Sultan'n ehrazat'tan zr Dilemesi

(A. B. Houghton)
BNBR GECE MASALLARI
Ci l t 01
Anonim
Franszca Nshasnan !e"iren
ALM ERF ONARAN
#a$tn zgn A

KTB 'ALF LAYLA WA-LAYLA
#a$tn %ngilizce A
ONE THOUSAND AND ONE NIGHTS
ARABIAN NIGHTS!
&SBN'975-414-140-X
%l( Bas('AFAYaynlarNisan1992
)ara*an'SaklKtphane
+,-ita$'spiderh
Trke'ye evirenin nsz
*
'Raviyan ahbarvenkln asarvemuhaddismrzigr syle
rivyet ederler ki (yani: Haberleri duyuranlar, eserleri nakle-
denlervezamannolaylarnanlatanlarbildirirlerki)diyebaslar
eskidogumasallar.
Bundandolay masalanlatanlaraeskiden'rvderlerdi.Bun-
larnennls Bin.ir /ece 0asallar'n anlatanSehrazatolsa
gerek.
EskizamanlardaHintveindiyarlarndahkmsrenSehriyar
ve Sahzaman adl iki kardes hkmdar, kanlar taraIndan
aldatlmakIelketineugramslar.BuolaylarnetkisiyleSehriyar,
kendi lkesinde,hergnbirkzlaevlenipertesignonuidam
ettirir olmus; bu yzden vezirin gzel, bilgili ve akll kz
Sehrazat,hkmdarlaevlenipyabuugurdayasamn yitirmeye
yadakurtuluplkenintmkadnlarndabubeldankurtarma-
yakararvermis;binglklebabasndaiknaetmis.
Ogecegerdegegirmedennce,hkmdardansondilekolarak
kzkardesiDnyazat' grmekistemis;Dnyazatdaondanson
birdilektebulunmus:'Neolursunablacgm,ogzelmasalla-
rndanbirinisondeIabanaanlat!diyerek.
Hkmdardanruhsataldktansonra,ilgin vemerakuyandran
bir masal anlatmaya baslams Sehrazat; ve saIak skerken en
heyecanl yerinde kesmis masaln: Gndz masal anlatlmaz
diye...
*Bunsznbrblm,MarmaraniversitesiileFranszAnadoluArastrmalarEnsti-
ts'nnbirlikte10-11Mays1988'dedzenledikleri'BinbirGeceMasallar:Kaynaklar,
Daglm, Etkilerikonuluyuvarlakmasatoplantsnda'BinbirGeceMasallar'ndaTema
veSistematikbaslgaltndataraImzdansunulantebligdenalnmstr.
NevarkiDnyazatkadar,HkmdarSehriyardameraklanarak
masalnsonunugetirmekzereonuncannbagslams.Bylece
by bozulunca,hergecebirbirindengzelmasallar birbirine
ekleyerek binbir gece masal anlatms Sehrazat. Bu arada h-
kmdarlasevismeyidesrdrerek ocuksahibiolmus.So-
nundamasallarbitmis.AncakSehriyar,bukadargzelveakll
biresekavusupondan ocugudaolunca, Sehrazat'ncann
bagslams.
Dogukltrndemasalgeleneginemlibiryertutar.Biryandan
tpk Bat'daki 'chanson de geste'i yayan trou.aour'lar gibi,
bizdedesazsairlerisarklyklersyleyerek;teyandanmed-
dahlar gemis dnemlerden masallar ve ykler anlatarak bu
gelenegiTrkiye'dedesrdrdler.
Sonradanbirogutasbasmasolarakyaynlananbuykvema-
sallarda tpk Bin.ir /ece 0asallar'na veya Seyh Sadi'nin
/listan veBostan'na yadaSeyhNeIzav'nin-o(ulu Bah1e,
si'ne kullandg yntemle bir yandan yk anlatlrken te
yandannl sairlerinsiirleriyada sarklarla ykyaklama
yolunagidiliyorveykbylecezenginlesiyordu.
18. yzylda (1704-1714), ilkin, Antoine Galland taraIndan
Istanbul'da ve Kahire'de yaplan arastrmalar sonunda, Bin.ir
/ece 0asallar2 FransayoluylatmAvrupa'yatantld.Ancak
Galland,edebdegerininyceligikadarilginverneksaglayan
nitelikleri de belirgin olan bu masallar evirirken, bunlar
'expurge
*
etmekten de kendini alkoyamad (1918'de In-
giltere'de Shakespeare'i 'expurge ederek yaynlayan Thomas
Bowdle gibi). XIV. Louis Saray'nn nezahatine uygun bir
tutumdubu.AncakGalland'nhizmetiylesinebykvenemli
idiki,buayklamaabasbilehizmetindegeriniglgeleyemedi.
* +3$urg4'Ayklamak,semekmanasnagelir.
Tm dnyada Iikir ve sanat hayatn genis sekilde etkileyen
Bin.ir /ece 0asallar'nn gerek degeri 19. yzyln sonu ve
20. yzyln basnda bunlar 16 cilt olarak, oldugu gibi,
Arapa'danaktaranDr.Joseph-CharlesMardrus'nabalarndan
sonraortayakt.Herbircildiayn yllardayasayanStephane
Mallarme, Anatole France, Jose-Maria Heredia, Andre Gide,
MauricedeMaeternick,PierreLouys,RemydeGourmondgibi
edebiyatlaraadananDr.Mardrus'nevirisi,edebevrelerde,
dahanceGalland'nkinegsterilenilgidendetebrilgigrd.
teyandan,Ingiltere'de,digerleriarasnda,Dogudillerindene-
virileryaparaknlenmis,FranoisVillon'udaevirerekIngiliz-
ler'eilkkeztantmsolanThomasPaine, Bin.ir /ece 0asalla,
r'n evirdigigibi,onuizleyerekSirRichardF.Burtonda1885-
1888'deyaynladg dipnotlarlazenginlestirilmis evirisindeDr.
Mardrus'nyolunututtu;yanimasallarayklamadanevirdi.
Daha sonra Almanya'da diger evirmenler arasnda Enno
Littmann, 1839 Kalkta basksndan yine dogrudan dogruya
Arapa'dan 6 cilt (12 kitap) halinde bir eviri yaptg gibi;
Ispanya'da Mardrus'n evirisini gznnde tutarak Blasco
Vicente Ibanez de Bin.ir /ece 0asallar'n Ispanyolca'ya e-
virdi.
Daha 19. yzylda, Rusa dahil, hemen hemen dnyann tm
dillerine evrildi Bin.ir /ece 0asallar. Ayrca ocuklar iin
zetyadaiindenseilenyklerhalindedeyaynland.
Bin.ir /ece 0asallar sonyzyllardaIikirveedebiyatetkile-
digigibi,opera,bale,tiyatrovesinemagibidigersanatlarcada
elealnarakdegerlendirildi.
Masallarn kaynagnn in'den KuzeyAIrika'ya kadar uzanan
birharitada:inHindi,Hindistan,Iran,Irak,Trkiye,Suriyeve
Msr'daierenlkelerdebulunduguartkbilinmektedir.
1966-1967'deFransa'daBibliothequeNationale'deveSuriye'de
Cizvitler'in kitaplklarnda bulunan elyazmas nshalar ince-
leyen Rene Khawam da, Bin.ir /ece 0asallar'n yeniden
evirerekdrtbykcilthalindeyaynlamstr(1986-1987'debu
evirinin ikinci basks yaplmstr). 1970 ylnda, tarihi, ro-
manc,sairvekomedyenArmelGuernede,Khawam'izleyerek,
6 ciltlik bir eviri yapmstr. Her iki eviri de ayklanmadan
yaynlanmstr.
Ancak Rene Khawam, daha nce eviriler yapan Antoine
Galland, Joseph-Charles Mardrus, Richard F. Burton, Enno
Littmann gibievirmenlerekarsn,'Eski yklerad verilen
'Aleddin'inSihirliLmbas,'AliBabaveKrkHaramilerve
'Gemici Sindbad'n Gezilerini, Bin.ir /ece 0asallar'ndan
ayrms;bunlarnaslndaBin.ir /ece 0asallar'na dahilolma-
ypsonradaneklendiginiiddiaetmistir.
Biz,bukonuda,birtartsmayagirmeyecegiz.
Trkiye'de bu masallarn, elyazmalar dsnda, ilk derli toplu
tasbasmas 19. yzylda SultanAbdlaziz zamannda drt cilt
halinde kartlms olup Ahmet NaziI taraIndan evrilmistir.
(Bunundahance6cilthalindeyaynlanms birbaskanshas
oldugu,degerliarastrmacTrkerAracoglu'ndangrenildi).Bir
nshasbizdedebulunanbuevirininbastaraInahernekadar
'KitabnaslyazarnnAbbasDnemi'ndeyasams olanEsma
olduguve+l5e 6e*le "e 6e*le adnnonuntaraIndankonuldugu
ve Trke'sinin de Bin.ir /ece veya diger adyla %.retnm7
olarakevrilipevirmeninindeLmi elebiolduguseklinde
bir not dsrlmsse de; sz edilen kitabn 3. sayIasnda
gerekevirmeninAhmetNaziIoldugubelirtilmektedir.
Daha sonra 1926-1932 yllarnda Iasikller halinde, bir ksm
Arap,birksm LatinharIleriyleveakc birdille, Bin.ir /ece
0asallar'nn Resimli AyYaynevi'nce cep kitab olarak ka-
rldg grlms; bundan sonra da zet olarak ya da iinden
karlanyklerhalindepekokyayn yaplmssada,bugne
kadartambirevirisiyaplamamstr.1950'liyllardayaynlan-
ms, manzum ksmlar Rakm alapala'nn dzenlemesiyle
Selmi Mnir Yurdatap taraIndan yaplan eviri ile Ak
Kitabevi'nin 1959-1960'da yaynladg RaiI Karadag'n evirisi
tam eviriler olmadg gibi, ayklama rndr. lkemizde
Bin.ir /ece 0asallar'nntamevirisiniyapmakzeregirisilen
digerabalardayardabraklmstr.
Bin.ir /ece 0asallar'nn tema's, 'Kadnn Sadakatsizligi
zerinekurulmusturdenilebilir.Ancakdahadogrubirtanmla-
ma ile Hkmdar Sehriyar'a ait olmas gereken bu teze kars
Sehrazat,kadnn:Ana,es,kzkardes vekzocukolarakvarl-
gn ycelten,belkidednyadailk(AristoIanes'inLysistrata's
ilksaylrsa,ikinci)veennemliIeministgrs olusturabile-
cekbiranti-tezgetirmektedir.
Kitap btnyle bu iki Iikrin genis bir sentezini yapmakta ve
sonunda, Sehrazat'n Iikrinin stnlgn kantlamaktadr.An-
cakbugenis sentez'masaliindemasalseklindelabirentlerle
dolu bir sisteme oturtulmustur. Sonunda da bu labirentlerden
rahatakurtulmaolanagnsaglayarak.
BubakmdanBin.ir /ece 0asallar'na, ereveyknnklasik
bir rnegidir, denebilir.Esas ykler,yeni evli Sehrazat'nya-
samn korumak iin, bir ykc olarak ereve olusturacak
biimde kurnazca dzenlemeleriyle olusur. Bylece doga st
pericilik ykleriyle, Alaeddin, Ali Baba ve Sindbad gibi 'iyi
yreklikisilerinykleri,toplumsalveahlaksalanlaml diger
kk ykler, ask ykleri ve Iarslar'n araya sokuldugu,
Iskender'in, Hazreti Sleyman'n, sah ve haliIelerin (zellikle
HaliIe Harun Resit'in) mitleri ve lejandlarndan kaynaklanan
anektodlarnzenginaks,ana-yknnsnrlarnabucakunut-
turur.
Bin.ir /ece 0asallar'nn bu sistematigi, belli lde, benzer
yaynlardan GeoIIrey Chaucer'in 8anter.ur* *(leri'nde,
GiovanniBoccaccio'nunDecameron'unda dakullanlmaktadr.
Nitekim Chaucer, 8anter.ur* *(leri'nde, Canterbury'ye hac
eda etmek zere yola kan haclarn; yolda, bir handa ve ge-
zileri srasnda bulduklar, sonradan kendilerine katlan her
tabakadankimselerinanlattklaryklerisekizgruptatoplams,
Boccaccio da Rnesans Italyas'nda bir veba salgnndan
kaarak bir satoya sgnan yedisi kadn, erkek on soylu
kisinin her birinin her gn anlattg ykleri naklederek, on
gn tamamladktansonrabunlarnsatodanayrldklarn ak-
lamstr.
Nasl Bin.ir /ece 0asallar'nda soylu kisilerin, hatta bizzat
HaliIeHarunResit'in bulundugumeclislerde gedalar (dilencil-
er), hamallar ve kalenderler (dilenci demsler) bulunuyorsa;
Chaucer'inhacyolcularda,kendilerinebenzerkisilerinykle-
rini anlatan her tabakadan kisilerden olusmus; Boccaccio'nun
yklerindedegerekibirtutumlakrallarkadardilencilerede,
soylukadnlarkadarbalkkadnlaradayerverilmis;anlatlan
servenler,yasamdagrldggibi,beklenmediksonularaula-
sanesitliliklersunmustur.
Ancak Bin.ir /ece 0asallar2 bize tema olarak, digerlerinden
dahatutarlgrnmektedir.
Italyan yazar ve sinemacs Pier-Paolo Pasolini, 1975'te
Bologna'da #asam 91lemesi (Trilogia della Vita) ad altnda
yaynladg kitapta, bu eserden uyarladg Iilmlerin senar-
yolarn sergileyerek ve daha ok Marksist-Katolik bir yorum
getirerek,buzellikleribelirtmektedir.
Burada, yukarda szn ettigimiz Franszca versiyon ile
Almanca versiyonun sistematigini bir baska ynden: Kitapta
baslklarnkullanlmasbakmndankarslastrmakistiyoruz:
ElimizdebulunanGalland'nGarnierFreresYaynevi'ncecilt
halindeyaynlananevirisindebirokversiyondagrlenhatal
durumdan ksmen uzaklaslmstr. Syle ki, Bin.ir /ece
0asallar'nnbaz versiyonlarndahergeceanlatlanblm,o
geceninkanc geceoldugubaslkyaplarakverildigindebaz
tuhaIdurumlarortayakyor.Masalblnerekbazenbirgece
iin birka sayIa yeterli grlyor (zet yaynlarda bu durum,
yarm sayIaya kadar indirgenerek daha da tutarsz oluyor).
Galland, 5. geceden sonra, bu blnmelerden kanarak gece
saysnzikretmedenmasalbaslklarylaanlatmnsrdrmekte
isede;Dr.Mardrus'nveLittmann'nevirilerindemasalbaslk-
lar verilmekle birlikte, her gece ayrca belirlenmistir. Rene
Khawamise,sadecemasalbaslklarn kullanmaklayetinmistir.
Esasen binbir deyimi, Dogu'da, sadece oklugu belirtmek iin
kullanldgna gre Mardrus'le Littmann'n yntemi elestirile-
bilir.Ancakbiz,Mardrus'oldugugibievirmekistedigimizden
onunsistematiginedokunmadk.
ByleceSehrazat'nmasalanlatmayabaslamasndanncekigi-
ris ykleridsnda,metindebaslca:'TacirleIIrit'inyks,
'Balk ileEcinniyks,'HamalileGen Kzlaryks,
'Sah Sindbad'n Sahini, 'Kesilerek ldrlen Kadn, '
ElmaveZenciReyhanyks,'TerziyleKamburunyks,
'VezirNureddin,KardesiVezirSemseddinveHasanBedreddin
yks, 'Ali Ibn-i Bekkar ve Gzel Semsnnehar yks,
'Deniz Kz Glnar, 'Hatemtay, 'Cdar ve Kardesleri,
'KamerzzamanveBedrilbdur,'AsknDalgnEsiriGanem,
'Eskici MaruI ve Kars Ftma, 'Hddad ve Kardesleri,
'Enisc-CelisileAliNuryks,'DeryabarSultan,'mer
bin Numan ile Ogullar, 'Aleddin'in Sihirli Lmbas,
'Ardesir ile HayatnnIus, 'Ali Baba ve Krk Haramiler,
'TaclmlkveDnyaHatun,'SehzadeAhmetilePeriBn
gibiykleryeralmaktadr.
Bu yklerden birogundaolaylarakatlan kimselerin yany-
klerinin, 'yk iinde yk yntemi ile anlatldg yukarda
belirtilmisti.
IlkinsaraylardaveaydnkesimdeokunanBin.ir /ece 0asalla,
r2 zamanlahalkamalolmusvekitlekltrbakmndanrnek
olusturmustur.
BizevirimizdeMardrus'esasalmaklabirlikte;bueviriyi,za-
manzamanMardrus'Ingilizce'yeuyarlayanPowysMathers'in,
Galland'n, Khawam'n, Ahmet NaziI'in, Yurdatap'n ve Ka-
radag'n evirileriyle de karslastrarak daha saglkl sonular
almayaalstk.
evrinindili,aslndakimasal slbunayatknolarak,kimiza-
manyerindeolacagdsnlenOsmanlveArapaszcklerve
deyimlerdekullanlarak;kimizamandaztrkekullanmaktan
kanlmayarakolusturulmustur.
Arapsairlerindenalnandizelerinll veuyakl olarakev-
rilmesi halinde anlamlarndan pek ok sey yitirecekleri ds-
nldgndenbundanvazgeilmistir.EsasenMardrusdebunlar
Franszca'ya evirirken ayn tutumu izlemistir. Oysa Powys
Mathers, Mardrus' Ingilizce'ye evirirken, kimivakit zgrce
de olsa, l ve uyak kullanarak, bizim kandgmz hataya
dsmstr.
Bukitabntamamlanacakonalt cildinideilkindenbaslayarak
zevklevekeyiIleokuyacagnzumuyoruz.
"#$%& D#& Ali' (#i% O)*#*)
Yayncnn Notu
*
Avrupa'dailkkez,+l5 6e*le "e 6e*le'nin(BinbirGeceMasallar)
tamvesadkbirevirisihalkasunulmaktadr.
1
Okuyucu,burada,(kitabnasln)szcgszcgneaynenve
cesaretleevrilmisbulacaktr.ArapametinsadeceharIdegistir-
mistir:Burada,FranszcaharIlerlesunulmustur,hepsibukadar...
Kken ve Tarih
BinbirGeceMasallar,halkyklerininbirderlemesidir:Biri9.
yzyldan
2
,ikincisi10.yzyldan
3
ikibelge,Arapdsgcnn
buedebiyatantnnilkrneginiIranderlemesiHezrEIsane'nin
(Bin Masal) olusturdugunu saptar. Binbir Gece dzeni (yani
Sehrazat'ntertibi)veyklerinbirblmnnkonusu,bugn
yitipgitmisolanbukitaptanalnmstr.Butemalarzerindea-
lsan ykcler, dinin,Arap geleneklerinin veruhunun isterle-
rine ve kendi Iantezilerine gre degisiklikler yapmstr. Ke-
sinlikleIrankkenliolmayanbaskaeIsaneler,srIArapkkenli
olanlarlabirlikteykanlatanlarnrepertuarlarndayeralmstr.
Sam'dan Kahire'ye, Bagdat'tan Fas'a kadar, tm Snn Msl-
man lemi, Binbir Gece Masallar'nn aynasna yansmstr.
Byle olunca, biz, sadecebir temel eser, gerek anlamyla bir
sanateserikarssndadegil;agrgelisimiesitliuygundurumla-
* EserinOcak1890tarihliilkbasksdolaysyla.(N)
1 Pane'in ve Burton'un Ingilizce'ye evirileri de tam olmakla birlikte; 'zel bask
olarak hazrlanp ancak iki ya da yz abone'ye dagtld; bugn de bulunmalar
olanaksz. Burton'un ikinci basksnn halka sunuldugu dogruysa da, ayklanarak
yaynland.
2 AraptarihisiEbuHasanel-Mes'udi'nin0uru5 el Deha. "e 0aain,el,8anhar'nda
anlmstr.
3 MuhammedbinIshak-n-Nedim'in-ita.,l Fihrist'indeanlmstr.
rabagmlolan,tmIslmIolklorunagirmisbireserkarssnda-
yz. ks noktas Iran olsa da; Arapa'dan Farsa, Trke ve
Hindustandillereevrilmisolanbumasallar,Arapeseriolarak
tmDogu'yayaylmstr.
Buyklerinkesinbiiminialmasndadilbilimselgrslereda-
yanarakbirkken,birtarihsaptamayakalksmak,yanltcbir
girisimolur;nkyazarolmayanbirkitaptrbu;vezerinde
alstklar elyazmalarnn lehesine kendi dogum yerlerinin
lehelerini sokmaya egilimli yazclar taraIndan tekrar tekrar
kopya edilerek Arapa'nn tm sekillerinin bir bulusma yeri
olmustur. Karslastrmal Uygarlk Tarihi'nden alnan baslca
grsler yoluyla, simdi elestirmenlerbu ykler ygnnatarih
dsrmekistergrnmektedirler.nerdiklerisonularsunlardr:
+l5 6e*le "e 6e*le'nintmmetinlerinde(szcgnIilolojikan-
lamnda) bulunan son on masal, byk ogunluguyla 10.
yzyla aittir: (1) Giris olarak, Hkmdar Sehriyar ile kardesi
Sahzaman;(2)TacirleIIrit;(3)BalkveEcinni;(4)Hamalve
Genkzlar;(5)KesilerekldrlenKadn,ElmaveZenci
Reyhan;(6)VezirNureddin..;(7) TerziileKambur...;(8)Enis
c-Celis ile Ali Nur; (9) Eyb Oglu Gamen; (10) Ali Ibn-i
Bekkar ve Gzel Semsnnehar; (11) Kamerzzaman; (12)
AbanozAt; (13) Deniz Kz Glnar ykleri... Sindbad'n y-
ksileSahCliyad'nyksdahancelereaittir.yklerin
ogu10.ile16.yzyllararasndageer.IkinciKarnerzzaman
yksileEskiciMruIyks16.yzylda.
Arapa Eyaz!aar ve "askar
'Metinolarak+l5 6e*le "e 6e*le'ninbirokelyazmasvebasl
nshasvardr.Buelyazmalar,kendiaralarndapekuyusmaz-
lar:Azyadaokeksiktirler;yazls,genislikveolgudzeniba-
kmndanIarkldrlar.
Bellibaslbasklar(19.yzyldannceDogu'daoldugukadar
Avrupa'dadatayinedicinemdehibirbaskkmams)sunlar-
dr:
1& Seyh-lYemeni'ninKalkta'dayaynlanan(tamamlanma-
ms)ikiciltlikbasks(1814-1818);
+& Breslau'da,ilki1825'te,sonuncusul843'teyaynlanms12
ciltlikHabichtbasks;
,& Kalkta'da 4 cilt olarak yaynlanan Macnaghten basks
(1839-1842);
-& Kahire'deikiciltolarakyaynlananBulakbasks(1835);
.& Kahire'deEzbekiyyebasklar;
/& Beyrut'taCizvitpapazlarnnyaynladgksaltlms,gz-
dengeirilmisveparaparayenidendzenlenmisdrtciltlik
bask;
0& DrtciltlikBombaybasks.
#ranszca evirier
Tarih bakmndan ilki ve en nemlisi, 12 kk cilt halinde
Paris'te,ClaudeBarbin'indulesinin1704-1717yllarndayayn-
ladg Galland'n evirisidir. XIV. Louis zamannda bir aydn
kaIadangeereksaslasbirbiimdegisimineugramannrnegi
olan bu Galland uyarlamas, Saray iin yaplms, tam zgn-
lgndensistematikolarakarndrlmsveilktuzuszlmstr.
Hattauygulamaolarakbile,masallarnancakdrttebiriniverdi-
ginden,noksandr;dahaazilginolmayan,gerikalandrtte
olusturanmasallar,Fransa'datannmamstr.Dahas,Galland'n
uyarlamasna ugrams masallar bile ksaltlms, biim degistir-
mis, siirler ve sairlerden alntlardan olusan tm manzum b-
lmler ayklanms; sultanlar, vezirler, Arap ve Hint kadnlar,
VersaillesveMarly'deoturanlargibikonusturulmustur.Ksaca-
s, bu yllanms uyarlamannArap masallarnn metniyle uzak
yaknhibirilgisiyoktur.
CazotteveChavis,1784-1793yllarndaCenevre'deyaynlanan
Cobinet de Fees'nin 38, 39, 40 ve 41'inci ciltlerinde, 'Sultan
Sehriyar'nGeceToplantlarbaslgaltndaGalland'izlemis-
tir. Caen'l Trebutien, evirinin evirisi olarak Binbir Gecenin
Yaynlanmamsykleri'ni1824'te,Paris'teyaynlamstr.
Galland'n evirisinin yeni basklar pek oktur. Bunlarn en
iyisi, Loiseleur-Deslonchamps'n notlar ile, 'Pantheon Littera-
ireyaynolupParis'te,1840'dabaslandr.Digerleri,1806'da
Paris'te 9 cilt halinde yaynlanan Caussin de Perceval'inki;
CharlesNodier'ninzszyle1822'deParis'teyaynlananDesta-
ings'inki; yine 1822'de Paris'te yaynlanan Gauttier'ninki baz
yklerlegenisletilmistir.
$ar%rus'n evirisi
Dr.J.C.Mardrus'nevirisi,kendisine,Araplkelerinehasen
zengin anlatmla yazlms ve en kusursuz grnen (Burton ne
dsnrsedsnsn)Bulakbaskszerindengereklestirilmis-
tir. Bir de, bu bask, en derli toplusudur. Ancak, Mardrus, bu
kaynaklayetinmemis;kimiayrntlariinMacnaghten'inbasks
ile Breslau basksna ve esitli elyazmalarna basvurmustur.
Ayrca sekiz cilt olarak tasarladg bu evirinin her yl
cildininyaynlanmasnplanlamst.
Ilkciltsadeceyirmidrtgeceyiiermektedir.Amabunuizleyen
ciltler,zelliklesonuncular,okdahaIazlageceyiiermektedir.
Bublnme,binbirincigeceyedogruyolalndkagittikedaha
daksalangeceleriylezgnArapametnindedebyledir.
Stendhal'n unutmak isteyip de, her yl yeni bir keyiIle
okumaktan kendini bir trl alamadg iki kitaptan biri olan
-tekiDon -i:ot'tur-Bin.ir /ece 0asallar,dileriz,okuyucuya
daaynzevkiverir.
&ostara "ir i't (z
*
(zgnBask'nnnsz)
Dogduguyerintoprakvesularndaya-
sanms,dslenmisveevrilmisolanbu
A;A< /+8+6+;%'ni, tm plaklg,
bakirligi,dokunulmamslgvesaIiyeti
iinde -kendi zevkim ve dostlarmn
keyiIlenmesiiin-S=N=#>;=0.
Bu Masallar, uzak gkler altnda, uzun deniz yolculuklarnn
avareliklerisrasndabanatatlanlaryasattlar.
Istebundandolayonlarsizesunuyorum.
Tpk,YceveEsirgeyiciTanr'nn bakslaraltnda,ksnlve
yabanlbirsoyluprensinbagrndaonlarcoskuylamayalaypsr
iinde doguran tatl anneleri Mslman Sehrazat kadar gler-
yzl,yapmackszvesaIlkladoludurbumasallar.
Dnyaya gelir gelmez, bunlar teyzeleri Dnyazat'n kutsayc
elleriyleincelikleoksanms;sertergenlikyasnaulasncayaka-
* Joseph-CharlesMandrus1868ylndayarFranszyarMsrl,KaIkasyakkenlibir
ailenin ocugu olarak dnyaya geldi. ocuklugunu Kahire'de geirdi. Beyrut'ta
basladg grenimini 1894'te tp doktorasn verdigi Paris'te tamamlad. Avantgard
edebiyatevreleriyle,zellikledeStephenMallarme'ninevresiyleyakniliskikurdu.
Deniz Nakliyat'ta doktor olarak alstg yllarda Dogu ve Uzakdogu denizlerinde
dolasrkenBin.ir /ece 0asallar'nderleyipFranszca'yaevirdi.16ciltlikbueser,
senedecilthalinde,1899ile1904yllararasnda'RevueBlanchetayaynland.
Bin.ir /ece 0asallar,evirmeninGide,Valery,PierreLouys,FrancisJammesgibi
dostlarnn da katksyla muazzam yank uyandrd. 'Byleyici Mardrus, Belle
Epoque dneminin btn Paris sosyetesi ve sanat aleminde byk kabul grd.
Mardrus,1949'da,Saint-Germain-des-Presyaknlarndald.
17
dar,onungzbebeklerininkadiIesiylesarlms;glsleriyleson-
suzlasms Dogu Dnyas'nda ksnl ve zgr yaylmalar iin
adlar,nemlidegerlitastozlarylarenklendirilentezhiplisayIa-
laranaksedilmistir.
Onlardegerlendiriyorveolduklargibi:Etyumusaklgvekaya
sertligiyleveriyorum.
nk... eviri yapmann namuslu ve mantksal bir tek yolu
vardr: S?zc@,s?zc@neli(; her trl kisiselliktenuzak, olsa
olsa gz kapagnn ivedi alp kapanmas ve uzun uzadya
tadnavarlmasiinbirnebzeyumusatlms...Buyntem,etki-
leyerek,enyceedebkudretisaglar.Birzevkagrsuyandrr.
Belirtirken yeniden yaratr. Geregin en gvenli keIilidir. Tas
plaklg iinekararllkladalar. iegin ilkelkokusunusaar
veonubillurlastnr.Iinibosaltr,baglarnzer...Saptar.
Kuskusuz,szcg-szcgnelik,nasltasknbirruhuzincirler
veonuevcillestirirse;kalemincehennemikolaylgndadurdu-
rur. Ben, bundan sikyeti olmayacagm. Zira bir evirmende
sade, anonim ve adna aptalca dskn olma illetinden arnms
birdehabulunabilirm?...Ancak,aslnda,zgntadvermedeki
glk,DoguBabilasgnnparmaklarnadolanansarmalolup
onun,zmlemezevkininleyecekkadardayogunlasmamal-
dr.
Kabul'egelince,szseluzlasmalarnbogucuhavasndasararms
zentiliBat,gebeadrlarnyerlisibusaglklesmerkzlarn
-glslerinin tm sadeligi ve yumusaklgyla cvldayan- iten
konusmalarnisitmeklesasknlkduymusgibidavranabilir.
Oysa...
Hurilerhibirktlkbeslemezler!
18
Vebilgelerderki:Ilkeltoplumlar,esyayadylaanarlar;dogal
olanayplamaz,dogallgndsavurulmasndautandrcbul-
mazlar. (Ilkel toplumlar deyince, beden veya ruhta hi Iire
vermemis; ve dnyaya Gzelligin glsyle dogmus olanlar
anlyorum).
Zaten, Arap edebiyat, ruhsal yaslanmann neIret verici rn
olan mstehcen niyetten hi haberli degildir. Araplar, her seyi
neseli yanyla grrler. Erotik duyarlklar, onlar neseye sev-
keder; ve priten soIularn rezalet saydklar durumlarda, tm
yrekleriyleglerler.
Kimkisanatolarak,avaredolaspgezileryapmsvegerek
Mslman ve Arap kentlerinde: Glgeli, serin sokaklaryla
Kahire'de;Sam'npazarlarnda,Yemen'inSana'snda;Maskatya
daBagdat'ta,ocanmkahvelerinkaIesoymalsralarndahay-
ranlklakltredinmis;Palmyra(Tadmor)bedevilerininlekesiz
hasrlarndauyumus;lngzkamastrclgndaAraphalknn
gerek rnegi, grkemli Ibn-il-Rasid ile kardese ekmek
blsptuztatms;KutsalMekke'ninemiri,katkszPeygamber
soyundangelmeseriIHseyinbinAlibinAunileeskizaman
sadeligindebirsohbetindoyumolmaztadnavarmssa;yzler-
dekiortaklasaanlatmnilginliginideIarketmistir.Oradakileri
sarantekbirduyguvardr:lgnbirnese...vebunese,jestler
ve zellikle mimikler yaparak, coskulu seyirciler arasnda s-
rayarak masallar anlatan yigit halk ykclerinin en zgrce
kslarnayasamsalkahkahalarlacanllkverir;veszcklerle,
seslerle,havadakidumanyadaksnklkle,Allah'nsonbags
esrarn belli belirsiz duyumsanmasyla, esriklik sizi sarar ve
geceiindehavadayzerdurursunuz...
Orada,aslaalkssesiduyulmaz;buuyumsuz,barbarcadavrans;
Avrupa'nnanlamsz,berbatkentsoylucoskusununsembolha-
19
linegetirdigi,renklibirdireginyresinderaksedenKaraibler'in
atalarna baglkabilelerininbu yadsnamazkalnts, orada hi
bilinmez.
Arap,neylerinmusikisine,kanunveud'uninleyisine,darbuka-
nnderinritmine,birmezzinyadahanendeninokuduguezan
ya da sarkya; zengin bir masala, bir siirin zincirleme ses
dzenine;biryasemininincekokusuna;birieginraksnayada
bir kusun uusuna; gzleri skl, vcudu kvrlan saglkl bir
Iahiseninamberveincibeyazlgndakiplaklgna,kskyada
haykranbirsesle'A-ha!diyerek-uzun,bilgi,dalgal,esrik,
mimaribiryantverir.
Yani:Arap,iindengeldigigibidavranr;amaincevehayranlk
uyandrcdr. SaI vcut hatlarn sever ve onu somutlasmadan
sezinler.
Vede...Szedklmeden,sonsuzadekkucaklar.
Vesimdi:
Yalan syleme korkusu duymadan; perde aldgnda, yk
anlatcnnnaringerecindenbugnekadarkgdnkarbeyazlg-
nahiyansmams,ensasrtc,enkarmaskvegzkamastrc
grntylekarslaslacagnagvenverebilirim.
D#& 1& C& M*#2#34
20
"u ik ci%i
&ostu!
)au *aery'ye
a%yoru!+
21
)anr'nn Dei@i >lur
Ba@:la*an +sirge*en )anr'nn A*la
+"ren'in sahi.i )anr'*a :(rler olsunA Be ualar "e .ar:2 en
*ce +5enimiz2 ;esullerin <rensi 0uhamme zere olsunA Be
ahi (*amet gnne e@in her zaman ualar "e .ar: onun
mmeti zre olsunA
Be sonra2 es(ilerin *a:am ?*(leri2 zamanmza *a:a*anlara
?rne( olu:tursunC .?*lece .ir (imse (eninen .a:(asnn .a:,
na gelenleri ?@renere(2 ge1mi:te(i insanlarn ser"enlerini "e
s?*lei(lerini i((atle g?z?nne tutu$ onurlanrara(2 (enini
isl7h etsinA
Be aha ge1mi:in ?*(lerini2 sonra(ilere ers olu:tursun i*e
sa(la*anlara a hamolsunA
B?*lece2 ha*ranl( u*anrc "e e@itici *anlar*la ers olu:tu,
ran .u ?*(leren se1ilere( Bin.ir /ece 0asallar i*e alan,
rlan .u eser orta*a 1(m:tr.
22
,k!%ar -ehriyar ie Kar%e.i ,k!%ar
-ahza!an'n yks
nlatrlarki-ancakAllahbilgedir,herseyibilir,kesinkud-
ret sahibi ve hayrseverdir-eski aglarda,mrnve nn
aksiinde,Ssnhkmdarlariinde,Hintveinadalarnda
hkmeden
1
,ordularnvekavimlerin,hizmetindeolanlarlakala-
balkmaiyetinineIendisiolanbirhkmdar,buhkmdarnda
iki oglu varms: biri byk, biri kk. Ikisi de yigit savas-
larms;Iakatbyk,kktendahayigitmis.Buogul,lkelere
hkmeder ve adalet saglayarak insanlar ynetirmis. Bundan
dolaylkelerininhalklaronuokseverlermis.Buhkmdarn
adSehriyar
2
imis.KkkardesiiseSahzaman
3
adntasyorve
Semerkant-lAcem'dehkmsryormus.
A
Ikisidekendilkelerindeyasyorveyirmiyldrhalklarn y-
netiyorlarms.Busreninsonundaherbiriservetvesaltanatlar-
nndorugunaykselmisler.
Durumlarbyleykenbykkardes,kgngrmekiinsid-
detlibirzleminpenesinedsms;vevezirinegidipkardesiyle
birlikte geri dnmesini emretmis; vezir, 'Duyduk ve itaat et-
tik!
4
yantnvermis.
Sonradayolakoyulmus;Tanr'nnizniylegvenliklekkkar-
desin lkesine ulasp huzuruna kms; ona, 'bars iinde ya-
1 Bin.ir /ece 0asallar'ndahasisimlerilecograIyaisimlerininbelirsizligihayranlk
vericibirseydir;byleoluncadaderinlestirmeyegelmez.(M.)
2 ehri*ar(Acemce):SehrineIendisianlamnda(M.)
3 ahzamanyadaahzzaman(Acemce):AsrnvezamanneIendisianlamnda(M.)
4 Arapas: Semi'na "e ala'naA Mslmanlarn aldklar emri yerine getirecekleri
anlamndakisayglyantsekli(.)
23
sam
5
diledikten sonra Sah Sehriyar'n kendisini zledigini ve
gezisininamacnnonuagabeyinigrmeyedavetetmekoldugu-
nubildirmis,
Sahzamanonu,'Duydukveitaatettik!diyeyantlams.Sonra
gezihazrlklarnabaslayarakadrlarn,develerini,katrlarn,
hizmeti ve yardmclarn toparlams. Sonra da kendi vezirini
agrarak ynetimi ona brakms ve agabeyinin lkesine ulas-
makzereyolakms.
Ancak,dinlenmekzerekonakladklaryerde,geceyarsnadog-
ru, sarayda bir sey unuttugunu anmsams ve dnp sarayna
girmis.Esiniyataklarnda,klelerindenbirzencininboynunasa-
rlmsuyurkenbulmus.Bunugrnce,gzndednyakararms;
iinden'Bylebirolaykenttenayrlrayrlmazortayakyorsa,
bualakkadn,benkardesiminyannda,birsreuzaktabulun-
dugumsrada acabaneleryapmaz? demisveklcnekerek
ikisinideyatagnrtszerindeldrms;vehemenoanda,o
saatte geri dnms ve konak yerinden hareket emri vermis.
Gecegndzkardesininkentineulasncayakadaryolalms.
Agabeyi,kardesiiinsslettigikenttegelisindensevinduyarak
onu bagrna basp selamlams; ve coskuyla konusmaya koyul-
muslar. Ancak esiyle geirdigi serveni anmsayarak Sahza-
man'nyznbirkederbulutukaplams;yzsararms,bede-
nindebitkinlikduymus,yemedenimedenkesilmis.
Sah Sehriyar, onu bu durumda grnce, iinden, bunu Sahza-
man'n lkesinden ve saltanatndan ayrlmasna vermis; ve bu
konuda ona hibir sey sormadan kardesini kendi haline brak-
ms.Ama,sonrakignlerde,ona:'Kardesim,nedeninibilmiyo-
rumama,vcudunubitkinveyznsararmsgryorumde-
mis.Kardesi,'Kardesim,iimdeisleyenbiryaravardiyeyant
5 Arapas:+ssel7mu Ale*(mAMslmanlarnselamlasmatarz(M.)
24
vermis; ancak basna geleni ve karsna ne yaptgn akla-
mams. Sah Sehriyar, ona, 'Benimle srek avna kman ok
istiyorum.ByleceiinIerahlar!demis.FakatSahzaman,bunu
hikabuleyanasmams;veSahSehriyaryalnzbasnaavagit-
mis.
-are:lerin -ar:la:mas
(D. D. Eatson)
Padisahn saraynda baheye bakan pencereler varms; Sahza-
manbaknmakiinbunlardanbirininnndeegilmisotururken
saraynbahekapsalms;buradanyirmikadn,yirmierkek
klekms;kardesininesiSultandatmgzkamastrcgzel-
25
ligiylebunlannarasnda duruyormus.Bunlarbaheninortasn-
daki havuza yaklasnca, tamamen soyunup birbirlerine katl-
mslar;birdenbireSah'nesi,'EyMesut,yaMesut!diyehay-
krms;vehemenirikymbirzenciyaklasponukucaklamsve
yereyatrpstneullanms.Bunubirisaretbilerektmteki
erkekkleler,disiklelereaynseyiyapmslar;vebyleceuzun
sre birlikte kalmslar; gn batncaya kadar psmelerini, sar-
masmalarn veiItlesmelerini vedebenzeridavranslarnsr-
drmsler.
BunugrnceSah'nkardesi,kendikendine,'Allahiin!Benim
basmagelenIelaketbununyanndahikalr;gerektendebu
grdklerim ok daha beter demis ve derdini, kederini unut-
mus;oandanbaslayarakdurupdinlenmedenyiyipimeyebas-
lams.
OsradaagabeyiSah,avdandnms;birbirlerineesenlikdile-
misler. Sonra Sah Sehriyar, kardesi Sahzaman'n benzine kan
geldiginiveyznncanlandgngrms;birdeuzunsrebir
seyyememisken, birden tmistahylayemek yediginiIarket-
mis.Bunasasarak,'Kardesim,gryorumkiyznnsolgunlu-
gu gemis! Nasl oldu bu, anlat bana! demis. Kardesi onu,
'Sana ilk rahatszlgmn nedenini anlatacagm; ama saglgm
yenidenkazanmamnnedeninianlatmambendenisteme!diye
yantlams. Sah ona, 'yleyse ilkin bana solup sararmann ve
dsknlgnnnedeninisyledebiranlayaym!demis.Sahza-
man,'Yannagelmemiinvezirinibanagnderince,yolakma
hazrlklar yaptm ve kentten dsar ktm. Sonra yolda sana
getirecegimvesaraydasunacagmbirhediyeyiunuttugumuan-
laynca geri dndm ve karm, yatagmn rts stnde bir
zenciyleyatmsuyurkenbuldum.Ikisinideldrdm;sonrada
sanaulasmakiinyolakoyuldum;buservenidsnerekkahro-
lupdurdum;yzmnsararmasnnvedsknlgmnnedeni
26
buydu. Yeniden saglgma kavusmamn nedenini aklamam
bendenisteme!diyeyantvermis.
Agabeyibuszleriisitince,ona,'Allahaskna,banasaglgna
kavusmannnedeninideakla!demis.BununzerineSahza-
man grdg her seyi ona anlatms; Sehriyar, 'Bunlar kendi
gzmlegrmemgerekir!deyince;kardesi,ona'yleyseyeni-
denavakacakmsgibihazrlan;sonrabenimlebirliktesarayda
gizlen;herseyigrecekvegeregianlayacaksn!demis.
Sah,hemen,tellallarla,avakacagnilanettirmisveaskerlerini
adrlaryla kentin dsna yollams, kendisi de yola koyulup
adrayerlesmis;genklelerine,'Yannakimseyisokmayn!
buyrugunuvermis;sonraklkdegistiripgizlicesarayadnms;
kardesininyannaulasms;veonunlabirliktebaheyebakanbir
pencereninkenarnaoturmus.Aradanbirsaatgemisgememis;
hanmlarortalarnda,kadnklelervedeerkekklelerbaheye
girmislerveSahzaman'nanlattggibidavranmslarveasr
6
za-
mannakadareglenceyisrdrmsler.
SahSehriyar,budurumugrnce,aklbasndangitmisvekar-
desiSahzaman'a,'KalkpyolakalmveAllah'nizdigiyolda
bahtmzarayalm!demis;'nkhaysiyetsizsaltanatolmaz;
bizimkindenbeterbirdurumlakarslasmadkadaolmayacaktr.
Yoksa,dogrusuyasamaktansalmekyegdir!demis.Bunakar-
desi de olumlu yant vermis. Sonra birlikte sarayn gizli bir
kapsndankpgitmisler;vebirdenizkysndakiayrdatek
basnaduranbiragacaulasncayakadargecegndzdemeden
yolalmslar.Buayrda,birtatlsukaynagvarms;busudan
imislervedinlenmekzereoturmuslar.
6 Asr'Gnn,gnesinbatmayabasladgzamanadsenblm(M.)
27
=*u*an %5rit "e Hanm
(D. )enniel)
Gnnbirsaatigemisgememiski,denizkaynamayabaslams
vebirdenbire,siyahbirdumanstunuoradanggedogruyk-
selmis; ve bulunduklar ayra dogru ynelmis. Bunu grnce
korkmuslarveagacnenyukarsnatrmanmslar;vedebundan
ne kacagn izlemeye baslamslar. Birdenbire kara duman,
uzun boylu, genis omuzlu, iri ggsl, basnda sandk tasyan
birecinniyednsms.Ecinnikarayakmsvetnedikleriaga-
cnaltnagelipdurmus;sandgnkapagnams;oradanbyk
birkutukarms;onundakapagn ams;birdenbireoradan
gnesgibiparlayan,gzelligigzkamastranvearzuuyandran
birgenkzkms.Sairindedigigibi:
+line me:ale g?lgeleren 1(agelince2 (aranl(lar
a*nl@a ?n:m:C sa1t@ :( :a5a@ s?nrm:
aetaC gne:ler onun :@n *anstm:C a* g?zlerinin
gl:n... Srlarnn tlleri *rtlncaC *arat(lar .a*,
gn2 a*a(larna serilmi:ler. )atl .a(:nn *o@un :@
(ar:sna tut(ulu g?z*a:lar (ir$i(leri slatm:.
Ecinni, gzel gen kza iyice bakp ona, 'Ey ipeksi seylerin
sultan! Ey dgn gecesinde yatagndan kardgm! Bir para
dizinde uyumak isterim senin! demis. Ve ecinni, basn gen
kzndizlerineyaslayarakuykuyadalms.
O anda gen kz, baksn agacn tepesine evirmis. Ve agaca
gizlenmis iki hkmdar grms. Hemen ecinninin basn diz-
lerinden kaldrarak yere brakms; agacn altnda yer alarak
isaretleonlara,'Ininasag,buiIritten
7
korkmayn!demekiste-
mis;onlardaisaretleyantvermisler:'Ah!Allahsenikorusun!
Bukorkuluistenbizibagsla!diye.Kzdayineisaretle,'Allah
7 %5rit'Ecinniyeesanlamlszck(M.)
29
sizidekorusun!Hemenasaginin,yoksaiIritesylerim,ikinizi
deenktlmleteleIederdemis.Bunuanlayncakorkmuslar
veagataninmisler.Kzonlarkarslamakiinayagakalkmsve
onlara,'Gelin,mzraklarnzla,sertvezorlubiimdebenidelin!
YoksaiIritiuyandrrm!demis.KorkuiindeSehriyar,Sahza-
man'a, 'Kardesim, onunistediginiilkinsenyap!demis.Kar-
desideona,'Agabeyimolaraksenrnekolmadkahibirsey
yapmam! demis. Bylece ikisi de birbirini gz krparak kan-
drmaya alsms. Bunu grnce kz, 'Niye yle gzlerinizi
krpstrpduruyorsunuz?Hemengelipistedigimiyapmazsanz
iIritisimdiuyandrrm!demis.Cebindenkkbirtorba,bu-
nuniindendebesyzyetmismhryzkdikilibirgerdanlk
kararakonlara,'Bununneoldugunubiliyormusunuz?diye
sormus;'Bilmiyoruz!yantnalnca,'Buyzklerinsahipleri-
ninhepsi,buiIritingaIilboynuzlar zerindebenimleiItlesti.
Bundan dolay siz iki kardes de bana yzklerinizi vereceksi-
nizdemis.Bunuduyuncaikikardesparmaklarndankararak
yzklerinionavermisler.Kzbununzerineonlara:'Bilinki,
buiIritbenidgngecemdekard.Benibirkutuyakoydu;ku-
tuyudabirsandgayerlestirdi.Sandgayedikatzincirvurduve
dalgalarnarpspvurustugukudurganbirdenizindibinekoy-
du.Ama,bizkadnlarnbirseyiisteyince,hibirseyinbizien-
gelleyemeyeceginibilmiyordu.Zatensairnedemis:
Dostum2 (anlara inanmaA Baatlerine gl ge1A !n,
( onlarn i*i *a a (?t halleri 5er1lerinin
F
he"esle,
rine .a@lr. /*a a:(tan s?z eerlerC o*sa hainli(
onlar sar$ gi*silerinin titre:imine :e(illenir. #u,
su5'un ei(lerini sa*g*la anmsaC Gem'i cennetten
(o"urma( i1in i.lisin (an (ullan@n unutmaA
8 Fer1'Arapa'dakadncinselorgan.Latince:Vulva(.)
30
-namalarnan a "azge1 ostumA Bir i:e *aramazA
!n( *arn (na(larnn nezine temiz se"ginin
*erini 1lgnl( alaca(tr. Hele hi1 :?*le eme' A:(a
:ersem2 7:(larn 1lgnl@na (a$lma*aca@mA Sa,
(n .unu s?*lemeA !n( ger1e(te (anlarn a*art,
snan *a(asn s*rm: .ir er(e(2 olma*aca( :e*ir.
Bu szleri duyan iki kardes, sasknlgn son kertesinde sasr-
mslar;vebirbirlerine,'BubiriIritolduguhalde,btngcne
karsn, bizim basmza gelenlerden daha mthis seyler onun
basnagelmis;buservenbizebirteselliolmaldrdemisler.
Oandagenkznyanndanayrlmslar;herbirikendilkesine
dnms.
Sah Sehriyar sarayna dnnce, karsnn basn ensesinden
vurdurmus;veaynbiimdekadnklelerileerkekklelerinde
baslarnvurdurmus.Sonravezirine,hergecekendisinebakire
birgenkzgetirmesiemrinivermis;vehergecebirgenkz
koynunaalpbekretinigidermis;sabaholuncadaldrtms;ve
yl boyunca byle davranmaktan vazgememis. Bu yzden
halk,achaykrslarvekorkukargasasiinde,kzocukolarak
ellerindenekalmssaalplkeyiterketmisler.Kenttehkmda-
rnsaldrsnaboyunegecektekbirkzbilekalmams.
Tambusrada,sah,vezirineherzamankigibi,birgenkzbul-
masnemretmis;vezirkparams;Iakathibirkzbulamams;
tmzgnlg,tmkrgnlgylaevednms;sahyzndeny-
regikorkuyladoluymus.
Buvezirin,gzellik,ekicilik,parlaklkvemkemmelliktenya-
nanasibinialmsikikzvarms;bygnnadSehrazat
9
,k-
9 ehrazat'Kentinkzanlamnda(M.)
31
gnnkininDnyazat
10
imis.Sehrazatkitaplar,yllklar;eski
hkmdarlarneIsanelerinivegemishalklarnyklerinioku-
mus;hattaeskiaglardakihalklarn,hkmdarlarnvesairlerin
yasamveyaptlarndanolusanbinciltlikbirkitaplgdavarms.
okgzelkonusur,,dinlemesinedoyumolmazms,
Sehrazat,babasnzgngrerek,sormus:'Nedenbylesined-
sncelivezgn,degismis,yklmsgryorumseni?diyerek;
'Bilkibabacgmsairindedigigibi:
9zgnsn2 g?r*orum2 rahatlasanaA Hi1.ir :e* sr$
gitmez' Ne:eler gi.i ertler e erir .iter gn gelin,
ceAH
demis.
Vezirbuszleriisitince,hkmdarlaolupbitenherseyibasn-
dansonunakadarkznaanlatms.BununzerineSehrazat,ona
'Allah'n izniyle babacgm, beni bu hkmdarla evlendir!Ya
kurtuluryasarm;yadalmmmmet-imslimininkzlariin
bir kurtarmalk olusturur, onlar sahn penesinden alms olu-
rum!demis.Bunuduyanvezir,'Allahseniesirgesin!Seniasla
bylesibirtehlikeyeatmam!demis;kzise'Butehlikeyigze
almakgerek!yantnvermis.Vezirde,'Dikkatetde,seninde
basna !i5tli( Sahi.i ile (z "e +:e( yksndeki olanlar
gelmesin!Helebirdinle!demis.
10 Dn*azat'Dnyannkzanlamnda(M.)
32
E.ek/ kz ve i'tinin yks
ilkikzm,birzamanlarbykzenginliklerivesrhay-
vanlarolanbirtacirvarms.Butacirevliymis,ocuksahi-
biymis.YceTanronakuslarnvehayvanlarndilindenanlama
yetenegidevermis. Butacirinevyeri,nehirkysndaverimli
birtoprakmsveiItligindebiresekilebirkzvarms.
B
Birgnkz,eseginbulunduguahragelmis;burasnsprl-
ms, sulanms bulmus:yemlikte iyice harman edilmis arpave
elektengeirilmissamanvarms;esekdeyangelipyatmaktay-
ms. nk, iIti arada bir, gerektike kk br gezinti iin
onu kullanr; bundan sonra esek hemen ahra dnp rahatna
bakarms. Iste o gn, iIti, kzn esege, 'KeyIince yemini
yemeye bak!Saglkolsun, yarasnvedehazmn kolay olsun!
Bense,sendinlenirken,yorgunluktanlyorum.Senharmanlan-
msarpayiyorsun,nnegetiriyorlar;vebazeneIendizerine
binsede,abucaksenigerigetiriyor.Banagelince,sadeceiIt
srmeye ve dolap evirmeye yaryorum! dedigini duymus.
Esek de ona diyormus ki, 'Seni tarlaya karp boyundurugu
boynuna takarlarken, kendini yere at, hi ayaga kalkma!Alp
ahragtrdklerinde,yemekiinverdikleribaklaya,sankihas-
taymssngibi,dokunma!Bir,iki,hattagnyiyipimekten
kendinialkoy!Byleceyorgunluktanvedealsmaktankurtu-
lursun!
Oysasahipleri,orackta,onlarnkonusmalarndinliyormus.
Ahrdansorumluyanasmagelipdeyemvermekiinkzeyak-
lasnca,onunokazyediginigrms;vedeertesisabahiIte
kosmakisteyince,onukeyiIsizbulmus.BununzerineiItiya-
nasmaya,'EsegialvebtngnkzyerineonuiItekos!de-
33
mis.Yanasmadakzyerineesegiisekosupbtngnalstr-
ms.
Gnnsonundaesekahradnnce,kzona,yaptgiyilikve
btn gn sayesinde dinlendigi iin tesekkr etmis. Esek hi
yantvermemisveyaptgndanbykpismanlkduymus.
Ertesignsaban-srcgelmisveesegigtrpgnbatncaya
kadaryenidenalstrms.Esek,boynusoyulmus,yorgunluktan
bitkinbirhaldegelmis.kz,onubudurumdagrnce,coskuy-
laonaskranlarnsunmayavevgyleonurlandrmayabasla-
ms. Esek, o zaman, ona demis ki: 'Bundan nceki gnler ne
rahattm,rahatlktannasibimialpduruyordum.Sonradaekle-
mis:'Bununlabirlikte,sanaiyibirnasihattebulunmaktayarar
grmekteyim. EIendimizi yanasmalara syle derken duydum:
34
'kz yarn da yerinden kalkmazsa, onu kasaba verin! Kesin,
derisinden masaya rt yapn!' Senin adna korktum, saglgn-
danendiseettim.
kz,eseginbuszleriniisitince,onatesekkretmisvedemis
ki,'Yarnonlarlagider,canlabaslaalsrm;vehemenyemi-
nintmnyemis,hattayemkabnndibinidiliyleyalams.
Btnbunlarolupbitmisvesahipleridebuszleriduymus.
Ertesign,gndoguncatacir,esiylebirliktekzveineklerin
bulunduguahragitmis;oturupizlemisler.Birazsonrayanasma
gelipkzdsarkarms.kzeIendisinigrncekuyrugunu
sallamaya,grltyleyellenmeyeveherynelgncakosmaya
baslams. Bunu gren iIti ylesine bir glme nbetine tu-
tulmuski,srtstdsms.Karssormus'Neglyorsun,sen?
diyerek...Oda,'Grpisittigimbirseydentr.Bunulm
gze almadan sana aklayamam! demis. Kadn, 'Bunu bana
kesinlikleaklamangerek!Glsnnnedeninedir?lsenbile
sylemelisin!diyence,kocas,'lmdenkorktugumiinbunu
sana aklayamam! demis. Kadnsa, 'yleyse sen bana g-
lyorsun diye tutturmus; ve de onunla ekismekten ve inatla
szn srdrerek cann skmaktan vazgememis. Sonunda
adam byk bir sasknlga dsms. ocuklarn yanna agrt-
ms;kadyavetandklaradahabersalms.Karsnasrrnap
lmedennce,vasiyetnamesinihazrlatmakistemis;nkkar-
sn,amcasnnkzveocuklarnnanasoldugundanbykbir
asklasevermis;birdeonunlayirmiyldrbirlikteyasamsimis.
Dahas,karsnnyaknlarn,mahalledekikomsulardaagrt-
ms; onlara tm yky ve srrn aklar aklamaz lecegini
sylemis.Oradabulunanherkeskadna,'Allahaskna!Israrn-
dan vazge, yoksa kocan, ocuklarnn babas lecek! demis.
Ama kadn onlara, 'Bana srrn aklamadan yakasn brak-
35
mam, lrse lsn! demis. Bunun zerine konusmaktan vaz-
gemisler. iIti de yanlarndan ayrlms, ahrdan yana ynel-
mis; bahede ilkin abdest alp sonra dnerek iki rekt namaz
klpsrrnsyleyecekvelecekmis.
iItininellitavugudoyuracakgteyigitbirhorozuvebirk-
pegivarms.iIti,kpegin,tavuklaraullananhorozaseslenip
onuazarlayarak,'EIendimizlmegiderkenbylesinekeyiIlen-
mekten utanmyor musun? dedigini duymus. Bunun zerine
horozkpegesormus:'Nasloluyorbu?diye...Ozamank-
pek,ykytekrarlams;horozdaona,'Allah,Allah!EIendi-
mizdehiaklyokmu?Benimellikarmvar.Birinihostutar,
brnazarlar,idareedergiderim;onunbirtekkarsvar,onu
bile nasl ynetecegini bilmiyor. Oysa zm ok basit: Dut
agacndan birka dal kessin, birden yatak odasna dalsn ve
lnceye ya da pisman olup zr dileyinceye kadar karsn
dvsn!Bundansonrahicanskacaksorularsormaz!demis.
iIti,kpeklekonusanhorozunsyledikleriniisitincekaIasn-
dasimsekakmsvekarsndvmeyekararvermis.
Bezir .uraa ?*(sn (esi$ (z ehrazat'a2 IBen e sana
1i5t1inin (arsna *a$t@n *a$sam *eriirAH emi:. -z2 INe
*a$m:JH i*e sorunca2 "ezir s?zn :?*le srrm:'
iIti karsnn yatak odasna girmis; kestigi birka dut daln
orada bir yerlere sakladktan sonra, ona seslenerek, 'Srrm
syleyebilmem iin yatak odasna gel! Hi kimse beni gr-
mesin! Sonra da leyim! demis. Kars onunla odaya girmis;
iIti ikisine zg odann kapsn kapayp karsna, gittike
siddetini artrarak bayltncaya kadar sopa ekmis; sonunda
kadn,'Pismanoldum!Pismanoldum!demis.Sonradakocas-
36
nnikielini,ikiayagnpmeyebaslamsvegerektenpisman
olmus;vedeonunlabirliktedsarkms.IkitaraInyaknlar
da dahil, tm orada bulunanlar, aralarnn dzeldigini grerek
sevinmisler; ve herkes lnceye kadar mutlu ve bahtlarndan
memnunyasamslar.
Bezir "e -z
(). Dalziel)
Babasnn anlattklarn dinledikten sonra Sehrazat demis ki:
'Babacgm,herseyekarsn,diledigimiyerinegetirmeniistiyo-
rum!Ozamanvezir,dahaIazlasraretmeden,kzSehrazat'n
eyizinihazrlams,sonrameseleyiSahSehriyar'aamayagit-
mis.
37
Busrada,Sehrazat,kkkardesineyapacaklarngretipona
'Sahnyanndaoldugumsrada,seniagrtacagm;geldiginve
sahnbenimleisininbittiginianladgnzaman,bana:'Ablacgm,
banaoharikayklerindenbirinianlatdageceyihosageire-
lim!'de!Bununzerine,sanaanlatmayabaslayacagmykler,
egerAllahisterse,msliminkzlarnnkurtulusununnedeniola-
caktrdemis.
Bunu izleyerek vezir kzn almaya gelmis ve onunla birlikte
sahnhuzurunakms.Sahmemnunolmusvevezire,'Gereken
herseyhazrm?diyesormus.Vezirsaygyla,'Evetdemis.
Fakatsah,genkzasahipolmakisteyincekzaglamayabasla-
ms. Sah ona, 'Neyin var? diye sorunca; kz da 'Sahm! Bir
kzkardesimvar.Onavedaetmekisterdimdemis.Sahnarattg
kzkardesi gelince, Sehrazat'n boynuna sarlms; ve yatagn
ayakucunasokulupkalms,
OzamanSah,ayagakalkmsvebakireSehrazat'asahipolarak
kzlgngidermis.
Sonrakonusmalarbaslams.
Dnyazat,Sehrazat'ademiski:'Tanrseninleolsun!Ablacgm,
geceyihosageirmemiziinbizebirmasalanlatsana!Sehra-
zat,'Btnkalbimleveyerinegetirilmesinigrevbilerek!An-
cakycevesoylusahmzizinverirlersediyeyantvermis.Sah
bu szleri duyunca, zaten uykusu da katgndan, Sehrazat'n
masalndinlemektentedirginlikduymams.
Be ehrazat2 .u il( gecee2 a:a@a(i masal anlatm:'
38
0.te
"in1ir 2ece $asaar
"ura%a "a.yor
ehrazat2 Sultan'a %l( 0asaln Anlatr(en
(D. D. Eatson)
ehrazat2 Dn*azat2 "e Sultan
(H. D. For)
"irinci 2ece
Tacir ie 0'ritin yks
Sehrazatszebaslayaraksunlaranlatms:
Eybahtgzelsahm,vaktiyletacirleriinde,pekokservetive
tmlkelerdeticariiliskileriolanbirtacirvarms.
Birgn,atnaatlaypisiningerektirdigibiryeregitmekzere
yolakms.ScakpekIazlaoldugundan,biragacnaltndaotur-
mus;eliniazktorbasnasokarakoradanbirkalokmalkyemek
vehurmakarms;hurmalaryiyipbitirinceekirdekleriniileri-
yeIrlatms;amabirdenbirenndeuzunboylubiriIritbelirmis
veklcnsyraraktacireyaklasmsvehaykrms;'Ayagakalk,
ocugumu ldrdgn gibi ben de seni ldrecegim! demis.
Tacir, ona'Ben senin ocugunu nasl ldrebilirim?diye so-
runca, iIrit, 'Hurmalar yiyince ekirdeklerini Irlattn. ekir-
dekleroglumunggsnearpt;onuyaraladvehemenorackta
lddemis.BununzerinetaciriIrite,'BilkieyyceiIrit!Ben
inansahibibirinsanm,yalannedirbilmemvedeokzengi-
nimdir;ocuklarmvebirdeesimvar.Sonra,evimdebanaema-
netedilmismallarbulunuyor.Banaizinver,evimegidipbende
hakk olanlarn hesaplarn greyim; bunlar tamamlaynca yl
sonundasanageridnerim.Istesanaisimbitincegeridnecegi-
mivaatveyeminediyorum.Ozamanbanaistediginiyapabilir-
sin. Allahbusylediklerimin tangdr demis. Ecinni ona g-
venmisvetacirinayrlmasnaizinvermis.
42
Tacir lkesine geri dnms; tm baglantlarndan kurtulmus,
herkese hak ettigini vermis, sonra da karsna ve ocuklarna
basnagelenlerianlatms;ana-babas,karsveocuklarhepsi
birden aglamaya baslamslar. Sonra da tacir vasiyetnamesini
hazrlams; o yln sonuna kadar yaknlaryla birlikte yasams;
busreninsonundayolakmayakararvermis;keIeninikoltu-
gunun altna skstrarak yaknlarna, komsularna veda etmis,
burnunundikineyolakoyulmus.Ozamanyaknlaronaaglayp
rpnms,matemhaykrslarkoparmslar.
Taciregelince,yolunadevametmis;veszkonusuolanbaheye
girmis;ognyeniylnilkgnyms;oturupktbahtnaag-
larken,yanndaboynuzincirlibirceylansrkleyerekbirseyh
kagelmis;taciriselamlamsveonamutlubiryasamdiledikten
sonra,'Ecinnilerinbarndgbuyerdetekbasnaoturmannse-
bebinedir?diyesormus.BununzerinetaciriIritleolanser-
venini ve burada oturmasnn nedenini ona anlatms. Ceylann
sahibiseyh,bunaoksasrmsve'Vallahi!Senininancnbyk
birinanms.ykndeylesineolaganstki,igneylegzni
ksesineyazlsa,dsnceyesaygduyanlariinzerindedurul-
mayadegerbirkonuolurdu!demis.Sonraonunyannaoturup
'Vallahi, ey kardesim, iIritle serveninin sonunu grmedike
yanndan ayrlmayacagm demis; ve gerekten oturup onunla
konusmayabaslams;veonu,derinbirzntyeveIrtnald-
sncelerekaplarakkorkuvedehsettenbaylacakgibigrms.
Ceylannsahibionunlaoturupdururken,birdenbiresiyahrenkli
ikitazylaikincibirseyhkagelmis;yaklaspikisinideselam-
lams ve onlara, ecinni ugrag olan bu yerde ne yaptklarn
sormus. Bunun zerine ona yky bastan sona anlatmslar.
Ancakodayanlarnahenzoturmuskenyedegindedorurenkte
bir katr bulunan nc bir seyh onlara dogru gelmis. Selam
veripbuyerdeoturmalarnnnedeninisormus.Onlardabasn-
43
dan sonuna kadar yky anlatmslar. Ama anlatlan burada
tekrarlamannhiyararyok.
Tam o srada bir toz evrintisi ykselmis ve ayrn ortasna
dogru siddetli bir Irtna esmis. Sonra, toz daglms ve elinde
iyicebilenmisbirkllaszkonusuolanecinniortayakms.
Gzlerikvlcmsaarakonlarayaklasmsvearalanndantaciri
ekipalarakona'Geldemis;'Gelki,senbenimyasantmm
solugu, yregimin atesi ocugumu nasl ldrdysen, ben de
seni ylesine ldreyim! Bunun zerine tacir aglayp yakn-
mayabaslams;seyhdeonunlabirlikteaglaypinlemeyeve
hkrmayabaslamslar.,
Ceylannsahibiilkseyh,sonundayreklenerekecinnininelleri-
nesarlms;'Eyecinni,eyecinnipadisahlarnnbasvebaslar-
nntac!Sanabuceylanlaolanservenimianlatrvesenbundan
etkilenirsen, karslgnda, beni bu tacirin kannn te birini
bagslayarak dllendirir misin? diye sormus. Ecinni, 'Evet,
hi kuskun olmasn, sayn seyh! Bana yky anlatr, ben de
onuolaganstbulursam,tacirinkannntebirinibagslarm
demis.
44
)acir "e %5rit
(). 0orten)
%5rit "e )acirler
(H. D. For)
"irinci -eyhin yks
Birinciseyhsunlaranlatms:
BilkieyyceiIrit,sugrdgnceylan,benimamcanmkzy-
d
1
; ve benim etim, kanm gibiydi. Onunla daha pek genken
evlendimvebirlikteotuzylyasadk.Allahondanocuksahibi
olmam istemedi. Bunun zerine bir cariye edindim. Allah'n
ltIuyla bana dolunay kadar gzel bir oglan ocugu dogurdu;
hosgzleri,birlesikkaslarvekusursuzbiryapsvard.Yavas
yavas on bes yasnda bir delikanl oluncaya kadar byd. O
sradanemlibirisiinuzakbirkentegitmekzorundakaldm.
Amcamnkz,suradagrdgnzceylan,ocuklugundanberi
byclgevesihirsanatnakendinikaptrmsimis;sihirbazlk
bilgisiyle,oglumubuzagya,annesiolancariyeyideineged-
nstrms;sonradabunlarobanmznbakmnaterketmis.
Ben,uzunbirsregetiktensonragezidendndm.Oglumdan
veannesindenhabersordum;amcamnkzbana,'Cariyeld;
oglunkat;nereyegittiginibilmiyorumdedi.
Btnbiryl,yregiminacsyla,gzmyaslgeirdim.
Oylnkurbanbayramgelince,obandan,banasemizbirinek
ayrmasnsyledim;banaiyicesemizbirinekgetirdi-amabu,
suceylannbyledigicariyemdi-yenlerimikvrdm,giysimin
eteklerini topladm ve bak elde, inegi kurban etmeye hazr-
landm.Birdenbirebuinekinlemeyevealabildiginegzyaslar
dkmeyebaslad.Bunugrnceduraksadm;onukurbanetme-
1 rtmece (edeb-i kelm; euphemisme) yoluyla Araplar karlar iin, ogunlukla,
'amcamnkz;aynsekildekaynpederiin'amcaderler(M.)
47
siniobandanistedim.istegimiyerinegetirdi;sonradaderisini
yzd.Amaondaneetnedeyagbulduk;sadecederivekemik-
ten olusmustu, O vakit, bunu kurban ettigime pisman oldum;
amapismanlkneyimeyarayacakt?Bununzerineonuobana
verdimvededimki,'Banaiyiceyaglanmsbirbuzaggetir!O
dabanabyylebuzaghalinegetirilmisoglumugetirdi.
Bubuzagbenigrnceipinikopard,banadogrukostu;ayakla-
rmn ucunda iniltilerle, gzyaslaryla yuvarland. Ona acdm,
obana,'Banabirinekgetir,bunubrak!dedim.
Anlatnn .u no(tasna2 ehrazat sa.ahn .eliri@ini g?rm:C
"erilen izinen aha 5azla *ararlanmaan *a"a:1a susmu:. Bu,
nun zerine (z(are:i Dn*azat2 IA.lac@m2 anlatt(larn ne
(aar tatl "e zari5 "e ze"(i nasl o(:u*or2 .ilsenAH emi:. ehra,
zat2 IAma .unlar2 e@er h(marmz .eni .a@:lar "e h7l7 ha,
*atta olursam2 *arn a(:am i(inize anlataca(larmn *anna
hi1 (alrH i*e *ant "ermi:. ah a (eni (enine2 IBallahiA
*(snn sonunu inlemeen onu ?lrme*ece@imH emi:.
Sonra ah ehri*ar "e ehrazat gecenin geri (alan .?lmn
.ir.irlerinin (ollarna ge1irmi:ler. Bunu izle*ere( :ah2 aalet
a@tma( zere i"ana .a:(anl( etme*e gitmi:C oraa "ezirin2
(olunun altna ?l@ne inan@ (z i1in hazrla@ (e5enle
gelmi: .ulunu@unu g?rm:. Anca( :ah ona hu (onua hi1.ir
:e* s?*lememi:C "e aalet a@tma*a e"am etmi: "e (imilerini
*eni g?re"lere atar(en2 (imilerini e i:ten el 1e(tirmi:C "e .u2
gn sonuna (aar srm:. Bezirse2 "es"eseli imi:C :a:(nl@nn
snrlarna ula:m:.
Di"an a@lnca2 ah ehri*ar sara*na ?nm:.
48
Buza@ 8annn Ba@:lanmasn Diler(en
(H. D. For)
0kinci 2ece 2eince
Dn*azat2 a.las ehrazat'a IA.lac@m2 senen rica ei*orum2
)acir ile +cinni ?*(snn sonunu anlatAH emi:. ehrazat a2
I)m (al.imle "e gere(en sa*g*laA Anca( :ah *ine .ana izin
"erirseH i*ere( *ant "ermi:. ah ona I-onu:a.ilirsinAH e*in,
ceC
S?ze .a:lam:C
Eybahtycesah!Eyadaletlihkmdar!Tacirbuzagnnagla-
dgngrnce,yregiacmayladolmusveobana,'Bubuzag-
ysryekat!demis.
Ecinnibugaripykyeoksasrms;sonraceylannsahibiseyh,
sznsrdrms:
Ey ecinni sahlarneIendisi!Btnbunlarolup biterken amca-
mn kz, orada durup bakyor: ve 'Bu buzag kurban edilme-
liydi; nk tam yaglanms! diyordu. Ama ben, acdgmdan
tr,kararveremiyordum;obanaonugtrmesinisyledim;o
dabuzagyalpgitti.
Ikincign,otururken,obanyanmageldivebana,'EIendim,
sizesevineceginizbirseysyleyecegim;amadlmisterim
dedi. Ona, 'Kuskun olmasn! diye yant verdim. oban, 'Ey
nltacirdiyesznsrdrd;'Benimbycolanbirkzm
var. By yapmay yanmzda yasayan yasl bir kadndan
grendi.Dnbanaverdiginizbuzagylabirliktekzmnyanna
gittim.Kzm,onugrrgrmez,basn tlyazmaylarttve
glmeye ve sonra da aglamaya baslad; ve de bana, 'Ba.a2
.enim e@erim senin g?zne .u enli :( m (i2 .enim
*anma *a.anc er(e(lerin girmesine izin "eri*orsunJ'dedi.Ona
50
'Hani neree .u *a.anclarJ'dedim;'Sonra neen il(in gln2
sonra a a@lanJ' diye sordum. Bana, '#anna(i .u .uza@2
e5enimiz tacirin o@luurC ama .*lenmi:. >nu ?z anas ile
.irli(te .?*le .*le*en e "e* anasr. -enisini .uza@ (l,
@na g?rnce a*anama*$ glmC "e e a@l*orsam2 neeni
.uza@nn annesinin2 .a.as tara5nan (ur.an eilmesinenir'
dedi. Kzmn bu szlerini duyunca ok sasrdm. Sonra size
habergetirmekiinsabahngelisinisabrszlklabekledim.
Seyh,szn'Eykudretliecinni,diyesrdrms.obannbu
szlerini duyunca, onun ile birlikte acele evden ktm; sarap
imedensarhosolmusgibiydim;ocugumugrmekdsncesi,
mutluluguvenesesiodenliyogundu!obannevineulasnca,
genkz bana 'Hos geldin!dedi veelimi pt; sonra buzag
yanmageldiveayaklarmnnndeyuvarland.obannkz-
na,'Bubuzaghakkndaanlattklarndogrumu?diyesordum.
Kz da: 'Evet, kuskusuz eIendim, bu senin oglun, yreginin
alevidirdedi.Ona,'Eynazikveyardmsevergenkzdedim;
'Oglumukurtarrsan,sanababannelininaltndakitmmalve
hayvanlarveririm!Buszlerimegldvebana:'EIendim,bu
vereceklerini ancak iki kosulla kabul edebilirim dedi: 'Ilki,
oglunlaevlenirsem;veikinciside,istedigimibyleyiphapset-
memeizinverirsen:Yoksakarnnhaynlklarnakarskoyma-
nnsonucunualamam!
obann kznn szlerini duyunca, ey kudretli ecinni, ona
'Olur!dedim;'Vededigimgibi,babannelininaltndabulunan
zenginlikler de senin olacak! Amcamn kzna gelince, onun
yasamnistedigingibielealabilirsin!dedim.
Buszlerimiduyuncakzelinebirbakrlegenald;onusuyla
doldurdu ve su stne byl szckler okudu. Sonra bunu,
'EgerAllahsenibuzagyarattysaeskalinidegistirmedenbuzag
51
olarakkal!Amabylenmissen,YceTanr'nnizniyleilkyara-
tldgnhaledn!diyerekbuzagnnyzneserpti.
Bunusylersylemez,buzagkprdamayavesilkinmeyebas-
lad ve yeniden insan klgna dnd. Ona, 'Allah'a skrler
olsun! dedim; 'Syle bana, amcamn kz sana ve anana ne
yapt?Veodabanabaslarnanegeldiysehepsinianlatt.Bu-
nun zerine, 'Oglum dedim; 'Bahta hkmedenAllah, senin
kurtulmanvehaklarneldeetmeniinbirinigrevlendirmis.
Bundan sonra, ey iyi yrekli ecinni, oglumu obann kzyla
evlendirdim;odabyclkbilgisiyleamcamnkzn byle-
di;onusuradagrdgnzceylanklgnasoktu;vebenbura-
lardan geerken su taciri grdm; ne yaptgn sordum; ondan
basnagelenigrendim.Basnadahanelergelebileceginimerak
ederekbirliktebekledim;benimykmbukadar,demis.
Bunuduyanecinni,'Buykyeterincesasrtc.Istenenkann
tebirinibagsladmdiyerekhaykrms...
Oandaikitaznnsahibiikinciseyhilerlemisvedemiski:
52
0kinci -eyhin yks
ilki,eyecinni,sahlarneIendisi,buikikpekbenimkar-
deslerimdi.Babamzlnce,bizemirasolarakbindinar
brakt.Ben,hissemedsenle,alsverisekoyuldugumbirdkkn
atm. Kardeslerimden biri ticaret yapmak zere geziye kt;
kervanlarakatlarakbirsenekadarbizdenuzaktakald.Dnd-
gzamanelindeavcundahibirseykalmamst.Onadedimki,
'Kardesim, ben bu geziye kmaman salk vermistim sana.
Aglamayabasladve:'Kardesimdedi;'Kudretliveyceolan
Tanr, bunun byle olmasn istedi. Artk szlerin bana hibir
yararyok;nkhibirvarlgmkalmad.Bununzerineonu
dkknagtrdm;sonradahamamagittik;onueniyicinsten
bir esvapla donattm. Sonra da oturup birlikte yemek yedik.
Ona,'Kardesim,sanakazancmngeenyldanbuylahesabn
karaym ve sermayeye dokunmakszn, bu kazanc seninle
paylasalm!dedim.Hesaplanncaoylbindinarkrsagladg-
m grdm. Kudretli ve Yce Tanr'ya hamdettim; en yogun
neseylekeyiIlendim.Sonrakazancikiesitparayablerekkar-
desimlepaylastm.
B
Ama,kardeslerim,yenidenayrlmaykararlastrdlar;benimde
onlarlabirliktegitmemiistiyorlard.Ancakbenbunuaslakabul
etmedimveonlara, 'Geziye kmaklasanki ne kazandnzda,
benisizeyknmeyezorluyorsunuzdeyincebanasitemettiler;
ancak sonu alamadlar; nk onlara uymadm. Bylece, her
birimizkendidkknlarmzdabtnbirylalsverisleugrastk.
'Fakatonlaryenidenbanagezinerisindebulundular;benyine
onlarauymadm.Bubyletamaltylsrd.Sonundakentten
ayrlmakbakmndanonlarauymakdurumundakaldmveonla-
ra,'Kardeslerim,elimizdekalanparaysayalm!dedim;saydk
53
vetmparamznaltbindinaroldugunugrdk.Bununzerine
kendilerine,'Bununyarsntopragagmelim!BasmzabirIe-
laket gelirse, kullanabilmek iin... Her birimiz ticaret yapmak
zerebinerdinaralalm!dedim;'Allahgrsnbagslasn!
dediler.Bununzerineparayaldm;ikiesitparayabldm.
bindinargmdm;gerikalanbindinararamzdaesitolarak
dagttm:her birimize biner dinardsecek sekilde... Sonra her
birimizesitlimallarsatnalarakbirgemikiralayptmmallar-
mziinetasttkveyolakoyulduk.
Yolculuktambiraysrd;busreninsonundabirkenteulasp
burada mallarmz sattk. Her bir dinara karslk on dinar kr
sagladk.Sonrabukenttenayrldk.
Denizinkysnaulastgmzda,oradaeskiveypranmsgiysiler
iinde bir kadn grdk. Kadn benim yanma yaklast, elimi
perek,'EIendim,yardmedipbenikurtarrmsnz?Bensize
elbet bunun karslgn derim dedi. 'Kuskusuz yardm edip
senikurtarrm.Amakarslgn demekzorundaoldugunud-
snme!dedim.Bana,'yleysebenimleevlenin!Benikendil-
kenize gtrn! Size tm varlgm adayaym! Bunu benden
esirgemeyin!Benminnettarlgnveiyiliginneoldugunubilen-
lerdenim.BenimIakirgrnsmdendeutanmayn!dedi.Bu
szleriduyunca,onataaiimdenbiracmaduydum;zirakud-
retliveYceTanr'nniradesinekarsdurmakmmkndegildir.
Onuyanmaaldm;zenginelbiselergiydirdimvegemidealtna
sahanehallarserdim.Onatamveyrekten;vedeinceliklibir
karslamadabulunmamdansonrayolakoyulduk.
Yregimonubykbirasklasevdi;veoandanitibarengeceve
gndzhiyanmdanayrmadm;kardesleriminarasnda,sade-
ceben,onunlailgileniyordum.Buyzdenkardeslerimbeniks-
kandlar;benimzenginligimevemallarmnstnniteliginede
54
Deniz -enarna(i -ar:la:ma
(). Dalziel)
imreniyorlard; bende olan her seye a gzllkle bakyorlar;
benimlmmveparamelegeirmeyidsnyorlard:n-
k,Seytandavranslarn,onlaraengzelrenkleriindegsteri-
yordu.
Birgnkarmnyanndauyurken,bizeyaklaspikimizideala-
rakdenizeattlar;karmsudauyand;birrpdadegisipiIrite
dnst.Beniomzunaaldvebradayagtrpbrakt.Sonra
btn gece gzden kayboldu; sabahleyin dnp bana, 'Beni
tanmadn m?Seninkarnm, ben.YceTanr'nnizniyleseni
lmdenkurtarpburayagetirdim.nk,bilkibenbirecinni-
yeyim.Grdgmandanberignlmsevdi;sadeceAllahbyle
istedigiiin;vebenAllah'avekoruyupkutsadgpeygamberine
inanrm.Fukaraklgndaseninyannageldigimhalde,yinede
benimleevlenmekistedin.Ozaman,bendekarslkolarak,seni
sudankarplmdenkurtardm. Kardeslerinegelince,onlara
okkzdm;kuskusuzonlarldrmemgerek!dedi.
Buszleriduyunca,oksasrdm;yaptgnatesekkrettim;ve
ona'Kardesleriminyokedilmesinegelince,gerektenbunage-
rekyok!dedim.Sonraona,basndansonunakadar,kardesle-
rimlearamzdaolupbitenlerianlattm.Szlerimiduyunca,bana
'Ben bu gece onlarn yanna uacagm ve gemilerini batra-
cagm. lp gitsinler! dedi. Ona, 'Allah askna, sakn bunu
yapma!Ziraatasz,'+* la*( olma*an (imse*e *arm eenA
Bil (i2 su1lu2 i:lei@i su1u*la zaten *eterince cezalanrlm:tr'
der.Sonra,nedeolsaonlarbenimkardeslerimdirdedim.Bana,
'Mutlaka onlar ldrmem gerek! dedi. Bosuna hosgrsne
sgndm.Sonrabeniomuzlarnaald,utuveevimintaraasna
brakt.
56
+cinni*e -ocasn Bo@ulma(tan -urtarr(en
(6ouis ;hea)
Eviminkaplarnatm;bindinarsakladklaryerdenkar-
dmvegerekliisveadethkmndekihatrziyaretleriniyaptk-
tansonradkknmatm;yenidenmalsatnaldm.
Dog Brothers
(6ouis ;hea)
Aksam olunca dkknm kapadm; eve dnnce bir kseye
baglanms bu iki kpegi grdm. Beni grnce, ayaga kalkp
aglamaya,giysilerimesrtnmeyebasladlar;oandakarmko-
sarakgeldive,'Bunlarseninkardeslerin!dedi.Ona,'Amakim
bunlar bu hale sokmus? diye sordum, 'Ben! By alannda
bendendahabilgiliolankzkardesimericaettim;odabunlaron
senegemedenkurtulmamakzere,buhalesoktudedi.
58
Isteeykudretliecinni,bundandolayburayageldim;artkon
senedolduguiinbaldzmbuluponlarkurtarmasndileyece-
gim.Burayaulastgmdasuiyiyrekligencigrdm;servenini
grendim;onunlaaranzdaolupbitecegigrmedendebiryere
gitmekistemedim.Benimykmdebyle!deyipsznbitir-
mis.
Ecinni, 'Bu gerekten sasrtc bir yk; cinayeti karslayacak
cezanntebirinidahaaIIediyorumdemis.
Bunuizleyerek katrn sahibi olanncseyhnekms ve
ecinniye,'Bensanabuikisininkindendeharikabirykanla-
tacagmdemis;'Sendebana,karslgnda,cinayetingerikalan
kanbedelinibagslayacaksn!Ecinni,'Peki,yleolsun!diye
yantvermis.
Vencseyhanlatmayabaslams:
59
3nc -eyhin yks
ySultan,eyecinnilerbas!Bukatrbenimkarmd.Birza-
manlaryolculugakms,ondantambiryluzaktakalms-
tm;islerimibitirincebirgece,ansznonunyannadndmve
onuyatagnhalrtszerindebirzencikleileyatarkenbul-
dum;oradaikisikonusuyor,krtyor,glyor,psyorvesa-
kalasarakbirbiriniazdryorlard.Benigrrgrmez,karmhe-
menayagakalkpbirtestisuylazerimesaldrd;butestiyebaz
szcklermrldandvesuyuzerimeserpti;banada,'Kendine
zgklktank,kpekklgnagir!dedi.Benhemencecikbir
kpekoldum;benievdenkovdu;ktm,uzunsresokaklarda
srndktensonrabirkasapdkknnaulastm.Dkknayakla-
sporadakikemikparalarnyemeyebasladm.Dkknsahibi
beniIarkettivealpevinegtrd.
E
Kasabnkzbenigrnce,hemencecikyznrttvebabas-
na,'Bylemiyaplr?Birliktebirerkekgetiriyorveevesoku-
yorsun!dedi.Babas,'Hani,neredebuerkek?diyesorunca;
'Bukpekbirinsanogludur.Onubirkadnbylemis.Benonu
kurtarmagcnesahibimdiyeyantverdi.Buszleriduyunca,
babas,'yleyseAllahasknaonukurtarkzm!dedi.Kzeline
bir testi su ald; zerine birka szck mrldandktan sonra
birkadamlasnstmeserpti;ve'Buklktank,ilkhaline
dn! dedi. Hemen eski halime dndm; ve gen kzn elini
ptm;ona,'Simdisenden,benibyleyenkarmbylemeni
diliyorum dedim. Bunun zerine bana bir miktar su verdi ve
'Karnuyurvaziyettebulursan,onubusuylaslat!Istedigink-
lgagirecektirdedi.Gerekten,onuuyurkenbuldumvezerine
suserperken,'Buklktank,katrseklinegir!dedim.Hemen
oankatradnst.
60
Ecinnikatradnerek,'Dogrumubuanlattklar?diyesormus.
Katr,basn nedogrusallayp,haldiliyle,'Ahevet!Ahevet!
okdogru!demekistemis,
Bykecinniyizevkveheyecanlatitretmisveihtiyarakann
gerikalantebirinibagsolaraksunmus.
)am o sraa2 ehrazat gnn o@ma(ta olu@unu g?rere(2 "eri,
len izni a:ma( istemei@inen *a"a:1a susmu:. Bunun zerine
(z(are:i Dn*azat2 IA.lac@m2 s?zlerin ne (aar tatl2 zari5
"e gzelA Be e (ula@a ne (aar ho: geli*orAH emi:. ehrazat2
IAma :ah .eni .a@:lar *ine ha*atta (alrsam2 gelece( gece an,
lataca(larmn *anna hi1 (alrH *antn "ermi:. ah2 (eni
(enine IDo@ru2 ?*(nn :a:rtc sonunu ?@renmeen onu ?l,
rme*ece@imHemi:.
Sonra ah ile ehrazat gece*i sa.ah olunca*a (aar se"i:ere(
ge1irmi:ler. Bunan sonra :ah 1($ i"ana gitmi:. Bezir e ?te,
(i sara*llar a gelmi:ler. Salon olunca2 :ah *argla*$ atama,
lar *a$m:C .u*ru(lar "eri$ i:lerini tamamlam:C .u .?*lece
a(:ama (aar srm:. Sonra i"an a@lm:C ah ehri*ar a
sara*na ?nm:.
*e 3nc 2ece 2eince
Dn*azat2 IA.lac@mH emi:C ISenen anlatt@n ?*(* ta,
mamlaman rica ei*orumH. ehrazat a2 I)m ost "e c?mert
*re@imleAH i*ere( *ant "ermi:. Sonra a s?zn srrm:'
Eybahtgzelsahm!Isittimki,ncseyhnnensasrtc
olan yksn anlatnca ecinnioksasrms vede zevkten ve
61
heyecandantitreyerek,'Cinayetinbedeliningerikalanndaba-
gsladm,taciribrakyorumdemis.
Bununzerinetacirmutluluktanuarcasnaseyhlerinnnegel-
mis;onlaratesekkrleretmis;onlardakendilerinceonunlm-
denkurtulmasnkutlamslar;vesonraherbirilkelerinegitmis-
ler.
HAnca(H i*e s?zn srrm: ehrazat2 IBu ?*( .al(1nn
?*(s (aar :a:rtc e@ilirH.
ah2 INe*mi: .u .al(1nn ?*(sJH i*e sormu:' ehrazat a
anlatma*a .a:lam:'
62
"ak ie Ecinni yks
sittimkieybahtguzelSahm!Birzamanlaryasepeyceiler-
lemis,evlibarkl,ocukbabas,oldukaIakirbirbalk
varms.
I
Agnher gn suya sadece drtkez atar;sonualmasa dabir
daha denemezmis, Bylece, gnlerden bir gn, gle saatinde,
denizkysnda,sepetiniyerekoyupagn Irlatmsveagnsu-
yundibinibulmasnbeklemis.Sonraipleritoparlams;agyle
agrms ki, kendine dogru ekmeyi basaramams. O da, ular
topraga kakl saglam bir kazga baglams. Sonra soyunmus;
suyadalpagnyresindeyzms;agkarayaekinceyekadar
abalayp durmus. Basarsndan mutlu, giyinmis; aga yaklasp
bakmski,iindebireseklesiyatmakta...Bunugrncezl-
ms; ve 'Yce ve kudretli Tanr'dan daha yce ve kudretlisi
yokturdemis.Sonrada,'Amagerekten,Tanr'nnbanabuba-
gsoksasrtc!diyerekkendikendinesudizeleriokumus:
+* alg1A /ecenin (aranl(larna ?ner urursunA
Be (?r (?rne *itirirsin her :e*i.
Bra( .u zahmetli 1a.a*2 1e( gitA
!n( .aht e"inme*i se"mezA
Agnlestenkurtarp,suyunuskpaktnca,Allah'nadnana-
rak,onuyenidensuyaIrlatmsveagnsuyundibineulasmasn
beklemis.Sonradaekmeyidenemis;amaagnokagroldugu-
nu ve ilk seIerinkinden de daha ok dibe ktgn anlams.
Bykbirbalkyakaladgdsncesinekaplaraksoyunupsuya
63
dalms;agkurtarncayakadarabalams;veonukyyaekince
amurvekumladolubirkpyakaladgnanlams.Bunugrp
umudukrlnca,sudizeleriokumus:
+* (?t talih2 art( *eterA )anrm (ullarna acA Ne ha,
zin (i2 *er*zne hi1.ir ?l *etene@e e:it e@ilirC
1o@u (ez2 e"inen 1(ar .ahtm ararm. +$e*ce oluC
?@renim art(2 .aht ?lm:tr. Bu ne *o(sullu(A +* ta,
lih2 g?lgene s@nrlar ama sen2 .ilgeleri srgn eer2
n*a* .ualalara *?nettirirsinAH
Sonra kp uzaklara Iirlatms, agn skms, isyanndan dolay
Tanr'dan bagslanma dilemis ve nc kez, deniz kenarna
gelmis;agnIrlatmsvedibibulanakadarbeklemis;sonrada
ekerekkrktestilervecamparalaryladoluoldugunugrms;
bunugrncebirsairinsudizeleriniokumus:
+* :airA Bahtn rzg7r hi1 senen *ana esme*ece(A
Bili*or musun sa5 (i:iA Ne (am: (alemin2 ne *aznn
ahen(li ("rmlar seni asla zenginle:tirmezA
Sonra basn gge kaldrarak, haykrms: 'Tanrm! Biliyorsun!
AgmdrtkezdenIazlaIrlatmam!Oysadahasimdidenkez
Irlatmsbulunuyorum.BunuizleyerekTanr'nnadnbirkez
dahaanms;veagndenizeIirlatms;vebeklemisdibeulassn
diye...Bukez,tmabalarnakarsndiptekikayalaradahada
Iazla taklms olan agn ekmeyi basaramams; ve bagrms:
'Tanr'danycevekudretlivarlkyoktur!diye.Sonrasoyunup
agnyresindedenizedalpkms;agkayalktankurtarpka-
64
Bal(1 -$ Denizen !(ar@na
(6ouis ;hea)
raya karncaya kadar abalayp durmus. Ag ams; bu kez
iindesarbakrdan,iidoluvedokunulmamsbykbirkp
bulmus;kpnagzkursunlakaplanmsveDavutPeygamber'in
oglu Hazreti Sleyman'n
1
mhryle mhrlenmis imis. Bunu
grenbalkpeksevinmis;kendikendine,'Istearsdakazan-
clara satabilecegim bir sey buldum. Herhalde en az on dinar
eder demis; kp sallamaya baslams; ancak ne denli agr
oldugunu anlaynca, kendi kendine, 'Ap iinde ne oldugunu
grmem gerek! Onu torbama koyar, sonra gtrr kazanclar
arssna satarm diye dsnms. Bagn eline alp kpn
agzndankursunusknceyekadarugrasms;sonradakpter-
sine evirmis, iindekiler yere dklsn diye sallamaya bas-
lams.Ancakkptenyerehibirseydsmemis;sadeceyerden
1 Araplar,HazretiSleyman'iyivektecinnilerineIendisibilirler(M.)
65
ggn mavisine ykselen ve topraga yaylan bir duman olus-
mus.Balkoksasrms.Sonunda,dumannyaylmasbitince
yogunlasma baslams; bir titresim sonunda, ayaklar yerde
srnrken,basbulutlaradegenbiriIritednsms.BuiIritin
basbirkubbe,ayaklardirek,agzmagara,elleridirgen,disleri
akl, burnu testi, gzleri mesale gibiymis; salar dagnk ve
tozluymus.BuiIritigrncebaikkorkmus.heryantitreyerek
disleribirbirinekenetlenmis;tkrgkurumusvegzlerisk-
tankrlesmis.
IIritbalkygrnce, 'Tanr'dangayrTanryoktur,Sleyman
daTanr'nnpeygamberidir!diyebagrms;vebalkyasesle-
nerek,'Vesen,eySleyman,Tanr'nnpeygamberi!Benildr-
me,birdahasanakarsgelmeyecegim,emirlerinekarskma-
yacagm!demis.Balk,'Eyasivekstahdev!Necesaretle
Sleyman'n Tanr'nn peygamberi oldugunu sylersin? Sley-
manlelibinsekizyloldu;vebizahirzamandayz.Yasenin
anlattgnykne?Bukpenaslgirdinsen?demis.Buszleri
duyanecinni,balkya,'Tanr'danbaskaTanryoktur.Sanaiyi
birhaber vereyim balk demis; balkda, 'Ne syleyecek-
sin?diyesormus.IIrit,'lmn!Hemdesusaatte...vedeen
korkunsekildediyeyantvermis.Balkbuna,'Buhaberiin
Allah laygn versin, ey iIritlerin sultan demis; 'Allah seni
korumasn!Senibizdenrakklsn!Niyebenimlmmister-
sin?lmhakedecekneyaptmben?Senikptenkurtardm,
denizdekizindanndanazatettimveyeryznekardm!IIrit
demiski,'Yegtuttugunlmkendinbegenvedenebiimde
ldrlmekistediginisyle!Balk,'Bylesinebircezayhak
edeceknegibibirsuisledim?diyesormus.IIrit.'Eybalk.
ykmdinlebak!demis.Balkda'Anlatyleyse,amaksa
kes!nkruhumsabrszlktanayakucumdankmakzere
demis.
66
Bal(1 "e %5rit
(D. /. <inKell)
%5rit -$ten !(ar(en
(H. D. For)
-ral Sle*man "e Asi %5rit
(D. D. Batten)
IIritanlatmayabaslams:
Bilkibenasiecinniyim.Davut'unogluSleyman'akarsk-
tm. Adm Sakr el-Cinni'dir: Sleyman benim zerime veziri
BarkiyaogluAsaI'gnderdi.Tmabalarmakarsnvezirbeni
tuttu ve Sleyman'n ellerine teslim etti. O anda burnum sr-
tld, kendimiasaglanms hissettim. Beni grnceSleyman,
Tanr'yaskrettivebendenonundininegirmemiveemrinetabi
olmam istedi. Ama ben, reddettim. Bunun zerine bu kp
getirtti ve beni hapsetti. Sonra agzn kursunlad ve ycelerin
ycesininadylamhrledi;veimanetmisaIrite
2
emirverdi:
Beniomuzlarnaalarakdenizinortayerineatverdiler.Denizin
dibindeyzylkaldm;iimden;'Beni (im (urtarrsa onu ser"e,
te .o@aca@m'dedim.Amayzyldahagetibenikimsekurtar-
mad. Ikinci yzyl bitince, kendi kendime, 'Beni (urtaraca(
olana2 to$ra@n e5inelerini .ulu$ "erece@im'dedim.Amabeni
kimse kurtarmad. Bylece drt yzyl geti; kendi kendime,
'Beni (urtaraca( olana istei@i 1 :e*i "erece@im' dedim.Ama
beni kimse kurtarmad. O zaman mthis bir hiddete kapldm
kendikendime,'imi art( .eni (im (urtarrsa2 onu ?lrece,
@im. Ama ona ?lmn se1me 5rsatm a tan*aca@m' dedim,
iste tam bu srada, ey balk, sen gelip beni kurtardn. Hangi
biimdeldrlmeyiistiyorsun,sylebakalm!demis.
IIritin bu szleri zerine, balk, 'HeyYarabbi! demis; 'Ne
inanlmazsey! Seni kurtarmak demekbana nasipmis. Ey iIrit,
gel beni aIIet, Allah da seni aIIetsin! Ama, beni ldrrsen,
Allah da seni kahretmek iin birilerini yoluna karr demis.
BunuduyuncaiIrit,'Amasenildrmekistiyorsam,busrIbeni
kurtarmsolmandandolaydrdemis.Balkda,'EyiIritlerin
seyhi,sanaiyilikyapanktlklekarslamandogrumu?Oysa
2 A57rit'IIritszcgnnogulu(M.)
70
ataszlerihiyalansylemez.Vebalkbukonudasudizeleri
okumus:
Acnn tan tatma( istersen2 her(esin erine orta(
olA -eerini *at:trA #a:antma *emin olsun (i2 1a(al,
lar minnet .ilmezler
L
. %stersen eneA Durumun Amr'n
anas 0acir gi.i olaca(tr
M
.
Ama,iIritona,'okkonustun.Kesinlikle,seninlmengerekti-
gini bil! O zaman balk, kendi kendine, 'Ben bir insanog-
lundanbaskabirseydegilim.Oise,birecinni;amaTanr bana
tutarl bir akl vermis; onu yok etmek iin bir tertip bulmak,
kurnazbirhilehazrlamakisterim.Bakalmoda,srasgelince
ktlg ve kurnazlgyla bir dzen kurabilecek mi? demis.
BununzerineiIrite,'Gerektenbenimlmmekararverdin
mi?diyesormus;iIrit,'Hikuskunolmasn!yantnvermis;
ozamanbalk,'Sleyman'nmhrzerindeadbulunanTan-
radna,sorumadogruolarakcevapvermenisendenricaediyo-
rumdemis.IIrit,YceTanr'nnadnisitince,okheyecanlan-
msvesasakalms;ve'Sorabilirsin;bendedogruolarakyant
verecegimdemis.Bununzerinebalk,'Nasloluyorda,se-
nin ancak elini ya da ayagn sokabilecegin kpe, tm olarak
sgabiliyorsun? demis; iIrit, 'Acaba bundan kusku mu duyu-
yorsun?diyesormus.Balk'Dogrusukpegirisinigzmle
grmedike,bunaaslainanmam!demis.
3 Mardrus'nIngilizceevirisinde,bunaekolarak'Bunualmakiinakalyavrusunu
beslemenehacetyokibaresideyeralmaktadr(.)
4 AhmetNaziI,tasbasmaseviride,buyknntuzagadsenakalsalverenbirinin
basna gelen Ielaketlerle ilgili oldugunu aklar. Galland'a gre balk aslnda bu
ataszlerineinanmaz;ancakiIritlekarslastktanveonunkararllgngrdktensonra
inanmayabaslar(.)
71
Anca( o ana ehrazat :a5a( s?(t@n g?rm:2 ruhsatl (onu:,
masn (esmi:.
*e &r%nc 2ece 4unca
S?zn srrm:'
Bildigimegre,eybahtgzelsahm, balkiIrite'Sanaasla
inanmam.Taki,kpegirdiginigzlerimlegrmsolaym!de-
yince; iIrit sarslms, silkinmis ve yeniden gge ykselen bir
dumanolmus;sonradasksmayavenihayetyavasyavaskpe
yerlesmeye baslams. Bunun zerine balk, hemen zerinde
Sleyman'n mhr olan kursun tpay alms ve kpn agzn
tkams. Sonra da iIrite seslenmis: 'Hey oradaki! lmek iin,
lmtarznse!YoksasenidenizeIrlatacagm;vedekyda
birevyaptrpseniavlamakisteyenleriengelleyecegim.Onlara,
'Buraa2 (im (enisini (urtarrsa2 (urtulur (urtulmaz (enisini
(urtarana ?lm 1e:itleri sa*ara( hangi tren ?lme( istei@ini
soran .ir i5rit "ar' diyecegimdemis.IIrit,balknnszlerini
isitincekptenkmayaalsms,amabasaramams;vedeS-
leyman'n mhryle kursun tpa altnda hapsedilmis oldugunu
anlams.
Ozaman, balknnkendisini,iIritlerinenzayIndanenkuv-
vetlisine kadar hibirinin kurtaramayacag bir zindana atms
bulundugunuIarketmis.Sonrabalknnkendisinidenizky-
sna dogru gtrdgn anlaynca, ona 'Hayr, hayr! demis.
Balkysa, 'Byle gerekli, byle gerekli! demis. O zaman
ecinni, kosullarn gevsetmeye baslams ve alakgnlllkle,
ona:'Eybalk,bananeyapacaksn?diyesormus.Oda,'Seni
denize atacagm. nk sen orada bes yz yl kaldysan
5
ben
5 DahanceiIrit,kpiinde500ylhapiskaldgnanlattghalde,Mardrus'nveonu
72
kyamet gnne kadar kalman iin tertibat alacagm. Allah'n
senikorumasnistiyorsan,sendebenikoru!Beni ldrmeki,
Tanr da seni ldrmesin! diye sana yalvarmadm m? Oysa
sen, benim yalvarslarma kulak asmadn, alaka davrandn!
demis; ve eklemis: 'Iste simdi Allah seni benim ellerime terk
etti;sana,vicdanazabduymadanistedigimiyapabilirim.''IIrit,
'Banakpa!Seniiyiliklerebogaym!deyincebalk,'Ya-
lan sylyorsun sen! Hey lanet olasca! demis ve de; 'Zaten
senin ile benim aramda Kral Yunan'n veziri ile Tabip Ryan
arasndakiolayaynengeiyordiyerekeklemis...
IIrit, 'Bu Kral Yunan'n veziri ve Tabip Ryan kimdi? Nedir
KralYunan'nbuyks,deyince;
Ingilizce'yeevireninkitaplarndayanlslklabinsekizyzylkaldgyazmstr.Biz
dzelterekevirdik(.)
73
Kra Yunan'n *eziri ie ,eki! 56yan'n
yks
Balkanlatmayabaslams:
BilesinkieyiIrit,akpgideneskizamaniindevebirbiriniiz-
leyenaglarda,Rumellerinde,Farskentinde,Yunanadlbirkral
varms,Zenginmis,kudretliymis;ordulara,hatrsaylrglere
hkmedermis;veherlkedenhkmdarlarladostageinirmis.
Ancak bedeni, hekimleri ve bilginleri umutsuzluga dsrms
olanbirczzamladertliymis.Neilalar,nehaplar,nemerhem-
ler onu siIaya kavusturuyor; hibir hekim derdine are bula-
myormus. Gnn birinde Ryan adl ihtiyar bir hekim, Kral
Yunan'n kentine gelmis; bu hekim Rumca, Farsa, Latince,
Arapa ve Sryanice kitaplar okuyup bilgi edinmis; tp ve
yldz bilimi zerinde incelemelerde bulunmus; bunlarla ilgili
kuramlarvekaideleriveyldzlarnolumluveolumsuzetkile-
meleriniokiyibilirmis;bitkiler,yasvekuruotlarvebunlarn
iyivektetkilerizerindedebilgisahibiymis.AyrcaIelseIe
vehertrltpbilimiilebaskacaIenlerzerindedeinceleme-
lerdebulunmusimis.Buhekimkentegelince,dahabirkagn
gemeden, kraln yksn veAllah'n takdiri geregi czzam-
danektiklerinivedetmhekimbilginlerintedavilerindenbir
sonualnamamsoldugunugrenmis.Bunugrenince,ogeceyi
dsnerekgeirmis.Ama,ertesign,Tanr'nndegerlimcevhe-
rignesdnyayselamlayportalgaydnlatnca,uyanms.En
iyi giysilerine brnerek KralYunan'n huzuruna kms. Yere
kadar egilerek kraln karssnda yeri pms. Kraln kudretinin
74
uzun mrl olmasn veAllah'n inayetiyle iyilikler dilemis.
Sonrasznsrdrerekkendisininkimoldugunuanlatms.Ve
de'EIendim,bedenindebulunanhastalggrendim;vehekim-
lerinogununderdinearebulamadgnduydum.Bundandola-
yseniiyilestirmeyegeldim.Sanailaiirecekyadabedenine
merhemler srecek degilim! demis. Bu szleri duyan Kral
Yunan ok sasrms ve 'Bunu nasl yapacaksn, bilmiyorum
ama,beniiyilestirirsen,Tanrsahidimolsun,sanaveseniizleye-
cek slalene yeterince servet bagslar; tm dileklerini yerine
getirmeleriiinbuyruklarveririm;sendebenimmusahibim
1
ve
dostumolursundemis;sonradaonahilat
2
giydirmis;armagan-
larvermisve'Gerektensen,ilasz,merhemsizbenimhastal-
gm iyi edebilir misin? diye sormus. Hekim de, 'Evet, ke-
sinlikle! Bedenine hibir agr ve zahmet vermeden, seni iyi
ederimdemis.Kralgrlmedikbirsasknlklaona'Eyhekim-
bas,bunuhangignvesaattegereklestireceksin?Birannce
isegirisocugum!demis.Hekimde'Duydukveitaatettik!
diyeyantvermis.
Bunuizleyerekkralnhuzurundanayrlms;kitaplarn,ilalarn
vekokulubitkileriniyerlestirecegibirevkiralams.Sonrailala-
rndan,bitkilerindentertipleryaparakbunlarsapksmnoydu-
gubiromagniinedoldurmus,sonradaelindengeldigincebir
detopyapms,isinibitirince,ertesign,kralnhuzurunakms
vekarssndaegilerekyeripms.Sonraona,ertesignmeyda-
nagitmesinivekendisinioradabeklemesinisylemis.
Ertesignoyunmeydannagidenkrala,emirleri,mabeyinciler
3
,
vezirlervekrallgndigernemlikisileriesliketmis.Meydana
1 0usahi.'Sohbetarkadas.
2 Hilat'Degerlibirgiysi.
3 0a.e*inci' Padisahlarn dsaryla olan iliskilerine bakan, buyruklarn ilgililere
bildiren,bazkisilerinindileklerinikendisineiletenkisi.
75
henz yeni ulasmslarken, Hekim Ryan kagelmis ve krala,
oradasilahsorlarndanseecegibirkaylaatzerindetopoyna-
masnnererek,'Busopayalvesksktutvebununlatopa
vur!Buoyunutmavcunvebedeninterleyesiyekadarsrdr.
Byleceilaavcundantmvcudunageerekdaglacak.Terle-
yipilacnbedeninietkilemesinedeginzamangeincesarayna
dn,hemenhamamagiripykan!Kendiniiyilesmisbulacaksn.
SimdiTanr'yaemanetol!demis.
KralYunan,hekiminverdigisopayalpsetigisilahsorlarlatop
oynamayabaslams.Silahsorlardaatlarnnzerindetopuatp
kraln vurmasn saglayarak onunla birlikte bu oyunu srdr-
msler. Kral, topun pesine dserek, ulasnca ona siddetle vur-
makzereatkosturmus;elindekisopaydaskskyatutuyor-
mus. Bu biimde sopa vurmay, avucu ve tm bedeni terden
srlsklamoluncayakadarsrdrms.Bylece,ilaavucundan
szarakbtnbedenineyaylms.HekimRyanilacnetkisag-
ladgn anlaynca, kraln hemen saraya dnmesini ve hemen
hamamda ykanmasn nerdigi iin; kral da hemen dnp
kendisine hamam hazrlamalarn emretmis, Hal sericiler ve
kleler,acelekosusup,hallarseripgiysilerivehavlularyerine
koyunca, kral hamama girmis ve hamamn zel blmesinde
giyinip dsar knca, atna atlayp sarayna dnms ve orada
uyumus.
KralYunan'ndurumubyleyken,HekimRyandaevinegidip
yatms. Ertesi sabah uyannca saraya gitmis: Kraln huzuruna
kp kabuln dilemis. Kral onun ieri alnmasn buyurmus;
hekimhuzuragelinceegilerekyeripmsveagragrsukasi-
deyiokumayabaslams:
76
-ral %*ile:me( Amac*la >*un >*nar(en
(6ouis ;hea)
Hita.et2 .a.a olara( seni se1se iiC 1i1e( a1ar "e .ir
aha .a:(asn se1mezi. +* :( sa1an *z me:ale,
nin ale"ini (?rletenA > $arla( *zn s?nmeen :(
sa1$ ursunA Namann 1ehresine 1izgiler .elirle*in,
ce*e (aar. Bulutun te$eleri sar$ *a@mura ?n:t@
gi.iC sen e c?mertli@inle (a$la .enim her *anmA
#a$t(larnla za5erin te$elerine *er tutA Bahtn2 hi1,
.ir ile@ine (ar: 1(ma@ se"gilisi olA
Bu kasideyi duyunca, kral ayaga kalkms ve sevecenlikle he-
kiminboynuna sarlms.Sonraonuyannaoturtmusvesahane
hiatlararmaganetmis.
Gerektenkralhamamdanknca,bedeninebakmsveczzam-
dan hibir iz kalmadgn grms; vcudu sanki saI gmse
dnms. O zaman en coskun bir sevinle mutluluk duymus;
ggsnn daralmas gemis, Ierahlams. Sabahleyin yataktan
kalknca,divanagirmis;tahtnaoturmus.Mabeyincilervekral-
lgnnilerigelenleri,sonradaHekimRyanierigirmisler.Iste
busradakralayagakalkponayanndayergstermis.Bunun
zerineikisinesoIraseripbtngnyiyecekler:ieceklersun-
muslar.Aksamolunca,kralhekimehilatlarvedigerarmaganlar-
dan gayri iki bin dinar vermis; sonra da kendi zel binegiyle
evinednmesineruhsattanms.
Hekimayrldktansonra,onunhekimlikmeslegindekimariIetini
hayranlkla hatrlamaktan kendini alkoyamams; ve de 'Beni
merhem Ialan srmeden, bedenimin dsndan iyilestirdi; Allah
iin bilimin ycesine ulasms bir hekim! Bu adamn iyiligini
armaganlarlakarslamamveonubirnedimvesevecenbirdost
olarak her zaman yanmda tutmam gerekir demis. Ve Kral
Yunan, bedenini saglkl ve tm hastalktan arnms grerek,
78
btnsevinciylemutlu,yatpuyumus.
Ertesisabahkalkptahtnaoturduguzamanulusunilerigelenleri
yresinisarms;emirlervevezirlersagnasolunaoturmus.He-
kimRyan'sormus;odagelipnndeyerpms.Onugren
kral, ayaga kalkp ona yannda yer gstermis; onunla oturup
yemek yemis; uzun bir mr dileyerek hilatlar ve daha baska
seylerarmaganetmis.Sonra,gnbatncayakadarkonusmalarn
srdrmsveonadlolarakbeshilatvebindinardahavermis.
Istehekim,kralahayrlardileyerekevinedndgzamanduru-
mubyleymis.
Sabaholuncakral,saraydankpdivanagelmis;yresiniyine
emirler, vezirler, mabeyinciler sarms. Vezirlerin iinde berbat
grnsl,ugursuzyzlvekemgzl,korkun,igrenbiim-
dehasis,yregihrs,kskanlkvekinletaslasmsbirivarms.
Buvezir,kralnHekimRyan'yannaoturttugunuveonaher
trl yaknlk ve cmertlik gsterdigini grnce kskanms ve
gizliceonunyokedilmesinikararlastrms;atasznndebelirt-
tigigibi,'Hrslnnegelenesaldrr;hrslnnyregindezulm
pusu kurar; kuvvetlenince bunu aga vurur, zayIken iinde
uyutur. Buvezir, KralYunan'n yanna yaklasarak egilip yeri
pmsve'Asrnvezamannkral!Senkikullarnacmertligin-
leyasamsaglarsn;yregimdekorkunagrlgolanbirduygu
var;bunusanaaklamazsam,kendimigerektensadkbirkul
degil,birzinaocugugibihissedecegim.Banaizinverirsenbu-
nusanaaklarmdemis.Vezirinszlerindeniikararankral,
ona,'Nedirsyleyecegin?diyesormus;Vezirde,'Eyazametli
kralm,eskiler'-im (i2 .ir i:in sonunu "e .unun *arataca@ (?,
tl(leri g?rmezse2 talih enen :e*i (enine ost .ilmesinA'de-
misler.Bendekralm,seninsaltanatnsndrmektenbaskabir
seydsnmemekteolandsmannadlleryagdrarak,ltuIlar-
ladonatarak,tasyamayacagkadarcmertlikgstererekyanl-
79
makta oldugunu gryorum; ve bu yzden, kralm iin byk
endiselerduyuyorumdemis.Buszleriduyankral,sonderece
bunalms, rengi atms ve 'LtuIlanmla donattgm halde bana
dsman oldugunu iddia ettigin bu kisi kimdir? diye sormus.
Vezir,'HekimRyan'danszediyorumdemis.Kralona,'S-
znettiginkimsebenimiyibirdostumdur;benimiininsanla-
rn en degerlisidir. nk o bana elimde tutarak czzamdan
kurtulmam saglayan bir sey verdi. Baska hekimler benden
umutlarn kesmislerdi. Bu zamanda Bat'da oldugu gibi
Dogu'dadaonungibisiyoktur.Byleykennasloluyordasen,
onunhakkndabugibiseylersylemeyecretediyorsun?Ben-
se, bugnden baslayarak ona gvenceler vermek ve aylk bin
dinar tutarnda maas baglamak istiyorum. Aslnda krallgmn
yarsn ona bagslasam, onun iin pek Iazla bir sey yapms
olmazdm.Inanyorumki,senbunlarkskanlgndansylyor-
sun, tpk vaktiyle isittigim Sah Sindbad'n yksnde oldugu
gibidemis.
> ana2 ehrazat2 anszn sa.ah olu@unu 5ar( etmi: "e anlat,
sn (esmi:.
Bunu g?ren Dn*azat2 ona IA.lac@m2 anlatt(larn ne (aar
tatl2 (i.ar2 zari5 "e sa5AH emi:. ehrazat a2 I+@er :ah .eni
.a@:lar a2 ha*atta (alrsam2 i(inize anlataca(larm *anna
.unlar neir (iJH emi:. ah2 .unu u*unca2 (eni (enine2
IBallahiA /er1e(ten hari(a olan ?*(snn sonunu inlemeen
onu ?lrmemAH emi:. Sonra gece*i2 sa.aha (aar .ir.ir,
lerine sarlara( .irli(te ge1irmi:ler. Sa.ahle*in :ah2 i"ana
gitmi:C i"an hal(la olunca2 gn .atas*a (aar ta*inler2 azil,
ler *a$ara(2 *?netere(2 as(a (alan i:leri .itirere( aalet a@t,
ma*a .a:lam:. Sonra i"an a@lm:2 :ah a sara*na ?nm:.
/ece *a(la:nca2 "ezirin (z ehrazat ile her zaman(i ili:(isini
80
(urmu:.
"e.inci 2ece 4unca
ehrazat anlatma*a .a:lam:C
Isittimki,eybahtgzelSahm,KralYunanvezirine,'Eyvezir,
hekime kars kskanlk duygularna kaplma! Sen, onu ldr-
memi,sonradasahininildrdktensonrapismanlkduyanSah
Sindbadgibibundanpismanolmamistiyorsun!demis.Vezir;
'Bunaslolmus?diyesorunca,kralonasuykyanlatms:
81
-ah (in1a%'n -ahini
ir zamanlar Fars sahlarnn iinde eglenceye, bahelerde
gezmeyevehertrlavaokmeraklbirsahvarms.Onun
kendieliyleyetistirdigivegecegndzterketmeyipbileginde
tnettigibirdesahinivarms;avagittigizamanonubirlikteg-
trr;boynunaastguIakbiraltntastansuimesinisaglarms.
Birgnsarayndaotururken,kuslarnbakmylailgilenengrev-
likagelmisveona,'Eyyzyllarnsah,sanrmavagitmenin
tam zaman! demis. Bunun zerine sah hazrlklara baslams,
sahinideelinealms,yolaklms;avaglarnngerilibulundu-
gukkbirvadiyegelinmis.Birdenbireagabirceylandsms.
Bunugrensah,'Kimbuceylannkendiyannayaklastgng-
rrvekarrsa,onuldrrm!demis.Sonraceylansaranav
agn ekip saha dogru yaklastrmaya baslamslar. Ceylan n
ayaklarnggsneyaslayarak,yeredayayparkaayaklar ze-
rindedikilerek,sankisahnnndekiyeripmekistergibidur-
mus.Bununzerinesah,egilerek,ceylanrktmekiinellerini
rpms;ceylandasahnbasstndensrayarakuzaklaradog-
rukosmayabaslams.Sahmaiyetinednpbaktgndabirbirle-
rinegzkrpmaktaolduklarngrmsvevezirine,'Buaskerle-
reneoluyor,bylegzkrppduruyorlar?diyesormus;vezir
de,'Sizinceylankaranldreceginizedairettiginizyemini
hatrlatyorlar birbirlerine! yantn vermis. Sah da, 'Dogru!
yleysebuceylanizleyipyakalamamzgerek!diyerekceyla-
nnizizerindeatsrms;sahin,gagavurupceylanngzlerini
oymus,onusasrtms;sahdatopuzuylavurarakceylanyerede-
virmis.Sonraattaniniponubogazlamsvederisiniyzphay-
vannterkisinebaglams.Osradascakbastrms;bulunduklar
yer llk, kurak ve susuzmus. Sah da at da susamslar. Sah
dnporacktagvdesindenyaggibikoyubirsuakanbiraga
B
82
grms.Elleriderieldivenlerlekaplolansah,sahininboynun-
dantasalponubusuyladoldurmusvekusunnnekoymus;
amakuspenevuraraktasdevirmis.Sahtasikincikezdoldur-
mus ve kusun susams oldugunu dsndgnden bir kez daha
onun nne koymus; ancak sahin ikinci kez pene vurup tas
devirmis.Sahkusaierlemis;ama,yinedetasnckezdol-
durarak,bukezatasuvermekistemis;sahinkanadn arparak
tastekrardevirmis.Bunugrensah,'Allahbelanversinugur-
suz kus! diye haykrms, 'Benim imemi engelledin; kendini
demahrumettin,atda
1
demis;klcylasahinevurupikikana-
dn kesmis.Sahindebasnkaldrmsvehareketleriyledeta,
'Bak,agatanevar!demekistemis.Sahbasnkaldrncaaga-
cn zerinde bir ylan grms; agatan szlen de onun zehri
imis.Bunuanlayansah,sahininkanatlarnkestiginepismanol-
mus. Sonrakalkp atnabinmis;birlikteceylan alpgtrms
vesaraynaulasms.Ceylanasnnnneatms,ve'Alsunu
pisir' demis. Sonra da kolunun zerinde sahinle tahtna otur-
mus;ancakpekazzamansonrasahinbirkezhkrdktansonra
lms. Bunugrensah,hayatn kurtaransahinildrmsbu-
lundugundandolayacduyarakmatemglklarkoparms.
SahSindbad'nyksistebudur.
Vezir,KralYunan'nanlattgykyisitince,ona,'Eyazametli
kralmdemis;'Ktsonularn grebileceginnegibiIenalk
yaptmbugnekadar?Sanakarsduydugumsaygdanvesevgi-
dendolaybunusylyorum.Sylediklerimingerekoldugunu
sonraanlarsn.Benidinlersenkurtulursun.Yoksasahlardanbir
sahnoglunualdatanhilekrvezirgibilrsn!demis.
1 Mardrus,evirisindesahnkusaikikezsuiirmekistediginiaklamssada;bardag
ilkinkendisiiin,sonkezdeatiindoldurduguanlaslyor(.)
83
-ehza%e ie 2uya1ani
zkonususahn,avaveatsrmeyemeraklbiroglu,birde
vezirivarms.Busahvezirine,nereyegiderseoglundanay-
rlmamasiinemirvermis.Buogul,gnlerdenbirgn,atsrp
avagitmis;onunlabirliktebabasnnveziridesaraydanayrlms.
Ikisibirlikteyolalrken,nlerinecanavargrnslbirhayvan
kms. Vezir sehzadeye, 'Atn sr, bu garip hayvan izle!
demis.Sehzadedehayvangzdenyitirinceyekadarizlemis;ve
birdenbirehayvanldeyitipgitmis.Sehzadeoksasrms;ve
nereyegideceginibilemedigibirsrada,yolunbasndaaglayan
gen bir kle kz grms. Sehzade ona, 'Sen kimsin? diye
sormus;kzda,'Hintpadisahlarndanbirininkzym.Ormanda
kervanlayolalrken,uyumaarzusubenisard;Iarkndaolmadan
atmdandsmsm.Sonrakendimiyapayalnzveoksasrms
olarak burada buldum demis. Sehzade bu szleri duyunca,
acmaduygusuylasarslmsveonualpatnnterkisineyerlestir-
diktensonrayolakoyulmus.Terkedilmisbirharabedengeer-
lerken, kle ona, 'EIendim, surackta hacetimi grebilir mi-
yim?deyince,sehzadeonuattanindirmis;sonradageciktigini
grnce,agrdanalyorsanarakardndangidince,birdenegr-
sn:genkzsandgbirgulyabanidegilmiymis!Onu,ocukla-
rna syle sylerken duymus: 'Yavrularm, size bugn iyice
besilibirgenadamgetirdim.Onlardakendisine,'Annecigim,
onu bize getir!Yiyip iyice karnmz doyuralm! diyorlarms.
Sehzade bu szleri duyunca, ldrlecegini anlams; her yan
titremis,yasamiindehsetedsmsvegeridnms.Gulyabani
ininden ktgnda, onu bir tabansz gibi korkmus, titremeler
iindegrnceona,'Bylekorkacaknevar?demis;sehzade
de,'Korktugumbirdsmanmvaryantn vermis.Gulyabani
ona, 'Sen bana bir sehzade oldugunu sylemistin deyince; o
S
84
<rens "e /ul*a.ani
(D. /. <inKell)
<rens >gre'nin )uza@na D:er(en
(H. D. For)
da, 'Evet, dogru! yantn vermis. Kz da, 'yleyse, onu en-
gellemekiindsmannanedenbirazparavermiyorsun?diye
sormus;sehzade,'ParaylaIalangzdoymuyorki,ancaklm-
le yetinir! Bundan dolay yasammdan endise ediyorum, ben
kttalihiminkurbanymdiyeyantvermis;Ozamankzda,
'Egeryleyse,dsmannakarsAllah'ayalvarmaktanbaskaa-
ren yok. O seni tm korktugun bela ve ktlklerden korur
demis.Bunuduyansehzade,basn ggekaldrp:'Senki,bas
sksp sana sgnanlara yardm edersin; ben de dsmanlarm
zerinde muzaIIer olmak iin sana sgnyorum. Kaldr onlar
Tanrm,yolumunzerinden!diyeyakarms.
Gulyabanibuyakarsisitincegzdenkaybolmus.Sehzade,sah
babasnnyannavarnca;ona,vezirinktnasihatini anlatms;
odavezirinldrlmesinehkmetmis.
(BunuizleyerekKralYunan'nvezirisznsylesrdrms):
Ey sahm, sen bu hekime arka karsan, o seni lmlerin en
ktsyle ldrecektir. Sen onu ltuIlarnla donatsan da, dost
olarakkabuletsende,yinedelmnhazrlayacaktr.Elinde
tuttugunbirseylebedeninindsnsaranbirhastalktansenikur-
tarmasnn nedenini anlamyor musun? Bunun srI tutacagn
ikinci bir seyle lmne yol amak iin olduguna inanmyor
musun?BunuduyanKralYunan,'Dogrusylyorsun!Senin
dsndgngibiyaplmsolabilir,eyuzgrslvezirim!de-
mis 'Bu hekimin beni ldrmek iin gizlice gelmis bir casus
olmas pek mmkndr. Gerekten elimde tuttugum bir seyle
beni kurtarmssa, rnegin koklatacag bir seyle de pekl beni
ldrebilir.SonraKralYunanvezirine,'Eyvezir,onuneyap-
malyz?diyesormus.Vezir,'Hemenbirinikaldgyeregn-
derip onu agrtmal! Buraya geldiginde boynunu vurdurmal!
Bylecektlklerinidurduracak,skntdankurtuluprahatlaya-
87
caksn!Osanaihanetetmeden,senonayapacagnyap!demis.
KralYunan, 'Dogru sylyorsun, ey vezir! demis. Sonra he-
kimi agrtms; hkmdarn kendi hakknda ne dsndgn
bilmeyen hekim kvanla huzura girmis. Sairin dizelerde
anlattggibi:
+* .ahtn ar.elerinen (or(an (i:i rahatlaA Bilmez,
sin (i2 her :e* n*a* *aratan )anr'nn elineir. Ni,
ra *azlan *azlm:tr2 asla .ozulmazA #azlmam: olan
i1inse hi1 (or(mamalr. Be sen )anrm2 seni ?"me,
en ge1en .ir gnm ola.ilir miJ #o(sa2 ahen(li slu,
.umun "e :airce ilimin :ahane "erisini .a:(a (ime
harcarmJ +llerinen (a.ulleni@im her *eni arma,
@an2 )anrm2 .ir ?nce(inen aha gzel2 hem e isten,
meen gelir. B?*le*(en nasl olur a senin g?r(emini2
tm g?r(emini2 (eni i1ime "e hal( i1re ?"memA Ama
itira5 etmeli*im2 a@zm *eter gzelli(te ?"gler ze,
mi*orC sesim sana ilahiler s?*le*ece( (aar tatl2 sr,
tm a "eri@in nimetleri ta:*aca( (aar g1l e@ilA
+* Allah'n (ulu2 :a:(nl( i1ine*(en2 meseleni2 te(
.ilge olan )anr'*a .ra( "e art( *re@ine insanan
*ana girece( ertleren (or(maA Be e .il (i2 hi1.ir
:e* senin iraenle olu:mazC saece Bilgelerin Bilgesi
olan )anr'nn iraesi*le olu:ur. Asla umutsuzlu@a (a,
$lmaA )m ertlerini2 tm (a*glarn unut A Bilmez
misin (i (a*glar2 en sa@lam2 en g1l *re(leri *$ra,
trJ *le*se2 .ra( her :e*iA )e( zenle*icinin (ar:,
sna (uru@umuz zenler (uretsiz (?le zenlerin,
en .a:(a .ir :e* e@ilir. Bra( ge1i$ gitsinlerA S,
re(li mutlulu@u tatma*a .a(A
88
Hekim Ryan huzuruna geldigi zaman kral ona, 'Seni niin
huzuruma agrdgm biliyor musun? diye sormus. Hekim,
'Bilinmeyeni kimse bilmez; ancak Yce Tanr bilir! demis.
Kral,ona,'Senildrmek,ruhunubedenindenayrmakiina-
grttmdemis.BuszleriisitenHekimRyan,grlmedikbir
heyecanlasarslms;ve'Kralm,beniniinldreceksin?Acaba
ne gibi bir kusur isledim? diye sormus. Kral, ona 'Senin bir
casusoldugunvebenildrmekiingelmisbulundugunsyle-
niyor. Byle olunca, sen beni ldrmeden, ben seni ldrece-
gimyantnvermis.Sonracelladagrtmsveona,'Buhainin
boynunuvur,bizibelasndankurtar!demis.Hekim,'Beniba-
gslaki,Tanrdasenibagslasn!Benildrtme,yoksaTanrda
senincannalr!diyeyakarms.
SonraeyiIrit,benimsanayalvardgm,amadinlemedigin;aksi-
nelmmistemektesrarettigingibi,odayakarlarn krala
tekrarlams!
SonundaKralYunan,hekime,'Senildrtmedikegvenbula-
mayacagm,rahatakavusamayacagm.nksenin,elimeald-
gmbirseylebenikurtardgngibi,koklatacagnbirseyleyada
birbaskayolla,benildreceginekuvvetleinanyorum,Hekim
ona,'EIendimiz,benimdlmbumuolacakt,seniyiligi,k-
tlklemikarslarsn?demis.Amakral,ona,'Seningecikme-
denlmengerekiyor!demis.Hekim,kralnkendilmnke-
sinolarakistediginiiyiceanlaynca,aglamsvelaykolmayan-
larahizmetetmeninverdigizntylekahrolmus,
Bukonudasairdemiski:
89
/en1 "e 1lgn 0a*mune2 tm ruh *celi@inen *o(,
sunu ger1e(teA Ama2 .a.asnn2 a(sine2 g?@s mer,
hamet2 *re@i i*ili(le olu*u. Be e .a(n onaA +lin,
e me:ale olmaan *ola 1(mazC .?*lece *rr(en
so(a@n 1amurunan2 *ollarn tozunan "e tehli(eli
(a*malaran sa(nr.
Bunu izleyerek cellat ilerlemis; hekimin gzlerini baglams;
sonrapalasnekerekkrala,'Izninle!demis.Ancakhekims-
rekliaglyor;kralada'BenikorukiAllahdasenikorusun!Beni
ldrmeki,Allahdasenincannalmasn!deyipduruyormus.
Vedesairinsudizeleriniokuyormus:
-eni (enime "eri@im ?@tler *erini .ulmaC o*sa
cahillerin ?@tleri .a:ar sa@la. Bense saece ho:,
g?ren nasi.imi alm. Bu *zen2 e@er *a:a*aca(
olursam2 (enime ?@t "erme(ten sa(naca@mA lr,
sem e@er2 .enim .a:ma gelen2 .a:(alarnn illerini
tutmalar i1in ?rne( olu:turaca(A
Sonra,krala,'Benimdlmbumuolacakt?Senbanavaktiyle
birtimsahndavrandggibidavranyorsundemis.Bunuduyan
kral, 'Bu timsah yks de nedir? diye sorunca; hekim ona,
'Bu durumda iken sana bunu anlatmam olanaksz demis;
'Allahaskna,benibagsla,Tanrdasenibagslasndiyeekle-
mis; ve sonra yeniden gzyaslarna bogulmus. O srada kraln
gzdelerindenbirileriayagakalkarak,'EIendimiz,buhekimin
kannbizebagsla!nkbizonunsanakarskusurisledigini
higrmedik;aksine,baskahekimlerinvebilginlerinarebula-
90
madg derdinden seni kurtardgn grdk! Kral onlara, 'Siz
bu hekimin ldrlmesinin nedenini bilmiyorsunuz demis:
'Onubagslarsam;ben,aresizkahrolacagm.nkelimebir
sey vererek beni lmden kurtaran kimse, koklayacak bir sey
vererekbenildrmeyedekadirdir.Bylece,benonunlmle
eldeedecegibirbedelugrunabenildrmesindenkorkuyorum.
Zira,bukisinin,burayabenildrmekiingelmisolmasmm-
kndr. Onun iin lmesi gerekli. Bylece kendi basma kor-
kusuzyasarmdemis.Bunuduyanhekim,yine'Benibagsla
ki,Tanrdasenibagslasn!Benildrme,yoksaAllahdasenin
cannalr!demis.
VeeyiIrit,hekim,kraln,aresiz,kendisinildrtmekzorunda
bulundugundan emin olunca; ona, 'EIendimiz, eger lmm
gerekten zorunlu ise, bana bir sre tan ki, evime gideyim!
Btn islerimi yoluna koyaym! Ana-babama, komsularma,
cenazemi kaldrmalar iin talimat vereyim! Ve zellikle tpla
ilgilikitaplarmbirilerinearmaganedeyim!demis;'Birdebir
kitabm var ki, gerekten alntlarn alnts ve '+ner,i nai,
rat'tandr
1
,onusizearmaganolarakvermekistiyorum;kitaplg-
nzdaitinaylasaklayndiye!Bunuduyankral,hekime,'Nedir
bu kitap? diye sormus; o da, 'Deger biilmez seyler ierir.
Akladgsrlardanpeknemliolmayanbirisu:Basmvurdu-
rursan,kitabavesayaraksayIaevir;sonrasoldakisay-
Iadan satr oku! Kestirdigin bas sana seslenecek ve ona
soracagnhersoruyuyantlayacaktr!demis.Buszleriduyan
kral sasknlktan sasknlga dsms; sevinten ve heyecandan
titremis ve 'Ey hekim, senin basn vurdursam da konusacak
msn?diyesormus.Hekimde,'Evet,gerektenyle,eIendim!
Kitapta,buhayretvericiseydeyazl!demis.Bununzerine
kral ona gitmesi iin izin vermis; ancak adamlarn da yanna
1 Gbulunannengbulunan(.)
91
katms.Hekimbir-ikigniindeislerinigrms.Sonrayeniden
kraln huzuruna kms. Buraya emirler, vezirler, mabeyinciler
venaiplerlekrallgntmndegelenleridegelmis;divan(her
renktenvebiimdengiysilerle)iekdolubirbaheyednms.
Osrada,hekim,divanagirmisvekralnnndeayaktadurmus;
elinde eski bir kitap ve iinde bir tr toz bulunan bir srme
kutusu tasyormus. Sonra oturmus ve 'Bana birisi bir tabak
getirsin!demis;sonradatozutabagadkerektabanayayms;
ve'Eykral!Bukitabal!Amabasmvurmadanncekullanma;
basm vurulunca, onu, iinde toz bulunan su tabaga koydur!
Kanmdindirsinler!Sonrakitaba!demis.
He(im ;O*an %am +ilir(en
(6ouis ;hea)
92
Ancak kral acelesi yznden onun sylediklerini pek dinle-
memis. Kitab alms ve sayIalarn birbirine yapsk oldugunu
grms; parmagn agzna koyup tkrgyle slatms; ve ilk
sayIay amay basarms. Ikinci, nc, sayIalar iin de ayn
hareketitekrarlams;veherseIerindesayIalarbykbirglk-
lealms;sonraokumayaalsms;amasayIalarzerindehibir
yazyokmus.Kral,'Eyhekim,buradayazlbirseyyok!de-
mis. Hekim, 'Ayn tarzda amaya devam et! demis; kral da
yapraklar evirmeye devam etmis. Ancak daha birka dakika
gememis:Oandakralnkannazehirislemeyebaslams;nk
kitapzehirliimis.Kral,mthistitremeleriindeyeredsms,ve
'Zehirlendim,zehirlendim!diyehaykrmayabaslams.
HekimRyan,onaseslenereksudizeleriokumayabaslams.
u *arg1larA #arglar *a2 .azen (eni *et(ilerini a:a,
ra( tm aaleti .ir *ana .ra(rlarA Bununla .irli(te2
e5enim2 aalet "arrA Naman gelince2 onlar a *ar,
glarlar. +@er rst "e i*i iseler *a(a* (urtarrlar.
Ama zulmetmi:lerse2 -aer e onlara zulmeer "e en
(?t s(ntlara u@ratrA /eli$ ge1enlerin ala*larna
"e acmalarna alet olurlar. #asa .uurA Bu a onan
?trrA Be -aer saece mant(la i:ini *rtrA
HekimRyanbudizeleriokuyupbitirirken,kraldaoandacan
vermis.
Bylece,eyiIrit,bilki,KralYunan,HekimRyan'bagslasay-
d,Tanrdasrasgelinceonubagslayacakt.Amaobunured-
detti,velmnekendikararvermisoldu.Sende,eyiIrit,beni
bagslamakisteseydin,Allahdasenikorurdu.
93
-ral -ita.n Sa*5alarn !e"irir(en
(H. D. For)
Anlatsnn burasnda, Sehrazat, sabahn sgn grms ve ya-
vasasusmus.KzkardesiDnyazat,'Nehosbiranlatsnvar
demis;oda,'EIendimizbenibagslardasagkalrsam,buaksam
anlatacaklarmnyanndabunlarhikalrdemis.Sonraogece-
yisabahadeginbirliktetambirmutlulukvebahtiyarlkiinde
geirmisler.Sonrasah,divannakms;vedivandaglnca,sa-
raynadnmsvedeyaknlarylabulusmus.
94
Atnc 2ece 2eince
ehrazat s?ze .a:lam:'
Eybahtgzelsah.Isittimki,balk,iIrite,'Senbenibagslams
olsaydn, ben de seni bagslardm; ama sen lmm istedi-
ginden, ben de seni bu kpe hapsedip denize Irlatarak lme
mahkmedecegimdemis.BunuduyaniIrit,haykrarak:'Allah
asknaeybalk!Bunuyapma!Byklket,benibagsla!Yap-
tklarma da sakn kzma! Ben su islediysem, sen iyilik et!
Ataszlerinedemistir:'-?tl( *a$ma sen2 i*ili( *a$A -?tnn
su1unu tmen .a@:laA' Ve sen balk! Sakn Umne'nin
Atka'yayaptgn yapma!demis;Balk,'Neymisbuolay?
diye sorunca, iIrit, 'Simdi bunu anlatmann sras degil, beni
kpten karnca, onlarn basndan geenleri anlatrm! diye
yant vermis. Balk, 'Yo! Seni, oradan kmaya hi imkn
bulamayacagnsekilde,kesinlikle,denizeatmamgerek!Yalva-
raraksanabasvurdugumda,sanakarshibirsuum,alakabir
davransmolmadghaldelmmdenbaskaseydsnmedin;
oysa ben sana sadece iyilik etmistim kpten kararak... Bana
karsbyledavrandgnagre,seninbozukbirsoydangeldigin
anlaslyor.Vedebilki,senindurumunu,denizdenkarpseni
yeniden kurtaracaklara aklamadan kp denize Irlatmaya-
cagm.Byleceonuamadan,tekrardenizeIirlatacaklar;vesen
sonsuza kadar her trl iskenceyi tadarak orada kalacaksn!
demis. IIrit ona yant vermis: 'Beni brak, sana simdi yky
anlatacagm; bir daha ktlk de etmeyecegim; bir de seni
sonsuza dek zenginlestirmek iin olanak saglayacak bir yol
gsterecegimBununzerinebalkonainanmsveonuzgr
brakrsa,yalnzkendisinektlketmeyeceginidegil,iyilikde
edecegini dsnms. Onun iyi niyetine ve vaadine tmden
gvenerek; ve ona 'kadir-i mutlak Tanr stne yemin ettir-
95
dikten sonra, balk, kpn kapagn ams. Kpten tamamen
kncayakadardumanykselmeyebaslams;sonradabudu-
manyzkorkunirkinliktebiriIritednsms.IIritkpebir
tekmevurarakonudenizeyuvarlams.Balkkpndenizeyu-
varlandgngrnce,hikuskuduymamacasnamahvolduguna
inanms;korkudanisinikarmsvekendikendine'Buhide
hayraalametdegil!demis.Sonrayreginibtntutmayaal-
sarak, 'Ey iIrit, YceTanr 'Baaini tutA !n( .unun hesa.
sorulur' buyurmustur.Sen,bana,yeminle,ihanetetmeyecegini
vaatettin.YemininesadkkalmazsanTanrsenicezalandrr,ga-
zabndankorkulur;sabrlysadaunutkandegildir.Sana,Hekim
Ryan'nKralYunan'asyledigi,'Beni .a@:la (i2 )anr a seni
.a@:lasnA'deyisinihatrlatrmdemis.
Bu szleri duyan iIrit, glmeye baslams; onun nnden yol
alarak,'Eybalk,beniizle!demis.Balkda,gvenliginden
pekeminolmadanonunardndanyrmeyebaslams;bylece
kentten tm olarak uzaklasmslar ve onu gzden yitirmisler;
sonradabirdagatrmanmslar;oradandaortasndabirglbulu-
nan tenha bir vadiye inmisler. Bunun zerine iIrit durmus ve
balkya agn suya atmasn ve avlamasn emretmis; balk
suyabakms;oradabeyaz,krmz,mavivesarbalklargrms;
sasrmskalms;sonraagngleIrlatms;ekincedrtbalgn
agatakldgngrms;herbirbalkayrbirrenkteimis.Bunu
grnce, sevinmis. IIrit ona 'Bu balklarla Sultan'n huzuruna
kvebunlaronasun!Odasanabirservetverecektirvesimdi
Allahaskna,zrmkabulet!Korkarmki,yeryzndeyasa-
yan hi kimseyi grmeden bin sekiz yz yldr
1
deniz altnda
kaldgmiinnezaketkurallarnunuttum!Sanagelince,hergn
buraya balk avlamaya gel!Ancak bir kereden Iazla ag atma!
1 Burada iIrit, daha nce balkya deniz altnda bes yz yl kaldgn syledigini
unutmusgrnyor(.)
96
SimdiTanr'yaemanetol!demis.Bunusyleyerekikiayagn
vurunca,yeryarlms,iIritiyutmus.
Bunun zerine balk, iIritle basndan geenlere ok sasarak,
kente dnms; sonra da, balklar alarak, bunlar evine gtr-
ms;bunuizleyerek,toprakbirkapalarakbunusuyladoldur-
mus;iinebalklarkoymus;balklarsuiindeoynamayabasla-
mslar.Sonra,kabbasnnzerineyerlestirerekiIritinnerdigi
gibi, Sultan'n sarayna dogru yol alms. Balk Sultan'n hu-
zurunaknca,balklaronasunmus;Sultan,balknnkendisi-
nesundugububalklargrncehayranlgndorugunaulasms;
nk, gerek nitelik, gerek tr bakmndan mrnce bunlarn
benzerinigrmemisimis.Sonra,'Bubalklarasmzzencika-
dnaverin!demis.Bukle,onaancakgnnceRumlkele-
rininkraltaraIndanarmaganolarakverilmisvedeaslkmari-
Ieti henz denenmemis imis. Vezir ona balklar kzartmasn
emretmisve'Eyas,hkmdarsanaulastrmakzerebanasu
emriverdi:'+* g?z*a:mA Seni .ir hazine gi.i2 ertli gnme
P

?(me( i1in sa(lam'atasznndedigigibi,sendemutIaktaki
mariIetini, tabaklarndakitatzenginliginibugngstereceksin;
nkSultanbugnkendisinehediyelergetirenbirkimseyika-
buletti!demis.Vezir,bunlarsyleyiphertrtavsiyelerinide
ekleyerekoradanayrlms.Sultan,balkyadrtyzdinarve-
rilmesiniemretmis.Parayalanbalk,bunugiysisinincebine
yerlestirmis;mutluvesevinli,karsnnyanna,evinednms.
Sonradaocuklarna, ihtiyalar olanher seyi satn alms. Bu
sradazencias,balklaralms,temizlemisvetavayasralams;
bir yanlarn iyice kzarttktan sonra, br yanlarn evirmis.
Fakat,birdenbireduvaryarlarakendamgzel,yanaklarparlak
ve yz hatlar zariI, gzleri srmelenmis, vcudu ince ve za-
raIetle ne egilmis; bas mavi bir yazmayla rtl, kulagnda
2 nemlignanlamnda(M.)
97
kpeler, kolunda bilezikler, parmagnda degerli taslarla bezen-
misyzklerbulunanbirgenkzkagelmis;elindekamstan
bir degnek tutuyormus; ocaga yaklasms ve elindeki degnegi
tavayauzatarak,'Eybalklar,sznzherzamantutuyormu-
sunuz? demis. Bunu gren kle baylms; gen kz sorusunu
ikinci,nckeztekrarlams.Bununzerinetavanniindeki
tmbalklar,baslarnkaldrarak,'Evet!Evet!demisler.Sonra
hepbiragzdansudizeleriokumuslar:
Sen geri*e ?nersen2 .iz e ?nerizC sen "aaini tu,
tarsan2 .iz e .izim(ini tutarz. Ama (a1ma*a (al(,
:rsan2 .orcunu ?e*ince*e (aar ha*(r$ ururuz.
Buszlerzerinegenkztavaydevirmis,geldigiyerdenkp
gitmisvemutIagnduvaryenidenkapanms.Klekadn,bay-
gnlggeince,drtbalgnyanms,karakmrednmsoldu-
gunu grms; kendi kendine, 'Zavall balklar demis; sonra
kendi durumunu dsnerek ve de bir deyisi hatrlayarak, 'Ilk
saldrdabozgunaugranddemis.Kendikendinedvnpdu-
rurken,vezirardndan,omuzbasndabelirivermis;veona,'Ba-
lklarSultan'agtr!demis.Kleaglamayakoyulmusveolup
bitenivezireanlatms;veziroksasrmsve'Bu,gerektenga-
rip bir yk! demis. Balky aratms ve huzuruna getirince,
ona,'Ilkkezgetirmisoldugunabenzerdrtbalkdahagetirmen
gerekiyordemis.Balkgleyollanms;agnatmsveyakala-
dg drt balg vezire getirmis. Vezir de onlar zenci kadna
vermisve'Albunlar,benimhuzurumdakzartki,buisinnasl
oldugunuanlayaym!demis. Zencidavranpbalklar hazrla-
ms;veateszerindekitavayayerlestirmis.Bylece,birkada-
kikagemisgememis,duvaryarlvermisvegenkzevvelce
98
grldggiysilerebrnmsbirbiimdeveelindeayndeg-
neklegrnms;degnegitavayadogruuzatmsve'Eybalklar,
balklar! Eski sznz hl tutuyor musunuz? diye sormus;
balklarhepbirdenbaslarntavadankaldrarakagzbirligiylesu
dizeleriokumuslar:
/eri ?nersen2 sana ?*(nrzC *eminini tutarsan2
.iz e tutarz. Ama "eri@in s?zleri in(7r eersen .e,
lan .ulas*a (aar .eua eerizA
Bu ana ehrazat2 :a5a@n s?(t@n g?rm: "e susmu:.
99
-z )a"a* De"irir(en
7,+ 8+ #or%9
Ye%inci 2ece 2eince
S?ze .a:la*ara('
Ey baht gzel sahm, isittigime gre, balklar konusmaya
baslaynca gen kz, degnegiyle tavay devirmis ve girdigi
yerden kp gitmis; duvar da kapanms. Bunu gren vezir,
ayaga kalkms ve 'Bu isi Sultan'dan saklamam imkansz!
demis.SonraSultan'nhuzurunakarakgrdklerinianlatms.
Sultanda,'Bunukendigzlerimlegrmemgerek!demis;ve
adam gnderip balky aratms; ve ncekilere benzer drt
balkla gelip kendisini grmesini buyurmus; bu maksatla da
kendisinegnsretanms.Amabalkhemenglegitmis;
vedrtbalkalpgetirmis.BununzerineSultankendisinedrt
yzdinarverilmesiniemretmisvevezirednerek,'Bubalklar
benimnmdesenkendinhazrla!demis.Vezir,'Duydukve
itaatettikdemisvebalklar iyicetemizlediktensonra,tavay
Sultan'n huzuruna getirmis ve kzarmak zere balklar iine
koymus; bunu izleyerek, bir yanlarn kzarttktan sonra, br
yanlarn evirmis ve birdenbire mutIagn duvar yklms ve
buradan mandalardan bir mandaya ya da Had
3
Kabilesindeki
devlerdenbirinebenzerbirzencikms;elindeyesilbiraga
dal tutuyormus; ak-seik ve mthis bir sesle, 'Balklar, hey
balklar! Eski vaadinizi her zaman tutuyor musunuz? demis.
Balklar da tavann iinden baslarn kararak, 'Evet, evet,
kuskusuz!demisler;vehepbiragzdansudizeleriokumuslar:
3 PeygamberineitaatetmedigindendolayTanrtaraIndankkkurutulmusbirkabile
(Kur'an,XXV.Sre,123,139ayetler)(Khawam).
101
Sen geri*e ?nersen2 .iz e ?nerizC sen "aaini tu,
tarsan2 .iz e .izim(ini tutarz. Ama sen *an 1izersen2
"aaini *erine getirince*e (aar ha*(rrz.
Sonrazenciocagayaklasms;elindekidallatavaydevirmis;ba-
lklaryanmslar;kmrednmsler.Bununzerinezenciieri
girdigi yerden ekip gitmis. Zenci herkesin gz nnde kay-
bolunca, Sultan yresindekilere, 'Gerekten grp de suskun
kalmamz mmkn olmayan bir durum karssndayz demis;
'Vedehikuskusuzbubalklarngaripbiryksolmaldr
diyeeklemis.Bununzerinebalkygetirtmis;balkgelince
de, 'Bu balklar nereden tuttun? diye sormus; o da, 'Kente
egemen olan dagn ardndaki drt tepe arasnda bulunan bir
glden!yantnvermis.Sultanbalkyadnp,'Orayagitmek
iinkagngerek?diyesormus.Balk,'SultanmzeIendi-
miz!Sadeceyarmsaatyeter!demis.Sultanoksasrms;ve
askerlerinehemenbalkyayoldaslketmeleriniemretmis.Ba-
lk da, ok kzarak, iinden iIrite kIretmeye baslams; ve
Sultanileherkesyolakoyulmus,dagakmslar,sonradadaha
ncehigrmediklerigenisbirboslugainmisler.Sultanveas-
kerleri drt tepe arasnda bulunan bu usuz bucaksz l ve
drtayrrenkten,krmz,beyaz,sarvemavibalklarnoynas-
tgglgrncesasrpkalmslar.Sultandurupaskerlerineve
orada bulunan herkese, 'Iinizde, daha nce burada bir gl
oldugunubilenvarm?diyesormus.Hepsibirden,'Yo,hayr
diyerekyantvermisler.Sultanda,'Vallahi!Buglveiindeki
balklarhakkndageregigrenmedenkentednmemvetaht-
maoturmam!demisveaskerlerineevredekitepeleriember
iinealmalarnemretmis;onlardabuemriyerinegetirmisler.
Bunun zerine Sultan, veziriniagrms, Bu vezir, agziyilaI
yapan,tmbilimlerigrenmis,bilgilibiradam,birbilgeimis.
102
Sultan "e 0ai*eti Bal(l /?ln -enarna*(en
(D. /. <inKell)
Sultan'nhuzurundaegilipikieliarasndanyeripnce,Sultan
ona,'Birseyyapmak,ancakilkinsenihaberliklmakIstiyorum;
bu gece kendi basma yola kp bu gl ve iindeki balklarn
srrnkendibasmaaramakniyetindeyim.Senbenimotagmn
kapsntutacakveemirlere,vezirlerevemabeyincilere,'Sultan
rahatsz2 *anna hi1 (imsenin girmemesi i1in emir "eriA' diye-
ceksin; ve benim niyetimi kimseye aklamayacaksn! demis.
Sultan, bunu izleyerek klk degistirmis; klcn kusanms ve
grnmeden,evresindebulunanlardanuzaklasms.Sonrayola
koyulupscaktanbunalpdinlenmekzorundakalasyakadardur-
makszn,btngece,sabahadekyrms.Bundansonra,yeni-
denyolakoyulupgnngerikalanblmnveertesigeceyi
yryerekgeirmis.Isteosrada uIukta siyahbirseygrms;
bunasevinerekkendikendine,'Oradabenibuglveiindeki
balklarhakkndaaydnlatacakbirinibulmammmkn!demis.
Busiyahseyeyaklasrken,bununeliklevhalarlapekistirilmis
vetamamylakarataslarlainsaedilmisbirsarayoldugunuvede
kapsnnbirkanadnnak,tekininkapaloldugunugrms.
Buna sevinmis; kapnn nnde durarak yavasa alms; yant
alamadgndan ikinci ve nckezalms; yine yant alama-
ms; bu kez drdnc kez ve daha kuvvetli alms; ama ona
kimseyantvermemis;ozamankendikendine,'Bu sara*n .o:
.ulunu@una (u:(u *o(Ademis;bununzerinecesaretinitopla-
yaraksaraynkapsndanieriszms.Orada,ykseksesle,'Ey
sarayn sahipleri, ben bir yabancym, yoldan geen biri; ve
sizdenyolculukiinbirazyiyecekistiyorumdemis.Sonrade-
diklerini ikinci, nc kez tekrarlams; ama yant alamams;
yreginipekistirmisvecesaretinitoplamsvekoridordangee-
rek sarayn ortasna kadar gelmis; orada da hi kimseyi bula-
mams. Ama sarayn her yannn degerli hallar ve perdelerle
sslenmisoldugunuvesarayniavlusununortasnda,gzka-
mastranincilervedegerlitaslarlaislenmis,agzlarndansularn
104
bosaldg,krmzaltndandrtaslannevreledigibirhavuzbu-
lundugunugrms;havuzunyresinde,saraynstnegerilmis
genis bir agn engellemesiyle dsarya uamayan birok kus
varms. Sultan btn bunlara sasp kalms. Ama gln ve ba-
lklarn,daglarnvesaraynsrrnkendisineaklayabilecekhi
kimse grmedigine de zlms. Sonra iki kap arasna oturup
derinderindsnmeyebaslams.Amabirdenbirekederlibiry-
rekten kopar gibi haIiI bir sikyet; ve de ksk bir sesin su
dizeleriokudugunuduymus:
!e(ti@im aclarA Ah onlar gizle*emi*orum "e e a:(,
tan *ana erim ortaa. Be :imi g?zlerime(i u*(u
gecenin (aranl@na u*(usuzlu@a ?n. Ah2 a:(A
Beni g?rme*e geliA Ama :ncelerime e ne i:(en,
celer getiri. Ac*n2 .anaA Bra(n huzuru taa*mA
Be2 ona ac 1e(tirme( i1in tm ruhum olan o se"gili*i
zi*aret etme*inA !n( aclar "e .elalar i1ine2 .e,
nim tesellimir oA
Sultanmrlthalindekibusikyetleriisitince,ayagakalkpsesin
geldigi yana ynelmis. Orada, zerine perde gerilmis bir kap
bulmus. Bu perdeyi kaldrms ve byk bir salonda bir ars
4

yksekliktekibiryataktaoturangenbiradamgrms.Bugen
adaminceyaplveyaksklyms;tatlveakcbirkonusmas
varms;alniek,yanaklarglyapraggibiymis;yanaklarn-
dan birisinin ortasnda, bir siyah amber damlas gibi bir ben
varms.Hanisairnedemis:
4 Ars:DirsektenortaparmagnucunakadarolanmesaIeyeesit,eskibiruzunlukls
(.)
105
!ocu( (i2 tatl "e narin
-aranl(laran szlr sa1lar
*lesine si*ahtr (i gece*i olu:turur
A*nl( aln
*lesine .e*az (i gece*i :@a .o@ar.
Nara5etinin tema:as2
%nsan g?znn hi1 g?rmei@i .ir :enli(tir.
/?znn .irinin hemen altna
<em.e *ana@nn stne
)m gen1ler arasnan onu hemen 5ar( ettiren
+:siz .ir .eni "arr.
OnugrnceSultansevinmisve'Barsseninleolsun!demis;
Gen adam yatagnn zerinde oturmay srdrms; ama, tm
kisiligineyaylmskederlibirsesleSultan'nselamnyantlams
veona, 'EIendim, yerimden kalkamadgm iin beni bagsla!
demis.Sahdaona,'Eydelikanl,banabuglnverenkliba-
lklarnn;vedebusarayileyapayalnzlgnnvegzyaslarnn
srrnakla!demis.Buszleriduyunca,genadam,yznden
szlenbolgzyaslarylaaglams;Sultansasrpkalmsve,'Ey
delikanl!Senibyleaglatannedir?diyesormus.Gende,'Bu
durumdaolupdanaslaglamam?demis;vedeelleriniuzatarak
giysisininuzuneteklerinitutupkaldrms.Sahbakmski,gencin
gvdesininalttmylemermerkesilmis;tekiyarsysa,gbek
deliginden salarna kadar canl bir insannki gibiymis. Gen
adamSultan'a,'Bilki,eIendimbalklarnyksylesinega-
riptirki,herkesgrensindiye,igneylegzniksesineyazlsa,
uyankgzlemciiinbirdersolurdudemis.
Vedelikanlbuykysyleanlatms:
106
"yen!. 2en A%a! ie "akarn
yks
Iendim,bilesiniz,benimbabambudiyarnhkmdaridi.
AdMahmut'tuveKaraAdalar'nvebudrtdagneIendisi
idi.Babamyetmisylsaltanatsrd;sonradaTanr'nnrahme-
tine kavustu. lmnden sonra, saltanata ben sahip oldum ve
amcamn kzyla evlendim. Karm beni ylesine bir askla se-
viyorduki,yanndanayrlsam,beniyenidengrnceyekadarne
yernedeierdi.Besylbenimkorumamaltndakald;sonrabir
gn,asya,aksamyemegiiinhazrlkyapmastalimatnver-
dikten sonra hamama gitmis. Ben saraya geldim, her zaman
uyumaydetettigimyerdeuzandm;ikiesiredendebiryelpa-
zeyle beni serinletmelerini istedim. Biri basucumda, teki ise
ayakucumdaduruyordu.Karmnyoklugunudsnerekuykum
kamst; ruhum uyankt ama, gzlerim kapalyd. O srada
basucumdakiesirenin,beniuyursanarakayakucumdakinesy-
le seslendigini duydum: 'Mesude, eIendimiz ne kadar talihsiz
bir gen, degil mi? Onun es olarak hanmmz gibi bylesine
hain,bylesinecanibirinesahipolmasnekadaryazk!teki
de,'Allahzinayapankadnlarnbelasnversin!Bylesinebir
zaniye,eIendimizgibigzelhuylubiriyleevlenmemeliydi.Tm
gecelerini baska baska yataklarda geiriyor! diye yant verdi.
Basucumdakiesiredebunakars,'Gerektenbukadnnyaptk-
larnaaldrmamakiineIendimizepeycekaygszolmal!dedi.
tekide,'Bununaslsylersin?EIendimizonunyaptklarndan
kusku duymuyor ki! Yoksa onu bu denli zgr brakr myd
sanyorsun?Senbilmiyorsun,bunankr,hergeceyatmadann-
ce eIendimizin itigi saraba bir seyler, sanrm bhank
1
kars-
E
1 Bang *a a .han(' EskiAraplar'da'banotundankarlanbirtruykuilac:yada
107
tryor;odaderinuykularadalyor.Budurumdayken,neolup
bittigini,onunnereyegittigini,neyaptgnbilemiyor.Bylece,
eIendimizesarap iirdiktensonra giyiniponuyalnzbrakarak
gn doguncaya kadar ortadan yok oluyor. Geri dndgnde,
kocasnn burnuna yank bir sey uzatarak koklatyor; ve onu
uyandryoryantnverdi.
/en1 -ral -onu:malar Du*ar(en
(). Dalziel)
Esirelerinbuszleriniduyunca,eIendim,gzmnnurukarard.
Amcamnkz,yanikarmlayenidenbirlikteolacagmaksamn
cannabis'e(kenevir)dayanantmuyusturucularaverilenad(M.)
108
gelisidetagecikti.Sonundakarmhamamdandnd.SoIray
serdikvedetedindigimiztarzda,karslklikiikramndabu-
lunarak bir saat kadaryemekyedik. Bunu izleyerekyatmadan
nce her gece itigim sarab istedim; bana bardag verdi; onu
herzamankigibidudaklarmagtrrgibiyaptm;veabucak
giysimin st ksmndaki kvrma dktm
2
; ve hemencecik
yataga girerek uyur gibi yaptm. Bunun zerine karm, 'Uyu!
Birdahainsallahhiuyanmazsn!Allahdabiliyorya,senden
neIretediyorum.Senigrrgrmeztylerimdikendikenolu-
yor;senyaknmdaykenruhumbunalyordedi.Sonrakalkt,en
gzel giysilerini giydi, koku srnd, beline bir kl takt.
Saraynkapsnat,kpgitti.Bununzerinekalktmveonu
saraydan ktg andan baslayarak izlemeye koyuldum. Kentin
btnarslarngeti.Sonundakentinkaplarnaulast.Kapla-
radogruhianlayamadgmbirdildeseslendi;kilitlerdstve
kaplarald.Vekarmkentindsnakt.BendekendimiIark
ettirmeden ardna dstm. Sonunda harabe ygnlarndan olus-
mus tepelere ve bunlarn ortasnda bulunan tugladan rlms,
kubbesibulunanyarykkbirkaleyeulast.Kapdangirdi,ben-
se, kubbenin stne ktm ve yukardan gzetlemeye koyul-
dum. Karm bir zencinin yannagirdi.Buzencininstdudag
birtencerekapaggibiidi;altdudagdatencerenintakendisiy-
di;ikidudagdaodenliasagsarkyorduki,bunlarlakumlarda-
ki akllar ayklayabilirdi.Heryan hastalktanrmst; ve
sekerkamsndanyolunmuskuruyapraklarzerindeyatyordu.
Onugrnce,karm,yerekadaregilerek,ikieliarasndatoprag
pt;odabasnkaldrponaevirdive'Allahbelan versin!
Bu saatlere kadar niye geciktin? Buraya imeleri ve sevgilile-
riylebirbirinekatlmalariinzencileriagrdm.Bense,senin
yznden imeye hi heves duymadm dedi. Karm, 'Ey -
eIendim,eykalbiminsevgilisi!Bilmezmisinki,benamcamn
2 ReneKhawam.'Karmdangizleyerek,abucakyeredktmseklindeevirmis(.)
109
ogluylaevliyim;veonugrrgrmezneIretledoluyorum.Bir-
likteolmaktandehsetduyuyorum.Egersanazararvermeyece-
gini bilsem, kenti oktan tepeden trnaga harabeye evirir, tas
stndetaskoymazdm.Oradabaykusvekargasesindenbaska
sesduyulmazd;harabelerintaslarndaKaIDag'nntesineIr-
latrdm!dedi.Zenci,'Yalansylyorsun,eyalakkan!Bak,
sereIim, zencilerin erkek olarak stn niteligi ve insan olarak
beyazlardansonsuz stnlgmz zerineyemin ediyorum ki,
bugndensonra,birkezdahagekalrsan,artksenindostlugu-
nureddedervevcudunubirdahavcudumunstneekmem!
Eynankrhain!Senkadnlkarzularnbaskayerlerdedoyurdu-
guniingekalmadnmyani?Eypislik,eybeyazkadnlarn
enasaglg!diyeyantverdi.
Sehzadehkmdaraynelerekbylekonusmusvesznsr-
drms:
Bu konusmay duyup aralarnda geenleri gzlerimle grnce,
dnya gzmde karanlga dnst, artk nerede oldugumu bi-
lemedim. Bunu izleyerek karm olan yegenim, aglamaya ve
zencininnndealalarakyalvarmayabaslad:'Eysevgilim,ey
yregiminmeyvesi!Benimsendenbaskakimimvar?Beniko-
varsan, Ielaketimolursun!Eysevdicegim, eygzmnnuru!
dediveaglamay,yalvarmay,bagslanncayakadarsrdrdve
bagslannca da ok mutlu oldu; ayaga kalkt ve tm giysile-
rindensoyunduvedonunudakararakrlplakkald.Sonra
da, 'Ey eIendim, esireni besleyecek neyin var? diye sordu.
Zenci de 'Tencerenin kapagn kaldr, orada kaynatlms Iare
kemigibulacaksn;sukptedebozavar,iersin!dedi.Karm
ayagakalkt,yiyipiti,elleriniykadvekamsyapraklarndan
olusan yatakta zenci ile yatt; ve rlplak, igren paavralar
altndazenciyesarld.
110
Karmolanyegenimin yaptgherseyigrnce, artk kendimi
tutamadmvekubbedenasaginereksalonasaldrdmvekar-
mngetirdigiklcelealarakikisinideldrmeyekararverdim.
Ilkinzencininboynunuvurdumveldgneinandm.
Bu ana2 ehrazat2 sa.ahn *a(la:t@n g?rm: "e *a"a:1a sesi,
ni (esmi:. Sa.ah olunca ah ehri*ar2 h(metti@i i"ana girmi:
"e gnn sonuna (aar i"an to$lantsna .ulunmu:. Sonra
ah2 sara*na ?nm:' "e Dn*azat2 (z(are:ine2 I*(ne e,
"am etmeni rica ei*orum'' emi:C o a I/ere(li sa*g*la "e
.tn (al.imleAH emi:.
(ekizinci 2ece 2eince
S?ze .a:lam:'
Isittimki,eybahtgzelsahm,bylenmisgen,Sultan'asyle
demis:
KaIasnkesmekzerezenciyevurunca,aslndabogaznderive
etolarakkesmisim.Korkunbirseslehaykrncaonuldrdm
sandm.Karmolanyegenim,busradaderinuykulardayd;be-
nimoradanayrlmamdansonra,uyanmsveklcnalpknna
sokmus,kentednms;sabahakadarbenimyanmdayatmst.
Ertesignkarmnsalarnkestiginivematemgiysilerineb-
rndgngrdm.Sonrabana,'Eyamcamnoglu,buhalime
bakp beni sulama! Annemin ldgn, babamn da kutsal
savasta sehit dstgn yeni grendim; kardeslerimden birini
akrep sokarak ldrms, digeri de yklan bir binann altnda
kalarakcanlcanltopragagmlms;bunlarduyunca,aglayp
szlamaktankendimialamadmdedi.
111
/en1 ah Nenci Aam A@r #arala@na
(6ouis ;hea)
Onun buszleriniduyunca, bir seygrmemis gibi davranarak
'Neyaparsanyap,senidurduracakdegilimdedim.Odamate-
minebrnp,birylboyunca,derdiniboynayenileyipgzyas-
larylavelgnbirkederlekahrolarakmrnsrdrd.Biryl
dolunca,bana'Saraynnbahesinde,trbeseklindebirmezar
yaptrmakistiyorum.Oradayalnzbasmakalarakaglayacagm;
vebuyereMatemEviadn verecegimdedi;bende'Gerekli
grdgnneyse,yap?dedim.BuMatemEvi'niyaptrd:st
kubbe,altukurolarak...Sonradaaslndalmemisolan,ama
iyicehastadsphalsizkalanveartkkarmahibiryarardo-
kunmayacakdurumdakizenciyitastpburayayerlestirdi.Ama
budurumu,onunboynasarapvebozaimesineengeldegildi.
Ancakyaralandggndensonrahikonusamadvevadesidol-
madgiinyasamn srdrd.Vekarm,hergnsabahveak-
samlar,trbedeonunyannagidiplgncagz-yaslardkerek
dvnmesinisrdrd;ona,isindiyeikiveetsuyuverdi:Bir
yldahasabahaksam,bututumunuterketmedivebensrekli
olarakonakatlandm;ancakbirgnansznyannagirince,kar-
maglaypelleriniyznearparkenbuldumvezgnbirsesle
sudizeleriokudugunuduydum:
Sen gittin gieli e* se"gili2 insanlaran so@uum2 *a,
$a*alnz *a:am. !n( sen gittin gieli (al.im se",
me*i unuttu. Ama .ir gn ?ner e se"gilini ararsan2
*al"arrm .eenimi (ollarna alA Be mezarnn *an,
.a:na .ana a .ir *er a*rA +@er .ir gn ?nersen
e* se"giliA Sesin2 es(isi gi.i am se"gi*le ansnA 0e,
zarma .ana seslenA Ama sen *ant olara( (emi(,
lerimin .ir.irine 1ar$masnan o@an hazin sesten
.a:(asn u*amazsnA
113
Szlanmalarnbitirince,elimde knmdan syrlmsklla,ona
'Ey Haine! Gemis iliskileri inkr eden ve dostlugu igneyen
nankrceszleriniduydumdeyipkolumukaldrarakonavur-
mayahazrlannca,birdenayagaIrladvezenciyibenimyarala-
dgmanlayarakanlamnkavrayamadgmszlersarIettikten
sonra, 'BynnIaziletiyle,yar tas,yar insanol!diyebeni
lanetledi.Vehemenoanda,eIendim,bugrdgnhalegeldim!
Nekprdayabiliyorum,nebirharekettebulunabiliyorum;by-
lecenelnedecanlsaylrmartk.Benibuhalekoyduktan
sonra, hkmettigim drt aday da byledi ve onlar ortasnda
gl bulunan drt daga dnstrd; tebaam da balga evirdi.
Hepsibukadardegil!Hergnbanaiskenceediyor,deridenbir
kemerlebenikamlyor;kanmszncayakadaryzkerevuru-
yor.Sonrada,giysileriminaltna,plakbedenimintmstb-
lmnkapsayankllbirgiysikoyuyor.
yksnnburasnagelincegenadamaglamayabasladvesu
dizelerisyledi:
Aaletini .e(ler(en #ce )anrm2 "e e "erece@in h(,
mC sa.rla susu*orum2 iraenin .?*le olu@una ina,
nara(... Ama 5ela(etimin i1ine .o@ulu*orumC senen
.a:(a s@naca( limanm *o( ;a..imA +* -utsal
<e*gam.erimiz'in ta$n@ )anrmA
Bunu duyan Sultan, gen adama dnerek, 'Sen benim dertle-
rime dert kattn! Syle bana bu kadn nerededir? diye sordu.
Genadam,'Kubbeninaltndayatanzencininyannda!Hergn
burayageliyor.Banayaklasyor,benisoyuyor,benikamlyor;
benseaglyor,haykryorum;amaonakarskendimisavunmak
iin bir hareket yapamyorum; beni bylece cezalandrdktan
114
/en1 -ral #ar %nsan #ar 0ermere D?n:r(en
(H. D. For)
sonra, yeniden zencinin yanna dnyor; ona sabah aksam sa-
raplar,etsulargtryordiyeyantverdi.
Sultan, 'Aman yarabbi! Benim sana unutulmayacak, benden
sonradatarihegeecekbirhizmettebulunmamkanlmazoldu
artk!demisveaksamsaatininyaklasmasnakadargenadam-
la konusmasn srdrms. Sonra hkmdar ayaga kalkms ve
bycleringeceayinlerininvaktiolangeceyarsgelinceyeka-
darbeklemis,tamosaattesoyunmusveklcnkusanarakzen-
cininbulunduguyaradogruyollanms;oradamumlarveasl
lambalargrms.dagac,kokuvemelhemlerinyayldgha-
vaykoklams;sonradogrucazencininyannaulasmsveklc-
n arpponuldrms.Sonraonusrtnaalpsaraydabulunan
birkuyunundibineatms.Sonradageridnms,zenciningiy-
silerinigiymis;birsreuzunveyalnklcnsavuraraktrbede
gezinmis.
Birsaatsonra,seIilbyckadn,genadamnyannagelmis.
Ieri girer girmez, kocas olan yegenini soymus ve kamsn
alp onu dvms. Delikanl, 'Ay, ay! Yeter! Zaten Ielaketim
yeterince ekilmez! Ah! Ac bana! diye haykrms. Kadn,
'Peki,senbanaacdnm?diyeyantvermis;'Banasevdigimi
bagsladnm?Hayr,degilmi?yleysekatlan!Sonradakei
klndanyaplmsgiysiyiplakbedeninegiydirmis;sonraonu
brakpyanndasarapvekaynamsbitkisuyuylazencininyanna
segirtmis. Trbeye girince aglams; 'Uh, uh! diye haykrarak
szlanmayabaslams;vede'EyeIendim,neolurkonusbenim-
le!Sesiniduyurbana,eyeIendim!deyipacdolubirseslesu
dizeleriokumus:
116
+* (al.imin sahi.iA Bu (at uza(la:ma .?*le sr$
giece( miJ %1ime so(tu@un se"gi a*anlma*aca(
(aar a@r .ir i:(enceA Ah2 aha ne zamana (aar
.enen (a1$ uraca(snJ +@er zntmen2 ac se5a,
letimen .a:(a .ir :e* istemi*orsan ?*le olsunA /itA
0utlu olA Dile@in *erine getirilece(tir.
Nenci -l@na /irmi: Sultan #ata(ta /izlenmi: #atar(en
(D. D. Batten)
Sonrahkrklarlabogulmusvetekrarlams,'EyeIendim,ko-
nusbenimle, sesiniduyaym!diye.Bununzerinezencikl-
gndakiSultan,diliniagzndadolastrarak,zencitaklidiyle,'Ha!
Ha!Allah'ninayetindengayrkuvvetvekudretyokturdemis.
Kadn,sevgilisininbuszleriniduyunca,nesedenhaykrmsve
117
baylms; sonra kendine gelerek, 'Oh, eIendim artk iyilestin
mi?diyesormus;hkmdarsesinidegistirerekzayIbirtnyla,
'Ahalak.Sanaseslenmeyehidelaykdegilsin!demis. Ka-
dn,'Nedenama?diyesorunca,'nkgnboyuncakocan
cezalandrmaktan baska bir sey yapmyorsun. O da bagrp
yardmistiyor;vebtnbunlarsabahlarakadargeceleriuykumu
dagtyor. Kocansa durmadan yalvarmaktan ve bagslanma
dilemektenkendinialamyor.ylesineki,sesi,tmuykumualp
gtryor.Bunlarolmasaydoktangcmtoplardm.IstesrI
bu neden, seni yantlamaktan beni alkoydu demis. Kadn,
'Mademkisenemrediyorsun,onubulundugudurumdankurta-
rrmdemis.Sultanda,'Evet,onukurtar!Banadahuzurver!
diye yant vermis. Kadn, 'Emrin basm stne! deyip ayaga
kalkaraktrbedenkms.Sarayagelince,sudolubakrbirkab
alp onun zerine sihirli szckler okumus. Ve su, tencerede
kaynayan su gibi kaynamaya baslams. Bunun zerine suyu
gen adamn stne serpmis ve 'Sylenen szlerin yz suyu
hrmetineilkhalinialmaniinsenibudurumdankurtaryorum
demis, Gen adam silkinip ayaklarnn zerine durmus; kurtu-
lusunasevinerekTanrdanbaskaTanrolmadgnaveMuham-
met'inTanr'nnPeygamberioldugunatanklkederim!demis;
'Allah'ninayetiveselametiseninzerineolsun!diyeeklemis;
kadndaona,'DeIol!Vebirdahadaburayagelme!Yoksaseni
ldrrmdiyerekyznehaykrms.Ozamangenadamiki
elinihavayakaldrarakkapgitmis.
Kadntrbeyednms;ukurainerek,'EyeIendim,ayagakalk,
seni greyim!demis; teki iseokzayIbir sesle, 'Daha bir
seyyapmsdegilsin! Huzurumunancakbirparasnsagladn.
Ama derdimin asl nedenini ortadan kaldrmadn!demis. Ka-
dn,'Eysevdicegim,buesasnedennedir?diyesormus;sahte
zencide,'ncelerieskikentinvedrtadannhalkndanbaskas
118
olmayan gldeki balklar, btn gece, sudan baslarn karp
banavesanalanetleryagdryorlar.isteyenidenkuvvetlenmemi
engelleyennedenbudur.Onlarkurtarmaksanadser!Sonrada
gel elimden tut, ayaga kalkmama yardm et! nk o zaman
mutlakasaglgmakavusmusolacagm!demis.Kadn,zenciol-
dugunusandghkmdarnbuszleriniduyunca,neseyleona,
'EyeIendim,seninemrinbasmstnedirdemis;vede'Bis-
millahdiyerekmutluluklaayagakalkmsvekosmayabaslams;
glegelince,elinebirparasualmsve...
> ana ehrazat :a5a@n s?(t@n g?rm: "e *a"a:1a sesini
(esmi:.
&okuzuncu 2ece 2eince
#enien anlatma*a .a:lam:'
Isittimki,eybahtgzelsahm,genbyckadn,gldeneline
birparasualmsvezerinegizemliszlersylemis;balklar
kprdamaya baslams ve baslarn kaldrp o anda yeniden
demogullarna dnsmsler ve kentte oturanlarn bys -
zlms.Vekent,gzelarslarveherbiriisininbasnadnms
esnaIyla parltl bir sehir olmus; ve de eskiden oldugu gibi
daglar adalara dnsms. Bunun zerine gen kadn, hemen,
zencisandgSultan'nyannadnms;veona'Eysevgilim,ba-
na,cmerteliniuzatdapeyimdemis.Sultanonaalaksesle,
'Yanma yaklas! demis. Kadn yaklasms. Sultan, birdenbire
klcn ekipkadnnggsneylebirsaplamski,klcnucu
srtndankms; sonra yenidenkllavurmusvekadnikiye
blms.Bundansonra,oradankponuayaktabekleyenby-
lenmis gen adam bulmus; kurtulmas dolaysyla iltiIatlarda
119
bulunmus;genadamdaonunelinipms,coskuylaskranla-
rnsunmus.Bunuizleyerekhkmdar,ona'Kenttemikalmak
yoksabenimlelkememigelmekistersin?diyesormus.Gen
adam da, ona 'Ey zamana hkmeden hkmdarm! Buradan,
seninlkenenekadarmesaIevar,biliyormusun?diyesormus;
Sultanda'Ikibuukgndiyerekyantlams.Bunuduyangen
adam,'Eyhkmdarm,egeruyuyorsan,uyan!Buradanlkene
dnmekiin,Allah'nizniyle,tmbirylgereksana!Egersen
burayaikibuukgnde,gelmissen,kentinbylenmesindendir.
Sonra,bende,eysahm,seni,gzapkapayasyakadarbirza-
maniinbileterketmeyecegim!demis.
-ara Aalarn <rensi D:mannan -urtulu@una
(). Dalziel)
120
Hkmdar bu szleri duyunca sevinmis ve 'Tanr'ya skrler
olsun ki, seni yoluma kard! Sen bundan sonra benim evla-
dmsn!MademkiTanrbanabugnekadarbirevlatvermedi!
demis.Bununzerinebirbirininboynunasarlmslar;sonsuzbir
neseyekaplmslar,
Bunuizleyerekdahancebylenmisolansehzadeninsarayna
dogruyrmeyebaslamslar.Sehzadelkesininilerigelenlerine
Mekke'ye giderek kutsal hac grevini yerine getirecegini sy-
lemis. Bunun zerine gerekli tm hazrlklar yaplms. Sonra
sehzadeilehkmdaryolakoyulmuslar.Hkmdarnyregil-
kesineolanzlemletutusuyormus;nkbiryldroradanuzak-
ta imis; yanlarnda sunulacak armaganlar tasyan seksen kle
varms.Bylecetambiryl,hkmdarnlkesineyaklasncaya
kadar,gecegndz,yolculuketmektengerikalmamslar.Bunu
duyan vezir, bir daha grmekten umut kesmis bulundugu
hkmdarkarslamakiinaskerlerleyolakms.Askerlerh-
kmdarlarngrnceyerekapanms veiki ellerinin arasndan
yeripmsler;ona'beyan-hosmedi
3
eylemisler.Sultansara-
ynagirmis,tahtnaoturmus;sonraveziriyannaagrtms;ve
olupbitenherseyionaanlatms;vezirgenadamnyksn
grenince,onukurtulusaveselameteerisidolaysylakutlams.
Meclis kurup herkese armaganlar dagttktan sonra hkmdar,
vezirine,'abukbana,burayaevvelcebalklargetirenbalky
bulup getirin! demis. Vezir adam gnderip bylenmis bir
kentte oturanlarn kurtulusunu saglayan balky aratms. H-
kmdaronuyannaagrmsvehilatlargiydirmis,yasamst-
nesorularsormus,ocuklarolupolmadgngrenmekistemis;
balkdaona,birogluikikzoldugunusylemis:Sultaniki
kzdanbiriylehemenkendievlenmis;genadamdaikincisinies
edinmis.Sultankzlarnbabasnartkyanndanhiayrmams
3 Gelisinikutsamslar;'Hosgeldindemisler(.)
121
veonubashazinedaryapms.Sonraveziri,genadamnKara
Adalararasndakikentineyollams,onubuadalarnhkmdar
yapms;dahancekendisineyoldaslkedenellikleyidemai-
yetinevermisveolkeninemirlerinedagtlmakzerepekok
hilatlar gndermis. Bunun zerine vezir, hkmdarn ellerini
perekyolakoyulmus.Hkmdarilegenadambirlikteyasam-
larnsrdrmsler.
Balkyagelince,bashazinedarolarak,ikikzdahkmdaresi
olanzamannenzenginadamlarndanbiriolmus;velnceye
kadarylekalmslar.
Anca(2 i*e s?zn srrm: ehrazat2 .u ?*(nn IHamal'n
*(sHnen aha 1o( ha*ranl( u*anr@na sa(n inanma,
*nA
122
,a!a ie 2en Kzarn yks
BirzamanlarBagdat'tabekrbirhamalyasarms.
Gnlerden bir gn,arsdakIesine kaygszcayaslanmsotu-
rurken,Musulkumasndan,naksladubleedilmis
1
vealtnpa-
yetlerserpistirilmisIeraharsaInabrnmsbirhanmnnde
durmus. Yzndeki peeyi haIiIe kaldrms ve pee altndan,
uzun kirpikli siyah gzleri ve harika gz kapaklar grnms.
Nitelikleri mkemmel olan vcudu ince, ayaklar uIackms.
Sonrasesinintmtatllgylaona,'Eyhamal,kIenialvebeni
izle!demisvehamaldetabylenmisgibikIesinitoparlayp
genkadnnpesinedsms;birsreyrdktensonra,birevin
kapsnda durmuslar. Kadn kapy alms ve hemen Nasrani
2

kapyaponabirdinarkarslgbirlzeytin
3
vermis;kadn
dahamala,'Albunu,kIenekoy,beniizle!demis.Hamalda,
'Aman yarabbi! Ne mbarek gn bu byle! diye haykrms;
kIesiniyklenipgenkadnizlemis.
Kadn sonra bir manavn nnde durmus ve Suriye elmalar,
Osmanl ayvalar, Umman seItalileri, Halep yaseminleri, Sam
nilIerleri,Nilhyarlar,Msr'nmisketlimonlar,Sultaniaga
kavunlar,Mersinyemislerivenergislersatnalms.Btnbun-
larhamalnkIesineyerlestirmisveona,'Tasbunlar!demis.
Hamaldatasmsvebirkasapdkknnagelinceyekadarkadn
1 Du.le +tme('Astargeirmek.
2 NasranQ'Nasral.Mslmanlar,Hristiyanlarabuadverirler(M.)
3 Mardrus'nIngilizce'yeevirisinde,'zeytinyerine;zeytinyagberraklgndasaraptan
szediliyor(.)
123
izlemis.Kadndkknsahibine,'Banaonartal
4
etkes!demis.
Kasap,onartaletkesmis.Kadnbunlarmuzyapraklarnasar-
msvekIeyekoymusveona,'Tasbakalm,hamal!demis.O
tasms ve kadn bir badem satcsnn nne gelinceye kadar
onuizlemis.Kadnburadanhertrdenbademalmsvehamala,
yeniden,'Tasbunlarvebeniizle!demis.HamalkIesiniyk-
lemisvekadnbirtatlcdkknnnnnegelinceyekadariz-
lemis;kadnoradanbirtepsisatnalmsvedkkndakihertrl
tatlybunayerlestirmis:amasekerlikaymakltatl,miskleko-
kulandrlms, Istkl, neIis kadiIe gibi bir baska hamur isi,
sabun ad verilen biskviler, kk pastalar, limonlu turtalar,
lezzetli sekerlemeler, musabak ad verilen bir baska tatl, kad
lokmas,suIlehalindekikktatllar;veyineZeynep'inTarag
denen,tereyag,balvestleyaplmsbirbaskatatlsatnalms.
Sonra tm bu tatl esitlerini bir tepsiye dizmis ve tepsiyi de
kIeyeyerlestirmis.Bunugrenhamal,'Banadahancehaber
verseydin, btn bu yiyecekleri tassn diye esekle gelirdim
demis.Kadnbuszlereglms;sonradabirkokucunundkk-
nnagirmis;oradanontrkokualms:glsuyu,portakaliegi
suyu ve digerlerini... ve de bir l mest edici amber; ayn
zamandamisklekansmsglkokususerpenbirglabdan
5
;erkek
kokusu saan tohumlar, sarsabr d, misk; en sonunda da
Iskenderiyekkenlimumlarsatnalms;vetmbunlarkIeye
koyarakhamala'KIeyiyklenvebeniizle!demis.Hamalk-
Ieyisrtnavurupgenkadn,arkabahesindegenisbiravlunun
bulundugusahanebirkonagaulasncayakadarizlemis.Buavlu
kare seklinde, yksekte ve yreyi tepeden gren bir mevkide
imis. Avluya alan kap iki kanatl olup abanozdan yaplms;
4 Artal:lkeleregredegisen,ikiileoniki'once(1once:30.594gram)arasndabir
agrlklsolan'ratlnogulu(M.)
5 /la.an' Glsuyu serpmek iin kullanlan, agz emzikli, armut biiminde kk
kap.
124
zerindekrmzaltndankakmalarvarms.
Genbirkz,kapnnnndedurupkibarbirtavrlakapyal-
ms.Kapikikanadylaalms.Hamalbusradakapyaanki-
siye bakms; bu, endam gzel ve zariI; yuvarlak ve belirgin
ggsleri,genligi,gzelligivegrnsvedavransndakim-
kemmelliklernekolusturacakbirgenkzms.Aln,yenido-
ganaynilksklarkadarbeyaz;gzleribirgazelinkinebenzer;
kaslar Ramazan aynn hilali gibi, yanaklar lale, agz Sley-
man'nmhr,yzykselenbirdolunay,ikiggsbiriItnar
gibiymis; yumusak karn, giysilerinin altnda, gbek deligini,
mahIazas
6
iindedegerlibirharIgibisaklyormus.
Onugrenhamal,aklnyitirmisvekIesinibasndanasagd-
srecekgibiolmus;'Yarabbi!mrndebundandahambarek
birgngrmedimdemis.
Bu gen kz, kapnn ardndan, alsverisi yapan kzkardesi ve
hamala,'Giriniz!Gelisinizhayrlolsun!demis.
Bununzerineierigirmislerveortaavluyaalangenisbirsa-
lonaulasmslar.Salonaltnveipekleislenmisrtlerlevealtn
kakmalmobilyalarla,vazolarveoymaliskemleler,itinaylaka-
patlmsperdelervegardroplarlasslenmisimis.Salonunorta-
snda,gzkamastranincilervedegerlitaslarkaklmsmermer
bir yatak varms; bu yatagn stne krmz satenden bir rt
rtlmsimis;yatagnstndede,gzleriBabilmelikelerininki
kadargzel,boyueliIgibiuzunveince,yzdogangnutan-
dracak kadarparlak, harika bir gen kzoturuyor imis. Sanki
gkteparlayanyldzlardanbirigibi,sairinbelirlediginebenzer,
Arabistan'ngereksoylukadnlarndanbiriymisbu:
6 Kutu,zarI(M.)
125
Hamaln -a$a(i -ann /zelli@i*le a:(na D?nmesi
(H. D. For)
+* gzel (z2 .o*unu g?ren2 e@ili$ .(len aim za,
ra5eti*le (*aslarsa a' )m ger1e@i s?*lemi: olmazC
mari5etini g?stere*im er(en hata i:ler. !n( .o*u,
nun a2 "cuunun a .enzeri *o(tur. !n(2 al2
a@a1ta "e 1$la((en gzelir. >*sa senA Her halinle
gzelsinA Seni saran gi*siler .ile 5azlaan .ir ze"(
(atarlar.
Onlargrengenkzyataktankalkms,ikikzkardesininyann-
dayerinialmakzeresalonunortasnagelmekiinbirkaadm
atmsveonlara,'Niyebylekprdamadanduruyorsunuz?Ha-
malnsrtndakiykindirsenize!demis.Bununzerinealsve-
risyapankzhamalnnne,kapyaankzdaarkasnagelmis;
nckzkardeslerinindeyardmylahamalykndenkurtar-
mslar.SonrakIeniniindenevarsatasmslar,heresyayyerli
yerinekoymuslar;hamalaikidinarveripona:'Eyhamal,hadi
sendeyolunagitdemisler.Fakathamalgenkzlarabakpg-
zelliklerinevekusursuzluklarnahayranolmus;bylesineessiz
varlklarhigrmediginidsnms.Birde,buevdehibirer-
kekbulunmadgnadikkatetmis,Sonrada,ortalktakiiecekleri,
meyveleri,kokuluieklerivedigergzelseylerigrpsaskn-
lgnsnrlarnadayananbirsasknlkduymusveiindenayrlp
gitmearzusugelmemis.
Ovakitgenkzlarnbygona,'Nedenbylekprdamadan
duruyorsun?Yoksacretiniazmbuldun?diyesormus.Sonra
arsya giden kzkardesine dnerek, 'Ona bir dinar daha ver
demis. Ama, hamal, 'Yok vallahi,benim her zamanki cretim
sadeceikidinardr!cretimiazgrdgmIalanyok.Amagn-
lm ve tm benligim sizin iin kayglanyor. Kendi kendime,
'#a$a*alnz *a:a@nza "e .uraa er(e( olara( size ar(aa:l(
127
eece( .iri olma@na g?re2 *a:antnzn ne anlam "arJ'diyo-
rum.Bilmezmisinizki,birminare,caminindrtminaresinden
biriolmadka,biriseyaramaz.Oysa,sizhanmlarmsadece
kisisinizvedrdncyeihtiyacnzvar.Veyinebilirsinizki,ka-
dnlarn mutlulugu, ancak erkeklerle birlikte olduklarnda tam
olur.Sairindedigigibi,'Bir u*umlu ses2 en az ?rt saz .iren'
Bir ut2 .ir ne*2 .ir (anun "e .ir cen( 1alma(1a sa@lanamazA'
Helebuerkekaklbasnda,gnladamveIikriince,birdesr
saklamasnbilirse!demis.
Genkzlarona,'Ama,eyhamal,senbizimbakireoldugumuzu
bilmiyormusun?Sonrakendimiziagzgevsekbirinebaglamak-
tandakorkarz.Hanisairnedemis:'Srrnz .a:(asna a1ma(,
tan sa(nnzA !n( a1(lanan .ir sr art( sr olma(tan 1(ar''
demisler.
Buszleriduyanhamalhaykrms:'Eyhanmlarm,sizinyasa-
mnzstneyeminederimki,benkitaplarokumus,salnameleri
incelemis,aklbasnda,gvenilirvesadkbiradamm.Sadece
hosolanseylerdenszederimvehisznetmeden,kederli
seylerizenlegizlerim.Herdurumdasairindedigigibidavran-
rm:
Saece e5eni aam sr sa(lama* .ilir. Saece2 insan,
o@lunun m(emmeli .ir "aai tutar. Sr .enim i1ime2
i*ice (ilitlenmi:2 anahtar *itmi: "e (a$s mhrlen,
mi: .ir e"e ha$seilmi: gi.iir.
Hamaln okudugu bu dizeleri dinleyen ve kendilerine okunan
drtlklerivelekliveuyaklszleriduyankzlarokyumu-
samslar.Ancak,sadecenazlanmakiin,ona'Biliyorsunki,ey
128
hamal, bu konak iin pek ok para harcadk. zerinde bizim
zararmz karslayacak para var m? nk, seni ancak para
harcaman kosuluyla meclisimize kabul ederiz. Senin niyetin
bize misaIir olup iki arkadaslg yapmak ve zellikle btn
gecesaIaksknceyekadarbiziuyanktutmakdegilmi?diye
sormuslar.Sonraevinsahibesiolangenkzlarnenbygek-
lemis: 'Karslg parayla denmeyen bir ask, terazinin denge-
lenmesinde,gereklikars-agrlgsaglayamaz,Hamalda,buna
yantvermis:'Hibirseyinyoksa,hibirseyolmakszneker
gidersin.Fakattambusrada,pazardandnenkzarayagirmis,
Kardeslerim, sakay bir yana brakalm!Allah iin! Bu ocuk
gnmztatszlastrmad.Baskasolsayd,dogrusubizebuka-
darsabrgstermezdi.Benonunyerinegerekliparayderim
demis.
Bunahamalok sevinmisve pazardan birliktegeldikleri kza,
'Vallahi! Gnn ilk kazancn ben sana borluyum demis.
Kzlarnde,'yleyseeyyigithamal,buradakal,basmz
zerine, gzmz zerine gelmis olursun! demisler. Bunun
zerinepazardanhamallabirliktegelmisolankz,ayagakalkp
stnbasndzeltmis;sonrasrahilerisralaypsarapdoldur-
mus ve salonun ortasnda bulunan bir havuzun kenarna soIra
kurmusvegerekliherseyiburayatasms.Sonrahepsibirden
oturmuslar;sarapoortayakonmus;hamalkendinibugzelkz-
larnarasnda,ryadaymsgibigrms.
arsyagidenkz,srahidenbycekbirbardagasarapdoldur-
mus.Aynbardaktanhepsiimis;sonraikinci,sonradanc
kez imisler. Sonra kz, bardag yeniden doldurmus, bunu da
kardeslerinevehamalasunmus.Hamalsudizeleriokumayabas-
lams:
129
Hamal "e 91 /en1 -z
(). Dalziel)
%1 .u :ara.A )m ne:elerin neeniir .uA
%1ine (u""et "erir2 sa@l( "erir.
)m hastal(lar i*i een te( ila1tr oA
Hi1 (imse2 tm ne:elerin neeni olan :ara..
Hu:1a u*gulanmaan i1mez.
Saece sarho:lu(2 :eh"eti o*urma* sa@larA
Sonragenkzndaellerinipmsvebardagdikmis.Sonra
evsahibininyannagitmisveona,'Eyhanmm,bensenink-
lenim.Seninesyan,seninmalnmdemis;sonradaonunonuru-
nasairinsudizesiniokumus:
-a$na2 g?zlerinin (?lesi a*a(ta urma(tar. Bel(i
e2 (?lelerin en a:a@l@A Ama hanmn .ilir oA 8?,
mertli@inin 5ar(nar "e i*ili(lerininA Be ?zelli(le
ona olan :(rannnA
Bunuduyankzda,'I,eydostum!Buikisanasaglkversin,
rahatlkversin!Vedegerekdirligingetirdigikudretsaglasn!
demis.
Hamal da bardag alp gen kadnn elini pms ve tatl bir
uyumla,yavasa,sairinsudizeleriniokumus:
131
Dostuma *ana(lar gi.i $arla( :ara$ sunum2 #ana(,
lar ?*lesine $arla(tr (i2 anca( .ir ale" ona .u $ar,
la(l@ *anstm:tr sanrsnA >nu alr gi.i *a$t2 ama
glere( ei (i sonra' INasl .enen (eni *ana(lar,
m i1memi istersinJH Ben e ona2 I+* (al.imin ale"i2
al .u :ara. i1A Benim g?z*a:larmr .u "e e (zll,
@ (anman gelir... Bu i(isinin (aehte(i (ar:m tm
ruhumurH eim2
Genkzhamaldanbardagalms,dudaklarnagtrms,sonra
gidipkzkardeslerindenbirininyannaoturmus.Vesonrahepsi
birdenraksetmeye,sarksylemeyevebirbirineiekleratmaya
baslamslar.Btnbunlarolurken,hamalonlarkollarnaalyor
vepyormus;birionaaksaksakalaryaparken,brha-
mal kendine ekiyor ve ncs de ieklerle yzne vu-
ruyormus. Bylece iki zihinlerini bulandrasya kadar imeyi
srdrmsler.Ikionlaratamamylaegemenolunca,kapyaan
kzayagakalkms;tmgiysilerindensoyunmus,rlplakol-
mus. Sonra kendini suya atms ve suyla oynamaya baslams;
sonra agzna su alarak grltyle hamaln stne pskrtms;
sonra da tm bedenini ykams ve suyu bacaklarnn arasna
aktms.Sonrasudankmsvehamalnkucagnayerlesmis;ve
srtstuzanpapsarasndayeralanseyigstererek'Sevgilim,
bununadn biliyormusun?diyesormus.Hamalyantvermis:
'Ha!Ha!Genellikle,buna,GnahBagslamaEviderlerdemis.
Bunuduyankz,'Yuh!Yuh!Utanmyormusun,sen?diyeba-
grms. Ve hamal boynundan tutup tokatlamaya baslams. O
zamanhamal,'Hayr!Hayr!BunakadnnIerciderlerdemis;
amakz'Baska?diyediretmis.Hamalda,'yleyse,seninye-
dekparan!demis.Kzdiretmis.'Baska,baska?diye.Oza-
man hamal, 'Senin esekarn! demis. Bu szleri duyunca kz,
132
hamalnensesine yle Iena vurmus ki, derisi syrlms. Bunun
zerinehamal,'yleysesensyleadn!demis.Kzyantver-
mis:'Kprlerinkokuluiegi.Bunuduyanhamal,'Tamam,
Allahselametversin,eykprlerinkokuluiegi!diyehaykr-
ms.
Bunu izleyerek bardak ve altlg yine elden ele dolastrlms.
Sonradaikincigenkz giysileriniatmsve kendinisuyaIr-
latms, Aynenkardesinin yaptklarnyapms ve sudankarak
kendini hamaln kucagna brakms. Orada, parmagyla aps-
arasn ve orada yer alan seyi gstererek hamala sormus: 'Ey
gzmnnuru!Bununadnedir?Hamalda'Seninatlagn!
diye yant vermis. Kz, 'Ne irkin seyler sylyor bu ocuk
byle!diyehaykrms;vehamalaylebirtokatatmskisalon
nlams. Hamal, 'yleyse, kprlerin kokulu iegi! demis.
Kz,'Hayr!Hayr!deyipyenidenensesinevurmayabaslams.
Ozamanhamalsormus,'Iyiya,nedirbununad?Kz,'Soyul-
musbademdiyeyantvermis.
Bunun zerine nc gen kz ayaga kalkms, soyunmus ve
kendinihavuzaatarakikikzkardesininyaptghareketleriyap-
ms;sonrayenidengiyiniphamalnbacaklarstneuzanmsve
ona gizli yerini gstererek, 'Bunun ad nedir? diye sormus.
Bununzerinehamal,da'Onasuderler,onabuderler!diyerek
yant vermeye baslams; sonra da dayag kessin diye ona sor-
mus: 'yleyse adn sen syle! diyerek... Kz yant vermis:
'EbMansur'unHan!
Bunun zerine hamal ayaga kalkms, giysilerini karms ve
havuzagirmis,cinselorgansuyunhemenstndekalarak,daha
ncegenkzlarnykandgsekildeykanms;sonrahavuzdan
kmskendini kapyaankznkucagnaatms,ayaklarn da
arsdandnenkznkucagnauzatms.Sonrada,erkeklikorga-
133
nn gstererek, kucagnda uzandg kza, 'Ey eIendim, bunun
adnedir?diyesormus.Buszleriduyankzlarylesinegl-
mslerki,srtstdsmslervebagrmslar,'Seninzebbindir
7
,
o!diye.Hamal,'Hayr!demis,OzamanSeninaletindirde-
misler.Hamalkabuletmemis,'HayreIendim!diyerekherbi-
rininggsnimdiklemis.Kzlar,sasaraktekrarlamslar,'Se-
ninaletindirpekl!Baksananekadarkzgn!Zebbindirpekl,
hemdenekadarhareketli!demisler.HamalherseIerindebas-
ngeriyeitereksylediklerinireddetmisvesonraonlarpms,
srms, imdiklemis, kollarnda skms; kzlar da kahkahalar
Irlatmslar. Ve sonunda ona sormaktan baska are bulama-
mslar,'yleyseadnsensylebize!demisler.Bununzerine
hamal bir an dsnms, aps arasna bakp gz krpms ve,
'Hanmlarm, benim zebbim olan bu kgn bana syledigi
szlersunlar:'Benim am' -?$rlerin (o(ulu 1i1e@ini (o$ar$
*i*en2 so*ulmu: .aem *eme*e .a*lan "e +.O 0ansur'un
Han'na inlenen i@i: eilmemi: g1l (atrr''demis.
Buszleriduyankzlar,ylesineglmslerki,arkazeridevril-
misler.Sonrayineaksamoluncayakadaraynbardaktansrayla
imeye baslamslar. Sonra da hamala, 'Simdi basn evir ve
omuzlarnn genisligini gstererek bas git! demisler. Hamal
byleyapacagna,'Vallahi!Eyhanmlar,sizineviterketmek-
tense, ruhumun bedenimden ekip gitmesi daha kolaydr. Bu
geceyi, gelecek sabaha birlikte ekleyelim. Yarn herkes kendi
bahtnn izdigi yola gider. Bunun zerine arsya giden kz,
arayagirerek,'Kardeslerim,brakalmgeceyibizimlegeirsin:
Bizi epeyce eglendirecek, gldrecektir, nk ok utanmaz
oldugu halde, ok da nazik olan bir gen bu! demis. Bunun
zerine kzlar, hamala, 'Pekl! Bu gece bizimle kalabilirsin.
Ancakbirsartmzvar:Kendinitamamenbizimynetimimize
7 Ne..'KuzeyAIrikaArapas'ndaerkekcinselorgannnad.Latince:penis(.)
134
brakacaksn,grdgnherhangibirseyinaklanmasnisteme-
yecekvenedenlerzerindedurmayacaksn,oldumu?demisler.
Bunu duyan hamal, 'Evet, kabul ediyorum, hanmlar! demis.
Kzlar hamala, 'Kalk yleyse, kapnn zerinde yazl olan
oku! demisler. Hamal kalkp kapnn zerinde altn yaldzl
harIlerleyazlolansuibareyiokumus:
Ho:una gitme*en :e*ler i:itme( istemi*orsan2 seni
ilgilenirme*en (onulara (onu:maA
Sonradahamal,'Hanmlarm,sizitanktutarmki,beniilgilen-
dirmeyenkonulardahikonusmayacagm!demis.
Oanda,Sehrazat,saIagnsktgngrmsveyavasasusmus.
A!a 4nuncu 2ece 2eince
Dn*azat2 ona I+* (are:im2 ?*(* tamamlasanaAH emi:.
ehrazat a2 IDostlu(la "e sunma* g?re" sa*ara(H i*e *ant
"ermi: "e s?zn srrm:'
Eybaht gzel sahm, isittimki,hamalgen kzlarabu vaatte
bulunduktan sonra, pazardan dnen kz, ayaga kalkp nlerin-
dekisoIrayyenidendzenlemisvehepsizevkleyiyipimisler.
Bundansonramumlartutusturmuslarvekokulubuhurlar,dler
yakmslar,sonradahepsibirdenimeye,arsdanalnantatllar
yemeyebaslamslar.zelliklede,aynzamandagzlerinikapa-
yarak,basnsallayarak,iyidzenlenmissiirlerokuyanhamal...
Birdenbirekapyavurulduguduyulmus,Iakatzevkedalmslk-
lariindebu,onlartedirginetmemis;bununlabirliktekapya
135
bakan gen kz, kalkp kapya ynelmis; sonra geri dnerek
onlara, 'Bu gece keyIimiz tam olacak, nk kapda sakallar
kesilmis,solgzlerisakatcam
8
varvegerektensasrtc
bir rastlant bu. Bunlarn abucak Diyar- Rum'dan gelme
yabanclar olduklarn anladm; her birinin surat degisik, ama
hepsininyzleriglnoldugukadar,okiac.Onlarieri
alrsak, sayelerinde epeyce egleniriz demis. Sonra da arka-
daslarna ylesine kandrc szler sylemis ki, sonunda, ona
'yleyse, git syle onlara, gelsinler! Ama sartmz da: 'Sizi
ilgilenirme*en :e*en hi1 s?z etme*ece(siniz2 *o(sa ho:lan,
ma*aca@nz :e*ler i:itirsiniz' diyerekonlaraakla!demisler.
Genkzdaneseiindekapyakosarakkrbirliktegetir-
mis;gerektenbunlarnsakallartrasl,byklaregrivedikmis;
bylece kalender
9
denen dilencilerin de baglandklar tarikat
elindenolduklaranlatlyormus.Bunlarierigirergirmez,hazr
bulunanlara selamet dilemisler, sonra da birbiri ardndan geri
ekilmisler. Bunlar grnce gen kzlar, ayaga kalkp onlar
soIrayadavetetmisler.SoIrayaoturankalender,akasarhos
oldugubelliolanhamalabakmslar;veiyiceincelediktensonra,
onundakenditarikatlarnabaglbirioldugunusanmslarve'A!
Galibabudabizimgibibirkalender.yleyse,onadostadav-
ranmamz uygundur demisler. Ama hamal, onlarn dsnce-
lerini anlayarak birdenbire ayaga kalkms, 'Tamam, tamam
dostlarm!Sakinolun,sizinhakknzdaktdsnenyok.Otu-
run,yiyiniin!Amagidipilkinkapnnzerindeyazlkitabeyi
okuyun!demis.Buszleriduyangenkzlarglmektenkatl-
8 Gcam'Acem'inoglu.Buszck,zellikleIranllar';Arapa'danbaskadilkullanan
tm halklar anlatr ki, bunlarn oguArapa'y kt konusur. Ama ogunlukla bu
szckIranllar'anlatmakzerekullanlr(M.)
9 Slk: Mardrus 'kalender yerine 'slk kullanyor. Iranllar bunlara 'kalender
derler(M.)oguluTrke'de,galatmeshurolaraktekilmisgibikullanlan'sliktir.
BizMardrus'ekarsn'slkyerine'kalenderszcgnkullanacagz.'Slikde
kullanlabilirdi. Ancak, Trke'dekiler dahil, birok eviride 'kalender szcg
yeglenmistir(.)
136
mslarvebirbirlerine,'Bukalenderlerlevebuhamallaepeyce
eglenecegizdemisler.Sonradakalenderlereyiyecekvermisler;
dogrusuonlardaokiyiyemisler.Sonrakapyabakankz,ka-
lenderlereieceksunmus;onlardagenkznelindenaldklar
ikiyi elden ele dolastrarak imisler. Bardak birka kez elden
eledolaspiindekibitince,kzonlara,'Tamam,tamamkardes-
lerim!Simdisyleyinbakalm,torbalarnzdabizieglendirecek
birka gzel yk ya da basnzdan geen sasrtc servenler
varm?diyesormus.Busorusbiimindenhoslanankalender-
ler, kendilerine mzik aletleri getirilmesini istemisler. Bunun
zerinekzonlarazillerledonatlmsbirMusulteIi,birIrakudu
veIranneyigetirmis.kalenderayagakalkms;birizilliteIi,
digeriudu,tekideneyialms;birdenalmayabaslamslar;
gen kzlar da sark syleyerek onlara eslik etmisler. Hamala
gelince,zevktenbaylp,'YaAllah!YaAllah!demis.alga-
lanvesarksyleyenleringrkemliseslerionuoketkilemis.
Tam o srada, kapnn yeniden alndg duyulmus. Kapya
bakankzayagakalkarakkapdakiminbulundugunuanlamaya
gitmis.
Kapnnalnmanedenisuymus:
OgeceHaliIeHarunResit,lkeniniindeolupbitenlerikendi
gzleriylegrpkendikulaklarylaisitmekzerekenteinmis-
mis. Yannda veziri CaIer-l-Barmaki ve cellad Mesrur ken-
disineeslikediyorlarms.Zatentacirklgnagirerekbylesine
dolasmakonundetiimis.
O gece kentinsokaklarndadolasrken, yolununzerine buev
kms;algvesenliksesleriduymus.HaliIe,CaIer'e'Buses-
lerin kimlere ait oldugunu anlamak iin su eve girmek istiyo-
rumdemis.CaIerise,'Bunlarbirsarhoslartopluluguolmal.
Basmzaktbirseygelmesin!diyerekierigirmektenkesin-
137
liklesaknmalarnndogruolacagyantnvermis.AncakHali-
Ie,'Mutlakaierigirmeliyiz.Onlarnhangidurumdaolduklarn
grmekiinierigirmeninbiryolunubulmalsn!demis.CaIer,
buemrialnca,'Emrinizbasmstne!demis;veilerleyipka-
pyalms;vehemenodakikadakapyabakankz,gelipkapy
ams.
Genkzkapyanca,CaIerona'Eyhanmm,bizTaberiyeli
10

tacirleriz. MallarmzlaBagdat'ageleliongnolduvetacirler
hanndakalyoruz.Bugecehandabulustugumuztacirlerdenbiri
bizievineagrms,yemegedavetetmisti.Birsaatkadaryiyip
itikten sonra yemek bitince, bizi istedigimizi yapalm diye
serbestbrakt.Evdenktk;amagecebastrd;bizdeburalarn
yabancs oldugumuzdan kaldgmz hann yolunu yitirdik. Bu
yzden,asaletinizesgnaraksizebasvuruyoruz.Izinverirseniz
ierigiripgeceyiburadageirecegiz.Allahbuiyiliginiziunut-
mayacaktr!demis.
Bunuduyankzonlarnyzlerinebakms;namuslutacirleroldu-
gunuvesaygnbirhalleribulundugunugrms.Dnpikikar-
desiningrslerinialms;tekikzlarona,'Alonlardaieri!''
demisler.Bununzerinebunlarakapyamakzerednenkza,
'izninizle,girebilirmiyiz?diyesormuslar.Kzda'Buyurun!
diyerek yol gstermis. HaliIe, CaIer ve Mesrur ieri girince,
tekiikikznayaga kalkarak kendilerinehizmet etmeye dav-
randklarn grmsler. Kzlar onlara, 'Hos geldiniz! Burada
dostaveIerahgnllekarslanacaksnz!LtIenrahatnzaba-
kn sayn davetliler!Ancak sizi bir sartla kabul edecegiz: Sizi
ilgilendirmeyen konularda asla konsmayn! Yoksa, hosunuza
gitmeyen seyler isitirsiniz! Onlar da yant vermisler; 'Tabii,
dogrusu da bu! diyerek... Sonra oturmuslar, imeye agrl-
mslar; bardak elden ele dolasms. Sonra HaliIe kalendere
10 Taberiye:IsrailDevleti'ndeTaberiyeGl'nnbatyakasndakikent(.)
138
bakms,hepsinindesolgzlerininkroldugunugrms,buna
oksasrms.Sonradagenkzlarabakaraktmgzelliklerini
vezaraIetleriniIarketmis,budaonuoksasrtmsvehayrete
dsrms. Gen kzlar, konuklarla sylesiyi srdrmsler ve
onlar kendileriyle iki imeye davet etmisler; sonra HaliIe'ye
neIisbirsarapsunmuslar;oda,'Bentvbeetmisbirhacym
diyerekretetmis,bununzerinekapyabakankz,ayagakalkp
onunnneincekakmalkkbirmasa,onunzerinedeini
birksekoymus.Kseniniinedebirparakarlasogutulmus
kaynaksuyukoymusvehepsiniglsuyuvesekerlekarstrms,
sonradabunuHaliIe'yesunmus.BunukabuledenHaliIekza
pekoktesekkretmisvekendikendine,'Yarnonubudavra-
nsndanvetmyaptklarndantrdllendirmeliyim!diye
dsnms.
Genkzlar,misaIirlerinekarsgrevleriniyerinegetirmeyisr-
drmslerveikisunmadandageridurmamslar.Ancak,sarap
etkisinigstermeyebaslaynca,evsahibiolankzayagakalkarak
onlarabaskaemirleriolupolmadgnsormus;sonradaarsdan
dnenkardesininelinitutarak,ona,'Eyhemsire,ayagakalkda
grevlerimizi yapalm! demis. Kz ona 'Emredersin! diye
yant vermis. Bunun zerine kapya bakan kz ayaga kalkarak
kalenderleresalonunortasndanayrlarakkaplarakarssralan-
malarnsylemis,sonradasalondadahancebulunanherseyi
kaldrmsveykams.Digergenkzagelince,hamalagrms-
larveona,'Vallahi,senindostlugunpekiseyaramyor,haydi
bakalm!Senburadayabancdegilsin,evhalkndansaylrsn!
demisler.Bunuduyanhamalayagakalkms,giysilerininetekle-
rini kaldrms, ucunu skstrms ve 'Emriniz basm stne!
demis.Onlarda,ona'Yerindebekle!demisler,Birkasaniye
sonra,arsdangelenkzona,'Beniizlevegelyardmet!de-
mis. Hamal onu salonun dsna karken izlemis; orada siyah
139
tyl iki kpek grms; kpekler boyunlarndan zincire bagl
imisler. Hamal onlar alms salonun ortasna getirmis. O vakit
evsahibiyaklasms,yenlerinikaldrms,birkamalphamala,
'Kpeklerden birini buraya getir! demis. O da zincirinden
ekerekkpeklerdenbirinisrklemis,kzayaklastrms;kpek
aglamaya baslams ve basn gen kza dogru kaldrms. Ama
genkz,bunahialdrmadan,elindekikamylakpeginbas-
navurmayabaslams,kpekaglayphaykryormusvegenkz
kollar yorulasya kadar onu kamlamay srdrms. Sonra
kamyelindenIrlatms,kpegikollarnaalarakggsnebas-
trms, gzyaslarnsilmisveikiellerinin arasnaaldgbasn
pms.Sonradahamala,'Albunugtr,tekinigetir!demis.
Hamaldaikincikpegigetirmisvegenkz,onailkineyaptk-
larnyapms.
BunugrenHaliIe,yregininacmayladoldugunuveggsnn
kederden skstgn duymus; ve CaIer'e bu konuda gen kza
sormasanlamndagzkrpms.AmaCaIerdeisaretle,onasus-
masnndahadogruolacagyantnvermis.
Bundan sonra konagn sahibi, kzkardeslerine dnp onlara,
'Haydi! Her zaman yaptklarmz yapalm! demis. Onlar da
'Basstne!demisler.Bununzerinekonagnsahibi,altnve
gmskakmalmermeryatagnakmsvekapyabakankzile
arsdandnenkza'Simdibildiklerinizibizegsterin!demis.
Bununzerinekapyabakankzayagakalkms,ablasnnyann-
dayeralmakzereyataga,arsdandnenkzdadsarkms;
kendidairesinegidipyesilipektensaaklarolansatenbirtorba
getirmis;ikigenkznkarssndaduruptorbayams;iinden
birut karms, kapyabakan kza uzatms, odaakort yaparak
mzrapvurmusveaskvekederzerinesudizeleriokumayabas-
lams:
140
/en1 -z -?$e@i -am1lama*a Hazrlanr(en
(A. B. Houghton)
/en1 -z -?$e@i -am1lama*a Hazrlanr(en
(H. D. For)
6t5enA -a1$ gien u*(u*u (ir$i(lerime geri getirA
Sonra a s?*le a(lm 5i(rim nere*e gittiJ +"ime
a:(n me(7n tutmasna raz olal .eri u*(u .ana (z2
.eni ter( etti. Soru*orlar .ana2 ISen (i2 g"enli "e
o@ru *ola *r@n .iliri(. Ne *a$tn sen2
ostumA S?*le .ize2 seni (im :a:rttJ >nlara i*orum
(i2 sizi .en e@il2 o se"gili a*nlataca(A Bense size
te( .ir *ant "erece@im' (anmn2 tm (anmn ona ait
olu@unu s?*le*ere(... Size aima' .en (anm ?(me,
*i *e@lerim2 onun u@runa2 tm a@rl@*la i1ime
(almasn i*ere( *ant "erece@im. Bir (an se1mi:im2
ona tm :ncelerimi2 onun imgesini .ile *anstan
tm :ncelerimi rete*im i*e... Be e2 .u imge*i
(o"sa*m2 i1imi ate:e salarm2 o *utucu ate:e... >nu
g?rnce siz .eni mazur tutarsnzA !n( )anr'nn ta
(enisi .u mce"heri ha*at i(siri*le (u*umlam:trC
"e e .u ha*at i(sirinen (alanlarla nar *o@uru2
inciler ?(t. Bana i*orlar (i2 I+* .ualaA Sen se",
gili o*unca@na2 ger1e(ten2 szlanmalar2 g?z*a:lar
"e nair ze"(leren .a:(a :e*ler .ulu@unu mu san,
*orsunJ Bilmez misin (i2 .erra( sua izler(en (eni
g?lgenen .a:(a .ir :e* g?remezsin2 *lesine .ir (a*,
na(tan i1me(tesin (i2 te( .a:na tat ala.ilmi: olmann
?ncesine onan nice o*umlar sa@lanm:tr.H >nla,
ra2 sanma*n (i2 i*orum2 i1er(en .eni sarho:lu( sar,
m:tr. Sae .a(ar(en sarho: olmu:umur .en. Be .u
saece g?zlerimen u*(u*u (o"mu:tur. Be .eni .?*le
t(eten2 asla ge1mi:in ola*lar e@ilir. Ama onun
ha*atman ge1i$ gitmesiir. A*rlm: olu@um gzel
:e*ler asla .eni .u hale :rmeiC saece onun .en,
en a*rlmasr .eni .er.at een. Be :imi2 .a:m
.a:(alarna 1e"ire*im2 ?*le miJ Bunu nasl *a$a.ili,
143
rimJ Ben (i tm ruhumla onun ho: (o(ulu .eenine
.a@l*m... Beeninin am.er "e mis( (o(usuna...
Kz sarksn bitirince, kzkardesi ona, 'Tanr tesellini versin,
kardesim!demis.Ancakgenkz,ylesinebirzntnbetine
tutulmuski,giysileriniyrtmsvebaylarakyereserilmis.
Ancakdserken,giysisialdgndan,HaliIe,vcudununkam
vedegnekdarbelerindenizlertasdgn grms;vesasknlgn
sonkertesinedeksasrms.Pazarckzyaklasmsvebaylankz-
kardesininyznebirazsuserpmis;kzkendinegelmis;sonra
dayenibirgiysigetirmis,kzbunabrnms.
BunlargrenHaliIe,veziriCaIer'e'Pekheyecanlanmsabenze-
miyorsun.Bukadnnbedenindekidarbeizlerinigrmedinmi?
Benartkdilimitutupoturamayacagm.Btnolupbitenlerive
iki kpegin srrn grenmedike rahat, huzur ne bilmeyece-
gim!demis.
CaIer,ona'Sevketlimdemis;'Ortayakonansarthatrla:seni
ilgilendirmeyenseyhakkndakonusma,yoksahihoslanmaya-
cagnseylerisitirsin!
Buaradapazarckzayagakalkmsveuduelealms,onuyu-
varlakmemesineyaslams,parmaklarnnucuylatngrdatmsve
sarksylemeyebaslams:
Biri geli$ e .ize a:(tan *ana szlanrsa2 ona ne *ant
"erelimJ Biz (enimiz a:( *znen u1urumu .o*,
lam:sa(2 ne *a$a.iliriz (iJ #ant "ersin i*e arac g?,
re"lenirse( e2 .u arac2 ger1e(te2 tut(ulu .ir *re,
@in tm szlanmalarn anlatmasn asla .ilme*ece(tir.
Se"gilinin (a1:na sa.rei$ sessizce (atlansa( aC
144
stra$ .izi2 hemen2 ?lmn i(i $arma@na ta(aca(tr.
+* stra$A Bizim i1in art( saece $i:manl(lar2 ma,
tem "e *ana(lara sel gi.i .o:alan g?z*a:lar (al*or.
Be sen2 g?rnme*en se"giliA /?zlerimin u5(unan
uza(la:tn "e seni *re@ime .a@la*an tm .a@lar
(o$arnA S?*leA Hi1 e@ilse2 ge1mi:te(i a:(mzan
.ir iz (al m seneJ Namann ge1mesine (ar:n si,
linme*ece( (1( .ir izJ #o(sa2 g?zen ra( olunca2
tm gcn eriten neeni unuttun muJ Beni ruh clz,
l@na2 .u :(nl@e iten sen e@il misinJ Benim $a,
*ma :en .?*le srgnl(se2 .ir gn )anr'*a2 +5en,
imize2 tm 1e(ti(lerimin hesa.n sormaz m*mJ
Bu kederli sarky duyan ev sahibesi kz, tpk kardesi gibi,
giysilerini yrtms, aglams ve baygn yere dsms ve pazarc
kz ayaga kalkms; yzne biraz su serpip aylttktan ve onu
kendine getirdikten sonra, ikinci bir giysiyle donatms. Bunun
zerine ev sahibesi, biraz kendine gelmis, sedire oturmus ve
pazarckza,'Sendenricaedecegim,birparadahasarksyle
deborlarmzdeyelim!Sadecebirkezdaha!demis.Bunun
zerine pazarc kz. udu yeniden akort etmis ve su dizeleri
sylemis:
Ne zamana (aar srece( .u uza(la:ma "e .u ac ter(
ei:J Bilmi*or musun sen2 art( g?zme ?(lece(
*a: (almaJ Beni *zst .ra(tnA B?*lesine uzun
.o*lu (a1:ta2 sen hi1 e@ilse2 es(i ostlu@umuzu
anmsar msn h7l7J a*et nan(?r talih2 a:(a :en
er(e(ten *ana olsa*2 za"all (anlar2 saa(atsiz
se"gililerine2 sitem *a@raca( te( gn .ile .ulamaz,
145
. Ama .en ne *az( (iA Bir $ar1a ertlerimen2
elinen 1e(ti(lerimen (urtulma( i1in2 e* *re(lerin
(atili2 (imse*e :i(7*et eememA +*"ah2 e*"ah (iA
%nancn *a a ?ei@i .orcun *azl (antn *itirmi:
olan :i(7*et1inin sonu hsran e@il miirJ Be e er,
e :m: *re@imin acs senin arzunun 1lgnl@n
artrma(tan .a:(a i:e *ar*or muJ Seni arzulu*orumA
Bana "aat ei*orsunA Ama nereesin senJ A:(*la
.eni erin .o:lu(lara attA Dilerim (i .enim *erime
.ir .a:(as2 en *ce o*umlara ula:r2 (eni u@runaA
Bura*a (aar2 onun a:(*la t(enen .enimA Ama *a,
rn .eni (na*an (i:i*e stra$ 1e(me sras gelece(tir.
Bununzerineyenidenkapylailgilenenkzbayld,kamve
degnekizleritasyanbedeniyarplakgrnddserken...
Bunugrenkalender,birbirlerine'Btngeceyitopragaya-
tpuyuyarakgeirseydikdebuevegirmeseydikdahaiyiolmaz
myd?nkgrdklerimizbelkemigimiziniliginieritecekka-
darzc!demisler.BunuduyanHaliIeonlaradogruegilmis
ve'Neden?diyesormus.'nkgrdklerimizlezihnimizy-
lesinederindenalt-stoldukidemisler.OzamanHaliIeonlara,
'yleyse, siz bu ev halkndan degil misiniz? diye sormus.
'Tabiidegiliz!diyeyantvermisler;'Bizevisusizinyannzda
oturan kimseye ait sanyorduk demisler. Bunu duyan hamal
haykrms: 'Ha!Allah iin sylemeli! Ben bu eve ilk kez bu
gecegirdim.Buevdeolacagma,plkteyataydmbenimiin
dahaiyiolurdu!
Sonrabasbasaverip,'Bizburadayedierkegiz,onlarsakadn,
birtekbileIazlasyok.Onlarabudurumlarnnnedeninisora-
lm. Bize kendi rzalaryla yant vermek istemezlerse, zorlarz
146
onlar!demisler;'BunundogruvenamuslubirIikirolduguna
inanyormusunuz?Onlarnkonuguoldugumuzuunutmayn;ve
de drstlkle susacagmza dair ileri srdkleri sartlar kabul
etmedik mi? Sonra bakn, zaten gece bitmek zere, sonra her
birimizbahtnbizlerenelerhazrladgnbilmedenTanr'nnyol-
larnadsecegizdiyekarskanVezirCaIer'indsndahepsi
dsndklerineuyumsaglayacakbiimdehareketetmeyikarar-
lastrmslar.BununzerineCaIer,HaliIe'yegzkrparakonubir
kenaraekmisveona,'Buradaduracakancakbirsaatimizkald.
Size sz veriyorum ki, yarn bunlarn hepsini ben huzurunuza
getirecegim, o zamanyklerinigrenirizdemis.AmaHaliIe
buneriyireddetmisve'Yarnakadarbeklemeyesabrmyok!
demis.Sonrasusyle,bubylediyerekkonusmalarnsrdrp
sonundabirbirlerine'Peki,aramzdakimonlarayklerini an-
lattracak?diyesormuslar.Vebirileribununhamalolabilecegi
Iikriniilerisrms.
Onlarn bu durumlarndan br seyler sezinleyen gen kzlar,
onlara'Eyiyiyreklikisiler!Nedenszediyorsunuz,acaba?
diyesormuslar.Bununzerinehamalayagakalkms,evsahibi-
nin nnde yer alms ve ona, 'Ey saygdeger hanm! Sizden,
burada bulunan misaIirler adna, bize bu iki kpegin yks,
onlar niye cezalandrdgnz, sonra da oturup agladgnz ve
onlarkucakladgnzhakkndaAllahrzasiinbilgivermenizi
ricaveistirhamediyorum.Vedebizekzkardesininbedenindeki
kamvedegnekizlerininnedenini desylersenizanlamsolu-
ruz.Bizimdilegimizbudur,vesselam!demis.
Bunun zerine evsahibi yresinde toplananlarn hepsi birden,
'Sizin adnza hamaln syledikleri dogru mu? diye sormus.
CaIerharihepside,'Evet,dogrudur!demisler.CaIer'inagzn-
dantekszckkmams.
147
Onlarnyantnalnca,genkz,'Vallahi!EymisaIirler!istesiz
bylece, bizim grsmzegre, sularnenktsn, en ca-
nicesini islediniz! Oysa daha nce, size bir sart ileri srerek,
'%1inizen .iri (enini ilgilenirme*en .ir hususta (onu:ursa2
hi1 e ho:a gitme*ece( :e*ler i:ite.ilir' demistik.Sizeevimize
girip ikram ettiklerimizi yemis olmanz yetmedi mi?Ama bu
sizinhatanzdegil,sizinezdimizegetirenhemsiremizinhatas-
dr!demis.
Buszlerdensonra,yenlerinikvrms;ayagnkeztopraga
vurmus ve 'Hey! abuk kosun! diye haykrms. Birdenbire
nneperdeekilmisdolaplardanbirialms,iindenellerinde
keskin palalar olan yedi iri kym zenci kms, Kz onlara,
'Dilleripekuzunolanbukisilerinellerinibaglayn!Vedebir-
birineekleyin!diyeemirvermis.Zencilerverilenemriyerine
getirmislerve,'Eyhanmm,eyerkekbaksndanuzaktakigizli
iek, baslarn uurmamz iin izin veriyor musunuz? diye
sormuslar.Kz,'Birsaatkadarbekleyin!nkbaslarnnke-
silmesindennce,kimolduklarngrenmekistiyorumyantn
vermis.
Bunuduyanhamal,'Allahaskna!EIendim, benibaskalarnn
isledigi su ugruna ldrtmeyin! Bunlar hata edip gerek bir
crm islediler, ama ben degil! Oysa, bu ugursuz kalenderleri
ierialmasaydknekadarmutluvehosbirgecegeiriyorduk.
nkbu ktgrnsl kalenderler,dahaierigirergirmez,
engzkamastrcbirkentibileharabeyeevirirler!demisve
sudizeyiokumus:
148
-uretli tara5nan a55eilme( ne (aar i*iirA Hele2
sa"unmasz .irine sa@lanm:saA Be sen2 aramza(i
sarslmaz ostlu@a g"enere( sana *al"ar*orum'
Su1lu *znen su1suzu ?lrme sa(nA
Hamalsznbitirince,genkzglmeyebaslams...
Bu ana2 ehrazat sa.ahn *a(la:t@n g?rm: "e *a"a:1a
susmu:.
-?leler 0isa5irleri Ba@lar(en
(A. B. Houghton)
149
Ancak 4n "irinci 2ece 2eince
S?zn srrm:'
Ey bahtgzel sahm! Isittim ki, gen kz hiddete kapldktan
sonraglmeyebaslaynca,erkekgrubunayaklasmsve'Nean-
latlmasgerekiyorsa,banaanlatn!nkbirsaatlikmrnz
kald. Zaten, byle sabrgsteriyorsam, sizlerin Iakirkimseler
olmanzdandr,zirasizkabilenizinensaygnlaryadaenzen-
ginleriarasndabulunsaydnzyada yneticilerdenolsaydnz,
sizicezalandrmakiinokdahaaceledavranrdmdemis.
BunuduyanHaliIe,CaIer'e'VaybasmzagelenlereCaIer!Kim
oldugumuzu ona akla, yoksa bizi ldrtecek! demis. CaIer,
'Laykoldugumuzdanbaskaseygelmedibasmza!diyeyant
vermis.AncakHaliIe,'Ciddiolunmasgerekenbirsradazev-
zeklikleryapmayagerekyok,herseyinbirsrasvardemis.
Bununzerinegenkz,kalenderleriagrmsveonlara,'Sizler
kardesmisiniz?diyesormus.'Hayr,bizlersadeceIakirlerinen
Iakirleriyiz. Meslegimizi vantuz ekerek ve hacamat yaparak
kazanrz diye yant vermisler. Bunun zerine kz, ilerinden
birinesormus;'Tekgzlolarakmdogdun?diye.Oda,'Yok
vallahi! Ama gzm yitirisimin yks, ylesine sasknlk
vericidir ki, gzn bir ksesine yazlsayd, onu saygyla
okuyanlarabirdersolusturdudemis.Ikincisi,ncsdeayn
yant vermisler. Sonra da hepsi birden, 'Her birimiz ayr bir
lkedeniz ve yklerimiz sasrtc, servenlerimiz olaganst
gariptir demisler. Bunu duyan gen kz onlara dnp 'Her
biriniz yksn ve evimize gelis nedenini anlatsn! Sonra da
tesekkr iin elini alnna gtrp kendi bahtna yrsn!
demis.
150
Ilerleyipyksnilkanlatanhamalolmus:'EyeIendim,ben
erkek halimle bir hamaldan baska bir sey degilim. Als verise
kanhemsirenizbenituttuvepazaryappbenimleburayageldi.
Burada, sizinde okiyi bildiginizseyler basmageldi. Onlar
tekrarlamakistemiyorum,nedeninibilirsiniz.Benimtmykm
bu iste... Zira buna tek bir sz eklemeyecegim. Size selamet
dilerim!demis.
Bununzerinegenkzona,'Haydiyleyse!Yerindeolupol-
madgm anlamak iin, elinle basn yokla! San svazla ve
ekgit!demis.Amahamal,'Yokvallahi!Buradanarkadasla-
rmnyklerinidinlemedengitmekistemiyorumdemis.
Bunun zerine kalenderlerden biri yksn anlatmak iin
ilerlemisvedemiski:
151
"irinci Kaen%erin yks
yhanmm!Benisakalnkesmeyezorlayanvegzmyi-
tirmemenedenolanolaysizebildirecegim. E
Bilinkibenimbabambirsaht.Onunda,birbaskalkedesah
olanbirkardesivard.Dogumumlailgiliolarak,anneminbeni
dnyayagetirdigign,birtesadIeseri,amcamndabirerkek
ocuguolmustu.
Yllar geti; ben ve amca oglum byyp delikanllk agna
girdik.Sizesylememgerekirki,birkayldabir,amcamziya-
ret ederek orada birka ay kalmay det edinmistim. Onu son
ziyaretimde,amcamnoglubeni,herzamankindendahaeliak
ve daha cmerte karslad; koyunlar kestirdi onuruma, ender
saraplar damtt. Sonra imeye basladk; o kadar ok itik ki,
sarapbizeegemenoldu.Bununzerineamcamnoglu,bana'Ey
amcamnoglu!Bambaskabirsevgiylesevdigimsenden,nemli
birseyyapmanistiyorum;dilerimki,bunureddetmeyeyada
yapmaykararlastrdgmseydenbenivazgeirmeyekalksma!
dedi.Ona,'Kuskusuzvedetmdostavecmertebiryrek-
le!diyeyantverdim.Bununzerine,tamgvensaglamakiin,
banakutsaldinimizzerineyeminverdirerekbuenkutsalg-
venceyiald.Sonrabirdenayagakalktvebirkaanlkbiray-
rlmadan sonra, ardnda, ssl harika kokular srnms ve de
hatrsaylrbirbedellesaglandganlaslangsterisligiysilere
brnmsbirkadnlageridnd;vebana,'Bukadnnelinden
tutvesanagsterecegimyerekadarnmdengit!dediveiyice
anlamamsaglayacakbiimdeaklamalaryaparakbanabiryer
belirledi.'Oradabaskamezarlararasndabirtrbebulacaksn:
benioradabekle!dedi.
152
Bunureddedemezdim.Zatensagelimikaldrarakettigimyemin
karssnda szmden de dnemezdim. Kadnn elinden tuttum,
yolaktmveonunlatrbeninkubbesininaltnaulastm,Orada
oturupamcamnoglunubeklemeyebasladk.Birazsonraonun,
elinde dolu bir tasla bir torba al ve bir kk baltayla ieri
girdigini grdk. Dogruca kubbe altndaki mezara yneldi ve
mezarn zerindeki taslar birer birer kaldrd, bir yana ygd;
sonradaelindekibaltaylamezarntopraklarn,kkbirkaya
byklgndedemir birkapak meydanakasyakadar kazd;
kapag at; altndan asagya dogru inen kemerli bir merdiven
grld. Bunun zerine kadna dogru dnd ve isaret ederek
ona,'Haydibakalm!Seiminiyap!dedi.Kadnmerdivenden
indivegzdenkayboldu.Bununzerineyegenimbanadnd
ve 'Amcamn oglu! Bana sagladgn hizmeti tamamlaman
diliyorum senden. Ben de inip suraya girince, kapag yeniden
kapatacak ve toprag eskisi gibi zerime ygacaksn! Bylece
yklendiginhizmetitamamlamsolacaksn.Torbadabulunanbu
alylatastabulunansuyagelince;bunlaniyicekarstr;sonrada
mezarntaslarnncekigibiiyiceyanyanagetirerek,birlesme
yerlerini bu kansmla eskisi gibi sva! Bunu ylesine yap ki,
kimseanlayp,'%:te al1s *eni2 ama ta:lar es(i .ir mezar eme,
sinA' nkeyamcamnoglu!Bu,peklmmkndr.nk
benbir yl burada alstmvebunuTanrm'danbaskas bilmi-
yordu.Sendendilegimbudurdedi.Sonradaekledi:'Eyamca-
mn oglu, Tanr beni, senden ayrlmann hznyle kahretsin
insallah! dedi. Sonra da merdivenden inip mezara gmld.
Gzlerimdenhayalisilininceayagakalktm,bendenyapmasn
istedikleriniyaptm,ylesineki,mezareskisigibioldu.
Sonraamcamnsaraynadndm.Amaamcamsrekavndaidi;
bendeyatmayagittim.Ertesignsabaholunca,birgecence
olupbitenleridsnmeyebasladm;zelliklekendimileamca-
153
mnogluarasndageenleri...veyaptgmistendolaypismanlk
duydum.Amapismanlkbirseyeyaramyor.Buyzdenmezar-
lgadndmveszkonusumezararamayabasladm;amabir
trl bulamadm. Aksama kadar arastrmam srdrdm, bir
sonu alamadm. Bunun zerine saraya dndm. Ne bir sey
iebildim;nebirseyyiyebildim;tmdsncem,amcaoglumun
ansnataklyordu;neolupbittiginibirtrlkavrayamyordum.
Buyzdensonsuzbirkederedstmvesabahlarakadarzn-
tyle kahroldum. Amca oglumun yaptklarn dsnerek ertesi
sabah yeniden mezarlga gittim; onu dinlemekle ne denli hata
ettigime pismanlar olmustum; ama bulma olanagn saglamak-
szn btn mezarlar arasnda onu yeniden aradm. Bu arastr-
malarmyedignsrdrdm,birtrlmezarngerekyolunu
bulamadm. Bunun zerine kayglarm ve kt yorumlarm o
dereceyibulduki,ldryorumsandm.
Dertlerimebirarevebirhuzurbulmakzerebirgezidsledim
vebabamnyannadnmekzereyolaktm.Babamnlkesi-
ninkapsnavardgmanda,birgrupadamortayakt;zerime
atlpkollarmbagladlar,.Budavransasonkertedesasrdm;
nkbenlkeninsultannnogluydum;bunlarsababamnhiz-
metilerivebenimgenklelerimdi.Birdenbireokkorktumve
kendikendime,'Kimbilirbabamnbasnanelergeldi!dedim.
Bununzerinekollarmbaglayanlarabukonudasorularsordum
ve hibir yant alamadm. Ama bir sre sonra benim gen
klelerimden olan birisi, bana, 'Zamann kosullar, baban iin
ktye dnst. Askerler ona ihanet etti, onu ldrdler. Bize
gelince,senielegeirmekiinpusudabeklemekteydikdedi.
Bununzerine,benialpgtrdlervebensankiartkbudn-
yayaaitdegilmisimgibibuluyordumkendimi:isittigimhaberler
beni ylesinezms,babamnlmbeniylesineacyabog-
mustu. Beni, babam ldrtms olan vezirin huzuruna gtr-
154
dler.Buvezirilebenimaramdaeskibirdsmanlkvard.Bu
dsmanlgnnedeni,benimkundaklyaykullanmamerakmd.
Gnlerden bir gn yle bir rastlant oldu ki, babamn terasn-
dayken,bykbirkusvezirinsaraynnterasnakondu;osrada
vezir de orada bulunuyordu; okumla kusu vurmak istiyordum,
amaokkususkaladveveziringznedegdi;Allah'ntakdiri
veyazlhkmylegznniinegmld.Sairindedigigibi:
Bra( .aht h(mn *rtsn2 n*a *arg1larnn
e"lenmelerine 1are arama(tan "azge1A >lu$ .itenler
?nne asla se"inme "e e *erinmeA !n( hi1.ir :e*
sonsuza (aar sr$ gitmez. Bahtmzn 1izgisine u*,
u(2 Baht'n .ize *az@ msrann tm har5lerine .a:
e@i(. !n( Baht'n *azgsn sa$ta@ (imse2 onu
izleme(ten ?te .ir :e* *a$amaz.
Kalenderszlerinisylesrdrd:
Kollarmbagl,huzurunakarldgmda,vezirboynumunvurul-
masnemretti.Bununzerinekendisinededimki,'Hibirsu-
umolmadghaldebenildrecekmisin?Bana,gzngste-
rerek, 'Bundan daha nemli bir su olabilir mi? diye sordu.
Kendisine, 'Bunu dikkatsizlikten yaptm dedim. Bana, 'Sen
bunudikkatsizlikleyapmssan,bendebilerekyapyorumdedi;
sonradahaykrd:'Onubanateslimedin!diye...Beniellerine
teslimettiler.
Bununzerineeliniuzatt,parmagnsolgzmesoktuvebeni
tamamenkretti.
Isteozamandanberi,hepinizingrdggibi,krm.
155
Bundansonravezirbenibaglattvebirsandgakoydu.Sonrada
cellada, 'Bunu sana emanet ediyorum. Klcn knna sok ve
onuburadanalgtr;kentindsnakarveoradaldr;bede-
ninioradabrak,vahsihayvanlaryiyipbitirsin!
Bununzerinecellatbenialpgtrd;sehrindsnakncaya
kadar yrdk. Orada beni sandktan kard, kollarm bagl,
ayaklarmzincirliidi;ldrmedenncegzlerimidebaglamak
istedi;ozamanaglamayavesudizeleriokumayabasladm:
D:man mzra(larnan .eni sa(nman i1in her e,
ne*en ge1mi: sa@lam .ir zrh olara( stlenmi:tim
seniC sen .ir mzra@n eli$ ge1en si"ri u1lu sert emi,
rin ta (enisi iin. -uret .enim elime i(en2 cezalan,
rlmas gere(en sa@ (olum2 silah g1sz sol (oluma
a(tarr. Ben2 .?*le a"ranrm. Sen e .eni2 lt5en
.a@:la' zalim sitemleren "e (namalaranA Bra( sa,
ece :manlarm2 stra$ o(lar*la .eni elsinlerA
D:manca i:(encelere u@ram: za"all ruhuma2 ses,
sizli@i arma@an etA S?zc(lerin sertli@i "e a@rl@*la
onu s(:trmaA Bana sa@lam zrhlarla hizmet etsinler
i*e ost einim. Nrhlara .rnler2 ama .ana
(ar:2 :manlarmla .irli(te olularA lrc o(la,
r*la .eni sa"unsunlar isteimA >(lar onanlarA
Ama (al.ime *ara a1tlar. Ate:li .ir ruhla *re(ler
rettim2 onlar sa( (lma( isteim2 sa( olular
e"etA Ama .a:(a a:(lar i1in... Se.atl olsunlar i*e
tm ga*retimle eme( "erim onlaraA Se.atl olular
e"et' Ama ihanette.
156
-raln >@lu 8annn Ba@:lanmasn Diler(en
(H. D. For)
Cellat okudugum bu dizeleri duyunca, bir zamanlar babamn
celladoldugunuhatrladvedeonabizzatyaptgmiyilikleri...
vebana:'Benseninaslldrrm?Benkiseninitaatkrkle-
nimdedi.Sonrada,'Haydika!Hayatnkurtaryorum.Ama
bulkeyebirdahagelme,yoksamahvolursunvebenideseninle
157
birliktemahvedersin!demis.Hanisairnedemis:
/itA -urtar (enini ostumA -urtar cann tm .a@,
larn zulmnenA Be .ra( e"leri2 onlar in:a eenlere
mezar olsunlarA /itA Senin(inen .a:(a to$ra(lar
.ulA -eni l(enen .a:(a l(elerA Ama asla2 (eni
cannan .a:(a can .ulamazsnA D:nA )anrnn to$,
ra(lar sonsuz geni:li(te*(en2 seni al1altan .ir l(ee
*a:amann ne (aar anlamsz2 ne (aar :a:rtc .ir
:e* olu@unuA #ine eA )anr .ir (imsenin *azgsn
.elli .ir *ere ?lece@i zre *azm:saC .ahtnn 1izi@i
l(ee ?lme(ten .a:(a elinen ne gelirJ Be ?zelli(le2
unutma (i' .ir arslann .o*nu2 o arslann ruhu tm
?zgrl( i1ine geli:i$ .*mei(1e2 geli:i$ .*,
mezA
Cellatbudizeleriokuyupbitirince,ellerinesarlpptm.Ben
degerektenkurtulusuuzaklarakapgitmektebuldum.
Oradan uzaklasrken, lmden kurtuldugumu dsnerek gz-
m yitirmenin acsn unuttum. Gezimi srdrerek amcamn
lkesineulastm.Onunhuzurunaktmveona,babamilebas-
magelenlerivegzmnaslyitirdigimianlattm.Bunuduyun-
ca gzyaslarna boguldu ve haykrarak: 'Ey kardesimin oglu!
Sen gelip dertlerime dert kattn. Ben de sana zavall amcann
oglunun gnlerdenberiortalktanyittigini,basna negeldigini
bilmedigimi ve hi kimsenin de onun nerede oldugunu bana
syleyemedigini bildirmeliyim! dedi. Yan sra ylesine agla-
mayabasladki,sonundadayanamaypbayld.Kendinegeldi-
gindebana'ocugum,amcannogluiinnedenlizldgm
grdn.Sendegelip,babannvekendininbasnagelenlerianla-
158
tarakbenikahrettin!Ama,seninyasamnyitirmektensegzn
yitirmisolmayyegtutmandilerim!dedi.
Bu szleri zerine, amcamn oglunun basna gelenleri ondan
saklayamadm.Onatmgeregiakladm.Szlerimiduyunca
amcamsonsuzbirsevincekapld;gerektenogluiinverdigim
bilgi onu ok sevindirmisti: 'Bana bu mezar abuk gster!
dedi.Bende,'Vallahiamcayerinibilemiyorum.Oraybulmak
iinokkez mezarlgagittim,birtrlyerinibulamadmde-
dim.
Bununzerine,benveamcam,mezarlgagittikvebukez,saga
solabaknrken,sonundamezartandm.Ikimizdeoksevindik
vetrbeniniinegirdik:Topragvekapagbulduk,benveam-
camelliayakmerdivenindik.Merdiveninsonunaulasnca,bize
dogrubirdumannykseldiginigrdk,detabizikrederce-
sine... Ancak amcam, syleyenin tm korkularn dagtan bir
duayabaslad,'YceveKudretliTanr'dandahaycevedaha
kudretlivarlkyokturdiyerek.
Bununzerineilerledik;un,hertrlhububat,heresittenyiye-
cekvedebaskaseylerdolubirsalonaulastk.Salonunortasnda
rtyleevrelenmisbiryatakvard.Amcam,perdeyiekipyata-
gabakt:oradaoglunu,kendisiylebirliktemezarainenkadnn
kollarndabuldu;amaikisidekmrgibisimsiyaholmuslard;
sankiatesdolubirukuraatlpyanmslargibi.
Bunugrenamcam,oglununyznetkrdve'Bunuhaket-
missinsen,alak!Ktdnyanncezasbu;amabrdnyada
grlecekhesapvarki,dahamthisvedahaacmaszdrdiye
haykrd.Bunusyleyerek,yenidensuratnatkrpayagndan
pabucunukarpoglununsuratnaIrlatt.Pabucuntabanogla-
nnsuratnarastlad.
159
-ral2 >@lunun l Beenini Bulu@una
(A. B. Houghton)
*(snn tam .urasna2 ehrazat2 sa.ahn *a(la:t@n g?r,
2 "erilen izinen aha 5azla *ararlanma* istemei@inen2
sustu.
#akat 4n 0kinci 2ece 2eince
Demi: (i'
Eybahtgzelsahm,isittimki,HaliIeveCaIer'indedahiloldu-
gu tmtoplulugunndekalender genkza, yksnanlat-
mayasyledevametmis:
Amcam,pabucununtabanylaoglununyznevurduktansonra,
oradakmrkesilmisyatanbirlyekarsyaplanbuhareketi
sasknlkla karsladm. Ve amcamn oglu adna ok zldm;
zelliklegenkadnlabirlikteonlarbylekarakmrednms
grnce... Sonra syle dedim: 'AmanAllah! Amcacgm, bir
paragnlnnkederiniyatstr!Ben,tmbenligimveyregim-
leocugununbasnagelendenzntduyuyorum.zelliklebu
haledsmelerine...Genkadnlabirliktekarakmrednsme-
lerine...Vedesana,birbabaolarakbununlayetinmeyippabucu-
nuntabanylaoglununyznevurmana.Amcambunuduyunca
suykyanlatt:
Ey kardesimin oglu! Bil ki, su benim oglum, ocuklugundan
beri kendi z kzkardesinin askyla tutusmustur. Ben, onu hep
kzdanuzaktuttum,kendikendimede,'Sa(in olA Bunlar aha
1o( gen1A' diyordum.Amahideyledegilmis!Ergenlikyas-
larnaulasrulasmaz,aralarndaokthareketoluverdi.Bunu
grenince,ilkininanmadmdogrusu...Yinedeonumthisazar-
ladmvededimki,'Bu al1a(1a hare(etleren sa(nA Ne senen
?nce ne e senen sonra (imse .unu *a$mam:tr "e *a$ma,
161
*aca(tr. #o(sa2 h(marlar arasna2 ?lnce*e (aar2 utan1
"e i@ren1li( i1ine (alaca@z. Be atl )atarlar2 tm n*a*a
?*(mz a(taraca(larA Bunan ola* hare(etlerine 1o( i((at
et2 *o(sa seni lanetler "e ?lrrmA'dedim.Sonrakzdanonu
ayrmakiingayretgsterdim,kzdaondan...Amayleanlas-
lyor ki, bu alak kz, onu dayanamayacak kadar seviyormus!
Sankiseytanktlgnonlardadenemis.
Oglum, onu kzkardesinden ayrdgm grnce, kimseye belli
etmeden,yeraltndabuyeriyaptrtmakzorundakalms.Vegr-
dgngibi,burayayiyeceklergetirmisvedeherseyler.Benim
yoklugumdan yararlanarak, srgn avnda bulundugum srada,
kzkardesiylegelipburayayerlesmis.YcevevlesiTanr'nn
adaleti, insan nasl etkiliyor! Burada ikisini de yakp kmre
dndrms. Ama br dnyadaki cezalar daha da mthis ve
katolacaktr!dedi.
Veoracktaamcamaglamayabaslad;bendeonunlabirlikteag-
ladm.Sonrabana,'Bundanbyle,onunyerinesenbenimog-
lumolacaksn!dedi.
Ben,birsaatkadar,budnyannislerizerinedsnceyedal-
dm.Buarada,vezirinemriylebabamnldrlsn,tahtnn
hileyleelegeirilisini,hepinizinbildigidenligzmnkarl-
snveoldukagaripbirtarzdaamcamnoglununbasnagelen-
leri...Vekendimitutamaypagladm.
Bundansonramezardanktk;kapagyenidenkapadk;sonra
datopraklarttk;mezartamameneskihalinesoktuk.Sonrada
sarayadndk.
Oraya henz ulasmsve oturmustukki,silahlarnatsmases-
leriniduyduk,ardndandaborazanvedavulseslerini...Sonrada
savaslarnkosusturduklarngrdk;tmkent,ugultularla,g-
162
rltlerleveatlarnnallarndankantozlarladolmustu;veru-
humuz, olup biteni anlayamamaktan gelen sasknlk iindeydi.
Sonunda,amcamsah,btnbunlarnnedeninisordu,ona'Kar-
desinvezirtaraIndanldrlms,sonradaaynvezirtmasker
ve birlikleri toplayarak acele buraya sevketmis, kenti basknla
eldeetmekiin...kentteoturanlarkarsduramayacaklarnanla-
mslar;bylecekentikolaycaeldeettidiyeyantverdiler.
Buszleriduyunca,benkendikendime'Hikuskuyokki,eline
dsersem,benikesinlikleldrtrdiyedsndm;veyeniden
dertvekayglarruhumdabirikmeyebaslad,yenidenannemve
babamnbaslarnagelenIelaketidsnerekhznlendim.Artk
ne yapacagm bilemiyordum. te yandan ortaya karsam,
kentteoturanlarvebabamnaskerleribenitanyacaklarvebeni
ldrmekveortadanyoketmekiinarayacaklard!Buyzden
sakalm kazmaktan baska are bulamadm; ve sakalm ka-
zdm,baskagiysilergiyerekklgmdegistirdimvekentiterk
ettim; ve bu Bagdat sehrine dogru yol aldm. Burada gvenli
olacakvebeniEmir-lMmininHarunResit'insaraynagt-
recek birini bulacaktm. Ona btn ykm ve servenlerimi
anlatacaktm.
Basmaherhangibirdertgelmeden,bugeceBagdat'aulastm.
Nereyegidecegimi,neyandangeldigimihibilmiyordum,sas-
knlkiindeydim.Birdenbirekendimibukalenderlekarskar-
syabuldum;onaselamverdimve'Benbiryabancymdedim.
O da, 'Ben de yabancym dedi. Dosta konusurken bir de
baktk,ncarkadasmzolansukalenderbizedogruyaklast;
selamverdi;bize,'Benburadayabancymdedi.Bizdeselam
alp, 'Biz de yabancyz diye yant verdik. Bylece karanlk
biziansznbastrncayakadarbirlikteyrdk.Bahtmzbizi,
birarada,sizinyannzamutluluklasrkledi,eyeIendilerim!
163
Vebenimkesiksakalmnveoyulmusgzmnyksbyle-
dir,demis.
Birincikalenderinanlattgykzerinegenkz,ona'Pekl!
Haydibakalm!Simdi,birparabasn oksa
1
veabukuzaklas
buradan!demis.
Amabirincikalenderona,'Eyhanmm,buradakibtnarka-
daslarnykleriniisitmedikegitmekistemiyorumdemis.
Btnbuzamansrecinde,oradabulunanlarbusasrtcykye
hayrankalmslar;HaliIedeCaIer'e,'Gerekten,bendemrm-
de su kalenderin anlattgna benzer serven isitmemistim
demis.
Bunun zerine birinci kalender, bagdas kurarak bir yana otur-
mus;ikincikalenderilerlemis;veevingenhanmnnnnde
elleriarasndayerippsuykyanlatms:
1 Yani: 'Elini basna gtrerek selm isareti ver demek istiyor. Bu, Dogu'da selm
sekillerindenbiridir(M.)
164
0kinci Kaen%erin yks
erekten, ey hanmm, kr olarak dogmadm. Ama simdi
size anlatacagm ykm, ylesine sasrtcdr ki, igneyle
gzniksesineyazlsayd,egitmebakmndandegerlibirders
olustururdu.
G
Bukarsnzdaduran,birsahnoglusahtraslnda...Yinebilinki,
aslabircahildegilim:Kur'anokurum,hemdeyediesitkaleme
alnsyla... Belli basl kitaplar da okurum; bilim statlarnn
temel kitaplarn da... Yldz bilimi stne kitaplarla sairlerin
yazdklarnda...Sonunda,tmbilimlerinincelemesinekendimi
ylesineverdimki,agmntmyasayanlarngetim.
Adm hattatlar nezdinde saygyla anld; dahas tm blgeler,
tm lkelerde shretim yayld; tm hkmdarlar nezdinde
degerim kabul edildi. Bu srada Hint hkmdar benden sz
edildigini duymus; babamdan beni kendisine yollamasn, gz
kamastrchediyelervesahlarayarasrarmaganlargndererek,
ricaetmisti.Babambunarzagsterdiveiiherseyledolualt
gemihazrlatarakbeniyolakard.
Deniz yoluyla yaptgmz bu yolculuk tam bir ay srd; bunu
izleyerek bir kyya yaklastk. Orada bizimle birlikte gemilere
yklenen develerimizi ve atlarmz karaya kardk; Hint h-
kmdarna sunulmak zere on deve hediye ykledik. Ancak,
dahayeniyolakoyulmustukki,birtozbulutuykselerekbize
dogruyaklast.Yerinveggntmblgelerinirttveyolculu-
gumuzunbirsaatinikaplad;sonradandagld;arasndangazaba
kaplmsarslanlarabenzerkrkatlbelirdi.Iyicebaknca,bunla-
rnlAraplar,yolkesenhaydutlaroldugunugrdk.Onlarda
biziIarkedince,yanmzdaki,Hinthkmdarnasunulacakon
165
deve yk armagan da dsnerek kamaya basladk. Bizim
ardmzadstler,drtnalavedoludizgin...Ozamanbiz,isa-
retleryaparakonlara,'KudretliHinthkmdarnayollananel-
iler oldugumuzu; ktlk yapmamalarn anlatmaya alstk.
Onlardabize,'Bizneonuntopragndayasyoruznedeonun
tabileriyiz! diye yant verdiler. Orackta benim gen hizmet-
ilerimdenbazlarnldrdler;tekihizmetilerlebenesitli
dogrultularda kaarak kurtulduk. Ancak ben olduka derin bir
yara aldktan sonra kaabildim. Bu srada, l Araplar bizim
tmservetimizivedevelerinsrtndaolanhediyeleriyagmaet-
mislerdi.
Banagelince,kasmsrasndanereyeyneldigimideneyapa-
cagmdabilmezhalegelmistim. Kasm, birdagntepesine
ulasncayakadarsrdrdm;oradabirmagarabuldum;sonunda
istirahatedecekvegeceyigeirecekbiryeredinmistim.
Sabahleyin,magaradanktm,sahanevezengingrnslbir
kente ulasncaya kadar yrmeyi srdrdm. Burann iklimi
ylesineharikaidiki,ksoradahkmnicraedemiyor,bahar
her yan gllerle kaplyordu. Bu kente girisimden ok sevin
duymus,zelliklekasveyrysleypranmsbedenimdebir
Ierahlk hissetmistim. Gerekten hznle sararms, epeyce de-
gismistim.
Bukentte,neyanayneleceginibilemedigimbirsrada,dkk-
nndadikisleugrasanbirterzininnndengeiyordum;yanna
vardmterzinin,selamverdim.Selammiadeetti;vebenisami-
miyetiyleoturtmayaalst,kucakladveiyidavransylabeni,
lkemden ayrlmannnedenini anlatmaya yneltti. Bunun ze-
rinebasmagelenherseyi,basndansonunakadar,onaanlattm.
Anlattklarmaokzldvebana,'Eyyumusakyrekligen
adam, kime olursa olsun, btn bu yky anlatmana gerek
166
/en1 <rens -a1ar(en
(). Dalziel)
yok!Yoksa bu kentin hkmdarndan sana zarar gelmesinden
korkarm;nkbuzat,babannenbykdsmandr,onakars
eskibirintikamvardrdedi.
Bunu izleyerek, benim iin yiyecek iecek hazrlad; ben de
yiyipitim.Odabenimleyedi,iti.Geceyikonusarakgeirdik;
banadkknndabirkseayrd.Sonraihtiyacmolanbirsilte
vertgetirdi.Orada,odabendeuyumakzereuzandk.
BusekildeonunyanndagnmisaIirkaldm;busreninso-
nundabana,'Seninyasamnkazanabileceginbirmesleginvar
m?diyesordu.Ona,'Tabii!Benhukuktannasibinialmsbir
bilgin, gemisin bilimlerinde bir stat saylrm. Edebiyat ve
muhasebeyi de bilirim! dedim. Bana, 'Dostum, btn bunlar
birmeslekolusturmazdedi.Benizgngrerek,'Yadabelki
birmeslektirama,bizimkentinpiyasasndahigeerligiyoktur.
Burada, bizim kentte, hi kimse inceleme, yazma, okuma ve
hesapyapmanedirbilmez.Sadeceyasamnkazanmayabakar.
Bunuduyunca,okpismanoldumveona,'Gerekten,vallahi,
sana anlattklarmdan baska yapacak hibir sey bilmiyorum
diyetekrarlamaktanbaskabirseysyleyemedim.'yleyse,o-
cugum, kendini toparla! Bir balta ile bir urgan al!Allah sana
dahaiyibirbahthazrlayasyakadarormanagidipagakeserek
geiminisagla!dedi.Buszlerzerine,gidipbanabirbaltave
bir urgan satn ald; ve beni, onlara emanet ederken iyi tant-
mayagayretgstererektekioduncularlaormanaodunkesmeye
yollad.
Bunun zerine oduncular ile yola koyularak ormana vardm.
Kestigimodunlaromzumavurdum;onlarkentegtrerekya-
rm dinara sattm. Biraz para harcayarak yiyecek satn aldm,
paranngerikalannzenlesakladm.Bylecebirylboyunca
alsmaysrdrdm;vehergndostumterziyidkknndazi-
168
yaretegittim.Ksemde,bagdaskurarakdinlendim,
Birgn,detedindigimgibi,ormanagitmis;biraratekiodun-
culardanuzakdserek,skagalklbiryreyegelmistim;orada
kendimekurubiragasetimvekkyresindekitmtoprag
kaldrmayakoyuldum.Atgmyerdebakrdanbirhalkasolan
birtahtakapakgrdm.Kapagkaldrdm.Altnda,birmerdive-
nin uzandgn grdm Merdivenin dibine kadar indim. Orada
birkapbuldum.Kapdangirdimvekendimigzkamastranve
gzel insa edilmis bir sarayn salonunda buldum. Ierde en
gzelincileredenkgzelliktebirkzvard.ylegzeldiki,onu
grrgrmezyregimintmkaygs,tmhznvetmIelaketi
silindi.Onabaktmvehemenbylesibirgzelliginvemkem-
melliginyaratcsnndedizegeldim.
Bununzerineodabanabakp,'Senbirinsanmsn,yoksabir
ecinnimi?diyesordu.Kendisine,'Birinsanmdiyeyantver-
dim.Odabana,'Amayirmiyldrinsanyzgrmedenyasad-
gmbumevkiyesenikimgetirebildi?dedi.Tatllkvezevkle
dolubuldugumbuszlerekars,'EIendim,beniburayasevke-
denAllah'tr, tm dertlerimden ve aclarmdan arnaym diye
herhalde!seklindeyantverdim.Sonradaoturupbasmagelen-
leri,basndansonunakadaronaanlattm.Bunlarduyuncaok
zldveaglamayabasladvebana,'Bendesanakendiyk-
manlataym!dedi.
Bilesin ki, ben Hint sahlarnn sonuncusu olanAbanozAda-
s'nn hakimi SahAknamus'un kzym. Babam beni amcamn
ogluylaevlendirmisti.Amaevliligiminilkgecesinde,dahabek-
retimiyitirmeden,bizzatIblis'inogluRacmus'danolmaCerceris
deneniIritbenikard.Beniuurarakgetiripbumevkiyebrak-
t.Burayaarzuduyabilecegimtatllar,giysiler,degerlikumaslar,
mobilyalar,yiyeceklerveieceklertasd.Ozamandanbuyana,
169
herongndebirgelipbenigryorvebirgecebenimleyatyor,
sonra da sabahleyin ekip gidiyor. Bana, bu on gn iinde,
kendisinden herhangi bir sey isteyecek olursam, gece olsun
gndz olsun, bu salonun kubbesi altndaki su tablette yazl
olanikisatraeldegdirmeninyeterlioldugunubildirdi.Veger-
ekten, o zamandan bu yana, ne zaman bu yazya dokunsam,
onukarsmdagryorum.Bukez,onunayrlmasndanbuyana
drtgngeti.Dahaaltgnburadaolmayacak.Acabasenbu-
radabenimlebesgnkalabilirmisin?Byleceonungelisinden
birgnnceburadanayrlmsolursun!diyesznbitirdi.
Kendisine, 'Kuskusuz! Bunu yapabilirim diye yant verdim.
Bunuduyuncaoksevindi;ayagakalkt,elimituttu,kemerlibir
kapdan geirdi; oradan scack ve hos bir hamama gtrd.
Tatlbirhavasvard,burann...Orada,abucaksoyundum,oda
soyundu, rlplak olduk; ikimiz birlikte ykandk. Banyodan
sonra,hamamnserinligindekiyatagauzandk;banaimekiin
miskle karlms serbet sundu ye nme pastalar koydu. Sonra
zariIbirkonusmatutturduk,onuntutkunuolaniIritinsagladg
seyleriyedik.
Bunu izleyerek bana, 'Bu gece sen uyu, yorgunlugunu gider,
yarnaiyicedinlenmisolursun!dedi.
Bende,hanmm,onatesekkrettiktensonraiyiceuyumakisti-
yordum.Vegerekten,hementmdertlerimiunutmusgibiydim.
Uyanncaonuyanmdaotururbuldum;bedenimiveayaklarm
tatltatlovuyordu,Allah'atmiyiliklerinionabagslamasiin
dualar ettim; sonra oturup bir saat kadar konustuk. Bana ok
tatlseylersyledi.Sonradediki,'Vallahi!nceleri,buyeralt
sarayndatekbasma,hznleyasyordumveggsmdaralyor-
du. nk konusacak kimse bulamyordum ve bu, yirmi yl
srd.AmaAllah'askrlerolsunki,senibanayollamaklay-
170
celiginigsterdi.
Sonraotatlsesiyle,banasudizeleriokudu:
+@er geli:inen ,.iz aha nce ha.erli olsa*(A, hal
i*e a*a(larnn altna *re@imizin temiz (ann "e
g?zlerimizin si*ah (ai5esini sereri(A #ana(larmzn
tazeli@ini sereri( ,"e i$e( o*lu(larmzn etini, *ata,
ca@n *ere2 e* gece *olcusuA !n( senin *erin g?z
(a$a@mzn stneir.
Bu dizeleri duyunca, ona elim yregimde tesekkr ettim; sev-
das yregimin daha derinlerine takld. Tm kayglarm, tm
straplarmyokoldu.Sonraoturupaynbardaktanimeyeko-
yulduk,bubylecegeceyekadarsrd;isteogece,mutluluklar
iindeonunlayattm.Veyasantmda,ogeceyebenzerhibirge-
cegeirmedim.Sabaholunca,yenidenykandk,birbirimizden
okhosnutolarakvedegerekbirmutluluguntangolarak...
Ben,hlokatesliidimvemutlulugumuuzatmakistiyordum;
ona,'Istermisin,seniyeryznekaraymvesenibuecinniden
kurtaraym?diyesordum.Bunuduyunca,glmeyebasladve
bana, 'SusAllah askna!Ve sahip oldugunla yetin! Su zavall
iIrit,ongndeancakbirgnbenimlesevisecek;oysabensana
her seIerinde geriye kalan dokuz gn vaat ediyorum dedi.
Bensesarabnesrikligivetutkununatesiylesrklenerekszden
yana ileri gittim ve ona, 'Asla! Simdi duvarnda esrarl yazt
bulunanbukubbeyiderhalykacagm.BrakiIritgelsin,onuda
mahvedecegim!Zatenoktandryerinstndeki,yerinaltndaki
tmiIritleriyakalayarakldrmekbenimeneglencelioyunum
olmusturdedim.
171
Buszleriduyunca,kzbeniyatstrmakiinsudizeleriokuma-
yabaslad:
A*rlmaan ?nce sre iste*en senA R =za(la:ma* a,
*anlma*aca( (aar (at .ulan senA
Asla .a@lanmann2 5a(at saece se"menin g"enli .ir
*ol olu@unu .ilmi*or musunJ D:nme*i "e (eni
(enine' .((nl@n tm .a@lantlarn :a:maz (aiesi
"e (o$u(lu@un tm ostlu(larn sonucu olu@unu s?*,
leme*i .ilmi*or musunJ
Ama ben, onun bana okudugu bu dizelerin Iarkna varmadan,
kubbeyesiddetlibirtekmeattm!
*(nn .urasna2 ehrazat sa.ah olu@unu g?rm: "e *a"a:,
1a susmu:2
*e 4n 3nc 2ece 2eince
Demi: (i'
Eybahtgzelsahm,isittimki,ikincikalender,evingenhan-
mnayksnsusekildeanlatmaysrdrms:
Benkubbeyebusiddetlitekmeyiindirince,hanmm,kadnba-
na,'IsteiIrit!Bizeulast.Sanadahancesylememismiydim?
Benmahvoldum!Barisenkakurtul!Geldiginyerdenk,git!
dedi.
172
Bununzerinemerdivenedogruatldm.Ama,neyazkkikor-
kunun siddetinden asagda sandallarm ve baltam unuttum.
Bylece,merdivendehenzbirkabasamakkmsken,sanda-
lma ve baltama bir gz atmak iin dnp geriye son bir kez
baknca,yerinyarldgnveoradankorkunbiriIritinktgn
vekadna,'Btnbusiddetinanlamne?BasnabirIelaketmi
geldi? diye sordugunu duydum. Kadn ona, 'Hibir Ielaket
yok! Birdenbire yalnzlktan tr ggsmn skstgn duy-
dum,ggsmIerahlatmakiinserinbirikialmakzereayaga
kalktm.Bunuyaparkenbirazsiddetledavranmsmki,kaydm
ve kubbenin stne dstm. dedi. Ama iIrit, ona, 'Ey alak
Iahise! Nasl da yalan sylyorsun! Sonra sarayn iine gz
gezdirdi;saga,solabaktvebenimsandallarmilebaltambul-
makta gecikmedi. O zaman, 'Bu letlerin burada isi ne? Ha!
Syle!Insanoglunaaitbugerelerneredengeldiburaya?de-
yince,kadn,'Simdiseninelindegrdmbunlar...Dahance
hi Iark etmemistim. Her halde senin srtnda asl idi; ve sen
bunlarkendingetirmisolmayasnburaya!dedi.Bununzerine
ecinni, hiddetinin son derecesine ulasarak, 'Ne sama szler
bunlar!arptrlmsvesaptrlms!..EyseIilkadn,onlarbenim
zerimdeIalandegildi!diyehaykrd.
Buszlerdensonra,onurlplaksoydu,armhagerdi;isken-
ce yaparak olup biteni anlatmas iin sorular sormaya baslad.
Ama, ben artk bu kadarna ve kadnn dktg gzyaslarna
dayanamadm:korkudantitreyerekmerdivendenyukarktm.
Dsaryakncakapagncekigibiyerlestirdim,stndetop-
raklarterekgzlerdengizledim.Yaptgmhareketepismanlgn
sonkertesindepismanoldum.Vegenkadn,onungzelligini
vebualakiIritinyirmiyldronunlabirliktekalanbukadna
uyguladg iskenceleri dsnmeye koyuldum. Ve zellikle be-
nimyzmdendeiskenceyeugradgndsnerekacduydum.
173
Ve,oandakendibabamda,onunlkesinide,simdikioduncu
olarakyasadgmseIilkosullardadsndm;veaglayarakbu
hznlkonudabirsiirokumayakoyuldum.
Bunu izleyerek, dostum terzinin dkknna ulasncaya kadar
yrdm;veonu,birkagnlkyoklugumdandolay,yananbir
sobannzerindeotururgibitelaslbuldum.Oradabenimerakla
bekliyormus. Bana, 'Dn, her zamanki gibi dnmedigini g-
rnce,yregimseniniinszlayarakgeceyigeirdim.Ormanda
vahsibirhayvannseniparaladgndanyadabasnabenzerbir
Ielaket geldiginden korktum, Ama Tanr'ya skrler olsun ki,
dnp geldin! dedi. Bunu duyunca, gsterdigi ilgiden dolay
tesekkrettim;dkknagirdim,ksemeoturdum;vebasmage-
lenleridsnmeyebasladm;kubbeyeattgmtekmedendolay
kendimisuladm.Birdenbiredostumterziierigirdivebana,
'Dkknn kapsnda biri var, bir tr Acem diyecegim, seni
soruyor;elindedeseninbaltanvesandallarnvar.Kenttekitm
oduncularabunlargstererekvede'Sa.ahle*in ezan u*unca
namaz (lma( zere cami*e gier(en *ola .unlar .ulum2 (i,
min olu@unu .ilmi*orum2 aca.a siz .ili*or musunuzJ'diyerek
dolasms. Oduncular, baltay ve sandallar grnce, bunlarn
sanaaitoldugunubildiklerindenbuAcem'e,hemencecikburay
tariI etmisler. Simdi orada duruyor, dkknn kapsnda seni
bekliyor. Haydi, k da zahmetlerinden tr tesekkr edip
baltanvesandallarnal!dedi.Amaben,buszleriduyunca,
sarardgm ve korkudan tm bedenimin ktgn hissettim.
Bu bitkin haldeyken, birdenbire, oturdugum yerde toprak ya-
rld;veszkonusuAcemortayakt.Bu,oiIritti.Btnbu
srede gen kadna iskence etmisti, hem de ne iskence!Ama
kadnhibirseyitiraIetmemisti.Bununzerinebaltavesandal-
lar alms ve ona, 'Sana Iblis'in soyundan gelme Cerceris ol-
dugumu kantlayacagm! Bu balta ile bu sandallarn sahibini
174
%5rit Balta "e %$i /etiri@ine
(). Dalziel)
burayagetiripgetiremeyecegimigreceksin!demis.
Isteburaya,buhileyikullanarak,sizesyledigimtarzda,odun-
culardansorusturarakgelmis.
Bylece toprak yarlarak siddetle yanma geldi ve bir an bile
kaybetmeden, beni alp kard! Uup gklere ykseldi, sonra
iniptopragagmld!Banagelince,tmayrtetmeyetenegimi
kaybetmistim. Tamosradasehvetintadntattgmyeraltsa-
raynagirdik.Oradagenkadnrlplakgrdm,bgrnden
kanakyordu.Ozamangzlerimyasladoldu.AmaiIritonay-
neldi,kolunuskp,ona'EyseIihe!Istedostunkarsnda!dedi.
Bununzerinegenkadnbanabaktve'Benonuhitanm-
yorum;onusadecesuanda,simdigrdmdedi.IIritdeona,
'Nasl?SuunkantkarsndaduruyorvesenhlitiraIetmiyor
musun? diye haykrd. O zaman kadn, 'Onu tanmyorum,
ben.mrmdeonugrmedim.VeTanrhuzurundayalansyle-
mekbanayaksmazdedi.BununzerineiIrit,ona'Egerger-
ektentanmyorsan,alsuklc,onunbasnvur!dedi.Bunun
zerinekadnklcald,banadogrugeldi,karsmdadurdu.O
srada, korkudan sapsar, merhamet diler gibi ona kaslarmla
olumsuzbirisaretyaptmvegzyaslarmyanaklarmdanasag
akmayabaslad.Odabanagzkrpt;amaykseksesle'Tm
Ielaketlerimizin nedeni sensin! dedi. Bunu duyunca yeniden
kaslarmlaisaretleryaptmveiIritanlamasndiyeonaikianla-
magelebilecekdizelerokumayabasladm:
176
/?zlerim2 ilimi gere(siz .ra(traca( (aar seninle
(onu:masn .ili*or. #re@ime(i gizli srlar saece
g?zlerim a1(lar sanaA Seni g?rnce tatl g?z*a:larm
a(ar urur "e .en susarm' 1n( g?zlerim i1ime(i
ate:ten *eterince s?z eer.
-ir$i(ler (r$:ara(2 tm u*gular anlatr .izeC an,
la*:l olanlar i1in $arma(larn (ullanlmas hi1 ge,
re(mez. -a:larmz tm ?te(i :e*lerin *erini tutar.
Susalm ?*le*seA Be s?z saece a:(a .ra(almA
Genkadn,benimisaretleriminvedizeleriminanlamnkavrad
veiIritinklcnIrlatpatt.BununzerineiIritklcald,bana
verdi ve 'Uur sunun boynunu, seni brakrm, hibir ktlk
yapmamdedi.Ben'Peki!dedimveklcalarakcesaretleiler-
ledimvekolumukaldrdm.Bunugrenkadn,kaslarylaisaret
yaparak,haliyle,'Bensanahakszlkettimmi?demekistedi.
Gzlerimyasladoldu,bendeelimdenklcattmveiIrite'Ey
kudretli iIrit, ey gl ve yenilmez kahraman! Eger bu kadn,
sence,inanveakl Iukarasolsayd,kaIamnkesilmesinihakl
bulmas gerekirdi; oysa, kaIam kesip atmams, bunun yerine
klc Irlatp atmstr. Byle olunca, ben nasl olur da onun
basnkesmehakknkendimdebulurum?zellikledahance
hayatmdahigrmedigimbirkimseyebununaslyapabilirim?
Dolaysyla,buisikesinlikleyapamamben,ktlmnzehrini
seninelindenisembile!Buszlerimzerine,iIrit'Hah!Sim-
diaranzdakiasknneoldugunuanladmdiyehaykrd.
Veozaman,hanmm,bualakklcald;vurarakgenkadnn
elinikesti;sonrayenidenvuraraktekielinikesti;sonradasag
ayagnvesolayagnkesti:Vebylecedrtvurusla,drtorga-
nn kesiverdi.Vebenbunlargzlerimleizledimvelecekmi-
177
simgibibirduyguyakapldm.
BuandagenkadnbanakaamakbirbaksIrlattvegzkrpt.
Ancak, ne yazk ki, iIrit bunu grd ve 'Ey orospunun kz!
Gzlerinlebilezinaislemektesin!diyehaykrd.Bununzerine
kadnnboynunavurarakkaIasnuurdu.Sonrabanadndve
'Bilkieyinsanoglu!Bizecinnilerinyasasndazinayapanesin
ldrlmesineizinverilmis,hattatesvikedilmistir.Bylece,bu
genkadn,dgngecesinde,baskasonasahipolmadan,henz
onikiyasndaykenkarmstm,ben...Onuburayagetirdim,on
gndebirgeliponugryor,geceyionunlageiriyor,birAcem
klgnagirerekonunlaiItlesiyordum.Ama,onunbenialdatt-
gnanladgmgn,onuldrdm.Zatenobenisadecegzle-
riylealdatmst,sanabakarakkrptggzleriyle...Sanagelince,
onunlazinayaptgndaneminolmadgmdan,senildrmeyece-
gim.Amaardmdanglmemenvegururunukrmakiinsanabir
cezavermek,amabucezannesidinisanasetirmekistiyorum.
Haydisebakalm!dedi.
Bunu duyunca, hanmm, lmden kurtulacagm grerek son-
suzbirsevincekapldm.Budabeni,bubagslamayktkul-
lanmayayneltti.Ona,'Tmcezalariindennaslbircezasei-
lecegini bilemiyorum. Hi verilmemesini yeglerdim! dedim.
Ikelenen iIrit, ayagn yere vurarak, 'Sana se dedim! Seni
hangiklgasokarakbyleyeyim,onuse!Biresekklgnam
dnstreyim?Yoksabirkpekklgnamsokaymseni?Bir
katrklgnam?Yahut dabirkargaklgna?Yoksabirmay-
mun klgnamsoksam?Bunuduyunca, tam bir bagslanma
umdugumdan, daima isin kaamagna giderek, 'Allah askna!
Ey kudretli Iblis'in soyundan gelen Cerceris stat, sen beni
bagslarsan, Tanr da seni bagslar. nk sana hibir zarar
vermemisolanzavallbirMslman'bagslarsan,Allahdaseni
nasldllendireceginipeklbilir.Veduazerinedualaroku-
178
%5rit /en1 Aama <rensesi lrme +mri Berir(en
(H. D. For)
yarak,kendimialakgnlllkleellerineterkederekyalvarma-
y srdrdm ve ona, 'Beni haksz yere mahkum ediyorsun!
dedim.Odabana,'lmekistemiyorsan,susartk!Iyiniyetimi
ktyekullanma,nkmutlakasenibylememgerek!dedi.
Bu szler zerine beni kaldrd, zerimizdeki kubbeyi ve tm
sarayykt;benimlebirliktegklerdeutu.yleykseldikki,
yeryznbirsuanagseklindegrdm.Bundansonrabirda-
gntepesineindikvebeniorayabrakt;elinebirparatoprak
ald;zerine,'Ham,hum,ham!diyehomurdanarakbirseyler
okudu;sonrabirkakelimetelaIIuzetti,sonrabutoprag,'Bu-
lundugunhaldenk,birmaymunol!diyehaykrarak,zerime
serpti.Oanda,hanmm,birmaymunoldum.Hemdenaslbir
maymun!Enazyzyasndaveoldukairkin!Kendimi,buhal-
degrnce,ilkinhihoslanmadmvesramayabasladm;ger-
ektenmaymungibisryordum.Sonra,bununbirseyeyara-
mayacagn dsnerek, kendi halimi ve gemisimi dsnerek
aglamayabasladm.IIritkorkunbirneseyleglyordu;sonra
dagzdenkayboldu.
Bununzerinebahtnhakszlklarndsnmeyekoyuldum;ve
bahtnasahipolmanninsannelindeolmadgnanladm.
Bundansonra,dagntepesinden,tadibinekadaryuvarlanayu-
varlanaindim.Vegeceleyinagalarzerindeuyuyarakyolal-
mayabasladm. Buyolculuk,TuzluDeniz'inkylarnaulasn-
cayadekbiraysrd.Oradabirsaatkadareylestim.Sonunda,
denizin ortasnda, uygun rzgrla kyya yaklasmakta olan bir
gemi grdm. Bunun zerine, bir kayann arkasna saklanp
bekledim.Gemidenkanadamlarnorayaburayagidipgeldigi-
ni grdkten sonra, cesaretimi topladm ve gemiye sradm.
Bunugrenadamlardanbiri,'Buktgrnslyaratgkovun
buradan! diye haykrd. Bir digeri, 'Yo, onu ldrn! diye
180
bagrd. Bir ncs, 'Evet! Su klla onu ldrelim! diye
bagrd.Bunuduyunca,aglamayabasladmvepenemleklcn
ucunututtum,gzyaslarmakpduruyordu.
Bunugrenkaptanbanaacdveonlara,'Eytacirler,bumay-
mun bana yalvaryor, yalvarsn duyuyorum; korumam altna
alyorumonu...Kimseonadokunmasn,kovmasnvedetedir-
ginetmesin!'' dedi.Sonrabanaseslenerek,tatlvegzelszler
sylemeyebaslad;veben,onuntmszlerinianlyordum.By-
lecebenihizmetiolarakyannaald;benonunhertrlisini
gryorvegemidehizmetindebulunuyordum.
Ellignboyuncarzgruygunesti.Sonundaiindeoturanlarn
saysnancakTanr'nnbilebilecegibykbirkenteulastk.
Orayaulastgmzda,kentinhkmdartaraIndanbizeyollanan
klelerigrdk.Bunlaryaklasaraktacirlere,'Hosgeldiniz!de-
diler.'HkmdarmzsizintesriIinizlememnunluklarnbildirdi
vesuparsmentomarnsizevermeklebizigrevlendirdivede,
her birinizin hsn hatla
1
birer satr yaz yazmanz diledi
dediler.
Bununzerine,ben,herzamankimaymunklgmaltnda,kalk-
tmveellerindensiddetleparsmenikaptmveonlardanbiraz
uzaga dogru srayarak uzaklastm. Bunu grnce parsmeni
yutacagmdanyadasuyaatacagmdankorktular.Bununzerine
isaretleonlarayazyazmaybildigimiveyazmakistedigimian-
lattm.Kaptanonlara,'Braknyazsn!iziktirdiginigrrsek,
yazmasn engelleriz; ama, gerekte, hsn hat biliyorsa, onu
oglum olarak kabullenecegim. nk mrmde bundan akll
maymungrmedimdedi.
1 Gzelbiryazyla(Y.N.)
181
Bununzerinekalemielimealdm,hokkayadaldrarakikiya-
nnn da iyice mrekkebe bulanmasn sagladm ve yazmaya
basladm.
Byleceiimdengeldigigibidrtktayazdm;bunlarnherbiri
ayrsluplaragre,ayrtarzlardaidi:Ilkkt'arika'atarznagre,
ikincisireyhani,ncsslsi,drdncsdemsik
2
tarzla-
rndaidi:
(a) Naman c?mert (imselerin ha*rl i:lerini "e .a@:,
larn 1o(tan .elirlemi:tirC ama2 senin(ileri sa*$ ?(,
me(te asla .a:ar sa@la*amam:2 umutsuzlu@a :,
m:tr. )anran sonra2 insano@lu senen .a:(asna
.a:"urmazC 1n( sen tm i*ili(se"erlerin .a.assnA
(.) Sana onun (aleminen s?z eece@im' >nun (ale,
miA -alemlerin il(i "e (?(eniirA -ureti :a:rtcr2
nl .ilginlerin .ir1o(lar onun sa*esine $a*iar
olmu:larr.
Bu (alemen2 onu tuttu@um $arma( u1larnan .a:la,
*ara( .e: hita.et "e :iir n*a*a2 rma@a a(ar.
(c) Sana onun ?lmezli@inen s?z eece@im' ?lme*en
*azar *o(tur el.etA Ama zaman onun ellerinen 1(an
*az* ?lmsz2 (larA Bunan ola*2 (aleminin2 Diri,
li: /n'ne2 seni gururlanraca( :e*leren .a:(as,
n *azmasna izin "ermeA
2 0u:i('Muhakkak.
182
() +@er ho((a* a1arsan2 ora*a (alemini2 .a@:1*a
?zg satrlar2 i*ili(le olu satrlar *azma(tan .a:(a
ma(satla .atrmaA Ama2 onu .a@: u@runa (ullana,
ma*aca(san2 hi1 e@ilse gzelli( u@runa (ullanma(
i1in .atrA Be2 .?*lece2 en .*( *azarlar arasna
sa*lanlaran olursunA
Yazma isini bitirince, parsmen tomarn ona uzattm. Hepsi
byk bir hayranlk duydular, sonra her biri srayla en gzel
yazlarylabirersatryazdlar.
Bundansonrakleler,tomarhkmdaragtrmekzereuzak-
lastlar.Hkmdartmyazlarincelediktensonra,drtayrtr
ve slupta yazlms olan benimkinden baskasn begenmemis.
Zatenbenbirsahnogluyken,bumariIetimlebtndnyadan
saglamstm.
Bununzerinehkmdar,yresindebulunantmdostlarnave
klelerine,'Hepinizgidipbugzelyaznnsahibinigrn!Ve
degiyinsindiyebuhilatkendisineverin!Veonubenimkatr-
larmnengzelinebindirerekalglbiralaylaburaya,yanma
getirin!demis.
Bu szleri duyunca hepsi glmeye baslamslar. Ve hkmdar,
bunuIarkedince,okkzmsve'Nasl!Sizebiremirveriyorum
vesizbanaglyorsunuzha!diyerekhaykrms,Ona,'Eya-
gmznhkmdar,sizinszlerinizeglmeknehaddimize!An-
caksize,buncagzelyazyyazannbirdemogluolmadgn,
gemi kaptannn maymunu oldugunu sylemek zorundaym
diyeyantvermisler.Bunuisitenhkmdarsonderecesasrms,
sonra neseli kahkahalar kopararak, 'Bu maymunu satn almak
isterimdiyehaykrms.Sonrada,tmsarayhalknagemiyegi-
183
dipbumaymunugrmelerini,yanlarnadakatrvehilatalma-
larnemretmis;veonlara,'Onunkesinliklebuhilatabrnme-
sinivekatrabindirilerekburayagetirilmesiniistiyorumdemis.
Bununzerinehepsigemiyegeldilervebenikaptandan,bastan
satmakistememesinekarsn,okyksekbirIiyatlasatnaldlar.
Sonra, ben, kaptana isaretle ondan ayrldgmdan dolay ok
zgnoldugumuanlattm.Sonradabenialpgtrdler;hilatla
donatarak ve katra bindirerek... O kentin uyumlu alglarnn
sesineuyarakyolakoyulduk;tmkentteoturanlarvetmorada
yasayaninsanvarlklar,sasknlkiinde,bugrlmedikmanza-
raybykbirmeraklaizliyorlard.
Benihkmdarnhuzurunagtrdklerinde,onugrnce,ayak-
larnnucundakitopragkezptm,sonradahareketsizkal-
dm.Kralbenioturmayadavetetti;bensedizstkaldm.Bunun
zerineoradabulunanherkes,benimyksekterbiyemevedav-
ransmnkibarlgnahayranoldu.Enbykhayranlgdah-
kmdar duydu. Ben byle dizst durur durmaz, hkmdar,
orada bulunanlarn hepsinin ayrlmalarn buyurdu; ve herkes
ekipgitti.Sarayda,hkmdar,basharemagas,birgzdekle
vebendenbaskakimsekalmad,hanmm!
Bununzerinehkmdar,yiyecekbirseylergetirilmesiniemret-
ti.BirsoIrayaydlarvezerinicannekebilecegi,gznzev-
kinevaracagherseyledonattlar;vehkmdarbanabunlardan
yememiisaretleanlatt.Bununzerineayagakalktmveayak-
larnnucundakitopragyedikezptmvebykbirnezaketle
soIrayaoturarakvedegemisegitimimihatrdankarmayarak
yemeyebasladm.
SoIray kaldrdklarnda, ben de ayaga kalktm, gidip ellerimi
ykadm;sonradamrekkephokkasn,kalemivebirparsmen
parasn alarak Arap mutIagnn yceligini ven su dizeleri
184
yazdm:
+* tatllar2 $arma(la sarlm: ince2 lezzetli2 ho: tatl,
larA Sizler tir*a(isiniz2 $anzehirisiniz tm zehirlerinA
Siz olmasanz tatllar2 asla hi1.ir :e*i se"emezimC
sizler .enim te( miim2 tm ihtirasmsnzA Serilmi:
.ir so5rann ortasna(i .*( .ir te$sie2 *a@ "e .al
i1ine *zen ne5is (o(ulu .ir (ne5e*i g?ren *re@im
nasl titrerA +* (ne5eA Se"inirici2 i:tah "erici .ir sa1
emeti haline inceltilmi: (ne5eA Arzum2 sana u*u,
@um arzumun ha*(r:2 e* (ne5e2 ne *ceirA Seni
so5rama g?rmeen .ir gn ge1ece@ine2 e* (ne5e2 *a
(ne5eA lm g?ze alsam *eriirA Hele :uru.unA
)a$las2 ne5is :uru.unA >nu *i*i$2 onu i1i$ gece gn,
z2 ?te(i n*aa a a*n ze"(i alrmA
Bunu izleyerek, kalemi ve yaprag yerine koydum ve ellerimi
ykayarakuzakbiryerdesaygylaoturdum.Ozamanhkmdar
yazdklarmabaktveokudu;okuduklarnasonderecehayranlk
duyduve'Birmaymununbylesinebelagatsahibiolmasvebu
kadargzelyazyazmasmmknmdr?Yarabbi!Buharika-
larndatesindebirharika!diyehaykrd.
Busradahkmdarnnnebirsatrantahtasgetirildi,hkm-
darisaretlebana,'Oynamasnbilirmisin?diyesordu.Bende
basmsallayarak,'Evet,bilirimisaretiverdim.Bununzerine
satrantahtasnnbasnageerekoyunudzenledimvehkm-
darlaoynadm.Onuikikezyendim.Hkmdarbunanediyece-
ginibilemiyor,zihnikarmakarskdsnyordu.Sonra,'Bubir
demogluolsayd,bilgidenyanaagnntmyasayanlarnge-
erdidedi.
185
Bununzerinehkmdar,haremagasna,'Kzmolangenha-
nmnnyanna git,veona, '+* hanmm2 1a.uca( h(marn
*anna gelA'de!Zira,kzmnbuolupbiteniizlemesinivebuha-
rikamaymunugrmesiniistiyorumdedi.
Bununzerineharemagasgittivebirazsonrahkmdarnkz
olangenhanmylabirliktegeridnd.Kzbenigrrgrmez,
rtsnn ucuyla yzn kapatarak, 'Babacgm, nasl oluyor
da,buradayabancerkeklervarken,benihuzurunuzaagryor-
sunuz? diye sordu. Hkmdar, ona, 'Kzm, burada, benden,
grdgnsugenkledenveseniagranharemagasndan,bir
desumaymundanbaskakimseyokki!yleysekimdenyzn
gizliyorsun?diyesordu.Bununzerinegenkz,'Bilki,baba-
cgm,bumaymunbirsahnogludur.BabasAymarusadlbir
sahtr.Uzaktakibirkaralkesininsahibidir,busah...Bumay-
munonunoglununbylenmishalidir;Iblis'insoyundangelme
iIrit Cerceris, Abanoz Adalar'nn sah Aknamus'un kz olan
kendiesinildrdktensonra,onubuhalesokmus.Seninger-
ekbirmaymunsandgnbuyaratkaslndabirerkektir;hemde
bilgili,iyiegitilmisveokakllbirerkek!dedi.
Bu szleri duyunca, hkmdar ok sasrd ve bana, 'Kzmn
syledikleri dogru mu? diye sordu. Bunun zerine basmla,
'Evet!Dogrudur!isaretiverdim;veaglamayabasladm.Bunun
zerine hkmdar kzna, 'Fakat sen onunbylendigini nasl
anladn?diyesordu.Kz,'Babacgm,benkkken,annemin
hizmetinde bulunan yasl hanm birok hileler bilen ve by
konusunda ok bilgili biriydi. Bana byclg o gretti. O
zamandan bu yana, bu konuda, daha da derinlestim. Kendimi
186
<rensesin 0a*munu /?rnce <e1esini -a$amas
(H. D. For)
<rensesin 0a*munu /?rnce <e1esini -a$amas
(). Dalziel)
yetistirdim ve hemen hemen yz yetmis trl by grendim.
Bubylerinennemlilerindenbiriolarakbende,seninsarayn
btntaslarylavekentlebirlikteoldugugibiKaIDag'nnard-
natasmavedebulkeyiaynagibibirdeniz,iindeyasayanlar
dabalkhalinesokmakabiliyetidevar!dedi.
Bunuduyanbabas,'yleyse,kzm,Allah'ninayetiylebugen
adamkurtardabenonuvezirimyapaym!Senbylesineyete-
nekleresahipolasnda,benbilmeyeyimha!Kurtaronukzm,
kurtardaveziryapaym!Herhaldekibarvezekibirgenolmal
bu!dedi.
188
Vegenkz,'Tmdostvecmertyregimlevegereklisaygy-
ladiyeyantverdi.
*(snn tam .urasna2 ehrazat2 sa.ah olu@unu g?rm:
"e *a"a:1a susmu:.
#akat 4n &r%nc 2ece 4unca
Demi: (i'
Isittimki.eybahtgzelsahm,ikincikalenderevinsahibesine
demiski:
Ey hanmm, gen kz bu szleri duyunca, zerinde Ibranice
szleryazlbirbakalarakbununlasaraynortasnabirdaire,
budairenindeortasnahasisimlervetlsmlizgilerizdi;son-
ra kendisi bu dairenin ortasnda durarak sihirli szckler m-
rldand; ve ok eski bir kitaptan kimsenin anlamadg seyler
okuduvebylecebirkasaniyegeti.Birdenbiresaraynbizim
bulundugumuzyan,karanlkiindekald.Karanlkylesineko-
yuidiki,dnyayklmsda,ykntlaraltndakalmszgibibir
hissekapldk.VebirdenbireiIritCerceris,enkorkunveigren
haliyle:elleriapa,ayaklardirek,gzleridealevliikimesale
gibi, nmzde belirdi. Bunu grnce, hepimiz dehset iinde
kaldk.Fakathkmdarnkzona,'Sanahosgeldindemeyece-
gim!Yrektenbirkarslamadayapmayacagm,eyiIrit!dedi.
BunuduyaniIritdeona,'Eyhaine!Yemininenaslihaneteder-
sin? Bana yemin etmedin mi ve hibirimiz digerinin isine ka-
rsmayacak ve kars kmayacak diye anlasma yapmadk m?
yleyse, ey haine! Seni bekleyen Ielaketi hak ettin!Al baka-
lm! dedi ve iIrit, birdenbire korkun bir arslana dnst ve
189
tmgenisligiyleagzn aarakkznzerineatld.Bunugren
kz,abucack,salarndanbirtelkopardveagznayaklastrp
sihirliszcklermrldand,sabirdenbirekeskinbirklcad-
nst. Kz klc eline ald, siddetlearslana saldrd, onu ikiye
bld.
-z Arslann Bcuunu %(i*e A*rr(en
(H. D. For)
190
Amaarslannyuvarlananbasbirdenbirebirakrebed-nstve
sokmak iin kzn topuklarna dogru ilerledi; ama gen kz
birdenbire dev bir ylana dnst ve kt akrebin zerine
saldrd;ikisibirdenekismelibirdvsegiristiler.Amaakrep
birdenbire bir akbabaya dnst, ylan da akbabann zerine
ullananbirkartala...Kartalileakbabanndvsbirsaatkadar
srmstki,akbababirdenbiresiyahbirkediyednst;gen
kzdahemenbirkurda...Saraynortayerindekediilekurtd-
vspmthisbirsavasagiristiler.Vekediyenileceginianlaynca
yeniden degisti ve kocaman bir nar oldu, krmz ve koskoca-
man;veavludakiesmeninyalagnadst.Kurtdayalagasal-
drd,tamonuyakalayacakken,narhavayadogruIrlad.Fakat,
okbykoldugundan,olancaagrlgylamermerinstned-
spyarld:ovakittmtanelerorayaburayasald.Kurtdabir
horozadnserekgagasylataneleritoplaypbirerbireryutmaya
baslad.Ortadabirtektanekalms,horozdaonuyutmakzere
iken,butanebirdenbirehorozungagasndandsverdi-nk
talihvekaderbyleolmasnistiyordu-vehavuzunyanndaki
yarga sokuldu; horoz onun nereye sokuldugunu gremiyordu.
O zaman kanat rparak tmeye baslad ve de gagasyla bize
isaret veriyordu; Iakat biz onun ne dilini ne de bize demek
istediklerinianlayabiliyorduk.Ozamanonuanlamayanbizey-
lebirtslehaykrdki,sarayzerimizeyklyorsandk.Sonra
horozavlununyresindedrtdnerektaneyiaramayakoyuldu;
tamyalagnyargndaonugrpgagasylatutacagsrada,tane
suyaatldvebirbalkolaraksuyuniinedald.Ozamanhoroz
korkunbirbalinayadnserekbalgavlamakzeresuyadald.
Gzmzdenbirsaatkadarkayboldu.Busreninsonunda.yk-
sekhaykrslarduydukvekorkudantirtirtitredik;vebirdenbire
iIritinokorkuniIrithaliyle,amatutusmusbirkarbonkmr
gibiateshalindevegzlerindenveburnundanateslerveduman-
lar Irlayarak ortaya ktgn grdk. Onun ardndan da gen
191
kz,hkmdarnkzolarak,Iakatodaatesleriinde,eriyenbir
madenhalindegrldvehemenhemenyanmzakadargelmis
olaniIritiizlemeyebaslad.Hepimizdiridiriyanmakkorkular
geirdik;vedesuyaatlmakzereidikki,iIritansznkorkun
birseslehaykrarakbizidurdurdu;avluyabakansalonunorta-
sndabizesaldrdveyzmzedogruatestenbirneIesIledi!
Amagenkzdaonaeristiveodaonunyzneatestenbirne-
Ieslesoludu.Amabtnbusolumalarbizedeulasyordu;kzn
solugu etkilemiyordu ama, iIritin solugu etkiliyordu. Bylece
benim gzme de bir kvlcm degdi, maymun halindeki sol
gzme;vedzelmezsekildekretti.Birkvlcmdahkm-
darnyznnaltksmnadegereksakalveagzdahilyznn
yarsnyaktvetmaltdislerinidkt.Birkvlcmdaharem-
agasnnggsnedst,heryanatesaldveoracktayanarak
ld,oandaveosaatte!
Busrada,genkzboynaiIritiizliyorveonaatespskryor-
du. Ama birdenbire bir ses duyduk: 'TekYce olanTanr'dr.
TekkudretliolanTanr'dr!InsanlarnensereIlisiMuhammet'e
imanetmeyendnmelerdenodayzevirir!diyordu.Buses,
hkmdarnkznnsesiydi.Bizeeliyleisaretederektmolarak
yanms bulunan ve kl kesilen iIriti gsterdi. Sonra yanmza
geldive'abuk!Banabirtassugetirin!dedi.Istedigiyapld.
SuyunzerineanlaslmazszlertelaIIuzetti.Sonrazerimebu
suyuserptivebana,'Tekgerekolannadnabuklktankurtul!
VeKadirimutlakolanTanr'nninayetiylencekihalinedn!
dedi.
Bununzerinebenyenidengemistekigibi,insanklgnadn-
dm.Amabirgzmkrkalmst.Bunugrengenkzteselli
olsundiye,bana,'Atesyenidenatesolmustur,benimzavallo-
cugumdedi.Sonrasakalyanmsvedisleridklmsolanba-
basnadaaynszleritekrarlad.Sonrada,'Banagelince,baba-
192
0a*munun )e(rar %nsana D?n:mesi
(). Dalziel)
cgm, ben de lecegim nk bu lm bahtmzda yazlyd.
IIritegelince,birinsanolsayd,onuldrmemhizorolmaya-
cakt;ilkdarbedeonuldrrdm.Amabeniyoranvebanaac
veren,narntanelereblnmesioldu;nkgagalamakIrsatn
bulamadgmtane,esastaneydiveecinnininruhuondagizliydi.
Bu taneyi zamannda gagalayabilseydim, iIrit o anda mah-
volmustu. Yazk ki,onu gremedim. Bu yzden iIritlekarada,
havadavesudadvsmeyezorlandm;vebirselametkapsa-
tgherseIerindebenonabirkaybetmekapsatm.Ensonun-
dadaomthisateslebasetmeabasnagirdim.Birkezatesle
kavgaya girilince, lm gze almak gerek! Ama talih bana,
kendimyanmadannceiIritiyakmaynasipetti.Ancak,onul-
drmedennce,onu,yceIslamdininintemeliolanimanmza
davet etmeye niyet ettim. Ama reddetti, ben de onu yakp
tkettim.Ama,sramgeldi,bendelyorum.Allahyardmcnz
olsun!dedi.
Buszlerdensonra,iiniyakanateslemcadeleetmeyebaslad;
sonundasiyahkvlcmlarsalpggsnveyzntutusturdu.
Atesyzneulasnca,agladve'Tanr'danbaskaTanrbulun-
madgnaveMuhammet'inonunresuloldugunatanklkede-
rimdedi.
Agzndan bu szler kar kmaz, onun, iIritin yan basnda
bklygnhalinegeldiginigrdk.
Bunugrnceonunderdinedstk;ben,eskihaliyleparlakbir
varlkolanvebanapekokiyilikleridokunanbukznbylebir
klygnnadndgngrmektense,onunyerinelmeyidile-
mekteydim.AmaTanr'nniradesinekimkarskabilirki!
Hkmdar,kznnbirklygnnadnstgngrnce,sakal-
danyanakendisindenekaldysayoldu,yanaklarntokatladve
giysileriniyrtt.Bendeaynseyleriyaptm.Ikimizbirliktek-
194
znansnaagladkdurduk.Bununizleyereksaraymabeyincileri
venazrlargeldi.Sultanlarnikiklygnnnbasnakms,
aglamaktanbitkinbirhaldebuldular.Bunaoksastlarveh-
kmdarnyresindehibirseykonusmayacesaretedemeden,bir
saatkadardolandlar.Sonrahkmdarbirazkendinegelirgibi
olduveonlarakzileiIritinarasndakiolupbitenianlatt.Hepsi
birden,'Allah!Allah!NebykIelaket,neugursuzluk!diye
haykrdlar.
Sonra yanlarnda kadn kleleri oldugu halde, tm saray ka-
dnlargeldiler;vetamyedignboyunca,bassaglgvematemle
ilgilimerasimleryapld.
Bu srenin sonunda hkmdar, kznn klleri konmak zere
bykbirtrbeyaplmasnemretti.Bykbiraceleyleinsaat
tamamland;trbeniniigecegndzyanankandillerveIener-
lerledonatld.IIritinkllerinegelince,bunlardaTanr'nnla-
netinidileyerekggesavurdular,
AncakSultan,tmbuaclartattktansonra,onuneredeysele-
cekhalegetirenbirhastalgatutuldu.Buhastalkbiraykadar
srd.Ve,sonrabirazkendinitoparlaynca,beniagrttve'Ey
gen adam! Sen buraya gelmeden nce, biz, burada, hepimiz
bahtn ktlklerinden uzak, tam bir mutluluk iinde yasyor-
duk.Basmzabudertleringelmesi,seninortayakmanlabas-
lad.KeskesenidebizibuIelaketlereugratanugursuzyzn
de hi grmeseydik. nk, ilkin, yz erkege bedel degerde
oldugu kesin kzmn kaybna neden oldun; sonra da senin
yznden,buyanmalardantrdislerimdkld;vedebenim
zavall haremagam, kzm yetistiren bu iyi yrekli hizmetkr
bildiginsekildeld.Amabunlardaseninhisuunyok.are
desendegilsin.BtnbunlarsanavebizeTanr'nntakdiriyle
195
B*c -zn #anmas
(H. D. For)
ulast.Yinede,kzmn,seni,kendinilmeatmapahasnakur-
tarmasnavesileolduguiinTanr'yaskrediyorum.Bahtmz
buymus!Amaartk,bulkedenuzaklasevladm!nksenin
yzndenbasmzagelenlerartkyeterolsun!Amatmbunlar
Tanr'nntakdiridir.Gitartk!Allahselametversin!dedi.
Bunuduyunca,hanmm,hkmdarnnezdinden,selameteula-
sacagmapekinanmayarakayrldm.Nereyegidecegimibilmi-
yordum.Tayregimde,bastansonakadarIelaketlerihatrlyor-
dum:lhaydutlarnnbeninaslsagsalimbraktklar,biray
kadar sren yolculugum, yorgunluklarm, bir yabanc olarak
girdigimkentveterziilekarslasmam,yeraltndayasayangen
kadna rastlamam ve tatl bir zdenlikle birlikte geen gzel
saatler,ilkinbenildrmeyeniyetliolaniIritinelindenkurtul-
mam; ve de kaptann hizmetine girmeden nce maymuna d-
nsmemden, yazdgm hsn hattan tr olduka yksek bir
Iiyatla hkmdara satlmama ve kurtulusuma kadar geirdik-
lerim basndan sonuna kadar gzlerimin nnden geti. Ve de
zellikle,neyazkki,gzmyitirmemenedenolansonolay...
Ama'Hayatmyitirmektensegzmyitirmemyegdir!diye-
rekTanr'yaskrediyordum.Bundansonra,kentiterketmeden
nce,ykanmakzerebirhamamagirdim.Oradasakalmkaz-
dm,hanmm,bukalenderklgndagvenleyolculukedeyim
diye...Ogndenberihergnaglamaktankendimialamyorve
basma gelen Ielaketleri, zellikle sol gzm yitirisimi ds-
npduruyordum;vebunlarherdsndgmdesaggzmyas
bryorvegrmemiengelliyor,amasairinsudizelerinidsn-
memeengelolmuyor:
197
Bahtn ar.elerini *ei(ten 1o( sonra2 aclarn u*,
umC esirge*en )anr .unu neren .ilsinJ )m n*a2
sa.rn (eninen e ac .ir :e*e (atlan@m .ilsin
i*e2 (atlanlmaz ertlere (atlanm *ine ... !n(
sa.rn2 so5u (i:ilerin ene*imle tan@2 (enine ?zg
.ir gzelli@i "arr. Ne olursa olsun2 )anr'r anca(
(arar "eren (ullarnn .a:na gelece(lereA Benim es,
rarl se"gilim2 *ata@mn tm gizemlerini .ilir. Hi1.ir
sr2 srlarn en gizemlisi .ile2 onan gizli (alamaz. Bu
n*aa ze"(ler olu@unu s?*le*enlere gelince2 re1i,
ne ?zsu*unan a ac gnleri *a(na taaca(larn
s?*le onlara.
Bukentibrakpyolaktm,biroklkelerdengetim,birok
baskentler grdm; sonra da, Bars Kenti Bagdat'a yneldim.
Burada Emir-l Mminin'e ulasp ona tm basma gelenleri
anlatmakumudundaydm.
UzungnlerdensonrasonundabugeceBagdat'aulastm.Bura-
dabukardesi, ilkkalenderibuldum;okperisand;onaselam
verdim;selammaldve'Tanrseniesirgesinvekutsasn!di-
legindebulundu.Bununzerineonunlakonusmayakoyuldum;
sonra da bu nc kardesimizin yaklastgn grdk. Selam
verip aldktan sonra, onun da burada bir garip oldugunu g-
rendik.'Bizlerdeburadaikigaribiz.Bukutsalkentebugece
geldik!dedik.Sonramzbirden,birlikteyrdk.Hibiri-
miz digerlerinin yksn bilmiyorduk. Baht ve talih bizi bu
kapyaynelttiveyannzageldik!
Eyhanmm,istebenimdekesiksakallarmnveyitirdigimg-
zmnnedenleribunlardr,dedi.
198
Bunun zerine evin gen hanm, bu ikinci kalendere, 'Senin
ykngerektenoksasrtcyms.Senyleysetemennahverip
Tanr'nnsanaaacagyolakoyul!dedi.
Ancakkalender,'Gerektenncarkadasmnyksnisit-
medengitmekistemem!dedi.
Bununzerinenckalenderilerledivedediki:
199
3nc Kaen%erin yks
yzaIerledoluasilkadn!Benimykmnsuikiarkadas-
mnkilerkadarsasrtcoldugunusanmayn!nkonlar-
danokdahaIazlasasrtcdr.
E
EgerbuarkadaslarmaIelaketlersadecebahtvetalihyznden
gelmisse,benimkibambaskanedenlerdengelmistir.Benimka-
znmssakalmnvekrolangzmnnedeni,kendikusurum-
dandr. Bahtszlg ben, kendim, zerime ektim ve yregimi
dertvekederledoldurdum.
Istebenimykm:Bensehzadebirsahm.BabamaKaasipder-
lerdi.Bendeonunogluyum.Sahbabamlnce,saltanatbana
kald.Hkmettim,adaletlelkemiynettimvehalkmahizmet
ettim.
Ancakdenizyolculugunakarsbykbirtutkumvard.Bundan
mahrumdakalmadm.nkbaskentimdenizkysndayd;ve
bu genis kylarda lkeme ait savas ve savunma iin tahkim
edilmisadalarvard.Birgngidipbtnbuadalarziyaretet-
mekistedim.Bumaksatlaongemihazrlattmvebunlarbiray
yetecekkadarihtiyamalzemesiyledonattktansonrayolako-
yulduk.Ziyaretyolculuguyirmignsrd;busreninsonunda,
gecelerden bir gece, aykr rzgrlarn azgnlkla zerimize
geldiginigrdk;bubylecesaIaksknceyekadarsrd;bu
sradarzgrbirazsakinlestigindenvedenizyatstgndan,gn
dogarken, biraz kalabilecegimiz bir kk ada grdk; karaya
ktk; yemek maksadyla bir seyler pisirdik, yiyip itik; Irt-
nann dinmesini beklemek zere iki gn orada kaldk; sonra
yenidenyolakoyulduk.
200
Yolculukyirmigndahasrd;busreninsonundayolumuzu
kaybettigimiziIarkettik;iindeyzdgmzsularnhembizim,
hemdekaptanmznbilmedigisularoldugunuanladk.Aslnda
kaptan,zatenbusulardahiseyretmemisti.Ozamandiregebir
gzc kardk ve ona, 'Denizi dikkatle gzetle! buyrugunu
verdik,Gzcdiregekt,sonraindi,bizevekaptana,'Sagm-
da,suyunzerindebalklargrdm;veuzaktadenizinoltasnda
bazenbeyaz,bazensiyahgrnenbirbaskaseydahagrdm
dedi.
Gzcnnbuszlerizerinekaptankorkuyakapld.Basndaki
sargyereald,sakallarnyolduvebize,'Felaketimizihepini-
ze duyuruyorum. Bir can bile sag selamet kurtulamayacak!
dedi.Sonraaglamayabaslad;bizde,onunlabirlikte,akbetimi-
zi dsnerek aglamaya basladk. Sonra ben kaptana sordum:
'Ey kaptan, gzcnn sznn anlamn bize aklar msn?
diye...Oda,'EIendim,rzgrnbizeaykrestigign,yolumu-
zuyitirmistik.Onbesgndrdebirtrlbulamadk.Bizidogru
yolasokacakuygunrzgrdabirtrlesmedi.Bilinki,busiyah
beyazcisminveyaknndayzenbalklarnanlam,yarnMk-
natsDagdenilenkarakayalardanolusmusbiradayayaklasms
olacagzdemektir.Sularbiziisteristemezbuadayadogrus-
rkleyecekvegemimizbinparaolacak;nkYceTanr,bu
dagagizlibirgbagslams.Demirolaraknevarsakendinee-
kiyor!Geminintmivilerisklpuarakdagadogrugidince,
gemimizparalanacakvebatacaktr.Allahbilir,yllardrbatan
gemilerdenbudagdatoplanandemirinmiktarn!..Birde,deniz-
den baklnca grlr: bu dagn tepesinde on stun zerinde
duransarbakrdanyaplmsbirkubbe,bukubbeninstndede
bakrdanbiratabinmisbirsvarivardr;busvarininelindeba-
krbirmzrak;ggsndede,zerindebastanbasahibilinme-
yenvetlsmlisimleryazlkursundanbirlevhabulunmaktadr.
201
0agnet ;oc(ies
(D. D. Batten)
Bylece,eysahm,bilinki,busvaribuatnstndebulunduk-
a,alttaraItangeengemilerparalanacakvetmyolcularson-
suzadekkaybolacaklar;gemilerintmdemirleridedagayapsk
olarakkalacaktr.Busvaribuatnzerindenasagatlmadka,
hibirkurtulusolanagyoktur!diyeyantverdi,
Buszleriduyunca,hanmm,kaptanselgibigzyasdkerek
aglamaya baslad. Biz de kurtulus olanag olmakszn lecegi-
mizden emin olduk; ve her birimiz dostlarna veda etmeye
baslad.
Ve,gerekten,dahasabaholurolmaz,busiyahtaslardanolus-
musmknatsdagnadogrutmolarakyaklastk,sularbizizorla
oyanadogrusrklyorlard.Sonra,ongemimizinhepsidagn
kenarnayaklasnca,anszngemilerinbinlerceivisisklerek
uusmayabasladvegidipdagayapst;gemilerimizyarldve
bizhepimizsuyadstk.
Budurumda,btngn,denizinkudretinetabiolduk;kimimiz
kurtulduk,kimimizboguldu;amaogunlukbogulmustu.Kurtu-
lanlarsa,birbirinikaybedipayrdstler,nkmthisdalgalar
verzgrlaronlaresitliyreleredagtmst.
Banagelince,hanmm,YceTanr,benibaskadertlere,byk
aclara ve byk Ielaketlere ugratmak iin kurtard. Gemiden
sklentahtalardanbirinesarldmvedalgalarlarzgrbenibu
mknatsdagnetegindekyyaatt.
Oradabaknrken,dagntepesinekanbiryolgrdm;kylar
oyularak merdiven sekline sokulmak suretiyle olusturulmustu
buyol...Vebirdenbire,YceTanr'nnadnandm,ve...
Anlatsnn .u no(tasna2 ehrazat2 sa.ahn :la@n g?r,
m: "e *a"a:1a anlatsn (esmi:.
203
/en1 ah 0(nats -a*al(larna )rmanr(en
(A. B. Houghton)
*e 4n "e.inci 2ece 2eince
S?ze .a:lam:'
Isittimki,eybahtgzelhkmdarm,nckalender,tekiar-
kadaslarbagdaskurupkolkavusturarakoturur,ellerindeyaln
kllaryla yedi zenci kle onlar gzetirken, evin gen
hanmnahitapedereksznsrdrms:
Allah'nadnandm,yakararak;kendimidualarnkutsalhavas-
na kaptrdm; sonra elimden geldigince, kayalklara ve oyuga
yaklastm;Allah'nemriylerzgrdaartkyatstgndanbudaga
kmay basardm. Kurtulusumdan dolay ok seviniyordum;
artkkubbeninolduguyereulasmaktanbaskayapacakisyoktu;
sonundaulastmve trbeniniine girdim. Oradadizstgele-
rek,ibadetimibitirdimveTanr'yakurtulusumdandolayskr-
lerettim.
Tamosrada,yorgunlukbeniylesinesardki,yereuzandmve
oradauyuyakaldm.Uyurkenbanabirsesin,'EyKaasip'inoglu!
Uykudanuyandgnda,ayagnnaltndakitopragkaz,oradaba-
krdan bir yay ve zerinde bir tlsm yazl gms oklar bula-
caksn. Bu yay al, bununla kubbenin zerinde duran svariyi
vur;bylecebumthisbeladankurtararakinsanlarahuzursag-
lamsolacaksn!Svariyivurunca,denizedsecek,yaydaelin-
dentopragadsecek.Ozamanyayalvedstgyerdetopraga
gm!Busradadenizkaynamayaveseninbulunduguntepeye
ulasncayakadartaspykselmeyebaslayacak.Osradadenizde
birkaykgreceksin,kayktabubakrdansvariyebenzeyenbir
baska adam olacak; ellerinde kreklerle sana gelecek. Sakn
korkma!Onunlabirliktekaygabin!AmaTanr'nnkutsaladn
agzna almamaya dikkat et! Hem de ok dikkat et! Bunu ne
olursaolsun,saknyapma!Birkezkaygabinince,buadamseni
205
/en1 ahn Ba(r Atl* A:a@*a Atmas
(H. D. For)
alpongngezdirecek;busreninsonundaSelametDenizi'ne
ulasacaksn.Budenizeulasnca,oradasenikendilkenekadar
gtrecekbirilerinibulursun.Ama,btnbunlarnbirtekkosu-
luyerinegetirmenebaglolarakgerekleseceginiunutma:Tan-
r'nnadnkesinlikleagznaalmayacaksn!
Oanda,hanmm,uykumdanuyandmvecesaretimitoplayarak
sesinemrineuyupyayveoklargmlolduklaryerdenkar-
dmvebunlarlasvariyidevirdim.Svaridenize,yaydaayak
ucuma dst; yay hemen oracga gmdm. Bu srada deniz
kaynamaya ve kabarmaya baslad. Sonunda bulundugum daga
kadar ykseldi. Birka saniye sonra, denizde, benim bulun-
dugumyanadogruyolalanbirkaykgrdm;veYceTanr'ya
skrlerettim.Kaykyanmaiyiceyaklasnca,iindebakrdan
biradamoldugunu,ggsnetaklgmsbirlevhadadaisimler
vetlsmlaryazlbulundugunugrdm.Bununzerine,hibir
szck telaIIuz etmeden, kayga bindim. Bakr adam beni, bir
gn, iki gn, gn; sonra da on gn tamamlayncaya kadar
kayklagezdirdi.Ozamanuzaktanadalarnbelirdiginigrdm;
kurtulmustum. Nesenin dorugunda mutlu ve coskulu; heyecan
veTanr'yaminnetledoluoldugumbirsradaAllah'nadnan-
dmveonuululayarak,'Allahuekber!Allahuekberdiyehay-
krdm.
Ama,dahabukutsalszleragzmdankarkmaz,bakradam
beniyakaladvekayktandenizeIrlatt,sonrauzaklaspgzden
kayboldu.
Iyiyzmebildigimdenbtngn,geceoluncayakadaryzdm;
artkkollarmdadermankalmamst;kollarmbitkin,omuzlarm
yorgun,kendimitkenmishissettim.lmnyaklastgngre-
rekimantazeledimvekendimilmehazrladm.Fakat,tamo
anda,dalgalarnhepsindendahaglbirdalga,uzaktandevbir
207
kalegibiykselipgeldivebenisrkleyipylesinesavurduki,
kendimi daha nce grdgm adalardan birinin kysnda bul-
dum.DemekTanrbyleistemisti.
Bununzerinekyyaktm,giysilerimdenskaraksuyukart-
tm; kurusunlar diyekayazerine serdim;ve btngeceuyu-
dum.Uyannca,kuruyangiysilerimigiydim;neyanagidecegimi
kestirmekzereayagakalktm;venmde,uzananverimlibir
vadigrdm;buradadnpdolanrken,denizlekusatlmsk-
kbiradadaoldugumuanladm.Kendikendime,'NeIelaket!
BirderttenkurtuldugumherseIerinde,dahabeterbirderded-
syorum!dedim.Siddetlelmarzuladm.Bylesinekederli
dsnceleredaldgmsrada,denizden,iindebirilerininbulun-
dugubirkaygnyaklastgngrdm.Basmayinecanskcbir
olayn gelmesinden korkarak kalktm ve bir agaca trmandm;
onlargzleyerekbekledim.Kaygnkyyayaklastgnveiin-
denellerindebirerkrekleonkleninktgn grdm;adann
ortasna kadar ilerlediler ve orada toprag kazmaya basladlar;
vebirkapakbulasyakadarkazmaysrdrp,bukapagkald-
rpaltndabulunanbirkapyortayakardlar.Bunuyaptktan
sonra, yeniden kayga dndler, oradan birok esya alarak
omuzlarnda tasdlar: ekmek, un, bal, yag, koyun etiyle dolu
torbalarvebirevdeoturannihtiyaduyacagdahabiroksey-
ler...Vekleler,kayktanyeraltyolununkapsna,kapdanka-
yga gidip gelerek, tm esyay tasdlar. Bundan sonra, gzel
urbalar ve iyi biilip dikilmis giysiler tasdlar kollarnda... O
sradakayktanklelerarasndakpilerleyensaygnbirihtiyar
grdm;okyaslydveyllarnkahrvezamannverdigiezi-
yetlezayIlamst.ylesineki,artkonainsanbiledenemezdi.
Buihtiyarsasrtcgzelliktebiroglanocugununelindentutu-
yordu.ocuk,incevekolayegrilirbirdalkadarnarin,saIg-
zelligintaplas inceliginde vemkemmelbir varlkrnegi ve
208
emsali olarak yle byleyici bir byye sahipti ki, benim de
yregimi byledi ve etimin titredigini hissettim. Kapnn ya-
nnakadarilerledilerveburadanasagindiler,gzmngrs
alanndanktlar;amabirkadakikasonra, genocukhari,
hepsiyenidenyukarktlar;kaygadndlervebinerekdeniz-
deuzaklastlar.
Tamamylagzdenkaybolduklarngrnce,agataninerektop-
raklakapladklaryeregittim.Yenidentopragkazmayabasla-
dmvebirkapbuluncayakadarbuabamsrdrdm.Bukap
birdegirmentasbyklgndevetahtadand;Tanr'nnyard-
mylakapykaydrdm;altndakemerlibirmerdivengrdm;
bu tas merdivenden indim, ok sasrmama karsn, bittigi yere
ulastm. Orada genis bir salon grdm; ok degerli hallarla
dsenmisveipekvekadiIekumaslardanperdelerledonatlmst;
alakbirdivanda,yananmumlarveieklivazolar,meyveve
tatllarla dolu tabaklar arasnda gen bir delikanl oturuyor ve
elindekiyelpazeyleserinleniyordu.Benigrnce,bykbirkor-
kuyakapld;amabenonaenuyumlusesimle,'Barsseninleol-
sun!deyince,bana,gvenduyarak,'Barsseninleolsun!Tanr
senikorusunvekutsasn!diyeyantverdi.Ona,'EIendim,s-
knetpaynolsun!Bengrnsmbellietmesede,birhkm-
darocuguyumvedebirhkmdarm.Allahbeni,lmeterk
etmek zere birilerinin braktg bu yeralt mevkiinden kurtar-
mak iin sana yneltti. Ben de seni kurtarmaya geldim. Sen
benimdostumolacaksn,zirasenigrmembileaklmbasmdan
alddedim.
Genocuk,dudaklarnnbirglmsemesiylebuszlerimegl-
d;vebeni,divandayannaoturmayadavetetti;vebana,'EIen-
dim,benburadalmekiindegil,aksinelmdenkanmakiin
bulunuyorum.Bilinki,ben,tmdnyadazenginligivehazinele-
rinin kalitesiyle ok tannms byk bir mcevhercinin og-
209
luyum;babamnn,yeryznnsahlar veemirlerinesatmak
zere uzaklara yolladg kervanlar yoluyla tm lkelere yayl-
mstr. mrnn epeycegecikmisbirdneminde benimdogu-
sumlababam,gaiptenhaberverenstatlardan,ocuklarnnana
babalarndannceleceginigrenmis;vebabam,ogn,dogu-
mumdanduydugusevinciveAllah'niradesiyledokuzaysrey-
le karnnda tasdktan sonra beni doguran annemin kutlama-
larnakarsnbykbirzntyekaplms;zellikle,yldzlara
bakaraktalihimiokuyanveona,'Bu senin o@lun -aasi$ al .ir
h(marn o@lu olan .ir h(mar tararnan ?lrlece(C .u
a 0(natsl Da@'n .a(r :?"al*esinin enize atlmasnan
(r( gn sonra olaca(A'diyenbilimadamlarndinlediktensonra,
mcevhercibabamokzlms;banazengstermisveonbes
yasmaulasncayakadarbykbirdikkatlebytmst.Tambu
srada,svarinindenizeatlmsbulundugunugrenerekannem
ilebirlikteylesineagladvezldkivcuduzayIlad,rengi
degisti;yllarnvedertlerinyprattgyaslbiradamhalinegel-
di. Iste bunun zerine beni bu yeralt mevkiine getirdi; zaten
dogdugumdanberiadamlartutarak,onbesyasmda,bakrsva-
riyidevirdiktensonrabenildrecekhkmdarnarayslarndan
karmak iin bu yeri hazrlatmst. Babamla ben, eminiz ki,
Kaasip'inoglu,bubilinmeyenadadagelipbenibulamayacaktr.
Bumevkiidekalsmnnedenidebudurdedi.
Bunuduyunca,kendikendime,'Nasloluyordayldzlaroku-
duklarn syleyen kisiler bu denli yanlabiliyorlar! ZiraAllah
dabiliyorya!Bugenocukbenimyregiminalevidir,onul-
drmektense kendimi ldrmeyi yeglerim! dedim. Sonra da
ona,'ocugum!kadirimutlakolanTanr,seningibibiriegin
dalndankoparlmasnaslaistemez.Bendeburadasenisavun-
mak zere bulunuyorum ve tm mrmce burada kalacagm
dedim.Odabana,'Krkgnnsonundababamyenidengelerek
210
beniburadanalacak;zira,busregetiktensonraartktehlike
kalmayacakdedi.Ona,'Vallahi,yavrum,bukrkgnseninle
birliktekalacagmvesonrada,seni,benimle,hkmettigiml-
keyegelmene izinvermesiiin babandan ricadabulunacagm.
Oradabenimdostumvetahtmnvarisiolursun!dedim.
Bununzerinemcevhercininoglugenocuk,banakibarsz-
lerletesekkretti,bendeonunnedenlizaraIetledavrandgn;
veonunbanakarsvebenimdeonakarsneokegilimduy-
dugumuzuanladm;vedostakonusmaya,yzdavetliyebiryl
yetecekbolluktakiesitlilezizyiyeceklerdenyemeyebasladk.
Yemegibitirdiktensonra,yregimde,buocugunbysylene
okhayranlkuyandgnIarkettim.Bununzerineuzandkve
tmgecebirlikteyattk.Sabahnyaklasmasylauyandmvey-
kandm,genocugadaiikokulusuyladolubakrlegenigetir-
dim,odaykand;vebenyiyecekbirseylerhazrladm,oturup
birlikte yedik; sonra da konusarak, daha sonra da oyunlar oy-
nayarak, glserek aksam ettik; dolaysyla soIray serdik, ii
pirin badem, kuru zm, hindistan cevizi, karanIil tanesi ve
karabiberle doldurulmus koyun yedik; tatl ve taze su itik;
karpuz,kavun,yagn,balnesirgenmedigi,bademletarnnbol
bolkullanldgtatlvehaIiIsainceligindetellerhalinesokul-
mushamurisleriyedik.Vesonradabirgecencekigibibirlikte
yattk ve ne denli dost oldugumuzun Iarkna vardk. Bylece
krkncgnekadarzevkvehuzuriindeyasadk.
O gn sonuncu gn oldugundan ve mcevherci geleceginden,
genocukbykbirbanyoyapmak,guslabtestialmakistedi;
byk kazanda su kaynattm, odunu atesledim; sonra da scak
suyubykbirlegenebosalttm;suyutatlvehosbirhalesok-
makiinsoguksuekledim;genocuklegeniniinegirdi;onu
kendiellerimleykadm,ovusturdum,masajyaptmvekokular
srdm;sonradayatagagtrdm,stnrterekyatrdm;ba-
211
sn kenar gmsle islenmis bir ipek kumasla sardm, lezzetli
birserbetiirdim,sonradauyudu.
Uyandgzaman,birseyleryemekistedi;eniriveengzelbir
karpuzsetim.Onubirtepsiye,tepsiyidehalzerinekoydum;
ve ocugun bas zerindeki duvarda asl byk bag almak
iinyatagnzerinektm.Genocukbenimleeglenmekiin,
birdenbireayagmgdklamayabaslad;budavransndanyle
huylandmki,istemedenzerinedstmveelimdebulunanb-
akyreginesapland,oandalverdi.
Bunugrnce,hanmm,yzmyrtmaya,haykrmayaveinle-
meye basladm; ve de giysilerimi yrttm; umutsuzluk ve gz-
yaslar iinde kendimi yere attm. Ama benim gen dostum
lmst;vebahtnnizdigisonuyerinegelmisti;detayldza
bakanlarn szlerini yalan karmamak iin... Bakslarm ve
ellerimiYceTanr'yadogruuzatarak,'EyEvreninSahibi!Bir
cinayet isledimse, cezalandrlmaya hazrm dedim. O anda,
lmlekarslasmakiincesaretledoluydum.Fakat,eIendim,bi-
zimdileklerimiz,isteriyilik,isterktlkiinolsun,yerinegel-
mez.
Bu durumda, bu mevkiin grnsne daha Iazla dayanamad-
gmdan vemcevhercinin, oglunualmakzere krknc gnn
sonunda gelecegini bildigimden, merdiveni trmandm, dsar
ktmvekapagkapattm,ncekigibitopraklartm.
Dsar kncakendikendime,'Olupbitecegimutlakagrmeli-
yim;amagizlenmemdegerekir,yoksaonklebeniyakalayarak
enIecibirlmlekymaugratrlardedim.Bununzerineka-
pagn yresindeki bykbiragacnzerine ktm, oturup ba-
knmayabasladm.Birsaatsonra,denizdeihtiyarileonklesini
tasyan teknenin yaklasmakta oldugunu grdm; hepsi kyya
ktvetelaslabulundugumagacnaltnageldiler;amatopragn
212
yenikapanmsoldugunuIarkettilervebykbirkorkuyakapl-
dlar;ihtiyarruhununkergibioldugunuhissetti;amakleler
topragkazdlar,kapagkaldrpasagyaindiler.Bunugrenih-
tiyarykseksesleoglunaseslenmeyebaslad;genocukyant
vermedi;heryanaradlar,onuyregibaklayarlms,yatagn
zerindeuzanmsbuldular.
Bunu grenihtiyar, ruhunun ekildigini duydu vebayld; k-
leler de szlanmaya ve dertlenmeye basladlar; sonra, ihtiyar,
omuzlarnaalarakmerdivendendsar kardlar;sonradagen
ocugunlsn...YerikazpkeIenledikleriocugugmdler.
Sonra ihtiyatta kalan tm zenginlikleri ve yiyecekleri gemiye
tasdlarvedenizealpuzaklastlar.
Bununzerine,mutsuzbirhalde,agatanindim;vebuIelaketi
dsnerekboyunaagladm;vearesizlikiinde,tmadayb-
tngnvebtngecedolastm.Bylecebirkagngeti;so-
nunda denizin gittike alaldgn ve uzaklastgn ve adayla
karssndakikarannarasndakialanntmylekurudugunugr-
dm. Sonunda beni bu belal adann grnsnden kurtarmak
isteyenTanr'yaskrlerettimvekumdayryerektekikyya
ulastm;sonradasaglamtopragaayakbastm;veTanr'nnadn
anarakyrmeyekoyuldum.Birdenbire,uzaktanbykbirkzl
atesinbelirdiginigrdm;vebirkoyunukzartmaktaolaninsan
varlklarbulacagmdsnerekbukzlatesedogruyollandm;
ama,dahayaknayaklasnca,bukzlatesin,batangnesinsk-
larylatutusansarbakrdanbirsarayoldugunugrdm.
Tamamylasarbakrdanyaplmsolanbubyksaraygrnce
sasknlgnsnrnaulastm;veyaplsndakisaglamlgizlerken,
birdenbiresaraynbykkapsndan,Yaradannakurbanoluna-
cakkadarendamlvegzelyzlongencinktgngrdm;
amaonlaraeslikedensaygnbirihtiyarndsnda,buongencin
213
onunundasolgzlerininkroldugunuIarkettim.
/en1 ahn Ba(ran Sara* /?rmesi
(). Dalziel)
Bunugrnce,kendikendime,'Allah!Allah!Negariprastlant!
Nasloluyordahepsininsolgzkrongenbylesinebirara-
yagelebiliyor?dedim.Benbudsnceleredalmsken,ongen
adamyaklasarak,bana,'Selamnaleykm!dediler.Onlarase-
lamlarniadeettim;vedebasndansonunakadarkendiykm
anlattm; burada, hanmm, onu ikinci kez anlatmay gereksiz
grrm.
214
Szlerimi isitince, ok sasrdlar ve bana, 'EIendim, buyurun
burayagirin!Genisbiryreklevecmertekarslanacaksnz!
dediler. Onlarla birlikte saraya girdim, birok salonlar getik,
hepsindedesatenkumaslaraslidi.Sonunda,genisvedigerle-
rindendahagzel,bykbirsalonaeristik;bubyksalonun
ortasndasiltelerzerineserilmisonhalvard;vebuonsahane
silteninortasnda,altndasiltebulunmayanamadigeronukadar
gzelolanonbirincibirhaldahavard.Ihtiyarbuonbirinci
halnnzerineoturdu,ongenadamdakendiyerlerine...veba-
na,'EIendim,salonunortasndakiykseltiyeoturunveburada
greceginizseyneolursaolsun,bizesorusormayn!dediler.
Bukonusmannzerindenbirkadakikagemeden,ihtiyaraya-
gakalktvedsarkt,sonrabirkakez,herseIerindeyiyecek
iecektasyarak,geridnd; hepsi yiyipitiler, bendeonlara
katldm.
Bundansonra,ihtiyar,geridenekalmssatopladvegeridnp
oturdu.Bununzerinegenlerona,'Grevlerimiziyerinegetir-
mekiingerekliseylerigetirmeden,nasloluyordanmzde
oturabiliyorsun? diye sordular. Ihtiyar da, hi konusmadan,
ayagakalkponkezdsarktveherdeIasnda,basnnzerin-
dekumaslasarlbirlegen,elindebirIenerlednpherlegenve
Ienerigenadamlarnherbirininnnekoydu.Amabanahibir
seyvermedi;buyzdenaykrdsncelerekapldm.Ama,ku-
maslarkaldrdklarnda,herbirlegendeklvekmrtozuve
srmebulundugunugrdm.Sonra,genlerklalpbaslarn-
danasagdktler,kmrtozunuyzlerinesrdlervesrmeyi
saggzlerineektiler;sonradaszlanpaglamayabasladlarve
'Yaptgmzktlklervehatalardolaysylabizeancakbuya-
rasrdediler.Gndogmasyaklasncayakadarhepbylesz-
lanmaysrdrdler.Sonraihtiyarngetirdigibaskakaplardaki
suylaykandlar,yenigiysilerkusandlarvencekigibioldular.
215
Ben, btn bunlargrnce, okbykbir sasknlgadstm;
banaverilenemreuyarakhibirseysormadm.Veertesigece,
yineilkgecekigibidavrandlar;ncgecede,drdncgece
de...BenartkdahaIazladilimitutamadmve'EyeIendilerim,
ltIenbana,solgznznnaslkroldugunuanlatn,beniay-
dnlatn.Sonradabasnzadktgnz,yznzevegznze
srdgnz kl, kmr tozu ve srmeden sz edin! Yoksa,
vallahi,beniiinedsrdgnzbusasknlgakatlanmaktansa,
lmegiyegtutarmdedim.Ozamanhepsibirden,'Eybahtsz
kisi! Ne soruyorsun sen? Bu senin Ielaketin demektir! diye
haykrdlar.Bende,'BusasknlgsrdrmektenseIelaketeraz-
ymdedim.Ozamanbana,'Solgzndenekin!dediler.Ben
de,'Solgzmegerekyok,bylesasknlgmsrecekse!de-
dim.Bununzerinebana,'Bahtnneyseoolacak!Bizimbas-
mza gelen senin de basna gelecek!Ama sakn sikyet etme!
nkhataisliyorsun!Vedegznnkaybndansonra,buraya
geri de dnemezsin, zaten on kisiyiz, on birinci kisiye burada
aslayeryok!dediler.
Buszlerzerine,ihtiyarcanlbirkoyungetirdi;bogazkesilip
derisiyzldvetemizlendi.Sonrabana,'Senibuderiyesara-
rak dikecegiz; bu bakr sarayn taraasna braklacaksn; Ruk
adndakibirIilikaldrabilecekgtebykbirakbabasenisahi-
cibirkoyunsanppenesinealacakvebulutlarakadaruuracak;
sonra insanoglunun erismesi olanaksz olan yksek bir dagn
tepesine, seni, yutmak iin gtrecek. Sen, verecegimiz sub-
akla, koyunun derisinin ek yerlerini kesersin, oradan dipdiri
karsn!OzamaninsanetiyemeyenkorkunRuk,seniyeme-
yecekvegzdenkaybolacaktr!Bundansonra,sen,bizimsaray-
danonkezdahabyk,binkezdahasahanebirsarayarastla-
yncaya kadar yrrsn. Bu sarayn tm duvarlar altn kapla-
madr;vebuduvarlarabykdegerlitaslar,zelliklezmrtve
216
inciler kaklmstr. Ak kapdan ieri girersin, vaktiyle bizim
girdigimizgibi,vegreceginseyioradagrrsn!Bizegelince,
biz orada sol gzlerimizi yitirdik, layk oldugumuz cezaya da
katlanyoruz;vehergece,neyaptgmzgrdgnsekildesu-
umuzunkeIaretini dyoruz.Ksacasbizim ykmzbudur;
zira,ayrntlaragirecekolursak,koskocabirkitabnsayIalarn
doldurmakgerekirdi!Sanagelince,bahtnngeregineiseool-
sun!dediler.
Buszleriduyunca,kararmvermisbulundugumdan,banab-
agverdiler,benikoyunderisinesokupekyerlerinidiktilerve
sarayntaraasnabraktlar;sonradauzaklastlar;vebirdenbire
korkun bir kus tararndan kaldrlp uuruldugumu hissettim.
Dagntepesindeyerebrakldgmanlaranlamazda,baklako-
yun derisini yardm ve rktmek iin, 'Ks, ks! diye hay-
krarak ortaya ktm; korkun Ruk, agr agr utu; ardndan
bakarak,onun,bykbeyazbirkusoldugunugrdm.
Bunun zerine yrmeye basladm, sabrszlk atesiyle acele
ilerleyerekbirsarayaulastm.Busaraygrnce,ongenada-
mn tanmlamalarna karsn, sasknlgn snrna dayanrcasna
sasrdm;nkszletammlanamayacakkadarsahaneydi.Iin-
dengeerekgirdigimbykaltnkap,doksandokuzadetsa-
rsabr ve sandal agalarndan yaplms kapyla evrelenmisti.
Salonlarnnkaplar,altnveelmaskaklmsabanozdand;b-
tnbukaplarkarannvedenizintmzenginliklerinintopland-
gngrdgmsalonlara,bahelerealyordu.
Girdigimilksalonda,kendimikrkgenkznarasndabuldum.
Bukzlarylesasrtcbirgzellikteidilerki,bunlardandaha
gzellerini dslemek mmkn olmadg gibi, insan gznn
bunlardanbirinidigerindenstngrmesidemmkndegildi.
ylesine hayranlk duydumki, basmn dndgnhissederek
217
kendimizortuttum.
/en1 aha -o*un <ostu /i*irilere( Di(ilir(en
(H. D. For)
Bunun zerine hepsi de ayaga kalkp bana yaklast ve bana
'Evimizsizinevinizdir,yerinizgzmzzerine,basmzze-
rindedir!dedilervebeniyanlarnaoturmayaagrdlar;birpey-
keyeoturttularvehepsideyremde,yere,hallarnzerineotur-
dular;vebana,'EyeIendimiz!Bizlerseninklelerin,malnz!
SenbizimeIendimizvebasmzntacsn!dediler.
218
Sonrahepsibirdenbanahizmettebulunmayakoyuldular:birisi
scaksuvehavlulargetiriyorveayaklarmykyor;tekielleri-
mealtnbiribriktenkokulusulardkyor;birncs,srtma
kemerialtnvegmstellerleislenmissrIipektenbirgiysigiy-
diriyor;birdrdncsiekkokularylahazrlanmsneIisbir
ikiyledolubirbardaksunuyor;birigzleriminiinebakyor;
birdigeriyzmeglyor;birbaskasdagzkrpyordu.Biri
siirlerokurken;birdigerinmdekollarnayor;birbaskas
da kalalarnn stnde vcudunu kvryor; biri bana 'Ah!
derken; digeri 'Uh! diyor; bir baskas bana, 'Gzbebegim!
derken;birdigeri'Ruhumbenim!diyor;biri'Canm!derken,
teki'Cigerksem!diyor,birbaskasise'Yregiminatesi!
diyesesleniyordu.
Sonra hepsi yanma yaklast, beni ovusturmaya ve oksamaya
basladlarvebana'Eyagrlmz!Bizeyknanlat!nkbiz
burada, oktandr hibir erkek yz grmeden yapayalnz ya-
syoruz. Simdi mutlulugumuz tamamland dediler. O zaman,
dahadasakinleserekonlaraykmnsadecebirblmnan-
lattm.Anlattklarmbitincegeceyaklasmst.
Ozamanaklalmayacakkadarokmumgetirdiler;salon,gz
kamastranbirgnesinaydnlatabilecegikadaraydnland.Son-
rasoIraykurdular,enneIisyemekleriveenbasdndrciki-
lerigetirdiler,alglarylazevklimelodileralarakenbyleyici
seslerle sark sylediler; ben yemek yemeye devam ederken,
birileridekalkpraksetti.
219
/en1 ah -zlarla /?nl +@lenirir(en
(H. D. For)
Btnbusenliklerdensonra,bana,'Eysevgili!Simdielletutu-
lurzevklerintadlmasveyatmazamandr;iimizdengnlnn
ektiginise!Bizigcendirmektenkorkma!nkherbirimiz,
nasl olsa, birer gece senin olacagz; biz krk kzkardesiz; her
birimiz sras gelince, yatakta btn gece seninle oynasmaya
baslayacakdediler.
Ozaman,ben,hanmm,bukzkardeslerdenhangisiniseecegi-
mibilemedim.nkhepsideaynderecedearzuuyandryor-
du. Bunun zerine, gzlerimi kapadm, kollarm uzattm ve
birini yakaladm ve gzlerimi yeniden atm. Ama yeniden
hemenkapadm,nkgzelligindengzlerimkamasmst.Se-
tigimkz,banaeliniuzattvebeniyatagnagtrd.Btnge-
ceyionunlageirdim.Krkkezbenonudoyurdum,krkkezdeo
beni doyurdu.Ve her seIerinde, 'Uhsevgilim!, 'Uh ruhum!
diyor,benioksuyordu;benonusryordum,obeniimdiriyor-
du;vebtngecebubylesrpgitti.
Vebenaynsekilde,hanmm,hergecekzkardeslerdenbiriyle
vekarslklsaldrlarlaisisrdrdm.Bubylecebiryldevam
etti,gevseyerek,alpsalarak...Vehergecedensonra,sabah-
lar,birgecesonrabirlikteyatacagmgenkzyanmageliyor,
beni hamama gtryor ve tm bedenimi ykyor, vcudumu
siddetleovusturuyorveTanr'nnkullarnabagsladgtmko-
kularlabenikokuyaboguyordu.
Bylece yln sonuna geldik. Sonuncu gnn sabahnda, tm
genkzlarnyatagmakosustuklarngrdm;hepsigzyaslar
dkyor ve zntden salarn savurarak szlanyorlard; so-
nundabana,'Bilkieygzmznnuru,seniterketmekzorun-
dayz.Tpksendenncekileriterkettigimizgibi...nkbilki,
senilkdegilsinvesendenncebizeseningibiokaygrlaryk-
lendi.Bizdesanayaptgmzgibionlaraamanvermedik.Yalnz
221
sen,gerekte,enustabiniciydin:gereksaldrlarndan,gerekse
genislik ve uzunluktan yana... Ve de sen en apknlar oldugu
kadar,ennazikleriydinhepsinin!Istebunedenledirki,bizsen-
sizaslayasayamayz!dediler.Bendeonlara,'Pekiama,niye
beni terk etmek zorundasnz? nk, ben, hi de sizinle ge-
irdigim yasantnn nesesini kaybetmek istemiyorum! dedim.
Beni,'Bilki,biztekbirhkmdarnkzyz,Iakatanalarmz
ayrdr.Ergenligeulasaldanberi busaraydayasyoruz;veher
ylgidipbabamzveanalarmzziyaretetmekzerekrkgn
ortadan yok oluyoruz.Ve iste, bugn, o gndr diye yantla-
dlar.Bendeonlarat'Fakat,eyneIisyaratklar!Benpeklsiz
dnnceye kadar, Allah'a skrederek, burada kalabilirim!
dedim.Bana,'Dilediginolsun!Istesarayntmkaplarnaan
btnanahtarlar!Busarayseninevindir,senonuneIendisisin!
Ama,bahenindibindekibakrkapysaknamayasn!Yoksa
bizi bir daha gremezsin; basna da byk bir Ielaket gelir!
Bundandolaysaknbakrkapyama!dediler.
Buszlerzerine,hepsigelipboynumasarldlarvebirbiriar-
dndanbeniptler,aglayarakve'Allahseninlebirlikteolsun!
diyerekayrldlar.
Ozamanben,hanmm,anahtarlarelimdetutaraksalondank-
tmvebusaraynherksesiniziyaretetmeyebasladm.Zaten
kzlarnkollarylaruhumvebedenimylesinezincirlenmistiki,
saray gezecek vakit bulamamstm . Bylece ilk anahtarla ilk
kapyatm.
Kapyanca,bykmeyveagalaryladolubirbahegrdm;
buagalar,tmdnyadabenzerlerinigrmedigimkadarbyk
vegzel agalard; kk kanallardan akansulartmagalar
suluyor;buagalarnmeyveleriniiriliktenvegzelliktenyana
sasrtcklyordu.Bumeyvelerden,zelliklemuzlardan,asilbir
222
Arabnparmaklarnabenzerhurmalardan,narlardan,elmalardan
veseItalilerdenyedim.Yemektendoyunca,Tanr'yaverdigini-
metlerdendolayskrettim;veikincianahtarlaikincikapya-
tm.
/en1 ah Altn Sara*a #alnz -al@na
(). Dalziel)
Bu kapy atgmda, gzlerim ve burnum, kk kanallarn
suladg byl gzellikteki ieklerle dolu byk bir bahe
grdvekoklad.Bubahede,lkeninemirlerininbahelerinde
yetisen tm iekler: yaseminler, nergisler, gller, menekseler,
smbller,laleler,karanIiller,dgnieklerivebtnzaman-
223
larn tm iekleri vard. Bu ieklerin kokusunu iime ek-
tiktensonra,biryaseminkopardmveburnumuiinedaldrdm
ve derin derin kokladm; ve deYceTanr'ya, insanlar byle
sevindirdigiiinskrettim.
Bunuizleyereknckapyatm;kulaklarmhertrdenve
her renkten btn kuslarn sesleriyle bylendi. Bu kuslarn
tm,sarsabrvesandalagalarnnubuktahtalarndanyapl-
msbirkaIesekapatlmslard;bukuslarniecegisu,yesimden
ve ince, alacal akikten yaplms kk Iincan altlklarnda;
yemleri de altndan kk taslarda bulunuyordu. KaIesin di-
binde taranms ve sulandrlms kum vard; kuslar hallerinden
mutlu,Tanr'yaskrediyorgibitsyorlard.Aksamoluncaya
kadaronlardinledim,sonragidipyattm.
Amaertesign,acelekalktmvedrdncanahtarladrdnc
kapyatm.Ve,hanmm,oradayleseylergrdmki,insan-
ogluryasndabileaslagremez.Bykbiravlununortasnda,
harikabirabaylaolusturulmusbirkubbegrdm;bukubbeden
zerindeki altn ve gms kakmal krk abanoz kapya kan
somakimermerdsenmismerdivenleregeiliyor;kanatlarak
olanbukaplarnherbirindengenisbirersalonagiriliyordu;her
salonayrbirhazineieriyorveherhazinebenimsaltanatsr-
dgm lkenin degerinden Iazla deger tasyordu. Ilk salonda
dizilmisiriliuIaklincikmelerivard,amairileriuIaklarndan
Iazla idi ve bu incilerin her biri bir gvercin yumurtasndan
bykvetmaydnlanmahalindekiaykadarparlakt.Amaikin-
cisalonzenginliktenyanabirincisinigeiyordu;tepesinekadar
elmaslar,kzlyakutlar,maviyakutlar,lallerle
1
doluydu.nc
salonda ise sadece zmrt vard; drdncsnde dogal altn
paralar;besincisindednyadakihertrdenaltnsikkeleri;al-
tncsndasaIgms;yedincisindeesitlilkeleringmssikke-
1 YanisaIir(M.)
224
lerivard. tekisalonlardayeryznnvedenizlerinbagrnda
olusantmdegerlitaslar,yakutlar,Iiruzeler,yementaslar,her
renktenakikler,yesimvazolar,kolyeler,bilezikler,emirlerinve
sahlarnsaraylarndakullanlanhertrlmcevherledoluydu.
Veben,hanmm,ellerimivegzlerimiyukardogruevirdim
veYce Tann'ya tm bu gzel seyleri bagslams olmasndan
dolayskrettim.Bylecehergnbirveyaikiyadakapy
aarak ziyaretlerimi srdrdm, krk gn dolasya kadar...
Nihayet elimde bakrdanyaplms olan sonuncu kapy aacak
sonuncuanahtardanbaskaskalmad.Krkgenkzdsndm,
onlar dsnmek bile bana en byk mutlulugu veriyordu.
Onlarntavrlarndakitatllg,ciltlerinintazeligini,kalalarnn
sertligini,Ierlerinindarlgnvedeklarnnyuvarlaklgnve
hacminivebana,'Uh,sevgilim!,'Uh,gnlmnatesi!diye-
rek haykrslarn; sonra kendimin de, 'Allah isterse, bu gece
kutsalbirgece,uykusuzbirgeceolacak!diyehaykrsm...
Ama melun seytan, boyna bu bakr kapnn anahtarn aklma
getiriyor ve beni mthis tahrik ediyordu; bu bastan karma,
irademdendahakuvvetliidi.Sonundabakrkapyatm.Ama
gzlerimhibirseygrmedi;sadeceburnumokagr,duygula-
rmadsmanbirkokuduyduveoandaveosaattebayldmve
kendiliginden kapanan kapnn dsnda yere dstm. Yeniden
kendime gelince, seytann esinledigi kararmda srar ettim; ve
kapyyenidenatm,bukezkokuyudahazayIolarakduydum.
BununzerineierigirdimvekendimibastanbasasaIranlarser-
pilmis,akambervegnlklekokulandrlmsmumlarla;yanar-
kenoagrkokuyukarankokuluyaglarierenaltnvegms
sahanelambalarnaydnlattggenisbirsalondabuldum.Ve,bu
altnmesalelerinvelambalarnarasnda,alnndabeyazbiryldz
bulunan,akllaradurgunlukverecekgzelliktesiyahbiratgr-
225
dm;solarkaayagvesolnayagbastanasagbeyazd;yem
teknesisusamvearpakrntlaryla;yalagglsuyuylakokulan-
drlmstazesuyladoluydu.Veben,hanmm,atlarakarsbyk
tutkumoldugundan;velkeminennlatabineniolaraktann-
dgmdan, bu atn bana tam uyacagn dsndm; at dizgi-
ninden tuttum, baheye kardm ve zerine bindim; ama hi
kprdamad. O zaman boynuna altn zincirle vurdum. Ve bir-
denbire,hanmm,at,oanakadargrmedigimikikarakanata-
t,bgrndenkorkunbirsekildekisnedi,toynagylakezyeri
dvdvebenimlebirlikteggedogruumayabaslad.
Osrada,hanmm,dnyagzmnnndednd,amabaldr-
larmskstrarakiyibirbinicigibidavrandm;vesonundaat
alaldveonkrgencibuldugumbakrsarayntaraaszerine
kondu.Vetamosrada,ylesiddetlisahakalktveyleaceleyle
silkindi ki, yere devrildim; bana yaklast ve kanadn yzme
dogrualalttveucuylasolgzmevurduvebeniiIlaholmaz
biimdekrbrakt.Sonragklereagdveuarakkayboldu.
Veben,elimiyitengzmegtrdmvekendikendimeszlana-
rak ve acyla elimi silkeleyerek taraa boyunca yrdm! Ve
birdenbireon gencinyaklastgngrdm;beni grnce, 'Bizi
dinlemekistemedin!Isteugursuzkararnnsonucu!..Seniyan-
mzadaalamayz.nkzatenonkisiyiz.Ama,suvesuyollar
izlersen, Bagdat'a ulasabilirsin! Orada n bize kadar ulasan
Emir-lMmininHarunResit'igrrsn.Bahtnonunellerinde-
dirdediler.
Oradan ayrldm, basma gelecek baska Ielakete katlanamaya-
cagmdan, sakalm kazyp kalender giysilerine brnp gece
gndzyolculukettimveBarsKentiBagdat'agelinceyekadar
yolculugadevamettim.Buradasuikikrdostumugrdm.Se-
lamvererekburadabirgaripoldugumusyledimonlara...Onlar
226
da'Bizlerdegaribizburada!dediler.Veistebumbarekeve
ulasmamzbyleoldu,eIendim,demis:
Veistebenimgzmyitirmeminvesakalmkazmamnyk-
sbyledir,diyeeklemis.
Buolaganstykyduyangenevsahibesi,nckalende-
re,'Pekiyleyse,selamvervegit,senibagslyorumdemis.
Amanckalender,'Gidememben,vallahi!Gerikalanlarn
daykleriniduymakisterim!diyeyantvermis.
OzamangenkzHaliIe'ye,CaIer'eveMesrur'adnmsveon-
lara,'Sizdebanayklerinizianlatn!demis.
BununzerineCaIeryaklasmsveevegirerken,kapyabakan
genkzasylemisolduguykyanlatms.CaIer'inszlerini
deisittiktensonra,genkzhepsinebirden,'Hepinizibagslyo-
rum, birileri ve digerlerini... Ama buradan abuk ayrln! de-
mis.
Hepsi kp sokaga ulasmslar. O zaman HaliIe, kalenderlere,
'Arkadaslar,simdinereyegideceksiniz?diyesormus.Onlarda,
'Nereyegidebilecegimizibilmiyoruzdiyeyantvermisler.Ha-
liIeonlara,'Gelin,geceyibizdegeirin!;CaIer'ede,'Bunlar
seninevinegtr,yarnsabahdabanagetir!Bakalmneyapabi-
liriz? demis. CaIer de HaliIe'nin emirlerini yerine getirmekte
kusuretmemis.
HaliIesaraynadnms,Iakatogeceuykusununhitadtuzu
olmams;sabahleyinuyanmsvetahtnaoturmus;veimparator-
lugunun tm basta gelenlerini agrms. Bunlarla isini grp
hepsi uzaklastktan sonra, CaIer'e dnp ona, 'Bana gen
kz,ikidisikpegivekalenderigetir!demis.
227
Si*ah -anatl At Sara*n )erasnan A*rlr(en
(H. D. For)
/en1 ah /?zn -a*.etti@ine
(A. B. Houghton)
CaIeroradanhemenayrlphepsinigetirerekHaliIe'ninellerine
teslim etmis; gen kzlar baslarn peeyle rtmsler ve Hali-
Ie'ninnnegelmisler.BununzerineCaIer,onlara,'Sizekt-
lkyapmayacagz;nkbizitanmadanbagsladnzvebizeiyi
davrandnz.Veistesimdidesiz,AbbasHanedannnbesincito-
runuHarun Resit'in elindesiniz.Ona,kendinizhakkndakiger-
ekyklerianlatn!demis.
GenkzlarMminlerinEmiriadnagrsenCaIer'inbuszle-
riniduyduklarzaman,ilerindenenbykleriilerlemisve'Ey
Emir-lMminin!Banaaitolanyk,ylesinesasrtcdrki,
eger ignenin ucuyla gzn ksesine yazlsayd, onu saygyla
okuyaniindersolustururdudemis.
Anlatsnn .u no(tasna2 ehrazat2 sa.ahn .eliri@ini g?rm:
"e anlatma(tan "azge1mi:.
A!a 4n Atnc 2ece 2eince
S?ze .a:la*ara('
Ey bahtgzel sahm, isittim ki, gen kzlarn byg Emir-l
Mminin'in huzurunda sayg durusunda bulunduktan sonra su
ykyanlatms:
230
"irinci 2en Kz :1ey%e'nin yks
y Inananlarn Sultan! Bilesiniz ki, benim adm Zbey-
de'dir.SizekapyaankzkardesiminadEmine;veenk-
kkzkardesiminaddaFehime'dir,Hepimizdeaynbabadan,
ancakayrayrannelerdendogduk.Buikidisikpegegelince,
benimana-bababirkzkardeslerimdir.
E
Babamzldgzaman,aramzdaesitsekildepaylastgmzbes
bin dinar brakt; kzkardeslerim Emine ile Fehime kendi an-
neleriylebirlikteoturmakzerebizdenayrldlar;benimlediger
ikikzkardesim,birliktekald;veben,mznengenciydim;
ama diger annelerden olma kzkardeslerim, Emine ve Fehi-
me'dendahabyktm.
Babamn lmnden ksa bir sre sonra, ablalarm evlenmeye
hazrlandlarveherbiribirererkekleevlendi;vebirsredaha
benimlekalpaynevdebirlikteoturdular.Amakocalarhemen
bir is gezisine kmak iin hazrlandlar ve karlarndan, mal
satnalmakiinbinerdinaristediler, karlarndabirliktealp
beniyapayalnzbrakarakhepbirlikteyolaktlar.Bendenay-
rlmalarndan sonra drt yl geti. Bu sre iinde kzkardesle-
rimin kocalar iIlas etmis ve tm mal varlklarn yitirmisler,
karlarn yabanc lkelerde kendi baslarna brakp ekip git-
mislerdi.KzkardeslerimhertrlseIaletekatlanmsvebenim
yanmazavalldilencilerhalindednmslerdi.Buikidilenciyi
grnce, onlarn kisiliginde kzkardeslerimi tanyamadm ve
'Naslolduda,kardeslerim,buhaledstnz?diyesordum.
Bana, 'Kardesim, konusmann simdi hibir yarar yok, nk
kalem,Tanr'nntakdiriniyerinegetirmekiinoynamstdedi-
ler.Buszleriduyuncayregimonlarakarsacmayladoldu;ve
231
onlarhamamayolladmveherbirinigzel,yenigiysilerledo-
nattm;veonlara,'Kardeslerim,sizbenimbyklerimsiniz,ben
kgm!Sizlerianambabamgibigryorum!Zaten,sizeol-
dugugibi,banadsenmirasda,TanrtaraIndankutsanmsve
hatrsaylrmiktardaogalmstr.Onunmeyvesinibenimlebir-
likteyersiniz,yasantmzsaygnveonurlugeer,bundanbyle
hepbirlikteoluruz!dedim.
Ve,gerekten,onlarahertrlyaknlggsterdimvebenimle
birliktetambirylyasadlar;benimservetimonlarnoldu.Fakat
bir gn, bana, 'Aslnda, evlenmek bizim iin daha hayrldr;
artkyalnzdayanamyoruz;bylecesabrmztkendidediler.
Bununzerineonlara,'Kardeslerim,evlilikteiyihibirseybu-
lamazsnz,nkbugnlerde,gerektennamusluveiyibirer-
kekbulmakzordur!Zatenbir evlenme deneyimi geirmediniz
mi?Bundanebuldugunuzuunuttunuzmu?dedim.
Amabenimsylediklerimidinlemediler;vedebenimrzamol-
maksznevlenmekistediler.Bununzerinekendiparamlaonla-
revlendirdimvekendilerinegereklieyizisagladm.Sonrako-
calarylabirlikteayrldlar.
Ancak,ayrlmalarndanpekIazlabirzamangemeden,kocalar
onlar aldatt ve kendilerine verdigim her seyi alp karlarn
yzstbraktlar.Bununzerinetekrarrlplak,benimyan-
madndler.Bendenzrlerdiledilerve'Biziayplama,kar-
desim!Senin,iimizde,yasaenkkoldugundogrudur,ama
hepimizdenakllsn!Sanabirdahaevliliksznagzmzaal-
mayacagmza sz veriyoruz! dediler. Bunun zerine onlara,
'Hosgeldinizkardeslerim!Benimiindnyadasizdendegerli
varlkyoktur!dedim;veonlarkucakladmvencekindende
Iazlacmertlikgsterdim.
232
Budurumdatambirylyasadk,busreninsonundamaldolu
bir gemi donatmay ve ticaret yapmak zere Basra'ya gitmeyi
dsndm.Bumaksatla,birgemihazrladmveonumalvees-
yaylavedegemiyleyolculuktaihtiyaduyulabilecekherseyle
doldurdum; kzkardeslerime, 'Kardeslerim, dnsme kadar,
yolculugumsresinceevimdekalmaymyeglersiniz,yoksabe-
nimlegelmeyimiistersiniz?diyesordum.Bana,'Seninlegeli-
riz,nkseninyoklugunadayanamayz!diyeyantverdiler.
Ancak, yola kmadan nceparam ikiyebldm;yarsn ya-
nmaaldm,tekiyarsnda,kendikendime,'Olakigeminin
basnabirIelaketgelir,amahayatmzkurtarrz.Budurumda,
dnsmzde,tabiiegerdnebilirsek,bizeyararlolabilecekbir
seylerkalmsolurdiyereksakladm.
Gecegndzaravermedenyolculugusrdrdk;Iakat,aksilik
buya,kaptanyolukaybetti.Akntbizidsdenizleresrkledi;
ve yneldigimiz denizden bambaska bir denize girdik. Ve on
gn dinmeyen kuvvetli bir rzgr bizi srkledi. Bu srada,
uzaktan belli belirsiz bir kent grdk ve kaptana, 'zerine
dogru gittigimiz bu kentin ad ne acaba? diye sorduk. Bize,
'Vallahi!Hibilmiyorum.Bukentihigrmedim;vetmyasa-
mmdabudenizdedeseyretmedim.Ama,nemliolan,artkok
skr tehlike dsnda olmamzdr. Size bu kente girip malnz
depoetmektenbaskayapacakseykalmyor.Vedesatmakisti-
yorsanz,satmanzsizeneririmdiyeyantverdi.
Birsaatsonra,bizeyaklasp,'Kentekmaktaaceleedin!Orada
Allahneleryaparms,grndesasn!Vedesizikorumasiin,
kutsaladndilinizdendsrmeyin!dedi.
Bunuizleyerekkentzerineyrdkveorayaancakulasmstk
ki,bykbirsasknlgaugradk:bukenttebtnoturanlarnka-
rataslaradnsmsoldugunugrdk.Amaancakoturanlartas-
233
lasmst;nk,tmarslardavetmticaretyerlerindemallar
oldugugibibulduk;vealtnveelmastanyaplmstmesyann
oldugugibidurduklarngrdk.Bunugrnce,oksevindikve
birbirimize,'Muhakkakkibtnbunlarnnedeniokhayretve-
rici olmaldr dedik. Bunun zerine birbirimizden ayrldk ve
her birimiz kentin bir baska semtine gitti; her birimiz gayret
edip kendi admza altn, gms ya da degerli kumas olarak
tasyabildigikadaresyaytoplamayabaslad.
Bana gelince, ben, hisara ktm; oradaki hkmdar sarayn
buldum. Som altndan yaplms byk kapsndan girdim; ve
bykkadiIertykaldrarakierdekitmmobilyalarnvees-
yannhepsininaltnveyagmstenyaplmsbulundugunugr-
dm.Avludavetmsalonlarda,muhaIzlaryadamabeyinciler,
ayaktayadaotururhalde,amahepsiyasarkentaslasmsdurum-
dayd.Mabeyinciler,subaylarvevezirlerledolusonuncusalon-
da, insann akln karstracak kadar zenginlikte ve ihtisamda
giysilere brnms hkmdarn taslasms halde tahtnda otur-
makta oldugunu grdm. Yresinde, yine taslasms, ellerinde
yalnkllaryla,ipekgiysilerinebrnmselliklevard.H-
kmdarntahtnaincilervedegerlitaslarkaklmst;veherbir
inci bir yldz gibi parlyordu. Ve, gerekte, bunlara bakarken
aklmyitirirgibioldum.
Amayrmeyedevamettimveharemsalonunaulastmvebu-
raydahadaharikabuldum;buradaherseypencerekaIeslerine
varncayakadaraltndanidi;veduvarlaripekkaplamaylakap-
lanmst;kapvepencerelerzerinde,kadiIevesatendenperde-
lervard.Vesonunda,taslasmskadnlararasnda,degerliinciler
serpistirilmisbirgiysiyebrnmsvebasndahertrldegerli
taslarlazenginlestirilmistac;veboynundagerdanlklarvetitiz-
likleislenmisaltnzincirlerlehanmsultannkendisinigrdm,
amaodasiyahbirtasadnsmst.
234
Oradan,yrmemisrdrdmveakbirkapbuldum,ikikana-
ddasaIgmstenyaplmst;veiinde,yedibasamaklsomaki
mermerdenbirmerdivengrdm;bumerdiveniktm,yukar-
ya ulasnca, srmayla rlms hallarla kapl, tm beyaz mer-
merdenbykbirsalonbuldum;busalonunortasnda,altndan
byk mesaleler arasnda, zmrt ve Iiruze serpistirilmis altn
birsekivebusekistnde,incilervedegerlitaslarla,degerliku-
maslarvegergeIisleriylekaplanmskaymaktasndanbiryatak
grdm.Fonda,parlayanbirskvard;yaklastmvebusgn,
birtabureyeyerlestirilmisdevekusuyumurtasiriligindevetras
edilmisyzleriyleaydnlatanbirelmastankaynaklandgnanla-
dm;buelmasmkemmelligintakendisiydivesgtekbasna
salonuaydnlatyordu.
Bununla birlikte burada yanan mesaleler de vard, ama bunlar
buelmasnparltskarssndadetautanyorlard.Ve,ben,ken-
dikendime,'Egerbumesaleleryanyorsa,birisionlaryaktg
iindirdedim.
Bununzerineyrmeyisrdrdmvebaskasalonlaragirdim;
hergrdgmlesasknlgaugruyorvecanlbirvarlgarastlama-
ya abalyordum. Ve ylesine mesguldm ki, kendimi, gezide
oldugumu,gemimivekzkardeslerimiunutmustum.Vebuhari-
kayerdegezerkengecebastrd;bununzerinesaraydankmak
istedim;amayolumusasrdm;artkyolumubulamyor;dnp
dolasyor,kendimikaymaktasndanyaplmsyatagn,irielma-
snveyananaltnmesalelerinoldugusalondabuluyordum.Bu-
nunzerineyatagaoturdum,gmsveincilerleislenmismavi
satendenyorganabrnyor;okhosbiryazylayazlms,kr-
mzvebaskarenklerlesslenmis,altnyaldzlkutsalkitabmz
Kuran'elealyor;kendimikutsamakveTanr'yaskretmekiin
bazayetleriokumayabaslyorvekendimisuluyor;Tanrtak-
dis edesi Peygamber'in szleri zerinde dsnyordum. Sonra
235
uyumakzereuzandmveuyumayaalstm;amabirtrlbasa-
ramadm.Uykusuzluk,geceyarsnakadarbeniuyanktuttu.
Osrada,Kuranokuyanbirsesduydum;hos,tatlvegnlok-
saycbirsestibu...Bununzerineaceleyerimdenkalktm,bu
sesingeldigiynedogruyrdm.Sonundakapsakolanbir
odayageldim;kapdanyavasaierigirdim,arastrmalarmsra-
sndabeniaydnlatanmesaleyidsardabrakarak,evreyigz-
dengeirdim;burannbirmabetoldugunugrdm;ortalk,asl
bulunanyesilcamdanlambalarlaaydnlanyordu;ortasndado-
guyadogruyaylmsbirseccadevard;buseccadeninstnde
de, dikkatle ve yksek sesle ve de kaidelerine uygun olarak
Kuranokuyanokyaksklbirgenoturuyordu.Bunugrnce
ok sasrdm: bu gen adam nasl olmus da, kentin ugradg
Ielaketten kendini tek basna kurtarabilmisti? Bunun zerine
ilerleyiponayaklastmveselamverdim;dnpbanabaktve
selammiadeetti.Ona,'Tanr'nnkitabndanokudugunkutsal
ayetlerin yz suyu hrmetine, sorularm yantlaman senden
ricaediyorumdedim.
Bunuduyuncahuzurluvetatlbirglmsemeylegld;veba-
na,'Ama,eykadn,ilkinsenbanakimoldugunuvebumabede
girisnedeniniakla!Bendesrasgelincesoracaklarnyantla-
yaym!dedi.Bununzerineonaykmanlattm,oksasrd;
ozamanbendeonakentinbuolaganstdurumununnedenini
sordum.Bana,'Birazbekle!dedi;gidipkutsalkitabkapattve
satendenbirmahIazayasoktu;sonradayannaoturmamistedi.
Oturdumveyznedikkatlebakmayabasladm.Onuntpkdo-
lunaygibi,niteliktenyanamkemmelvecanayaknoldugunu,
grnsnn hayranlk uyandrc, endaml ve ince oldugunu
grdm; yanaklar kristal gibi, yz taze hurma renginde idi;
sairsankisudizelerionuniinyazmst:
236
N.e*e -uran >(u*an /en1 Aam Bulu@una
(D. +. 0illais2 ;. A.)
#lz,o(u*an gece*i g?zl*oruA Be .iren.ire2 g?z,
lerinin ?nne. .*le*ici .ir 1ocu@un narinli@i .elir,
iA Be :n'
Bu2 Nhal'in (enisiir2 a*n al *lz .ir (u*ru(,
lu*lz sanran sa1lm: si*ah sa1lar olanA #ana(,
larnn a1( (iraz $em.eli@ine gelince2 0erih'tir2 onu
*a*ma*a ga*ret g?sterenA /?zlerinin elici :(lar
ise2 *ei *lzl o(1u .urcunun o(larr .unlarA Ama
ona .u hari(a (a"ra*: "eren =tarit'tirC Nhre'*se
ona altn e@erini (azanrm:tr. #lzlar g?zle*en2
art( ne :nece@ini .ilemei "e :a:(nl@a :tA
Bunu g?ren *lz ona o@ru e@ili "e gl.
Ona byle bakarken, baks, beni, en siddetli anlamda belaya,
onuognekadartanmamsolmannenatesliyerinmeleriney-
neltti;veyregimdekzlkorlartutusturdu.Ona,'EyeIendim,
eysultanm!Simdisizdendiledigimibanaanlatnz!dedim.O
dabana,'Duydukveitaatettikdedi;vesunlaranlatt:
Bilinki,eyonurluhanm,bukentbenimbabamnkentiydi.Tm
yaknlarveuyruklar,buradaoturuyorlard.Babam,tahtnze-
rindeoturdugunugrdgnztasadnsmshkmdardr.Yine
taslasmsolarakgrdgnzsultan,benimannemdir.Babamve
annem,mthisNardon'atapandindarlard.Ates,sk,glgeve
szerineyeminetmisveantimislerdi!
Uzunbirsre,babamocuksahibiolamamst;ancakmrnn
sonunadogru,yasllgnnmeyvesiolarakbendogdum.Babam
benibykilgigstererekbytt;bendegittikebyyordum.
Istegerekmutlulukiinseilisimbusrayarastlar.
238
Gerekten,sarayda,nezdimizde,yasaepeyceilerdebirihtiyar
kadnyasyordu.Bukadn,Tanr'yavePeygamberi'neinananbir
Mslman'd. Ama dinini gizli tutuyordu; ds grnsyle an-
nem ve babamla uyumlu davransta bulunur grnyordu. Ve
babamonakarsbykbirgvenduyuyordu;nkondad-
rstlkvebagllkbuluyordu.Onacmertdavranyorvearma-
ganlar sunuyordu. Onun kendi dininden ve kendi inancndan
yanaoldugunakesinlikleinanyordu.
Bundandolay,yasammsrdrrken,benionaemanetettive
ona, 'Al, onu iyice yetistir! Ona, dinimizin kurallarn gret;
yksekbiregitimsagla!Gereklihertrlilgiyigster!dedi.
Veyaslkadnbenikorumasnaald;ama,bana,temizlikgrev-
lerinden ve abdestin Iaziletlerinden baslayarak ibadette geen
kutsaldualarakadar, IslamdinivePeygamber'indilindeKuran
okumayveteIsiretmeyigretti.Egitimimitmolaraktamam-
laynca,bana,'Yavrum,bunlarbabandandikkatlegizlemeng-
erek!Vedekesinliklesrrnsaklamalsn!Yoksasenildrr'
dedi.
Ve ben, gerekten, bu srr sakladm. Egitimimi tamamlay-
smdansonra,okvakitgemedenbusaygnyaslkadnld;
lmedenncedesonnasihatlarnyapt.Ben, Tanr'ya vePey-
gamberi'ne inanmam bir giz olarak saklamaya devam ettim.
Amakentteoturanlar,inanszlklarn,isyanlarnvekaranlkla-
rn koyulastrmaktan baska bir sey yapmyorlard. Ancak, bir
gn, her zamanki davranslarn srdrrken, grnmeyen bir
mezzininykseksesiduyuldu.Bugkgrltskadaryksek
ses,yakndakilerkadaruzaktakilerindekulagnaeriseceksekil-
de:'Eybukentteoturanlar!AteseveNardon'atapnmaybra-
kn,TekveKudretliTanr'yatapnn!diyordu.
239
Bu sesi duyan kesitte oturanlar, byk bir dehsete kapldlar,
kentin hkmdar olan babamn evresine toplandlar ve ona,
'Isittigimizbukorkutucusesnedir?Hlbusesinetkisiyletit-
riyoruzdiyesordular.Babamonlara,'Busestenkorkmaynve
dehsetekaplmayn!Eskiinancnzasmsksarln!dedi.
Ve bunun zerine, yrekleri babamn szlerine dogru egilim
gsterdi; ve asla atese tapnmaktaki alskanlklarndan ve ona
skca baglanmaktan vazgemediler. Ve bir yl daha hatal kr
inanlarnabaglkaldlar,tailksesiduymalarnnyldnmne
kadar!..Vedebirylsonraaynses,ikincikezduyuldu;sonra
biryldahageti;veheryltekrarlanansesnckezduyuldu.
Amaonlar,hatalinanlarnvebunungerekleriniterketmeye
yanasmadlar.Vesonunda,birsabah,saIakvakti,Ielaketvebela
zerlerinegktenyagarakgeldi;vekaratasadnstlerveken-
dileriylebirlikteatlar,katrlar,develerivesrhayvanlarda
tasa dnst. Tm uyruklardan, bir basma ben, bu Ielaketten
kurtuldum.
Veiste,ogndenberiburadaoturupduaediyorum,orututuyo-
rumveKuranokuyorum.
Fakateysaygdegervegzelhanm,iindebulundugumyalnz-
lktan,banainsancailgigsterecekyremdekimseolmamasn-
danbktm.
Bu szleri duyunca, ona, 'Ey her trl nitelikten nasibi olan
genadam!BenimleBagdatkentinegelebilirmisin?Oradadin
veIkhtanyanaderinlesmisbilginlervesaygnseyhlerbulacak-
sn! Ve onlarn dostluklaryla, bilgide ve ilahi adaletin gre-
nilmesindedahailerigidersin.Vebenoldukahatrlbirkimse
olmamakarsn,seninklenvezevkininhizmetisiolurum.As-
lnda ben, yremde bulunanlarn eIendisiyim ve emrime bagl
erkekler, hizmetiler ve gen ocuklar var! Burada da kyda
240
mal ykl bir gemim var. Ama talih bizi bu kyya att ve bu
kentitantt;vedebuservenesrkledi;vetalihbizibirlestir-
mekistedidedim.
Sonrada,ona,bizimlebirliktegelmearzularilhamedeceksz-
lersylemeyedevamettim,banaolumluyantverinceyekadar...
Anlatsnn .u no(tasna2 ehrazat2 :a5a@n s?(t@n g?rm:C
"e 7eti olu@u zre2 *a"a:1a s?zn (esmi:.
#akat 4n Ye%inci 2ece 2eince
S?zn srrm:'
Isittimki,eybahtgzelhkmdarm,Zbeydeadlgenkz,
genadamailgiduymaktanveonaolumluyantalncayakadar
kendisiniizlemearzularilhametmektenvazgememis.
Ikisi de uyku zerlerine knceye kadar konusup durmuslar.
BununzerinegenZbeyde,ogece,genadamnayaklardi-
bindeyatpuyumus.Duydugusevinvemutlulugabirtrlina-
namayarak...
BundansonraZbeyde,HaliIeHarunResit'e,CaIer'eveka-
lendere,yksnanlatmaysrdrms:
Sabahleyin saIak sknce ykandk; tm hazineleri atk; tas-
madaagrlgolmayanvedeokdegerliolanherseyialdk;ka-
ledenkentedogruindik;klelerimeveuzunsredirbeniarayan
kaptanakavustuk.Benigrnceoksevindiler;veortalktag-
rnmememin nedenini sordular. O zaman onlara grdklerimi
vegenadamnyksnvedekenthalknntasadnsmesinin
nedeninitmayrntlarylaanlattm.Anlattklarmaoksastlar.
241
Kzkardeslerimegelince,benibuyaksklgenadamlagrdk-
leriandakskanlgakapldlarvebeniekemediler;ilerikinle
dolduvebanakarsgizliceihanetplanlarkurmayabasladlar.
Tambusrada,hepimizbirliktegemiyebindik;okmutluydum
vemutlulugumgenadamaduydugumsevgiyleartyordu.Bek-
ledikkirzgruygunessin,yelkenlerigerelimveyolakalm!
Kzkardeslerimegelince,bizeyoldaslketmeyisrdryorlard;
ve bir gn zel olarak bana, 'Kardesimiz, bu gen adam ne
yapmaydsnyorsun?diyesordular.Bendeonlara,'Niyetim
onunla evlenmektir diye yant verdim. Sonra ona dogru dn-
dm, ona yaklastm ve akladm: 'EIendim, arzum senin ol-
maktr.Bendenbenireddetmemeniricaederim!dedim.Oda
bana,'Isittikveitaatettik!diyeyantverdi.Buszlerzerine
kzkardesimlerimedndmveonlara,'Tmvarlgmlabugen
adamasahipolmaklayetinecegim;zenginlikadnaneyimvarsa
suandanbaslayaraksizindirdedim.Bana,'Seniniradeneuya-
rz! dediler. Ama yreklerinde bana kars ihanet ve ktlk
saklyorlard.
Uygunbirrzgrlayolculugumuzadevamettik,korkulusular-
danktk;gvenlisularaulastk.Busulardadabirkagnsey-
rettik;veBasrakentineoldukayaklastkveuzaktanevlerinbe-
lirmeyebasladgngrdk. Fakat,geceyaklastgnda, durduk;
vehemencecikhepimizuyuduk.
Fakat,uykusrasnda,ikikzkardesimyataklarndankmslar;
beni, gen adam ve tm tavlalar denize atmslard. Yzme
bilmedigi iin gen adam boguldu; onun kurbanlara katlmas
Tanr'nntakdiriidi.Banagelince,benimnasibimdekurtulanlar
arasnakatlmakms.Bundandolay,denizedsnce, Tanr'nn
sagladgbirtahtaparaszerineatabinergibioturdumvebu
sayedevededalgalarnsrklemesiyleuzakbiradannkysna
242
ulastm. Orada giysilerimi kuruttum, tm geceyi geirdim ve
kendime bir yol aradm; ve zerinde demoglunun ayak izleri
olanbiryolbuldum.Kydabaslayanbuyol,adannortalarna
uzanyordu.Giysileriminkurudugunugrnce,buyoluizledim;
veadannbrkysnaulasncayakadaryrmeyisrdrdm;
buradan Basra, uzakta, grnyordu. Birdenbire bana dogru
gelenbirkaraylangrdm;onunardndandairivebykbir
ylan onu ldrmek iin kovalyordu. Karaylan kas dolay-
sylaylesineyorgunvedermanszdsmstki,diliagzndan
dsarkmst.Bunugrenben,onaacdm;iribirkayayaka-
layarak,tekiylannbasnaattm,onuezipoandaldrdm.
Fakatkaraylandaikikanatatveggeagpkayboldu.Bunu
grncesasrpkaldm.
Ama, ben de yorgunluktan bitkin hale geldigimden, oracga
oturdum; sonra da uzanp bir saat kadar uyudum. Uyannca,
ayakucumda,ayaklarmovupbenioksayangzelbirzencikz
grdm. Bunu grnce siddetle ayagm geri ektim ve ok
utandm;nkgzelzencikznbendenneistediginibilmiyor-
dum!Ona,'Senkimsinveneistiyorsun?diyesordum.Bana,
'Dsmanmldrerekbanabykbiriyilikyapmsolansana
ulasmakiinacelegeldim.Benseninoiriylandankurtardgn
karaylanm.Vebenbirecinniyeyim.Buylandabirecinniidi.
Ve sadece sen, onun elinden beni kurtardn. Ben de, kurtulur
kurtulmaz,rzgrauyuputumveaceleikikzkardesininseni
denize attg gemiye dogru gittim. Iki kzkardesini sihirle iki
karakpegednstrdm;veburayasanagetirdimdedi.D-
np arkamdaki agaca baglanms olan iki disi kpege baktm.
Sonraecinniye,'Dahasonrada,gemidebulunantmzenginligi
Bagdat'takievinetasdmvegemiyi batrdm.Genadamage-
lince,boguldu;lmekarsbirseyyapamam;nkancakTan-
r'nngcsonsuzdur.dedi.
243
Bu szler zerine beni kollarna ald; kzkardeslerim olan iki
kpegiszdveonlardakucaklad;vehepimizibirden,uarak
tasypbizisagsalimBagdat'ta,dahancegrdgnzevimin
taraasnaindirdi.
N.e*e Aa*a !(t@na
(). Dalziel)
Evimi gezip gemiden getirilen, dzgn bir sekilde sralanms
tmservetimivemalvarlgmbuldum.Hibirmalkaybolma-
msveyahasargrmemisti.
244
Sonra ecinniye bana, 'Hazreti Sleyman'n yzg zerindeki
kutsalyaztzerine,buikikpeginherbirini,hergn,yz
kezkamyla dvmekzereyemin etmeniistiyorum. Buemri
birgnbileyerinegetirmezsen,kosupgelecek,senideonlarn
klgnasokacagm!dedi.
Veben,ona,'Isittikveitaatettik!demekzorundakaldm.
Veogndenberi,EyEmir-lMminin!Onlarkamlaypdu-
ruyorum,sonradaacypboyunlarnasarlyorveonlarpyo-
rum!
Benimykmbuduriste!
EyEmir-lMminin,kzkardesimEmine'ninyks,benimkin-
denokdahasasrtcdr,demis.
BuykyduyanHaliIeHarunResit,hayranlgnenstderece-
sine ulasms. Ama merakn doyurmak iin de aka acele
etmis.Vebirgecence,onakapyaangenEmine'yednerek,
'Sen,eyzariIkz!Bedenindekibudarbeizlerininnedeninianla-
trmsn?diyesormus.
245
0kinci 2en Kz E!ine'nin yks
aliIe'ninbuszlerizerine,genEmine,ortayakmsve
szebaslams: H
Ey Emir-l Mminin! Kzkardesim Zbeyde'nin ana-babamz
zerinesylediklerinitekraretmeyecegim.Sukadarn bilmeli-
siniz ki, babamzldgndebenvebeskardesten en kg-
mzFehime,annemizlebirlikteyalnzyasamayagittik,kzkar-
desimizZbeydevedigerikisidegidipanneleriyleoturdular.
Birsresonraannembeni,kentinvezamannenzenginadam
olanbirihtiyarlaevlendirdi.Bylece,birylsonra,yaslkocam
ld;Tanr'nnrahmetinekavustu.Vebana,seriathkmlerine
gremiraspayolarak,yirmidrtbindinarbrakt.
Bylece,bende,aceleolarakherbiribindinardan,ongrkemli
urbasmarladm.Vedehibirseydenyoksunkalmadm.
Gnlerdenbirgn,keyIimceoturupdinlenirken,biryaslkadn
beniziyaretegeldi.Buihtiyardahancehigrmemistim,ig-
renbirkadndbu.Yzbirihtiyarnkkadarirkindi;k-
mssmklbirburnu.yolunmuskaslar,sehvetdsknyasl
gzleri,krkdisleriveegribirboynuvard.Sankisairsudize-
lerleonuanlatmst:
246
Suugursuzihtiyar!EgerIblisonarastlasayd,ondan
tmhileleri,hikonusmasada,sadecesessizdurusuy-
la grenirdi! Bir rmcek agna taklms bin inat
katr,rmcekagnzedelemeden,ekipkurtarabilir-
di!Nedenlikabaveigrenolursaolsun,yapamayaca-
gktlkyoktur:Kkbirkznkngdklar,bir
delikanlyla dzsr, olgun bir kadnla zina eder ve
yaslbirkadntahrikederektutusturur.
Istebuihtiyaryanmageldivebeniselamlayarakdediki,'Ince-
lik ve nitelikten yogrulmus hanmm! Benim himayemde olan
yetimbirgenkzvar!Bugeceonundgngecesidir.-Tanr'nn
sana mkaIatn verecegini ve iyiligini dllendirecegini uma-
rak-senden,buradahikimseyitanmadg,YceTanr'danbas-
kadayanagolmadgiinsonderecemahzunvealakgnll
olanbuzavallkzndgnndebulunarakonurkatmanricaet-
meyegeldimdedi.Buszlerisylediktensonra,ihtiyarkadn,
aglamayaveayaklarmpmeyebaslad.Veben,onunnedenli
hayn olabilecegini bilmedigimden, ona acdm; ve 'Isittik ve
itaatettik!dedim.Bununzerinebana,'Simdibenizninlegidi-
yorum;sende,buarada,hazrlanvegiyin;benaksamadogru
gelipsenialrmdedi.Sonraelimippuzaklast.
Bununzerine,kalktm,hamamagittimvekokularsrndm;
sonraonyenigiysimdenengzeliniseerekgiydim;sonrada
degerli incilerden yaplms gerdanlgm, bileziklerimi, salkm
kpelerimi ve tm mcevherlerimi taktm; gzme srmeler
ektiktensonra,yaldzlmaviipektenbasrtmbrndm,na-
kslkemerimikusandm,yzmepeemitaktm.Tamosrada
ihtiyaryenidengelerekbana,'EIendim,evsimdiden,kentinen
asil kadnlar olan gveyin yaknlaryla doldu. Senin mutlaka
247
tesriI edecegini onlara syledim, ok mutlandlar; simdi hepsi
senisabrszlklabekliyorlardedi.Bununzerine,ben,yanma
birkaklemidealarak,hepbirlikteyolakoyuldukvesonunda
genis, iyicesulanmsveserinbirrzgrnesmekteoldugubir
sokagaulastk.Kemerlerledesteklenmisbirkubbeyealann
mermerlibykbirkapgrdk.Ev,abidegibiydivetmolarak
kaymaktasndanyaplmst.Bukapdan,ierdetavangklere
kadarykselmisgibigrnenbirsaraygrdk.Bununzerine
ierigirdik.Vesaraynkapsnaulastgmzda,ihtiyarkadnka-
pyald,kapald.Ierigirdikvehalveduvarkaplamalary-
lartlbirkoridoragirdik.Tavanarenklilambalaraslmsve
yaklmst,koridorboyuncadatutusturulmusmesalelergrl-
yordu;duvarlara,altnvegmstenyaplmsesyalar,mcevher-
lervedegerlimadenlerdensilahlardaaslmst.Koridorugetik,
oradanylesineharikabirsalonagirdikki,anlatlmasmmkn
degil!
Tm ipekli kumaslarn asl bulundugu bu salonun ortasnda,
narinincilerlevedegerlitaslarlazenginlestirilmisvezerisaten
bircibinliklertlkaymaktasndanyaplmsbiryatakvard.
Bizigrnce,yatagniindenayyzlbirgenkzkt;bana,
'Merhaba! Ehlen ve sehlen! Ey hemsire gelmenle bize byk
bir onur verdin! Anastina!
1
Bizim iin tatl bir teselli ve
gururlanacak bir varlksn? dedi. Sonra da benim onuruma
sairinsudizeleriniokudu.
1 0erha.aA +hlen "e SehlenA AnastinaA 'Hosgeldin anlamna. Szcg szcgne:
'Karslansnyrekten,dostaverahatlklaolsun!seklindeevirilebilir(M.)
248
u *a$larn ta:lar2 se"imli misa5irimizin zi*aretini
?@rene*iler2 mutlu olurlarC .ir.irine .u gzel ha,
.eri "erme( i1in *ar:rlar2 amlarnn izi zerine
e@ilirleriA -eni illerince2 I+hlen "e sehlenA 8?,
mertli( "e .*(l(le olu (i:ilereAH i*e ha*(rrlar,
.
Sonraoturupbana,'Eykardesim!Sana,birgnsenibirdgn-
degrmsolanbirerkekkardesimoldugunusylemeliyim.Bu
okyaksklvebendendegzelvealmlbirgenadamdr.Ve
ogecedenberi,seni,sevgidoluveateslibiryreklesevmis.Bu
ihtiyarkadnabirmiktarparaverereksanayollayanvebirvesi-
leyleburayagetirtenodur.Bunu,benimevimdeseninlekarslas-
mak iin yapt; nk kardesim, Tanr'nn ve Peygamberi'nin
kutsadg bu yl iinde seninle evlenmekten baska bir sey d-
snmyor.Vemesruolanseyleriyapmaktadautanlacakbirsey
yokturdedi.
Onunbuszlerini isitincevebuyerdetannpdegerlendirildi-
gimigrnce;genkza,'Duydukveitaatettik!dedim.Bunu
duyuncasevindoldu,ellerini birbirinerptveayabenzerbir
genadamierigirdi;tpksairinsyledigigibibirgrnm
vard.
249
+mine "e Sara*n Hanm
(D. +. 0illais2 ;. A.)
/zelli(te ?*le .ir erece*e ula:m:t (i2 ger1e(ten
)anr'nn 1a.alarna *ara:r .ir eser olmu:tuA /er,
1e(ten onu i:le*en (u*umcunun ?"nmesi gere(en .ir
mce"her olmu:tuA /zelli@in ta (enisi olan .ir m,
(emmeli*ete2 .ir .tnl@e ula:m:t. B?*le olunca2
onu her g?renin 1lgnca a:( olmasna hi1 :a:rmaA
/zelli@i g?zleri (ama:trr2 1n( *z 1izgilerine sin,
mi:tir .u gzelli(. Ben e2 onun(i gi.i .a:(a .ir g,
zelli( olma@na *emin eerimA
Onugrnce,yregimonaegilimduydu.Delikanlyaklastve
kzkardesinin yanna oturdu; bunu izleyerek drt tankla kad
kageldi;selamverdilerveoturdular;sonrakadbugenadam-
la olan szlesmemi yazd, tanklar szlesmeye mhr bastlar,
sonrahepsiayrldlar.
Bunun zerine gen adam bana yaklast ve bana, 'Gecemiz,
kutsalbirgeceolsun!dedi.Sonrada,'Hanmm,birkosulileri
srmekisterdim!dedi.Bendeona,'EIendim,buyurunkonu-
sun!Nedirbukosul?diyesordum.Ayagakalkt,KutsalKitap'
alpgetirdivebana,'Bendenbaskahikimseyisemeyecegine
vebirbaskasnaaslaegilimduymayacagnaKuran'aelbasarak
yeminetmelisin!dedi.Bende,onaistedigigibibukosulabagl
olarakyeminverdim.Bununzerinesonsuzbirsevincekapld
vekollarnboynumasard,asknndetaiorganlarmavey-
regiminetinesaplandgnduydum.
BunuizleyerekklelersoIraserdiler,doyuncayakadaryiyipi-
tik.Sonra,gecegeldi;elimitutupbenimlebirlikteyatagauzan-
d;btngeceyisabahakadar,birbirimizinkollarndageirdik.
251
Budurumdabirayyasadk,mutlulukveneseiinde...Busre-
ninsonunda,arsyapazaragidipbirmiktarkumasalmakzere
izin istedim. Bana bu izni verdi. Bunun zerine giysilerimle
donanpogndensonraevimizdekalanihtiyarkadndabirlikte
gtrerekarsyaindim.Ihtiyarkadnnkumaslarnnniteligini
vdgvedeoktanberitandgbiripekigentacirindkkn
nnde durdum. Kadn sunu da ekledi: 'Bu gence, babasnn
lmzerinepekokparavemalkald!Sonratacirednerek,
ona,'Kumaslarnniindeeniyi,enpahalolanlargster!Bu
gzelgenhanmalaykolsunlar!dedi.Oda,'Isittikveitaat
ettik!dedi.Sonraihtiyarkadn,kumaslarapbizegstermek-
leugrastgsrada,bana,onunvgsnyapmayvenitelikleri-
nibelirtmeyisrdrd;ve,ben,ona,'Banasylediginbunitelik
vevglerdenbanane?Bizimmaksadmzburayagelipihtiya-
cmzolankumaslaralmakveevimizednmekdegilmi?diye
yantverdim.
Istedigimizkumassetigimizde,tacirebedelinisunduk.Amao,
parayadokunmayreddettivebize,'Bugnsizdenhibirpara
kabuletmiyorum;dkknmagelipbizeverdiginizzevkveonur
ugrundabirhediyeolarakkabuledinbunudedi.Bunuduyun-
ca,ihtiyarkadna,'Parakabuletmekistemiyorsa,kumasnken-
disine iade et! dedim. Dkkn sahibi ise, 'Vallahi! Sizlerden
hibir sey alamam! Benim hediyem olsun bu! Karslgnda ey
gzelgenkadn,banabirtek,birtekpckver!Bupcg
dkknmdaki tm mallarn bedelinden daha yksek sayarm
dedi.Ihtiyarkadndaonaglerek,'Eyyaksklgenadam!Bu
pcg,bylesinedegerbiilemezbirseyolarakdsnmeniz
budalacabirsey!dedi;sonradabanadnerek,'Kzm,bugen
tacirin ne dedigini duydun! Sakin ol, onun senden alacag bir
pcktecannskacakbirseyolmaz;vedekarslgnda,arzu-
nagretmbudegerlikumaslardanistedikleriniseebilirsin!
252
dedi.Bunuduyuncaona,'Kocamayeminlebagloldugumubil-
miyormusun,sen?diyeyantverdim.Bana,'Braksenipsn,
ama, sen konusma ve karslk verme: bylece seni kimse ku-
surlu bulamaz. Ve, dahas, paran yannda kalr, kumaslar da
alrsn.Yaslkadn,benibudavransasndrmakvebasmtor-
bayasokmayarazolmam,butekliIikabuletmemiinkonustu
durdu.Sonundagzlerimikapatarak,yoldangeenlerinolacag
grmemesi iin peemin ucunu yar aarak yanagm uzattm.
Gen adam basn peemden ieri soktu ve agzn yanagma
yaklastrp beni pt. Fakat, ayn zamanda, yanagm srd ve
etimeisleyenbirsrkizibrakt!Acveheyecandanbaylm-
sm.
Yenidenkendimegeldigimzaman,banaokzlmsgibigr-
nenyaslkadnnkucagndauzanmsbuldumkendimi...Dkk-
nagelince,kapanmsvegentacirgzdenkaybolmustu.Kendi-
megeldigimigrenkadn,bana,'DahabykbirIelakettenbizi
koruduguiinTanr'yaskrlerolsun!dedi.Sonrada,'Simdi,
eve gitmemiz gerek! Sen, rahatszlanms gibi davran, ben de
sanayanagnasreceginbirilagetirecegim,hemeniyiolacak-
sn! dedi. Bunu duyunca ayaga kalkmakta gecikmedim; eve
dnnce olacaklar dsnp korku iinde yrdm. Eve yak-
lastkakorkumartyordu.Orayaulasnca, odamaekildimve
hastaymsgibidavrandm.
Osradakocamgeldi,canokskknd.Bana,'Hanmm,ars-
yaktgndabasnanektlkgeldi?diyesordu;ona,'nem-
libirseydegil.Saglgmyerindeokskr!dedim.Banadik-
katlebaktve'Fakatyanagndakibuyaraizine?Entatlveen
inceyerinde?diyesordu.'Seninizninleevdenkpsukumas-
laralmayagittigimde,odunyklbirdeve,tkankbirsokakta
beniskstrd;vepeemiyrtpgrdgngibiyanagmsrd.
Ah,suBagdat'ntkanksokaklar!dedim.Bunuduyuncamt-
253
hiskzdvebana,'Yarndanteziyok,Vali'yegidipdevelerden
veodunculardansikyetiolacagm;Valibirtekinibrakmaks-
znhepsiniastracaktr!dedi.Bunuduyuncaacmayladolarak,
ona, 'Allah seni korusun!Ve bylesine bir gnaha sokmasn!
Zaten btn hata benim! nk bindigim esek birden rkp
drtnalakosmayabaslamst;yeredstmveoradabulunanbir
odun paras yzm syrd ve yanagm yaralad! dedim.
Bunu duyunca, 'Yarn, CaIer-l Barmaki'ye gidecegim ve bu
yky ona anlatacagm, o da bu kentin tm esekilerini l-
drtecek!diyehaykrd.Buszleriisitince,'Yanisen,benim
yzmdenherkesildrtecekmisin?diyebagrdm.'Oysa,b-
tnbunlarsadeceTanr'nniradesivehkmettigikaderdolays-
ylabasmageldi!dedim.Buszlerimiduyunca,kocamartk
hiddetinigemleyemedive'Hainkadn!Yeterbuyalanlar!Suu-
nun cezasn ekmelisin! diye haykrd ve beni en acmasz
szlerlehrpaladveayagylayeriteptivedeyksekseslebiri-
lerineseslendi.Bununzerinekapaldvekorkungrnsl
yedizencikageldi;beniyatagmdanaldlarveevinavlusuna
attlar.Bununzerinekocam,zencilerdenbrine,beniomuzla-
rmdantutupzerimeoturmasn;birdigerinedizlerimeoturup
ayaklarmtutmasnemretti.Osradabirelindepalatutanbir
nczencigeldive,'EIendim,palayvuruponuikiyeayra-
ymm?diyesordu.Birbaskazenci,'Herbirimizetindenbirer
byk para alalm ve yem olarak Dicle Nehri'nin balklarna
atalm! nk yeminine ve dostluga ihanet eden herkese bu
cezaverilirdiyeekledi.Vesylediklerinidesteklemekzeresu
dizeleriokudu:
254
Se"i@imin .eenini $a*la:an .ir orta( .ulunu@unu
5ar( etsemC ruhum is*an eer "e .u *iti( a:( u@runa
*erinen s?(lrA Ben e ruhuma2 I+* ruhum2 .i,
zim i1in so*lulu(la ?lme( *e@irA !n( .ir :manla
a:( $a*la:ma(ta hi1.ir mutlulu( *o(turAH erim.
Bunu duyan kocam, elinde palas bekleyen zenciye, 'Ey yigit
Saat! Uur bu hainin kaIasn! dedi. Ve Saat palay kaldrd!
Kocam onu durdurarak, bana, 'Sen simdi, yksek sesle iman
tazele!Sonrada,giysiveesyalarntoparlayarakvasiyetiniyap:
nkyasamnnsonunageldin!dedi.Bunuduyunca,ona,'Ey
YceTanr'nnkulu!Bendesendenimantazelememevevasi-
yetimi yapmama izin vermeni rica ediyorum! dedim. Sonra
basm gge dogru kaldrarak iman tazeledim ve sonra basm
nme egerek iinde bulundugum seIil ve utanlacak durumu
dsndm;gzlerimyasardveaglayaraksudizeleriokudum:
%1ime(i tut(u*u siz ale"leniriniz2 ama (eni *re,
@inizi so@uttunuzA =zun geceler .o*unca g?zlerimin
u*an( "e ha*ran (almasn ?@rettiniz2 sizse2 u*u*u$
alrmanzA Ama .enA Ben sizi g?zm ile g?nlmn
arasna .ir *ere oturttumA S?*le*in nasl *re@im
sQzi unutsun2 g?zlerim u@runuza a@lama* (essinJ
Bana t(enmez .ir "e5a*la .a@lanaca@ma *emin et,
tirmi:tinizC ama se"gimi (azanr (azanmaz .enen
*z 1e"irinizA Be :imi2 .u *re@e hi1 acm*orsunuz
"e erimi anlama( istemi*orsunuzA San(i .enim 5ela,
(etimi hazrlama( "e gen1li@imi (ahretme( i1in o@,
mu:sunuzA Dostlarm2 size *al"ar*orum2 ?lnce2 me,
zar ta:ma2 IBuraa .*( .ir su1lu *at*or' Se"me(
255
su1unu i:le*enAH i*e *aznA B?*lece a:( acsn tat,
m: .ir zi*aret1i2 (a.rime .a(ar(en2 .ir merhametli
.a(: 5rlatrA
Bu dizeleri okuduktan sonra, hl aglyordum. Sylediklerimi
isitince ve gzyaslarm grnce, kocam, daha Iazla kzd ve
tahrikoldu,odabanasudizeleriokudu:
/?nlmn se"i@inen *z 1e"iri*sem2 ne s(l@m,
an2 ne .(t@manrA )er( eilme*i gere(tiren .ir
su1C i:lei@inenirA >rta( tut(umuzu .ir .a:(as*la
$a*la:ma( istein2 o*sa .enim *re@im2 u*gularm
"e a(lm .?*lesine .ir orta(l@a raz olamaz.
Budizeleriokuyupbitirince,onuyumusatmakiinyenidenag-
lamayakoyuldumvekendikendime,'Onuyumusatpgnln
alaltacagm.Vedekendikosullarmyumusatacagm.Belkide
benildrmektenvazgeervetmmcevherlerimialarakbeni
bagslar diye dsndm; ve ona tm inceligimle su dizeleri
okuyarakyalvarmayabasladm:
/er1e(te ail olma* istese*in2 .eni ?lrme*ece@i,
ne inanr2 .una *emin eerimA Ama (a1nlmaz a*r,
l@a (arar "erenlerin2 ail olma* hi1 .ileme*ece@ini
her(es .ilirA A:(n getiri@i tm a@rl(lar .ana
1e(tirin sen2 o*sa omuzlarm ince .ir g?mle@in2 hat,
ta aha a ha5i5 .ir gi*sinin a@rl@na .ile zor a*a,
nrA B?*le*(en2 .eni :a:rtan ?lmm olma*aca(tr
aslaA Saece2 senen (o$tu(tan sonra a .eenimin
seni iste*ece@ini .ilmeme :a:*orumA
256
Budizeleriokuyupbitirince,agladm.Bunuduyuncabanabakt,
benisiddetleittivebeniokincitti;sonradasudizeleriokudu:
Benim(ine hi1 .enzeme*en .ir ostlu(tan s?z ei*or,
sun "e tm ter( ei:ini .ana u*urmu: .ulunu*orsunA
Biz .?*le mi ii(J Ama seni *zst .ra(aca@m2
senin .eni *zst .ra(t@n "e arzumu a:a@la@n
gi.iA Be tan(l( etti@in a*n sa.rla sa.rei$ *a:ama
(atlanaca@mA 0aem (i sen .ir .a:(asna e@ilim
u*un2 .en e .ir .a:(as i1in ?zlem u*aca@mA Be
sonsuza (aar2 aramza(i (o$u(lu@un neeni .en
e@il2 saece sen olaca(snA
Budizeleriokuyupbitirince,zenciyiagrdveona,'Ikiyebl
onu!Bizimiindegeriyokartk!dedi.
Zenci bana dogru ilerledigi srada, artk lecegimi kesinlikle
biliyordumveyasammdanumudumukesmistim,artkkaderimi
YceTanr'nn ellerine terk etmekten baska bir sey dsnm-
yordum. Ve tam bu srada, yasl kadnn ieri girdigini, gen
adamnayaklarnakapandgnveonuperek,'Yavrum,stan-
nenolarak,seniyetistirmisbirkisiolarak,sendenbugenkad-
n bagslaman rica ediyorum, nk bylesi bir cezaya layk
olacakbirsuislememistir;korkarmkilanetizerinedsme-
sin!dedi.Sonradayaslkadnaglamayabasladvekocamraz
etmekiindualarlaonuskstrmaysrdrd;sonundakocam,
'Peki,seninhatrna,onubagslyorum!Amayinedegerikalan
mr boyunca zerinde grlecek bir isaret brakmam gereki-
yor!dedi.
257
Buszlerzerine,emirverdigizenciler,hemengiysilerimize-
rimdensyrdlar,benihemenhemenrlplakbirhalegetirdi-
ler.Bununzerinekocamelinebklgenbirayvaagacdalald
vebeniyereykaraktmbedenimi,zelliklesrtm,ggsm
veyanbaslarmsopalamayakoyuldu,bunuylesinebirhiddet
vesiddetleyaptki,budarbelerdenkurtulupyasayacagmaumu-
dumu tm olarak yitirdikten sonra baylmsm. O zaman vur-
maktanvazgeerek,beni,yerde,yleceuzanmsveklelereak-
sam oluncaya kadar o halde brakmalarn emrederek, brakp
gitmis;onlardaortalkkararncabenieskievimegtrmslerve
oraya cansz bir varlk gibi atvermisler. nk eIendilerinin
emribyleymis.
Yeniden kendime geldigim zaman, agr yara berelerimden do-
lay bir sre yerimden kprdayamadm; sonra esitli ilalarla
kendimi iyilestirmeye alstm; ancak darbelerin izleri ve yara
yerleribedenimdeveetimdekald;sankikamlarlayadaalc
kuslarngagalarylaoyulmusgibi...Vehepinizbuizlerigrd-
nz.
Drt aylk bir bakmdan sonra, iyilestim; sonra da bu siddete
maruzkaldgmsaraytaraInagidipbirgzatmakistedim;Iakat
yalnzburasdegil,tmcaddebastanbasayklmst;vetmbu
harika binalarn bulundugu yerde, kentin plerinin toplandg
birsprntygnndanbaskaseygrnmyordu.Tmaramala-
rmakarsn,kocamdanhibirhaberalmammmknolmad.
Iste bunun zerine daima bakire bir gen kalms olan kk
kzkardesimFehime'ninyannageldim;veikimizbirlikteayn
babadan olma kardesimiz Zbeyde'yi ziyaret ettik. Hani size
kpegednsenikikardesiyleilgiliykyanlatankardesimi-
ze...Adetolmusselamlasmalardansonra,obanakendiyks-
nanlatt;bendeonakendiykm.KardesimZbeydebana,
258
'Kardesim,budnyadahikimsebahtnngetirecegiIelaketler-
denkanamaz!Ama,Tanr'yaskrlerolsunki,bizikimizde
hl hayattayz! Bundan byle gel, birlikte yasayalm! Ve de
zellikleevliliksznaslaagzmzaalmayalm!Hattabunun
anlarnbilebellegimizdensilelim!dedi.
VebylecekkkzkardesimizFehimebizimlebirliktekald.
Evde vekilharlg yapan odur. Her gn alsveris iin arsya
inervegerekliherseyialr;ben,zelliklekapylailgilenirim;
alnncaaarveagrllarierialrm;ablamzZbeyde'yege-
lince,evindzenindenosorumludur.
KzkardesimizFehime,birygnseyleyklhamalevegetirip
dinlenmesi iin onu bir an iin ieriye aldgmz gne kadar
erkeksiz, ok mutlu bir yasam srdrdk. Ayn sekilde bize
yklerinianlatankalenderinevegirmesi;sonradatacir
grnm altnda sizin gelmeniz izledi... Daha sonra olanlar
biliyorsunuzvesonradanaslhuzurunuzagetirildigimizi...
Benimykmdebyle!dedi.
BunuduyanHaliIe,sonderecehayrankaldve...
Ama2 anlatsnn tam .u no(tasna2 ehrazat2 gnn .eliri@ini
g?rm: "e *a"a:1a anlatma* (esmi:.
A!a 4n (ekizinci 2ece 2eince
ehrazat ?*(sn :?*le srrm:'
Isitimki,eybahtgzelsahm,orada,kkkardesleriFehime
veikikarakpekvekalenderlebirliktebulunanZbeydeile
Emine'nin yklerini isitince HaliIe Harun Resit, ok hayret
259
etmisvekalenderinkiylebirliktebuikiyknn,zenlive
gzel bir yazyla kalemdeki ktipler taraIndan yazlmasn;
sonradaelyazmalarnnarsivinekaldrlmasnemretmis.
SonradnpZbeydeadlgenkza,'Vesimdi,eyasaletliha-
nm,kzkardesleriniikikarakpegednstreniIritedensonra-
larhibirhaberalmadnm?diyesormus.Zbeyde,'Emir-l
Mminin! Onunla iliski kurmam zor degil! nk bana sa-
ndanbirtutamverdive'Bana ihti*a1 u*arsan2 .u sa1laran
.irini *a(man *eterliA Ne enli uza(ta .ulunursam .uluna*m2
hatta -a5 Da@'nn ?tesine e olsam2 hemen *anna olurum'
dedidemis.BunuduyanHaliIe,ona,'yleysebanabusalar
getir! demis. Zbeyde ona salar vermis; HaliIe birini alp
yakms.Yanansankokusuhenzduyulmusken,tmsarayda
birsarsntisitilmisvedebirtitreme...Vebirdenbire,ecinniye,
birgenkzklgnda,zenginbirgiyimleortayakms;Msl-
man oldugu iin, HaliIe'ye, 'Allah'n selam zerine olsun, ey
Tanr'nnNaibi!demektengeridurmams.HaliIede,onu,'Sen
de Tanr'dan bars, hayr ve merhamet bul! diye yantlams.
Bunuduyan kz,'Ey Emir-l Mminin!Seninarzun zerinde
benimortayakmamisteyenbugenkz,banabykbirhiz-
mettebulunduveuverentohumlarekti!Bundandolay,onun
iinneyapsam,banaettigiiyiliginkarslgnyeterincekarsla-
mssaylmam.Kzkardeslerinegelince,onlarkpegednstr-
dm; eger onlar ldrmediysem, bunu sadece kzkardeslerine
byk bir znt olur diye yapmadm. Simdi, sayet, sen, ey
Emir-lMmininonlarnkurtarlmasnistiyorsan;bunusanave
kzkardeslerine duydugum sayg ugruna yaparm! Ve, zaten,
kendimindeMslmanoldugumuhiunutmadgmiin!de-
mis.HaliIede,ona,'Dogru!Seninonlarkurtarmanistiyorum.
Bundansonra,bedenidarbelerlezedelenmisgenkzndavasna
bakarz;egeryksnngerekoldugunuanlarsam,onusavu-
260
nurveonubylesinehakszolarakcezalandrmsbulunandan
alrm!demis.BunuduyaniIrite,'EyEmir-lMminin,ben,
biraniindegenEmine'yebyledavranankisiyisanagstere-
bilir,onuortadankaldrrveservetineelkoyarm!nksunu
bilki,insanogullariindesanaenyaknolanbiridir,o!demis.
Sonra,iIrite,birtassualmsvezerinesihirliszlerokumus;
sonradabusuyukpeklerinzerineserpmis;'abucakeskiin-
sanklgnzadnn!demis.Osaatte,ikikpek,onlaryarata-
naonurverenikigzelgenkzolmus.
Bunuizleyerekecinnikz,HaliIe'denyanadnerek,ona,'Gen
Emine'ye btn bu kt davranslarda bulunan kisi, sizin z
oglunuzEl-Emin'dirdemis.Sonradaonaykyyenidenan-
latms;bukezHaliIe,kesinlikleinsanolmayan,ecinniolanbiri-
ninagzndanduyduguykyledurumundogrulugunusaptaya-
bilmis.
BudurumaHaliIeoksasrms;ve'Tanr'yaskrlerolsunki
buikikpekbenimaraclgmlakurtuldu!'demis.SonraogluEl-
Emin'ihuzurunaagrtarakondanaklamaistemis;veEl-Emin
de ona geregi anlatarak yant vermis. Bunun zerine HaliIe,
kadlarvetanklar,hkmdarnogluolankalenderi,daha
ncebylenmisolanikikzkardesiylegenkznbulundugu
salondabirarayagetirmis.
Ve orada, kadlar ve tanklarla oglu El-Emin'i gen Emine ile
yeniden evlendirmis, sonra da gen Zbeyde'yi bir hkmdar
ogluolanbirincikalenderle,tekiikigenkadn dayineh-
kmdarogullarolandigerikikalenderleevlendirmisvekendisi
de,beskzkardesinengenciyle,arsalsverisleriniyapanhos
vetatlFehimeileevlilikszlesmesinihazrlatms.
VeherbirevliiItiinbirsarayyaptrtms;vehepsinemutlu-
261
luklayasamalariinbykservetlerbagslams.Vekendiside,
gece gelir gelmez, gen Fehime'nin kollarnda yatmak zere
aceleetmisveogeceyionunlaenhosbiimdegeirmis.
HFa(at2H i*e s?zn srrm: ehrazat2 ehri*ar'a seslene,
re(C I+* .ahtgzel :ahm2 .u ?*(nn2 .unan sonra anlataca,
@mn *anna asla 5azla :a:rtc olu@una inanma*nAH emi:.
262
Kesierek %ren Ka%n/ 3 E!a ve
:enci 5eyhan yks
Sehrazatsznsylesrdrms:
Gecelerden bir gece, HaliIe Harun Resit, veziri CaIer-l Bar-
maki'ye,'Bugecebirlikteklkdegistirerekseninlekenteinmek
istiyorum,bakalmvalivetekiyneticilerneleryapyorlar.Ba-
nasikyetolunanlarhakkndaistenelektirmekararndaym!
demis.CaIerde,'Isittikveitaatettik!yantnvermis.
VeHaliIe,CaIervecellatMesrurklkdegistiripindikleriBag-
dat'ta,caddelerboyuncayrmeyebaslamslar,kkbirsokak-
tan geerken, epeyce yaslanms bir ihtiyar grmsler, basnda
birbalkagvebirkIe,elindebirbastonbulunuyorvetitreye-
reksudizeleriokuyormus:
Bana eiler (i' I+* .ilge (i:iA Bilginle2 insanlar ara,
sna gece $arla*an a* gi.isinAH >nlaraC INe olur
.eni .?*lesi s?zleren esirge*inA Bahtn *azsnan
ga*r hi1.ir .ilim *o(turA' eim. !n( .en2 .unca
.ilgim2 o(uu@um .unca el*azmas (ita$ "e (ullan,
@m .unca ho((a*a (ar:n2 .ir gn i1in .ile Bahtn
(uretine (ar: enge (urma* .eceremi*orumA Ben,
en *ana .ahse girenler $e* a(1elerini *itirme(ten
.a:(a sonuca ula:amazlarA /er1e(te2 5a(ir (aar2
5a(irin urumu (aar "e 5a(irin e(me@i "e *a:am
(aar zc :e* "ar mrJ Fa(ir her zaman acnr
263
.ir haleir. #a:ama( i1in ne (aar 1o( ere (atla,
nrA
S
0e"sim *azsa2 elen a*a(tan (esilirA 0e"sim (:,
sa2 (ll(ten .a:(a snaca( arac *o(tur. #rr(en
.ir an ursa2 onu (o"alama( i1in (?$e(ler salrrA
Se5ilirA Ha(aret "e ala* (onusuurA +*"ah (iA >nan
aha se5ili *o(tur. %nsanlara :i(7*etini ha*(rma( "e
se5aletini g?sterme( i1in .ir trl (arar "eremi*orsa2
:i(7*et ee.ilece@i (i:i .ulamamasnanr. Fa(irin
*a:am .?*le*se2 onun i1in mezara olma( *e@irA
Busikyetdoluszleriisitince.HaliIe,CaIer'e,'Buzavallada-
mngrnsveokudugudizelerbykbirseIaletivurguluyor
demis.Sonradaihtiyarayaklasp,'Eyseyh,seninmesleginne-
dir?diyesormus.Ihtiyar,'Balklk,eIendim!Amaokihti-
yarveIakirim!Basmdabirdeailevar!gledenbusaatekadar
evdenktm,dolasyorum;Allahhenzocuklarmbesleyecek
ekmegisaglamad!Kendimdenveyasantmdanbktm,lmden
baskabirseydilemiyorumgayri!diyeyantvermis.Bunudu-
yanHaliIe,'Benimlermagadogrugelipkydan,benimadma,
agnDicle'yeatabilirmisin?Sansmdenemekistiyorumda!Ve
sudan ne karrsan, bunu senden satn alacak ve yz dinar
deyecegim.Buszleriduyanihtiyaroksevinmisve'Tekli-
Iinizikabulediyorumvebasmlabirtutuyorumdemis.
Vebalk,onlarlabirlikte,Dicle'yedogrugitmisveagnatp
beklemis; sonra ag ekmis ve dsar karms. Ihtiyar balk
agda,agzkapal,kaldrlmayacakkadaragrbirsandkbulmus.
HaliIede,denediktensonra,onunnedenliagroldugunuanla-
ms.Ancak,balkyahemenyzdinardemektegecikmemis;
balkIerahlayarakparayalpgitmis.
1 SonikitmceKhawamversiyonundanaktarlmstr(.)
264
Bal(1 A@n !e(er(en
(A. B. Houghton)
BununzerineCaIerileMesrursandklamesgulolmus;veonu
sarayakadartasmslar.HaliIemesaleleriyaktrmsveCaIerile
Mesrursandgayaklasponukrmslar.Iindenpalmiyeyaprak-
lar arasndakrmzyndenrlmsbirkIebulmuslar;kIe-
ninagzndakiipligizmslerveiindebirhalbulundugunu;
halykaldrncadaaltndabykbirkadnbasrtsoldugunu
grmsler; rty kaldrnca, altnda, saI gms kadar beyaz,
ldrlpparalaraayrlmsbirgenkadncesedibulmuslar.
Bunu grnce, HaliIe'nin gzlerinden yaslar dklms; sonra
dnp kzgnlkla, CaIer'e, 'Ey vezir denen kpek! Grdgn
gibi, benim saltanat srdgm lkede, cinayetler isleniyor ve
kurbanlarsuyaatlyor!Yarnkyametgnndebukannhesa-
bnbenverecegim.Vicdanmbukadaragryknaslkaldrr?
Bununiinsuluyubulupcezasnvermem,onuldrmemge-
rek!Sanagelince,CaIer,BeniAbbashaliIelerindengelenvarl-
gmzerineyeminederimki,cnalmakistedigimsukadnn
katilinibuluphuzurumagetirmezsen,saraymnkapsndaseni
ve Barmaki
2
ailesinden krk yegenini asacagm! diye haykr-
ms. Gazaba gelen HaliIe'ye CaIer, 'Bana gnlk bir sre
bagslayn!demis.HaliIede,'Bagsladm!diyeyantvermis.
BununzerineCaIer,saraydan,kederdolu,kms;kenttey-
rrken, 'Bu gen kadn ldren kisiyi nasl grenir ve Hali-
Ie'nin huzuruna getirmek zere nerede bulurum? te yandan
katil yerine ldrlmek zere bir baskasn tutup getirirsem,
vicdanm bunu nasl kaldnr? Ne yapsam acaba? diye kendi
kendinesyleniyormus.ByleceCaIerevineulasmsveverilen
sreningnn,umudukrk,oradageirmis.Drdncgn
HaliIeonuagrtms.Elleriarasndabasnyeredegdirerekse-
lamlayncaHaliIeona,'Genkadnnkatilinerede?diyesor-
mus.CaIer,'Tmkentiniinde,grnmeyenvegizliolanbir
2 Barma(i'ler'CaIer'inyesioldugusoylubirArapailesi(M.)
266
katilinaslbulabilirim,bilmiyorumdiyeyantvermis.HaliIe,
bunaokkzmsveCaIer'insaraykapsnaaslmasnvetellal-
larnbunu,btnkenteveyresine,'HaliIe'ninveziriCaIer-l
Barmaki'ninveyaknlarndankrkkisininsaraykapsndaasl-
masgsterisindebulunmakisteyenlerevindendsarugrasn!
seklindeduyurmasnemretmis.
VetmBagdathalk,CaIerileyegenlerininidamndabulunmak
zere sokaklardan saraya dogru akn etmeye baslamslar; ama
olaynnedeninikimsebilmiyormus;CaIerveBarmaki'leryap-
tklariyiliklerivecmertlikleridolaysylaoksevildikleriiin,
herkeszntiindeymisveyaknpduruyormus.
Idamsehpasdikilipmahkmlaraltnadizilince,HaliIe'ninida-
mnyerinegetirilmesiizniverdigiisitilmis.Birdenbire,tmhal-
knagladgbirsrada,okIakirgiyimli,yaksklbirdelikanl
aceleyle halk yarms ve kendini CaIer'in ayaklarna atms ve
ona,'EyeIendim,eysoylularnensoylusu,eyIakirlerinsgna-
g!Sanateslimolmayageldim.nkokadnldrpdogra-
yanvesandgakoyupDicle'debuldugunuzhalekoyanbenim!
Simdidesizbenildrn!Adaletyerinibulsun!demis.
CaIer, gen adamn szlerini duyunca, kendi adna ok sevin-
mis;amagenadamadnaokzlms.Dolaysyladahaayrn-
tl aklamalar yapmasn istemis; ama bu srada halk yarp,
saygnbirihtiyar,aceleyleyannayaklasms;onlarselamlayp,
'Eyvezir,bugenadamnsylediklerineinanma!nkgen
kadnn lmnden, benden baska sorumlu yoktur! Ve sadece
benbununcezasnekmeliyim!demis.Amagenadam,'Ey
vezir!Buihtiyarsamalyorvenedediginibilmiyor.Onuld-
reninbenoldugumutekrarlyorum. Ayntarzdaldrlmekde
banadser!demis.Bununzerineyasladam,'ocugum!Sen
dahagensinveyasamsevmelisin!Bense,yaslym,budnya-
267
ya doymusum. Senin yerine vezirin ve yegenlerinin kannn
bedelinidemeliyim!Onuniinkatilinbenoldugumutekrarl-
yorum.Vecezabanaverilmelidir!demis.
BununzerineCaIer,muhaIzlarnkumandannnrzasyla,ken-
dileriyle birlikte gen adamn ve ihtiyarn HaliIe'nin huzuruna
karlmasnsaglams.Veona,'Emir-lMminin!Istegenka-
dnnkatili huzurunuzda! demis. HaliIe, 'Haninerede? diye
sormus. CaIer, 'Bu gen adam katilin kendisi oldugunu iddia
ediyor ve teyit ediyor; ama ihtiyar onu yalanlyor ve cinayeti
kendisinin isledigini sylyor demis. Bunun zerine HaliIe,
ihtiyaradamavedelikanlyabakmsveonlara,'Ikinizdenhan-
ginizgenkadnldrd?diyesorumus.Genadam,'Benl-
drdm!diyeyantvermis;seyhde,'Hayr!Obenimiste!di-
yerek araya girmis. Bunun zerine HaliIe daha Iazla bir sey
sormadan,CaIer'e,'Ikisinidealgtr!Idamet!emrinivermis.
AmaCaIer,'Egersadecebirtekkatilvarsa,ikincisinildrmek
bykbiradaletsizlikolur!demis.Bununzerinegenadam,
'Gkleri bulundugu ykseklikte kuran ve dnyay bulundugu
genislikteyaratanYceTanradnayeminederimki,genkad-
nldrenbenkulunuzum!Istekantlardaburada!demis.Ve
sadeceHaliIeileCaIerveMesrur'unbildigisekildelnnsan-
dga sokulus dzenini anlatms. Bylece HaliIe gen adamn
sululuguna inanms ve ok byk bir sasknlga dsms; ve
genadama,'Amaniinonuldrdn?Hizorlanmadgnhal-
de gelip bunu neden itiraI ettin? Ve karslgnda kendinin de
cezalandrlmasnnedenistedin?diyesormus.Bununzerine
genadamsuykyanlatms:
Bilki,eyEmir-lMminin!Genkadn,kaynbabamolanbu
ihtiyarseyhinkzvebenimkarmd.Dahaokgenvebakire
iken onunla evlendim. Allah, ondan, bana erkek evlat ba-
gslad.Vebeniherzamansevmeyevehizmetimdebulunmaya
268
gayretgsterdi;veben,ondakusurolabilecekhibirseybulma-
danmrmsrdryordum.
Amabuaynbasnda,agrsekildehastaland;hemenenbilgili
hekimleriagrdm;Allah'nizniyleonuhemeniyilestirdiler.Ve
ben,onunhastalanmasnnbasndanberionunlaaynyatagagir-
memistim;iyilesinceonunlayatmakarzusuduydum;amailkin
ykanmasnistiyordum.Ama,o,bana,'Hamamagirmedenn-
ce,yerinegetirilmesiniistedigimbirarzumvar!dedi.Bende,
'Neymis o arzu? diye sordum. Bana, 'Kokusunu duymak ve
birparasnkoparpyemekiinbirelmaolsunisterdim!dedi.
Ben de isterse bedeli bin altn dinar olsun, satn almak zere
hemenkentegittim.Tmmeyvecileridolastm,Iakathielma
yoktu!Canmoksklmsolarakevedndm;karmgrmeyi
gzealamadm;vebtngeceyi'Naslolurdabirelmabulabi-
lirim? dsncesiyle geirdim. Ertesi gn saIak vakti, evden
ktmvebaheleredogruyollandm,herbirinitmagalarg-
zeterekziyaretettim,birsonualamadm.Amayolumunzerin-
de yasl bir bahe bakcsna rastladm. Elma bulma konusun-
dakiendiselerimionaakladm.Bana,'ocugum,bumevsim-
deburalardaelmabulmanokzordur.AncakBasra'daEmir-l
Mminin'inbahesindebulabilirsin.Amaoradada,bunusagla-
makoldukazordur;nk,bakc,elmalarHaliIe'ninihtiyac
iindikkatlesaklamaktadrdedi.
Bunuduyunca,karmnyannadndmveonadurumuanlattm;
amaonakarsduydugumsevgi,benihemengeziyekponun
isteginiyerinegetirmeyezorlad.Yolakoyuldum,gecegndz
onbesgnyolalarakBasra'yagidipgeldim;Iakatbahtmbana
glms ve karmn yanna, Basra'daki bahenin bakcsna
altndinardeyereksagladgmelmayladnmstm.
269
IyicekeyiIli,esiminyannadnmsveelmaysunmustum;
ama, o, bunlar grnce, hibir sevin alameti gstermedi; ve
nemvermeksizinelmalaryanna,biryerlerekoydu.Bununla
birlikte, benim yoklugumda, karnm yeniden atesinin yksel-
diginiveonuetkisindetuttugunugrdm.Karmongndaha
hasta yatt; ben de bu sre iin bir an bile basucundan ayrl-
madm.Fakat,Tanr'yaskrolsun,busreninsonundasaglgn
toparlad; bunun zerine kp dkknma gidebildim; ve als
verisekoyuldum.
Bylece, dkknmda otururken, gleye dogru, elinde tuttugu
elmaylaoynayarakyoldangeenbirzencigrdm.Bunugrn-
ceagrpona,'Hey!Dostum!Bana,buelmayneredenaldgn
sylermisin?Bendegidipalmakistiyorumdedim.Buszleri-
meglerek,zenci,'Bunusevgilimbanaverdi!Epeydironugr-
memistim,ziyaretinegittigimdeonurahatszbuldum,yanbasn-
daelmavard;sorunca,bana,'D:nsene2 se"gilimA Buala2
.o*nuzlu (ocam2 .unlar satn alma( i1in Basra'*a (aar gitti
"e 1 altn inar ?e*ere( .unlar alA' dedi;sonradaelimde
grdgnsuelmaybanaverdi!dedi.
Zencinin bu szleri zerine, Ey Emir-l Mminin! Dnya g-
zmdekarard;hemendkknmkapattm,hiddetiminsiddetin-
denaklmyitirmisesineyolalarakevedndm.Yatagnzeri-
nebaktm,gerektenelmannbiriyoktu.Bununzerineesime,
'ncelmanerede?diyesordum.Bana,'Hibilmiyorum,
Iarknda bile degilim dedi. Bylece zencinin szleri dogru-
lanmsoluyordu.Bununzerinebirbakbularakvedizlerimi
karnna bastrarak, bak darbeleriyle onu dogradm: basn ve
organlarnkestim,sonrahepsiniaceleylebirkIeyekoydumve
stnbirrtvebirhalylarttm;birsandgakoyupivile-
dim.SandgkatrmaykledimvehemenatmakzereDicle'ye
gittim;vedebunukendiellerimleyapmakistedim!
270
Bylece,eyEmir-lMminin!Cinayetimincezasolaraksen-
den lmm tezlestirmeni yalvaryorum, ben de ayn tarzda
leyim;ziraKyametGn'ndebununhesabnverememekten
korkarm!
OnukimsegrmezdenDicle'yeattktansonraevedndm.Ora-
dabykoglumuaglarkenbuldum;ve,annesininlmnbil-
mediginden eminolmakla birlikte yinedeona, 'Niye aglyor-
sun?diyesordum.Bana,'Anneminelmalarndanbirinialdm
vearkadaslarmlaoynamakiinsokagaindigimde,yanmdaniri
kymbirzenciningetiginigrdm;zencielimdekielmaykap-
t vebana, 'Bu elma nereen geliJ' diye sordu.Ona, 'Ba.am
getiri onu. /ii$ 1 altn inar "eri$ Basra'an annem i1in2
i@er i(i .enzeri*le satn al'dedim.Buszlerimekarsnzenci
bana elmay geri vermedi; beni tokatlad ve elmay alp gitti.
Simdi annem elma yznden beni dver diye korkuyorum!
seklindeyantverdi.
ocugunszleriniduyunca,zencininkaynpederiminkzhak-
kndayalanszlersylediginiveonuhakszyereldrdgm
anladm.
Bununzerineselgibigzyasdktm,sonradakaynbabam,
yanmdagrdgnzbusaygnseyhigrmeyegittim.Buackl
ykyonaanlattm.Bunlarduyuncayanmaoturdu,odaagla-
mayabaslad,Ikimizbirlikteaglamaygeceyarsnakadarsr-
drdk.Sonradabesgnsreylematemtuttuk.Bugnekadar
dakarmnlmzerineaglaypinleyipdurduk.
Ey,Emir-lMminin!Atalarnnkutsalansugruna,benimce-
zamhemenvermenivebucinayetinkeIaretinidetmenisenden
yalvararakdiliyorum!demis.
271
Nenci Aam +lma* !alar(en
(). Dalziel)
Buykyduyunca,HaliIeoksarslmsve'Vallahi!Buhain
zencidenbaskasnldrtmekistemem!diyehaykrms.
Fa(at2 anlatsnn .u no(tasna2 ehrazat2 gn o@u@unu g?r,
m: "e *a"a:1a sesini (esmi:.
272
#akat 4n &okuzuncu 2ece 2eince
S?ze .a:lam:'
Eybahtgzelsahm,isittimki.HaliIe,genadamngeerlizr
bulundugunu kabul ederek, zenciden baskasn ldrtmemeye
yemin etmis; sonra da CaIer'e dnerek, ona, 'Bu olaya neden
olan bu hain zenciyi huzuruma getir! Eger onu bulamazsan,
onunyerinesenildrtrm!demis.
VeCaIeraglayarakhuzurdankms;vekendikendine,'Onun
huzuruna zenciyi nasl getirebilirim?lmden ilkkurtulusum,
bir testinin dsp de krlmamas kabilinden bir sanst. Ama
simdi? Bununla birlikte, ilk kez beni kurtarms olan; isterse,
ikincikezdekurtarr!Banagelince,Vallahi,evegidiphikpr-
damadankapanacak;banaverilengnlksreyibosunaaras-
trmalaryaparakgeirmektense,YceTanr'nniradesinebagla-
nacagmdiyekonusmus.Ve,gerekten,CaIer,verilengn
sreyi evinden hi kprdamadan geirmis. Ve, drdnc gn,
kadyagrtms,onunnndevasiyetiniyapms;aglayarako-
cuklarna veda etmis. Sonra, kendisine, sayet zenci bulunama-
mssa,onuldrtmeyedaimahazrbulundugunubildirenHali-
Ie'ninulaggelmis.VeCaIer,dahadaIazlaaglamayabaslams;
ocuklar da onunla birlikte aglamslar. Sonra en kk kzn
sonbirkezpmekzerekucagnaalns;nkonutmocuk-
larndanoksevermis;onubagrnabasms,ocuguterketmek
zorundaoldugunudsnerekbolcagzyasdkms.Fakatbir-
denbire,onubagrnabasarken,kzocugununcebindekiyuvar-
lakbirseyinvarlgnduymusveona,'Cebindenevar?diye
sormus.Kzdaona,'Birelma,babacgm!ZenciklemizRey-
han
3
onubanaverdi.Drtgndryanmdatasyorum.Ama,bu
3 ;e*han''Mryada'mrrsaIidedenilen,lavantaimalindekullanlankokulubir
273
elma,Reyhan'aikidinardediktensonrabenimoldudemis.
Zenciveelmazerinekznnbuszleriniduyunca,CaIerb-
ykbirsevincekaplmsve'EyKurtarcTanrm!diyehaykr-
ms.SonraemirveripzenciReyhan'yannaagrtms.VeRey-
hangelince,ona,'Buelmaneredengeldi?diyesormus.Zenci,
'EIendim,besgnncekentteyrrken,birsokakgagirdim,
oradaocuklaroynarkengrdm,ilerindenbirielindebuel-
may tutuyordu. Imrendim ve elinden kaptm; o zaman ocuk
aglad ve bana 'Anneminir o. Annem e hastar. 8an elma
1e(mi:tiC .a.am a .unu arama( i1in Basra'*a gittiC "e i@er
i(i elma*la .irli(te 1 inar ?e*ere( al$ getiri. Ben2 o*na,
ma( i1in .irini alm'dedi.Sonradaaglamasnsrdrd.Ama
benonungzyaslarnaaldrmadanbuelmayalpevegetirdim
veikidinarkarslgndakkhanmaverdimdiyeyantver-
mis.
Buykyisitince,CaIer,btnbudertlerinvedegenkadnn
lmnnkendiklesiReyhan'nhatasylaortayakmasndan
dolay byk bir sasknlga ugrams. Ve onun hemen zindana
atlmasnemretmis.Vesonra,kesinbirlmdenbylesinekur-
tulmusolmasndandolaymutlulukduyaraksusiiriokumus:
+@er 5ela(etler (?len *znen .a:na gelmi:seC
(enini .u (?leen (urtarma* nasl hi1 :nmez,
sinJ Bilmez misin (i zenciler hzla rer2 o*sa ruhun
te(tir "e *erini oluramazsnA
SonradsncesinidegistirmisvezenciyialponuHaliIe'ninhu-
zurunakarms;veonaykyanlattrms.
iek.Kokulutmiekleredeaynadverilir(M.)
274
HaliIeHarunResitduyduklarnaylesinesasrmski,buyk-
nninsanogullarnaibretolusturmasiinyazlparsivlerekon-
masnemretmis.
AmaCaIer,ona,'EyEmir-lMminin,buykyepekokadar
taklma, nk bu yk, Vezir Nureddin ile kardesi Semsed-
din'inyksyledenkliksaglamaktanokuzaktrdemis.
O zaman HaliIe, 'Isittigimiz ykden daha sasrtc oldugunu
iddiaettiginbuyknedir?diyehaykrms.CaIer,'EyEmir-l
Mminin, dsncesizce davransndan tr klem Reyhan'
bagslamanzkosuluyla bunu sizeanlatrmdemis. HaliIede,
'yleolsun!Kannsanabagsladmdemis.
275
*ezir Nure%%in/
Kar%e.i *ezir -e!se%%in ve
,asan "e%re%%in'in yks
BununzerineCaIer-lBarmakiszebaslams:
Bil ki,eyEmir-lMminin!Msrlkesinde,birzamanlar,d-
rstvehayrseverbirsultanvarms.BusultanndaIenveede-
biyata derindenasina bilgebirvezirivarms; vebu veziryas
ilerlemisbirihtiyarimis;amagktekiayabenzerikiogluvar-
ms.BygnnadSemseddin,kgnnadNureddinimis
1
;
ama,kkolanNureddin,aslndayaksklvekaraktersahibi
olan Semseddin'den de yakskl ve nitelikli imis; ylesine ki,
Nureddin'in btn dnyada bir esi daha bulunamazms. yle
hayranlk uyandnrms ki, gzelliginin n tm lkelerde du-
yulmusvebirokgezgin,uzaklkelerdensrIonunstnlgn
grmekveyznngzelliginiseyretmekiinMsr'agelirler-
mis.
Babalarvezir,Tanr'nntakdiriylelms.Sultanbundanbyk
birzntduymus.Vezirinocuklarnhuzurunaagrtms,on-
laryannayaklastrmsveherbirinebirerhilatgiydirterekonla-
ra,'Buandanbaslayarak,benimyanmda,babanzngrevlerini
yrteceksiniz!demis.BunuduyuncaoksevinmislerveSul-
tan'nnndeegilerekyeripmsler.Sonradabiraysreyleba-
balarnncenazemerasiminiyapmslar;vebundansonra,vezir-
likgrevleriniyrtmeyebaslamslar; ve her birisraylabirer
1 emsein'Diningnesi;Nurein'Dininsganlamnda(M.)
276
haItalksrelerlegreviyrtmsler.VeSultangeziyeknca,
buikikardestenbiriniyannaalrms.
Bylece, gecelerden bir gece, gezi iin yola kacak Sultan'a
yoldaslketmesrasSemseddin'egelmisken;ertesignikikar-
desoturupgeceyigeirmekzeresuradanburadankonusuyor-
larms.Konusmannaksiinde,bygkgne,'Kardesim,
artk evlenme zamanmzn geldigini dsndgm sylemek
ihtiyacnduyuyorum;amaikimizayngeceevlenelim!demis.
Nureddinde,'Kardesim,istedigingibidavran!Herseydesenin-
leuyusurum!demis.Buhususbirkezaralarndakararlasnca,
Semseddin,Nureddin'e,'Allah'nrzasyla,ikigenkzlaevle-
nipayngecegerdegegirince,ikisinindeayngecehamilekal-
masve-Allahtakdiretmisse-ayngnkarnnbirerkekocu-
gu,benimkarmndabirkzocugudogurmasolasdr;bizeo
zamanbirbirininyegeniolanbuocuklarevlendirmekdser!
demis. Buna, Nureddin, 'Kardesim, bu durumda, kzn iin
mehr
2
olarakoglumunnekadardemesinidsnyorsun?so-
rusunuyneltmis.Semseddinde,'Oglundankzmnnikhbe-
deliolarakbinaltndinar,meyvebahesiveMsr'daen
iyidurumdakyalrm.Dogrusu,kzmndegerikarssnda
istediklerimpekokadarIazladegil.Veeger,oglunolandelikan-
l,buszlesmeyikabuletmekistemezse,aramzdahibiriliski
kurulamaz demis. Bu szler zerine Nureddin, 'Bunu byle
dsnme!Gerekte,oglumdanistemeyidsndgnbumehrde
nedir?Unutmakibiz,ikikardesizveikiveziriz.Bylebiris-
temdebulunacagna,kznoglumaarmaganolaraksunmalsn,
herhangi bir mehr istemeyi aklndan geirmeden... Sonra, bil-
mezmisinki,erkek,daimadisidendahadegerlidir!Oglumda
birerkekoldugunagre,mehrtalepedecegine,kzneyizge-
2 Mehr:SeriatagrIe'mehr-imeccelve'mehr-imuaccelolarakikiblmhalinde
denennikhbedeli.Mehr-imuaccel,nikhlabirlikte;mehr-imeccelise,bosanma
yadalmdolaysyladenenbedeleverilenaddr(.)
277
tirmelidir. Sen, tpk, maln satmak istemeyen tacirin, tereyag
Iiyatnikiye,drdekatlamasgibibirhesapiindesin!demis.
Semseddin,bunuduyunca,'Gryorumki,sengerekte,oglu-
munkzmdandahasoyluoldugunudsnmektesin!Byleise,
seninakldanvedogrudsnmedenvedeminnettarlktanyana,
tmolaraknasipsizoldugunanlaslyor.nk,vezirliktensz
ettiginanda,yksekgrevlerstlenmenisadecebanaborluol-
dugunu hatrlamalsn! Seni kendime yardmc olarak aldmsa,
bununnedeni,sanaacmamdandrvedebanadestekolmaniin-
dir.Ama,yleolsun!Seninisinenaslgelirseylekonus!Ama,
ben,senbylekonustuguniin,altnlatartsanbile,kzmartk
seninoglunlaevlendirmem!demis.BuszlerzerineNureddin
okkzmsve'Bendeyle!Artkoglumuseninkznlaevlen-
dirmekistemiyorum!diyehaykrms.Semseddin,'Evet!Buis
buradabiter!Vesimdi,yarnSultanilebirlikteburadanayrlaca-
gmagre,sanaszlerininnedenliuyumsuzoldugunuanlatacak
zamanmolmayacak.Amasonra,grrsn!Dndgmde,Allah
isterse,neolacaksaolur!demis.
BununzerineNureddin,olanbitendensonderecezgn,uzak-
lasms;tmzgndsncelerinideuyutmakzere,tekbasna
uyumayagitmis.
Ertesi sabah, Sultan, Semseddin'in yoldaslgnda gezisini yap-
makzeresaraydankpNilkysnadogruyolalms;oradan
kaykla Cize'ye ulasacakms; oradan da ehramlarn oldugu
semte...
Nureddin'e gelince, kardesiyle yaptg tartsmadan dolay ok
ktbirruhhalindeogeceyigeirdiktensonra;ertesisabaher-
kendenuyanms,abdestalpsabahnamaznkldktansonrado-
labna ynelip oradan kendisi hakknda kardesinin asaglayc
szlerinivemaruz kaldg hakaretiaklndanhikarmayarak,
278
altndolubirheybealms;aklnagelensudizleriokumayabas-
lams:
#ola 1(2 ostumA Her :e*i .ra( "e *ola 1(A )er( etti,
@in ostlar *erine $e(7l7 .a:(alarn .ulursunA /itA
+"en 1( "e 1ar (urA !ara *at2 (al(A #a:amn
ze"(leri2 oraa2 saece oraarA =*gar "e a*an(l
mes(enlere2 sca(l( *o(tur asla2 ostlu( *o(tur aslaA
%nan .anaA #urunan (a1A #urunun to$ra@nan
(?(lerini s?(A Be *a.anc l(elere *erle:A DinleA Dur,
gun su 1r*$ (o(arA #ine e2 a(nt*a ?n:rse2
(o(u:mu:lu@unan (urtula.ilirA #o(sa .a:(a trl
i*ile:emezA Doluna*(en a* g?zleimC g?zlerinin2 :(,
tan g?zlerinin sa*sn ?@renimA Ama2 .o:lu(ta(i
olanm turlarn izleme( zahmetine (atlanmasa*m2
her semtinin g?zleri2 .ana *?nelen o g?zleri tan*a.i,
lir mi*imJ Be arslanJ )(z2 ormanan *(maa*,
m2 arslan sr$ a"la*a.ilir mi*imJ Be o(J #a*a
.a@l olsa2 *arala*c ola.ilir mi*iJ Be altn *a a
gm:J 0aen amarlarnan 1(arlmasa*lar2 e,
@ersiz .ir toz olma*aca(lar m*J Be u*umlu ota ge,
linceA >nu .ilirsinA >na :e(il "erme( zere2 i:1isi2
a@acn2 to$ra(tan ((le*i$ 1(armasa*2 ouncu*a
oun oluruA )er( et l(eni sen eA )e$elere 1(arsnA
Ama to$ra@na .a@l (alrsan2 *(se(li(lere asla ula,
:amazsnA
Bu dizeleri okuyup bitirince, gen klelerinden birine, alaca
renkli,iriveiyiyolalanbirkatrkosumahazrlamasnemret-
mis. Kle, katrlarn en gzelini seerek, IsIahan kadiIesinden
279
eyeraltlgnserip,altntellinakslassleyeri,Hintisizen-
gileri takarak, hayvan yle bir hazrlams ki, evlenmek zere
iyicesslenmisbiryenigelingrnmalms.Nureddinayrca
bunlarn zerine bycek bir ipek hal, bir de namazlk hal
konmasnemretmis;ve,btnbunlaryerinegetirilince,heybeyi
altnvemcevherledoldurupkkhal ilebygarasnas-
kstrms.
Bunlar yaplnca, kle ocuga ve diger tm klelere, 'Kentin
tesindeKalyubiyye
3
yresindebirgeziyekyorum;orada
gecekalacagm;nkggsmdebirdaralmaduyuyorum;ora-
daakhavaysoluyarakbirazIerahlamakistiyorum.Amabeni
kimseninizlemesiniistemiyorum!demis.
Bunuizleyerekbirparadahayoltedarikindebulunduktanson-
ra,katrabinmisveaceleyleoradanuzaklasms.BirkezKahi-
re'den knca, gleye kadar rahat bir yolculukla Belbeyyis'e
4

ulasmsveoradadurmus;katrdinlendirmekkadar,kendiside
dinlenmekzereoradahayvandaninmis;birazyemekyemis;ve
yenidenyolakoyulmus.Ikignsonra,tamglevakti,cinskatr
sayesinde,KutsalKentKuds'eulasms.Oradakatrdaninmis,
dinlenmis, katrda dinlendirmis;azk torbasndan yiyecekbir
seylerkarpyemis;buisbitince,torbasnbasnnaltnakoyup
yerebykipekhalsnsererekyatpuyumus;boyna,kardesi-
ninkendisinerevagrdgdavransakzpdurarak...
Ertesign,saIakvakti,yenideneyerkurulmus,bukezgzelbir
gidisle Halep kentine gelinceye kadar yol alms. Orada kentin
birhanndamekntutmus;sknetlekendisinivekatrndin-
lendirmekiingnkalms:Halep'ingzelhavasniyiceso-
3 -al*u.i**e (Hel*o$olis)'BugnkentednsmsKahire'ninyirmikilometretesinde
biryer(Khawam).
4 Bel.e**is' Asag Msr'da, Kahire'nin kuzeyinde, Suriye yolu zerinde bir kent
(Khawam).
280
luduktansonra,yolakoyulmaydslemis.Bumaksatla,ocuk-
lugundanberioksevdigiHalep'teeniyisekildeyaplansekere
bulanmsIstkvebademledoldurulmusogzelhamurisitatl-
lardansatnaldktansonra,katrnabinipyolakms.
Berein -atr*la #olculu( +er(en
(6ouis ;hea)
Vekatrnbildigigibiyolalmasiinzgrbrakms;nkbir
kez Halep'e geldikten sonra, artk nereye gidecegini bilmiyor-
mus.
Bylecegecegndzyolalpbiraksamgnesinbattgsrada
Basrakentinegelmis;Iakat,o,Basra'yageldigininIarkndade-
gilmis.Birhanagelipsorusturduktansonra,burannBasraoldu-
281
gunugrenmis.Bununzerinekatrdaninmis;zerindekihal-
lar,yiyecekleriveheybeyialms;vehannkapcsndan,hemen
dinlenmeyegeipsogukalmasndiyekatrbirazgezdirmesini
istemis.Nureddin'inkendisinegelince,halsnsermisvedinlen-
mekzerehandaoturmus.
Hannkapcs,dizginindentutupkatralpyrtms.Rastlant
buya!TamosradaBasraveziridesaraynnpenceresindeotur-
mus, sokaga bakp duruyormus. Gzel katr ve byk deger
tasyankosumlarngrms.Bukatrnkesinlikleyabancvezir-
lerden birine, hatta belki de emirlerden bir emire ait olmas
gerektigini dsnms. Hayvana bakarken byk bir sasknlga
kaplms;sonragenklelerindenbirinekapcilekatrkendisi-
negetirmesiemrinivermis.Vedelikanlkosupbuldugukapcy
vezirin huzuruna getirmis. Bunun zerine kapc ilerleyip ok
yaslveoksaygnbirihtiyarolanvezirinayaklar arasndaki
topragpms.Vezir,kapcya,Bukatrnsahibikimdir?diye
sormus.Kapc,'EIendimiz,bukatrnsahibi,gerekte,insann
basndndren,bykbirtacirinoglugibigiyimlivetmg-
rnsylesaygvehayranlkuyandran,okyaksklgenbir
adamdrdiyeyantvermis.
Kapcnn bu szleri zerine vezir ayaga kalkms, ata binmis,
aceleylehanagitmisveavluyagirmis.Vezirigrnce,Nureddin
ayagakalkmsveonukarslamakzereyannakosmusveattan
inmesine yardm etmis. Bunun zerine vezir ona det oldugu
zereselamvermisveNureddinbuselamyrektenbirilgiyle
alpiadeetmis.Veziryannaoturarakona,'ocugum,nereden
geliyorsunvehanginedenleBasra'dabulunuyorsun?diyesor-
mus.Nureddinde,ona,'EIendim,dogdugumveyasadgmkent
olanKahire'dengeliyorum.BabamMsrSultan'nnveziriidi,
Iakat Allah'n rahmetine kavusmak zere ld! demis. Sonra
Nureddinyksnbastansonakadarvezireanlatms.Sonrada.
282
'Fakat,tmlkevekentleriziyaretedipheryangrmedike,
yenidenaslaMsr'adnmemekzerekesinkararaldm!diye
eklemis.
Nureddin'inbuszlerizerine,vezir.'ocugum,devamlgez-
mekonusundakibuzcgrsterket,seninmahvnaneden
olabilir.nk,bilirsinki,yabanclkelerdegezinmek,Ielakete
ve kt sonulara gtrr. Benim nasihatimi dinle, ocugum!
Yoksaseninadna,zamannveyasamngetirecegibelalarndan
korkarmdemis.
Sonravezir,klelerekatrnkosumlarnvehallarveipekleri
zmeleriniemretmis;veNureddin'ibirliktealarakevinegtr-
ms,onabirodatahsisetmis;onaihtiyaduyabilecegiherseyi
sagladktansonradinlenmesiniistemis.
Nureddinbylecevezirinnezdindebirsrekalms,vezirdeonu
her gn gryor ve agrlayarak ltuIlarda bulunuyormus. So-
nunda Nureddin'i ok sevmis ve bir gn ona, 'ocugum, ben
okihtiyarladm veerkek ocugumdayok. AmaAllah, bana,
gzelliktevekusursuzluktasanauyanbirkzocuguverdi;bu-
gnekadar,onubendenisteyenherkesigeriyeevirdim.Ama,
simdi,yregimintmsevgisiylesevdigimsenitandktansonra,
kzm hizmetinde bir kle olarak kabul etmek isteyip isteme-
digini soruyorum! nk byk bir temenniyle senin kzmn
kocas olman istiyorum. Sayet kabul edersen, simdi Sultan'n
yannakacak,ona,senin,Msr'danyenigelmisyegenimoldu-
gunuveBasra'yadakzmlaevlenmekzeregelmisbulundugu-
nusyleyecegim.VeSultan, benim hatrma,seni,vezirolarak
benim yerime tayin edecektir. nk ben artk ok ihtiyar ol-
dum,dinlenmemgerek!Benimiin,artkevimeekiliporadan
ayrlmamakbykbirzevkolacaktrdemis.
283
VezirinbunerisiniduyuncaNureddinsusmusvebasnnne
egmis;sonrada,'Duydukveitaatettik!demis.
Bunuduyanvezirbykbirsevincekaplmsvehemenkleleri-
neslenhazrlamalarn;emirleriindeenbyklerinezellikle
ayrlms olan byk kabul salonunu ssleyip aydnlatmalarn
emretmis.
Sonra tm dostlarn bir araya toplams; lkenin tm ileri ge-
lenlerini ve Basra'nn tm byk tacirlerini davet etmis; hepsi
huzurundabulunmuslar.Bununzerinevezir,baskalarnastn
tutarakNureddin'iniindamatolaraksetiginionlaraaklamak
iin,BenimMsrSaray'ndavezirolanbirkardesimvard;hepi-
nizinbildigigibiTanrnaslbanabirkzevlatverdiyse,onuda
ikioglanevlatladonatms.Kardesim,lmedennce,ogullarn-
danbiriylekzmevlendirmeyibanatavsiyeetmisti,bendeona
vaatetmistim.Iste,sukarsnzdagrdgnzdelikanlkardesi-
min ogullarndan biridir. Buraya bu maksatla gelmistir. Onun
kzmlaszlesmesinihazrlamayvegelipbizimlebirlikteotur-
masnokarzuetmekteyimdemis.
Bununzerinehepsi,'Evet,dogrusudabu!...Yapacagnbas-
mzzerindedirdemisler.
Sonratmagrllar,bykslenekatlmslar,hertrdensarap
imislervepekokhamurisivetatlyemisler;sonradetzere,
glsuyu serpildikten sonra, vezirden ve Nureddin'den izin alp
ayrlmslar.
Bununzerinevezir,genklelerine,Nureddin'ihamamagtr-
meleriniveokiyibirbanyoyapmasnsaglamalarnemretmis.
Vezironakendigiysilerindenengzelbirgiysiyihediyeetmis;
sonradaonaykanmasiinhavlular,peskirler,bakrlegenler,
buhurdanlklar ve gerekli tm esyay gndermis. Nureddin y-
284
kanms,yenigiysiyebrnerekhamamdankmsvetmhal-
kn, onun gzelligine ve yaradannn kudretine hayran oldugu
sokaklardan geerek vezirin sarayna gitmis. Katrndan inmis
ve vezirin huzuruna kms ve elini pms. Bunun zerine
vezir...
Fa(at2 ?*(snn .u no(tasna2 ehrazat2 sa.ahn .eliri@ini
g?rere(2 her zaman(i gi.i *a"a:1a susmu: "e o gece aha 5azla
(onu:ma( istememi:.
#akat Yir!inci 2ece 2eince
ehrazat s?zn srrm:'
Eybahtgzelsahm,isittimki,vezir,onugrnceayagakalk-
msveonubykbirsevinlekarslamsvedeona,'Git,og-
lum,kosvekarnnyannagirvemutluol!YarnseninleSul-
tan'nhuzurunakarz.Simdisana,Tanr'nntmltuIlarnnve
iyiliklerininseninstneolmasndilemektenbaskasyleyece-
gimyok!demis.
BununzerineNureddin,kaynbabasvezirinelinibirkezdaha
pmsvegenkzndairesinegirmis.Veoradaolanlarolmus!
IsteNureddin'inbasnagelenlerbunlar!Kahire'debulunankar-
desiSemseddin'egelince...Onunyksdesyle:
PiramitlerkysnaveoradandabaskayerlereMsrSultanile
birliktegiderekgereklestirdigigezibitince,evednms.Orada
kardesi Nureddin'i bulamayarak ok tedirgin olmus; Nured-
din'denhizmetilerehabersorunca,ona,'Sensultanilebirlikte
buradanayrlnca,ayngneIendimizNureddinsataIatlbiim-
285
de,trengnlerindekigibikosumlanmskatrnabindivebize,
'-al*u.i**e'*e gii*orum2 oraa .ir(a1 gn (alara( g?@sme,
(i aralma* gierme*e 1al:aca@m. Beni hi1.iriniz izleme*inA'
dedi demisler. Ve 'O gnden beri ondan hibir haber alama-
dk!diyeeklemisler.
BunuduyanSemseddin,kardesininyoklugundanbykbirac
duymus ve gn getike acs ogalms, sonunda byk bir
zntye kaplms. Ve 'Kuskusuz, onun ayrlsnn, sultan ile
geziye kmamdan nceki gn, ona syledigim kat szlerden
baska nedeni yok. Byk bir ihtimalle, onu benden kamaya
iten budur.Budegerlikardeseettigim hakszlg gidermem ve
onuaratpbuldurmamgerekirdiyedsnms.
Ve Semseddin, hemen Sultan'n huzuruna kms; ve durumu
onaaklams.Sultan'nmhryledamgaladgmektuplaryaz-
msveatltatarlarlabunlarheryana,herlkedekikomutanlar-
nayollams;bumektuplardaNureddin'inkayboldugunuveonu
heryerdearamalarnbildirmis.
Fakat,birzamansonra,tmtatarlarsonualamadangeridn-
ms; nk hibiri Nureddin'in bulundugu Basra'ya gitmemis
imis. Bunun zerine Semseddin, zntden kahrolarak kendi
kendine,'Btnbunlarbenimhatamyzndenoldu!Birpara
akllca ve tedbirlice davransaydm, bunlarn hibiri olmazd!
diyesylenmis.
Ama,herseyinbirsonuoldugugibi,Semseddindesonundate-
selli bulmus ve bir sre sonra Kahire'nin byk tacirlerinden
birininkzylanisanlanms;vebugenkzlaevlilikszlesmesi
yaparakonunlaevlenmis.Veolanolmus!
VebykbirrastlantylaSemseddn'ingerdekodasndakarsna
girisimde bulundugu gece, Basra'da, Nureddin'in vezirin kz
286
olan karsnn odasndaki girisimi, ayn anda olmus imis; ya-
rattklarnn bahtna sahip oldugunu gstermek iin, Tanr, iki
kardesinevlilikleriniayngeceyerastlatms!
Dahas, her sey iki kardesin kavgalarndan nce dsndkleri
gibiolmus;ikikadndaayngecehamilekalmslar;veayngn
aynsaatteocuklarn dogurmuslar;MsrveziriSemseddn'in
kars,Msr'dagzelliktebiresidahabulunmayanbirkzocu-
gu dogurmus; ve, Basra'da, Nureddin'in kars da zamannda,
tmdnyadaesibulunmazgzelliktebiroglanocugudogur-
mus.Sairindedigigibi:
!ocu(A... Nari5 e@il miA Be e inceA #a .o*uA... >nun
a@znan i1A %1 o a@z "e olu .ara(lar "e ta:anhi,
leri unutA Dua(larnan i1A #ana(larnn tazeli@ine
susuzlu@unu inirA /?zlerinin (a*na@na *ans,
man .ulA Be :ara$larn $em.emsili@ini2 (o(usunu2
tan2 tm .a: ?nrcl@n unutA
+@er gzelli(2 .a:l .a:na2 .u 1ocu(la .o* ?l1:me*e
gelse*i2 utanara( .a:n e@eriA Be sen e@er ona2
I+* gzelli(A Ne ersinJ Sen hi1 .enzerini g?rn
mJH i*e sorsan2 sana2 I>nun gi.isini miJ /er1e(,
te2 aslaAH i*e *ant "erece(tir.
Nureddin'inoglu,gzelligidolaysyla,HasanBedreddinadyla
anld.
5
Dogumubykhalksenlikleriylekutland.Vedogumundanye-
dignsonra,gerekten,sahogullarnayarasrslenveziyaIet-
lerverildi.
5 Hasan'Gzel;Berein'Dinindolunayanlamndadr(M.)
287
Slenlerbirkezbitince,Basraveziri,Nureddin'ialdveonunla
birliktesultannhuzurunakt.BununzerineNureddin,sulta-
nnayaklararasndakizeminiptvebykbirhitabetgc,
yigitbiryregioldugundanvegzelsanatlarveedebiyatstne
okbilgilibulundugundan,sultanasukasideyiokudu:
+n .*( i*ili( eenlerin2 ?nne e@ili$ silini@i (im,
se ourC 1n( tm se1(in (i:ilerin g?nln (azanm:,
tr oA
+serlerini ?"erim2 1n( .unlar eser e@il2 .o*nu ss,
le*e.ilece( gzelli(te(i :e*lerirA
Be e@er $arma(larnn ucunu ?$*orsam2 .unlar ar,
t( $arma( olara( e@il2 tm i*ili(lerin anahtar ola,
ra( g?r@menirA
Sultanbudizelerdenpekhoslanms.Nureddinvevezire,daha
Nureddin'in evliligini ve kim oldugunu bilmeden, armaganlar
vermekteoldukacmertdavranms;Nureddingzeldizelerini
okuyup bitirince, vezire, 'Su uzdilli ve yakskl gen adam
kimdir?dyesormus.
Bunun zerine vezir, sultana, basndan sonuna kadar yky
anlatms ve ona, 'Bu gen adam benim yegenimdir! demis.
Sultandaona,'Pekinasloluyordabunundahanceszge-
medi? deyince, vezir, 'Ey eIendim ve hkmdarm, size M-
sr'davezirolanbirkardesimbulundugunusylemeliyim.l-
mnde,bygkendiyerinevezirolanikiogulbrakt.Ikincisi
degrdgnzgibibeniziyaretegeldi;nkbabasna,kzm,
yegenielindenbiriyleevlendirecegimedairszvermistim.Bun-
dandolay,gelirgelmezonukzmlaevlendirdim!Grdgnz
288
gibi,bu,genbiradamdr;bense,artkyaslandm,birazdasag-
rm;devletislerindededikkatsizim.Bundandolayhkmdarm
olansizeIendimden,aynzamandadamadmdaolanyegenimi,
benimyerimevezirtayinetmesinitalepediyorum!Onunvezir-
liketmeyegerektenlaykoldugunusizeteminederim;nk
iyibirdansman,yceIikirlerdenyanaverimli,islerigeregince
yrtmekonusundaokbeceriklidir!demis.
Bununzerinesultan,gencidahadikkatleincelemis;vebundan
okiyibirizlenimalms,ihtiyarveziringrsnkabuletmis
vepekgecikmedenNureddin'ikaynbabasyerine,bykvezir
tayin etmis; ve kendisine bulunabilecek en gzelinden sahane
birhilatvekendi ahrndan birkatrarmaganetmis;veemrine
muhaIzlarvemabeyincilervermis.
Bunun zerine Nureddin, sultann elini pms ve kaynbabas
ilehuzurdankms,vebirlikteseviniindeevlerinednmsler
veyenidogmusolanHasanBedreddin'ikucaklamayagitmisler;
'Buocugundogumubizemutlulukgetirdidemisler.
Ertesign,Nureddin,yenigrevinistlenmekzeresarayagit-
misveorayaulasnca,sultannayaklararasndazeminiperek
susiiriokumus:
Senin i1in mutlulu(lar her gn *enilenir2 g?nen1 e
?*lesineA Seni 1e(eme*en2 can s(ntsnan (urur2
gierA Senin i1in gnler a( .ulutlar gi.i .e*azC 1e(e,
me*enlerin gnleri e (a$(ara olsunA
Bunun zerine Sultan, onun, vezirlikdivannaoturmasna izin
vermisveNureddinvezirlikdivannaoturmus.Vegreviniye-
rinegetirmeyebaslamsvennegelenisleriyapmaya,adalet
289
dagtmaya,sankiuzunyllardrvezirlikyapmsgibibtnisleri
yrtmeye baslams; ve Sultan'n gz nnde her meseleyi
ylesinekolaylklazmlemiski,Sultanonunzeksna,isleri
kavraysnaveadaletdagtmndakidavransnahayrankalms;
onudahaoksevmisveonuyaknklms.
Nureddin'e gelince; yksek grevlerini geregince yerine getir-
meyisrdrms;amatmdevletgrevlerinekarsn,ogluHasan
Bedreddin'in egitimini de savsaklamams. nk Nureddin,
gnlergetike,dahakudretliveonunmabeyincilerinin,hizmet-
ilerinin,muhaIzlarnnveulaklarnnadediniarttranSultan'n
nezdindedahadegerliolmus.VeNureddinylesinezenginol-
muski,servetiyledonattgvednyannheryannagidengemi-
leriylebykboyutlardaticaretyapms,gelirgetirenkurumlar,
yelvesudegirmenleri,sahanebagvebaheleresahipolmus.Ve
btnbunlarogluHasanBedreddindrtyasnaulasncayakadar
olupbitmis.
Bu srada, Nureddin'in kaynbabas ihtiyar vezir lms; ve
Nureddin ona byk bir cenaze treni yapms; ve kendisiyle
birliktelkeninbtnilerigelenleributrenekatlms.
VebundansonraNureddinoglununegitiminetmolarakkendi-
nivermis.Onu,ser'ivemedenihukuktaileriderecedebilgilibir
bilimadamna emanet etmis. Bu saygn bilimadam, her gn
ikametgha gelerek gen Hasan Bedreddin'e ders veriyormus;
veyavasyavas,aradanzamangetike,Kuran'nanlamn g-
rendigi kadar bastan asagya ezberden okumay da kavrams;
bundansonraihtiyarbilgin,yllarboyunca,grencisinetmya-
rarlbilgilerivermeyisrdrms.Hasandagzellikten,zaraIet-
ten ve mkemmellikten yana, tpk sairin dedigi gibi serpilip
durmus:
290
u gen1 o@lanA A* gi.iir "e onun gi.i :( sa1ma(tan
"e gzelli@ini arttrma(tan geri urmazC gne: onun
*ana@nn lalesinen :nlarnn $arla(l@n ?n1
alrA
+:siz se1(inli@i*le gzellerin :ahr oA -rlarn :a:a,
s "e 1i1e(ler "arl(larn2 san(i onan ?n1 alm:,
larrA
Amabtnbuzamaniinde,genHasanBedreddin,babasNu-
reddin'in sarayn bir an bile terk etmemis, nk yasl bilgin
derslerininokbykbirdikkatleizlenmesiniistiyormus.Ama
Hasanonbesinciylnaulasnca,artkihtiyarbilgindengrene-
cekbirseyidekalmadgndan,babasNureddinonualpgiysile-
riarasndabulabildigiengzelbirgiysiyledonatms,katrlarn
iindenengzeliveenbiimlisinebindirmisveonunlabirlikte
Basra caddelerinden byk bir mevkip
6
halinde geerek Sul-
tan'nsaraynayollanms.Kentteoturanlarda,genHasanBed-
reddin'igrnce,gzelligi,boyununzaraIeti,kibarlgveby-
leyicidavranslarndandolaysevinglklaratmslarve,'Ya
Allah!Negzellikbu!Tpkaygibi!Allahkemgzdenkoru-
sun!diyehaykrmaktankendilerini alamamslar.Bu,bylece,
Bedreddin ile babas saraya ulasncaya kadar srms; ve halk
sairinbeyitlerininanlamnozamankavrams.
#lz,o(u*an gece*i g?zl*oruA Be .iren.ire2 g?z,
lerinin ?nne. .*le*ici .ir 1ocu@un narinli@i .elir,
iA Be :n'
6 Alay(M.)
291
Bu2 Nhal'in (enisiir2 a*n al *lz .ir (u*ru(,
lu*lz sanran sa1lm: si*ah sa1lar olanA #ana(,
larnn a1( (iraz $em.eli@ine gelince2 0erih'tir2 onu
*a*ma*a ga*ret g?sterenA /?zlerinin elici :(lar
ise2 *ei *lzl o(1u .urcunun o(larr .unlarA Ama
ona .u hari(a (a"ra*: "eren =tarit'tirC Nhre'*se
ona altn e@erini (azanrm:tr. #lzlar g?zle*en2
art( ne :nece@ini .ilemei "e :a:(nl@a :tA
Bunu g?ren *lz ona o@ru e@ili "e gl.
Sultanagelince,genHasanBedreddin'ivegzelliginigrnce,
ylesasrmski,solukalamazolmusvebiraniinsolukalmay
unutmus. Ve onu yanna yaklastrms ve onu ok sevmis; onu
gzdesiyapms,armaganlarvermisvebabasNureddin'e,'Ve-
zir,onumutlakaher gnbenimyanmayolla!nkonugr-
medenedemeyecegimianlyorum! demis.VezirNureddin de,
'Duydukveitaatettik!seklindeyantvermekzorundakalms.
Btn bunlar olup bitip Hasan Bedreddin, Sultan'n dostu ve
gzdesiolunca,babasNureddinoldukaagrhastadsms;ve
Tanr'nnhuzurunakmasnnpekgecikmeyeceginihissederek
ogluHasan'agrtms,onasonvasiyetleriniyapmsve'Bilki,
eyoglum,budnyaIanidir,gelecektekidnyaebedidir!Ben,l-
medennce,sanabaznasihatlerdebulunmakistiyorum.Bunlar
iyicedinleveonlarayreginia!demis.VeNureddin,Hasan'a,
benzerleriylebiraradayasarkenuyacagveyasamncaynele-
cegikurallaraklams.
Bundansonra,Nureddin,kardesiMsrveziriSemseddin'i,lke-
sini,Kahire'dekiyaknlarn vedostlarn hatrlams;vebunlar
hatrlayncadaonlaryenidengrmeolanagbulunmadgndan
gzyaslarntutamams.Amahemenbukonudadaoglunatavsi-
292
yelerdebulunabileceginidsnerek,ona,'ocugum,simdisana
syleyeceklerimi iyice dinle! nk ok nemlidirler. Benim
Kahire'de Semseddin adl bir kardesim vardr; yani senin am-
candrveMsr'davezirdir.Ozamanlar,aramzbirazbozukola-
rakbirbirimizdenayrldkveben,buraya,Basra'yaonunrzasn
almadan geldim. Simdi sana bu konudaki vasiyetlerimi bildi-
riyorum; bir kgt ve bir kams al ve syleyeceklerimi yaz!
demis.
BununzerineHasanBedreddin,birtabakkgtalmsvehok-
kasnkemerindenkarpkutusundaneniyiyontulmusbirka-
mskalemekmis;vekalemiyazmasasnnortasndabulunan
hokkaya batrms; sonra oturmus ve kgd ikiye katlayp sol
eline,kalemidesagelinealarakbabasNureddin'e,'Baba,sy-
leyeceklerinibekliyorum!demis.VeNureddinyazdrmayabas-
lams: 'Bagslayc, esirgeyici Yce Tanr adna... ve ogluna
yksnbasndansonunakadaryazdrms.SonradaBasra'ya
gelistarihini,ihtiyarvezirinkzylaevlenisini;tmsoyktg-
n,dogrudanvedolayln-kusagn,babalarnnvebykbaba-
larnnadlarn,kkenleriveedindiklerikisiselsoyluluknvan-
larylabirlikteyazdrms;sonradababadanveanadangelensoy
sopunubunlaraeklemis.
Sonradaogluna,'Bukgttabakasnitinaylasakla!Veegerbir
gn,talihinsevkiyle,basnabirIelaketgelirse,babannlkesine
dn! Benim, baban Nureddin'in dogdugu, o reIah kenti Kahi-
re'ye!Oradabizimevdeoturanveziramcannadresinisorarsn;
onaTanr'danbarsdileyerekbenimselamlarmvedegurbetil-
lerde,ondanuzak,zgnldgm;lmedenncedeonugr-
mekten baskahibirdilegim olmadgn sylersin! Iste,oglum
Hasan,sanavermekistedigimnasihatlerbunlard.Banabunlar
unutmayacagnaszverbakaym!demis.
293
BununzerineHasanBedreddin,iyicetozlaypkuruttuktanve
babasnn mhryle mhrledikten sonra, kgd dikkatle kat-
lams;sonradabunusargnn astarna,kumasiletakkesiara-
sna sokmus; ve oraya dikmis; ama onu terden korumak iin,
dikmedennce,balmumuylaislemgrmsbirtlbentesarmay
daunutmams.
Bunuyaptktansonra,babasNureddin'inelinippaglamaktan
gayr bir sey yapmay dsnmemis; ve bundan byle daha bu
kadargenkenyalnzkalacagvebabasngrmektenmahrum
olacag dsncesiyle kederlenmis; ve Nureddin, ruhunu teslim
edinceyekadarogluHasanBedreddin'enasihatlardabulunmay
srdrms.
BununzerineHasanBedreddin,bykbirmatemebrnms
ve onunla birlikte Sultan da, byk kk emirler de matem
tutmuslar. Sonra mevkiine yarasr bir merasimle onu topraga
gmmsler.
Hasan Bedreddin'e gelince, onun matem merasimi iki ay sr-
ms;vetmbuzamaniinde,evinibiranbileterketmemis;sa-
raya kmay ve deti oldugu gibi gidip Sultan' grmeyi bile
unutmus.
Sultan,gzelHasan'ondanuzaklastrannedeninsadeceznt
oldugunuanlayamayarakHasan'nkendisindenbktgn vesa-
kndgn dsnms. Ve bundan dolay ok kzms ve Hasan'
babasnnizleyicisi olarak vezirtayin edecek yerde,bu grevi
birbaskasnavermis;vebirbaskasaraylydosttutmus.
DurumdanhoslanmayanSultan,dahadaIazlasn yapms.Ha-
san'n btn mallarnn, btn evlerinin ve varlgnn mhr-
lenip hepsine el konulmasn emretmis; sonra da Hasan Bed-
reddin'in kendisinin de tutuklanp, zincire vurularak huzuruna
294
getirilmesiniemretmis.Yenivezirmabeyincilerindenbazlarn
birliktealarak,kendisinitehditedenIelakettenhaberiolmayan
genHasan'noturduguevtaraInaynelmis.
Oysa,sarayngenkleleriarasnda,HasanBedreddin'iokse-
venbirklevarms.Budurumugrenince,abucakHasanBed-
reddin'inyannakosmus;onubasnneegik,yregidertykl
ve boyna len babasn dsnerek son derece zgn bulmus.
Bunun zerine basna gelmekte olan Ielaketi ona aklams.
Hasan,ona,'Amahidegilse,yabanclkelerekaarken,beni
geindirecekbirseyleralacakzamanmdamyok?diyesor-
mus. Gen kle de ona, 'Zaman ok dar. Bundan dolay her
seydenncekendinikurtarmaktanbaskaseydsnme!demis.
Buszleriduyunca,genHasan,osradazerindebulunangiy-
silerleveyannahibirseyalmadan,tannmamakiingiysileri-
ninularnbasnarterekaceleyleoradanayrlms.Vekentin
dsnakncayakadaryrmesinisrdrms.
Basra'daoturanlaragelince,rahmetlivezirleriNureddin'inoglu
gen Hasan Bedreddin'in tasarlanan tutuklanmas, mallarna el
konulmasvebykbirihtimallelmsolabilecegihaberlerini
alnca ok byk bir zntye kaplmslar ve 'Gzelligine ve
bylkisiligineyazkoldudemeyebaslamslar.Vetannmak-
szn kentin sokaklarndan geerken, gen Hasan, bu kederli
szlerivehaykrslarduymus.AmadahadaIazlaaceleyryp
gemisvetalihonu,babasnntrbesininbulundugumezarlga
kadar srklemis. Bunun zerine mezarlga girmis, mezarlar
geerekbabasnntrbesininbulunduguyereulasms.Ancako
zaman basna rttg giysiyi indirmis ve trbeye girip geceyi
oradageirmeyidsnms.
Oradaoturmus,dsnceleredalmsken,tmkentteoktannms
birtacirolanBasralbirYahudi'nintrbeyeyaklasmaktaoldu-
295
gunugrms.BuYahudiyredekibirkydengeliyorvekente
dnyormus. Nureddin'in trbesinin nnden geerken ieriye
bakms ve gen Hasan Bedreddin'i grp onu hemen tanms.
Bunun zerine trbeye girmis ve onu saygyla selamladktan
sonra,'EIendim,ogzelyznnekadarbozukvedegisik!Yok-
sabasnababanvezirNureddin'inlmndengayrbirIelaket
migeldi?Obabanki,beninekadaroksevervetakdirederdi!
Allahrahmetiniesirgemesin!demis.FakatgenHasanBedred-
din,yznndegismesiningereknedeninionasylemekiste-
mediginden,'Bugngledensonraevimdeuyurken,anszn,r-
yamdarahmetlibabamgrdm;banatrbesiniskskziyaret
etmedigimiinsitemleretti.Bende,dehsetvepismanlkdolu,
srayarakuyandmveoksarslmsolarakabucakkosupbura-
yageldim.Sendebenietkialtndakibukthalimlegryor-
sundemis.
BununzerineYahudiona,'EIendim,epeyzamandrsanagelip
birmeseledenszetmekistiyordum;amaksmetbugnmski
sanarastladm. BenimgeneIendim,babanvezirileortaklasa
islerimiz vard; bir sre nce kendi adna uzak lkelere gn-
derdigigemilermalyklolarakdnmekzere...Bugemilerin
yklerinden birini bana devredersen bin dinar veririm; ve de
parayhemensimdideyebilirimdemis.
VeYahudigiysisindenaltnyklbirkesekarms;bindinar
saypayrarakhemengenHasan'asunmus;oda,iindebulun-
dugu durumdan Tanr'nn onu kurtarmak istedigine inanarak
hemenbusunuyukabuletmis.SonraYahudi,'Simdi,eIendim,
bana bir alnt makbuzu yazn, altn da mhrleyin! demis.
BununzerineHasanBedreddin,Yahudi'ninkendisineuzattg
kgdvekamsalms;kamsbakrhokkayadaldrarakkgdn
zerinesunlaryazms:
296
Berein Hasan "e #ahui )ccar
(A. B. Houghton)
297
Bu (7@ *azann ,Allah ta(siratn a55etsinA, "ezir
Nurein'in o@lu Hasan Berein olu@unu "e
Basra'a tacir 5alan o@lu 5alan #ahui'*e2 .a.as
Nurein'e ait gemiler i1ine *er alan Basra'*a gele,
ce( il( geminin *(n satt@nC "e .unun i1in .in
inar al@n .e*an eerim.
SonrakgdnaltnmhrylemhrlemisveYahudi'yevermis;
odaonusaygylaselamlayarakoradanayrlms.
BunuizleyerekHasan,rahmetlibabasn,gemistekikendidu-
rumunuvesimdikidurumunudsnerekyenidenaglamayabas-
lams.Ama,geceolunca,babasnntrbesindeuzanpyatarken
uykubastrmsveoradauyuyakalms.Orada,ylece,ayng-
gnycesindebelirdigisaatekadaruzanms;osradabaskab-
rintasndanasag kaydgndan,dnp bukezsrtstuyumak
zorundakalms;yleki,yzaysgylatmolarakaydnlan-
yorvebtngzelliginiyanstyormus.
Oysa,bumezarlk,iyiniyetli,Mslmaninanlecinnilerinug-
ragbiryermis.Ve,tmrastlantolarak,osaattegzelbirecin-
niye,aysgaltndahavaalmakiinorayaugrams.Gezintisi
srasndaHasan'nbulunduguyeregelmisveonuolancagzelli-
giveuyumiindeuyurkengrms,bunaoksasrpkendiken-
dine, 'Allah'a skrler olsun! Ey gzel ocuk! Gerekte, ak
olsayd,onungzelgzlerineskolurdum;herhaldesiyahve
gzelgzlerdirbunlar!..demis.Sonrada,'Uyanmasnbekler-
ken,gezintimihavadasrdrmekzereuaymdiyeeklemis.
Ve uarak, taze hava almak iin olduka ykseklere agms;
orada, gezisini srdrrken, arkadaslarndan birine, bir erkek
ecinniye rastlayarak mutlu olmus; o da inanl biriymis. Onu
nezaketleselamlams,erkekecinnideselamnasaygylakarslk
298
vermis. Bunun zerine ecinniye, 'Nereden geliyorsun, arka-
das?diyesormus.Oda,'Kahire'dendiyeyantvermis.Ecin-
niyeona,'Kahire'niniyiyrekliinansahiplerihosmudurlar?
deyince;ecinni,'Tanryaskr,iyidirleryantnvermis.Bu-
nun zerine ecinniye, 'Arkadas, benimle Basra mezarlgnda
uyuyanbirgenadamngzelliginehayranlkduymakiingel-
mek ister misin? deyince, ecinni, 'Emrin basm stne! de-
mis.Bununzerineeleletutusupbirliktemezarlgainmislerve
uyuyan gen Hasan'n nnde yere inmisler. Ecinniye, 'Nasl,
hakl degil miymisim? demis. Ecinninin de, Hasan Bedred-
din'inharikagzelligindengzlerikamasms,'Allah!Allah!Esi
olamazbunun;tmIerleriyakmakiinyaratlmssanki!de-
mis.Sonrada,birandsnpeklemis:'Bununlabirlikte,hemsi-
re,bubyleyicigenlekarslastrlabilecekbirinigrdmben
demis. Ecinniye, 'Olamaz! diye haykrms. Ecinni, 'Vallahi,
grdm! Hem de Msr gkleri altnda, Kahire'de!Vezir Sem-
seddin'inkzdrkendisi!demis.Ecinniyeona,'Amabenonu
tanmyorum!deyince,ecinni:'Dinle!Onunykssyle:
BabasvezirSemseddin'inonunyzndenbasbelada.Gerek-
te, Msr Sultan, haremdeki kadnlarndan vezirin kznn ola-
gandsgzelligini duyunca,vezirdenevlenmekzerekznis-
temis. Ama vezir, kz iin baska bir seye karar verdiginden,
bykbirsasknlgadsms;veSultan'a,'Eyhkmdarm,ey
eIendim.Bukonudaenalakgnllzrlerimikabuletmekve
benibagslamakltIunugsterin!nkbenimlebirliktevezir-
ligiyrtenkardesimNureddin'inyksnbilirsiniz.Birgn
buralardanayrldgnveozamandanberiondanhaberalamad-
gmdabiliyorsunuz.Vebu,aslnda,hideciddisaylamayacak
birnedenleolmustu!demis;veSultan'aolaynnedeniniayrnt-
laryla anlatms. Sonra da, 'Bu yzden, daha sonra, Tanr'ya,
kzmn dogdugu gn, ne olursa olsun, onu, kardesim Nured-
299
din'inoglundanbaskasylaevlendirmemeyeyeminettim,Oza-
mandanbuyanaonsekizylgeti.Fakat,nemutluki,sadece
birka gn nce, kardesim Nureddin'in Basra vezirinin kzyla
evlenmisoldugunuveondanbirerkekocugasahipoldugunu
grendim.Annesiylearamzdakigayretliiliskidendogmusolan
Tanrarmagankzmnda,kardesimNureddin'inogluolanye-
geniyle evlenmek zere baht yazlms ve kararlasmstr. Sana
gelince,eybenimhkmdarm,eIendim!Senistediginkzlaev-
lenebilirsin! Msr bunlarla doludur! Sahlara yarasr gzellikte
nekadarokkzvardrlkemizde!demis.
Fakat,buszleriisitenSultan,mthishiddetekaplmsve'Na-
sl, ey seIil vezir! Senin kznla evlenmek onurunu sana vere-
yim,budereceyekadardseyimde,sen,sogukvebudalacabir
bahaneylebenireddedesin,ha?yleolsun!Ama,basmzerine
yemin ederim ki, burnunun dikligine karsn, kzn, klelerim-
denendsknyleevlendirmeyesenizorlayacagm!diyehay-
krms. Sultann ahrnda, arpk ve kambur bir seyis varms;
hemde,hemggsndehemdesrtndakamburuolancinsten...
Sultan hemen onu agrtms, babasnn yalvarmalarna karsn
onunlavezirSemseddin'inkziinbirevlenmeszlesmesiha-
zrlatms;vekamburunogecegenkzlayatmasnbuyurmus.
Dahas,Sultan,musikiiledesteklenenbykbirdgnsenligi
yaplmasndaemretmis.
Banagelince,diyereksznsrdrmsiIrit;sarayngenkle-
leri,kamburunyresinialpoktuhaIMsrusulzevzeklikler
yaptklar ve her biri damada reIakat etmek zere ellerindeki
mesalelerleilerlediklerisrada,oradanayrldm.Damadagelin-
ce, ben ayrldgm srada, onu, kaba sakalarla, 'Kzn yerinde
bizolsak,bukamburunyrekleracszebbiyerineuyuzbirese-
ginkinielealmayyegtutardk!diyerekhamamdaykyorlard.
Gerekten,hemsire,bukamburokirkinveneIretuyandrc
300
di!demisveecinnibunuhatrlaynca,yznIenahaldebu-
rusturarakyeretkrms.Sonrada,'Genkzagelince,haya-
tmdagrdgmengzelyaratkdiyebilirim.Seniteminederim
ki,budelikanldanokdahagzel!ZatenadnadaSitt-lHsn
7

diyorlar, gerekten de yle! Onu senlige katlmas yasaklanan

babasndanuzak,acacaglarkenbraktm.Slendealgclar,
rakkaselervehanendeler
8
arasndatekbasnaoturuyordu;seIil
seyishamamdankarkmazsenlikbaslad!demis.
*(snn .urasna2 ehrazat2 sa.ahn .eliri@ini g?rm: "e
*a"a:1a2 anlatsn ertesi gne .ra(m:.
*e Yir!i "irinci 2ece 2eince
ehrazat *enien s?ze .a:lam:'
Isitim ki, ey bahtgzel sahm, iIrit szlerini, 'Zaten senligin
baslamas iin kamburun hamamdan kmasn bekliyorlard
diyerek sonulandrnca; ecinniye, 'Evet, arkadas!Ama senin,
Sitt-l Hsn'n bu delikanldan daha gzel oldugunda srar
ederekokyanldgndsnyorum.Bu,hidemmkndegil;
nk,ben,Hasan'nzamannengzelvarlgoldugundasrar
ediyorum!' demis. IIrit buna karslk, 'Vallahi! Hemsire, gen
kzndelikanldandahagzeloldugunaseni teminederim!Za-
tenbenimlegeliponubirkezgrmen,inanmaniinyeterlidir!
Bukadarkolay!BuIrsatkullanarakalakkamburun,bukadar
harikabiryaratgkirletmesinideengellememizgerek!Buiki
genvarlkbirbirlerinelayktr;vebirbirlerineylesinebenzi-
yorlarki,ikikardesdenebilirbunlarayadaikiyegen...Kambur,
7 Sitt,l Hsn'GzellikSultananlamna(M.)
8 Hanene'Sarkc
301
Sitt-lHsn'leiItlesirsenekadaryazkolur!demis.
Bunun zerine ecinniye, 'Hakkn var, kardesim. Evet, uyuyan
gencikollarmzdatasyarakonu,sznettigingenkznyan-
nagetirelim!Bylece,gzelbirseyyapmsvedeikisindenhan-
gisinindahagzeloldugunuanlamsoluruz!diyeyantvermis.
IIritde,'Isittimveitaatettim!nkszlerindogrudsnceve
drstlkrn!Haydiyleyse!diyeyantvermis.Bununze-
rineiIrit,genadamomzunaalms,arkasndakendisinedaha
abuk gitmek iin yardm eden iIrite ile umaya baslams; ve
ikisi birden bylesine bir ykle sonunda tm hzla Kahire'ye
ulasmslar. Orada, gzel Hasan' indirip daima uyur durumda,
halkla dolu saray avlusunun yresinde bir sra zerine yerles-
tirmisler;veonuuyandrmslar.
HasanuyanmsvekendisiniBasra'datrbede,babasnnmezar
zerindeuzanmsbulmamaktandolaybykbirsasknlgads-
ms. Sagnabakms,solunabakms.Burasbildigikentdegil;
Basra'dantmolarakdegisikbirkentmis.Okadarsasrmski,
haykrmakiinagznams;Iakathemennndeonahaykr-
mamasiingzyleisaretedenuzunboyluvesakallbiradam
grms.VeHasankendinitutmus.Aslndaecinniolanbuadam,
onayanmsbirmumvermis;ellerindeyananmumlarlailerleyen
dgnkalabalgnakatlmasnsaglams;veona,'Bilki,benbir
ecinniyim, ama iman sahibi bir ecinni! Seni buraya uyudugun
srada ben tasdm. Bu kent, Kahire'dir. Seni buraya, iyiligini
istedigimiintasdmvedekarslkszbiryardmdabulunmak
iin... Sadece Allah askna ve de gzellik adna!.. Simdi su
yanmsmumuelimdenal,bukalabalgakatlveonlarlabirlikte
sugrdgnhamamagit!Orada,hamamdankan,sarayagt-
rlecek bir kambur greceksin; sen de onlar izle! Daha iyisi
yenidamatkamburunyanndayr!Veonunlabirliktesaraya
gir!Byktoplantsalonunaulasnca,sankihanedenbirisigibi,
302
yeni damat kamburun yannda dur!Ve orada karsna ktgn
grdgnherhangibiralgc,birrakkaseveyabirsarkckadn
grrsen,hemenelinicebinedaldrvebenimmariIetimleorada
hieksilmeyecekaltnlaravulayarakhitereddtetmedenbas-
larnaylecesaver!Vesaknaltnnbitecegindenkorkma:bu-
nubenhalledecegim!Sanaheryaklasanaavudolusualtnsaa-
caksn!Vekendindeneminbirtavrtaknacaksn!Vedehibir
seydenkorkma!SenibukadargzelyaratmsolanTanr'yave
desenisevenbanagven!Zaten,btnbunlarYceTanr'nn
arzuveiradesiyleolmustur!demis.Buszlerisylediktenson-
ra,ecinnigzdenkaybolmus.
BununzerineBasralHasanBedreddin,iIritinszlerinids-
nerekkendikendine,'Btnbunlarnanlamneacaba?Vebu
sasrtciIrit,bananegibibirhizmettebulundugunusylemek
istedi?diyemrldanms.Ama,kendikendinesorusormakze-
reuzunboyludsnmedenyrms;snenmumunubirbaska
agrlnn mumundanyenidenyakms;vehamamdaykanmay
sonaerdirenkamburuntamyepyenigiysileriindeveatstnde
yolakacaganda,hamamaulasms.
BununzerineBasralHasanBedreddin,kalabalgakarsms;ve
gzelbirmanevrayla,dgnalaynnbasna,kamburunyanna
ulasms,Istebudurumda,Hasan'ntmgzelligi,harikaparlts
iindebelirmis.ZatenHasan,Basra'danengzkamastrangiysi-
lerine brnerek kmsms: basnda, baslk olarak, evresine
altnvegmsislemeliveBasratarzndagrkemlibiripeksark
sarlmsolanbirIes,srtndadasrmatellerleyeryerislenmis
birharmaniyevarms.Vebtnbunlaronungururluhavasnave
gzelliginekatkdabulunuyormus.
303
Berein Hasan +tra5na(ilere Altn Da@tr(en
(). Dalziel)
Dgnalaynnyryssrasnda,algclarngrubundanayr-
lpherhangibirrakkaseveyasarkc,Hasan'nkarssnagelip
kendisineyaklastka,Hasanhemencebindekikeseyedavran-
yorveoradanbolcaaltnkararak,bualtnavuavuyresin-
dekileresayor;aynsekildekendisineyaklasangensarkcnn
yadagenrakkaseninzilliteIinealtndolduruyor;bunuyapar-
kendegrlmedikbirzaraIetledavranyormus.
Bylece orada bulunan btn kadnlar ve de btn kalabalk,
bykbirhayranlgakaplmslar;vede,onungzelligivesih-
rindenetkilenmisler.
Alay sonunda saraya ulasms. Orada, mabeyinciler kalabalg
dagtmslarvesadecekamburuizleyenalgclarilerakkaseve
sarkclarierialmslar.Baskahikimseierigirememis.
Bunugrensarkcverakkaseler,agzbirligiyle,mabeyincilere
sokuluponlara,'Vallahi!Halk,geliningiyimineyardmetmek
zere grevli olan bizlerle birlikte hareme girmekten engelle-
mekteokhaklsnz!Ama,bizeokadariyiligidokunansugen
adam bizimle ieri girmekten engellerseniz, biz de kesinlikle
ierigirmeyiz.Vededostumuzolanbugenadamyanmzda
bulunmadka,gelinesenlikdzmeyidereddederizdemisler.
Ve,zorlayarak,kadnlar,genHasan'adrtellesarlmslar;ve
onudabirliktebyktoplantsalonununortasndakiharemeg-
trmsler,Hasan,olanbiteninleyemeyenvedebundandolay
neIretledoluolankamburlabirlikteharemevresindekiteker-
kekmis.
Toplantsalonunda,emirlerin,vezirlerinvesaraymabeyincile-
rinin tm soylu esleri toplanms imis. Tm kadnlar iki sra
halindedizilmisveherbirielindebykbirermumtutuyormus;
her birinin yz de, iki erkegin varlgndan tr, beyaz ipek
305
brmcklerle rtnms; Hasan ve yeni evli kambur, dgne
katlmakiin,salondangerdekodasnakadarikidizihalindes-
ralanms kadnlarn nnden gemisler ve yksek bir peykeye
oturmuslar.
HasanBedreddin'i,gzelligi,byleyicietkisiveaynhilalha-
lindekigrnmnandransltlyzylegrenkadnlar,he-
yecandanneIesalamazolmus,akllarnnbaslarndanutugunu
hissetmisler.Veherbiribuharikagencinboynunasarlmakve
kucagnaatlarakoradabiryl,birayveyahidegilsebirsaatya
da sadece bir kez onun doldurusuna ugrayacak ve onu iinde
duymayayetecekkadarbirzamanoturmakiinyanptutusmus-
lar.
ylebirangelmiski,tmbukadnlar,hepbirden,artkdaha
Iazla dayanamayp brmcklerini kaldrarak yzlerini ams-
lar;kamburunvarlgnunutaraksnrlamadankendileriniortaya
koymuslar;vehepsibirden gzelligini daha yakndanizlemek
yadaonuneokarzuladklarnbellietmekzere,birikiask
sz Isldamak, hi degilse gzleriyle bir isaret yapmak iin,
HasanBedreddin'inyannayaklasmayabaslamslar.Zaten,rak-
kasevehanendeler,Hasan'ncmertliginianlatarakonudahada
degerlendiriyorlarvebukadnlaronakarsdahaiyihizmetgr-
meyetesvikediyorlarms.Kadnlarkendiaralarnda,'Allah!Al-
lah!Istebirgenki,dogrusu,Sitt-lHsnileyatmayagerekten
layk!Adetabirbirleriiinyaratlmslar!Allahsukamburunbe-
lasnversin!diyorlarms.
Salonda, kadnlar, Hasan' ver, kambura da lanetler yagdrr-
ken,birdenalgclarmzrapvurupzilalarak,yenigelinSitt-l
Hsn'n,gerdekkapsalarak,haremagalar vemaiyetindeki-
lerleevrilikabulsalonunagirisinimustulamslar.
9
9 0u:tulama('Mjdelemek.
306
Vezir Semseddin'in kz Sitt-l Hsn, kadnlarn arasna katl-
ms; tpk bir huri gibi parlyor; yanndaki diger kadnlar da
onun yannda, bir buluttan kan ay evreleyen yldzlar gibi,
onabirtrenalayolusturuyorlarms.Amberler,misklervegl-
yaglar srnms; taradg salar, basn rten ipek brmck
altndan parlyor; omuzlar, onlar kaplayan gsterisli giysiler
altndaharikadesenleriziyormus;gerekte,kenarlarkzlal-
tnlaislenmisalgiysisininzerinehayvanvekusIigrleriislen-
mis; ama bunlar sadece ds giysileri zerinde grlenlermis;
bunlarnaltndakiigiysileregelince,onlarnneolduklarnve
ne denli degerli bulunduklarn ancakAllah bilirmis. Boynun-
daki gerdanlk, kim bilir ka bin dinar degerindeymis! Onu
olusturanherbirdegerlitas,ylesinenadirmiski,hikimse,bir
sahbileolsa,benzerinigrmemisimis.
Tekszckle,yenigelinSitt-lHsn,ylegzelmiski,ancak
ondrdncgecesindedolunaybukadargzelolabilirmis!
BasralHasanBedreddin'egelince,yerindekprdamadanoturu-
yorvetmkadnlarnhayranlgnekipduruyormus.Sonunda
yenigelinonunbulunduguyanadogrugelmeyebaslams.Bede-
ninisagasolakvrarak,sonderecezariIhareketlerlesedireyak-
lasms.Bunugrenkamburseyis,ayagakalkarakonukucakla-
mayayeltenmis.FakatkzonuneIretleitmis;kvrakbirhareket-
lednerekgzelHasan'nnndedurmus.Onunkendiyegeni
oldugunubilmedigigibi,oglandahibirseybilmiyormus!
Busahneyigren,oradakibtnkadnlarglmeyebaslamslar:
zellikle gen gelin yakskl Hasan'n nnde durup ve onun
ugrunabiraniitutusarak,elleriniggekaldrp,'Allahmme!
Neolurbugzelgenbenimkocamolsa!Benibukamburse-
yistenkurtarAllah'm!diyehaykrnca...
307
Bunu duyan Hasan Bedreddin, ecinninin ikazna uyarak elini
cebine daldrp oradan birok altn karp avu avu Sitt-l
Hsn' izleyenlere ve algc ve sarkclara sams. Onlar da,
Insallah,gelinesensahipolursun!diyehaykrmslar.VeBed-
reddinbutemenniyeveiltiIatlarakibarcaglms.
Kambura gelince, btn bunlar olup biterken, ktlemelerden
ylms;birkenardatekbasnamaymungibioturupkalms;ve
rastlantkabilindenonunyannakimyaklasmssayadayann-
dan kim gemisse, onunla alay etmek iin mumlarn sndr-
msler;vebyleceoradaskntdanpatlayarakvekaygdankah-
rolarakkalakalms.Vetmkadnlaronabakarakalayetmisler
vepissakalaryapmslar.Biri,'Maymun!Kendikendinitatmin
et!HavaylaiItles!derken;birdigeri,'Baksen!Senancakbu
yakskl delikanlnn zebbi kadar boylusun! Iki kamburun da
onunyumurtalarkadarvarancak!diyor;birncsde,'Bu
delikanlzebbiylesanabirvurursa,uar,ahrdakstdser-
sin!diyor.Herkesdeglpduruyormus.
Yenigelinegelince,herseIerindeyenigiysilerle,tmkadnlar
da kendisini izledigi halde, salonda yedi kez tur atms ve her
seIerindedeBasralHasanBedreddin'innndedurmus.Veher
birgiysisibirncegiydigindendahagzelmis;vetakndgher
ss,birncekindendahadegerliymis.Veyenigelinagragrve
admadmyrrken,algclarcoskuylaaletlerinialyorvesar-
kclarenldrtc,entahrikediciasksarklarsylyorlarms;
rakkaselerdezilliteIlerininreIakatinde,kuslargibiraksediyor-
larms!VeherseIerinde,HasanBedreddinEl-Basravi,salonun
heryannaavuavualtnsamaktangerikalmyormus;vetm
kadnlar,delikanlnnelinedokunanbirseyleresahipolmakiin
abalaypduruyorlarms.Hattabazlar,genelnesedenveheye-
candan; alg sesinden ve sarklarn verdigi bas dnmesinden
yararlanarak,yerdebirbirininstneuzanms,oturmusglm-
308
seyenHasan'abakarakiItlesmetaklidiyapyorlarms.Vekam-
bur btn bunlara zlerek bakyormus. Ve kadnlarn birinin
Hasan'a dnerek, elini alt yanna dogru uzatp isaretle Iercini
gstererek; bir digerinin orta parmagn sallayarak ve gzn
krparakonuiItlesmeyedavetettigini;yadabirdigerinin,kal-
asnaarakyumrukyaptgsolelinesagelininayasylavura-
rakisaretettigini;yadabirbaskasnndahadasehvetlibirjest-
le,knavurupkambura'Kayszamanndageldekmye!
dediginiduyduguherseIerindezntsartyormus.
Yedinciturunsonunda,dgnmerasimibitmis;nkgecenin
zatenilerlemisbirsaatineulaslmsimis.algclarmzrapvur-
maybrakmslar,rakkasevesarkclarsusmuslar;vetmkadn-
larlabirlikte,kimielleriniperek,kimigiysisinineteginituta-
rak,Hasan'nnndengemisler;vesonbirkezdahagzelligini
grmek iin baslarn evirip baktktan sonra dsar kmslar.
Sonunda salonda, Hasan'dan, kamburdan, yeni gelinden ve
nedimelerdenbaskakimsekalmams.Bununzerinenedimeleri
gelini soyunma odasna gtrmsler, birer birer giysilerinden
soymuslar;veherbirgiysiyikarrken,kemgzlerdensakn-
mak iin, 'Masallah! szn tekrarlamslar. Sonra hepsi bir-
den,gelinisadece,greviyenigelinidamatkamburierigirin-
ceyekadargerdegehazrlamakolanihtiyardadsylabrakarak,
ekilmisler.
Kambur, sedirden ayaga kalkarken, Hasan'n hl oturdugunu
grerek,kurubirsesleona,'Gerekte,eIendim,varlgnzlabizi
okonurlandrdnz;vebugeceiyiliklerinizlebiziihyaettiniz.
Ama simdi, buradan ayrlmak iin kovulmay m bekliyorsu-
nuz?demis.BununzerineHasan,sonuolarakneyapacagn
bilemediginden ayaga kalkarak, 'Bismillahirrahmanirrahim!
demis;vedsarkms.Ama,dahasalonunkapsnndsna-
kar kmaz, ecinninin belirdigini grms; ecinni ona, 'Byle
309
nereyegidiyorsun,Bedreddin?Durbakalm!Beniiyidinleve
syleyeceklerimiyerinegetir!Kamburhacetgrmekzeretuva-
lete gidecek; onunla ben mesgul olacagm! Senin yapacagn
dogruca gerdek odasna gitmektir; gen gelinin ieri girdigini
grnce,ona,'Senin ger1e( (ocan .enimA Sultan "e .a.an2 (s,
(an1 (imselerin (em g?znen 1e(ini(leri i1in .u zeni (ur,
ularA Se*ise gelince2 .u .izim se*islerimizin en se5iliir' "e
onun zararn (ar:lama( i1in2 ahra .izim sa@l@mza i1sin
i*e .ir 1ana( a*ran hazrl*orlar'dersin.Sonra,korkusuzcave
hi tereddt etmeden onun elini tutar, peesini kaldrr; ve ne
yaplmasgerekirseonuyaparsn!demis;sonradaoradanayrl-
ms.
Gerekten kambur, yeni gelinin yanna girmeden nce, bosal-
mak iin abdesthaneye girmis; mermere melmis ve abdest
bozmayabaslams!AmahemenbiririIareklgnagirenecinni,
abdesthanenin deliginden kms; ve 'Cik! Cik! diye Iare
seslerivermeyebaslams.Seyis,onukarmakiinellerinibir-
birine arparak ona, 'Hist! Hist! diye seslenmis, Birdenbire,
Iarebymeyebaslayarak,gzlerikorkunsekildeparlakiribir
kediolmus;vekarssndamiyavlamayabaslams.Sonra,kam-
burhacetinigrmeyedevamederken, kediyenidenbymeye
baslayarakbukeziribirkpekolmusve'Hav!Hav!diyehav-
lamayabaslams.Bunugrenkamburkorkmus;veona,'DeIol,
alak!diyehaykrms,Bukezkpekkabararakbiresekolmus
vekamburunyznebakarak,'A!i!.A!i!diyerekanrmayave
debykgrltlerleyellenmeyebaslams.Bunugrenkambur
okkorkmus,tmkarnnnishalolmusgibicvdgnhissetmis;
ve'Imdat!Evdekilerneredesiniz?diyehaykrmayabaslams.
Sonrada,kamburoradankaarkurtulurendisesiyle.esekdaha
dabyyerekabdesthaneninkapsntamamenkapatankorkun
bir manda haline gelmis; ve bu manda, bu kez, insan sesiyle
310
konusarak, ona, 'Allah belan versin senin, kmn kamburu!
Eyseyislerinenkokusmusu!demis.Buszleriduyankambur
lm soguklugunu ensesinde hissetmis, dseme taslar zerin-
dekicvkpisliklerinzerindekaymsveyar giyinikdurumda,
eneleribirbirinevurarakkorkudanperisanolmus!Bunugren
manda,ona,'Alakkambur!Pisaletiniiinesokacakhanmm-
danbaskakadnbulamadnm?diyehaykrms.Korkuiindeki
kamburun agzndan tek bir sz kmams. Bunu gren ecinni,
ona,'Banayantver!Yoksadsknsanayediririm!demis.Bu
korkuntehdididuyankambur,'Vallahi!Bu,aslabenimsuum
degil!Bunubanazorladlar!Vezaten,eymandalarnhkmda-
r,genkznmandalararasndabirsevdigioldugunubilmiyor-
dum! Ama, sana yemin ediyorum, pismanm ve Tanr'dan ve
senden aI diliyorum demis. Bunu duyan ecinni, ona, 'Bana,
Allahadna,emirlerimdenkmayacagnadairyeminver!de-
mis.Kamburhemenyeminvermis.Bununzerineecinniona,
'Burada gn doguncaya kadar, btn gece, kalacaksn!Ancak
bundansonradsarkabilirsin!Amabtnbunlardankimseye
tekbirszbileetmeyeceksin!YoksakaIanbinparayaayr-
rm!Vedebirdahasaraynbuyanna,yaniharemekesinlikle
ayakbasmayacaksn!Yoksa,baktekrarlyorum,kaIanezerve
senidskukurunasokarm!demis;sonrada,'Simdiseniyle
birdurumasokacagmki,gndoguncayakadarkprdayamaya-
caksn! diye eklemis. Sonra manda disleriyle seyisi ayakla-
rndanyakalams veonu basasag, abdesthanenin ukuru iine
sokmus; sadece ayaklar dsarda kalms. Ve de 'Sakn kpr-
damayasn! demis ve ortadan kaybolmus. Kamburun durumu
byle!
HasanBedreddinEl-Basravi'yegelince,kamburileiIritikendi
hallerinebrakpgerdekodasnnzelblmnegirmis;oradan
dagerdekodasnagemisvebirkenaraekilipoturmus.Onun
311
Hasan Berettin'in D@n
(F. 8ormon)
ierigirmesindenbirazsonra,yreklendirmekiinkendisiniiz-
leyen,ancakyalnzbasnagerdegegirmesigerektigindenkapda
kalandadsndanayrlarakyenigelinSitt-lHsnierigirmis.
Birkenardaoturannkimoldugunuayrtedemeyen,amakam-
buraseslendiginisananihtiyar,ona,'Ayagakalk!Yigitdelikan-
l!Karnnelinitut!Allahbelinekuvvetversin!Tanrdadaima
sizinlebirlikteolsun,ocuklarm!diyerekekipgitmis.
BununzerineyenievliSitt-lHsn,yregibirtykadarhaIiI,
kendikendine,'Hayr!Kendimibuigrenkamburseyiseteslim
edecegimeleyimdahaiyi!diyesylenerekilerlemis.Amada-
habirkaadmatmadan,hayranolunacakgzelliktekiBedred-
din'igrerektanms.Bununzerinebirmutlulukglgatarak,
ona,'Oh,sevgilim!Bukadarzamanoturarakbenibeklemenne
incelik! Yalnz msn? Ne mutluluk! Sana itiraI edeyim: seni
toplantsalonunda,oktkamburlayanyanaoturmusgrnce,
ilkin,benimzerimdeikinizindehakiddiaedeceginizdenkork-
tumdemis.Bedreddin,'Hanmm,sennediyorsun?Naslbu
kamburunsanadokunabileceginidsnrsn?Vedenaslsenin
zerindebenimlebirliktehakiddiaedebilir?diyeyantvermis.
Sitt-lHsnde'Amaikinizdenhanginizbenimkocam,senmi,
o mu? diye sormus. Bedreddin, 'Benim, hanmm! Btn bu
kamburgldrs,sadecebizigldrmekiindzenlendi;vede
kem gzlerden korumak iin... nk saraydaki tm hanmlar
seninessizgzelligininvgsnduymuslar;babandabukam-
buru, seni kem gzden korumak iin kiralams; baban onu on
dinarladllendirmis;vezatensimdi,kambur,ahrda,bizimse-
reIimize,birkaseyogurtyutmaklamesgul!diyeyantvermis.
Bedreddin'inbuszlerizerine,Sitt-lHsnzevkledolmus,g-
lmsemis; sonra, daha da coskuyla glms; sonra da anszn
kendinitutamayarak,'Vallahi!Sevgilim,albeni!Albeni!Kuca-
gnaoturtbeni!diyehaykrms.VeSitt-lHsn,iamasrlar-
313
n tmolarakkardgiin,zerindekiharmaniiinderlp-
lakms.'Benikucagnaoturt!dediktensonra,giysisiniIercihi-
zasnagelinceyekadaryukarkaldrmsvetmgzkamastrc-
lgiindekalalarnveayyuvarlaklgndakiknagakar-
ms.Bugrnsvehurilerezgcildininayrntlarn algla-
ynca, Bedreddin, arzunun tm bedenini sardgn ve uyuyan
ocugun uyandgn hissetmis!Ve hemen aceleyle ayaga kalk-
ms,soyunmusveidonununzerindekisonsuzkvrmlarolan
kusagnzms;BasralYahudi'ninkendisineverdigibinaltn
ierenkeseyidivana,kusagnnaltnakoymus;sonraogzelim
sargn karp bir iskemlenin zerine yerlestirmis; ve oraya
kamburiinkonmusolangecetakkesinigiymis;vesrtndagiy-
siolaraksadecesrmaislemeliincebiripekgmlekileyinesr-
maukurlumaviipektengenisbiridonukalms.
Bedreddin, ukur zp tm bedenini kendisi iin hazrlams
olan Sitt-l Hsn'n zerine atlms ve gmlms. Kzn ak
kalalarnnarasnadizkpSitt-lHsn'nbacaklarnayr-
ms.Sonradasaldryahazrvaziyettebulunankobaslsaldr
gerecinikaleninduvarlarnavurmusvebirvurustaengeliorta-
dan kaldrms; ve Bedreddin, incinin delinmemis oldugunu ve
kendisininkinden nce hibir kobasnn buna ulasmadgn,
hatta burnunun ucuyla bile dokunmadgn anlayarak ok se-
vinmis.Sonraengelinardndakiblgenindeaynmutlubekret
durumunusezinleyerekbundanbykbirzevkleyararlanms.
Zevkindorugunda,bugenbedeninbekretinigiderdiktenson-
ra,kobas,onbeskezdahakesintisizgiripkarakaynzevki
tatms,hibirincinmeduymadan...
Bylece,oandanbaslayarak,hikuskusuzSitt-lHsn,sonra
greceginizgibi,eyEmir-lMminin,hamilekalms.
314
Bedreddin on bes kez seter yaptktan sonra, kendi kendine,
'Simdilikbukadaryeter!demis.VedeSitt-lHsn'nyanna
yatp uzanms; kzn basn yavasa kolunun zerine yatrms;
Sitt-lHsndeonukollarylasarms;ikisidebirbirinesksk
sarlmsolarak,uyumadanncesudizeleriokuyorlarms:
Asla (or(maA 0zra@n aslnn hee5ini elsinA -s,
(an1larn nasihatlarna (ula( asmaA !n( hasetle
s?*lenen s?zlerin a:(a 5a*as *o(turA D:nA #ce
)anr2 .ir.irinin (allarna *atan i(i se"gilinin(inen
aha gzel .ir tema:a *aratm: mrJ Ba( onlaraA
Biri i@erinin (ollarna2 mutlulu(la ?rtnm:lerA +l,
leri "e (ollar (ula( *erine hizmet "eri*orA Alem2 ate:,
li .ir tut(u*la i(i (al.in .ir.irine .a@lan@n g?rn,
ce2 onlar so@u( .ir emirle "urma*a 1al:r. Ama sen2
.o: "erA #oluna .ir gzelli@e rastla@n her se5er2
onu se"me( gere(irA >nunla2 saece onunla *a:ama(
gere(irA
HasanBedreddinileamcasnnkzSitt-lHsnnyksiste
byle!
Ecinniye gelince, gidip acele arkadas ecinniyeyi arams; ikisi
birdengelipoyunlarnizlediktenvekobasnndarbelerinisay-
dktan sonra, iki gen varlg uykularnda seyretmisler. Sonra
iIrit,arkadasiIriteye,'Haydi,hemsire,genadamkaldrpg-
trmek sras sende! Onu, seni gtrdgm Basra'daki mezar-
lkta,babasNureddin'intrbesindeyattgaynyeretasmange-
rek!Vedeabukol!Bendesanayardmedeyim!nksabah
olmakzere!demis;bununzerineiIrite,uyuyangenHasan'
kaldnponuolduguhaliyle,sadecesrtndakigmlekleomuzla-
315
rnaalms;nkidonuvekusagtoplayacakzamanyokmus
vepesindeiIrit,gklerdeumus.Havadakibuuuslarsrasnda,
birangelmis,iIritiIriteyekars,yaksklHasansrtndaoldugu
halde,sehvetliduygularduyuprznagemekistemis:veiIrite-
ningnldebunayatknms;ancakHasanadnakorkuyormus.
Skrler olsun ki, Allah, duruma mdahale etmis; meleklerini
grevlendirerekiIritinzerineatesstunlarattrponuyakms.
ByleceiIriteveHasan,belkideonlarmahvedecekolanmthis
iIrittenkurtulmuslar:nkbuiIritiItlesmekonusundadehset-
liymis!ByleceiIrite,basnageleceklerdenokkorktuguHasan
olmasa, kendisiyle pekl iItlesebilecegi iIritin atlms bulun-
duguaynyerdetopragainmis.
Oysa, kader, iIritenin gen Hasan Bedreddin'i tek basna daha
uzagagtremeyeceginianlayarakindirdigiyerinSamkentine
okyaknbirmahalolmasnistediginden,iIritedeHasan'geti-
ripkentinkaplarndanbirininyaknnayavasabrakms;ken-
disideuupgitmis.
Gndogarken,kentinkaplaralmsvehalk,buralardankar-
ken,sadecebirigmlegiylegiyinik,basndasarkyerinegece
takkesi tasyan, ayagnda donu da bulunmayan bu olaganst
gzel genci grnce ok sasrms ve birbirlerine, 'Bunun bu
kadar derin bir uykuda olmas, btn gece uyumams ve ok
yorulmus olmasndandr herhalde! demisler. Ama bazlar da,
'Allah!Allah! Ne yakskl bir gen bu byle! Onunla yatms
olankadnnemutluvenetalihlidirkimbilir?Amaacabaneden
byle rlplak? demisler. Bir digerleri de, 'Zavall gen
adam, meyhanede gereginden Iazla zaman geirmis ve daya-
nacagndanIazlaikiimis;vegecegevakitevinednerken
kentinkaplarn kapalbulmus;topragauzanpyatmaya karar
vermisolmal!demis.
316
Bylece aralarnda konusurlarken sabah yeli esmis ve gzel
Hasan'oksayarakgmlegininalmasnanedenolmus:birka-
rn,birgbek,kalalarvebacaklarortayakms,..Hepsibillur
gibiparlyormus!Vedebirzebbiledengeliyumurtalklar...Ve
bugrnstmbunlarseyredenlerihayranbrakms.
OsradaBedreddinuyanmsvetanmadgbirkentinkapsnda
uzanmsoldugunuveyresindekihalkgrms;bunaoksas-
rp,'Benkimim,eyiyiinsanlar?Syleyinbana,yalvarrm.Ve
denedenbenimbylesineyremdesiniz?Neolduacaba?diye
haykrms. Ona, 'Bizler, sadece zevk duymak iin durup sana
bakyoruz! Ama sen, Sam kaplarnda bulundugunu bilmiyor
musun? Bylesine rlplak kalncaya kadar geceyi nerede
geirdin?diyeyantveripsorusormuslar.Hasanda,'Vallahi!
Iyiinsanlar,sizbananesylyorsunuz?BengeceyiKahire'de
geirdim.Sizse,Sam'daoldugumusylyorsunuz!demis.Bu-
nu duyunca hepsi byk bir neseye kaplmslar ve ilerinden
biri,'Eykocaesrarekici!demis;digerleride,'Amasenher-
haldedelisin!Bylesineyaksklbirdelikanlnndeliolmasne
acnacaksey!demisler.Vekimileri,'Seninbizeanlattgnbu
garip ykdedir? diye sormuslar. Bunun zerine Hasan Bed-
reddin,'Vallahi!Iyiinsanlar,benaslayalansylemiyorum!Dn
geceyi Kahire'de geirdim ve bir gn nce de kendi kentim
Basra'daidim!demis.Buszleriduyanbiri,'Saslacaksey!
diye,birdigeri,'Budelininbiri!diyehaykrms.Vebiroklar
ikibklmoluncayakadarglmsveelrpmslar.Kimileride,
'Buhayranlkvericigencinaklnkarmsolmasnnpekzarar
yok.Yinedebenzersizbirdeliolmusdemisler.Ilerindendaha
aklbasndabiri,ona,Oglum,birazaklnbasnatopla!Veby-
lebudalacaseylersyleme!demis.BununzerineHasan,'Ben
nededigimibiliyorum.Ve,dahas,Kahire'de,dngece,yeniev-
libiriolarakokhosanlargeirdim!demis.Bunuduyunca,he-
317
men hepsi onun lgnlgna gittike daha Iazla inanmslar; ve
biri glerek, 'Pekl gryorsunuz ki, bu zavall gen adam
ryasndaevlenmis.Ryadaevlenmekiyioluyormu?KaseIer
yaptn?Birlikteyattgnbir hurimi, birorospu muydu? diye
haykrms.AmaBedreddin,kzmayabaslayarakonlara,'Pekl
iste, o bir huriydi. Ryada Ialan iItlesmedim, onun bacaklar
arasndaonbeskezyaptmoisi!Vedepisbirkamburunyerini
alarak! Hatta su basmda grdgnz gecelik takkesi de ona
ayrlmst!FakatAllahaskna!Yigitkisiler,benimsargmnere-
de?Donumnerede,giysilerim,kusaklarmnerede?Vedezel-
liklekesemnerede?diyehaykrms.
Ve Hasan ayaga kalkms, yresinde giysilerini arams. Herkes
delikanlnn tmden akln kardgn dsnerek birbirine gz
krpms.
BununzerinezavallHasan,oglnklgylakentegirmeye
kararvermis;vecaddelerivearslar,oguocukbirsrinsa-
nnortasnda,kendisine,'Deli!Deli!diyehaykrrlarkenge-
mekzorundakalms.VezavallHasanneyapacagnbilemez-
ken,AllahbugzelocugundahaIazlaincinmesiniistememis
olacak ki, onu bir tatlc dkkannn nnden geirmis. Ve
Hasanbudkknaatlarak,oradakendinesgnakarams;vebu
tatlc, btn kentin servenlerini ok iyi bildigi 'gzpek bir
yigitoldugundan,herkesHasan' kendihalinebrakpkorkarak
oradanayrlms.
HacAbdullah adl bu tatlc, Hasan Bedreddin'i grnce, onu
keyIince seyretmis; ve gzelliginin, byleyiciligininve dogal
verileriningrnmnehayranolmus;veoandagnlnsevgi
kaplams;vegenHasan'a,'Eykibargenocuk,sylebana,
neredengeliyorsun?Vesaknkorkma!Banayknanlat,n-
k seni simdiden canmdan Iazlaseviyorum demis. Ozaman
318
Hasan Berein "e )atlc Aam
(). Dalziel)
Hasan,tatlcHacAbdullah'abasndansonunakadartmyk-
snanlatms.
Onun basna gelenleri grenen tatlc, son derece sasrms; ve
Hasan'a,'BenimgeneIendimBedreddin,buyk,gerekten
ok sasrtc ve anlatsn da olaganst. Fakat, ocugum, sana
bundan kimseye sz etmemeni tavsiye ederim, nk srlar
aklamaktehlikelidir.VeTanrsenidertlerindenkurtarasyaka-
dar,sanadkknm,gnlnceburadakalmakzereayorum.
Zatenbenimocugumyok,benibabangibikabuletmekister-
sen,benioksevindirirsin!Senievladmolarakkabulederim!
demis.BunuduyuncaHasanBedreddin,'Yigitamcacgm!Se-
ninistedigingibiolsun!diyeyantvermis.
Bununzerinetatlchemenarsyakms;gsterislielbiseler
satnalpHasan'agiydirmekzeregeridnms.Sonraonuka-
dyagtrmsvetanklarnnde,HasanBedreddin'ievlatlga
kabuletmis.
VeHasantatlcdkknnda,onunogluolarakkalms;msteri-
den para alan, hamur islerini, reel kavanozlarn, kaymak ve
Sam'dansalmsbaskahertrltatlyosatarms;Basra'dave-
zirNureddin'inkarsolanannesininonunnndehamurisleri
vereellerhazrlarkenkendisineverdigiderslerdentrvede
tatlclgaokzelbirilgiduyduguiin,sanatksazamandag-
renmis.
VeBasra'nnyaksklgenci,tatlcnnevlatlgHasan'ngzelli-
gi tm Sam kentinde, nlenmis; ve HacAbdullah'n dkkn,
Sam'ntmtatlcdkkanlariindeenislekdkknolmus.
HasanBedreddin'inyksbyle!
Yeni gelin, Kahire'deki Semseddin'in kz Sitt-l Hsn'nkine
gelincesyle:
320
Sitt-l Hsn, bu ilk dgn gecesinin sabahnda uyannca, Ha-
san' yanndabulamams.HemenHasan'nabdesthaneye gitmis
olacagmdsnms!Vednsnbeklemeyebaslams.
Halbyleyken,babasvezirSemseddin,haberlerinialmakzere
onunlabulusmayagelmis;vedeokendiseliimis.Sultan'n,k-
zSitt-lHsn'busekildekamburseyisleevlendirmeyekendi-
sini zorlayarak yaptg hakszlga ruhunda isyan duyuyormus.
Ve, kznn yanna girmeden nce, vezir kendi kendine, 'Hi
kuskusuz,sayetbuigrenkamburakendisiniteslimettiginig-
renirsem,kzmldrrm!diyormus.
Gerdek odasnn kapsn alarak, 'Sitt-l Hsn! diye seslen-
mis.Kz,ieriden,'Evet,babacgm,simdigelipkapyayo-
rum!diyeyantvermis.Veaceleylekalkpbabasnakapya-
ms.Kz,herzamankindendegzelbirgrnmdeymis;yz
sankiaydnlanmsgibiymis;vegengeyiginharikatoslaysla-
rndan, sarlslarndan tm ruhu sevinliymis! Bundan dolay
babasnnkarssna,tmisvelidavransylakms.Amababas,
kamburla birlikte olmaktan znt iinde bulacagn sandg
kzn byle sevin iinde grnce, 'Ah! Utanmaz kz! O pis
kambur seyisle yattktan sonra, nasl oluyor da karsma byle
sevin iinde kyorsun? diye haykrms. Bu szleri duyan
Sitt-lHsn,bilgibirtavrlaglerek,ona,'Vallahi,babacgm!
Busakalarartkbitsin!Zaten,bugece,gerekkocamolanbe-
nimgzelsevgilimintrnakkrpntsbileolamayacaksahteko-
camkamburyzndentmagrllarnbanaglmelericanma
yetti! Sevgilimin yannda geen bu gece, benim iin, ne denli
zevkledoluydubilemezsin!Onuniinbusakaykesartkbaba-
cgmvedeokamburdanszetme!demis.Kznnbuszlerini
duyunca, vezir bastan ayaga Ike kesilmis, gzleri hiddetten
masmavi,'Felaket!Sennediyorsun?Kamburseninlebuodada
yatmadm?diyehaykrms.Kz,'Allahasknababacgm,su
321
kamburunadnanmaartk!Allah,onunda,babasnnda,anas-
nnda,tmslalesinindebelasnversin!Seninkemgzdensa-
knmakiinyaptgnaldatmacayartkbildigimisendepekl
anlyorsun!diyeyantvermis.Sonradadgngecesinintm
ayrntlarnbabasnaanlatms.Vede,'Oh!Incedavransl,sl
slsiyahgzl,yaykaslgzelbirdelikanlolansevgilikoca-
mnkucagndayatarkennekadariyiydim!diyeeklemis.
Buszleriduyanvezir,'Kzm,senldrdnm?Nediyorsun
sen?Kocamdiyeadlandrdgnbugenadamhanineredediye
sormus.Sitt-lHsn,'Abdesthaneyegitti!demis.Bununzeri-
ne vezir ok tedirgin olarak dsarya Irlams ve abdesthaneye
dogrukosmus.Oradakamburu,ayaklarhavada,basderinleme-
sine abdesthane ukurunasokulmusvekprdayamazvaziyette
bulmus! Son derece sasran vezir, 'Ne gryorum? Sen misin
oradaki,kambur?diyehaykrms.Vedesorusunuykseksesle
tekrarlams.Fakatkamburhiyantvermemis;nk,hepdeh-
setiinde,onunlakonusannecinnioldugunusanyormus...
Anlatsnn .u anna2 ehrazat2 sa.ah olu@unu g?rm: "e *a,
"a:1a susmu:.
#akat Yir!i 0kinci 2ece 2eince
S?ze .a:lam:'
Eybahtgzelsahm,isittimki,CaIer,HaliIeHarunResit'ey-
ksnanlatmaysylesrdrms:
Kendisiyle konusann ecinni oldugunu sanan korkuya dsms
kambur,yantveremeyecekkadarokrkmst.Bununzerine
vezir,kzarak,'Banayantver,alakkambur,yoksasupalayla
322
gvdeniparalayacagm!diyehaykrms.Bununzerinekam-
bur,basdaimaabdesthane ukurundaolarak,derinden,'EyiI-
ritlerinveecinnilerinbas!Acbana!Buradanbtngecekpr-
damadgma ve emrine uyduguma yemin ederim! demis. Bu
szleriduyanvezirartknedsneceginibilememisve'Fakat
sennesylyorsun?BeniIritIalandegilim.Gelininbabasym
demis. Bunun zerine kambur derinden bir soluk vermis ve,
'Senekgitburadan!Benimseninlehibirilisigimyok!Ruhlar
rktenomthisecinnigelmedenekgitburadan!Zaten,artk
senigrmekistemiyorum;Ielaketiminnedenisensin;evleneyim
diye mandalarn, eseklerin ve de iIritlerin sevgilisi olan kzn
banaverdin!Allahbelanversin!Seninde,kznnda,tmkt-
lerinde!demis.Bunuduyanvezir,ona,'Deli!koradan!k
da anlattklarn iyice isiteyim! demis; Iakat kambur, 'Belki
deliyimama,buradanokorkuniIritizinvermedikeayrlacak
kadardaaklszdegilim!nkgndogmadanncebuukur-
dankmamkesinlikleyasaklad.Onuniingitburadandabeni
rahatbrak!Ama,gnesindogusudahagecikecekmi,gecikme-
yecekmi,onusyle!diyeyantvermis.Vevezir,gittikedaha
Iazlasasrarak, 'Fakatszn ettigin bu iIrit de kim oluyor?
diyesormus.Bununzerinekambur,ona,yky:yenigelinin
yannagirmedennce,hacetgrmekzereabdesthaneyegelisi-
ni;Iare,kedi,kpek,esekvemandaolarakesitliklklarlaiIri-
tinbelirmesini;sonraneislememaruzkaldgn,kendisinenele-
rinyasaklandgnanlatms;sonradainlemeyebaslams.
Bununzerinevezir,kamburayaklasms,onuayaklarndantuta-
rakdeliktendsarkarms.Vekambur,yztmpisligebulas-
ms, sapsar veaglamakl,vezire,'Allahseninde,mandalarn
sevgilisi olan kznn da belasn versin! diye haykrms. Ve,
yeniden iIrit taraIndan grlrm korkusuyla, dehsete dsen
kamburuguldayarakvegeridnmeyigzealmadantmgcy-
323
lekosmayabaslams.Sarayaulasms,Sultan'nhuzurunaka-
rakonaiIritleolantmserveninianlatms.
Vezir Semseddin'e gelince, o da deli gibi kz Sitt-l Hsn'n
yannagelmisveona,'Kzm,aklmnuacagnhissediyorum!
Buservenibanaakla!demis. BununzerineSirt-lHsn,
'Bilki,yleyse,babacgm,btngecedgndesaygylakars-
lananyaksklgenadambenimleyattvebekretimigiderdi;
kuskusuz ondan hamile de kaldm. Sylediklerimi kantlamak
iin, onun iskemledeki sargn, divan zerindeki idonunu ve
yatagnzerindekikusagngsterebilirim.Dahas,bukusagn
altndaneoldugunubilmedigimbirseybulacaksn!demis.Bu
szleriduyanvezir,iskemleyedogruyrms;sargalms,gz-
dengeirmis,heryanneviripevirmis,sonra.'Amabu,Basra
ve Musul vezirlerinin sarklarna benziyor! ' diye haykrms.
Sonrasargzmsvetakkeniniinedikilibirbezparasbul-
mus.Hemenonuoradankarms;sonrakusagyerindenkaldr-
ms ve altnda Hasan Bedreddin'eYahudi'nin verdigi bin altn
dinarierenkeseyibulmus.Bukesede,baskacaYahudi'ninel
yazsylayazlmsbirkgtparasdavarmsveyazsyleymis:
Ben2 Basra'a tacir 5alan (imse2 (ar:l(l anla:ma
zerine2 Allah'n i*ili@ini zerinen e(si( etmemesini
temenni etti@im "ezir Nurein'in o@lu Hasan Bere,
in e5enimize2 Basra'*a il( gelece( olan .a.asnn
gemisine(i mallar i1in .in altn inar "erim.
Bu kgd okuyunca, vezir Semseddin haykrarak baylp yere
dsms.Kendinegeldigizaman,sarktabuldugudikilibeziace-
leyleamsvehemenkardesiNureddin'inyazsntanms.Bu-
nugrnce,aglaypszlanmayabaslamsve'Ah!Benimzavall
324
kardesim!Zavallkardesim!diyeinlemis.
Biraz sknete kavusunca, 'Tanrm! Sen nelere kadirsin! de-
mis; sonra kzna, 'Kzm, o gece kendini sundugun kisinin
adn biliyormusun?Bu,benimkardesimNureddin'inoglu,se-
nin yegenin olan Hasan Bedreddin'dir! Ve bu bin dinar senin
baslkparandr!Allah'askrlerolsun!demis.Sonradasuiki
siiriokumus:
%zlerini *enien g?r*orum "e hemen2 ona *enien
(a"u:ma arzusu*la eri*orum2 tam olara(A 0.are(
*erler ansna2 g?zlerimin tm *a:n a(t*orum.
Be (eni (enime soru*orC *ant alamaan a@l*o,
rum' IBeni (im onan (o$ar$ alAH i*e... AhA Dert,
lerime neen olanan *al"arara( onu .ana geri *olla,
masn isti*orumA
OndansonrakardesininansndikkatleokumusveoradaNu-
reddin'inveogluHasanBedreddin'indogumununtmyksn
anlatlms bulmus. Ve, zellikle, kardesinin verdigi tarihlerle
Kahire'dekikendievlenmesininvekzSitt-lHsn'ndogmas-
nn tarihlerinin birbirine uymasm hayretle karslams. Ve bu
tarihlerinnoktasnoktasnabirbirineuydugunusaptams.
ylesinesaspkalmski,hemengidipSultan'bulmakveona
kgtlargstererektmykyanlatmakistemis.VeSultanda,
kendibakmndan,ylesinesaspkalmski,saraynkatiplerine
buharikaykyyazmalarnvedikkatledolaptasaklamalarn
emretmis.
325
VezirSemseddin'egelince,evekznnyannadnmsveyegeni
Hasan Bedreddin'in dnmesini beklemeye baslams. Fakat so-
nunda,nedeninibilmedenHasan'nkayboldugunuanlams;ken-
dikendine,'Vallahi!Buserven,neinanlmazservendir!Ger-
ekten,biresidahagrlmemistir!demis.
Anlatsnn .urasna2 ehrazat2 sa.ahn .eliri@ini g?rm:2
*a"a:1a Hint "e !in h(mar Sultan2 ehri*ar' aha 5azla
*ormama( i1in susmu:.
#akat Yir!i 3nc 2ece 2eince
S?ze .a:lam:.
Ey bahtgzel sahm! Isittim ki, HaliIe Harun Resit'in veziri
CaIer-lBarmaki,yksnsylesrdrms:
VezirSemseddin,yegeniHasanBedreddin'inkayboldugunug-
rnce,kendikendine,'Dnyalmkalmdnyasoldugunag-
re, ben tedbirlerimi alaym! Elbet bir gn Hasan nasl brakp
gittiyse ylece kagelir demis. Ve vezir Semseddin, bir yaz
masas, bir kalem vebirtabakakgt alms veevinin tmes-
yasn birerbirerkaydageirmis.rnegin,'Falandolap,Ialan
yerde; Ialan perde Ialan yerde! seklinde saptamalar yapms.
Bunubitirince;kgd,kzSitt-lHsn'eokuduktansonrakat-
lamsveevrakkasasnayerlestirmis.BundansonraHasan'nes-
yalarn, sarg, klah, idonunu, kusag, giysiyi ve keseyi to-
parlamsvebirpaketyappbykbirdikkatlekapatms.
VezirinkzSitt-lHsn'egelince,ilkdgngecesindensonra
gerektenhamilekalms;vetamdokuzaysonra,zamannda,ay
parasgibi,babasnaherbakmdanbenzeyenbiroglandogur-
326
mus.
Onun kadar gzel! Onun kadar nazik!Ve de onun kadar m-
kemmel! Dogdugunda, kadnlar onu ykamslar ve gzlerine
srmeekmisler;sonragbekbagnkesmislerveonudadlara
vestanneyeteslimetmisler.Sasrtcgzelligindentr,adn
dacip
10
koymuslar.
Herkesinhayranoldugucip,gnbegn,aybeay,ylbeyl,
byypyediyasnageldiginde,dedesiVezirSemseddin,onu,
ok nl bir hocann okuluna yollams; ve ocugu bu hocaya
emanetetmis.Vecip,hergn,babassandgdedesininsadk
klesiSait'inesliginde,gleleriveaksamlar evednmekkay-
dyla, okula gitmis. Bylece bes yl gemis; o srada on iki
yasna ulasms. cip, okuldaki teki grencilere dayanlmaz
sekildektdavranyormus;onlardvyor,onlarasvyorve
'Iinizdenhanginizbenimgibisiniz?BenMsrvezirininoglu-
yum!diyormus.Sonunda,ocuklarbirlesmis,cip'inktdav-
ranslarhakkndahocayasikyettebulunmayagitmisler.Oza-
man,okulhocas,vezirinoglunaverecegiihtarlarnbosagidece-
ginivedevezirinoglunuokuldankovmakistemediginden,o-
cuklara,'Size,onasyleyebileceginizbirseygretecegim.By-
lecebundansonraokulagelemez!Yarn,oyunoynarken,hepiniz
cip'inyresinetoplannvebirbirinize,'BallahiA !o( ilgin1 .ir
o*un o*na*aca@z2 .ugnA Ama .ir :artla' hi1 (imse an2 ana,
snn an "e .a.asnn an *(se( sesle s?*lemei(1e .u
o*una girme*ece(A !n( anasnn .a.asnn an s?*le*eme,
*en 1ocu( $i1tir "e .izimle o*na*amazA'deyindemis.
Bylece,ertesign,cip,okulageldiginde,ocuklaronunyre-
sinde toplanmslar; aralarnda anlasmslar; ve ilerinden biri,
'Ah,gerektenevet!Buharikabiroyun!Ancakbuoyunakendi
10 Gci$'Saslacaksey(M.)
327
ana-babasnnadmsylemedikehikimsegirmeyecek!Haydi
bakalm!Srayla!demis.
Bununzerineocugunbiriilerleyip,'BenimadmNebih!An-
neminadNebiha!BabamnkiIzzettin!demis.Sonrabirdigeri
ileri kp, 'Bana Necip derler! Anneme Cemile! Babama da
MustaIa!demis;sonradabirncs,birdrdncsvedi-
gerleriaynsekildekendileriniveana-babalarntantmslar.S-
racip'egelince,gururlanarak,'BenimadmAcip!Anneminki
Sitt-lHsn!BabamnkiMsrVeziriSemseddin!demis.
Gci$ "e >(ul Ar(aa:lar
(A. B. Houghton)
328
Bunuduyanocuklarbagrsmslar,'Hayr,vallahi!Vezirhide
seninbabandegil!diye... ciphiddetlenerek,'Allahbelanz
versin!Vezirbenimbabamdr!diyehaykrms.Fakatocuklar
alayetmeyeveelrpmayabaslamslarve'DeIol!Senbabann
adnbilmiyorsun!Oseninbykbabandr!Semseddinaslase-
ninbabandegildir!Bykbabandr,anneninbabas!Bizimleoy-
nayamazsn!demisler.Veocuklarkahkahalaratarakdaglms-
lar.
Bunuduyancip'inggsdaralms,hkrklarlabogulurgibi
olmus!Fakathemenyannagelenokulhocas,ona,'Naslcip,
vezirinseninbabandegil,annenSitt-lHsn'nbabas,yanib-
ykbabanoldugunuhlbilmiyormusun?Babanagelince,onun
kimoldugununesen,nebiz,nedehikimsebilmiyor.nk
Sultan,Sitt-lHsn'kamburseyisleevlendirmisti;Iakatseyis
Sitt-lHsnileyatamams;vebtnkentte,dgngecesi,onu
birecinnininkapaltuttugunuveSitt-lHsnileyatmaktanen-
gelledigini anlatms. Ve de mandalara, eseklere, kpeklere ve
benzerlerinedairsasrtcykleranlatms.Bylece,cip,kim-
se senin babann kim oldugunu bilmiyor! Bundan dolayTan-
r'nnvesenibirpiolarakbilenarkadaslarnnnndedahaal-
akgnllol!Zaten,cip,kesinlikle,babastannmayanvepa-
zardasatlanbirocuklaayndurumdasn!Birkezdahasyl-
yorum:VezirSemseddinsadeceseninbykbabandrvebaban
bilinmemektedir.Bundandolayalakgnlldavran!demis.
Okulhocasnnbukonusmaszerine,kkcipkosarakan-
nesi Sitt-l Hsn'n yanna varms; aglamaktan, hkrmaktan
ylesinebitkinmiski,ilkinhibirseysyleyememis.Annesionu
byle tedirgin grnce teselli etmeye alsms ve ona, 'ocu-
gum,derdininnedeniniannenesyle!demis;veonukucakla-
yppms.Bununzerinekkcip,ona,'Sylebanaanne,
benimbabamkim?diyesormus.VeSitt-lHsnoksasarak
329
ona,'Vezirdir,oglum!demis;ama,cipaglayarak,'Oh,hayr!
O benim babam degil! Geregi benden saklama!Vezir sadece
seninbaban!Benimbabamdegil!Hayr,hayr!Yabanageregi
sylersinyadasuhanerlevururkendimildrrm!demis.
Vekkcipannesineokulhocasnnszlerinitekrarlams.
Sitt-lHsn,bununzerine,yegeniolankocasn,onunlageen
dgngecesinivedeBasralHasanBedreddin'intmgzelligi
veakllaradurgunlukverencazibesinihatrlayphelecanlaagla-
yphkraraksudizeleriokumus:
#re@ime arzu*u tutu:turu$ uza(lara gittiA Barna@,
mzan uza(laraA Benim za"all a(lm a u1u$ gittiC o
?nnce*e (aar a geri gelme*ece(. Ama .en onu
.e(ler(en2 *at:trc u*(u*u "e tm sa.rm *itirimA
> .eni .ra($ gittiC onunla .irli(te mutlulu@um a
.eni ter( etti2 huzurum aA Beni ter( etti2 g?z*a:larm
onun *o(lu@una aanC a($ uru*orlar2 enizleri
oluran ereler olu:tururcasnaA Arzumun .eni ona
ta:ma@ .ir gn .ile *o(A #o(lu@unun acsn anma,
an *re@im e 1ar$m*orA Ha*ali ruhuma .elirir
.elirmez2 a:(m2 arzularm "e anlarm 1o@al*orA /,
nn il( saatlerinen .a:la*ara(2 g?zlerimin ?nne
.eliren2 aima onun se"gili ha*aliirC "e .u he$ .?*,
leirA !n( .a:(a :ncem2 .a:(a a:(larm *o( (iA
Sonradahkrmaktanbaskabirseyelindengelmemis.Vecip,
anasnaglargrnce,odaaglamayabaslams.Ve,herbiriken-
diksesindeagladgsrada,haykrmalar,aglamalarduyarakve-
zirierigirmis.ocuklarnbyleaglargrnce,onundayregi
paralanmsveonlara,'ocuklarm,niinbyleaglyorsunuz?
330
diyesormus.BunuduyanSitt-lHsn,kkcip'inokuldaki
ocuklarlaolanserveninianlatms.Vevezir,buykyduyun-
ca,gemisgnlerintmIelaketleriniyenidenhatrlams;kendi
basna gelenleri, kardesi Nureddin'in, yegeni Hasan Bedred-
din'invedeensonrakkcip'inbasnagelenleri...Vebtn
buanlarbirarayagelince,odaaglamaktankendini alamams.
Ve, umutsuzca, Sultan'n katna karak ona, kendi adna ve
ocuklarnnadnabudurumundevamedemeyeceginisylemis
ve yegeni Hasan Bedreddin'i bulabilecegi Basra kentine ulas-
makzereDogu'yadogrugeziyekmakiinizinistemis.Sonra
daSultan'dangidecegiherlkedeyegeniniaramakvebulunca
alpgetirmekzeregerekliarastrmalaryapmakzere,yannda
gtrebilecegiveilgilileregsterebilecegiIermanlartalepetmis.
Sonradaacacaglams.YregiparalananSultan,onuntm
lkelerde ve tm eyaletlerde kullanabilecegi Iermanlar yazp
kendisinevermis.Vezirbunaoksevinmis,Sultan'atesekkrler
vesaltanatnndevamiindualaretmis;vesonrayerekapanp
nndeyeriperekizinalphuzurdankms.Veosaatebas-
layarak yol hazrlgna baslams. Kz Sitt-l Hsn ve torunu
Acip'ideyannaalarakyolakoyulmus.
KaIileilkgn,ikincign,ncgnvebunlarizleyengnler
SamdogrultusundayolalaraksonundagvenleSam'aulasms;
tm kaplarn, Midan'dan Hasba'ya kadar gemisler; yollarn
srdrmeden nce adr kurup iki gn orada dinlenmisler.
Sam'n agalar, akarsularla donanms hayranlk uyandracak
gzelliktebirkentoldugunugrmsler.Kent,sudizelerleonu
vensairinanlattggibiymis:
331
am'a .ir gn .ir gece ge1irim. amA >nu (uran2
ona .enzer .ir (entin .ir aha *a$lama*aca@na *e,
min etmi: 7etaA /ece2 am' (anatlar*la ?rter2 a:(la
olu... Sa.ah onun zerine t(z a@a1larn g?lgesini
sererA A@a1larn allarna(i :e.nemler :e.nem e,
@il2 inciirlerA >nlar sarsan sa.ah *eline (ar:n2 inci,
ler2 (ar gi.i :erA >raa2 ormanlarna2 her :e*i
*a$an Do@a'r. -u:lar sa.ah ?t:lerini *a$arC g?ln
su*u a1(2 .e*az .ir (ita$ sa*5asrC meltem *ant
"erir "e (u:larn s?*lei(lerini *azarC "e .e*az .ulut,
laran :en *a@mur tm urgun sulara :iirler zerA
Byleoluncavezirileyanndakilergidipkentigrmekvears-
larndanihtiyaduyduklanseyleri satn alpMsr'dangetirdik-
leriseyleridesatmslar.nlhamamlarndaykanmslarvetm
dnyada biresi dahabulunmayanBeni-mmiyeCamii'negit-
misler.
cip'egelince,oda,iyiyrekliSait'inesliginde,kenteeglenme-
yegitmis.Haremagas,onubirkaadmgeridenizliyormusve
elinde bir vurusta bir deveyi ldrebilecek bir kam tutuyor-
mus;nkSamhalknnktnnbiliyormus;vebukamy-
laeIendisigzelcip'eyaklasmalarnnlemekistiyormus.Ve,
gerekten,yanlmams;nkgzelocugugrrgrmez,Sam
halk,onunnedenlizariIvearpcoldugununIarknavarms;
onunkuzeyrzgrndandatatl,susuzkalncazlenensukadar
tazevehastaoluncazlenensaglkkadarhosoldugundansz
etmisler;veyollardakiherkescip'iizleyipdurmus;kimileride,
hzlaonlargeipilerde,geisinidahaiyivedahauzunseyret-
mek iin yere oturmuslar. Sonunda talihin iradesiyle, cip ve
haremagas, bir tatlc dkknnn nne gelmisler ve kendini
332
bilmeyenbukalabalktankanmakiindkknagirmeyeniyet-
lenmisler,
Oysa, bu dkkn, cip'in babas Hasan Bedreddin'in islettigi
dkknms. Hasan'n babalg ihtiyar tatlc lms ve dkkn
mirasyoluylaHasan'akalmsimis.OgnHasan,nartanelerive
digersekerlivelezzetliseylerleneIisbirtatlhazrlamaktaimis.
cipileklenindkknnnndedurduklarngrnce,Hasan
kk cip'in gzelligiyle bylenmis; sadece bylenmemis,
ilahibirhislevetmyregiyleolagandsheyecanlanms;veii
sevgiyledolu,'EybenimgeneIendim,senkikalbimiIethedip
tmvarlgmdasaltanatkurdun!Senki,tmbenligimikendine
ektin!Dkknmagirerekbanaonurverirmisin?Sadecemer-
hametedipyaptgmtatllarnesnisinebakarmsn?demis.Bu
szlerisylerken,Hasan,kendinekarsn,gzlerindeyaslarbe-
lirmesininleyememis;gemistekidurumuylasimdikidurumu-
nuhatrlaypaglams.
cip,babasnnszleriniisitince,onundayregihznlenmis;
kleyednerek,ona,'Sait!Butatlcnnkonusmalar yregime
dokundu. Her halde uzaklarda brakmak zorunda oldugu bir
ocuguolsagerek!Bengalibaonabuocuguhatrlattm!Kim
bilir belki biz onun acsn dindirirsek, Tanr da bize acr ve
babam aramak iin yaptgmz arastrmalarda yardmc olur
demis.
cip'inbuszleriniduyunca,haremagas,'Vallahi,eIendim,hi
gerekmez!Oh!Saknha!Birvezirinoglunaarsdakibirtatlc
dkknnagirmekyarasmazvedeyleortayerdebirseylerye-
mekhiolmaz!Ya,hayr!Bununlabirlikte,suedepsizveken-
dinibilmeztakmnnsenirahatszedecegiendisesiyledkkna
girmekistiyorsan,benonlaruzaklastrmayvesenionlarakars
savunmay su kamyla pekl saglayabilirim! Ama dkkna
333
Ggi.2 Harema@as "e Hasan Berettin
(A. B. Houghton)
girmeyegelince,bakbuolmaz!demis,
Haremagasnnszleriniduyunca.Hasanokzlmsvegzle-
riyasladolu,yanaklarslak, haremagasnadnerek, ona,'Ey
saygdegerkisi,merhametedipdkknmagirmeninzevkinden
beniniyemahrumetmekistiyorsunuz?Senki,birkestanekadar
karasn!Amaiintpkonunkikadarbeyazdr!Senki,tmsair-
lerimizinhayranlkuyandrandizeleriyle vlmsgibisin!Gel
desanaiinkadardsnndabeyazolmasnnsrrnaklayabi-
leyim!demis.Yigitharemagasbunuduyuncaokglmsve
'Dogrumu,dogrumubusyledigin?Yapabilirmisin?Amana-
sl?Bununsrrnbanahemenakla!demis.HasanBedreddin
deona,hemen,haremagalarnvenbirsiirindizeleriniokumus:
>nun ho: neza(eti "e ta"rlarna(i zara5et "e e
a"ran:larna(i asalet2 h(marlarn sara*larnn
sa*ge@er (oru*ucular olmalarna *etmi:tirA Harem
i1in2 e:i .ulunmaz hizmet erleriir onlarA -i.arl(la,
rnan ?tr2 g?(te(i mele(ler2 (eni sralar gelince2
*ere iner "e onlara hizmet eerlerA
Budizeler,gerekten,ylesineolaganstvedurumauygunmus
ve o kadar gzel okunmus ki, haremagas hem duygulanms
hemdemthisiltiIatgrmsoldugundan, cip'inelindentuta-
raktatlcnndkknnaonunlabirliktegirmis.
BunugrnceHasanBedreddinoksevinmisveonlarnonuru-
naneyapacagnbilememis.Sonra,engzelkaselerindenbirini
alms;onunartanesi,sekervesoyulmusbademledoldurmusve
zerlerineyeterinceneIiskokularserpmis;sonradaislemelive
kabartmal bakr tepsilerinden en gsterislisini seerek kaseyi
335
bununlasunmus.Vetatlymemnunlukisaretleriyaparakyedik-
lerini grnce ruhu ok oksanms ve ok memnun olmus; ve
onlara,'Gerekten,benimiinnebyksereI!Vedenebahtl
birgn!Hosolsun,aIiyetolsun!demis.
Kk cip, ilk lokmalar yedikten sonra, tatlcya, 'Bizimle
oturabilirveyiyebilirsin!Allahdabiziarastrmalarmzdayar-
dm ederek dllendirir diyerek tatlcy yanlarnda oturmaya
davet etmis. Bunu duyan Hasan Bedreddin, 'Nasl, ocugum!
Sen,bukadargenyasta,sevdiginbiriniyitirerekderdemids-
tn?diyesormus.Acipde,'Elbette,yigitadam,yregimsim-
didensevgilibirvarlgnyokluguylayanptutusuyor!Vebuok
sevilen varlk benim z babamdr. Ve bykbabamla birlikte,
tm lkeleri gezerek onu aryoruz diye yant vermis. Sonra
kkcipbuanylaaglamayabaslams;Bedreddindebuagla-
ysakatlmaktankendinialamams,odaaglams.Veharemagas
dabunayrektenkatlarakbasnsallams.Ancakbtnbunlar,
kokuluvebykbirsanatlahazrlanms,neIisnartatlsnaonur
vermektenonlaralkoymams.yleneIismiskiyediklerisey,
doyuncayakadarkasksallamslar.
Ancak, zaman epeyce getigi halde, Hasan Iarknda degilmis;
haremagasilecipayrlrayrlmaz,Bedreddin,sankiruhunun
da onunla birlikte srklenip gittigini sanms; ve onu izlemek
arzusunakarskamayarakabucakdkknnkapatms,hibir
sekilde cip'in kendi oglu oldugunu aklna getirmeden, kp
aceleyleonlarizlemisveSam'nbykkapsndandsark-
madanonlaraulasms
Osradaharemagas,tatlcnnkendileriniizlemisbulundugunu
Iarketmis;dnpona,'Nedenbiziizliyorsun,tatlc?diyesor-
mus;Bedreddinde,'SadecekentindsndagrlecekuIakbir
isimolduguiin,birlikteyryelimdiyesizeulasmakistedim,
336
sonradadnecektim.Zaten,sizinayrlsnz,canmbedenim-
denkopard!demis.
Bu szleri duyan haremagas ok kzms ve kendi kendine,
'Gerekten,butatlkasesibizeokpahalyapatlad!Felaketka-
sesiimisdeta!Butatlchazmetmeyealstgmzseyleribize
kusturtacak, istesimdidebiryerdenbryerepesimizdenko-
sup duruyor! diye sylemis. O srada cip dnerek tatlcy
grms, yz kzararak kekelemeye baslams: 'Sait! Brak ne
yaparsa yapsn! Tanr'nn yollar tm Mslmanlar'a aktr
demis;sonrada'Amabiziadrlarakadarizlerse,ozamanger-
ektenbeniizlemekteoldugunuanlarzveonukovmaktangeri
durmayz! diye eklemis. Sonra cip basn egmis ve yoluna
devametmis;haremagasdabirkaadmgerisindenonuizlemis.
Hasan'agelince,onlarMidan'danadrlarnkurulduguHasba'ya
kadar izlemeyisrdrms. Bu srada cipile haremagas geri
bakponubirkaadmardlarndagrmsler. cipde, bu kez,
sinirlenmisveolupbitenleri,birtatlcyagirdiklerinivetatlc-
nnsonradankendileriniizleyerekartlarndangeldigini,harem-
agasnnbykbabasnaanlatacagndanokkorkmus.Onudeh-
setedsrenbudsnceyleyerdenbirtasalms;ayakta,hare-
ketsiz, dalgn ve gzlerinde garip bir skla kendilerine bakan
Hasan'a dnms. Tatlcnn gzlerindeki bu alevin degisik bir
anlam oldugunu dsnms ve daha da Iazla sinirlenmis; tm
gcyletasIrlatms;tasHasan'agrbiimdeyaralams;sonra
cipileharemagasaceleyleadrlaraynelmisler.HasanBed-
reddin'egelince,baygn,yeredsms;yzbastanbasakanabu-
lanms.Amanemutluki.kendinegelmektegecikmemis;kann
dindirmisve sargndan birparayrtarakalnnsarms.Sonra
kendi kendini azarlamaya koyularak, 'Aslnda; benim kusu-
rumdanoldubu!Dkknmkapatmaklavedogruolmayan bir
tarzda bu gzel ocugu izlemekle dsncesesizce davrandm.
337
Herhaldebuizleyisimiktmaksatlarayormustur!demis.Son-
raiiniekip'Allahkerim!diyerekkentednmsvedkkn-
nyenidenaarakeskisigibihamurisiyappsatmayabaslams;
bu srada acyla, Basra'daki zavall annesini ve ocuklugunda,
hamurisizerinekendisineverdigiilkderslerihatrlyorveagl-
yormus;tesellibulmakiinkendikendinesudizeleriokumus:
)alihten *ana hi1 aalet .e(leme' : (r(l@nan
?te .ir :e* ele eemezsinA !n( sana aalet sa@la,
*aca@n san@n talih .u o@aa *aratlmam:tr.
Tatlc Hasan Bedreddin'in amcas vezir Semseddin'e gelince;
Sam'da gnlk dinlenmeden sonra, Midan'dan adrlarn
sktrp Basra'ya dogru yol almak zere ilkin Humus, sonra
HamaveHalep'edogruyolakms.Veheryerdearastrmalar
yapmaktangeridurmams.Halep'tenMardin'e,sonraMusul'ave
Diyarbekir'egitmis;sonundadaBasra'yaulasms.
Ancakbirparadinlendiktensonra,Basrasultannnhuzuruna
kmakistemis.Sultanonuhemenhuzuraalmsveonualakg-
nlllklekabuletmis;veiyilikseverlikleonuBasra'yagetiren
nedeni grenmek istemis. Semseddin tm yksn ve eski
vezirNureddin'inkardesioldugunuonaanlatms.SultanNured-
din'inadnduyunca,'AllahondanltIunuesirgemesin!demis;
veona,'Evet,dostum,Nureddinbenimdostumduvekendisini
okseverdim,lmndenbuyanaonbesylgeti!Ardndabir
deHasanBedreddinadlogulbrakt;amabuocukbirgnbir-
denbire kayboldu. Bir daha ondan sz edildigini duymadk.
Ama,burada,Basra'da,hl,Nureddin'denncekivezirimink-
z, kardesin Nureddin'in kars olan annesi yasyor diye ekle-
mis.
338
Bu haberi alan Semseddin sevincin doruguna kms ve, 'Sa-
hm!Yengemigrmekisterdim!demis;sahdaonagerekliizni
vermis.
Semseddin adres ve dogrultusunu grendikten sonra, hemen
rahmetlikardesiNureddin'inevinekosmus;yolda,onusonbir
kezkucaklamadan,kendisindenuzaktalenkardesiNureddin'i
dsnerekorayaulasmaktagecikmemis.Aglamsvesudizeleri
kendikendineokumus:
>hA /e1mi: gecelerimin (onutuna ?n*orumA #?re,
sine(i u"arlar ?$*orumA Ama *re@imin ?zne
.eni *arala*an .u u"arlar e@il2 (onutta oturana
u*u@um a:(trA
Sonra byk bir kapdan, ortasnda evin bulundugu byk bir
avluyagirmis.Evinkaps,hertrlrenktenmermerlerlecan-
landrlmskemerli,granittenyaplmsbirharikayms.Bukap-
nndibinde,grkemlibirmermerstnde,kardesiNureddin'in
altnharIlerlekaznms adn bulmus. O zamanegilipbuismi
pmsveokheyecanlanarakaglams;vesudizeleriokumus:
Her gn2 sa.ahle*in2 o@an gne:e senen ha.er so,
ru*orum. Be e her gece 1a(an :im:e@eA =*ursam
e@er2 u*uma(ta olu@um hale2 arzu2 arzunun i(eni2
arzunun a@rl@2 arzunun .1(s i1ime i:li*orA Be
asla ertlerimi ha*(rm*orumA +* tatl ostum2 art(
aha 5azla (at *o(lu@un sinesine uza(la:maA #re,
@im $ar1a $ar1a2 *o(lu@un acs*la (esi( "e (o$u(A
Hangi ha*rl gn2 hangi e:siz gn2 .izi sonuna .ir,
339
le:tiren gn (aar ha*rl "e e:siz ola.ilirJ Ama2 *o(,
lu@unun ruhumu .ir .a:(a a:(la oluru@unu hi1
:nmeA !n( *re@im2 i(inci .ir se"gi*i alaca( (a,
ar geni: e@ilA
Sonraevegirmis,tmdairelerigeerekBasralHasanBedred-
din'inanas,yengesihatununoturmasnaayrlmsodayagelince-
yekadaryrms.
OgluHasan'nkaybolmasndansonra,kadn,gecegndzagla-
yphkrmakiinbuodayakapanms;veodannortasna,uzun
zamandrldbildigiogluiinzavallocugununmezarntem-
siledercesinekkbirtrbeyaptrms;tmzamann,gzyas-
lar iinde, orada geiriyor; ve dertten kms; uyumak iin
yineorayabasndayyormus.
Semseddin,odannkapsna iyiceyaklastgzaman,yengesinin
sesiniduymus;buaclsessudizeleriokuyormus:
+* mezarA )anr a:(na s?*le .anaA Dostumun gzelli,
@i2 1e(icili@i silini miJ /zelli@inin $arla( tema:as2
e.ei*en solu muJ +* mezarA -u:(usuz sene2 ne
ze"( .ah1eleri2 ne *celmi: g?((u..esi "arA Ama2
s?*le .anaA Nasl olu*or a2 i1ine2 a*n :la@n
"e aln 1i1e(leni@ini g?r*orumJ..
BunuduyanvezirSemseddinierigirmis;enycesayglarsu-
narakyengesiniselamlams;veonakocasNureddin'inkardesi
oldugunusylemis.SonradaonatmykyveogluHasan'n
birgecekzSitt-lHsnileyattgn,ertesignortadankaybol-
340
dugunuvesonundaSitt-lHsn'nhamilekalpcip'idogurdu-
gunu...Sonrada,'cipbenimlebirliktegeldi.Oglununkzm-
danolmaogluoldugunagre,senindetorunundurdiyeekle-
mis.
Oanakadardnyaislerinebasnevirmisvebykbirmateme
brnmsolandulkadn,oglununyasamaktaoldugunuanlayn-
caheyecanlbirsekildeayagakalkponukucaklayarakayaklar-
naatlmsveonunonurunasuikidizeyiokumus:
Bana gelere( .u mutlu ha.eri u*uranan Allah raz
olsunA Ne mura "arsa "ersinA !n( .ana en mutlu2
u*ulanlarn en i*isi .ir ha.er "eriA +@er (a.ul ei$
*eter .ulaca@ .ir hei*e "erme( gere(irseC ona a*r,
l(larla $ar1alanm: .ir *re( "erece@imA
Vevezir,hemengidipAcip'igetirmeleriiinadam gndermis;
ocuk hemen getirilmis. Bunu gren bykanne aglayarak
cip'inboynunasarlms.VeSemseddinona,'Eyanne,gerek-
te,buan,hidegzyas dklecekandegildir,bizimlebirlikte
Msr'a gelmek iin hazrlklar yapma zamandr. Ve insallah,
yegenim Hasan da yaknda bizimle birlikte olacaktr! demis.
cip'inbykanneside,'Isittikveitaatettikdemis.Vehemen
oandaayagakalkms;gereklitmesyasnveyiyecekolarakte-
darikiniyapptmhizmetkrlarnbirarayagetirerekhemence-
cikyolculugahazrbulundugunugstermis.
Bunun zerine vezir Semseddin, Basra Sultan'nn huzuruna
karakvedaetmis.Sultandaona,kendisiiinveMsrSultan
iin hediye ve armaganlar vermis. Bunu izleyerek Semseddin,
ikikadnvecip,maiyetleriylebirlikteyolakoyulmuslar.
341
YenidenSam'aulasncayakadar,kesintiyeugratmadan,yollar-
na devam etmisler. Orada, Kanun Meydan'nda durmuslar ve
adrlarnkurmuslar.Vevezir,'Burada,Sam'da,birhaItakala-
rakMsrSultan'nasunulacakuygunhediyevearmaganlarala-
cagzdemis.
Bylece,vezir,mallarn sunmakzereadrlarnziyareteden
zengin tacirlerle mesgul olurken; cip haremagasna, 'Baba
Sait,bengidipbirazeglenmekistiyorum.HaydiSamarslarna
gidelim!Nevar,neyok,bakalm!Vedetatllarnyedigimiz,bi-
zegsterdigimisaIirperverliginivecegimizetaslakaIasnyar-
dgmztatlcnndurumunudagrenelim!Gerekten,onaiyilik
yerinektlkyaptk!demis.Haremagasda,'Isittikveitaat
ettik!yantnvermis.
Bunun zerine cip ile haremagas adrdan kmslar; nk
cip, bilinsizceduydugu bir evlatsevgisinin ortayakardg
krbiritisinetkisindebulunuyormus.Kentevarnca,tatlcdk-
knna ulasncaya kadar arslarda durmadan yrmsler.Tam
daBenimmiyeCamii'ndeMslmanlartoplanpikindinama-
znklacaklarsaatmis.
Osrada,HasanBedreddin,dkknnda,dahancekiaynneIis
tatly: soyulmus bademli, nar taneli, sekerli ve kokulu tatly
hazrlamaktaimis!ciptatlcygzdengeirmisveattgtasn
alnndabraktgizigrms.BunugrncedeyregidahaIazla
zlms;ve'Selamnaleykmeytatlc!Buralarasendenhaber
almaya geldim. Beni tanmadn m? demis. Hasan onu grr
grmeziininezildigini,yreginindzensizvuruslarlaarptg-
n,yeredsecekgibibasnndndgnvebirszckbilesy-
leyemeyecek kadardilinindamagnayapstgn hissetmis. So-
nundabasnocugadogrukaldrmsvetmalakgnlllgy-
le,onasudizeleriokumus:
342
Se"gilime sitemler etme( (ararna*mC ama onu sa,
ece g?rme(le "azge1timC "e ne ilime ne e g?zle,
rime ha(im ola.ilimA SustumC gururlu "e ezici g?r,
nm (ar:sna g?zlerimi e@imC u*u(larm .elli
etmeme( i1in e@i:i( g?rnme*e 1al:tmC ama .asar
sa@la*amam. >turu$ sa*5alar olusu sitemler *az,
mC 5a(at2 *anna ula:nca2 .ir te( s?zc@n .ile
o(u*amam.
Sonra,'EyeIendilerim,srIalakgnlllkgstererekbuyrun
girin!Vehazrladgmtatlytadn!nkvallahi!Eygeno-
cuk,geendeIa,senigrrgrmezyregimsanabaglanmst!
Seniizledigimdendolayokpismanolmustum;yaptgmger-
ektendelilikti!diyeeklemis.Fakat cip,onu,'Vallahi!Sen
oktehlikelibirdostsun!Yedirdiginbirparatatlyzndenbizi
tehlikeyesoktun!Oysa,simdi,bizimardmzdangelipbiziizle-
meyecegineyeminvermedikedkknnagirmeyecekvehibir
seyyemeyecegiz.Yoksabirdahaburayagelmeyiz.nk,bil
ki,burada,Sam'datambirhaItakalacagz.Busradabykba-
bam,sultaniinhediyelersatnalabilecek!diyeyantvermis.
BunuduyanBedreddin,'Ikinizinnndeisteyeminediyorum!
diye haykrms. Bunun zerine cip ile haremagas dkkna
girmisler;veBedreddinonlarahemenbirkasedolusuzeltatl-
s: sekerli, bademli ve kokulu nar tanesini sunmus. Ve cip,
ona,'Gelsendebizimleye!Allahdabuyoldan,biziarastrma-
larmzda basarl klar! demis. Hasan buna ok sevinmis ve
karslarnaoturmus.Fakat,tmbusrede,cip'iseyretmekten
kendini alamams; ve ylesine olagands ve srarl bir ilgiyle
bunuyapmski,cipsklmsveona,'Yarabbi!Seneyiyiy-
reklikisi!Nekadarcanskcvesrarlbirsevgigsterisindebu-
343
lunuyorsun!Sanadahancedesitemlerdebulunmustum.Beni
bylesine szmekten ve gzlerinle yzme yiyecek gibi bak-
maktanvazge!demis.BuszleriduyanBedreddin,sudizeler-
leyantvermis:
Senin i1in *re@imin erinli(lerine a1(la*ama@m
.ir giz "arC .enli@ime sa(la@m .ir :nce (i asla
s?zc(lerle anlatlamazA Sen (iA /zelli@i*le ma@rur
$arla( mehta.2 :a:(nl(tan ?rtnme*e zorlarsnA Se,
nin a*n *zn2 sa.ah utanrr2 :a5a@a .a: e@irirA
Sana s?zsz .ir ta$nma*laC sana2 e* )anr se"gilisi2
1o@al$ gzeli e:en arzular "e ?lmsz2 .enzersiz u*,
gularla .a@l*mA Be :imi2 *anara( tmen eri*o,
rumA #zn2 .enim cennetimirA -u:(usuzA Ate:li su,
suzlu@uman ?lece@imA >*sa sen2 ua(larnla susuz,
lu@umu giere.ilir "e onlarn .al*la ruhumu tazele,
*e.ilirsinA
Budizeleriokuduktansonra,ayngzelliktebaskalarndaoku-
mus;amabirbakma,bunlarharemagasnadaseslenendizeler-
mis.Bylece,birsaatsreyle,kimizamancip'in,kimizaman
daharemagasnnonurunadizelerokumaysrdrms.Bundan
sonra, tm olarak doyduklarndan, Hasan, ellerini ykamalar
iin gerekli her seyi nlerine getirmis. Bu maksatla, bakrdan
yaplmsbenzersizbiribrikleellerinekokulusulardkms;ke-
merinetaklbulunanrenkliipektenbirhavluylaellerinikurula-
ms.Sonradaellerine,dkknnensttekiraIlarndabulunanve
nemlidurumlardakullanlmakzereitinaylasakladggms
birglabdandanglsuyuserpmis;vebukadarladakalmams;
biraniindkkndankarakelindeikitestimiskveglsuyuyla
344
yaplmsserbetgetirerek,herbirinebirertestisunmusveonlara,
'Bakn!Kendiisteginizceburadaniebilirsiniz!demis.Bunun
zerineciptestiyialpserbetiimis;sonrabunuharemagasna
geirmis;odaiipyenidencip'evermis;cipyenidenitikten
sonratestiyibirkezdahaharemagasnavermis.Bu,byleceka-
rnlar sisip mrlerinde hi olmadg kadar doyuncaya degin,
bylecedevametmis.Bundansonra,tatlcyatesekkredipa-
drlaraaksamolmadanyetismekzereoradanayrlmslar.
adrlara gelince, cip, bykannesinin ve annesi Sitt-l
Hsn'nellerinipmekzereaceleyleyanlarnagirmis;byk-
annesi onu pms ve bunu yaparken oglu Bedreddin'i hatrla-
ms;derinderiniekippekokaglams.Sonradasudizeleri
okumus:
A*rlanlann .ir gn .irle:e.ilece(lerinen tm mii,
mi (essem2 a*rl:nan sonra *a:ama arzumu *itirir,
imA >*sa2 .en2 (al.ime senin a:(nan .a:(asn
so(mama*a *emin etmi:im. Be #ce )anr *eminimin
tan@r "e tm srlar .ilirA
Sonracip'e,'ocugum,gezmekiinnereleregittin?diyesor-
mus. cip,'Samsokaklarnadiyeyantvermis. Kadn,'y-
leyse simdi iyice ackmssndr! demis ve yerinden kalkarak
nar tanesi karsm nl tatldan bir porselen kaseye koyarak
getirmis.Bubenzersizlezzettekitatl,onunustalklayaptgve
oglu Bedreddin'e, daha ocukken, Basra'da grettiginin ayns
imis.
Kleyede,'EIendincipilebirliktesendeyiyebilirsin!de-
mis.Fakatharemagasyznburusturupkendikendine,'Val-
345
lahi!Hiistegimyok!Birlokmabileyiyemem!demis.Yinede
cip'inyannaoturmus. cip'egelinceonunda,tatlcdayiyip
itigiseylerdenkarnoktokmus.Yinedebirlokmaalptatms.
Amaokdoygunoldugundanlokmayyutamams.Birde,bu-
nun sekerinin biraz noksan oldugunu Iark etmis. Aslnda bu,
dogrudegilmis;okdoygunoldugundanonabylegeliyormus.
O da, yzn burusturarak bykannesine, 'Bu tatl pek iyi
olmams, bykanne! deyivermis. Bunu duyan bykannesi,
hiddettenbogulurgibiolmusve'Nasl,ocugum,benimhazr-
ladgmseyiniyiolmadgnsylemeyemiyelteniyorsun?Bil-
miyormusunki,btndnyada,babanHasanBedreddin'ind-
snda,kimsebenimyaptgmyemekler,hamurislerivetatllar-
daniyisiniyapamaz.HasanBedreddindezatenbendengren-
mistir!diyehaykrms.Fakatcip'Vallahi,bykanne!Senin
hazrladgn tatl tamkvamn bulmams. Sanrmsekeribiraz
noksan!Amameselebudegil.Senbilmiyorsun!SanaitiraIede-
yim,amaannemilebykbabamasyleme!arsda,bizeayn
tatldansunanbirtatlcylatanstk.Ama...tatlsnndahakoku-
sunuduymaklainsannyregiIerahlyordu.Tadnagelince,y-
lesinelezzetliidiki,hazmszlkekenbirininbileistahnka-
bartrd! Hazrlansna gelince, gerekte ve hibir sekilde, ne
yaknnedeuzaktanbirdigerininkiylekyaslanabilir,bykan-
ne!demis.
Buszleriduyuncakadn,oksinirlenmisveharemagasnabir
gzatpona...
Fa(at anlatsnn tam .urasna2 ehrazat2 sa.ahn *a(la:t@n
g?rm: "e *a"a:1a2 ?*(sn (esmi:.
Bunun zerine (z(are:i Dn*azat2 ona2 IA.lac@m2 s?zlerin
ne (aar tatl "e ho:A Bu ?*(n e ze"(li "e .*le*iciAH emi:.
346
Be ehrazat2 ona gl$ I+"et2 (are:im2 ama .unun2 e@er
Allah'n *arm "e :ahn hima*esi*le ha*atta (alrsam2 .u gece
i(inize anlataca@m ?*(nn *anna s?z m olurJH emi:.
Be :ah2 i1inen2 IBallahiA Aslna ola@anst "e :a:rtc olan
?*(nn sonunu i:itmeen onu asla ?lrme*ece@imAH emi:.
Sonra ah ehri*ar "e ehrazat2 i(isi e2 gecenin geri (alan .?,
lmn sa.aha (aar .ir.irlerine sarlara( ge1irmi:ler.
Bunan sonra ehri*ar2 1($ aalet a@tt@ salona ge1mi:.
Di"an2 "ezirler2 ma.e*inciler2 muha5zlar "e sara* hal(*la ol,
mu:. Be :ah h(mler "ermi:2 memurlar ta*in etmi:C (imi me,
murlar a g?re"en alm:2 *?netmi: "e as(a (alan i:leri ta,
mamlam:C "e .?*lece gnn sonuna ula:m:.
Sonra i"an a@lm: "e :ah2 sara*a ?nm:. Be gece gelince
(ars ile her zaman *a$t(larn *a$m:.
*e Yir!i &r%nc 2ece
/en1 Dn*azat2 a.las ile eni:tesinin i:leri .itince oturu@u ha,
lan (al($ ehrazat'a' IA.lac@m2 senen rica ei*orum2 g,
zel Hasan Berein ile amcas emsein'in (z olan (arsnn
o 1o( ho: ?*(sn tamamlaA )am a :u s?zlere (alm:tn'
'B*(anne2 harema@as Sait'e .ir g?z at$2 ona...' Aca.a ne
s?*lemi:tiJ 6t5enAH emi:.
ehrazat2 (are:ine glmsemi: "e ona2 I+"et2 ta.iiA )m (al,
.imle "e en i*i ni*etimle ?*(* tamamla*aca@mC ama #ce
ahm izin "eri(ten sonraH emi:.
Bunun zerine2 .*( .ir arzu*la ?*(nn sonunu .e(le*en :ah2
ehrazat'a2 I-onu:a.ilirsinAH emi:.
347
ehrazat a anlatma*a .a:lam:'
Eybahtgzelsahm,isittimki,cip'inbykannesiIkelene-
rekuzaktankleyebakmsveona,'NeIelaket!Buocugubas-
tankaransenmisin?Nasloluyorda,sradanaslarn,tatlc-
larn dkknna onu sokmaya cesaret ediyorsun? demis.
cip'in bykannesinin bu szlerini duyan haremagas, ok
korkmus ve hemencecik inkr yoluna gitmis ve 'Biz dkkna
asla girmedik; sadece nnden getik! diye haykrms. Ama
inatcip,'Vallahi!Pekldkknagirdikvetatldayedik!
diyehaykrms.Vedehaincesine'Vesanadatekrarlyorumb-
ykanne: Yedigimiz sey senin burada bize yedirdiginden daha
iyiydi!diyeeklemis.
Bunun zerine bykanne daha ok kzms ve homurdanarak
kaynbiraderine 'karayzl haremagasnn mthis suunu bil-
dirmeyegitmis.Vevezirikleyekarsylesinetahriketmiski,
dogas bakmndan zaten ok hiddetli olan ve durup dururken
herkesebagrpagranSemseddin,yengesiylebirliktecipile
haremagasnn bulundugu adra ulasmak iin derhal yerinden
Irlams.Vede,'Sait!Acipilebirliktebirtatlcnndkknna
girdinmi,girmedinmi?diyehaykrms.Vedehsetedsenha-
remagas, 'Biz hi oraya girmedik! diye yant vermis. Fakat
muzipcip,'Girdikiste!Girdikoraya!Vedeyedigimizseye
gelince...Ha!Bykanne!..Okadargzeldiki,surayagelinceye
kadartkndk!Sonradaiinekardogranmslezzetlibirserbet
itik!Allahm!Nekadargzeldi!Veyigittatlc,bykannem
gibi sekeri eksik koymamst! demis. Bunu duyunca, vezirin
kleyekarshiddetiikikatolupaynsoruyuyenidenyneltmis;
Iakatharemagasinkretmeyisrdrms.Bununzerinevezir
ona, 'Sait! Sen bir yalancsn!Ve kuskusuz dogruyu syleyen
348
bu ocugu yalanlamak kstahlgnda bulunuyorsun! Bununla
birlikte,yengeminhazrladgsutatlyoldugugibiyiyebilirsen,
sanainanmayarazym!Bubanaseninaoldugunukantlaya-
cak!demis.
Ggi. B*(annesinin )atlsn #eme*i ;eeer(en
(A. B. Houghton)
Bunun zerine Sait, Bedreddin'in dkknnda grtlagna kadar
doymusken, bu neriye boyun egmek zorunda kalms; ve nar
tatlsn yemeye niyetlenmis; ama daha ilk lokmada durmak
zorunda kalms; nk grtlagna kadar doluymus. Ve aldg
lokmayhemendsarkarms.Ama,birgnncetekikleler-
349
le pek ok yemek yediginden mide Iesadna ugradgn syle-
mektegecikmemis.Fakatvezir,hemencecikharemagasnn,ay-
n gn, tatlcya girdigini anlams. teki klelerle onu yere
yatrp tm gcyle kamlams. Bunun zerine haremagas,
darbelerdenkurtulmakiinkurnazcazrdilemis;vehaykra-
rak,'EIendim, dnbirhazmszlgaugradm!demeyedevam
etmis. Vezir, kamlamaktan yorgun dstg iin durmus ve
Sait'e,'Haydibakalm!GeregiitiraIet!demis.Bununzerine
haremagas karar vermis ve 'Peki eIendim, cip'in syledigi
dogru!arsdabirtatlcyagirdik!GetirdigitatlylesineneIisti
ki,hayatmdabylesinegzelbirseyyememistim!Amasimdi
yedigimsutiksintivericiveberbattatlytatmsolmakneIela-
ket!Yarabbi,nekadarktyd!demis.
Bunu duyan vezir ok glms;amabykanne artkhiddetini
tutamams;veeninceyerindenyaralanmsgibi,'Ah,yalanc!
Senintatlcndanhemenbirkasetatlgetirmeniistiyorum.Sy-
lediklerininhayalmahsulolduguanlaslacak!Evet,sanagidip
ayntatldanbirkasedahagetirmeneizinveriyorum.Getirdigin
vakit, bu, bize, benim yaptgm ile onunki arasnda kyaslama
yapma olanagn verecek! Kaynbiraderim yarglk yapacak!
diye haykrms. Ve haremagas, 'Evet, kesinlikle! diye yant
vermis.Bununzerinebykanneonayarmdinarparailebos
birporselenkasevermisvearsyayollams.
Haremagas, bunun zerine yola kms ve dkkna ulasnca,
tatlcya,'Iste!Seninhazrladgnnartatlsileevdehazrlanan
arasndabiriddiayagirmisbulunuyoruz.Banabutatldanyarm
dinarlktart!Amanha,iyihazrlavetmsanatngster!Yoksa
simdikigibi,birtemizdayakdahayerim!Seniteminederimki,
hlokbitkinim!demis.BunuduyanHasanBedreddingl-
meyebaslamsve'Korkma!Simdihazrlayacagmtatlnnesini
yapabilecekdnyada,annemhari,kimseyoktur.Annemsesim-
350
diuzakbirlkededir!demis.
SonraBedreddin,kleningetirdigiporselenkabbykbirdik-
katledoldurmus;vehazrladgtatlymiskveglsuyuserperek
tamamlams, Ve haremagas kab alarak abucak adra dogru
yolalms.Bununzerinecip'inbykannesikabalmsvehe-
mencecik tadnn derecesini anlamak zere tatms. Fakat daha
dudagnadegdirirdegdirmezbykbirglkkopararakarkas-
tdsms...OgluHasan'nelininmariIetinianlayvermis.
Bunugrenvezirveoradabulunanlar,sasrpkalmslarveb-
ykanneninyznetelaslaglsularserpmisler;ancakkadnbir
saatbaygnyattktansonrakendinegelebilmis.Ve'Bunartatl-
snyapanoglumHasanBedreddin'denbaskasolamaz!Bundan
hikuskumyok!nkonubusekildehazrlayanbendenbas-
kasyoktur,bendesadeceHasan'agretmistimdemis.
Buszleriduyanvezirsevincinveyegeninigrmekiinsabr-
szlgndorugunaulasmsve'Tanrsonundabirlesmemizeizin
verdi! dye haykrms. Ve hemen hizmetilerini agrp bir
tertip dsnerek, onlara, 'Iinizden yirmi kisi dogruca arsda
Hasan-lBasraviolaraktannantatlcHasan'ndkknnagit-
sin!Vedkknn bastanasagyksn!Tatlcyagelince,kollar
sargnntlbendiylebaglansn!Vezorlaburaya,yanmagetiril-
sin!Amaenkkbirzararverilmeden!Haydigidinbakalm!
demis.
Bununzerinevezirhemenatabinmis.MsrSultan'nnyazdg
IermanyannaalarakDar-sselm'a
11
,eIendisiMsrSultan'nn
Sam'daki temsilcisi olan valinin yanna gitmis. Dar-sselm'a
ulasnca vezir, valiye sultann Iermann vermis. Vali Ierman
hemen alp egilerek saygyla pms ve hrmet alameti olarak
basnagtrms.Sonravezirednerek,'Emredin!Kimintutuk-
11 Dar,sselam'Hkmetbinas(M.)
351
lanmasnistiyorsunuz?diyesormus.Vezir,'Sadecearsdaki
bir tatlcnn! diye yant vermis. Vali de, 'Bundan kolay sey
yok! demis ve gvenlikle grevli adamlarna gidip vezirin
adamlarna yardm etmelerini emretmis. Vezir, bunun zerine,
validenizinalmsveadrlarnadnms.
HasanBedreddin'egelince;sopalar,baltalarvekazmalarlasilah-
lbirkalabalgndkknnageldikleriniveistilaettiklerini;ve
herseyiparalayptmhamurisleriniyerleredkerekdkkn
imhaetmeyebasladklarngrms;sonrabukalabalk,saskn
Hasan'yakalayponu,birtekszcksylemeyevakitbrakma-
dan,sargnntlbendiylesmskbaglamslar.VesasknHasan,
kendikendine'Allahm!Btnbunlargalibanartatlsyzn-
den basma geldi! Kim bilir, iinde ne buldular! diye dsn-
ms.
SonundaHasan',konakladgyerdevezirinkarssnakarms-
lar.HasanBedreddinokaglamsvede'EIendim,bennesu
isledimsizekars?diyesormus.Vezirdeona,'Bunartatlsn
senhazrladn,degilmi?diyesormus.Bedreddin,'Evet,eIen-
dim!Acababutatlnniinde,kaIamnkesilmesinigerektirecek
birseymibuldunuz?diyeyantvermis.Vezirde,sertbirsekil-
de,'KaIannkesilmesimi?Amabu,okhaIiIbircezaolurdu.
Dahaktsdeolabilir!Helebekle,bakalm!diyeyantver-
mis.
Aslnda,vezir,ikikadndankendisinebildigigibihareketolana-
g tanmalarn istemismis; ve de arastrmalarnn sonucundan
sadeceKahire'yeulastklarndabilgiverecekmis.
Gen klelerini yanna agrarak, onlara, 'Bizim devecilerden
biriniburayaagrn!Vebirdetahtadansandkgetirin!emrini
vermis.Kleleremrehemenuymuslar.Dahasonra,vezirinemri
zerine,sasknHasan'tutupsandgniinesokmuslarvekapa-
352
gn zenle kapatmslar. Sonra sandg deveye yklemisler ve
adrlarskpyolakoyulmuslar.
Geceoluncayakadaryolalnms.Birseyleryemekiinbiryer-
dedurulmus;Hasan'dabiraniinsandktankarmslar;ona
dayiyecekbirseylervermisler,sonrayenidensandgasokmus-
lar; ve yola devam etmisler. Zaman zaman duruluyor, Hasan'
yenibirsorusturmaiintekrarkapamakzere,dsarkaryor-
larms.VezirherseIerindesoruyormus,'Nartatlsnhazrlayan
sendin, degil mi? diye... Ve saskn Hasan, 'Evet, eIendim!
diyeyantveriyor;vezirde,'Baglaynsuadamveyinesandga
koyun!diyehaykryormus.
Kahire'ye gelinceye dek, yolculuga bu sekilde devam edilmis.
Ama,kentegirmedennce,Zeydaniyyemahallesindedurulmus
ve vezir, Hasan' yeniden sandktan kartms ve nne getirt-
mis.Vede'Banabirmarangozgetirin!demis.Marangozgelin-
cevezir,ona,'Buadamnenineboyunalsnal!Vehemen
boyunauygunbirdaragachazrla!Vebudaragacnikimanda-
nnektigibirarabayaiyicetespitet!demis.Hasankorkarak,
'EIendim,bananeyapacaksnz?dyesormus.Vezirde,'Seni
direge ivileyecegim, tm halk grsn diye, bu sekilde kente
sokacagm!demis.Hasan,'Amabylesinebircezayhaket-
mekiinnesuisledimben?diyehaykrms.Bununzerine
VezirSemseddin,ona,'Nartatlsnhazrlarkengsterdiginih-
maliin!Neyeterincebaharatkoymusnedeyeterincekokuek-
lemissin!demis.BuszleriduyanHasanBedreddin,yanakla-
rna vurmus ve, 'YaAllah! Benim suum bu, yle mi?Yani
bununiinmi,benibuyoliskencesiylecezalandrdn?Vedean-
cakgndebirkezyiyecekverdin?Simdidedaragacnaivile-
mekistiyorsun!diyehaykrms.Vezirdeciddiciddi,Tabiiya,
yeterincebaharatkoymadgndan!Elbette!demis.Bunuduyan
HasanBedreddin,sasknlgndorugunaulasms;veellerinigge
353
kaldrpderinderindsnmeyebaslams!Vezirona,'Neds-
nyorsun? diye sormus. O da, 'Pek nemli degil! Sadece en
byklerioldugundakuskubulunmayanbudalalar!nk,sen
budalalarnbirincisiolmasaydn,birnartatlsndabirtutamba-
haratnoksandiyebanabyledavranmazdn!demis.Vezirde
ona,'Sanabirdahabusuuislememeyigretmekgerekiyordu.
Bununbaskayoluyoktuki!demis.HasanBedreddindeona,
'Neolursaolsun,seninbanakarsdavransnokdahabyk
bir sutur. Ve de sen, ilkin kendini cezalandrmalsn! demis.
Bunuduyanvezir,ona,'Sylenecekbaskaseyyok,senidaraca-
gpaklar!diyeyantvermis.
Bukonusmasrasnda,marangoz,onlarnyannda,cezaagacn
yontmaysrdryorvezamanzamandaHasan'akaakbirba-
ks Irlatyor;sanki ona, 'Susuzmusgibidavranyorsun, ha?
demekistiyormus.
Halbyleyken,gecebastrms.BununzerineHasan'yeniden
yakalaypsandgakoymuslar.Vevezirona,'Yarnaslacaksn!
diye haykrms. Sonra da Hasan'n sandkta uyumasna kadar,
birka saat beklemis. Sonra sandg deve srtna ykletmis ve
hareketemrivermis,Kahire'dekieveulaslncayakadarbylece
yolalnms.
Veancakozamanvezir,kznaveyengesinedurumuaklamak
istemis. Ve gerekten kz Sitt-l Hsn'e, 'Kzm, Tanr'ya s-
krlerolsunki,sonundayegenimHasanBedreddin'inbulunma-
snaizinverdi!Kendisiburada!Ayagakalk,kzm!Evinhalve
mobilyalarnyerliyerinekoymayavegerdekodasnkesinlikle
dgngecesindekihalinesokmayabykdikkatgster!demis.
VeSitt-lHsn,hernekadarmutlulukveheyecanndorugunda
olsa da, hizmetilere gerekli emirleri vermis; onlar da hemen
kalkp ise koyulmus ve mesaleleri yakmslar. Vezir de onlara,
354
'Sizehatrlamanziinyardmedeyim!demis.Vedolabna-
ms,mobilyalarnvedigertmesyalarnisimlerinivebunlarn
odadakiyerlerinibelirledigilisteyikarms;vebulisteyionlara
agragrokumusveherseyinilkncekiyerinegereginceyer-
lestirilmesinegzkulakolmus.Herseyokadargzeldzenlen-
miski,endikkatlibirgzlemcibileSitt-lHsnilekamburse-
yisindgngecesindekigrntnnaynoldugunainanmazlk
edemezmis,
Bununizleyerekvezir,kendielleriyle,HasanBedreddin'ingiy-
sileriniyerliyerinekoymus:sargniskemlestne,idonunu
dagnk yatagn zerine, kusagn ve latasn divan zerine ve
bunlarn altna Yahudinin mektubu ile iinde bin altn olan
keseyi...Vedebalmumuylaislemgrmsbezesarlmektubu
daklahilesargnkumasarasnadikmeyideihmaletmemis.
Sonradakzna,tpkdgngecesindekigibigiyinmesini,ger-
dekodasnagirmesini;yegenivekocasolanHasanBedreddin'i
kabule hazrlanmasn; ve ieri girdigi zaman, ona, 'Oh!
Abdesthanedenekadarokkaldn!Allahaskna!Egerrahatsz-
san,niyebanasylemiyorsun?Benseninmalnveklendegil
miyim?demesini;hernekadarSitt-lHsnbutavsiyeyeihti-
yaduymasada,ona,yegeninekarsoknazikdavranmasnve
sairlerinszlerivegzeldizelerinizikretmeyideunutmamasn
gtlemis.
Sonravezir, bu mutlu gnntarihinitespitetmis. Ve Hasan'n
smskbaglolarakiineyerlestirildigisandgnbulunduguoda-
ya dogru ynelmis. Uyumaktayken onu sandktan kartms,
bagl olan bacaklarn zdrms; ve srtnda sadece ince bir
gmlekvebasndatakkeyle,tpkdgngecesindekihaliyleb-
rakms.Bunuyaptktansonra,gerdekodasnnkaplarnatr-
ms ve Hasan' kendi basna uyanmak zere burada brakarak
355
aceleyleoradanayrlms.
12
VeHasanBedreddinhemencecikaylmsvebuolaganstay-
dnlanmsvekendisinepekyabancgelmeyenkoridorda,deta
plakolarakbulunmasnasaspkalmsvekendikendine,'Dik-
katet,oglum!Enderinuykulardamsn,sen;yoksauyankdu-
rumdam?diyesormus.
Ilksasknlkanlarndansonra,ayagakalkmsvekoridoraalan
kaplardanbirinedogruynelmis.VebirdenbireneIesikesilmis:
kendionuruna,amakamburunaleyhinedzenlenenonlsenli-
ginyapldgsalonuoldugugibihatrlamsvedipte,gerdekoda-
snaakolankapdangirilinceiskemlezerindesargn,divan
zerindedekumasvegiysilerinigrms.Ozamanalnnterb-
rmsveeliyleterinisilmis.Vekendikendine,'L!L!
13
Uya-
nk mym ben, Uyuyor muyum?Yoksa delirdim mi? demis.
Bununla birlikte yrmeye baslams; ama bir ayag ileri gidi-
yorsa,brgerigeliyor;veslakalnndakisogukterleriboyna
silerek, pek ilerlemeye cesaret edemiyormus, En sonunda,
'Ama,amanAllahm!Tamamoglum!BuryaIalandegil!Ve
sen,haklsn,birsandgakollar,ayaklarbaglolarakkapatl-
mstn! Yo, bu asla bir rya degil! diye haykrms. Ve bunu
syleyerekgerdekodasnnkapsnagelmis,vetedbirlibirsekil-
dekaIasnuzatarakierisinigzetlemis.
Ve hemen, mavi ince ipekten cibinligin iinde, Sitt-l Hsn'
tmplakgzelligininiindeuzanms,cibinliginkenarnkal-
drarak kendisine, 'Sevgili kocacgm, abdesthanede ne kadar
okkaldn!Haydi,abukgel,abuk!dediginiduymus.
12 BtnbuislemlerdolaysylauykudanuyanmasgerekenHasanBedreddin,sonkez
sandktan karldg srada yemegine bhank (bank) katlms olmasndan dolay
uyanmadgnvurgulamaktadr.ReneKhawam.(.)
13 Arapa:Hayr!Hayr!(.)
356
Bu szleri duyunca, zavall Hasan, tpk hashas yutan ya da
aIyon tttren birisi gibi kahkahalar atms ve uguldar gibi,
'Hue! Hi! Hu! Ne sasrtc! Ne tutarsz bir rya bu! demis.
Sonraylanlbiryerdeyrrgibi,sonsuzbirdikkatle,bireliyle
geceligininularnkaldrarakvebirkryadasarhosgibi,teki
eliylehavayyoklayarakyrmesinisrdrms.
Sonra,artkheyecanIalanduymakszn,halnnstneoturmus
ve eliyle delice sasknlk isaretleri yaparak derin dsncelere
dalms.Bununlabirlikte,orada,hemennnde,braktghaldeki
kusagn,Basraisisargn,latasnvealtndakikeseyigryor-
mus.
VeyenidenSitt-lHsn,yatagniinden,ona,'Seninneyinvar,
sevgilim?Senioksasknvebirazdatitrekgibigryorum.Ah!
Senbaslangtabyledegildin!Yoksa,Olurya!diyerekvesve-
seyleseslenmis.
BunuduyanBedreddin,hepoturduguyerdevealnikieliara-
snda,agzndelicebirglsleapkapamayabaslams,sonun-
dada,'Ha!Ha!Senbanabaslangtabyleolmadgmsyl-
yorsun,ylemi?Hangibaslangta?Vehangigece?Allahask-
na?Ama benim yoklugumda seneler, seneler geti! Ha! Ha!
demis.
BununzerineSitt-lHsn,ona,'Sevgilim,sakinol!Bensana
kollarmda geirdigin, kobasnn benim gedigime on bes kez
girdigigecedenszediyorum!Sevgilim!Sendesadecehacetini
grmek iin abdesthaneye gitmek zere yanmdan ayrlmstn.
VeoradabirsaattenIazlakaldn!Ah!Gryorumki,rahatsz-
sn!yleyse,geldesenistaym!Geldostum,gelcigerksem,
gelgzmnnuru!demis.
357
Fakat Bedreddin, bir deli gibi glmeyi srdrms ve sonra,
'Belki sen geregi sylyorsun! Bununla birlikte... Her halde
abdesthanede uyuyupkalmsveorada,oberbatryaygrms
olacagm! demis; sonra da, 'Oh, evet! ok berbat bir rya!
Dsnki,benSuriye'ninSamkentinde,uzaklarda,birasyada
birtatlcgibibirseymisim;vebumeslekteonylgeirmisim!
Yineryamdakuskusuzsoylubirgenocukvebirharemagas
grdm!Veonlarlasuvesuservenlerigeirdim...diyeekle-
mis. Ve zavall Hasan, terin alnn slattgn hissederek eliyle
silmis; ama bunu yaparken eli alnndaki atlan tasn braktg
yara izine degmis ve srayarak, 'Fakat hayr! Iste o ocugun
attgtasndegdigiyerdekalaniz!ylesiddetlevurmustukial-
nma,unutulmasmmkndegil!demis.Sonrabirandsnp,
'Amabelkidehayr!Bu,gerektenbirryaolabilir!Belkide
budarbeyi,Sitt-lHsn,seninleolgnsevismesrasndaal-
dm!demis.Sonrada,'Sanaryamnsonunudaanlataym!Bu
Samkentine,birsabah,nasloldugunubilmiyorum,sadecebir
gecelikvebeyazbirtakkeyleulastm.Kamburuntakkesiyle!Ve
orahalk!...Bendenneistediklerinipekbilmiyorum!Oradayigit
bir kisi olan bir tatlcnn mirass oldum!.. Elbette!.. Bu bir
ryadegildi!Iineyeterincebaharatkoymadgmbirnartatls
yapmstm..Vepeki!Haydibakalm!Btnbunlarryamyd?
Higerekpayyokmu?demis.
Bunu duyan Sitt-l Hsn, 'Sevgilim, gerekten olaganstbir
ryagrmssn!LtIentmnbanaanlat!demis.
VeHasanBedreddin,aradabirdurupahekerek,Sitt-lHsn'e,
rya veya gerek, tmyksn bastan sona kadar anlatms.
Sonra da, 'Ve de aslmaktan kurtuldum, sayet uyanmasaydm,
asldmgittiydi!Yadaosandgniindeterleyipduruyordum!
diyeeklemis.
358
+5enim2 -a$a Ne #a$*orsunuzJ
(6ouis ;hea)
Hasan Berein'in S$rizi
(). Dalziel)
VeSitt-lHsn,ona,'Amaseninedenasmakistesinler?diye
sorunca; 'Nar tatlsnn iine yeteri baharat koymadm diye!
Evet! Iki Nil mandasnn ektigi bir arabaya tespit edilen o
daragacmthisbirseydi!Amasonunda,Allah'askr,bunlarn
hepsibirryayms;yoksabastanasagyklantatlcdkkn-
mnyokolusu,banaokzntverirdi!diyeyantvermis.
BununzerineSitt-lHsn,artkdayanamayarakyataktanIrla-
msvegelipHasanBedreddin'inboynunaatlms,onukucakla-
yarakvepslerebogarakbagrnabasms.Hasanisekprdama-
ya korkuyormus. Ve birdenbire, 'Yok! Yok! Btn bunlar bir
360
ryadegil!Allahm!Benneredeyim?Gereknerede?diyehay-
krms.
VezavallHasan,tatllklaSitt-lHsn'nkollarndayatagag-
trlerek,oradabitkinuzanmsveagrbiruykuyadalms.Bas-
ucundaSitt-lHsnonabakyor;veuykusundazamanzaman
'Bubirrya!,zamanzamanda'Hayr!Gerekbu!diyemrl-
dandgnisitiyormus.
SabahlabirlikteHasanBedreddin'inruhuyenidensakinlesmis,
uyanarakkendiniSitt-lHsn'nkollarndabulmus;nndede,
yatagnayakucunda,onaselamverenamcasVezirSemseddin'i
grms.Bedreddin,ona,'Benimdkknmharapettiktensonra
kollarmbaglatansendegilmisin?Vedebunlaranedenolarak
nar tatlsna bir para Iazla baharat koydugumu syleyen?..
demis.
BununzerineVezirSemseddin,artksusmannnedenikalma-
dgnanlayarak,ona:
Yavrum,istegereksu:Senbenimyegenim,rahmetlikardesim
Basra Veziri Nureddin'in oglu Hasan Bedreddin'sin! Ve ben,
sana,bellikantlarlakimligindeneminolmak;vedgngece-
sindekzmnyatagnagireninsenoldugunakanaatgetirmisol-
makiin,btnodenemelerleacektirdim.Seninkaybolman-
dansonragizlemisoldugumkantlar;ardndabraktgnevive
mobilyalar;sonrasargn,kusagn,kesenivezelliklekesenin
iindekimakbuzuvesargndasaklbabanNureddin'intalimat-
n ieren mektubu tanyarak beni inandrdn! Beni herhalde
bagslarsn ocugum! nk Basra'da dogdugun iin seni hi
grmedigimden, bu yolla seni tanmaktan baska arem yoktu.
Ah!ocugum,btnbunlarkardesimolanbabanileamcanolan
benimaramda,dahabaslangtaortayakan,biryanlsanlama-
dandogdudiyerek;vezirdeonatmykyanlatms;veona,
361
'ocugum,Basra'dangetirdigimannenegelince;onuda,dgn
gecesinin rn olan oglun cip'i de greceksin! demis. Ve
vezironlarbulmakiinkosarakoradanayrlms.
Veilkgelencipolmus;bukezsktatlcyaduydugukorku-
dansyrlms,korkusuzcababasnnboynunaatlms;Bedreddin
de,kvaniindeonasudizeleriokumus:
Senin gii:inen sonra2 a@lama*a .a:lam2 uzun
uzun a@lam2 (ir$i(lerimen ta:t g?z*a:larmA Di,
le(te .ulunum )anr'anC a*rl( acs*la zgn 7:(,
lar .irie:tirsin i*eA Dua(larma .ir (?z aha asla
es(i a*rl(tan em "uran s?zler olmasn i*eA 0ut,
lulu( zerime salr*or2 .tn :ieti*leA *le .ir
mutlulu@a g?ml*orum (i2 (enime (ar:n2 g?zlerim,
en *a:lar ?(l*orA )alih aima .enim :manm
olma*a *emin etmi: .ir (ez "e e ertlerime neen
olma*aA Be .en2 e* BahtA e* NamanA Senin *eminini
(raca@mA Dine a*(r olsa aA 0utlulu( "aaini tu,
tu*or "e .or1larn ?*or. Be ostum .ana geri gel,
iA *le*se2 sen2 sana mutlulu@u getirene o@ru iler,
leA Be ona hizmet etme( i1in gi*sinin u1larn (alrA
Bunlarokumaybitirirbitirmez, cip'inbykannesi,Bedred-
din'in de kendi annesi, hkrarak ieri girmis ve nerdeyse se-
vintenbaylrcasnaoglununkollarnaatlms.
Vesellerhalindegzyaslardkldktensonra,birbirlerine,kar-
slklolarakdertleriniveaclarnvetmektiklerinianlatms-
lar.
362
Sonradahepsibirden,sonundasagsalimonlarbirbirinekavus-
turanTanr'yaskretmisler;vemutlulukiinde,tambirsaadeti
tadarak ve sevinlere gark olarak yasamaya baslamslar; uzun
srenmrleriboyunca,hepsiayveyldzlarkadargzelpek
okocuksahibiolmuslar.
Ve,eybahtgzelsahm,demisSehrazatSehriyar'a:VezirCaIer-
l Barmaki'nin, Bagdat kentinde, Emir-l Mminin HaliIe
HarunResit'eanlattgykistebylesonulanyor.
Evet!VezirSemseddin'in,kardesivezirNureddin'invedeNu-
reddin'inogluHasanBedreddin'inservenleribyleiste.
HaliIeHarunResit,ykbitince,'Vallahi,btnbuanlatlanlar
ok sasrtc ve hayranlk uyandrc! demis. Ve memnunlugu
iinde,sadeceveziriCaIer'inklesiReyhan'bagslamaklakal-
mams;Elmalaryks'ndekikarsnkesengencidostola-
rakkabuletmisvehakszyerekurbanettigikarsnnkaybndan
duyduguzntyavutmakiincariyeolarak,haremindekien
gzel cariyelerden birini ona armagan etmis. Ona yksek bir
maas ve de soIrasndaki srekli dostu ve meclislerinin nedimi
olarakgnlbaglams.Sonradasaraynktiplerine,buolagan
stykyengzelyazlarylakalemealmalarn;veocuklar-
nnocuklarnakalacakvedersolusturacaksekildearsivdola-
bndaitinaylasaklanmasnemretmis,
HFa(atH e*i$ ince "e a@r.a:l ehrazat2 Hint "e !in l(eleri,
nin h(mar ehri*ar'a seslenere(2 s?zn srrm:' I+*
.ahtgzel :ahm2 e@er *orulma*san sana anlatma( zere sa(,
la@m ?*(nn2 .u ?*(en aha ha*ranl( u*anrc olma,
@nan hi1 (or(maAH ah ehri*ar a ona2 INeir .u ?*(JH
i*e sormu:. ehrazat a2 IBu ?*(2 :imi*e (aar anlatt(la,
363
rman 1o( aha ha*ranl( u*anrcAH i*e *ant "ermi:.
ehri*ar2 I<e(i2 a neJH i*e sorunca2 *antlam:C
HBu2 ')erzi2 -am.ur2 #ahui2 Hristi*an "e Ba@at'l Ber.er' ?*,
(srAH
Be ah ehri*ar2 I+l.ette2 anlata.ilirsinAH i*e izin "ermi:.
364