POLITECHNIKA LUBELSKA

Wydzia Mechaniczny
Katedra Podstaw Inynierii Produkcji



Praca projektowa z przedmiotu:
Techniczne i organizacyjne przygotowanie produkcji




Prowadzcy: Wykonaa:
Dr in. A Rudawska Paulina Ryyska
Karolina Zlot

Lublin 2014

Spis treci

1.Wprowadzenie
Celem niniejszej pracy jest przygotowanie technologiczne i produkcyjne czci typu waek oraz
koo zbate w zalenoci od rodzaju produkcji (jedno lub wieloseryjnej). Swoim zakresem
obejmuje wybr pfabrykatu dla kadej z czci w zalenoci od rodzaju produkcji, dobr
naddatkw, niezbdne obliczenia iloci sztuk pfabrykatw, masy pfabrykatw, norm zuycia
materiau oraz koszty pfabrykatu.


2.Analiza doboru pfabrykatu dla czci typu waek
W poniszym rozdziale omwiono zasad doboru pfabrykatu dla czci typu waek.
Przedmiot przedstawiono na rysunku wykonawczym (rys. 1.).
Wymiary gabarytowe czci: 36 x 160
Waek wykonany jest ze stali C45. Jest to stal wglowa, przeznaczona do ulepszania cieplnego,
trudno spawalna, zgrzewalna oraz atwa w obrbce.

Tabela 1 Skad chemiczny [%][1]
C Mn Si P S Cr Ni Mo W V Al Cu
0,42-
0,5
0,5-
0,8
0,1-
0,4
max
0,04
max
0,04
max
0,3
max
0,3
max
0,1
- - - max
0,3

Tabela 2 Odpowiedniki skadu chemicznego stali C45 [1]
PN W. nr EN AISI Rosja
(GOST)
Inne
45 1.0503 C45 1045 45 12050


Tabela 3 Procesy technologiczne jakim moe by poddana stal C45 [1]
spawanie
kucie
walcowanie
hartowanie temp. 820 - 860 [C]
odpuszczanie temp. 550 - 660 [C]


Tabela 4 Twardo stali C45 [1]
w stanie
zmikczonym
250 HB
Rm 650-800 MPa
Re 430 MPa


2.1. Rysunek wykonawczy czci typu waek

2.2. Analiza doboru pfabrykatu dla czci typu waek produkcja
jednostkowa

2.2.1. Analiza doboru materiau wyjciowego produkcja jednostkowa

Podczas doboru pfabrykatu naley uwzgldni takie czynniki jak wielko produkcji,
(produkcja jednostkowa), rodzaj materiau (C45), ksztat i wymiary przedmiotu obrabianego (cz
typu waek).
W produkcji jednostkowej i maoseryjnej najczciej stosuje si prty cignione i walcowane. Prty
te s znormalizowane i dostarczane praktycznie przez kad hut. Przyczyn wyboru takich
prtw, jest fakt, e w wyniku obrbki przedmiotu obrabianego nastpuje dua ilo wirw. Ze
wzgldu na ksztat waka oraz to, e w przypadku tego konkretnego waka naley obrobi du
cz powierzchni zewntrznej, do wykonania waka zostanie wybrany prt walcowany okrgy. [2]








Prty walcowane okrge o powierzchni lekko chropowatej, matowej wykonywane s ze stali wglowej i
dostarczane w stanie surowym, znormalizowanym, zmikczonym i ulepszonym cieplnie. Produkowane s
w granicach rednic 10-150mm, gruboci od 5-80mm i wykonywane w klasach dokadnoci 9 -13. Biorc
pod uwag minimalizacj kosztw przyjto zwyk dokadno wykonania czci typu waek. [2]
2.2.2. Obliczenie wielkoci naddatkw

Cech charakterystyczn obrbki wirowej jest zamiana duej objtoci materiau w wiry. Ich
minimalizacja wpynie na zmniejszenie strat zwizanych ze strat materiau, kosztami robocizny oraz
energii. Okrelenie odpowiedniej iloci naddatku do danego procesu technologicznego kompensuje bdy
wymiarowo ksztatowe oraz wszelkiego rodzaju wady powierzchniowe i podpowierzchniowe powstajce
w procesach wytwarzania. Rnica midzy wymiarem pfabrykatu a wymiarem gotowej czci okrelana
jest jako naddatek cakowity. Naddatek cakowity wraz z naddatkiem przeznaczonym na pierwsz operacj
jest jednoczenie tolerancj wymiaru pfabrykatu.

Rysunek 1 Przykad prtw walcowanych [3]
Naddatki na powierzchnie czoowe odczytano z Tabeli nr 5, wynosiy one odpowiednio na obrbk zgrubn
i ksztatujc 1,9 i 1,1 (w sumie 3mm). Sum naddatkw podwojono i dodano do dugoci waka i
otrzymano dugo waka 166mm. Dodatkowo naley doda do tej wartoci ilo materiau tracon na skutek
cicia prta pi tarczow (5,5 mm). Ostatecznie otrzymano dugo pojedynczego detalu wynoszc 171,5
mm.
Tabela 5 Naddatki na obrbk powierzchni czoowych prta
Rodzaj obrbki Wielko naddatku [mm]
Obrbka zgrubna 1,9
Obrbka ksztatujca 1,1
Suma 3,0 x 2 = 6,0
Suma z uwzgldnieniem cicia 6,0 + 5,5 = 11,5

Tabela 6 Naddatki na obrbk powierzchni czoowych [2]


Naddatki na obrbk powierzchni zewntrznych odczytano z Tabeli nr 6, wynosiy one odpowiednio na
toczenie zgrubne i ksztatujce 3,5 i 1,4 mm (w sumie 4,9 mm). Sum naddatkw dodano do najwikszej
rednicy waka i w ten sposb otrzymalimy najmniejsz rednic pfabrykatu ( 40,9). W zwizku z tym
podjto decyzj o zakupie prtw o rednicy 41mm.

Tabela 7 Naddatki na obrbk powierzchni zewntrznych prta
Rodzaj obrbki Wielko naddatku [mm]
Toczenie zgrubne 3,5
Toczenie ksztatujce 1,4
Suma 4.9

Tabela 8 Naddatki na obrbk powierzchni zewntrznych [2]


























2.2.3. Obliczenie masy pfabrykatu

Korzystajc z Kalkulatora mas prtw mona wyznaczy mas analizowanego pfabrykatu.


Do dalszych oblicze rwnie niezbdne jest wyznaczenie objtoci pfabrykatu, a wic:

Gdzie:

promie prta

dugo prta

2.2.4. Okrelenie iloci sztuk wykonanych z pfabrykatu

Po okreleniu dugoci pfabrykatu, ktra jest znormalizowana i okrelona przez hut gdzie
pfabrykat jest produkowany naley poda ilo sztuk wykonanych z pfabrykatu. Dla
rozpatrywanego prta przedzia dostpnych dugoci wynosi 3000-9000mm. Uwzgldniajc
Rysunek 2 Kalkulator masy prta okrgego [5]
dodatkowy materia na cicie prta, najbardziej ekonomicznym rozwizaniem jest przyjcie prta o
dugoci 5000mm.
Tabela 9 Obliczenia iloci sztuk dla poszczeglnych dugoci prta


Ze wzgldu na najmniejsze starty materiaowe przyjto dugo pfabrykatu rwn 5000mm. Taka
dugo prta wyjciowego umoliwi otrzymanie 29 sztuk czci pfabrykatu przy stracie 26,5mm
materiau.

Dugo prta [mm] 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000
Liczba czci z pfabrykatu [szt] 17 23 29 34 40 46 52
Ubytek materiau [mm] 84,5 55,5 26,5 169 140 111 82
POLITECHNIKA LUBELSKA
WYDZIA MECHANICZNY
KARTA PFABRYKATU
Nr 1
NAZWA CZCI WAEK
Lp Rodzaj materiau, wymiary
1
Nazwa materiau
Stal
2 Gatunek materiau C45
3 Rodzaj pfabrykatu prt
4 Stan dostawy znormalizowany
5 Twardod materiau
pfabrykatu
250HB
6 Wymiary gabarytowe czci 41171,5
7 Wymiary pfabrykatu 41x5000
8 Materia bez cicia 41166
9
Materia z naddatkiem na cicie
41171,5
10 Ilod czci z pfabrykatu 29
11 Naddatek na uchwycenie przy
ciciu
26,5


2.2.5.Koszt zakupu pfabrykatu

Uwzgldniajc mas oraz dugo pfabrykatu dokonano zestawienia ofert sprzeday rnych
dostawcw.
Tabela 10 Zestawienie kosztu zakupu pfabrykatu dla produkcji jednostkowej
Dostawca Cena prta netto [z/kg] Cena netto zakupu caego prta
o masie 51,82kg [kg/z]
Megastal 2,96 153,38
Cennik_Budowlany 3,96 205,20



2.2.6. Norma zuycia materiau
Niezbdnym elementem przygotowania produkcji jest okrelenie iloci potrzebnego materiau na wykonanie
czci typu waek, co mona zrobi dziki normie zuycia materiau.

Gdzie:

ilo materiau zawartego w gotowej czci,

ilo materiau wynikajca ze strat i odpadw w procesie technologicznym pfabrykatu,

ilo materiau powstaa ze strat odpadw w procesie obrbki wirowej.

Jednostkowa norma zuycia okrela dopuszczalne zuycie materiau na jednostk wyrobu. Obliczenia jej
wielkoci naley dokona na podstawie rysunku konstrukcyjnego i opracowanego procesu technologicznego.
Ustalenie wielkoci jednostkowej normy zuycia jest moliwe rwnie na podstawie obliczonej w czci
2.2.3 objtoci prta rwnej 51,82 kg. Skadowe jednostkowej normy zuycia N
zc
jednoczenie okrelaj
objto pfabrykatu wic:

Po wykonaniu oblicze jednostkowej normy zuycia materiau, naley wykona obliczenia strat materiau P
s
,
wg podanego wzoru:

Gdzie:

wskanik wykorzystania materiau

Do obliczenia iloci materiau zawartego w gotowej czci g
c
, konieczne jest wykonanie mnoenia sumy
objtoci poszczeglnych rednic waka i liczby moliwych do uzyskania wakw z pfabrykatu 29 sztuk.

]
[]

=15323,15

Nastpnie mona obliczy wskanik wykorzystania materiau wedug podanego wzoru:

Na podstawie powyszych danych bdzie moliwe obliczenie strat materiau powstajcych podczas
produkcji.

Obliczone straty materiau wynosz 42% jest to wielko stosunkowo dua, jednak pfabrykat by
dobierany w optymalny sposb aby starty byy jak najmniejsze.












2.3. Analiza doboru pfabrykatu dla czci typu waek produkcja seryjna

2.3.1. Analiza doboru materiau wyjciowego

Na materia wyjciowy, ze wzgldu na zwikszon jako ksztatow prta, dokadno
wymiarow, zosta wybrany prt walcowany okrgy.
2.3.2. Analiza doboru naddatkw

Dobr naddatkw dla waka podczas produkcji seryjnej, zosta przeprowadzony analogicznie jak
dla produkcji jednostkowej
Tabela 11 Naddatki na obrbk powierzchni czoowych prta
Rodzaj obrbki Wielko naddatku [mm]
Obrbka zgrubna 1,9
Obrbka ksztatujca 1,1
Suma 3,0 x 2 = 6,0
Suma z uwzgldnieniem cicia 6,0 + 5,5 = 11,5

Tabela 12 Naddatki na obrbk powierzchni zewntrznych prta
Rodzaj obrbki Wielko naddatku [mm]
Toczenie zgrubne 3,5
Toczenie ksztatujce 1,4
Suma 4.9

Po zsumowaniu naddatkw i dodaniu ich do wymiarw nominalnych otrzymujemy teoretyczn
wielko pfabrykatu wynoszc 40,9mm oraz L=172mm. Po znormalizowaniu wymiarw.
przyjto rednic prta 41mm.
2.3.3. Okrelenie iloci pfabrykatw z prta
Odpowiednio jak w przypadku produkcji jednostkowej, kolejnym etapem jest okrelenie dugoci
dostarczanego przez hut pfabrykatu, a take obliczenie liczby czci moliwych do uzyskania z
jednego pfabrykatu. Naddatek dla cicia pi tarczow diamentow wynosi 5,5mm. Naley
uwzgldni rwnie naddatek na odpad na uchwycie, ktry podobnie jak w przypadku produkcji
jednostkowej wynosi 20mm.



Tabela 13 Obliczenia iloci sztuk dla poszczeglnych dugoci prta


Z przeprowadzonej analizy wynika. e najmniejsz strat materiau uzyska si wybierajc prt o
dugoci 5000mm Aby uzyska zaoone sztuk wyrobu naley zakupi 35 prtw o takiej dugoci.
2.3.4. Obliczenie masy pfabrykatu

Uwzgldniajc mas pfabrykatu dla waka przeznaczonego do produkcji seryjnej
przeprowadzone zostao na podstawie tych samych wzorw, jak w przypadku waka
przeznaczonego do produkcji jednostkowej.
Masa pfabrykatu dla produkcji seryjnej wynosi 51,8 kg
2.3.5. Koszt zakupu pfabrykatu

Tabela 14 Kocowe zestawienie kosztowe
Dostawca Cena prta netto
[z/kg]
Cena netto zakupu
caego prta o
masie 51,87kg
[kg/z]
Cena netto
jednej sztuki
prta o masie
1,78 [kg/z]
Cena zakupu
35 szt prtw
[kg]z
Megastal 2,96 153,38 5,26 5368,3

Zakup 35 prtw o dugoci 5000mm kosztuje 5 368z.

2.3.6. Norma zuycia materiau

Norma zuycia materiau jest taka sama jak dla produkcji jednostkowej.






Dugo prta [mm] 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000
Liczba czci z pfabrykatu [szt] 17 23 29 34 40 46 52
Ubytek materiau [mm] 84,5 55,5 26,5 169 140 111 82
3.Analiza technologicznoci konstrukcji waka

Definiujc technologiczno konstrukcji naley bra pod uwag, ktra opcja wytworzenia danego
przedmiotu jest najtasza, przy zachowaniu wymaganych waciwoci wyrobu. Midzy innymi dlatego
wybierajc materia, nie ma wikszego znaczenia koszt materiau przypadajcy na jednostk produkcji,
waniejsze jest, by dobra waciwy materia, o odpowiednich waciwociach fizyko chemicznych.
Waki gadkie do rednicy 150 mm wykonuje si z prtw walcowych, z tego wzgldu rodzaj pfabrykatu
dla prtw na produkcj jednostkow i seryjn jest waciwy. Prty walcowane s znormalizowane i mog
mie rednic 42 mm, co sprawa, e dodatkowa strata materiau (0,5 mm) jest stosunkowo niewielka.
Istotne znaczenie z punktu widzenia technologicznoci konstrukcji ma koszt zwizany z oprzyrzdowaniem
technologicznym. Projekt nie zakada rodzaju obrabiarki, na ktrym zostanie dany przedmiot wykonany,
wic nie do koca wiadomo, ile dokadnie wyniesie koszt jednostkowy wykonanej czci. Pewn rzecz,
jest tylko fakt, e koszt wykonania pojedynczej sztuki waka zawsze bdzie wikszy od kosztw,
ponoszonych przy produkcji seryjnej.
Cicie pi tarczow jest metod popularn, zarwno w produkcji jednostkowej jak i seryjnej. W przypadku
produkcji jednostkowej ta metoda cicia jest odpowiednia, zakadajc, e klient chce otrzyma mniej ni 29
sztuk prtw. Dla produkcji seryjnej, ilo naddatku straconego na cicie tak tarcz jest do dua, dlatego
te by moe producent prtw o dugoci 172 mm powinien zdecydowa si na metod cicia, na ktr nie
trzeba zostawia a takiej iloci naddatkw. (Np. przy przecinaniu na tokarce przecinarce), gdzie naddatek
materiau wynosi 4 mm, mona wykona o jeden waek wicej na duszym (6000mm) pfabrykacie. Przy
takich zaoeniach, naleaoby zakupi 29 sztuk prtw o takiej dugoci. Jednake, po podliczeniu
wszystkich kosztw, uwzgldniajcych wag i cen stali taka opcja jest mniej wicej o 200 z drosza. Z
powyszego przypadku wynika zatem, e pomimo wikszych strat materiau, koszt cakowity waka moe
okaza si mniejszy dla danego oprzyrzdowania.
Projektujc wa z prta walcowanego naley tak zaprojektowa wa, aby objto przetworzonego
materiau w wir bya jak najmniejsza warunek speniony, zarwno dla produkcji jednostkowej i
seryjnej.
Przejcia narzdzia powinny by tak zaprojektowane, aby toczenie po rnych rednicach waka
odbywao si w sposb pynny, a narzdzie byo znormalizowane ( co w przypadku danego
przedmiotu obrabianego jest naturaln czynnoci)
Uwzgldniajc powysze kryteria, materia waka, oprzyrzdowanie technologiczne, mona mwi o
technologicznoci konstrukcji.








Bibliografia
[1] http://www.multistal.pl/go.live.php/PL-H64/4510530.html
[2] M. Feld Podstawy projektowania procesw technologicznych typowych czci maszyn
Wyd. czwarte zmienione WNT
[3] http://panoramafirm.pl/wielkopolskie,kolski,gozd%C3%B3w,3_a/wistal_hurtownia_stali-kbkyz_tjc.html
[5] http://www.mika-stal.pl/przelicznik
http://centrostal-kielce.pl/pl/kalkulator
http://www.konsorcjumstali.com.pl/prety_okragle_gladkie.php