Professional Documents
Culture Documents
D
E
K
L
E
R
Alfabe
Harflerin Yazlm Kurallar
Harflerin Fonetik zellikleri
Sesli ve Sessiz Harf
Kavramlar
Ses ve ekil Bakmndan
Harfler
Hareke Sistemi
Alfabenin Dndaki Harfler
Uzatma Harfleri
Elif ve eitleri
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra renci;
Arap Alfabesindeki harfleri tanyabilecek,
Harflerin yazl hakknda bilgi sahibi olabilecek ve
bunun uygulamasn yapabilecek,
Bu harflerin fonetik karlklarn, zelliklerini ve
farkllklarn kavrayabilecek,
Harfleri ses-ekil bakmndan deerlendirebilecek,
Sesli harfleri karlayan hareke sistemi hakknda bilgi
sahibi olabilecek,
Karsna kacak Arapa kelime ve cmlelerdeki her
trl harfi seslendirme ve yazma kabiliyetini elde
edebilecek.
NTE
1. 1
ARAPAYA BALARKEN- I
ARAPAYA
BALARKEN - I
NTE
1
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
ALFABE
Arap Dilinde yirmisekiz tane harf vardr. Bu harfler ve ekilleri srasyla
yledir:
- - - -
- - -
- - .
Bu harflerin bata, ortada ve sonda yazl ekilleri yledir:
SONDA ORTADA BATA HARF
SONDA ORTADA BATA
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
ARAP ALFABESNN TRKEYE TRANSKRPSYONU
Bir dilin alfabesinin baka bir dilde seslendirilmesine Transkripsiyon denir.
Arap alfabesinin dilimizdeki adlar ve transkripsiyonu, yani ses karlklar ise
yledir:
HARFN
EKL AD
SES
KARILII
AIKLAMA
Elif,Hemze
Hece banda, ald harekeye gre (a,
e, u veya i) ile, hece sonunda ( ) ile
gsterilir.
Be B
Te T
nce sesli
Se S
Dil ucundan karlr
Cim C
a
Boazdan karlr
Ha H
Boazdan ve hrltl ekilde karlr
Dl D
Zl Z
Dil ucundan
R R
Ze Z
Sin S
in
ad Kaln sesli
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
d Kaln sesli ve damaklardan karlr
Kaln sesli
Kaln sesli
Ayn
Hece banda, ald harekeye gre (a,
u veya i) ile, hece sonunda ( ) ile
gsterilir.
ayn Boazdan karlr
Fe F
af Kaln sesli
Kef K nce sesli
Lam L
Mim M
Nn N
Vav V
He H
Ye Y
Bu tabloda grld zere baz harflerin altnda iaretler bulunmaktadr.
Bu iaretler, ses bakmndan bir birine yakn harflerin bir birinden ayrt edilmesi iin
konmutur. Bu harfler, transkripsiyondaki ekilleri bakmndan ayn olsalar da ses
bakmndan farkldrlar. Bunun iin bu iaretler konmutur.
Bu harflerden ve harfleri, nsz harf olmalarna ramen
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
kelime ierisinde nl harf zelliini gsterirler ve zellikle transkripsiyon
esnasnda harf (vokal) olarak gsterilmezler. Fonemik sembolleri hece banda ve
fetha hareke almas durumunda a veya e ile gsterilseler de nl harf
olmadklarn unutmamak gerekir. Hece ierisinde telaffuzda ses duraklamasna
neden olduklarndan, hece kesme - ile gsterilir.
Arapada baz harfler, alfabede yer almad halde deiik ekillerde
yazmda yer alrlar. Bunlar:
1- Sadece kelimenin sonunda bulunan - (yuvarlak -te): Fonem olarak
te sesini veren bu harf sadece kelimenin sonunda bulunur ve kelimede
ayrc bir zellik olarak yer alr. Bu zellii ileride ayrntl olarak greceiz.
2- harfi: Bu harf ye eklinde yazlmasna ramen uzun sesini
verir. Alfabedeki ye harfinden farkl olarak, altnda nokta bulunmaz.
3- harfi: Aslnda ve in, yani iki harfin birlemesinden
olumutur. Gerek ekil gerekse kullanm bakmndan bal bana bir
harfmi gibi alglansa da alfabeden deildir.
4- harfi: Uzun sesini veren bu harf aslnda yan yana yazlm iki
eliften olumu bir harftir. Buna eken elif denir.
5- Hemze: Kendinden nceki harfin ald harekeye gre deiik ekillerde
yazlr. Bu farkl ekillerde yazlan hemze, ayr bir harfmi gibi gzkse de,
harekesine gre ekil deitirmi durumda bulunur. Buna gre hemzenin ald
ekiller yledir:
Arap alfabesinin tamam nsz harflerden oluur. nl harf kavram yoktur.
Bunun yerine, baz Bat Dillerinde grlen aksan sistemine benzer ekilde hareke
sistemi vardr. Harekeler ksmnda bu nlleri ayrntl olarak greceiz.
SES ZELLKLERNE GRE HARFLER
Arap alfabesindeki baz harfler, fonetik zellikleri bakmndan birbirlerine
ok yakndr. Bu durum Arapaya zg hususlardan biridir. Ses bakmndan bir
birine yakn, fakat ekil bakmndan farkldrlar. Sesleri birbirine yakn olan bu
harfleri yle sralayabiliriz:
1-
( ) : bu harfler (h) sembol ile,
2-
HeDeMe Ykmak
TeRaKe Terketmek
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Aada yakn sesli harflerin bulunduu kelimeleri okuyunuz/
dinleyiniz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Harfin altna veya
stne konan ve harfin
seslendirilmesini salayan
iaretlere hareke denir.
HAREKE
Hareke: Arapada bir kelimeyi oluturan harflerin hangi seslerle
seslendirildiini gstermek zere harflerin altna veya stne konan iaretlerden
her birine hareke denir.
Daha nce de belirttiimiz zere, Arap alfabesinde yer alan harflerin tamam
nszdr. Bu harfler, kelime ierisinde Trkede veya dier baz dillerde olduu
gibi nl harfler yardmyla deil, harfin altna veya stne konan iaretler
yardmyla okunur. Bu iaretler esas olarak a-e, u-, -i seslerini verirler. te
hareke denen bu iaretlerin isim ve ekilleri yledir:
1- Fetha (
) (
) (
) (
eklinde
harekelenirse uRiBe eklinde okunur. Bunu aadaki ekilde dikkatlice
inceleyelim:
u R i B e
HAREKELER
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
ekildeki byk harfler kelimenin asl harflerini, kk harfler ise harekeleri
gstermektedir. Burada, her asl harften sonra gelen harekenin, dilimizdeki nl
harfin yerini tuttuu aka grlmektedir.
stn harekeleri inceleyiniz ve okumaya alnz.
Harekeli
Kelime
Okunuu Anlam
Bu kelimelerdeki harekelerin
tamam fethadr ve bu
kelimelerin okunuunda,
-byk harfler kelimenin asl
harflerini,
-kk harfler ise harekeleri
gstermektedir.
KeTeBe
Yazd
aRaBe
Dvd, vurdu
DeRaSe
Ders alt
FeTea
At
HaRaCe
kt
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 01
Aadaki kelimeleri harflerin fonetik zelliklerine gre okuyunuz/
dinleyiniz:
Kelime Okunuu Anlam Kelime Okunuu Anlam
EeMeRe
Emretti
aHuRa
Temiz oldu
BeaSe
Aratrd
aHaRa
Aa kt
CeLeSe
Oturdu
ARaFe
Tand, bildi
aMeLe
Tad
aSeLe
Ykad
HaRaCe
kt (Dar)
FeRia
Sevindi
HaFiYe
Gizlendi
aRae
Okudu
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Farkl harekelerin bulunduu kelimeleri inceleyiniz:
Harekeli
Kelime
Okunuu Anlam
Bu kelimelerin
okunuunda,
-byk harfler
kelimenin asl
harflerini,
-kk harfler ise
harekeleri
gstermektedir.
KTiBe
Yazld
RaiYe
Raz oldu
KeRuMe
Cmert oldu
aLeBe
stedi
uTiLe
ldrld
SeELe
Sordu
HVe
O (Eril iin)
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
Aadaki kelimeleri okuyunuz:
.
B
i
r
e
y
s
e
l
e
t
k
i
n
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki kelimeleri harflerin fonetik zelliklerine gre
okuyunuz/dinleyiniz:
Kelime Okunuu Anlam Kelime Okunuu Anlam
DeFea
Kovdu,
uzaklatrd
KeSRa
oald
ZeKeRa
And, dile
getirdi
LeBiSe
Giyindi
SeHLe
Kolay oldu
MeNea
Engelledi,
yasaklad
eRiBe
ti (su vs.)
NeZeLe
ndi
aNaa
Yapt, imal
etti
HeLeKe
ld,
helak oldu
auFe
Zayf oldu
VeHeBe
Balad,
hibe etti.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 02
SKN VE EDDE
Skn: Kelimedeki bir harfin hareke almamas demektir ve (
) iaretiyle
gsterilir. zerinde skn iareti bulunan harfe sakin harf denir ve kendinden
nceki harekeli harfle birlikte okunur. Bunun Trkedeki en gzel rnei, nsz
harf ile sona eren hecenin sonundaki harfin durumudur. rnek: al-bay-rak
kelimesindeki hecelerde sondaki harfler, yani l, y, ve k harfleri Arapaya gre
sakin harflerdir.
Harekeli
Kelime
Okunuu Anlam
Bu kelimelerin
okunuunda,
-byk harfler
kelimenin asl
harflerini,
-kk harfler
harekeleri,
-italik durum ise
harfin sakin
olduunu
gstermektedir.
DeRaSeT
Ders alt
(Bayan)
LeM
(Olumsuzluk
edat)
MeN Kim
EM Yoksa
KeTeBeT
Yazd (Bayan)
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
eddeli harf, yazmda
tek olduu halde,
telaffuzda birincisi sakin,
ikincisi harekeli olarak iki
defa seslendirilen harf
demektir.
edde: Bir harfin iki defa okunmas/telaffuz edilmesi demektir ve (
)
iaretiyle gsterilir. Arapada yan yana bulunan ayn harften birincisi sakin, ikincisi
harekeli olursa, bu harfler tek harf eklinde yazlr ve zerine (
) iareti konur. te
bu harfe eddeli harf denir.
Kelimenin
Anlam Okunuu Ayrk hali eddeli hali
Uzatt MeDDe
Urad MeRRa
Dede, ata CeDDun
Kedi HiRRaTun
r
n
e
k
Aadaki kelimeleri okuyunuz/dinleyiniz; harekelerini inceleyiniz:
.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 04
Aada eddeli olan kelimeleri okuyunuz/dinleyiniz:
.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
Tenvin sadece
nekre ismin son harfinde
bulunur.
TENVN
Banda bulunmayan bir ismin sonundaki -en, -an, -in, -un seslerine
tenvin denir. Dier bir ifadeyle tenvin, nekre isimlerin sonunda -en, -an, -in, -
un eklindeki seslerin verilmesini gsteren harekelerin addr.
Daha nce, hareke bulunduunu renmitik. Tenvin de bu harekelerin
ift ekilli olan demektir. Bundan dolay bunlara ift tre, ift stn ve ift esre de
denir. ekilleri ve kullanmlar yledir:
1-
BEYTUN
{ BeYTun}
Ev
r
n
e
k
TENVN
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 06
stn tenvin mutlaka
elif stne yazlr.
2-
BEYTEN
{ BeYTen}
Ev
r
n
e
k
Aadaki tre tenvinli kelimeleri okuyunuz/dinleyiniz:
.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
TENVN
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Kelime ift stnl Okunuu Anla
m
Men Su
SeMen Gky
z
NeBEen Haber
en T a R S e K ok
FeTen Gen
r
n
e
k
Not -1 : Sonu ( )harflerinden biriyle sona erenisimler ift
stn harekesini aldnda destek elifi yazlmaz. ift stn bu harflerin hemen
stne konur.
Not -2: Sonu()ile biten
ve
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 08
3-
ERin
Yer
eMSin
Gne
NeMLeTin
Karnca
r
n
e
k
Kelime Okunuu Anlam
Harekeli hali
BEYTN
{ BeYTin}
Ev
r
n
e
k
Kelime Tenvinli Okunuu Anlam
eYen ey
CZen Para
Difen Scaklk
r
n
e
k
TENVN
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
UZATMA HARFLER
Arapada nl harf yerine hareke sisteminin bulunduunu belirtmitik.
Bunun yannda harekenin sesine uyumlu olarak tane de uzatma harfi
bulunmaktadr. Bunlara Med harfi (Uzatma harfi) denir. Bu harfler yazmda
bulunmasna ramen telaffuz edilmezler, sadece kendinden nceki harfin,
harekesine uygun bir ekilde uzatldn gsterirler.
Bu uzatma harfleri kelimenin ortasnda veya sonunda bulunurlar, kelimenin
banda bulunmazlar. Kelimenin ortasnda ve sonunda deiik ekiller alan bu
harfler unlardr:
-
(ye) harfi: Kesre (esre) ile birlikte sesini verir.
liBeTun
L i B e T un
Uzatma
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
Uzatma harfi , kelime ortasnda eklinde ve kelime sonunda eklinde
yazlr.
Kelime Okunuu Anlam Aklama
MeDNeTun ehir
r
n
e
k
Kelime Okunuu Anlam Aklama
MeTun Bakent
eRBun ecek
uYFun Misafirler
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
( )
EKEN ELF
Mdelif (eken elif) diye bilinen harf, elif harfinin uzatma ile birlikte okunmas,
yani, sesini vermesi demektir. Bu iki ekilde olur:
1- Alfabeden olan elif harfinin, uzatma harflerinden elif ile uzatlmas
halinde:
2- Birincisi harekeli, ikincisi sakin iki elifin yan yana bulunmas gerektiinde:
tek elif olarak yazlr ve zerine uzatma (med) iareti ( ( ) ~ ) eklinde
bulunur.
Anlam Okunuu Ak yazl ekimli yazl
nand, iman etti meNe
Yiyorum, yerim kL
Alyorum, alrm hZ
r
n
e
k
Anlam Okunuu Kelime
Ayna MiRTn
Dolu (dolmak fiilinden) MeLNn
Kuran KuRNn
zgn SiFn
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
NOT:
1- Birinci tekil ahs zamiri olan
(ben) kelimesinde uzatma elifi
olmasna karn uzatmal ekilde deil,
ksa okunur.
2- Saylardan (yz) kelime-
sinde harfinden sonra bulunan elif
uzatma harfi olmayp, sadece yazmda
bulunur ve okunmaz.
3- Sahip anlamna gelen
-
UlUl sahip, ...in sahibi
r
n
e
k
ENE
EN
Ben
r
n
e
k
METun Yz (say)
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
r
n
e
k
Kelime Okunuu Anlam Aklama
HZNi
HZEYNi
Bu ikisi aret ismi, eril-ikil
LKiNNe Fakat Edat
LKiN Fakat Edat
ALLHu Allah zel isim
LHun lah, Tanr sim
RaMNun Rayhman zel isim (Balayan)
SeMVTun Gkler sim, diil oul
H Taha sim (Buna benzer baka
isimler de vardr)
SeLSun
(yz) saysyla bititiinde;
( yz) eklinde
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
ELF ETLER
1- Elif-i maksre (Ksa elif): smin sonunda noktasz veya () eklinde
yazlan ve uzatma harfi olan elif gibi uzun () sesini veren harfe denir. Kelimenin
aslndan olan bu harf, kendinden nceki harfin uzatlarak okunmasn salar. Byle
bir isim tenvin ald zaman bu elif, yazda kalmakla birlikte telaffuzdan der ve
tenvin elifin zerine
konur.
2- Elif-i memde (Uzun elif): smin sonunda eklinde yazlan harfe denir.
Buradaki hemze ( ) kelimenin aslndan olabildii gibi bazen de vav veya ye
harfinden dnm olabilir.
Kelime Okunuu Anlam
el-BeYu Beyaz
el-ESMu simler
r
n
e
k
Kelime Okunuu Anlam
MeR Hastalar
CeR Yarallar
MSTeF Hastane
LeYL sim
MS Isim
A Asa
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
z
e
t
28 harften oluan Arap alfabesinin tamam nsz harftir. Bu harflerden
bir ksm yazm asndan, bir ksm da ses asndan bir birlerine
yakndrlar. Ses bakmndan olan bu yaknlk anlam asndan nem
arzetmektedir.
Arapada nl harf yoktur, bunun yerine fetha , zamme ve
kesre adnda hareke ile skn ve edde adndaki iaretlerden
oluan hareke sistemi vardr. Ayrca tenvin veya ift hareke
denilen ve -en, -in, -un sesini veren harekeler de nekre isimlerin son
harfinde bulunur. Bunlardan ift stn elif zerinde yazlmakla dier
iki tenvinden farkldr.
Alfabede yer alan ( ) harfleri, alfabe harfi (literal) olmalar
yannda uzatma (med) harfi olarak da kullanlr. Bu durumda bu harfler,
kendilerine zgn sesleriyle okunmak yerine kendinden nceki harfin,
kendilerine uygun hareke ile uzatlmalarn salarlar.
Ayrca Arapada yazmda yer alan yuvarlak te ( ) harfi alfabeden bir
harf olmayp kelimede bir iaret, menneslik iareti olarak bulunur.
Bunun yannda elif-i maksre ve elif-i memdde de alfabeden birer harf
olmayp bulunduklar kelimenin bir zelliini gsteren harflerdir.
Dier dillerde olduu gibi Arapada da istisnai durumlar vardr. Baz
kelimelerde uzatma harfi bulunmad halde uzatmal; baz kelimelerde
ise uzatma harfi bulunmasna karlk ksa okunur. Bunlar yukarda
ayrntl olarak akladk.
ARAPAYA BALARKEN I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
1. Aadaki kelimeleri dikkatlice okuyunuz ve okunularn yaznz.
2. Aadakilerden hangisi Arap alfabesinin bir zellii deildir.
a) Alfabenin tamam nsz harflerden oluur.
b) Alfabede nl harf kavram yoktur.
c) Ses ve ekil bakmndan bir birine yakn harfler yoktur.
d) Arapadaki hareke sistemi sesli harf kavramnn karldr.
e) Yazmda kullanlan fakat alfabede yer almayan harfler de vardr.
3. Aadaki isimlerden hangisinde stn tenvinin yazmnda hata vardr.
a)
b)
c)
d)
e)
4. Aadaki kelimelerin hangisinde uzatma harfi bulunmaktadr.
a)
b)
c)
d)
e)
5. Aadaki kelimelerin hangisi uzatmal olarak okunmaz.
a)
b)
c)
d)
e)
6. Aadaki kelimelerin hangisinde elif-i memdude bulunur.
a)
b)
c)
d)
e)
7. Aadaki kelimelerden hangisinde harfi uzatma harfi olarak bulunur.
a)
b)
c)
d)
e)
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Bakrc, Selami, (2100) Arapaya Giri Temel Bilgiler, Erzurum: Fenomen Yaynlar.
BAVURULABLECEK DER KAYNAKLAR
Ali Ahmed Medkr (ve dierleri-Komisyon), (2008-2009), Luat Hayat,
Msr, es-Safful-Evvel el-dd, eriketuSakkara.
N
D
E
K
L
E
R
Mzekker Mennes simler
ems - Kamer Harfler
Marife Nekre simler
Hemze ve eitleri
simlerde Tekil kil oul
Kavramlar
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra renci;
Arap dilindeki erillik-diillik ayrmn gsteren alametleri
ve bu alametleri tayan isimleri tanyabilecek,
Arap diline has ems- kamer harf ayrm ve bu harflerle
balayan kelimelerin telaffuzunu kavrayabilecek,
simlerin belirlilik-belirsizlik durumlar hakknda bilgi
sahibi olabilecek,
Belirli (marife) belirsiz (nekre) isimleri anahatlaryla
tanyp birbirinden ayrtedebilecek,
Hemzenin eitleri ve yazl biimleri hakknda bilgi
sahibi olabilecek,
Harf-i Cerrlerin hangi harfler ve anlama katklarnn ne
olduunu kavrayabilecek,
Tekil, ikil ve oul isimler ve elde edili biimleri
hakknda bilgi sahibi olabileceksiniz.
NTE
2
ARAPAYA BALARKEN- II
ARAPAYA
BALARKEN - II
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
Mecaz veya Sem
mennesler, ancak ilgili
kaynak eserlerden
renilerek bilinir.
GR
Her dilin doal olarak kendine mahsus birtakm zellikleri vardr. Arapa,
bugn yaayan diller arasnda enok konuulan ve yazlan dnya dillerinden
biridir. Bu dilin de kendine mahsus birtakm zellikleri vardr. Bu nitede ele
alp ileyeceimiz Mzekkerlik Menneslik, ems - Kamer Harfler, Marifelik
Nekrelik ve Hemze ve eitleri gibi konular Arapann kendine mahsus
zelliklerini ieren konulardan birkadr.
Mzekker Mennes simler
Arapada kelimeler, Trkeden farkl olarak canl cansz, insan veya
insanlarn dndaki varlklara isim veya sfat olan btn kelimeler eril ya da diil
diye iki gruba ayrlr. Bu gruplandrma u ekildedir:
I. Mzekker ( ) : Eril demektir ve eril kelimeler iin kullanlr.
Menneslik iareti veya nedeni tamayan bir isim mzekker saylr. Kelimenin
mzekker olmas iin her hangi bir iaret veya neden aranmaz.
II. Mennes ( ) : Diil demektir ve diil kelimeler iin kullanlr. Bir
kelimenin mennes oluduu u durumdan biriyle anlalr:
a- smin anlamna baklr. Eer gerekte diil olan bir varla ad olmu
ise o kelime mennes saylr. rnek: (resim konabilir)
b- Baz isimler, gerekte diil olmayan bir varla ad olmad veya
aada sayacamz iaretlerden birini bulundurmad halde mennes
saylr. Bunlara mecaz veya sem mennes denir. Bunlarn bazlar
unlardr:
Gz,
kaynak
El Gece Gne
Can, ruh,
nefis
Yer,
toprak
Ate Kulak
Cehennem ki
Rzgr
Ev
c- smin ekl yapsna baklr. Eer bir isim, sonunda (
) iaretlerinden birini bulunduruyorsa o isim mennes kabul edilir. Bu
iaretlere menneslik iaretleri denir. Bunlar srayla tanyalm:
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Yuvarlak te -
den nceki harfin
harekesi her zaman
fethadr.
LiBeTun? CeMLeTun eCeReTun
1-YUVARLAK TE ( ) : Buna ksa veya bitiik te de denir. Her zaman
kelimenin sonunda bulunur ve o kelimenin mennes (diil) olduunu gsterir.
Kendinden nceki hareke her zaman fetha (stn) olur. Kendinden nceki harfe
bitimedii zaman eklinde, ayrk olarak; bititii zaman ise eklinde,
bitiik yazlr. Her hareke ile birlikte te sesi; durma (vakf) annda h sesine
dr.
2-ELF- MAKSRE ( ) : Sonu ye eklinde yazlan fakat uzatmal elif olarak
okunan elif-i maksre ile sona eren isimler mennes saylr. Sfat anlam tayan
veya baz kalplarda bulunan isimler bu gruptan saylr. rnek:
3- ELF- MEMDDE ( ) : Sonu elif ve hemze ile sona eren isimler
mennes saylr. Renk ve kusur belirten baz kelimelerle baz kalplarda bulunan
isimler bu gruptan saylr.
r
n
e
k
r
n
e
k
Aadaki mzekker isimlerin, ile mennes ekillerini yaznz.
.... ............................ ....... .............. ......
.... ............................ ....... .............. ......
.... ............................ ....... ..................
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
Aadaki paray okuyunuz ve mennes teli kelimeleri inceleyiniz.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki isimlerin mzekker ve mennes ekillerini inceleyiniz ve anlamlarn
yaznz:
smin eril hali
(Mzekker)
Aadaki isimlerin mennes/mzekker ekillerini yaznz.
.................. : ................ ..........
....................... : .....................
................................... : ..........
........... : ......... ................. ..........
............................... : .............
.................... : .. ........ ................
.......................... : ........... ..........
.................... : .......................
................... : . ... ....... ...............
.............: ....... ...........................
................: .................... . . ... . .......
.... : .................................... ......
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
Anlam Bakmndan Marifelik ve Nekrelik:
Arapa nekre/belirsiz bir ismin ifade ettii anlam, dilimizde gene l olarak yaln
halde veya bana bir kelimesi eklenerek ifade edilir. rnein Ben kitap
okumay severim veya Bir kitap satn aldm cmlelerindeki kitap kelimesinden
her hangi bir kitap anlalr. Byle bir kelime Arapada nekre saylr. Buna
karlk Ben kitab okudum cmlesindeki kitap kelimesiyle hangi kitabn
kastedildii konuanlarca bilinir. Arapada byle bir isme de marife yani belirli
isim denir ve banda elif-lam bulunur. Nekre veya marife isimler cmle
ierisinde de buna gre anlam alrlar.
Nekre
Kelime
Okunuu Marife
Kelime
Okunuu
KiTBun
el-KiTBu
BeYTun el-BeYTu
MeDReSeTun el-MeDReSeTu
r
n
e
k
Nekre
Kelime
Anlam
(Her hangi)
Marife
Kelime
Anlam
(Belirli)
bir okul Okul
bir kz Kz
bir bayan Bayan
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Kameri isimlerde n
harfi yazda bulunduu
gibi okumada da telaffuz
edilir.
Cmle ierisinde :
Ben kitap okumay
Bir kitap satn aldm.
Kitab okudum.
r
n
e
k
KAMER-EMS HARFLER
Harf-i Tarif Alm smin Okunuu
Arapada bir isimin harf-i tarifle birlikte okunuu, o isim banda bulunan harfin
zelliine gre ikiye ayrlr. Dier bir ifadeyle Arapada harfler
el-Kamer =
ay ve
r
n
e
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki isimleri ile birlikte yeniden yaznz ve okuyunuz:
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
emsi isimlerde n
harfi yazda bulunmakla
birlikte okumada telaffuz
edilmez; kelimenin ilk
harfi eddeli okunur.
2- emsi Harfler:
Bu harflere emsi harfler, bunlardan biriyle balayan isme de emsi isim
denir. Byle bir ismin bana gelen harf-i tarif yazmda bulunmakla birlikte
okumada n harfi t elaffuz edilmez, yani lam olarak okunmaz. sim hangi
harfle balyorsa o harf eddeli olarak, yani iki defa okunur.
et-TFFu TFFun
el-TFFu
emsi harfle
balayan kelime
Harf-i tarifle
birlikte
Okunuu
Anlam
es-SeFeTu Kltr
ed-DK Horoz
ez-ZeHeBu Altn
er-RiSLeTu Mektup
ez-ZuCCu Cam
es-SeMeK Balk
e-eMSu Gne
es-SaLTu Namaz
ed-aYFu Misafir
et-iRaTu Uak
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
a-sim kameri harflerden
biriyle balyorsa harf-i
tarifin ( ) sakin olur ve
geriye kalan kelime
aynen okunur.
b- sim emsi harflerden
biri ile balyorsa harf-i
tarifin ( ) yazda
bulunmakla birlikte
okunmaz; kelimenin ilk
harfi eddeli okunur.
ez-LLu Glge
el-LiSNu Dil, lisan
en-NeVMu Uyku
Aadaki paralar emsi/kameri harflere uygun bir ekilde okuyunuz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Bu tabloda harf-i tarifin, yani n harfinin yerine, kelimenin ilk harfinin iki
defa okunduuna dikkat ediniz. Dolaysyla harf-i tarif, yazmda yer almasna
ramen dorudan kendisi telaffuz edilmemekte, buna karn kelimenin ilk harfi
eddeli olarak okunmaktadr.
Aadaki isimleri ile birlikte yeniden yaznz ve okuyunuz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
Kelimenin banda
bulunan Hemze ( )
okunuu itibariyle iki
ksma ayrlr:
1-Hemze-i vasl (geili
hemze).
2-Hemze-i kat (her
zaman okunan hemze).
HEMZE VE ETLER
Arapa bir kelimede yer alp okunan elife Hemze denir. Kelimenin banda yer
alan Hemze okunu zelliine gre ikiye ayrlr:
1-HEMZE- VASIL GEL HEMZE
Aadaki kelimeleri emsi/kameri harflere uygun olarak harekeleyiniz ve
okuyunuz.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
Hemze-i vasl, kelimeye
ilk balandnda okunan,
ancak kelimeden
kelimeye gei
yapldnda okunmayan
hemze demektir.
Bir kelimenin banda yer alp kelimeye ilk balandnda okunan, fakat
kelimeden kelimeye gei yapldnda yazda olduu halde okunmayan hemzeye
hemze-i vasl (geili hemze) denir. Dier bir ifadeyle bir birine ulamal (vasl =
gei) olarak okunabilen iki kelimeden ikincisinin banda yer alan fakat okumada
telaffuz edilmeyen hemzeye hemze-i vasl denir. Hemze-i vasl genelde ( )
eklinde, bazen de iareti ile birlikte ( ) eklinde yazlr.
Sze direkt kelimesiyle balandnda el-Kitbu eklinde okunur. Yani
kelimenin bandaki hemze-i vasl telaffuz edilir. Ancak el-Kitb kelimesinin
ncesinde baka bir kelime bulunup da bundan gei yapldnda hemze-i vasl
okunmayacak, dorudan harf-i tarifin lamna gei yaplacaktr.
HEMZE- VASLIN BULUNDUU KELMELER:
1- Harf-i tarifin ( ) bandaki hemze,
2- Baz isimlerin bandaki hemze. Bunlardan bazlar:
Kelime Okunuu Anlam Aklama
SMun sim, ad
Sze bu
isimlerden biriyle
balandnda, bu
isimlerin bandaki
hemze kesre
okunur.
BNun Oul
SNNi ki (eril)
SNeTNi ki (diil)
r
n
e
k
ve + el-Kitbu +
vel-Kitbu
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Bu kelimelerin gei halinde okunular:
Kelime
+
Vasl
halinde
Okunuu
vesmun
vebnun
vesnni
Bismillhi
3- l (sls) fiillerin emir kiplerinin bandaki hemze.
4- Beli ve altl (hums ve sds) fillerin: mazi fiil, emir ve masdarlarn
bandaki hemzeler.
5- Sonu uzatmal elifle biten bir kelime, hemze-i vasl ile balayan bir
kelimeye ulama (vasl) yapldnda, elif ile sona eren kelimenin sonundaki elif de
telaffuz edilmez. Sonu uzatmal elifle biten bir kelime, hemze-i vasl ile balayan bir
kelimeye ulama (vasl) yapldnda, elif ile sona eren kelimenin sonunda bulunan
elif de okunmaz, yani uzatma olmaz.
Fiil-i
mazi
Emir Masdar Anlam
Kullanma
Krlmak
r
n
e
k
FeKTuB - VeKTuB Fe / ve + UKTuB
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
Sakin harf
harekelendiinde kesre
ile harekelenir.
Kelime banda yer alp
her durumda okunan
hemzeye hemze-i kat
denir.
6- Hemze-i vasl ile balayan kelimeye gei yaplan kelimenin son harfi sakin
ise, bu harf kesre olarak harekelenir.
2- HEMZE- KATI OKUNAN HEMZE
Bir kelimenin banda yer alp gerek kelimeye ilk balandnda, gerekse iki
kelime arasnda yer aldnda okunan hemzeye Hemze-i Kat denir. Bu hemze,
Hemze-i vasln aksine her durumda okunan hemzedir. Bu hemze Zamme (tre)
veya Fetha (stn) hareke aldnda ( ) eklinde; Kesre (esre) hareke aldnda ( )
eklinde yazlr.
Kelimenin
Okunuu
Anlam
Uzatma hali Vasl hali
M
Mesmuke? Adn nedir?
nnem
nnemel-veledu
mardun
phesiz ocuk
hastadr.
Hz Hzel-veledu Bu ocuk
Ene
Enebnul-muallimi
Ben retmenin
oluyum
r
n
e
k
Sonu sakin kelime Vasl halinde Okunuu Anlam
Ketebetil-
muallimetu
Bayan retmen
yazd
Talaati-emsu Gne dodu
Kemis-satu? Saat ka?
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
Hemze-i Kat Okunuu Anlam
E Ente libun ? Sen renci misin?
Ene efhemu Ben anlyorum
Eyne teskunne Nerede
Emm enti iz areti
fe ene ektubu
Sen okuyunca, ben
hemen yazyorum
u yerlerde bulunur:
a- simlerde: Hemze vasl konusundan belirtilen isimlerin dnda,
hemze ile balayan btn isimler ve zamirlerin hemzeleri hemze-i katdr.
b- Fiillerde: Rub (drtl) fiillerden babnn mazi ve emir fiilleriyle
masdarlarnn bandaki hemzeler; Fiili muzarilerde nefs-i mtekellim (1.
tekil ahs = Ben) ahsnn bandaki hemze, hemze-i katdr.
c- ( ) hari btn harflerin bandaki hemzeler.
Not: Hemze, ald hareke veya kendinden nceki harfin ald harekeye gre
yazm ekilleri farkldr. Bunun iin baknz:
r
n
e
k
r
n
e
k
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
Tekil ve ikil isimlerin
saysal durumlar genel
olarak bir ve iki
ifadeleriyle belirtilir.
SMLERDE TEKLK VE OKLUK
TEKL KL OUL
simler, varlklarn ve nesnelerin bizzat kendisini gsterdii gibi, bunlarn
saysn ve miktarn da belirtirler. Birok dilde olduu gibi Trkede isimler say
bakmndan tekil ve oul olmak zere iki yapda bulunurlar. Buna karlk
Arapada isimler, say bakmndan mfred (tekil), tensiye (ikil) ve cemi (oul)
olmak zere gruba ayrlrlar. Dier dillerden farkl olarak Arapada ikil kavram,
yani iki ismi veya varl gsteren bir yap bulunmaktar. Dolaysyla Arapada oul
yap ve daha fazla varl gsterir. Bu durum Arapaya zg hususlardan biridir.
Arapadaki ikil bir isim, Trkede ikil kavram bulunmadndan bazen -
ler/-lar oul ekiyle ifade edilir. Buna karlk Arapa oul isimler sayyla deil,
Trkedeki -ler/lar okluk kavramyla, bazen de cins isim olarak ifade edilir.
Aadaki paralar hemze-i vasl/hemze-i kat harfleri gzeterek
okuyunuz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
smin yaln hali, ayn
zamanda gsterdii
nesnenin say
bakmndan bir tane
olduunu da gsterir.
Yukardaki tabloda, ikil
yaplarn sonundaki
ve eklerine dikkat
simler gibi, isimleri niteleyen sfatlar da tekil, ikil veya oul yapda
bulunurlar. Bu yapda olan sfatlar sadece yap bakmndan tekil, ikil veya oul
olup anlam bakmndan niteledii kelimenin durumuna bal olur.
Baz isimler yap bakmndan tekil olarak gzkse de topluluk veya tr ismi
olarak oul anlam ifade ederler. Bunlar da anlam bakmndan oul saylrlar.
Say bakmndan isim gruplarn srasyla grelim:
1- TEKL ( ): Arapada, say bakmndan tek bir nesneyi veya
varl gsteren isme mfred (tekil) denir. Mfred saylan bir isim ekil
bakmndan yaln haldedir, yani saysal duruma iaret eden her hangi bir ek
veya bir iaret almam demektir. Dier bir ifadeyle ikil ekini almam veya
oul kalbna girmemi bir isim mfred saylr.
2- KL ( ): Arapada iki varl veya kavram gsteren isme
tensiye yani ikil denir. kil isimler ekil bakmndan ald ekle
tannrlar. Bu isimler veya eklinde son bulur.
Tesniyede yapsnda nn harfi her zaman kesredir; yapsnda
ise ye harfi her zaman sakin ve nn harfi de her zaman kesredir. Bu harekeler
nemlidir.
Bir kitap =
Kitap =
r
n
e
k
kil Tekil
Kitbeyni Kitbni
ki kitab
(Nesne durumu)
ki kitap
(zne durumu)
Bir kitap
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Aadaki ikil isimlerin cmledeki durumuna dikkat ediniz.
Tekil kil
Bu, rencidir.
Bu ikisi rencidir.
O, ofrdr.
O ikisi ofrdr.
O bayan,
mdrdr.
O iki bayan, mdrdr.
(Onlar mdrdrler).
Ben
retmenim.
Biz (ikimiz)
retmeniz.
r
n
e
k
Aadaki ikil isimlerin cmledeki durumuna dikkat ediniz.
Bu ikisi gzel kitaptr.
z
n
e
D
u
r
u
m
u
Bu ikisi arabadr.
u ikisi kalemdir.
Yeni iki kz renci nerede?
ki bayan retmen snfa girdi.
ki kitap satn aldm.
N
e
s
n
e
D
u
r
u
m
u
ki araba grdm.
Babam iki kalem satn ald.
u iki pencereyi a.
ki retmene selam verdik.
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Aadaki isimlerin ikillerini (her iki ekliyle) yapnz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
A
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki cmleleri Trkeye eviriniz.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
3- OUL ( ): Arapada bir ismin oul saylmas iin, bir
varln ve daha fazlasn belirtmesi gerektiini daha nce belirtmitir.
Arapada oul yaplar, ismin yapsna gre ekilde olur. oul ekilleri
unlardr:
alt izili
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
Baz isimler hari,
trememi bir isimden
cemi mzekker yaplmaz.
a. Cemi mzekker ( ) = Eril-oul:
b. Cemi mennes ( ) = Diil-oul:
c. Cemi mkesser ( ) = Dzensiz oul:
CEM MZEKKER = ERL-OUL
oul tekil
Ktibne Ktibne Okunuu
CEM MZEKKER ( ) = ERL-OUL: nsanlarla ilgili mzekker (eril)
sfatlarn ouluna cemi-mzekker - eril-oul denir. Bir ismin cemi mzekker
yaplabilmesi iin, o ismin tremi isim (ismi fail, ismi meful, sfat- mebbehe ve
mbalaa ismi fail vs. kalbnda) olmas ve eril bir varl gstermesi gerekir. Byle
bir ismin sonuna ( ) veya ( ) getirilerek oul yaplr. ( ) ve ( )
yapsndaki harekelere ve bunlarn deimediine dikkat ediniz.
Eril-oul (Cemi
mzekker)
Tremi
- tekil
Kk
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
alt izili, ul isimleri inceleyiniz.
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere parantez ierisinde verilen
isimlerin cemi mzekker (eril-oul) ekillerini yaznz.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Yap bakmndan, cemi
mennes yaplan kelime,
tremi isim (sfat: ismi
fail, ismi meful, sfat
mebbehe vs.)
olabildii gibi, bunlarn
dnda normal bir
kelime de olabilir.
=
Cemi mennes
Bayan mhendsiler
Mennes isim
Bayan mhendis
CEM MENNES = DL-OUL
oul Tekil
Ktibtun Ktibetun
CEM MENNES ( ) = DL-OUL: Gerekte diil (mennes) veya
yap bakmndan diil (mennes) bir ismin sonuna eklenerek yaplm olan
oullara cemi mennes (diil-oul) denir. Yani, cemi mennes yaplacak bir isim,
insanlardan kadnlarn; insanlarn dndaki canllarn; soyut bir madenin veya
somut bir varln veya kavramn ad da olabilir. Btn bu isimlerin ya yap
bakmndan veya hkmen mennes olmas gerekir.
Ada verilen cmlelerdeki alt izili kelimeler cemi mennestirler; dikkatle
inceleyiniz.
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
Aadaki Ayet-i Kerimelerde geen cemi isimleri tespit ediniz.
108
233
30
51
Aadaki kelimelerin cemi mennes ekillerini yaznz.
:
:
:
:
:
:
:
:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Hangi ismin hangi kalpta
gelecei belirli bir kural
ile tespit edilemez, ancak
szlk yardmyla bilinir.
Cemi mkesser
Adamlar
Mzekker isim
Adam
CEM MKESSER = DZENSZ OUL
oul Tekil
Mdnun Mednetun
CEM MKESSER ( ) = DZENSZ-OUL: Arapada baz isimlerin
oulu, yukarda belirtilen dier oul ekillerinde olduu gibi, ismin sonuna bir
takm ekler getirilerek deil, kelimenin btn yapsal deiiklie urayarak yaplr.
Bundan dolay bu oul ekline, yaps krlm/bozulmu anlamnda cemi
mkesser denir. rnein kelimesinin oulu eklindedir. Grld gibi
bu kelimenin mfred/tekil yapsyla cemi/oul yaps farkldr.
Bu oul eklinin pek ok kalb vardr. Yani bu tr isimlerin dzenli ekilleri
yoktur. Bundan dolay da dzensiz oul denir. Hangi tr isimlerin oulunun
cemi mkesser eklinde bulunacana dair bir kural da bulunmamaktadr. Yani ister
mzekker, ister mennes veya ister soyut, ister somut olsun, her hangi bir ismin
oulu szlklerden bulunabilir.
r
n
e
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
cmleleri cemi mkesserlik ve mfretlik ynyle inceleyiniz.
Aadaki tabloda tekil isimlerle bunlarn oulu olan cemi mkesser
kalplarn inceleyiniz
Tekil
kelime
Cemi
mkesser kalb
Tekil
kelime
Cemi
mkesser kalb
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
z
e
t
Arapada, Trkeden farkl olarak kelimeler, ister isim veya sfat
olsun eril Mzekker (
) ya da diil Mennes (
) = Eril-oul.
Cemi mennes (
) = Diil-ou.
Cemi mkesser (
) = Dzensiz oul.
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
DEERLENDRME SORULARI
1. kelimesi aadakilerden hangisinin cemi mkesser ouludur?
2. kelimesi aadakilerden hangisinin mfredidir?
3. Aadaki kelimelerin hangisinden cemi mennes yaplamaz?
4. kelimesi aadakilerden hangisinin ouludur?
5. Aadaki kelimelerin hangisi cemi mzekkerdir?
a)
b) c) d) e)
6.
cmlede geen oul isimlerin hangisi cemi mzekkerdir?
7. Aadaki kelimelerin hangisinin hemzesi hemze-i vasldr?
8. Mzekker Mennes simler konusunda aadaki cmlelerin hangisi
yanltr?
a) Kelimenin sonunda bulunan yuvalak (te) ( ) o kelimenin menns
olduunu gsterir.
b) Bir kelimenin mennes olduu birka durumdan birisiyle bilinir.
c) Kelimenin mzekker olmas iin her hangi bir iaret veya nedene ihtiya
vardr.
d) Elif-i maksre ( ) ile sona eren isimler mennes saylr.
e) Elif-i memdde ( ) : Sonu elif ve hemze ile biten isimler
mennes saylr.
ARAPAYA BALARKEN - II
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
9. Banda Elif-Lm yani harf-i tarf bulunan isim hakknda aadaki
hkmlerden hangisi dorudur?
a) Banda Elif-Lm yani harf-i tarf bulunan isim, oul yaplamaz.
b) Banda Elif-Lm yani harf-i tarf bulunan isim, mzekkerlik ve
menneslik alameti tayamaz.
c) Banda Elif-Lm yani harf-i tarf bulunan isim, daima merfu (treli)
olur.
d) Banda Elif-Lm yani harf-i tarf bulunan isim, elif-i maksre ( )
ile sonlanamaz.
e) Banda Elif-Lm yani harf-i tarf bulunan isim, tenvin alamaz.
10. Aadaki harflerin hangisi kameri harflerden deildir?
a) b) c) d) e)
Cevaplar:
1.C - 2.A - 3.B - 4.A - 5.D- 6.D- 7.E- 8.C- 9.E- 10. D.
YARARLANILAN VE BAVURULABLECEK KAYNAKLAR
Abadan-Unat, N. (2006). Bitmeyen G: Konuk ilikten Ulus-tesi Yurttala.
stanbul: stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar.
Kartar, A. (2001). Farkllklarla Yaamak: Kltrleraras letiim. Ankara: rn
Yaynlar.
Ali Ahmed Medkr (ve dierleri-Komisyon), (2008-2009), Luat Hayat, Msr, es-
Safful-Evvel el-dd, eriketu Sakkara.
Kottak, C. P. (2001). Antropoloji: nsan eitliliine Bir Bak. ev. Sibel zbudun,
Serpil N. Altuntek vd. Ankara: topya Yaynevi.
Abbs Hasan, en-Nahvul-Vf, I-IV, Msr, tsz.
Antuvn ed-Dahdh, Mucemu Kavidil-Lugatil-Arabiyye f Cedvili ve Levht,
Beyrut, 1981.
Es-Seyyid Ahmed el-Hsim, el-Kavidul-Essiyye li Lugatil-Arabiyye, Msr, 1354.
Mustafa el-alyn, Cmiud-Duvsil-Arabiyye, Beyrut, 1402/1982.
brhm es-Smerr ve dr., Lugat lis-Suffis-Sdisetil-btidiyye, Badat,
1383/1963.
Tevfk es-Smerr ve dr., Kavidul-Lugatil-Arabiyye lis-Saffil-Evvelil-
Mutavasst, Badat, 1965.
Abdul-Mecd en-Nuaym ve dr., Kavidul-Lugatil-Arabiyye lis-Saffis-Sn el-
Mutavasst, Badat, 1386/1966.
Mehmet Maksudolu, Arapa Dilbilgisi, stanbul, 1998.
N
D
E
K
L
E
R
Zamirler
Briz/grnen zamirler
Munfasl/ayrk zamirler
Muttasl/bitiik zamirler
Mustetir/gizli zamirler
Altrmalar
Zamirler
aret isimleri
Altrmalar
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
sim cmlesini tanmlayabilecek, elerine
ayrabilecek,
sim cmlesini oluturan elerin temel
zelliklerini bilecek,
ibih cmleyi tanyabilecek
Var anlamn veren isim cmlelerinin
zelliklerini renecek,
Fiil cmlesini tanmlayabilecek, elerine
ayrabilecek,
Fiil cmlesini oluturan elerin temel
zelliklerini bilecek,
sim ve fiil cmlelerini temel dzeyde
kullanabileceksiniz.
NTE
3
ZAMRLER VE ARET
SMLER
ARAPA
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
ZAMRLER
Tanm:
Genel olarak, bir ismin yerini tutan isimlere zamir denir. Arapada ise u
ekilde tanmlanr: birinci, ikinci veya nc (mtekellim, muhtab veya gib)
ahsn yerini tutan marife isimlere zamir denir.
Tanmda geen gib/nc ahs ifdesi ile ak isim yani ahslar ve
ahslarn dndaki varlklara ad olan isimler de kast edilmektedir.
Zamirler mebn, yani cmle ierisindeki grevlerine gre sonlar/yaplar
deimeyen kelimelerdir.
Zamirlerin ekimi Arapada genellikle birnci ahstan balatlmakla birlikte
pek ok dilde olduu gibi baz gramer kitaplarnda nc ahstan balatlmtr.
Zamirlerin ekimleri sadan veya soldan balanarak yukardan aaya doru
okunduunda her iki metodu da ieren tablolar halinde sunulmutur.
Arapada zamirler bir ka ksma ayrlmaktadr.
ZAMRLERN KISIMLARI
ncelikle zamirler briz/ak ve mstetir/gizli (yazlmayan-telaffuz
edilmeyen) zamirler olmak zere iki ksma ayrlr.
I.
Ak Zamirler
Gerek yazda grnen gerekse telaffuz edilen, yani cmlede aka grnen
zamirlere denir.
Bu zamirler kendilerinden nceki kelimelere gre munfasl/ayrk yazlan ve
muttasl/bitiik yazlan zamirler olmak zere iki ksma ayrlr.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Munfasl zamirler
cmlede bal bana bir
kelime olarak yer alrlar
ve hibir kelimeye
bitimezler.
Merfu munfasl
zamirler her zaman ref
durumunda (zne veya
zne konumunda)
bulunurlar; hibir
zaman nesne olarak
kullanlmazlar.
1.
Munfasl Zamirler
Cmlede ayrk yazlan zamirler demektir. Bu zamirler cmlede bal bana
bir isim olarak yer alrlar ve balarna gelen (
(entum) ve nc ikil
ahslarda
1.
ahs (e/d)
2.
ahs/ diil
2.
ahs/ eril
3.
ahs/ diil
3.
ahs/ eril
Entum Hum
kiniz kisi kil
Nahn
u
Entunn
e
Entum Hunne Hu
m
Biz Siz Onlar o
ul
r
n
e
k
O
mhendistir.
Ali
mhendistir.
O
hemiredir.
Merye
m hemiredir.
O
faydaldr.
.
Kitap
faydaldr.
.
O
hzldr.
.
Araba
hzldr.
.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Etkileimli Altrmalar
Merfu munfasl
zamirler fiil cmlesinde
kullanrlar ve mefln
bih/nesne veya tmle
durumunda
kullanlrlar.
b.
r
m
a
l
a
r
Aada zamirlerle kurulmu cmleleri inceleyelim.
kme Tipi
Ben renciyim.
Sen retmensin.
O zengindir.
O sekreterdir.
Biz pilotuz.
kiniz doktorsunuz.
kisi srcdr.
Onlar iidirler.
Onlar memuredirler.
Biz alkanz.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
Bunlar 12 tane olup birinci tekil ahslarda
(iyykum) ve nc ikil
ahslarda
1.
ahs (e/d)
2.
ahs/ diil
2. ahs
/eril
3.
ahs/ diil
3.
ahs/ eril
yyy
e
yyki yyke yyh yyh
u
Beni,
bana
Seni, sana Onu, ona Te
kil
yykum yyhum
kinizi, ikinize kisini, ikisine kil
yyn
yyku
nne
yyku
m
yyhu
nne
yyh
um
Bizi,
bize
Sizi, size Onlar, onlara o
ul
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Etkileimli Altrmalar
r
n
e
k
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki cmleleri inceleyelim.
Kalemi ona
verdim.
.
Kalemi Aliye
verdim.
.
retmen yalnz bana t verdi.
Biz yalnz sana sayg gsteriyoruz, Ali!
ocuklarm da sizleri de seviyorum.
O kitab ona (o bayana) verdin mi?
Yalnz Sana ibadet eder ve yalnz Senden
yardm dileriz.
.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Muttasl zamirler
cmlede mutlaka bir
kelimeye bitiik olarak
bulunurlar.
2.
Bitiik zamirler:
Bunlara muttasl zamirler de denir. Bunlar yazmda ve telaffuzda bal
bana bir kelime olarak bulunamayp isimlerin, fiillerin veya edatlarn sonuna ek
olarak bitiirler. Muttasl zamirler cmlede mutlaka bir kelimeye bitiik olarak
bulunurlar.
Bitiik zamirler ana guruba ayrlrlar.
a. Hem fiillere, hem isimlere ve hem de harfi cerlere bitiebilen zamir: Fiile
bititii zaman bazen zne bazen nesne grevinde bulunan bir zamir vardr. O da
birinci oul zamiri olan
(n) zamiridir.
b. Baz zamirler fiillere zgdrler. Trkedeki ekim ekleri gibi fiillerin
sonuna bitien bu zamirler, fiil cmlelerinde fil (zne), nib-i fil (szde zne) ve
nks fiillere isim (zne) olurlar. Bunlara merfu muttasl zamirler denir.
Bu zamirleri fiil ekim tablosuna gre yle gsterebiliriz:
1.
ahs (e/d)
2.
ahs/ diil
2.
ahs/ eril
3.
ahs/ diil
3.
ahs/ eril
/ -
/ - - -
/
/
/ -
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
1. ahs
(e/d)
2. ahs
diil
2. ahs
eril
3. ahs
diil
3. ahs
eril
-
Alimt
u
Alimti Alimt
e
Alime
t-
Alime
-
Bildim Bildin Bildi Tekil
- Alimtum Alime
t
Alim
(kiniz) bildiniz (kisi) bildiler kil
Alimn
Alimt
unne
Alimt
um
Alimn
e
Alim
Bildik Bildiniz Bildiler oul
2- Muzri fiile bitien zamirler:
Muzri fiile bitien zamirler tabloda krmz renkle gsterilmitir. Sonunda (-)
bulunan ahslara zamir bitimez. Bu ahslarda ak isim gelir veya yerine geen
gizli zamir varsaylr.
rnek fiil:
1.
ahs (e/d)
2. ahs
diil
2. ahs
eril
3. ahs
diil
3. ahs
eril
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
heb z E
u-
he z Te
bne
he z Te
bu-
he z Te
bu-
he z Ye
bu-
Gidiyor
um
Gidiyorsun Gidiyor Tekil
ni heb z Te he z Te
bni
he z Ye
bni
kiniz gidiyorsunuz kisi gidiyorlar kil
he z Ne
bu-
he z Te
bne
he z Te
bne
he z Ye
bne
he z Ye
bne
Gidiyor
uz
Gidiyorsunuz Gidiyorlar oul
3-Emir fiiline bitien zamirler:
Emir fiiline bitien zamirler tabloda krmz renkle gsterilmitir.
rnek fiil:
1.
ahs (e/d)
2. ahs
diil
2. ahs
eril
3. ahs
diil
3.
ahs eril
-
zheb zheb
Git Tekil
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
heb z
kiniz gidiniz kil
zheb
ne
zheb
Gidiniz oul
c. Hem fiillere, hem isimlere ve hem de harficerlere bitiebilen zamirler:
Fiillere bititiklerinde yalnz mefln bih/nesne veya dolayl tmle grevinde
bulunurlar. Bunlara mansub muttasl zamirler denir. Bunlar 12 tanedir.
1.
ahs (e/d)
2. ahs
diil
2. ahs
eril
3. ahs
diil
3. ahs
eril
Bu zamirlerin rnek fiille ekimi (krmz renkel gsterilmi olanlar zamirdir)
yledir:
rnek fiil:
1.
ahs (e/d)
2. ahs
diil
2. ahs
eril
3. ahs
diil
3. ahs
eril
Arafe
n
Arafek
i
Arafe
ke
Arafe
h
Arafe
h
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
Beni
tand
Seni tand Onu tand Tekil
Arafekum Arafehum
kinizi tand kisini tand kil
Arafe
n
Arafek
unne
Arafek
um
Arafeh
unne
Arafeh
um
Bizi
tand
Sizi tand Onlar tand oul
Bu zamirler isme bititiklerinde muzfun ileyh/tamlayan olarak cer
durumunda bulunurlar. Bunlara mecrur muttasl zamirler denir.
rnek isimle ekimi (krmz renkle gsterilmi olanlar zamirdir) yledir:
1. ahs
(e/d)
2. ahs
diil
2. ahs
eril
3. ahs
diil
3. ahs
eril
Umm Umm
uki
Umm
uke
Umm
uh
Umm
uh
Benim
annem
Senin annen Onun annesi Tekil
-
Ummukum Ummuhum
kinizin anneniz kisinin annesi kil
Ummu
n
Ummu
kunne
Ummu
kum
Ummu
hunne
Ummu
hum
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Bizim
annemiz
Sizin anneniz Onlarn annesi oul
Bu zamirler,
1.
ahs (e/d)
2.
ahs diil
2.
ahs eril
3.
ahs diil
3.
ahs eril
nnen nneki nnek
e
nneh
nneh
Kukus
uz ben
Kukusuz sen Kukusuz o Tekil
nnekum nnehum
Kukusuz ikiniz Kukusuz o ikisi kil
nnen nneku
nne
nneku
m
nnehu
nne
nnehu
m
Kuku
suz biz
Kukusuz siz Kukusuz onlar
oul
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
Bitiik zamirlerle ilgili zel durumlar:
- lm harf-i cerinin kesresi birinci ahs zamirine (
) bitimesi dnda
fethaya dnr:
gibi.
- Birinci ahs tekil zamiri (y/ ) fiile bititii zaman fiil ile bu zamirin
arasna nnul-vikye/
bana,
benim dnyam ve
yerine
ve
benden ve
benden gibi.
nc ahs zamirleri ( -
) gibi
skin ydan sonra kesreye/esreye dnr:
onu atyor ve
o ikisini
grdn gibi.
- Mz fiile bitien ikinci ahs oul zamiri
grdnz
onlar
grdnz gibi.
-
ve
r
m
a
l
a
r
Aadaki cmlelerde zamirlerin alt izilmitir.
a) Zamirlerin cmledeki grevlerini belirtiniz.
b) Zamirleri dier ahs zamirleriyle deitirerek cmleleri yeniden yaznz.
c) Gizli zamirleri varsayldklar yerlerde parantez iine yaznz.
1 -
1. Geen hafta bizi evimizde ziyaret eden kiiye bir mektup
gnderdik.
2 -
.
2. Maln vatannn ann yceltmede harcamalsn.
3 -
.
3. Bayan meslektalarnza size davranmalarn istediiniz gibi
davranyor musunuz?
4 -
.
4. Siz ikiniz yapmadnz eyi sylyorsunuz.
5 -
.
5. ifti buday biiyor, kars ona yardm ediyor ve ocuklar
onlarn yannda oynuyor(lar).
6 -
.
6. O, senin evinin duvarnn arkasndan duyduu bir sesten
dolay sana geldi.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
II.
Gizli Zamirler
Gizli zamirler szde aka sylenmeyen veya yazlmayan bilakis varsaylan
zamirlerdir. rnein,
eklindedir.
Gizli zamirler; mtekellim/birinci ahs, mfred mzekker muhatab/ikinci
tekil eril ahs, mfred mzekker gib/nc tekil eril ahs ve mfred mennes
gibe/nc tekil diil ahslar iin varsaylrlar.
Tabloda (/) iaretinin sanda bulunan zamirler mzi fiillere, solunda bulunan
zamirler ise muzri fiillere ve emir fiillerine zg mstetir/gizli zamirlerdir. () ile
gsterilen ahslara mstetir/gizli zamir varsaylmaz. Zira buralarda zamir ak
olarak fiile bitiirler.
r
n
e
k
1. ahs (e/d) 2. ahs diil 2. ahs eril 3. ahs diil 3. ahs eril
- ( /
) / - )
(/ )
( /)
( )
( /)
(
- / - - / -
- ( /
) - / - - / - - / - - / -
Aadaki cmlelerde bulunan ak ve gizli zamirleri inceleyelim.
Dedemi ziyaret etmemizi istiyorum.
Szn yerine getir.
Sindiremeyecein eyi yeme.
Zeynep yemei piiriyor, kocas yiyordu.
1 - .
2 - .
3 -
4 -
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Evli misiniz, mer Bey?
Evet, sizi ailemle tantrmak
istiyorum.
.
Bu beni kesinlikle sevindirir! !
Ne zaman evlendiniz?
1984 ylnda evlendim.
1891 .)
(
Ya kardeiniz? O da evli mi?
Hayr, o evli deil. O bekr
kalmay tercih ediyor.
.
Senin kz kardein var m?
Evet, bir kz kardeim var.
.
O evli mi?
Hayr, o duldur. Kocas birka
yl nce vefat etti.
.
Bunu duyduuma zldm.
1- Aadaki cmlelerde bulunan ak gizli zamirleri tespit
edelim.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Etkileimli Altrmalar
1. Yukardaki cmlelerdeki zamirlerin grevlerini belirtiniz.
2. Cmlelerdeki mstetir zamirleri parantez iine yaznz.
3. Zamirleri dier ahs zamirleriyle deitirerek cmleleri yeniden yaznz.
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki paray okuyalm ve buna gre aadaki sorular cevaplayalm.
.
3- Aadaki cmlelerdeki zamirleri belirleyip trlerini aklaynz.
1 -
:
.
- .
-
.
- .
- .
- .
- .
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
4- Aadaki cmleleri uygun zamirle tamamlaynz.
2 -
:
.....
.
-
......
.
-
...... .
- ......
..... .
- ...... .
- ..... .
- ...... .
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
3
5-Aadaki cmlelerdeki bo braklan yerler iin doru cevab
parantez iinden seiniz.
3 -
:
........ .
( )
.......
)
- ...... .
(
)
- ....
.
( - )
- ......
(
)
A
l
r
m
a
l
a
r
4 - :
6- Aadaki kelimelerden anlaml cmleler yapnz.
-
-
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
RET SMLER
ret isimleri, belirli bir varl veya kavram gsteren tutan kelimelerdir.
Trkedeki karlklar ise iret zamirleri ve iret sfatlardr.
Bu kelimeler marife/belirli isimler gurubundandr. Bu kelimelerle iret
edilen kelimeye, varla veya kavrama ise
oul Yer
Diil Eril Diil Eril Eril ve Diil
Y
A
K
I
N
Bu Bu ikisi Bunlar
Buras,
burada
O
R
T
A
u u ikisi unlar
uras,
urada
U
Z
A
K
O O ikisi Onlar
Oras,
orada
Not: Bu tabloda gsterilen iaret isimlerinden baka,
ekilleri de vardr.
Uzaktaki yeri iret etmek iin kelimesinden baka
ve
kelimeleri
de vardr.
Yakn iin olan iret isimlerinin banda bulunan veya , aslnda h ve elif
olmak zere iki alfbe harfinden oluan bir tenbh/uyar harfidir. Bun
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
hut-tenbh denir. Bu kelimenin elifi
ve
hut-tenbh gelemez.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
aret isimlerinin kullanlarn inceleyelim.
Bu kitaptr.
Bu arabadr.
Bu ikisi alkan iilerdir.
Bu ikisi geni odalardr.
Bu ikisi zeki ocuklardr.
Bu iki kz tanyor musun?
Bu ikisini(bayan) tanyor musun?
Bunlar gzel hanmlardr.
Bunlar usta bayan alardr.
Bunlar iyiliksever adamlardr.
Onlar drst ticaretilerdir.
Buras Atatrk niversitesidir.
Evimizin bahesi uradadr.
Tatilimi orada geirdim.
.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
1. ret isimleri marife isimlerdir.
2. ret isimleri mebndirler.
3. ret isimleri cmle ierisinde mbteda, haber, fil, nib-i fil, meflun
bih, sfat, mevsuf, muzfun ileyh, harf-i cerin mecrru gibi durumlarda
bulunabilirler.
4. aret isminden sonra gelen isim nekre olduunda, iaret ismi bu isimle
isim cmlesi oluturur, marife olduunda, Trkeye gre iaret sfat anlamn verir.
5. aret iismleri gsterdikleri isimlerle say ve cinsiyet bakmndan
uyuurlar.
r
n
e
k
r
n
e
k
Bu, evdir.
Bu ev
Bu, rencidir.
Bu, kz rencidir.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Arapada iret isimlerinin Trkedeki karl iret sfatlardr. Ancak
Trkedekinin aksine, Arapada iret isimleri mevsuf/nitelenen, bunlarn
gsterdikleri isimler (mrun ileyh) ise sfat /niteleyen kabul edilir.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aada iaret isimlerinin kullanld cmleleri inceleyiniz..
Sence bu ev gzel midir?
Bence bu paralar yetmez.
Bu elbiseler ok ucuzdu.
Bu sorunun bir zm yok mudur?
Bu iki ocuk o adam bekliyor.
Bu iki kz okulun nnde grdm.
Bu iiler bizim iftliimizde alyorlar.
antam o aacn yannda unuttum.
Bu adamlar o kyn halkna yardm ettiler.
O ofiste hi kimse kalmad.
.
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki cmlelerde bo brakalan yerleri parantez iinde
verilen iret isimlerinden uygun olan ile tamamlaynz.
- .
........
........
(
)
.
........
( -
)
.
........
........
( -
)
.
......
......
- )
..............
( -
- )
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki cmleleri verilen rnee gre yapnz:
...... ..................................... .
-
......................
-
...... .................................
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
Aadaki cmlelerde bo yerlere uygun zamir iaretleyiniz:
1 -
a)
b)
c)
d)
Aadaki cmlelerde bo yerlere uygun iaret ismi iaretleyiniz:
2 - ... .... . .
a)
b)
c)
d)
3 - ... .... .
... .... . .
a)
/
b)
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
c)
d)
/
4- Aadaki klardan hangisinde isim cmlesi olumutur.
a)
b)
c)
d)
5- .
b)
c)
d)
CEVAP ANAHTARI:1.C 2.C 3.C 4.C 5.D
Zamirler ve aret simleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
KAYNAKA
Ali el-Crim , Emn, M. (1964). En-Nahvul-vdh.Msr: Drul-marif.
Mustaf el-Galyin.(1966). Cmiud-dursii-arabiyye. Beyrut: el-Mektebetul-
asriyye.
Antovn ed-Dahdh.(1981).Mucemu kavidii-lugatii-arabiyye f cedvil ve
levht. Beyrut: Mektebetu Lubnn.
Abduh er-Rcih. (1988). Et-Tatbkun-nahv. Beyrut: Drun-nahdatii-arabiyye.
Yank, Nevzat H. genli, M. Sadi.( 1998). zhr ve Tercmesi. Erzurum: Kltr ve
Eitim Vakf Yaynevi.
N
D
E
K
L
E
R
Harf-i cerler
Soru edatlar
Atf harfleri
zet
Kaynaka
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
Harf-i cerler ve ilevlerinin kavranmas
renilecek
Soru edatlar ve kullanmlarnn kavranmas
renilecek
Atf harfleri ve kullanmlarnn kavranmas
renilecek
NTE
4
HARF- CERLER SORU EDATLARI
ATIF HARFLER
ARAPA
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
Harf-i cerler ismlerin
bana gelirler. Bana
geldikleri ismin sonunu
mecrr yaparlar.
HARF- CERLER
EREFL KBE
brahim (a.s.) Allahtan gelen emirle Kbeyi ina etti. Yapmnda ona olu
smail yardm etti. brahim Kbeyi ina etmek iin omzunda dalardan ta tad.
Kendisinin ve olunun yapt bu ii kabul etmesi iin Allaha duaya yneldi. Allah
ta onun duasn kabul etti, Kbeyi mbarek kld, kfirlerden korudu, Kbe halkna
gvence verdi. Kbe tm mminler iin kble olarak kald.
Harf-i Cerler
Tanm: Arapada harf-i cer olarak bilinen bir edat grubu vardr.
Bunlar cmle ierisinde ismin bana gelip son harfin harekesini esre okutur veya
bana geldii ismin yapsn deitirir. Bu duruma o ismin mecrr olmas
denir. Yani harf-i cerler bana geldii ismi mecrr yapar. Trkede genel
olarak edat grubunda ele alnan bu tr szckler Arapada genel olarak harf
(edat) kategorisinde deerlendirilir. Tek bana bir anlam ifade etmeyen bu
szckler, ancak aralarnda balant kurduklar kelime veya kelime
gruplarn veya cmleleri anlamca tamamlarlar. Harf-i cerler ismlerin bana
gelirler. Bana geldikleri ismin sonunu mecrr yaparlar.
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Anlamlar: Edat olarak kullanldklarnda cmledeki asl fiil ile nesne
arasndaki anlam balantsn kurarlar. Harf-i cerler, ierdii anlamlar
bakmndan incelenecek olursa:
Evi eyalaryla birlikte tuttum
2- Bazen sebep bildirir:
ledii sutan dolay cezalandrld
Seninle karlatm iin gerekten ok
mutluyum
3- Kullanld fiile zel anlam kazandrr:
Allaha inandm
Elinden tuttum
O binici deildir
4- ounlukla de,da anlamnda zarf olarak kullanlr:
Atatrk niversitesinde okuyor
5- Yemin ifadesi olarak kullanlr:
Bama yemin ettim
Allaha yemin olsun ki bu kitab
okumayacam
6- Fedakrlk ifadesi olarak kullanlr:
Babam sana feda olsun
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
:
renci okuldan kt
2-Btnn bir parasn aklamak iin kullanlr:
Parann bir ksmn harcadm
Onu yrynden tandm
3-Bazen tr belirtme niteliinde aklama anlam ierir:
Benim ipekten bir gmleim var
4-ki kavram birbirinden ayrmak iin kullanlr:
hiret hayatna karlk dnya
hayatn m tercih ettiniz!
5-ki veya daha fazla nesne arasnda tercih yapmak iin kullanlr:
eceklerden ne tercih
edersiniz, ay m, kahve mi?
6-ki ey arasnda karlatrma yapmak amacyla kullanlr:
Ali Halitten yaa byktr
7-Birlikte kullanld fiile zel anlam katar. Bu balamda baz fiiller
harf-i cerri ile kullanldklar halde den, dan anlam hi yokmu gibi
evri yaplr:
Ona yaklatm
)
Ata biniine atm
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
1- Bazen gayenin sonu, sonuca ulama , ifade eder.
Bence ders oyundan daha iyidir
5- Kendine zg zel kullanmlar vardr:
:
Grmek zere
: -de, -da, iinde (iindelik); hakknda, hususunda.
1- ounlukla zarf olarak kullanlr:
Ben ve kardeim bir ukura
dtk
Gelecek ay iinde stanbula
seyahate kacam.
2-Bazen .le ilgili, .hususunda, .de anlamnda kullanlr:
Ali okumada benden daha iyidir
3-Bazen bir eyden holanma veya bir eyi ok isteme anlamnda "
"
harf-i cerrinin yerinde kullanlr:
Yiyeceklerden ne istersiniz?
:
-e/-a; -e/-a doru (yn ve ynelme belirtir); -e kadar.
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
4-Bazen dua ve temenni anlamnda kullanlr:
:
i ta omzunda tad
Otomobil kaldrma kt
2- Birlikte kullanld fiile zel anlam katar:
Konuya vakf oldum
Bayld
:
Ba stne
:
- den/-dan (ayrlma, uzaklama); hakknda, dair,
ilgili, hususunda
1- Genel olarak den, dan anlam ifade eder.
harf-i cerrinden
farkl olarak ayrlma, uzaklama bildirir. Bir ey hakknda, bir eyle ilgili,
bir eye dair anlamlarnda aklama amacyla kullanlr.
Dedem, Sultan Sleyman ile ilgili
bir hikye anlatt.
Polis bana kayp ocuu sordu
Onun hakknda konutuk
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Bugn renciler devlerini
internette aratryorlar
Allah ondan raz olsun
2- Baz fiiller srf bu harf-i cer ile kullanldklarnda fiile zel anlam
ykler:
Yakn zamanda seni ziyaret edeceim
Ondan uzaklatm
3- Msade ve izin ifadelerinde kullanlr:
! Msadenizle
: in, nedeniyle, sebebiyle, yznden.
1- Genellikle iin anlamnda kullanlr. Neden ve sahiplik bildirir:
Benim bir arkadam var
Arkadama bir mektup yazdm
2- Yetkinlik, ayrcalk anlam ifade eder:
Hamt Allah iindir
3- Sebep bildirir:
Ona yardm etmek iin ayaa kalktm
4- Mzari fiilin bana da gelir. Bu durumda kendisinden sonra
mastar harfi olan gizli bir
Dolamak iin ehrin dna ktm
5- Sz yneltme, iletme ifade eder:
Onlara dedim
6- Aadaki zel kullanmlarda nlem ifade eder. Bu durumlarda
harf-i cerlerin anlam Trke asndan belirgin deildir:
:
! Aman ne tuhaf
:
Zeyde bak!
:
Yeti milletim!
: gibi (benzetme iin kullanlr).
1-Tebih (benzetme) edat olarak kullanlr:
Yz ay gibi
Kardein iin altn
gibi dostun iin de al.
:
Allaha yemin olsun ki sana verdiim szde
duracam
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
:
Allaha yemin olsun ki senin dmannla
savaacam
:
r
m
a
l
a
r
1-Aadaki sorular paraya gre cevaplaynz?
1 -
2 -
3 -
4 -
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
2-Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri parantez iindeki harf-i
cerlerden anlamca uygun olan seiniz:
A
l
r
m
a
l
a
r
3- Aadaki Arapa cmlelerin Trke anlamlarn yaznz?
1 - .
....
2 - .
.....
3 - ..... .
4 - .
......
1 - .
2 - .
3 - .
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
SORU EDATLARI
:
.
:
:
: .
:
:
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Soru edatlar her zaman
cmle banda bulunur.
SORU EDATLARI
Tanm: Arapada cmle bana gelen baz edatlar o cmleyi dorudan soru
cmlesi haline getirirler. ekil bakmndan herhangi bir deiiklie yol amayan bu
edatlardan bazlar harf, yani edat, bazlar ise isim konumundadr. Arapada
balca soru edatlar unlardr: Soru edatlar her zaman cmle banda bulunur.
-
Anlamlar:
: -mi/-m?
Her iki edat ta m, mdr anlamndadr. sim ve fiil cmlelerinin banda
bulunabilirler. Olumsuz fiil cmlelerinde daha soru edatnn kullanld
grlmektedir:
Grmedin mi, Rabbin Fil
ordusunu nasl etti. (Fil Suresi, 115/1)
: Ne?
1-Hem isim, hem de fiil cmlesinin banda kullanlrlar:
Adn ne?
Ne yaptn?
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
Yannda ne var?
: Niin?
" " soru edat "
: :
Adam, niin alyorsun
ocuum? dedi.
:
Ne zaman?
1-Hem isim, hem fiil cmlesinin bana gelir:
Snav ne zaman?
:
Ka?
Say belirtir. Kendisinden sonra mansub bir isimle kullanlr:
Ka kardein var?
u an saat ka?
Bu kitap ka lira?
Bu kaa?
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
: Kim?
1- Kim anlamnda kullanlr. Hem isim, hem fiil cmlesinin bana gelir:
Sen kimsin?
Bu kalem kimin?
: Nerede?
1- Yer zarf anlam ieren soru edatdr:
: Nerede dodun?
2- sim olduundan bana harf-i cer gelerek de soru edat olur:
Nereye gidiyorsun?
: Hangi? Hangisi?
1-Genellikle herhangi bir isme veya bir zamire muzaf olduu gibi
yaln halde de kullanlr:
Naslsn?
:
Paray okuyunuz/dinleyiniz ve Trkeye eviriniz.
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
1-Aadaki sorular paraya gre cevaplaynz?
A
l
r
m
a
l
a
r
2-Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri parantez iindeki atf
harflerinden anlamca uygun olan seerek doldurunuz?
1 -
2 -
3 -
4 -
1 - ..... :
..... : .
.....
.
:
2 -
.....
.....
.....
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
3- Aadaki Arapa cmlelerin Trke anlamlarn yaznz?
1 -
2 -
3 -
4 -
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
4- Aadaki diyalogda bo braklan yerlere uygun soru
edatlar yerletiriniz:
:
................
.................
.................
.................
.................
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
ATIF HARFLER
(BALALAR)
.
ATIF HARFLER
Tanm: Btnsel bir ifadeyi oluturan bir metin veya paragrafta ya da genel
anlamda szl ifadelerde cmleyi cmleye, kelimeyi kelimeye, ismi isme, fiili fiile
balayan edat veya harflerdir.
Arapada atf harflerinin her birinin ayr bir fonksiyonu vardr. ounlukla
cmleler "
" ve "
Anlamlar: Balalar, anlam bakmndan srasyla incelenecek olursa eitli
konumlarda farkl anlamlarda kullanldklar grlr:
: Ve
1- Birliktelik, beraberlik bildiren bir balatr. Kelimeyi kelimeye ya da
cmleyi cmleye balar. nceki kelime veya cmle ile sonraki kelime
veya cmle arasnda ncelik veya sonralk anlamndan ok birliktelik
ifade eder:
:
Hoca snfa girdi ve
sandalyeye oturdu
2- ki cmle arasnda anlamda ztlk ifade eder ve ise anlamnda
kullanlr:
:
Ayaa kalkt, klcn ekti ve dmann
bekledi
3- Olaylarn srasyla yapldn gsterir:
....
Onun hayat ksr dng eklindeydi: Meyhaneye gitmek, iki imek, sarho
olmak ve uyumak.
:
hatta, ta ki, nihayet, sonunda
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
1-Cmleyi cmleye balar. Sz konusu eylem, bir nceki cmlenin etkisi ve
sonucunda meydana geldiini gsterir:
.
Adam komaya balad, olduu yeri terk etti, sonunda bir eve ulat ve ieri
girdi.
: yoksa
1-Szde ve anlamda ortaklk ifade eder. Atfedilen isim veya cmle ile atfta
bulunulan isim veya cmle arasnda seim veya tercihe dayal bir karar sz
konusudur:
:
Hr mym yoksa prangalarn
iinde esir miyim?
:
Bildiimi umuyorum, fakat
bilmiyorum.
: deil
1- deil anlamna gelir. Kendinden eylem veya hkmn kendisinden
sonra gelen kelime veya cmlede bulunmadn ifade eder:
r
m
a
l
a
r
1- Aadaki sorular konunun banda geen paraya gre
cevaplaynz?
A
l
r
m
a
l
a
r
2-Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri parantez iindeki
atf harflerinden anlamca uygun olann seiniz:
1 -
2 -
3 -
4 -
1 -
.....
....
.....
.
2 -
.....
.
3 -
.....
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
3- Aadaki Arapa cmlelerin Trke anlamlarn yaznz?
1 - .
2 - .
3 -
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
z
e
t
smin bana gelerek sonunun mecrr eden edatlara Harf-i cerler denir.
Cmle ierisinde fiil ile fail ve meful arasnda anlam ilikisini tamamlayc
bir ileve sahiptirler.
Arapada hem isim hem de fiil cmlesinin bana gelen soru edatlar
cmlenin yapsnda her hangi bir deiiklie yol amadan dorudan soru
cmlesine evirirler.
Arapada atf harfleri, cmleyi cmleye veya kelimeyi kelimeye
balayan edatlardr. fadenin btnl asndan anlamca nemli
ileve sahiptirler.
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
DEERLENDRME SORULARI
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere gelecek en uygun kk
iaretleyiniz?
1-
......
a- b- c-
d- e-
2-
......
a- b- c- d-
e-
- 3
....
....
a- b- c- d- e-
- 4
....
a-
b-
c- d- e-
- 5
.....
a-
b-
c-
d- e-
CEVAPLAR :1-C,2-B,3-C,4-A,5-B
Harf- Cerler Soru Edatlar Atf Harfleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
KAYNAKA
Hayvood, J.A,- Nahmad, H. M.( 1965). A New Arabic Gramer Of the Written
Languge. Londra.
Yazc,H.(1998).rnekleriyle Arapada Balalar ve Yaplar.stanbul: Daarck Yay.
Ysuf,Dr. . es-SeyyidDr. Mahmd sml Sn-Muhammed er-Ruf e-eyh,el-
Kavidul-Arabiyyetul-Muyessere, I-III.tsz.stanbul:Canta Yay.
Muhammed dil abn-Muhammed el-Ftih Fadlallah, el-Kratul-Muyessere, I-
III, Canta Yaynlar, stanbul, tsz.
Muhammed el-Antk.(1985). el-Minhc fl-Kavid vel-rb.stanbul:Tebli yay.
Mustafa el-Galyn,Cmiud-Dursil.( 1966.). Arabiyye, I-III.Beyrut.
Nsf Mustaf Abdulaziz-Muhyeddin Slih-Dr.Mahmd sml Sn, el-Arabiyye Lil
Hayat, I-III.tsz.stanbul:Canta Yaynlar.
Bakrc, S.- enli, M.S.( 2000).Arapa Edatlar Szl. Erzurum.
Es-Seyyid Ahmed el-Him.(1925). el-Kavidul-Essiyye Lil-LugatilArabiyye.Msr.
N
D
E
K
L
E
R
Sfat Tamlamas
sim Tamlamas
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
Sfat tamlamalarn tanyabilecek,
sim tamlamalarn tanyabilecek,
Sfat tamlamalarnn trlerini ayrt edebilecek,
sim tamlamalarnn trlerini ayrt edebilecek,
reteceiniz cmlelerde bu tr yaplar
kullanabileceksiniz.
NTE
5
ARAPA
TAMLAMALAR
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
SIFAT TAMLAMASI
Diyalou okuyunuz/dinleyiniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
KELMELER
istiyorum
izlemek, seyretmek
film
babacm
baba
korku filmi
sahneler, kareler (film)
iddet sahneleri
izgi filmler
elenceli, keyifli
ok ksa
artist, sanat
becerikli
adam
gl
Son Sava
Kibar Feyzo
harika bir fikir
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
Diyalogun evirisi
Zeynep : Bu filmi izlemek istiyorum, babacm.
Baba : Bu bir korku filmi. inde iddet sahneleri var. Neden izgi film
izlemiyorsun? izgi filmler elencelidir.
Zeynep : Bizdeki izgi filmler ok ksa.
Baba : Cneyt Arknn filmlerini seviyor musun?
Zeynep : Evet, o usta bir oyuncu ve gl bir adamdr.
Baba : Bizde Son Sava filmi var. zleyelim mi?
Zeynep : Harika bir fikir, babacm!
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1 .
2 .
3 .
4 .
5 .
6 .
___ Harika bir fikir 5
___ izgi filmler 2
___ iddet sahneleri 1
___ Gl bir adam 4
___ Becerikli bir sanat 3
___ Son Sava 6
Diyalogda geen aadaki sfatlarla bunlarn Trke karlklarn
eletirelim.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Sfat Tamlamas
Tanm:
Sfat, varlklarn zelliklerini belirten szcklerdir. Aadaki ifadelerde
kahverengi yazlan szckler sfattr ve niteledikleri isimlerle sfat tamlamas
olutururlar.
Kk ev Tembel renci
Bilgisiz adam Megul mdr
Mutlu kz Al bayrak
alkan renci Sar adam
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
Aada birbirleriyle ilintili szckleri eletirerek sfat tamlamas
oluturunuz. Oluturduunuz bu tamlamalar bo braklan yerlere
yaznz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
Grld gibi Trkede sfat tamlamasnda szck dizilii sfat + isim
eklindedir. Sz Arapada dizimi Trkenin aksinedir, yani sfat tamlamasnda
durum isim + sfat eklindedir.
Trke ile Arapada sfat tamlamalarnn yapsn karlatrmak iin
aadaki tabloyu inceleyiniz.
Trkede Sfat Tamlamas
I II
Tamlayan
(sfat)
Tamlanan
(isim)
kk ev
Arapada Sfat Tamlamas
(Sadan sola doru inceleyiniz.)
II I
Tamlayan
(sfat)
Tamlanan
(mevsf)
kk
ev
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Yukarda da grld zere Arapada sfat tamlamasnda niteleyen
kelimeye Trkede olduu gibi sfat ; nitelenen kelimeye ise
tanmlanan/nitelenen anlamnda mevsuf denir. Sfat ile mevss arasnda bir
takm yapsal uyumlar vardr. Bunlar u ekildedir:
Arapada sfat tamlamasnda tamlanan ve tamlayan, cinsiyet, say,
belirlilik ve irab bakmlarndan uyumlu olurlar.
II I
Tamlayan
(Sfat)
Tamlanan
(mevsf)
r
n
e
k
Kk ev
Mutlu kz
Tembel renci
Megul mdr
Al bayrak
Sar adam
Gelen (erkek) memurlar
Gelen (bayan) doktorlar
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Sfat, niteledii isme u alardan uyumlu
olur:
Cinsiyet: Eril veya diil
Say: Tekil, ikil veya oul
Belirlilik: Belirli veya belirsiz
Kelimenin son harekesi (irab): Fetha,
zamme veya kesre
Son harekesi (irab)
cmledeki konumuna
gre deikendir. Cmle
bilgisiyle ilgili bu konu
ileride ilenecektir.
nsanlarn dndaki varlklarn oullar iin kullanlan sfatlar tekil ve
diil olur.
Gzel baheler
imdiye kadar grdmz tamlamalar belirtili sfat tamlamalar
eklindeydi. Dier bir ifadeyle; hem tamlanan hem de tamlayan belirli olduundan
bu tr tamlamalar, tpk Trkemizde olduu gibi, belirtili sfat tamlamas diye
adlandrlr.
Arapada belirlilik kavram hakknda bilgi iin tklaynz.
Hem tamlayan hem de tamlanan belirsiz olan sfat tamlamalarna belirtisiz
sfat tamlamas denir.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
z
e
t
Sfat, varlklarn zelliklerini belirten szcklerdir. Trkede sfat
tamlamasnda szck dizilii sfat + isim eklindedir. Arapada ise
isim + sfat eklindedir.
Sfatlar, niteledikleri isimlere aadaki hususlarda uyum gsterir:
Cinsiyet: Eril veya diil
Say: Tekil, ikil veya oul
Belirlilik: Belirli veya belirsiz
Kelimenin son harekesi (irab): Fetha, zamme veya kesre
nsanlarn dndaki varlklarn oullarnn sfatlar tekil ve diil
olarak kullanlr.
Hem tamlanan hem de tamlayan belirli olan sfat tamlamalarna
belirtili sfat tamlamas denir. Tamlamay oluturan eler belirsiz
olursa belirtisiz sfat tamlamas olur.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
7
8
9
11
11
12
13
14
15
____ Kk
____ Zor
____ Uzun
____ Kolay
____ Dar
____ Byk
____ Temiz
____ Yava
____ Yabanc
____ Hzl
____ Eski
____ Zayf
____ Yeni
____ Gl
Aadaki sfatlarla Trke karlklarn eletiriniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
7
8
9
11
Aada verilen kelimeler sfat ise (), sfat deilse (x) ile
iaretleyiniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Aadaki cmlelerde isimleri niteleyen sfatlar ilgili bolua
yerletiriniz:
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
Aadaki tamlamalarda sfat olan kelimeyi belirleyiniz:
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
Aadaki diyalogda bo braklan yerleri uygun sfatlarla
doldurunuz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
Diyaolugun evirisi
Halit: Bu filmi izlemek istiyorum, anneciim.
Anne: Bu bir korku filmi. inde iddet sahneleri var. Neden izgi film
izlemiyorsun? izgi filmler elencelidir.
Halit: Bizdeki izgi filmler ok ksa.
Anne: ener enin filmlerini seviyor musun?
Halit: Evet, o usta bir oyuncu ve komik bir adamdr.
Anne: Bizde Kibar Feyzo filmi var. Onu izleyelim mi?
Halit: Harika bir fikir, anneciim.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
Aada yanl yazlan sfat tamlamasnn doru eklini yaznz:
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
Aadaki diyalogda braklan boluklara ilgili kelimeleri
yerletiriniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3 4
5
6
Aadaki diyalogda braklan boluklara ilgili kelimeleri
yerletiriniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Diyalogun evirisi
Halit : Bu metal masalar seviyorum. Haydi, onlar yeni dairemiz iin satn
alalm.
Zeynep : Ben ahap masalar tercih ederim. Onlar gerekten gzeldir.
Halit : ay sehpas satn alalm m?
Zeynep : Evet, orada kk bir sehpa var. Rengi de gzeldir.
Halit : Haklsn. Gzel ve modern bir masa.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
Aadaki bolua uygun sfat seiniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
SM TAMLAMASI
Aadaki paray okuyunuz/dinleyiniz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
KELMELER
ocuk Fertler, bireyler
Fertler, bireyler Kars
Kars Ev hanm
harika bir fikir Araba tamirci
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
Yukardaki metinle ilgili aadaki sorular cevaplaynz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Arapada tamlanan isim
muzf, tamlayan isim
ise muzfun ileyh olarak
adlandrlr.
sim tamlamas en az iki
isimden meydana gelen
bir birlikteliktir.
sim Tamlamas
Tanm:
Aralarnda anlamca ilgi bulunan, biri birini (iyelik, ksm/para, zarfiyet
ynnden) btnleyen iki isimden oluan kelime grubuna isim tamlamas denir.
sim tamlamas en az iki isimden meydana gelen bir birlikteliktir.
sim tamlamas tamlayan ve tamlanan olmak zere iki eden
olumaktadr.
Tamlayan Tamlanan
ev + kap ev-in kap-(s)-
okul + mdr okul-un mdr-
araba + anahtar araba-(n)-n anahtar-
Trkede nce tamlayan, ardndan tamlanan kullanlrken, Arapada
durum tam tersidir. Arapada nce tamlanan, ardndan tamlayan gelir; tamlanan
isme muzf, tamlayan isme ise muzfun ileyh denir.
Arapada tamlanan isim muzf, tamlayan isim ise muzfun ileyh olarak
adlandrlr.
Trkede sim Tamlamasnn Dizilii:
Evin kaps
Arapada sim Tamlamasnn Dizilii:
Kaps evin
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
Yukardaki rneklerin tm belirtili isim tamlamasdr. Arapada belirtili
isim tamlamasnn yaps u ekildedir:
2 1
Tamlayan (sim)
Muzfun ileyh
Tamlanan (sim)
Muzf
r
n
e
k
ev + kap
Evin kaps
okul + mdr
Okulun mdr
araba + anahtar
Arabann anahtar
Ahmet + kitap
Ahmetin kitab
o + kitap
Onun kitab
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
nekini alr.
Son harekesi her zaman
kesre olur.
nekini almaz.
Son harekesi cmledeki
konumuna gre deiir.
Belirtisiz isim tamlamasnda ise tamlayan nekini almaz:
Yukardaki rneklerde de grld gibi, muzfun ileyh iyelik zamir olarak
da kullanlabilir.
yelik zamirleri ) , tek bana kullanlmayan ve ek halinde olan
zamirlerdir. yelik zamirleri unlardr (Tabloyu sadan sola doru inceleyiniz):
Tekil yelik Zamirleri
oul yelik Zamirleri
benim, beni bizim, bizi
senin, seni
(e)
sizin, sizi (e)
senin, seni
(d)
sizin, sizi (d)
onun, onu
(e)
onlarn, onlar (e)
onun, onu
(d)
onlarn, onlar (d)
r
n
e
k
Bir evin kaps, ev kaps
Bir okulun mdr, okul mdr
Bir arabann anahtar, araba anahtar
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
kil yelik Zamirleri
siz ikiniz, siz ikinizi
onlarn ikisi, onlarn ikisini
z
e
t
Aralarnda anlamca ilgi bulunan, birinin dierini iyelik ynnden
btnledii iki isimden oluan kelime gruplarna isim tamlamas
denir. Trke isim tamlamasndaki diziliin aksine, Arapa isim
tamlamalarnda birinci kelimeye (tamlanan), ikinci kelimeye
(tamlayan) denir.
ki tr temel isim tamlamas vardr:
Belirtili isim tamlamas: Tamlayann belirli olduu isim
tamlamasdr.
Belirtisiz isim tamlamas: Tamlayann belirsiz (nekre) olduu isim
tamlamasdr.
Tamlanan, hibir zaman nekini almaz; tamlayann son harekesi
her zaman kesre olur.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
:
Aada verilen kelimelerle rnekte olduu gibi belirtili isim
tamlamas oluturunuz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
4
5
6
7
____
Aadaki isim tamlamalarnn elerini eletirip Trkiyede bulunan
baz bilinen yer adlarn oluturunuz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
rnek:
1
2
3
4
5
Aadaki sorulara parantez iindeki szckle cevap veriniz.
1
2
3
4
5
6
Aadaki kelimelerden doru isim tamlamalar oluturunuz.
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
1. Aadaki szcklerden hangisi bir isimdir?
A)
B)
C)
D)
E)
2. Aadaki ifadelerden hangisi isim tamlamasdr?
A)
B)
C)
D)
E)
3. Aadaki ifadelerden hangisinde sfat tamlamas doru
kurulmutur?
A)
B)
C)
D)
E)
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
4. Aadaki ifadelerden hangisinde sfat tamlamas yanl
kurulmutur?
A)
B)
C)
D)
E)
5. Okulun bahesi tamlamasnn Arapa karl aadaki
seeneklerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
CEVAP ANAHTARI
1. A
2. E
3. C
4. A
5. C
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
SZLKE
Sevimli
istiyorum
zgnm
izlemek, seyretmek
gecikme iin
film
Gittim
babacm
Olum
baba
oturuyor, kalyor
korku filmi
Semt
sahneler, kareler (film)
Havuz
iddet sahneleri
Bahe
izgi filmler
bahenin sonu
elenceli, keyifli
ok ksa
artist, sanat
becerikli
adam
gl
Son Sava
Kibar Feyzo
harika bir fikir
Fertler, bireyler
Kars
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
Ev hanm
Araba tamirci
ocuk
Tamlamalar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 34
KAYNAKA
Bakrc, S. (2111). Arapaya Giri Temel Bilgiler. Erzurum: Fenomen Yaynclk.
ler, E. ve Yldz, M. (2118).Arapa eviri Klavuzu (3. Bask).stanbul: Elif Yaynlar.
Nime, F.(t.y.). Mulahhasu Kavidil-Luatil-Arabiyye. Kahire: Matbaatu Nahdati
Misr.
Suin, M.H. (2118). Aktif Arapa. Ankara: Engin Yaynevi.
N
D
E
K
L
E
R
sim cmlesi
Var anlamn veren isim
cmleleri
Fiil cmlesi
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
sim cmlesini tanmlayabilecek, elerine
ayrabilecek,
sim cmlesini oluturan elerin temel
zelliklerini bilecek,
ibih cmleyi tanyabilecek
Var anlamn veren isim cmlelerinin
zelliklerini renecek,
Fiil cmlesini tanmlayabilecek, elerine
ayrabilecek,
Fiil cmlesini oluturan elerin temel
zelliklerini bilecek,
sim ve fiil cmlelerini temel dzeyde
kullanabileceksiniz.
NTE
6
CMLE TRLER
ARAPA
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
CMLE TRLER
SM CMLES
Aadaki metni okuyunuz/dinleyiniz.
Diyalou okuyunuz/dinleyiniz.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Kelimeler
:
Yaar, der
)( Yl, sene
:
Kar
Drt :
:
)(
Mevsim
:
Mevsimlerin en gzeli :
lkbahar
:
phesiz, kukusuz :
yaz
:
(iek) Aar :
Sonbahar
:
)(
iekler :
K
:
Yapraklanr :
Hava
:
)(
Aalar :
Gneli
:
Tabiat :
Scaklk derecesi
:
Canlanr :
Yksek
:
Ilk :
Gzellik :
)(
Mekanlar, yerler
:
Byk, muazzam :
Turistik mekanlar
:
)(
Manzara :
Dolu
:
Harika, ahane :
)(
nsanlar
:
Gerekten :
Yaz boyunca
:
Kendine zg
: Fakat
:
nsanlarn ou :
:
Onu sevmezler :
Yaar, iner
:
Genellikle :
Yamur
:
ok
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki sorular metne gre cevaplaynz.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Metinden hareketle aadaki eletirmeleri yapnz.
Bir ylda ka mevsim vardr?
Mevsimlerin adlar nelerdir
Yaz mevsiminde hava nasldr?
K mevsiminde hava nasldr?
iekler ne zaman aar?
4
5
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Arapada, isimle
balayan cmlelere isim
cmlesi denir.
sim Cmlesi
Arapada cmle, isim cmlesi ve fiil cmlesi olmak zere ikiye ayrlr;
isimle balayan cmleye isim cmlesi, fiille balayan cmleye de fiil cmlesi denir.
Baka bir deyile cmlenin ilk esi isim cinsinden bir szckle balamsa byle
cmleler isim cmlesidir.
Arapada, isimle balayan cmlelere isim cmlesi denir.
Yukardaki cmlelerde renkli olarak yazlm ilk szckler isim olduundan bu
cmleler isim cmlesidir. Cmleye baladmz ilk szcn isim olmas, isim
cmlesinin belirleyici zelliklerindendir.
SM CMLESNN ELER
Bir isim cmlesinde iki temel e bulunur. Bunlar; mbteda ve haber olarak
adlandrlr. Mbteda, cmleye kendisiyle balanlan kelime anlamnda olup
adndan da anlalaca zere birinci srada yer alr. Mbtedadan sonra da haber
gelir. Haber, mbtedayla ilgili yargy bildiren kelimedir.
r
n
e
k
Hava gnelidir.
Bu rencidir.
Fatma retmendir.
O muhasebecidir.
Hava souktur.
Ahmet rencidir.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
Mpteda genellikle
cmlenin banda gelir
ve mutlaka marife olur,
haber ise nekredir.
imdi aadaki isim cmlesi rneklerini elerine ayrarak inceleyelim:
MBTEDA ve HABERN ZELLKLER
Bir isim cmlesinde mbteda ve haberin birtakm zellikleri vardr. Bunlar u
ekilde sralayabiliriz:
Cmle iindeki sralama bakmndan mbteda bata, haber ise mbtedadan
sonra gelir. (Bu sralamann deitii durumlar da vardr.)
Mbteda marife (belirli), haber ise nekre (belirsiz) olur. Haber, yarg bildirme
zelliini nekrelii sayesinde kazanr. Arapadaki bir isim cmlesi Trkeye
evrildiinde dir-dr-dur-dr eklerinin bulunduu kelime genellikle haber
olmaktadr.
Mpteda genellikle cmlenin banda gelir ve mutlaka marife olur, haber ise
nekredir.
Mbteda ve haberin her ikisinin de harekesi zammedir. Mbteda ve haberin
merfu olma durumu, Arapada irab denilen olgunun konusu olduu iin burada
zerinde durulmayacak, rnekleme yaplmayacaktr. Bu konu, daha sonra
ilenecektir.
r
n
e
k
Haber Mbteda Anlam sim cmlesi
renci
alkandr.
Bu (bir)
mhendistir.
Fatma
retmendir.
O muhasebecidir.
Bahe gzeldir.
Ahmet rencidir.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Haber, mbtedaya say ve cinsiyet bakmndan uyum salar. Burada asl olan
e mbtedadr, haber onunla uyumlu olmak durumundadr. Yani, mbtedann
tekil, ikil, oul, eril veya diil olma durumu habere de ayn ekilde yansr. Mbteda
ve haberin bu zelliklerini birka cmle ile rneklendirelim.
nsanlarn dndaki varlklarn oullar iin kullanlan isimler tekil ve diil kabul
edildiinden haber tekil diil olur,
r
n
e
k
Haber Mbteda Anlam sim cmlesi
Mhendis beceriklidir.
ki mhendis beceriklidir.
Mhendisler beceriklidirler.
ki bayan mhendis
beceriklidir.
Bayan mhendisler
beceriklidirler.
r
n
e
k
Kitaplar aktr. .
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Yukardaki rneklerde grld gibi cmlenin banda yer alan
kelimesi ve onun ikil, oul ve diil biimleri mbteda; ardndan gelen
kelimesi ve onun ikil, oul ve diil biimleri ise haberdir. Mbteda konumundaki
kelimelerin tamam ( ) taks alarak belirli; haber konumundaki szcklerin
tamam ise )( taksz olarak belirsiz olmutur.
Haberin mbtedaya say ve cinsiyet bakmndan uyum salamasna gelince;
1. Cmlede mpteda olan
olmutur.
3. Cmlede mpteda olan
olmutur.
4. Cmlede mpteda olan
olmutur.
5. Cmlede mpteda olan
olmutur.
6. Cmlede mpteda olan
olmutur.
Bylece haberin mbtedaya say ve cinsiyet bakmndan uyumu gereklemi
olmaktadr.
GAYR- KL OULLAR
Arapada gayr-i kil terimi, akl sahibi olmayan anlamna gelmektedir.
Arap dili, varlklar canl-cansz olarak deil, akl sahibi (kil)-akl sahibi olmayan
(gayr-i kil) eklinde bir ayrma tabi tutmutur. Arapada gayr-i kil varlklar
gsteren szcklerin oullar mfret (tekil) ve mennes (diil) kabul edilir. Bu,
Arapada nemli bir dil kuraldr ve gayr-i kil oullar mfret ve mennes saylr
eklinde dile getirilir. Burada dikkat ekmek istediimiz nemli bir husus vardr. O
da udur; gayr-i kil bir szcn tekili mzekker bile olsa oulu mennes kabul
edilir. Ayrca bylesi bir szck, oul olduu halde tekilmi gibi ilem grr. Bu
kuraln isim cmlesine yansmas u ekilde olmaktadr: Daha nce mbteda ve
haberin zelliklerinden bahsederken haberin mbtedaya say ve
cinsiyet bakmndan uyum salamas gerektiinden bahsetmi ve bunu rneklerle
aklamtk. imdi ise, yukarda sz geen kural erevesinde bir istisnadan
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
bahsedeceiz. Eer mbteda, gayr-i kil bir szcn oulu olarak gelmise haber
artk tekil ve diil olmak zorundadr. Bu konuyu daha iyi kavrayabilmek iin az nce
verdiimiz, mbtedann oul olarak geldii rneklere bir kez daha bakalm ve yeni
vereceimiz rneklerle karlatralm:
) eklinde
gelmitir. Bu cmlelerde haberin mbtedaya say ve cinsiyet bakmndan uymas
tam olarak gereklemitir. imdi aada verilen cmleleri bunlarla karlatralm:
Baheler gzeldir.
.
Kitaplar faydaldr.
.
Birinci cmledeki (
) szc, mbtedadr ve (
) szcnn
ouludur. Mbteda oul olduu iin haber de oul olmas gerekirken byle
olmam, haber tekil ve diil olarak gelmitir. Bunun sebebi, mbtedann gayr-i kl
bir szck olmasdr.
kinci cmledeki (
) szc, mbtedadr ve (
) szcnn
ouludur. Mbteda oul olduu iin haber de oul olmas gerekirken byle
olmam, haber tekil ve diil olarak gelmitir. Bunun sebebi, mbtedann gayr-i kl
bir szck olmasdr. Birinci cmledeki mbtedann tekil biimi (
) diil iken,
ikinci cmledeki mbtedann tekil biimi (
2- Mbtedann kii zamiri olmas.
rnek:
O bir rencidir.
4- Mbtedann zel isim olmas.
rnek:
Ahmet doktordur.
5- Mbtedann belirli bir kelimeye muzaf olmas.
rnek:
Okulun mdr geliyor.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
Atatrk niversitesinin rencileri derslerinde baarldrlar.
Yukardaki cmlenin banda yer alan ilk szck, yani (
) kelimesi,
mbtedadr. Haber ise (
mbteda haber
dediimizde cmlenin harfi cer ile baladn () ve mbtedann da belirsiz bir
szck olduunu (
) beraberce haber, daha sonra gelen belirsiz isim ise mbteda olmaktadr.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
1-Aadaki isim cmlelerinin elerini belirleyiniz.
r
n
e
k
Evde bir adam vardr.
.
Evin nnde bir aa vardr.
.
Adamn bir ocuu vardr.
.
Masann zerinde kitaplar vardr.
.
Haber Mpteda Cmle
.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
2- Aada verilen elerle isim cmlesi oluturunuz.
A
l
r
m
a
l
a
r
3- Aada verilen elerle isim cmlesi oluturunuz.
3
2
3
4
1
2
5
6
7
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
4- Aadaki seeneklerden doru kk iaretleyiniz.
1 -
..........
2 -
..........
3 -
..........
4 - ..........
5 -
..........
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
5- Aada say ve cinsiyet uyumu asndan yanl yazlm isim
cmlelerini dzeltiniz.
1 - .
.........................................................................
2 - .
.........................................................................
3 - .
.........................................................................
4 - .
.....................................................................
5 -
.
.....................................................................
6 - .
......................................................................
7 - .
............................................................................
..........
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
6- Aada verilen isim cmlesini parantez iindeki kelimeleri
kullanarak ve gerekli deiiklikleri yaparak yeniden yaznz.
.
)
........................................................................
(
)
........................................................................
(
)
........................................................................
(
)
........................................................................
(
)
........................................................................
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
8- Boluklar kutudan uygun bir harfi cer ya da zarf seerek
doldurunuz.
-
1 - ........ ....
2 - ........ ....
.
3 - ........ ....
.
4 - ........ .... .
5 - ........ .... .
6 - ........ .... .
7 - ............ .
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
9- Aadaki resimlerle isim cmlelerini eletiriniz.
1 - .
2 -
3 -
4 - .
5 -
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
10- Aadaki Arapa cmleleri Trkeye eviriniz.
1 -
.........................................................
2 - .
.........................................................
3 - .
.........................................................
4 - .
......................................................
5 - .
..............................................................
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
11- Aadaki kelimeleri kullanarak verilen Trke cmleleri
Arapaya eviriniz.
Souk
Mevsim
Yemek
K
Bahede
Cadde
ocuk
Masann zerinde
Lezzetli
Kalem
Trk,
Trke ait
Kalabalk
1- K mevsimi souktur.
.
2- Cadde kalabalktr.
.
3- Trk yemei lezzetlidir.
.
4- Bahede bir ocuk vardr.
.
5- Masann zerinde bir kalem vardr.
.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
FL CMLES
Paray okuyunuz/dinleyiniz.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
Kelimeler
Uyanyor
Resmi bir
kurum
Erkenden
nk
(Kahvalt vb.)
Yapmak, yemek
Her gn
Geliyor
Memur
Kahvalt
d zaman
Biniyor
Otobsn
gelmesi
Sabah
ine
Bugn
Bekliyor
Ge
Uyand
Otobs dura
Gidiyor
leye doru
(Kahvalt vb.)
Yapt, yedi
Ev
kyor
Yoktur
Tatil
Ardndan,
sonra
Erken
, mesai
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
FL CMLES
sim cmlesini tarif ederken Arapada isim cmlesi, isimle balayan cmleye denir,
demitik. Arapada fiil cmlesi ise fiille balayan cmleye denmektedir. Baka bir
deyile cmlenin ilk esi fiil cinsinden bir szckle balamsa byle cmlelere fiil
cmlesi denir.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Metinden hareketle aadaki eletirmeleri yapnz.
r
n
e
k
5 3
5
brahim kahvalt yapyor
brahim ge uyand.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
Fiil cmlesinde fiil,
daima cmlenin
banda yer alr. Fail ise
genellikle fiilden hemen
sonra gelir.
Fiil cmlesinde fail tekil,
ikil veya oul da olsa
fiil her zaman tekil olur.
Yukardaki cmlelerde renkli olarak yazlm ilk szckler fiil olduundan bu
cmleler fiil cmleleridir. Cmleye baladmz ilk szcn fiil olmas, fiil
cmlesinin belirleyici zelliklerindendir.
FL CMLESNN ELER
Bir fiil cmlesi, fiil geisiz (lazm) olduunda iki temel esi bulunur: fiil ve
fail. Fiil geili (mteaddi) olduunda ise cmlenin temel esi bulunur. Bunlar
da fiil, fail ve mefuln bih olur. Basit bir fiil cmlesinde elerin sralan, fiil + fail
+ mefuln bih eklindedir.
Geisiz (lazm) fiiller mefuln bihe ihtiya duymadndan, yani mefuln
bih olmadan anlam tamamlandndan dolay mefuln bih, cmlenin zorunlu bir
esi olmayabilir.
Fiil cmlesinde fiil, daima cmlenin banda yer alr. Fail ise genellikle fiilden
hemen sonra gelir.
TEMEL ELERN BAZI ZELLKLER
FL: Cmlede, eylemi gsteren kelimeye fiil denir. Trkedeki karl
yklemdir. Fiil cmlesinde fiil, daima cmlenin banda yer alr. Failin tekil, ikil veya
oul olmasna baklmakszn fiil her zaman tekil olur. Fiil cmlesinde fail tekil, ikil
veya oul da olsa fiil her zaman tekil olur. Cinsiyet bakmndan fiille fail arasnda
uyum gereklidir. Buna gre, fail eril ise fiil de eril; fail diil ise fiil de diil olur. Fiille
r
n
e
k
Mefulun bih Fail Fiil Fiil cmlesi
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Fiille fail arasnda
cinsiyet bakmndan
uyum arttr
fail arasnda cinsiyet bakmndan uyum arttr. Ancak, fail gayr-i akil bir szcn
oulu ise, bu durumda tekilinin eril ya da diil olduuna baklmakszn fiil, diil
olarak gelir. nk, daha nce belirtildii gibi, Arapada gayr-i akil szcklerin
tekilleri eril de olsa bunlarn oullar diil saylr.
Arapada fiiller, zaman bakmndan e ayrlr: 1- Mazi fiil (gemi zaman).
2- Muzari fiil (imdiki zaman). 3- Emir fiil (emir fiiller bu nitede ele
alnmayacaktr).
FAL: Fiilin gsterdii eylemi yapan gsteren kelimeye fail denir. Trkedeki
karl znedir. Fail, genellikle fiilden hemen sonra gelir. Failin tekil, ikil, oul, eril
ve diil olmas mmkndr. Ayrca cmlenin anlamna gre belirli veya belirsiz de
olabilir. Yine isim trnden herhangi bir szck fail olabilir.
Fail, cmle ierisinde daima merfu olur. Bu konu, irab nitesinde
ilenecektir.
MEFULN BH: Fiilin gsterdii eylemdem etkileneni gsteren kelimeye
mefulun bih denir. Trkemizde bu bazen, nesne bazen de tmle olabilir.
Mefuln bih, tekil, ikil, oul, eril ve diil olarak gelebilir. Yine, cmlenin anlamna
gre belirli veya belirsiz olmas da mmkndr. Mefuln bihin, cmlenin dier
eleriyle uyumu sz konusu deildir. Daha nce de belirtildii gibi baz fiiller,
mefuln bihe ihtiya duymazlar. Bu durumda fiil cmlesi, fiil ve fail ile
tamamlanm olur. Mefuln bih, cmle ierisinde daima mansup olur. Bu nitede
mefuln bihin sadece tekil hali ilenecektir.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
Yukardaki rneklerde grld gibi fiil cmlesinde genel sralama; fiil, fail
ve mefuln bih eklindedir. Btn rnek cmlelerde faillerin tekil, ikil, oul
olduuna baklmakszn fiiller tekil halde bulunmaktadr. rneklerdeki 1-2-3.
cmlelerde failler eril olduu iin fiiller de eril; 4-5-6. cmlelerde failler diil olduu
iin fiiller de diil olmutur. Ancak, 7. cmlede fail, eril bir ismin (
) oulu
olduu halde fiil diil olarak gelmitir. nk sz konusu fail, gayr-i akil bir oul
olduu iin fiili diil olarak gelmitir.
r
n
e
k
Mefulun bih Fail Fiil Fiil cmlesi
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
z
e
t
Arapada iki trl cmle vardr. Bunlardan birine isim cmlesi dierine
fiil cmlesi denir.
sim cmlesi, isimle balayan cmleye denir ve iki temel esi bulunur;
ilk esine mbteda ikinci esine haber denir. Normal durumlarda
mbteda, cmlenin banda yer alr ve belirli olur. Haber ise,
mbtedadan sonra gelir ve belirsiz olur. Haber mbtedaya say ve
cinsiyet bakmlarndan uyar.
Fiil cmlesi, fiille balayan cmleye denir. Srasyla fiil, fail ve
mefuln bih olmak zere temel gesi vardr. Fiil ve fail, fiil
cmlesinin daimi eleridir. Fakat mefuln bih, baz fiil cmlelerinde
bulunmaz. Bu durum, cmledeki fiilin zelliiyle ilgilidir.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
1-Aadaki cmlelerinin fiil (F), ya da isim cmlesi () olduunu
belirleyiniz.
A
l
r
m
a
l
a
r
2- Aadaki fiil cmlelerinin elerini belirleyiniz.
(F-)
.
(F-)
.
(F-)
.
(F-)
.
(F-)
.
Mefulun bih Fail Fiil Fiil cmlesi
.
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
3- Aadaki A, B ve C tablolarndan birer szck seerek fiil cmleleri
oluturunuz.
A
l
r
m
a
l
a
r
4- Aadaki seeneklerden doru olan iaretleyiniz.
C
B A
..............
................
.................
.................
.................
1 - .
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
5- Yanl yazlm fiil cmlelerinin dorusunu yaznz.
A
l
r
m
a
l
a
r
6- Aada verilen fiil cmlesini parantez iindeki kelimeleri
kullanarak ve gerekli deiiklikleri yaparak yeniden yaznz.
( .
( ................................................................
)
( ..............................................................
)
( ....................... .........................................
)
( ..................................................................
)
( .................................................................
1 ) .
Mslmanlar
Ramazan orucunu tutuyor.
3 -
Mslman kadnlar
akam namazn klyor.
4 - .
Kz renci imtihanda
baarl oldu.
5 - .
Mhendis Avrupaya
gitti.
6 ) .
Mslmanlar Ramazan
orucunu tutuyor.
8 ) .
Mslmanlar
Ramazan orucunu tutuyor.
8 -
Mslman kadnlar
akam namazn klyor.
9 - .
Kz renci imtihanda
baarl oldu.
11 - .
Mhendis Avrupaya
gitti.
11 )
ifti geni
topraklara
sahiptir
12 )
Mslmanla
r Ramazan
orucunu
tutuyor.
13 )
Mslman
kadnlar
akam
namazn
klyor.
14 )
Kz renci
imtihanda
baarl oldu.
15 )
.
Mhendis
Avrupaya
gitti.
16 )
ifti geni
topraklara
sahiptir
17 )
Mslmanla
r Ramazan
orucunu
tutuyor.
18 )
Mslman
kadnlar
akam
namazn
klyor.
19 )
Kz renci
imtihanda
baarl oldu.
21 )
.
Mhendis
Avrupaya
gitti.
1 .
21 )
ifti geni
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
7- Aadaki Arapa cmleleri Trkeye eviriniz.
........................................
1 )
........................................
2 )
........................................
3 )
........................................
4 )
........................................
5 )
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
8- Aadaki kelimeleri kullanarak verilen Trke cmleleri
Arapaya eviriniz.
ocuk
Ykyor
retmen
Doktor
Okuyor
Korktu
Kontrol ediyor
Aklyor
Elbiseleri
Kpek
Hastay
Dersi
Annem
Babam
1- Annem amarlar ykyor.
...............................................................
2- ocuk kpekten korktu.
...............................................................
3- Babam Kuran- Kerim okuyor.
...............................................................
4- retmen dersi aklyor.
...............................................................
5- Doktor hastay muayene ediyor.
................................................. ..............
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
dev gnderimi
d
e
v
Faili eril olmak artyla tekil, ikil ve oul tane fiil cmlesi
yaznz.
Faili diil olmak artyla tekil, ikil ve oul tane fiil cmlesi
yaznz.
1 . .........................................................................
2 . .........................................................................
3 . .........................................................................
4 . .........................................................................
5 . .........................................................................
6 . .........................................................................
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 34
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
1. Aadakilerden hangisi bir cmle deildir?
A)
B)
C)
D)
2. Aadakilerden hangisi fiil cmlesidir?
A)
B)
C)
D)
3. Aadaki isim cmlesinin Trke karl hangisidir?
A) Annenin ocuu hastadr.
B) Annenin hasta bir ocuu var.
C) ocuun annesi hastadr.
D) Anne ve ocuu hastadr.
4. Aadaki cmlelerden hangisinde mefuln bih yoktur?
A)
B)
C)
D)
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 35
5. Caddeler arabalarla doludur cmlesinin isim cmlesi olarak
Arapaya evirisi aadakilerden hangisidir.
A)
B)
C)
D)
CEVAP ANAHTARI
1. C
2. B
3. C
4. B
5. B
Cmle Trleri
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 36
YARARLANILAN VE BAVURULABLECEK DER
KAYNAKLAR
Avar, E. (2004). Arap Gramerine Giri-I Sarf. stanbul: Elif Yaynlar.
Bakrc, S. (2011). Arapaya Giri Temel Bilgiler. Erzurum: Fenomen Yaynclk.
rt, M. (2009). Arapa Dilbilgisi Sarf. stanbul: Marmara niversitesi lahiyat
Fakltesi Vakf.
rt, M. (2009). Arapa Dilbilgisi Sarf-Nahiv-Edatlar. stanbul: Marmara
niversitesi lahiyat Fakltesi Vakf.
ler, E. - Yldz, M. (2008). Arapa eviri Klavuzu (3. Bask). stanbul: Elif Yaynlar.
Maksutolu, M. (2005). Arapa Dilbilgisi. stanbul: Ensar Neriyat.
Sn, M. . (tsz). el-Kavidul-Arabiyyetul-Muyessera. stanbul: Canta Yaynlar.
ahin, .- Gnday,H.(2001).Arapa Dilbilgisi (Sarf Bilgisi). stanbul: Alfa
Yaynlar.
ahin, .-Gnday H. (2001). Arapa Dilbilgisi (Nahiv Bilgisi). stanbul: Alfa
Yaynlar.
N
D
E
K
L
E
R
Mzi Fiil: ekimi
Muzri Fiil: ekimi
ve
Edatlar
Zamirlerin Fiillere Bitimesi ve
Nunu Vikye
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
Mzi ve muzri fiil ekimlerini kavrayabilecek,
- ve
)
almaktadr. Metinde, bu ekimlerin hangi ahsa ait olduu metin balamndan
(siyak ve sibak) anlalr.
Tablodan ortaya kan dier nemli bir ayrnt da, birinci tekil ahs zamiri
ben ile birinci oul ahs zamiri biz de mzekkerlik-menneslik ayrmnn
olmaddr. Yani Ben gittim. (
) ifadelerinin
ekimleri mzekker ve mennes iin farkllk gstermez. Hem erkek hem bayan
iin ayn ekim kullanlr.
imdi de ikinci bir rnek olarak,
Aadaki diyalogu okuyunuz/dinleyiniz.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
KELMELER
Sonra
-m/-mi (soru
edat)
Sabah namaz Her
Ne zaman? Gn
Dnyor Evet
-den, -dan Gidiyor
-de, -da Daima
Bazen, zaman
zaman
Saat on
Ne? Neyi? Saat onbir
Ev Yapyor
Gazeteler Okuyor
Haberler Dinliyor
Ofis, bro Televizyon
kindi namaz Orada
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1
2
3
Diyalogla ilgili aadaki sorular cevaplaynz:
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Arapada imdiki ya da
geni zamanda ifade
edilen eylemleri
belirten fiile muzri
fiil denir.
Diyalogta geen alt izili kelimeleri incelediimizde, bunlarn eylem ifade eden
kelimeler olduu grlr:
Her gn arya gidiyor mu?
Daima arya gider.
ardan dner.
Saat onda dner.
Evde ne yapyor?
Gazete okur.
Televizyondan haberleri dinler.
Ofise ne zaman gider?
kindi namazndan sonra dner.
Bu cmlelerdeki fiiller imdiki ya da geni zamanda yaplan eylemleri ifade
eden fiillerdir.
Arapada imdiki ya da geni zamanda ifade edilen eylemleri belirten fiile
muzri fiil denir.
Muzri fiil ekimi de mzi fiilde olduu gibi ahslara gre farkllk
gstermekte ve on drt kipten olumaktadr.
Buna gre
) ile
eril-ikil (siz iki (erkek) gidiyorsunuz/gidersiniz
Arapada muzri fiilin bana bir takm edatlar gelerek hem ekil hem de
anlam bakmndan baz deiikliklere neden olurlar. Bu edatlar daha sonraki
konularda ele alnacaktr. Burada sadece anlam bakmndan deiiklie neden
olan edatlardan
zerinde duracaz.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
oul kil Tekil
3. ahs,
eril
3. ahs,
diil
2. ahs,
eril
2. ahs,
diil
1. ahs,
eril-diil
fiilinin ekimini yapnz.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Bu edatlardan
ve
yakn gelecek,
ise uzak gelecei ifade eder.
Edat:
1-Bu edat hem mzi, hem de muzri fiilin bana gelebilir. Mzi fiil
ncesinde eylemin kesin olarak yerine getirildiini ifade eder. Bu kesinlik dilimizde
kesinlikle, muhakkak, phesiz, mutlaka gibi deiik ekillerde ifade edilebilir.
Bazen de -mili gemi zaman ile ifade edilir. Bazen de bu kesinlik cmlenin
tamamndan anlalacandan hi bir ifade kullanlmaz.
r
n
e
k
Kuran okuyorum/okurum.
Kuran okuyacam.
Eve gidiyorum/giderim.
Eve gideceim.
Bu yurdun (dnyann) sonunun
kimin olduunu yaknda kfirler
bileceklerdir! (Rad/42)
Hayr! Yaknda bileceksiniz!
(Teksr/3)
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
r
n
e
k
r
n
e
k
Arkadam geldi (kesin).
Yazm.
Bu edat, muzri fiilin bana geldiinde ihtimal bildirir.
Ahmet evde olabilir.
Yarn Mekkeye gidebilirim.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Ahmet okula gitti.
1
O (bayan) haberleri
dinledi.
2
Ali ardan dnd.
3
Kuran okudum.
4
Hseyin, Hamza ve
Adil ay iti.
5
Aadaki cmleleri yakn gelecee eviriniz.
Yukarda yer alan etkinlikteki cmleleri uzak gelecee eviriniz.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
!
Zamirlerin Fiillere Bitimesi ve Nunu Vikye
Diyalogu okuyunuz/dinleyiniz.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
KELMELER
Anladn Yarm saat
Onu (mzekker iin)
Mzi fiilin banda
olumsuzluk edat
yi, iyice
Muzri fiilin banda
olumsuzluk edat
Evet (olumsuz soruya
olumlu cevap verirken)
Bilmiyorum
Sure Grmedim
Ezberledim Onu (mennes iin)
Maallah Okudun
Allah ilmini artrsn Ders
Olum Yeni
Fkh
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Said ne zaman okuldan
dnd?
1
Said yeni fkh
konusunu anlad m?
2
Said Kurandan ne
okudu?
3
Diyalogla ilgili aadaki sorular cevaplaynz:
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
Diyalogta geen ve krmz ile belirtilen kelimelere dikkat ettiimizde
bunlarn nce isim, daha sonra o ismin yerini tutan zamirler olduu grlr.
Kzkardein Meryem nerede? sorusuna cevap verirken, Trkede olduu
gibi Arapada da ismi tekrar etmek yerine zamir kullanrz. Meryemi grmedim.
yerine Onu grmedim deriz. te Arapada bu tr zamirler cmlede fiile bitiik
olarak yer alr ve yerine kullanld isimle mzekkerlik, menneslik, tekillik, ikillik
ve oulluk bakmndan uyumlu olur. Bunun iin cmlede Meryem ismi yerine, bu
isimle uyumlu olarak tekil-diil (mfred-mennes) zamiri )( kullanlmtr.
Yine Bugn Fkhta yeni bir ders okudum cmlesinden sonra gelen Onu
anladn m? soru cmlesinde de, ders kelimesi tekrar edilmemi, yerine
mzekker bir zamir )
( bitimitir.
Arapada muttasl zamirler olarak bilinen zamirlerin kullanm aada
rneklendirilmitir.
Nn-i vikye:
Seni (erkek) grdm. Sizleri (erkek) grdm
simle kullanlm cmle smin yerine zamir kullanlm cmle
Haliti grdm. Onu grdm.
Halit ve Hiam grdm. O ikisini grdm.
Halit, Hiam ve Aliyi grdm.
Onlar grdm.
Ayeyi grdm.
Onu grdm.
Aye ve Amineyi grdm.
O ikisini grdm.
Aye, Amine ve Fatmay grdm.
Onlar grdm.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Seni (bayan) grdm Sizleri (bayan) grdm
Siz ikinizi (bay/bayan) grdm.
Beni grdn.
Bizi grdn.
Yukardaki rneklerde birinci tekil ahsta (
r
n
e
k
Nn-i vikye bitimi hali zamiri + Kelime
+
Mzi fiil
+
Muzri fiil
+
Emir fiil
+
Edat
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
Aadaki tabloda muttasl zamirlerin ahslara gre durumu gsterilmitir:
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
Muttasl zamirler mzi, muzri ve emir fiillere bitiirler. Emir fiiller konumuz
dnda olduu iin
= sordu
oul kil Tekil
Onlara sordu.
O ikisine sordu.
Ona sordu.
3. ahs, eril
Onlara sordu.
O ikisine sordu.
Ona sordu.
3. ahs, diil
Sizlere sordu.
Siz ikinize sordu.
Sana sordu.
2. ahs, eril
Sizlere sordu.
Siz ikinize sordu.
Sana sordu.
2. ahs, diil
Bize sordu.
Bana sordu.
1. ahs, eril-
diil
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
rnek muzri fiil: = soruyor
oul kil Tekil
Onlara soruyor.
O ikisine
soruyor.
Ona soruyor.
3. ahs, eril
Onlara soruyor.
O ikisine
soruyor.
Ona soruyor.
3. ahs,
diil
Sizlere soruyor.
Siz ikinize
soruyor.
Sana soruyor.
2. ahs, eril
Sizlere soruyor.
Siz ikinize
soruyor.
Sana soruyor.
2. ahs,
diil
Bize soruyor.
Bana soruyor.
1. ahs,
eril-diil
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Evet, onu itim.
ay itin mi?
1
Dersi yazdn m?
2
Haberi duydun mu?
3
Hatice ve Ayeyi grdn
m?
4
retmeni grdn m?
5
ocuklara sordun mu?
Aadaki cmlelerde alt izili kelimelerin yerine, rnekteki gibi
muttasl zamir kullannz.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
fiiline, muttasl zamirler birletiriniz.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
z
e
t
Arapada, bir eylemin iinde bulunulan zaman diliminden nce
yaplp sona erdiini bildiren fiile mzi fiil denir ve on drt ahsa gre
ekimlenir. ekim ekleri mzi fiilin daima sonuna bitiir.
imdiki ya da geni zamanda yaplan eylemleri ifade eden fiile
muzri fiil denir ve on drt ahsa gre ekimlenir. Muzri fiiline,
sonuna ahs zamirleri; bana ise muzraat harfleri denen ekler
bitiir.
Muzri fiilin bana ve getirilerek, fiilin anlam gelecek
zamana evrilir. yakn gelecek, ise uzak gelecei ifade eder.
edat ise hem mzi, hem de muzri fiilin bana gelir. Mzi fiil
ncesinde bazen kesinlik, bazen de mili gemi zaman ifade
ederken, muzri fiilin banda kullanldnda eylemin olma
ihtimalini ifade eder.
Muttasl zamirler hem mzi hem muzri fiile bitien zamirlerdir. Bu
zamirler mzi ve muzri fiil birinci tekil ahsa (ben) bitiirken araya
() getirilir. Son harfin harekesi ile ye zamirinin kesre harekesini
korumakla grevli olan bu nuna, nn-i vikye denir.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
1. Mzi fiil ile ilgili olarak aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
a) Mzi fiilde erkek ve bayana farkl biimlerde hitap edilir.
b) Mzi fiil ekim ekleri fiilin bana bitiir.
c) Mzi fiil ben ve biz ekimleri arasnda mzekker ve mennes ayrm
yoktur.
d) Mzi fiil ekim ekleri fiilin sonuna bitiir.
e) Mzi fiil muzriye geerken ortadaki harfinin harekesi deiiklie urar.
2.
Oturdu fiilinin 3. ahs eril oul kipi aadakilerden hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
3.
Glyor fiilinin 1. ahs diil oul kipi aadakilerden hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
4.
Raporu yazyor. cmlesi aadaki seeneklerin hangisinde Raporu yazacak.
anlamna gelir?
a)
b)
c)
d)
e)
5.
Gazeteyi ve dergiyi okudum. cmlesinde alt izili kelimelerin yerine muttasl
zamir getirildiinde aadakilerden hangisi dorudur?
a)
b)
c)
d)
e)
CEVAP ANAHTARI
1. B
2. D
3. A
4. D
5. E
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
1. Mzi fiil ile ilgili olarak aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
a) Mzi fiilde erkek ve bayana farkl biimlerde hitap edilir.
b) Mzi fiil ekim ekleri fiilin bana bitiir.
c) Mzi fiil ben ve biz ekimleri arasnda mzekker ve mennes ayrm
yoktur.
d) Mzi fiil ekim ekleri fiilin sonuna bitiir.
e) Mzi fiil muzriye geerken ortadaki harfinin harekesi deiiklie urar.
2.
Oturdu fiilinin 3. ahs eril oul kipi aadakilerden hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
3.
Glyor fiilinin 1. ahs diil oul kipi aadakilerden hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
z
e
t
Arapada, bir eylemin iinde bulunulan zaman diliminden nce
yaplp sona erdiini bildiren fiile mzi fiil denir ve on drt ahsa gre
ekimlenir. ekim ekleri mzi fiilin daima sonuna bitiir.
imdiki ya da geni zamanda yaplan eylemleri ifade eden fiile
muzri fiil denir ve on drt ahsa gre ekimlenir. Muzri fiiline,
sonuna ahs zamirleri; bana ise muzraat harfleri denen ekler
bitiir.
Muzri fiilin bana ve getirilerek, fiilin anlam gelecek
zamana evrilir. yakn gelecek, ise uzak gelecei ifade eder.
edat ise hem mzi, hem de muzri fiilin bana gelir. Mzi fiil
ncesinde bazen kesinlik, bazen de mili gemi zaman ifade
ederken, muzri fiilin banda kullanldnda eylemin olma
ihtimalini ifade eder.
Muttasl zamirler hem mzi hem muzri fiile bitien zamirlerdir. Bu
zamirler mzi ve muzri fiil birinci tekil ahsa (ben) bitiirken araya
() getirilir. Son harfin harekesi ile ye zamirinin kesre harekesini
korumakla grevli olan bu nuna, nn-i vikye denir.
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
4.
Raporu yazyor. cmlesi aadaki seeneklerin hangisinde Raporu yazacak.
anlamna gelir?
a)
b)
c)
d)
e)
5.
Gazeteyi ve dergiyi okudum. cmlesinde alt izili kelimelerin yerine muttasl
zamir getirildiinde aadakilerden hangisi dorudur?
a)
b)
c)
d)
e)
CEVAP ANAHTARI
1. B
2. D
3. A
4. D
5. E
FL- I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. Avar, E. (2004). Arap Gramerine Giri-I Sarf. stanbul: Elif Yaynlar.
2. el-Crim, A., Emn, M. (tsz). en-Nahvul-Vdh. Kahire: Drul-Marif.
3. rt, M. (2009). Arapa Dilbilgisi Sarf. stanbul: Marmara niversitesi lahiyat
Fakltesi Vakf.
4. rt, M. (2009). Arapa Dilbilgisi Sarf-Nahiv-Edatlar. stanbul: Marmara
niversitesi lahiyat Fakltesi Vakf.
5. el-Galyn, M. (1993). Cmiud-Dursil-Arabiyye. Beyrut.
6. Maksutolu, M. (2005). Arapa Dilbilgisi. stanbul: Ensar Neriyat.
7. Sn, Mahmd . (tsz). el-Kavidul-Arabiyyetul-Muyessera. stanbul: Canta
Yaynlar.
8. ahin, ., Gnday H. (2001). Arapa Dilbilgisi (Sarf Bilgisi). stanbul: Alfa
Yaynlar.
N
D
E
K
L
E
R
Mcerret: Slsi Fiiller - Rubi
Fiiller
Mzi ve Muzri Birlikteliine
Gre Fiiller: Alt Bb
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
Slasi Fiiller - Rubai Fiiller
Slasi Fiilin Alt Bab
NTE
8
ARAPA
FL II
HARF SAYISINA GRE FLLER
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
SLS FLLER - RUB FLLER
Aadaki metni okuyunuz/dinleyiniz.
Kelimeler Kelimeler
Varyor
kar, kyor
Snf
-den, -dan
Ayor, Aar
Ev
Kap
Sabahleyin
Giriyor,
Girer
Gider, Gidiyor
Sonra
-e, -a
Oturuyor,
Oturur
Durak
Yerine
Biniyor, Biner
Bekliyor,
Bekler
Otobs
retmen
niyor, ner
Sonra
nnde
Az, Biraz
Okul
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Etkileimli Altrmalar
Aadaki sorular metne gre cevaplaynz.
A
l
r
m
a
l
a
r
1
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
Etkileimli Altrmalar
KK HARF SAYISINA GRE FLLER
Arapa'da fiiller kkleri harfleri itibariyle genellikle harflidirler. Kk
harflerine herhangi bir ilave yaplmam olan bu yaln haldeki harfli fiilleri
Sls-Mcerret fiil ( harfli kk-fiil) denir. Kk harflerine ilave harf eklenerek
harf says artm olan fiillere de mezd fiil (arttrlm fiil) denir1.
A. Mcerred (lavesiz) Fiiller:
Kk harflerine herhangi bir harf ilave yaplmam olan fiile denir. Mcerred
fiiller kendi arasnda ikiye ayrlr:
1
Arapa'da, harften oluan sls bir fiil kkne, baz fonksiyonel
harf veya harfler ilave edilerek, ekil ve anlam bakmdan farkl, yeni fiiller
elde edilebilmektedir.
A
l
r
m
a
l
a
r
Selim evden kar.
1
Selim evden
sabahleyin kar.
2
Selim okula gider.
3
le istirahatinde
Selim abdest alr, namaz
klar ve le yemeini yer.
4
.
Selim eve ders
bittikten sonra gider.
5
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Kk harfli olan
fiillerin ilk harfine fu'l-
fiil, ikinci harfine
aynu'l-fiil, nc
harfine lmu'l-fiil denir.
Slsi Mcerred Fiiller:
Kk harfleri harften oluan fiillere denir. Arapada ounlukla fiiller
slsi kk itibariyle mcerrettirler. Arapada fiillerin geneli Slsi Mcerred
kalbndadrlar. Bu fiillerin kalb sembol fiiliyle ifade edilir ve bu sembol fiile
vezin denir. Bu tr fiillerde orta harflerinin harekesinin muzride deimesiyle
alakal tasnifin yapld alt bab konusu bir sonraki derste ele alnacaktr. Bu
sembol fiilde )( fiilin ilk harfini, )( ikinci harfini, )( nc ve son harfini
gstermektedir. Bu veznin harfleri yle isimlendirilir: Fiilin
ilk harfine fu'l-fiil )
(,
ikinci harfine aynu'l-fiil )
(,
nc harfine lmu'l-fiil )
( denir.
Yukardaki parada geen,
(kyor),
(gidiyor), (biniyor),
Gitmek
Oturmak
kmak
Gelmek
Binmek
Kalkmak
nmek
Varmak
Oynamak
Amak
Dnmek
Dnmek
Arapa'da, harften oluan sls bir fiil kkne, baz fonksiyonel harf
veya harfler ilave edilerek, ekil ve anlam bakmdan farkl, yeni fiiller elde
edilebilmektedir.
Slsi mcerred fiilin mzi ve muzri ekimi aadaki tabloda
gsterilmektedir.
Slsi Mcerred Bir Fiilin Mzi ekimi
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
rnek fiil:
: Yazd.
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan kelimeler
fiil, siyah renkle gsterilenler
ise fiilin kipine uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
Slsi Mcerred bir fiilin muzri ekimi:
rnek fiil:
: Yazyor, yazar.
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan kelimeler
fiil, siyah renkle gsterilenler
ise fiilin kipine uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Rubi fiillerin ilk harfine
fu'l-fiil, ikinci harfine
aynu'l-fiil, nc
harfine lmu'l-fiil el-l,
drdnc ve son
harfine de lmu'l-fiil es-
sniye denir.
1) Rubi Mcerred Fiiller: Kk harfleri drt harften oluan fiillere denir.
Slsi fiiller kadar ok deildirler. Asl mastarlar
vezninde gelmektedir2.
Arapada fiil kkleri yukarda da belirttiimiz gibi genellikle harflidir ve
Slsi Mcerred fiil olarak adlandrlr. Ancak az olmakla birlikte kk drt harfli
olan fiiller de vardr. Bunlara Rubi Mcerred (drtl kk) fiil denir. Bu fiillerin
vezni
(,
ikinci harfine aynu'l-fiil )
(,
nc harfine lmu'l-fiil el-l )
(
drdnc ve son harfine de lmu'l-fiil es-sniye
( )
denir.
Rubi mcerred fiillerle ilgili rnekler:
Sslemek
dare etmek
Datmak
Sarsmak
Mrldanmak
Akort etmek
Tatmin etmek
Tercme
etmek
Bu fiillerin mzi, muzri ve mastar formu yledir;
2
Mastarlar
Mastar Muzri Mzi
/ .
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Rubi fiillerin ilk harfine fu'l-fiil, ikinci harfine aynu'l-fiil, nc harfine
lmu'l-fiil el-l, drdnc ve son harfine de lmu'l-fiil es-sniye denir.
Mastarlar vezninde olan rubi mcerred fiillere u iki fiil ve mastarlar rnek
gsterilebilir:
Rubi mcerred fiilin mzi ve muzri ekimi aadaki tabloda
verilmitir. Burada emir konusuna girilmemitir, bu konu bir sonraki kitapta
detayl bir ekilde ele alnacaktr.
Rubi mcerred bir fiilin mzi ekimi:
rnek fiil:
3. ahs, eril
3. ahs, diil
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Lamel-Fiil Aynel-Fiil Fael-Fiil
:
:
: :
:
Aadaki fiillerin yanna istenilen fael, aynel ya da lamel
harflerini yaznz:
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
Bu bbda kullanlan fiilleri u ekilde tasnif etmek mmkndr:
1. Drt harfli normal fiiller. Yukardaki fiillerden pek ou buna rnektir.
2. simden fiil yaplm olanlar: Baz fiiler kk harfleri itibariyle isim olup fiil
haline getirilmilerdir.
3. Yabanc dilden geen isimlerden fiil yaplm olanlar: Baz fiiller kk
harfleri itibariyle yabanc dil (Arapa olmayan) kkenli isim olup fiil haline
getirilmitir.
r
n
e
k
Anlam Fiil Anlam Isim
Cilbab giydi
cilbab
Tlsm yapt
tlsm
Balk koydu
balk
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
4. Baz tabii seslerden fiil yaplm olanlar: Baz fiilleri kk harfleri tabiattaki
seslerden veya hayvan vs. seslerinden tretilmitir.
5. Baz cmleler/ifadeler, bu bb yoluyla fiil haline getirilir.
r
n
e
k
r
n
e
k
Anlam Fiil Anlam Isim
renci oldu
renci
orap giydi
orap
Telefon etti
telefon
Anlam Fiil
Lak lak etti
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
B. Mezd (Artrlm) Fiiller
Kk harfleri harften oluan slsi mcerred fiillere harf eklenerek
meydana getirilen fiillere Slsi Mezid Fiil denir. Bu fiiller, bir fiilin kk harflerine
bir, iki veya harf eklenerek elde edilirler. Bu sayede fiiller etkenlik, ettirgenlik,
itelik vb. anlam zellikleri kazanrlar. Bu konu sonraki nitelerde ayrntl olarak
ele alnacaktr.
r
n
e
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki fiillerin yanna slsi (S) ve rubi (R) olanlarn belirtiniz.
Anlam Fiil
"Bismillh" dedi
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki fiillerin mzi ve muzri ekimlerini defterinize yaznz:
Rubi Mcerred Slsi Mcerred Cmleler
1 .
3 .
4 .
5 .
6 .
7 .
8 .
9 .
11 .
Tablodaki cmlelerde fiilleri uygun yerlere yerletiriniz.
( Oturdu (
) acele etti (
) bakt ( ) toplad )
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
slsi mcerret, de rubi mcerret ile balayan alt tane
fiil cmlesi yaznz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
z
e
t
Arapada bir fiilin kk harfleri en az harften oluur ve bunlar
Slsi Mcerret Fiil olarak adlandrlr. Arapada fiillerin geneli
Slsi Mcerret kalbndadrlar. Bu fiillerin kalb sembol fiiliyle
ifade edilir ve bu sembol fiile vezin denir. Bu kalpta ( ) bir fiilin ilk
harfini ( ) ikinci harfini, ( ) ise nc ve son harfini temsil ederler.
Buna gre veznin harfleri yle isimlendirilir: Fiilin
ilk harfine fu'l-fiil (
) ,
ikinci harfine aynu'l-fiil (
) ,
nc harfine lmu'l-fiil (
) denir.
Az olmakla birlikte kk drt harfli olan fiiller de vardr. Bunlara da
Rubi Mcerret Fiil denir. Bu fiillerin vezni de
) ,
ikinci harfine aynu'l-fiil (
) ,
nc harfine lmu'l-fiil el-l (
)
drdnc ve son harfine de lmu'l-fiil es-sniye (
) denir.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
SLS MCERRET FLLERN ALTI BABI
Aadaki metni okuyunuz/dinleyiniz.
. .
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
. ..
Kelimeler Kelimeler
biliyorum
ayakkabc
kim
onun ei
iki fakir
sakland
geceler
bekleme
o ikisi gitti
gelen
oda
geldi
uyku
iki cce
sabah
bize yardm
ediyor
o ikisi dnd
iki cmert
dkkn
elbiseler
o ikisi buldu
seviyor
ayakkab
o ikisi oynuyor
yeni
o ikisi seviniyor
imkansz
ok, oka
dedi
biliyorum
istiyorum
kim
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Etkileimli Altrmalar
Slsi Mcerred Fiiller
Mzi-Muzri
birlikteliiyle
bilinmelidir. Bu durum
fiil ekimi iin son
derece nemlidir.
SLS MCERRED FLLERDE ALTI BBI
Kk harfleri harften oluan fiillere Slsi Mcerred Fiil dendiini daha
nce belirtmitik. Slsi Mcerred Fiiler Mzi-Muzri birlikteliine gre kendi
arasnda alt gruba ayrlr. Slsi Fiillerin mzi zamannda birinci ve nc
harflerinin harekesi her zaman fethadr, sadece ikinci harflerin harekeleri deiir.
Buna karlk Muzri Fiilin de aynel-fiili hari dier harekeler ayndr, yani sadece
aynel-fiilin harekesi deikendir. te Slsi Mcerred Fiillerin Mzi-Muzri
birliktelii bu deiiklikler dikkate alnarak alt gurupta incelenir ve buna Ebvab-
Sitte / Alt Bb denir. Bu alt bbdan her biri 1. bb, 2. bb, 3. bb eklinde
isimlendirilir. Arapada bir slsi fiil mutlaka bu alt bbdan birine dahildir. Ancak
bir fiilin, bu bblardan hangisine dahil olaca yalnzca szlk yardm ile bilinebilir.
Slsi Mcerred Fiiller Mzi-Muzri birlikteliiyle bilinmelidir. Bu durum fiil ekimi
iin son derece nemlidir.
rnein, yukardaki parada yer alan,
2. bbdan
2. bbdan
A
l
r
m
a
l
a
r
1 .
2 .
3 .
4 .
5 .
6 .
Yukardaki paraya gre aadaki sorular cevaplaynz:
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Slsi mcerred fiiller
mutlaka alt bbdan
birinin kalbnda
bulunur.
Slasi Mcerret Filler
mutlaka alt bbdan
birine dahildir. Bu da
szlk yardmyla bilinir.
Grld gibi bu fiillerin mzi-muzri formlarndaki orta harflerin
harekeleri deiiklik arzetmektedir. Slasi Mcerret Filler mutlaka alt bbdan
birine dahildir. Bu da szlk yardmyla bilinir.
DKKAT: Bir fiilin kanc bbdan olduunu bilebilmek iin o fiilin mzi ve
muzrisinin birlikte bilinmesi gerekir. Bu durum, ya daha nceki bilgilerimize
dayal olarak, ya da szlk yardmyla bilinir. Fiilin kanc bbdan olduunun
bilinmesi fiil ekimleri iin son derece nemlidir.
Bu alt bbn yer ald aadaki tablonun, mzi-muzri birliktelii ve
kanc bb olduu mutlaka ezberlenmesi ve kavranmas gerekmektedir. Slsi
mcerred fiiller mutlaka alt bbdan birinin kalbnda bulunur.
ALTI BB
Anlam rnek (Mzi-Muzri) Kalp (Mzi-Muzri) Bb
Yazmak
1. bb
Oturmak
2. bb
Amak
3. bb
mek
4. bb
Gzel olmak
5. bb
Zannetmek
6. bb
Kaynak: Sls fiilerin alt bb ve mzi muzriekimleri hakknda geni
bilgi almak iin u internet adresine bavurabilirsiniz:
http://www.arapcasozluk.net/fiiller.asp
Slsi mcerred fiillerin mzi ve muzri fiillerinin aynel-fiilinde, yani
ortadaki harfte meydana gelen hareke deiiklerini ksaca u ekilde gsterebiliriz:
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Hareke durumu
Orta Hareke areti
Bb
Muzri Mzi
Fethun Dammun
1. bb
Fethun Kesrun
2. bb
Fethatn
3. bb
Kesrun Fethun
4. bb
Dammun Dammun
5. bb
Kesretn
6. bb
Szlklerde genel olarak slsi bir fiilin mzi ekli yazlr, ayrca muzri ekli
yazlmaz. Buna karlk muzride deien orta hareke eitli ekillerde gsterilir.
rnein
tre; e
stn ve i
esre sesi iin kullanlr. rnek: u, .
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1 .
: 2 . : 3 . :
4 . : 5 . : 6 . :
7 . : 8 . : 9 . :
11 . : 11 . : 12 . :
Aadaki fiillerin kanc bbdan olduklarn bulunuz.
Gerekiyorsa Arapa szlkten yardm alnz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
Yukardaki tabloda birinci babtan olan baz rnek fiillerin mzi-muzri
formlar yer almaktadr. Bunlarn rnek mzi ve muzri ekimleri aadaki gibidir.
1. Bb Mzi ekimi
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
I. Bb:
ANLAMI MUZAR MAZ
Yazmak
Bakmak
Girmek
kmak
stemek
imdi bu bblar srasyla, mzi ve muzri ekimiyle
birlikte ele alalm.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
I. Bb Muzri ekimi
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
II. Bb Muzri ekimi
Aadaki tabloda ikinci babtan olan baz rnek fiillerin mzi-muzri
formlar yer almaktadr. Bunlarn rnek mzi ve muzri ekimleri ayrca aada
verilmitir.
Anlam Muzari Mazi
Bilmek
Oturmak
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Bbdan olan () fiilinin mzi ve muzri ekimini yapnz
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Dnmek
nmek
Gemek
rnek fiil:
: Oturdu.
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan kelimeler
fiil, siyah renkle gsterilenler
ise fiilin kipine uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
II. Bb Muzri ekimi
rnek fiil:
: Oturuyor, oturur.
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan kelimeler
fiil, siyah renkle gsterilenler
ise fiilin kipine uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
1. ahs, eril-
diil
II.Bb Fiillerle lgili rnek Cmleler
Arkadam sandalyede oturuyor
1 .
Dn ok yamur yad. 4 .
III. Bb
ANLAMI MUZAR MAZ
Amak
Kaldrmak
Kazanmak
Okumak
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki fiillerin yanna istenilen fael, aynel ya da lamel
harflerini yaznz:
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Yapmak
Yukardaki tabloda nc babtan olan baz rnek fiillerin mzi-muzri
formlar yer almaktadr. Bunlarn rnek mzi ve muzri ekimleri aadaki gibidir.
III. Bb Mzi ekimi
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
III. Bb Muzriekimi
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
II. Bb fiillerle ilgili rnek cmleler:
renci parman kaldryor. 1 .
IV. Bb
Anlam Muzari Mazi
mek
Anlamak
Sevinmek
Bilmek
itmek
Yukardaki tabloda drdnc babtan olan baz rnek fiillerin mzi-muzri
formlar yer almaktadr. Bunlarn rnek mzi ve muzri ekimleri aadaki gibidir.
IV. Bb Mzi ekimi:
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
III. Bbdan olan () fiilinin mzi ve muzri ekimini yapnz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
IV. Bb Muzri ekimi:
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
IV. Bab fiillerle ilgili rnek cmleler:
Kii, bakalarnn saadeti ile mesut olur. 1 .
V. Bb
Anlam Muzari Mazi
Zor olmak
Kolay olmak
Byk olmak
Yakn olmak
Youn olmak
Yukardaki tabloda beinci babtan olan baz rnek fiillerin mzi-muzri
formlar yer almaktadr. Bunlarn rnek mzi ve muzri ekimleri aadaki gibidir.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
IV. Bbdan olan () fiilinin mzi ve muzri ekimini yapnz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
V. Bb Mzi ekimi:
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
V. Bb Muzri ekimi:
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
V. Bb fiillerle ilgili rnek cmleler:
Adamn ii gzel oldu. 1 .
VI. Bb
Anlam Muzari Mazi
Saymak, zannetmek
Gvenmek
Vris olmak
Yukardaki tabloda altnc babtan olan baz rnek fiillerin mzi-muzri
formlar yer almaktadr. Bunlarn rnek mzi ve muzri ekimleri aadaki gibidir.
VI. Bb Mzi ekimi:
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
V. Bbtan olan () fiilinin mzi ve muzri ekimini yapnz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
VI. Bb Muzriekimi:
oul kil Tekil
ekimde, renkli olan
kelimeler fiil, siyah renkle
gsterilenler ise fiilin kipine
uygun zamirdir.
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
IV. Bbdan olan () fiilinin mzi ve muzri ekimini yapnz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
VI. Bb Fiillerle lgili rnek Cmleler:
Kz renciler konuyu zor
sandlar.
Muhammed arkadana
gvendi.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Bb Muzr Mzi
1. Aadaki fiillerin, alt bbn hangisi ierisinde yer aldklarn
yaznz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Bu adamn evinde ka
saat oturdunuz?
Bugn daymn olu
ders okudu.
Bu alkan renciler
nerede oturuyor?
Kardeim seninle
birlikte mi okula gitti?
Kardein bu zengin
adamlardan ne ald?
Kitabm nereye
koydun?
Zeynep bisikletini evin
nne brakt.
Mslmanlar Mekke'yi
fethetti.
.
2. Aadaki cmlelerde geen fiilleri tespit ediniz ve bblarn
belirtiniz.
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 34
dev gnderimi
dev gnderimi
d
e
v
d
e
v
1. Aadaki fiillerin mzi ve muzri ekimlerini
defterinize yaznz.
(
) iitti )
2. Sls mcerred fiil bblarnn her birinden olmak artyla alt
farkl fiil cmlesi yaznz.
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
................................................................................ .......
.......................................................................................
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 35
z
e
t
Kk harfleri harften oluan fiillere Slsi Mcerred Fiil denir.
Slsi Fiillerin mzi zamannda birinci ve nc harflerinin harekesi
her zaman fethadr, sadece ikinci harflerin harekeleri deiir. Buna
karlk Muzri Fiilin de aynel-fiili hari dier harekeler ayndr, yani
sadece aynel-fiilin harekesi deikendir. Slsi fiiller, bu aynel-
fiillerinde, yani ortadaki harflerinde meydana gelen hareke
deiiklikleri dikkate alnarak alt gurupta incelenirler. Bir sls fiil
mutlaka bu alt kategoriden bir tanesine girer. Ancak bir
fiilin,Ebvab- Sitte/ Alt Bb olarak adlandrlan bu gruplardan
hangisinin gre ekilecei hususu yalnzca szlk yardm ile
bilinebilir.
Szlklerde yazdan tasarruf amacyla fiilin mzisi verilir ve ayrca
muzrsi yazlmaz. Ancak muzride deien orta hareke eitli
ekillerde gsterilir. rnein
tre, e
B)
C)
D)
E)
2. (Kantlamak) Rubi fiilinin doru harekelenmi mzi-muzri formu
hangi seenekte doru ekilde verilmitir?
A)
B)
C)
D)
E)
3. (oturmak) fiili 1. bptandr. Doru harekelenmi mzi-muzri
formu hangi seenekte doru ekilde verilmitir?
A)
B)
C)
D)
E)
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 37
4. (Sevmek) fiili 6. bbtandr. Doru harekelenmi mzi-muzri
formu hangi seenekte doru ekilde verilmitir?
A)
B)
C)
D)
E)
5. (Kzmak) fiili 4. bbtandr. Doru harekelenmi mzi-muzri
formu hangi seenekte doru ekilde verilmitir?
A)
B)
C)
D)
E)
Cevaplar
1. D
2. E
3. B
4. E
5. C
FL II HARF SAYISINA GRE FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 38
KAYNAKA
Avar, E. (2010). Arapa Dilbilgisine Giri 1. stanbul.
rt, M. (2006). Arapa Dilbilgisi Sarf.stanbul.
El-Galyn, M. (2008). Cmiu'd-Dursi'l-Arabiyye. Beyrut.
Gnday, H.- ahin, .(2009). Arapa Dilbilgisi Sarf Bilgisi. stanbul.
Kara, H.- Dzgn, O. (2010). Arapa Konuma Dersleri. stanbul.
Uralgiray, Y. (b.t.y.), lk ve leri Dilbilgisi. stanbul.
Yadsman, Necl. (2010). Adm Adm Kur'an Dili.zmir.
N
D
E
K
L
E
R
Salim Fiiller
Mehmz Fiiller
Muzaf Fiiller
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
NTE
9
ARAPA
FL III
HARF TTNE GRE FLLER
AKSAM-I SEBA
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
Kk harflerinden birisi,
elif, vv, veya y harfi
olmayan fiil sahih fiildir.
Aksm- Seba (Yedi Ksm)
Arapada slsi fiiller, kendisini oluturan kk harflerin nitelii asndan iki
ksma ayrlr:
1-Sahih fiiller
2-lletli (Mutel) fiiller
Sahih fiiller slim, mehmz ve muzaaf fiiller olmak zere , illetli fiiller ise
misl, ecvef, nks ve leff fiiller olmak zere drt balk altnda incelenir ve bu fiil
gurubunun tamamna aksm- seba (yedi ksm) ad verilir. Bunlar tablo halinde
yle sralayabiliriz:
Aksm- Seba
S
a
h
h
Slim
Mehmz
Muzaaf
l
l
e
t
l
i
(
M
u
t
e
l
)
Misl
Ecvef
Nks
Leff
Kendisini oluturan asli (kk) harfler arasnda illet harfi ad verilen elif, vv
ve y ) ( harflerinden herhangi birisi bulunmayan fiile sahih fiil denir. Kk
harflerinden birisi, elif, vv, veya y harfi olmayan fiil sahih fiildir.
Sahih Fiil
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Kk harflerinden biri,
elif, vv, veya y harfi
olan fiil illetli fiildir.
lletli (Mutel) Fiil
Kendisini oluturan asli (kk) harfler arasnda elif, vv ve y ) (
harflerinden birisi bulunan fiile illetli fiil denir. Kk harflerinden biri, elif, vv, veya
y harfi olan fiil illetli fiildir.
Sahih fiiller, kendi ierisinde ksma ayrlr: slim, mehmz ve muzaaf.
1-Slim Fiil
r
n
e
k
r
n
e
k
Kaldrd Oturdu
Kat Geldi
Sordu Emretti
Yazd Okudu
Kurudu Vaadetti
Dedi Att
Korudu Drd
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
Slim fiil, kk
harflerinde illet harfi,
hemze ve edde
bulunmayan fiildir.
Kendisini oluturan asli harfler arasnda illet harfi, hemze ve edde
bulunmayan fiile slim fiil denir. Slim fiil, kk harflerinde illet harfi, hemze ve
edde bulunmayan fiildir. Yani, slim bir fiilin
a- kk harflerinin tamam sahih harftir, asl harfleri arasnda illet harfi
bulunmaz,
b- kk harfleri ierisinde hemze bulunmaz,
c- kk harflerinden biri eddeli (muzaaf) deildir.
Sekizinci nitede belirtildii zere Slsi Fiiler mzi-muzri birlikteliine
gre kendi arasnda alt gruba ayrlr ve buna Ebvab- Sitte / Alt Bb denir.
Bunlar 1. bb, 2. bb, 3. bb eklinde isimlendirilir. Btn slsi fiiller bu alt
bb kalbndan birisine dahildir. Slim fiillerin kalp (vezin) yapsnda ekil itibariyle
bir deiiklik meydana gelmez. Ancak illet harfi bulunduran fiiller ile muzaaf
fiillerin kalp fiili (vezin) ekil itibariyle farkl yapda bulunur. Alt bb kalb u
ekildedir:
rnek fiil Kalp fiil (vezin)
mazi muzari mazi muzari
1.bb
2.bb
3.bb
4.bb
r
n
e
k
Geldi Oturdu
Kaldrd Yazd
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
5.bb
6.bb
Slim fiillerin mzi ve muzri kiplerinin ekimi yledir:
1-Slim fiil mzi-malm ekim tablosu, rnek fiil:
= Yazd
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
2-Slim fiil mzi-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
= Yazld
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
3-Slim fiil muzri-malm ekim tablosu, rnek fiil:
= Yazyor
oul kil Tekil
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
4-Slim fiil muzri-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
= Yazlyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
2-Mehmz Fiil
ster bata, ister ortada, ister sonda olsun, kendisini oluturan harflerden
biri hemze olan fiile mehmz fiil denir.
r
n
e
k
Emretti Ald
Yedi zin verdi
Sordu Okudu
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Mehmz fiiller, hemzenin fiilin banda, ortasnda veya sonunda oluuna
gre ekilde adlandrlr:
a- Hemze fiilin ilk harfini oluturuyorsa bu tr fiillere Mehmzul-f ad
verilir.
Mehmzul-f fiiller bbdan gelirler:
rnek fiil Kalp fiil
mazi muzari mazi muzari
gibi.
kalbnda
bulunur
1.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
2.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
4.bb
Bu fiillerin mzi-malm ve mzi-mehl kiplerinin ekimi slim fiillerin
mzi-malm ve mzi-mehl kiplerinin ekimi gibidir.
Ancak muzri-malm kiplerinde mfred mtekellim (1.ahs) kipinde fiilin
asli harfi olan hemze ile 1. ahs (mfred mtekellim) hemzesinden oluan iki
hemze yan yana geldii iin uzatmal elif haline dnr. Bunun dnda herhangi
bir deiiklik olmaz ve slim fiiller gibi ekimi yaplr.
Mfred mtekellim kipinde mesela (
) eklinde
iki hemze bir arada telaffuzu zor olduundan, uzatmal elif harfine dnr. Bu
durumda bu kipteki fiiller,
r
n
e
k
Emretti Ald
Yedi zin verdi
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
eklinde yazlr ve telaffuz edilir.
Bu fiillerin muzri-mehl kiplerinde ise, mfred mtekellim kipinde ikinci
hemze vva dnr ve bu kipteki fiiller,
eklinde telaffuz edilir.
Bu yapdaki fiillerin emir ekillerinde de, muzri-mehl kiplerinde olduu
gibi, ikinci hemze birinci bbdan gelen fiillerde vv harfine, ikinci ve drdnc
bbdan gelen fiillerde ise y harfine dnr.
Ancak (
: Ald), (
: Emretti) ve (
r
n
e
k
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
rneinde olduu gibi.
Bu kip cmle banda kullanld zaman ise, bu hemze der.
ocuklarnza, onlar yedi yandayken namaz klmalarn emrediniz.
(Hadis-i erif)
Mehmzul-f fiillerin mzi ve muzri kiplerinin ekimi yledir:
1- Mehmzul-f fiilin mzi-malm ekim tablosu, rnek fiil: = Ald
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
2- Mehmzul-f fiilin mzi-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
= Alnd
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
3- Mehmzul-f fiilin muzri-malm ekim tablosu, rnek fiil:
=
Alyor
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
4- Mehmzul-f fiilin muzri-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
=
Alnyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
b- Hemze fiilin asli orta harfini oluturuyorsa bu tr fiillere
Mehmzul-ayn ad verilir.
r
n
e
k
Yakard Azimli ve kararl oldu Sordu
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
Mehmzul-ayn fiiller bbdan gelirler:
rnek fiil Kalp fiil
mazi muzari mazi muzari
gibi.
kalbnda
bulunur
3.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
4.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
5.bb
Mehmzul-ayn olan fiillerin mzi-malm ve mzi-mehl kiplerinin ekimi
slim fiillerin mzi-malm ve mzi-mehl kiplerinin ekimi gibidir.
Bu fiillerin muzri-mlm ve muzri-mehl kipleri de, slim fiillerin muzri-
mlm ve muzri-mehl kipleri gibi ekilir. Ancak (
) fiili
bu kuraln dndadr. nc bbdan gelen bu fiilin emr-i hzr malmu, slim
fiillerdeki kurala gre (
r
n
e
k
r
n
e
k
srailoullarna, onlara ne
kadar ak mucize verdiimizi
sor. (Bakara, II/211)
lim sahiplerine sorunuz, (Nahl sresi,
XVI/43)
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
1. ahs, eril-diil
2- Mehmzul-ayn fiilin mzi-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
=
Soruldu
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
3- Mehmzul-ayn fiilin muzri-malm ekim tablosu, rnek fiil:
=
Soruyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
4- Mehmzul-ayn fiilin muzri-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
=
Soruluyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
c- Hemze fiilin orta harfini oluturuyorsa bu tr fiillere Mehmzul-
lm ad verilir.
Mehmzu'l-lm fiiller iki bbdan gelirler:
rnek fiil Kalp fiil
mazi muzari mazi muzari
gibi.
kalbnda
bulunur
3.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
4.bb
Mehmzul-lm olan fiillerin mzi, muzri ve emir kipleri, slim fiillerin
mzi, muzri ve emir kipleri gibi ekilirler. Ancak muzari ve mehul kiplerin
bazlarnda hemzenin yazm farkllk arzetmektedir.
r
n
e
k
Snd Reddetti Okudu
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
Mehmzul-lm fiillerinin mzi ve muzri kiplerinin ekimi yledir.
1- Mehmzul-lm fiilin mzi-malm ekim tablosu, rnek fiil: = Balad
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
2- Mehmzul-lm fiilin mzi-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
=
Baland
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
r
n
e
k
yleyse Kuran okuduun zaman, Allaha sn, (Nahl Sresi, 16/98).
nsanlara dura dura okuyasn diye, sr Sresi, (17/106).
Der ki: Ha aln okuyun kitabm!, (Hkka sresi, 69/19).
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
1. ahs, eril-diil
3- Mehmzul-lm fiilin muzri-malm ekim tablosu, rnek fiil:
=
Balyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
4- Mehmzul-lm fiilin muzri-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
=
Balanyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
Yukarda her iki ekim tablosunda da kahverengi ksmlarda hemzenin
yazlna dikkat ediniz.
3- Muzaaf Fiil
Muzaaf fiil, kendisini oluturan asli harflerin ikinci ve ncs ayn
cinsten olan fiillerdir. Dier bir ifadeyle son harfi eddeli olan fiil demektir.
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Muzaaf fiillerin mzi-
malm ve mzi-mehl
kiplerinin ilk be kipi
eddeli, kalan kipleri
eddesiz olarak slim
fiiller gibi ekilir.
Daha once belirttiimiz gibi muzaaf fiillerin kalp (vezin) fiilleri ekil
itibariyle farkl da olsalar slasi fiillerin alt babna dahildirler. Bunlar bbdan
gelirler:
rnek fiil Kalp fiil (vezin)
mazi muzari mazi muzari
gibi.
kalbnda
bulunur
1.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
2.bb
gibi.
kalbnda
bulunur
4.bb
Bu fiillerin asl (
), (
), (
r
n
e
k
Isrd Uzatt Kat
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
eddesiz, dierleri eddeli olarak ekilirler. Bundan dolay muzaaf fiillerde bu iki
cem-i mennes kipin durumu farkldr. yledir:
Birinci bbdan gelen muzaaf fiillerde (
) ve (
) fiillerinde olduu
gibi (
) ve (
)
kinci bbdan gelen muzaaf fiillerde (
) ve (
) fiillerinde olduu
gibi (
) ve (
);
Drdnc bbdan gelen muzaaf fiillerde ise (
) ve (
)
fiillerinde olduu gibi (
) ve (
) kalbnda olur.
Muzaaf fiillerin muzri mehulleri her bbda da (
) kalbndadr.
Muzri mehullerin de yalnz cem-i mennes gibe (III. diil oul ahs) ile
cem-i mennes muhtaba (II. diil oul ahs) kipleri slim fiiller gibi eddesiz,
dierleri eddelidir.
Bu iki cem-i mennes kipin durumu, btn bblarda, (
) ve (
)
fiillerinde olduu gibi (
) ve (
) kalbndadrlar.
Bu fiillerin muzri malm eklinin bana cezm edici bir harf veya edat
geldii zaman, muzri malmun ( :nun) harfi bulunmayan be kipinde son harf
stn veya idamsz (ayrk) okunabilir.
r
n
e
k
Muzari-mehul: idamsz Muzari-malm: idaml
3. ahs, eril
3. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Bu durumun fiilin muzri malm ve mehul kiplerinde ayn olduuna dikkat
ediniz.
eklinde iki ekilde de denebilir.
Muzaaf fiillerinin mzi ve muzri kiplerinin ekimi yledir.
1- Muzaaf fiilin mzi-malm ekim tablosu, rnek fiil:
= Uzatt
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
2- Muzaaf fiilin mzi-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
= Uzatld
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
r
n
e
k
Muhammed emaneti iade etmedi
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
Yukarda her iki tabloda da kahverengi ksmlarda idam yaplmadna,
yani eddeli harflerin ayr ayr yazlm olmasna dikkat ediniz.
3- Muzaaf fiilin muzari-malm ekim tablosu, rnek fiil:
= Uzatyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
4- Muzaaf fiilin muzari-mehul ekim tablosu, rnek fiil:
= Uzatlyor
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
Yukarda her iki tabloda da kahverengi ksmlarda idam yaplmadna,
yani eddeli harflerin ayr ayr yazlm olmasna dikkat ediniz.
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
z
e
t
Slsi mzi fiiller, kendisini oluturan harflerin nitelii asndan iki
ksma ayrlr:
1-Sahih fiiller,
2-lletli (Mutel) fiiller.
Sahih fiiller slim, mehmz ve muzaaf fiiller olmak zere , illetli
fiiller ise misl, ecvef, nks ve leff fiiller olmak zere drt balk
altnda incelenir ve bu fiil guruplarnn tamamna aksm- seba ad
verilir.
Sahih fiil, kendisini oluturan asli harfler arasnda illet harfi ad verilen
elif, vv ve y harflerinden herhangi birisi bulunmayan fiildir:
(
)
fiilleri gibi.
lletli (Mutel) fiil ise, kendisini oluturan asli harfler arasnda elif, vv
ve y harflerinden birisi bulunan fiildir.
(
)
fiilleri gibi.
Sahih fiiller, kendi ierisinde slim, mehmz ve muzaaf olmak zere
ksma ayrlr.
1-Slim fiil: Kendisini oluturan asli harfler arasnda illet harfi ad
verilen elif, vv ve y harflerinden herhangi birisi, hemze ve edde
bulunmayan fiildir.
fiilleri gibi.
2-Mehmz Fiil: ster bata, ister ortada, ister sonda olsun, kendisini
oluturan harflerden biri hemze olan fiildir.
fiileri gibi.
Mehmzul-ayn: Asli orta harfi hemze olan fiile denir.
fiileri gibi.
Mehmzul-lm: Asli son harfi hemze olan fiile denir.
fiilleri gibi.
3- Muzaaf Fiil: Kendisini oluturan asl harflerin ikinci ve ncs ayn
cinsten olan fiildir;
fiilleri gibi.
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki metni okuyunuz, Trkeye eviriniz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukardaki parada geen slim, mehmz ve muzaaf fiilleri
tespit ediniz:
...
a-Slim fiiller:
b-Mehmz fiiller:
c-Muzaaf fiiller:
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1- Sahih fiiller, kendisini oluturan asli harfler arasnda
illet harfi ad verilen elif, vv ve y harflerinden herhangi
birisi bulunan fiildir.
a-Doru b-Yanl
2- Slim fiil, kendisini oluturan asl harfler arasnda
illet harfi ad verilen elif, vv ve y harflerinden herhangi
birisi, hemze ve edde bulunmayan fiillerdir.
a-Doru b-Yanl
3- Mehmz fiil, kendisini oluturan harflerden birinde
edde olan fiillerdir.
a-Doru b-Yanl
4- Hemze bir fiilin asl ikinci harfini oluturuyorsa, bu tr
fiillere Mehmzul-f ad verilir.
a-Doru b-Yanl
5- Muzaaf fiil, kendisini oluturan harflerin ikinci ve
ncs farkl cinsten olan fiillerdir.
a-Doru b-Yanl
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki fiiller arasndan farkl olan bulalm:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki cmlelerde slim fiilleri tespit edelim.
a-
b-
c-
d-
e-
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki cmlelerde mehmz fiilleri tespit ediniz:.
1 2
3 4
5
1 2
3
4
5
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1 2
3 4
5
1 2 3
4
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki cmlelerde muzaaf fiilleri tespit ediniz:
1 2
3
4
5
1 2
3 4
5
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
DEERLENDRME SORULAR
1-
ocuklar ipi kuvvetle ekiyorlar, cmlesinde ( ) fiili:
a) Slim bir fiildir
b) Muzaaf bir fiildir
c) mehmz bir fiildir
d) lletli bir fiildir.
2-
ocuk yatanda uyudu, cmlesinde ( ) fiili:
a) Slim bir fiildir
b) Muzaaf bir fiildir
c) lletli bir fiildir
d) Mehmz bir fiildir
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1 2 3
4 5
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
3- lletli fiiller:
a) Asli yapsnda hemze bulunan fiillerdir
b) Asli yapsnda ikinci ve nc harfleri ayn cinsten olan
fiillerdir
c) Asli yapsnda hemze ve edde bulunmayan fiillerdir
d) Asli yapsnda elif, vv ve y harflerinden birisi bulunan fiildir.
4- Aadaki fiillerden hangisi mehmzl-f grubundan bir fiildir.
a)
b)
c)
d)
5- Aadaki fiillerden hangisi salim fiildir.
a)
b)
c)
d)
CEVAP ANAHTARI
1. C
2. D
3. B
4. A
5. A
Sahih ve lletli Fiiller
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
KAYNAKA
Otuz Ders Yahut Yeni Sarf- Arab.(1329).Kilisli Ahmet Rifat. stanbul.
El-Kavidul-arabiyye el-muyessere, Mahmd sml Sn ve dierleri. Riyad:Birinci
Kitap, Kral Suud niversitesi Yaynlar.
Arapada Fiil Kipleri ve Yardmclar, Akyz, V.( 1996).Marmara niversitesi
lahiyat Fakltesi Yaynlar:stanbul
Arapa Dilbilgisi-Sarf, M. Sadi.( 2010). genli. stanbul.
N
D
E
K
L
E
R
lletli Fiiller ve Ksmlar
Misl Fiil ve Trleri
Ecvef Fiil ve Trleri
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
Arap dilinde "lletli Fiil" kavramn renmi olacak,
lletli fiilin ksmlar hakknda bilgi sahibi olabilecek,
Misl fiili ve trlerini tanyabilecek, bu tip fiillerin sahih
fiilden farkn grebilecek,
Konumalarda ve metinlerde geen, eitli zaman ve ahs
formlaryla birlikte kullanlan misl fiilleri grp
tanyabilecek ve szlk yardmyla anlamlandrabilecek,
erisinde misl fiillerin getii basit cmleler kurabilecek,
Ecvef fiili ve trlerini tanyabilecek, bu tip fiillerin sahih
fiilden farkn grebilecek,
Konumalarda ve metinlerde geen, eitli zaman ve ahs
formlaryla birlikte kullanlan ecvef fiilleri grp
tanyabilecek ve szlk yardmyla anlamlandrabilecek,
erisinde ecvef fiillerin getii basit cmleler kurabilecek.
NTE
10
ARAPA
FL-IV
HARF TRNE GRE
FLLER(AKSM-I SEBA) -2
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
Arapada fiiller en az
harfe sahiptir. asl
harfinden en az birisi; ,
, (elif, vv, y) olan
fiile illetli fiil denir.
Hemze ile Elif
tamamen iki farkl harf
olup Hemze bir illetli
harf deildir.
GR
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Arapada fiiller en az harften oluurlar. Bu asl harfe baka harfler
eklenerek drtl, beli ve altl fiiller elde edilir. Arapada asl harfe sahip bir
fiil, tad bu harfin herbirinin zelliine gre eitli ksmlara ayrlr. Bu
ksmlarn tamamna
Sahh Fiiller
lletli Fiiller
1. Slim Fiil (
)
Asl harflerinin ierisinde hemze ve
illet harfi bulunmayan, son iki harfi ayn
olmayan fiillere denir.
gibi
2. Mehmz Fiil (
)
Asl harfleri ierisinde hemze bulunan
fiillere denir.
gibi
3. Muda'af Fiil (
)
Asl harflerinden son iki harfi ayn
olan fiillere denir.
gibi
1. Misl Fiil (
)
Asl harflerinin birincisi illet harfi
olan fiillere denir.
gibi
2. Ecvef Fiil (
)
Asl harflerinin ikincisi illet harfi
olan fiillere denir. gibi
3. Nks Fiil (
)
Asl harflerinden son harfi illet harfi
olan fiillere denir.
gibi
4. Leff Fiil (
)
Asl harflerinden ayn anda 1. ve 3.
s veya 2. ve 3. s illet harfi olan
fiillere denir.
gibi
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
Misl fiilin mzi ekimi,
daha nce geen slim
fiil gibidir.
Misl Fiil
(
)
Asl harflerinden ilki (vv) veya (ye) olan fiillere misl fiil ad verilir.
Bu fiillerden ilk harfi vv olan fiile (misl-i vv); ilk harfi ye olan fiile (misl-i y)
denir.
Arapa illetli fiillerin ilk harfi, daha ok vv olarak karmza kmaktadr. Bu
ekilde gelen fiil, normal fiilden farkl bir ekim tablosuna sahiptir. Daha nce
slim fiil konusunda grdmz ve ezberlediimiz muzari ve emir fiil ekimleri
misl fiilde biraz farkllk arzetmektedir. Misal fiillerin ekim tablosu yledir:
Mzi Fiil ekimi: lk harfi vv ya da ye olan misl fiilin mzi ekimi, daha
nce geen slim fiil gibidir.
Aada gelecek btn tablolarda krmz renkli ksmlarn fiil ekiminde
ahs zamiri olduklarna dikkat ediniz. Cmle ierisinde bu zamirler zne ya da
edilgen fiil iin szde zne olarak karmza karlar. Yine bu iki tabloda verilmi
misl fiillerin mazi ekimlerinin daha nceki slim fiillerin ekimiyle rttne
dikkat ediniz.
lk harfi vv veya ye olan btn misl fiillerin mz ekimi aadaki gibidir.
Misl-i vv mazi ekim tablosu, rnek fiil:
r
n
e
k
kil Tekil
Eril
buldular
o ikisi buldu
)
buldu
3. ahs
Diil
buldular
o ikisi buldu
)
buldu
3. ahs
Eril
buldunuz
ikiniz buldunuz
buldun
2. ahs
Diil
buldunuz
ikiniz buldunuz
buldun
2. ahs
Eril/Diil
bulduk
ikimiz bulduk
buldum
1. ahs
Misl-i y mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
uyandlar
o ikisi uyand
)
uyand
3. ahs
Diil
uyandlar
o ikisi uyand
)
uyand
3. ahs
Eril
uyandnz
ikiniz uyandnz
uyandn
2. ahs
Diil
uyandnz
ikiniz uyandnz
uyandn
2. ahs
Eril/Diil
uyandk
ikimiz uyandk
uyandm
1. ahs
Muzri Fiil ekimi: lk harfi vv veya ye olan misl fiilin muzri fiil ekimi ise
yledir: Misl-i vv muzari ekim tablosu, rnek fiil:
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
oul
kil Tekil
Eril
buluyorlar
o ikisi buluyor
)
buluyor
3. ahs
Diil
buluyorlar
o ikisi buluyor
)
buluyor
3. ahs
Eril
buluyorsunuz
ikiniz buluyorsunuz
)
buluyorsun
2. ahs
Diil
buluyorsunuz
ikiniz buluyorsunuz
buluyorsun
2. ahs
Eril/Diil
)
buluyoruz
)
ikimiz buluyoruz
)
buluyorum
1. ahs
Yukardaki tabloda (
olmas gerekirken
oul
kil Tekil
Eril
uyanyorlar
o ikisi uyanyor
)
uyanyor
3. ahs
Diil
uyanyorlar
o ikisi uyanyor
)
uyanyor
3. ahs
Eril
uyanyorsunuz
ikiniz uyanyorsunuz
)
uyanyorsun
2. ahs
Diil
uyanyorsunuz
ikiniz uyanyorsunuz
uyanyorsun
2. ahs
Eril/Diil
)
uyanyoruz
)
ikimiz uyanyoruz
)
uyanyorum
1. ahs
Yukardaki tablodan da anlalaca zere, ilk harfi ye olan misl fiilde
harfin hazfedilmesi sz konusu deildir.
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
lk harfi vv olan misl
fiilin muzarisinde, bu
vv der ve fiilin
muzarisi
eklinde
deil
eklinde olur.
Emir Fiil ekimi: lk harfi vv ya da ye olan misl fiilin emir kipi ekimi
aadaki gibidir:
Misl-i vv emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
bulunuz
ikiniz bulunuz
)
bul
2. ahs
Diil
bulunuz
ikiniz bulunuz
bul
2. ahs
Yukardaki ekim tablosunda grld zere emir kipinde ilk harfi vv
olan fiilin bu harfi dm, emir fiili son iki harften olumutur. lk harfi ye olan
misl fiillerde ise aadaki tablodan da anlalaca zere byle bir durum sz
konusu deildir.
Misl-i y emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
uyannz
ikiniz uyannz
)
uyan
2. ahs
Diil
uyannz
ikiniz uyannz
uyan
2. ahs
Misl fiilin baz mastarlarnda muzarisinde olduu gibi ilk harfin
dtn grrz.
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
r
n
e
k
Mislfiilin mastar Misl fiil, muzri Misl fiil, mzi
rnek metin ve uygulamalar eliinde konuyu
pekitirmeye alalm:
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
.
Paray okuyunuz/dinleyiniz:
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilinbb
Harfsays
( 2 ) ( 3 )
( 2 ) ( 3 )
( 2 ) ( 3 )
( 2 ) ( 3 )
( 3 ) ( 3 )
( 4 ) ( 3 )
( 4 ) ( 3 )
( 6 ) ( 3 )
( 5 ) ( 3 )
( 5 )
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz
renkli fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz;ulatnz
sonular neler olacaktr, yaznz?
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda ikinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden
yardm alarak boluklar tamamlaynz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda nc babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden
yardm alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
Mazi
Muzari
Emir
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda altnc babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden
yardm alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
Mazi
Muzari
Emir
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda drdnc, beinci babdan gelen ve misl-i y olan
fiiller vardr. rnek fiilden yardm alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki karlkl konumay dinleyiniz, okuyup anlamaya alnz.
Karlkl konumada fiiller kaln olarak seilmitir. Bu fiiller arasndan misl
fiilleri ve szlkten anlamlarn bulunuz:
:
.
:
.
:
.
:
.
:
.
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
r
n
e
k
Aadaki rnekleri inceleyelim, benzerlerini kendimiz tretelim:
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs zamiri Anlam
( onlar )
Buldular
( ben )
Miras oldum
( siz )
Tartyorsunuz
( o ikisi )
O ikisi
Meydana geliyor
( biz )
Kuruduk
( o )
Arzuluyor
( siz )
Koyunuz!
( sen bayan )
Titre!
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukarda verilen rnekler nda alttaki tabloda braklan
boluklar tamamlaynz:
DKKAT: Verilen fiilin mazi, muzari veya emir oluuna dikkat
ediniz.
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs zamiri Anlam
( onlar )
( sizler )
( o iki bayan )
(
biz )
Sradk
Arzulad
(
sizler )
Koyunuz!
Buldun
biz )
Braktlar
siz ikiniz )
( onlar )
mitsizlie
dyorsunuz
(
sizler )
Vris olunuz!
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Misl fiiller ve trevlerinin yer ald basit fiil ve isim cmleleri:
r
n
e
k
Arapa Cmle Trke Cmle
( .
( . - )
( .
( .
.in dnda
.
)
(
ve Korkudan kalpleri ..
. Veliler . dir.
........
gibi olanlar
gibi olanlar
gibi olanlar
Ecvef Fiil
)
(
Asl harflerinden ikincisi aslnda (vv) veya (ye) olup med harfi (elif)
eklinde yazlan/telaffuz edilen fiillere ecvef fiil ad verilir. Bu tr fiillerde ikinci
harfi aslnda vv olan fiillere (ecvef-i vv); ikinci harfi aslnda ye olan fiillere
(ecvef-i y) denir.
Fiil ekimi itibaryla ecvef fiillerin tr mevcuttur. Bunlar:
) -
) gibi olanlar,
) -
) gibi olanlar ve
(
) -
) gibi olanlar.
Ecvef fiilin her zaman (mazi, muzari, emir) ekimi sahh- slim fiilden
olduka farkldr.
Ecvef fiillerin ekiminde Arap dilinin iki sakin harfin yanyana gelmesinin
(ictim-i skineyn) imknszl kuraln unutmamak gerekir. Bu durumlarda iki
sakin harften birisi mutlaka hazfedilir.
Bu tip fiillerde zellikle, daha sonra iki sakin harften birinin harekeli hle
gelip skundan kurtulduu durumlar ok iyi grp sezmemiz gerekmektedir. Bu
durumda artk iki sakin yanyana gelmemitir. rnein
r
n
e
k
Anlam Asl Ecvef Fiil
Dedi
Satt
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
Ecvef-i vv fiil altnc
kalpta vvn
kaybetmi ve ilk harfinin
harekesi treye dn-
mtr (
).
Fiil edilgen ise tre,
esreye dnr.
Ecvef-i y fiil altnc
kalpta ye harfini
kaybetmi ve ilk harfinin
harekesi kesre ye
dnmtr (
).
Fiil edilgen hle
getirildiinde ise esre,
treye dnr.
Bylece fiil
eklinde lm harfi
fetha ile harekelendii iin, vv harfi tekrar ortaya km olarak yazlr. Bu
durumu ekim tablosunda inceleyiniz.
imdi tip rnek ecvef fiilin mazi, muzari ve emir kalplarnn ekim
tablolarna geelim:
Ecvef Fiil Mzi ekimi: Ortadaki harfi illetli olan fiillerin mzi ekimlerinde
zellikle altnc sigada oluan ve ekimin sonuna kadar devam eden deiiklie
dikkat etmek gerekir. Bu kalptan itibaren ortadaki illet harfinin hazfi ve harekenin
deimesi olduka nemlidir. ekimler yledir:
Ecvef-i vv mazi ekim tablosu, rnek fiil:
; asl
oul
kil Tekil
Eril
kalktlar
o ikisi kalkt
)
kalkt
3. ahs
Diil
kalktlar
o ikisi kalkt
)
kalkt
3. ahs
Eril
kalktnz
ikiniz kalktnz
kalktn
2. ahs
Diil
kalktnz
ikiniz kalktnz
kalktn
2. ahs
Eril/Diil
kalktk
ikimiz kalktk
kalktm
1. ahs
Ecvef-i y mazi ekim tablosu, rnek fiil:
; asl
oul
kil Tekil
Eril
sattlar
o ikisi satt
( )
satt
3. ahs
Diil
sattlar
o ikisi satt
)
satt
3. ahs
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
fiili, ecvef-i
vv olduu hlde altnc
kalpta hareke tre deil
esre olmutur (
).
Fiil edilgen yapld
zaman esre, treye
dnr.
Eril
sattnz
ikiniz sattnz
sattn
2. ahs
Diil
sattnz
ikiniz sattnz
sattn
2. ahs
Eril/Diil
sattk
ikimiz sattk
sattm
1. ahs
Ecvef-i vv mazi ekim tablosu, rnek fiil:
; asl
oul
kil Tekil
Eril
korktular
o ikisi korktu
( )
korktu
3. ahs
Diil
korktular
o ikisi korktu
)
korktu
3. ahs
Eril
korktunuz
ikiniz korktunuz
korktun
2. ahs
Diil
korktunuz
ikiniz korktunuz
korktun
2. ahs
Eril/Diil
korktuk
ikimiz korktuk
korktum
1. ahs
Muzari Fiil ekimi: Ortadaki harfi illetli olan fiillerin muzri ekimlerinde
zellikle altnc ve onikinci sigalarnda oluan deiiklie dikkat etmek gerekir.
Altnc ve onikinci kalptaki deiiklik, ortadaki illet harfinin (vv/ye) hazfiyle olur.
Ecvef-i vv muzri ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
kalkyorlar
o ikisi kalkyor
( )
kalkyor
3. ahs
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
Diil
kalkyorlar
o ikisi kalkyor
)
kalkyor
3. ahs
Eril
kalkyorsunuz
ikiniz kalkyorsunuz
)
kalkyorsun
2. ahs
Diil
kalkyorsunuz
ikiniz kalkyorsunuz
kalkyorsun
2. ahs
Eril/Diil
)
kalkyoruz
)
ikimiz kalkyoruz
)
kalkyorum
1. ahs
Ecvef-i y muzri ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
satyorlar
o ikisi satyor
( )
satyor
3. ahs
Diil
satyorlar
o ikisi satyor
)
satyor
3. ahs
Eril
satyorsunuz
ikiniz satyorsunuz
)
satyorsun
2. ahs
Diil
satyorsunuz
ikiniz satyorsunuz
satyorsun
2. ahs
Eril/Diil
)
satyoruz
)
ikimiz satyoruz
)
satyorum
1. ahs
Ecvef-i vv muzri ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
korkuyorlar
o ikisi korkuyor
( )
korkuyor
3. ahs
Diil
korkuyorlar
o ikisi korkuyor
)
korkuyor
3. ahs
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Eril
korkuyorsunuz
ikiniz korkuyorsunuz
)
korkuyorsun
2. ahs
Diil
korkuyorsunuz
ikiniz korkuyorsunuz
korkuyorsun
2. ahs
Eril/Diil
)
korkuyoruz
)
ikimiz korkuyoruz
)
korkuyorum
1. ahs
Emir Fiil ekimi: Ecvef fiillerin emir kiplerinde, muzarideki hareke yaps
belirleyici olmaktadr.
ve
oul
kil Tekil
Eril
kalknz
ikiniz kalknz
)
kalk
2. ahs
Diil
kalknz
ikiniz kalknz
kalk
2. ahs
Ecvef-i y emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
satnz
ikiniz satnz
)
sat
2. ahs
Diil
satnz
ikiniz satnz
sat
2. ahs
Ecvef-i vv emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
korkunuz
ikiniz korkunuz
)
kork
2. ahs
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
.
Ecvef fiilin muzari
ekimlerinde, ileride
aklanacak olan muzari
fiili nasb eden veya
cezmeden edatlara yer
verilmemitir.
Bu edatlarn bana
geldii ecvef muzari fiil
ekiminde, son
harekenin deimesi
veya hazf gibi eitli
deiiklikler meydana
gelir. Ancak ictima-i
sakineyne dikkat
edilmesi yeterlidir.
Diil
korkunuz
ikiniz korkunuz
kork
2. ahs
Yukarda ecvef fiille ilgili verilen btn fiil ekimleri birer rnektir. Bunlara
benzer yapda bulunan dier ecvef fiillerin ekimi de bu ekilde yaplr. Ancak u
unutmamaldr ki, fiiller ekim tablosundan ok, cmle ierisinde sadece bir kip
halinde geecektir. Dolaysyla bu tablolar yardmyla, meydana gelen deiiklikleri
iyi kavramak ve bu fiilleri anlam boyutuyla ele almak gerekemektedir. Bu da bata
verilen metinleri okuma-anlama ve cmleler zerinde bolca egzersiz yapmakla
mmkn olacaktr.
rnek metin ve uygulamalar eliinde konuyu pekitirmeye alalm:
Aadaki metni okuyunuz/dinleyiniz:
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
( 1 ) ( 3 )
( 1 ) ( 3 )
( 1 ) ( 3 )
( 2 ) ( 3 )
( 2 ) ( 3 )
( 4 ) ( 3 )
( 5 ) ( 3 )
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz
renkli fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz;ulatnz
sonular neler olacaktr, yaznz?
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda birinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden
yardm alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda birinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden
yardm alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda drdnc babdan gelen fiiller vardr.
rnek fiilden yardm alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki karlkl konumay dinleyiniz, okuyup anlamaya alnz.
Karlkl konumada fiiller kaln olarak seilmitir. Bu fiiller arasndan
ecvef fiilleri ve szlkten anlamlarn bulunuz:
.
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Aadaki rnekleri inceleyelim, benzerlerini kendimiz tretelim:
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs zamiri Anlam
( onlar )
Uyudular
( ben )
Devam ettim
( siz )
Yrdnz
( siz )
Artyorsunuz
( sen bayan )
Diyorsun
( onlar )
Elde ediyorlar
( siz )
Ziyaret ediniz!
( sen bayan )
Uyu!
( siz ikiniz )
kiniz yaaynz!
( biz )
Kalktk
( o ikisi )
O ikisi korkuyor
( sizler )
Satnz!
( sen )
ldn
( sizler )
Oldunuz
( sen bayan )
Yok oluyorsun
( onlar )
Meylediyorlar
( sizler )
Oru tutuyorsunuz
( siz ikiniz )
kiniz meylediniz
(Yneliniz)!
( sen bayan )
Git!
r
n
e
k
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukarda verilen rnekler nda alttaki tabloda braklan boluklar
tamamlaynz:
DKKAT: Verilen fiilin mazi, muzari veya emir oluuna dikkat ediniz.
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs
zamiri
Anlam
( onlar )
( ben ) Yryorum
( sizler )
( o ikisi )
biz )
Dedik
ld
sizler )
Dnnz!
Korkunuz!
biz )
( sen
bayan )
Diliyorsun
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
Ecvef fiiller ve trevlerinin yer ald basit fiil ve isim cmleleri:
Arapa Cmle Trke Cmle
. )
( Kediden ok korktunuz.
( .
Syleyeni mehul.
( .
( !
Yeryznde yrynz!
( .
Arl artyor.
( .
r
n
e
k
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukarda verilen rnek cmleler nda aada bo braklan yerleri
tamamlaynz:
Arapa Cmle Trke Cmle
. Bu kolay .....
Bu st ..?
ve Kafirlerden .........
( . Bu .dr.
Temizlie ..!
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 34
z
e
t
Arapada fiiller en az harften oluurlar. Bu asl harfe baka harfler
eklenerek drtl, beli ve altl fiillerin elde edilmesi de mmkndr.
Arapadaki kelime ierisindeki harflerde sahih harf/illetli harf ayrm
vardr. Bunlardan , , (elif, vv, y) harflerine lletli Harf, denir. Kk
harflerinden biri ya da daha fazlas bu harflerden oluan fiile de lletli Fiil
denir. Kk harfleri arasnda bunlardan herhangi birinin bulunmad fillere
ise Sahh Fiil ad verilir. te bu sahih fiil ve illetli fiil eitlerinden oluan
guruba da Aksm- Seba denmektedir.
Hemze (rnein
/ald) ile elif (rnein /dedi) farkl harftir. Elif bir illet
harfidir.Elifin harekeli hli olan hemzenin ise bir illet harfi olmadn
unutmaynz.
Asl harflerinden ilki (vv) veya (ye) olan fiillere misl fiil ad verilir.
asl harfe sahip bir fiilin ilk harfi vv (misl-i vv) veya ye (misl-i y)
olarak gelebilir. rnein (buldu) ve
olmas gerekirken
) gibi olanlar,
-
) gibi olanlar ve
- ( ) gibi olanlar.
Aslnda ortadaki harfinin harekesi tre olan ve bylece beinci babdan
gelen
) -
gibi ekimlenir.
Ortadaki harfi illetli olan fiillerin mazi ekimlerinde zellikle altnc sigada
oluan ve ekimin sonuna kadar devam eden deiiklie dikkat etmek
gerekir. ekim tablosunun altnc kalbndaki deiiklik, fiilin ecvef-i
vvveya y oluuna gre harekesine gredir ve ortadaki illet harfi
hazfedilir.
Ortadaki harfi illetli olan fiillerin muzari ekimlerinde zellikle altnc ve
onikincisigalarnda oluan deiiklie dikkat etmek gerekir. Altnc ve
onikinci kalptaki deiiklik, ortadaki illet harfinin (vv/ye) hazfiyle olur.
Ortadaki harfi illetli fiillerin emir kiplerinde, muzarideki hareke yaps
belirleyici olmaktadr. Baz fiiller hari, ecvef fiilin emir kiplerinde bata
hemze bulunmaz. Her emir kipi fiil tipinde de birinci ve altnc kalplarda
ictima-i sakineynden dolay illet harfinin dtne dikkat edilmelidir.
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 35
Deerlendirme
sorularn etkileimli
olarak
cevaplandrabilirsiniz
DEERLENDRME SORULARI
1-
......
b)
c)
d)
e)
2- ..
b)
c)
d)
e)
3-
b)
c)
d)
e)
.
5- Yukardaki paragrafta ka tane ecvef fiil vardr?
a) 4 b) 5 c) 6 d) 7 e) 8
Cevap Anahtar
1-D
2-B
3-E
4-B
5-D
lletli Fiiller ve Ksmlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 36
YARARLANILAN VE BAVURULABLECEK KAYNAKLAR
Ali AhmedMedkr (ve dierleri-Komisyon).(2008-2009). Luat Hayat. Msr:es-
Safful-Evvel el-dd.eriketuSakkara.
Abbs H. en-Nahvul-Vf. I-IV. Msr. tsz.
Antuvned-Dahdh.(1981).Mucemu Kavidil-Lugatil-Arabiyye f Cedvili ve
Levht. Beyrut.
Es-SeyyidAhmed el-Hsim,.( 1354 - 1402/1982.).el-Kavidul-Essiyye li Lugatil-
Arabiyye. Msr.Mustafa el-alyn, Cmiud-Duvsil-Arabiyye.Beyrut.
brhm es-Smerr ve dr.,Lugatlis-Suffis-Sdisetil-btidiyye, Badat
Tevfk es-Smerr ve dr.( 1965- 1383/1963). Kavidul-Lugatil-Arabiyyelis-
Saffil-Evvelil-Mutavasst.Badat.
Abdul-Mecd en-Nuaym ve dr.( 1386/1966). Kavidul-Lugatil-Arabiyyelis-
Saffis-Sn el-Mutavasst.Badat.
Mehmet Maksudolu.( 1998.).Arapa Dilbilgisi. stanbul.
N
D
E
K
L
E
R
Nks Fiil ve Trleri
Leff Fiil ve Trleri
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra renci;
Nks fiili ve trlerini tanyabilecek, bu tip fiillerin dier
fiillerden farkn grebilecek,
Konumalarda ve metinlerde geen, eitli zaman ve
ahs formlaryla birlikte kullanlan nks fiilleri grp
tanyabilecek ve szlk yardmyla anlamlandrabilecek,
erisinde nks fiillerin getii basit cmleler
kurabilecek,
Leff fiili ve trlerini tanyabilecek, bu tip fiillerin dier
fiillerden farkn grebilecek,
Konumalarda ve metinlerde geen, eitli zaman ve
ahs formlaryla birlikte kullanlan leff fiilleri grp
tanyabilecek ve szlk yardmyla anlamlandrabilecek,
erisinde leff fiillerin getii basit cmleler
kurabilecek.
NTE
11
FL-V
HARF TRNE GRE FLLER
(AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
ARAPA
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
Nks fiilin mz ekimi,
) gibi olanlar,
gibi olanlar ve
gibi
olanlar eklinde
tiptir.
GR
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Daha nceki konularda da deindiimiz gibi Arapada fiiller en az harften
oluurlar. Bu asl harfelere baz harfler eklenerek drtl, beli ve altl fiillerin elde
ediir. Arapada l (sls) bir fiil, bulundurduu asl harflerin herbirinin
zelliine gre ksmlara ayrlr. Bu ksmlarn btnne;
(Aksm-
Seba/Yedi Ksm) ad verilir.
Daha nceki nitelerde Aksm- Sebann slim, mehmz, muzaaf, misl ve
ecvef fiillerini grmtk. Bu nitede ise Nks ve Leff fiillerden bahsedilecektir.
Dier yandan Aksm- Sebann birden fazla ksmn ilgilendiren, rnein hem nks
hem mehmz, hem leff hem mehmz gibi ortak alana giren fiiler de mevcuttur.
rnein
(
Asl harflerinden ncs (sonuncusu), (vv) veya (ye) olan fiillere
nks fiil ad verilir. Nks bir fiilin son harfi vv veya ye olarak gelebilir.
Yukarda rneinde olduu gibi, son harf vv ise, bu harf elif olarak
yazlr ve bu elif uzatma (med harfi) olur.
r
n
e
k
gibi
olanlar,
gibi olanlar
ve
gibi olanlar
eklinde tiptir.
Nks fiil, slim fiilden farkl bir ekim tablosuna sahiptir. Nks bir fiil, daha
nce grdmz alt babdan 1., 2., 3., 4. ve 5. bablardan birinden gelebilir.
Nks fiillerin ekim tablosu ekilde olur: nc harfi illetli btn
harfli fiiller bu trden birinin mazisi veya muzarisi gibi ekimlenirler. Mazi fiil
ekimi iin bu trler;
1.
( gibi olanlar,
2.
gibi olanlar ve
3.
gibi olanlar.
Muzari ekimi iin bu trler:
1.
gibi olanlar,
2.
gibi olanlar ve
3.
asl
oul
kil Tekil
Eril
ardlar
o ikisi ard
) (
ard
3. ahs
Diil
ardlar
o ikisi ard
(
ard
3. ahs
Eril
ardnz
ikiniz
ardnz
ardn
2. ahs
Diil
ardnz
ikiniz
ardnz
ardn
2. ahs
Eril/Diil
ardk
ikimiz ardk
ardm
1. ahs
Yukardaki tabloda mavi renkteki harfler; nks fiildeki illet harfini, krmz
renkli harfler ise fiilin birlikte kullanld ahs zamirini (zneyi) ifade etmektedir.
Grld zere baz sigalarda illet harfi vv (elif) hazfedilmi, altnc
sigadan itibaren ise ekim vvl devam etmitir.
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
Nks fiilin mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
yumuadlar
o ikisi yumuad
) (
o yumuad
3. ahs
Diil
yumuadlar
o ikisi yumuad
(
o yumuad
3. ahs
Eril
yumuadnz
ikiniz yumuadnz
sen yumuadn
2. ahs
Diil
yumuadnz
ikiniz yumuadnz
sen yumuadn
2. ahs
Eril/Diil
yumuadk
ikimiz yumuadk
yumuadm
1. ahs
Yukardaki tabloda beinci babdan gelen ve son harfi vv olan fiilin ekimi
yer almaktadr. Bu tip fiillerin says azdr. Muzarisinin (
) ekimi,
gibidir.
Aadaki tabloda mavi renkteki harfler; nks fiildeki illet harfini, krmz
renkli harfler ise fiilin birlikte kullanld ahs zamirini (zneyi) ifade etmektedir.
Nks fiilin mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
attlar
o ikisi att
) (
att
3. ahs
Diil
attlar
o ikisi att
(
att
3. ahs
Eril
attnz
ikiniz attnz
attn
2. ahs
Diil
attnz
ikiniz attnz
attn
2. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Eril/Diil
attk
ikimiz attk
attm
1. ahs
Grld zere drdnc ve beinci sigalarda illet harfi ye hazfedilmi,
altnc kalptan itibaren ise ekim yeli devam etmitir. Tabloda fiilin ses yaps
bizim iin bir ipucudur. Dikkat edilirse son harf itibaryla
, kendisinden nce
fetha bulunan, uzun sesi veren, altnda noktalar olmayan ye harfi (elif-i
maksre) ile yazlmaktadr. te son harfi bu ekilde olan btn mazi fiillerin ekimi
ayndr.
Naks fiilerin mazi ekiminde nc bir tr de
ve benzer fiillerin
hepsi aadaki tablodaki gibi ekimlenir.
Tabloda mavi renkteki harfler; nks fiildeki illet harfini, krmz renkli harfler
ise fiilin birlikte kullanld ahs zamirini ifade etmektedir:
Nks fiilin mazi ekim tablosu, rnek fiil:
Muzri Fiil ekimi: nc harfi vv veya ye olan nks fiilin imdiki
zaman, geni zaman ya da gelecek zaman ifade eden muzri fiil ekiminde tip
oul
kil Tekil
Eril
Raz oldular
o ikisi raz oldu
) (
o raz oldu
3. ahs
Diil
raz oldular
o ikisi raz oldu
(
raz oldu
3. ahs
Eril
raz oldunuz
raz oldun
2. ahs
Diil
raz oldunuz
raz oldun
2. ahs
Eril/Diil
raz olduk
raz oldum
1. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
sz konusudur. Bu ekimlerde de fiilin sonundaki illet harfine ve kendisinden
nceki harfe, ksacas fiilin sonunda oluan seslendirmeye dikkat etmemiz
gerekmektedir. Nks fiilin muzri ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
aryorlar
o ikisi aryor
) (
aryor
3. ahs
Diil
aryorlar
o ikisi aryor
(
aryor
3. ahs
Eril
aryorsunuz
ikiniz aryorsunuz
(
aryorsun
2. ahs
Diil
aryorsunuz
ikiniz aryorsunuz
aryorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
aryoruz
(
ikimiz aryoruz
(
aryorum
1. ahs
Yukardaki tabloda son harf vv olup kendisinden nce zamme (tre)
bulunmaktadr. ekimi en karmak fiil tiplerinden birisidir. Birok sigasnda yazl
ayndr. Ancak fiillerdeki renklendirmeye dikkat edilecek olursa sigalarn
birbirinden eklen farkl olduu grlr. Mavi renkteki harfler nks fiildeki illet
harfini, krmz renkli harfler fiilin beraber kullanld ahs zamirini (zne) gsterir.
Nks fiilin muzri ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
atyorlar
o ikisi atyor
) (
atyor
3. ahs
Diil
atyorlar
o ikisi atyor
(
atyor
3. ahs
Eril
atyorsunuz
ikiniz atyorsunuz
(
atyorsun
2. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Diil
atyorsunuz
ikiniz atyorsunuz
atyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
atyoruz
(
ikimiz atyoruz
(
atyorum
1. ahs
Yukardaki tabloda son harf, noktal ye olarak yazlan, kendisinden nce
kesre bulunduu iin uzun sesiyle telaffuz edilen bir illet harfidir. Ayn
seslendirmeye sahip btn muzari fiillerde yukardaki ekim dikkate alnmaldr.
Nks fiilin muzri ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
korkuyorlar
o ikisi korkuyor
) (
korkuyor
3. ahs
Diil
korkuyorlar
o ikisi korkuyor
(
korkuyor
3. ahs
Eril
korkuyorsunuz
ikiniz korkuyorsunuz
(
korkuyorsun
2. ahs
Diil
korkuyorsunuz
ikiniz korkuyorsunuz
korkuyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
korkuyoruz
(
ikimiz korkuyoruz
(
korkuyorum
1. ahs
Yukardaki tabloda son harf, noktasz ye olarak yazlan ve sesiyle
telaffuz edilen bir harftir. Ayn seslendirmeye sahip btn fiillerin ekimi yukardaki
gibidir.
Bu tr fiillerin ekimi itibaryla
oul
kil Tekil
Eril
arnz
ikiniz arnz
(
ar
2. ahs
Diil
arnz
ikiniz arnz
ar
2. ahs
Yukardaki ekim tablosunda grld zere karmzdakine (muhataba)
emretmek iin kullandmz emir kipinde ilk sigada illet harfi vv dm, fiilin
bana bir hemze getirilmi, emir fiilin sonunda zamme kalmtr.
Tabloda mavi renkteki harfler emir fiildeki illet harfini, krmz renkli harfler
ise fiilin birlikte kullanld ahs zamirini (fiilin znesini) ifade etmektedir.
Nks fiilin emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
atnz
ikiniz atnz
(
at
2. ahs
Diil
atnz
ikiniz atnz
at
2. ahs
Yukardaki ekimde de yine ilk sigada illet harfi ye dm, fiilin bana bir
hemze getirilmi, emir fiilin sonunda kesre kalmtr.
Nks fiilin emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
korkunuz
ikiniz korkunuz
(
kork
2. ahs
Diil
korkunuz
ikiniz korkunuz
kork
2. ahs
Yine ilk sigada illet harfi ye hazfedilmi, emir fiilin sonunda fetha kalmtr.
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
.
rnek metin ve uygulamalar eliinde konuyu pekitirmeye alalm:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz
renkli fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz; ulatnz
sonular neler olacaktr, yaznz?
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
) 1 (
) 3 )
) 1 (
) 3 )
) 1 (
) 3 )
) 2 ( ) 3 )
) 2 ( ) 3 )
) 2 ( ) 3 )
) 3 ( ) 3 )
) 3 ( ) 3 )
) 4 ( ) 3 )
) 4 ( ) 3 )
) 5 ( ) 3 )
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda birinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda ikinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
Mazi
Muzari
Emir
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda nc babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda drdnc babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki karlkl konumay dinleyiniz, okuyup anlamaya alnz.
Karlkl konumada fiiller kaln olarak seilmitir. Bu fiiller arasndan nks
fiilleri ve szlkten anlamlarn bulunuz:
.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda beinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
r
n
e
k
Aadaki rnekleri inceleyelim, benzerlerini kendimiz tretelim:
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs zamiri Anlam
( onlar )
Grdler
( siz )
aryorsunuz
( siz )
Aladnz
( o ikisi )
O ikisi suluyor
( biz )
Otlattk
( o )
abala!
( ben )
Mutsuz oldum
( sen bayan )
Yetiiyorsun
( onlar )
Yumuadlar
( siz )
erefli olunuz!
( onlar )
Yasaklarlar
( siz )
Anlatnz!
( siz ikiniz )
( onlar )
Otlattm
( sizler )
( o iki bayan )
kisi yumuad
( onlar )
( onlar )
Yakn oldular
ikayet et!
( sizler )
Artyorsunuz
( siz ikiniz )
kiniz raz
olunuz!
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
r
n
e
k
Nks fiiller ve trevlerinin yer ald basit fiil ve isim cmleleri:
Arapa Cmle Trke Cmle
. (
) .
) .
Niin ok alyorsunuz?
) .
) .
(
Asl harflerinden iki tanesi illet harfi olan fiillere leff fiil denir. Birinci ve
nc harfi illetli olana leff-i mefrk (
)
Kk harflerinden birinci ve nc harfi illetli olan fiildir.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukarda verilen rnek cmleler nda aada bo braklan yerleri
tamamlaynz:
Arapa Cmle Trke Cmle
. Allah lar.
. Yemekten ...lar.
...... .
) . O dir.
.......... !
ve
ve
gibi ekimlenir.
2- (
gibi ekimlenir.
Leff-i mefrk mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
kavradlar
o ikisi kavrad
(
kavrad
3. ahs
Diil
kavradlar
o ikisi kavrad
(
kavrad
3. ahs
r
n
e
k
Kavrad, anlad.
Leff-i mefrk.
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Eril
kavradnz
ikiniz kavradnz
kavradn
2. ahs
Diil
kavradnz
ikiniz kavradnz
kavradn
2. ahs
Eril/Diil
kavradk
ikimiz kavradk
kavradm
1. ahs
Leff-i mefrk mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
yandlar
o ikisi yand
) (
yand
3. ahs
Diil
yandlar
ikisi yand
(
yand
3. ahs
Eril
yandnz
ikiniz yandnz
yandn
2. ahs
Diil
yandnz
ikiniz yandnz
yandn
2. ahs
Eril/Diil
yandk
ikimiz yandk
yandm
1. ahs
Muzari Fiil ekimi: Birinci ve nc harfi iletli muzari fiilde iki tip ekim
mevcuttur. lki (
) gibi olanlar,
bunlar da
gibi ekimlenirler.
Leff-i mefrk muzari ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
kavryorlar
o ikisi kavryor
) (
kavryor
3. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
Diil
kavryorlar
o ikisi kavryor
(
kavryor
3. ahs
Eril
kavryorsunuz
ikiniz kavryorsunuz
(
kavryorsun
2. ahs
Diil
kavryorsunuz
ikiniz kavryorsunuz
kavryorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
kavryoruz
(
ikimiz kavryoruz
(
kavryorum
1. ahs
Yukardaki ekim tablosunda ilk harf, misl fiilin ilk harfi gibi hazfedilmi, son
harf, fiilin nks fiil gibi ekimlenmesini salamtr. Dikkat edilirse 3, 9 ve 10. sigada
(mavi kutucuklar) ilk (vv) ve son illet harfi (ye) ekim gerei dm, fiilin yalnzca
ortadaki sahih harfi (ayn) kalmtr.
Leff-i mefrk muzari ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
yanyorlar
o ikisi yanyor
) (
yanyor
3. ahs
Diil
yanyorlar
o ikisi yanyor
(
yanyor
3. ahs
Eril
yanyorsunuz
ikiniz yanyorsunuz
(
yanyorsun
2. ahs
Diil
yanyorsunuz
ikiniz yanyorsunuz
yanyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
yanyoruz
(
ikimiz yanyoruz
(
yanyorum
1. ahs
Yukardaki ekim tablosunda grld gibi ilk illet harfi hazfedilmemi, son
illet harfi ise bu fiilin
oul
kil Tekil
Eril
Kavraynz
ikiniz kavraynz
)
(
kavra
2. ahs
Diil
kavraynz
ikiniz kavraynz
kavra
2. ahs
Yukardaki emir fiil ekiminde bataki illet harfi vv ve son harf olan ye
ekim gerei dmtr. Fiilin ilk sigasnda, sadece ortadaki ayn harfi kalmtr.
Daha sonraki sigalar, tpk sonu ksa i sesiyle biten
oul
kil Tekil
Eril
yannz
kiniz yannz
(
yan
2. ahs
Diil
yannz
ikiniz yannz
yan
2. ahs
Yukardaki emir fiil ekiminde, illet harflerinden sadece son illetli harf, ekim
gerei dmtr. Dikkat edilirse bu emir fiilinin ekimi sondaki ses yaps itibaryla
tpk
(
kinci ve nc harfi illetli olan fiilerdir.
r
n
e
k
Dalad, tledi.
Gl oldu, gc yetti.
Leff-i makrn.
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
Bu tr fiiller, rnein
gibi
drdnc babdan gelmektedir.
Bu gibi fiillerde ikinci harf illet harfi olmasna ramen sahih harf gibi
muamele grr ve ikinci harfi ecvef fiil gibi ekimlenmez. nc harfi asndan
ise bu fiiller tpk nks fiilin ekimleri gibi ekimlenir. Yani sonundaki ses yaps
bakmndan uzun veya uzun sesine gre farkl iki ekime sahiptir.
imdi maz, muzari ve emir kalplarnn ekim tablolarna geelim:
Mzi Fiil ekimi: kinci ve nc harfi illetli maz fiilde iki tip ekim
mevcuttur. lki (
, ikincisi ise (
gibi ekimlenir.
Leff-i makrn mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
tlediler
o ikisi tledi
(
tledi
3. ahs
Diil
tlediler
o ikisi tledi
(
tledi
3. ahs
Eril
tlediniz
ikiniz tlediniz
tledin
2. ahs
Diil
tlediniz
ikiniz tlediniz
tledin
2. ahs
Eril/Diil
tledik
ikimiz tledik
tledim
1. ahs
Leff-i makrn mazi ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
gl oldular
o ikisi gl oldu
(
gl oldu
3. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Diil
gl oldular
o ikisi gl oldu
(
gl oldu
3. ahs
Eril
gl oldunuz
ikiniz gl oldunuz
gl oldun
2. ahs
Diil
gl oldunuz
ikiniz gl oldunuz
gl oldun
2. ahs
Eril/Diil
gl olduk
ikimiz gl olduk
gl oldum
1. ahs
Muzari Fiil ekimi: Leff-i makrn fiillerin muzari ekimi iki ekilde olur. lki
(
gibi ekimlenirler. Leff-i makrn muzari ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
tlyorlar
o ikisi tlyor
) (
tlyor
3. ahs
Diil
tlyorlar
o ikisi tlyor
(
tlyor
3. ahs
Eril
tlyorsunuz
ikiniz tlyorsunuz
(
tlyorsun
2. ahs
Diil
tlyorsunuz
ikiniz tlyorsunuz
tlyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
tlyoruz
(
ikimiz tlyoruz
(
tlyorum
1. ahs
Leff-i makrn muzari ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
) (
3. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
gl oluyorlar o ikisi gl oluyor gl oluyor
Diil
gl oluyorlar
o ikisi gl oluyor
(
gl oluyor
3. ahs
Eril
gl
oluyorsunuz
ikiniz gl
oluyorsunuz
(
gl
oluyorsun
2. ahs
Diil
gl
oluyorsunuz
ikiniz gl
oluyorsunuz
gl
oluyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
gl oluyoruz
(
ikimiz gl
oluyoruz
(
gl
oluyorum
1. ahs
Emir Fiil ekimi: Leff-i makrnun emir ekimi iki tip olup aadaki gibidir:
Leff-i makrn emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
tleyiniz
ikiniz tleyiniz
(
tle
2. ahs
Diil
tleyiniz
ikiniz tleyiniz
tle
2. ahs
Leff-i makrn emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
gl olunuz
ikiniz gl olunuz
(
gl ol
2. ahs
Diil
gl olunuz
ikiniz gl olunuz
gl ol
2. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
.
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
- ( 6 )
( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
Tekrar hatrlatalm ki size sunulan yukardaki ekim tablolarn iyi kavramakla
birlikte, kendi basit cmlelerimizi yazarak ve bolca metin ierisinde grp
tanyarak, uygulama alanna dkmemiz gerekir. Zira fiil kalplar, cmlelerde
buradaki ekim tablosundan bamsz olarak metnin herhangi bir yerinde ve
herhangi bir sigada karmza kacaktr. rnek metin ve uygulamalar eliinde
konuyu pekitirmeye alalm:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz renkli
fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz; ulatnz sonular
neler olacaktr, yaznz?
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
.
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
- ( 6 )
( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
Tekrar hatrlatalm ki size sunulan yukardaki ekim tablolarn iyi kavramakla
birlikte, kendi basit cmlelerimizi yazarak ve bolca metin ierisinde grp
tanyarak, uygulama alanna dkmemiz gerekir. Zira fiil kalplar, cmlelerde
buradaki ekim tablosundan bamsz olarak metnin herhangi bir yerinde ve
herhangi bir sigada karmza kacaktr. rnek metin ve uygulamalar eliinde
konuyu pekitirmeye alalm:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz renkli
fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz; ulatnz sonular
neler olacaktr, yaznz?
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
.
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
- ( 6 )
( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
Tekrar hatrlatalm ki size sunulan yukardaki ekim tablolarn iyi kavramakla
birlikte, kendi basit cmlelerimizi yazarak ve bolca metin ierisinde grp
tanyarak, uygulama alanna dkmemiz gerekir. Zira fiil kalplar, cmlelerde
buradaki ekim tablosundan bamsz olarak metnin herhangi bir yerinde ve
herhangi bir sigada karmza kacaktr. rnek metin ve uygulamalar eliinde
konuyu pekitirmeye alalm:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz renkli
fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz; ulatnz sonular
neler olacaktr, yaznz?
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
.
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
- ( 6 )
( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 2 ) ( 3 )
- ( 4 ) ( 3 )
Tekrar hatrlatalm ki size sunulan yukardaki ekim tablolarn iyi kavramakla
birlikte, kendi basit cmlelerimizi yazarak ve bolca metin ierisinde grp
tanyarak, uygulama alanna dkmemiz gerekir. Zira fiil kalplar, cmlelerde
buradaki ekim tablosundan bamsz olarak metnin herhangi bir yerinde ve
herhangi bir sigada karmza kacaktr. rnek metin ve uygulamalar eliinde
konuyu pekitirmeye alalm:
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
ncelikle yukardaki paray dinleyiniz.
Paray okuyup anlamaya alnz, paradan seilmi krmz renkli
fiillerden oluan aadaki tabloyu inceleyiniz; ulatnz sonular
neler olacaktr, yaznz?
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
gl oluyorlar o ikisi gl oluyor gl oluyor
Diil
gl oluyorlar
o ikisi gl oluyor
(
gl oluyor
3. ahs
Eril
gl
oluyorsunuz
ikiniz gl
oluyorsunuz
(
gl
oluyorsun
2. ahs
Diil
gl
oluyorsunuz
ikiniz gl
oluyorsunuz
gl
oluyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
gl oluyoruz
(
ikimiz gl
oluyoruz
(
gl
oluyorum
1. ahs
Emir Fiil ekimi: Leff-i makrnun emir ekimi iki tip olup aadaki gibidir:
Leff-i makrn emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
tleyiniz
ikiniz tleyiniz
(
tle
2. ahs
Diil
tleyiniz
ikiniz tleyiniz
tle
2. ahs
Leff-i makrn emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
gl olunuz
ikiniz gl olunuz
(
gl ol
2. ahs
Diil
gl olunuz
ikiniz gl olunuz
gl ol
2. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
gl oluyorlar o ikisi gl oluyor gl oluyor
Diil
gl oluyorlar
o ikisi gl oluyor
(
gl oluyor
3. ahs
Eril
gl
oluyorsunuz
ikiniz gl
oluyorsunuz
(
gl
oluyorsun
2. ahs
Diil
gl
oluyorsunuz
ikiniz gl
oluyorsunuz
gl
oluyorsun
2. ahs
Eril/Diil
(
gl oluyoruz
(
ikimiz gl
oluyoruz
(
gl
oluyorum
1. ahs
Emir Fiil ekimi: Leff-i makrnun emir ekimi iki tip olup aadaki gibidir:
Leff-i makrn emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
tleyiniz
ikiniz tleyiniz
(
tle
2. ahs
Diil
tleyiniz
ikiniz tleyiniz
tle
2. ahs
Leff-i makrn emir ekim tablosu, rnek fiil:
oul
kil Tekil
Eril
gl olunuz
ikiniz gl olunuz
(
gl ol
2. ahs
Diil
gl olunuz
ikiniz gl olunuz
gl ol
2. ahs
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
Mazi
Muzari
Emir
Harf
Fiilin bb
Harf says
- ) 2 ( ) 3 )
- ) 2 ( ) 3 )
- ) 2 ( ) 3 )
- ) 4 ( ) 3 )
- ) 6 (
) 3 )
- ) 2 ( ) 3 )
- ) 2 ( ) 3 )
- ) 4 ( ) 3 )
- ) 4 ( ) 3 )
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda ikinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda ikinci babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki karlkl konumay dinleyiniz, okuyup anlamaya alnz.
Karlkl konumada fiiller kaln olarak seilmitir. Bu fiiller arasndan leff fiilleri
ve szlkten anlamlarn bulunuz:
.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Aadaki tabloda altnc babdan gelen fiiller vardr. rnek fiilden yardm
alarak boluklar tamamlaynz:
Mazi
Muzari
Emir
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Aadaki rnekleri inceleyelim, benzerlerini kendimiz tretelim:
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs zamiri Anlam
( onlar )
Korudular
( ben )
Takip ediyorum
( siz )
Yandnz
( o ikisi )
kisi el uzatyor
( biz )
drdk
( o )
Gl oluyor
( siz )
Yerine getiriniz!
( sen
)
sev!
r
n
e
k
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukarda verilen rnekler nda alttaki tabloda braklan boluklar
tamamlaynz:
DKKAT: Verilen fiilin mazi, muzari veya emir oluuna dikkat ediniz.
Fiil ahs zamiri Fiil+ahs
zamiri
Anlam
( onlar ) Sz veriyorlar
( o iki
)
kisi iaret etti
( sizler )
Tutuuyor
)
) )
sizler )
Bitkin dnz!
)
biz )
Niyet ettik
Konaklyorum
sizler )
Duygulandnz
( onlar )
Bo oluyorlar
siz
ikiniz )
kiniz rivayet ediniz!
sen )
Eit ol!
( onlar )
( onlar )
Uludular
( sizler )
Yanyorsunuz
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
Leff fiiller ve trevlerinin yer ald basit fiil ve isim cmleleri:
r
n
e
k
Arapa Cmle Trke Cmle
) !
) .
) .
) Hanmlarnz seviniz!
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Yukarda verilen rnek cmleler nda aada bo braklan yerleri
tamamlaynz:
Arapa Cmle Trke Cmle
kim?
. Kocam
!
... !
z
e
t
Arapada fiiller en az harften oluurlar. Bu asl harflere baka
harfler eklenerek drtl, beli ve altl fiillerin elde edilir. Arapada
kelimedeki harfler sahih harf/illetli harf diye ikiye ayrlr. Bunlardan , ,
(elif, vv, y) harflerine lletli Harf, bu harflerden birini ya da daha
fazlasn bulunduran fiile de lletli Fiil denir. Harfleri arasnda
bunlardan herhangi birinin bulunmad fillere ise Sahh Fiil ad verilir.
Asl harflerinden ncs (vv) veya (ye) olan fiillere nks fiil
ad verilir. Nks fiillerin son harfi vv veya ye olarak gelebilir.
rnein (ard, dua etti), (att) ve (raz oldu) fiilleri gibi.
rneinde olduu gibi, son harfi aslnda vv ise, bu harf elif olarak
yazlr ve meddedilir. (gzel oldu) fiili gibi kendinden nceki harfin
harekesinin tre olmas durumunda ise vv dorudan yazlr.
Nks fiillerin ekimi ekilde olur. Mazi kalp iin bu trler; ( )
gibi olanlar, gibi olanlar ve gibi olanlardr. Muzari kalp iin
ise; gibi olanlar, gibi olanlar ve gibi olanlardr.
Nks bir fiilin ekiminde sondaki ses yaps belirleyici olacaktr. Uzun
sesiyle biten fiiller, uzun sesiyle biten fiiller veya sonu fethal
kendinden nceki harf kesreli olan fiillerin herbirinin ekimi farkldr.
Asli harfinden birinci ve nc harfi illetli olan fiile leff-i mefrk
denir; ikinci ve nc harfi illetli harf olan fiile ise leff-i makrn
denir. - veya
- gibi.
Leff-i mefrk fiiller, ilk harfine gre misl fiil eitlerinden (
- ve
-
veya
......
b)
c)
d)
e)
2-
.. ......
b)
c)
d)
e)
3-
b)
c)
d)
e)
"
" ,
.
5- Yukardaki paragrafta fiil olarak aksm- sebann hangi eitleri mevcut
deildir?
a) Nks ve Leff
b) Misl ve Ecvef
c) Mehmz ve Mudaaf
d) Mehmz ve Ecvef
e) Mudaaf ve Nks
FL-V: HARF TRNE GRE FLLER (AKSM-I SEBA) -3
LLETL FLLER VE KISIMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 37
Cevap Anahtar
1-E
2-D
3-C
4-A
5-C
YARARLANILAN VE BAVURULABLECEK KAYNAKLAR
Ali Ahmed Medkr (ve dierleri-Komisyon).(2008-2009). Luat Hayat. Msr. es-
Safful-Evvel el-dd. eriketu Sakkara.
Abbs H.en-Nahvul-Vf. I-IV. Msr. tsz.
Antuvn ed-Dahdh.(1981).Mucemu Kavidil-Lugatil-Arabiyye f Cedvili ve
Levht. Beyrut.
Es-Seyyid Ahmed el-Hsim.(1402/1982.).(1354).el-Kavidul-Essiyye li Lugatil-
Arabiyye.Mustafa el-alyn. Cmiud-Duvsil-Arabiyye, Beyrut. Msr.
brhm es-Smerr,dr.(1383/1963).Lugat lis-Suffis-Sdisetil-
btidiyye.Badat.
Tevfk es-Smerr ve dr.( 1965).Kavidul-Lugatil-Arabiyye lis-Saffil-Evvelil-
Mutavasst. Badat.
Abdul-Mecd en-Nuaym ve dr.(1386/1966). Kavidul-Lugatil-Arabiyye lis-
Saffis-Sn el-Mutavasst.Badat.
Mehmet Maksudolu.( 1998).Arapa Dilbilgisi. stanbul.
NTE
12
MALM VE MEHL FLLER
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
GR
Hemen btn dillerde olduu gibi Arapada da fiil cmlelerinde de tken ve
edilgen yap bulunmaktadr. Fiillerin etken yapsna Arapada malum, edilgen
yapsna ise mehul denmektedir. Fiillerin malum ve mehul yaplar Sarf/Morfoloji
ilminin konusuna; bunlarn zne ve szde zneleriyle ola ilikileri ise Nahiv/Sentaks
ilminin konusuna girmektedir. Fiil, ister etken/malum ister edilgen/mehul olsun
fiil cmlesinin temel ve nem arzeden bir gesidir. Bu itibarla malum ve mehul fiil
konusu, dolaysyla fiilin yaps Arapa Dilbilgisinin nemli bir konusudur.
Malm ve Mehl Fiil
Fiil, zaman ve ahsla ilikili olarak olu, hareket veya eylem bildiren
kelimeye demektir.
rnek:
Tand
kt
Topland
Gitti
Dedi
Yardm etti
kard
Yazyor
ahs ve zamanla ilintili olmakszn olu ve eylem bildiren kelimeye ise masdar
denir ve bu isim saylr.
rnek:
:
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Ahmet Hasana yardm etti.
gibi.
Bu rneklerde grld gibi, kitab okuma eylemi Aliye ve yardm etme
eylemi de Ahmete nisbet edilmitir. Dolaysyla fiillerin zneleri (Ali ve Ahmet)
belli olduundan
ve
ve
Oru, sizden ncekilere farz klnd gibi size de farz klnd (Bakara, 183).
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
FLN MEHUL YAPILMASI
Mehul fiil, yaps bakmndan da malum fiilden farkldr. Ayn ekilde mazi
fiilin mehul yapsyla muzari fiilin mehul yaps farkldr.
Mazi Fiilin Mehul Yapl:
Malum mazi fiilin mehule evrilmesinin temel kural udur:
1.lk harfin harekesi zamme yaplr.
2.Sondan bir nceki harfin harekesi de kesreye evrilir.
Mehul fiilin ilk harekesi her zaman zamme, sondan ikinci harfin harekesi ise
kesredir.
Bu iki husus bir mazi fiilin mehul yapda olduunu gsteren iki nemli
husutur. Bu durum fiil ekiminde ek almam, dier bir ifadeyle sadece kk
harflerinin bulunduu 3. tekil/eril (mfret-mzakker-gaib) ahsa gredir. Aslnda
fiil ekiminde dier kiplerde de ayn durum sz konusudur. ekim esnasnda ekler
itibara alnmaz. Sadece fiilin kk harflerine baklr. rnek:
Mazi fiilin malum-mehul ekli
Mechul f. Malum fiil Mechul fiil Malum f. Mechul f. Malum f.
kram
edildi.
kram etti. Alnd. Ald. Yazld. Yazd.
kalbnda bulunan
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
kalbnda bulunan
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
kalbnda bulunan
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
1- Muzaaf mazi fiillerin mehul ekli, ilk harfi zamme olur, ikinci ve nc
harfler giriik, yani eddeli olduklarndan kesre olmas gereken sondan bir nceki
harfin kesresi ekimde ilk be kipte gzkmez. Daha sonraki kiplerde eddeli
durum ortadan katlndan kesre aa kar. Dolaysyla muzaaf fiillerin mazi
mehul ekilleri ve ekimi yledir:
rnek:
Mazi fiilin malum-mehul ekli
Mechul f. Malum f. Mechul f. Malum f. Mechul f. Malum f.
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
1-Her eyden nce mteaddi (geili) fiillerden mehul yaplr, lazm (geisiz)
fiillerden ekil bakmndan mehul yaplsa da anlam bakmndan uygun
dmeyeceinden lazm fiillerden mehul yaplmaz. Lazm fiillerin mehul ekli
kullanlmaz.
rnek:
Sait kt.
denir. Ancak
denmez.
Buna karlk, harfi cerle birlikte geililik kazanan baz lazm fiiller mehul
yaplabilir. rnek:
Zayfa, biareye iyi davrandm.
Aliye uradm.
Bunlarn mehulnde:
aresiz kimseye iyi davranld.
Aliye urand.
2-Mehul yaplacak lazm fiile naib-i fail olacak husus anlam bakmndan uygun
den masdar ya da zarf olduu takdirde lazm fiil mehul yaplabilir: rnek:
Ramazan orucunu tuttum.
Ramazan orucu tutuldu.
Uzun sre uykusuz kaldm.
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Uzun sre uykusuz kalnd.
Not: Mutavaat (dnllk) anlam ifade eden mezid fiillerin malum anlamlar
mehul fiil anlamna benzerler. Bundan dolay bu fiillerin de mehul ekilleri
kullanlmaz. rnek:
Krld.
Yenildi.
Topland.
Fiilin kk harflerinden birinin veya ikisinin illet harflerinden biri olduunda
ekim esnasnda yapsal deiiklikler oluacandan u hususlara dikkat eilmelidir:
1. Ecvef fiiller, yani orta harfi aslnda vv veya y olan
gibi sondan bir nceki harfi elif olan fiillerin bu elifleri y harfine dnr
ve bundan nceki harflerin harekesi de kesre olur:
rnek:
Anlam Malum ekli Fiil/malum ekli
Dedi/denildi.
Seti/seildi.
Boyun edi/eildi.
ve
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
1. ahs, eril-diil
rnek Fiil:
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
Yukardaki ekim tablolarnda kahverengi olan yerlerde iki sakin harf yan
yana bulunamaz kural gerei y harfinin dtne dikkat ediniz.
2. ve
ard/arld.
Drd/drld.
Savat/savald.
Verdi/verildi.
Sonu elif ile biten illetli bir fiilin mzi mehul ekim tablosu:
rnek Fiil:
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
rnek Fiil:
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
3.
4.
ve
5. nc maddede verdiimiz iki mezid fiil dnda kalan dier btn mezid
fiiller, bu kurala gre mehul yaplrlar.
Btn bu anlatlanlar nda, rnek olarak; aadaki tablonun birinci
stunundaki fiiller malum, ikinci stundaki mehul yapda olduunu inceleyelim:
Anlam Mehul ekli Fiil/malum ekli
Dedi/denildi.
Meyletti/meyedildi.
htiya duydu/duyuldu
Satn ald/alnd
Meyletmek istedi/istenildi.
Boyun edi/eildi.
6. Slasi ecvef fiillerin merfu mteharrik zamirlerle bititii durumlarda malum
anlam anlalmamas iin mehulde; mesela;
denir.
7. Ortasnda zid elif bulunan mezid fiillerdeki bu elif muhl kipte vva
dnr.
rnek:
Anlam Mehul ekli Fiil/malum ekli
Savat/savald.
Karlatrd/karlatrld.
Ortaklat/ortaklaa
yapld.
Savat/savald.
Not: ve
.......................
.......................
.......................
ocuk okumaya balad.
Ali geldi.
Ahmet gitti.
) (
)(
.)(
mer, Hz. Peygamberle (s.a.s.) dvmek iin klcn alarak kt.Yolda bir adam
onu grd ve kzkardei Fatmann eiyle birlikte Mslman olduunu ona
bildirdi.mer buna sinirlendi ve kzkardeine gitti.Onun evinde Th sresini
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
okuduktan sonra kalbi yumuad, slama uyand.Sonra Hz.Peygambere gitti ve
Mslman olduunu duyurdu. (eviri gizlenecek)
Altrma-4: Yukardaki metinde bulunan mazi fiilleri tespit ediniz ve mehul
ekillerini yapnz:
Mehul Fiil Mehul Fiil
Kullanlmaz
Kullanlmaz
) (
.
(tablo gizlenecek)
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
MUZAR FLN MEHUL YAPILMASI
Slasi fiillerin muzari kalb genel olarak u ekilde mehul yaplr: ilk nce
muzarat harfi denilen fiilin ilk harfi zamme sondan bir nceki harfin harekesi
ise fetha olur. Muzari fillerin mehul eklinde fiilin ilk harfi her zaman zamme,
sondan ikinci harf fetha olur.
rnek:
Malum ekli
karyor reniyor kram ediyor Kryor Yiyor
Mehul ekli
karlyor reniliyor kram ediliyor Krlyor Yeniyor
Mazi fiillerin mehulunde olduu gibi muzari fiillerin de mehul
ekillerinde, illetli harflere bal olarak meydana gelen deiikliklere dikkat etmek
gerekri. yle:
1. Sondan bir nceki harfi vv ya da y olan muzari fiiller mehul kipe
dntrlrken, bu vv veya y elife dnr, eliften bir nceki
harfin harekesi de fetha olur. Dier bir ifadeyle ecvef fiilin aynel harfi; -
- ye gre aynnn karl olan harf mehulde elife dnr,
ncesinin harekesi ise fetha olur:
rnek:
Malum ekli
G
yetiriyor
Yerine
getiriyor
Avlyor Dnyor Diyor
Mehul ekli
G
yetiriliyor
Yerine
getiriliyor
Avanyor Dnlyor Deniliyor
2. Muzari fiilin son harfi vv veya y ise, yani fiil naks ya da leff ise; mehul
muzari kip yapmnda bu vv veya y, elif harfine dnr, eliften bir nceki
harfin harekesi de fetha olur.
rnek:
Malum ekli
Kouyor Savayor Atyor Kalyor aryor
Mehul ekli
Uygulanyor Savalyor Atlyor Braklyor arlyor
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
3. lk harfi illetli (misl veya leff-i mefrk) fiillerin malum muzari kiplerinde
dm olan vv harfi mehul kipinde geri dner.
rnek:
Mazi-muzari
Malum ekli
Miras oldu/oluyor Ualt/ulayor Vad etti/ediyor
Muzari
Mehul ekli
Miras olunuyor Ulalyor vadediliyor
Misal-i vav fiillerin muzari mehul ekim tablosu:
rnek fiil:
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
4. Misal-i y fiillerin muzari mehul ekli de misal-i vv gibidir. Yani fiilin
aslndan olan y harfi mehul kipinde vv harfine dnr ve ekimi de
yukardaki tabloda olduu gibidir.
rnek:
Muzari mehul Muzari malum Mazi
5. Hem misal hem de naks olan fiillerin muzari mehulnde, muzari malum
eklinde den vv harfi mehul kipinde aa kar.
rnek:
Muzari mehul Muzari malum Mazi
Bu tr fiillerin akim tablosu:
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 15
rnek fiil:
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-diil
6. Muzaaf fiillerde, sondan bir nceki harfin fethas, kendisinden ncekine
tanr. Yani, fiil eddeli olduundan fethali harf, eddeli harften bir nceki
harf olur.
rnek:
Malum ekli
Hazrlanyor Kayor Sayyor Reddediyor
Mehul ekli
Hazrlanlyor Firar ediliyor Saylyor Reddediliyor
7. Normalde emir fiillerinin bizzat kendi kiplerinden mehul yaplmaz. Ancak
kendi kipleri dnda baka bir edat yardmyla muzari fiil vastsyla ikinci
nc vb. ahslar iin emir anlam elde edilebilir.
yardm et yardm edil yaz yazl
gibi.
8.
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
oul kil Tekil
3. ahs, eril
3. ahs, diil
2. ahs, eril
2. ahs, diil
1. ahs, eril-
diil
zet: Hangi bab ve kalptan olursa olsun, normalde btn slasi mazi
fiillerin mehul ekli
kalbnda bulunurlar. Ancak fiilin kk harflerinden birisinde illet harfi (ecvef,
naks) bulunan fiiller ile, ayn cinsten iki harfli (muzaaf) fiiller de baz yapsal
deiiklikler bulunmaktadr. Gerek fiilin ilk (3.ahs) kipinde, gerekse ekim
esnasnda oluan bu deiikliklere yukarda rnekler verdik.
Gerek mazi gerekse muzari fiillerin mehul ekillerinde en nemli husus ilk
harflerinin zamme; sondan bir nceki harfin harekesi mazide kesre,
muzaride fetha olmasdr. Dier harflerin ise ayn ekilleriyle kaldn da
belirttik.
Slasi mcerredin mezd oniki kalbnn mehlleri yledir:
Mazi-muzari mehul kalb Mazi-muzari malum kalb
.......................
.................
Altrma: Aadaki paray okuyunuz ve Trkeye eviriniz:
Tarih Mslman ilim adamlarnn dnya medeniyetine katklarn anlatr. Bu ilim
adamlar ada bat medeniyetinin etkilendii birok fikir ve gr yazp ortaya
koymulardr. Gemite onlarn grleri yazlp, ortaya koyduklar ilimler
okunduu gibi, gnmzde de onlarn bu katklarndan bahsedilmektedir.
(eviri gizlenecek)
Altrma: Aadaki Ayet-i kerimelerde bulunan mehul fiilleri tespit ediniz ve
malum ekillerini yaznz.
1 -
. :[ 11 / 44 ]
2 -
. [ : 11 - 02 ]
3 -
[ : 44 ]
Cevaplarnz kontrol ediniz:
Gizlenecek..
1 -
. :[ 11 / 44 ]
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
2 -
. [ : 11 - 02 ]
3 -
[ : 44 ]
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
FLLERDE GELLK
Fiiller, failin yapt eylemin bir mefule/nesneye etki edip etmemesi, ya da fiilin
anlam itibariyle nesneye ihtiya duyup duymamas bakmndan ikiye ayrlrlar:
Lzm fiil ve mtaadd fiil.
Lzm fiil: Geisiz fiil, anlam bakmndan mefule/nesneye ihtiya duymayan
fiil demektir. Lzm fiil, ifade ettii i/eylem bir nesneye ulamayan veya anlamca
nesne istemeyen fiildir. Bu fiillerde failin yapt i kendisinde kalr meflun bihe,
nesneye gemez. rnek:
Ali oturdu.
bb ve kalplardaki fiiller de lazm anlam ifade ederler.
Mteadd fiil: Geili fiil, anlam bakmndan meule/nesneye ihtiya duyan fiil
demektir. Fiilin etkisi dier bir ifadeyle failin yapt i/eylem bir meflun bih/
nesne ile ilintili olan fiildir. rnek:
Ali kitab okudu.
Aye elmey yedi.
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
Aadaki paray okuyunuz, Trkeye eviriniz:
eviri: gizlenecek.
Ahmet yeni bir kitap grd. ki liraya onu satn ald, onu okudu ve ok faydal
buldu. Sonra o kitab arkadana gsterdi, onun ok faydal bir kitap olduunu
bildirdi. Ona bu kitab okumasn tavsiye etti.
Yukardaki parada geen fiilleri tespit ediniz: cevaplarnz kontrol ediniz.
Cevap Gizlenecek
MALM VE MECHL FLLER
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
DEERLENDRME SORULARI
1.
b)
c)
d)
e)
2.
b)
c)
d)
e)
3.
b)
c)
d)
e)
4.
b)
c)
d)
e)
5.
b)
c)
d)
e)
6.
cmlesinde
babndan olan
fiilinin
muzari malum ve mehul ekimlerini nasl
yaparz?
N
D
E
K
L
E
R
sm-i Fil
sm-i Mefl
Sfat- Mebbehe
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
sm-i filleri kavrayacak ve cmle iinde
tanyabilecek,
eitli sls fiillerden ism-i fil tretebilecek,
sm-i meflleri kavrayacak ve cmle iinde
tanyabilecek,
eitli sls fiillerden ism-i mefl tretebilecek,
Sfat- mebbeheyi kavrayacak ve getii yerlerde
ayrt edebilecek,
NTE
13
ARAPA
SM TRETME-1
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
Slsi fiillerin ism-i fil
kalb,
(filun)
kalbnda olur.
GR
Arap dilinde isimler cmid ve mtak olmak zere iki ksma ayrlr. Baka bir
kelimeden trememi, dorudan kullanlan isimlere cmid isim denir. Kk
kelimeden tremi isimlere ise mtak (tremi) isim denir.
Tremi isimler, ism-i fil, sfat- mebbehe, ism-i mefl, ism-i zaman,
ism-i mekn, ism-i tafdl, mimli masdar, sn masdar, ism-i let, ism-i mensb ve
ism-i tasr gibi isimlerdir.
Bu nitede mtak isimlerden ism-i fil, sfat- mebbehe ve ism-i mefl
konular ilenecek ve tretili biimleri zerinde durulacaktr.
SM- FL
(etken orta)
Slsi ( harfli ) Fiillerin sm-i Filleri:
Tanm: Fiili (eylemi) yapan gsteren/belirten isme ism-i fil denir.
Arapada ism-i fil saylan isimler anlam itibariyle sfat saylrlar. Dolaysyla
tremi isimler iin anlam asndan zaman zaman sfat kavram da kullanlr.
Tremi isimlerin pek ou fiil kk esas alnarak tretilir. Gerek slsi fiillerin
gerekse mezd (artrlm) fiil gruplarnn her birinin ism-i fil veya ism-i mefl
kalb vardr. harfli fiillerin ism-i fili (
) fiilidir.
(
r
n
e
k
r
n
e
k
Anlam sm-i fili Anlam Fiil
yazan, yazc
yazd
yardm eden/edici
yardm etti
okuyan, okuyucu
okudu
Aan; fetheden
at
( emretti
Yiyen, yiyici )
yedi
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
3-Ecvef fiillerin ism-i filinde ortadaki illet harfi hemzeye dnr ve
kesrelenir.
4-Nks ve leff fiillerin ism-i filleri (
r
n
e
k
r
n
e
k
Anlam sm-i fili Anlam Fiil
Reddeden,
geri eviren
)
reddetti
( -
Uzatan )
uzatt
( -
Yoldan
(haktan) sapan
(
Yoldan
sapt
( -
Anlam sm-i fili Anlam Fiil
dnen
( )
dnd )
satt )
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Cmle ierisindeki duruma rnek:
sm-i fil (cer hali sm-i fil (ref hali)
.
Bir hkime selam verdim. Bir hkim geldi
5- Yukarda da belirttiimiz gibi, naks ism-i filin bana harfi tarif
geldiinde illet harfi bulunur.
r
n
e
k
r
n
e
k
Anlam sm-i fili Anlam Fiil
Hakim, yarg
-
hkmetti
Geen, mzi
geti
aran, dua
eden
ard
Koruyan,
koruyucu
korudu
Yeten, yeterli
olan
Yeterli
oldu
Hkim geldi. Hkime selam
verdim.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
6- Nks ve leff fiillerden tretilen ism-i filler, cmle ierisinde mansub
(fetha) durumunda olduunda, ister harf-i tarif alm olsun, ister olmasn
illet harfi kalr.
7- Nekre olan nks ism-i fil, izfet (isim tamlamas) durumunda olduunda
sondaki illet harfi kalr.
8- Naks olan ism-i fil mennes (diil) durumunda olduunda illet harfi kalr.
Aksm- Sebadan Slim, Mehmz ve Misal fiillerin ism-i filleri
)
( kalbnda gelir.
r
n
e
k
r
n
e
k
r
n
e
k
Bir hkim grdm. Hkimi
grdm.
.
Mahkemenin yargc.
Bir bayan yarg grdm.
Bayan yargc grdm.
.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
Bu fiillerden tretilen ism-i fillerin:
a) Mfret mzekkeri )
( ; mfret mennesi )
( ,
b) Tesniye mzekkeri )
( ; tesniye mennesi )
(
c) Cemi mzekkeri )
( ; cemi mennesi )
( eklinde gelir.
Slim, Mehmz ve Misal fiillerin sm-i fili ayn yapdadr ve bunlarn tekil, ikil,
oul (mfred, tesniye, cemi) ile eril, diil (mzekker ve mennes) yaplar ayndr.
rnek ekim tablosu yledir:
sm-i Fil ekim Tablosu
rnek Fiil
= Yardm etti
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
Yardm
edenler
Yardm
edenler
(iki kii)
Yardm
eden
Mzekker
(eril)
Yardm
edenler
Yardm
edenler
(iki kii)
Yardm
eden
Mennes
(diil)
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
sm-i fil Fiil sm-i fil Fiil sm-i fil Fiil
.......
......
......
........
......
.....
1- Aadaki tabloda verilen fiillerden ism-i fil tretiniz.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Muzaaf fiilin sm-i Fil ekimine rnek
rnek fiil
= reddetti
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
Reddedenler
Reddedenler
(iki kii)
Reddeden
Mzekker
(eril)
Reddedenler
Reddedenler
(iki kii)
Reddeden
Mennes
(diil)
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
sm-i Fil ekim Tablosu
Fiil
= Yardm etti
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mzekker
(eril)
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mennes
(diil)
Fiil
= Usand
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mzekker
(eril)
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mennes
(diil)
Fiil
= buldu
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mzekker
(eril)
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mennes
(diil)
2- Yukardaki tabloya gre, aada verilen fiillerden ism-i fil
tretiniz ve mfret, tensiye ve cemilerini gsteriniz:.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Muzaaf Fiil
= hareket etti
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mzekker
(eril)
.......... .......... .......... .......... .......... ..........
Mennes
(diil)
Yukardaki ekim rneine gre (
2 -
3 -
4 -
5 -
Aada verilen cmlelerde geen ism-i filleri
inceleyiniz.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
oulu sm-i fil
...... .......
...... ......
...... ......
..... .....
...... ......
...... .......
Yukarda verilen cmlelerde geen ism-i filleri tespit ediniz ve
oullarn yaznz:
sm-i fil Fiil
......
.....
......
.....
Aadaki fiillerin ism-i fillerini yaznz.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
rnek
Fiili sm-i fil
Aada verilen ism-i filleri rnekte yapld gibi tretildii
fiilini yaznz:
Fiil sm-i fil Fiil sm-i fil Fiil sm-i fil
....
.....
......
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1 - .
2 - .
3 - ...
4 - .
2 -
3 -
Ada verilen cmlelerde ism-i fil olan isimleri tespit ediniz ve
tretildikleri fiillerini yaznz:
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Ecvef fiiller ile mehmuzul-ayn olan fiillerin ism-i filleri, (
) kalbnda
(
) eklinde yani orta haf hemze olacak ekilde olur. Mennesi ise (
)
vezninde gelir. Aada verilen tabloyu inceleyiniz.
Ecvef ve mehmuzul-ayn olan fiillerin ism-i fillerinin ekim tablosu:
Ecvef Fiil
= Dedi
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
diyenler
diyenler
(iki kii)
diyen
Mzekker
(eril)
diyenler
diyenler
(iki kii
diyen
Mennes
(diil)
Mehmzul-ayn fiillerin ism-i filleri de ecvef fiiller gibi ekilir.
r
n
e
k
,
Anlam sm-i fili Anlam Fiil
Oru tutan,
orulu
Oru tuttu
Satan, satc
Satt
Soran, isteyen
Sordu
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 14
Nks ve Leff Fiillerin sm-i fil ekim tablosu:
Nks Fiil
= savat
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
savaanlar
savaanlar
(iki kii)
sava
Mzekker
(eril)
savaanlar
savaanlar
(iki kii)
sava
Mennes
(diil)
Leff fiillerin ism-i filleri de nks fiillerin ism-i filleri gibi ekilir.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Ecvef Fiil
= Yrd
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
. . . . . .
Mzekker
(eril)
. . . . . .
Mennes
(diil)
Yukardaki ekim tablosuna gre, (
) = (
= (
eklinde
kalbnda olur.
Mehmzul-fa + Nks fiil
= Geldi
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
gelenler
gelenler
(ikil)
gelen
Mzekker
(eril)
gelenler
gelenler
(ikil)
gelen
Mennes
(diil)
....
2 -
3 -
4 -
5 -
6 -
7 -
Aada verilen ayet-i kerimelerde geen ism-i filleri tespit
ediniz ve yaplarn inceleyiniz:
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
1 -
2 -
3 -
Aada verilen hadislerde geen ism-i filleri tesbit ediniz:
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Etkileimli Altrmalar
Etkileimli Altrmalar
Arapada sm-i
mefller, mteaddi
fiillerden yaplr. Lazm
fiillerden ism-i mefl
eklen yaplsa da anlam
bakmndan
kullanlmaz.
sm-i Mefl
Tanm: sm-i mefl, Trkedeki karl edilgen sfat fiil demektir.
Fiilin/eylemin sonucunda ortaya kan etki, nesne, husus veya duruma ad isme
denir. rnein yazmak fiilinden tretilmi olan yazlm, yazlan eyin
Arapadaki karl ism-i mefldr. sm-i mefller, mteaddi fiillerden elde
edilir. Lazm fiillerden ismi mefl eklen yaplsa da anlam bakmndan
kullanlmaz. sm-i mefller, ism-i filde olduu gibi belirli bir kalp dahilinde
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki metni okuyunuz. Trkeye terceme ediniz ve ism-i
filleri bulunuz.
Aadaki metni okuyunuz. Trkeye terceme ediniz ve ism-i
filleri bulunuz.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Slasi fiillerin slim,
misl, mehmz ve
muzaaf olanlarn ism-i
mefulleri )
(
kalbnda bulunur.
yaplr.
Arapada sm-i mefller, mteaddi fiillerden yaplr. Lazm fiillerden ism-i
mefl eklen yaplsa da anlam bakmndan kullanlmaz.
Slsi ( harfli) fiillerin ism-i mefl:
Genel itibariyle slasi fiillerin ism-i mefl ekli (
( kalbnda bulunur.
Aada verilen emada aksm- seba itibariyle ism-i mefl rneklerini
inceleyiniz.
Vezni sm-i Mefl rnek Fiil Aksam- Seba
Slim fiil
"
Muzaaf fiil
"
Misal Fiil
"
Misal Fiil
r
n
e
k
Kalp fiil sm-i Mefl rnek Fiil
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
Aksm- seba itibariyle, kk harfinde illetli harf bulunan fiillerin ism-i
mefl kalplarnda, illetli harf nedeniyle baz yapsal deiiklikler meydana
gelmektedir. rnein, asli orta harfi vv olan (ecvef-i vv) ( ) fiilinin ism-i
mefl (
) fiilinin ism-i
mefl kalb (
= Yardm etti
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
Yardm
edilenler
Yardm
edilenler
(ikil)
Yardm
edilen
Mzekker
(eril)
Yardm
edilenler
Yardm
edilenler
(ikil)
Yardm
edilen
Mennes
(diil)
r
n
e
k
Vezin sm-i Mefl Fiil Aksam- Seba
Leff
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
rnek muzaaf Fiil
= Sayd
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
saylanlar
saylanlar
(ikil)
saylan
Mzekker
(eril)
saylanlar
saylanlar
(ikil)
saylan
Mennes
(diil)
Mehmz, muzaaf ve misl fiillerin ism-i meflleri slim fiiller gibi ekilir.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
-1 -
2 -
3 -
4 -
5 -
-6
r
n
e
k
sm-i mefl
Mennes
sm-i mefl
Mzekker
Anlam Fiil
............................... ............................... Lanet etti
............................... ...............................
Delirdi
............................... ...............................
Okudu
Aada verilen fiillerin ism-i mefllerini yaznz.
Fiil
Anlam sm-i meful Muzari Mazi
Sylenmi, sylenen
Korunmu, korunan
Knanm, knanan
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
Bu ism-i mefullerin asllar,yine
kalbnda
) ,
,
(
= Dedi
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
denilenler
denilenler
(ikil)
denilen
Mzekker
(eril)
denilenler
denilenler
(ikil)
denilen
Mennes
(diil)
Bu tabloya gre ecvef-i vv olan
) = korudu) ve (
= knad) fiillerinin
ism-i mefllerini ekiniz.
1- Slsi ikinci babdan olup asli orta harfi y olan Ecvef fiillerin ism-i
meflleri (
) kalbnda olur.
r
n
e
k
Fiil
Anlam sm-i meful Muzari Mazi
Satlm
Yaplm, dikilmi, ina
edilmi
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Ecvef-i yi fiillerin ism-i meflnn ekim tablosu:
rnek Ecvef-i y Fiil
= Satt
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
satlanlar
satlanlar
(ikil)
satlan
Mzekker
(eril)
satlanlar
satlanlar
(ikil)
satlan
Mennes
(diil)
Buna gre ecvef-i y olan
) veya
(
) fiilinin ism-i
mefl (
) dir. Buradaki
elif harfinin aslnda vv olduu kabul edilir. Fiilin ikinci harfindeki
elifin, aslnda harfi olduu ise fiilin masdarndan anlalr. Buna
gre (
) fiilinin masdar (
) eklindedir.
(
) fiilinin ism-i
mefl (
) dr.
4- Birinci babdan olan nks fiillerin ism-i mefulleri
kalbnda bulunur.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
Birinci babdan gelen naks fiilin ism-i meflnn ekim tablosu:
rnek nks Fiil
Davet
edilenler
(ikil)
Davet
edilen
Mzekker
(eril)
Davet
edilenler
Davet
edilenler
(ikil)
Davet
edilen
Mennes
(diil)
Buna gre
= affetti,
r
n
e
k
Fiil
Anlam sm-i meful Muzari Mazi
arlm davet
edilmi
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Etkileimli Altrmalar
5- Slsi ikinci, nc ve drdnc babdan olan nks, leff-i makrn ve
leff-i mefrk fiilleri ile ikinci babdan olan mehmzul-f + Nks fiillerin
ism-i meflleri
kalbnda bulunurlar.
Sls ikinci, nc ve drdnc babdan olan nks; leff-i makrun ve leff-i
mefrk fiillerin ve ikinci babdan olan mehmzul-fa + Nks fiillerin ism-i
mefllerinin ekim tablosu:
rnek nks Fiil
= Att
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
A
l
r
m
a
l
a
r
r
n
e
k
Aadaki yet-i kermelerde bulunan ism-i meflleri tespit
ediniz:
1 -
2 -
3 -
4 -
Fiil
Anlam sm-i meful Muzari Mazi
Atlm, atlan
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
atlanlar
atlanlar
(ikil)
atlan
Mzekker
(eril)
atlanlar
atlanlar
(ikil)
atlan
Mennes
(diil)
) ,
, (
= Rivayet etti
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
Mzekker
(eril)
Mennes
(diil)
Buna gre,
r
m
a
l
a
r
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki ayet-i kerimelerde bulunan ism-i meflleri tespit
ediniz:
1 -
2 -
3 -
4 -
5 -
Yukardaki ism-i mefullerin, tretildii fiilleri yaznz.
Tretildii fiil sm-i mefl
.......
.......
.......
.......
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki metni okuyunuz ve Trkeye eviriniz:
.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
Metinde geen ism-i meflleri tespit ediniz ve bu ism-i mefllerin
tretildii fiillerin mazi ve muzari ekillerini yaznz.
rnek Altrma
Muza
risi
Mazisi
sm-i
Mefl
Sfat- Mebbehe
Tanm:
Sfat- Mebbehe, slsi lzm fiillerden tretilmi ism-i fil veya ism-i
mefl anlamn tayan sfat demektir. Niteledii nesnedeki anlamn kalc
(deiken olmayan) bir zellik olduunu gsterir. Yani sfat- mebbehenin ifade
ettii anlam nitelenen nesneden hemen ayrlma zelliinde deildir.
Sfat- mebbehe olan sfatlar genelde slsi lzm fiillerden elde edilen
sfatlardr. Baz mteaddi fiillerin de sfat- mebbehe kalplar vardr.
r
n
e
k
Fiil
Anlam Sfat- mebbehe Muzari Mazi
Uzak
Gzel
ldrlen
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
Sfat- mebbeheler bazan ism-i fil anlamnda, bazen de ism-i mefl
anlamnda olulrlar:
Sfat- Mebbehenin zellikleri ve Kalplar
1- Kalc/deiken olmayan bir sfat olduu iin zamanla ilintili deildir,
yani zaman anlam iermez.
2- Renk, kusur, ss veya gzellik gibi zellikler anlamnda olan kelimelerin
sfat- mebbeheleri kyas olarak, (
) kalbnda olur.
Bu tr sfat- mebbeheler anlam bakmndan gruba ayrlr:
a) Renk bildiren sfat- mebbeheler:
Anlam Mennes Mzekker
sar
r
n
e
k
r
n
e
k
Fiil
Anlam Sfat- mebbehe Muzari Mazi
sm-i mefl
anlamnda
ldrlen
sm-i fil
anlamnda
Cahil,
bilgisiz
sm-i fil
anlamnda
Zalim,
haksz
Bu i zordur
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
beyaz
krmz
Siyah
b) Kusur ifade eden sfat- mebbeheler:
Anlam Mennes Mzekker
ahmak
dilsiz
kr
topal
c) Ss ifade eden sfat- mebbeheler:
Anlam Mennes Mzekker
siyah gzl
srmeli gzl
iri gzl
ela gzl
= Sar
Cemi (oul) Tesniye (ikil) Mfret (tekil)
Mzekker
(eril)
Mennes
(diil)
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 32
Etkileimli Altrmalar
Slsi fiillerden tretilip ek almam sfat- mebbehelerin deiik vezinleri
aadaki tabloda gsterilmitir:
Anlam Sfat- mebbehe Kalb (vezni) Tretildii fiil
Sevinli
Zayf
Kat kat
vnen
ri yar
Gzel
Ak, Anlalr
Korkak
Pis
A
l
r
m
a
l
a
r
Yukardaki tablodan faydalanarak (
vezninde gelen ve
mennesi ( )
vezninde olan )
Mzekker
Doydu
.....................
Mennes
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 33
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki Metini okuyunuz, Trkeye tercme ediniz ve sfat-
mebbeheleri inceleyiniz.
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 34
z
e
t
SM- FL:
a) Sahh, Misal, Mehmzl-f ve Mehmzl-lm olan fiillerin, sm-i filleri kalbnda bulunur:
rnek:
-
.
b) Muzaaf olan fiillerden ism-i fil, ayn cinsten iki harf yan yana geldii iin, birinci harfi skin
yaplp ikinci harfle idam edilerek birletirilir. Mesel,
) kelimesi, (
) kalbnda (
) eklinden (
) ekline evrilip (
)
kalbnda ( ) eklinde olur.
c) Ecvef ve mehmuzul-ayn olan fiillerin sm-i filleri, (
) kalbnda (
) fiilinin asl (
) den
) kalbnda bulunur.
b) Birinci babdan gelen ecvef fiillerin ism-i meflleri (
den,
= sylenilmi) kalbnda:
c) Slsi fiillerin ikinci babndan gelen ecvef fiillerin ism-i meflleri
den,
) kalbnda ya da
= heybetli,) gibi.
e) Birinci babdan olan nks fiillerin sm-i meflleri (
)
kalbnda bulunur. rnein, ) = ( .
SIFAT-I MEBBEHE
Bir vasfn, zelliin niteliin geici deil, srekli olduunu gsteren tremi isimlere denir. rnein
(
) vezninde olup renk, kusur veya sse delalet edenlr. Bu kalpta olanlarn mennesi
eklindedir. (
) mennesi, ( ) gibi.
b) ( ) vezninde olup bir hususun/zelliin varlna veya yokluuna delalet edenler. Bunlarn
mennesi
kalbnda olur.
d) Bunlarn dnda genellikle beinci babdan gelen ve ok eitli vezinlerde bulunan sfat-
mebbeheler vardr.
fiil
sm-i fili
Mennes
ekli
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 35
DEERLENDRME SORULARI
1.
b)
c)
d)
e)
2.
b)
c)
d)
e)
3.
b)
c)
d)
e)
4.
b)
c)
d)
e)
5.
b)
c)
d)
e)
6.
b)
c)
d)
e)
7.
b)
c)
d)
e)
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 36
8.
b)
c)
d)
e)
9.
b)
c)
d)
e)
10.
b)
c)
d)
e)
CEVAPLAR :
1.c
2.b
3.d
4.a
5.e
6.a
7.c
8.b
9.d
10.a
sim Tretme - I
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 37
YARARLANILAN VE BAVURULABLECEK KAYNAKLAR
Abbs Hasan, en-Nahvul-Vf, I-IV, Msr, tsz.
Abdul-Mecd en-Nuaym ve dr.(1386/1966). Kavidul-Lugatil-Arabiyye
lis-Saffis-Sn el-Mutavasst. Badat.
Antuvn ed-Dahdh.(1981).Mucemu Kavidil-Lugatil-Arabiyye f Cedvili
ve Levht. Beyrut.
enli, M.Sadi(2008). Kurn ve Hads Kaynakl Arapa Dilbilgisi Sarf, stanbul,
rt, M.Meral.( 1997) Arapa Dilbilgisi Sarf. stanbul.
brhm es-Smerr ve dr.( 1383/1963). Lugat lis-Suffis-Sdisetil-
btidiyye. Badat.
Maksudolu, M.(1998). Arapa Dilbilgisi, stanbul.
Mustafa el-alyn.( 1402/1982). Cmiud-Dursil-Arabiyye.Beyrut.
Es-Seyyid Ahmed el-Him.( 1354). el-Kavidul-Essiyye li Lugatil-
Arabiyye.Msr.
Yksel, A.( 2010).Arapa Kelime Bilgisi.Samsun.
N
D
E
K
L
E
R
Zaman Kavramlar
Gnler
Aylar
Mevsimler
Saatler
H
E
D
E
F
L
E
R
Bu niteyi altktan sonra;
Zaman ieren kavramlar renebilecek,
Arapa saatleri syleyebilecek
Arapa ay, gn ve mevsim adlarn renecek,
Baz zarflar kavrayacak.
NTE
14
ARAPA
ZAMAN KAVRAMLARI
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 2
ZAMAN KAVRAMLARI
Bu derste zaman dilimlerini adlandrmada kullandmz kavramlar zerinde
duracaz. Bunu yaparken ncelikle gncel hayatta kullandmz zaman ieren
ifadeleri, en kk zaman dilimi ile en byk zaman dilimi arasndaki
adlandrmalar, saatleri, mevsim adlarn, baz zaman zarflarn rneklerle sunmaya
alacaz.
ZAMAN ANLAMI EREN KAVRAMLAR
Trke oul-Cemi Tekil-Mfred
Zaman
Zaman-Vakit
Zaman-a
Zaman-Dnem
Zaman-Devir-Dnem-
a
Zaman-Mddet-Sre
Zaman-Mhlet
Yukardaki kelimeler aralarnda baz farkllklar olmasna ramen zaman veya
zamandan belirsiz bir dilimi ieren kavramlardr.
Raslullah (a.s) yle dedi: Azz ve Cell olan Allah yle buyurdu: Dehre
sven demolu beni ezalandrr. Dehr benim. Her i benim elimdedir. Geceyi
de gndz de evirip eviriyorum
(Buhari, X, 4751-4752)
nitenin Arapa
aklamasn
dinleyebilirsiniz.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 3
Vakit altndr.
Bu kelimelerin kullanld aadaki ifadelere gz atalm:
Vakit altndr.
Bo zamanlarnda ne yaparsn?
Dinazor (lar) eski zamanlarda yaard.
Zamana svme.
Yaz tatili dnemi bitti
Msrllar, Mbarek dneminin
bitmesine sevindiler.
Ksa srede daa trmand
Bakan sorunlarn zm iin mhlet
verdi.
Zaman anlam ieren bu kelimeleri kullanarak benzer rnekler de siz yapn.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 4
mr bir andr.
KKTEN BYE DORU
ZAMAN ADLARI
Anlam oul-Cemi Tekil-Mfred
An
Gn
Hafta
Ay
Sene, yl
Asr, a
Aada zamanla ilgi kelimelerin kullanld cmleleri dikkatle inceleyin
mr bir andr.
u ana kadar kimseyi grmedim
Gnlerden bir gn kymde yal bir
adam yayordu.
Vakit kl gibidir. Sen onu kesmezsen o seni keser.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 5
Yeni ylnz kutlu olsun.
Siz de benzer cmleler yapmaya aln.
GNLER
Aada bir gn iindeki zaman adlar verilmitir.
GNN VAKTLER
Trke oul-Cemi Tekil-Mfred
Sabah
-
le
kindi
Akam
Yats
-
Bakan, engelliler haftas nedeniyle
deme verdi.
Ramazan ay kendisinde Kurnn
indirildii aydr.
Dnyada ka sene yaadn?
. kutlu olsun-mbarek olsun vb.
anlamlarda kullanlr.
Mutluluk asr.
Yirminci yy.da modern romann
geliimi.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 6
Gndz
Gece
Arapada gn adlar aadaki gibidir.
GNLER
Pazar
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Cumartesi
Aadaki rnekleri dikkatle inceleyiniz:
Yeni arabay ne zaman satn aldn?
Onu Cuma gn satn aldm.
Bugn hangi gn?
Bugn Cumartesi.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 7
BUGN VE DERLER
Trke oul-Cemi Tekil-Mfred
nceki gn
Dn
Bugn
Yarn
brgn
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Kitab ne zaman okudun?
Kitab Sal gn okudum.
Bugn hangi gn.
Bugn Perembe.
Yukardaki rneklere bakarak aadaki cmleleri Arapaya evirin.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 8
Arapada
Kuzey Afrikada ve
Hicaz-am blgelerinde
farkl ay adlar kullanlr.
Yandaki tablolar
dikkatle inceleyin ve
ezberleyin.
AYLAR
Arapada ay adlar iki ekilde kullanlmaktadr.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
MLAD AYLAR
Kuzey Afrika
lkelerinde Kullanlan
Ay Adlar
am Blgesi ve Arap
Yarmadasnda Kullanlan
Ay Adlar
Ocak
ubat
Mart
Nisan
nceki gn sabah seni grdm.
Dn akam harika bir film
izledim.
Bugn ikindi vaktinde hocaya
selam verdim.
Yarn lenden sonra
buluacaz.
br gn okullar kapanacak.
Aadaki rnekleri dikkatle inceleyiniz ve benzer cmleler kurunuz.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 9
Eski Arapa kitaplarda
genelikle ay takvimi
kullanlmakta ve
tarihler bu takvime
gre verilmektedir. Bu
nedenle Mild ay
adlarnn yannda Hicr
ay adlarnn da
bilinmesinde yarar
vardr.
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm
Aralk
KAMER/HCR AYLAR (AY TAKVMNE GRE AY ADLARI)
Muharrem
Safer
Rablevvel
Rablhir
Cemziyelevvel
Cemaziyelhir
Receb
abn
Ramazan
evvl
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 10
MEVSMLER
Arapada mevsim adlar aadaki gibidir.
MEVSMLER
Trke oul-Cemi Tekil-Mfred
Mevsim
lkbahar
Yaz
Sonbahar
K
Aadaki rnekleri dikkatle inceleyin.
Ylda ka mevsim vardr?
Ylda drt mevsim vardr.
Sene drt mevsimdir.
iekler ne zaman aar?
iekler baharda aar.
Zilkade
Zilhicce
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 11
Yapraklar ne zaman dklr?
Yapraklar sonbaharda dklr.
K souk, yaz scaktr.
SAATLER
Aadaki tabloda saatleri belirlemede kullanlan zaman adlar verilmitir.
Ltfen dikkatle inceleyin.
SAATLER BELRLEMEDE
KULLANILAN ZAMAN ADLARI
Trke oul-Cemi Tekil-Mfred
Saniye
Dakika
eyrek
te bir (saat iin, 20 dakika)
Yarm
Saat
Arapada bir says hari saatler, saylarn ism-i fail kalbndaki sfat
ekilleriyle (sra saylar) ile kullanlr.
Dakikalar ise normal saylar ile gsterilirler. Bu nedenle konuya girmeden
nce saatleri ve dakikalar sylemek iin kullandmz saylara gz atalm:
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 12
SAATLER FADEDE KULLANILAN
SAYILAR
Trke
Saatleri fade Eden
Saylar
Dakikalar fade Eden
Saylar
Bir
ki
Drt
Be
Alt
Yedi
Sekiz
Dokuz
On
On bir
On iki
Saatin ka olduu soru edat ile sorulur. stenilen u anda saatin ka
olduunu renmek ise (imdi-u anda) kelimesi getirilebilir.
Saat ka?
Saat iki.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 13
Saatin ka olduu
soru edat ile
sorulur.
Bir i ya da olayn saati
(Ne zaman?) soru
edat ile sorulur ise
cevap
(akam)
Saati belirtirken sabah vakti iin (sabah), akam vakti iin
(akam) kelimelerini kullanlr. rnekleri dikkatle inceleyin.
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Otobs ne zaman geldi?
Otobs sabah saat bete geldi.
Otobs akam saat bete geldi.
Tren ne zaman geldi?
Tren lenden nce saat altda
geldi.
Otobs lenden sonra yedide
geldi.
Otobs lenden nce saat onda
geldi.
Tren lenden sonra saat dokuzda
geldi.
Yukardaki rnee bakarak aadaki bo yerleri doldurunuz.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 16
Arapada saatler
sylenirken geen
dakikalar edat ifade
edilir.
Arapada saatler sylenirken geen dakikalar edat ifade edilir.
Saatleri sylemede sralama sadan sola doru aadaki gibidir.
Ltfen rnekleri dikkatle inceleyiniz.
DAKKA SAAT
eyrek geiyor Saat (u anda) alty
u anda saat alty eyrek geiyor
Saat bei be (dakika) geiyor
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Ali ne zaman uyudu?
Ali sabah saat drtte uyudu.
Ali akam sekizde uyudu.
Ali sabah te uyudu.
Ali akam saat onikide uyudu.
Yukardaki rnee bakarak aadaki bo yerleri doldurunuz.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 17
Saat dokuzu yirmi geiyor
Saat on buuk
Yukardaki rneklere bakarak aadaki cmleleri Trkeye eviriniz.
Cevaplarnz kontrol ediniz: Gizlenecek.
Srasyla:
Saat u anda yediyi yirmi geiyor.
Saat u anda on biri on dakika geiyor.
Saat u anda yedi buuk.
Saat u anda on ikiyi dokuz geiyor.
Saat u anda yediyi eyrek geiyor.
Saat u anda sekizi alt dakika geiyor.
Saat u anda on iki buuk.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 18
Arapada saatler
sylenirken kalan
dakikalar edat
ifade edlir.
Saatleri sylerken
-buuk- ifadesi
edat ile kullanlr.
Arapada saatler sylenirken kalan dakikalar edat ile ifade edilir.
Saatleri sylemede sralama sadan sola doru aadaki gibidir.
Ltfen rnekleri dikkatle inceleyin
Yukardaki rneklerde de grld gibi saatleri sylerken -buuk- ifadesi
edat ile kullanlr edat ile kullanlmaz.
Yukardaki rnee bakarak aadaki cmleleri Trkeye evirin
DAKKA SAAT
be (dakika) var Saat ( u anda)bee
Saat u anda bee be (dakika) var
Saat ikiye yedi (dakika) var
Saat u anda altya eyrek var
Saat dokuza yirmi var
Saat u anda e yirmi dakika var. Bu aralar gizlenecek
Saat u anda ona drt dakika var.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 19
saat u anda yediye yirmi var.
Saat u anda on bire on dakika var.
Saat u anda sekize alt dakika var.
Saat u anda on ikiye eyrek var.
Saat u anda dokuza eyrek var.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 20
B
i
r
e
y
s
e
l
E
t
k
i
n
l
i
k
Saat ikiye eyrek var
Saat onbiri on (dakika) geiyor
Saat yediye be (dakika) var
Saat drd on (dakika) geiyor
Aadaki tabloda bo braklan yerleri doldurun.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 21
Etkileimli Altrmalar
Haftada ka gn var?
Haftada yedi gn var.
Hafta yedi gndr.
Ayda ka hafta var?
Ayda drt hafta var?
Ay drt haftadr.
Senede ka ay var?
Senede oniki ay var.
Sene oniki aydr.
Senede ka mevsim var?
Senede drt mevsim var.
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki metinleri okuyun, Trkeye evirin
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 22
Sene drt mevsimdir.
iekler ne zaman aar?
iekler baharda aar.
Yapraklar ne zaman dklr (der)?
Yapraklar baharda dklr
K souk yaz ise scaktr.
Gndz gnein douundan batna
kadardr.
Gece gnein batndan douuna
kadardr.
1432
Tarihler okunacak.
Hicr tarih Peygamber Hz. Muhammed (asv) Mekkeden Medineye hicretinden
balar. Biz imdi Hicr 1432 ylndayz.
2011
Milad tarih sa Peygamberin (as) doumundan balar.
Biz imdi Milad 2011 ylndayz.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 23
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki metni okuyun/dinleyiniz ve Trkeye evirin.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 24
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki sorular metne gre cevaplayn.
Bo braklan yerleri uygun kelime ile tamamlaynz.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 25
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki sorular metne gre cevaplayn.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 26
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Pazar gn ne zaman uyanrsn?
Yaklak olarak sabah sekizde uyanrm.
Ne zaman uyursun?
Yaklak olarak akam onda uyurum.
leden sonra te ne yapyorsun?
Arkadalarmla birlikte futbol oynuyorum.
kindi vaktinde ne iersin?
kindi vaktinde meyve suyu ve ay ierim.
Nerede buluuruz?
Okulun bahesinde buluuruz.
Ne zaman?
Akam yedide.
Aadaki diyaloglar okuyun ve Trkeye evirin.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 27
Etkileimli Altrmalar
A
l
r
m
a
l
a
r
Aadaki sorular kendinize gre cevaplayn.
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 28
Metin ve rneklerde Geen Kelimeler
ndirdi, (ndirildi)
Kapatt,
(Kapanr)
Deme verdi
Tatil (yaz, dnem
vs.)
Eziyet etti, Ac
ektirdi
Hoca, retmen
Dinledi
Uyand
Satn ald
Ykand
Bulutu,
Karlat
, Durum, Hal
Bitti, Sona erdi
Souk
Balad
Trmand
Gelime, Geliim
Geliti
Yaklak olarak,
hemen hemen
Abdest ald
Geldi
Da
Yeni
Oturdu
Scak
Otobs
Yeni, Modern
Bahe
zd
Banyo
Hitap,Hutbe
Ders
Gitti
Harika,
Muhteem
Bavurdu,
Gzden geirdi
Grd
Roman
Ziyaret etti
iek
Svd
Mutluluk
Dt
Selam verdi
Kl
Araba
zledi, Grd
ay
ti
Batma, Bat
Gne
Sabun
Gazete
Arkada
Akam namaz
Namaz kld
Aile
Yaad
ZAMAN KAVRAMLARI
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 29
Yal
Yats vakti
Meyve suyu
mr
Batma, Bat
At
Bo (vakit)
Sevindi
Kahvalt
Yapt
Sundu, Verdi
Eski, Gemi
Okudu
Ky
Ksa
Tren
Kesti
Ters evirdi,
Dndrd,
Deitirdi
Kitap
Top
Basketbol
Futbol
Oynad
Su
Erken
Ge
Dergi
Okul
Problem, Sorun
Engelli
lgi, neden, alaka
Uyudu
Son
Hicret
Baba
Yaprak (aa,
kitap vs.),
Kahvalt yapt
El
Zaman Kavramlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 30
AEESEER NTEREED
Aadaki sorularda bo braklan yerlere en uygun
kelimeyi sein
1 .
a) b) c) d) e)
.2
a) b) c) d) e)
Aadaki Arapa ifadelerin Trke karlklarn bulun
.3 ) (
a) Saat yediyi sekiz (dakika) geiyor
b) Saat ikiye yedi (dakika) var
c) Saat sekize yedi (dakika) var
d) Saat ikiyi yedi (dakika) geiyor
e) Saat sekize eyrek var
.4
a) Abdullah beinci gn akam saat onbirde uyanr
b) Abdullah Perembe gn gece saat onbirde erkenden uyur
c) Abdullah be gn saat onbirde ge vakitte uyur
d) Abdullah Perembe gn saat onbirde gece ge vakitte uyur
e) Abdullah Perembe gn gece onbire yakn uyur
Zaman Kavramlar
Atatrk niversitesi Akretim Fakltesi 31
Aadaki soruya en uygun cevab bulun
.5
a)
b)
c)
d)
e)
CEVAPLAR
1-B
2-C
3-B
4-D
5-B
YARARLANILAN VE BAVURULABLECEK DER
KAYNAKLAR
Bakrc, Selami. (2011).Arapaya Giri. Erzurum.
Muhammed dil abn v.dr.(1983). el Kratul-Muyessere, I-III.Suudi Arabistan.
Muhammed smail v.dr.( 1983). el-Arabiyye lin-Nin, I-IV. Suudi Arabistan.
Karaarslan, N. .( 1995). Yaayan Arapa. Erzurum.
Elbinsoy, A. E.( 2005). Arapa Eitim Seti, I-II. stanbul.
Mahmoud smaiel Saleh v.dr.( 2005).Listen and Speak Arabic, I,III.Kahire.