde asl tozlar, plak krla, Pazar gnleri
    gidilen mezarlklar, otomobil gezintileri.
    Bi r Peembe leden sonras, dizlerinde ak bir kitap,
    dar bir sedirin zerinde oturan dalgn bal adam.
    20
    Sen bulank bir glgeden, sert bir kaytszlk ekirdein
    den, baklardan kaan ntr bir baktan baka bir ey deil
    sin. Sessiz dudaklann, snk gzlerinle sen, bundan byle su
    birikintilerinde, vitrinlerde, otomobillern ldayan kapora
    lannda, yavalatlm yaamnn geici yansmalann bulabi
    leceksin.
    Dalgn elin, akaaatan etajer boyunca kayyor. Sahan
    lktaki musluktan su damlyor. Komun uyuyor. Duraktaki di
    zel motorlu taksinin hafif homurusu, sokan sessizliini bz
    maktan ok blirginletiriyor. Unutu belleine iliyor. Hibir
    ey olmad. Ark hibir ey olmayacak. Tavandaki atlaklar
    belirsiz bir labirent iziyor.
    Bu bo gnlerde, odan bir kaan kadar, bir fnn kadar s
    cakt; bir de u pmbe plastik leende cansz kpekbalklan,
    uyuyan balinalar gibi yzen alt adet orap. u almam olan,
    almayan, uyanma saatini almayacak olan saat. Ak kitab
    yanna, sedirin zerine brakyorsun. Uzanyorsun. Arlk,
    uultu, uyuukluk. Kendini koyveriyorsun. Uykuya dalyor
    sun.
    iLKiN tandk ya da gz nnden gitmeyen grntler bliri
    yor; dizilmi oyun k3tlan; bir trl istediin gibi sraya ko
    yamadn, bu sraya koyma ilemini baara, bu ileme bir
    son verme ihtiyacnn tatsz duygusuyla -temel bir hakikatin
    oraya kmas sanki bu sraya koyma ilemine balym gi
    bi- ikide bir eline alp durduun k3tlar, ama her sefernde
    ayn kad tekrar alyor, tekrar brakyor, tekrar snfandr
    yorsun; bir aa bir yukar gidip gelen kalabalklar; seni ev
    releyen, gizli kn, bir yerlerde sakl olan ve basnca bl
    meleri devirecek, tavan havaladracak dmesini aadn
    duvarlar; ana hatla bliren, kaan, geri gelen, yok olan,
    yaklaan, si l ikleen biimler: dans eden alevler ya da kadn
    lar, glge oyunla.
    Daha sonra, bir trl kendilerine bir yol aamayan anlar,
    ark hibir eyi kantlamayan kantlar-blki tek bir ey dn
    da; o da, Aberdeen'deki, Invemess'teki bir Gzlemevi'nin
    uzak yldzlardan gelen sinyalleri yakalamay gerekten ba
    arm olmas: Bu Andromeda Bulutsusu muydu, yoksa Gali
    ve Burdach Takmyldz m? Yoksa Drdz Tmsecikler
    * Beyin sapnn st yznde ve heyin sapcklannn nnde bulunan
    kntlar. (.n.)
    23
    mi? Kafan srekli kurcalayan sorunun apak, dolaysz z
    m: Kesilen kt elden karlmadka, kavalye kupadan s
    tn deildir. Karmakark anlamlar tayan balantsz sz
    ckler evrende durmadan dnyorlar. Hangi adam hangi ka
    ttan atoya kapatld? Hangi iplik? Hangi Yasa?
    ' Kesin, mantkl -olmak gerek. Yntemli hareket etmek.
    Belli bir anda, ne pahasna olursa olsun durmay, dnmeyi,
    durumu iyice tarmay bilmek gerek. Eer kafnn ortasnda
    bir gl varsa, ki bu geree yakn olmakla kalmayp ayn za
    ianda normaldir de -her ne kadar bunu ekinmeden dorula
    mak henz mmkn deilse bile- ona ulamak iin blli bir
    sre gerekecek. Patika yok, hibir zaman patika olmaz, ve k
    ylara yakn yerlerde, yln bu dneminde daima tehlikeli olan
    otlara dikkat etmen gerekecek. Kayk da olmuyacak tabii, he
    men hemen hibir zuran kayk olmaz, ama yzerek geebi
    lirsin.
    stelik sonra, besbelli ki hibir zaman gl filan yoktu.
    Hi gl olmadn ok iyi hatrlyorsun. Oysa, nicedir, uyku
    karnda duruyor, hi olmad kadar yakn. Allm bii
    miyle: Bir top, daha dorusu kabarck, byk, koaman bir
    kabarck, kukusuz saydam, ama camdan deil de sabundan,
    ama ok kat, hi yasz ve pek ufalanmayan bir sabundan,
    daha dorusu, belki de, ok ok ince, son derece gergin bir
    zar. Tm zellikleri orada ylece duryor, bundan emin ol
    mak iin anl an aramana bil e gerek yok, normal bu, bu zel
    likleri bir bir sayman yeterli. Yukarda kabarck pmbelei
    yor, karda pul pul dklyor, yanda hafife soluk almaya
    alyor; gerisi, sarldn ve sa baparmanla iaret parma
    nn oluturduu halkann zerine ok fazla abanmadan uy
    guladn basn sayesinde arln verdiin yasta ait.
    24
    i mdi i daha da zorlayor. nce, kabarcn hile yapt
    apak ortaya kyor; bir kere hi de kre gibi deil. aksine,
    daha ok balk biiminde, i biiminde; sonra, yan saydaml
    hepten vasat bir nitelik ayor, yastn kinden pek de stn
    deil; son olarak stne stlk yukarda pembcletii filan da
    yok. Az ok kesin olan tek ey, hzla oalan pul pul dkl
    meler ile hafiften balayp aran soluma. Ama iin en can sk
    c yan, btnn hzla ykselen ve yaknda kritik bir eie va
    racak olan ss, gittike oalan pul pul dklmeler de kesin
    likle bunun habrcisi.
    Rahatsz edici bir durum. Sahici bile olmayan bu ayrnt
    lara nem vermekle hata ettin; bunlann birer tuzak olduu
    apak orada, ve imdi sen, snn ve karanln iyice art
    ve iinden nasl kacan kayglanarak dndn yasta
    bal gibi hapsoldun. Neyse ki byle bir durmla ilk def kar
    lamyorsun; ufukta bir engebe ya da karanlkta bir k, bir
    gl. ya da yavaa sokulacan serin bir yer bulmann yeterli
    olduunu biliyorsun, ve tam da o anda, bir yerlere sokuluver
    mek iin artc ei l i mler buluyorsun kendinde. Ama sen is
    tediin kadar ara, bouna, karnda bir ey yok, ufk yok, k
    yok, gl yok, hibir ey yok, sadece yastk, karanlk, kaln ve
    boucu bir yastk var. Bu seni armyor, byle bir ey ola
    can az ok bekliyordun. Arkana baknyorsun ve labii he
    men, aslnda hapsedilmi bile olmadn, btn bu sre bo
    yunca uykunun, hakiki uykunun arkanda olduunu, nnde
    deil, arkanda, upuzun gr kumsallanyla, buzlu ufkuyla, be
    yaz ya da gri klarn batan baa katettii kara gyle yle
    sine tannabilir bir halde arkanda olduunu frk ediyorsun.
    Onu bir bakta fark ediyor, annda tanyorsun, ama ona ula
    mak iin ark ok ge, her zamanki gibi; artk bir baka sefe
    re. Bunu da biliyordun, ya da tahmin etmeliydin: Hi arkaya
    dnmemek gerek, hele byle aniden, yoksa her ey krlr,
    darmadan olur, yastn der ve yanan, kolunu, bapar
    man da braberinde srkler, ayaklarn birbiri zerine dev
    rilir; gri at pnceresi yeniden a tendeki yerini alr, eri ta
    vanl hcre yeniden oluup kapanr; sedirinin zerinde otur
    maktasndr.
    DAHA SONRA .Jaris'ten ay_nyorsun; serven aramaya deil,
    ailenin yanna, kra, Auxere yaknlarna gidiyorsun. Emekli
    lik gnleri iin setikleri biraz l bir kasaba buras. ouk
    luk yllarnn, tatillerinin bir ksmn burada geinitin. Etek
    lernde kasabann yayld tepnin zernde bir atonun hara
    beleri bulunuyor. Oradan pk uzakta olmayan ve imdilerde
    ziyaret edilebilen bir maarada dendiine gre bir ermi yaa
    m. Meydanda, ki l i senin yannda, birka yzyllk olduu
    sylenen bir aa var.
    Aylarca orada kalyorsun. Yemek srsnda habrler,
    radyo oyunlarn dinliyorsunuz. Akamlan, babanla blot oy
    nuyorsun, hep o kazanyor. Sat dokuz olur olma, erkenden,
    babanlardan nce yatyorsun. Bazen btn bir gece boyunca
    okuyorsun. Tavan arasndaki odanda, amar dolabnn di
    binde, on b yann kitaplarn, Alexandre Dumas, Jules
    Yeme, Jack London'lan ve eskiden burada her kalmaya gel i
    i nde getirdiin y nla polisiye roman buldun. Onl a, tek
    sat r atlamadan, dikkatle okuyorsun, sanki hepsini unutmu,
    sanki anlan sahiden hi okumam gibi.
    Annenlerle yle bir konuuyorsun. Onla ancak yemek
    saatlerinde gryorsun. Sabahleyin, yatakta oyalanyorsun.
    Evin iinde gidip geldiklerni, merdivenden inip ktklann,
    ksrdklerini, ekmeceleri aklann iitiyorsun. Baban tah
    ta kesiyor. Seyyar bir bakkal ana kapnn yannda koma al-
    27
    yor. Bir kpek havlyor, kular tyor; ki l isenin an alyor.
    Yksek yatanda yatp, kuty ry enene kadar ekip,
    tavandaki kirilere bakyorsun. Kam byaza alan gri renkte
    kk bir rmcek, bir mertein kesinde an ryor.
    Mutfktaki muamba kapl masaya oturuyorsun. Annen
    nne bir tas stl kahve koyuyor, ekmei , reeli, tereyan
    uzatyor. Sessizce yiyiyor.un. Bbreklerinden, babandan,
    komulardan, kasabadan sz ediyor sana. Bayan Theveneau
    iftliini mr boyu gelir karlnda devretmi, Moreau'la

    n kpei lm. Otoyol almalan oktan balam.


    Annene teberi, babana ttn, kendine de sigara almak
    iin kasabaya iniyorsun. iftiler, bir zamanlar byk bir ka
    saba olan bu yerden kamla. Demiryolu buradan geermi,
    bir noter varm, bir de pazar yeri. Kala kala iki ta iletme
    si kalm sadece. Kasaba halk imdi emeklilerle, hafta sanlan
    ve her yaz bir aylna gelip klk nfusu i ki ya da katna
    karan ehirlilerden oluuyor.
    Restore edilen evlerin yanndan geiyorsun: fstk yei l i
    ne boyanm, stleri dvme demirden, Fransa krallnn sim
    gesi sslemeyle kaplanm pancurlar, antika fenerler, ss bah
    eleri, Tann'nn tek bir kulunun bulunmad ak l l yollar,
    yazlklar cenneti. Avukatlar, bakkallar, memurlar imirleri
    buduyor, akll kumlan trklyor, imleri temizliyor, kr
    mz balklan besliyorlar. Meydanda motorlu bisikletlerle,
    genlerin haff motosikletleri yanyana dizili. Ayn zamanda
    ttnc de olan kahve tklm tklm.
    Her leden sonra dolamaya kyorsun. nce kara yol u
    nu izliyor, sonra erkedilni bir taacann tesinden ormana
    dalyorsun. Yerden bir dal alyor ve elinden geldii kadar
    yontuyorsun. Olgunlam buday tarlalannn yanndan gei
    yor, elindeki denei beceriksizce savurarak yabani otlan bi
    iyorsun. Ne aalarn adn biliyorsun, ne ieklerin, ne bit-
    28
    kilerin, ne de bulutlann. Bi r tepenin stnde oturuyorsun, ora
    dan btn kasaba grnyor: annenlerin evi, az tede, deiik
    renkteki atsyla kil ise, hemen hemen gzlerinin hizasn
    daki ato, bir zamanlar demiryolunun getii kemerli kpr,
    amarhane, postane. Aada, beyaz yolun zerinde, tpk li
    mandan kan bir kalyon gibi, dev bir kamyon uzaklayor.
    Tarlasnn orasnda bir kyl, tek bana, balakn bir atn
    ektii sabann sryor.
    Kular lk la, cvltlarla, bouk, titrek seslerle
    tyorlar. Byk aalar hrdyor. Seni aran, seni seven
    doa orackta. inediin otlar hemen tkryorsun. Manza
    ra seni pek etkilemiyor, tarlalann dinginlii seni duygulandr
    myor, knn sessizlii seni ne sinirlendiriyor, ne de yattn
    yor. Gzn kamatran tek ey bazen bir bcek, bir ta, d
    m bir yaprak, bir aa sadece. Bazen saatlerce bir aaca ba
    karak ylece duruyorsun, onu btimliyor, didik didik inceli
    yorsun; kkleri, gvdeyi, dallar, yapraklan, her bir yapra,
    yapraktai her bir daman, sonra yeniden her bir dal inceli
    yorsun, ve bylece, a baknn srarla grmek istedii ya da
    yaratt ilgisiz biimlerin sonsuz oyunu srp gidiyor: sunt,
    ehir, labirent ya da yol, armalar ve atl seferler. Alglann ge
    li tike, giderek daha sabrl ve daha esnek olduka, aa pa
    rampara oluyor ve yeniden llouyor, yeilin bin bir eidi, ay
    n ama yine de farkl binlerce yaprak. Tm yaamn bir aa
    cn karsnda geirebilirmisin gibine geliyor, onu tketme
    den, anlamadan, nk anlayacan bir ey yok; sadece ona
    bakarak. Bu aa hakknda eninde sonunda syleyebilecein
    tek ey bir aa olduudur; bu aacn sana syleyebilecei
    tek ey de bir aa olduudur: kk, sonra gvde, sonra dallar,
    sonra da yapraklar. Aatan daha baka bir hakikat bekleye
    mezsin. Aacn sana nerecek bir ahlik, sana verecek bir me
    saj yoktur. Onun gc, grkemi, mr -bu eski eretileme-
    29
    !erden hala kimi anlamlar karmay, bira cesaret toplamay
    umuyorsan eer- bunlar huzur veren tarlalar, uyuyan sinsi su
    lar, tek balarna, pek ykseklere olmasa da kahramanca tr
    manan kk patikalar, gnete salkmlarn olgunlat gler
    yzl yamalar kadar abes grntlerden, holuklardan baka
    bir ey deildir.
    te bu yzden aa senin gzn kamatryor, seni a
    ryor ya da dinlendiriyor; aa kabuunun ve dallarn, yap
    raklarn bu kuku gtrmez, kukulanlmaz gereklii yzn
    .
    den. Hibir zaman bir kpkle birlikte dolamaman da bu
    yzden belki, nk kpk sana bakar, yalvarr, seninle konu
    ur. Minneuen yaarm gzleri, dayak yemi kpk havalan,
    sevinli kpk zplaylan, ona, o aalk evcil hayvan stat
    sn venen iin seni durmadan zorlar. Bir kpek karsnda
    yansz kalamazsn, bir insann karsnda da yle. Oysa bir
    aala hibir zaman diyaloa girmezsin. Bi r kpekle kar
    karya yaayamazsn, nk kpk, her an, senden onu ya
    atman, beslemeni, okama, ona uygun bir insan olman,
    efndisi olman, onu annda yere yatracak o kpk ismini
    grleyen Tanr olman isteyecektir. Oysa aa senden bir ey
    istemez.)pklern Tanrs, kedilerin Tanns, yoksullarn
    Tanrs olabilirsin, elinde bir tasma, bira cier, bira servet
    olmas bunun iin yeterlidir, ama asla bir aacn efndisi ol
    mayacaksn. Kendin de bir aa olmay istemekten baka bir
    ey yapamayacaksn.
    nsanlardan nefet ettiin anlamna gelmez bu, ne diye
    onlardan nefet edesin ki ? Ne diye kendinden nefret edesin
    ki? Keke insan trne ait olmak, o dayanlmaz ve sar edici
    grlty de brabrinde getinneseydi; keke hayvanlar ae
    minden kp alan o birka gln admn bedeli, szckle
    rin, byk tasanlann, byk atlmlarn o dinmek bilmeyen
    hazmszl olmasayd ! Kar karya getirilebilen bapar-
    30
    maklara, iki ayak stnde dura. omuzla zerinde ban ya
    nm dnne fazla ar bir bdel bu. Yaam denen bu kazan,
    bu fnn, bu zgara, bu milyarlarca uya, kkrma, tembih,
    cokunluk, bu bitmek bilmeyen bask oram, bu sonsuz ret
    me, ezme, yutma, engeller ama, durmadan ve yeniden ba
    tan balama makinesi, senin deersiz varoluunun her gn
    n, her saatini ynetmek isteyen bu yumua dehet./
    ti Pek yaadn denemez, oysa her ey oktan sylendi, ok
    tan bitti/Topu topu yirmi be yandasn, ama yolun izilmi
    bile. Roller hazr, etiketler de: Bebkliindeki oturaktan yal
    lndaki tekerlekli sandalyeye varana kada oturlacak tm
    yerler orada duru sralan bkliyorla. servenlerin yle
    i yi betimlenmi ki, en iddetli isyan bile kimsenin kln kpr
    datmayacar. Sen istediin kadar sokaa kp insanlarn
    apkalann balarndan uur, bana iren eyler tak, plak
    ayakla yr, bildiriler yaynla, nne kan bir kapkay ge
    erken kurunla, bouna, bir ie yaramayaca: Dknler yur
    dunun yatakhanesinde yatan oktan yaplm. lanetli airler
    sofrasnda yerin aynlm. Sarho Gemi, sefl mucize: Harar
    bir panayr elencesi, turstik bir gezidir. Her ey ngrld,
    her ey en ufk aynntsna kadar hazrland: byk aklar, so
    uk alayclk, strap, bolluk, egzotizm, byk serven, umut
    suzluk. Sen ruhunu eytana satmayacak, ayaklannda sanda
    letlerle gidip kendini Etna'ya atmayacak, dnyann yedinci
    harikasn ykmayacaksn. lmn iin her ey oktan hazr:
    Seni ldrecek top gllesi ok uzun zaman nceden eritilip
    dkld, tabutunun peinden alayacak olan kadnlar.oan._
    tutuldu.
    " Habeisan'da bir ehir. Sarho Gemi'nin yazan Rimbaud, 1873'te
    iiri brakp eitli lkelerde babo dolatktan sonra 1880'de oraya yer
    leerek fldii ve silah ticareti yapt. (.n.)
    31
    /En yksek epelerin doruuna ne diye trmanasn ki, son
    radan inmek zornda kalacak olduktan sonra; inince de, yaa
    mn oraya nasl ktn anlatarak geirmemen mmkn
    me diye yaar gibi grnesin ki 1 Neden srdresin? Ba
    na gelecekleri imdiden bilmiyor musun sanki? Olman gere
    ken her eyi daha nce olmadn m: anasna babasna Hiyk bir
    oul , kk cesur izci, daha iyisini yapabilecek iyi bir ren
    ci, oukluk arkada, uzak kuzen, yakkl asker, yoksul
    gen adam? Biraz daha gayret etsen, hatta buna bile gerek
    yok, birka yl daha gese, ora snftan, deerli bir meslekta
    olacaksn. yi koa, iyi baba, iyi yurta. Eski tfek. Tpk kur
    baalar gibi, toplumsal baannn kk basamaklarn bir bir
    tnanacaksn. Geni ve ei tl i l i k gsteren bir yelpaze iin
    den, arulanna en uygun den kiilii seebileceksin, tam
    senin llerine gre titizlikle biilmi olacak. Nian verle
    cek mi sana? Kltrl m olacaksn? Aznn tadn iyi bilen
    biri mi? Bbrek ve kalp uzman m? Hayvan dostu mu? Bo
    saatlerini akorsuz piyanonda, sana hibir zrar vermemi
    olan sonatlar katletmekle mi geireceksin? Yoksa, sallanan
    bir koltukta, kendi kendine yaamn iyi yanlar da olduunu
    tekrar ederek pipo mu ieceksin?
    / Hayr. Sen, yap-boz oyununun eksik paras olmay ye
    liyorsun Tasn taran topluyorsun. ansn hi denemiyor,
    hibir ie hibir umut balamyorsun. Saban kzn nne
    kouyorsun, her eyden stkn synl yor, dereyi grmeden pa
    ay svyorsun, elindekini avcundakini yiyip bitiriyorsun.
    sermayeyi kediye yklyor, palamar koparyor, ardna bak
    madan ekip gidiyorsun.
    Yararl tleri dinlemeyeceksin artk. are nedir diye
    sormayacaksn. Kendi yolunda yryp gidecek, aalara,
    talaa, suya, ge, ehrene, bulutlara, tavanlara, bolua ba
    kacaksn.
    Aacn yannda ylece kalyorsun. Yapraklardaki rzga
    sesinin kehanete dnmesini bile istemiyorsun.
    32
    Yamurlar geliyor. Evden hi kmyorsun, odandansa
    nadiren. Gn boyunca yksek sesle okuyorsun, melindeki sa
    lrlan parmanla izleyerek, tpk ouklar gibi, yallar gibi
    okuyorsun, ta ki szckler anlamlarn yitirene dek, en basit
    cmle arpk, anlalmaz olana dek. Akam oluyor. I yak
    myor, pencerenin yanndaki kk masada oturmu, elinde
    bir kitap, okumadan, evdeki seslere, mereklerin, demelerin
    atrdayna, ksren babana, odunla snan yemek ocann
    zerine yerletirilmi dkme demirden zgaralara, yamurun
    inko oluklarda kard sese, yoldan geen bir otomobilin
    uzaklamasna, tepnin yanndaki dnemete bliren yedi
    otobsnn koma sesine yle bir kulak kabararak kmlda
    madan duruyorsun.
    Yazlklar gitti. Kr evleri kapatld. Kasabadan geer
    ken, yolunun stndeki bir iki kpk sana havlyor. Belediye
    binasnn, postanenin, amarhanenin yanndaki, ki l i se mey
    danndaki y rtk prk san afiler hfi la ak artrmalara, balo
    lara, gemi enliklere an yor insan lan.
    Bazen, dolatn oluyor hflJ. Ayn yollan izliyorsun.
    izmelerinin tabann kaln bir balk tabakasyla kaplayan
    srlm tarlalardan geiyorsun. Patikalarn amurlu ukurla
    n na batp kyorsun. Gkyz gr. Sis tabakalar manzaray
    ryor. Birka bacadan duman ykseliyor. Astarl kaln as
    ker ceketine, ayakkablarna, eldivenlerine ramen yor
    sun; beceriksizce bir sigara yakmaya alyorsun.
    33
    Tarlalardan ve korulardan geerek yaptn uzak geziler
    seni baka kasabalara ulatnyor. Tek mterisi olduun bfe
    bakkaln uzun tata masasna oturyorsun. Sana bir tas scak
    et suyu ya da tatsz bir kave getiriyorlar. Srlanm madeni
    bir lamba siprliinden h1 sarkan sinek kadna onlarca si
    nek yapm. Aldnsz bir kedi, dkme demirden sobann
    yannda snyor. Konserve kutularna, amar paketlerne,
    nlklere, okul defterlerine, eski gazetelere, sann nianlla
    rnn ilernde uyandrd gzel duygulan arklarnda dile
    getiren bbk yzl askerler gsteren eker pmbesi kartpos
    tallara, otobs tarifesine, l mterek bahis rakamlarna,
    Pazar malarnn sonulanna bakyorsun.
    Gkyznde, ok yksekten ku srleri geiyor. Yonne
    nehrinin kanalnda, iki i r boz atn ektii, gvdesi metalik
    mavi uzun bir salapurya szlyor. Geceleyin, anayol boyun
    ca yryerek geri dnyorsun; homurdanarak yanndan geen
    arabalarn gzn alan frlan, senin zerine evrilmeden n
    ce, sanki yamalann altndan, bir an gkyzn aydnlatmak
    istiyorlar.
    PARIS'E DNYOR ve odana, sessizliine kavuuyorun. Su
    damlas, kalabalklar, sokaklar, kprler; tavan, pemb plas
    tik leen; dar sedir. Yzn olutura izgilerin yansd at
    lak ayna.
    Odan dnyann merkezi. Bu in, kokunu hep saklayan bu
    izb at kat; atlaklann, kabarmalann, lekeleri ni, sslerini
    yzbin kez saydn bu tavan; bu kck, oyuncaa bnze
    yen lavabo; bu leen; bu pencere; stndeki her iei, her sa
    p, her girik sslemeyi tandn, neredeyse ama kusur
    suzlukta baslm olmalanna ramen, birbirlerine tam olarak
    benzemediklerini bir tek senin syleyebilecein ssleriyle bu
    duvar kfd; tekrar tekrar okuduun ve tekrar tekrar okuya
    can bu gazeteler; yzn ancak paraya blnm, hafif
    e st ste binen, eit olmayan yzeyler halinde yanstan bu
    ayna, senin alkanlk sayesinde alnndaki tek gz msvettesi
    ni, yank bumunu, srekli arpk duran azn ark neredeyse
    grmezlikten gelebildiin, eski bir kl ya da krba darbsi
    nin hemen hemen silik ve unutulmu izine bnzeyen Y eklin
    deki bir izikten baka bir ey yanstmayan bu atlak ayna; bu
    dizilmi kitaplar; bu dilimli radyatr; stne nar iei ren
    ginden pgamoid bir klf geirilmi bavul biimindeki bu pi
    kap: te krallnn ba ve sonu; seni dnyaya balayan tek
    35
    ey olan daima mevcut dost ya da dman sesler, orak mer
    kezli emberler halinde evreliyor bu krall; saanlktaki
    musluktan damlayan su, komunun grltleri, boazm te
    mizlemesi, ap kapad ekmeceler, ksrk nbetleri, ay
    danlnn sl, Saint-Honore sokann grltleri, ehrin
    dinmeyen uultusu. ok uzaktan, bir itfiye aracnn sireni sa
    na doru yaklap uzaklayor, tekrar yaklayor sanki. Saint
    Honor ile Pyramides sokaklannn kavanda, fren sesleri
    nin, dur-kalklann, hzlanmalann dzenli dnm, neredey
    s' o srarl su damlasnn, Saint-Roh'un anlannn amal
    yla ritm veryor zamana.
    alar saatin uzun zamandr bi eyrek geeyi gsteriyor.
    Sen burada yokken dunu olmal, sen de kurmay ihmal el
    tin. Odandaki sessizlie zaman ark girmiyor, ama srekli
    evreliyor seni, bakmamazlk edebilecein bir alar saatin ak
    rebiyle yelkovamndan daha srarl, daha mevcut ama yine de
    biraz arpk, bozuk, phel i : Zaman geiyor, ama sen saati
    bilmiyorsun, Saint-Roch'un an ne eyrei, ne buuu, ne de
    eyrei ayrdediyor, Saint-Honore ile Pyramides sokakla
    nnn kavandaki trafik klan her dakika deimiyor, su
    damlas her saniye dmyor. Saat on, blki de on bir, nk
    doru duyduundan nasl emin olabilirsin ki, ge oldu, henz
    erken, gn douyor, gece oluyor, sesler tam olarak kesilmiyor
    hi, zaman btnyle hi durmuyor, grnmez olsa bile: ses
    sizlik duvanndaki ufack gedik, iki damla arasnda yavala
    m, unutulmu, neredeyse yreinin atlanyla kanm m
    nlt.
    Odan ssz adalann en gzeli, Paris ise kimsenin hibir
    zaman aamad bir l. Au dinginlikten, bu uykudan, bu
    sessizlikten, bu uyuukluktan baka bir eye ihtiyacn yok.
    Gnler balasn, gnler bitsin, azn kapansn, ensendeki, e
    ne kemiindeki, enendeki kaslar btnyle gevesin, sadece
    36
    ve sadece gs kafesinin inip kalkmas, yreinin atlar ta
    nklk etsin h313 sabrla varkalmana./
    Ark hibir ey istememek. Bekleyecek bir ey kalmaya
    na kadar beklemek. Avare dolamak, uyumak. Kalabalklarn,
    sokaklarn seni srklemesine seyirci kalmak. Su oluklann,
    paraklklar, kylar boyunca akan suyu izlemek. Rhtmlar
    boyunca gitmek, duvalann dibinden yrmek. Zaman kay
    betmek. Tm tasanlardao, sabrszlktan kurulmak. Arzula
    mayan, gcenmeyen, isyan etmeyen bir olmak.
    nnde, zamanlar boyunca, kprsz, bunalmsz, karga
    asz bir yaam olacak: ne bir prz, ne bir dengesizlik. Daki
    kadan dakikaya, satten saate, gnden gne, mevsimden mev
    sime, hi bitmeyecek olan bir ey balayacak: bitkisel yaa
    mn, iptal edilmi yaamn.
    BURADA, sredurmay reniyorsun. Baen, zamann efndi
    si , dnyann efendisi olarak, ann ortasnda dura dikatli
    kk rmcek olarak, Paris'e hkmediyorsun: Kuzeyi Opra
    caddesinden, gneyi Louvre'un kk kaplarndan, dou ile
    baty da Saint-Honore sokandan ynetiyorsun.
    Belki de tavann bir blmndeki atlak ve glgelerin
    karmak oyununun iziktirdii gizemli yz zmeye kalk
    yorsun bazen: gzler ve burn, ya da burn ve az, hibir
    san snrlamad aln, ya da bir kulan belirgin d izgisi,
    bir omuzla byun balangc.
    X Vakit ldrenin binbir yolu vardr ve hibiri tekine
    bnzemez, ama hepsi de e deerdedir; bir ey bklememenin
    bin ekli vardr, uydurabilecein ve annda vageebilecein
    binlerce oyun vardr.
    f renecek ok eyin va, renilmeyen her ey: yalnz
    lk, kaytszlk, sabr, sessizlik/im alkanhklanndan, onca
    zman yanyana yrdn kiiler grnce yanlanna gitmek
    ten, bakalannn her gn senin iin ayrdkla, hatta bazen se
    nin adna savunduklan yerde kahveni imekten, yemeini ye
    mekten, bir trl bitmek bilmeyen dostluklarn skc suor
    taklnda, ypranan ilikilerin lek ve opornist krgnl
    nda srnmekten synlmalsn.
    39
    Yalnzsn, ve yalnz olduun iin de saate hi bakmaman,
    dakikalan hi saymaman gerek. Postadan kan evra ellerin
    heyecandan titreyerek amamalsn ark, iinden, seni topu
    topu yetmi yedi franka, hem de zerine markan kaznm
    bir pasta takmna ya da bat sanatnn en deerli eserlerine sa
    hip olmaya aran bir el ilan ktnda d krklna ura
    mamalsn ark.
    Umut etmeyi, giriimde bulunmay, baarmay, diretmeyi
    !nutmalsn.
    Kendini koyveriyorsun; senin iin neredeyse kolay bir
    ey bu. ok uzun sredir izlediin yollardan kanyorsun.
    Yzlerin, telefn numaralannn, adreslerin, glmsemelerin,
    seslerin ansn silmeyi geip giden zamana brakyorsun. k
    Unutmay rendiini, gnn birinde unutmak iin ken
    dini zorladn unutuyorsun. Saint-Michel Bulvan' nda hibir
    eyi tanmadan, vitrinlerden habrsiz, bir aa bir yukan gi
    dip gelen renci seli iinde mehul biri olarak avare dola
    yorsun. Kahvelere girmiyorsun ark, ieride kaygl bir tavr
    la, kimbilir kimi -ark bunu da bilmiyorsun- aramak iin ta
    dipteki salonlara kadar gidip tur atmyorsun ark. Champolli
    on sokandaki yedi sinemann nnde her iki saatte bir olu
    an kuyrklarda kimseyi aamyorsun ark. Sorbonne'un b
    yk avlusunda ac eken bir rh gibi dolamyor, sn fann
    k saatine" yetimek iin uzun koridorlan ark arnlamyor,
    merhabalar, glmsemeleri, tanklk bl i rilerini yakala
    mak iin ktphaneye gitmiyorsun.
    Yalnzsn. Yalnz bir adam gibi yrmeyi, aylak aylak
    dolamay, srmeyi, bakmadan grmeyi, grmeden bamay
    reniyorsun. Saydaml, hareketsizlii, varolmay reni
    yorsun. Bir glge olmay ve insanlara sanki hepsi birer tam
    gibi bakmay reniyorsun. Oturur durmda, yatar durumda
    kalmay, ayakta duray reniyorsun. Her lokmay ine-
    40
    meyi, azna gtrdn her para yiyecekte ayn manasz ta
    d bulmay reniyorsun. Resim galerilerinde sergilenen lab
    lolara sanki duvar paralar ym, tavan paralanym gibi, du
    varlara, tavanlara da yal boya resimlermi gibi bakmay
    reniyorsun, stlerindeki hep baa dnen onlaca, binlerce yo
    lu, amansz labirentleri, kimsenin zemeyecei metni, para
    lanmakta olan yzleri bkmadan yorulmadan izliyorsun.
    ile Saint-Louis'ye dalyor, Vaugirard sokana sapyor,
    PCreire'e doru, Chteau-Landon'a dor uzanyorsun. Ar
    ar yryor, ayn yoldan ger dnyor, vitrinlerin nnde du
    ruyorsun. Eczaclann, elektrikilerin, tuhafyecilerin, eskici
    lerin vitrinleri. Louis-Philipp kprsnn korkuluuna otu
    ryor ve kemerlern altnda bir oluup bir kaybolan girdaba,
    mahmuzlann nnde srekli olarak ukurlap dolan huni bi
    imindeki kntye bakyorsun. Nehir gemileri, mavnalar
    geiyor uzaktan, bir sre sonra dalgalar arpyor kemer ayak
    lanna. Rhtm boyunca kprdamadan oturan balklar, olta
    mantarlarnn amaz sapmasn gzleriyle izliyorlar.
    nnde bir bardak bira ya da bir fncan stsz kahveyle,
    bir kahvenin terasnda oturp sokaa bakyorsun. zel araba
    lar, taksiler, kamyonetler, otobsler, motosikletler, motorlu
    bisikletler skk grplar halinde geiyorlar; bu grplan bir
    birnden seyrek ve ksa sreli durlar -trafi dzenleyen
    klann uzaktaki yansmalan- aynyor. Kaldnmlarda, ara
    lann iki kat, ama ok daha akkan ve kesintisiz bir yaya ka
    labal sel gibi akyor. Suni derden ayn evrak atalann ta
    yan iki adam, ayn yorgun admlarla kar karya geliyor
    lar; bir anneyle kz, oukla, ellerinde flelerle yal kadn
    lar, bir asker, iki elinde ar birer valiz tayan bir adam, ve di
    erleri, paketli, gazeteli, pipolu, emsiyeli, kpkli, gbkli,
    41
    apkal, ocuk arabal, nifonal, bazlar hzl hzl yryen,
    bazlar ayaklann sryen, vitrnlerin yannda duran, selam
    laan, birbirlerinden aynlan, birbirlerini geen, kalaan,
    gen ve yal, kadn ve erkek, mutlu ve mutsuz dierleri. Dur
    madan dalan sonra yeniden toplanan grplar otobs durak
    lannn yanna yl yorlar. Gsnde ve srnda birer rekJam
    la dolaan bir adam el ilanlar datyor. Bir kadn, geen tak
    silere bo yere el kol ediyor. Bir itfiye ya da polis arabasnn
    sireni gittike byyerek sana dor yaklayor.
    ) l Kimbilir hangi acil durmlar iin arlan tamir servisi
    arala son hzla geiyorlar. Hayatnda ilk def geldiin ve
    gidip gelen, kouturan, duran bu kalabala bakmaktan ba
    ka hibir iinin olmad bu sokakta birbirini tanmayan, se
    nin tanmadn bu insanlar bir araya getiren yasalar hakkn
    da hibir ey bilmiyorsun: Kaldnmlardaki bu ayaklarn, tat
    yollandaki bu tekerleklerin hepsi ne yapyorlar? Hepsi nere
    ye gidiyorlar? Kim aryor onlan? Kim geri getiryor? Han
    gi g ya da hangi giz onlann nce sa sonra sol ayaklarn
    kaldrma basmalar n, hem de daha iyisi bklenemeyecek bir
    egdmle basmalarn salyor? Neredeyse ntr baklarnn
    o darack alanndaki binlerce gereksiz hareket, ayn anda bir
    araya geliyor. Sa ellerini ayn anda uzatyor ve karlannda
    ki eli sanki ezmek ister gibi sk yorlar, grnrde anlam ykl
    mesajlan azlaryla iletiyor, yanaklann, burnlarn, kalan
    n, dudaklann, ellerini her yne oynatyor, konumalarn an
    laml mimiklerle noktalyorlar; ajandalarn karyor, birbir
    lerini geiyor, selfmlayor, birbirlerine svyor, birbirlerini
    kutluyor, itiiyorlar; seni grmeden yollarna devam ediyor
    lar, oysa sen onlardan birka santim tede, bir kahvenin tera
    sna otunu, dunadan onlara bakyorsun.
    \
    Avare dolayorsun. Sokaklar, mahalleleri, binalar s n f
    landnay dnyorsun: deli mahalleler, l mahalleler, p.
    42
    zar yeri-sokaklar, yatakhane-sokaklar, mezarlk-sokaklar, s
    vas dklm cepheler, rm cepheler, paslanm cephe
    ler, maskelenmi cepheler.
    Meydanlardaki kk parklar boyunca yryorsun, de
    mirden ya da tahtadan bir cetveli parkn pamaklklarna arp
    trarak koan ouklar yanndan geip gidiyorlar. Dkme de
    mirden ayaklan aslan penesi biiminde, ahalan yeil boyal
    banklara oturuyorsun. Yal, clz bekiler yalan olmayan
    dadlarla ene alyorla Ayakkabnn buruyla kumlu topra
    a emberler, kareler, bir gz, adnn ba harflerini iziyorsun. ,1
    Hibir zaman hibir arabann gemedii, sanki kimse
    oturmuyoru gibi grnen bir hayalet dkkfndan baka ma
    azas olmayan sokaklar kefediyorsun; tl perdelerle kapl
    vitrninde, sanki oldum olas gneten rengi atm ayn soluk
    mankenin, ayn fantezi dme levhalarnn, bu yln tarihini
    amalanna ramen hi deimeyen ayn moda gravrlerinin
    sergilendii bir kadn terisinin, yaylarn, top, zeytin ekirde
    i, i biiminde karyola ayaklarn, kldan ve pamukludan de
    iik kalitedeki mallarn sergileyen bir yorgancnn, ya da
    naylon iplere dizilmi rengarenk yass plastik tpalardan olu
    an bir perdenin kap yerine getii kk dkkannn ke
    sinde oturan bir kunduracnn bulunduu sokaklar.
    Pasajlar kefediyorsun: Choiseul Pasaj , Panoramas Pa
    saj, Jouffroy Pasaj, Verdeau Paaj; oralardaki moel uak
    ve benzeri maketler, pipolar, renkli camdan mcevherler, pul
    lar satan dkkanlar, ayakkab boyaclar, sosisli sandvi tez
    gihlan. Bi r karvizit matbaasnn vitrinindeki saran karla
    n tek tek okuyorsun: Doktor Raphael Crubellier, Az Hasta
    lklar Uzman, Paris Tp Fakltesi Mezunu, ltfen randevu
    alnz, Marcel-Emile Bumachs S. S. A. . Her Cins Hal, Bay ve
    43
    Bayan Serge Valene, Lagarde soka No. 1 1 , 2 1 4 07 35; Ge
    offroy Saint-Hilaire Koleji Eski rencileri Dostluk Derei,
    Mn: buza yatnlm leziz istirdyeler, Perigord usul yer
    mantarh kazcieri, glden gelen gm gzel.
    Luxembourg Bahesi'nde bri, blot ya da tarot oynayan
    .
    emeklilere bakyorsun. Az tendeki bir bankta, bir deri bir ke
    mik kalm bir ihtiyar, enesini iki eliyle sk sk kavrad
    bastonunun topuzuna dayam, ayalann bititirmi, kml
    damadan saatlerce karsndaki bolua bakyor. Hayranlkla
    onu seyrediyorsun. Smn, zaafn bulmaya alyorsun.
    Ama dokunulmazl van gibi grnyor. Kp gibi sar,
    yan kr, hatta flli olmal. Ama salyas bile akmyor, dudak
    lann oynatmyor, neredeyse gzn bile krpmyor. Gne
    onun evresinde dnyor: Belki de dikkat ve zen gsterdii
    tek ey kendi glgesini izlemektir; iaret noktalann ok uzun
    zaman nceden belirlemi olmal; onun delilii, deliyse eer,
    belki de kendini bir gne saati sanmasdr. Bir heykeli andn
    yor, ama heykellere nazaran bir stnl var; Eer can ister
    se, kalkp yryebilir. Bir insana da benziyor, daha ok bir
    kuunkini andran kafasna, gs kafesine kadar kan pan
    tolonuna, tam ilkokulluk papyon kravatna ramen; ama teki
    insanlardan u ayncal var ki bir heykel gibi kmldamadan
    saatlerce ve saatlerce durabilir, hem de grnr hibir aba
    harcamadan. Sen de bunu baarabilmeyi isterdin, ne var ki
    yallk mesleinde henz pk toy olmandan kaynaklansa ge
    rek, ok abuk sinirleniyorsun: Kendine ramen, ayan kum
    da kmldyor, gzlerin evrede geziniyor, panaklann dur
    madan kenetlenip zlyor.
    Rasgele yryorsun yine, yolunu kaybediyor, ayn yerde
    dnp duruyorsun. Bazen kendine gln hedeOer saptyor
    sun: Daumcsnil, Clignancourt, Gouvion Saint-Cyr Bul var,
    Posta Mzesi. Kitaplara giriyor ve okumadan, kitaplarn
    sayfalann kannyorsun. Sanat galerilerine giriyor, her tab
    lonun nnde durarak, ban saa eip gzlerini ksarak, tab
    lonun adn, tarihini ya da ressamn adn okumak iin yakla
    arak, daha iyi grebilmek iin geri geri giderek, kl krk ya
    rarcasna dolayorsun ierde. Dan karken defteri okunak
    sz koa bir parafla imzalayp, yanna da sahte bir adres yaz
    yorsun.
    Bir kahveye girip, dipteki masalardan birne oturuyorsun.
    Sistemli bir ekilde, satr satr Le Monde okuyorsun. Mkem
    mel bir egzersiz bu. lk sayfadaki balklar okuyorsun, sonra
    "gn gnne"yi , d habrleri, son sayfadaki eitli olaylan,
    kk ilanlar: eleman arayanlar, i arayanlar, temsilciler, ti
    cari teklifer, cmlik, arazi, arsa, daireler (satlk), daireler (in
    aat halinde), daireler (alm), bro katlan, eitli kiralk eya,
    ticarethaneler, sermaye, oraklk, kurslar ve ders verenler,
    devredenler, vasta, garaj, hayvanlar, kelepir eya, dierler,
    davetler, doum, lm, nian, evlilik, teekkr ilanlarn, Dro
    uot Oteli'ndeki ak artmnalar, ziyaretleri ve konferanslar,
    tez savunmalarn; aa yukar kafadan zdn bulmacala
    r (hangi renkler moral verir: mor ve al; sonuncu ne satar: un;
    "sohbet"teki rahatlama seslenii: oh be; murat bozulunca ay
    lar ona baylr: armut; toparlak meyve: portakal*); hava tah
    minlerini; radyo, televizyon, tiyatro ve sinema programlann,
    borsa kurlarn; turizm, toplum, ekonomi, gastronomi, edebi
    yat, spor, bilim, tiyatro, niversite, tp, kadn, ocuk, din, ta-
    * evrilmesi olanaksz olan bu bulmacalann Trke benzerlerini ha
    zrlaya Ncvat Erkmcn'e tcckkircdcriz. (. n. )
    45
    ra, havaclk, ehircilik, denizcilik, hukuk, sendikaclk sayfa
    larn; dnya politikasn, d haberleri, Fransz politikasn, i
    ilerini, ksa haberleri, ya da dr say sren byk incele
    me-aratrma yalarn, bir lkeye, bir blgeye, bir rne ay
    nlm ekleri, reklam karelerini okuyorsun.
    Gzlerinin nnden b yz tane, bin tane haber geti,
    yle titizlikle ve yle dikkatli baktn ki, bu saynn tirajn bile
    rendin ve bir kez daha, gazetenin sendikal iiler tarafn
    dan hazrlandn ve BVP ile OJD" tarafndan kontrol edildi-
    .
    ini teyit etmi oldun. Ama bellein bunlan hibirini tutma
    maya zen gsterdi: Pont-3-Mousson hisselerinin dtn,
    elik fiyatlann gerilediini, New York borsasnn direndii
    ni, Fransa'nn gayri menkul kredisi veren en eski bankasnn
    deneyimine ve uzman kadrosuna gvenmek gerektiini, Flo
    rida'da Barbara tayfununun yol at zarann milyar oldu
    unu; Jean-Paul ile Lucas'nn kk kzkardeleri Lucie'nin
    doumunu mjdelemekten gurr duyduklarn ayn ilgisizlik
    le okudun: L Monde okumak, bir saat, i ki saat kaybtmek ya
    da kazanmaktr sadece; bir kez daha, her eyin senin iin ne
    denli nemsiz olduunu deerlendirektir. Sn fandrmala
    nn, tercihlerin geersizletirilmesi, yklmas gerek. Otuz ka
    dar dizgi iaetiyle yaplan dzenlemenin -ki bu dzenleme
    son derece basit kurallara gre yaplr- her gn bu binlerce
    mesaj yaratabilmesine hala arabilirsin elbette. Ama ne di
    ye bu mesajlala bslenesin, ne diye bunlann ifresini zesin
    ki? Senin iin nemli olan tek ey zamann gemesi ve hibir
    eyin sana erimemesi: Gzlerin, acele etmeden, birbiri ard
    na satrlar okuyor.
    * BVP (Burea de viricaio de /Publicire): Yaymlann Dorulu
    unu Denetleme Brosu; OJD (Ofce de Jusicaior ee la Di usio des
    suppors de publicirl: Yayn Dayanaklannn Yaymn Dorulama Ofsi.
    (. n.)
    46
    Dnyann karsnda, kaytsz kii ne cahildir ne de d
    man. Niyetin okumazyazmazln sala yararl keyfini ye
    niden kefetmek deil, okurken, okuduklana hibir ayrcalk
    tanmamaktr. Niyetin nlplak gezmek deil, ille de zenli
    ya da bakmsz olmak anlamna gelmeyecek bir ekilde giyin
    mektir; niyetin kendini alktan ldrmek deil, sadece bs
    lenmektir. Bu hareketleri alabildiine masum bir tavrla harf
    harfine yerine getirmek deil istedi gi n -nk masumluk ok
    kuvvetli bir terimdir- sadece, en basitinden, bu "en basitin
    den"in bir anlam olabilirse eer, istediin ey bu hareketleri
    yansz, apak, her tr deerden, zellikle de ilevsellikten
    kurulmu -nk ilevsellik deerlerin en kts, en sinsisi,
    en tehlikelisidir-aika, gerek, deitirilemez bir yere brak
    maktr. Okuyorsun, giyiniksin, yiyiyorsun, uyuyorsun, yr
    yorsun demek dnda sylenecek bir ey olmasn; bunlar bi
    rer davran, birer hareket olsun; birer kanl, birer dei toku
    arac deil. Giyimin, yiyip itiklerin, okuduklarn senin adna
    konumayacaklar ark, onlar sayesinde karndakinden daha
    akgz davranamayacaksn ark. Seni temsil etmenin o yi
    yip bitiren, ekilmez, ldrc grevini bunlara brakmaya
    caksn.
    Bundan byle, Petite Source'un tezgahnda, La Biere'de,
    ya da Roger la Frite'in yerinde yemek yerken, psikofizyolo
    jistlerin dedii gibi "besin almaktayken'', gnde bir ya da iki
    kez, pk pk kez, ki o da nadiren, bir dilim zgara sr eti,
    kzgn yaa atlm ince patates dilimleri, bir bardak krmz
    araptan oluan, inceden inceye hesaplanabilir bir protein ve
    karbonhidrat bileii yutmaktasn. Yediin ey, bazen biftek,
    hatta bftek olarak adlandnlsa da, sr filetosu olmad ke
    sin bir et, kimsenin ince ince ubuklar halinde doranm de
    meye dilinin varmayaca kzarm patatesler, kimsenin men
    e adn kontrol etmeyi ve kalite snnn belirmeyi aklndan
    47
    geineyecei bir bardak knz arapr. Ne var ki, miden
    frk anlamyor artk -tabii daha nce hi anlamsa-, dama
    n da yle. Szckler daha direnli kt: Etin ince, sinirli,
    kay gibi olmaktan, patateslerin yal ve yumuam olmak
    tan, arabn yap yap ya da eki olmaktan kmas; balan
    gta ackl anlamlar tayan, yoksul yemeklerini, sokak serse
    rsi yiyeceklerini, yoksullar aevini, ehir dndaki panayrla
    n anmsatan bu inanlmaz lde deersizletirici sfatlann
    azar azar zlerinden kaybetmesi; bunlara iddetle bal olan

    hznn, yoksulluun, yokluun, ihLiyacn, utancn -kzarma


    ya dnen bu yan, ete dnen bu serliin, araba dnen
    bu ekiliin- seni etkilemekten, sende iz brakyor olmaktan
    kmas olduka zamann ald; ayn ekilde, bunun tersi bol
    luun, ziyafetin, bayramn, enliin, yukardakilerin tam tersi
    olan sekin blirilernin -yumua ve kanl c/arlais "para
    lan"nn, "kuba yumuak sr eti"nin, fletolann yumuack
    orta ksmnn, Hal'deki hamallarn getirdii pirolalarn kaln
    lnn, ince ince dilimler ya da kaln ubuklar halinde kzar
    tlm patateslerin, patates sufelerinin, altn rengi patates kf
    telerinin gevrekliinin, sepette duran nefis araplarn gzel
    kokusunun- seni kandnyor olmaktan kmas da olduka za
    mann ald. Hibir kutsal enerji, hibir tannsal nektar, taba
    n ve bardan doldurmuyor ark. Yemeklerinin sonunu hi
    bir nlemle noktalamyorsun ark. Et ve kzar patates yi
    yor, arap iiyorsun. Hemen hemen her gn, Petite Source'a
    girer ginez garsona smarladn "gnn yemei" ile Villette
    sr pirolas arasndaki almaz mesafenin senin zerinde
    hibir hakimiyeti kalmad ark.
    HAVA ister gzel olsun ister kt, yamur yasn, gne asn,
    rzgar kasp kavursun, aalarda tek bir yaprak kmldama
    sn, aaran gn sokak lambalann sndrsn, batan gn anlan
    yeniden yaksn, kalabaln iinde kaybol ya da ssz bir mey
    danda tek bana ol, hili yryorsun, hall snyorsun.
    Seni yolunu uzatmak zornda brakan, yasaklarla dolu,
    kamak geziler uyduryorsun kendine. Antlan grmeye gi
    diyorsun. Kiliselerin, atl heykellern, umumi heJalann, Rus
    restoranlannn say mn yapyorsun. Ky lar boyunca, ehrin
    eski kaplannn yaknlannda yaplan yol ahmalann, srl
    m tarlalara benzeyen delik deik sokaklan, kanalizasyonla
    n, yerle bir edilen binalan gneye gidiyorun.
    Odana dnyor ve kendini darack sedirine atyorsun.
    Tpk budalalar gibi, gzlern flta gibi ak uyuyorsun. Ta
    vandaki atlaklan sayyor, bir dzene koyuyorsun. Glgelerle
    lekelerin birlemesi sayesinde, grsel uyum salama ve yn
    bulma yeteneinin zenginlii sayesinde, domakta olan dzi
    nelerce ekil zametsizce, ar ar ryor; ancak bir an yaka
    layabildiin knlgan dzenlemeler; dalp paalanmadan ve
    her ey yeni batan balamadan nce, anlan bir isim altnda -
    kork, kolit, ky, kasaba, kaf- topluyorsun; bir el hareketi
    nin, bir devinimin, bir siluetin blinesi, bymesine kaytsz
    49
    kaldn ii bo bir iaretin balangc, belirginleen raslant:
    zerine dikilen bir gz, uyuyan bir adam, bir girdap, yelkenli
    lerin haff salnm, aa paras, fkran, saknlan, yeniden
    kavuulan kk dal, bunun iinden noktas noktasna belir
    ginleerek yine oraya kan bir yzn silik balangc, a n
    cekinden azck farkl, belki daha karanlk, ya da daha dikkat
    li, bitirilmemi bir yz, kulaklann, gzlerini, boynunu, alnn
    greden aradn bir yz; bu yzden aklnda kalan, bu yz
    de bulduun, bulur bulmaz da kaybtiin tek ey mulak bir
    glmsemenin izi ile, utan verci ya da anl anl -kimbilir?
    bir yara izinin uza bir burn deliinin glgesi sadece.
    ounlukla tek bana iskambil oynuyorsun. Bri elleri
    datyorsun, l Monde'da her hafta yaynlanan problemleri
    zmeye alyorsun; ne var ki vasat bir oyuncusun sen, at
    n oyunlar da zarafetten yoksun: Ne skiz, ne defs, ne de el
    srasn deerlendine bilgisi var sende. Bi r gn, ellerinde
    toplam olarak yalnz iki onr, bir asla bir vale bulunan bir eki
    bin, tm savunmalara ramen, ikanlann ve longlann nefis
    dalm sayesinde bir granlem yapmay baarabildikleri
    mthi bir oyun dndn; sonra bu problemi gzden geirir
    ken, deklare edilemez olduu iin sz konusu lemin hibir il
    ginliinin kalmadn ve o sonuca gitmek iin yle zeka
    kvraklklanna gerek olmadn fark edince ark briten pek
    bir ey bklemez oldun.
    Kendini iskambil fllannn byleyici zevkine kaptrdn.
    Sedirinin zerine dr sra halinde on er kar diziyor, ile
    rindeki dr as karyorsun. Oyun, geri kalan krk sekiz kar
    t, aslarn karlmasyla boalan yerleri kullanarak dzene
    koymaktan ibaret; eer bu boluklardan biri sralardan birinin
    bandaysa, oraya bir ikili koyma hakkn var; yok eer bo
    luk, diyelim, bir altldan sonra geliyorsa, oraya ayn rengin
    yedil isini koyabilirsin; yediliden sonra sekizliyi, sekizliden
    50
    sonra dokuzluyu, valeden sonra kz koyabilirsin; eer papaz
    dan sonras bosa hibir ey koyamazsn ve boluu kullanma
    hakn kaybdersin.
    Bu iskambil falnda ansn hemen hemen hi rol yoktur.
    Boalan dr yerin, eer bu yerleri dizili srasna gre oynar
    san, karna papalan karaca an, yani kaybedecein an
    ok ok nceden kestirebilirsin; ama boluklan istediin sra
    ya gre kullanabilirsin, boluklardan nce birini, sonra teki
    ni kullanrsn, sonra yine birinciye dnerin, ncy, dr
    dncy oynar, sonra yine ncye geersin. Yine de, fal
    nadiren kar; oyunun tkand bir an gelir hep, tam ktla
    nn yansn ya da te birini snfayp dizmiken, yle bir an
    gelir ki boluklar doldunak iin her elini attnda kana
    bir papa kar. lke olarak, iki deneme daha yapmaya hakkn
    vardr: Dizilmi olan ktlan yerinde brakp, dierlerini ka
    np, birerden dr boluk brakarak yeniden aman yeterlidir.
    Ama sana tannan bu iki ans nadiren kullanyorsun; oyunun
    tehl ikeye dtn grr gnez btn ktla topluyor,
    iki ya da kez kan yor, bir kez daa denemek iin hepsini ye
    niden ayorsun.
    K0tlan kanyor, ayor, asla kanyorsun, oyunun du
    rmuna bakyorsun. Bira rasgele balyorsun, sadece i l k ba
    ta bir papaza rastlamamaya dikkat ediyorsun, o kadar. Yava
    yava oyun bir dzene giriyor, glkler bliriyor, olaslklar
    oraya kyor: Burada kdn biri zaten yerinde duryor, u
    rada tek bir tanesini oynatmak beliyi, altly bir seferde yeri
    ne koymay salayacak, orada iini gletiren bir papaz ye
    rinden kprdamayacak.
    Neredeyse hi baaramyorsun. Bazen azck hile bile ya
    pyorsun, nadiren, gittike de daha seyrek olarak. Senin iin
    nemli olan ey zafer deil, hem ten senin ferin de ne de
    mek; senin istediin sadece tannlan yannda olmasysa, on
    lann tevecchn kaanmann ok daa kolay yollan var.
    Ama giderek daha sk, daha uzun sre, baen btn bir le-
    5 1
    den sonra, sabah kalkar kalkmaz, ya da gece sabaha kadar oy
    nuyorsun, stelik ark vakit ldrmek iin de deil.
    Bu oyunda seni byleyen bir eyler var, seni belki de
    kprlerin yanbandaki suyun oyunlanndan, tavanlardaki
    labirentlerden, gzn saydam tabakasnn yzeyinde ar ar
    yn deitiren bir lde k geinez ince ubuklardan daha
    ok byleyen bir eyler. Bulunduu yere gre, ana gre, her
    ktt neredeyse heyecan verici bir younluk kazanyor. Kay
    nyor, yok ediyor, kuryor, dzenliyor, plan stne plan yap
    }orsun; bo bir aba, onaylanmayan bir tehl i ke, gln bir d
    zenleme: Krk sekiz kit seni oana balyor ve sen, bir on
    lunun yernde olmasndan, bir papazn sana kar gelmeme
    sinden neredeyse mutlu oluyor, ya da ar aksak hesaplannn
    tmnn de ayn olanaksz sonuca varmasndan mutsuz olu
    yorsun. Sanki bu yalnz ve dilsiz strateji senin tek yolunu
    oluturyoru, senin varolma nedenin haline gelmi gibi.
    GECE OLDU. Tek tk araba yoldan frna gibi geiyor. Sahan
    lktaki musluktan su damlyor. Komundan t kmyor; bl
    ki de evde yoktur ya da oktan lmtr. Giyinik olarak sedi
    re uzanm, ellerini ensende kavuturmusun, dizlerin bkl.
    Gzlerini kapyor, ayorsun. Gznn iindeki ya da gzn
    saydam tabakas n n yzeyindeki virsms, mikrobumsu e
    killer bir aa bir yukar ar ar hareket ediyor, kayboluyor,
    birden orada toplanyorlar; pek deitikleri sylenemez; bu
    yuvarlaklar ya da kabarcklar, ince ubuklar, bklm iplik
    ler bir araya gelince adeta bir masal hayvann andran bir e
    kil kyor oraya. zlerini kaybdiyor, yeniden buluyorsun;
    gzlerini ovuturyorsun, iplikler paralanp oalyorlar.
    / Zaman geiyor, uyukluyorsun. Ak kitab yanna, sedi
    rin zerine brakyorsun. Her ey puslu. uultulu. Sol uman a
    lacak kadar dzenli. Byk olaslkla gerekd kk si
    ya bir hayvanck tavandaki atlaklarn oluturduu labirent
    te kukuya yer vermeyen bir gedik ayor.
    Gece gndz sokaklarda avare dolayorsun. Salonlann
    da dezenfktanlarn kalc kokusunun gezindii mahalle sine
    malarna giriyorsun, bflerde sandvi ve kat klfihlarda ve
    rilen kzarm patates yiyorsun, panayrlardan geiyorsun, tilt
    oynuyorsun, mzelere, pazarlara, garlara, halka ak ktpha-
    53
    nelere gidiyorsun, Jacob sokandaki antikac dkkinlannn,
    Paradis sokandaki cam eya satclann n, Saint-Antoine
    mahallesindeki mobilyaclarn vitrinlerine bakyorsun.
    Saatler, gnler, hafalar, mevsimler boyunca her eyden
    kopuyor, her eyden souyorsun. Bazen, neredeyse bir tr
    sarholukla, zgr olduunu, seni bunahan, senin houna gi
    den ya da gitmeyen hibir ey olmadn kefediyorsun. Ve
    '
    oyun kftlannn ya da kimi grltlerin, kendine sunduun
    kimi gsterilerin sana salad bu ypratc olmayan havada,
    anlarn heyecanndan baka eye yer vermeyen bu yaamda,
    mkemmele yakn, byleyici, baen de yeni heyecanlarla
    1 dolu bir mutluluk buluyorsu

    . Tam bir huzur iindesin, her an


    esirgeniyor, korunuyorsun. ok mutlu bir parantez iinde,
    hibir ey bklemediin, vaatlerle dolu bir bolukla yayor
    sun. Grnmez, duru ve saydamsn. Yoksun artk: Saatlerin
    ardndan, gnlerin ardndan, mevsimler geerken, zaman
    akarken, neelenmeden, hznlenmeden, geleceksiz ve ge
    misiz, ylece, dpdz, apak yaayaduruyorsun, tpk sa
    hanlktaki musluktan damlayan bir su damlas gibi, pmb
    plastik bir leende suya bastrlm alt adet orap gibi, bir si
    nek ya da istiridye gibi, inek gibi, salyangoz gibi, bir ouk ya
    da bir ihtiyar gibi, bir fare gibi.
    BAZEN, karanln iinde, bir maa asnn silueti beliryor n
    ce: Karnda bir nokta var, bu noktann iinden iki izgi k
    yor; izgiler birbirinden aynlyor ve uzun bir dnemeten
    sonra dnp sana doru geliyorlar.
    Daha sonra, bir okyanus oluyor bu, zernde yol aldn
    siyah bir deniz: Bumun sanki dev bir yolcu gemisinin bumu,
    ya da pruva bodoslamas. Her ey siya. Gece olmam, hava
    kararmam, btn dnya siyah; doal bir siyalk bu, bir fo
    torafn negatifi gibi; beya, belki de gri olan tek ey, sen ge
    ip giderken burunun her iki kanadnda ve belki de geminin
    yanlan olan gzlerin boyunca kabaran dalgalar - bir zamanlar
    maa as da, sen karanlk sularda szlrken nnde atn o
    beyazms ve kvrntl izin, o izginin haberci siymi gibi bu
    kanatlarda bliriyordu. Su her yann sanyor; siyah, kprsz,
    ar.af gibi, hatta yakamozsuz bir deniz, oysa her ayrnty,
    gk olsa en ufak bulutu, ufuk olsa en ufak kara parasn see
    bileceini sanyorsun. Ama denizden baka bir ey yok ve
    sen, yolunun stnde zahmetsizce, sessizce, hi sarslmadan -
    tarlann altn stne getiren bir saban demiri gibi- derin ve
    beyaz izgiler oyan bir pruva bodoslamassn tepeden traa.
    Oysa, ok gemeden, yukanlarda bir yerde, tpk bir er
    eve iindeymicesine, sanki bir ekran belirmi de bir sinema
    55
    filminin negatif gsteriliyormucasna, ayn gemi beliriyor,
    ama imdi bir btn olarak, kubak grlyor ve sen, g
    vertedeki kpteye, ya da daha dorusu st gverenin k
    ptesine dayanm, olduka romantik bir poz almsn. Ayn
    anda iki yerde birden bulunma duygusu uzunca bir sre, ke
    sinlikle belirgin bir ekilde srp gidiyor ve bir eyler seni si
    nirlendirse de, cann sksa da, bir trl anlayamadn ey u:
    Sen, nce, siyah denizde byaz dalgalan kprerek tek ba
    na szlen prva booslamassn da, sonra hemen hemen ayn
    anda, bu pruva bodoslamas olmann bilincine bnzer bir ey
    misin; yani, yukarda, olduka romantik bir pozda gvertede
    hareketsiz duran yolcusu olduun geminin btn msn,
    yoksa, aksine, nce siyah denizin stnde, iinde kaptan kp
    rsne dayanm tek yolcusuyla, seninle, szlen btn gemi
    vard da, sonra bu geminin lszce bytlm tek bir ay
    nnts, iki tarafndaki byaz, kaln dalgalan -sahici dalga ola
    mayacak kadar iyi izilmi, daha ok kvnmlan, krmalar an
    dran olduka grkemli, neredeyse ar bir hava verilmi dal
    galan- kprerek sulan yaran pruva booslamas m vard?
    Uzun sre, iki gemi, parayla btn, prva booslamas
    olan burunla yolcu gemisi olan vcudun birlikte yzyorlar,
    onlar birbirinden ayrman salayacak hibir ey yok: Sen
    hem prva bodoslamassn hem de stnde bulunduun gemi.
    Sonra, ilk eliki oraya kyor, ama belki de llern, pers
    pktiflerin farkllna balanabilir optik bir yanlsamadr bu
    sadece: Gemi yavalyor, gitgide yavalyor gibi geliyor sana,
    sanki onu gitgide daha geriden, daha uzaktan, gitgide daha
    yukardan gryormusun gibi; ne var ki sen, kpeteye da
    yanm olan sen, hi de klmyorsun, oysa prva bodosla
    mas gitgide hzlanyor, szlmyor ark, adeta siyah suyun
    stnde uuyor, bir yolcu gemisi gibi deil de, tpk bir h
    cumbot gibi, hana bir srat teknesi gibi.
    te o zaman, durm ok daha vahimleiyor-ve sen, bel ki
    de deneyimlerine dayanarak, olumakta olan eyin sonun ba-
    56
    langc olduunu sanki biliyorsun- nk az sonra olacak
    olan eyin younluuna birka dakika, birka saniyeden fzla
    katlanamayacaksn; geri henz orada bir ey yok, belki de,
    olsa olsa, uyarc bir iare, anlam bile ak olmayan bir belir
    ti dnda; sen imdi bu anlamn aa kmasn bekliyorsun,
    her eyin mmkn olduu kadar uzun bir sre bulank kalaca
    n bouna umut ederek, nk daha imdiden ne olduunu
    biliyorsun: Uyan seni kolluyor, onu harekete geiren ey se
    nin sabrszln oldu ve onu geciktirek iin harcadn tm
    abalar onu daha da abukltrmaktan baka bir ie yaram
    yor, ve o srada, her sefrinde olduu gibi, hem isteklendirici
    hem skntl, hem harikulide hem umut knc, ar belirgin
    leiveren, abucak zonklayan ve neredeyse sancya dnen
    bir duygu oraya kyor: Bu imgeyi daha nce yaadn bil
    menin sama -ya da henz o denli sama deilse bile, sama
    olmaya mutlaka aday- kesinlii, bunun gerek bir an olduu
    nu kesinkes bilmek, hem de tm ayrntlaryla: Deniz siyahl,
    gemi her iki yanndan byaz kpk demetleri fkrarak k
    k kanalda ar ar ilerliyordu, sen tm gemilerdeki tm
    yolcularn marlara bakarken takndklar tavrla, olduka ro
    mantik bir pozda gezi gveresinin korkuluuna dayanmm;
    u anki duygunun aynsn duyuyordun, ne var ki u anda hi
    bir ey duymamaktasn, byle bir annn hem olanakszln
    hem de deiirilemezliini bilmenin tehl ikeli, giderek daha
    tehlikeli duygusu dnda.
    Daha sonra, ok daha sonra, belki de birok kez uyandn,
    birok ktz yeniden uyukladn, sana dndn, soluna dndn,
    srst, yzst yattn, blki bile yatn, blki bir sigara
    itin, daha sonra, ok daa sonra, uyku bir hedefe dnyor,
    ya da hayr, aksine, sen uykunun hedefi oluyorsun. Iyan, bir
    grnp bir kaybolan bir ate oa bu. Kanda, ya da daha
    kesin sylemek gerekirse, gzlernin nnde, bazen birazck
    57
    solda, bazen birazck sada, asla orada deil, onbinlerce k
    k beyaz nokta bir araya gelip, giderek kediye benzer bir ey
    iziyor, profilden grnen bir panter ba, panter ilerliyor, iki
    keskin sivri diini gstererek byyor, sonra kayboluyor,
    onun yerini kl bir nokta alyor, bu nokta byyor, ekenar
    drgene, yldza dnyor ve hzla zerine atlyor, son anda
    seni sadan syrarak geiyor. Bu, dzenli olarak birok kez
    yineleniyor: nce bir ey yok, sonra haff kl noktalar, ka
    bataslak izilen bir panter ba beliriyor, sonra bu blirginlei-

    yor, kkreyerek byyor, iki keskin sivri <liini gsteriyor,
    sonra ldayan, neredeyse parlayan bir nokta iiyor, ekenar
    drtgene, yldza dnyor, sonr stne dor gelen bir k
    topu oluyor, seni klpay synyor, yle yaknndan geiyor ki
    neredeyse ona dokunduunu, onu hissettiini, iittiini san
    yorsun, sonra yine bir ey yok, uzun bir sre, beyaz noktalar,
    panterin ba, byyen ve seni yalayp geen yldz.
    Sonra uzun bir sre hibir ey olmuyor; hibir ey, ya da
    daha sonra, bazen, bir yerlerde, beyaz bir gk cismini andran
    bir ey patlyor . . .
    ZAMANLA, duyarszln inanlmayacak bir hal alyor. Gzle
    rinde panltdan eser kalmam, siluetin tam anlamyla k
    m. Bkknlktan, burkluktan eser tamayan bir dinginlik
    gelip yerlemi dudaklannn kenana. Dokunulma biri ola
    rak, giysilerinin arbal ypranml. admlannn yanszl
    tarafndan kornarak sokaklarda geziniyorun.

    renilmi
    haeketleri yapyorsun sadece. Ancak gerekli olan szckleri
    sarfediyorsun. stediklern unlar:
    - bir kahve,
    - nden bir koltuk,
    - gnn yemei, bir krmz arap,
    - bir bardak bira,
    - bir di fras,
    - on tane bilet.
    Paray yor, cebine koyuyor ve yerne geerek yiyip i
    meye koyuluyorsun. Bulunduu ynn stnden L Monde'u
    alyor, satcnn anana iki adet yirmi santim brakyorun.
    Ltfen, gnaydn, teekkr ederim, hoakaln demiyorsun
    hi. zrdilemiyorsun. Yolunu sormuyorsun.
    Avare dolayorsun, dolayorsun. Yryorsun. Tm an
    lar birbiriyle edeerde, tm mekfnlar birbirine bnziyor. Hi
    acele etmiyor, hi armyorsun. Meydan saatlerine bakm
    yorsun. Uykun yok. A deilsin. Hi esnemiyorsun. Kahka
    halarla glmyorsun hi.
    59
    Artk aylaklk da yapmyorsun, nk ancak zamandan a
    lanlar, gnlk programlanndaki deerli dakikalardan trkla
    mak iin aba gsterenler aylaklk yapabilir. Balangta, ken
    dine gzergihlar seiyor, hedefler saptyor, istemediin halde
    sonunda birer Odysseus yolculuuna dnen karmak gezi
    ler tasarlyordun. Pek ok yer grdkten sonra, bir de Saint
    Julien le Pauvre Kilisesi' ni ziyaret enin, yeral mezarlannn
    giriinde dolanp durdun, Eyfl Kulesi'nin almda dikildin,
    birka antn tepsine ktn, tm kprlerden getin, tm k
    .
    ylarda yrdn, tm mzeleri gezdin, Guimet Mzesi, Cer
    nuschi Mzesi, Camavalet Mzesi, Bourdelle Mzesi, Delac
    roix Mzesi, Nissim de Camondo Mzesi'ni, Keifer Saray'
    n, Trocadero Akvaryumu'nu, Bagatelle'deki glleri, akam
    vakti Montmarre', sabah vakti Hal'i, i k saatinde Sain
    Lazare gann , 15 Austos'ta le vakti Concorde Meydan'n
    grdn. Ne var ki, hedefin ister turistik olsun, ister klrel,
    ya da d knc, aptalca hatta kkrc olsun (la Pomp soka
    , Saussaies soka, Beauvau Meydan, Orfvres nhtm), bu
    onun bir hedef olmasn, yani bir gerilim, bir niyet, bir heye
    can olmasn engellemiyordu. Senin turizmin, bouna ve g
    ln de olsa, Gerekstclerin uzaklarda kalm ansna ra
    men, bir zen kayna, gnlk bir program, bir mekan ls
    olarak kalyordu.
    Akamlan saat sekiz, dokuz ya da on sularnda, nasl ay
    nn gzetmeden kana kan i l k sinemaya girp karanlk sa
    londa bir glge seyirci olarak, geni bir dikdrtgen zerinde
    durmadan ayn serveni -mzik, coku, bekleyi- biimlen
    diren eit eit k ve glge oyunlarnn grnp kaybolma
    sn izleyen bir glgenin glgesi olarak, artk gidecein film
    leri semiyor.an, yediklerinde bir deiiklik yapmak iin la
    Petite Source'un tezg:hnda sana be teklie, gnde harcaya
    can parann te birine sunulan aa yukan yz seene
    i sonuna kadar kullanmak iin nasl hibir giriimde bulun
    muyor, yemeklerini semiyorsan, uyku saatlerini, okuyacan
    60
    eyleri, giysil erini de semiyorsun . . .
    Kendini brakyorun, srkleniyorsun: Champs-Elysees'
    de kalabaln bir aa bir yukar yrmesi, birka metre
    nnden giden ve gr bir sokaa sapan gri bir srt, bir k ya
    da kszlk, bir ses ya da sessizlik, bir duvar, bir grup insan,
    bir aa, su, bir kap sundurmas, parmaklklar, afiler, kald
    rm talan, bir geit, bir vitrin, bir trfik , bir sokak tabela
    s, bir ttnc levhas, bir tuhafiyecinin sergisi, bir merdiven,
    bir dner kavak seni pine takmaya yetiyor. ..
    Yryorsun; yrmyorsun. Uyuyorsun; uyumuyorsun.
    Alt kat merdiveni iniyorsun, kyorsun. L Monde alyor
    sun; almyorsun. Yiyiyorsun; yemiyorsun. Ouruyorun, uza
    nyorsun, ayakta duryorsun, bir sinemann karanlk salonuna
    szlveriyorsun. Bir sigara yakyorsun. Soka. Seine nehr
    ni geiyor, duruyor, yeniden yola koyuluyorsun. Tilt oynu
    yorsun; oynamyorsun.
    Baen , drt, b gn odanda kalyorsun, ka gn kald
    n bilmiyorsun. Neredeyse durmadan uyuyorun; oraplan
    n, i ki gmleini ykyorsun. Daha nce yini kez okuyup,
    yini kez unuttuun bir polisiye roman okuyorsun. Yerde s
    rnen eski bir L Monde' un bulmacasn zyorsun. Sedirin
    zerine dr sra halinde on er oyun kadn diziyor, aslan
    karyor, kupa yedilisini kupa altlsnn arkasna, sinek se
    kizlisini sinek yedilisinin arkasna, maa ikilisini kendi yeri
    ne, maa papazn maa kznn akasna, kupa valesini kupa
    onlusunun arkasna koyuyorsun.
    61
    Ekmein olduu mddete, ekmein zerine reel srp
    yiyorsun, sonra varsa eer, biskvilerin zerine sryorsun,
    daha da sonra kavanozun iinden kakla yiyorsun.
    Ellerini ensende birletirip, dizlerini yukan ekerek dar
    sedirine uzanyorsun. Gzlerini kapyor, ayorsun. Gznn
    saydam tabakasnn yzeyinde, bklm iplikler bir aa bir
    yukan ar ar yn deitiriyorlar.
    Tavandaki atlaklar, kabarmalar, yarklar sayyor ve bir
    dzene sokuyorsun. atlak aynadaki yzne bakyorsun.
    Kendi kendine konumuyorsun henz. Hele hi haykr
    myorsun.
    Kaytszln ne balangc vardr, ne de sonu; deimez
    bir durumdur kaytszlk; bir arlk. hibir eyin sarsamaya
    ca bir kpszlk, bir canszlktr. D dnyann mesajlan
    hali sinir merkezlerne ulayor kukusuz, ama organizmann
    btnn tehlikeye atacak hibir toplu cevap zmlenir duru
    ma gelebilecek gibi gzkmyor. Ayakta kalan tek ey temel
    refleksler sadece: Krmz yandnda kardan karya gemi
    yorsun, sigaram yakmak iin rzgardan korunuyorsun, k sa
    bahlan daha sk giyiniyorsun, aa yukan haftada bir kez
    kazan, oraplarn, donunu ve fanilam, ayda iki kezden bi
    raz daha ksa srede de arafann deitiriyorsun.
    Kaytszlk, dili geersiz klyor, iaretleri anlalmaz hale
    getiriyor. Sabrlsn ama bklemiyorsun, zglirsn ama se
    miyorsun, msaitsin ama hibir ey seni harekete geirmiyor.
    Hibir ey istemiyor, hibir ey talep etmiyor, hibir eyi da
    yatmyorsun. Hi dinlemeden duyuyor, hi bakmadan gr
    yorsun: tavanlardaki atlak la. parkenin dilimlerini, yer karo-
    62
    I
    !arnn desenlerni, gzlerinin evresindeki k nklkla,
    aalar, suyu, talan, geen arabalar, gkyznde bulut e
    killer izen bulutlan.
    Ark, tkenmez olann iinde yayorsun. Her bir gn ses
    ve sessizliklerden, k ve karanlklardan, younluklardan,
    bekleyilerden, rpenelerden oluuyor. Olan tek ey, bir kez
    daha, sonsuza dek, her sefrnde biraz daha fazla yitip gitmen,
    sonu olmadan babo dolaman, uykuyu, bir tr vcut huzu
    rnu bulman: vazgeme, bkknlk, uyuukluk, kendini koy
    veri. Kayyor, srkleniyor, geviyorsun: boluu aramak,
    ondan kamak, yrmek, dunak, oturak, masaya otunak,
    dirseini dayamak, uzanmak.
    Robot hareketleri: kalkmak, ykanmak, tra olmak, gi
    yinmek. Su zernde mantar: akntya kaplmak, kalabalklan
    izlemek, srmek: youn sessizlikteki ya, kapal pancurlar,
    l sokaklar, yap yap asflt, kprsz yapraklarn siyaha
    alan yeili : vitrnlern, sokak lambalarn n souk altnda
    k, kahve kaplarndai buular, l aalarn gdk siyah
    dallan.
    sala kahvelere, kk barlara, ayakst barlana gir
    yorsun, ksz, sirke ve kir kokan arap ve kmr bayileri.
    Charles Michels'e ya da Chaeau-Landon'a dor, yal, pis,
    dar sokaklarda yrtk prk afilerin sarkt tahtaprdeler bo
    yunca yryorsun. Meydanlardaki kk parklarn ve bahe
    lerin banklarnda oturyorsun, tpk bir emekli, bir ihtiyar gibi,
    oysa topu topu yirmi be yandasn. Otellern lobilerine girip
    suni deriden bir kanepeye oturyor, bekliyorsun; girip kan
    insanlara bakyorsun, tantm ilanlann, kataloglar, afiler
    okuyorsun, turistik brorleri (Geceleyin Paris, Hindistan'a
    Gemi Yolculuu), dergiler (Fransz Otelciliinden Habrler,
    Fransz Turng Kulub Dergisi) okuyorsun; bismevlerinin,
    gazete binalarnn nndeki panolaa aslan gazeteleri okuyor-
    6.l
    sun: L Mmde, L Figam, L Capital, L Vie Frmae. Be
    lediye ktphanelerinde bo bo dolayor, bir f dolduryor,
    turih kitaplann, bili msel eserleri, Devlet adamlannn anlar
    n, daclann, katolik papazlarn anlarn okuyorsun.
    Kaldrmlarda yryor, su oluklarnn iine, yolun kenar
    na parketmi arabalarla kald nm arasnda kalan genie bo
    lua bakyorsun. Bi l yalar, kk yaylar, yzkler, bozuk pa
    ralar, bazen eldivenler, bir gn de iinde biraz para, kftlar,
    mektuplar, gzlerinden neredeyse ya getiren ftorafar olan

    bir para antas buluyorsun.
    Luxembourg Bahesi'nde kat oynayanlara, Chaillot Sa
    ray'nn bahesindeki fskiyelere bakyorsun, Pazar gn Lo
    uvre'a gidiyor, hi durmadan btn salonlardan geiyor, so
    nunda tek bir tablonun ya da objenin karsna duryorsun:
    Bu, st dudann stnde, solda, yani ona gre solda, sana
    greyse sada, kck bir yaa izi tayan bir Rnesans ada
    mnn inanlmaz derecede enerjik porresi, ya da st yazl
    bir ta, arkana bakmadan ekip gitmezden nce karsnda bir
    saat, iki saat durduun kk bir M s r ka.
    Bitmek bilmez, yorlmak bilmez yry. Elinde grn
    mez valizler tayan bir adam gibi yryorun; glgesini izle
    yen bir adam gibi yryorsun. Kr yry, uyurgezer yr
    y; mekanik admlarla, sonu gelmezcesine, yrdn
    unutana dek ilerliyorsun.
    Titiz bir ayla, kusursuz gece yrycs, uuan bir
    arafn haksz yere bir hayalete, kk ouklan bile korku
    tamayacak bir hayalete dntrecei bir rh gibisin.
    Yorulmak bilmez yry, her akam, oann kara deli
    inden, rm merdivenlerinden, sessiz avlundan kp, Pa
    ris'i bir utan bir uca geiyorsun; byk ses ve k blgeleri
    nin -pera, les Boulevards, Champs-Elysees, Saint-Germain
    ya da Montpamasse'n- tesine geiyor, l ehire, Pereire ya
    64
    da Saint-Antoine'a, Longchamp sokana, Hpital Bulvan'na,
    Obrkampf sokana, Vercingetorix sokana dalyorsun.
    Sabah kahveleri. Dirseini camdan -yuvarlak kenarlar
    bakr civatalarla kaidenin btonuna gmlm yan saydam
    kaln bir levha olan- tezgaha dayayaak banda denizcinin
    ekitii bir il makinesine yan dnk halde, neredeyse k
    mldamadan ayakta duryorsun. Krmz arap ya da szme
    kahve iiyorsun.
    Srprizsiz yaam. Gvenliktesin. Uyuyor, yiyor, yryor,
    yaamay srdryorsun, tpk gamsz bir aratrmacnn labi
    rentinde unuttuu bir laboratuva faresi gibi; saba akam, hi
    yanlmadan, hi duraksamadan yemliin yolunu tutan, nce
    sola, sonra saa dnen, bulama halindeki gnlk yem mikta
    rn alma iin knz kenarl bir pedala iki def basan bir la
    boratuvar fresi gibi.
    Ne bir aama sras, ne bir tercih. Dingin bir kaytszlk
    seninki: Gri rengin zerinde hibir boucu his uyandnnad
    gri adam. Duyarsz deil, yansz. Su kendine ekiyor seni, ta
    n da, karanlk kadar aydnln, scak kadar souun da seni
    kendine ekmesi gibi. Var olan tek ey yryn ve bakn;
    bir eye ynelen, sonra o eyi yalayp geen; gzeli, irkini,
    bildii, artcy tanmayan; sadece ve sadece, gznde, ta
    vanlarda, ayaklarnda, gkyznde, atlak aynanda, suda, ta
    ta, kalabalklarda, her yerde dunadan bir belirip bir kaybolan
    k ve ekil oyunlarn belleinde tutan bakn. Meydanlar,
    caddeler, meydanlardaki kk parklar ve bulvarlar, aalar,
    demir parmaklklar, erkekler, kadnlar, ouklar, kpekler,
    bekleyiler, kalabalklar, tatlar, vitrinler, binalar, cepheler,
    stunlar, stun balklar, kaldrmlar, su oluklar, iseleyen
    yamur altnda parldayan, kk akltalanndan yaplm,
    gri ya da knzms, beyazms, mavimsi kaldrm talan,
    sessizlikler, uultular, patrlar, galardaki, maazalardai,
    bulvarlardaki insanlar, kalabalktan grnmez olmu sokak
    lar, kalabalktan grnmez olmu nhtmlar, Austos Paarla
    nnn ssz sokaklan, sabahla, aamlar, geceler, gn doum
    lan ve gn batmla.
    Ark sen dnyann adsz efendisisin, tarihin zerinde ar
    tk etki yapmad kiisin. yamurn yadn atk hissetme
    ,
    yen, gecenin geliini artk grmeyen kiisin.
    Kendi gerekliinden baka, sren yaamnn, soluk alp
    veriinin, admlarnn, yalannn gerekliinden baka bir
    ey tanmyorsun. nsanlan gidip geldiini, kalabalklann ve
    eylerin oluup kaybolduunu gryorsun. Bir tuhafyecinin
    ufack vitrininde bir perde ubuu gryorsun; gzlerin ani
    den ona dikiliyor; geip gidiyorsun: Sen ulalmazsn.
    GZNLE yastn kalamas bir dan oraya kmasna
    yola ayor, olduka yumuak bir eim, bir dar ann drte
    bir, daha dorsu boluun ger kalanndan daha karanlk, n
    planda bliren bir ember yay. Bu dan ilgin bir yan yok;
    olaan bir da. imdilik, zm i n yapman gereken ama bir trl
    tam olarak tanmlayamadn br ile megul; kendi iinde
    pek nemli olmayan bir grev sz konusuymu gibi gzk
    yor; belki de bu grev, ifeyi bilip bilmediini anlamaya ya
    rayacak frsauan, bahaneden baka bir ey deildir; grevi
    nin, bapanan ya da tm elini yastn stnden geir
    mekten ibaret olduunu varsayyorsun rein, ve bu varsa
    ym annda dorlanyor, ama bunu yapmak sana m der?
    Aama srasndaki yerin, hizmet yllarn seni bu angaradan
    bak tutmaz m? Bu soru elbtte ki grevin kendisinden
    ok daha nemli, ancak elinde onu zmek iin hibir ey
    yok; bunca zaman sonra h<15 bu trden hesaplar venek zo
    rnda kalacan sanmyordun. stelik, bunun zerinde bira
    daa dnnce, sorunun ok daha karmak olduunu frk
    ediyorsun: Sorun baparman mevkiine, derecene, kdemine
    gre geinek zorunda olup olmadn bilmek deil, sorun
    daha ok, her halkarda, er ya da ge, bapaman geirmen
    gerektii, eer yeterince kdemliysen stten, deilsen alttan,
    ve tabii k senin kdemin hakknda hibir fkrin yok, sana ok
    gibi gzkyor, ama belki de yeterince ok deildir. Bu soru-
    67
    yu sana sormak iin, tam da kimsenin, en namuslu yargcn
    bile, yeterince kdemli olup olmadn kesin olarak dorla
    yamayaca an setiler belki de?
    Bu soru ayaklarn ya da uyluklann iin de sorlabilirdi.
    Aslnda bir ey ifade etmiyor. Asl sorn, temas sornudur. l
    ke olarak iki tr temas vardr; Vcudunun arafala olan te
    mas, ki bu sol uyluun, sa ayan, sa kolun, kamnn bir
    " ksm iin geerlidir ve bir kaynama, bir etkileim, bir yo
    unluk azalmas anlamna gelir; bir de vcudunun kendiyle
    olan temas, ki bu etinin etinle karlat, sol ayann sa
    ayann stnden getii, dizlerinin birbiryle karlat,
    dirseinin midenle kar karya geldii yerde olur: Bu temas
    lar sivri, scak veya souk, ya da scak ve souktur. Elbtte,
    hemen hemen hi riske girmeden, tm bu ilem tersine evri
    lebilir, bunu aksi olduu, sol ayan sa ayan altnda, sa
    uyluun sol uyluun altnda olduu ileri srlebilir.
    Btn bu olanlarda en ak grnen ey, senin bacaklarn
    hafife kvrm, kollarnla yasta skca sarlm olarak, ne
    sa ne de sol tarafa yatm olmayp ba aa durandr, tpk
    k uykusuna yatm bir yarasa gibi, ya da daha dorusu, bir
    armut aacnn zerindeki fala olgun armut gibi, ki bu da her
    an debilecein anlamna gelir; ama bu durum ayrca rahat
    sz edici gelmemektedir sana, nk ban yastk tarafndan
    mkemmelen korunmaktadr; ancak gene de senin grevin,
    kck de olsa bu tehlikeden kanmaktr. Ama bildiin a
    releri gzden geirrsen, durmun bata sandndan ok daha
    vahim olduunu fak etmekte gecikmezsin, bunun nedeni de
    yatay olmayan bir konumun uykuya nadiren el vermesidir.
    Demek ki, bunun pek o kadar ho bir ey olmayacan tah
    min etsen de, dmeye karar vermelisin; dn ne zaman
    son bulaca bilinmez, stelik sen dmek iin ne yapman ge
    rektiini bilmiyorsun, ancak dmeyi dnmediin zaman
    GB
    dmeye balyorsun, ama nal bunu dnmeden edebilirsin
    ki, tam da bunu dnyorken? Bu kimsenin hibir zaman
    ciddi olarak dnmedii bir eydir, oysa nemlidir: Bu ko
    nuda metinler olmalyd, gveni l i r metinler, bu durmlara,
    genelde sanldnn aksine ok sk rastlanan bu durumlara
    kar koymay salayacak metinler.
    Vcudunun drte bann iine snm; kalbin ge
    lip kann iine yerlemi, yerine btnyle uyum salam,
    canl bir eymi gibi arpyor orada, olsa olsa birack fala
    hzl arpyordur blki. Vcudunu yoklaman gerek, kol ve ba
    caklannn, organlannn, i organlarnn, mukozalannn b
    tnln denetlemen gerek. Ban dolduran ve onu arla
    tran tm bu parala bandan atmak isterdin, ama ayn za
    manda da, elinden geldiince falasn kurardn iin kendi
    ni kutluyorsun, nk geri kalan ne varsa hepsi yok oldu, ark
    ne ayaklann ne de ellerin var, baldnn tamamyla s v lat.
    Btn bunla gitgide karak bir hal alyor: nce dirse
    ini kaldrman gerekirdi, bylece balan yere hi deilse
    kamnn bir ksmn koyabilirdin, ve bu byle srp giderdi,
    ta ki yeniden aa yukar eski durmuna gelene dek. Ama bu
    korkun zor bir ey: Paralardan balar eksik, bazlar ise
    ift, lszce bym olanlar da var, kesinlikle lgn top
    rak taleplernde bulunalar da: Direin hi olmad kada
    dirsek, bu denli dirsek olunabileceini unutmutun, tran
    biri elinin yerine gemi. Ve tabii ki cellatlar, mdahale et
    mek iin yine tam bu an seiyorlar. lerinden biri azna te
    beir dolu bir snger tkyor, bir dieri kulaklana pamuk t
    kyor; birka hzarc sinslerine yerlemi, bir yangn kara
    del isi mideni atee veriyor, sadist teriler ayaklarn sktnp
    kltyorlar, kafana kck bir apka geiryor, seni dara-
    69
    ck bir paltonun iine sokuyor, bir kravatla bouyorlar; bir ba
    ca emizleyicisi ile yama soluk borna dml bir i p sok
    nular ve vgye deer tm abalanna ramen, ipi geri ek
    me

    i bir trl baaramyorlar.


    /
    Hemen hemen her seferinde geliyorlar. Onlan iyi tanyor
    '\ sun. in neredeyse rahat. Eer onlar oradalarsa, uyku ok
    uzakta deil demekir
    t
    'Bira cann yakacaklar, sonra bkacak
    ve seni rahat brakacalar. Evet, cann yakyorla, ama duy-
    1
    .
    duun anya ka11, algladn tm duyumlara, aklndan ge
    en tm dncelere, sende uyanan tm duygulara kar oldu
    u gibi, tam bir ilgisizlik iindesin. Hayret ettiini hi hayret
    etmeden, aakaldn hi ilakalmadan, cellatlar tarafndan
    hralandn hi ac ekmeden gryorsun. Sakinlemeleri
    ni bkliyorsun. stedikleri tm organlan kendi rzanla teslim
    ediyorsun onlara. Kamn, bumun, boan, ayaklarn iin e
    kitiklerini gryorun uzan.
    Ama genelde, ou zaman, en son tuzak bu noktada olu
    yor. te o zaman en kts kyor oraya. Ar ar, grn
    meden ykseliyor.

    nce her ey sakin, olaan, fzla sakin,


    fazla olaan. Her ey bir daha hi kmldamayacam gibi
    grnyor. Ama sonra biliyorsun ki, gittike amanszlaan bir
    kesinlikle bilmeye b<ilyor.n ki, tm vcudunu kaybettin,
    ya da hayr, vcudunu gryorsun, uzanda dei l , ama hibir
    zman ona eriemeyecek, onunla birleemeyeceksin.
    Bi r gzden baka bir ey dei lsin. Koaman ve sabit bir
    gz, her eyi gren, ylan vcudunu olduu kadar seni de,
    bakan, balan seni de gren, sanki yuvasnda tamamen ters
    dnm de hibir ey demeden seni seyrediyormu gibi, seni,
    senin iini, karanlk, bo, su yeili, korkmu, gsz iini. Sa
    na bakyor ve seni olduun yere ivi liyor. Kendini grmeyi
    hep srdreceksin. Hibir ey yapamasn, kendinden kaa
    masn, kendi bakndan kaamasn, hibir zaman bunu ya-
    pamayacaksn: Hibir sasntnn, hibir seslenmenin, hibir
    yann seni uyandramayaca kadar derin uyumay baarsan
    bile, bu gz hep olacak, senin gzn, hi kapanmayacak, hi
    uyumayaca olan gzn. Kendini gryorsun, kendini gren
    kendini gryorsun, sana bakan sana bakyorsun. Uyansan bi
    le, grntn ayn, deimez kalacak. Kendine binlerce, mil
    yarlaca gzkapa eklemeyi baarsan bile, hli, arkada, seni
    grmek iin bu gz olacak. Uyumuyorsun, ama uyku ark
    gelmeyecek. Uyank deilsin ve hi uyanmayacasn. l de
    ilsin ve lm bile seni kuraramayacak . . .
    BiR iNEK GiBi, bir istiridye gibi, bir fare gibi zgr!
    Ama fareler uyuyabilmek iin saatlerce rpnmalar.
    Sraya, panie kapla, ter iinde uyanmazlar. D gr
    mezler, hem sen dlerine kar ne yapabilirsin ki?
    Ama fareler traklarn kemirmezler, hele dzenli ola
    rak, saatlerce, traklarnn ucu clk yara olana kada hi. Tr
    nan ucunu tran orsna kada, ete tutunduu yerler ya
    ra bre iinde braa kopayorsun; trak dibinin zerin
    deki l derileri kan kana kada, pamaklan cann fena
    halde yakana kada syryorun, saatlerce en ufak tema se
    nin iin o derece dayanlmaz oluyor ki hibir eyi tutamyor
    ve ellerini kaynar suya sokmak zorunda kalyorsun.
    Ama bilesin ki, faeler tilt oynamalar. Saatler byu, ge
    celer boyu, byk bir feyle, tutkuyla aygtlara yapyor
    sun. Makinenin zerne kapanm bir halde, elik bilyann
    sraylarna makineye vurduun bel darleriyle elik ede
    rek ahlayp hlyorsun. Yaylaa, klaa, saylara, geitlere
    saldryorun.
    73
    Gznde k yanan, yelpazesi aa inen kadn resimleri.
    Bi r tiltle mcadele edemezsin. Oynasn ya da oynamazsm.
    Diyaloa giremezsin onunla, sana syleyemeyecei eyi sy
    letemezsin ona. stediin kadar sokul, karsnda soluk solua
    kal, tilt, senin ona duyduun dostlua, elde etmeye altn
    <jka, seni paralayan arzuya duyarsz kalr. Bin dr yz yetti
    i halde yaptn alt bin puan, seni daha fzla yaralamaktan,
    biraz daha kermekten baka bir ie yaramayacak.
    Sokaklarda srtyor, bir sinemaya giriyorsun; sokaklarda
    sryor, bir kaveye giriyorsun; sokaklarda sryor, Seine
    nehrine, kasap dkkanlanna, trenlere, afilere, insanlara bak
    yorsun. Sokaklarda sryor, bir sinemaya giriyor ve orada az
    nce grdne bnzer bir film gryorsun; fala akll bir
    byefndi tarafndan anlatla ayn alka hikiye, incelik ve
    mzik dolu, sonra ara oluyor; yirmi kez, yz kez grdn
    rek!am flmleri, haftann belli bal olaylan zerine, bu kez,
    yirmi kez grdn ksa bir film, sardalyalar hakknda, ya da
    gne hakknda, Hawaii ya da Ulusal Ktphane hakknda bir
    blgesel, daha nce grdn ve yine grecein bir filmin
    paralan, az nce grdn film bir kez daha balyor, paral
    jenerii, Eretat plaj, denizi, marlan, kumda oynayan o
    cuklar ile.
    Dar kyor, fazla klandnlm sokaklarda sryor
    sun. Odana dnyor, soyunuyor, aaflan arasna sokulu
    yor, sndryor, gzlerini yumuyorsun. Bu, ok abuk
    soyunan dsel kadnlarn evrene t saattir: bu, yz
    kez okunmu kitaplardan bunaldn saattir; bu. bir trl uyu
    yamadan yz kez oradan oraya dndn saattir. Gzlerin ka
    ranlkta fal ta gibi ak, elin da sedirin ayak tarafnda bir
    kllk, bir kutu kibrit, son bir sigara aranrken, mutsuzluu
    nun bykln sakin sakin ltn saattir bu.
    74
    Ark geceleri kalkyorsun yataktan. Sokaklarda avare do
    layor, barlarn, Rosebud'n, Harry's'in taburelerine tnyor,
    Saint-Honore sokanda, neredeyse odann karsna den
    Franco-Suisse'c gidip oturyor. Hal'deki bir kahveye gidiyor
    ve saatlerce orada kalyorsun. Sonuna kadar, bir birann, st
    sz bir kahvenin ya da bir bardak krmz arabn karsnda
    oturarak. Girp kan tekilere, kasap raklanna, iekilere,
    gazete satclarna, akamc gruhlanna, yalnz sarholara, fa
    hielere bakyorsun.
    Yalnzsn ve yalpalyorsun. Issz caddelerde, clz aa
    lar, svas dklm cepheler, karanlk kap sundunalan bo
    yunca yryorsun. Baignol\es'n, Pantin'in bitmez tkenmez
    irkinliine dalyorsun. oktan kurumu Wallace emelerin
    den, vck vck kiliselerden, delik deik antiyelerden, rengi
    atm duvarlardan baka bir ey kmyor karna. Demir par
    maklklar arasna hapsolduun kk parklar, kanalizasyon
    azlarnn yaknndaki durgun su birikintileri, fabrikalarn
    devasa kaplan. Europe mahallesindeki madeni yaya kprle
    rnin altnda, buharl lokomotifer beyaz dumanlan dalga
    dalga savuryorlar. Barbes Bulvar, Clichy Meydan; sabrsz
    kalabalklar gzlerini ge dor eviriyorlar.
    Yalnzln byl emberini krmayacaksn. Yalnzsn
    ve kimseyi tanmyorsun; kimseyi tanmyorsun ve yalnzsn.
    tekilerin birbirlerine yaptklarn, birbirlerine sokuldukla
    rn, birbirlerni korduklarn, birbirlerine sanldklann gr
    yorsun. Oysa sen, l bakl, saydam bir hayaletten, klrengi
    bir czzamldan, oktan toza dnm bir siluetten, kimse
    nin yaklamad tutulmu bir yerden baka bir ey deilsin.
    Olaslk d karlamalarn umuduyla kendini zorluyorsun.
    Ama deri, bakr, aa senin iin ldamaya balamyor ki,
    klar younluklarn senin iin aaltmyorlar ki, sesler senin
    iin duyulmaz hale gelmiyorlar ki. Arlaan dumana, Lester
    75
    Young'a, Coltrane'e ramen yalnzsn, balann ty gibi yumu
    a ve sessiz scaklnda, ayak seslerinin nlad bo so
    kaklarda, kapanmam ikili kavelerin ya ayk suoakl
    nda yalnzsn.
    Sadece bir kez kar kaya gelecein dmanla var; in
    sann kann donduran ylanlann souk sln tanyp anlaya
    cak kadar zaman va, tam zamannda geri ekilecek kada,
    yalnzlktan ve sabrzlkta donmu olarak, mahvolmu ola
    rak; seni ele veren kendi ban, en ufak aynntlarn gittike

    anlamszlaan ve gittike keskinleen algs: bir sa buklesi,


    bir bardan glgesi, bralm bir sigarann oyna izi, kapa
    nan iki kanatl bir kapnn son sal. Gznden bir ey ka
    myor, ama yakaladn bir ey de yok, yakalasan da ok ge,
    hep ok ge, glgeler, yansmalar, atlalar, savumalar, g
    lmsemeler, esnemeler, yorgunluk ya da vagei.
    Mutsuzluk zerne atlmad, stne ullanmad; yavaa
    szd, neredeyse tatllkla sokuldu. Byk bi rdi katle yaam
    na, hareketlerine, saatlerne, oana iledi, uzun sre gizli tu
    tulmu bir hakikat, reddedi l mi bir gereklik gibi; direken ve
    sabrl, incecik, zorlu mutsuzluk, tavandaki atlaklar, atla
    aynadaki yznn knklann, dizilmi oyun k5tlann ele
    geirip sahanlktai musluktan damlayan suyun iine girdi.
    Saint-Roch'un an her eyrek saati vurduunda onunla birlik
    te nlad.
    Tuza, baen neredeyse coku veren bu duygu, bu gurr,
    bu bir eit saoluktu; sadece ehire, onun talarna ve so
    kaklana, seni srkleyen kalabalklarna ihtiyacn olduunu
    sanyordun, sadece La Petite Source'un tezgahnn bir paas
    na, bir mahalle sinemasnda nden bir koltua ihtiyacn oldu
    unu; sadece oana, inine, kafsine, yeraJtndaki yuvana, her
    gn dndn, her gn ktn bu neredeyse byl yere ih
    tiyacn olduunu sayordun; ark oradaki hibir ey, tavan-
    76
    daki bir atlak, etajerin ahabndaki bir damar, duvar kadn
    daki bir iek bile sabnnn nesnesi olamyor. Bir kez daha, el
    l i iki kad dar sedirine diziyorsun; biimsiz bir labirentin
    olaslk d zmn bir kez daha an yorsun.
    Glerini kaybettin. Gznn saydam tabakasnn yze
    yindeki kabarcklann ve ince ubuklann ar ar yn dei
    tinesini izleyemiyorsun ark. atlaklann ve glgelerin ara
    sndan hibir yz, hibir muzaffer atl sefer, ufukta hibir e
    hir senin on lan aa kanana izin veniyor.
    Tuzak: O tehlikeli yanlsama -nasl demeli?- almaz ol
    mann, d dnyann hibir etkisine marz kalmamann, n
    ne bakan ak gzlerle, her eyi, en ufk aynntlan alglayan,
    ama hibir eyi belleinde tutmayan gzlerle, dokunulmaz
    olarak kayp gitmenin o tehlikeli yanlsamas. Uyank uyurge
    zer, gren kr. Belleksiz, korkusuz olmak.
    Ama k yok, mucize yok, hibir hakikat yok. Kabuklar,
    zrhlar. Her eyin balad, her eyin durduu o bucu gn
    den beri. Karanlk sokaklann kirli duvarlannn dibinden gei
    yorsun, sa elinle seki talanna, cephe tulalarna ararak.
    Seine' in zernden bacaklarn sallandrarak, bir kpr keme
    rinin oyduu gzn gremeyecei kadar kk girdaba saat
    lerce bakarak oturuyorsun. Dizilmi elli iki kadn iinden
    drt as karyorsun. Ayn gdk hareketleri, hibir zaman
    hibir yere vardrmayan ayn yolculuklar tekrar tekrar ka
    kez yaptn. kurluk snaklarndan baka, aptalca sabnn
    dan baka, seni her seferinde k noktana geri dndren bin
    bir dnemeten baka yardma aracan bir ey yok. Mey
    danlardaki kk parklardan mzelere, kahvelerden sinema
    lara, su kylarndan bahelere; garlardaki bkleme salonlar,
    byk oellerin lobileri, spenarketler, kitaplar, resim ga
    lerler, metro koridorlar. Aalar, talar, su, bulutlar, kum,
    tula, k, zgir, yamur: nemli olan tek ey yalnzln:
    Ne yaparsan yap, nereye gidersen git, grdn hibir eyin
    pnemi yok, yaptn her ey bouna. aradn her ey sahte.
    Va olan tek ey yalnzlk, her sefrinde er ya da ge knda
    bulduun, dost ya da ykc yalnzlk; onun karsnda, her se
    ferinde yalnz kalyorsun, yardmdan yoksun, akn ya da
    afallam, umutsuz, sabrsz .
    . -1onumaktan vazgetin ve sana cevap veren tek ey ses
    sizlik oldu. Ama bu szckler, boaznda tak l p kalan bu bin
    lerce, milyonlarca szck, arkas gelmeyen szckler, sevin
    lklar, ak szckleri, budalaca gller, peki onlar ne za
    man bulacaksn yeniden?/
    imdi sessizliin dehetinde yayorsun. Ama sen herkes
    ten daha sessiz deil misin?
    Yaamna ucubler girdi, fareler, bnzerlerin, kardele
    rin. Onlaca, yzlerce, binlerce ucube. Onlar saptyor, ayrde
    dilemez iaretlerden, sessizliklerinden. kaamak gidilerin
    den, oynak, titrek, rkek baklanndan, seninkiyle kalan
    ca baka yne evrlen baklanndan tanyorsun. Pis at oa
    lannn pncerelernde geceleyin hala k yanyor. Ayak ses
    ler yank.lanyor gecede.
    Fareler birbirleriyle karlanca konumazlar, bakmaz
    lar. Ama ya olmayan bu yzleri, bu zayf ve prsk siluetle
    ri, bu yuvalak, gri srlan her saat yan banda hissediyor, on
    lann glgesini izliyor, onlarn glgesi oluyor, s k sk onlarn
    yuvalarna, deliklerine gidiyorsun; onlarla ayn snaklara,
    ayn barnaklara sahipsin: dezenfektan kokan mahalle sine
    malar, meydanlardaki kk parklar, mzeler, kahveler, gar
    lar, metrolar, haller. Senin gibi banklara oturup tozlu kumda
    ayn yamuk daireyi durmadan izip silen umutsuzluk antlar,
    p septlernde bulunmu gazetelerin okurlar. En kt hava
    nn bile durduramayaca aylakla. Gzergflan seninkiyle
    ayn; seninkiler kadar anlamsz, seninkiler kadar yava, senin-
    78
    kiler kadar umutsuzca kanak gzerg5hla. Metro planlan
    ma nnde senin gibi duraksyor, su kylarnda oturp stl
    ekmeklerini yiyorlar.
    Srgnler, paalar, dlanmla, grnmez yldz tay
    cla. Duvarlara srnerek, balan nde, omuzlan dk,
    cephelerin talarna tutunan elleri bzm, yeniklerin, sr
    yere gelmilern yorgun hareketleriyle yryorlar.
    Onlan izliyor, gzetliyor, onlardan nefret ediyorsun: hiz
    meti oalanna kapanm ucubler, kokumu pazar yerleri
    nin yaknlannda ayaklarn sryen bez ayakabl ucubler,
    buf bal gibi tie gzl ucubler, mekanik hareketli ucube
    ler. Sama sapan sylenip duran ucubler.
    Onlara yanayor, elik ediyor, onlann arasndan kendine
    bir yol ayorsun: uyurgezerler, hdkler, morkla, budala
    lar, brelerini gzlerine kada indirmi sar-dilsizler, sarho
    lar, yanaklarndaki, gzkapaklarndaki kesik kesik titremeleri
    engellemeye alarak boazlarn temizleyen bunaklar, b
    yk ehirde yolunu an kyller, dul kadnlar, sinsiler,
    her eyi bilenler, her eye bumunu sokanlar.
    Sana geldiler, koluna yaptlar. Sanki kendi ehrinde
    kaybolmu bir yabac olan sen, dier yabanclardan baka
    kimseyle karlaamazmsn gibi; sanki yalnz olan sn, tm
    teki yalnzlann senin zerne atldklann gryonusun gi
    bi. Sanki ayn tezgahta iilen bir bardak krz arap sresin
    ce, ancak hi konumayanlar, kendi kendine konuanlar ka
    laabilirmi gibi. Yal deliler, yal ayya kadnlar, hayalpe
    restler, srgnler. Ceketinin yakalarna, eteklerine, kollarna
    aslyor, soluklarn yzne flyorla.
    Ksa admlala saa geliyorlar, tatl glckleri, tantm
    ilanlar, gazeteleri, bayraklaryla; byk, aptalca davalarn se
    f savala, ouk flcine, kansere, yoksul konutlanna, se
    flete, yan felce, krle kar sava aan kemikli maskeler,
    79
    arkadalar iin dilenen hznl arkclar, kk masa r
    leri satan dayak yemi yetimler, evcil hayvanlar koryan el
    leri ekilmi dul kadnlar. Sana yanaan, seni alkoyan, seni
    ileten, aalk hakikatlerini, sonsuz sorlarn, hayr ilerini,
    doru bildiklerni senin yzne tkren herkes. Gsnde ve
    srnda birer ilanla dolap dnyay kuraracak olan gerek
    iman sahipleri. Ac eken sizler O'na gelin. sa dedi ki, Gr
    meyen sizler grenleri dnn.
    Soluk benizliler, lime lime yakallar, sana hayalann, ha
    .
    pishanelerini, dknler yurdunu, sahte yolculuklann, hasta
    hanelerini anlatan kekemeler. Yazm kurallarnda reform yap
    mak isteyen yal ilkokul retmenleri. Eski kflan toplayp
    retime yeniden kazandrmak iin yzde yz etkili bir sistem
    gelitirdiklerne inanan emekliler, strateji uzmanlar, yldz
    flclan, su kayna arayclar. frkler, mucize lankla
    n. Sabit fikirleriyle yaayan herkes; insan msveddeleri, in
    san kalnt lan, kahvelerde, balarda patronlarn tepeleme dol
    durduklan bardaklar azlanna gtremeyip onlarn elence
    si olan zararsz, bunak ucubeler, saygdeer grnmeye aba
    layarak Marie Brizard'larn bir dikite yuvarlayan krkl,
    gekin orospular.
    Ve tm dierleri, en ktleri, alklar, hnzrlar, kendini be
    enmiler, bildiklerini sananlar, bilgie glmseyenler, i
    kolar ve gen kalanla, stler, madalyallar; akrkeyif ak
    amclar, briyantinli kenar maalle ouklar, tuzukurlar, sa
    lozlar. Hakllklarndan g alp seni tank gsteren, yzn
    uzun uzadya szen, barara seslenip senden aklama iste
    yen ucubler. Kalabalk aileleri, ucube ouklan, ucube k
    pkleri olan ucubeler; krmz klarda skan binlerce ucube;
    ucubelerin crlak diileri; bykl, yelekli, pantalon askl ucu
    bler; irkin antlarn nne paketler halinde boaltlan turist
    ucubeler; bayramlklann giymi ucubler, ucub kalabalk.
    80
    Avare dolayorsun ama kalabalk ark seni srklemi
    yor, gece ark seni korumuyor. H1 ve durmadan yryor
    sun, yorlmak bilmez, lmsz yry. Anyor, bkliyor
    sun. Fosil ehirde avare dolayorsun, kiri pisi temizlenmi
    cephelerin teremiz byaz talan, olduklar yerde duran p
    tenekeleri, kapclann gelip oturduktan bo sandalyeler; l
    ehirde avare dolayorsun, delik deik edilmi binalann yak
    nnda terkedilmi inaat iskeleler, sisin, yamurun nne ka
    tp gtrd kprler.
    Kokumu ehir, iren, irkin ehir. Hznl ehir, h
    znl sokaklann hznl klan, hznl mzikhollerin h
    znl soytanla, hznl sinemalarn nndeki hznl kuy
    rklar, hznl maaalarda hznl mobilyalar. Karanlk
    garlar, klalar, hangarlar. Grands Boulevards boyunca ardar
    da sralanan birahaneler, korkun vitrnler. Grltl ya da s
    sz ehir; kuruni mor ya da isterik, delik deik edilmi, ya
    malanm, kirleti l mi ehir; yasaklarla, tel rglerle, demir
    panaklklarla, kilitlerle dolu ehir. Toplu-mezar-ehir: ko
    kumu haller, toplu konut klna brnm gecekondu ma
    halleleri, Paris'in gbindeki sefller blgesi, aynaszlann ci
    rit att bulvarlan dayanlmaz korkunluu: Haussmann,
    Magenta, Charonne.
    Hcresinde bir mahkOm, bir deli gibi. Labirentte k
    arayan bir fre gibi. Paris'i her ynde katediyorsun. Ktlktan
    km biri gibi, adresi olmayan bir mektubu tayan bir ulak
    gibi.
    Bekliyor, umuyorsun. Kpekler sana balandlar, garson
    kzlar, kavelerdeki garsonlar, teriftla, sinema gielern
    de alan kzlar, gazete satclan, otobs biletileri, mzele-
    81
    rin ssz salonlann bekleyen sakatlar da. ekinmeden konu
    abilirsin, sana her seferinde ayn ses tonuyla cevap verecek
    ler. Yzleri ark tandk geliyor. Seni biliyor, seni tanyorlar.
    Bu sradan selfmlamalann, bu glmsemelerin, bu nemsiz
    ba hareketlerinin seni her gn kuraran tek ey olduunu bil
    miyorlar; oysa sen, btn gn onlan bkledin, sanki bunlar
    szn edemeyecein ama onlann a ok kestirebilecekleri
    anl bir olayn lymcesine.
    O zaman, bazen, sallantdaki yaamna kusursuz bir di
    siplinin zincirini vurmaya kalkyorsun umutsuzca. Her eye
    bir eki dzen veryor, odan topluyor, amaz bir bte har
    lyorsun: Ayda 50 frank, elindeki para bu, bunun iinden
    oan iin 50 frank kannca, gnde sana 15 frank kalyor ki bu
    da u kalemlerden oluuyor:
    bir paket Gauloises 1 ,35
    bir kutu kibrit 0, 1 0
    bir n yemek 4,20
    bir sinema bileti 2,50
    yer gsterci kza bahi 0,20
    Le Monde
    0,40
    bir kave 1 ,0
    kinci n iin -ki ya bir zml rek ya da yanm baget
    olacaktr-, ikinci bir kahve iin, metro iin, otobs iin, di
    macunu, amarhane iin gerye 5 frank 25 santim kalyor.
    Yaamn bir saat gibi kuryorsun, sanki kendini kaybt
    memenin, tamamen dibe batmamann en iyi yolu kendini g
    ln ilere vermek, her eyi nceden kararlatrmak, hibir e
    yi rastlantya brakmamakm gibi. Yaamn, tpk bir yumur
    ta gibi da kapal, przsz, yuvarlak olsun; hareketlerin her
    eyi senin adna kararlatran, seni sana ramen koruyan de
    imez bir dzen taafndan saptansn.
    82
    vgye deer bir kesi nlikle, gidecein yerler blirliyor
    sun. Pare Mont-Sours'den Buttes-Chaumont'a, Savunma Sa
    ray'ndan Sava Bakanl'na, Eyfel Kulesi'nden Yeralt Me
    zarlan'na, Pas'i sokak soka kefe kyorsun. Her gn, ayn
    saatte ayn yemei yiyorsun. Gala, mzeleri geziyorsun.
    Kaveni ayn kahvede iiyorsun. L Monde'u bele yedi aas
    okuyorsun.
    Yatmadan nce giysilerini katlyorsun. Her Cumaesi sa
    bah oan batan aa temizliyorun. Her sabah yatan ya
    pyor, tra oluyor, pembe plastik bir leende oraplann yk
    yor, ayakkablann boyuyor, dilerni fralyor, fncann y
    kyor, kurluyor ve etajern zerinde ayn yere koyuyorsun.
    Her sabah, ayn dakikada, ayn yerde, ayn ekilde, gnlk
    Gauloises paketinin zamkl eridini ayorsun.
    Odann dzeni. Zmannn kullam. Kendine ouka
    yasaklar koyuyorsun. Yrrken, kaldnmlann kenanndaki
    kaldnm talannn kesime izgisine basmyorsun. Kavaklar
    dai yn iaetlerne, park yasa levhalana uyuyorun. Ge
    kalmaya ya da erken gelmeye tahamml edemiyorsun. Sigara
    larn da her krk b dakikada bir yakmay isterdin.
    Sanki her an, gsterdiin en ufk gevekliin seni hemen
    ok telere srklemesini bkliyoru gibisin.
    Sanki her an, kendine yle demek ihtiyacn duyuyor
    mu gibisin: Bu byle, nk ben byle istedim; bn byle is
    tedim yoksa lrm.
    BAZEN, gecelerce, dar sedirin zerine uzanp at penceresin
    den szan soluk ve dank ktan ve bu adeta dzenli
    aralklarla canlandran sigaa ateinin kzl yansmalanndan
    baka k olmadan, komunun gidip geliini dinliyorsun.
    Odalarnz ayran blme yle ince ki soluk aln iitiyorsun
    neredeyse, terliklerini sryerek yrdn de iitiyorsun.
    Onun yryn, yzn, ellerini, ne yaptn, yan, d
    ncelerini hayal etmeye alyorsun !k sk. Onun hakknda
    hibir ey bilmiyorsun, onu hi grmedin bile, olsa oha bir
    gn onunla merdivende karlamsnzdr blki, geebilsin
    diye duvara yapmsndr, ama bilmeden, o olduunu kesin
    olarak syleyemeden. Onu grmeye de almyorsun zaten,
    kattaki lavabonun musluundan aydanln doldunak iin
    sahanla ktn duyduunda kapn aralamyorsun, onu
    dinlemeyi, ona kendi istediin biimi vermeyi tercih ediyor
    sun. Tek bildiin, odasnda hareket edebildiine gre, pnce
    resine, yatana, kapsna ya da dolaplarna ulaabilmek iin
    yer deitirmek zornda olduuna gre, odasnn seninkinden
    ok daha byk olduu; oysa sen odann orasndan, sedirin
    aa yukan drte hizasndan, admn atmadan, elini
    uzatarak herhangi bir noktaya, pncereye, kapya, kk lava
    boya, kck giysi dolabnn durduu keye, pmbe plastik
    leene, etajere ulaabilirsin.
    Bouk bouk ksrmesine, boan temizlemesine,
    85
    ayaklann srmesine baklrsa yal olmal; yalnzlm ya
    l lna balamak art deil elbtte, nk, senin gibi o da oa
    snda kimseyle grmyor, sanki binann, bildiin kadanyla
    sadece ikinizin oturduu bu son kat, bir zamanlar oraya ula
    may isteyebilecek olanlann gvenlii asndan bir sredir
    kimi tehlikeler arediyormu gibi; te yanda sektirmeden,
    hatta daha da sk skya uygulad gnlk program da yal
    lna balamak art deil; bu son nokta onun, yine biraz senin
    gibi, blli alkanlklara sahip bir adam -ama kukusuz, sen
    .
    den birazck daha sakin biri-olduu olaslm kuvvetlendirir
    ancak. Her gn, Paarlan bile, leye doru oasndan k
    yor ve hi aksatmadan alacakaranlkta geri geliyor, sanki ka
    zan ya da keyif iin yapt ii gn na gre ayarlam ve
    saati hesaba katmyormu gibi: Nol'e kadar her gn biraz da
    ha erken dnd eve, imdiyse her gn biraz daa ge dnyor.
    Onun satc olduunu sanyorsun; kravalanm emsiyenin
    iinde sergileyen bir kravat satcs, ya da blki de nasrlan,
    lekeleri, siilleri, varisleri yok eden mucizevi bir ilacn tan
    tmcs, ya da daa iyisi dr madeni ayak stnde ak duran
    poratif bir valizden oluan tezganda, Grands Boulevards'n
    isiz gszlerne taraklar, akmaklar, trpler, gne gz
    lkleri, koryucu klfar, anahtarlklar satan kk bir tuhaf
    yeci . Bu tahmin esas olara, odasnda oturduu zamanlar, -
    sanki her sabah gitmeden nce almas, her akam gnn biti
    nlinde de yerine koymas gereken nemli bir gereci varm gi
    bi- sabah aam asl iinin ekmeceleri amak ya da kapa
    maktan ya da ap kapamatan ibaret olmasna dayanyor.
    Belki de o ak valize ihtiyac vardr, onu baucu masas
    yerine ya da ya yazmak, yemek yemek iin kullan yordur.
    Onu biraz yapmackl, biraz gln ekilde hayal ediyorsun:
    Valizinin zerine, eski varlkl gnlerden kalan ilemeli bir
    rt, adi mumlann yerletirildii deersiz bir amdan, belki
    de sattklanyla e bir sofra takm, yani pmbe plastik bir ta
    bakla marapadan ve iie geen -kak ataln izini tayor,
    86
    atal bankini, bu parann zerine, atalla ban iin
    den geip kaa raptedilen sahte yaka dmesi biiminde bir
    perin ivisiyle der bir halka tutturulmu- alminyum atal
    baklardan oluan bir sofra takm koyuyor; sanki, sonu ola
    rak varolduundan emin olunamayan bu valiz, zihninin garip
    bir oyunuyla hem gndz vakti tuhafyeci tezg5h, hem de ak
    amleyin piknik antas olabilirmi gibi. Oysa komunun ye
    mek yedii bile kesin deil, sevmesi en muhtemel yiyecek
    olan sakatatlan, ko yumuralann czrdadn duymuyor,
    kokusunu da almyorsun. Az ok emin olduun tek ey, ay
    danhn sahanlktaki musluktan dolduraca (nk odas
    her ne kadar seninkinden bykse de, akar suyu yok) ve ay
    danl, ne ekilde altn bilmediin, ama aydanln s
    lk almas, yani suyun kaynamas iin geen sreye baklrsa
    moeli olduka ilkel olan bir oan zerine koyaca.
    Sen istediin kadar dinle, kulak kabart, kulan duvara
    daya, sonuta, hemen hemen hibir ey bilmiyorsun. Alglan
    nn kesinlii artka, yorumlarnn dorluu azalyor gibi .
    Her dakika ekmeceleri atna ya da kapadna hi kuku
    yok, ama bu bile kantlanm dei l, szgelii bilmediin bir
    amala, ya da sadece seni yanlmak iin iki tahta parasn
    birbirine sryor olabi l i r pk<l<, ya da bir veya birka ek
    meceyi gerekten ap kapyor<ur. ama ylesine. yani iine
    bir ey koymadan, bir ey karmadan, sadece grlt yap
    mak iin ya da alp kapanan ekmecelerin kard grlt
    houna gittii iin. Kukusuz her gn leye doru dan
    kyor, ama bundan emi n olabilmek iin her an orada olmak
    gerekir ki sen deilsin, ayn ekilde daha o dnmeden, alaca
    karanlkta dar ktn da oluyor bazen: belki de kar gibi
    yapyor, birka basamak iniyor ve yle usulca geri kyor ki,
    tm abalarna ramen, varln alglayamyorsun. Kukusuz
    87
    sahanlktan su dolduruyor, su kaynadnda kukusuz aydan
    l slk alyor; ama sl alan belki de odur, nereden bile
    ceksin?
    Oysa bazen, yaam sana ait oluyor, grltleri senin olu
    yor, madem ki onlar dinliyor, bekliyorsun, madem ki onla
    seni hayatta tutuyorlar, tpk su damlas gibi, Saint-Roch'un
    anla, sokan, ehrn grltleri gibi. Yanlyor, yanlmyor
    "a da uyduryor olmana pk aldnyorsun. Poratif valizi, a
    raklan, akmaklan, gne gzlkleriyle senin onu tuhafiyeci
    yapman tuhafiyeci olmas iin yeterli. Yaamasna izin verdi
    in kk hayat yayor; alg alanndan kar kmaz yok ola
    rak, uykun gelir gelmez lerek, ger kalan zamanda aydanl
    na su doldurmaya, ksrmeye, ayaklarn srmeye, ek
    meceleri ap kapamaya mahkOm olarak.
    Ama belki de bilmeden, sr sra sessiz bir yaamda sen
    de ona aitsindir. Belki o da senin gibidir, sen nasl onun ks
    rn, slklann, ekmece grltlerini kolluyorsan, belki
    onun iin de senin etajerin zerine koyduun fincann sesi,
    alp alp braktn gazetelern hrs, dar sedirn zerinde
    yerlerne yerletirdiin oyun k3tlannn kay, su seslerin,
    soluun, su damlasyla, anla, sokak ve ehrin grltleriyle
    birlikte, aka zamann, sreduran yaamn kaln dokusunu
    oluturyordur. Belki de umutsuzca seni tanmaya alyor,
    alglad her iareti sonu gelmez biimde yorumluyordur.
    Gaeteleri burturan sen, dar kmadan gnlerce oanda
    kalan ya da oana dnmeden gnlere darda kalan sen kim
    sin, ne yapyorsun?
    88
    Ama o kadar az grlt yapyorsun ki ! Anca senin varl
    n oraya karabilir; eer varlna dikkat ediyorsa bunun
    nedeni korkmas, senin onu endielendirmendir: Asla tam an
    lamyla korunakl olmayan yeralt ininde saklanan yal por
    suk gibidir, yaknnda bir yerlerde bir grlt duyan, ancak bu
    grltnn, hi oalmayan fakat hi de azalmayan, hi kesil
    meyen bu grltnn yerni bir trl tam olarak saptayama
    yan o yal porsuk gibi. Kendini kormaya alr, sana ace
    mice tuzaklar kurmaya kalkr, seni gl olduuna, senden
    korkup titremediine inandraya alr: Ama yle yaldr
    ki ! Servetini tekrar tekrar saymatan, ikide bir onu saklad
    yeri deitirmekten baka bir eye gc yetmez.
    Onun gzn boyadna, onu sahiden korkuttuuna
    inanma baen houna gitmiyor dei l ; aptal: Olabildiince
    uzun sre sessiz kalmaya zorluyorsun kendini; ya da kk
    bir odun paasyla, bir trpyle, bir kalemle, odalarnz ay
    ran blmenin st ksmn tkrdataak, kck ve sinir bozu
    cu bir ses karyorsun.
    Ya da, tersine, iini aniden bir sempati kaplyor ve yum
    runla duvarlara vuraak ona yadmsever mesajla yollama
    hevesine kaplyorsun; A iin bir kere, B iin iki kere . . .
    ARTIK SI

    INA

    IN KALMADI. Korkuyorsun; yamurun, saatle


    rin, araba selinin, yaamn, insanlarn, dnyann, her eyin
    durmasn bkliyorsun; her eyin yklmasn bkliyorsun;
    surlarn, kulelerin, demelerle tavanlarn; erkeklerin, kadn
    larn, yal l ann, ocuklann, kpklerin. atlarn, kularn felce,
    vebaya, saaya yakalanp bir bir yere yklmasn, menerin
    ufalanmasn, ahabn toz haline gelmesini, evlern sessizce
    yerle bir olmasn, tufn andran yamurlarn yalboya re
    simleri eritmesini, yzy l l k dolaplar geme yerlerinden ayr
    mas n , kumalan lime lime etmesini, gazetelerin mrekkebi
    ni aktmasn, iin iin yanan bir atein merdivenlern basa
    maklann keminesini, sokaklarn tam ortadan yarlarak labi
    renti andran fnn gibi ak lamlar oraya kararak kme
    sini, pasn ve sisin ehri kaplamasn bekliyorsun.
    Bazen, uykunun seni saran yava bir lm, hem tatl hem
    de korkun bir anestezi, canl dokularn bir blmnn mutlu
    lm olduunu dlyorsun. Souk. bacaklarndan kollarn
    dan yukar kyor, ar ar seni uyuturuyor, felce uratyor.
    Ayak parman uzaktaki bir da, bacan bir nehir, yanan
    yastn olmu, btnyle baparmana yerlemisin, eriyor
    sun, kum gibi, civa gibi akyorsun. Bir kum tanesinden, kuru
    yup bzm bir cceden, kassz, kemiksiz, bacaksz, kol-
    91
    suz, boyunsuz, elleriyle ayaklan birbirne kanm kck
    kof bir nesneden baka bir ey deilsin; bir de seni yuan ko
    caman dudaklar.
    Snrszca byyorsun, patlyorsun, lyorsun, atlam,
    talam olarak: dizlerin ser talar, kavalkemiklern elik u
    buklar, kamn bir buzda. cinsel organn yanan bir hamam,
    kalbin bir kazan. Ban sise brnm geni bir fundalk, hafif
    tller, kaln rler, ar palto . . .
    KALARIN KALKIYOR, atlyor; alnn knabiliyor, gzlerin
    dimdik sana bakyor. Azn alp kapanyor.
    Aynada dikkatle kendine bakyorsun, kendini yakndan
    incelediinde, yzn bildiinden daha i yi durumda buluyor
    sun (dor, akam var, k kaynan da arkana almsn,
    yle ki sahiden aydnlanan tek ey kulaklann kaplayan ayva
    ty). Duru bir yz bu, biimi uyumlu, izgileri neredeyse g
    zel . Salann, kalann ve gz ukurlannn siyah, canl bir ey
    mi gibi, bkleyi iinde olan yzn btnnden fknyor.
    Baklar hi de km deil, byle bir eyden eser yok, ama
    ouksu da deil, inanlmaz lde enerjik olduklan sylene
    bilir, tabii sadece gzlemci denmezse, tam da u anda kendini
    gzlemlediine ve kendini korkutmak istediine gre.
    atlak aynanda hangi srlan, yznde hangi hakikati ar
    yorsun'! Bu yuvarlak, bira topluca, hatta neredeyse ikin su
    rat, bu bitiik kalar, dudan zerindeki bu ufak yara izi, bi
    raz patlak duran bu gzler, sanmtrak talarla kapl, dzgn
    olmayan bu diler, gzlerin altndaki, bumun stndeki, a
    kaklarn altndaki bu ynla knt: sivilceler, lekeler, siyah
    noktalar, siiller, banlar, stlerinde birka kln kt bu si-
    93
    yahmtrak ya da kahverengimsi benler. Yakndan baknca,
    derinin alacak kadar izgilerle dolu, knk, delik deik ol
    duunu seebilirsin. Her bir gzenei, her bir ikinlii gre
    bilirsin. Burn kanatlan na, dudaklanndaki atlaklara, sa dip
    lerine, gzlerinin aknda knz izikler oluturan atlam
    kk damarlara bakyor, onlar dikkatle inceliyorsun.
    Bazen bir inee benziyorsun. Patlak gzlern karlatk
    '
    lan eylere hi ilgi gstermiyor. Kendini aynada gryorsun
    ve bu sende hibir duygu uyandryor, dpedz alkanlk
    tan doacak bir duygu bile. Deneyimlerin sana, yznn en
    gvenilir imgesi olarak tanmlamay rettii bu kzms
    yansma sana yaknlk duyar, seninle tanr gibi gzk
    myor; sanki sahiden seni tanmazm ya da tann da hi
    bir aknlk blirtisi gstermemeye dikkat edermi gibi. Sana
    kzdn ya da kafasndan baka bir ey geirdiini ciddi ola
    r dnemezsin. Sadece bir inek gibi, bir ta ya da su gibi,
    sana syleyecek zel bir eyi yok. Sana nezaket gerei bak
    yor, nk sen de ona bakyorsun.
    Kendine inli havas vermek iin gzlerinin ucunu yuka
    n dor geriyorsun, gzler frlam, yzn buruturyor
    sun: arpk azl tek gzl adam, dilini st dudann ya da
    alt dudann altna kaydrm maymun, ukura kam ya
    naklar, iiri l mi yanaklar; ama atlak aynadaki inek, ister
    inli olsun ister yzn gzn oynatsn, hibir eye karm
    yor ve tepki gstermiyor. Uysall o denli apak orada ki,
    seni nce rahatlatyor sonra kayglandryor, nk eninde so
    nunda bu i can skc olmaya balyor. Bir insann ya da bir
    kedinin karsnda gzlerini indirebilirsin, nk insan da ke
    di de sana bakarlar, nk baklar bir silahtr (ban iyi ni
    yetlilii ise blki de silahlann en ktsdr; nefret bir ey ya
    pamazken o, senin elinden silahn alan bir silah olur), buna
    karlk, bir aacn karsnda gzlerni indirmek kadar terbi-
    94
    yesizce bir hareket olama, ayn ekilde bir inein ya da ayna
    da sana ait olan yansmann karsnda.
    Vaktiyle, New York'ta, Atlantik'in son dalgalarnn gelip
    arpt kr kayalarn birka yz metre tesinde, bir adam
    kendini lme terk etmiti. Bir kanun adamnn yannda ki
    tiplik yapyordu. Bir paravanann arkasnda duran yaz masa
    snda oturur, hi kml damazd. Zenceflli reklerle beslenir
    di. Pencereden elini uzatsa neredeyse dokunabilecei kara
    m tulalardan bir duvara bakard. Ondan herhangi bir ey
    yapmasn, bir metni yeniden okumasn ya da postaneye git
    mesini istemek bounayd. Ne tehditler ne de ricalar etki eder
    di ona. Sonunda, hemen hemen kr oldu. Onu kovmak zorun
    da kaldlar. Bi nann merdivenlerine yerleti. Onu ieri ktr
    dlar, o da hapishanenin avlusunda oturdu ve nne konan ye
    meklere el sredi.
    LMEDiN; daha akl banda biri de olmadn.
    Gzlerini kavurcu gnee evirmedin.
    kinci snf iki yal aktr seni aramaya gelmediler, sana
    yapp nzden ikisini oradan kaldrmadan birinizi yok
    edemeyecekleri bir btn oluturadlar seninle.
    Balayc yanardalar seninle ilgilenmediler.
    nsan ne harkulfide bir bulu! Isnsn diye ellerine, sou
    sun diye de orbasna feyebilir. ok tiksindiniyorsa bir
    knkanatly baparmayla iaret parma arasnda haffe tu
    tabilir. Bitki yetitirebilir, besinini, giyimini, kimi ilflan,
    hatta kt kokusunu gizlemeye yarayacak parfmleri onlar
    dan salayabilir. Madenleri dvp kap kacak yapabilir (bir
    maymunun yapamayaca bir eydir bu).
    Bykln, ektiin ac nice rek hikayede ycelti li
    yor. Nice Robinson'lar, Rouentin'ler, Meursault'lar, Lever
    khn' ler! ' yi eyler, gzel grntler, yalanlar: Dor deil
    bu. Hibir ey renmedin, tan klk edemezsin. Doru deil
    Srasyla D. Defo'nun Robimo Cr.mr' sunun, J. P. Sanrc"n Bu
    lm"smn, A. Camus'nin Yllbmc'snm, T. Mann'm Doktor Fmss"unun
    ha kiilcri. (. n. )
    bu, inanma onlara, kurbanlara, karamanlara, sevencilere
    inanma!
    Sadece aptallar nsan'dan, Hayvan'dan, Kaos'tan alay et
    meden sz ediyorlar hfila. Bceklerin en nemsizi bile hayatta
    kalabilmek iin, bir irket'in saat/hz denemelerinin kurban
    olan, stel i k o irkette almaktan gurr da duyan ve ark ad
    san unutulmu bir havacnn, dnyann en yksek da bile
    olmayan bir da amak iin sarf ettii enerjiden daha fala de
    ilse bile, ona yakn bir enerji sarf eder.
    Fure, labirentinde hakiki hnerler gsterebilir: Yemini
    alabilmek iin basmak zorunda olduu pedallan bir piyano
    nun ya da bir orgun klavyesine akllca balamak yoluyla hay
    vann "sa sevincim daim olsun"u doru olarak almas sala
    nabilir; onun bundan sonsuz bir zevk aldn dnmemize
    de hibir engel yoktur.
    Oysa sen, zavall Dedalus: senin labirentin yoktu. Sahte
    mahkCm, senin kapn akt. Ne kapnn nnde nbi duru
    yordu, ne dehlizin sonunda nbeti efi, ne de bahenin kk
    kapsnda Engizisyon Yargc.
    Dibe ulamak, hibir anlam tama. Ne umutsuzluun
    dibine, ne nefretin dibine, ne alkole bal dn, ne de ki
    birli yalnzln dibine. Ayan dibe kuvvetle arparak su y
    zne kan dalgcn an gzel imgesi, gerektiinde kendine,
    den kiinin her trl saygya hak kazandn hatrlatman
    iindir: Tann'nn balaycl, yiyecek baeuii yeryz
    ve gkyz sakinlerine ulat gibi, ona da ular. Gnahkfr
    adamlar tpk balkadamlar gibi, gnhlannn balanmas
    iin yaratlmlardr.
    Girit'tcki labirentin kurucusu olan Yunan miman. (.n.)
    98
    Ama hibir gezgin Rachel," Pequo'nun mucize kabilin
    den korunan enkaznn zernde bir yetim olarak sen de gelip
    tanklk edesin diye yardm elini uzatmad sana.
    Annen giysilerini onarad. Mi lyonuncu kez, ne deneyi
    min gerekliini aramak, ne de rhunun rsnde soyunun ya
    ratlmam bilincini dvmek iin kyorsun yola.
    Gemi alardaki atalanndan, zanaatilerden hibiri ne
    bugn ne de baka zaman elik edecek sana.
    Yalnzln bir ey retmediinden, kaytszln bir ey
    retmediinden baka hibir ey renmedin. Bu bir aldat
    macayd, gz alc ve tuzakl bir yanlsamayd. Yalnzdn,
    hepsi bu, ve kendini korumak istiyordun; dnyayla senin
    arandaki kprler sonsuza dek atlsn istiyordun. Ama sen bir
    hisin, dnya ise yle koaman bir szck ki: Byk bir ehir
    de babo dolamaktan, birka kilometre uzunluundaki cep
    heler, vitrnler, parklar ve nhtmlar boyunca yrmekten ba
    ka bir ey yapmadn hi.
    Kaytszlk ie yaramaz. steyebilir ya da istemeyebilir
    sin, ne frk eder! Bir pari tilt oynama ya da oynamamak; na
    sl olsa bir aygtn deliine bir yirmibelik atacak. Her gn
    ayn yemei yemekle kararl bir hareket yaptn sanabilir
    sin. Ne va ki reddediin ie yaamaz. Yanszln hibir an
    lam tama. Canszln fen kadar abs.
    Eski Ahit'e Jacob'un kans. Hcrman Melville'in Mob Dick roma
    nnda. Pequo adl geminin karla bir baka geminin ad

    (. n.)
    99
    Kaytsz bir halde caddelerden getiini, yrdn, e
    hirde ikide bir yn deitirdiini, ka\abahklann yolunu izledi
    i ni, glgelerin ve atlaklarn oyununu kavradn, zd
    nu sanyorsun.
    Ne var ki hibir ey olmad: hibir mucize, hibir patlama.
    Birbiri ardnca sralanan her bir gn, gln abalanndaki
    ikiyzll ortaya sermekten, sabnn andrmaktan baka
    ie yaramad. Zamann tamamen durmas gerekirdi, ne va ki
    hi kimse zamana kar savaacak kadar gl dei l . Hile ya
    pabildin, zaman krnt lan, saniyeler kazanabildin: Ama Saint
    Roh'un anlan, Pyramides sokayla Saint-Honore soka
    nn kavandaki trafk klan, sahanlktaki musluktan dam
    layan su damlasnn tahmin edilebi l i r d, saatleri, dakika
    Jan, gnleri ve mevsimler lmeyi hibir zaman durdunad
    lar. Zman unutur gibi yapabildin, geceleyin yryp gndz
    uyuyabildin: Ama onu hibir zaman tamamen aldatamadn.
    Uzunca bir sre kendine snaklar kurup ykt n: dzen ya
    da eylemsizlik, babo srklenme ya da uyku, geceleyin
    devriye gezmeler, yansz anlar, glgelern ve klann ka.
    Daha uzun bir sre kendine yalan sylemeyi, kendini sersem
    letirmeyi, kendi oyununa gelmeyi srdrebilirsin belki. Ama
    oyun bitti, byk enlik, erelenmi yaamn yalanc sarholu
    \ u bitti. Dnya yerinden kprdamad ve sen deimedin. Ka
    ytszlk seni farkl k l mad.
    lmedin. Delirmedin.
    Felaketler yoktur, baka yerdedirler. Ufack bir beli seni
    kuramaya yeterdi blki de: Her eyini kaybederdin. savuna
    cak bir eyin olurdu, ikna etmek iin, duygulandrmak iin
    100
    syleyecek szcklerin olurdu. Ama sen hasta bile deilsin.
    Ne gndzlern ne de gecelerin tehlikede, gzlerin gryor,
    ellerin titremiyor, nabzn dzenli, kalbin arpyor. Eer irkin
    olsaydn, blki irkinliin gzalc olurdu, oysa irkin bile de
    ilsin, ne kambursun, ne kekeme, ne olak, ne de ktrm, to
    pal bile dei lsin.
    Hibir uursuzluk dolamyor banda. Bir ucubsin bl
    ki, ama bir cehennem ucubsi deil. Kvranmaya, ulumaya ih
    tiyacn yok. Hibir snama bklemiyor seni, hibir Sisyphos
    kayas, hibir kupa hemen elinden alnmak zere sana sunul
    mayaca, hibir kaga gz yuvarlarna gz dikmedi, hibir ak
    baba sabah, le ve aam gelip senin karacierini didikle
    mek gibi skc ve tatsz bir i i bana almay dnmedi. Yar
    glarnn nnde af dileyerek, merhamet dilenerek srnmek
    zornda deilsin. Kimse seni mahkm etmiyor, su da ile
    medin. Kimse sana balarn derhal irenerek evinek ze
    re bakmyor.
    Her eyi gzetip kollayan zman, sana ramen zm
    aklad.
    Cevab bilen zaman akmaya devam etti.
    Yine byle bir gnde, bira daha nce, biraz daa sonra,
    her ey yeniden balyor, her ey balyor, her ey devam edi
    yor.
    p gren bir adam gibi konumaktan vage.
    1 01
    Bak! Onlara bak. Oradalar, binlerce ve binlerce sessiz n
    beti, hareketsiz Dnyal, rhtml ar, kylar boyunca, Clichy
    Meydan'nn yamurdan ykanm kaldnmlan boyunca diki
    lip duryorlar, okyanus hayalleri kurara, dalga serpintilerini,
    gelgitlerin aknn, deniz kularnn bouk lklarn bekli
    yorlar.
    Hayr. Sen atk dnyann adsz efendisi, tarhin zerinde
    h
    ibir etki yapmad kii, yamurn yan hissetmeyen, ge
    cenin geliini grmeyen kii deilsin. Sen ark ulalmaz, du
    r, saydam deilsin. Korkuyorun. Bekliyorsun. Clichy Mey
    dan'nda yamurn dinmesini bkliyorsun.
    ~Nakkal.in Ktphanesi~
    YA ViNCiNiN NO
    Bu romann otobiyografk olup olmad tanmal bir konudur.
    Ksa bir hatrlatma yapacak olursak. Gcorses Perec 1 936 ylnda
    Fransa'ya sm; Polonya Yahudi si bir ailenin olu olarak Pars'te
    domUilUr. Babas kek Judko Percc il. Dlnya Savai'nn hemen
    bainda cephede. annesi Cyrla Percc ise tahminen 1 943 ba;lannda
    Auschwiz toplama kampnda lmilir. Aynca aile bylinl
    de toplama kamplannda kaybtmiir.
    Perec adladrlamayan bu dnemi oukken, "uyank uyurge-
    1.r, gren kr" olarak yaamilr. Belki de romanda anlat gibi
    kiiliini oluitura ac. kaynann dile getirilmesine izin vere
    yen trdendi. Uyuyan Adm'da bu gemiin hi sz edilmez. Ama
    bir yadan bllein rdili ("blleksiz. korkusuz olmak"),
    le yadan ayn bellekle yaam di bir yerde, dlerde akima is
    ei; ehri bir gcto gibi yaayp kendini gezgin bir Yahudi'ye evir
    mek; insanlann hep uzanda olup onlann iine hi karmamak ro
    mann temel rgislni oluurr.
    Romanda sradan adlar arasnda saylveren, Gestap'nun i
    kence yuvasnn yer ald Pomp soka, Geslap merkezinin bu
    lunduu Sussaies soka, Nazi iibirlikilernin elindeki liiler
    Bakanl'nn bulunduu Beauvau Meydan: san yldz takarak e;
    hir edilen Yahudiler antran ve toplum dlan btimlemekte
    kullanlan "grnmez yldz ayclan" szleri; "aihin zernde
    ank eki yapmad kili" olmak: "yldza dnp zerne atlayan
    panter ba" gibi gntl ve SZcikler, bize roman bir de yazn
    kiiisel larhi asndan okunabilecei izlenimini verdi. Nitekim
    1974'e romandan kalkarak Bemard Queysanne'la birlikte ekii
    llmin ba oyuncusu iin Perec'in syledikler de bu konuda bir ipu
    cu vermektedir: "Jacques Spicsser, st dudanda pk bnimkine
    benzer bir yaa tayordu: Bu basil bir tesadfen baka bir fY de
    ildi, ama benim iin blirleyici oldu."
    Bununla birlikte okurn romana bn koullandramak
    iin bu notu kitabn sonuna koymay yeledik.

    You might also like