Analiz Analiz

Teknikleri Teknikleri
Do. Dr. A. Banu BAAR
Anadolu niversitesi ..B.F. retim yesi
Do. Dr. A. Banu BAAR
Anadolu niversitesi ..B.F. retim yesi
ESKEHR ESKEHR
SMMM ODASI SMMM ODASI
ESKEHR ESKEHR
SMMM ODASI SMMM ODASI
Teknikleri Teknikleri
ESKEHR SMMM ODASI ESKEHR SMMM ODASI
TESMER ESKEHR UBES TESMER ESKEHR UBES
ESKEHR SMMM ODASI ESKEHR SMMM ODASI
TESMER ESKEHR UBES TESMER ESKEHR UBES
S. lker ZOKCU S. lker ZOKCU S. lker ZOKCU
Bakan
S. lker ZOKCU
Bakan
TESMER TESMER
ESKEHR UBES ESKEHR UBES
TESMER TESMER
ESKEHR UBES ESKEHR UBES
Mustafa UKA Mustafa UKA Mustafa UKA
Bakan Yardmcs
Mustafa UKA
Bakan Yardmcs
Ba ms z Denet i m Ba ms z Denet i m
Haz r l k E i t i ml er i Haz r l k E i t i ml er i
Ba ms z Denet i m Ba ms z Denet i m
Haz r l k E i t i ml er i Haz r l k E i t i ml er i
04 Ocak 2012
Finansal Finansal
Tablolar Tablolar
Analizi Analizi
Yard. Do. Dr.
Arman A. Karagl
11 Ocak 2012
Analiz Analiz
Teknikleri Teknikleri
Do. Dr. Do. Dr.
A. Banu Baar A. Banu Baar
18 Ocak 2012
statistiki statistiki
rnekleme rnekleme
Yntemleri Yntemleri
Yard Yard. Do. Dr. . Do. Dr.
Mahmut Atlas Mahmut Atlas
TRMOB Eitim Programlar TRMOB Eitim Programlar
KOB KOB
TFRS TFRS
Yeni Yeni
TTK TTK TFRS TFRS
Bamsz Bamsz
Denetim Denetim
TTK TTK
TRMOB Eitim Programlar TRMOB Eitim Programlar
Bavuru Bavuru Portal Portal Son Bavuru Tarihi Son Bavuru Tarihi
egitim.turmob.org.tr
15.01.2012
Daha nce Daha nce
Bamsz Denetim Eitimi Bamsz Denetim Eitimi
iin bavuru yapm olanlar iin bavuru yapm olanlar
ncelikle ncelikle
kabul edilecektir. kabul edilecektir.
TRMOB Eitim Programlar TRMOB Eitim Programlar
Bavuru Bavuru Portal Portal Son Bavuru Tarihi Son Bavuru Tarihi
egitim.turmob.org.tr
15.01.2012
Bamsz Denetim Bamsz Denetim eitimine katlmak iin eitimine katlmak iin
ncelikle ncelikle Yeni TTK Yeni TTK ve ve KOB TFRS KOB TFRS
eitimlerinin tamamlanmas gerekmektedir. eitimlerinin tamamlanmas gerekmektedir.
Kamu Gzetimi Muhasebe ve Denetim
Standartlar Kurumu
Kamu Gzetimi Muhasebe ve Denetim
Standartlar Kurumu
Denetim
Deneti
5 Ocak 2012
Bamsz Denetilerin Bamsz Denetilerin
yetkilendirilmesi
KTSAD VE DAR BLMLER FAKLTES KTSAD VE DAR BLMLER FAKLTES KTSAD VE DAR BLMLER FAKLTES KTSAD VE DAR BLMLER FAKLTES
Do. Dr. Do. Dr. Do. Dr.
A. Banu BAAR
Do. Dr.
A. Banu BAAR
Analiz Trleri
Yatay Analiz
Dikey Analiz Dikey Analiz
Trend Analizi
Oran Analizi
KARILATIRMALI TABLOLAR ANALZ
(YATAY ANALZ)
Karlatrmal tablolar analizi
teknii sadece bir iletmenin
kendi iinde analiz edilmesine
yarar.
Ama, her kalemin zaman
ierisinde gsterdii deimeleri
ve gelimeyi incelemektir.
ierisinde gsterdii deimeleri
ve gelimeyi incelemektir.
Birden fazla yla ait tablolarn
karlatrlmas nedeniyle, yaps
itibariyle dinamik analiz
yaplmasna olanak verir.
Yzdelerin hesaplan srasnda;
karlatrlan her iki yldan ilkinde rakam var da ikincisinde
Mutlak fark x100
= (+ veya -) %
ki yldan ilkinin tutar
karlatrlan her iki yldan ilkinde rakam var da ikincisinde
rakam yoksa bunun yzde olarak azal %100dr.
karlatrlan iki yldan ilkinde rakam yok da ikincisinde rakam
varsa, bir saynn sfra blnmesi sonsuz kaca iin, yzde
stununa sfr yazlr veya izgi konur.
X LETMESNN KARILATIRMALI
MAL TABLOLAR ANALZ
ARTI VEYA AZALILAR
FARKLAR () YZDELER (%)
Bilano
Kalemleri
2007 2008 2009
Hazr
Deerler
1.000 1.500 0
Menkul
Kymetler
0 400 200
Ticari
Alacaklar
0 300 600
2007-
2008
2008-
2009
2007-
2008
2008-
2009
+500 -1.500 +50 0
+400 -200 - -50
+300 +300 - +100
Karlatrmal Tablolarn Yorumu
Bilanonun yorum esaslar
Ele alnan kalemin mutlak fark ve yzde deiimi belirtilir,
Ele alnan kalemdeki deiimin nedenleri aralarnda iliki olan, ayn
kolonda ters ynde, dier kolonda ayn ynde deime gsterenler
olarak belirlenir.
Ele alnan kalemin ikinci ylda nceki yla gre deiiminin iinde
bulunduu grup bakmndan ne anlama geldii, yani sonu belirtilir. bulunduu grup bakmndan ne anlama geldii, yani sonu belirtilir.
kinci aamada belirlenen nedenlerin her biri ile nc aamada
saptanan sonu arasnda iliki kurularak nedenlerin deiime normal
veya normal olmayan bir iletme faaliyeti olarak olumlu ve olumsuz
etkileri belirlenir.
Nedenlerin olumlu ve olumsuz etkileri dikkate alnarak ele alnan iki yl
bakmndan incelenen kalemdeki deiimin mali durumu ve faaliyet
sonularn ne ynde deitirdii belirlenir.
Ele alnan kalemin deiiminin ayn nedenlerle devam halinde
gelecekteki mali durumun ve faaliyet sonularnn ne olaca tahmin
edilir.
Gelir tablosunun yorum esaslar
Ele alnan blm sonucunun karlatrlan yllarndan ikincisinde ilkine gre
mutlak fark ve yzde olarak deiimi belirtilir.
Ele alnan blmn blm ii kalemlerinin mutlak fark ve yzde olarak
deiimleri karlatrlarak ikinci ylda birinci yla gre olumlu veya olumsuz
durum tespiti yaplr.
Olumluluk, blm ii haslat veya gelir ve krlarn blm ii gider ve
zararlardan mutlak fark ve yzde olarak daha ok artmas ya da daha yava
azalmasdr. Olumsuzluk ise, blm ii gider ve zararlarn blm ii haslat
veya gelir ve krlardan mutlak fark ve yzde olarak daha ok artmas ya da
daha hzl azalmasdr; blm ii gider ve zararlar olmad halde blm ii daha hzl azalmasdr; blm ii gider ve zararlar olmad halde blm ii
gelir ve krlarn azalmas da ayn olumsuzluu yaratr. Bylece ele alnan
blm sonucunun deiiminin blm ii nedenleri belirlenmi olur.
kinci aamada belirlenen blm ii nedenler ile varsa bir nceki blm
sonucunun art veya azalnn ele alnan blm sonucunun ikinci ylda ilk
yla gre mutlak fark ve yzde eklindeki artna veya azalna nasl etki
ettii aklanr.
YZDE METODU LE ANALZ
(DKEY ANALZ)
Bu analiz eklinde kalemler tablo
iindeki oransal nemlerine gre
yazlarak baka iletmelerin ayn
ekilde hazrlanm tablolaryla
karlatrlr. Bu yntem, ayn
zamanda, iletmenin kendi iinde
de analiz edilmesine olanak verir.
Bu analiz tekniine mterek
esasa indirgenmi tablolar da
denir. Yzde tekniinin
uygulanmasyla mali tablolarn
anlalrl daha da kolaylar.
nk, mali tablolar byk
rakamlar yerine yzdelerle ifade
edilir.
Bilanonun Yzdelerle fade Edilmesi
Bir bilanonun yzdelerle ifade edilmesinin
esas, bilanonun aktif ve pasif toplamlarn
100 kabul ederek, her kalemin iinde
bulunduu aktif toplamna veya pasif
toplamna olan orann bularak bilano tanzim
etmeye dayanr. stenirse kalemlerin ayrca etmeye dayanr. stenirse kalemlerin ayrca
kendi gruplar iindeki oranlarna da yer verilir.
Bunun iin de, her grubun toplam 100 kabul
edilerek, o grubu oluturan her kalemin grup
toplamna olan orannn hesaplanmas
gerekir.
Genel Toplama
Gre
=
Kalem x 100
= %
Aktif veya Pasif
Toplam
Kalem x 100
Bilanonun Yzdelerle fade Edilmesi
Grup Toplamna
Gre
=
Kalem x 100
= %
Grup Toplam
Gelir Tablosunun Yzdelerle fade Edilmesi
Net satlar 100 kabul edilerek, dier kalemlerin net satlar
rakamna oranlanmas esas uygulanr. rakamna oranlanmas esas uygulanr.
Gelir Tablosu Kalemi x 100
= %
Net Satlar
Grup Toplamna Gre Dikey Yzdeler
G
gx100
Aktif Kalemler
Hazr Deerler 1.000
Menkul Kymetler 500
Ticari Alacaklar 2.500
(1.000 x 100) / 10.000 = %10
(500 x 100) / 10.000 = %5
(2.500 x 100) / 10.000 = %25
G
Ticari Alacaklar 2.500
Stoklar 6.000
DNEN VARLIKLAR 10.000
.
DURAN VARLIKLAR 15.000
Aktif Toplam 25.000
(2.500 x 100) / 10.000 = %25
(6.000 x 100) / 10.000 = %60
Genel Toplama Gre Dikey Yzdeler

G
gx100
Aktif Kalemler
Hazr Deerler 1.000
Menkul Kymetler 500
Ticari Alacaklar 2.500
(1.000 x 100) / 25.000 = %4
(500 x 100) / 25.000 = %2
G
Ticari Alacaklar 2.500
Stoklar 6.000
DNEN VARLIKLAR 10.000
.
DURAN VARLIKLAR 15.000
Aktif Toplam 25.000
(2.500 x 100) / 25.000 = %10
(6.000 x 100) / 25.000 = %24
(10.000 x 100) / 25.000 = %40
(15.000 x 100) / 25.000 = %60
Yorum Esaslar
Varlk Dalmnn ncelenmesi
Kaynak Dalmnn ncelenmesi
Varlk Kaynak likisinin ncelenmesi Varlk Kaynak likisinin ncelenmesi
Varlk Dalmnn ncelenmesi
Dnen varlklar ile duran varlklarn grup toplamlarnn aktif toplam
ierisinde genel yzde olarak ve her ana grubun grup toplam ierisinde alt
gruplar ile hesap kalemlerinin grup yzdeleri olarak ne kadarlk yer
tuttuklar aranr.
Ticaret iletmelerinde ve hem ticaret hem de sanayi ile uraan
iletmelerde dnen varlklarn duran varlklardan byk olmas
beklenirken, sanayi iletmelerinde bunun tersi durum doal karlanr. beklenirken, sanayi iletmelerinde bunun tersi durum doal karlanr.
nk ticaret iletmeleri faaliyet konular icab sadece mal ve dier likit
kalemlerle alrken, sanayi iletmelerinde bunlara ek olarak bir de retim
sz konusudur.
Btn bunlara ek olarak, grubun iletmenin ana faaliyet konusunda baarl
olmasn salayacak byklkte ve kompozisyonda olmas da arttr.
Kaynak Dalmnn ncelenmesi
Kaynak dalm, genel dikey yzdelere gre ana gruplarn dalm ve grup
yzdelerine gre grup ii dalm olarak iki aamada ele alnr.
Kaynak dalmnn incelenmesine ksa vadeli yabanc kaynaklarn, uzun
vadeli yabanc kaynaklarn ve z kaynaklarn pasif toplamnn yzde kan
oluturduklarn genel dikey yzdeler olarak belirlemekle balanr.
Daha sonra her grubun kendi zellii ve iletmenin tr bakmndan pasif
toplam iindeki byklnn az m, ok mu olduu tayine allr. Ticaret
iletmeleri iin de, sanayi iletmeleri iin de z kaynaklarn byklk
bakmndan daima ilk sray almas istenir. Bu ilk sray alta grubun
otofinansman arlkl olmas en elverili durumdur. Yabanc kaynaklarn
ise, kendi aralarnda uzun vadelilerin daha fazla, birlikte z kaynaktan daha
az veya en fazla ona eit olmalar istenir. z kaynaklarn byk olmas
maliyetsiz bir kaynak oluu, ortaklarn aktif zerinde nc ahslardan
daha fazla hak sahibi olular ile alacakllar iin bir gvence oluturmas
bakmndan daima lehte yorumlanan bir durumdur.
Yabanc kaynaklarn kendi aralarndaki uzun vadeli olular
bakmndan ok olmas, iletmenin ksa vadeli bor deme
gcnn iyi olaca ve faiz giderlerinin az olaca dncesiyle
olumlu karlanr. Trkiyede ksa vadeli banka kredilerinin
maliyeti ok yksektir. Fakat buna ramen uzun vadeli kredilerin maliyeti ok yksektir. Fakat buna ramen uzun vadeli kredilerin
fazla almamas iletmeleri hep ksa vadeli kredi almaya
ynelttii gibi, vade uzatmalar faiz giderlerinin daha da
artmasna neden olmaktadr.
Varlk-Kaynak likisinin ncelenmesi
Varlk-Kaynak ilikisinde her aktif grubun hangi kaynak veya
kaynaklarla finanse edildii, bu finanse ediliin ne derece doru olduu
aratrlr.
Dnen varlklarn bata ksa vadeli yabanc kaynaklardan olmak zere,
gnlk faaliyetleri karlayacak ksmn oluabilmesi iin z kaynaklardan
veya uzun vadeli borlardan da finanse edilmesi gerekirken, duran
varlklarn z kaynaklar ve uzun vadeli yabanc kaynaklarla finansman
uygundur. Byle bir durum, iletmenin ksa vadeli borlarn mevcut dnen uygundur. Byle bir durum, iletmenin ksa vadeli borlarn mevcut dnen
varlklarla deyebildiinden baka, retim, sat ve gider karlamada
baarl olaca ve bunun sonucunda dnem krllnn daha da
kuvvetlenecei anlamna gelir.
Aksi bir durumda ise, yani ksa vadeli yabanc kaynaklarn genel dikey
yzdesi dnen varlklarn genel dikey yzdesinden byk olduunda, tm
bunlarn salanlamayaca bir yana, iletmenin mali gcnn sarslaca
ve zarara urayabilecei sz konusu edilebilir. lk durumda Net alma
Sermayesi, ikincisinde Net alma Sermayesi Noksan szkonusudur.
Yzdelerle fade Olunmu Gelir Tablolarnn Analiz ve
Yorumu
lgili kalemin (ki bu blm sonucu da olabilir) net satlara olan oran
belirtilir.
Belirtilen orann haslat (gelir) ve kr kalemleri iin yeterli byklkte
olmas istenirken, gider ve zarar kalemleri iin olduunca kk veya
bazlar asndan hi olmamas tercih edilir. Sadece brt haslat olarak
satlar orannn net satlara yakn kmas istenir.
Haslat (gelir) ve krlardaki yeterlilik, kendilerinden sonra gelen gider ve Haslat (gelir) ve krlardaki yeterlilik, kendilerinden sonra gelen gider ve
zararlar karlayp, dier blmlere ve otofinansman veya kr datm iin
doyurucu kalan verecek dikey yzdeye sahip olmalaryla llr.
Gider ve zarar kalemlerine ait oranlarn (dikey yzdelerin) kk
olmasndan, kendilerinden nceki haslat (gelir) ile kr yok edecek kadar
byk ve retimin veya hizmetin kalitesini drecek kadar az olmamas
anlalr. Gider ve zararlarn hi olmamas ise, daha ok olaand giderler
ve zararlar iin sylenebilir. Zarar eklindeki blm sonular
yorumlanrken, blmn kendi iindeki gider ve zararlarn ayn blmdeki
gelir ve krlar ile nceki blm sonucuyla karlanp karlanmadna
baklr.
KALEMLER 2009
Grup Toplamna Gre
%
Genel Toplama Gre
%
AKTF
I. DNEN VARLIKLAR
Hazr Deerler 150.000 3,19 1,83
Menkul Kymetler 800.000 17,02 9,76
Ticari Alacaklar 1.000.000 21,27 12,19
Stoklar 2.750.000 58,52 33,53
Dnen Varlklar Toplam 4.700.000 100,00 57,31
II. DURAN VARLIKLAR
Ticari Alacaklar 200.000 5,71 2,44
Mali Duran Varlklar 800.000 22,86 9,76
Maddi Duran Varlklar 2.400.000 68,58 29,27
Dier Duran Varlklar 100.000 2,85 1,22
Duran Varlklar Toplam 3.500.000 100,00 42,69
AKTF TOPLAM 8.200.000 100,00
PASF
I. KISA VD. YB. KAYNAK.
Ticari Borlar 1.300.000 81,25 15,85
denecek Vergi ve Dier Yasal Yk. 300.000 18,75 3,66
Ksa Vad. Yb. Kay. Toplam 1.600.000 100,00 19,51
II. UZUN VD.YB. KAYNAK.
Mali Borlar 2.000.000 71,43 24,39
Ticari Borlar 600.000 21,43 7,32
Alnan Avanslar 160.000 5,71 1,95
Dier Uzun Vad. Yb. Kaynak. 40.000 1,43 0,49
Uz. Vad. Yb. Kayn. Toplam 2.800.000 100,00 34,15
III. ZKAYNAKLAR
denmi Sermaye 2.500.000 65,79 30,49
Kr Yedekleri 800.000 21,05 9,75
Dnem Net Kr 500.000 13,16 6,10
zkaynaklar Toplam 3.800.000 100,00 46,34
PASF TOPLAM 8.200.000 100,00
KALEMLER Tutar %
Brt Satlar
2.190.000 104,78
Sat ndirimleri (-)
100.000 4,78
Net Satlar
2.090.000 100,00
Satlarn Maliyeti (-) 1.200.000 57,42
Brt Sat Kr
890.000 42,58
Pazarlama Sat ve Datm Gid. (-)
300.000 14,36
Genel Ynetim Giderleri (-)
110.000 5,26
Faaliyet Giderleri Toplam (-)
410.000 19,62
Faaliyet Kr Faaliyet Kr
480.000 22,96
Di.Faal.Ola.Gel.ve Krlar
95.000 4,54
Finansman Giderleri (-)
30.000 1,43
Olaan Kr
545.000 26,07
Olaand Gelir ve Krlar (+)
----- -----
Olaand Gider ve Zarar.(-)
----- -----
Dnem Kr
545.000 26,07
Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk
Karlklar
45.000 2,15
Dnem Net Kr
500.000 23,92
TREND (ELM) YZDELER METODU LE ANALZ
Bir iletmenin kendi iinde uzun
sreli bir analizi yaplmak
istendiinde trend (eilim)
yzdeleri analiz teknii kullanlr.
Bu yntemde birbirini izleyen ok
saydaki yla ait bilano ve gelir saydaki yla ait bilano ve gelir
tablolarnda yer alan kalemlerin
zaman ierisinde gsterdikleri
eilimlerin daha ayrntl bir
ekilde ve dinamik olarak
incelenmesi salanr.
Hesaplamada; bir yln mali tablosundaki tutarlar esas (baz) olarak alnr ve
dier btn yllarn yzdeleri bu tutarlara gre hesaplanr. Bu takdirde, baz
olarak seilen yln her bakmdan normal bir yl olmasna zellikle dikkat
edilmelidir. Bu ekil hesaplama, baz yla ait her kalemin tutar 100 kabul
edilerek, ele alnan kalemin dier yllardaki tutarlar hep buna oranlanr.
Kalemin Dier Yllardaki Tutar x 100
Bu formlle bulunan sonular ya yzden kk, ya yze eit ya
da yzden byk olacaktr.
Kalemin Dier Yllardaki Tutar x 100
= Eilim Yzdesi
Kalemin Baz Yldaki Tutar
X letmesi Bilanosu
Dnen Varlklar
Hazr
Deerler
Menkul
Kymetler
Ticari

AKTF 2005 2006 2007 2008 2009

Dnen Varlklar
Hazr
Deerler
350 400 450 400 360
Menkul
Kymetler
20 20 50 50 100
(400 x 100) / 350 = 114
(20 x 100) / 20 = 100
Ticari
Alacaklar
Stoklar
Dier Dnen
Varlklar
Toplamlar

AKTF
TOPLAMI
T
tx
N
100
=
Kymetler
20 20 50 50 100
Ticari
Alacaklar
300 350 320 380 600
Stoklar 600 520 650 660 700
Dier Dnen
Varlklar
5 5 4 4 5
Dnen Varlk
Toplamlar
1.275 1.295 1.474 1.494 1.795

AKTF
TOPLAMI
1.320 1.650 1.730 1.850 2.050
(350 x 100) / 300 = 117
(520 x 100) / 600 = 87
(5 x 100) / 5 = 100
X letmesi Bilanosu
Dnen Varlklar
Hazr Deerler
Menkul Kymetler
Ticari Alacaklar
Trend Analizi

AKTF 2005 2006 2007 2008 2009

Dnen Varlklar
HazrDeerler 100 114 129 114 103
Menkul Kymetler 100 100 250 250 500
Ticari Alacaklar 100 117 107 127 200 Stoklar
Dier Dnen Varlklar
Toplamlar

AKTF TOPLAMI
Ticari Alacaklar 100 117 107 127 200
Stoklar 100 87 108 110 117
Dier Dnen Varlklar 100 100 90 80 100
Dnen Varlk
Toplamlar
100 102 116 117 138

AKTF TOPLAMI 100 125 131 140 155
Yorum Esaslar
Ele alnan her kalemin eilimi belirlenir.
Kalemlerin eilimleri arasndaki benzerlik veya
farkllk ortaya konulur.
Birlikte ele alnan kalemlerin eilimlerinin etkileimi Birlikte ele alnan kalemlerin eilimlerinin etkileimi
aratrlr.
Kalemlerin eilimlerindeki etkileimin iletmenin mali
durumu ve faaliyet sonular bakmndan olumlu olup
olmad belirlenir.
Belirlenen etkileimin devam halinde bunun
gelecekteki mali durumu veya faaliyet sonularn ne
ynde etkileyecei zerinde tahmin yrtlr.
Aralarnda iliki bulunan kalemlerden bazlar
Stoklar-Net Satlar likisi
Ticari Alacaklar-Net Satlar likisi
Stoklar-Ticari Borlar likisi
Dnen Varlklar-Net Satlar likisi
Dnen Varlklar-Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar likisi Dnen Varlklar-Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar likisi
Maddi Duran Varlklar-Net Satlar likisi
Maddi duran Varlklar-z Kaynaklar likisi
Yabanc Kaynaklar Toplam-z Kaynaklar likisi
Brt Satlar-Net Satlar likisi
Brt Sat Kr-Faaliyet Giderleri likisi
Stoklar-Net Satlar likisi
Stoklar da net satlar da art eilimine sahiptir. Fakat net satlar
stoklarn ok zerinde bir art eilimi gstermektedir. Satlarn daha
2005 2006 2007 2008 2009
Stoklar 100 104 231 258 535
Net Satlar 100 197 301 523 733
hzl bir ekilde artmas stoklarn hemen satlabildii anlamna gelir. Bu
da, stoklara balanan fonlarn iletmeye zamannda geri dnp, yeni
faaliyetlere katlarak iletme krllna ve likit yapsna olumlu katkda
bulunduunu ifade eder. Dier taraftan, stoklarn satlarla eritilebilmesi,
iletmenin iyi bir stoklama politikas izleyebilmesini kolaylatrr ve bu
sayede stoklama giderleri dk olabilecei gibi, bozulma ve demode
olma riski de az olur.
Eilimler bu ekilde olmaya devam ederse dnen varlklarn likit
yaps ve dnm hz ile iletme krll gelecekte de iyi olacaktr.
2005 2006 2007 2008 2009
Ticari Alacaklar
100 160 410 660 1200
Net Satlar
100 197 301 523 733
Ticari Alacaklar Net Satlar likisi
Ele alnan yllar itibariyle her iki kalem de art eilimi gstermitir.
Ancak ticari alacaklarn art hz net satlarnkinin olduka
zerindedir. Bu durumda tamamen kredili sat yapld ve kredili zerindedir. Bu durumda tamamen kredili sat yapld ve kredili
satlarda mterilere uzun vade tannd ya da alacaklarn tahsil
kabiliyetinin iyi olmad akla gelir. Her iki halde de, eer dnen
varlklarn miktar ve likit yaps yeterli deilse, iletmenin fon
gereksinimi duymas sz konusu olabilir. Bunun iin dardan dn
para bulunmas faiz ve bor ykn artracakken, sermaye artrmna
gidilmesi hisse bana kazanc drecektir. Tahsil kabiliyetindeki
dklk, ayrca rk alacaklar nedeniyle zarara yol aabilir.
ki kalemin art eilimleri bu ekilde devam ettii srece iletmenin
mali durumu ve krll bugnknden daha kt olabilir.
. Stoklar-Ticari Borlar likisi
2005 2006 2007 2008 2009
Stoklar 100 104 231 258 535
Ticari Borlar 100 67 133 147 667
Genel olarak her iki kalem de art eilimi gsterirken, stoklarn art
ticari borlarn zerinde olmutur. Stoklarn kredili alndan doan
ticari borlarn art eiliminin daha az oluu, borlarn denebildii ticari borlarn art eiliminin daha az oluu, borlarn denebildii
ve pein allarn da yapld anlamna gelir. Bu durumda satclarn
yeni kredili ala frsat verecei ve iletmenin ksa vadeli bor deme
gcnn iyi olduu belirtilebilir. Pein al iletmeye istedii zaman,
istedii fiyatta, istedii miktarda stok elde etmesine olanak salar.
Btn bunlar ele alnan yllar itibariyle olsun, gelecek iin olsun mali
durum ve krllk bakmndan iletme lehine yorumlanabilecek
durumdur. nk iletme hem kendi fonlarn hem de borlanarak
ald stok eklindeki fonlar kullanabilmektedir.
. Dnen Varlklar-Ksa Vadeli Yabanc
Kaynaklar
2005 2006 2007 2008 2009
Dnen Varlklar 100 136 278 464 987
Ksa Vadeli Yab.Kay. 100 121 219 332 896
Dnen varlklarda ve ksa vadeli yabanc kaynaklarda istikrarl bir art eilimi sz
konusudur; ksa vadeli yabanc kaynaklardaki eilim dnen varlklara ok yakndr.
Ksa vadeli yabanc kaynaklar dnen varlklarn finansman kayna olurken, dnen Ksa vadeli yabanc kaynaklar dnen varlklarn finansman kayna olurken, dnen
varlklar ksa vadeli borlar demede kullanlr; iki kalem arasndaki fark
N..Sermayesidir. Bu ekilde ksa vadeli yabanc kaynaklarn dnen varlklarn
altnda, fakat ona yakn bir deiim gstermesi, ksa vadeli borlarn finansmannda
kullanld dnen varlklarn lehine yorumlanacak bir durum deildir. nk, dnen
varlklarn bu eilimi ksa vadeli borlarn denebileceini gstermesine ramen net
alma sermayesi iin ok az pay kaldn ifade etmektedir.
Bu miktardaki bir net alma sermayesi ile gnlk faaliyetlerin baaryla
srdrlmesi olanaksz olaca gibi, buna bal olarak da krllk zayf olacaktr. ki
kalemin eiliminin ayn ekilde devam etmesi halinde gelecekteki mali durum ve
krllk da pek parlak olmayacaktr.
Oran (Reyo) Analizi
Mali analiz arac olarak
oranlar, mali tablolarda
yer alan grup veya
blmler ve kalemler
arasndaki matematiksel arasndaki matematiksel
ilikilerin kurulmasndan
doar. Bu ilikiler
sadece bilano ve gelir
tablosu kalemleri
arasnda da kurulabilir.
Aslnda her orann yorumu kendine zg
zellikler tar. Bu da, her formln pay ve
paydasnda yer alan kalemlerin kendi
aralarndaki ilikiye ve bu ilikinin yaratt TL, aralarndaki ilikiye ve bu ilikinin yaratt TL,
gn, yzde, defa gibi farkl sonulara dayanr.
Bu bakmdan oranlar kalemler arasndaki
matematiksel ilikiyi gsterir, fakat bu ilikinin
nedenlerini gstermez.
Oranlarn Snflandrlmas
Likidite oranlar
Mali oranlar Mali oranlar
Faaliyet oranlar
Krllk oranlar
Likidite Oranlar
Bu oranlar ile, bir iletmenin ksa vadeli borlarn
zamannda deyip deyemeyecei llr.
Cari oran
Likidite oran Likidite oran
Nakit oran
Stoklarn net alma sermayesine oran
Cari Oran =
Dnen Varlklar
Ksa Vadeli Yabanc
Kaynaklar
Genel olarak 2/1 olmas istenir. Bu oran, dnen varlklarn kayba uramadan ksa vadeli
kreditrlere ne derece dayanacan gsterir; yani kreditrlerin emniyet marjn ler.
Daha ak bir ifade ile, bu oran bir iletmenin ksa vadeli bor deme gcn gsterir.
Yksek bir cari oran ya nakit fazlasn veya iletmenin gereksinim duyduu aktiflere sahip
olduunu, ya da ikinci veya nc dereceden likit aktiflerin, rnein stoklar gibi, arlkta
olduunu gsterebilir. Dk bir cari oran ise, dnen varlklarn yksek likiditeye sahip
olduuna iaret saylabilecei gibi, net alma sermayesinin yetersizliine de dikkati
ekebilir.
Likidite (Asit test) Oran =
Dnen Varlklar-(Stoklar+Gelecek Ay.Ait Gid.)
Ksa Vadeli Yb. Kaynaklar-Alnan Avanslar
Likidite orannn genel kabul grm durumu 1/1dir. Bu sonucun deerlenmesi srasnda Likidite orannn genel kabul grm durumu 1/1dir. Bu sonucun deerlenmesi srasnda
stoklarn devir hznn, alacaklarn tahsil kabiliyetinin ve satlardan salanacak krn
oluturaca fonlarn, likit deerlerin terkibinin ve ksa vadeli borlarn vadeleri ile dnen
varlklardan hangi kalemlerle deneceklerinin de mutlaka gz nnde bulundurulmas
gerekir.
Likidite oran, stoklarn nakde evrilmesindeki ve deerlemelerine ait zorluklar nedeniyle
ortaya kmtr. Satlarn bir an iin byk oranda azaldn veya tamamen durduunu
kabul edersek iletmenin ksa vadeli bor deme gcn ler.
Nakit Oran =
Hazr Deerler
Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
Bu oran, iletmenin satlarnn ve alacaklarnn tahsillerinin bir sre iin durmas
halinde deme gcnn ne olacan gstermekte nem kazanmaktadr. halinde deme gcnn ne olacan gstermekte nem kazanmaktadr.
Sonucun 1den byk veya 0,20den kk kmamas arzu edilir.
Bu, nakitle denecek her bir liralk ksa vadeli borca karlk dnen varlk iinde bir
liralk hazr deerin mevcut olduu anlamna gelir. Fakat daha dk bir orann
hemen ktye yorumlanmamas gerekir. Eer satlar ile alacaklarn tahsil kabiliyeti
iyi ise daha dk bir nakit oran ile almann hibir zarar yoktur.
Stoklarn Net alma Sermayesi Oran =
Stoklar x 100
Net alma Sermayesi
Bu oran, net alma sermayesinin ne kadarnn stoklara balanm olduunu
yzde eklinde gsterir. yzde eklinde gsterir.
Stok devir hz yksek olan ve krl alabilen ve alacaklarnn tahsil kabiliyeti
iyi olan bir iletmede orann byk kmasnn hibir sakncas yoktur. Burada
nemli olan net alma sermayesinin kullanlaca yerler bakmndan
terkibinin ve bu terkip iindeki kalemlerin miktarca yeterli olmas ve bu
yeterliliin devamllk gstermesidir. Bu bakmdan sonucun her iletmenin
kendi zel durumuna gre deerlendirilmesi uygun olur.
Mali Oranlar
Mali oranlar:
Borlarn z kaynaklara orana
Ksa vadeli borlarn z kaynaklara
oran
Maddi duran varlklarn z
kaynaklara oran
letmenin finansmannda
yabanc kaynaklardan ne derece
yararlanldn belirleyen
oranlardr. Bu oranlar sayesinde
alacakllarn z kaynaklar
karsnda gvence durumunun kaynaklara oran
Sabit faiz masraflarn karlama
oran
karsnda gvence durumunun
ve borlanmann irket krna
olumlu veya olumsuz katksnn
ne olduu ile kaynaklarn aktifin
finansmannda nasl bir dalm
gsterdii renilir.
Borlarn z Kay. Oran =
(Ksa Vad.Yb.Kyn.+ Uz.Yb.Kyn.)x 100
z Kaynaklar
Alacakllarn iletmeye z kaynaklarn yzde ka kadar kredi verdiklerini gsteren bu orann
%100 amamas istenir. Bu oran aan bir durum alacakllarn irket aktifi zerinde
ortaklardan daha fazla hak sahibi olduklarn ifade eder. Byle bir durumda, borlanmann
neden olduu faiz masraflar iletme iin sabit bir yk olmaya balayabilir; yeni kredi verecek
olanlar gvence olarak ipotek isteyebilirler ve vadesi yaklaan borlar karlamada geici de
olsa baz mali skntlar ekilebilir.
Bunun aksine yabanc sermayenin z kaynaklara oran klyorsa, alacakllar grubunun
gven snr artyor demektir. nk bu oran, iletmenin tasfiyesi halinde z kaynaklarn
borlar karlayacak byklkte olup olmadn da gstermi olmaktadr.
Ksa Vd.Yb.Kyn.zKyn.Oran =
Ksa Vad.Yab.Kayn x 100
z Kaynaklar
Orann dk olmas, iletmenin z kaynaklarla ve/veya uzun vadeli borlarla altn
gsterir ve gl bir mali yapy ifade eder. Orann yksek olmas, uzun vadeli yatrmlarda
ksa vadeli yabanc kaynaklarn kullanldn ya da iletmenin z kaynaklarnn yetersizliini
ve bu nedenle srekli ksa vadeli yabanc kaynak kullanmna gittiini gsterir.
Bu orann zellikle sanayi iletmeleri iin genel kabul grm yzdesi %35dir.
Maddi Duran Var. z Kay.Oran =
Maddi Duran Varlklar x 100
z Kaynaklar
Orann %100n altnda olmas, z kaynaklarn maddi duran varlklarn finansmanna
yettiini gsterir.
Orann %100n stnde olmas, z kaynaklarn maddi duran varlklarn finansmanna
yetmediini gsterir ki, bu durumda yetersiz z kaynaklardan sz edilir, yani iletme yabanc
kaynak kullanmak zorunda kalmtr. Eer kullanlan kaynak uzun vadeli ise uygun olarak
yorumlanr.
Sabit Faiz Masraf. Karlama Oran =
Dnem Kr
Borlanma Giderleri
Sabit faiz masraflarn karlama oran bir iletmenin borlanma giderlerinin ka
kat kadar kazan saladn gstermek suretiyle irket alacakllarnn faiz gelirleri
bakmndan emniyet payn ve iletmenin finansal gcn ortaya koyar.
Finansman Giderlerini Karlama Oran, finansman giderlerinin (elde edilen
dnem kr ile) ka defa kazanld eklinde yorumlanr.
Oran ne kadar byk karsa alacakllarn faiz garantisinin ve iletmenin finansal
gcnn o oranda iyi olduunu gsterir.
Orann dk olmas alacakllar iin risk ve iletmenin finansal gcnn zayf
olmas anlamna gelir.
Faaliyet Oranlar
Faaliyet oranlarna bazen verimlilik oranlar dendii de olur. Bu oranlar, aktif
kymetlerin iletme faaliyetlerinde kullanlmalar srasndaki etkililik derecesini
gsterir. Faaliyet oranlar ncelikle bir endstri iindeki irketlerin
karlatrlmasnda kullanlr. Bu llere gre, aktiflerini faydal bir ekilde
kullanan irketlerin etkinlii ortaya kar.
Faaliyet (verimlilik) oranlar iki ana gruba ayrlr: Faaliyet (verimlilik) oranlar iki ana gruba ayrlr:
Ortalama tahsilat dnemi
Devir hz oranlar
Ortalama Tahsilat Dnemi Oran =
Alacaklar
Gnlk Satlar
Gnlk Satlar = Satlar Gnlk Satlar = Satlar
360
Oran, gn olarak bulunur. Bu gn says iletmenin kredili satlarnda mterisine
tand vadeyi ifade eder. retim iletmeleri iin bu saynn 30 gn olmas uygun
grlmektedir.
Orann kk kmas, iletmeye ait fonlarn ksa sre iin satlara balanm olmas
asndan iyi olarak yorumlanr. Burada dikkat edilecek hususun, mterilere tannan
vadenin satclardan salanan vadeyi amamasdr. Yoksa iletmede likit sknts ya da
kredi kullanm gndeme gelir.
Devir Hz Oranlar
Aktifi meydana getiren eitli kymetlerin tek tek veya toplu
olarak ele alnp devir hzlarn hesaplamaya yarayan oranlara devir
hz oranlar denir. Bu oranlar, yatrmlarla sat hacmi arasndaki
ilikileri aklar. ilikileri aklar.
Alacaklarn devir hz oran
Stok devri hz oran
Maddi duran varlklarn devri hz oran
Dnen varlklarn devri hz oran
z kaynaklarn devri hz oran
Nakit devri hz oran
Aktif devri hz oran
Alacaklarn Devir Hz Oran =
Net Satlar
Ortalama Alacaklar
Bu oran, ticari alacaklarn bir ylda ka defa tahsil edildiini ve alacaklarn kendi
byklnn ka kat sat yarattn ifade eder.
Alacaklarn Devir Hz Orannn yksek kmas, ticari alacaklarn ksa srede ve
kolaylkla tahsil edilerek fonlarn ayn dnemde tekrar iletmeye dndn gsterir.
Orann dk kmas, ticari alacaklarn uzun srede tahsil edilebildiini ya da
alacaklarn tahsil kabiliyetinin zayf olabileceini gstermektedir.
Stok Devir Hz =
Net Satlar
Ortalama Stoklar
Ortalama Stoklar =
Dnemba Stoklar + Dnemsonu
Stoklar
Ortalama Stoklar =
Stoklar
2
Stok Devir Hz Oran, stoklarn bir dnemde ka defa sata konu olduunu
gsterir.
Stok Devir Hz Orannn yksek olmas, iletmenin mallarnn stokta beklemeden
hemen satld ifade eder.
Dk olmas mallarn stokta ok bekledii anlamna gelir. Ancak stok eksikliinin
stok devir hznn yksek kmasna neden olabilecei gz nne alnmaldr.
MDV Devir Hz Oran =
Net Satlar
Maddi Duran Varlklar, Net
Formln sonucu, maddi duran varlklarn ka kat byklnde sat yapldn
gsterir.
Oran, iletmenin maddi duran varlklara ar yatrm yapp yapmadn, Oran, iletmenin maddi duran varlklara ar yatrm yapp yapmadn,
iletmede atl kapasite olup olmadn aratrmak iin kullanlr.
Orann yksek kmas etkin bir kapasite kullanmn gsterir.
Orann dk kmas ise atl kapasiteyi gsterir.
Oran hakknda genel bir kstas olmamakla birlikte sanayi iletmeleri iin 5
olmas genel kabul grmtr.
Dnen Varlklarn Devir Hz Oran =
Net Satlar
Ortalama Dnen Varlklar
Formln sonucu, dnen varlklarn kendisinin ka kat sat yarattn ifade eder.
Bu orann byk olmas, dnen varlklarn verimliliinin de yksek olduunu
gsterir. Fakat krllk oran da ayn paralelde ise verimlilikteki ykseklik bir anlam
tar.
Dnen varlklarn devir hz oran dk ise, iletmenin cari oran da dk
demektir. nk bu durum iletmenin ksa vadeli borlarnn da ok yksek
olduuna bir iaret saylabilir. Bu da, iletmenin maddi duran varlklarn ksa
vadeli yabanc kaynaklarla finanse ettiini ortaya koyar.
z Kaynaklarn Devir Hz Oran =
Net Satlar
Ortalama z Kaynaklar
Formln sonucu, iletmenin ortalama z kaynaklarnn ka kat sat yarattn
gsterir. Bu orann ok yksek kmas, iletme faaliyetlerinde z kaynaklarn yeterli gsterir. Bu orann ok yksek kmas, iletme faaliyetlerinde z kaynaklarn yeterli
olmadn, iletmenin byk oranda borlanmalara gittiini ortaya koyar. Yani
iletmenin finansman kaynaklarnn nemli ksmn borlar oluturuyor demektir. Bu
orann ok dk olmas ise, iletmede z kaynaklarn verimli bir ekilde
kullanlmad anlamna gelir. Bu durumdaki iletmelerde byk tutarlarda yabanc
kaynaklara rastlanmamaktadr nk, iletmenin kendi kaynaklar bile tam olarak
kullanlmadna gre, borlanmas dnlmez.
Nakit Devir Hz Oran =
Net Satlar
Hazr Deerler
Forml sonucu, bir iletmenin ylda hazr deerlerinin ka kat sat yaptn
ortaya koyar. Bu, gnlk ilemler iin iletmede bulundurulmas gerekli para
miktarnn tespitinde byk yardm olan bir orandr.
Dier hususlarn ayn kalmas artyla, yksek bir devir hz, nakit kalanlarnn da
verimli olarak kullanldn ve eldeki nakit miktarn daima atl kalmayacak
tutarda tutulduuna iaret eder.
Aktif Devir Hz Oran =
Net Satlar
Aktif Toplam
letmenin aktif toplamnn ka kat sat yaratabildiini gsterir. Sonucun 2 ile 4 aras
olmas sanayi iletmeleri iin genel kabul grmtr. Ticaret iletmeleri iin ise bunun olmas sanayi iletmeleri iin genel kabul grmtr. Ticaret iletmeleri iin ise bunun
stnde bir oran beklenir. Bu orann iletme standartlarna gre dk olmas iletme
kapasitesinin de o yl itibariyle dk olduunu gsterir.
Krllk Reyolar
letmelerin bir hesap dnemindeki baarlarnn gstergesi elde ettikleri dnem
krlardr. Faaliyet sonucundaki bu baary lmeye yarayan oranlara krllk oranlar
denir.
Krllk u iki ana oran grubuyla llebilir: Krllk u iki ana oran grubuyla llebilir:
1. Kaynaklara gre krllk oranlar
2. Satlara gre krllk oranlar
Kaynaklara Gre Krllk Oranlar
Bu oranlar, yllk kr deeriyle sermaye ilikilerini len
oranlar olduklar iin kaynaklarn krll oranlar adn
alrlar. Konu yatrmclar asndan ele alnrsa bunlara
Yatrmlara Gre Krllk Oranlar da denilebilir. Hangi Yatrmlara Gre Krllk Oranlar da denilebilir. Hangi
ynden baklrsa baklsn bu oranlar kendi iinde ikiye
ayrlr:
1. Sermayenin amortisman oran
2. z sermayenin amortisman oran
Sermaye. Amort. Oran =
Dn. Kr + Uzun Vd.Borlanma Gid.x100
z Kaynaklar + Uzun Vd.Yab. Kaynaklar
z kaynaklar ve uzun vadeli yabanc kaynaklarn bir dnemdeki geri dnme orann
gsterir. Ne kadar byk olursa belirtilen sermayenin kendini amorti etmesi o kadar gsterir. Ne kadar byk olursa belirtilen sermayenin kendini amorti etmesi o kadar
ksa srecektir. rnein %10 z kaynak ve uzun vadeli yabanc toplamnn 10
ylda,%20 ise 5 ylda krla geri kazanlacan gsterir.
z Sermayenin Amortisman Oran =
Dnem Kr x100
Ortalama z Kaynaklar
Bu oran, dnem krnn z kaynaklar ortalamasnn yzde ka orannda Bu oran, dnem krnn z kaynaklar ortalamasnn yzde ka orannda
gerekletiini gsterir. Sanayi iletmelerinde bu orann %13 ile15 arasnda olmas
uygun grlr.
zkaynaklarn Amortisman Oran, zkaynaklarn alternatif kullanm alanlarna gre
deerlendirilir.
rnein iletme sahibi, byle bir zkaynak vermek yerine bunu hazine bonosu
almak iin kullansayd ne kadar kr elde edecekti? sorusuna cevap aranr.
Alternatif kullanm imkanlar oran daha yksek ise mali rantabilite yeterli deildir.
Eer alternatif kullanm oranlar dk ise iletme doru ve daha krl bir alana
yatrm yapm demektir.
Satlara Gre Krllk Oranlar
Satlara gre krllk oranlarnn en nemli olanlar unlardr:
1. Brt Kr Oran
2. Faaliyet Kr Oran 2. Faaliyet Kr Oran
3. Faaliyet Maliyeti Oran
4. Dnem Kr Oran
Brt Kr Oran =
Brt Sat Kr x 100
Net Satlar
Formln sonucu iletmenin net satlarnn yzde ka kadar brt sat kr
yaptn gsterir. Ana faaliyet konusundaki brt kr yzdesi olarak sonu ne
kadar byk karsa o oranda iyidir. nk, bu takdirde, faaliyet giderleri ile
olaan ve olaand gider ve zararlar karlandktan sonra doyurucu bir
oranda dnem kr kalacak demektir. Aksi halde dnem kr iinde ana
faaliyetten elde edilecek krn pay klecek veya tamamen ortadan
kalkabilecek ve hatta brt sat krna ramen dnem zararna
geilebilecektir.
Faaliyet Kr Oran =
Faaliyet Kr x100
Net Satlar
Formln sonucu, faaliyet krnn net satlarn yzde ka olarak Formln sonucu, faaliyet krnn net satlarn yzde ka olarak
gerekletiini gsterir. Bu oran, bir iletmenin ana faaliyet konusundaki
baarsnn seviyesini ortaya koyarken, satlarn ne oranda bor faizi, kazan
vergisi ve temettleri kapsadn da ifade eder. Dier bir ifade ile, bu oran,
imtiyazl ve adi hisse senedi sahiplerinin temettlerini, iletmede braklacak
krlar, faiz ve vergileri karlamaya yetecek net sat yzdesini verecektir. Bu
nedenle ne kadar yksek karsa o kadar iyidir.
Faaliyet Maliyeti Oran =
Satlan Tic. Mal. Maliy.+Faaliyet Gid.x100
Net Satlar
Formln sonucu, satlarn maliyeti ile aratrma ve gelime giderleri, pazarlama
sat ve datm giderleri ve genel ynetim giderlerinin net satlar karsndaki
yzdesini gsterir. Sonucun kk kmas iyidir. nk haslattan kr iin kalacak pay
o oranda byk olur. o oranda byk olur.
Dnem Kr Oran =
Dnem Kr x100
Net satlar
Formln sonucu, dnem krnn net satlarn yzde kan oluturduunu
gsterir ve ne kadar yksek karsa o kadar iyidir. Ancak dnem krnn gsterir ve ne kadar yksek karsa o kadar iyidir. Ancak dnem krnn
olaan krdan en byk pay alm olmas ok nemlidir.
Formln payna Dnem Net Kr konularak hesaplandnda
kacak sonu iletmenin vergi sonras krnn net satlarn yzde ka
orannda gerekletiini gsterir.
Teekkrler
Do. Dr. Do. Dr. A. Banu BAAR A. Banu BAAR
Teekkrler
Do. Dr. Do. Dr. A. Banu BAAR A. Banu BAAR