SNEKLER

Jean-Paul Sartre
JEAN PAULSARTRE
SNEKLER
KUZEY YAYINLARI: 24
Tiyatro Dizisi: 3
Kuzey Yaynlarnda
Birinci Bask: ubat 1985
KUZEY YAYINLARI
Onur Sok. No: 18/2
Maltepe / ANKARA
Tel: 30 40 81
Kapak : Ali Cengizkan
Dzenleme : Cem Selik
Dizgi : TEMPO 18 34 65
Bask : Sistem Ofset S: 4
JEAN PAUL SARTRE
S NEKLER
(Dram, Perde)
eviren
TAHSN YCEL
KLER
JUPITER
ORESTES
AGSTHOS
RETMEN
BtRNl MUHAFIZ
KNC MUHAFIZ
BA RAHP
ELEKTRA
KLYTEMNESTRA
BR ERINNYE
BR GEN KADIN
BR YALI KADIN
HALKTAN ERKEKLER VE KADINLAR
ERINNYELER. UAKLAR
SARAY MUHAFIZLARI
BRNC PERDE
Argos'la bir alan. Sineklerin ve lmn tanrs Jpiterin bir hey
keli. Gzleri ak, yz kana bulanm.
SAHNE I
Karalar giymi Yal Kadnlar dinsel bir alay biiminde sahne
ye girer, heykelin nnde iki dkme trenine balarlar. Bir
Budala dipte yere oturmutur. Oreste ile retmen, sonra Ju
piter girer.
ORESTES - Hey kadnlar!
Hepsi de bir lk kopararak geriye dnerler.
RETMEN-Diyorduk ki, acaba bize...
Kadnlar birer adm gerileyerek yere trrrler.
RETMEN.Bakn, biz yolcuyuz, yolumuzu ardk. Ufack
bir bilgi istiyorum sizden.
Kadnlar testilerini ellerinden brakp kaarlar.
RETMEN.Beygir karlar! Grenler de ekiciliklerine tutul
dum sanacaklar. Ya! efendim, yolculuumuza hi diyecek yok hani!
Yunanistan'da olsun, talya'da olsun araplarnn tad damaklarda ka
lan, hanlar insana kucak aan, sokaklar kalabalkla dolup taan, en
azndan be yz bakent vard, kalkp buraya gelmek de nerden esti
aklnza! Bu dallar mrlerinde turist grmemiler anlalan; gnete
pien bu lanetli yerde yz kez yol sordum. Nereye gitsek, hep ayn
dehet lklar, ayn kamalar, kr edici sokaklarda hep bu ar
ve kara gezinmeler. Tuu! Bu ssz sokaklar, scaktan titreyen hava,
sonra bu gne... Gneten daha uursuz bir ey var mdr?
9
ORESTES. Ben burda dodum...
RETMEN. yle anlalyor. Ama ben sizin yerinizde olsam,
bununla vnmezdim.
ORESTES. Burada dodum, ama bir yolcu gibi yol sormak zo
rundaym. al u kapy!
RETMEN. Ne umuyorsunuz? Yant vereceklerini mi? Bakm
azck u evlere, bakn da syleyin: neye benziyorlar? Pencereleri
nerede? Sk sk kapal, lo avlulara alyor herhalde pencereleri,
sokaa klarm dnyorlar... (Orestes eliyle bir hareket yapar.) Ney
se. alyorum kapy, ama umudum yok.
Kapy alar. Sessizlik. Gene alar; kap aralanr.
BR SES. Ne istiyorsunuz?
RETMEN. Bir ey soracaktk. Acaba eyin nerede...
Kap birdenbire kapanr.
RETMEN. Hay Allah kahretsin! Nasl, beendiniz mi, Ores
tes efendimiz, bu kadar deney yeter mi? sterseniz, btn kaplar a
labilirim byle.
ORESTES Hayr, brak.
RETMEN.Vay! urda biri var, (Budalaya yaklar.) Efen
dimiz!
B U D A L A - !
RETMEN, gene selamlar. Efendimiz!
BUDALA - !
RETMEN.Bize bir byklk edip de Aigisthos un evini gs
terir misiniz?
BUDALA - !
RETMEN. Aigislhos'un, Argos kralnn.
BUDALA.- ! !
Geriden Jpiter geer.
RETMEN. ansmz yokmu! lk kez birinin kamayaca
tuttu, o da kafadan atlak. (Jupiter gene geer.) Vay anasn! Buraya
kadar gelmi arkamzdan.
ORESTES.- KM?
RETMEN - Sakall!
ORESTES. D gryorsun sen.
RETMEN. imdi geti, gzlerimle grdm.
10
ORESTES. Aldanm olacaksn.
RETMEN. Olanaksz. Palermo'da Jupiter Ahenobarbus'un
yzn ssleyen bronz sakal saymazsak, mrmde byle sakal gr
medim diyebilirim. Bakn, gene geiyor ite. Ne istiyor bizden?
ORESTES. O da yolculuk ediyor, bizim gibi.
RETMEN Ya, yle mi! Delphes yolunda rastladk ona. Itea'
dan gemiye bindiimiz zaman, o koca sakalyla oktan yerlemiti
gemiye. Nauplia'da her admda karmza kyordu, imdi de bura
da ite. Basit bir rastlam m diyorsunuz siz buna? (Eliyle sinekleri
kovar.) Dorusunu sylemek gerekirse, Argos'un sinekleri, adamlarn
dan ok daha konuksever grnyor. Baksanza unlara, bir baksa
nz a! (Gzleriyle budalay gsterir.) On ikisi birden konmu gzne,
reelli ekmee konar gibi. Ama herifin keyfne hi diyecek yok, gz
lerini emdirmekten holanyor anlalan. Gerekten de, ak ak birey
szyor j bu adamn gzlerinden, yourt gibi. (Sinekleri kovar.) Hadi,
basn bakalm yeter artk! Tamam, sizin stnze de kondular ite.
(Kovar onlar.) Nasl, rahatladnz m: yurdunuzda bir yabanc olmak
tan yaknp duruyordunuz, bu hayvanlar arlyor ite sizi, sizi tanr
gibi bir havalar var. (Sinekleri kovar.) Durun, yava olun biraz, co
kunun bu kadar da fazla! Nerden geliyorlar byle? Grltleri kayna-
na-zrltlarn glgede brakyor, kendileri de yusufuk bceklerinden
byk.
JUPITER, yaklamtr. Biraz semizlemiler, o kadar. On be
yl nce, keskin bir le kokusu kentin zerine ekmiti onlar. O gn
bugn semirip duruyorlar. On be yla varmadan kk kurbaalar ka
dar byrler.
Bir sessizlik.
RETMEN.Sorabilir miyim, kiminle konumak onuruna er
dik acaba?
JUPITER.Adm Demetrios'tur. Atina'dan geliyorum.
ORESTES.Sanrm on be gn nce sizi gemide grmtm.
JUPITER. Ben de sizi grmtm.
Saraydan korkun haykrlar gelir.
RETMEN. Vay, vay, vay! u seslere bak! Hi de ho eyler
deil bunlar, bana kalrsa, gitsek daha iyi olacak, efendim.
ORESTES - Sus.
11
JUPITER. Korkacak bir ey yok. ller bayram bugn. Bu
lklar da trenin baladn gsteriyor.
ORESTES. Argos hakknda ok eyler bilir gibisiniz.
JUPITER. Sk sk gelirim buraya. Galip Yunan donanmasnn
Nauplia limanna demir att gnlerde, kral Agamemnon'un dnn
de de buradaym. Ak yelkenler surlarn yukarsndan grlebiliyordu.
(Sinekleri kovar.) Sinekler yoktu daha o sralarda. Argos kk bir
tara kentinden baka bir ey deildi, gevek gevek esnerdi gnein
altnda. Sonraki gnlerde, ben de tekilerle yola ktm, ovada ilerle
yen krallk alayn uzun uzun izledik, ikinci gnn akam, kralie
Klytemnestra, yannda imdiki kral Aigisthos'la, surlarn zerinde g
rnd. Argoslular, batan gnete kzaran yzlerini grdler; mazgalla
rn zerinden eildiklerini, denize doru uzun uzun baktklarn gr
dler; "ren eyler olacak", diye dndler. Ama bir eyciklcr sy
lemediler. Bilirsiniz herhalde: Aigisthos, kralie Klytemnestra nn sev
gilisiydi. abuk hznlenen, haz dkn bir adamd o srada. Yorgun
grnyorsunuz?
ORESTES ok yrdm de ondan, u Allahn belas scak da
cabas. Ama ilgiyle dinliyorum anlattklarnz.
JUPITER. Agamemnon iyi adamd, ama byk bir yanllk yap
t. damlarn halk nnde yaplmasna izin vermedi. Bu da hi iyi ol
mad. Tarada gzel bir idam sknt datr, insanlardaki lm korku
sunu da kreltir biraz. Argoslular bir ey sylemediler, nk sklyor
lard, iddetli bir lm grmek istiyorlard. Krallarnn kentin kapla
rnda belirdiini grnce de hibir ey sylemediler. Klytemnestra'nn
ho kokulu gzel kollarn ona uzattn grnce de bir ey syleme-,
diler. Bir szck, tek bir szck yeterdi bu srada, ama sustular, sura
t. paralanm, kocaman bir ceset grnts vard her birinin kafa
snda.
ORESTES.Peki, siz, siz de hibir ey sylemediniz mi?
JUPITER.Kzdnz m, delikanl? Pek sevindim dorusu; duy
gularnzn arln gsteriyor kzgnlnz. Hayr, konumadm: bu
ral deildim, bu iler beni ilgilendirmezdi. Argoslulara gelince, ertesi
gn, krallarnn sarayda acdan uluduunu iitince de bir ey syleme
diler, ehvetten dnm gzlerinin zerine indirdiler gzkapaklarn,
12
btn kent azgnlk an yayan bir kadn gibiydi.
ORESTES. Bylece katil saltanat sryor. On be yl mutlu ya
ad. Ben de tanrlar doru sanrdm.
JUPITER. Yok! Bu kadar da abuk sulamayn tanrlar. Her
zaman da cezalandrmak m gerekir? Bu patrty ruhsal dzen yarar
na kullanmak daha iyi deil miydi?
ORESTES. Byle mi yaptlar?
JUPITER. Sinekleri yolladlar.
RETMEN. Sineklerin bununla ne ilgisi var?
JUPITER. Olmaz olur mu! Bu bir simge. una bakarak yarg
layn yaptklarn: urada, duvarlar syrarak, ufak kara ayaklarnn
zerinde sk admlarla yryen u kocam lesbihbceini gryorsu
nuz; duvar kovuklarnda kaynaan kara, yass bceklerin gzel bir r
nei ite. Bcein zerine atlr, yakalayp getiririm size. (Yal kad
nn zerine atlr, tutup sahnenin nne getirir.) te avm. u irkin
lie bakn! Tuu! Gzlerini krpyorsun, oysa sizler gnein kzgn ok
larna alkmsnzdr. u titremelere bakn, oltann ucundaki balk da
byle titrer. Syle bakalm, koca kar, dzinelerle oul mu yitirdin:
tepeden trnaa karalar giymisin. Hadi, konu, konuursan brakrm
belki seni. Syle, kimin yasn tutuyorsun?
YALI KADIN. Argos'ta byle giyinirler.
JUPITER Argos'ta byle mi giyinirler? Ha! anladm imdi. Kra
ln yasn tutuyorsun sen, ldrlen kralnn.
YALI KADIN.Sus! Tanr akna, sus!
JUPITER Epeyce yalsn, sokaklarnda ta leye dek yankla
nan korkun lklar hi kukusuz duymusundur. Ne yaptn o za
man?
YALI KADIN.Kocam tarladayd, ne yapabilirdim? Kapm
srgledim.
JUPITER. Evet, evet, sonra da daha iyi iiteyim diye pencereni
araladn, perdelerinin ardndan dary gzetlemeye baladn, soiuu-
nu tutmutun, kalalarnn arasnda da garip bir gdklanma vard.
YALI KADIN - Sus!
JUPITER. Yaman sevimisindir o gece. Tam bir enlikti deil
mi?
13
YALI KADIN. Ah! efendim, iren bir enlikti.
JUPITER.Kzl bir enlikti, ansn, bir trl gmemediniz.
YALI KADIN. Efendim! Bir l msnz siz?
JUPITER.l m!.Hadi ordan, deli kar! Neyin nesi olduuma
aldrma sen; kendi kendinle ilgilen de pimanlnla gnahn balat
daha iyi.
YALI KADIN. Ah! efendim, ok pimanm, bir bilseniz ne ka
dar pimanlk duyduumu... Kzm da hep pimanlklar iinde, dama
dm her yl bir inek kurban ediyor, yedi yama gelen torununu da pi
manlk iinde byttk: bir resim gibi uslu, sapsar bir ocuk, ilk suu
imdiden kavram durumda.
JUPITER.Pekl, ek bakalm araban, yllanm irkef! Pi
manlk iinde gebermeye bak. Biricik kurtulu ansn bu. (Yal ka
dn svr.) Efendiler, ya ben iyiden iyiye aldanyorum, ya da tam bir
sofuluktu bu karlatmz, eski biimde bir sofuluk, korku temelli
bir sofuluk.
ORESTES. Kimsiniz siz?
JUPITER. Kim olduumun ne nemi var? Tanrlardan sz edi
yorduk. Syleyin bakalm, Aigisthos'u cezalandrmak m gerekirdi?
ORESTES.Gerekirdi... Adaam! ne bileyim ne gerekirdi, vz ge
lir bana; ben bural deilim. Aigisthos piman m?
JUPITER. Aigisthos mu? ok ardm dorusu. Ama ne nemi
var? Onun yerine btn bir kent pimanlk duyuyor. Pimanlk da
epeyce ar eker hani.(Sarayda korkun haykrlar.) Dinleyin! Kral
larnn can ekiirken kopard lklar unutmasnlar diye, onun
gr sesini canlandrmak zere seilmi bir sr oban, her yldnm,
sarayn byk salonunda ulur byle. (Orestes tiksinmi gibi bir hare
ket yapar.) Yok! daha bu hibir ey deil; az sonra, ller koyverilin-
ce ne diyeceksiniz? Gn gnne, tam on be yl nce, Agamemnon
ldrlmt. Ah! Argos'un uar halk ne kadar deiti o zamandan
beri, imdi gnlme ne kadar yakn!
ORESTES. Gnlnze mi?
JUPITER. Brakn, brakn, delikanl. Ben kendi kendime konu
uyordum. "Tanrlarn gnlne" demem gerekirdi.
ORESTES.yle mi? Kana bulanm duvarlar, milyonlarca si
nek, bir mezbaha kokusu, bir cehennem scakl, sonra ssz sokaklar,
14
ldrlm adam suratl bir tanr, evlerinin iinde gslerini dven,
dehete dm srfeler - sonra bu lklar, bu dayanlmaz lklar:
bu mudur Jpiter'in sevdii?
JUPITER.Tanrlar yarglamayn, delikanl, ac gizleri vardr.
Bir sessizlik.
ORESTES.Yanlmyorsam, Agamemnon'un bir kz olacakt
deil mi yle? Elektra adnda bir kz?
JUPITER.Evet. Burda oturuyor. Aigisthos'un saraynda, ite
urda.
ORESTES.Ya! Aigisthos'un saray m buras? - Peki, btn bu
olup bitenler hakknda Elektra ne dnyor?
JUPITER. Ne dnecek! O bir ocuk. Bir de olu vard, Ores
tes adnda biri, lm diyorlar.
ORESTES. lm m! yle ya...
RETMEN.Evet, elbette, efendim, iyi biliyorsunuz ld
n. Nauplia llar anlatmlard hani, Agamemnon'un lmnden az
sonra Aigisthos onun da ldrlmesini emretmi.
JUPITER.Kimileri yaadn ileri srmlerdi. Cellatlar ac
yarak ormana brakasym. Ormanda bulunup zengin Atinallar tara
fndan bytlesiymi. Bana sorarsanz, ben lm olmasn ye tuta
rm.
ORESTES. Neden, ltfen syler misiniz?
JUPITER. Bir gn gelip kentin kapsna dayandn dnn.
ORESTES - Ee?
JUPITER.Ne olacak! Bakn, onunla karlasaydm, derdim
ki... yle derdim ona "Delikanl..." Evet, delikanl derdim ona, yle
ya, yayorsa, sizin yanzdadr aa yukar. Ha, efendim, sras gel
miken adnz sorabilir miyim?
ORESTES.Adm Philebos, K.orintos'luyum. Bilgimi artrmak
iin, bir zamanlar bana retmenlik eden bir kleyle birlikte yolcu
lua ktm. v
JUPITER.ok gzel. te yle derdim ona: "Delikanl, gidin
burdan! Burda ne aryorsunuz? Haklarnz kabul ettirmek mi istiyor
sunuz? yi ya! atelisiniz, gtilsnz, pek sava bir orduda yiit bir
komutan olabilirsiniz, yar l': bir kent zerinde, sineklerin rahatsz
edip durduklar bir kent lei zerinde hkm srmekten ok daha iyi
15
eyler yapabilirsiniz. Byk gnahkarlardr burann insanlar, ama g
nahlarn demeye yneldiler artk. Brakn onlar, delikanl, brakn
onlar, giritikleri bu ac abaya sayg gsterin, ayaklarnzn ucuna
basarak uzaklan. Pimanlklarn paylaamazsnz, nk cinayetle
rine katlmadnz, gz pek susuzluunuz da derin bir uurum gibi
ayryor sizi onlardan. Onlar azck seviyorsanz, gidin buradan. Gi
din, yoksa mahvedeceksiniz zavalllar: yar yolda durdurursanz, bir
an bile olsa olsa dikkatlerini pimanlktan baka yana evirirseniz,
btn sular soumu gibi dnverir zerlerinde, ileri rahat deil,
korkuyorlar - korku ve huzursuzluk kokusu da Tanrlarn burnuna
ok ho gelir. Evet, Tanrlar holanr bu zavall ruhlardan. Tanr yar
dmndan yoksun brakmak ister misiniz onlar? Hem, buna karlk
ne vereceksiniz onlara? Rahat sindirimler, taralarn kasvetli huzuru,
bir de sknt, evet! mutluluun o her gn srp giden sknts, iyi
yolculuklar, delikanl, yolun ak olsun; kentin dzeni de, ruhlarn
dzeni de ok deikendir; dokundunuz mu bir ykma neden olur
sunuz. (Orestes'in gzlerinin iine bakar.) Korkun bir ykm ker
zerinize.
ORESTES.Sahi mi? Byle mi derdiniz ona? Bakn ben de...
ben de delikanlnn yerinde olsaydm, size derdim ki... (Baklaryla
tartarlar birbirlerini; retmen ksrr.) Hay Allah! Ne yant verirdim,
bilmem. Belki de haklsnz, hem sonra bu i beni hi ilgilendirmez.
JUPITER. ok gzel. Orestes de bu denli mantkl olsun ister
dim. Neyse, size uurlar olsun; ben ilerime gitmeliyim.
ORESTES. Size de uurlar olsun.
JUPITER.Ha, aklma gelmiken syleyeyim: sinekler rahat
nz karrlarsa, yle kurtulabilirsiniz onlardan; evrenizde vzlda
yan u srye bakn: bileini yle bir oynatr, sonra da yle dersin:
"Abraksa, gollo gollo, tse, tse!" ite bakn: yere iniverdiler hemen,
trtllar gibi srnmeye baladlar.
ORESTES - Hay jupiter!
JUPITER.Bu da i mi! Kck bir oyun. Baz baz sinek carn-
16
bazlm tutar da. yi gnler. Gene grrz.
kar.
SAHNE II
ORESTES, RETMEN
RETMEN. Gznz drt an. Bu adam kim olduunuzu
biliyor.
ORESTES. Adam mdr dersin?
RETMEN.Aman, efendim, ok zyorsunuz beni! Verdi
im dersleri, rettiim o gle kukuculuu unuttunuz mu? "Adam
mdr dersin?" Elbette, insanlardan baka bir ey yoktur, bu kadar
da bol bol yeter. Adam bu sakall, Aigisthos'un bir casusu.
ORESTES. Brak imdi felsefeyi. Bana ok ktl dokundu.
RETMEN.Ktl m! nsanlara dnce zgrl ver
mek ktlk etmek midir? Ah, ne kadar deitiniz! Eskiden iinizi
okurdum... Neler kurduunuzu sylemeyecek misiniz bana? Neden
srklediniz beni buraya? Burada ne yapmak istiyorsunuz?
ORESTES. Bir ey yapacam diyen oldu mu sana? Hadi, kes
sesini. (Saraya yaklar.) te benim saraym. Babam burada domu.
Orospunun biriyle pezevengi burada ldrmler onu. Ben de burada
domuum. Aigisthos'un askerleri beni burdan gtrdkleri zaman
yandaymm. Bu kapdan gemiizdir kukusuz; biri beni kolla
rnda tayormu, gzlerim byk byk almm, alyormuum...
En ufak bir ey kalmam aklmda. Tara grkemi iinde kurumlu
kurumlu duran, kocaman, dilsiz bir duvar gryorum. lk kez gr
yorum.
RETMEN.Hibir ey kalmad aklnzda demek, nankr efen
dim, bu anlar vermek iin mrmn on yln harcadm da hibir ey
kalmad belleinizde, yle mi? Ya yaptmz btn o yolculuklar?
Ya o grdmz kentler? Yalnz size verdiim o arkeoloji dersi? Hi
bir ey kalmad belleinizde, yle mi? Bir zamanlar belleinizde: o ka
dar saray, o kadar sunak, o kadar tapnak vard ki, corafyac Pausa-
nias gibi siz de bir Yunanistan rehberi yazabilirdiniz.
17
ORESTES.Saraylar! Evet, doru. Saraylar, stunlar, heykeller!
Kafamda o kadar ta var da neden daha ar ekmiyorum? Ya Efes
tapnann yz seksen yedi basama, bunlarn szn etmiyor mu
sun? Birer birer trmandm o basamaklar, hepsini de anmsyorum. Ya
nlmyorsam, on yedincisi krkt. Al! bir kpein... ocan yanma
yatp snan, efendisi ieriye girince dorulup selamlar gibi usul usul
inleyen, kocam bir kpein daha ok bellei vardr benden: efendi
sini tanr. Kendi efendisini. Ya benim kimim var?
RETMEN. Kltr ne yapyorsunuz efendim? Kltrnz si-
zindir, bilgimin meyvalarn, deneylerimin gmlerini yan yana geti
rerek bir iek demeti gibi, akla kurduum bu kltr szindir. Trl
insan dnceleriyle ili dl olasnz diye btn kitaplar erkenden
okuttum size, insan trelerinin ne denli deiken olduunu her fr
satta gstererek yz lkede gezdirdim sizi. imdi gensiniz, zengin
siniz, yakklsnz, yal bir adam gibi akllsnz, btn kleliklerden,
btn inanlardan kurtulmu durumdasnz, ailesiz, yurtsuz, dinsiz,
mesleksizsiniz, btn balanmalara aksnz, hibir zaman balanma
mak gerektiini de biliyorsunuz, stn bir insansnz ksacas, stelik
byk bir niversite kentinde felsefe, arkeoloji dersleri verebilirsiniz,
gene de yakmyorsunuz.
ORESTES. Hayr: Yakndm yok. Yakmamam ki: yelin zoruy
la rmcek alarndan koparak on ayak yukarda sallanp duran u
tellerin zgrln braktn bana; rmcek ann bir telinden fazla
arlm yok, bolukta yayorum. Bunun bir ans olduunu biliyo
rum, gerektii gibi deerlendiriyorum. (Bir an durur.) nsanlar vardr,
balanm olarak doarlar: semek yoktur onlar iin, bir yola atlm
lardr, bu yolun sonunda, kendilerini bekleyen bir eylem vardr, ken
di eylemleri; giderler plak ayaklar gle basar topraa, talarda
yrtlr. Bir yere gitmek sevinci sana baya geliyor deil mi? Kimeri
de vardr, sessizdir, ta ilerinde bulank ve yersel grntlerin arl
n duyarlar; hayatlar deimitir, nk, ocukluklarnda bir gn...
be yalarnda, yedi yalarnda... Doru: stn insan deildir bunlar.
Ben, daha yedi yamda, gmen olduumu biliyordum; kokular ve
sesleri, atlarda yamurun hrts, n titreyileri, bedenimin ze
rinden kayyor, evreme dyordu; biliyordum: bakalarmmd bun
lar, ne yaparsam yapaym, benim anlarm olamazlard, yle ya, an
18
lar, evleri, hayvanlar, uaklar, tarlalar olanlar iindir, doyurucu be
sinlerdir anlar. Ama ben... Ben zgrm, Tanr'ya kr. Ah! ne ka
dar zgrm. Ne grkemli bir yokluu var ruhumun. (Saraya yakla
r.) Burada yaayacaktm. Kitaplarnn hibirini okumayacaktm,
okumasn da bilmeyecektim belki: okuma bilen prensler enderdir.
Ama on bin kez girip kacaktm bu kapdan. ocukken, kanatlary
la oynayabilirdim, yalanrdm onlara, yerlerinden oynamadan gcr-
darlardt, kollarm direnlerini renirdi. Daha sonra, geceleri, kzlar
la bulumak zere gizlice iterdim onlar. Daha sonra, olgunluk a
ma erince, kleler ardna kadar aarlard kapy, atla geerdim eii.
Emektar, tahta kapm benim. Gzlerim kapal bulabilirdim kilidini.
u aadaki syr da, elime bir mzrak verdikleri ilk gn, dikkat
sizlikle, ben aardm belki. (Geriler.) Dor biemi, deil mi yle? Ya
u altn kakmalara ne dersin? Dodona'da grmtm bunun eleri
ni: ok giizel ilenmi. Hadi, sevindireyim seni: benim saraym de
il buras, benim kapm da deil. Burada hibir iimiz yok.
RETMEN.te akllca bir sz ettiniz. Ne kazanacaktnz
burada yaamakla? ren bir pimanlk ruhunuzu dehete gmer
di, o kadar.
ORESTES, yksek sesle. Hi deilse benim olurdu. Salarm
kzartan bu scak da benim olurdu. u sineklerin uultusu da benim
olurdu. u saatte, sarayn lo bir odasnda rlplak, pancurun bir
aralndan, n krmz rengini seyrederdim, gnein batmaya yz
tutmasn beklerdim, bir koku gibi, baka yz binlerce akamdan
farksz, gene de yepyeni bir Argos akamnn serin glgesinin toprak
tan ykselmesini beklerdim, benim olan bir akamn glgesinin. Gi
delim buradan, retmen; anlamyor musun, bakalarnn scanda
ryoruz!
RETMEN.Efendim, ne kadar rahatlattnz iimi! u son
aylarda kesin olarak konumak gerekirse, size kimin olu olduunu
zu belirttiimden beri her gn biraz daha deitinizi gryordum,
uyuyamaz olmutum. Korkuyordum...
ORESTES - Neden?
RETMEN. Anlatrsam kzarsnz.
ORESTES. Hayr. Konu.
RETMEN.Korkuyordum ite, kukucu- alaya ne denli er-
19
ken alm olursak olalm, baz baz sama dnceler taklyor ka
famza, diyeceim, Aigisthos'u kovarak yerine gemeyi kurar ms
nz diye dnyordum.
ORESTES, yava yava. Aigisthos'u kovmak m? (Bir an du
rur.) Hi zlme, dostum, ok ge artk, isteksizlikten deil, o ser
seriyi sakalndan tuttuum gibi koparp atabilirim babamn tahtn
dan. Ama sonra ne olacak? Ne yapacam bu insanlarla? ocuklar
nn bir tekinin bile doumunu grmedim, kzlarnn dnnde bu
lunmadm, pimanlklarn paylaamyorum, hibirin adn bilmiyo
rum. Sakallnn hakk var: bir kraln anlar uyruklarnn anlaryla
bir olmal. Brakalm onlar, dostum. Gidelim buradan. Ayaklarm
zn ucuna basa basa. Ama, biliyor musun, bir eylem olsayd, bana
aralarnda kalma hakk verecek bir eylem; bir cinayet yoluyla da ol
sa, yreimin boluunu doldurabilmek iin belleklerini, byk kor
kularn, umutlarn ele geirebilseydim, z annemi ldrmem de ge
rekse...
RETMEN-Efendim!
ORESTES.Evet. D bunlar, d. Gidelim. Bak bakalm, at bu
labilecek miyiz, sparta'ya kadar gideriz, dostlarm var orda.
Elektro girer.
SAHNE III
NCEKLER, ELEKTRA
ELEKTRA, onlar grmeden tahta bir sandkla, Jupiter heykeli
ne yaklar Sprnt! Ahududu suyuna batm pis suratndaki yu
varlak gzlerinle istediin kadar bakabilirsin bana, korkmuyorum
senden. Syle bakalm, kutlu kadnlar geldi bu sabah, kara giyili, mo
ruk topalar. Kaba saba pabularn gcrdatp durdular evrende.
Sen de holandn, deil mi, koca korkuluk, bilirim, seversin koca ka
rlar; lm karlara ne kadar ok benzerlerse, o kadar ok seversin
onlar. En deerli araplarn dktler ayaklarnn dibine, yle ya, se
nin bayramn bugn, pis pis kf kokular ykseliyordu eteklerinden
burnuna; bu ho kokuyla hl gdklanyor burun deliklerin. (Ona
20
srtnr.) Hadi, imdi de beni kokla bakalm, taze ten kokumu kok
la. Ben gencim, canlym, herhalde bu yzden dehete dyorsun.
Btn kent duada, ben de kendi adaklarm sunmaya geldim. Al ba
kalm: al sana bir sr dknt, bu da ocan btn kl ite, ilerin
de kurtlar kaynaan et paralar, bir de pis ekmek paras, bizim do
muzlar yemedi, ama senin sineklerin sevecektir, iyi bayramlar, inal
lah sonuncu bayram olur. Pek gl deilim, yere deviremem seni.
zerine tkrebilirim, btn yapabileceim bu ite. Ama gelecek, ge
lecek beklediim kimse, elinde kocaman klcyla kagelecek. Alayl
alayl bakacak sana, ite byle, elleri kalasnda, srtn geriye eke
rek. Sonra klcn ekecek, yukardan aa blverecek seni, ite y
le! Jpiter'in iki yars yere yuvarlanacak o zaman, biri saa, biri so
la, bakacaklar ki, ller tanrs kuru tahtadan baka bir ey deil. Te
peden trnaa tahta. Yzdeki bu dehet ve kan, gzlerin koyu yeili,
bir ciladan baka bir ey deil, deil mi yle? Sen de biliyorsun ii
nin apak olduunu, bir st ocuunun bedeni gibi; biliyorsun, bir k
l tek vuruta yarverecek seni, yaracak da kann bile akmayacak.
Ak tahtadan! Gzel bir ak tahtadan: ok da gzel yanar hani. (Ores-
tes'igrr.) Aa!
ORESTES. Korkma.
ELEKTRA. Korkmuyorum. Hi de korkmuyorum. Kimsin sen?
ORESTES. Bir yabanc.
ELEKTRA.Ho geldin. Bu kente yabanc olan her eyin ba
mn stnde yeri vardr. Adn ne?
ORESTES. Adm Philebos, Korinthos'luyum.
ELEKTRA Ya? Korinthos'lu musun? Benim adm da Elektra.
ORESTES. Elektra. (retmene.) Bizi yalnz brak.
retmen kar.
21
SAHNE IV
ORESTES, ELEKTRA
ELEKTRA. Neden byle bakyorsun bana?
ORESTES. Gzelsin. Burann insanlarna benzemiyorsun.
ELEKTRA. Gzel mi? Emin misin gzel olduumdan? Korint-
hos'lu kzlar kadar gzel miyim?
ORESTES - Evet.
ELEKTRA.Burda bunu sylemiyorlar bana. Bilmemi istemi
yorlar. Hem neye yarar sanki, topu topu bir hizmeti parasym.
ORESTES. Hizmeti mi? Sen mi hizmetisin?
ELEKTRA.Hem de hizmetilerin en aas. Kralla kralienin
amarn ykarm. Son derece kirli, pisliklerle dolu amarlardr
bunlar. Btn i amarlar, rm bedenlerini saran gmlekler,
kral yatana geldii zaman, Klytemnestra'nn giydii gmlek: b
tn bunlar ykamak zorundaym. Gzlerimi yumar, var gcmle ova
rm. Kaplar da ben ykarm. nanmyor musun? Ellerime bak. at
laklarn, yarklarn haddi hesab yok, deil mi yle? Ne tuhaf oldu
yle gzlerin! Yoksa prenses ellerine mi benzettin?
ORESTES.Zavall eller. Hayr. Prenses ellerine benzemiyorlar.
Ama anlat. Daha neler yaptrtyorlar sana?
ELEKTRA. Ne yaptracaklar, her sabah, p kutusunu dk
mek zorundaym. Sarayn dma srklerim, sonra da... ne yapt
m grdn, bu pleri. Bu tahtadan adamcaz, Jupiter, lm ve si
nek tanrs. Geen gn, nnde eilmeye gelen Ba Rapih, lahana,
algam koanlar, midye kabuklar zerinde yrd. Akln yitirecek
gibi oldu. Syle, ihbar edecek misin beni?
ORESTES. Hayr.
ELEKTRA.stersen et, umurunda bile deil. Daha fazla ne ya
pabilirler bana? Dverler mi? Daha nce de dvdler. Ta yukarda b
yk bir kuleye mi kapatrlar? Hi de kt bir dnce deil, yzle
rini grmem bir daha. Akam, iimi bitirince, beni dllendiriyorlar,
dn bir kez, salar boyal, iman, iri bir kadna yaklamam ge
rek. Yal dudaklar, apak elleri vardr, bal kokan kralie elleri. El
lerini omuzlarma koyar, dudaklarn alnma yaptrr, "iyi geceler,
22
Elektra", der. Her akam. Her akam, derimin zerinde, bu scak,
pisboaz etin yaadn duyarm. Ama dayanrm, hi dmedim.
Annemdir, anlyorsun ya. Kulede olsaydm, bir daha pmezdi beni.
ORESTES. Kamay dnmedin mi hi?
ELEKTRA. O cesaret yok ite bende: yollarda yalnz bama...
korkarm.
ORESTES. Seninle gelebilecek bir dostun yok mu?
ELEKTRA. Hayr, bir bamaym. Bir uyuz, bir vebaym ben:
burda kime sorsan, byle der sana. Dostum yok benim.
ORESTES.Ne! bir dadn bile yok mu, elinde doduun az
ck sevgisini kazandn bir yal kadn?
ELEKTRA. O bile yok. Anneme sor: en candan yreklen bile
umutsuzlua drrmm.
ORESTES Peki yaamn boyunca burda m kalacaksn?
ELEKTRA, bir lk iinde. Yook! yaamm boyunca de
il! Hayr; bak; bir ey bekliyorum ben.
ORESTES. Bir ey mi, yoksa bir kimse mi?
ELEKTRA.Bunu sana sylemeyeceim. Sen konu daha iyi.
Sen de yakklsn. Uzun zaman kalacak msn?
ORESTES. Hemen bugn gidecektim. Sonra, imdi...
ELEKTRA - imdi?
ORESTES. Bilmiyorum artk.
ELEKTRA. Korinthos gzel bir kent midir?
ORESTES. Evet, ok.
ELEKTRA.ok mu seversin bu kenti? Ondan gurur duyar m
sn?
ORESTES - Evet.
ELEKTRA. Ben doduum kentten gurur duyacak olsam, ok
tuhafma giderdi bu i. Akla bana.
ORESTES. Ne diyeyim... Bilmiyorum. Aklayamam.
ELEKTRA Aklayamaz msn? (Bir an durur.) Korinthos'ta
glgelik alanlar varm, doru mu? Akamlar gezintiye klan alan
lar?
ORESTES - Doru.
ELEKTRA. Herkes kar m darya? Herkes gezer mi?
ORESTES - Herkes.
23
ELEKTRA. Olanlarla kzlar birlikte, yle mi?
ORESTES Olanlarla kzlar birlikte.
ELEKTRA.Her zaman da birbirlerine sylenecek bir eyleri
var mdr? Holanrlar m birbirlerinden? Geceleri, ge saatlere kadar,
birlikte gldkleri duyulur mu?
ORESTES - Evet.
ELEKTRA.Bn m buluyorsun beni? Gezintileri, trkleri, g
lmsemeleri gzlerimin nne getirmekte glk ekiyorum da ondan.
Korku kemiriyor burann insanlarn. Beni de...
ORESTES. - Seni de?
ELEKTRA.Beni de kin. Peki, Korinthos kzlar btn gn ne
yaparlar?
ORESTES.Sslenirler, sonra trk syler ya da lavta alarlar,
sonra dostlarn grmeye giderler, sonra, akam, baloya giderler.
ELEKTRA. Hibir dertleri yek mudur?
ORESTES. Kck dertleri vardr.
ELEKTRA.Ya? Baksana: Korinthos'lularn da pimanlklar
var mdr?
ORESTES. Baz baz. Sk sk deil.
ELEKTRA. Demek canlar ne isterse yapar, sonra da unutuve
rirler?
ORESTES - yle.
ELEKTRA. Tuhaf. (Bir an durur.) Bir de unu syle bana, n
k biri... beklediim biri var, onun iin bilmeliyim bunu: Korinthos'lu
bir olan dn, akamlar kzlarla bir arada glyor, sonra, bir yolcu
luk dn, bir de bakyor ki, babas ldrlm, annesi katilin koy-
nunda, kzkardeiyse bir kle; ne dersin, hi sesini karmadan kirii
krmaya m bakar bu Korinthos'lu delikanl, selamlar vererek geri ge
ri gidip uzaklar da avuntuyu kzlarda m arar? Yoksa klcn eke
rek kellesini ikiye blmek zere katilin tepesine mi indirir?
Yant vermiyorsun.
ORESTES. Bilmiyorum.
Klytemnestra'nm sesi. Elektra!
ELEKTRA - sst.
ORESTES - Ne var?
ELEKTRA. Annem, kralie Klytemnestra.
24
SAHNE V
ORESTES, ELEKTRA, KLYTEMNESTRA
ELEKTRA Ne o, Philebos? Ondan korkuyor musun?
ORESTES. Bu ba, yz kez gzlerimin nnde canlandrmaya
alm en sonunda da grmeye balamtm, boyalarn parlts al
tnda bitkin ve gevek. Ama bu l gzleri hi aklma gelmemiti.
KLYTEMNESTRA.Elektra, kral trene hazrlanman emredi
yor. Kara giysini giyecek, mcevherlerini takacaksn. Ne o? Bu yere
dikilmi gzler de ne oluyor? Clz kalalarna' bastryorsun dirsekle
rini bedenini ne yapacan bilemiyorsun-... Sk sk byle olursun kar
mda; ama bu aklabanlklarn yutmayacam artk: az nce, pence
reden, baka bir Elektra grdm, devinimleri rahat, gzleri ate do
luydu... Dosdoru bakacak msn yzme? Szme yant verecek mi
sin?
ELEKTRA. enliinizin parltsn artrmak iin pasakl bir hiz
meti mi aryorsunuz?
KLYTEMNESTRA. akay brak. Sen prensessin, Elektra, halk
seni bekliyor, her yl olduu gibi.
ELEKTRA. yle mi, prenses miyim ben? Ylda bir kez, halk er
dem duygusunu artrmak iin, ailemizin bir tablosunu isteyince anm
sarsnz bunu, deil mi? Prenses dediin de byle olur, bulak ykar,
domuzlara bakar! Aigisthos geen ylki gibi kolunu omzuna atacak
gene, kulama tehdit dolu szler fsldarken, suratma glmseyecek
mi?
KLYTEMNESTRA. Baka trl olmas sana bal.
ELEKTRA Evet, pimanlklarnz kendime de bulatrrsam,
ilemediim bir cinayetten dolay tanrlara yalvarrsam, evet, baban
sn diyerek Aigisthos'un ellerini persem, h! Trnaklarnn altnda
kurumu kan var onun.
KLYTEMNESTRA.Ne istersen, onu yap. Sana kendi adma
emir vermekten oktan vazgetim. Kraln emrini bildirdim o kadar.
ELEKTRA.Bana ne Aigisthosun emirlerinden? O sizin koca
nz, anne, sizin ok sevgili kocanz, benim kocam deil.
KLYTEMNESTRA.Sana syleyecek szm yok, Elektra. Ba-
25
kyorum, kendini mahvetmeye alyorsun, bizi de mahvedeceksin.
Ama bir sabahta btn yaamm ykmm ben, sana nasl t vere
bilirim? Benden nefret ediyorsun, ocuum, ama beni daha ok kay
glandran bir ey var: bana benziyorsun: bu sivri yz, bu kaygl ha
va, bu iinden pazarlkl gzler bende de vard - hi de iyi eyler k
mad bundan.
ELEKTRA.Size benzemek istemem! Sen syle, Phiiebos, yan
yanayz, ikimizi de gryorsun, doru deil, ona benzemiyorum, de
il mi yle?
ORESTES.Ne desem, bilmem ki! Yldrmdan, dondan altst
olmu bir tarlaya benziyor yz. Senin yznde de bir frtna belirtisi
gibi bir eyler var: tutku gnn birinde kemiklerine kadar yakacak bu
yz.
ELEKTRA.Bir frtna belirtisi, yle mi? Olsun. Bu benzerlii
kabul ederim. nallah doru sylyrsndr.
KLYTEMNESTRA. Ya sen? Sen, insanlar byle tepeden tr
naa szen adam, sen kimsin? Dur, ben de sana bakaym. Burada ne
iin var?
ELEKTRA, telala. Phiiebos adnda bir Korinthos'lu. Yolcuy
mu.
KLYTEMNESTRA.- Phiiebos mu? Ya!
ELEKTRA. Baka bir addan korkar gibiydiniz?
KLYTEMNESTRA. Korkmak m? Kendimi mahvederken ka
zandm bir ey varsa, o da artk hibir eyden korkmamak. Yakla,
yabanc, ho geldin. ok genmisin. Ka yandasn?
ORESTES. On sekiz.
KLYTEMNESTRA. Anan baban yayor mu?
ORESTES. Babam ld.
KLYTEMNESTRA.Ya annen? Aa yukar benim yamda-
dr, deil mi? Hibir ey sylemiyorsun. Hi kukusuz onu benden
daha gen buluyorsun da ondan, hl glebiliyor, seninle birlikte ar
k syleyebiliyor. Seviyor musun onu? Yant versene! Neden brak
tn onu?
ORESTES. sparta'ya gidiyorum, paral asker olacam.
KLYTEMNESTRA.Yolcular kentimize yaklamamak iin yol
larn uzatarak yirmi fersah telerden geerler genellikle. Sana haber
26
vermediler mi? Ovallar karantinaya ald bizi: pimanlmza bir ve
ba gibi bakyorlar, kendilerine de bulamasndan korkuyorlar.
ORESTES Biliyorum.
KLYTEMNESTRA. On be yl nce ilenmi, balanmaz bir
suun bizi ezdiini sylediler mi sana?
ORESTES. Sylediler.
KLYTEMNESTRA.En byk sulunun da kralie Klytem-
nestra, en lanetli adn onun ad olduunu da sylediler mi?
ORESTES - Sylediler.
KLYTEMNESTRA. Gene de geldin, yle mi? Yabanc, ben kra
lie Klytemnestra'yrri.
ELEKTRA. Aldanma Phiiebos, eleniyor kralie, ulusal oyunu
muzu oynuyor: ak gnah karma oyunumuzu. Burda, herkes gna
hn herkesin suratna haykrr; burda, enlik gnlerinde, rnein bir ta
cirin dkkannn kepenklerini indirdikten sonra, sokaklarda dizleri ze
rinde srklendiini, salarn topraklara batrarak, bir katil, eini aldat
m bir adam, ya da bir dkn olduunu haykra haykra ilerlediini
sk sk grebilirsin. Ama Argos'lular bkmaya balyorlar: herkes her
kesin suunu ezbere biliyor; hele kralienin cinayetleri kimseyi e
lendirmiyor artk, resmi sular bunlar, temel sular bir bakma. Seni
byle gencecik ve yepyeni bulunca, adn bile bilmediini anlaynca,
duyduu sevinci sen dn artk: ne bulunmaz frsat! Gnahlarn ilk
kez anlatyormu gibi bir duygu var iinde.
KLYTEMNESTRA. Kes sesini. Herkes suratma tkrebilir, ka
til diyebilir, orospu diyebilir. Ama pimanlklarm yarglamaya hi
kimsenin hakk yok.
ELEKTRA. Gryorsun ya, Phiiebos: oyunun kural bu. Kendi
lerini sulu bulasn diye yalvaracaklar sana. Ama yalnz akladklar
kusurlara gre yarglayacaksn onlar: gerisi kimseyi ilgilendirmez, bun
lar ortaya karacak olursan, kzarlar sana.
KLYTEMNESTRA. On be yl nce, Yunanistan'n en gzel ka
dnydm. Yzme bak da anla neler ektiimi. Zerre kadar yalanm
yok! ihtiyar tekenin lm deil beni zen! Kanlarnn aktn grn
ce, sevincimden trk syledim, dansettim. Bugn on be yldan son
ra bile, bunu dndm m hl hazla titrer iim. Ama bir olum var
d - senin yanda olacakt. Aigisthos onu askerlere braknca...
27
ELEKTRA.Sanrm, bir de kznz vard, anne. Bir bulak
yaptnz. Ama bu su iinizi kemirmiyor.
KLYTEMNESTRA. Sen gensin, Elektra. Gen olan, ktlk
etmeye zaman bulamam olan cczalandrsa da ne kar. Sk biraz di
ini: gnn birinde, dzelmez bir cinayet srkleyeceksin brnde.
Her admda, ondan uzaklatn sanacaksn, gene de hep yle ar
kalacak. Dneceksin, onu arkanda greceksin, ulalmaz bir yerde,
kara bir kristal gibi karanlk, ar. Anlayamayacaksn bile artk. "Ben
deilim, bunu yapan ben deilim", diyeceksin. Gene de duracak y
le, yz kez yadsyacaksn, ama hep kalacak yle, hep geriye ekecek
seni. En sonunda anlayacaksn ki, bir tek zar atna balamsn ya
amn, bir seferde bitmi her ey, lnceye dek suunu srklemek
ten baka bir ey yapamayacaksn artk. ster hakl olsun, ister hak
sz, pimanlk yasas budur ite. Krpe gururunun ne olacan o za
man grrz.
ELEKTRA.Krpe gururum mu? Brakn canm, suunuzdan
ok, genliinize yanyorsunuz siz; benim de susuzluumdan ok,
genliimden nefret ediyorsunuz.
KLYTEMNESTRA.Ben sende kendi kendimden nefret ediyo
rum, Elektra. Genliin deil nefret ettiim hayr!, benim, ken
di kendimim.
ELEKTRA. Ben de sizden, evet sizden nefret ediyorum.
KLYTEMNESTRA.Ayp! Bir gnl ekimesi yznden birbi
rine kar dikleen, ayn yata iki kadn gibi aalyoruz birbirimizi.
Oysa annenim ben senin. Delikanl, kimsin bilmiyorum, aramza ni
in geldiinden de haberim yok, ama varln uursuz geldi. Elektra
benden nefret eder, bilmez deilim. Ama on be yl boyunca susmu
tuk, yalnz baklarmz aa vururdu iimizi. Sen geldin, bizimle
konutun, iki kpek gibi dilerimizi gsteriyoruz birbirimize, homur
danyoruz. Kentin yasalarna gre, sana konukseverlik gstermek g
revimizdir, ama, neden saklayaym, burdan gitmeni isterim. Sana ge
lince, yavrum, tpatp grntm benim, seni sevmiyorum, doru. Ama
sana zarar vermektense, sa elimi kesmeyi ye tutarm. Sen de fazla
syla biliyorsun bunu; zayflm ktye kullanyorsun. Ama bence
o kk, zehirli ban Aigisthos'a kar dikmesen daha iyi edersin:
bir deynekte krar ylanlarn belini. nan bana, dediimi yap, yoksa
28
bin piman ederim seni.
ELEKTRA.Kral hazretlerine enlie katlmayacam syle
yebilirsin. Ne yapyorlar, biliyor musun, Philebos? Kentin yukarsn
da bir maara var, dibi bulunmayan bir maara; bu maarann br
dnyaya aldn sylyorlar, Barahip kocaman bir tala kapattr
d bu maarann azn. nanr msn, bilmem? Her yl dnm, halk
bu maarann nnde toplanyor, askerler kocaman ta kenara iti
yorlar, sonra da sylediklerine baklrsa, llerimiz br dnyadan
gelip kente dalyorlar. Sofralara tabaklar kaklar konuluyor, is
kemleler, yataklar sunuluyor onlara, akam yemeinden sonra otu
rurken, onlara yer amak iin sklyor, her yanda dolayorlar, her-
eye karyorlar. Yaayanlarn szlanmalarn sen dn artk: "Ca
nm lm benim, sevgili lm, seni krmak istememitim, beni ba
la". Yarn sabah, horozlar terken, yer altna dnecekler, ta gene
yuvarlanacak maarann azna, gelecek yla kadar bitmi olacak bu
i. Bu gln trene katlmak istemiyorum. Onlarn lleri bunlar,
benim deil.
KLYTEMNESTRA.Kral emir verdi: kendi gnlnle uymazsan,
zorla getirecekler.
ELEKTRA.Zorla m?.. Ha! ha! Zorla, yle mi? Pekl. Anne
ciim, krala emrine uyacam syleyin ltfen. enlie geleceim,
halk trende beni de grmek istediine gre, umut krklna u
ramayacak. Sen de, Philebos, yola kn geciktir ltfen, trenimiz
de bulun. Bol bol glersin belki de. Az sonra grmek zere. Ben
imdi hazrlanacam.
kar.
KLYTEMNESTRA, Orestes'e. Git buradan. Hi kukum yok,
dert aacaksn bamza. Bize kzamazsn, sana hibir ey yapmadk.
Git buradan. Yalvarrm, annenin ba iin...
kar.
ORESTES. Annemin ba ii...
Jupiter girer.
29
SAHNE VI
ORESTES, JUPITER
JUPITER.Gidiyormuunuz, uanzdan rendim. At arayp
duruyor kentte, ama bouna. Ama, isterseniz, ben dk fiyatla ko
umlu iki at bulabilirim size.
ORESTES. Gitmiyorum artk.
JUPITER, yava yava Artk gitmiyor musunuz? (Bir an du
rur. Ateli ateli.) yleyse sizi brakmyorum, benim konuumsunuz.
Kentin aasnda, olduka gzel bir han var, birlikte kalrz orda. Be
ni arkada setiinize piman olmayacaksnz. Bir kez abraksa, gol-
lj>, gollo, tse, tse sizi sineklerden kurtaryorum. Hem sonra benim
yamda bir insan, zaman zaman doru tler verir: babanz olabi
lirdim, bana yaamnz anlatrsnz. Gelin, delikanl, beni dinleyin:
byle karlamalar baz baz sanldndan o k daha yararl olur.
Telemakhosu, Odysseus'un kral olunu dnn. Gnn birinde
Mentor adnda bir yal adamla karlamt, yal adam onun yaz
gsna balanm, nereye gittiyse ardndan gelmiti. Kimdi bu Men
tor, biliyor musunuz?
Konua konua gtrr onu, perde iner.
Perde
30
KNC PERDE
BRNC TABLO
Dada bir dzlk. Sada, maara. Az kocaman, kara bir tala kapa
tlmtr. Solda, bir tapmaa giden basamaklar.
SAHNE I
HALK, sonra JUPITER, ORESTES ve RETMEN
BR KADIN kk olunun nnde diz ker. Kravata bak!
tr balyorum. (Eliyle tozunu alr.) Hah! imdi temizlendin. Uslu
dur, syledikleri zaman da tekilerle birlikte ala.
OCUK. uradan m gelecekler?
KADIN - Evet.
OCUK. Korkuyorum.
KADIN. Korkmal, yavrum. ok korkmal. Doru adam olma
nn yolu budur.
BR ADAM. Gzel bir hava bulacaklar bugn.
BR BAKASI.ok kr! Gnein scan hl duyuyorlar
dr herhalde. Geen yl yamur yayordu, bu yzden de... korkun
tular.
BRNCS- Korkun!
KNCS-Yazk!
NC BR ADAM. Sz aramzda, deliklerine dnp de bizi
yalnz braktklar zaman, gene trmanacam buraya, bu taa baka-
31
cam. "imdi bir yl rahatz artk", diyeceim kendi kendime.
BR DRDNCS.yle mi? Ben bununla avunamam doru
su. Hemen yarn balarm dnmeye: "Gelecek yl nasl olacaklar",
diye... Yldan yla daha kt oluyorlar.
KNCS. Sus, budala. Ya ilerinden biri kayann bir yarn
dan geti de imdiden aramzda dolayorsa... Kimi ller zamann
dan nce gelir bulumaya.
Kaygyla birbirlerine bakarlar.
BR GEN KADIN.Hemen balansayd bari. Ne yapyor bu
saraydakiler? Hi aceleleri yok. Bence en etini bu bekleme: Byle
duruyorsun, gzlerini bu kara tatan ayrmadan, olduun yerde te
piniyorsun bu ateten gk altnda... Onlar da oradalar, tan ardnda;
onlar da bizim gibi bekliyorlar, bize yapacaklar ktlklerin sevinci
iindeler.
BR YALI KADIN Anlald, llk anlald! Neden korktu
unu herkes biliyor bu karnn. Geen bahar kocas ld, tam on yl
dr boynuz yaldzlatyordu adama.
GEN KADIN. Evet, doru, saklamyorum, aldatabildiim ka
dar aldattm onu; ama ok seviyordum kendisini, ho bir yaam ya
atyordum; hibir zaman en ufak bir kukuya kaplmad, sonra da,
minnet duygularyla dolu bir kpek gibi tatl tatl gzlerime bakarak
ld. imdi, her eyi biliyor, keyfini kardlar, benden nefret edi
yor, ac ekiyor. Az sonra, yanbamda olacak, duman bedeni bede
nime sarlacak, hibir canlnn saramad kadar sk sarlacak hem de.
Of, bir krk gibi boynuma dolanacak, bylece evime gtreceim
onu. Yemekler, rekler hazrladm, tam gnlne gre bir kahvalt
hazrladm. Ama hibir ey yattrmayacak kzgnln; ve bu ge
ce... bu gece, yatamda olacak.
BR ADAM. Hakk var kadnn. Aigisthos ne yapyor? Akl ne
rede? Katlanamyorum bu beklemeye.
BlR BAKASI. Yakn bakalm sen! Aigisthos bizim kadar kork
muyor mu sanyorsun? Syle bakalm: onun yerinde olmak, Agamem-
non'la ba baa yirmi drt saat geirmek ister miydin?
32
GEN KADIN Korkun, korkun bekleyi. Hepiniz, hepiniz
yava yava uzaklayorsunuz sanki benden. Kaya kaldrlmad daha,
gene de imdiden herkes llerin penesinde, hem de bir yamur
damlas gibi yapayalnz.
Jupiter, Orestes ve retmen girer.
JUPITER. Gel yle, buras daha rahat!
ORESTES. Argos'lular bunlar demek, kral Agamemnon'un
ok sadk uyruklar bunlar m?
RETMEN.Ne kadar irkin hepsi de! Bakn efendim, u
mum rengi yzlerine, ukura dm gzlerine bakn. Korkudan l
yor bu insanlar. Kksz inanlarn sonu budur ite. Bakn unlara,
bakn. Felsefemin kusursuzluuna ilikin bir kant daha isterseniz,
bir de benim u pespembe yzme bakn.
JUPITER.Pembe bir yzle i biter mi? Dostum, yanaklarnda
bir iki gelincik bulunmas Jpiter'in gznde senin de u adamlar gi
bi bir gbre yn olman nlemez. ine bak, sen de pis pis koku
yorsun, ama haberin yok. Oysa onlarn burunlar kendi kokularyla
dolu, senden daha iyi tanyorlar kendilerini.
Kalabalk homurdanr.
BR ADAM, tapnan basamaklarna karak halka seslenir
Bizi deli mi edecekler? Arkadalar, seslerimizi birletirelim, Aigist-
hos'u aralm: treni daha fazla geciktirmesine katlanamayz.
HALK. Aigisthos! Aigisthos! Ac bize!
BR KADIN.Evet ya! Ac! Ac bize! Kimsecikler acmayacak
bana! Grtlan ap gelecek o nefret ettiim adam, grnmez, ya
pkan kollarn zerime kenetleyecek, btn gece sevgilim olacak,
btn gece. Ihl!
Baylr.
ORESTES.Ne lgnlk bu byle! Sylemeli bu insanlara...
JUPITER. Baylm bir kadn iin bu kadar grlt fazla deil
mi, delikanl? Neler greceksiniz daha.
BR ADAM, yere atlp diz ker. Kokuyorum! Pis pis koku
yorum! ren bir leim ben. Bakn ite, sinekler kargalar gibi k
t stme! Isrn, oyun, iyice delin, alc sinekler, kokumu yre
ime kadar kazn bedenimi. Gnah iledim, yz binlerce gnahm
33
var, bir lam ukuruyum ben, bir kuburum ben...
JUPITER. Hey gidi, mert adam!
ADAMLAR, onu kaldrark. Anlald, anlald. Sonra anlatr
sn bunlar, geldikleri zaman.
Adam akn akn durur yle; gzlerini dndiire dndiire
solur.
HALK.Aigisthos! Aigisthos! Yalvarrz, emredin de balansn.
Dayanamyoruz artk.
Aigisthos tapman basamaklarnda grnr. Arkasnda, Kly
temnestra ve Barahip. Muhafzlar.
SAHNE II
n c e k i l e r , a i g i s t h o s , k l y t e m n e s t r a , b a r a h i p ,
MUHAFIZLAR
AGSTHOS.Kpekler! Nasl gze alyorsunuz yaknmay? Ba
yalnz unuttunuz mu? Jupiter ak iin, anlarnz tazeleyece
im. (Klytemnestra'ya dner.) Onsuz balamaya boyun emeliyiz.
Ama gzn drt asn. Vereceim ceza dillere destan olacak.
KLYTEMNESTRA. Geleceine sz vermiti. Hazrlanyordur;
hi kukum yok;aynann karsnda fazla oyalanm olacak.
AGSTHOS, muhafzlara. Saraya gidin, Elektra'y bulun, gn
lyle, olmazsa zorla buraya getirin. (Muhafzlar karlar. Halka.) Yer
lerinize. Erkekler sama. Kadnlarla ocuklar soluma. Tamam.
Bir sessizlik. Aigisthos bekler.
BARAHP. Adamlar dayanamyor artk.
AGSTHOS. Biliyorum. Eer muhafzlarm...
Muhafzlar dnerler.
BlR MUHAFIZ.Efendim, her yanda aradk prensesi. Ama sa
ray bombo.
AGSTHOS Pekl. Yarn grrz bu hesab. (Barahibe.)
Bala.
BARAHP.Ta kaldrn.
HALL H.
34
Muhafzlar ta kaldrrlar. Barahip maarann giriine ka
dar ilerler.
BARAHP Siz, unutulmular, braklmlar, krlmlar, ya
nardalarn buharlar gibi karanlklarda, yerlerde srklenenler, b
yk ksknlklerinden baka hibir eycikleri kalmayanlar, siz l-
1 1er, kalkn ayaa, sizin bayramnz bugn! Gelin, yelin kovduu ko
caman bir kkrt duman gibi kn topraktan, kn dnyann de
rinliklerinden, ey yz kez lm ller, yreklerimizin her vuruu
nun yeni batan ldrdkleri, fkeyle, krgnlkla, duygusuyla a
ryorum sizi, gelin, canllar zerinizde kininizi dindirin! Gelin, y o
un bir sis gibi yayln sokaklarmza, anayla oul arasna, sevgiliyle
sevgili arasna szverin blk blk, lmediimize piman edin bizi.
Kalkn ayaa, vampirler, srfeler, hayaletler, canavarlar, gecelerimizin
dehetleri. Kalkn, kfrederek len askerler, kalkn talihsizler, alal
mlar, kalkn alktan lenler, can ekiirken kopardklar lklar
birer lanet olan ller. Bakn, canllar buradalar ite, pis, canl avlar
nz burada! Kalkn, yrtc kular gibi dikilin zerlerine, kemiklerine
kadar kemirin onlar! Kalkn! Kalkn! Kalkn!..
Davul sesleri. Maarnm nnde danseder, nce ar, ar,
sonra gittike hzl, sonra bitkin, yere der.
AGSTHOS- Geldiler!
HALK Korkun!
ORESTES. Bu kadar fazla, ben gidiyorum...
JUPITER.Bana bak, delikanl, yzme bak, hal yle! Anladn
ya. Sus imdi.
ORESTES. Kimsiniz siz?
JPTER. Sonra renirsin.
Aigisthos tapnan basamaklarndan ar ar iner.
AGSTHOS. Buradalar. (Bir sessizlik) Aricie, alaya aldn ko
ca burada. Burada, yan banda, pyor seni. Nasl da sarlyor sana,
seni ne kadar da seviyor, ne kadar nefret ediyor senden! Burda ite,
Nikias, bakmszlktan len ana burada. Sonra sen, sen, Segeste, aa
lk tefeci, btn talihsiz borlularn buradalar imdi, dknlk iin
de lp gidenler, kendilerini batrdn iin intihar edenler, hepsi bu-
35
rada. Buradalar, bugn de onlar senin alacakln. Sonra siz, ana baba
lar, yrekleri sevgi dolu bykler, biraz aaya bakn, yere doru:
lm ocuklar burada ite, minik ellerini uzatyorlar; kendilerinden
esirgediiniz btn sevinler, kendilerine ektirdiiniz btn sknt
lar, kck ama kin ve keder dolu ruhlarnn zerine kurun gibi
kyor.
HALK.-Acyn!
AGSTHOS.Ya, evet! Acyn! llerin asla acmak bilmedik
lerinden haberiniz yok mu? fkeleri silinmez onlarn, nk hesapla
r bir daha almamasya kapanmtr. Nikias, anana ettiin ktl
iyiliklerle silmeyi mi dnyorsun? Ama artk hangi iyilik yetiebilir
ona? Onun ruhu kz gibi yakc bir ledir, en ufak bir yel esmez, bir
yaprak bile kprdamaz, hibir ey deimez orda, hibir ey yaa
maz, kocaman, kupkuru bir gne, kmltsz bir gne hep yakar du
rur onu yle, llerin varoluu sona ermitir artk anlyor musunuz
bu amansz szc yaamyorlar artk, ite bunun iin cinayetleri
nizin amaz bekileri olmulardr.
HALK. Acyn!
AGSTHOS. Acyn yle mi? Hey gidi, miskin soytarlar, se
yirciniz bol bugn. Binlerce kmltsz ve umutsuz gz dikiliyor yz
lerinize, ellerinize, duyuyor musunuz? Bizi gryorlar, gryorlar bi
zi, ller nnde rlplaz. Ha! Ha! Pek yapmacksnz imdi; bu
grnmez, ar bak, bir bakta kalan andan da daha bozulmaz ba
k yakyor sizi.
HALK. Acyn!
ERKEKLER. Siz ldnz, biz gene de yayoruz balayn.
KADINLAR Acyn. Yzlerinizle, bir zamanlar sizin olan nes
nelerle evrelenmiiz, yasnz tutuyoruz durmamacasna, sabahtan
akama, akamdan sabaha dek alyoruz. Ne yapsak bouna, annz
tiftikleniyor, parmaklarmzn arasndan kayp gidiyor; her gn biraz
daha solgun oluyorlar, biz de her gn biraz daha sulu oluyoruz. B
rakyorsunuz bizi, brakyorsunuz, boanan kan gibi akp gidiyorsu
nuz iimizden. Ama, kzgn ruhlarnz bununla yatabilirse, bunu
bilin ki, yaammz berbat ettiniz.
ERKEKLER.Sz ldnz, biz gene de yayoruz, balayn.
OCUKLAR.Acyn! Kendi gnlmzle domadk,'byd-
36
mz iin de utan iindeyiz. Nasl krabilirdik sizi? Bakn, zor ya
yoruz, zayfz, solgunuz, ufacz; grlt etmiyoruz hi, evremiz
deki havay bile sarsmadan kayp gidiyoruz. Gene de korkuyoruz sz
lerden, ah! ok korkuyoruz!
ERKEKLER.Siz ldnz, biz gene de yayoruz, balayn.
AGSTHOS.Kesin artk, kesin sesinizi! Sizler byle szlanrsa
nz, ben ne diyeceim, ben, kralnz? nk benim ikencem balad:
yer titriyor, hava karard; llerin en by belirecek imdi, kendi
ellerimle ldrdm, Agamemnon.
ORESTES, klcn ekerek. Sersem! Maskaralklarna babamn
adn da kartrmana izin vermeyeceim!
JUPITER, arkasndan kollarna sarlarak Dur, delikanl, dur!
AGSTHOS, geriye dnerek Kim o kstah? (Elektra ak bir giy
siyle tapnan basamaklarnda belirmitir. Aigisthos onu grr.)
Elektra!
HALKElektra!
SAHNE III
NCEKLER, ELEKTRA
AGSTHOS. Elektra, yant ver, bu giysi de nerden kt?
ELEKTRA.En gzel giysimi giydim. Bayram deil mi bugn?
BARAHP.llerle alay etmeye mi geldin? Onlarn bayram
bugn, ok iyi biliyorsun, yas giysileriyle gelmeliydin.
ELEKTRA. Yas giysileriyle mi? Neden yas giysileriyle? Ben l
lerimden korkmuyorum, sizin llerinizden de bana ne?
AGSTHOS Doru syledin; senin llerin bizim llerimiz
deil. una bakn, Atreus'un orospu klna girmi torununa bakn,
yeenlerini alaka boan Atreusun torununa. Lanetli bir rkn son
kalnts deilsin de nesin sen? Acdm da saraymda kalmana gz yum
dum, ama bugn anlyorum yanldm, yle ya, Atreus larn r
m kan dolayor hl damarlarnda, gerekeni yapmazsam, bize de
sratacaksn irkefini. Sabret biraz, dii kpek, nasl cezalandraca
m seni, greceksin. Alamaya gzlerin yetmeyecek.
37
HALK. Saygszlk! Dinsizlik!
AGSTHOS itiyor musun, budala aaladn halkn homur
tularn iitiyor musun, sana verdikleri ad duyuyor musun? Burada
olmasam, fkelerini dizginlemesem, paralarlard seni.
HALK. Dinsizlik!
ELEKTRA. en olmak dinsizlik midir? Onlar neden en deil
ler? Kim engel oluyor onlara?
AIGISTHES. Glyor, oysa len babas burada, suratnda don
mu kanlarla...
ELEKTRA.Agamemnonun adn aznza almaya nasl cesaret
ediyorsunuz? Geceleri gelip benim kulama konumuyor mu sanyor
sunuz? Bouk ve krk sesi nasl ak ve znt dolu szler fsldyor ba
na biliyor musunuz? Glyorum, doru, yaammda ilk kez glyo
rum, mutluyum. Mutluluum babamn yreini sevinle doldurmu
yor mu diyorsunuz? Ah! babam burdaysa, kzn, aalk bir kle du
rumuna drdnz kzn ak giysiler iinde gryorsa, bann dim
dik durduunu, ykmn gururunu ykamadn gryorsa, hi ku
kum yok, bana lanet etmeyi dnmyordur; cinayete kurban gitmi
yznde gzleri parlyor, kanl dudaklar glmsemeye alyordur.
GEN KADIN. Ya doruyu sylyorsa?
SESLER.Hayr, hayr, yalan sylyor, deli o. Elektra, git. Tanr
akna git burdan, dinsizliin zerimize srayacak.
ELEKTRA. Neden korkuyorsunuz? evrenize bakyorum da
glgelirinizden baka bir ey grmyorum. Yeni bir ey rendim,
belki siz de bilmiyorsunuzdur, anlataym da dinleyin: Yunanistan'da
mutlu kentler varm. Kertenkeleler gibi gnete snn ak ve sakin
kentler. u srada, u ayn gk altnda Korinthos alannda ocuklar
oynuyor. Analar onlar dnyaya getirdiler diye zr dilemiyorlar. G
lmseyerek bakyorlar onlara, onlardan gurur duyuyorlar. Argos'lu
analar, anlyor musunuz? ocuuna bakp da "Onu ben karnmda
tadm" diye dnen bir kadnn gururunu hl anlayabilir misiniz?
AGSTHOS. Sus artk, yoksa grtlana gmerim szlerini.
SESLER, halkm iinden. Evet, evet! Sussun. Yeter artk, yeter!
BAKA SESLER.Hayr, brakn konusun! Brakn konusun.
38
Agamemnon syletiyor onu.
ELEKTRA. Hava gzel. Ovada, her yanda, insanlar balarn kal
dryor, "Hava gzel", diyorlar, hepsi de honut. Ey kendi kendileri
nin cellatlar, topran zerinde yryen, "Hava gzel", diyen kyl
nn o alak gnll honutluunu unuttunuz mu? Kollarnz brle
rinize dm, balarnz eik, glkle soluk alyorsunuz, lleriniz
zerlerinize yapyor, onlar rahatsz etmekten korkarak kmldama
dan duruyorsunuz. Elleriniz birdenbire bir buharn, babanzn ya da
dedenizin ruhuna gmlse, ne korkun olur, deil mi? - Ama bana ba
kn; kollarm uzatyorum, sere serpe duruyorum, uyanan bir insan gibi
geriniyorum, gnete yerimi kaplyorum, btn yerimi. Gkler ba
ma m yklyor? Dansediyorum, bakn dansediyorum, yelin soluun
dan baka hibir ey duymuyorum salarmda. Nerede ller? Be
nimle dans m ediyorlar sanyorsunuz?
BARAHP. Argos'lular, beni dinleyin: bu kadn kutsal eylere
saygszlk ediyor. Kendisine de, kendisini dinleyenlerinize de yazk
lar olsun!
ELEKTRA. Benim sevgili llerim, Ipligenia, ablacm, Aga
memnon, babam ve biricik kralm, ricam dinleyin. Kutsal eylere say
gszlk ediyorsam, kutsal ve acl ruhlarnz incitiyorsam, bir iaret
verin, abucak bir iaret verin ki, bileyim. Yok, bana hak veriyorsa
nz, sevgili varlklarm, o zaman susun, yalvarrm, tek yaprak kml
damasn, bir ot bile kmldamasn, hibir grlt bulandrmasn kut
sal dansm: nk sevin iin dansediyorum, insanlarn huzuru iin
dansediyorum, mutluluk iin, yaam iin dansediyorum. Sevgili l
lerim benim, susmanz istiyorum, susun ki, evremdeki insanlar y
reklerinizin benimle olduunu bilsinler.
Danseder.
SESLER, kalabaln iinden Dansediyor! una bakn, bir alev
gibi hafif, gnein altnda dansediyor, akrdayan bir bayrak gibi - l
ler de susuyorlar.
GEN KADIN. u cokunluuna bakn hayr, dinsiz yz de
il bu yz. Hey Aigisthos, Aigisthos! Hibir ey sylemiyorsun ne
39
den yant vermiyorsun?
AGSTHOS.Pis pis kokan hayvanlara yant m verilir? Yok
eder insan onlar! Eskiden ona dokunmamakla kusur ilemiim; ama
dzeltilebilecek bir kusur bu: korkmayn, ayaklarmn altnda ezece
im onu, soyu da kendisiyle birlikte yok olacak.
HALK. Gzda vermek yant vermek deildir, Aigisthos! Ba
ka szn yok mu bize?
GEN KADIN. Dansediyor, glmsyor, mutlu, ller de onu
korur gibi. Al! kskanlas Elektra! bak, bak, ben de, ite ben de kol
larm ayorum, gnee veriyorum boynumu!
SESLER, kalabaln iinden.ller susuyorlar: Aigisthos, bi
ze yalan syledin!
ORESTES. Sevgili Elektra!
JUPITER.Hay Allah, keseceim bu kzn zrltsn. (Kolunu
uzatr.) Pozidon karibu karibon llabi.
Maarann giriini kapatan kaya grltyle tapnan basamak
larna yuvarlanr. Elektra dans brakr.
HALK.Ne korkun!
Uzun bir sessizlik.
BARAHP. Ey korkak ve fazlasyla hafif halk: ller alyor
lar! Sineklere bakn, youn kasrgalar gibi dikiliyorlar zerimize! Say
gsz bir sesi dinlediniz, lanetlendik!
HALK.Hibir ey yapmadk biz, bizim suumuz yok, geldi,
zehirli szleriyle yoldan kard bizi! Irmaa, byc kar, rmaa!
Atee atlsn!
YALI BR KADIN, gen, kadn gstererek.Ye u, ya onun
szlerini bal gibi ien u kadn! karn giysilerini, rlplak brakn,
her yanndan kanlar akncaya kadar kamlayn.
Gen kadn yakalarlar, adamlar basamaklardan karak Elek-
tra'ya doru atlrlar.
AGSTHOS, toparlanmtr. Susun, kpekler! Sray bozmadan
yerlerinize dnn, cezay da bana brakn. (Bir sessizlik.) Ee? Beni din
40
lememenin neye malolduunu grdnz m? nderinizden gene ku
ku duyacak msnz imdi? Evlerinize dnn, ller de szlerle geliyor,
btn gn ve btn gece konuklarnz olacaklar. Sofranzda, ocan
zn banda, yatanzda yer verin onlara, rnek davranlarnzla b
tn bunlar unutturmaya aln. Bana gelince, kukunuz ok incitti
gnlm, ama gene de balyorum sizi. Ama sen, Elektra...
ELEKTRA.Ne olacak? Tutturamadm. Gelecek sefere daha iyi
sini yaparm.
AGSTHOS. Sana frsat vermeyeceim. Kentin yasalar bu bay
ram gnnde ceza vermemi yasak ediyor. Bunu biliyordun, ktye kul
landn. Ama artk bu kentten deilsin, kovuyorum seni. Gideceksin,
yalnayak, bu iren giysinle, yanna hibir ey almadan. Yarn, a
fakta, hl surlarmz iindeysen, emrediyorum, karna kacak ilk
insan, uyuz bir koyun gibi gebertecek seni.
kar, muhafzlar ardndan giderler. Halk ona yumruklarn
gstererek nnden geer.
JUPITER, Orestes'e. Ne haber, efendimiz? Akimz banza gel
di mi imdi? te ders alnacak bir yk, ya da ben ok aldanyorum:
ktler cezalandrld, iyiler dllendirildi. (Elektra'y gstererek.) Bu
kadn...
ORESTES. Bu kadn benim kzkardeimdir, efendi! ek araba
n, onunla konumak istiyorum.
JUPITER, biran ona bakar, sonra omuz silker Nasl istersen.
kar, retmen de ardndan.
SAHNE IV
ELEKTRA tapnan basamaklar stnde,
ORESTES
ORESTES-Elektra!
ELEKTRA, ban kaldrr, ona bakar. Ha! sen misin Phiiebos?
ORESTES.Artk bu kentte kalamazsn, Elektra. Tehlikedesin.
ELEKTRA.Tehlikede mi? Ha! doru! Frsat nasl kardm,
41
grdn. Biraz da senin yznden, ama kzmyorum sana.
ORESTES. Ne yaptm ki?
ELEKTRA. Beni aldattn. (Ona doru iner.) Brak da yzne
bakaym. Evet, gzlerine kapldm.
ORESTES.Vakit geiyor, Elektra. Dinle: birlikte kaacaz.
Biri bana at bulacakt, seni terkime alrm.
ELEKTRA - Hayr.
ORESTES. Benimle kamak istemiyor musun?
ELEKTRA Kamak istemiyorum.
ORESTES Korinthos'a gtrrm seni.
ELEKTRA, glerek Ha! Korinthos'a... Gryorsun ya, bile bile
yapmyorsun, ama hl aldatyorsun beni. Ne yapacam ben Korint-
hos'ta? Mantkl olmalym. Daha dn, kck isteklerim vard: gz
lerimi yere dikip sofrada hizmet ederken, kralla kralieye bakyordum
kirpiklerimin arasndan, l yzl, kocam gzele, sonra ona bakyor
dum; imand, solgundu, baya bir az vardr, bir kulandan bir
kulana bir rmcek srs gibi giden bir kara sakal vard... bir gn
yle bir duman grrm diye kuruyordum, deilmi ikembelerinden
souk havada bir soluk gibi dimdik yukarya kan bir duman. Btn
istediim buydu, Philebos, yemin ederim sana. Sen ne istiyorsun, bil
mem, ama sana inanmamalym: alak gnll gzler yok sende. Seni
tanmadan nce ne dnyordum, biliyor musun? Bilge kii kendi
sine yaplm ktln acsn kartmaktan baka hibir ey isteye
mez diyordum.
ORESTES. Elektra, ardmdan gelecek olursan, bir insann daha
birok eyler isteyebileceini, bilgeliine btn bunlardan hi zarar
gelmeyeceini grrsn.
ELEKTRA.Seni dinlemek istemiyorum artk; ok ktln
dokundu bana. O tatl kz yzndeki a gzlerinle geldin, kinimi unut
turdun bana; ellerimi atm, biricik gmm ayaklarmn dibine dt.
Burann insanlarn szle iyiletirebileceime inanmak istedim. Ne ol
du, grdn: seviyorlar dertlerini, kirli trnaklaryla kayarak zenle
srdrecekleri, allm bir yara gerek onlara. Sertlikle iyi etmeli bun
lar, yle ya, ktlk baka bir ktlkle giderilebilir ancak. Sana
uurlar olsun, Philebos, git buradan, beni kt dlerimle babaa b
rak.
42
ORESTES. ldrecekler seni.
ELEKTRA Burada bir sunak vardr, Apollon tapna; sulu
lar oraya snrlar baz baz, burda kaldklar srece, kimse klna bi
le dokunamaz. Oraya saklanrm.
ORESTES. Yardmm neden tepiyorsun?
ELEKTRA. Sana dmez bana yardm etmek. Baka biri gele
cek beni kurtarmaya. (Bir an durur.) Kardeim lmedi, biliyorum.
Onu bekliyorum.
ORESTES Ya gelmezse?
ELEKTRA. Gelecek, gelmemezlik edemez, olanaksz. Bizim so-
yumuzdandr, anlarsn ya; ldrme ve ykm benim gibi onun da ka
nnda vardr. Byk bir askerdir, babamzn koca, kzl gzleri onda da
vardr, bir fke bytmektedir iinde, ac ekmektedir, almyazsma
dolamtr ayaklar, karn deilmi atlarn ayaklar karsaklarna nasl
dolarsa, yle; imdi, yapt ey ne olursa olsun, karnndakileri ko
parp paralamak zorundadr. Gelecek, bu kent eker onu, hi ku
kum yok, nk, bakasna ya da kendine, en byk ktl burda
yapabilir ancak. Gelecektir, ba yerde, ac ekerek, tepinerek, kor
kutuyor beni: her gece dmde gryor, haykrarak uyanyorum.
Ama bekliyorum onu, onu seviyorum. Burda kalmalym, fkesine
yn vermeliyim, parmamla sulular gstermeliyim, "Vur, Orestes,
vur!" demeliyim. "te buradalar!"
ORESTES. Ya dndn gibi deilse?
ELEKTRA.Nasl olsun istiyorsun? Agamemnon'ia Klytemnest-
ra'nn olu nasl olur?
ORESTES.Ya mutlu bir kentte bym de btn bu kandan
bkmsa?
ELEKTRA. Yzne tkrrdm o zaman, "Bas git, kpek der
dim, kadnlarn yanna dn, sen de bir kadndan baka bir ey deil
sin. Ama yanl bir hesap yapyorsun: Atres'un torunusun sen, At-
reus'larm yazgsndan kurtulamazsn. Utanc cinayete ye mi tutu
yorsun, peki, nasl istersen yle olsun. Ama yazgn gelip yatanda
bulacak seni: ilkin utanacaksn, ama sonra ileyeceksin cinayeti, is
ter istemez!"
ORESTES. Elektra, ben Orestes'im.
43
ELEKTRA, bir lk iinde. Yalan sylyorsun!
ORESTES. Babam Agamemnon'un ruhu zerine yemin ederim
sana: Orestes'im ben. (Bir sessizlik.) Ne oldu? Suratma tkrmek iin
ne bekliyorsun?
ELEKTRA.Nasl tkrebilirim? (Ona bakar.) Bu gzel aln kar
deimin aln. Bu parlayan gzler kardeimin gzleri. Orestes... Al!
Philebos olarak kalsaydn, kardeim lm olsa daha iyiydi. (ekine
ekine.) Doru mu Korinthos'ta yaadn?
ORESTES. Hayr. Atina'l zenginler bytt beni.
ELEKTRA.Ne kadar gen grnyorsun. Hi dtn m?
Belinde tadn bu klc, kullandn oldu mu hi?
ORESTES - Hi.
ELEKTRA. Daha seni tanmadm srada bu kadar yalnz bul
muyordum kendimi: tekini bekliyordum. Yalnz onun gcn d
nyordum, kendi zayflm aklma bile gelmiyordu. imdi geldin i
te; Orestes, sendi. Sana bakyordum da iki yetim olduumuzu gr
yorum. (Bir an susar.) Ama seni seviyorum, biliyor musun? tekini
hi bu kadar sevmemitim.
ORESTES. Beni seviyorsan, gel yleyse; birlikte kaalm.
ELEKTRA.Kamak m? Seninle mi? Hayr. Atreus'larn yaz
gs burda kalmay gerektirir, ben de bir Atreus'um. Hibir ey iste
miyorum senden. Plilebos tan hibir ey istemeyeceim artk. Ama
ben burda kalyorum.
Sahnenin gerilerinde Jupiter grnr, onlar dinlemek iin giz
lenir.
ORESTES.Elektra, ben Orestes im... kardeinim senin. Ben de
bir Atreus um, senin yerin benim yanm.
ELEKTRA. Hayr. Kardeim deilsin, tanmyorum seni. Ores
tes ld; kendisi iin ok daha iyi bylesi; bundan byle babamn ve
ablamn ruhu gibi onun ruhunu da kutsayacam. Ama sen, Atreus
adna sahip kan adam, sen kimsin de bizlerden olduunu sylyor
sun? Bir cinayetin glgesinde mi geirdin mrn? Tatl yzl, sakin
bir ocuktun herhalde, seni evlat eden adamn koltuklarn kabartr
dn, gzleri gvenle parlayan, tertemiz bir ocuktun. nsanlara gve
44
niyordun, nk hep glmsyorlard sana; masalara, yataklara, mer
diven basamaklarna gveniyordun,.nk sadk uaklarydlar insa
nn; yaama gveniyordun, nk zengindin, ok ok oyuncan var
d; baz baz, dnyann hi de kt olmadn dnyordun herhal
de, lk bir banyoya girer gibi kendini yaamaya brakmann bir zevk
olduunu dnyordun. Ben, alt yamda, hizmetiydim, her ey
den saknyordum. (Bir an durur.) Git buradan, temiz ruhlu adam.
Temiz ruhlar ne yapaym ben: ben bir su orta istiyordum.
ORESTES.Seni yalnz brakr mym sanyorsun? Son umudu
nu da yitirdikten sonra, ne yaparsn burada?
ELEKTRA. Oras benim bileceim i. Gle gle, Phiiebos.
ORESTES.Beni kovuyor musun? (Birka adm yrr ve durur.)
Beklediin kzgn svariye benzemiyorsam su bende mi? Onun elin
den tutacak, "Vur!" diyecektin. Benden hibir ey istemedin. Hay
Allah, nasl bir insanm ki, z kardeim bile denemeden tepiyor beni!
ELEKTRA.Ah! Phiiebos, senin kinsiz yreine hibir zaman
byle bir yk ykleyemem.
ORESTES, ezik. yi syledin: kinsiz. Aksz da ayn zamanda.
Seni sevebilirdim. Seve...bilirdim... Ne diyorum? Sevmek iin, nefret
etmek iin, insann kendini vermesi gerekir. Varlklarnn ortasna sa
lamca yerlemi olan, sonra gnn birinde kendini aka, kine veren,
kendisiyle birlikte topran, evini ve anlarn da veren insana ne mut
lu! Ya ben, ben kimim, verilecek neyim var? Varlmla yokluun ara
snda fazla bir fark yok: bugn kentte dolaan btn hayaletler iinde
benim kadar hayalet olan yok. Hayalet aklar tattm, ekingen ve
dank, buharlar gibi; ama canllarn youn tutkularn bilmiyorum.
(Bir an durur.) Ayp! Doduum kente geldim, kzkardeim beni ta
nmaya yanamyor. Nereye gideyim imdi? Hangi kentte kalaym?
ELEKTRA.Gzel yzl bir kzn seni bekledii bir kent yok
mu?
ORESTES. Hi kimse beklemiyor beni. Kentten kente gidiyo
rum, bakalarna da, kendi kendime de yabancym, kentler durgun
bir su gibi kapanyorlar ardmda. Argos'tan ayrlrsam, yreinin ac
d krklndan baka ne kalacak?
ELEKTRA. Bana mutlu kentlerden szetmitin hani...
ORESTES.Mutlulua da pek kulak asyorum ya. Anlarm is-
45
tiyorum, topram istiyorum ben, Argos'lularn ortasnda kendi ye
rimi istiyorum. (Bir sessizlik.) Elektra, buradan gitmeyeceim.
ELEKTRA.Git, Philebos, yalvarrm: acyorum sana; beni se
viyorsan, git; yalnz ktlk gelebilir burada bana, arln benim
yapmak istediklerimi de bozar.
ORESTES. Gitmeyeceim.
ELEKTRA.Peki, ben seni burada, bu skc arlnla, eylemle
rimin korkutucu ve dilsiz yargc olarak brakr mym sanyorsun? Ne
den inat ediyorsun? Hi kimse istemiyor seni burada.
ORESTES. Biricik ansm bu benim. Elektra, bunu benden esir-
geyemezsin. Anla beni: bir yerin insan olmak istiyorum. Bak, dinle,
bir kle, yorgun, ask suratl bir kle, srtnda ar bir ykle, bacan
srkleyerek, gzlerini ayaklarna dikerek geip giden bir kle bile
kendi kentinin iindedir, yapraklar arasnda bir yaprak gibi, ormann
iinde bir aa gibi, Argos vardr evresinde, ar m ar, scak m s
cak, kendi kendisiyle dopdolu; ite byle bir kle olmak istiyorum,
Elektra, kenti zerime ekmek, ona bir yorgana sarlr gibi sarlmak
istiyorum. Gitmeyeceim.
ELEKTRA.Yzyl aramzda da kalsan, bir yabancdan baka'
bir ey olamazsn, ssz hir yolda yapayalnz bir adamdan da yalnz
olursun. nsanlar yar kapal gzkapaklar arasndan, yan yan bakacak
lar sana, yanlarndan getiin zaman seslerini alaltacaklar. \
ORESTES. Bu denli g m size hizmet etmek? Kollarm ken
ti savunabilir, yoksullarnzn yardmna komak iin de altnlarm var.
ELEKTRA. Ne komutanlarmz eksik, ne de iyilik edecek din
dar insanlarmz.
ORESTES. yleyse...
Ba nnde, birka adm yrr. Jupiter grnr, ellerini ovu
turarak ona bakar.
ORESTES, ban kaldrarak. Bari aka bilsem ne yapmam
gerektiini! Of! Zeus, Zeus, gklerin kral, binde bir yneldim sana,
sen de bana pek yardmc olmadn, ama bilirsin, her zaman yiyi is-
tedim. imdi yorgunum, yiyi Ktden ayramaz oldum, yolumu gs
terecek birine gereksinimim var. Zeus, doduu kentten kovulmu
bir kral olunun srgnle gnl holuuyla boyun emesi, dvl
m bir kpek gibi ban eip gitmesi mi gerek gerekten? Bu mu
46
buyruun? nanamyorum buna. Gene de... gene de, kan dkmeyi
yasak ettin... Of! kan dkmek de nereden kt, ne dediimi bilemez
oldum... Zeus, yalvarrm sana: koyduun yasalar boyun emeyi, al
almay gerektiriyorsa, syle bir belirtiyle gster buyruunu, nk
hibir ey anlamaz oldum artk.
JUPITER, kendi kendine. Bunun da sz m olur; al bakalm!
Abraksa, abraksa, e-e!
Tan evresinde k parlar.
ELEKTRA, glmeye balar Hah ha! Mucizeler yayor bugn!
Bak, dindar Phiiebos, Tanrlara akl tanmakla neler kazanyor insan!
(lgnca bir kahkahaya tutulmutur.) iyi delikanl... dindar Phiiebos!
"Bana bir belirti, Zeus, bana bir belirti gster!" Sonra, ite kutsal ta
n evresinde k parlyor. Git hadi! Korinthos'a! Korinthos'a! Git
buradan!
ORESTES, taa bakarak. yleyse... bu mu yilik? (Bir an durur,
hep taa bakar.) Boyun emek, her eye boyun emek. Hep "Affeder
siniz", demek, "Teekkr ederim", demek... bu mu?
(Bir an dirur, hep taa bakar.) yilik. Onlarn yilii...
(Bir an durur.) Elektra!
ELEKTRA. Git hadi, abuk ol, abuk. Olympos'un tepesinden
zerine eilen bu bilge dady d krklna uratma. (Durur akn.)
Neyin var?
ORESTES, deimi bir sesle. Baka bir yol var.
ELEKTRA, rpermitir. Densizlii brak, Phiiebos, Tanrlarn
buyruunu sordun: eh ite, imdi biliyorsun buyruklarn.
ORESTES.Buyruk mu dedin?.. Ha, evet... u m sylemek
istiyorsun, koca tan evresindeki ? Benim iin deil bu k;
hi kimse bana emir veremez artk.
ELEKTRA. ok karanlk konuuyorsun.
ORESTES. Benden ne kadar uzaksn, birdenbire..., ne kadar de
itin! Yaayan ve scak bir ey vard evremde. Bir ey... az nce
ld. Her ey ne kadar da bo... Of! ne usuz bucaksz boluk, gz
alabildiine... (Birka adm yrr.) Gece oluyor... Hava souk deil
mi sence de?.. Ama, neydi o... neydi o len?
47
ELEKTRA.-Philebos...
ORESTES. Baka bir yol var diyorum sana..., kendi yolum.
Grmyor musun? Buradan balayp kente iniyor, inmek gerek, an
lyor musun, size kadar inmek gerek, bir ukurun dibindesiniz, ta di
binde... (Elektra'ya doru ilerler.) Sen benim kardeimsin, Elektra,
bu kent de benim kentim.Benim kardeim!
Kolunu tutar.
ELEKTRA.Brak beni! Canm actyorsun korkutuyorsun be
ni - ben senin maln deilim.
ORESTES.Biliyorum. Deilsin daha: fazlasyla hafifim. Beni
Argos'un ta dibine kadar yuvarlayacak ar bir su yklenmeliyim.
ELEKTRA. Ne yapacaksn?
ORESTES. Bekle biraz. Brak da bir zamanlar benim olan o l e - .
keiz hafiflie allahasmarladk diyeyim. Brak da genliime allaha
smarladk diyeyim. Akamlar vardr, Korinthos ya da Atina akam
lar, trklerle, kokularla dolu, hibir zaman benim olmayacaklar ar
tk. Sabahlar, umutlarla dolu... Hadi, allahasmarladk! allahasmarla
dk! (Elektra'ya doru gelir.) Gel, Elektra, kentimize bak. ite orada,
bir yaz ikindisinin inat uyuukluu iinde, gnein altnda kpkr
mz, insanlarla, sineklerle uulduyor; btn duvarlaryla, btn at
laryla, btn kapal kaplaryla itiyor beni. Ama gene de alnas bir
ey, bu sabahtan beri iimde duyuyorum buni'. Sen de, Elektra, sen
de alnas bir eysin. Alacam sizi. Balta olacam, ikiye bleceim
bu inat duvarlar, bu yobaz evlerin karnlarn deeceim, ak ya
ralarndan bir yem ve buhur kokusu yaylacak; kocaman bir balta
olacam, bir meenin yreine saplanan balta gibi, bu kentin yrei
ne saplanacam.
ELEKTRA.Ne kadar deitin: gzlerin parlamyor artk, gz
lerin donuk ve karanlk. Yazk! o kadar tatlydn ki, Philebos. imdi
tpk tekinin dlerimde konutuu gibi konuuyorsun.
ORESTES.Dinle: sevgili lleriyle kuatlm bir durumda, lo
odalarda titreyen btn bu insanlar var ya, onlarn btn sularn ken
di zerime aldm dn. "Pimanlklar hrsz" adn hak etmek is-
48
tediimi, btn pimanlklarn kendi iime yerletirdiimi dn: ko
casn aldatan kadnn pimanlklarn, anasn lmle babaa brakan
satcnn pimanlklarn, borlularn ldrnceye kadar yolan tefeci
nin pimanlklarn.
Syle, ite o gn, Argos'un sineklerinden bile ok, yn yn pi
manln, kentin btn pimanlklarnn penesine dtm zaman,
aranzda yaama hakkn kazanamaz mym? Kanl duvarlarnz ara
snda kendi yurdumda olmayacak mym, krmz nlkl bir kasap
yeni kestii kzler arasnda kendi ortamnda olduu gibi, ben de ken
di ortammda olamaz mym?
ELEKTRA.Bizim gnahlarmzn cezasn ekmek istiyorsun
demek?
ORESTES.ekmek mi? Pimanlklarnz kendi iime yerle
tireceim dedim, o bargan tavuklar ne yapacam sylemedim:
belki de kafalarn koparrm.
ELEKTRA.Peki, dertlerimizi nasl zerine alabilirsin?
ORESTES.Bunlar banzdan atmaktan baka bir ey istemi
yorsunuz. Ama kral ve kralie yreklerinizde zorla tutmak istiyor bu
dertleri.
ELEKTRA. Kral ile kralie... Phiiebos!
ORESTES. Tanrlar tanmdr ki, kanlarn dkmek istememi
tim.
Uzun bir sessizlik.
ELEKTRA. ok gensin, ok zayfsn...
ORESTES. imdi de geri mi dneceksin? Sarayda bir yere sak
la beni, bu gece kraln odasna guir, ok mu zayfm, o zaman grr
sn.
ELEKTRA. Orestes!
ORESTES. Elektra! lk kez Orestes dedin bana.
ELEKTRA.Evet. ensin. Orestes'sin sen. Tanyamadm seni,
nk byle beklemiyordum. Ama azmdaki bu burukluk, bu hum
ma tad... bin kez duydum bunu dlerimde, bu tad tanyorum. De
mek geldin, Orestes, kararn da verdin, ben de, dlerimdeki gibi, d
zeltilmez bir eylemin eiindeyim, ve korkuyorum - dmdeki gibi.
O kadar beklenmi, o kadar korkulmu dakika! imdi anlar bir ma-
49
knann arklar gibi zincirlenecekler birbirlerine, onlar o ezilmi dut
lara benzeyen suratlaryla srt st yatmcaya kadar bir an bile rahat
edemeyeceiz. Kanlar, kanlar! Hem de sen dkeceksin bu kanlar,
oysa, gzlerin ylesine tatl, ylesine ho ki. Yazk, bir daha greme
yeceim bu tatll, Philebos'u bir daha gremeyeceim, Orestes!
benim aabeyimsin sen, ailemizin basn, beni kollarna al, koru be
ni, nk ok byk aclara doru gidiyoruz.
Orestes onu kollarna alr. Jupiter gizlendii yerden kar, ses
siz admlarla gider.
Perde.
KNC TABLO
Sarayn ii; taht odas. Jpiter'in bir heykeli, korkun ve kanl. Akam
olmaktadr.
SAHNE I
Elektra nden girer, Orestes'e de girmesini iaret eder.
ORESTES - Geliyorlar.
Klcn eline alr.
ELEKTRA. Askerler bunlar, devriye geziyorlar. Gel ardmdan:
buraya saklanacaz.
Tahtn arkasna gizlenirler.
SAHNE II
NCEKLER (gizli), K ASKER
BRNC ASKER.Bugn sineklere ne oldu, bilmem: hepten l
drmlar.
KNC ASKER llerin kokusunu alyorlar da keyfe geliyor-
50
lar. Grtlama kaarlar da ierde cirit atarlar korkusuyla azm a
may gze alamyorum. (Elektra bir an grnp saklanr.) Bak, bir ey
gcrdad.
BRNC ASKER. Agamemnon tahtna oturuyor.
KNC ASKER.Kocaman k da tahtn tahtalarn gcrdat
yor, yle mi? Olanaksz, dostum, llerin arl yoktur.
BRNC ASKER. Kkszlerin arl olmaz. Ama o, kral ls
olmadan nce, yaamasn bilen bir krald, yl iyi de gitse, kt de git
se, yz yirmi be kilodan aa dmezdi hi. Birka kilosu kalmady
sa aarm.
KNC ASKER Yani... burada mdr diyorsun?
BRNC ASKER. Nerede olsun istiyorsun? Ben bir l kral ol
saydm da her yl yirmi drt saat iznim bulunsayd, elbette gelip tah
tma oturur, gnm, orda geirirdim, kimseciklere dokunmaz, eski
gnlerin tatl anlarn dnrdm.
KNC ASKER.Yyorsun da ondan byle konuuyorsun.
Yaamasan, tekiler kadar da senin kusurun olurdu. (Birinci asker bir
tokat atar kendisine.) Hey! Hey!
BRNC ASKER.Senin iyiliin iin; bak, yedi tanesini birden
ldrdm, koca bir sr.
KNC ASKER - l m?
BRNC ASKER.Hayr. Sinek. Ellerim kana batt. (Pantolo
nuna siler elini.) Pis sinekler.
KNC ASKER. Tanrlara bin kr ki, l domular. Burada
bulunan btn lm insanlara bak: tek szck kmyor azlarndan,
rahatsz etmiyorlar. Gebermi sinekler de byle olacakt.
BRNC ASKER. Kapa eneni, bir de burada hayalet sinekler
bulunduunu dnmeye kalkarsak...
KNC ASKER. Neden olmasn?
BRNC ASKER. Bir dnsen e! Her gn milyonlarcas geberi
yor bu hayvanlarn. Geen yldan beri lenlerin hepsini kente braksa
lard, evremizde dnen her canl sinee karlk, yz altm be
tane de ls bulunurdu, h ! hava sineklere batm olurdu, sinek
yerdik, sinek ekerdik cierlerimize, yapkan szntlar biiminde
nefes borularmza, ikembelerimize inerlerdi... Ne dersin, yoksa bu
yzden mi bylesine tuhaf kokular dolayor bu odada.
51
KNC ASKER Hadi canm! Byle bin ayak karelik bir salonu
pis pis kokutmaya birka insan ls de yeter. Sylenenlere baklrsa,
bizim llerin az kokarm.
BRNC ASKER.Kulak versen e! Birbirlerinin kanlarn emer
bu adamlar...
KNC ASKER. Bir ey var diyorum sana: deme atrdyor.
Sadan, tahtn arkasna bakmaya giderler; Orestes ile Elektra
soldan kar, tahtn basamaklar nnden geer, askerlerin
soldan ktklar anda, onlar sadan, gizlendikleri yere dner
ler.
BRNC ASKER. Gryorsun ya, kimsecikler yok. Agamem
non, diyorum sana, kahrolas Agamemnon! te u minderlere otur
mu olmal; bir gibi dimdiktir: bize bakyordu: bize bakmaktan ba
ka bir yapaca da yok.
KNC ASKER. Duruumuzu dzeltsek iyi olacak, sinekler
burnumuzu gdklarsa da ne yapalm.
BRNC ASKER. imdi burada olacama muhafz birliinde
nbet tutmay ye tutardm dorusu. Oraya gelenler bizim ahbaplar
dr, halk ocuklardr bizim gibi. Ama len kraln burada bulunduu
nu, ceketimdeki eksik dme yerlerini saydn dnyorum da bir
tuhaf oluyorum, generalin denetlemelerinde de hep byle olurum.
Aigisthos, Klytemnestra ve ellerinde lambalarla uaklar girer
ler.
AGSTHOS. Yalnz brakn bizi.
SAHNE III
AGSTHOS, KLYTEMNESTRA; ORESTES ve ELEKTRA (gizli)
KLYTEMNESTRA.- Neyiniz var?
AGSTHOS. Grdnz m? Onlar dehetle arpmasaydm, bir
52
rpda syrlvereceklerdi pimanlklarndan.
KLYTEMNESTRA Yalnz bu mu sizi kayglandran? Gerekti
inde cesaretlerini donduruvermesini her zaman baaracaksnz.
AGSTHOS. Olabilir. Bu tr oyunlarda fazlasyla becerikliyim-
dir. (Bir an durur.) Elektra'y cezalandrmak zorunda kaldma zg
nm.
KLYTEMNESTRA. Benden doduu iin mi? Siz byle istedi
niz, ben de sizin yaptnz her eyi doru buluyorum.
AGSTHOS. Kadn, senin iin deil zlmem.
KLYTEMNESTRA. Neden yleyse? Elektra'y sevmezdiniz.
AGSTHOS Yoruldum. te tam on be yldr, btn bir halkn
pimanln havada, kollarmn ucunda tutuyorum. Tam on be yl
dr, bir bostan korkuluu gibi giyiniyorum: bu giysiler ruhumu sol
durdu.
KLYTEMNESTRA. Ama, efendim, ben de...
AGSTHOS Biliyorum, kadn, biliyorum: pimanlklarndan
sz aacaksn bana. yi ya, kskanyorum senin pimanlklarn, yaa
mn dolduruyorlar. Benim pimanlm yok, ama Argos ta hi kimse
benim kadar kederli deil.
KLYTEMNESTRA - Deerli efendimiz...
Ona yaklar.
AGSTHOS Brak beni, kaltak! Utanmyor musun, gzleri
nnde?
KLYTEMNESTRA. Gzleri nnde mi? Kim gryor ki bizi?
AGSTHOS. Kim grecek, kral. Bu sabah ller brakld.
KLYTEMNESTRA.Efendimiz, yalvarrm size... ller topra
n altnda, yle kolay kolay rahatsz edemezler bizi. Halk iin ken
diniz uydurdunuz bu masallar, unuttunuz mu?
AGSTHOS.Haklsn, kadn. Ama grmyor musun? Yorgu
num. Brak beni, kafam dinlemek istiyorum.
Klytemnestra kar.
53
SAHNE IV
AGSTHOS, ORESTES ve ELEKTRA (gizli)
AGSTHOS. Argos iin istediin kral bu muydu, Jupiter? Gi
diyorum, geliyorum, gmbr gmbr baryorum, kocaman, korkun
grntm her yanda dolatryorum, beni grenler de iliklerine ka
dar sulu buluyorlar kendilerini. Ama bo bir kabuum ben: bir hay
van iimi yedi bitirdi de farkna bile varmadm. imdi kendi iime
baktka, Agamemnon'dan da l buluyorum kendimi. Kederliyim
mi dedim? Yalan syledim. l, gn ak hilii altnda kumlarn
o saysz hilii ne kederlidir, ne de en: meumdur yalnz. Ah; bir
damla gzya dkebilmek iin btn lkemi verirdim.
SAHNE V
NCEKLER, JUPITER
JUPITER. Yakn bakalm: btn krallar gibi bir kralsn.
AGSTHOS. Kimsin sen? Burada ne iin var?
JUPITER. Tanyamadn m?
AGSTHOS k buradan, yoksa muhafzlarm arrm bir
gzel slatrlar seni.
JUPITER. Beni tanmyor musun? Oysa grmtn. Dnde
grmtn. Ama daha korkun bir grnm vard. (Gkgrlts,
imekler, Jupiter korkun grnne brnr.) Ya byle?
AGSTHOS - Jupiter!
JUPITER. imdi tamam. (Gene gleleir, heykele yaklar.)
Ben miyim bu? Argos lular dua ettikleri zaman byle mi gryorlar
beni? Hay Allah, bir Tanr'nn kendi grnts karsna geip de sey
rettii enderdir. (Bir an durur.) Ne kadar irkinim! ok sevmiyorlar-
dr herhalde beni.
AGSTHOS. Korkuyorlar senden.
JUPITER.Gzel! Sevileceim de ne olacak. Ya sen, sen seviyor
musun bari?
54
AGSTHOS Ne istiyorsun benden? Yeterince demedim mi?
JUPITER. Hibir zaman!
AGSTHOS ldryor bu i beni.
JUPITER.Bytme! Saln olduka yerinde, imansn. Bunu
bana kaktm da yok ya. Tam kral ya seninki, balmumu gibi sar,
olunca byle olmal. Sende bu kalp olduktan sonra, yirmi yl yaar
sn daha.
AGSTHOS - Yirmi yl daha!
JUPITER lmek mi istiyordun?
AGSTHOS - Evet.
JUPITER. imdi biri klcn ekip ieriye girse, gsn bu ki
lled uzatr miydin?
AGSTHOS Bilmiyorum.
JUPITER.iyi dinle beni; sesini karmaz da kendini danalar gi
bi boazlattrrsan, dillere destan olacak bir biimde cezalandrlacak
sn; sonsuza dek Tatar kral kalacaksn, ite bunu sylemeye geldim
sana.
AGSTHOS Biri beni ldrmeye mi alyor?
JPTER. yle grnyor.
AGSTHOS. - Elektra m?
JUPITER. Biri daha var.
AGSTHOS-Kim?
JUPITER. Orestes.
AGSTHOS.Ya! (Bir an durur.) yi ya, bu da dzenin gerei,
ne yapabilirim?
JUPITER."Ne yapabilirim?" (Sesini deitirerek.) Emir ver
adnn Philebos olduunu syleyen gen yabancy yakalasnlar. Elek-
trayla birlikte bir zindana atsnlar onlar burada unutmana da izin
veriyorum. Ne o! Ne bekliyorsun? Muhafzlarn ar.
AGSTHOS-Hayr.
JUPITER. Ltfen syler misin bana: neden kabul etmiyorsun?
AGSTHOS - Yorgunum.
JUPITER. Neden gzlerini ayaklarna diktin? ri, kanl gzleri
ni bana evir. Hah yle! Bir at gibi soylu ve budalasn. Ama direncin
beni kzdran direnlerden deil: az sonra, boyun eiini daha da tat
landracak bir biberden baka bir ey deil nasl olsa. nk en sonun
55
da boyun eeceksin biliyorum.
AGSTHOS steklerini yerine getirmeyeceim diyorum sana.
Yeter artk seni dinlediim.
JUPITER.Korkma! Dayan! Dayan! Ah! senin ruhun gibi ruh
lara ne kadar dknm. Gzlerinde imekler akyor, yumruklarn
skyorsun, yadsman Jpiter'in suratna frlatyorsun. Ama gene de,
yrein oktan evet dedi bana, ku kafal, minik beygir, pis beygir.
Hadi, hadi, dinleyeceksin szm. Olympos'tan bo yere ayrlr m
ym sanyorsun? Bu cinayeti nceden haber verdim sana, nk nle
mek houma gidiyor.
AGSTHOS Bana haber vermek!.. ok tuhaf.
JUPITER. Bundan doal ey mi olur: bu tehlikeyi bandan
uzaklatrmak istiyorum.
AGSTHOS Kim istiyordu bunu senden? Peki, Agamemnon?
Agarhemnon'a haber vermi miydin? Oysa o yaamak istiyordu.
JUPITER. Seni gidi nankr, pis huylu herif: Agamemnon dan
daha deerlisin benim iin, ben sana bunu kantlyorum, sen de ya
knmaya kalkyorsun.
AGSTHOS Agamemnon'dan daha m deerliyim? Ben mi?
Sen Orestes'e deer veriyorsun. Kendimi mahvetmeme gz yumdun,
elimde balta, dosdoru kraln banyosuna komama ses karmadn,
hi kukusuz dudaklarn yalyordun yukarda, gnahkar ruhlarn ta
dna doyum olmadm dnyordun. Ama bugn Orestes'i kendi
kendinden koruyorsun. Babasn ldrmeye yneltmitin beni, im
di de olunun kolunu tutturmak iin beni seiyorsun. Fazla fazla
bir katil olabilirdim ben. Ama ona gelince, olur mu efendim, baka
eyler dnyoruz onun iin.
JUPITER.Bu ne tuhaf kskanlk byle! Hi zlme: onu da
senden fazla sevdiim yok. Hi kimseyi sevmem ben.
AGSTHOS. Bak yleyse, beni ne durumlara drdn, adalet
siz Tanr. una yant ver bakalm: bugn, Orestes'in hazrlad cina
yeti nlyorsun da benimkine neden izin verdin?
JUPITER. Her cinayet bir olmaz ki. Aigisthos, kral krala konu
uyoruz urda, bunun iin ak konuacam: lml insanlar yarat
56
makla, ilk cinayeti ben iledim. Bundan sonra, sizler, siz katiller, ne
yapabilirdiniz? Kurbanlarnz ldrmek mi? Hadi canm; oktan i
lerinde tayorlard bunu; siz sonucu abuklatryordunuz fazla faz
la. Sen ldrmesen, Agamemnon'un bana ne gelecekti, biliyor mu
sun? ay sonra, gzel bir klenin kollarnda inmeden lecekti. Ama
cinayetin iime yaryordu.
AGSTHOS ine mi yaryordu? Ben on be yldr cezasn
ekiyorum, ama senin iine yaryordu, yle mi!
JUPITER. Ne olacakt ya? Sen cezasn ekiyorsun da onun iin
yaryor iime; cezas ekilen cinayetleri severim ben. eninkini sev
dim, nk kr ve sar bir cinayetti, kendi kendinden habersizdi, bir
insan iinden ok, bir tufana benziyordu. Bir an bile meydan okuma
dn bana: fkenin ve korkunun taknlyla vurdun; sonra, atein ge
ince, eylemine dehetle baktn, benimsemek istemedin. Ama ben ne
ler kazanmadm! Bir tek lye karlk, yirmi bin insan pimanla
gmld, ite hesap. Hi de kt bir alveri yapmamm.
AGSTHOS.Btn bu szlerin altnda gizlenen eyi anlyorum:
Orestes hi pimanlk duymayacak.
JUPITER.Hi mi hi. u rada yntemle inciden inceye ta
sarlyor yapacan, alak gnlllkle, rahat rahat. Pimanlktan yok
sun bir cinayeti ne yapaym ben, pervasz bir cinayeti, katilin ruhun
da bir buhar kadar hafif, sakin bir cinayeti ne yapaym? Bunu nle
yeceim! Ah! yeni kuan cinayetlerinden nefret ediyorum: nankr
ve ksr cinayetler. O yumuak delikanl, bir pili gibi ldrecek seni
sonra da ekip gidecek, elleri krmz, bilinci ar; ben de alalacam,
senin yerine. Hadi! ar muhafzlarn.
AGSTHOS.Hayr dedim ya sana. Hi mi hi holanmyorsun
hazrlanan cinayetten, ben de, bunu grnce, holanmaktan kendimi
alamyorum.
JUPITER, sesini deitirerek Aigisthos, sen kralsn, kral bilin
cine sesleniyorum senin: nk hkm srmesini seversin.
AGSTHOS.Peki ne olacak?
JUPITER. Benden nefret ediyorsun, ama birbirimize ok yak
nz; seni grntme gre yarattm: bir kral, yeryznde bir tanrdr,
bir tanr gibi soylu ve rktcdr.
AGSTHOS - rktc m? Sen mi?
57
JUPITER. Bak bana. (Uzun bir sessizlik.) Benim grntme g
re yaratldm syledim sana, ikimiz de dzeni srdryoruz, sen Ar-
gos'ta, ben de dnyada; yreklerimize btn arlyla ayn giz
kyor.
AGSTHOS. Gizim mizim yok benim.
JPTER. Hayr. Benim gizim senin gizin ayn zamanda. Tanr
larn ve krallarn ac gizi; insanlarn zgr olduklar. nsanlar zgr
drler, Aigisthos. Bunu biliyorsun, ama kendileri bilmiyorlar.
AGSTHOS. Elbette, bunu bilselerdi, drt bir yandan atee ve
rirlerdi saraym. Onlardan kendi glerini gizlemek iin tam on be
yldr oyun oynuyorum.
JUPITER. Aynyz, gryorsun ya.
AGSTHOS.Ayn m? Bir Tanr benimle ayn olduunu nasl
syleyebilir? Alay etmek olmaz m bu? Saltanatm balad balayal,
btn eylemlerim ve btn szlerim grntm oluturmak amacn
gdyor; uyruklarmdan her biri bunu benliinde tasn, yapayalnz
olduu zaman bile, sert bakmn en gizli dncelerine kadar k
tn duysun istiyorum. Ama ilk kurbanm kendi kendimim: onla
rn grdnden baka trl grmez oldum kendimi, ak kuyusuna
eiliyorum ruhlarnn, grntm orada, ta dipte, beni tiksindiriyor,
bylyor. ok gl bir tanr olarak, tekilerin kendimden duydu
u korkudan baka neyim?
JUPITER. Ya ben ne olaym istiyorsunuz? (Heykeli gstererek.)
Benim de kendi grntm var. O da benim bam dndrmyor mu
sanyorsun? Yz bin yldr insanlar nnde dansediyorum. Ar ve
kasvetli bir dans. Bana bakmalar gerek: gzlerini bana diktikleri s
rece, kendi ilerine bakmay unuturlar. Bir an olsun bo bulunsam,
gzlerini baka yana evirmelerine olanak versem...
AGSTHOS - Ee?
JUPITER Brak. Bu yalnz beni ilgilendirir. Yorgunsun, Aigist
hos, ama ne diye yaknyorsun? leceksin. Bense hayr. Bu yeryzn
de insanlar bulunduka, nlerinde dansetmeye yazgl kalacam.
AGSTHOS Yazk! Ama kim yazglad bizi?
JUPITER.Kendi kendimizden baka hi kimse; nk ikimiz
de de ayn tutku var. Sen dzeni seversin, Aigisthos.
AGSTHOS. Dzeni, yle. Klytemnestra'y dzen iin batan
58
kardm, kralm dzen iin ldrdm; dzen hkm srsn ve benim
elimle hkm srsn istiyordum. steksiz, aksz, umutsuz yaadm:
dzeni kurdum. Air, korkun ve tanrsal tutku!
JUPITER. Baka bir tutkumuz olmazd: ben Tanr'ym, sen de
kral olmak iin dtn.
AGSTHOS - Yazk!
JUPITER. Aigisthos, yaratm, lml kardeim benim, her
ikimizin de hizmet ettii bu dzen adna emrediyorum sana: Ores-
tes'le kzkardeini yakala.
AGSTHOS Bu kadar tehlikeli mi bunlar?
JUPITER. Orestes zgr olduunu biliyor.
AGSTHOS, ateli ateli. zgr olduunu biliyor mu! yley
se zincire vurmak yetmez onu. Bir kentte zgr bir adam, bir srde
uyuz bir koyun gibidir. Btn lkeme bulatracak hastaln, yap
tm ykacak. ok gl tanr, ne bekliyorsun onu ezmek iin?
JUPITER, ar ar. Ezmek mi dedin! (Bir an durur. Bitkin,
kamburlam.) Aigisthos, tanrlarn bir gizi daha var...
AGSTHOS Ne diyeceksin bana?
JUPITER.nsann ruhunda zgrlk patlamaya grsn, tanr
lar hilr ey yapamaz artk ona. nk bu bir insan iidir, onu z
gr dolatrmak ya da bomak da baka insanlara, yalnz onlara d
er.
AGSTHOS, oha bakarak. Onu bomak m?.. Gzel. Szn
tutacam anlalan. Ama hibir ey ekleme, burada da daha fazla
kalma, katlanamayacan.
Jupiter kar.
SAHNE VI
AGSTHOS, bir an yalnz kalr, sonra ELEKTRA ve ORESTES
ELEKTRA, kapya frlayarak.Vur ona! Barmasna zaman b
rakma; ben kapy tutuyorum.
AGSTHOS Orestes, sen misin?
ORESTES.Savun kendini!
59
AGSTHOS Savunmayacam. Baramam da ajrtk, i iten
geti, i iten getii iin de mutluyum. Ama kendimi savunmaya
cam: beni ldrmeni istiyorum.
ORESTES. Pekl. Tutulacak yolun hi nemi yok. Katil ola
cam demek.
Klc indirir.
AGSTHOS, sendeleyerek Tam yerini buldu klcn. (Ores-
tes'e tutunur.) Brak da bakaym sana. Doru mu, pimanlk duymu
yor musun?
ORESTES. Pimanlk m? Neden? Ben doru olan yapyorum.
AGSTHOS. Doru olan, Jpiter in istediidir. Burada gizleni
yordun, sylediklerini duydun.
ORESTES.Bana ne Jpiter'den. Doruluk bir insan iidir, bu
nu tanrlardan renecek deilim. Doruluk seni ezmek, saltanatn
Argos iularn zerine ykmak, onlara onur duygularm geri vermek
tir.
ter onu.
AGSTHOS Canm yanyor.
ELEKTRA. Sendeliyor, yz de solgunlaverdi. Korkun! lr
ken ne kadar da irkinleiyor insan.
ORESTES. Sus. Sevincimizden baka bir an gtrmesin mezara.
AGSTHOS Her ikinize de lanet olsun.
ORESTES.Sen hl... lmeyecek misin?
Klc indirir. Aigisthos der.
AGSTHOS.Sineklere dikkat et, Orestes, sineklere dikkat et.
Her ey bitmedi.
lr.
ORESTES, onu ayayla iterek. Ama onun iin her ey bitti.
Kralienin odasna gtr imdi beni.
ELEKTRA. Orestes...
ORESTES - Ne var?..
ELEKTRA. Bize zarar veremez artk...
ORESTES.E, ne olacakm?.. Tanyamyorum seni. Az nce
byle konumuyordun.
60
ELEKTRA. Orestes... Ben de seni tanyamyorum.
ORESTES. yi ya, yalnz gideceim.
kar.
SAHNE VII
ELEKTRA, yalnz
ELEKTRA. Baracak m acaba? (Bir an durur. Kulak verir.)
Koridorda yryor. Drdnc kapy at zaman... Ah! Ben istedim
bunu! stiyorum, hl da istemem gerek. (Aigisthos'a bakar.) Bu l
d. Bunu istiyormuum demek. Farknda deildim. (Ona yaklar.)
Yz kez dmde grdm bunu: ite tam uraya uzanm, yreinde
bir kl. Gzleri kapalyd, uyur gibiydi. Ne kadar nefret ediyordum
ondan, ondan nefret etmek sevince bouyordu iimi. Uyur gibi deil,
gzleri de ak, bana bakyor, ld - kinim de onunla birlikte ld.
Ben de buradaym; bekliyorum; teki hl yayor, odasnda, az son
ra baracak. Bir hayvan gibi baracak... Of! Dayanamyorum artk
bu baka. (Diz ker, mantosunu Aigisthos'un yzne atar.) Ne isti
yordum ben? (Sessizlik. Sonra Klytemnestra'n lklar.) Vurdu
onu. Annemiz o bizim, ama vurdu onu. (Dorulur.) te: dmanla
rm ld. Yllar boyu, nceden tadn kardm bu lmn, imdi de,
yreimi bir mengene skp duruyor sanki. On be yl boyunca yalan
m syledim kendi kendime? Doru deil! Doru deil! Doru ola
maz: korkak deilim ben! Bu dakikada bunu istedim, hl da istiyo
rum. Bu iren domuzu ayaklarmn dibinde yatm grmek isterim.
(Mantoyu eker.) 0 l balk bakn vz gelir bana. stedim bunu, bu
bak istedim, imdi de sevincini tadyorum. (Klytemnestra'nm daha
zayf lklar) Haykrsn! Haykrsn! Dehet lklarn duymak is
tiyorum, aclar eksin istiyorum. (lklar kesilir.) Ne gzel! Ne g
zel! Sevinten alyorum: dmanlarm ld, babamn c alnd.
Orestes dner, elinde kanl bir klla. Elektra ona koar.
61
SAHNE VIII
ELEKTRA, ORESTES
ELEKTRA - Orestes!
Orestes'ir kollarna atlr.
ORESTES Neden korkuyorsun?
ELEKTRA.Korkmuyorum, sarhoum. Sevinten sarhoum. Ne
dedi? Uzun uzun aman diledi mi?
ORESTES.Elektra, yaptmdan pimanlk duymayacam,
ama bundan szetmeyi de doru bulmuyorum; kimi anlar paylal
maz. ld, bunu bil, yeter.
ELEKTRA. Bize lanet ederek mi? Yalnz bunu syle bana: bi
ze lanet ederek mi?
ORESTES. Evet. Bize lanet ederek.
ELEKTRA. Kollarna al beni, sevgilim, btn gcnle sk beni.
Karanlk ne kadar youn, amdanlarn klar ne kadar da zor deli
yor karanl! Beni seviyor musun?
ORESTES. Gece deil: afak skyor, zgrz, Elektra. Bana
yle geliyor ki, ben dourttum seni, ben de seninle birlikte dodum;
seni seviyorum, benimsin. Daha dn yalnzdm, bugn benimsin. ki
yandan birletiriyor kan bizi, yle ya, hem ayn kandanz, hem de
kan dktk.
ELEKTRA.At klcn. Ver u elini bana. (Elini tutup per.)
Parmaklarn ksa ve keli. Almak ve tutmak iin yaratlm. Sevgili
el! Benimkinden daha ak. Babamzn katilini vurmak iin nasl da
arlat! Dur biraz. (Gidip bir amdan alr, Orestes'e yaklatrr.)
Aydnlatmalym yzn, nk karanlk younlayor, iyi gremi
yorum artk seni. Grmem gerek seni: grmeyince korkuyorum sen
den; gzlerimi zerinden ayrmamalyn. Seni seviyorum. Seni sevdi
imi dnmeliyim. Ne kadar yabans grnyordun!
ORESTES.zgrm, Elektra; zgrlk yldrm gibi dt s
tme.
ELEKTRA. zgr m? Ben kendimi zgr bulmuyorum. Btn
bunlarn olmam olmasn salayabilir misin? Bir ey oldu ite, boz
makta zgr olmadmz bir ey. Annemizin katilleri olmamz nle-
62
yebilir misin?
ORESTES. nlemek ister miydim sanyorsun? Ben kendi eyle
mimi yaptm, Elektra, bu eylem de iyiydi.'Omuzlarmda tayacam
onu, hesabn da yereceim. Tanmas ne kadar ar olursa, o kadar
ok sevin duyacam, nk odur benim zgrlm. Daha dn ge
liigzel dolayordum yeryznde, binlerce yol ayaklarmn altndan
kayordu, nk bakalarnn yollaryd, dn almtm hepsini,
rmak boyunca koan yedekilerin yolunu, katrcnn da yolunu,
arabacnn ta demeli yolunu; ama hibiri benim deildi. Bugn
yalnz bir yol var artk, nereye gittiini de Tanr bilir: ama bu yol be
nim yolum. Neyin var?
ELEKTRA.Seni gremiyorum! Bu lambalar aydnlatmaz oldu.
Sesini duyuyorum, ama canm actyor, bak gibi kesiyor etimi. Hep
byle karanlk m olacak bundan byle, gndz bile karanlk m ola
cak? Orestes! te geldiler!
ORESTES. Kimmi bunlar?
ELEKTRA.te bak! Nerden geliyorlar? Kara zm salkmlar
gibi tavana aslyorlar, duvarlar karartan da onlar; klarla gzlerimin
arasna giriyorlar, onlarn glgesi saklyor benden yzn.
ORESTES - Sinekler...
ELEKTRA Dinle... Kanat grltlerini dinle, demirhaneler gi
bi uulduyorlar. Bizi saryorlar, Orestes. Gzetliyorlar; az sonra ze
rimize kecekler, binlerce yapkan ayak duyacam bedenimin ze
rinde. Nereye ka mal, Orestes? Kabaryorlar, kabaryorlar, arlar ka
dar oldular ite, youn kasrgalar gibi arkamzdan gelecekler her yere.
Aman Tanrm! Gzlerini gryorum, milyonlarca gz bize bakyor.
ORESTES. Sineklerden bize ne?
ELEKTRA. Bunlar pimanlk tanralar, Orestes.
SESLER, kapnn ardnda An! An! Amazlarsa, kralm ka
py.
Kapda bouk vurular.
ORESTES.Klytemnestra'nm lklarn duymu muhafzlar...
Gel! Beni Apollon sunana gtr; insanlardan da, sineklerden de
uzakta, orada geiririz geceyi. Yarn da halkmla konuurum.
Perde.
63
NC PERDE
SAHNE I
Apollon tapna. Yar karanlk. Sahnenin ortasnda bir Apol
lon heykeli. Elektra'yla Orestes heykelin dibinde uyumakta
drlar, kollaryla evrelemilerdir heykelin bacaklarn. Erinn-
ye'ler de evrelerinde halka olmulardr, balkl kular gibi
ayakta uyumaktadrlar. Dipte, ar bir tun kap.
BRNC ERINNYE, gerinerek. Ih! Ayakta uyumuum, byle
dimdik kalmm fkeden, hem de korkun gergin dler grdm. Hey
gzel fke iei, gzelim krmz iei yreimin.fOresfes'te Elektra'
nm evresinde dner.) Uyuyorlar. Ne kadar da aklar, ne kadar tatllar!
akllar stnden geen bir sel gibi geeceim karanlklardan, gsle
rinden. Sabrla parlatacam bu ince teni, ovacam, kazyacam, ke
miine kadar andracam. (Birka adm yrr.) Hey gidi ar kin sa
bah! Ne parlak uyan bu byle! Uyuyorlar, terlemiler, humma ko
kuyorlar; bense uyanm, dinim, sertim, ruhum bakrdan - kendimi
kutsal buluyorum.
ELEKTRA, uykuda. Yazk!
BRNCt ERINNYE.nliyor. Sabret biraz, pek yaknda dileri
mi duyacaksn etinde, okaylarmz altnda bartacaz seni. Erke
in diiye girdii gibi gireceim sana, yle ya, eimsin sen benim, a
kmn arln duyacaksn. Gzelsin, Elektra, benden daha gzelsin;
ama, greceksin, plerim yalandracak seni; alt aya varmadan, se
ni cadaloz bir karya dndreceim, ama ben gen kalacam, (zer
lerine eilir.) Geici, ama yenilmesi ok ho avlar bunlar, gzel avlar;
bakyorum onlara, soluklarn iime ekiyorum da kzgnlktan buna
64
lyorum. Hey gidi sabah kininin hazlar, kendimizi pene ve ene ola
rak grmenin, damarlarda bir ate duymann hazlar. Kin kyor her
yanma, soluumu kesiyor, st gibi kin ykseliyor gslerime. Uya
nn, kardelerim, uyann: sabah oldu.
KNC ERINNYE. Dmde sryordum.
BRNC ERINNYE. Sabret biraz: bir Tanr koruyor onlar bu
gn, ama uzun srmeyecek, alkla susuzluk kovacak onlar bu bar
naktan. Dilerinin var gcyle srrsn o zaman.
NC ERINNYE Ih! Trmalamak istiyorum.
BRNC ERINNYE.Bekle biraz: uzun srmeyecek, sulularn
etinde binlerce krmz yol aacak demir trnaklarn. Yaklan, karde
lerim, gelin de unlara bakn.
BR ERINNYE Ne kadar da genmiler!
BR BAKA ERINNYE - Ne kadar da gzelmiler!
BRNC ERINNYE.Sevinin ite: caniler yal ve irkin olur
ou zaman; gzeli ykmann tatl sevinci ok ender tadlr.
ERINNYE'LER. Heyyah! Heyyah!
NC ERINNYE. Orestes daha bir ocuk nerdeyse. Kinim
ana gibi titreyecek zerlerine. Solgun ban dizlerime alacam, sa
larn okayacam.
BRNC ERINNYE-Peki, sonra?
NC ERINNYE.Sonra da u iki parmam birdenbire
gzlerine sokacam.
Hep birden glmeye balarlar.
BRNC ERINNYE. Gs geiriyorlar, kprdyorlar; uyan
malar yakn. Hadi, kardelerim, hadi, sinek kardelerim, sulular tr
kmzle ekip alalm uykudan.
ERINNYE LER KOROSU - Vzz, vzz, vzz, vzz.
Konacaz kokmu yreinin stne sinekler gibi,
Kokmu yrek, kanl yrek, ho yrek.
Arlar gibi yama edeceiz yreinin rinini, pis kann.
Ondan da bal yapacaz, greceksin, gzel, yeil bir bal.
Hangi ak kin. kadar doyurur bizi?
Vzz, vzz, vzz, vzz.
65
Kprtsz gz olacaz evlerin,
Sen geerken dilerini gsterecek kpein homurtusu,
Sonra gkte, bann stnde uup duracak uultu,
Ormann grltleri,
Islk olacaz, atrt, gcrt, uluma olacaz,
Gece olacaz,
Ruhunun karanlk gecesi.
Vzz, vzz, vzz, vzz.
Heyyah! Heyyah! Heeyyyah!
Vzz, vzz, vzz, vzz.
rin emeriz biz, sineiz biz,
Her eyi seninle paylaacaz,
Aznda yiyecek, gzlerinin derinliklerinde k izgileri arayaca
z,
Mezara dek yanndan ayrlmayacaz.
Yerimizi de yeralt kurtlarna brakacaz ancak.
Vzz, vzz, vzz, vzz.
Dansed erler.
ELEKTRA, uyanr. Kim bu konuan? Kimsiniz siz?
ERINNYE'LER Vzz, vzz, vzz.
ELEKTRA. Ha! Siz miydiniz! Ne oldu? Gerekten ldrdk m
onlar?
ORESTES, uyanarak. Elektra!
ELEKTRA. Kimsin sen? Ha! Orestes'sin. Git buradan.
ORESTES. Ne oldu sana byle?
ELEKTRA.Korkuyorum senden. Annemizi dmde grdm,
srt st devrilmiti, kanlar akyordu, sarayn btn kaplarnn altn
dan oluk oluk akyordu kan. Ellerime dokun, ne kadar souk. Yok,
brak beni. Dokunma bana. ok akt n kan?
ORESTES - Sus.
ELEKTRA, iyice uyanarak. Brak da bakaym sana: onlar ldr
dn. Sen ldrdn. Buradasn, yeni uyandn, yznde bir iz bile yok,
gene de ldrdn onlar.
ORESTES.Peki, ne olmu? Evet, ldrdm! (Bir an durur.) Sen
de, Elektra, sen de beni korkutuyorsun, ylesine gzeldin ki dn. Bir
hayvan penelemi sanki yzn.
66
ELEKTRA. Bir hayvan m dedin? Senin cinayetin. Yanaklarm,
gzkapaklarm koparp alyor: gzlerim, dilerim akta kalm gibi
bir duygu var iimde. Ya bunlar? Bunlar kim?
ORESTES. Onlar dnme. Sana bir ey yapamazlar.
BRNC ERINNYE.Skysa aramza gelsin, bir ey yapabilir
miyiz yapamaz myz, o zaman grrsn.
ORESTES.Susun, kpekler. Deliinize dnn! (Ennnye'ler ho
murdanrlar.) Dn, tapman basamaklarnda, aklar iinde danseden
kadn sen miydin, olur ey deil!
ELEKTRA. Yalandm. Bir gecede.
ORESTES. Hl gzelsin, ama... nerede grdm ben bu l gz
lerini? Elektra... ona benziyorsun; Klytemnestra'ya benziyorsun, l
drmeye deer miydi? Bu gzlerde cinayetimi grdke, dehetle do
luyor iim.
BRNC ERINNYE. Sen onu dehete dryorsun da ondan.
ORESTES. Doru mu? Doru mu seni dehete drdm?
ELEKTRA - Brak beni.
BRNC ERINNYE De bakalm? En ufak bir kukun kald m
imdi? Nasl nefret etmesin senden? Dleriyle rahat rahat yayordu,
sen geldin, cinayet getirdin, dinsizlik getirdin. imdi de suunu pay
layor ite, u ayakla, son kalan toprak parasna yapm.
ORESTES. Dinleme onu.
BRNC ERINNYE.Geri ekil! Geri! Kov onu, Elektra, st
ne srdrtme elini. Kasabn biri o! zerinde taze kan kokusu var, o
tatsz koku. Alaka ldrd koca kary, biliyor musun, ka kez st
ste vurdu.
ELEKTRA. Doru mu sylyorsun?
BRNC ERINNYE Bana inanabilirsin, oradaydm, evrelerin
de vzldyordum.
ELEKTRA. Birok kez st ste vurdu, yle mi?
BRNC ERINNYE. On kez vurdu en azndan. Kl yarann
iinde "gr gr" ediyordu her seferinde. Koca kar karnm ve yz
n elleriyle korumaya alyordu. Orestes ellerini biti.
ELEKTRA. ok mu ac ekti? Hemen lmedi mi?
ORESTES. Dinleme artk onlar, kulaklarn tka. Hi ama hi
bir ey sorma onlara; sordun mu yandn demektir.
67
BRNC ERINNYE. Korkun ac ekti.
ELEKTRA, yzn elleriyle gizleyerek. Ha!
ORESTES.Bizi ayrmak istiyor, yalnzln duvarlarn dikiyor
evrene. Dikkat et: yalnz, yapayalnz ve aresiz kaldn zaman, ze
rine ullanacaklar. Elektra, bu cinayeti birlikte kararlatrdk, sonu
larna da birlikte katlanmalyz.
ELEKTRA. Bunu benim de istediimi mi ileri sryorsun?
ORESTES - Yalan m?
ELEKTRA.Evet, yalan... Dur biraz... Yok, evet, Of, bilmiyo
rum artk. Bu cinayeti kafamda kurdum ben. Ama sen iledin, z ana
snn cellad!
ERINNYE'LER, glerek, bararak. Cellat! Cellat! Kasap!
ORESTES. Elektra, u kapnn ardnda, dnya var. Dnya ve
sabah. Darda, yollar zerine gn douyor. Az sonra kacaz, g
neli yollarda gideceiz, gecenin bu kzlar da glerini yitirecekler:
gn nlar kllar gibi delecek onlar.
ELEKTRA - Gne...
BRNC ERINNYE. Gnei bir daha hibir zaman gremeye
ceksin, Elektra. Bir ekirge bulutu gibi ylacaz gnele senin ara
na, her yerde karanl banda tayacaksn.
ELEKTRA. Brakn beni. Kesin artk bu ikenceyi.
ORESTES. Glerini senin zayflndan aly- rlar. Bak: bana
bir ey sylemeyi gze alamyorlar. Dinle beni: adsz bir dehet kon
du senin zerine, bizi, ayryor. Oysa benim yaadklarm dnda hi
bir ey yaamadn. Annemin iniltilerini, her an kulaklarmda duymu
yor muyum sanyorsun? Gzlerim o tebeir gibi usuz bucaksz gz
lerini dalgal okyanuslar andran gzlerini her an grmeyecek mi
sanyorsun? Seni yiyip bitiren bunalm, benim de iimi kemirmeye
cek mi? Ama ne kar: zgrm ben. Bunalmn, anlarn tesindeyim.
zgrm. Kendi kendimle uyum durumundaym. Kendinden nefret
etmemelisin, Elektra. Ver elini bana: seni brakmayacam.
ELEKTRA. Brak elimi! evremdeki bu kara kpekler tyleri
mi rpertiyor, ama sen daha ok rpertiyorsun.
BlRNC ERINNYE.Gryorsun! Gryorsun ya! Deil mi, mi
nik bebek, onun kadar korkutmuyoruz biz seni? Bize gereksinimin
var, Elektra, sen bizim ocuumuzsun. Bizsiz edemezsin sen: trnakla
68
rmz etine batmal, dilerimiz gsn srmal, iindeki kinden uzak
lamak iin kanl akmz duymalsn, ruhundaki aclar unutman
iin, bedenin ac ekmeli. Gel hadi! Gel! iki tek basamak ineceksin
unun urasnda, seni kollarmza alacaz, plerimiz zayf tenini
paralayacak, unutua kavuacaksn, acnn ar ateinde unutua ka
vuacaksn.
ERINNYE LER. Gel hadi! Gel!
Onu bylemek istercesine ok ar bir biimde dansederler
evresinde. Elektra kalkar.
ORESTES, kolundan yakalayarak. Gitme, yalvarrm, gitme
mahvolursun.
ELEKTRA, iddetle syrlarak f ! nefret ediyorum senden.
Basamaklardan iner, Erinnye'ler hep birden zerine atlrlar.
ELEKTRA-mdat!
Jupiter girer.
SAHNE II
NCEKLER, JUPITER
JUPITER Kovuunuza dnn!
BRNC ERINNYE - Efendimiz!
Erinnye'ler zgn zgn alrlar, Elektra yerde upuzun uzan
m kalr.
JUPITER.Zavall ocuklar. (Elektra'ya doru ilerler.) Grd
nz m, ne durumlara dtnz! fke ve acma birbiriyle arpyor
yreimde. Kalk, Elektra: ben burada bulunduka, kpeklerim sana
ktlk edemezler. (Dorulmasna yardm eder.) Ne korkun yz bu
byle. Bir gecede! Bir tek gecede! Nerede senin o kyl krpeliin?
Karacierin, akcierin, dalan, bir gecede ypranvermi, kmsn
iyice. Ah! Kendini beenmi, lgn genlik, ne byk ktlk ettiniz
kendi kendinize!
ORESTES. Brak bu babacan havalar: tanrlarn kralna pek ya
kmyor.
JUPITER. Sen de bu gururu brak: cinayetinin cezasn eken
69
bir suluya uymuyor.
ORESTES. Sulu deilim ben, su olduunu yadsdm bir su
iin ceza ektiremezsin bana.
JUPITER.Belki de aldanyorsun, ama sabret: az sonra aaca
m gzlerini.
ORESTES.stediin kadar kafa iir: hibir eye piman dei
lim.
JUPITER.lediim su yznden kardeinin gmld d
knle bile mi?
ORESTES.- Ona bile.
JUPITER. Elektra, duyuyor musun? u seni sevdiini ileri s
ren adama bak!
ORESTES.Canmdan da ok seviyorum onu. Ama aclar kendi
kendinden geliyor, yalnz kendisi kurtulabilir bu aclardan: zgrdr.
JUPITER. Ya sen, sen de zgr msn yoksa?
ORESTES. yi biliyorsun.
JUPITER. u durumuna bak bir kez, kstah ve alk yaratk: pek
de anl bir durumdasn hani, a kpekler ortasnda, koruyucu bir tan
rnn bacaklar arasna kvrlvermisin. Sen zgr olduunu ileri srme
yi gze aldktan sonra, bir zindann dibinde zincire vurulmu mahku
mun zgrlnden de, armha gerilmi klenin de zgrlnden
dem vurmak gerekecek.
ORESTES. Neden olmasn?
JUPITER. Dikkat et: Apollon seni koruyor da ondan kahraman
lk taslyorsun. Ama Apollon hi szmden kmayan bir yardmcm-
dr. Parmam kaldrdm m brakverir seni.
ORESTES.yi ya, kaldr parman, elini de kaldr istersen.
JUPITER. Neye yarar? Cezalandrmaktan tiksindiimi syleme
dim mi? Ben sizi kurtarmaya geldim.
ELEKTRA.Bizi kurtarmaya m? Brak alay, ve lm tanr
s, ac ekenlere aldatc bir umut vermeye hi kimsenin hakk yok
tur, bir Tanr bile olsa...
JUPITER. eyrek saate varmadan darda olabilirsin.
ELEKTRA. Sa salim mi?
JUPITER Sz sana.
ELEKTRA.Buna karlk benden ne istiyorsun?
70
JUPITER. Hibir ey istemiyorum, ocuum.
ELEKTRA. Hibir ey mi? Doru mu iittim taplas tanr?
JUPITER.Ya da nerdeyse hibir ey. En kolay verebilecein
ey: azck pimanlk.
ORESTES. Dikkat et, Elektra: bu hibir ey da gibi kecek
tir ruhunun stne.
JUPITER, Elektra 'ya. Dinleme onu. Sen bana yant ver: nasl
yadsmazsn bu suu? Bakas iledi. Su orta demek bile g sana.
ORESTES. Elektra! On be yllk kini ve umudu yadsyacak m
sn?
JUPITER.Yadsmaktan szeden kim? Hibir zaman istemedi
bu dinsiz eylemi.
ELEKTRA- Heyhat!
JUPITER.Hadi canm! Bana gvenebilirsin. Yreklerin iini
okumaz mym ben?
ELEKTRA, inanmam Peki, yreimde bu cinayeti istemedi
imi mi okuyorsun? On be yl boy ca ldrme ve dleri gre
yim de...
JUPITER. Adam sen de! Seni ralayan bu kanl dlerde, bir
tr susuzluk vard: kleliini rtyorlard, gururunun yaralarn sar
yorlard. Dlerini gerekletirmeyi hi dnmedin. Yoksa yanlyor
muyum?
ELEKTRA. Of! tanrm, sevgili tanrm, yanlman ne kadar ister
dim!
JUPITER. Sen kck bir kzsn, Elektra. br kk kzlar
btn kadnlarn en zengini ya da en gzeli olmak isterler. Ama seni
soyunun dayanlmaz yazgs bylemiti, kadnlarn en als, en su
lusu olmak istedin. Ktl hibir zaman istemedin: kendi ykmn
istedin yalnz. Senin yandaki ocuklar bebek oynuyorlar, kaydrak
kayyorlar hl, ama senin ne oyuncan, ne de arkadan vard, za
vall yavrucuk, sen de cinayet oyunu oynadn, nk yapayalnz oy
nanabilecek bir oyundu.
ELEKTRA.Yazk ki yle! Seni dinliyorum da apak gryo
rum iimi.
71
ORESTES.Elektra! Elektra! Asl imdi sulusun ite. Ne iste
diini senden baka kim bilebilir? Karar bir bakasna m brakacak
sn? Kendini savunamaz olmu bir gemii neden deitiriyorsun!
Bir zamanlar senden bakas olmayan o kzgn Elektra'y, ok sevdi
im o kin tanrasn neden yadsmak! Acmasz Tanr alaya alyor
seni, grmyor musun?
JUPITER. Sizi alaya almak m! Siz benim nerimi dinleyin: ci
nayetinizi yadsrsanz, ikinizi de Argos tahtna oturtacam.
ORESTES. ldrdklerimizin yerine mi?
JUPITER. yle gerekiyor.
ORESTES. lm kraln hl lk giysilerini mi geireceim sr
tma?
JUPITER. Bunlar ya da bakalarn, ne kar.
ORESTES. Evet;yeter ki kara olsunlar, deil mi yle?
JUPITER. Yasta deil misin?
ORESTES. Annemin yasndaym, unutuyordum. Peki, uyruk
larm, onlara da karalar m giydireceim?
JUPITER - Giymiler bile.
ORESTES. Doru. Brakalm da iyice eskitsinler emektar giysi
lerini. Peki, sonra? Anladn m Elektra? Birka damla gzya dker
sen, Klytemnestra'nn etekleri, gmlekleri senin olacak - tam on be
yl kendi ellerinle ykadn o pis kokulu, iren gmlekler. Rol de
seni bekliyor, alverirsin, olur biter; aldatmaca ok gzel olur doru
su, herkes gene anneni grdn sanr, nk ona benzemeye bala
dn bile. Benim midem biraz daha zayftr: ldrdm soytarnn
donlarn bacama geiremem.
JUPITER. ok ykseklere kaldryorsun ban: kendini savun
mayan bir adamla aman dileyen bir yal kadn ldrdn; oysa sz
lerini iitenler, bir bana otuz kiiyle savaarak doduun kenti kur
tardn sanacaklar.
ORESTES. Belki gerekten de kurtarmmdr doduum kenti.
JUPITER. Sen mi? u kapnn ardnda ne var, biliyor musun?
Argos'lular - btn Argos'lular. Ellerinde talarla, yabalarla, sopalarla
kurtarclarn bekliyorlar, kranlarn gsterecekler ona. Bir czaml
gibi yalnzsn.
ORESTES - Evet.
'72
JUPITER.Hadi hadi, bundan da gurur pay karma. Horgr-
nn ve dehetin yalnzl iine attlar seni, katillerin en ala.
ORESTES. Katillerin en ala, pimanla kaplandr.
JUPITEROrestes! Seni ben yarattm, her eyi ben yarattm:
bak. (Tapnan duvarlar alr. Gk grnr, yldzlarla doludur, d
nen yldzlarla. Jupiter sahnenin dibindedir. Sesi korkun bir ses ol
mutur, mikrofon ama g farkedilir.) Bir kez bile arpmadan
dzenle dnen u gezegenlere bak: ben dzenledim yollarn, adalete
gre. Krelerin uyumunu dinle, gkyznn drt bir kesinde yan
klanan madensi ve grkemli trky dinle. (Melodram.) Trler benim
buyruumla srer, insann her zaman insan dourmasn, kpek yav
rusunun her zaman kpek olmasn ben buyurdum, gelgitin tatl dili
benim buyruumla gelip kumlar yalar, benim buyruumla saatinde
geri dner, bitkileri ben bytrm, topran zerinde uuan sar po
len bulutlarna benim soluum yn verir. Kendi yurdunda deilsin,
yabanc; etteki kymk gibisin, beyzadenin ormanndaki kaak avc
gibisin yeryznde: nk dnya iyidir; onu kendi istemime gre ya
rattm ve ben yiliim. Ama sen, ktlk ettin, nesneler ta kesilmi
sesleriyle suluyorlar seni: yilik her yerdedir, mrver aacnn z
dr, emenin serinlii, akmak tann dokusu, tan arldr; ate
in ve n yapsnda bile bulabilirsin onu, bedenin bile dinlemiyor
seni, nk benim buyruklarma uyuyor. yilik senin iinde, senin d
nda: bir orak gibi iliyor iine, bir da gibi eziyor seni, seni gtr
yor, bir deniz gibi srklyor; yaptn kt iin baarsn da o sala
d, mumlarn aydnl oldu nk, klcnn sertlii, kollarnn gc
oldu. Sonra ok bbrlendiin, yapcs olduunu sylediin bu k
tlk de varln bir yansmasndan, bir kaamaktan, yiliin destek
ledii, aldatc bir grntden baka nedir ki? Kendi benliine dn,
Orestes: evren haksz karyor seni, sen de evrende bir kk kurt
tan baka bir ey deilsin. Doaya dn, soysuzlam oul: kusurunu
bil, tiksin ondan, pis kokulu, rk bir di gibi koparp at kendinden.
Yoksa nnden denizin ekilmesinden, yolunda pnarlarn kuruma
sndan, talarn, kayalarn yolundan dar yuvarlanmasndan, ayakla
rn altnda topran ufalanmasndan kork.
ORESTES.Ufalansn! Kayalar sulu bulsun beni, ben geerken
bitkiler solsun: btn evrenin beni haksz karmaya yetmeyecektir.
73
Sen tanrl rn kralsn, Jupiter, talarn ve yldzlarn kralsn, denizin
dalgalarnn kralsn. Ama insanlarn kral deilsin.
Duvarlar yeniden yaklar birbirlerine, Jupiter yeniden gr
nr, bitkindir, beli bkktr, gene doal sesiyle konuur.
JUPITER. Kraln deil miyim, kstah srfe? Kim yaratt yleyse
seni?
ORESTES. Sen. Ama beni zgr yaratmamalydn.
JUPITER. Bana hizmet etmen iin verdim zgrln.
ORESTES. Olabilir, ama imdi sana kar, bunu deitirmek
iin hibir ey yapamayz, ne sen, ne de ben.
JUPITER. Hele kr. te zr.
ORESTES. zr dilemiyorum.
JUPITER. yle mi? Klesi olduunu sylediin bir zgrlk,
bir zre pek benziyor, biliyor musun?
ORESTES.Ne efendi, ne de kleyim, Jupiter, zgrlm ben!
Sen beni yaratr yaratmaz, senin olmaktan ktm.
ELEKTRA. Orestes, babamzn ba iin, cinayete bir de kfr
katma.
JUPITER. Onu dinle. Dncelerini ona da benimsetebilecei-
ni umuyorsan, at iinden bu umudu: bu konuma olduka yeni geli
yor kulaklarna - olduka da sarsc.
ORESTES. Benim kulaklarma da yle, Jupiter. Szcklere so
luk veren grtlama da, onlar biimlendiren dilime de: kendimi an
lamakta glk ekiyorum. Daha dn gzlerimin nnde bir perde,
kulaklarmda mumdan bir tpaydn; dn bir zrm vard: varoluu
mu balattrtacak zrdn, nk amalarnda kullanmak iin dn
yaya getirmitin beni, dnya da durmadan senden szeden kocam
bir arabulucu kadnd. Sonra beni braktn.
JUPITER. Braktm m seni, ben mi braktm?
ORESTES. Dn, Elektra'nn yanndaydm; btn doan evrem
de i-ieydi; yiliinin trksn sylyordu, tler yadryordu
bana. Beni uysallatrabilmek iin, yakc gn dumanlanan bir bak
74
gibi yumuuyordu; ktlkleri unutmay tlemek iin, gkyz
bir balay gibi tatl oluvermiti. Genliim, buyruklarna uyup
dorulmu, gzlerimin nnde duruyordu, braklan bir nianl gibi
yalvarmaklyd: son kez gryordum genliimi. Ama, birdenbire,
zgrlm zerime dikildi, donduruverdi beni, doa geriye srad,
yam mam yoktu artk, ufack, yumuack dnyann ortasnda ya
payalnz buldum kendimi, glgesini yitirmi bir insan gibi; hibir ey
yoktu artk gkte, ne yilik, ne Ktlk, ne bana buyuracak bir kimse.
JUPITER.Peki, sonra? Uyuz olup srden ayr tutulan koyu
na, insanlardan uzak tutulan czamlya hayran m olaym? Unutma
Orestes: benim srmdendin, benim koyunlarm arasnda, benim tar
lalarmn otlarn yiyordun, zgrln seni kemiren bir uyuzdan ba
ka bir ey deil, bir srgnden baka bir ey deil.
ORESTES. Doru sylyorsun: bir srgn.
JUPITER. O kadar derin deil yara: daha yeni ald. Aramza
dn. Geri dn: bak, ne kadar yalnzsn, kardein bile brakyor seni.
Sapsarsn, bunalmdan gzlerin byyor. Yaayacan m umuyor
sun? Bak, insanlk d bir dert kemiriyor iini, benim doama yaban
c, kendi kendine yabanc bir dert. Geri dn: unutuum, huzurum ben.
ORESTES. Kendi kendime yabancym, biliyorum. Doann d
ndaym, doaya karym, balatc bir nedenim yok, kendimden
baka hi kimseden en ufak bir yardm bekleyemem. Ama senin yasa
na dnmeyeceim: kendi yasamdan baka yasa tanmamaya yargl
ym. Doana dnmeyeceim: sana gelen binlerce yol var zerinde, ama
ben yalnz kendi yolumdan gidebilirim. nk ben insanm, Jupiter,
her insan kendi yolunu kendi dnp bulmal. Doa insanlardan tik
sinir, sen de, sen de, tanrlarn hkmdar, sen de tiksiniyorsun insan
lardan.
JUPITER.Yalan deil, sana benzediler mi nefret ederim onlar
dan.
ORESTES. Dikkat et: aznla syleyiverdin zayfln. Ben sen
den nefret etmiyorum. Ne var ki aramzda? ki gemi gibi, birbirimize
dokunmadan, kayp gidiyoruz, Sen Tanr'sn, ben de zgrm ayn bi
imde yalnzz, bunalmlarmz da ayn. Bu uzun gece boyunca pi
man olmaya almadm kim syledi sana? Pimanlk. Uyku. Ama
piman olamyorum. Uyuyamyorum da.
75
Bir sessizlik.
JUPITER Ne yapmay dnyorsun?
ORESTES. Argos'lular benim adamlarmdr. Gzlerini amam
gerekir.
JUPITER. Zavall insanlar! Yalnzl ve utanc armaan edecek
sin onlara, zerlerine rttm kumalar paralayp atacaksn, birden
bire varlklarn gstereceksin onlara, karlksz verilmi, tiksindirici
ve tatsz varlklarn.
ORESTES.Kendimdeki umutsuzluu onlardan ne diye esirge
yeyim? Nasl olsa paylarna den bu.
JUPITER Ne yapacaklar bu umutsuzluu?
ORESTES. Ne isterlerse: zgrdrler, insan yaam da umutsuz
luun br yannda balar.
Bir sessizlik.
JUPITER Peki, Orestes, btn bunlar beklenen eylerdi. Bir
adam gelecek, sonumun yaklatn bildirecekti. O adam senmiin
demek? Dn, senin o kz yzn grnce, kim inanrd buna?
ORESTES, Ben inanr mydm sanki? Sylediim szckler az
ma gre ok byk, paralyorlar azm; alnyazm genliime fazla
syla ar geldi, ezip geti genliimi.
JUPITER Pek de sevmiyorum seni, gene de acyorum.
ORESTES. Ben de sana acyorum.
JUPITER. Allahasmarladk, Orestes. (Birka adm yrr.) Sana
gelince, Elektra, unu dn: bu kadarckla sona ermez saltanatm, sa
va brakmak dncesinde de deilim. Bak bakalm, benden misin,
yoksa bana kar m? Allahasmarladk.
ORESTES. Gle gle.
Jupiter kar.
SAHNE III
NCEKLER, yalnz JUPITER yoktur.
Elektra ar ar kalkar.
ORESTES. Nereye gidiyorsun?
76
ELEKTRA Brak beni. Sana syleyecek hibir szm yok.
ORESTES. Daha dn tanmtm seni, bugn bir daha bulama-
masya yitirecek miyim?
ELEKTRA. Keke hi tanmasaydm.
ORESTES Elektra! Kardeim, sevgili Elektra! Biricik akm,
mrmn biricik sevinci, yapayalnz brakma beni, benimle kal.
ELEKTRA.Hrsz! Azck huzurla bir iki dten baka hibir
eyim yoktu nerdeyse. Gene de her eyimi aldn, yoksul bir kzca
zn varn-younu aldn. Kardeimdin, ailemizin baydn, beni ko
ruman gerekirdi: ama kana buladn beni, boazlanm bir kz gibi
kpkrmzym; btn sinekler ardma dyor, doymaz sinekler, y
reim iren bir kovan gibi!
ORESTES.Haklsn, canm, her eyini aldm, stelik sana vere
cek hibir eyim yok - cinayetimden baka. Ama usuz bucaksz bir
bugn yayoruz. Benim de ruhumun stne bir kurun gibi km
yor mu sanrsn? Fazlasyla hafiftik, Elektra: imdi ayaklarmz top
raa gmlyor, rlara gmlen araba tekerlekleri gibi. Gel hadi,
yola kyoruz; deerli ykmzn altnda iki bklm, ar admlarla
yryeceiz. Bana elini vereceksin, gideceiz...
ELEKTRA - Nereye?
ORESTES. Bilmiyorum; kendi kendimize doru. Irmaklarn,
dalarn tesinde bir Orestes ve bir Elektra var, bizi bekliyorlar. Sa
brla aramalyz onlar.
ELEKTRA. Dinlemek istemiyorum artk seni. Ancak ykm ve
tiksinti sunuyorsun. (Sahneye atlr. Erinnye'ler yava yava yaklar
lar.) mdt! Jupiter, tanrlarn ve insanlarn kral, benim kralm, kol
larna al beni, gtr beni, koru beni. Senin yasana uyacam, klen
olacam, ayaklarn, dizlerini peceim. Koru beni, sineklerden, kar
deimden, kendi kendimden koru, beni yalnz brakma, gnahm ek
meye adyorum btn yaamm, Pimanm, Jupiter, ok pimanm.
Koa koa kar.
77
SAHNE IV
ORESTES, ERINNYE'LER
Erirnye'Ier Elektra'y kovalamak iin yle bir davranrlar.
Birinci Erinnye onlar durdurur.
BRNC ERINNYE Brakn, kardelerim, kat elimizden.
Ama u kald bize, hem de uzun zaman kalr sanyorum, ruhcaz
kabuk balam nk, tekinin yerine de eker.
Erinnye'ler uuldamaya balar ve Orestes'e yaklarlar.
ORESTES. Yapayalnzm.
BRNC ERINNYE.Hayr, hayr, katillerin en minicii, hayr,
ben varm ya: greceksin, ne oyunlar uyduracam seni oyalamak iin.
ORESTES. lnceye kadar yalnz olacam. Sonra...
BRNC ERINNYE.Korkmayn, kardelerim, ite geviyor.
Bakn, gzleri byyor: pek yaknda, dehetin o gzel uyumlaryla bir
harpn telleri gibi titreecek sinirleri.
KNC ERINNYE.ok gemeden alk onu kovacak sma
ndan: akama varmadan tadacaz kannn tadn.
ORESTES-Zavall Elektra!
retmen girer.
SAHNE V
ORESTES, ERNNYE'LER, RETMEN
RETMEN Efendim, efendim! neredesiniz? Gz gz grm
yor. Biraz yiyecek getirdim size: Argos'lular tapma saryorlar, k
may dnemezsiniz: bu gece, kamaya alrz. imdilik, unlar
yiyin bakalm. (Erinnyeler yolunu kapatrlar.) Allah! Allah! kim bun
lar byle? Gene attk kksz inanlara. Gzelim Attika lkesini na
sl aramazsn, orada aklm her zaman hep hakl kard.
ORESTES. Bana yaklamaya alma, diri diri paralarlar seni.
RETMEN.Yava olun, gzellerim. Bakn, sunularm sizi ya-
78
ttrabilirse, u etlerle u meyva'ar aln.
ORESTES. Argos'lular tapman nne toplanm m diyorsun?
RETMEN.Evet, yle; ama hangisidir en berbatlar, u gzel
kzlar m daha ok can atyor sizi ldrmeye, yoksa sevgili uyruklar
nz m, orasn bilemem.
ORESTES. Gzel (Biran durur.) A u kapy.
RETMEN. Siz aklnz m oynattnz? Hepsi bu kapnn ar
kasnda silahlar da var.
ORESTES. Sen benim dediimi yap.
RETMEN. Kusura bakmayn ama bu kez sznz dinleme
yeceim. Talarla ldrecekler diyorum size.
ORESTES.htiyar, ben senin efendinim, bu kapy aman em
rediyorum.
retmen kapy aralar.
RETMEN. Vay vay vay vay vay!
ORESTES.ki kanadn da, ardna kadar!
retmen kapy biraz daha aralar, kanatlardan birinin ardma
gizlenir. Halk her iki kanad iddetle iter ve eikte, akn,
durur. Keskin k.
SAHNE VI
NCEKLER, HALK
KALABALIKTA HAYKIRILAR.
ldrn! ldrn! Gebertin onu! Paralayn! ldrn.
ORESTES, onlar iitmeden. Gne!
KALABALIK.Din dman! Katil! Kasap! Paralayacaz seni.
Yaralarna erimi kurun dkeceiz.
BR KADIN Gzlerini oyacam senin.
BR ADAM. Cierini yiyeceim.
ORESTES, dorulnutur Demek kar karyayz, ok sadk
uyruklarm! Ben Orestes'im, kralnzm, Agamemnon'un oluyum, bu
gn de ta giyme gnm.
79
Kalabalk homurdanr, armtr.
Barmyor musunuz artk? (Halk susar.) Biliyorum: korkuyorsu
nuz benden. Gn gnne tam on be yl nce, bir baka katil dikil
miti karnza, dirseklerine kadar krmz eldivenler takmt, kandan
eldivenler, ondan korkmam tnz, nk szlerden olduunu, eylem
leri dzeyinde olmadm okumutunuz gzlerinden. Sahibinin ta
yamadn okumutunuz gzlerinden. Sahibinin tayamad bir ci
nayet, hi kimsenin cinayeti deildir artk, deil mi yle? Kaza gibi bir
eydir. Katili kralnz olarak barnza bastnz, ihtiyar cinayet de sahibi
ni yitirmi bir kpek gibi usul usul inleyerek kentin duvarlar arasnda
dolamaya balad. Yzme bakyorsunuz, Argos'lular, cinayetimin ger
ekten benim olduunu anladnz; gnein nnde ykleniyorum ite
bu cinayeti, bu cinayet yaama nedenimdir benim, gururumdur, eliniz
den ne beni cezalandrmak gelir, ne de bana acmak, bunun iin benden
korkuyorsunuz. Gene de, ey benim adamlarm, sizleri seviyorum, sizler
iin ldrdm. Sizler iin, lkemi istemeye gelmitim, szlerden dei
lim diye ittiniz beni. imdi sizlerdenim, ey benim uyruklarm, kanla
balanmz birbirimize, kralnz olmaya hak kazandm. Sularnz ve
pimanlklarnz, geceleri bunalmlarnz, Aigisthos'un cinayeti, hepsi,
hepsi benimdir, hepsini zerime alyorum, llerinizden korkmayn
artk, onlar benim llerim. Sonra bakn: sadk sinekleriniz de bana
gelmek zere sizleri braktlar. Ama korkmayn, Argos'lular, byle,
kanlar iinde, kurbanmn tahtna oturacak deilim: bir tanr sundu
bana bu taht, ama hayr dedim. Topraksz ve uyruksuz bir kral olmak
istiyorum. Allahasmarladk, adamlarm, yaamaya aln: her ey
yeni burada, her ey balanmay bekliyor. Benim iin de yaam ba
lyor. Garip bir yaam. Bir de unu dinleyin: Bir yaz, Soyros farelerle
dolmutu; Korkun bir czam yaylmt sanki, her eyi kemiriyor
lard; kentliler yok olup gitmekten korktular. Ama, gnn birinde,
bir kavalc geldi. Kentin ortasnda dikildi - ite byle (Ayaa kalkar.)
Kaval almaya balad, btn fareler evresinde toplandlar. Sonra
geni admlarla yrmeye balad, ite yle, (ayaklktan iner), bir
yandan da Soyros lulara "Aln! diye baryordu. (Kalabalk a
lr.) Btn fareler duralayarak balarn kaldrdlar - sineklerin yaptk
lar gibi. Bakn ite! Sineklere bakn! Sonra birden arkasndan frla
dlar. Kavalc da, fareleriyle birlikte, bir daha grnmemesiye silindi.
80
te byle.
kar; Erinnye'ler haykrarak arkasndan frlarlar.
PERDE
81
M
| HUZEY |
KUZEY YAYINLARI
R DZS
AL CENGZKAN
YRYLER VE DURULAR
N. GULLEN
ADAM EDEN SZLER
ev : Ali Cengizkan
AN DZS
JACK LONDON
JOHN BARLYCORN
ev : Mete Ergin

C. MALAPARTE
VOLGA AVRUPADAN DOAR
ev : Mete Ergin
YK VE ROMAN DZS
JACK LONDON
STRDYE KORSANLARI
ev : Mete Ergin
OHENRY
SON YAPRAK
ev : Mete Ergin

A. DAUDET
SAPHO
ev : Tahsin Ycel
KLASK DZ
ERNEVSK
NE YAPMALI
ev : Mazlum Beyhan

SALTIKOV EDRN
GOLOVLEV ALES
ev : Mazlum Beyhan
KURAMSAL DZ
M. LFTS
MARXTN SANAT FELSEFES!
ev : Murat Belge

P. GUIRAUD
ANLAMBLM
ev : Berke Vardar

A. CAMUS
BAKALDIRAN NSAN
ev : Tahsin Ycel
BORS PASTERNAK
SON YAZ
ev : Mete Ergin

ANDRJ GDE
AYRI YOL
ev : Tahsin Ycel

ARTHUR KOESTLER
SPARTACUS
ev : Zhal Avc

BORIS PASTERNAK
JENYA LUVERS
ev : Mete Ergin

C. MALAPARTE
KAPUTT
ev : Zhal Avc

ANDR GDE
KADINLAR OKULU
ev : Tahsin Ycel

E. CAULDWELL
TEPEDEK EV
ev : Mete Ergin

A. MALRAUX
ALTENBURGUN CEVZ AALARI
ev : Tahsin Ycel