K R Z

Kriz Dergisi 11 (3) 1-19

MU!LA L NT HAR VE NT HAR G R " MLER N N

SOSYOLOJ K OLARAK NCELENMES +

Nurgün Okök*, Ayla Top**, Sergender Sezer**, Ünal Bozver***

ÖZET çalı!maları temel alarak intihar olgusunu sosy-

olojik olarak açıklayıp Türkiye genelindeki inti-
Amaç Fransız Sosyolog Emile Durk-
harlarla Mu"la'dakı intihar ve intihar giri!imlerini
heım'ın 1897'de basılan "Le Smcıde" adlı
kar!ıla!tırarak Mu"la'dakı intiharların nedenlen
eseriyle, o tarıh-ten günümüze intihar olgusu
konusunda genellemeler yapmaktır Bir betim-
çok disiplinli bir ara!tırma konusu olmu!tur
leme ara!tırması olan bu çalı!mada Mu"la ile
Mu"la bölgesindeki intihar ve intihar
ilgili bir veri bankası olu!turularak veriler bilgisa-
gın!ımlerının oranları Türkiye genelindeki intihar
yar ortamında de"erlendirilmi! ve sosyal anlam-
giri!imlerinin oranlarına göre oldukça yüksektir
larına göre intiharlar ve intihar giri!imleri kate-
Yöntem: Bu çalı!ma, Mu"la yöresindeki intihar
gorıle!tırılmı!tı
r Ardından, Mu"la ilçe ve köy-
ve intihar giri!imi olaylarını incelemek üzere
lerinde derinlemesine mülakat tekni"iyle intihar
Mu"la Valili"i tarafından olu!turulan
giri!iminde bulunan ki!ilerin kendilerinden, inti-
Komisyonun, Haziran 2002-Mari 2003 ayları
har edenlerin yakınlarından olu!an 84 ki!ilik
arasında gerçekle!tirdi"i bir ara!tırmadır Bu
ornekfem grubuyla en az bir kez, 30 dakikadan
çalı!manın amacı , intiharlar konusunda yapılan
az olmamak ko!uluyla, derinlemesine mülakat
+ Bu çaı!ma 5-7 Haziran 2003'de Ankara'da yapılmı!tır Bulgular: statistiksel verilenn ve
yapıları X Ulusal Sosyal Psikiyatrı yapılan görü!melerin sonucunda, intihar ya da
Kongresı'nde sözel bildin olarak sunulmu!tur intihar giri!imlerinin çok yonlu olmasının yanı
Doç Dr Mu"la Üniversitesi Fen-Edebıyat sıra bölge dinamikleriyle ili!kili oldu"u sap-
Fakültesi Sosyoloji Bolumu Ö"retim Uyesı
tanmı!tır I ntıhar ve intihar giri!imlerinde, turizm
Ar! Gor Mu"la Üniversitesi Fen-Edebıyat
ve modernle!menin de etkisiyle de"i!melerin
Fakültesi Sosyoloji Bolumu
hızlı ya!andı"ı Mu"la bölgesinde, bireylerin
*" Ar! Gor Ege Üniversitesi Fen-Edebıyat
Fakültesi Sosyoloji Bolumu uyum ve yabancıla!ma sorunuyla yuz yüze
 K R
kaldıkları ve bunun de intiharları tetıkleyıcı bir
özelli"i oldu"u saptanan bulgular arasındadır
Anahtar Kelimeler: Sosyoloji, ntihar, nti-
har giri!imi, Türkiye, Mu"la
The Socıologıcal Study ol Suıcıde and
Attempted silicide n The Mu#la Regıorı
SUMMARY
Object: The work entıtled "Le Suıcıde" by
Fench Socıologıst Emile Durkheım in 1897 had
trıggered a stgnıfıcant ınterest in a phenomenon
of suıcıde. in an attemp to study a dilemma of
ındıvuals in modem socıety, socıologısts have
been analyzıng a relatıonshıp between suıcıde
and another socıal factors The Mu"la regıon, in
comparıson wıth the rest of Turkey, has a hıgh
suıcıde and attempted suıcıde rate. Method:
Thıs case study puts forward data concernıng
the work carrıed out by a Commıssıon set up by
the Governershıp of Mu"la on the subject of suı-
cıde and attempted suıcıde in the area. The fol-
lowıng ıs a summary of research completed thus
far 1 The statıstıcal placement of Mu"la area in
terms of rates of suıcıde in respect to Turkey's
average 2 Statıstıcal data concernıng suıcıde
and attemped suıce cases in the Mu"la regıon
between 1997-2002 3. Information puttogether
concludıng ın-depth ıntervıews related wıth a
partıcıpant group consıstıng of 84 cases 4 The
statıstıcal data and the depht-ıntervıews related
to 84 cases for suıcıde and attempted suıcıde
showed that suıcıde ıs a multr factorıal phenom-
enon and also affected by regıonal dynamıcs
ResultsrThe results ındıcated that mdıvıduals
are experıencıng a great problem in adaptatıon
and becomıng alınated in socıety at Mu"la
regıon where modernızatıon and change of socı-
ety are extremely fast due to tounsım. t ıs
Z
belıeved that these are the maın factors trıgger-
ıng the suıcıde and attempted suıcıdes in thıs
regıon Dıscussıon and suggestıons for the
reductıon of suıcıde and attempted suıcıde rates
based on completed research.
Key Words: Socılology, suıcıde, attempted
suıcıde, Turkey, Mu"la
GR"
Bu bolümde intihar kavramına sosyolojk bir
bekı! açısı getirilerek, intihar nedenlenne genel
olarak bakılıcaktır Ardından çalı!manın daha
anlamlı kılınabilmesi için Türkiye genelinde ve
Mu"la ilindeki intihar olaylarına kısaca tablo ve
grafikle de"inilerek Mu"la'nın toplumsal yapısı
hakkında genel bir bilgi sunulacaktır
Kı!ının istemli olarak olumle sonuç-
landırdı"ı eyleme intihar, sonuçlanamayan
eyleme ise intihar giri!imi denmektedir.
Durkheım intiharı, "bir insanın do"uraca"ı sonu-
cu bilerek olumlu ya da olumsuz bir eylemle
do"rudan do"ruya veya araçlı olarak kendi ken-
dini olume sürüklemesi" olarak tanımlar
(Durkheım 1992) Batıgun, tamamlanmamı! inti-
har, ba!arısız intihar, çeli!kili giri!im gibi
oldurucu olmayan intihar davranı!larının da var
oldu"unu belirtir Sayıl intihar eyleminin, "inti-
har", "intihar giri!imi" ve "intihar dü!üncesi"
olmak üzere uç temel kavramı da belirledi"ini
tartı!ır (Sayıl 2000) Ancak bu uç kavramı bir-
birinden ayırmak oldukça guçtur Örne"in amacı
kendine kıymak olan bir çok insan eylemden
sonra ya!amını sürdürmektedir Bu ki!iler
raslantısal olarak ya!amlarını sürdürmekte ve
eylemleri giri!im olarak kabul edilmektedir
Buna kar!ın olumu amaçlamayan ama olumu
kullanarak çevrelerini etkilemek isteyen bazı
bireyler, ciddi olmayan bir intihar eyleminden
sonra ya!amlarını yitirebilirler Bunlar içinse
 K R
ölüm amaç de"il sonuçtur. ntiharda dünyadan
tamamen uzakla!ma iste"i varken, ntihar
giri!imlerinin bazılarında ise dünyaya çevreye
ve topluma bütünle!me iste"i söz konusudur
(Oda" 1996). niharlar, her ne kadar bireysel bir
eylem olarak kabul edilse de, sosyolojik olarak
bakıldı"ında, bu dürtüyü ortaya çıkaran sosyal
faktörlerin de tetikieyici oldu"u ve bu nedenle
bireyi bu eyleme yönlendiren nedenlerden yola
Çıkılarak açıklanması gerekti"i kabul edilir.
Ayrıca, bireyci ve sosyolojik bakı! açıları birbiri-
ni dı!lamayıp tamamlamaktadırlar. Burada
sosyoloji hangi sosyal ko!ullarda intihar
olasılı"ının artıp hangi ko!ullarda azalabilece"i
konusunda bir yol gösterici görevi üstlenir.
Sosyologlar intiharı ara!tırırken özgün bireysel
davranı!ı açıklama giri!iminde bulunmayıp,
Cole'a göre "insan gruplarının davranı!larını ve
sosyal gruplara üye olan bireyin davranı!ının
bunlardan nasıl etkilendi"ini açıklamak" isterler
(Cole1999).
Toplumsal de"er sistemlerinde farklı
algılanan ve insanlık tarihi kadar eski olan inti-
har olgusu, genel olarak kabul görmeyen ve
negatif etki yüklü bir olgudur. Çe!itli gruplar
arasındaki intihar oranlarındaki farklılıkları
açıklamaya çalı!an 1897'de yayımlanan ntihar
adlı eserinde Durkheim, intihar olgusunu sosyo-
lojik bir bakı! açısıyla irdelemi!tir. Sosyal grup-
larındaki ntihar oranlarının salt psikolojik
de"i!kenlerle açıklanamayaca"ını göstermeye
çalı!an ve intihar oranlarını bireysel ve sosyal
etkenlerin etkile!iminin belirledi"ine inanan
Durkheim intihar ve bir takım sosyal faktörler
arasındaki ili!kileri ortaya koymu!tur. ntihar
konusunda bir çok veriyi ara!tırdıktan sonra
gruplar arasındaki bütünle!me düzeyi ve
toplumun bireysel davranı!ı düzenleme düzeyi
ile ba"lantılı bulmu!tur. Bu ikili temel üzerinde
Z
dört intihar tipi birbirinden ayrılmaktadır. {#ekil
1)
Durkhe m'e göre, "ilk tip olan etçil intihar ile
bencil intihar bireyin anlamlı ve ba"lı sosyal gru-
plara uyum derecesi le ilgilidir. E"er birey, bir
#ekil 1. Durkheim'da ntihar Tipleri
A!ırı Bütünle!me
(Elcil rrtihar)
A!ırı Düzen Yetersiz Düzen
{Kaderci ntihar) (Anomik intihar)
Yetersiz Bütünle!me
(Egoistik-Bencil ntihar)
Kaynakça: David Lee & Howard Newby (1983) The
Problem of Sociology, Hutchinson, London
yandan anlamlı gruplara uyum sa"layamaz
di"er yandan da bu gruplara a!ırı derecede
uyum sa"larsa intihara götüren !artları yarat-
maktadır" (Kösem hal 1971) Ki!iler herhangi bir
gruba ait de"illerse zor dönemlerde yalnızlıkla
yüz yüze kalırlar. Bu noktada Durkheim bencil
intiharı aile ili!kilerinden mahrumiyetle
açıklamı!tır. Durkheim, bekar olanların evli
olanlara kıyasla intihar e"iliminin daha fazla
oldu"unu tespit etmi!tir. Bekar ve çocuksuz
ki!iler evli ve çocuklu olanlara oranla ailesiyle
daha az bütünle!mektedir.
Durkheim'ın di"er iki intihar tipi anomik ve
kaderci intihar tipidir. Anomik intiharlar sanayi
toplumlarının bir ürünüdür. Anomik intiharlar
toplumsal de"i!menin hızlı oldu"u dönemlerde
geleneksel norm ve de"erlerin zedetenmesiyle
ortaya çıkarlar. Durkheim'a göre ekonomik
 K R
bunalım ve bolluk dönemlerinde intihar istatistik-
leri yükselmektedir Bunun nedeni ise toplumda
olu!an bilinmezliktir Özellikle bireyin içinde
ya!adı"ı sosya) ve ekonomik hızlı de"i!im bireyi
kuralsızlı"a itelemektedir Sanayi toplumlarında
anomık intiharların sık görülmesinin nedenini ise
Durkheım, yüksek düzeyde i! bolumu ve
uzmanla!ma ile açıklar Sanayi öncesi toplum-
larda ise Durkheım daha çok altrustık (elcıl) ve
kaderci intiharların yaygın oldu"unu one sürer
Durkheım, kaderci intiharların daha çok
bireyi sınırlayan toplumlarda, özellikle, sana-
yıle!memı! geleneksel toplum yapılarında
yaygın görüldü"ünü belirtir Durkheım'ın intihar
adlı eseri sosyolojik ara!tırmanın temel
metodoloji eserlerinden olup, Durkheım'ın sos-
yolojik bakı! açısının en iyi örneklerinden biri-
sidir
Tum intiharları tek bir nedene ba"layarak
açıklamak mumkun olmayıp intihar ve intihar
giri!imleri çok yonlu ve karma!ık bir olgudur
Özellikle kentle!me ve sanayile!me ile birlikte
ivme kazanan bu olgu, bir çok bilim dalında
farklı bakı! açılarından incelenebilme ozelle"ıne
sahiptir Sosyoloji, antropoloji, tıp, psikiyatrı,
psikoloji gibi de"i!ik bilim alanları, son yuz yılda
intiharlar ve nedenleri üzerinde ara!tırmalar
yaparken bu olguya ne tur çozum önerilen
getirebilece"i konusunda çalı!malar yapmak-
tadırlar
Ancak, intihar edenlerin ya da giri!imde
bulunanların konumlarında umutsuzluk, çaresiz-
lik duygusu, hiçbir çıkı! yolu bulamama inancı
ara!tırmacılar tarafından, ortak bir benzerlik
olarak kabul edilmektedir (Oda" 1996)
Durkheım intiharı bir toplumsal olgu olarak
gordu"u gibi, toplumda de"i!imlerin olmadı"ı
dönemlerde intihar sayılarının da de"i!medi"ini
4
I Z
sayısal olarak açıklar Durkheım, bireylerin bir
topluma ait olduklarını ve guçsuz olduklarında
da içinde ya!adıkları toplumca desteklenecek-
lerine dair inançlarının bireyleri yalnızlıktan ve
çaresizlikten kurtarıcı bir özellik oldu"unu belir-
tir Bu inanç, aynı zamanda, intiharları engel-
leyici bir etkiye sahip olup.Durkheım'a göre, inti-
harlar "bireyin toplumla bütünle!ti"i oranda
engellenebilir" (Durkheım 1992)
Sosyologlar e"itim, gelir, cınstyet, medeni
hal, ya! ve i! gibi sosyal niteliklerin kı!ının içinde
bulundu"u konumla etkile!imini inceler ntihar
olaylarında da sosyolojik çıkarım, daha çok,
neden bazı gruplardakı intihar oranlarının di"er
bazı gruplardakıden daha fazla oldu"unu
ö"renme çabası ıçerındedır
Sosyoloji, insan etkile!imlerinden kay-
naklanan sosyal olgu ve olaylardaki sorunun
saptanması ve sorunun çözümlenmesi
konusunda olgusal düzeyde çalı!ma yaparak
sonuçları topluma sunmayı amaç edinir
ntihar Nedenleri
Genel olarak intihar nedenleri a!a"ıdaki
gibi belirtilmi!tir
Sosyal de"i!menin hızlı oldu"u süreçlerde
intihar oranlarında de"i!meler soz
konusudur
- E"itimde, gelır.cınsıyet, medeni hal, ya! ve
i! gibi sosyal de"i!kenlerle intiharlar
arasında ili!ki bulunmaktadır
ntiharların ruhsal hastalıklarla ili!kileri
konusunda yapılan çalı!malarda intihar
eyleminde bulunanların %80 ve hatta
%90'ında ruhsal bir hastalı"ın oldu"u
gözlenmi!tir
- ntiharlarla duygu durum bozuklukları -
 K R
depresyon- arasında bir ili!ki soz
konusudur
Alkol ve madde ba"ımlılı"ı ile intiharlar
arasında bir tlı!kı olup bu grupların yüksek
risk grubu olarak kabul edilmesi soz
konusudur
- #izofreni hastaları, bıpolar efektif bozuklu"u
olan bireyler de yine yüksek risk grubunu
olu!turmaktadır
Fiziksel çevre ve intihar arasında da ciddi bir
ili!ki soz konusudur Örne"in yaz mevsi-
minde hava sıcaklı"ının arttı"ı dönemlerde,
intihar ve öldürme eylemlerinde artt!
goruldugu gözlenmi!tir
- ntiharlarla özde!le!me ve taklit e"ilimleri
arasında da bir ili!ki soz konusudur Özellik-
le gençler intihar !eklindeki davranı!
kalıplarını merak, özenme, özde!le!me, tak-
lit e"ilimleriyle benimseyerek denemek ve
çevrelen tarafından ilgi oda"ı olmak isterler
Bu tur e"ilimleri olanlar ozellekle medyada
gördükleri davranı! kalıplarını taklit ederek,
eylemlerini one almaktadırlar (Sayıl 2000,
Sonneck G ve ark 2000, WHO 2000,
Haralambos & Holborn 1991, Marshall
1999)
Türkiye Geneli ve Mu#la ili intihar
Z
Oranları
Ülkemizde intiharlar 1962'den beri D E
tarafından tum yerle!im yerlerinde derlenmekte-
dir 1974 yılından beri ise yılda bir yayımlanan
bir kitapçıkla ayrı bir yayın olarak basılmaktadır
Türkiye'deki intiharların genel nüfusa oranı ise
2000 yılı için %00O 2 76'dır Sayıl'a göre
"co"rafi olarak intiharlar buyuk kentlerde ve batı
illerinde do"uya göre daha fazladır"(Sayıl 2000)
Devlet statistik Enstitüsü verilerine göre
Mu"la Ilı intihar vakaları Türkiye geneli, intihar
oranlarına göre anlamlı bir farklılfk göstermekte-
dir Ara!tırmada intihar oranları, D I E Yıın1999-
2000 yıllarında çıkarmı! oldu"u intihar istatistik-
leri kitapçı"ından alınmı!tfr ntihar sayısının
nuîusa oranlamasında ölçek 1/100 000 olarak
hesaplanmı!tır A!a"ıdaki tabloda 1989-1999
yılları arası Türkiye ve Mu"la intihar oranlarının
kar!ıla!tırılması yer almaktadır
Bu verilerden elde edilen grafik ise
!öyledi r
#ekil 2'de goruldugu gibi Mu"la ilindeki
kayıtlara geçmi! intihar vakalarının oranı
Türkiye geneline göre hayli yüksek bir seyir
göstermektedir Devlet statistik Enstitüsünden
alınan 1997-2000 arası verilere göre, Türkiye
genel! ve di"er bölgelerle kar!ıla!tırıldı"ında
 K R Z

Tablo 1 Türkiye Geneli ve Mu"la Ilı ntihar Oranları Tablosu*

TÜRK YE MU$LA

I ntıhar ntiharın Nüfusa Nüfus ntihar Sayısı ntiharın Nüfusa

Sayısı Oranı % 000 Oranı % 000

1989 1172 214 541700 6 1 10

1990 1357 2,42 562809 20 3,55
1991 1228 2,15 572200 43 7,51
1992 1167 2,02 586100 32 5,45
1993 1229 2,09 600300 39 6,49
1994 1536 2,57 614900 32 5,20
1995 1460 2,41 629800 6 0,95

1996 1815 2,95 645100 30 4,65

1997 1990 3,19 660800 18 2,72
1998 1890 2,98 676800 53 7,83
1999 1853 2,88 693200 54 7,89
2000 1853 2,76 715328 - -

*(Venler, D E- 1999 ve 2000 ntihar I stıtıst Merinden Alınmı!tır Mu"la çin Oranlar Bu Verilerden
Hesaplanmı!tır )

#ekil 2 Türkiye Geneli ve Mu"la Ilı ntihar Oranları Grafi"i

6
 K R Z

Ege Bölgesi intihar oranları açısından en yüksek kaymanın oldu"u ızleminı vermektedir
bölgedir. Aynı !ekilde Mu"la ılı Türkiye geneli ve 1997-2000 yıllarında DIE-2000 verilerine
Ege Bölgesiyle kar!ıla!tırıldı"ında, 4 yıllık orta- illere göre intihar sayısı Tabloo 2'de gösteril-
lamasının (% 000 7,31) hem Türkiye (%000 mi!tir
2,95), hem de Ege Bölgesi {% 000 3,91)genelı-
nın ortalamasından yüksek oldu"u görülebilir
Tablo 1 de de görüldü"ü gjbı 1995 yılındaki ve-
rilerin giri!inde bir sapma soz konusu olabilir Bu
yıldaki veri giri!inin genel veri ortalamasından
oldukça du!uk olması, veri giri!i konusunda bir

Tablo 2 1997-2000 Yıllarında DIE-2000 Verilerine llere Göre ntiharlar

1997 1998 1999 2000

1 stanbul 325 stanbul 335 istanbul 298 istanbul 244

2 zmir 173 Ankara 179 Ankara 170 zmir 177
3 Ankara 147 zmir 140 zmir 163 Ankara 154
4 Konya 54 Bursa 72 Bursa 64 Bursa 81
5 Antalya 54 Antalya 55 çel 55 Van 62
6 Adana 53 Mu"la 53 Mu"la 54 Mu"la 56
7 Bursa 53 Adana 42 Konya 54 Antalya 53
8 çel 51 çel 41 Adana 47 çel 47
9 Eski!ehir 46 Aydın 40 Antalya 47 Kocaeli 44
10 Mara! 46 Konya 39 Aydın 44 Aydın 43

'Bu tabloda intihar/ nüfus oranları beiırtılmemesıne ra"men Mu"la ılı intihar sayılarına göre, 1998-2000 a
Türkiye'de ilk ona girmektedir

Mu#la'nın Toplumsal Yapısı çevre etkile!imlerine açık, toplumsal ili!kiler

Hem Ege hem de Akdeniz bölgelerinde yer
alan Mu"la'nın ya!am biçiminde yerle!im
düzeninden kaynaklanan bir çe!itlilik görülmek-
tedir %67'sı ormanlarla çevrili olan Mu"la
Bölgesinde, nüfusun % 63'u köylerde ya!amak-
tadır 1100 kilometre kıyı !eridine sahip olan bu
bölgede, genel olarak il nüfus kıyı kesimlerinde
yo"unla!makta olup, kıyı kesiminde devingen
geli!irken, içenlere girildikçe geleneksel yapının
korundu"u kırsal kesim ya!antısı belirginle!-
mektedir Son yıllarda Mu"la'yı ülke genelinde
ekonomik olarak on plana çıkaran temel olgu da
turizm olmaktadır Ya!am !eklinde koklu
de"i!iklikler yaratan turizm bu bölgede
de"i!imin lokomotifi konumundadır Mu"la
genelinde 1990'tara kadar temel geçim kayna"ı
sebzecilik ve tutun iken bugün kırsal kesimde

7
 K R
özellikle kadınlar turizm sektöründe mevsimlik
I#ÇI olarak ailelerinin geçimine destek olmak-
tadırlar Turizm sektörüne kırsal eme"in girme-
siyle birlikte köyde kadın, hem de"i!imin
ta!ıyıcısı olmakta hem de bunun getirdi"i gerili-
mi ya!amaktadır Genel olarak Mu"la'dakı
toplumsal ili!kilere bakıldı"ında bu ili!kilerin din-
sel yepıdan pek etkilenmedi"i görülmektedir
inanç konusundatoplumsalili!kilerde bir dayat-
ma soz konusu de"ildir (Oktık2002)
YÖNTEM VE GEREÇLER
Bu çalı!mada, Mu"la Valili"i tarafından
Mu"la I mdeki intihar ve intihar olaylarını incele-
mek üzere kurulmu! olan komisyonun
çalı!malarına ili!kin bilgi vermeyi amaçlayan
betımleyıcı bir çalı!madır Bu çalı!mada intihar
ba"ımlı de"i!ken olup, nüfus, cinsiyet ya!
e"itim, kırda ya da kentte ya!amak ba"ımsız
de"i!ken olarak kabul edilmi!tir Bu
ara!tırmanın evreni Mu"la Bölgesi olup örnekte-
mı de görüldü"ü temelde tespit edilen ve %10 a
ula!ılmaya çalı!an bir orneklemdır Teknik
olarak istatistik verilerin toparlanıp yorumlan-
ması ve derinlemesine mülakat tekni"i temel
alınarak tablolar olu!turulmu!tur Mu"la ılı inti-
har ve intihar te!ebbüslerinin Türkiye genelinde-
ki intihar oranlarına göre yüksek olması
nedeniyle konuyu ara!tırmak için olu!turulan
komisyonda Mu"la Üniversitesi Sosyoloji
Bolumu'nde görev yapan ö"retim üyeleri ve
ara!tırma görevlileri, II Sa"lık Müdürlü"ü Ruh
Sa"lı"ı Bölümünde çalı!an personel, 11
Jandarma Komutanlı"ında çalı!an ki!iler yer
almaktadır Komisyonun çalı!maları Sosyoloji
Bolumu Ö"retim Uyesı Doç Dr Nurgun
OKTÎ K'ın ba!kanlı"ında yürütülmü!tür
Öncelikle Mu"la ilindeki intihar ve intihar
te!ebbüslerinin verilerinden bir veri bankası
! 2
olu!turulması amaçlanmı!tır Bu amaçla il
Emniyet Müdürlü"ü ve II Jandarma
Komutanlı"ının verilerinden yararlanarak
yapılan ara!tımada Mu"la ilinde 1997-2002 ta-
rihleri arasında intihar eden ve intihara te!ebbüs
eden ki!ileri kapsayan,1128 kayıtlı vakanın bil-
gilerine eri!ilmi!tir Elde edilen veriler bilgisayar
ortamına geçirilmi!tir Daha sonra ise, Mu"la
ılı'nde gerçekle!en intihar ve intihar
giri!imlerinin nedenlerini ayrıntılı olarak sap-
tayabilmek için, 24 09 2002-29 12 2002 tarihleri
arasında Bodrum, Fethiye, Köyce"iz, Marmaris,
Milas, Merkez ve Ula olmak üzere toplam 7
ilçede, ilçe merkezlerinde ve köylerde derin-
lemesine mülakat yöntemiyle, intihar giri!iminde
bulunan ya da intihar eden ki!ilerin yakını olan
toplam 84 kı!ı ile görülmü!tür 84 ki!iden olu!an
orneklem grubunun 65'ı intihar giri!imi vakası
19'u ise olumle sonuçlanmı! intihar vakasıdır
intihar te!ebbüslerinde görü!meler ki!ilerin
kendileriyle, intiharlar da ise ki!ilerin birinci
dereceden yakınlarıyla yapılmı!tır
BULGULAR
Bu bolümde Mu"la'da elde edilen veriler-
den yararlanılarak tablolar olu!turulmu! ve bu
tabloda Mu"la'dakı intihar ve te!ebbüsler
konusunda açıklayıcı bilgiye ula!maya
çalı!ılmı!tır
1997-2002 yılları Arasında Mu#la'da
Gerçekle$en ntihar ve ntihar Te$ebbüsleri
01 01 1997-01 04 2002 tarihleri arasında
Mu"la ilinde intihar eden ve intiharlara te!ebbüs
eden ki!ileri kapsayan, II Emniyet Müdürlü"ü ve
II Jandarma Komutanlı"ının verilerden yararla-
narak yapılan ara!tırmada 1128 kayıtlı vakanın
bilgilerine eri!ilmi!tir
 K R Z

Tablo 2 01 01 1997-01 04 2002 Tarihleri Arasında Mu"la linde ntihar ve ntihar Giri!imleri

TURU CINSIYET TOPLAM

Kadın Erkek

ntihar 102 %37 5 170 %62 5 272

Te!ebbü s 616 %72 3 236 %27 7 852
TOPLAM 718 %63 9 406 %36 1 1124

Tablo 2'de, Mu"la 11 Emniyet Müdürlü"ü ve
II Jandarma Komutanlı"ından alınan verilerle
olu!turulan veri tabanından elde edilen evrende,
cinsiyet ve olay turu de"i!kenleri bırbırlenyle
çaprazlanmı!tır Kayıtlı olay vakası 1128 olmak-
la bırlıte çapraz tablo ortak verilerin
kar!ıla!tırılmasından olu!tu"u için verileri
çaprazlanamayan 4 kı!ı i!leme dahil edileme-
mi!tir Bu nedenle genel toplam 1124 olarak
alınmı!tır Tablodan da anla!ılaca"ı üzere tum
intihar vakalarından % 38') kadın, % 62'sı erkek-
lerden olu!mu!tur Tum intihar te!ebbüsü
vakalarından %72'sı kadın, %28'ı erkektir
Görüldü"ü üzere intihar edenler arasında erkek-
ler a"ırlıklı bir ço"unluk, tum intihar te!ebbüsleri
arasında ise kadınlar a"ırlıklı bir ço"unluk
göstermektedir Tum kadınlar arasında intihar
ve intihar te!ebbüsleri oranları incelendi"inde
ise kadınların %14'unun intihar, %86'sının inti-
hara te!ebbüs davranı!ı göstermi! oldu"u
görülmektedir Tum erkekler arasında intihar ve
intihara te!ebbüs oranları incelendi"inde ise,
erkeklerin %42'sının intihar, %58'ının intihara
te!ebbüs davranı!ı gösterdi"i görülmektedir
Kadınların intihar ve intihara te!ebbüs
oranlarında buyuk bir fark bulunmakta olup,
erkeklerin intihar ve intihara te!ebbüs oranları
arasında buyuk bir oransal tark bulunmamak-
tadır Fakat bu oransal farklılıklar kadınların ve
erkeklerin toplam sayılırı da ele alınırak
de"erlendirilmezdir {Tablo 3)

Tablo 3 Mu"la nın Cinsiyet ve olay Turu De"i!kenlerine Göre 01 01 1997-01 04 2002 Tarihleri Arasında Çapraz
Tablosu

OLAY TURU
C NS YET ntihar Te!ebbü s TOPLAM
Frekans % Frekans % Frekans %

Kadın Frekans 102 %14 616 %86 718 %100

% %38 %72
Erkek Frekans 170 %42 236 %58 406 %100
% %62 %28
TOPLAM Frekans 272 852 1124
% % 100 % 100 %100

9
 K

Kır ve kent cinsiyet© göre intihar ve intihara
te!ebbüs davranı!larını inceledi"imizde, her iki
cins içinde kırda intihar sıklı"ının kentte ntihar
sıklı"ına göre (azla oldu"u, intihara te!ebbüs
davranı!ının se her iki cinsiyet çin de kentte
köye göre daha sık oldu"u görülmektedir (Tablo
4). Tablo 4 ncelendi"inde kayıtlı vakalar çinde,
koyda ya!ayan kadınların % 27.3'ünün kentte
ya!ayan kadınların ise % 5.4'ünün intihar etti"i,
köyde ya!ayan erkeklerin % 55.8' n n, kentte
ya!ayan erkeklerin ise % 27.3'nün ntihar etti"i
görülmektedir.

Tablo3. Mu"la'nın, Kır-Kent/Olay Türü /Cinsiyet De"i!kenleri 01.01.1997-01.04,2002 Terihferi Arasında

Çapraz Tablosu

KIR KENT OLAY TlJRÜ TOPLAM

C NS YET NT HAR TE"EBBÜS
Frekans Yüzde Frekans Yüzde
Kadın 79 % 27.4 210 % 72.6 289
Köy Erkek 115 % 55.8 91 % 44.2 206
Köy Toplam 194 % 39.2 301 %60.8 495
Kadın 23 % 5.4 406 % 94.6 429
Kent Erkek 55 % 27.3 145 % 72.7 201
Kent Toplam 78 % 12.4 551 % 87.6 630
GENEL TOPLAM 272 %37 852 %63 1126

Anla!ılaca"ı üzere intihar davranı!ı
konusunda cinsiyet de"i!keni de"il yerle!im yeri
de"i!keninin etkili oldu"u görülmektedir. ntihar
daranı!ı % 55.8 le en çok köyde ya!ayan
erkeklerde, % 27.4 ile köyde ya!ayan kadınlar-
da daha sonra ise % 27.3 ile kentte ya!ayan
erkeklerde ve % 5,4 ile kentte ya!amayan
kadınlarda görülmektedir. Bu verilerden hare-
ketle, köyde ya!ıyor olmanın kentte ya!amaya
oranla ntihar davranı!ına yönelmede risk fak-
törü oldu"u görülmektedir. Köyde intihar oran-
larının kente göre neden daha faza oldu"u
ara!tırmada yapılan birebir görü!melerin verileri
do"rultusunda tartı!ılmı!tır. { Bakınız, Tablo-4)
Mu"la ilinde 1997-2002 yılları arasında nti-
har ve intihar te!ebbüslerinin ilçelere göre
da"ılımı se Tablo 5'de verilmi!tir.

10
 K R Z

Tablo 5 01 01 1997-01 04 2002 tarihleri Arasında Mu"la Ilı, lçelere Göre ntihar ve ntihar Giri!imleri

LÇELER NT HAR TE"EBBÜS BO" TOPLAM

Kov Kent Topl. Köy Kent Topl.
Fethıve 55 12 67 66 100 166 _ 233
Marmaris 9 5 14 23 130 153 - 167
Merkez 20 21 41 33 77 110 _ 151
Milas 38 15 53 35 48 83 - 136
Ortaca 5 4 9 23 101 124 - 133
Bodrum 39 - 39 32 20 52 - 91
Köyce"iz 4 6 10 11 24 35 - 45
Datça - - - 23 18 41 1 42
Yata"an 14 - 14 20 8 28 - 42
Ula 4 2 6 23 10 33 - 39
Dalaman 6 4 10 3 8 11 - 21
Kavaklıdere 1 - 1 9 - 9 - 10
Toplam 195 77 272 301 544 845 - 1118
Bo! 2 7 2 11
GENEL TOPLAM 195 77 279 301 544 852 3 1128

Yıllara göre kadın ve erkek intihar ve intihar bankasından 13 kı!ının bılgıierı veri kaybına
giri!imlerinin verilen ise Tablo 6 dakı gibidir u"ramı!tır
Çapraz tablo olması nedeniyle 1128 ki!ilik veri

Tabloö 01 01 1997-01 04 2002 Tarıhien Arasında Mu"la'da Yıllara Göre ntihar Ve Te!abbuslerde Cinsiyet
Oranları

YILLAR C NS YET TOPLAM

Kadın Erkek
1997 114 % 71 3 46 % 28 8 160
1998 116 % 62 7 69 %37 3 185
1999 116 % 68 6 53 % 31 4 169
2000 134 % 62 6 80 % 37 4 214
2001 156 % 58 2 112 % 41 8 268
2002* 75 %63 44 %37 119
TOPLAM 711 % 63 8 404 % 36 2 1115

* 2002 yılı verilen Ocak Nisan arası donemi kapsamaktadır

11
 K

Tablo 7. 01.01.1997-01.04.2002 Tarihleri Arasında Mu"la'da Yıllara Göre ntihar ve Te!ebbüs Oranları

YILLAR Türü TOPLAM

ntihar Te$ebbü s
1997 41 % 25.8 118 % 74.2 159
1998 58 %31.2 128 % 68.8 186
1939 38 % 22.4 132 % 77.6 170
2000 63 % 29.4 151 % 70.6 214
2001 ' ' " S0 ' % 18.7 218 ~%BT.3 ""' 268
2002* 22 % 18.6 96 %81.4 118
TOPLAM 272 843 1115

Tablo 8. 01.01.1997-01.04.2002 Tarihleri Arasında Aylar / Olay Türü

OLAY TÜRÜ
AYLAR ntihar Te$ebbü s TOPLAM
Ocak 20 % 7.4 89 %10.6 109 %9.8
#uba t 29 % 10.8 72 % 8.6 101 % 9.1
Mart 24 % 8.9 66 % 7.9 90 % 8.1
Nisan 20 % 7.4 82 % 9.8 102 %9.2
Mayıs 26 % 9.7 90 % 10.7 116 % 10.5
Haziran 28 % 10.4 74 % 8.8 102 %9.2
Temmuz 22 % 8.2 76 %9 98 % 8.8
A"usto s 23 % 8.6 58 % 6.9 81 % 7.4
Eylül 22 % 8.2 71 %8.5 93 % 8.4
Ekim 17 % 6.3 63 % 7.5 80 % 7.2
Kasım 19 % 7.1 34 %4 53 % 4.8
Aralık 18 % 6.7 64 % 7.6 82 % 7.4
TOPLAM 268 839 1107

Turizm sezonunda intihar ve intihar Yapılan Görü$melerden Elde Edilen

te!ebbüsler i oranlarında bir de"i!iklik olup
olmadı"ını tespit edebilmek için Tablo 8'i incele-
di"imizde aylara göre intihar ve intihar
te!ebbüslerinde oransal bir farklılık olmadı"ı
görülmektedir. Bu verilerden hareketle Mu"la'ya
tatil için gelen ki!ilerin intihar oranlarını
de"i!tirdi"ini söylemenin mümkün olmadı"ı
görülmektedir.
Bulgular
Mu"la ili ntihar ara!tırmaları komisyonu
olarak 24.09.2002-29.12.2002 tarihleri
arasında, bu vakalar arasırda 26 erkek ve 58
kadından olu!an toplam 84 ki!iyle derinleme-
sine mülakat yöntemiyle görü!me yapılmı!tır.
Görü!meler, Bodrum, Fethiye, Köyce"iz,
Mamaris, Milas, Merkez ve Ula olmak üzere

12
 K R Z

toplam 7 ilçede, ilçe merkezlerinde ve köylerde Görü!me yapılan ilçelerdeki (Mu"la

yapılmı!tır 84 ki!iden olu!an ornekiem
grubunun 65'ı intihar giri!imi vakası, 19'u ölüm-
le sonuçlanmı! intihar vakasıdır ntihar
te!ebbüslerinde görü!meler gönüllülük esasına
göre yapılmı! olup, çalı!maya katılmak isteme-
di"ini belirten ki!ilerle görü!ülmemi!tir
Ara!tırma, Mu"la Merkez, Ula, Marmaris
Köyce"iz, Fethiye, Bodrum ve Milas olmak
üzere 7 ilçede yapılmı!tır lçelerin
seçilmesinde, Mu"la ılının co"rafi özelliklen ve
intihar oranları dikkate alınmı!tır Vakaların en
çok görüldü"ü 4 ilçe Fethiye, Marmans Merkez,
Milas, öncelikli olarak çalı!maya dahil edilmi!,
di"er ilçeler de Mu"la haritası dikkate alınarak
saptanmı!tır lçe merkezlerinde, ta!ınan
ki!ilere, tatilcilere, sezonluk i!çilere, köylerde
ise, çe!itli tarım etkinlikleri nedeniyle evlerinde
olmayan ki!ileri ula!mada zorluk ya!anmı!tır ya
da ula!ılamamı!tır Ula!ılan ki!ilerle
görü!melerin yapıldı"ı yerlerin ilçelere göre
ayrıntılı bilgisi Tablo 9'da yer almaktadır
Merkez, Ula, Marmaris, Köyce"iz, Fethiye,
Bodrum ve Milas) kayıtlı olan intihar ve intihara
te!ebbüs sayılarının toplamı 862, ara!tırmada
görü!me yapılan kı!ı sayısı 84'dur 7 ilçeden
alınan ornekiem, evrenin % 9 75'ının olu!turul-
maktadır Yanı 7 ilçede yapılan ara!tırmada, bu
ilçedeki intihar ve intihara te!ebbüs vakalarının
genel olarak % 9 75'ıne ula!ılmı!tır lçeler
bazında toplam intihar, intihara te!ebbüs
vakasıyla, yapılan görü!melerin oranı ise
Bodrum % 1, Fethiye % 9, Köyce"iz % 33,
Marmaris % 4, Merkez % 7, Milas % 14, Ula %
33!dur Genel yüzde ortalama % 9 75 olmakla
birlikte, bodrum ilçesi için yapılan görü!me
sayısr bulundu"u ilçedeki vakaları açıklamakta
kullanılabilecek oranda de"ildir Bununla birlikte
yapılan görü!melerin, genel vaka sayısına
oranı, istatistiksel olarak Mu"la Ilı için bir
genelleme yapılmasına uygun bir orandır
Oraların ayrıntıları Tablo 9'da yer almaktadır

Tablo 9 Evren Ornekiem Oranları

LÇELER TOPLAM NT HAR VE ARA"TIRILA

N NT HAR VE ORAN
TE"EBBÜS SAYISI TE"EBBÜS SAYISI %
Bodrum 91 1 %1
Fethiye 233 20 %9
Köyce#iz 45 15 %33
Marmaris 167 6 %4
Merkez 151 10 %7
Milas 136 19 %14
Ula 39 13 %33
TOPLAM 862 84 % 9 75

13
 K R Z

84 ki!ilik örneklerimin, 26'sı erkek, 58'ı
kadındır Erkeklerin orneklem içindeki oanı %
31, kadınların oranı ise % 69'dur Cinsiyet
da"ılımının, Mu"la ilindeki tum vakalardakı
oranı ise kadınlar için % 63 7 erkekler için %
36 2'dır Oranlardan da görülece"i üzere kadın
ve erkeklenn orneklem içindeki da"ılımı cin-
siyete göre birbirlerinden farklı olmakla bereber
bu farklılık evrenin cinsiyet oranlarıyla ben-
zerdir Bu ba"lamda orneklemın cinsiyete göre
da"ılım oranları, evrenin cinsiyet da"ılım oran-
larıyla uyumludur (Tablo 10- Tablo 11)

Tablo 10 Mu"la Genelinde ntihar ve ntihara Te!ebbüslerin Cinsiyeti Göre Da"ılımı (Evrenin Cinsiyet Da"ılımı)

C NS YET FREKANS YÜZDE %

Kadın 718 63 7
Erkek 408 36 2
Belirtilmeyen 2 02
TOPLAM 1128 100

Tablo 11 Yapılan Görü!melerin Cinsiyete Göre Da"ılımı (Orneklemın Cinsiyet Da"ılımı)

LÇE CINSIYET TOPLAM

KADIN ERKEK
Bodrum 1 - 1
Fethiye 2 18 20
Köyce"iz 6 9 15
Marmans 2 4 6
Milas 6 13 19
Mu"la 5 5 10
Ula 4 9 13
TOPLAM 26 58 84
YÜZDE (%) %3t %69 % 100

Ara!tırma evrelerinin ve orneklemının inti-
har ve intihar te!ebbüslerine göre da"ılımları
kar!ıla!tırıldı"ında orneklemın da"ılımın
evrenin de"ılımına benzer oldu"u görülmekte-
dir 1128 ki!ilik evren de vakaların 274'u intihar,
852'sı intihar te!ebbüsü vakası olup 2 vakanın
intihar mı te!ebbüs mu oldu"u kayıtlarda belir-
tilmemi!tir Bu verilerden hareketle Mu"la ilinde
kayıtlı tum vakaların % 24 3'u intihar vakası, %
75 5'ı ise intihar te!ebbüsü vakasıdır Ornek-
lemde ise intihar vakası 19, intihar te!ebbüsü
vakası ise 65'dır ntihar vakalarının ve intihar
te!ebbüslerinin orneklemdekı da"ılım oranları
ise, intiharlar için % 22 6 intihar te!ebbüsleri için
% 77 4'tur Evrenin ve orneklemın vaka turune
göre da"ılımları kıstas alındı"ında orneklemın
evrene genellenebılırhk özelli"i ta!ıdı"ı
görülebilmekledir
Yukarıda yapılan kar!ıla!malardan da
anla!ılaca"ı üzere, yapılan ara!tırma, gerek

14
 K R Z

ara!tırmada yapılan görü!me sayısının Mu"la açısından istatistiksel olarak evreni

lindeki toplam intihar ve intihar te!ebbüsleri yansıtabilirle kapasitesine sahiptir {Ayrıntılı bilgi
sayısına oranı açısından, gerek cinsiyet Tablo 11'de bulunmaktadır).
da"ılımları açısından, gerekse olay türleri

Tablo 12 Evren ve Orneklemırı Olay Turune Göre Da"ılımları Tablosu

OLAY TÜRÜ EVR EN ORNEKLEM

Frekans Yüzde % Frekans Yüzde %
intihar 274 % 24 3 19 % 22 6
ntihar Te!ebbüsü 852 % 75 5 65 % 77 4
Belirtilmeyen 2 %02 - -
TOPLAM 1128 100 84 100

Mu"la genelinde köylerde intihar oranı
daha fazla olmakla birlikte ara!tırmada ilçe
merkezlerinde yapılan görü!melerde intihar
oranı köylere göre fazladır. Bu noktada evrenin
bilgisinden farklılık içermektedir Raporun giri!
ksmında da belirtilmi! olan, görü!melerde
ki!ilere ula!ma konusunda ya!anan zorluklar bu
farklılı"ın sebebidir.
Toplam 84 ki!iden olu!an orneklem
grubunda, ekonomik durumunu kriz halinde,
de"i!ken, çok kotu ya da kotu olarak
de"erlendirenlerin toplamı 35'dır. Yanı ornek-
lemın % 41'6'sını olu!turmaktadır. Maddi duru-
Tablo 13 Olay Turu ve Cinsiyete Göre Ornek emm Sorun Alanları
munu normal olarak de"erlendiren 33 kı!ının
oram, % 39 4'tur Maddi durumunu iyi yada çok
iyi olarak de"erlendiren 16 kı!ının oranı ise %
19'dur Oranlardan da anla!ıldı"ı üzere
ekonomik durumunu iyi olarak
de"erlendirmeyen ki!iler omeklemde yüksek bir
oranı olu!turmaktadır
Yapılan görü!melerden elde edilen bulgu-
lar ı!ı"ında tespit edilen sorun alanları ve bun-
ların cinsiyet ve oîay turu de"i!kenlerine göre
kar!ıla!tın ması Tablo 13'de yer almaktadır

TÜRÜ NEDENLER C NS YET TOPLAM

Erkek Kadın Toplam
Hastalık Fiziksel Hastalık 1 1 2
Psikolojik Raharsız 1 3 4 6
Aile Sorunları Aile Tartı!ması 1 1 1
Ekonomik Sorunlar Ekonomik Kriz 4 1 5 5
ntihar

Sosyal Sorunlar Goç 1 1

llegal i!ler 1 1 2
E#itim Sorunları Okul Sorunları 1 1 1
Duygusal Sorunlar Ni!anı vb ayrılık 2 2 2
Tespit Edilmeyen Belirsiz 1 1 2 2

15
 K R Z

TOPLAM 9 10 19 19
Hastalık Fiziksel Hastalık 1 1
Psikolojik Hastalık 2 3 5 6
Aile iç #iddet 8 8
Aile geçimsizli"i 4 12 16
Aile Sorunları Bo!anm a 2 2 30
Kaçarak Evlenme 3 3
Te!ebbüs

Zorla Evlendirilme 1 1
Ekonomik Sorunlar Ekonomik Kriz 3 5 8 8
llegal !ler 1 3 4
E!in Alkol,Kumar 3 3
Sosyal Sorunlar Alı!kanlı"ı 11
!ven Sorunları 2 2
Namus Dfirlıknrlıısıı ? ?
E#itim Sorunları Okul Sorunları 1 3 4 4
Duvgusul Sorunlar Ni!anlı vb ayrılık 2 4 6 6
TOPLAM 17 48 . 65.,„ 65
GENEL TOPLAM 26 58 84 84

TART"MA VE SONUÇ ki!ilerin, yapılan görü!melerde sa"lık sorun-

ntihar davranı!ı tek nedeni bir davranı!
olmayıp, pek çok nedenin etkile!imini bir arada
barındırmaktadır Ancak ki!ilerin ekonomik
durumlarındakı anı de"i!iklikler (iflas, hacıs, v b)
önemli bir tetıkleyıcı etken olarak kar!ımıza
çıkmaktadır Özellikle yapılan görü!melerde
erkek intiharlarında, ekonomik kriz ya!antısının
önemli bir tetıkleyıcı etken oldu"u, aynı nedenin
kadınlarda ise intihara te!ebbüs davranı!ının
teîıkleyıcısı olabildi"i görülmü!tür
Orneklemın ekonomik durum algısı, kı!ının
sosyal güvencesinin olup olmaması ve sa"lık
hizmetlerinden yararlanıp yararlanıltnamasında
da etkili olmaktadır Sa"lık hizmetlerinden yarar-
lanıp yararlanamama da etkili olmaktadır Sa"lık
hizmetlerinden yararlanamama özellikle kronik
rahatsızlıklarda çok önemli bir de"i!ken olarak
kar!ımıza çıkmaktadır Ekonomik kriz ya!ayan
larına odaklanmadıkları görülmektedir
Ekonomik durumunu kou olarak de"erlendiren
23 kı!ıren 15'ı sa"lık sorunu olmadı"ını belirt-
mi!tir Ekonomik durumunu kotu olarak
de"erlendiren ve sa"lık sorunları olan ki!ilerle
yapılan görü!melerde ise ekonomik sorunlarla,
sa"lık sorunlarının birlikteli"inin ya!am kalitesini
olumsuz yönde etkileyen faktörler oldu"u
görülmü!tür Özellikle sürekli ilaç kullanımı
gerektiren hastalıklarda sa"lık güvencesinin
olmayı!ı kimi intihar te!ebbüslerinde do"rudan
neden olarak tespit edilmi!tir Sosyal güvencesi
olmayan, ye!il kart kullanan ki!ilerin sa"lık
sorunlarında kullandıkları ye!il kartın hiç bir
i!levsel etkisi olmadı"ı görülmü!tür Örne"in
ekonomik durumunu kotu olarak dile getirdi"i
etken tamamen sa"lık sorunları ve parasızlıktır
Ye!il kart sahibi olan bu kı!ı doktora gidip ucret-

16
 K R
sız muayene olabilmekte, fakat ilaçları kendi
imkanlarıyla alması gerekti"i için ilaç kullanama-
maktadır Sa"lık sorunlarıyla ya!amaktan
bıktı"ı için intihar te!ebbüsünde bulundu"u
belirtilmi!tir Psikolojik sorunlar ya!ayan ki!ilerin
de düzenli ilaç kullanımı gerekmektedir
Ekonomik nedenlerle ilaç alamayan ki!iler esas
olarak psikolojik sıkıntıları nedeniyle de"il,
psikolojik tedavi alamamaları nedeniyle intihar
davranı!ına yönelmektedirler Çunku ilaç kullan-
maları durumunda, psikolojik rahatsızlıkların
aktif olması nedeniyle intihar davranı!ına
yönelmeleri de soz konusu olamayacaktır
Maddi durumunu normal olarak de"erlendiren
33 ki!iden 24'unun herhangi bir sa"lık sorunu
bulunmamaktadır Benzer bir !ekilde, ekonomik
durumunu iyi olarak de"erlendiren 14 kı!ının
7'sının de herhangi bir sa"lfk sorunu yoktur
Bu de"erlerden de anla!ılaca"ı üzere inti-
har davranı!ına sebep olan etkenler sadece
ekonomik nedenlerdir ya da sadece sa"lık prob-
lemleridir demek mumkun görülmemektedir
Aile yapısı, toplumsal de"i!im nedeniyle
ya!anan çatı!malar hem tek tek hem de bir-
birinin etkisini artırarak intihar davranı!ına
yönelmede etkili olacaktır
Tablo 13 incelendi"inde, intihar
davranı!ında önemli etken olarak psikolojik ve
fiziksel hastalıklar ile ekonomik sorunlar
görülmektedir Psikolojik rahatsızlıklarda özellik-
le depresyon ya da !izofreni gibi hastalıklarda
intihar davranı!ı görülmekle birlikte, intiharın tek
sebebi olarak psikolojik rahatsızlıklar
görülmemektedir Kı!ının ekonomik durumu,
ailesi ile ili!kileri, yalnız ya!ayıp ya!amadı"ı gibi
etkenler birbirini tetıklemektedır Örne"in
ara!tırmada Tablo 13'de sorun alanı psikolojik
hastalık olarak belirtilmi! olan bir intihar
17
Z
vakasının oykusu bu konuda aydınlatıcı bir
örnektir Fethiye Merkez ilçede gerçekle!mi!
olan intihar vakasında, intihar eden kı!ı ergenlik
döneminden itibaren psikolojik olarak tedavi
görmektedir ve devamlı olarak ilaç kullanmak-
tadır Memur olarak çalı!an, bekar olan ve anne
babasının olumu nedeniyle yalnız ya!ayan bu
kı!ı, 2001 yılında ya!anan ekonomik kriz döne-
minde bankaya kredi kartı nedeniyle
borçlanmı!tır Kredi kartının faizlerini ödeyeme-
mi!tir Ekonomik sıkıntı ya!adı"ı bu dönemlerde
i!yerinde de arkada!larıyla ya!adı"ı problemler
nedeniyle tefti! geçirmektedir Butun bu
sıkıntılar sonucunda yalnız ya!adı"ı evinde ken-
disini asarak öldürmü!tür
Aktarılan olaydan da anla!ılaca"ı üzere bu
kı!ının intiharından tek bir nedeni sorumlu tut-
mak mumkun de"ildir Ancak, a"ırlıklı olarak
psikolojik sorunların, ekonomik sorunlarla
birle!mesinin etkili oldu"u söylenebilir ntihar
te!ebbüslerinde ise özellikle aile sorunları ve
sosyal sorunların önemli bir a"ırlı"ı oldu"u
görülmektedir Atle sorunları içerisinde özellikle
aile IÇI !iddet, evli ki!ilerde geleneksel aile
yapısından çekirdek aile yapısına geçi!te
ya!anan sorunları gösterir !ekilde gelin-
kayınvalide tartı!malarının etkilen görülmekte-
dir Ayrıca e!in alkol, kumar alı!kanlı"ı ile
düzenli bir gelin olsa bile bunun aile ihtiyaçlarına
harcanmaması gibi konular özellikle kadın inti-
har te!ebbuslennda etkili görülmektedir E!inin
kotu alı!kanlıklarını bıraktırmak için her yolu
denemi! olan kadınlar kimi zaman kendilerini
öldürme amacı gütmeyecek !ekilde e!lerinin
davranı!larını de"i!tirmeye yönelik olarak inti-
har te!ebbüsünde bulunmakla birlikte, kimi
vakalarda da çozulumeyen sorunlar kar!ısında
canından ve ya!amdan bezme duygusuyla ve
kendini öldürme amacını güdecek !ekilde intihar
 K R
te!ebbüs ü davranı!larına rastlanmı!tır
Ekonomik sorunlarda kadın intihar te!ebbusler-
lerınde önemli bir etken olarak görülmektedir
ntihar giri!imlerinde ya da intihar
vakalarında psikolojik faktörlerin yanı sıra kı!ının
sosyalçevresı de goz onune alınarak tedavinin
çok yonlu yapılması gerekmektedir Sadece ilaç
tedavisi sorunun bir yonunu çözümlerken birey-
lerin sosyal çevresini ve oradaki sorunları
de"i!tirmemektedir Genel olarak tedavi sonrası
güncel ya!ama donen birey aynı problemlerle
yeniden yuz yüze kalmaktadır Giri!imde bulu-
nanların çevrede etiketlenmeden anında müda-
hale edilerek kendi ortamında tedavi
edilebilmeleri için düzenlemelerin yapılması
gerekmektedir
Mu"la'da turizm bugün ve yarın için tarıma
ve bacalı sanayiye bu yörede tek alternatif
olarak görülmekte ve bu yörenin de"i!mesinde
ve geli!mesinde temel de"i!ken olarak kabul
edilmektedir 1996-2002 yılları arasında
Mu"la'da altı köyde yapılan Turizm Sektöründe
Çalı!an Kadın Toplumsal De"i!me Etkilen" adlı
çalı!manın bulgularında da görüldü"ü gibi tu-
rizm, özellikle kırsal kesimde hızlı de"i!ime
neden olmaktadır (Oktık 2002) Ome"tn intihar
giri!iminde bulunan kadın vakalardan biriside,
kırsal kesimde ya!ayan ve turizmde çalı!maya
ba!lamasıyla birlikte ya!adı"ı ortama hızla
yabancıla!an, Durkheım'ın anomık ıntıharlardakı
hızlı toplumsal de"i!meyle ya!anan kuralsızlı"a
örnek olarak verilebilir Turizmle birlikte bu
bölgede ya!amakta olan hızlı toplumsal
de"i!im, mtıhar vakalarında da goz onunde
tutulması gereken bir etkendir
Bu çalı!mada intihar ya da intihar
giri!imlerini
n çok yonlu olmasının yanı sıra,
bölge dinamikleriyle ili!kisi saptanmı!tır
18
Z
Bölgesel de"i!meyle birlikte bireylerin ya!adı"ı
uyum sorunu ve yabancıla!manın önemli bir
etken oldu"u gözlenmi!tir Ancak, bölgedeki
de"i!imler do"rultusunda, bölge yetkililerinin,
durumu saptayıp çozum üretebilmek için, aktif
olarak somut giri!imlerde bulunması ve intihar
riski ta!ıyan ki!ilere psikolojik ve ekonomik
destek sa"lanmasıyla, en azından, intihar
giri!iminde bulunanların yeniden ya!ama
ba"lanması sa"lanabilir
Bu ara!tırma, !u an sonuçlanmı! olup
basım a!amasındadır Çalı!manın sonuçlan-
masının ardından, komisyon Mu"la Valılı"ı'ne
a!a"ıda özetlenmi! olan önerileri iletmi! ve bu
önerilerin bir kısmı hayata geçirilmi!tir
• Mu"la'dakı Devlet Hastanesi ya da Sosyal
Sigortalar Hastanesı'nde, Ankara Üniversitesi
Kriz Merkezinin da deste"i ile bir Kriz Odası
olu!turulması, {!u an hayata geçirilmek
üzeredir)
• statistiklerin daha sa"lıklı tutulmasını
sa"lamak ve gelecek için sa"lıklı bir veri
bankası olu!turmak açısından Polis ve
Jandarmadaki kayıtların aynı sistemle tutulması
ve bu ıkı kurumun birbirleriyle bütünlük
içerisinde çalı!ması için standart bir form
geli!tirilmesi (bu form hazırlanarak Valili"e
sunulmu!tur)
• Acil servise intihar giri!imiyle gelen hasta-
ların, hastaneden çıktıktan sonra da psikolojik
destek almasının sa"lanması ve maddt-manevı
her turlu destek alt yapısının olu!turulması
(Görü!ülen ki!ilerin isimler Valili"e iletilerek
destek sa"lanmı!tır)
• Yerel medyanın intihar haberleri konusun-
da uyarılarak e"itilmesi
• ilçe merkezlerinde ve köylerde alkol
ba"ımlılı"ı ile ilgili bilgilendirme çalı!maları
 K R
yapılması. Koy kahvelerinde alkol kullanımının
denetlenmesi, depresyon ve intihar konularında
kahvelerde toplantıların düzenlenmesi (Bu
konuda Valilikçe çalı!malar yürütülmektedir).
* Köylerde çalı!an sa"lık personelinin, jan-
darmanın, imam ve ö"retmenlerin, merkezlerde
polis, ö"retmenler ve camı hocalarının intiharlar
konusunda e"itilerek halkı bilgilendirmesi.
•Polis ve Jandarma tarafından, e!me ve
çocuklarına !iddet uygulayanlar belirlenerek, bu
ailelerde intihar potansiyeli goz onunde bulun-
durularak takıp edilmelerinin sa"lanması.
* ntihar te!ebbüsünde bulunan ki!ilerden
sosyal güvencesi olmayanlara Valilikçe kaynak
sa"lanması (Kısmen gerçekle!tirilmi!tir).
* ntihar te!ebbüsünde bulunan ve sa"lık
KAYNAKÇA
Cole S (1999) Sosyolojik Dü!ünme Yöntemi,
Çev Demırka! B, Vadi Yayınları, stanbul, s 16
Lee D & Newby H (1983) The Problem of
Socıology, Hutchınson, London
Durkheım E (1992) ntihar, Çev Ozankaya O,
imge Kitapevi, Ankara, s 5
Dünya Sa"lık Te!kilatı (WHO) (2000)
http //www un org tr/who/who htm, Cenevre, Ekim
Haralambos H & Holborn M (1991) Socıology,
Themes and Perspectıves, Collıns Educatıonal,
London
Kosemıhal N # (1971) Durkheım Sosyolojisi,
Remzi Kıtabevı, stanbul, 1971, s 80-92
Marshall G (1999) Sosyoloji sozlu"u, Ing Çev
Akınhay O, Komurcu D, Bilim ve Sanat Yayınları,
Ankara, s 345
19
Z
güvencesi olmayan hastaların ilaçlarının
Valilikçe ya da yerel yönetimlerce kar!ılanması
için giri!imleri ivediliklerin ba!latılması
(Ba!latıl-m ı!tır)
•Ankara kriz merkezi ile görü!ülerek
Mu"la'da konuyla ilgili elemanların yeti!tirilece"i
bir kurs açması sa"lanması (#u an görü!me
a!amasındadır).
Te$ekkür
*Mu"la Valılı"ı'nın kudu"u komisyon
do"rultusunda gerçekle!en bu çalı!mada önce-
likle Mu"la Valılı"ı'ne ve eme"i geçen Yrd Doç,
Dr. Hatice KURTULU#, Yrd Doç. Dr Gökçen
APAYD N, Ar!. Gor Fethi NÂS, Hem!ire
NurselGUMU#'e te!ekkürü borç biliriz.
Oda" C (1996) ntihar (Oz kıyım) Tanım-
Kuram- Sa"altım, zmir Psikiyatrı Derne"i
Psıkoterıpıler Birimi, zmir, s 5-16
Oktık N (2002) Turizm Sektöründe Çalı!an
Kadınların Toplumsal De"i!ime Etkileri, Mu"la
Üniversitesi Yayınları, Mu"la, s 32-129
Sayıl I (2000) ntihar Davranı!ı, Kriz ve Krize
Müdahale (ıçmde), Ankara Üniversitesi Psikiyatrik
Kriz Uygulama ve Ara!tırma Merkezi Yayınlar No 6,
Ankara, s 165-188
Sonneck G ve ark (2000) Krize Müdahale ve
ntiharı Önleme Ing Çev Sozer Y, Ankara Üniver-
sitesi Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Ara!tırma Merkezi
Yayınları No 4, Ankara, s 76-77