Tercman

1001TEMEL ESER
4 8
AHMED BCAN
ENVRU ' L IKN
klarn nrlar
1. cilt
Tercman gazetesinde hazrlanan
bu eser Kervan Kitaplk A. .
ofset tesislerinde baslmtr
1001Temel Eser i
iftiharla sunuyoruz
Tarihimize mn, mill benliimize g ka
tan ktphaneler dolusu birbirinden seme eser
lere sahip bulunuyoruz. Edebiyat, tarih, sosyo
loji, felsefe, folklor gibi mill ruhu gelitiren, ona
yn veren konularda "Gerek eserler" elimizin
altndadr. Ne var ki, elimizin altndaki bu
eserlerden ounlukla istifade edemeyiz. nk
devirler deimelere yol am, dil deimi,
yaz deimitir.
Gzden ve gnlden uzak kalm unutul
maya yz tutmu -Ama deerinden hibir ey,
kaybetmemi, ounluu daha da nem kazan
m- binlerce cilt eser, bir sre daha el atlmazsa,
tarihin derinliklerinde kaybolup gideceklerdir.
nk onlar derleyip - toparlayacak ve
gnmzn trkesi ile baskya hazrlayacak
deerdeki kalemler, gn getike azalmaktadr.
Bin yllk tarihimizin iinden szlp gelen
ve bizi biz yapan, kltrmzde "Keta"
vazifesi gren bu eserleri, tozlu raflardan kurta
rp, nesillere ulatrmay plnladk.
Sevinle karlayp, mitle alkladmz
"1000 Temel Eser" serisi, Mill Eitim Bakanl
nca durdurulunca, bugne kadar yaynlanan
66 esere yzlerce ek yapmay dndk ye
"Tercman 1001 Temel Eser" dizisini yaynla
maya karar verdik. "1000 Temel Eser" serisini
hazrlayan ok deerli bilginler heyetini, yeni
yelerle genilettik. Ayrca 200 ilim adammz
dan yardm vaadi aldk. Tercman'n yayn
hayatndaki geni imknlarn 1001 Temel Eser
iin daha da glendirdik. Artk karnza gu
rurla, cesaretle kmamz, eserlerimizi gzlere
ve gnllere sergilememiz zaman gelmi bulu
nuyor. Mill deer ve mnda her kitap ve her
yazar bu serimizde yerini bulacak, hi bir art
dnce ile deerli deersiz, deersiz de deerli
gibi ortaya konmayacaktr. nk esas gaye bin
yllk tarihimizin temelini, mayasn gzler
nne sermek, onlar lyk olduklar yere oturt
maktr.
Bu bakmdan 1001 Temel Eser'den madd
hi bir kr beklemiyoruz. Krmz sadece gu
rur, iftihar, hizmet zevki olacaktr.
KEMAL ILICAK
Tercman Gazetesi Sahibi
I. G R
KTABI SUNARKEN
Tarihin en mesd hadisesi, Mildn sekizinci as
rnda meydana geldi. Bu asrda, yce fikirlere zihnen
hazr, asil ve byk bir millet, Trk milleti slm ka-
bl etmiti.
Bundan sonra kan - man birleimi hline gelen
Trkler, onbirinci asrda, (1071) Malazgirt zaferi ile Ana
dolu kaplarn amlar ve by k bir fetih hareketine
girimilerdir. Ordunun bu fetih hareketini toplu g
ler takip etmi, Anadolu artk Trkn ebed yurdu ol
mutur.
XIII. Asrda Anadoluda, eitli tarih ve sosyal se
beplerin tesiri ile meydana gelen buhranl hayat, zen
gin ve hareketli bir imn hayatnn, Tasavvuf akmnn
domasn ve gelimesini salamtr. Tarikatlar kurul
mu, halk okullar olan tekke hayat balamtr. By-
lece Anadoluda, imn ve irfan hayatnn mana mimar
lar olan byk mutasavvflar yetimitir. Bu imn in
sanlar, byk halk kitlelerine, sde ve vecidli bir Trk-
e ile hitap etmiler, halk tasavvuf edebiyatn kurmu
lar ve ok deerli halk ve imn eserleri ortaya koymu
lardr.
10
Envrulkn, bu eserlerden biridir. Eser XV.
asrda yazlmtr. Mellifi Yazc - olu Ahmed Bican,
bir ilim adamndan ok, bir imn ve mana insandr.
Vecidli bir dervi ve halk terbiyecisidir. Bu kitap, be
asrdan beri, Trk halk arasnda en ok okunan, hal-
ka dini - ahlk terbiye ve kltr veren kitaplardan bi
ridir.
Envrul - kn'in halkn ruh yapsna uygun bir
karekteri vardr. Mellif, tekrarlar yaparak ve en ar
meseleleri basitletirerek, modern bir retim metodu
kullanmtr. Kitab okuyanlar, manen trplenmekte
ve din ve ahlk disiplini altna girmekte, ayn zamanda
byk bir zevk duymaktadr.
Kitabn (1261, 1291) de st. da, (1300) de Bulakda,
(1816) de Kazan da basklar yaplmtr.
Baskya hazrladmz nsha ise, st. Devlet Mat
baas (1267) basksdr.
lk Trk harfleri ile basks, st. lk Kitap Yurdu
tarafndan, (1972) de tek cilt hlinde yaplmtr.
Bu baskda, ayetlerdeki eksiklikler aynen alnm,
bu itibarla manalar da noksan kalmtr. Ayetler ve ba
z hadis metinleri, yeni harflerle ve yanl yazlmtr.
Ayrca baz ksmlar, bilhassa Arapa metinler y aynen
alnm, ya da atlanmtr. Bir ksm yerlerde yanl
okunmutur. Ayet numaralarnda da yanllar vardr.
Bolca raslanan dizgi yanllklar da kitaptaki hatalar
oaltmtr. Bu yanllklara, nsha farklar da sebep
olmu olabilir. Btn bunlarla beraber bir hizmettir.
11
Biz bu almamzda, ayetlerin mellerini, tefsir ve
tercemelerden tam olarak naklettik. Ayetleri ve izaha
muhta baz hususlar, dip notlar ile tespit ettik. Ksa
notlarla aklanamayan noktalar, girite ayrca belirt
tik. Kitabn dili ve devrindeki dil hususiyetlerini koru-
duk. Eserin atsn bozmadan, bugnki halk kitlele
rinin anlayabilecei biimde aktarmaya altk. Anla
lmas imknsz hle gelen ifdelerin, ilk ekliyle kal
masnda isrr etmedik.
Hatalarmz olmutur sanrm. Hedefimiz, bu deer
li eseri, eski deeri ve alkas ile, halka ve byk mil
letimize maletmek ve yeni neslin manev hayatna hiz
mettir. nancmz budur ve mutluluumuz da burada
dr.
Allahn rahmeti ve Raslnn efaati Yazc - oul
larnn zerine olsun.
Bu hizmete emei geen bizler de, Allahn rahmeti
ni ve Rasl (A.S.)'n efaatini umarz.
Hereyin en dorusunu bilen yalnz Allahtr.
AHMET KAHRAMAN
ST. 1973
AHMED BCAN
1) HAYATI:
Mellifin hayat hakknda kaynaklarda verilen bil
gi ok ksadr.
Slih yahut Salhud-Dn El-Ktip adnda bir za
tn oludur. Byk kardei Mehmed efendi gibi o da
Yazc-zde, Yazc-olu diye tannmtr.
Bunlara Yazcolu denmesinin sebebi, babalarnn
ktip olmasndan dolaydr. Geliboluda domu ve ge
ne Geliboluda (1454) veya (1455) tarihinde vefat etmi-
tir.
XV. Asr Trk mellif ve mutasavvflarndandr.
Muhammediye adl mehr eserin shibi byk kardei
Mehmed efendi gibi Ahmed Bcan da Bayrmiye tari
katnn kurucusu Hac Bayram Velnin mridi idi.
Bayrmiye, 15. Asr Trk mutasavvf ve iri Hac
Bayram Vel tarafndan kurulmu olan tarikatn addr.
Bu tarikat, Halveti ve Nakibend tarikatlarnn baka
bir adan yorumlanmas neticesinde domutur.
Temel gr zikirdir. Zikir: Her yaratlm eya
da ilh varl grmek ve gnlde Allah nrunun l
damas iin tutulan manev bir yoldur.
Zikir, Ak ve Gizli olmak zere ikiye ayrlr.
Hac Bayram Velnin vefatndan sonra, ak zikir
14
tarafn tutanlar, Akemseddin tarafndan kurulan
emsiye tarikatna balanmlar; gizli zikir tarafls
olanlar da Bursal mer dedenin kurduu Melmiye
tarikatna balanmlardr.
Daha sonralar bu iki koldan, baka kollar da do
mutur. Ancak, bu kollarn Bayrmiye ile aralarnda
pek byk fark yoktur.
Bayrmiye tarikatnn gayesi, insan dnyadaki
sfl alkalardan alkoymak, gnlde Allah nrunun
kandilini yakarak mmini yce leme yneltmek sreti
ile kemle erdirmek, tam olgunluk seviyesine kar
maktr.
Bu da Allah ok anmak ve ile ekmekle elde edi
lir.
Bu itibarla kendini ibdet ve riyzata veren Ah-
med Bcan, ok zayflam ve adet cansz hale gelmi
tir. Onu grenler cansz sanrlard. Onun iin Ahmed
ef.ye Bcan (Cansz) takma ad verilmitir.
Bu yaayndan dolay mellif, edeb faaliyetini
tasavvufa hasretmitir.
En byk eseri tasavvufa ait olan Envrul--
kn (Aklarn Nurlar) adl tek cilt hlindeki bu me
hur kitabdr.
2) ESERLER:
a) Envrul-kn (klarn Nurlar),
b) Acib'l-Mahlkt (Acib yaratklar).
lmi deeri olmamakla beraber gzeldir. Zaman lle
ri iinde deerlendirmek gerekir.
Kazvini tarafndan yazlm arapa eserin zeti ek-,
lindedir. Kozmorafya, gk bilgilerini ve garib yaratk
15
lar tasvir etmektedir. inde zayf ve pheli rivyet-
ler vardr.
c) Drr-i Meknn (Dizilmi nci Gizli nci).
Eser, canllarla canszlar leminin hussiyetlerin-
den, yaratklarn acibliklerinden bahseder. Onsekiz bab
(blm) zerine tertib edilmitir. Trkedir. Bu eser
de de zayf rivyetler vardr.
d) Mnteh: Tasavvuf ve kelm konular ilen
mitir.
e) Ravhul-Ervh (Ruhlarn Rahat).
Bu eser Ksas- Enbiy mhiyetindedir.
f) Ahmediye: Anadolu da, halk arasnda en ok
okunan kitaplardan biri olan bu eserin, Yazc-olu Ah-
med Bcana ait olduu sanlm, hatt sonuna da yle
yazlm olmasna ramen, Kitabn Diyarbakrl ir
Ahmednin olduu kaynaklarca ileri srlm bulun
maktadr.
Mellifimiz Ahmed Bcan Efendinin (1453) tarihin
de stanbul'un fethi srasnda sa olduu sanlmakta
dr. lm tarihi de bunu ispat ediyor.
Kabri Gelibolu'da kardeinin yanndadr.
Evliy elebinin Sofyada olduuna dir verdii bil
gi yerinde grlmemitir.
ENVRULIKN KTABININ TANITILMASI:
Envrul-kn (Aklarn Nurlar) demektir. Bu,
Allah klardr. Byk kardei Mehmed Efendinin
arapa olarak yazd Megrib'z-Zamn (Zaman Grub-
lar) adl eserin tercemesidir.
16
Ahmed Bcan kitabn yazlma sebebinden bahseder
ken yle diyor:
Evvel, bu ulu kitab ve gzel hitab toplayp terce-
me edenin Yazc-olu Ahmed Bican olduu bilinmelidir.
Benim bir kardeim vard. Alim, rif, fzl, Tanr
tala hazretlerinin has kulu, erenlerin ileri geleni ve ci-
hnn kutbu eyh Hac Bayram Velnin srda idi. Ben
dervi Ahmed Bcan her zaman ona derdim ki.
Ey gzlerimin nru kardeim! Dnyann beks
ve rzgrn vefs yoktur. Bir ydigr dz (bir kitap yaz)
ki, btn lemlerde okunsun.
Benim szmle o da Megrib'z-Zaman adl bir
kitap yazd. Alemlerde zhir-Btn (gizli-ikr) ne tr
l tefsir ve tahkik (inceleme ve aratrma) varsa, Elh
sl on iki ilmin sonularn onda bir yere toplad. Ondan
sonra bana yle dedi:
Ey Ahmed Bcan! te ben senin sznle btn
limlerin eriat ve hakikatla ilgili bilgilerini bir yere top
ladm. imdi sen de gel, Megribz-Zaman adl bu kitab
Trk diline terceme et. T ki bu bizim ilin insanlar
mana bilgilerinden ve ilmin nurlarndan fayda grsn
ler."
Ben miskin de ad Envrul-kn olan bu kitab,
onun mbarek sz ile, Geliboluda tamamladm.
Ey lh srlara ermek isteyen kimse! Bu kitap,
kuds hadis, mukaddes vahiy ve esrr ilminden ilh
srdr ve Nurlar leminin nurundan Allahn nurudur.
Btn kuds hadisleri ve szleri naklettim. Tev-
rtda, Zeburda. ncil'de, Kuranda ne kadar ilh sz
varsa; dier peygamberlerin shifelerinde ne kadar Al
lah kelm mevcutsa, ilh lemlere, Maher gn olan
17
Arasata, dneceimiz yer olan Ahirete ve ebed olan
cennetlere varncaya kadar, ne trl beyan varsa hep
sini bu kitapta topladm.
Arab ve Acem, bunun benzeri kitab dzmediler.
1 KTABIN MUHTEVYATI VE LM YN:
Envrul-kn bir nsz, kitabn yazlma sebebi,
be bb ve bir htime (kitabn sonun) dan ibarettir.
Birinci Babda: Mevcdtn tertib ve nizmndan,
yerlerin ve gklerin yaratlmasndan, yerde ve gkte
olan yaratlm varlklardan, bunlarn yaratl ekille
rinden ve bu yaratltaki ilh srlardan bahsedilmek
tedir.
kinci Babda: Ademin yaratlndan, Ruh frme-
den, insanlardan ilh sz almadan, peygamberlerin
hayat hikyelerinden, ilh kitaplardan ve bu kitapla
rn iindekilerden, Allahn Peygamberlere vahiylerin
den, vahyin srlarndan, peygamberlerin karlatklar
glklerden, ibret verici hadiselerden, Raslllahn
rnek ahlkndan, Allahn kullarna tlerinden bahse-
dilmektedir.
nc Babda: Allahn nran varlklar olan me
leklerden, byk meleklerin vazifelerinden, Ruhlardan,
grnmeyen varlklardan ve ruhlarn makamlarndan
bahsedilmektedir.
Drdnc Babda: nan ekillerinden, farkl ina
nlardan, ibdetlerden, iyi ve kt amelden, ilim ve
cehletten, mbarek gn ve gecelerden, du ve niyaz
dan, zikir ve tesbihden, tvbe ve istifardan lmden,
F: 2
kyametden, Ahiret ve Maherden, Cennet ve Cehen
nemden, Dnyann boluundan, hesaptan, efaat'dan,
Srt ve mizandan, br lemdeki Allahn hitaplarn
dan ve dier garib hadiselerden bahsedilmektedir.
Beinci Babda: Cennet nimetlerinden, Cehennem
azaplarndan, oradaki acib ve garib hadiselerden, ilh
makamlara erenlerin durumlarndan ve Allah grmek
ten bahsedilmektedir.
Kitabn sonunda ise, eserin nasl yazld, niin
yazld ve nelerden meydana geldii tekrar anlatl
mtr.
Kitab, mellifin Allaha mnct, yakar ile son
bulur.
Kitapta Kuran ayetlerinden, Kuds Hadislerden,
Nebev Hadislerden, Peygamberlere ait szlerden, hik
yelerden, rivayetlerden, tefsirlerden, Ksas- Enbiydan,
siyer kitaplarndan, tarih kitaplarndan bolca nakilde
bulunulmutur. Bu nakillerin salamlk derecelerini de
erlendirebilmek iin, bunlar zeride biraz durmak ge
rekmektedir.
a) Tefsirler:
Kuran tefsirleri blme ayrlr:
Rivayet tefsirleri. Dirayet tefsirleri. aret tefsirleri.
Rivayet tefsirleri eski rivayet ve nakillere dayanan
aklamalardr. Bunlarda salam nakiller bulunduu
gibi, zayf nakiller ve baz hurafeler de bulunmaktadr.
Bu hurafelerin kayna, sonradan slma giren Yahudi
ve Hristiyanlardr. Bu meyanda Ka'bl-Ahbr ile
Vehb bin Mnebbihi zikredebiliriz. Kitapda mellif,
bu zatlardan bolca nakillerde bulunmutur. Bu ahs
lar, eski peygamberlerden duyduklarn nakletmilerdir.
18
19
Kinatn yaratlmas, yer ve gkler, madenlerle ilgili na
killer, sriliyyat zamannda hatrlarnda kalan hikye
ve haberlerdir. Bagav, bni Kesr, Vhd.. gibi tefsir
ler bunlardandr.
Dirayet tefsirleri ilm yn tam olan ve her trl
nakil ve rivyetleri szgeten geiren, ilm esaslara ba
l kalnarak yaplan aklamalardr.
aret tefsirleri, mutasavvflarn manev yne ve
kefe dayanarak ileri srdkleri aklamalardr. Bu iti
barla btn ad verilen gizli mana ve aklamalar, g
nl ehlince ho grlmekte, ilim ynnden ise pek iyi
karlanmamaktadr. Ancak tasavvuf kitaplarnda bu
tip nakil ve aklamalara oka yer verilmi bulunul
maktadr.
b) Hadis ve Kuds Hadis:
Kuds Hadis, mehur ve bilinen yn ile, manas
Allahtan, sz peygamber efendimize ait olan hadisler
dir. Bu hadisler nakledilirken: Allah buyurdu ifdesi
kullanlr.
Nebevi Hadis; Peygamberimizin, sz, i ve takrir
olarak meydana gelen snnetinin tespit eklidir.
Hadis Usl ad verilen bir ilim, kendine has me
todu ile, peygamber efendimize isnd edilen szlerin
doru ve yanl olanlarn ortaya koymutur.
Eer hadis diye sylenen bir sz:
Akla, ilme, Kuran-a ve bilinenin aksine ise, dil ve
mana hatas varsa phelidir.
Zira eitli gayelerle ok sayda hadis uydurulmu
tur. Hadis bilginleri, btn hadisleri tarayarak, bunla
r tek tek bulmular ve mstakil eserlerle tespit etmi
lerdir.
20
Hadis, ihtisas isteyen bir mesele olduu iin, baz
bilginler pheli ve zayf rivayetleri eserlerine almlar
dr. Hatt uydurma szler dahi, bir ksm din kitapla
rmza girmi bulunmaktadr. Bu hususta da gerekli
tedbirler alnm ve bunlar sonradan ortaya konmu
tur.
hy' u Ulmiddin, Futhu'-m, Ksas- Enbiya
(Saleb), bni Abbs Tefsiri ... gibi kitaplarda menz
hadisler vardr.
Hz. Ali, Hz. Aie iin (Hmeyr) kelimesi kullanla
rak nakledilen hadislerle, ehirler, gnler, aylar ve Meh
di hakkndaki hadisler de zayftr.
Bu hadisleri, baz dindar ve dervi merep kimse
lerin, halk ibdete sndrmak iin uydurduklar da bi
linmektedir.
Nitekim Envru'l-Akn'de bu hava vardr. Ayr
ca Ksas- Enbiyadan, Begav tefsirinden, bni Abbs
tefsirinden, Muktil, Sddi ve Kelb gibi zatlardan hay
li nakilde bulunulmutur.
Tevrat, Zebr ve ncilin artk Hak ynleri kalma
mtr.
Kurana ve Peygamberimizin snnetine uyan bu tip
nakiller kabul edilebilir.
te kitab bu llere gre okumak, dinin, akln ve
ilmin yoludur. Hepsini doru kabl edip ona gre h
km vermek slma hakszlk olur. Ayrca, kitabn g
zettii gaye de ortadan kalkacandan, kitaba ve mel
life de hakszlk edilmi olur.
c) Envrul-Aknde yanl anlalan noktalar:
Burada zikre deer en nemli nokta, dnyann
kz zerinde durmas ile ilgili aklamadr. Mellif ese
21
rinin birinci babnda yeryz ile ilgili blmde dnyann
balangta rastgele hareket halinde iken, daha sonra bir
kz (Boa) ile bir baln stnde, dengeli hle geldi
ini beyan etmektedir.
Bunu duyan ve bilen baz kimseler, son gk bilimi
karsnda, slma haksz ithamlarda bulunmular ve
bunu bildiimiz hayvan olan kz sanmlardr. Dini
kmsemeleri de bu anlaytan ileri gelmitir. Mel
lifin aklamas yanl deil, dorudur ve ilme de tpa
tp uymaktadr. Ancak, ifdede bir kapallk vardr. Ah-
med Bcan, bu bilgiyi eski tefsir ve rivyetlerden nakl-
etmitir. Eski mfessirler bu hususu kapal brakm
lardr. Bylece eserde yer alm bulunmaktadr.
Bu kz, eskilerin Sevir diye isimlendirdikleri Boa
burcudur. Balk da bir burcdur.
Burclar hakknda Kuranda u ayet ve aklamala
r okuyoruz:
Gkte burclar yaratan, onlarn iinde bir era
(gne) ve nurlu bir ay barndran (Allah)n an ne y
cedir! (Furkn sresi, ayet: 61)
And olsun burclara mlik olan ge (Burc s
resi, ayet: 1.)
Gne de (ilhi bir almettir ki) kendi kararghn
da (yrngesinde devaml olarak seyr ve) cereyn et
mektedir... (y-sin sresi, ayet: 38.)
Gn mlik olduu burlar, sbit duran on iki ta
km yldzdr.
Gnein karargh, burlar blgesindeki yrnge
sinden, hi sapmamak zere hareketini ifde etmekte
dir.
Bilindii gibi dnyamz gne sistemine bal bir
gezegendir. Kendi etrafnda dnd gibi, gnein et-
22
rafnda da dner. Gne bu devrini (365) gnde tamam
lar. Bundan mevsimler meydana gelir. Gne her ay on
iki burcun birinde bulunur. Gnein mevsime gre ge
tii burclar yledir:
lkbaharda: Ko, Boa ve kizler.
Yaz mevsiminde: Yenge, Aslan ve Baak.
Sonbaharda: Terazi, Akrep ve Yay.
K mevsiminde: Olak, Kova ve Balk.
Meydan Larus C. , 2 S. 646)
Bunlardan Boa, Baak ve Olak Arz ile (Dnya ile)
ilgilidir. (. N. Bilmen Tefsiri, C. 5. S. 2429).
Bur, lugatte: Yksek yer, kuvvetli dayanak, kaleyi
tutan istinad duvar ve korunma yeri demektir.
Gk ilminde, boluktaki on iki yksek ve sabit nok
ta, on iki yldz demektir.
te kitaptaki ifde, gnein Boa ve Balk burcun
dan geerken, dnyann, karlkl ekim sistemi iin
de, yrngesinde bu sabit burclar sayesinde denge kur
duunu anlatmak istemektedir ki, bu da bilinenlere ay
kr deil uygundur.
d) Dier ifde ekilleri:
Mellif eserinde, baz eylerin bykln, uzun
luunu veya iddet ve dehetini anlatmak iin:
Bin yllk yoldur, Dnyann on mislidir, falan dan
be mislidir, altmbin ehir vardr, u kadar bin kana
d vardr... gibi ifdeleri kullanmtr. Eser halk iin
dnld iin, saniye bulmak gayesile, halk muhay
yilesine gre; ok normal ve psikolojiktir. lkel ve da
nk bir anlat deildir.
23
Ayrca: Nakledildiine gre, bazlar derler ki, riva-
yet edilmitir ki... gibi ifdeler de bunlara bal olarak
anlatlanlarn zayf olduunu gsterir.
2) Kitabn Dili ve Deeri:
Kitap 13. asrda yazlmtr. indeki ayetler, baz
hadisler ve mnct eklindeki baz cmleler hari, saf
ve temiz bir trke ile yazlmtr. Devrin zellii ola
rak yer alan bir ksm ifde ekillerinin yannda, her za
man, Trke bilen herkes tarafndan okunup anlala
cak sadeliktedir. Be asrdanberi Anadolunun en cr
kelerine kadar girmesi ve elden dmemesi, onun dil
hussiyeti, Trke oluu ile de ilgilidir. Mellifin, aile
ismi olan Ktipzde yerine, Yazc-olu Trke ifdesi
ni semesi, eserin dili hakknda fikir vermeye kfidir.
Envrul-Akn, 15. yzyldan beri, Trk halk ara
snda, en ok okunan, halka dn - ahlk terbiye ve kl
tr veren kitaplardan biridir.
Bugn de bu byledir. Her zaman aranmakta ve
elden ele gezmektedir. Halk zerindeki be asrlk te
siri devam etmektedir. (*)
( *) Giri ksmnda mracaat edilen kaynaklar unl ard r:
(1) Trk Ansiklopedisi C. 1 (A) harfi.
(2) slm Ansiklopedisi C. 1, S. 181 182.
(3) Osmanl Mellifleri. Bursal M. Tahir Ef. C. 1, S. 32.
(4) Meydan Larus C. 1, S. 170; C. 5, S. 494; C. 2, S. 646.
(5) Kefiz - zunn, Ktip elebi, C. 2, S. 1746.
(6) antay Terc. C. 3, S. 752, Not. 46.
(7) . N. Bilmen Tefsiri, C, 5, S. 2429.
(8) Tefsir Dersleri. Mehmed Sofuolu, C. 2, S. 6 7.
(9) Hadis Usl. H. Karaman, S. 113 125.
(10) Resimli Trk Edebiyat Tarihi. N. Sami Banarl. st.
Fasikl: 4. S. 285 286.
BU, ENVRU'L IKN KTABIDIR
Bismillhirrahmnirrahm
(Esirgeyen, Balayan Allahn adyle)
En stn ilh delillerle, ztnda ve ilerinde BR
olduunu TEVHD le tespit eden kinatn hkmda
r Allaha hamd olsun.
O, eitli ilh deliller ve kemltn en ycesi ile
kendini emslsiz kld ve her eye sinmi varlnn bi
linmesini diledi. (1)
Bundan sonra mahlkat yaratt ve onlara, sonsuz
varlk delilleri ile, kendini bulma ve bilme imkn verdi.
Bedenler, ruhlar, akllar ve nefislerle eriatlar ve
hakikatlar iindeki ycelikler, bunlarn hepsinin en g
zel ekilleri ile meydana gelileri, Allahn sarslmaz de
lilidir.
T ki, Onun btn ltfunun rahmeti, sonsuz kere
mi ile lemlere yetisin ve herkes onun noksansz-
lklarn yekinen grm olsun.
Muhammed Mustaf (S.A.V.) hazretlerine, lemlere
Ber ve Nezr" olsun diye en ak iretlerle kitab
(Kuran) indiren; hidyet etmek iin en anlalr ilh
metinlerle kullarna beyn, Bedi ve menyi (her trl
(1) Keml: Allah iin, btn noksanlklardan uzak ve h
ri olmay, insanlar iin de, beer lsnde olgun
luu ve mkemmellii ifade eder.
26
many) bildiren Allah talaya gene minnet borlu
yuz.. (2)
nsanlar, en yce mhedelerle, mukaddes zat-
nn ilh katna hidyet etti ve onlar nefis mcdelele
ri ile de kendi nr lemine ird eyledi. (3)
Peygamber efendimize mu'cizeler gstererek, gayb-
dan bilgiler vahyetti ve rahmet etmek iin onu insan
lara daveti kld. (4)
O da btn mahlkat Allah tala'ya davet etti.
Btn insanlar dallet (sapklk) iinde kalm iken, en
byk hidyetle, slm kandilini yakp onlara doru yo-
lu gsterdi.
Allah da, Arastda en byk tecell ile Cemlini
(2) Ber: Mjdeliyici, Nezir de, korkutucu demektir.
K uran Kerimde, peygamberler iin bu tabirler
kullanlmtr. Allaha bal kimselere iyilikleri mj
deleyen; Allahdan yz evirenlere de Onun azabn
haber veren yce ahsiyetler, Allah'n sevgili kullar
peygamberler demektir. Beyn, Bedi ve Meni bel-
gt sanatdr. Burada ilh san'at ifde etmektedir
ki, K uran bunun rnekleri ile doludur. Bu lem, en
gzel ilh sanatn eseridir.
(3) Hidyet: nsanlara doru yolu gstermek; rd da,
ilh gayeyi iaret etmek ve onlara bu yolda rehber
olmaktr.
(4) Mu'cize: Dvalarn ispat iin peygamberlere, Allah
tarafndan verilen ve insanlarn gcn aan stn
hadisedir. Hz. Msnn As,s, Hz. snn tbb m
dhaleleri ve Peygamberimizin K uran mu'cizesi gibi.
Vahiy: Allah talann emir ve yasaklarn, ilh ka
nunu, peygamberlerine bildirme yollardr. eitli e
killeri Kur'an ve Hadste bildirilmitir.
27
kef iin, peygamberinin dierlerine stnln dile
di. (5)
Kullarna da Naym Cennetler ve Cennet baheleri
ile Adn Cennetini verdi. (6) Mminleri Cennette sonsuz
gzelliklerle ebed kld. Hem bizim lmmz hayat
tr (Ebed lemde yaamaktr). Namazmz du ve ni
yazdr, peygamberimize en erefli selmdr. Selmn
en gzeli onun deerli ailesi ve Ashab zerine olsun.
Bunlardan sonra bilinmesi gerekli husus udur:
an yce olan Allah tala nce en byk rh ve
birlik srr olan Muhammed (A.S.) hazretlerini yaratt.
Bylece yce ve ilh lemde bir cevher meydana geldi.
Ondan sonra sras ile dier ruhlar yaratt ve onlar,
bilinmeyen hakikatleri renmek iin, ilh vahyin sr
rna davet etti. Sonra da, kinatn ilh izgileri belli
olsun diye, tema sretile varlk leminin hakikatle
rini bildirdi. Bundan sonra, ilh cemlini mhedeye
davet etti. Ona kavutular ki, ilim ve hikmet mertebe
sine erdiler ve yle dediler:
Yalnz Allah vardr, baka Tanr yoktur On
dan sonra Allah tala onlarn bedenlerini Tr, ruhlarn
Kitab- Mestr, nefislerini Rakk- Menur, gnllerini
(5) Arast: nsanlarn kabirlerinden kalkp huzura ka
caklar yer, Meydan, Maher yeri. Ehl-i Snnetin g
rne gre mminler burada Allah niteliksiz ola
rak greceklerdir .
(6) Naiym ve Adn, Allahn, mmi nere vaadettii cen
netlerin adlardr. Kur'anda bu cennetler, vasflar ile
birlikte anlatlmtr.
28
Beyt-i Mamr, akllarn Sakf Merf ve ilimlerini Bahr-i
Mescr misli kld. (7)
Bundan sonra onlara ilhi hakikatlerini gsterdi,
at. Kendilerini fni klp beer perdelerini kaldrarak,
hakikat leminde ebedletirdi.
Ne mutlu onlara! (Nihayet) dnp gidilecek gzel
yurd da (onlarn). Ancak selm akllarn shibidir ki,
iyice dnp (idrk eder) (8)
(7) Burada Et - Tr Sresinin (1 - 6) yetlerine iaret
edilmektedir. Bu yetlerin mnlar yl edi r: And
olsun (Tr)a, Neredilmi kt (lar) iinde yazl
kitaba, Mamr eve, ykseltilmi tavana, Dolan de
nize... Tr, Hz. Ms (A.S.)a ilh vahyin geldii
da, yazl kitap Kurandr. Beyt-i Mamr, Kbedir.
Yahut Kabe'nin stne gelen ve meleklerin ibdet et
tikleri ve tavfta bulunduklar ilh bir makamdr.
Veya Kabe'nin tepesine den 4. kat gktr. Yksel
tilmi tavan: Sem, Gkyzdr. Dolan deniz okya
nustur. (antay Terc. C. 3, S. 941.) Bu aklamadan
sonra yukardaki cmlenin mns yl edir: Allah,
onlarn bedenlerini ilh tecellilerin belirdii Tr da
, ruhlarn yazl kitapla, Kur'anla dolu hazine, ne
fislerini yaz yazlm ince deri, gnllerini ilhi bir
liin muhteem yurdu, akllarn yksek bir kubbe
ve ilimlerini dolup - taan engin bir deniz misali kld.
Beden, ruh, nefis, akl ve ilmin vasflarnn nasl ol
masnn ve ne olduunun bilinmesi yannda unu da
anlamak mmkndr: nsan Tr da gibi vahiyle
ykldr ve ilh tecell yeridir. K uran insanln
rehberidir. Akl kinat kubbesi iinde hareket eder.
Gnl birlik srrnn yurdudur. nsan rhu ok ince
ve narindir. lim okyanus gibi engin ve sonsuzdur.
Hepsi ilh varln kudret eseridir.
(8) Rad Sresi, yet: 19, 29.
29
Bylece onlar dny ve ahirette keml ve olgunluk
mertebesine erdiler. Bu keml ve olgunlukla birlikte,
her iki lemde, dnya ve Ahirette zhir ve btn (gr
nen ve grnmeyen) ne varsa, Hz. Peygamber efendimiz
Muhammed Mustafa (S.A.V.)in sebebi ile var oldu. (9)
Allahn rahmet ve selmeti onun zerine olsun.
(9) (S.A.V.): (Sallellh aleyhi ve Sellem) demektir ki,
(Allahn rahmet ve selmeti onun, Muhammed
(A.S.)'n zerine olsun) mnsna gelir. (A.S.) da:
(Aleyhisselm) demektir. Peygamberler ve melekler
iin kullanlr. (Allah'n selm - selmeti onun ze
rine olsun) mnsna gelir. Bunlarn her ikisi de dua
yerinde kullanlr. Bizim peygamberimiz, bu dularn
kendisi iin, anld zaman mutlaka sylenmesini is
temitir ki, bu Allah'n isteidir.
1. KTAB'IN YAZILMA SEBEB
Evvel bu ulu kitab ve gzel hitab toplayp terce-
me edenin Yazc-olu Ahmed Bicn olduu bilinme
lidir. te bu kitab toplad iin Hak tal ona rahmet
etsin. unun zerine ki o, ariflerin gayesi ve erenlerin
nihyetidir. Allaha hamd olsun bu kitap, Raslllahn
yce devlet ve sadetinde Gelibolu da tamam oldu. Alla
hm! Onu lemlere rahmet kldn, onun kemli hakk
iin beni onun efatinden mahrm etme! Beni onun
ayann nruna bala! Btn mminlerle birlikte be-
nim ebeveynim ve evldlarm onun yannda yakn ve
muhterem eyle!
kinci sebep udur:
Benim bir kardeim vard. lim, arif, fzl, kmil (ol
gun), Tanr tal hazretlerinin has kulu, erenlerin ile
ri geleni ve cihnn kutbu eyh Hac Bayram Velnin
srda idi. Ben miskn ve Dervi Ahmed Bcn her za
man ona derdim ki:
Ey gzlerimin nru kardeim! Dnyann beks
ve Rzgrn vefas yoktur. Bir yadigr dz (bir kitap
yaz) ki, btn lemde okunsun!
Benim szmle o da Magrib'z-Zamn (Zamnn
Grblar) adl bir kitap yazd. Alemlerde zhir-btn
ne trl tefsir ve tahkik (inceleme ve aratrma) varsa,
Elhasl on iki ilmin sonularn onda bir yere toplad.
32
Ondan sonra bana yle dedi:
Ey Ahmed Bcn! te ben senin sznle, btn
limlerin eriat ve hakkatla ilgili bilgilerini bir yere
topladm. imdi sen de gel, Magribz-Zamn" adl
bu kitab Trk diline terceme et. T ki bu bizim ilin in
sanlar mn bilgilerinden ve ilmin nurlarndan fayda
grsnler.
Ben miskin de ad Envrul-kn (klarn nur
lar) olan bu kitab, onun mbrek sz ile, Gelibolu
da tamamladm.
imdi benim Envrul-kn im ve kardeimin
nazm olarak (iir eklinde) yazd Muhammediyye
adl kitab; ikisi de Megribz-zamandan, batdan
kmtr. Sanki Okyanus tap iki yandan akt! Ne ka
dar cevheri varsa ortaya kt.
Eer gizli inci istersen Envrul-Akni oku. Eer
Ahiret sevab istersen Muhammediyyeyi oku.
Allaha hamd olsun biz iki karde bu iki kitab yaz
dk. Bu yolda ok zahmetler ektik. T ki aklarn ruh
lar bu kitaplarla ne'e bulup erefe ersin ve: Yazc-
oullarna rahmet olsun diye hayrla ydetsinler!
Tenbh (uyarma):
Ey ilh srlara ermek isteyen kimse! Bu kitap,
Kudsi Hadis, Mukaddes vahy ve esrr ilminden ilh
srdr, ve Nurlar leminin nrundan Allahn nrudur.
(10).
Kuds Hadisleri ve szleri bir araya toplamada Al
lah tala bana yardm edince; Hak talnn peygamber-
(10) Kuds Had s: Mns Allahtan, sz Peygamber
Efendimizden olan szdr. Onun iin bu tip Hadse
balarken: Allah tala buyurdu denir.
33
lerine hitaplarn zikrettim, saf ve temiz kullarna be
yan ettii szlerini burada topladm.
Bununla beraber byk limler ilmin derecelerini,
ariflere ait mn bilgilerini beyan ettiler. Amma bu
meydanda hi kimse grnmedi ve bu burlarda kimse
gz gezdirmedi. Bilakis maksada uygun delil getirmek
ve murakabeye dalmak iin keml ve olgunluk istemek
le yetindiler.
Ben miskin Ahmed Bicn yle eyden bahsettim ki,
ve Acem bunun benzeri kitab dzmediler. Zira onlar
baz hkmler, yalan - yanl szler ve hikyeler nakl
ettiler.
Ben miskin btn kuds hadisleri ve szleri naklet
tim. Tevratda, Zebrda, ncilde, Kuran'da ne kadar il
h hitap (sz) varsa dier peygamberlerin sahifelerinde
ne kadar Allah kelm mevcutsa; ilhi lemlere, Maher
gn olan Arasta dneceimiz yer olan Ahirete ve
ebed olan cennetlere varncaya kadar; ne trl beyan
varsa hepsini bu kitapta topladm:
Allah dilekleri yerine getirir, her hkm verir
ve hereyin sebebini de takdir edip yaratr ve:
Allah kimi dilerse ona saysz rzk verir (11)
Kitabn yazlmasnn nc sebebi de udur:
Allahn kullarndan dindar bir cemaat bana gele
rek:
Bu zamanda bilgisizlik ve taklitilik son derece
oald. nsanlarn bir ksm bo eylerle megul olup:
Ben eriata ve dine uygun hareket ediyorum
demekte;
(11) Bakara Sresi, yet: 212.
F: 3
34
Bazlar da baka eylerle megul olarak;
Ben muakkkm, aratrcym demek sretile
ayr hareket etmektedirler.
Bunlar, eriat ve hakikatin hkm ve delillerini
terk edip din'le mezhep (kendi grleri) arasndaki far-
ka dikkat etmeden:
nsanlarn her ksm su iecekleri yeri iyice bel-
ledi... (12) dediler.
Bylece kendileri azdlar ve halk da hak yoldan
azttlar. Hayaller peinde komakla hakikatlardan
mahrum kaldlar.
Bu itibarla bir kitabn yazlmas ve onda yolunu
aranlara peygamberlerin durumlar ile eriatn zhir
hkmlerinin beyan olunmas, aratrc ariflere kef-
olunan hakikat ve beyanlarn gizli taraflarnn mutlaka
aklanmas gerekli oldu dediler.
Bunun zerine ben zr beyan ettim ve:
Bu ok byk ve zor bir itir, Allah kolaylk
versin dedim.
Ben zayf Ahmed Bicn grdm ki, zhir ve btn
ilimlerinde, zhir ve btn limleri bir ok kitaplar yaz
mlar. Amma o kitaplarn kimi Arab dilinde, kimi de
Acem dilinde idi. Herkes onlar okuyup istedii gibi g
zelce mnasn karamazd. O ibre ve metinleri, ancak
ehli yani dili bilenler anlayabilirdi.
Bu miskin, zhir ve btn ilimlerinde, Trk dilin
de bir kitap yazmak istedi ki, bizim lkenin insanlar
da o ilimlerden faydalanp limlerden ve riflerden ol
sunlar. Gnllerine ve itikatlarna eriat ve hakikat em
rini tutmak mslmanlk kaydn bilmek ve marifet
(12) A'rf Sresi. yet: 160.
hsl etmek dsn. Farz- ayn olan ilimlerde din lim
leri ihtilf ettiler
Kelmclar:
Asl ilim, Hak tala'nn ztn ve sfatlarn delil
ile bilmektir derler.
Fukah (Fkh ve hukuk limleri):
Asl ilim Fkhtr. Zira Helali, haram, Farz, V-
cibi, Snneti, emir ve nehyi (yasa) bilmek fkhla olur
derler.
Mfessirlerle Hadisciler de:
Asl ilim, Kur'ann tefsirini ve Hadisin mns
n bilmektir. Zira btn ilimler Kuran ile Hadisden
kmtr. yle ise asl ilim Kuran ile Hadistir, derler.
Sofler:
Asl ilim, kiinin kendi hlini ve makamn bil
mesidir. Hakka ne ile yakn olunur ve ne ile Hakdan
rak dlr? Onu bilmektir, derler.
mam- Azam Eb Hanife de.
Sofilerin ilim diye ileri srdkleri asl ilim ise
ben bire bu ilimlerin herbirinden nakilde bulundum.
T ki ilim peinde koan kimse eitli ilimlerden fay
dalansn; der.
Bilmek gerektir ki ilmin ve amelin zahiri ve btn
vardr. Baz ayet ve hadisler, zhiri itibrile sylenmi,
bazlar da btn itibrile sylenmitir.
Zhir olan fetv yeridir. Btn olan ise takv, ileri
kulluk dayanadr.
Akl ve anlaylar baz eyleri anlamaktan ciz bir
ksm kimseler, inanlarna zararl olacak ekilde,
Peygamberlerin ve Vellerin ilim ve keiflerini inkr
ederler.
36
Amma akl ve anlay sahibi olanlar. Her ayet ve ha-
disden maksat ne ise onu bilirler; zhir ve btn ilimle
rinden fayda grrler ve keml bulup cemle ererler.
Bu itibarla ilim renmek vaciptir, herkes iin ge
reklidir. Zira ilimsiz ibdet deme halde fesddan kur
tulamaz.
imdi, srrma yle zhir oldu:
eyhlerin sultan, dnya ve ahiretin mridi, haki
kati arayanlarn kutbu, Allaha yakn olanlarn en olgu
nu, insanlarn irdcs Hac Bayram Vel hazretleri be
ni sr shibi kld. unun iin ki, Peygamberlerin halle
rinin zhirine uygun beyan olunsun ve vellerin gizli
makamlarna uygun aklamalar yaplsn. Hem de, tef
sir ile tahkik arasnda tatbiki mmkn olsun. Evvelki
lerin de sonrakilerin de ilmi burada aratrlp incelen
sin.
Hal byle olunca, bu kitapta hakikat ve eriat inci
lerini satm ve dizdim. Bylece o, nr stne nr, s
rr stne srr oldu. Bu kitab, gnlmn nru, g
zmn gz ve rhumun ruhu kldm.
Hak tal hazretlerinden dilerim ki bu kitab, dn
yda yce klsn, Ahirette bana, yazana ve okuyana e
faati eylesin. Cennette de yolda etsin.
Bu kitaba Envrul-kn diye ad koydum. n
k bunda btn zhir ve btn nurlar topland.
Bu kitab, be vakit namaza iaret olsun diye, be
bb (be byk blm) zerine kurdum:
BRNC BLM: Mevcudatn (varlklarn) Tertib
ve nizam.
KNC BLM: Allah talann yce peygamberle-
re ilhi hitaplar.
NC BLM. Melike-i Kirm.
DRDNC BLM: Allah talann kymet g
nndeki ilh hitaplar.
BENC BLM: Yce makamda Allah talann
kelimeleri.
Doruya ve iyiye gtren Allahtr. Geli ondandr,
dn de gene onadr.
37
III. BRNC BLM
1. MEVCDTIN (VARLIKLARIN) TERTB VE
NZAMI
Nebiy (S.A.V.) yle buyurdu:
(Allah talann onsekizbin lemi vardr. Sizin
dnyanz onlardan bir lemdir).
imdi ey Allahn ilh nurundan dolay hayret iin
de kalacak ve ilh gzelliini grp seyre dalacak kim
se!
Bilmek gerektir ki, Hak tala hereyden evvel var
dr, balangc yoktur. Hereyden sonra gene var ola
caktr, sonu yoktur.
Hereyin sonu vardr. O bakdir, varlnn sonu
yoktur. Her eyde grnr yani hereyin stndedir.
Varln ondan balamas ynnden evvel, onda sona er
mesi ynnden gene sondur. Kintn grnen her ye
rinde sfatlar ile zhir, grnmeyen esas cevherinde
ise zt ile gizlidir.
Bilinmelidir ki varln iki yn vardr. Biri esas
varlktr. O Hakkn kendisidir. Varlklara nisbet et
mekten ve eya arasnda belirlemekten uzaktr. Vardr
demek yalnz, varln anlatmak iindir.
40
kinci yn ise Allahn lim olmasdr. O hereyi bi
lir ve btn varlklar kuatmtr. Kendi zatn ve z
tnn gerekli kld her eyi bilir.
Byle olunca Hak ile yaratlan varlklar arasnda
ilh yardmdan baka nisbet, ilgi yoktur.
Varlklar iin bilmediini bilmekten ulu hicp yok
tur. Varln birinci ynne gre:
Onun (benzeri olmak yle dursun) benzeri gi
bisi (dahi) yoktur (13)
kinci ynne gre ise:
O, hakkyle iiten, kemliyle grendir (14)
Muhta olmay kendindendir. Yani btn varlk
lardan beri bulunmas varlklkla ve ebed oluunda hi
kimseye muhta deildir. Bilkis, hi birey Allahn d
nda var olmaz demektir.
Varlklarn da iki yn vardr.
1) Yaratlanlar, kendilerine gre yoktur, birey
deillerdir.
2) Allaha gre, Allahn yaratmas ile vardr.
eyh mam Gazl (Allah srrn yce klsn) Mu
habbet adl eserinde yle der:
Eer Allahn ltuf ve ihsan insanlara ulamasa
idi. Onun yaratmasndan sonra yok olurlard.
Bu itibarla Hak tala kendi kendine vardr. Ondan
bakalar onun yaratmas ile var olmutur.
Muhakkak ilh delil ile sbit olmutur ki, Allahdan
baka bk ve ezel varlk yoktur. Bakalar onun yarat
mas ile vardr.
(13) ra Sresi, yet: 11.
( l4) ra Sresi, yet: 11,
41
Peygamberimiz (A.S.) yle buyurdu:
Hak tala hazretleri bir kulunu sevdii zaman
onu kendisine k klar. eriat ve hakikat yolundan
ayrmaz. O kul da gzel sfatlar ve temiz ahlkla beze
nir. yle olunca o kimseye ilhi lemin srr alr ve
ilhi kutsallk ona tecelli eder, grnr. Bylece melek
lerin cevherleri, peygamberlerin ve vellerin ruhlar
gzel ekillerle ona zhir olur. Onlarn vastas ile baz
hakikatlar grnr. Misl lemini, insann hakikatini
ve ruhlar lemini mahede eder. Byle olunca da Hak
tala zat ile bilinir.
Tanr tala hazretleri bu halk iki ksm zerine
yaratt:
1) Allaha varmak isteyenlerdir. Fakat onlar bilgi
lerinde kemlden mahrumdurlar. Onlarn akllar sa
pklk iinde akn ve ruhlar cehlet lnde mte-
reddiddir.
2) Gnl insanlardr. Muhakkak onlar, nur saha
sna dalmlar, kyamet meydannda nida etmiler ve
akllar ebed hayranlk iinde ilhi ycelik kapsnda
durmulardr. Bylece Allah tala kendi nr ile tecelli
etti. Onlar da Allahtan baka hereyden yz evirdiler,
Allahn dnda hibir eye iltifat etmediler.
Allah tala, Peygamberinin azndan yle buyur
du:
Ben, yere ve ge smadm. Fakat mmin ku
lumun kalbine sdm. Yani, tecelli ile onun gnlne
sdm demektir.
ems-i Tebrizi (Allahn rahmeti zerine olsun) y
le demitir.
Hak talann tecell etmekle szd gnl, Ra-
slllah (S.A.V.)'in gnldr. Hak tala insann gnl
n, btn varlklardan geni yapnca, ona Hakdan ba
ka kimse smaz.
phe yok ki insann gnlne hsl olan bu ilhi te
celli, Allahn sfatlarn ve isimlerini zikretmekten ileri
gelmitir. En stn ibdet zikir olmutur. Nitekim Hak
tala buyurur:
phesiz Allah tala'y zikretmek, en byk
ibadettir.
Hz. Ali (R.A.) mnctnda (Allaha yakarnda)
yle der:
Ey Rabbim! Sana kul olmak, senin iyiliin ve e
ref olarak bana yeter. Rabbim olman da bana vnmek
iin yeter.
mam Gazl (Allahn rahmeti zerine olsun) yle
demitir:
Allaha kavumaktan baka yerde kurtulu yok
tur. Muhabbet ve marifet ancak sevgiliyi zikretmekle
hsl olur. Muhabbet, mnevi lezzet iinde yok olmak
tr. Marifet ise hayret iinde mhede etmektir.
eriat limleri yannda Hak talann kulunu sev
mesi meczdr, rahmetinden ibarettir. Kulun Allah
sevmesi de, ona ibdet etmekten ibarettir.
Amma hakikat ehli yannda, Hak talann kulunu
sevmesi, kendine yakn etmesidir. Dnya sevgisinden
gnln temizlemesi ve gnlnden perdelerini giderme-
sidir. Kulun, Allah tala hazretlerini sevmesi ite bu y
celiklere meyl etmesidir.
Eb Tlib-i Mekk (Allah ona rahmet etsin) yle
der:
Btn makamlar ancak muhabbetle hsl olur.
Bu makamlarla ilgili eylerin yok olmas, muhabbet
olunca, zarar etmez. Bir kimsenin muhabbeti yok olsa
ona makam fayda vermez.
Eb Bekir (R.A.) hazretleri yle demitir:
Kim Allahn lhi sevgisinden bir nebze tadarsa,
artk dnyaya ait ilerden ve ailesinden yz evirir ve
onun sevgisi ile megul olur. yle ise, Hakk isteyen
kimseye, Msivdan (Allahn dndaki alkalardan) ken
dini alkoymas gerekir. Zira gnl, gzellikte ayna gi
bidir. Mminin gnl Ar ve Krs ile perdelenmez.
(15) Bilkis bu perdelerden Allahn lh gzelliini sey
reder. Onlar bu seyre mani olmaz. Gnl, Hakkn ma'-
rifetine bir taht ve Allahn yce Ar olursa, onun sev
gisine lyk en erefli bir yer olmutur. yle ise nasl
Hak talann tecell ettii, yceliklerinin grnd yer
olmaz?
Byezid-i Bistami (Allahn rahmeti zerine olsun)
yle demitir:
Hak tala gnl genilii ile ilgili u haberi ver
di ve: Eer ar ve yzbin lem rif ve vel kimsenin
gnlne konsa haberi olmaz buyurdu.
Cneyd-i Badad (Allahn rahmeti zerine olsun)
bu manada yle der:
Yaratlm olan (insan) eer ezel olan Allaha
yaklasa ondan eser kalmaz. phesiz Hak tala bir
kimsede, o kulun istidadna gre tecell eder O zaman
kulun kalbinde dehet hsl olur ve ruhuna hayret d
er. O da, Allahn dndaki btn eylerden yz evirir.
Dilinde ve aklnda Allahdan baka bir ey kalmaz.
(15) Ar: 9. kat gktr, Krs de, Arn altnda Levh-i
Mahfz'un bulunduu yerdir. Bunlarn ikisi de Al
l ahn yce makamlardr.
43
44
mam Fahr-i Rz yle der:
(Lilhe illellh) halkn tevhidi, (L Hve ill
H) ise okumu kimselerin tevhididir. yle ise (L
Hve ill H) zikrin en stndr.
Nakledildiine gre Hak talann drt bin ismi var
dr. Binbiri Kur'anda, bini Tevratta, bini de ncildedir.
Amma bunlarn doksan dokuzu mehur olanlardr. O
isimlerin kimi zatnn, kimi fiillerinin, kimi de sfatla
rnn ismidir. Bilmek gerektir ki, btn ilimlerden
maksat, Allah talay bilmek ve tanmaktr.
Anlalan udur ki, btn lemi yaratan birdir ve
hereyi, birliine delil olsun diye, Allah tala hazretleri
ifte olarak yaratmtr.
Mesel: Ar ile Krsyi, nsan ile Cinni, Cennet ile
Cehennemi, gece ile gndz, kara ile denizi, levh ile
kalemi, kavumakla ayrl, hayr ile erri, fayda ile
zarar, lm ile hayat ve aydnlk ile karanl ve daha
ne varsa hepsini ift yaratmtr.
Beyit:
Her eyde BR olan Allaha dellet eden bir de
lil vardr.
2. MEVCDTIN TERTB LE LGL BLM
Raslllah (S.A.V.) buyurdu:
Allahn yaratt ilk ey akldr.
Ey ilh srlar renmek isteyen kimse! Hak tala
akl yaratt ve:
Gel dedi, geldi. Git dedi, gitti. Syle dedi, syledi.
Sus dedi, sustu.
45
Hak tala buyurdu:
anm hakk iin, kendime senden sevgili kul ya
ratmadm ve sana sabrdan stn bir ey vermedim.
Nakledildiine gre Hz. Ali (R.A.) yle demitir:
Allah tala akl gizli nurdan yaratt. Evvel o
mahzun idi. Sbk ilminde aa karlmasn diledi. Al
lah ilmi akln kendinde koydu. Anlay ruhunda koydu.
Zhd ve takvy banda koydu. Hayay (ar) gzlerinde
koydu. Hikmeti dilinde koydu. Hayr kulanda koydu.
efkati kalbinde koydu. Rahmeti himmetinde koydu.
Sabr iinde, gnlnde koydu.
Allah bu ekil ycelikle akl ssledi. Akln nru r-
hnidir. Makam gnldedir. Srrn yannda bulunur.
Meyli devaml yceyedir. Fakat akln kendiliinden y
ceye meyli yoktur. Zaman olur dnyya dner, zaman
olur Ahirete ynelir.
Nakledildiine gre Allah tala akla hitap edip y
le buyurmutur:
O ge bak.
Akl da bakt ve ok ho bir ey grd.
Akl:
Sen kimsin? dedi.
O gzel ey:
Ben o eyim ki, sen bensiz olamazsn, dedi.
Akl:
Senin adn nedir? dedi.
O:
Ben Tevfikim, Allahn yardmym diye cevap ver
di.
Nakledildiine gre bde bin Smid yle demitir:
Hak tal kalemi yaratt ve yle buyurdu:
Ey kalem yaz? dedi.
Kalem:
Ey Rabbim! ne yazaym? dedi.
Hak tala:
Ne olmu ve ne olacaksa onlar yaz! buyurdu.
Kalem de yazd.
Rasl (A.S.) yle buyurdu:
Hak tala evvela kalemi bir cevherden yaratt,
uzunluu beyz senelik yoldur ve yz boumu vardr.
Ucu ikiye ayrlmtr, yarktr. inden nur kar. Nite
kim dny kaleminden mrekkep kar. Ba Arda ba
ldr. Bir melein elindedir. Sylediklerine gre yazd
her harfin bykl Kaf da kadardr. (15)
Nakledildiine gre bni Abbs (R.A.) yle demi
tir:
Hak tala Levh-i mahfuzu yaratt Kymete ka
dar olmu olacak ne varsa hepsini onda tesbit ve hfz
e t ti. Levhi Mahfuz ak incidendir. Etraf kzl yakut-
dandr. Her gn yzaltm renge girer. (16)
Bazlar Levh iki trldr, dediler:
1) st ve yce Levh,
2) Alt ve aa Levh.
bni Abbs (R.A.) der ki:
(15) Kalem: Kur'an- Kerim'de (Nun) ve (Alak) srele
rinde kalemden bahsedilmitir. Kalem, madd ve ma
nevi her trl bilginin tespit vastasdr. Buradaki
kalem. Levh-i Mahfza Allah'n kelimelerini yazan
ilh kalemdir ki, mahiyetini C. Hak bilir.
(16) Levh- Mahfuz: Ar'n altnda, krs denilen ilh ma
kamda bulunan ve zerine ilh srlarn ve ilh il
min yazlm olduu kuds ve manev Levhann (tah
tann) addr.
47
K alem, Levh- Mahfuza unu yazd: Benden ba
ka Tanr yoktur. Muhammet benim Raslmdr. Kim
benim verdiim hkme rzi olur, bellarma sabreder
ve nimetlerime krederse ben onu bana yakn kullar
dan yazarm ve kyamet gnnde yakn dostlarmla
harederim. Kim de benim verdiim hkme raz olmaz,
bellarma sabretmez ve nimetlerime kretmezse o,
kendine baka Tanr arasn.
Hz. Peygamberimiz (A.S.) buyurdu ki:
- Hak tala kalemi yaratnda: Yaz! diye bu-
yurdu.
Kalem:
Ey Rabbim! Ne yazaym? dedi.
Hak tala da:
efaati Peygamberlere, kermeti velilere, ilhi
sevgiyi takv sahiplerine (Allahdan saknanlara) ve Cen
neti cmert kimselere yaz, buyurdu.
Kalem:
Ey Rabbim! Derviler iin ne yazaym? dedi.
Allah tala:
Onlar benimdir, ben onlarla beraberim. Aramz-
da hi bir perde ve vasta yoktur, buyurdu.
Hazinet'l-Ulem da Peygamber (A.S.)n yle bu-
yurduu nakledilmitir:
Hak tala kaleme: (Bismillhirrahmanirrahim)'i
yaz! buyurdu. Kalem de (Bismillh)n (B)'sn yazd.
(B) dan bir nur kt. Ardan fere kadar btn ilhi
lemi aydnlatt.
Kalem:
Ey Rabbim! Bu ne biim bir (B) dr ki, bu e
kilde nur kt? diye sordu.
48
Bu, Muhammed mmeti iin benim keremimin
nurudur, buyurdu.
Sonra kalem (Sn) harfini yazd. (Sn) den nur
kt. Yani her diinden bir nur km oldu. Birisi u
tu, Ar'a gitti. Birisi Krsye gitti. Birisi de Cennete
gitti.
Kalem.
Ey Rabbim! Bunlar nasl nurlardr? dedi.
Hak tala:
Muhammed mmetini blme ayrdm:
1) Hayra koanlardr. Yani ii dndan stn olan
lardr.
2) i ile d beraber olanlardr.
3) Nefsine zulmedenlerdir ki, zhiri btnndan,
d iinden stn olandr.
Ara uup giden nur ilk bln nrudur. Uup
Krs'ye giden nr, ikinci ble dhil olanlarn nru
dur. Cennete giden nr ise kendi nefsine zulmedenlerin
nrudur.
Hak tala kaleme bir (Nn) yazmasn emretti. Ka
lem bir (nn) yazd. Bu nndan bir nr kt ve Ardan
Fere kadar her taraf aydnlatt. Kalem o nru grd,
iki bin yl hayrette k a l d ve:
Ey Rabbim! Bu nasl nurdur? dedi.
Hak tala:
Bu nr, Muhammed (A.S.)n nrudur. Muham
-med benim Habibimdir. O btn yaratlmlarn en ha-
yrlsdr. Btn lemi onun iin yarattm buyurdu.
Kalem bu sz iitince, o nura selm vermek iin
Hak taladan izin istedi. Allah da izin verdi.
49
Kalem:
Ey Allahn Rasl! Allahn selm zerine olsun!
dedi.
Hak tala:
Ey Kalem! O selm kime verdin? buyurdu.
Kalem:
Senin Habibin ve mahlkatnn en hayrlsna
selm verdim, dedi.
Hak tala da:
O henz hazr deildir, yaratlmamtr. Eer ol
sa idi senin selmn alrd. imdi onun yerine senin se
lmn ben alyorum, buyurdu.
Peygamber (A.S.):
Bu itibarla selm vermek snnet ve almak farz
oldu, buyurdu.
Ondan sonra kalem, (Allah, Er-Rahmn ve Rahym)
kelimelerini yazd ve.
Ey Rabbim! Bunlar nasl isimlerdir? dedi.
Hak tala:
Ben sadklarn an yce Allahym. Muhtesitlere
Rahmanm. Nefsine zulmedenlere de Rahiymim bu-
yurdu.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey meleklerim! hit olun! Kim (Bismillhirrah-
mnirrahim) derse ben onu yarladm. Amellerini m
barek kldm. yiliklerini kabul ettim ve gnahlarn
baladm.
Kalem: (Bismillhirrahmanirrahim. El-Hamd Lil-
lhi Rabbillemin - Esirgeyen balayan Allahn adiy-
50
le. Alemlerin Rabbi Allaha hamd olsun) diye yazd (17).
Bir nr meydana geldi ve o nr ikiye blnd. Hak ta-
la birinden (Rahmet) denizini, dierinden de (Mafiret)
denizini yaratt. Sonra Hak tala, Peygamber (S.A.V.)in
ruhuna o denizlere girmesini emretti. O da o denizlere
girdi ve alemlere rahmet oldu.
lgili olarak Hak tala yle buyurdu:
(Habibim! biz seni (baka bir hikmetle deil)
ancak lemlere rahmet olarak gnderdik (18).
Ondan sonra Kalem (Mliki yevmiddn = Din g
nnn tek shibi ve mutasarrf) ayetini vazd. (19)
Zulmetle kark bir nr meydana geldi, Nr bir
yana, zlmet bir yana gitti. Hak tala nurdan saadet de
nizini, zulmetten de bahtszlk denizini yaratt ve:
Kim (Mliki yevmiddn) d e rse ktlk denizin
den kurtulur, buyurdu.
Sonra Kalem (yyke Nabd ve yyke Nestiyn =
Yalnz sana ibdet (kulluk) ederiz, yalnz senden yar
dm dileriz) ayetini yazd. (20)
Bir nur meydana geldi. Bu nr ikiye ayrld. Hak
taala birinden (ilhi yardm) denizini, dierinden de
(masmiyet) denizini yaratt.
Hak tala:
Kim bu ayeti okursa, ben ona yardmla masumi
yet denizini veririm, buyurdu.
Ondan sonra kalem: (hdina's - Srtal Msta
kim. Srtal Lezine en amte aleyhim, Gayril Ma-
(17) Fatih Sresi, yet: 1.
(18) Enbiy Sresi, yet: 108
(19) Fatih Sresi, yet: 3.
(20) Fati h Sresi, yet: 4.
dbi aleyhim ve Leddallin. Bizi doru yola, kendileri
ne nimet verdiklerinin yoluna ilet, gazaba urayanlarn-
kine, sapklarnkine deil) ayetini yazd. (21)
Bir zulmet meydana geldi. O zulmet ikiye ayrld.
Hak ta la birinden gazb, dierinden nefret denizini
yaratt.
Hak tala:
Kim bu ayetleri okursa onlar gazb ve nefret
denizinden emin klarm, buyurdu.
Zehretr-Riydda, Peygamber (A.S.)n yle bu
yurduu nakledilmitir:
Kalem (Bismillahirrahmnirrahim)i yediyz yl
da yazd. Hak tala; kim (Bismillahirrahmnirrahm)
derse, yediyz yl nafile ibdet etmi gibi sevab veririm,
buyurdu.
Abdullah bin mer (R.A.) Rasl (A.S.) dan u Hadisi
nakletmitir:
Allah tala nce mahlkat zulmet iinde brakt.
Sonra stlerine nr sat. O nur kime ulat ise hidye
te erdi, kime ulamad ise o da sapklk iinde kald.
Ksas- Enbiyada yle nakledilmitir:
Ondan sonra Hak tala bir beyaz inci yaratt. O,
yedi kat yer ile gkten bykt. O incinin yetmibin di
li vard ve onlarla Hak talay zikrederdi.
Kendisine sorulduunda Rasl (A.S.) yle buyur
mutur:
Hak tala nce benim aklm, canm, nurumu;
kalemi ve Levh- Mahfzu yaratt.
Byle olunca bunun izah yn nedir?
(21) Fatih Sresi , yet: 5-7.
51
Alimler arasnda bunun cevab udur:
Sylenilenleri, bu husustaki sz, badatrma
nn iki yn vardr:
1) Hak tala bir cevher yaratt. O cevher hayata
sebep olduu iin ilk can oldu. Aleme nur olduu iin ilk
nur oldu. Alemi tedvir etmesi itibarile ilk akl oldu. K
tip olmas itibarile ilk kalem oldu. Levh olmas itibarile
de ilk Levh oldu. Amma eitli ekillerde isimlendirilen
ey tekdir. Grlerin farkl oluu, anlaylarn deiik
olmasndandr.
2) Herbirinin ayr ayr ilk olmas dorudur. Zira
alemdekilerin, ayr ayr veya tek deer oluu ynnden
incelenmesi gerekir. Yaratlanlarn ayr ayr olularna
gre ilk can, ilk akl ve ilk nr ilhi lemde ayr olarak
yaratlmtr. Tek deer oluuna gre de ilk kalem ve
Levh, gene ilh lemde yaratlmlardr. lerini Allah
daha iyi bilir.
Ondan sonra Hak tala, yeil cevherden yce Ar
yaratt yetmibin dili vardr. Allah talay eitli diller
de zikreder.
mam Fahr-i Rzi (Allahn rahmeti zerine olsun)
yle demitir:
Arn nurdan at yzbin perdesi vardr. Her per
denin bykl yedi kat yer ve gkten byktr.
Kabl-Ahbr (R.A.) da:
Allah tala Ar yeil bir cevherden yaratt. O
cevhere heybetle bir defa nazar etli, bakt. Su oldu. Hak
tala yeli yaratt. Suyu yelin zerine brakt. Ara kendi
hkmetti ve:
53
O ok esirgeyici (Allahn emir ve hkm) Ar is
til etti buyurdu. (22)
Ar bu sz iitti ve kendi durumunu grp hayret
iinde kald.
Ondan sonra Hak tala hazretleri bir ylan yaratt.
O ylann ba inciden, bedeni altndan ve gzleri yakut
tand. O ylann yetmi bin yz vardr, her yznde de
yetmi bin az ve dili vardr. Hak talay zikreder. O
ylan, Allahn emri ve yars ile Ar kuatt. Yars da
aa sallanp durdu. Arn bir ayandan dier ayana
hemen gitse otuz bin yllk yoldur. Btn mevcdt Arn
yannda bir halka gibidir.
Nakledildiine gre ondan sonra Hak tala, Ar ta
yan melekleri yaratmtr. Bunlar drt melektir. Ky-
met gn olunca bu drt melek, Arn n ve erefi
iin, sekiz olacaklardr.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
... O gn Rabbinin arn (bucaklardakilerin)
stlerinde bulunan sekiz melek yklenir (23)
bni Abbs (R.A.)'n naklettiine gre Allah tala y
ce Ar yaratm ve o drt melee yle buyurmutur:
Ar getirin!..
Onlar getirmek istediler, fakat gleri yetmedi. Hak
tala bunlara, yedi kat yer ve gkteki meleklerin kuvve
tinde kuvvet verdi Ar getirmek istediler, gene getire
mediler.
Hak taala:
Yce ve ulu Allahdan baka hibir g ve kuv
vet yoktur buyurdu.
(22) T H Sresi, yet: 5.
(23) El -Hakka Sresi, yet: 17.
Onlar da ayn sz tekrar ettiler ve Ar alp getir
diler.
Hak t ala meleklere:
Ar geri gtrn! buyurdu.
Onlarn balar Arda, ayaklar yedi kat yerden aa
dadr.
Hz. Peygamber (S.A.V.) buyurdu ki:
Arn ayanda yle yazlmtr: Kim bana mu
tu olursa ben de ona mutu olurum. Kim beni zikreder
se ben de onu anarm. Kim benden bir ey isterse veri
rim. Kim benden yarl dilerse yarlarm. Kim kre
derse daha ok veririm.
Hz. Ali (R.A.) yle der.
Bir gn Rasl (A.S.)a Arn bykln sor
dum. yle buyurdu: Ey Ali! Arn yzaltmbin aya
vardr. Her ayanda da yzaltmbin lem vardr. Her
lemde yzaltmbin meydan vardr. Her meydanda
yz altm bin ehir vardr. Her ehirde binlerce
mahlk vardr. Onlar Allahdan baka kimse bilmez. Al
lah tala onlara istifar etmelerini ve sevbn da Hz.
Ebu Bekir, Hz. mer, Hz. Osmn ve Hz. Aliye (R.A.)ba-
lamalarn emretti. Her ayan arasnda yzaltm
bin lem vardr. Her lemde yzaltmbin meydan
vardr. Her meydanda yzaltmbin ehir vardr. Her
ehirde binlerce mahlk vardr. Onlar Allahtan baka
kimse bilmez. Hak tala onlara, Hz. Eb Bekir, Hz.
mer, Hz. Osmn ve Hz. Aliyi sevmeyenlere l'net ede
ceini bildirmitir.
Ondan sonra Hak tala Rhu yaratt. Ruh hakknda
sekiz ayr gr vardr:
1) Ruhdan maksat Cebrail (AS.) dr.
2) Kefdaki beyandr. Buna gre ruh, Allah ta-
la'nn katnda muazzam ve muazzez bir melektir ki, vas
fn Allah bilir.
3) Hz. Ali (R.A.)n grdr. Ruh bir melektir ki,
yetmibin yz vardr. Her yznde yetmibin az var
dr. Her aznda yetmi bin dili vardr. Her dilinde yet
mi bin lgat (dil eidi) vardr. Bu diller, Hak talay
o lgatlerle zikrederler. Her tesbihinden Allah bir me
lek yaratr. O melekler kyamete kadar dier melekler
le uarlar.
4) Abdullah bin mer (R.A.)'n u szdr: Ruh
bir melektir. Yzbin kanad vardr. Eer bir kanadn
asa idi doudan batya kadar kaplard.
5) Ruh Allahn y arattklarndan biridir. ekli
Adem oluna benzer. Yeryzne inen her melekle bir
de ruh iner.
6) Ebu Salibin grdr: Ruhun yaps, insann
yapsna benzer. Fakat insandan deildir.
7) Mchit (R.A.)'n u grdr: Ruh insann
eklindedir. Eli ve aya varlr. Yer ve ier. Elbise gi-
yer. Fakat ne melektir, ne de insandr. Fakat baka bir
kavimdir.
8) Sa'd bin Cbeyr (R.A.)n grdr: Hak tala
Ardan sonra, ruhdan ulu bir mahlk yaratmad. Eer
o yerleri ve gkleri yemek istese idi bir lokma ederdi.
Yaratl meleklere, ekli ve Sureti insana benzer. Kya
met gn Arn sanda durur. Btn melekler bir sf
olur, o yalnz bana durur. Rasl (A.S.)'n mmetine e-
fat eder.
Btn bu sylediim grler Hadis-i eriflere da-
yanr. nsandaki ruh, bu dediimin dndadr.
56
K-z Tefsirinde yle beyan olunmutur:
Ruh bir cevherdir. Bulunduu bedenin yok ol
mas ile rh yok olmaz. Onun iin ruh, lh zatn bir
delilidir. O ruha (Haytul-Kul ve Rhul-Ervh =
Kulun hayat ve ruhlarn rhu) derler. yle ise rh ebe
ddir. Nitekim Hak tala kitabnda yle buyurur:
Allah yolunda ldrlenleri sakn ller sanma.
Bilakis onlar Rableri katnda diridirler. (24)
Peygamber (S.A.V.) de yle buyurmutur:
Siz ebediyet iin yaratldnz. Ancak bir yerden
baka bir yere nakledilirsiniz.
Ey ilh srlar arayan kimse! lhi bilgi hususunda
mahlkatn aczi, din limlerince, ittifak halinde kabul
edilmitir. nsanlar ruhun hakikati ve bilinmesi hus-
sunda gene acizdirler. Ruhun mhiyetinin bilinemiyece-
i bildirilmitir. Zira hayal ve hayreti dourur.
mam Gazli (Allahn rahmeti zerine olsun) yle
demitir:
nsann rhu cismi eklindedir. Son derece g
zeldir.
Ehl-i snnet yle der:
nsan ruh ile cisimden meydana gelmitir. Ky-
mette dirilme, sevb ve azb her ikisi ile olacaktr. Fa
kat insann en stn ksm rhudur. Kalb ona tbidir.
Ehl-i Kef (Sofiyye) syle demitir:
Ruh ok ho ve ince bir cevherdir, blnmez
Belki dine ait bir alemdir.
Ruh iki ksmdr:
1) Ulvi (yce) ruh,
2) Sfl (aa) ruh.
(24) Al - i mrn Sresi, yet: 169.
nsanlarn ve meleklerin ruhlar ycedir. Cinlerin
ve eytanlarn ruhlar sflidir. Fakat hayvanlar, nebat
lar ve mdenler tabiattan meydana gelirler, tekrar ta
biata karrlar.
Hak tala ruh'dan sonra (LLYYN)'u zeberced-
den yaratt. Bir levhadr ki Arn altnda bulunur. Ha-
yr ve er, btn mahlkatn amelleri onda yazlmtr.
Ondan sonra Hak tala ok ho bir cevherden Kr-
siyi yaratt.
Raslllh (S.A.V.) yle buyurdu:
Yedi kat yer ve gk, Krs'nin yannda bir sah
rada bir halka kadardr. Krs de Arn yannda bir hal
ka gibidir. yle olunca Krs kendini grd. Hak tala
Krsyi bir kandil gibi Ara ast. imdi o Arda asldr.
Mesbh erhinde nakledildiine gre Ms (A.S.)
yle demitir.
Ey Rabbim Ar ile Krs arasnda ne kadar yol var
dr?
Hak tala buyurdu:
Ey Ms! On bin kere dou ile bat aras kadar
dr.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
Demek, her eyin mlk ve tasarrufu (kudreti)
kendi elinde bulunan (Allah)n n ne kadar ycedir,
mnezzehdir! Siz ancak Ona dndrl (b gtrl) ecek
siniz. (25)
(25) Y Sin Sresi, yet: 83.
3. YERYZ, SMLER VE YARATILANLAR
HAKKINDA SYLENENLER
Ondan sonra Hak tala hazretleri yele:
Es! diye buyurdu.
O yelin kanatlar vardr. Adedini Allah taladan
bakas bilmez. Sonra yel suya dokundu. Su hemen dal
galanp kpklendi ve duman kt. Allah tala o kp
e emretti, hemen dondu. Allah tala donmu kpk
ten yeri, dalgalardan dalar yaratt. Alemde yetmi alt
bin alt yz yetmi da vardr. Hak tala hazretleri
btn bu dalar damarlarla Kf dana rapdetti. O Kaf
dana bir de melek vazifelendirdi. (26) Allah tala haz
retleri bir kavmi helk etmek istese bu melee bildirir.
O melek hemen yerin damarn tutar, eker. O yer sal
lanr, veya aa geer.
bni Abbs (R.A.):
Kaf da yeil zebercedden yaratlmtr. Btn
yeryzn kaplamtr. Gkyznn yeillii Kaf da
nn yeilliindendir.
Ksas- Enbiyda peygamber efendimizin yle bu
yurduu nakledilmitir;
Kaf dann arkasnda kfrdan yetmi da var
dr. Onun arkasnda Anber'den yetmi da vardr. Onun
ardnda altndan yetmi da vardr. Onun ardnda g
mten yetmi da vardr. Onun ardnda demirden yet
mi da vardr.
(26) slm mitolojisinde anka veya siburg denen byk
kuun yaad yer olmak zere, masallarda geen
bir dan ismidir. Kaf Da'nn Kafkas Sradalarn
da olduuna da inanlmtr.
Onun ardnda yetmi bin lem vardr. Her lemde
binlerce melek vardr. Adedini Hak tala hazretleri bi
lir. O melekler, Adem ve bls nedir? bilemezler.Tesbih
leri yedi kelimedir. Yani (L ilhe illellh Muhamme-
dn Raslllah) kelimeleridir.
Peygamber (S.A.V.) efendimizin yle buyurduu
nakledilmitir:
Hak tala, Kaf dann ardnda ak bir yer yarat
t. Bu dnynn otuz byklndedir. i yaratlm
larla doludur. Allah talaya ibdet ederler.
bni Abbs (R.A.) yle dedi:
Allah tala yedi kat yeri yaratt:
lk yerin ad (Demk) dr. Onun altnda kuru rz
gr vardr. Allah tala (Ad) kavmini o rzgrla helk
etmitir. Orada bir kavim vardr, ad (Buim) dir. Onla
rn zerine Sevb ve Ikb vardr.
kinci yerin ad (Hulde)'dir. Orada kfirlere azb
iin eitli aletler vardr. Orada bulunan kavmin ad
(Tames)dir. Birbirlerini yerler.
nc yerin ad (Guraf)dr. Orada katrlar gibi
akrepler vardr. Kuyruklar sng gibidir. Eer onlar
dan biri yer halk ndan birini soksa, btn halk helk
olurdu.
Drdnc yerin ad. (Cerb)'dr. Orada ylanlar var
dr. Bir de kavim vardr ki ad (Celhm)'dr. Kanatlar
vardr, uarlar. Fakat gzleri yoktur.
Beinci yerin ad (Mls)dr. O yerde kfirler iin
kibrit dalar vardr. Orada bulunan kavme (Matht) de
nir. Onlar da birbirlerini yerler.
Altnc yerin ad (Siccn)dir. Cehennem ehlinin
amellerinin defterleri oradadr. Orada da bir kavim var-
dr. O kavme (Katt) derler. Kular suretinde ibdet
ederler.
Yedinci yerin ad (Ucb)dr. Orada bir kavim var
dr. Adna (Csm) derler. Ahir zamanda Ye'cc ve Me'-
cc ktktan sonra yer altndan bunlar kacaktr.
Bunlar, Ye'cc ve Me'ccu yok edecektir. Hlen eytan
orada hapsedilmitir.
Ebul-Leys yle demitir:
Hak tala nce yeri yaratt. Kbenin yerinde bir
kzl elta kadard. Ondan sonra gkleri yaratt ve su
zerine dedi.
Mfessirler yle derler:
lk zamanlarda su zerinde idi. Bir gemi gibi sal
lanrd. Sbit deildi. Ondan sonra Hak tala, Ardan
bir melek indirdi ve ona yeri getirmesini emretti. Me
lek de, bir eli ile doudan bir eli ile de batdan tuttu ve
yeri omuzu zerinde getirdi. Fakat ayaklar tutmad.
Hak tala Firdevsden drt keli yakutdan bir ta
kard. Kalnl beyz yllk yoldu. O tan stnde ye-
di bin ukur vard. Her ukur iinde de bir deniz vard.
Vasfn Allahtan baka kimse bilmez. Hak tala o taa
melein ayaklar altna girmesini emretti. O melek de
bu syede karar tuttu. Bu defa, melek sabit oldu, ta ka
rarsz kald, salland. Hak tala Firdevsden bir kz
kard. Krkbin boynuzu vard. O kadar uzundu ki, ye
rin kenarndan Arn alt n a erimi idi. Ba ile kuyru
u aras beyz yllk yoldur. Hak tala o kze tan
altna girmesini emretti. Girdi ve getirdi. O kzn ad
(Lebusan)'dr. Bu sefer de o kz karar tutmad. Hak
tala bir ta yaratt. Kalnl yedi kat yer ve gk kadar
d. kzn altn a girdi. kz durdu, fakat bu ta dur-
mad. Bunun zerine Allah tala byk bir balk yarat
t. O baln krk bin kanad ve krk bin aya vard. Ad
da (Yehmd) idi. Eer btn denizler o baln burnun
dan konsa gene dolduramaz.d.
Ka'bl-Ahbr der ki:
Bu sefer o balk karar tutmad. Hak tala bal
n altnda bir deniz yaratt. ylece balk sbit kald.
Suyun altnda yeli yaratt.
Bu yaratltaki sra yledir:
Btn yer bir melein zerindedir. Melek ta
zerindedir. Ta kzn stndedir. kz de bir baka
ta zerindedir. O ta bir baln zerindedir. Balk Su
yun zerindedir. Su hava zerindedir. Hava da zulmet,
karanlk zerindedir. Btn mahlkatn ilmi bunda ta
mam oldu. nsann ondan te bilgisi yoktur.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Btn yer bir baln zerindedir. Balk su ze
rindedir. Baln ba ile kuyruu Arda birlemitir.
O baln esas vasfn Allahdan baka kimse bilmez. Al
lahn hereye gc yeter. (27)
4. GKLER VE NDEKLER HAKKINDA
SYLENENLER
bni Abbs (R.A.) yle demitir:
Hak tala buhara sudan kmasn ve havaya git-
(27) Buradaki kz Boa burcudur. Burlar, gkyznde
sbit oniki takm yldzdr. Gne her ay bunlardan
geer. Dnyamz, gne sistemine dahil bir gezegen-
dir. Bu ifade, gne Boa burcundan geerken, dn
yamzn cazibe ile dengelendiini anlatr. Eski m-
fessirler bunu kapal brakmlardr.
mesini buyurdu. Buhar sudan kt. Allah tala o buhar
dan gkleri yaratt. O nce bir kat idi. Sonra yedi kat
yapt. lk gk yeil zebercedden idi. Ad Berki'dr. Re-
fda derler. Onun melekleri kz sretindedir. Hak
tala bir melek yaratt. O melek bu gn vekilidir. Ad
smaildir.
kinci kat gk sar yakutdandr ve ad (Kayzm)' -
dur. Onun melekleri (Ank) sretindedir. (28) Bir melek
o gkle vazifelidir. Ad Mikil'dir.
nc kat gk Kzl yakuttandr. Ad (Mn)'dur.
Onun melekleri akbaba sretindedir. Bir vazifeli melei
vardr. Ad (Sa'di)'dir.
Drdnc kat gk gmtendir. Ad (Erkaln)dur.
Onun melekleri insan sretindedir. Vazifeli melei (Sal-
sil)dir.
Beinci kat gk kzl altundandr. Ad (Retk)dr.
Melekleri Cennet Hurisi eklindedir. Vazifeli melei
(Kelkil)dir.
Altnc kat gk beyaz incidendir. Ad (Ref)dr.
Onun melekleri de insanlar sretindedir. Vazifeli mele
i (emhil)'dir.
Yedinci kat gk ak nurdandr. Ad (Garib)dr.
Melekleri insanlara benzer. Vazifeli melei (Efril)'dir.
Her gn kalnl beyz yllk yoldur. Beyz
yllk aralklar vardr, ii ve d meleklerle doludur.
bni Abbs (R.A.) gene yle der:
Arn sanda nurdan rmaklar vardr. Yedi kat
gk ve yer kadar byktr. Cebrail (A.S.) her sabah ona
girer, kar. Nuru zerinde nur, gzellii zerinde g-
(28) Ank. slm mitolojisinde Kaf danda bulunduu ka
bul edilen bir masal kuudur.
63
zellik meydana gelir. O rmaktan kar, silkinir. Dk
len her damlasndan bu melek yaratlr. O meleklerden
yetmibini hergn Kbeye gelirler ve Kbeyi tavf eder
ler. Kymete kadar, tavaf etmek iin, onlara sra gel
mez.
Ka'bl-Ahbr vle der.
Ondan sonra Hak tala srfili yaratt. Allahn
buyruunu Levh- Mahfuz'a srafil indir ir. Ondan sonra
sra ile Cebrile, Cebrail Mikile, Mikil de Azrail'e in
dirir.
srfil'in drt kanad vardr. Bir kanadn douya,
bir kanadn batya, bir kanadn yerle gk arasna ser
mi; bir kanadn da, Allahdan korktuu iin yzne
kapamtr. Arn bir kesini omuzuna alm olup ba
Ar'da ve ayaklar yedi kat yerin aasndadr. Gayet
gzel sesi vardr. Melekler iinde, ondan daha gzel ses
lisi yoktur. Nitekim, insanlar arasnda Davd (A.S.)dan
gzel sesli kimse yoktur.
Be yz yldan sonra Hak tala Cebrail (A.S.)' ya
ratt. Fakat Cebrail, meleklerin en stndr. Allahn
da sevgilisidir. Ona (Rh-ul-Emin) derler. Peygamber
lere (vahiy) getiren melek Cebrail'dir. Onun, eitli cev-
herden alt yz kanad vardr. ayet Allah tala bir eh
ri veya bir kavmi helak etmek isterse, Cebrail (A.S.) gi
dip helak eder.
bni Abbs (R.A.)'n nakline gre Rasul (A.S.) yle
buyurmutur:
Bir gn gk yznde Cebrilin eklini grmek
istedim, grmeyi diledim. Cebrail yle buyurdu:
-Ey Allahn Rasul! Beni grmeye gcn yetmez.
Ben grmekle isrr ettim. Bir gn Arafat'a ktm
Cebrail geldi. Grdm ki douyu ve baty kaplam
Ba gkte ve ayaklar yerde idi. Bu manzaray grnce
heybetinden dtm. Cebrail insan suretine girdi. Beni
gsne bast ve:
Korkma ey Muhammed! dedi.
Beyz yldan sonra Hak tala, zebercedden ve iki
eit cevhirden Mkili yaratt. ki kanad vardr, bin
de yz vardr. Her yznde bin az vardr. Mmin
ler iin Allah zikrederler. Bin gz vardr. Gnahkr
lar iin alarlar, Allahtan rahmet ve mafiret isterler.
Gzlerinin her damlasndan Hak tala bir melek yara
tr. O da mminler iin Allah zikreder.
Be yz yldan sonra Hak tala hazretleri Azril
(A.S.) yaratt. Birinci kat gktedir.
Baz kimseler:
Y er ile gk arasnda bir makam vardr. Azril
oradadr. Yz Levh- Mahfz'a dnktr. Sa eli ile
mminlerin ruhlarn alr, Illiyyna gnderir; sol eli
ile de kfirlerin ruhlarn alr, Siccn'e gnderir, de
milerdir.
Kirmen - Ktibin melekleri, Allaha yakn ve sevilen
meleklerdir. Allah tala onlar, insanlar hayr ve er
(iyi ve kt) ilerini yazsnlar diye, yaratmtr. Sa ta
raftaki melek hayr ve iyilikleri, sol taraftaki ise er ve
ktlkleri yazar. Eer bir insan yrse, biri nnden,
biri de ardndan yrr. Ne iler ve ne sylerse, sevb
ve gnahn yazarlar. kisi sabah namaznda gelir, ikisi
de akam namaznda gelirler. Her insan iin her gn
drt melek vazifelidir. Yz altm tanklar vardr. On
lar kymet gnnde tanklk iin gelirler.
Beyt-i Mamura gelince, bu hususta drt gr var
dr:
65
1) Yedinci kat gktedir. Arn karsnda ve Kbe-
nin stne den gktedir. Hrmeti, yerdeki Kbenin
hrmeti gibidir. Hergn yetmibin melek gelir, onda
namaz klarlar ve tavaf edip giderler. Onlara tavaf iin
bir daha sra gelmez.
2) Beyt-i Ma'mur yakutdan bir evdir. Allah onu,
Adem (A.S.) zamannda Cennetden Kbenin yerine in
dirmitir. Nuh tufanna kadar yeryznde kalm, tu
fanda ortadan kalkmtr. O zaman melekler onu ge
karmlardr. Uzunluu beyz yllk yoldur. Allah
onun zerinde insan suretinde bir melek yaratmtr. O
melek yeri ve gkleri yemek istese idi bir lokma olur
du. Onun ad (Ruh)dur
3) Beyt-i Mamru Adem (A.S.) Kbenin yerine
yapmtr.
4) Allah tala meleklere emretmi ve onu Hz.
Adem'den nce onlar yapmlardr.
Bahr-i Mescr (dolup taan deniz)e gelince:
O, yedinci kat gktedir Bazlarna gre bir denizin
addr. Allah tala kyamet gnnde btn mahlkata o
denizden hayat verir. O denizde Allah tala melekler ya
ratmtr. Ellerinde harbeler (mzraklar) vardr. Her
harbenin uzunluu be yz senelik yoldur. Allah tala o
deniz iin bir melek vazifelendirmitir. Vasfn Allahdan
baka kimse bilmez.
Hz. Enes (R.A.) yle demitir:
Hak tala, alemi yaratmazdan nce Ar su ze
rinde idi.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
-(Bundan evvel ise) Ar' su stnde idi. (29)
(29) Hd Sresi, yet; 7.
O suyu iki ksma ayrd. Birinden Arn altndaki
Bahr-i Mescru yaratt. Dierinden de baln yzd
bildiimiz denizi yaratt.
Sonra da Allah, Arn nurundan gnei, hicabndan
da ay yaratt.
Mchid (R.A.) yle der:
lk zamanlarda bir gne gndz, bir gne de
geceyi aydnlatrd. Gece ve gndz ayrt edilemezdi.
kisinin aydnl ayn idi. Halk rahatsz oldular. Hak
tala Cebraile emretti. Cebril de ayn yznden nuru
alp gnee verdi. Ayn yzndeki karanlk, Cebrilin
kanadnn eseridir. Matematik ilminde ve Tefsirlerde de
bu byledir. (30)
bni Abbs (R.A.) der ki:
Gnein altm fersah uzunluu ve altm fersah
enlilii vardr. Ayn da krk fersah eni, krk fersah da
uzunluu vardr.
Hz. Muktil (R.A.) da:
Gnele ay beraberdir. Seksen fersah eni ve
uzunluu vardr. Tefsir ilmindeki sahih ve doru gr
budur der. (31)
Ondan sonra da Hak tala Cenneti yaratt. bni Ab
bs (R.A.) yle der:
Cennet, Arn altnda yce bir makamdr. Nite
kim Peygamber efendimiz yle buyurmutur:
(30) Bugn ayn yzeyindeki bu blgeye (karanlk blge)
ad verilmektedir. Son ay seyahatlar srasnda bu
blge astronotlarca grlm ve ay arac buradan
geerken, yeryz ile irtibatn kesildii uzay merke
zine bildirilmitir.
(31) Bu rakamlar, o zamana gre bilinen itibari llerdir.
Cennetin tavan (dam) Allahn Ardr.
nallah Cenneti beinci babda beyan edeceiz.
bni Abbs (R.A.) gene yle demitir:
Hak tala (Adn) Cennetini yaratt ve ona: (Ken
dini ssle!) buyurdu. Adn Cenneti de kendini ssledi.
Irmaklarn da meydana kard. Yani kfr, selsebl,
tesnim, arab, bal, st ve su rmaklarn gsterdi. Taht
larn, krslerini, Cennet elbiselerini ve Cennet Hurile
rini de ortaya koydu. Ondan sonra Allah tala.
Konu! dedi.
Adn Cenneti de konutu ve:
Ne mutlu bana girene! dedi.
Hak tala:
anm hakk iin sekiz blk kimseyi sana koy
mam, sende oturtmam, buyurdu:
1) lmeden nce tvbe etmeyen iki ienleri.
2) Zin edenleri,
3) Gammzlar (lf tayanlar),
4) Zlimleri,
5) Elenceye ve sefahata dkn olanlar,
6) Hsm - akrabasn terk edenleri,
7) Gayretsizleri,
8) Sznde durmayan vefaszlar.
Hz. Vehb (R.A.) u Hadisi rivayet etmitir:
Ey Allahn Rasl! Hak tala Cenneti neden ya
ratt? diye sorduk. Rasl (A.S.) yle buyurdu: Sudan
yaratt. Bir kerpici altndan, bir kerpici gmtendir.
Harc miskten ve topra zaferndandr. Talar inci
ile yakuttandr. Kim ona girerse eitli lezzetlerle ni-
metlenir. Ona giren lmez. Yiitlii asla bozulmaz. Ebe
d olarak kalr.
Zehret'r-Ryd'daki mfessirlerin beyanlarna g
re, Cennetten sonra, Hak tala Cehennemi yaratmtr.
Cehenemin yedi kaps vardr. Bir kapdan bir kap
ya beyz yllk yoldur. Her kapda yetmibin da var
dr. Her dada yetmi bin dere vardr. Her derede yetmi
bin ev vardr. Her evde yetmi bin azb leti vardr.
Azb letleri:
1) Ekyd (Bukalar),
2) Enkl (ayaa giyilen ate pabular)
3) Selsil (ayak zincirleri)
4) All (boyun halkalar)
5) Semim (Aular)
6) Hamm (kaynar su)
7) Zakkum gibi eylerdir. Hepsi de atetendir. Ce
hennemin ilk kaps, bu mmetin tvbesiz dnydan
giden byk gnah ileyenleri iindir.
kinci kap (Cahm)dir. O, puta tapanlar iindir.
Hristiyanlar ondan girerler.
nc kaps (Hutame)dir. Ye'cc ve Mecc ile
Yahudiler oradan girerler.
Drdnc kaps (Saiyr)dir. eytanlar ve yldz
lara tapanlar oradan girer.
Beinci kaps (Sakr)dr. Atee tapanlar ondan gi
rerler.
Altnc kaps (Lez)dr. Mrikler ondan girerer.
Yedinci kaps (Hviye)dir. Mnafklar ondan gi
rerler.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
Onun yedi kaps, her kapnn da onlara ayrl
m birer nasibi vardr. (32)
(32) Hicr Sresi, yet: 44.
Tefsirlerde nakledildiine gre, Hak tala Cehen
nemi yaratt zaman, melekler feryd edip aladlar.
Allah Adem(A.S.)' yaratnca:
Bizim iin deilmi! diye sevindiler.
Eb Hreyre (R.A.) u rivayeti nakleder:
Rasl (A.S.) buyurdu: Yeryzndeki ate, Cehen
nem ateinin yetmi blnden bir bldr.
Ashb:
Ey Allahn Rasl! Bu kadar yetmez mi idi? di
ye sordular.
Raslllah buyurdu:
Kfirlere iddetli azb etmek iindir. Zebaniler
Cehennemi bin sene yaktlar, ak oldu. Bin yl daha yak-
tlar. Kzl oldu. Bin yl daha yaktlar, kara oldu. Halen
karadr. O, sulular ve gnahkrlar iin hazrlanmtr.
Hz. Vehb (R.A.) u rivayette bulunmutur.
Ondan sonra Hak tala Nr- Semmu (zehirli
atei) yaratt. O Nr- Semmdan (Cnn) kavmini ya
ratt. Nitekim yle buyurur:
Cnn da daha nce ok zehirli ateten yarat
tk. (33)
Hak tala atein yalabndan evvel bir erkek yarat
t. Ad (Mric) idi. Mric'den sonra bir kadn yaratt.
Ad (Mrice) idi. Bunlardan bir olan dodu. (Cin) diye
ad koydular. Btn Cinnler ondan meydana geldi. bls
(3 3) Hicr Sresi, yet: 27.
yette geen Cnn, Cinnin babas, iblisdir. Allah
tala Cnn'. iliklere kadar ileyen ok iddetli bir
ateten yaratmtr. Anlaldna gre, insan yara-
tlmazdan nce, Cnnn yaratld zaman arz deh-
etl i ateler samakta imi.
(. Terc. C. 2, S. 446)
70
(lnet olsun) onlardandr. blsin Cnn kavminden bir
kars vard. Ad (Lehy)dr. Hak tala Cnn kavmini,
dny gnde ve yerde yerletirdi. Uzun zaman ib
detle megul oldular. Bir zamandan sonra Hak tala
hazretlerine s oldular. Yeryz bunlarn errinden
feryd edip:
Ey Rabbim! Beni yarattn ve zerimde sana s
olanlar barndrdn, diye ikyette bulundu.
Hak tala:
Ey yer! Ben onlara kendi cinslerinden Peygam
berler gndereceim buyurdu.
Allah, sekiz yz Peygamber gnderdi. Hepsini de e-
hid ettiler. Ondan sonra Hak tala gkten yere ate
gnderip onlar yakt. bls ve Cin'in ocuklar yerde
oturdular. Burada uzun zaman ibdetle megl oldu
lar. Hak tala blisi birinci kat ge kard. Bin sene
de orada ibdet etti. Hak tala Hz. Adem (A.S.) yarat
t zaman, btn meleklere Ademe secde etmelerini
emretti. Onlar da Hz. Adem'e secde ettiler. Fakat bls
secde etmedi. O vakit kovuldu ve ilh huzurdan srl
d.
Hasan- Basri (Allahn rahmeti zerine olsun) y
le der:
bls, yedinci kat gkte yedi bin yetmi sene ib
det etti. Bin sene de Cennetin Hazinedr oldu. Cenne
tin kapsnda u yazy grd:
Hak talaya yakn bir kul var ki, Hak tala ona
emreder. O yakn kul da Hakkn emrini tutmayp as
olur. Hak tala da o kulu kapsndan kovar ve ona l
net eder.
blis bu yazy grd ve:
Ey Rabbim! Bana izin ver, ona lnet edeyim, de
di. Hak tala izin verdi. blis o kula bin yl lnet etti.
Bilmedi ki o kovulmu olan kul kendisi idi. Kendine
lnet etti.
Mfessirler, blis hususunda ihtilf ettiler. Bazla
r:
O meleklerdendir, dediler. Fakat sahih olan u
dur ki o Cinndir. Nitekim Hak tala buyurur:
O ise, cinden olduu iin, Rabbinin emrinden
dar kmt. (34)
Fakat ibdet ettii ve ge kt iin melek sfat
n kazanmtr. Onun iin ona da secde iin emrolun-
mutur.
5. YCE ALLAHIN BLDRD KELMELERN
BEYANI
Bilmek gerektir ki, Allah tala'nn, btn mevcdata
syledii kelime ve szleri zikretmek iin tekrar geriye
dndk.
Hak tala u sraya gre evvel Akl yaratt. Rhu
yaratt. Nru yaratt. Kalemi yaratt. Levh- Mahfzu ya
ratt. Cnn kavmini ve Cin'i yaratt. Yerleri, gkleri ve
yldzlar yaratt.
Ondan sonra, son mahluk olarak, Adem (A.S.) ya
ratmay diledi.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
Hani Rabbin meleklere: Muhakkak ben yery
znde (benim emirlerimi tebli ve yerine getirmekle va-
(34) Kehf Sresi, yet: 50.
zifeli) bir halife (bir insan - Adem) yaratacam demi
ti... (35)
Melekler de:
Ey Rabbim! Yeryznde fesd karan ve kan
dken birini yaratr msn? Biz seni tesbh ve takdis
ederiz dediler. (36)
Hak tala da:
Sizin bilemeyeceinizi herhalde ben bilirim
buyurdu. (37)
Melekler bu sz iitince, ilh azmetten korkup
yedi kerre Ar tavf ettiler. Bu sebeptendir ki, Kbeyi
yedi kerre tavaf etmek snnet oldu.
Ondan sonra Hak tala, Hz. Adem (A.S.) yaratma
y diledi ve yere:
Ey yer! Ben senden bir halk, bir insan yaratmay
isterim ki, onlarn bir ksm bana bal olsun, Cennete
koyaym Bir ksm da s olsun, Cehenneme koyaym,
buyurdu.
Hak tala bundan sonra da Cebraile:
Ey Cebrail! Yere in ve yerden toprak al! Ondan
en stn varl yarataym buyurdu.
bls bunu rendi ve yere inip bunu haber verdi.
Ondan sonra Cebril (A.S.) toprak almak iin yere
indi. Yer Cebril (A.S.)a:
Ey Cebril! Benden t oprak alma! diye and ver
di.C ebril (A.S.) da almad ve tekrr ge kt.
Ondan sonra Hak tala Mikl (A.S.)a emretti. Yer
ona da and verdi. O da bir ey almad, yine dnd.
(35) Bakara Sresi, yet: 30.
(36) Bakara Sresi, yet: 30.
(37) Bakara Sresi, yet: 30.
73
Ondan sonra Hak tala Azrail (A.S.)a emretti. Yer
ona da and verdi. Fakat Azril (A.S.) kulak asmad. Bir
avu toprak alp yerine gitti.
Hak tala:
Ey lm melei! Ne yaptn? diye sordu.
Azril (A.S.) yerin and verdiini syleyince Hak
tala:
Senin getirdiin topraktan bir insan yarattm.
Sende esirgemek az olduu iin, onlarn cann almay
sana verdim buyurdu.
Bunun zerine Hak tala o bir avu topra, kud
ret elile krk sabah yourdu. Ondan sonra ikiye bld.
Birini Cennete att, birini Cehenneme att. Ondan son
ra yle buyurdu:
Ben kadir- mutlak Allahm. Hereye ben hkm
ederim. Benden baka hi kimse bir bakasna hkme
demez.
Eer Allah:
Her diri eyi sudan yarattmz o kfr (ve in-
kr) edenler grmedi (ler) mi? (38) buyurdu. Halbuki,
melekler ve cinler gibi, baz yaratklar sudan deildir.
Adem de topraktandr. Bunlar nasl izah edilir? di-
ye sorulacak olursa cevab udur:
Hak tala melekleri yelden yaratt. yle yelden
ki, o yeli Allah sudan yaratmt.
Cinleri ateten yaratt. yle ateten ki, Allah o atei
sudan yaratmt.
Adem (A.S.) topraktan yaratt. yle topraktan ki,
Allah o topra sudan yaratmt.
(38) Enbiy Sresi, yet: 30.
74
Bylece Hak tala her eyi sudan yaratmtr.
Anla ki o harika bir eydir.
Nakledildiine gre, Hak tala insann rhunu ya
ratt zaman:
Ben kimim? diye sulde bulundu.
Ruh da:
Ya ben kimim? diye karlk verdi.
Ondan sonra Hak tala meleklere emretti. Onlar
bin sene ruhu a braktlar.
Allah tala:
Ben kimim? diye buyurdu.
Rh:
Sen, kendisinden baka Hak ma'bd olmayan y
ce Allahsn! dedi.
Nefis, Hak talann birliini, yceliini ve her eyin
hkimi olduunu ancak alk ile kabl etti.
Raslllah (S.A.V.):
Allah ruhlar, bedenlerden drt bin yl evvel ya
ratt, buyurdu.
IV. K N C B L M
1. ALLAH TALANIN PEYGAMBERLERE SZLER
Allah tala buyurdu:
Hani Rabbin meleklere: Muhakkak ben yery
znde (benim emirlerimi tebli ve yerine getirmekle vazi-
feli) bir halife (bir insan - Adem) yaratacam demiti.
(39)
Zira Ademin lh sfat'dan nasibi vard. Eer yle
olmasa idi Allah bu kemlatla onu leme getirmezdi. Ve
Hak talann niybet ve hilfetine lyk olmazd. Me
lekler bu srr bilemediler ve:
Yeryznde fesd karan ve kan dken kimse
leri yaratr msn? Biz seni tesbih ve takdis ederiz
dediler. (40)
Hak tala da:
Sizin bilemeyeceinizi herhalde ben bilirim bu
yurdu. (41)
Kdolu (Allahn rahmeti zerine olsun) Misbh'l-
nsde yle demitir:
Halife olmak, Allahn vekili olmak meleklerin
elinden gelmez. Zira onlarn yukardaki ayetde geen
szlerinde on ynden kusurlar vardr:
(39) Bakara Sresi, yet: 30.
(40) Bakara Sresi, yet: 30.
(41) Bakara Sresi, yet: 30.
76
1) Adem'i knadlar.
2) Ademi grmeden iftirada bulundular.
3) Adem'i grmeden tanklk ettiler.
4) Slih (iyi) bir kiiye fsk dediler.
5) Arkalay hkm verdiler.
6) Adem'i ehvete ve gazaba hamlettiler.
7) Adem'in faziletine hased ettiler.
8) Ademin hilfetine haris oldular.
9) Nefislerine kibir ettiler ve amellerini grdler.
10) Rablerine itiraz ettiler.
Mfessirler yle dediler:
- Hak tala hazretleri; yeri, g, melekleri ve cni
yaratt zaman, melekleri gklerde skin kld. Cinle
ri de yerde koydu. Uzun zaman yerde ibdet ettiler. On
dan sonra aralarnda fesd belirdi. Hatt birbirlerini l
drdler. Hak tala onlara melike askerlerini gnder
di. Onlar Cennetin hazinedarlar idiler. bls de reisleri
idi. O blsin ad (Azzil) idi. Srynice ve Arapa ad
(Hris) idi. Ne zaman ki s oldu, Hak tala ismini ve
sretini deitirdi. Onun iin bls dediler. Allahn rah
metinden midini kesti. O asker yeryzne indi. Cinle
ri dalara ve adalara srd.
Ondan sonra Hak tala blse, yerde, gkte ve Cen
nette ibdet etmek iin izin verdi. Sonra kendine kibir
geldi ve:
Hak tala beni yaratt zaman meleklerden s
tn yaratt. Bana bunca mlk verdi, ibdet ettim, dedi.
Hak tala da.
Sizin bilmeyeceinizi herhalde ben bilirim
(42)
(42) Bakara Sresi, yet: 30.
77
Hak tala byle buyurunca melekler Allahn gaza
bndan korktular. Her gn saat Kbeyi tavf ettiler
ve szlandlar. Haktan rahmet istediler.
Hak tala buyurdu:
Benim Armn altnda bir nehrim vardr. Ona
Bahr-i Hayvn (Hayal Denizi) derler. Ondan kerre
elinizi, yznz ve ayaklarnz yuyun. Onlar da
kerre yudular. Hak tala:
Btn gnahlarnz yarladm, buyurdu.
Mfessirler yle demilerdir:
Hak tala Azril (A.S.)'a buyurdu. Yerin drt ta
rafndan toprak ald. Onun iin Adem oullarnn renk
leri ve suretleri deiik oldu. Hak taala o topra balk
yapmalarn emretti. Ac, tatl ve tuzlu su ile onlar da
onu balk hline koydular.
Ondan sonra Hak tala Cebril (A.S.)a, Muham-
med Mustafay yaratmak iin, yerin kalbinden toprak
almasn emretti. Cebril (A.S.), Allaha yakn melekler
ve kerbiyyn, Hz. Rasln kabriden birer avu toprak
aldlar. Ve onu Tesnm, Rahk ve Selsebl suyu ile ka
rtrdlar. Bir ak inciye dnd. Ondan sonra Cebril
(A.S.) o bal btn Cennet rmaklarna daldrp yine
kard. Melekler anladlar ki, Muhammed Mustaf (S.
A.V.) budur. Ondan sonra Adem ylece krk yl balk
ta yatt.
Nitekim Hak tala buyurdu:
nsan zerine uzun devirden yle bir zaman gel-
(ib ge) di ki o vakit o, anlmaya deer bir ey bile de
ildi. (43)
(43) Dehr Sresi, yet: 1.
blis, Ademin bu ekilde kemltn grnce son
derece hased etti. Adem (A.S.) balkta yatarken eli ile
gsne vurdu. Grd ki ii botur. Azndan girdi, ge
ne kt. Dostlarna:
Bunun ii botur, bu lemde bir eye mlik ola
maz. Eer Allah tala bunu sizden ulu klarsa ne dersi
niz? dedi.
Onlar:
Allah tala hazretlerine itaat ederiz dediler.
bls:
Eer benden ulu olursa ben ona s olurum, eer
ben bundan ulu olursam helk ederim, diye and iti.
2. DEM (A.S.)A RUH FRME DURUMU
Alimler yle dediler:
Hak tala hazretleri Ademe ruh vermeyi diledi
ve rha btn nurlarn iine girmesini; sonra da Adem'
in cesedine girmesini emretti. Ruh Ademin cesedine gir
mek istedii zaman, onun dar ve karanlk bir yer oldu
unu grd ve:
Bu bir karanlk yerdir, nasl gireyim? dedi.
Hak tala da:
Glkle gir ve glkle k, buyurdu.
Ruh cesede girdi. nce dimana vard ve iki yz yl
dolat. Ondan sonra gzlerine geldi. Bundaki hikmet,
Ademin bedeninin asln grmesidir ve topraktan oldu
unu bilmesidir ki, Kermet ve Peygamberlik verildi
inde, kendine gurur ve kibir gelmesin.
Ne zaman ki ruh genzine geldi; aksrd ve (El-Ham-
d lillah = Allaha hamd olsun) dedi. Ademden ilk kan
sz bu oldu. Hak tala hazretleri cevp verdi. Allahn
Ademe ilk sz u oldu:
79
(Ey Adem! Rabbin sana rahmet eder. Ben seni
rahmet iin yarattm.)
Ondan sonra Hak tala. Ademin Hamdinden, Liv'-
l-Hamd i (Hamd Sancan) yaratt.
Ondan sonra ruh, Adem'in btn cesedine yayld.
Sonra da Allah Ademe nurdan libs (elbise) giydirdi.
Her gn gzellii ve holuu artmakta idi.
Nakledildiine gre Hak tala Cebrail (A.S.), Akl,
imn ve hay ile Adem'e gnderdi.
Cebrail (A.S.):
Hangisini dilersen onu al dedi.
Adem akl seli.
man hayya:
Hak tala hazretleri bana akl nerede olursa be
nim de orada olmam emretti dedi.
Ademin yaratl tamam olunca Hak tala Cennet
ten eitli gzelliklerle sslenmi elbiseler gnderdi.
Ademin azndan gne nru gibi nur kard. Muham-
med Mustaf'nn nuru, iki ka arasnda ay gibi parlard.
Ondan sonra Hak tala, meleklere Ademin huzurun
da toplanmalarn ve Ademin onlara hutbe okuyaca
n, bildirdi. Btn gklerin melekleri toplanp yirmi bin
sf oldular. Hak tala Ademe gzel bir ses verdi. Adem
(A.S.) minbere kt. O minberin yedi aya vard. Adem
(A.S.) yeil Sndsten elbise giydi. ki blk sa vard.
Cevherlerle ssl idi. Banda altndan bir ta vard. O
ta'n drt kesi vard. Her kesinde byk bir inci
vard. Gnein nurundan parlakt. Belinde nurdan bir
kuak vard. Adem (A.S.) minbere kt ve hutbe okudu.
Hak tala Ademe btn isimleri retti. Nitekim yle
buyurur.
80
(Adem)'e btn isimleri retmiti. Sonra on
lar (onlarn gsterdikleri lemleri, eyay) meleklere gs
terip: Dorucular iseniz (hereyin iyzn biliyorsa
nz) bunlar adlaryla bana haber verin demiti. (44)
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Benden baka bir mahlk yarattn
m? dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey Adem! Senden baka bir mahlk yaratmadm,
buyurdu.
Ondan sonra Adem (A.S.) meleklere selm verdi.
Melekler de Hz. Ademin selmn aldlar ve onu tzm
ettiler.
Ondan sonra da Hak tala, btn meleklere Adem'e
secde etmelerini emretti. Btn melekler Ademe sec
de ettiler. Yalnz bls etmedi. Kibirlendi ve kfir oldu.
bni Abbs (R.A.) yle demitir:
Meleklerden bir cemaat, Adem (A.S.)a secde et
mediler. Hak tala onlarn zerlerine ate gndererek
yakt ve helak etti.
Bagav, tefsirinde yle der:
Adem (A.S.)a ilk secde eden srfl (A.S.) idi. Zi
ra o, Ademin yznde Kur'an nrunu grd ve derhal
o nura secde etti.
Ondan sonra Adem (A.S.) minberden indi. Cennet
ten bir salkm ak zm geldi. Ademin Cennet yiyecekle
rinden yedii ilk ey zm idi. (El-Hamd Lillh) dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey Adem! Ben seni, nimetlerimi yiyesin de kre
desin diye yarattm. imdi nimetimi yiyip kymete ka-
(44) Bakara Sresi, yet: 31.
81
dar kretmek senin evltlarnn snneti, yolu oldu.
Kss- Enbiyda denir ki:
Hak tala Ademi yaratt zaman ona ruh fle
di, Cennet elbisesi giydirdi. Adem bir taht zerine otur
du. Melekler omuzlar zerinde alp gtrdler.
O zaman Hak tala:
Adem benim gklerimi grsn. Ta ki yaknl
artsn, buyurdu.
Sonra meleklere buyurdu. Onlar da Ademi ge
getirdiler. Yz yl gkleri tavf ettiler.
Ondan sonra Hak tala miskden bir at yaratt. n
ciden ve mercandan iki kanad vard. Adem (A.S.) o ata
bindi. Cebril (A.S.) yularn tuttu. Mikil (A.S.) sa ya
nnda, srfil (A.S.) sol yannda btn gkleri dolat
lar.
Mfessirler yle naklederler:
Hz. Adem Cennette olduu zaman yalnz dola
rd. Gnl skin deildi. Hak tala Adem'e uyku ver
di. Adem (A.S.) da uyudu. Hak tala Ademin sol iyei
kemiinden Hz. Havvy yaratt. Ona Cennet elbiseleri
ni giydirdi. Hz. Havv, Ademin ba ucuna oturdu. Adem
(A.S.) uykudan uyand zaman banda bir kadnn
oturduunu grd
Melekler imtihan iin:
Bu kimdir? diye sordular.
Adem (A.S.):
- Kadndr, dedi.
Melekler:
smi nedir? dediler.
Adem (A.S.):
Havvdr, dedi.
Melekler:
Niin Havva'dr? dediler.
Adem:
Diri yaratld iin, dedi.
Melekler:
Niin yaratld? diye sordular.
Adem:
Ben onda ve o bende sakin olmak (huzur bul
mak) iin yaratld, dedi.
Nitekim Hak tala buyurdu:
Sizi bir candan (Ademden) yaratan, bundan da,
gnl kendisine yatp snsn diye, eini yapan Odur (Al
lahtr). (45)
Bedyi-i Ahbr'dan yaplan nakle gre, Adem (A.S.)
Cennete girince, Allah tala Hz. Havvy yaratt ve:
Benim Cennetimde oturun, yemilerinden yeyin,
fakat u aaca yaklamayn. Benim selmetim ve rah
metim sizin zerinize olsun! dedi. Ve kendisini Hamd
ve Sen ile anp:
Hamd benim vncmdr, Azamet benim r
tm, Ululuk elbisem ve btn mahlkt benim kulum-
dur, buyurdu.
Melekler, Adem (A.S.)a verilen bu erefi grnce.
Cennet halk ile birlikte, onlarn stlerine inciden sau
sallar. Adem (A.S.)a ve Hz. Havva'ya selm verdiler.
Hak tala hazretleri yle buyurdu:
Ey Adem! Benim nimetlerime kret. Seni son
nerece gzel yarattm. Seni ayan zerinde yrttm.
Sana ruhumu fledim. Melekleri sana secde ettirdim. b
lis sana secde etmedii iin ona lnet ettim. Sana olan
( 45) A'rf Sresi, yet: 189.
iyilikleri tamamladm. Cenneti iki bin yl evvel, Havv ile
senin iin, yarattm. Eer bana itaat ederseniz benim
Cennetimde kalrsnz. Eer bana verdiiniz sz terk
ederseniz Cennetten karr, atele azb ederim.
Adem (A.S.) bunun zerine:
Ey Rabbim! Ahdini ve emnetini kabul ettim,
dedi.
Hak tala:
Eer bu aaca yaklarsanz, zlim olursunuz,
buyurdu.
Ebul-Leys bni Abbs (R.A.)dan u rivyeti nakle
der:
O zaman bls, Adem (A.S.)n, Allahtan bu ekil
de ycelik bulduunu grnce hased elti. Cennetten
karmak istedi. Ylan suretine girip Cennetin kapsna
geldi ve alad. Adem (A.S.) ve Havv eytan tanmad
lar ve:
Neden alyorsun? dediler.
eytan:
Sizin iin alyorum, birbirinize hasret kalacak
snz. Fakat, size tavsiye ederim ki, bu aatan yerse
niz Cennette ebed kalrsnz, dedi:
Havv bu sze marur oldu. Oradan gitti, Adem
(A.S.)n yanna geldi ve:
Bu aatan yiyelim ve Cennette ebed kalalm,
dedi.
Adem (A.S.):
Hak tala bizi bu aatan men etti, dedi.
Havv bin trl nz ve ltuf ile:
Beni seversen bu aatan yiyelim ve Cennete ebe
d kalalm, dedi.
84
Adem (A.S.):
Ey Havv! Byle yapma! Ben Allahn hmndan
korkarm, dedi.
Hz. Havva:
Allahn rahmeti oktur deyip o aatan bir ye
mi ald, yedi ve:
Ey Adem! Ben yedim, bir ey olmad, dedi. Zira,
o meyveyi yemekle Havvaya bir hl olmad. nki Hav-
v bakasna uyan, Ademin himyesinde bulunan kimse,
Adem ise kendine uyulan, Havvnn kendisine uyduu
kimse idi. Madem ki uyulan Ademde bir hal yoktur,
uyan Havv da da bir hal olmaz. Bunun aksi de byledir.
Ondan sonra Havv bir yemi alp Ademe verdi.
Ne zaman ki Adem (A.S.) o meyveden yedi, giydii g
zel elbiseler arkasndan dt, plak kald. Adem (A.S.)
utancndan kap gizlendi.
Allah tala:
Ey Adem! Benden mi kayorsun? buyurdu.
Bir incir aacndan yaprak alp kendini rtt.
Sayd bin Mseyyeb dedi ki:
Adem (A.S.) o aatan yemeyeceim diye C. Hak
la ahd etmiti. Halbuki akl vard. Peki, niin yedi? Ce
vb udur:
Havv eitli yollarla sarho etmiti. Bundan do
lay ahdi unutup o meyveden yedi.
Bagav tefsirinde, nakledildiine gre Muhammed
bin Kays yle demitir:
Hak tala Adem (A.S.)a: Benim yasak ettiimi
niin yedin? diye buyurdu.
Adem (A.S.):
Havv yedirdi, dedi.
Hak tala Havvya:
Niin yedirdin? buyurdu.
Havv:
Bana ylan. Ye! dedi, yedim diye cevap verdi.
Hak tala ylana:
Niin yedirdin? buyurdu.
Ylan:
Bana blis retti, dedi.
Hak tala Havvaya:
Ayda bir kerre kan gr! buyurdu.
Ylann ayaklar vard ve kendi de deve gibi idi.
Hak tala ylana.
Ayaklarn kestim, bundan sonra sen yzn ze
rine yr! buyurdu.
Ondan sonra da blse:
Bunlar sen azttn iin melun ol, sana lnet ol-
sun! buyurdu.
Hak tala bundan sonra yine Ademe:
Ey Adem! Ben seni kredesin diye yarattm.
Sen ise nimetlerimi inkr eden bir kul olmak istersin,
buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey Allahm! Beni toprak et, tek azb etme! diye
yalvard.
Hak tala da:
Ben seni niin toprak edeyim? Cennet ve Cehen
nemi senin ocuklarnla, senden treyecek insanlarla
dolduracam, buyurdu.
Adem bu sz iitince, sevinip sustu.
Ondan sonra Hak tala, Adem (A.S.) Serendip da
na indirdi ve unlar ona verdi:
1) Allah onu yeryzne indirdi.
2) Onu skntya drd.
3) Rengini deitirdi.
4 ) Komuluktan uzaklatrd.
5) Hz. Havvay ondan ayrd.
6) Adem (A.S.) ile bls arasnda tekrar dman
lk meydana geldi.
7) Allahn nehyini inedi.
8) blsi Adem (A.S.)'n oullarna havale etti,
gnderdi.
9) Dnyay Adem oullarna zindn kld.
10) Adem (A.S.) Cennet havasndan mahrm b
rakt.
Ondan sonra Hak tala Havvaya:
Ey Havv! Naslsn? diye buyurdu.
Havva da:
Ey Rabbim! Benim znetlerim ve elbiselerim
gitti, dedi.
Hak tala:
Bu elbiseleri senden kim giderdi? buyurdu.
Hz. Havv:
Ettiim hata giderdi. Beni dmanm blis kan
drp aldatt. Sana and iti, ben de aldandm, dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey Havv, seni u on be eye mptel ettim, bu
yurdu:
1) Hayz grmek.
2) Karnnda ocuk tamak.
3) ocuk dourmak,
4) Din noksanl,
5) Akl noksanl,
87
6) ddet (belirli bekleme zaman) bitmeyince ev
lenmemek.
7) Mirs noksanl.
8) Erkein emrinde ve hkm altnda olmak.
9) Talak (boanma) senin elinde olmamak.
10) H arbe gitmemek.
11) Kadndan Peygamber olmamak.
12) Halfe ve Sultan (Devlet Reisi) olmamak.
13) Erkeklerinden izinsiz gnlk yere gitme
mek.
14) Btn Cemaat kadn olsa Cuma namaz kl
mamak.
15) Gen kadnlara erkekler selm vermemek.
imdi ey Havv! Cennetten k! Sana: akl, din,
miras ve tankl eksik kldm.
Havv:
Ey Rabbim! Cennetten nasl kaym? Btn
ycelikleri benden giderdin! dedi.
Hak tala.
Cennetten k! Senin neslinden nice Peygamber
ler, Veller ve ehitler gelecek ki, Cenneti onlarla dol
duracam, buyurdu.
Ne zaman ki Adem (A S.) Cennetten kt, Cebril
(A.S.)Adem'i Serendib'e; Havvy da Ciddeye indirdi.
Melekler Adem (A.S.) grdler. plak dolard.
Onu esirgediler ve:
Ey Rabbim! Ademi utandrma! dediler. Adem
(A.S.) Cennetten ktktan sonra ellerini bann zeri
ne koyup gzlerinden akan ya yanaklarndan akard.
Baz melekler Adem (A.S.) knadlar. Hak talann
(A.S.)a verdii nimetlerden ve ahdinden bahsettiler.
88
Adem (A.S.):
Allahn takdiri byle idi ki beni yere indirdi, de
di,
Hak tala Adem (A.S.) a:
Ben yle takdir ettim ki, tvbe olmaynca as
leri kabul etmem. Seni topraktan yarattm. Hi bir me
lek, ekil ve mkemmellikte sana benzemez. Ruhumdan
sana ruh fledim. Melekleri sana secde ettirdim. Hav-
vy sana verdim. Sana btn isimleri rettim. Melek
lerime seni hatip kldm, Nihyet sen benim ahdimi
unuttun ve eytana uydun, buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Bu nimetlerin hepsini sen verdin.
Ben senin krnden ve verdiklerini dile getirmekten
acizim. Ey Rabbim! Beni Muhammed muhabbeti iin
esirge. Zira btn mevcudat onun iin yarattn, dedi.
Hak tala:
Ey Adem! Muhammed kimdir? Sen ne bilirsin?
buyurdu.
Adem (A.S ):
Cennetin her yerinde: (Lilhe illellh Muham-
medn Raslllh) kelimesinin yazlm olduunu gr
dm. Onun ismini Arda ve Levh-i Mahfuzda yazl gr
dm. Bunlardan anladm ki, sana ondan daha sevgili
kul yoktur, dedi.
Hak tala:
Ey Adem! Eer (Besmele) ile balarsan, mescid-
leri sana mesken kldm. Yiyeceklerimi sana hell kl
dm. Yeryznde senin iin sular akttm. Ye, i! Be
nim zikrimle megul ol! buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Fazlalatr, dedi.
Hak tala:
- Bir hayrna on veririm. Bir errine de bir yaza
rm buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Fazlalatr, dedi.
Hak tala.
Tvbeni kabul ettim, buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Fazlalatr, dedi.
Hak tala:
Seni ve ocuklarn yarlarm, buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! im tamam oldu dedi.
Ondan sonra blis (Lanet olsun):
Ey Rabbim! Byle olmak senin ilminde vard.
imdi bana da kyamete kadar frsat ver, dedi.
Hak tala:
Emn (frsat) verdim. Ne gerekse ile! buyurdu.
blis:
Ey Rabbim! Beni yeryzne indiriyorsun. Hani
bana mesken? dedi.
Hak tala:
Mezbelelikleri sana mesken kldm, buyurdu.
blis:
- Ey Rabbim! Onlara Peygamberler ve kitaplar
verdin. Bana da kitap gerek, dedi.
Hak tala:
Bo ve lzumsuz iir ve hicivleri sana Kur'an
olarak verdim, buyurdu.
blis:
Hani benim Peygamberlerim? dedi.
Hak tala:
Cadlar ve khinler senin peygamberlerindir, bu-
yurdu.
blis:
Hani benim evim dedi.
Hak tala:
Hamam senin evindir, buyurdu.
bls:
Hani benim mezzinlerim? dedi.
Hak tala.
Saksaanlar sana mezzin olsunlar, buyurdu.
bls:
Hani benim yiyeceim? dedi.
Hak tala:
Benim admla balanmayan taam senin yiyece
in olsun, buyurdu.
blis:
Hani benim arabm? dedi.
Allah taala:
Sarho eden herey senin arabn olsun, buyur
du.
blis:
Hani benim meclisim? dedi.
Hak tala:
Sokaklar, arlar ve pazarlar senin meclisin ol
sun, buyurdu.
blis:
91
Ey Rabbim! Hani benim iaretim? dedi.
Hak tala:
Benim lanetim ve gazabm senin zerine olsun,
buyurdu. Ve onu on eye mptel kld:
1) Huzurundan kovdu.
2) Cennetten kard.
3) Sretini deitirdi.
4) smini deitirdi.
5) Chillere imam kld.
6) Ona lnet etti.
7) Marifetinden mahrum etti.
8) Tvbesini asl kabul etmedi.
9) Rahmetinden mahrum kld.
10) Cehennem halknn htibi yapt.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! blse kyamete kadar frsat verdin.
Sana evltlarm azdrmak iin and verdi. Ben onun hi
lesinden emin olamam, dedi.
Hak tala:
Ey Adem! Ben sana ey verdim ki, btn lem
seni azdramaz, buyurdu.
1) Benim iin ban ibdet et ve bana irk koma.
2) lediin her hayr iin yerine on veririm. Eer
gnah ilersen bir yerine bir yazarm. Eer istifar eder
sen kabl edip yarlarm. Nitekim Hak tala buyurur:
te ben muhakkak yaknmdr. Bana du edin
ce ben o du edenin dvetine icbet ederim... (46)
blis Adem (A.S.) gene kskand ve:
Ey Rabbim! yle olunca ben onun ocuklarn
nasl aldataym? dedi.
Hak tala:
Damarlarnda ve gslerinde yer bul ve diledi
in ekilde onlar aldat, buyurdu.
bls:
Ey Rabbim! Beni yere mi indiriyorsun? dedi.
Hak tala.
Benden midini kesenleri Cehenneme indiririm,
dedi ve:
Yemin ederim ki, onlardan kim sana uyarsa
Cehennemi btn sizden dolduracam buyurdu. (47)
Hz. Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Ylan benim dmanma yardm et
ti, ben onunla dnyda ne ederim? dedi.
Hak tala:
Ey Adem! Onun yerini yerin alt ve yiyeceini
toprak kldm. Darda grdn zaman ban parala!
buyurdu.
Hak tala Tavs'a da:
Seni sularda eletirdim ve rzkn da yerden ver
dim, buyurdu.
Hz. Havv:
Ey Rabbim! Beni eri kemikten yarattn. Akl
m, dinimi, tanklm ve mirasm eksik kldn. Sen
den dilerim ki, erenlere verdiin sevptan bana da ver,
dedi.
Hak tala:
Ey Havv! Hayay, merhameti ve anlamay sana
verdim. Kzlarn ocuk doururken lseler, onlara e
hitlik mertebesi verdim, buyurdu.
Ondan sonra Hak tala Ademi tvbe kapsndan
(47) A'rf Sresi, yet: 18.
93
Hindistandaki Serendibe indirdi. Hz. Havvay Rahmet
kapsndan Ciddeye indirdi. blsi de lnet kapsndan
llere brakt. Ylan Azab kapsndan karp
llere brakt. Ylan Azab kapsndan karp sfehn
memleketine srd. Bunlarn Cennetten kmas ikindi
vaktinde oldu.
Hz. Adem ayaa kalkt zaman ba gklere varr
d ve meleklerin zikrini iitirdi. Sonra sakal kt. nce
gen oland. Bundan sonra Adem (A.S.) meleklerin se
sini iitmez oldu, son derece yalnzlk ekti ve:
Ey Rabbim! Ne oldu ki, meleklerin sesini iitmez
oldum? dedi.
Hak tala:
Hat iledin, araya perde ekildi ve onlarn sesi
ni duymaz o l dun, buyurdu.
Mfessirler yle derler:
Adem (A.S.) yeryzne indii zaman Hak tala,
gklere yere ve dalara emnet arz etti: Bu emneti
iindeki ile tar msnz? diye buyurdu.
Onlar..
Ey Rabbm! indeki nedir? dedi.
Hak tala:
Eer bana itaatli olursanz sevap bulursunuz ve
eer s olursanz azba urarsnz, buyurdu.
Onlar:
Ey Rabbim! Biz sana itaatliyiz. Fakat bize ne se-
vb ve ne de azab gerek dediler.
Allahn bunlara emaneti teklif etmesinden gaye im
tihan etmektir. Ondan sonra Allah tala emneti Adem
(A.S.)a teklit etti.
Bagav, tefsirinde yle der:
94
O emnet drt keli bir ta idi. Hak tala onu
gklere, yere ve dalara arz etti. Kimsenin gc yetme
di. Fakat Adem (A.S.) kimse buyurmadan o ta ald ve
getirdi. Yere koymak istedi. Allah tala hazretleri:
Ey Adem! Yerinde dursun. Senin ve evldlarnn
Kyamete kadar boynunda kalsn, buyurdu.
mam Muhammed ehristan Tefsr-i Kebrinde,
Tevrt'dan u nakilde bulundu:
bls (Allahn laneti zerine olsun).
Hak tala benim ve mahlkatn ilhdr. Ve her
eye kadirdir.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
(Fakat) Allah ne dilerse yaratr (48)
O, yapacandan mesl olmaz, fakat onlar
mesl olurlar (49)
Fakat hikmet iktizasnca benden Hak tala taraf
na yedi sul ynelmitir:
1) Hak tala her eyi bilir. Benden ne geleceini
bilirdi. yle ise beni niin yaratt ve yaratmaktan hik
meti nedir?
2) Ezel ilminde nasl ise beni yle yaratt ve ba
na kendini tanmay ve itaat etmeyi teklif etti. bdet
edersen faydan yok, isyan edersem zarar yok olduuna
gre, bana teklifindeki hikmet nedir?
3) Bana ibdeti teklif etti, Adem (A.S.)a secde et
memi emretti. Niin benim ibdetimi oaltmad ki,
Adem (A.S.)a secde edeyim?
4) Beni, szmle lnet etti. Ben: Senden bakas
(48) l i mran Sresi, ayet: 47.
(49) Enbiy Sresi, yet: 23.
na secde etmem dedim. Beni bu szmden dolay red
etmesindeki hikmet nedir?
5) Bana lanet ettii halde beni niin Adem ile Cen
nette buluturdu? Ben onu marur ettim, o da o yasak
aacn meyvesinden yedi. Eer beni Cennetten men et
se idi Adem Cennette ebedi kalrd. Bundan hikmet ne
dir?
6) Beni Adem ile dman etti. Niin oullarna da
musallat etti. Eer onlar ibdet ve mafiret zerine ya
ratsa idi iyi olmaz m idi. Bundaki hikmet nedir?
7) Hak tala bunlarn hepsini kendi takdiri ile i
ledi ve:
Bana kyamete kadar f rsat ver, halk ktle
ve fitneye gtreyim dedim, bana imkn verdi. Eer be
ni ortadan kaldrsa idi btn lem hayr zerine olur
du. Bundan hikmet nedir?
Hak taala meleklere yle buyurdu:
Gidin blise: Senin sylediin ey Hakka tes
lim olmadn iin oldu, diye syleyin Ben onun ve b-
tn mahlkatn hlikiyim. Bana kar byle mi davra
nr? Bana hkmetmek ve emrime itiraz etmek kfr
dr.
Hz. Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Hak tala Adem'i yaratnca onu yeryzne in
dirdi. Adem (A.S.) mahzun olup alard. Hak tala:
Ey Adem! Niin alarsn? buyurdu.
Adem (A.S.):
Hatam beni kaplad. syanm byktr. Saadet
evinden meakkat evine, Rahmet evinden mihnet evine,
karar evinden zevl evine ve Beka evinden fen evine
geldim. Hatam iin neden alamayaym? dedi.
96
Hak tala:
Ey Adem! Ben seni kendim iin setim. Cenneti
sana hell kldm. Ruhumu sana fledim. Meleklerimi
sana secde ettirdim. Benim emrime s oldun. Ahdimi
unuttun. anm hakk iin, eer btn yer yz insanla
dolu olsa ve bana ibdet etseler, sonra da bana s olsa
lar, hepsini as olanlarn seviyesine indiririm, buyurdu.
Adem (A.S.) bunu iitince yz yl alad.
bni Abbs (R.A.) yle demitir:
Adem (A.S.) ve Hz. Havv, Cennetten ktktan
sonra krk yl bir ey yemediler. Hayalarndan gklere
dahi bakmadlar. Eer btn lemlerdeki gz yalarn
toplasalar, Davd Peygamberin gz ya ondan ok olur
du. O hatasndan dolay alamt. Davd Peygamberin
gz ya ile btn halkn gz yalarn toplasalar, Adem
(A.S.)n gz ya fazla olurdu.
Nakledildiine gre Adem (A.S.) Cennetten ktk
tan sonra karn ackt. Cebril (A.S.) Cennetten buday
getirdi ve Ademe ekip bimesini retti. Adem (A.S.)
onu kz, ile ekti. Buday bitti ve olgunlat. Adem onu
tp eledi. Kepeinden arpa bitti. Bir frn yapt. On
da piirdi ve yediler. Ondan sonra su istedi. Cebril
(A.S.):
Adem! Yeri kaz! dedi. Kazd. Su kt, itiler.
Adem (A.S.) yorulduunu anlad. Hak tala bir melek
gnderdi. O melek Adem ile Havvnn su yolunu deldi.
Daha nce yiyecek karlacak bir yer yoktu. Evvel k
zn gznden dar bitti. kz kand nohut bitti Ku
rusundan mercimek bitti.
Nakledildiine gre bir gn Adem ile bls yery-
znde bulutular. blis Adem (A.S.)'a sitem etti.
Adem (A.S.):
Ey mel'un! Beni marur ettin, o aatan yedim.
Beni cennetten kardn. Ben ne yaptmsa senin szn
le yaptm, dedi.
bls alad ve:
Ey Adem! Sana bu ii ben yaptm ve bu yere se
ni ben getirdim. Peki bana kim yapt? dedi.
3. DEM (A.S.)IN TVBES
Ne zaman ki Hak tala hazretleri Adem (A.S.)a rah
met etmek istedi, Cebrail (A.S.)a yle buyurdu.
Adem benim yarat sanatmdr. Hem gkler ve
yerler halknca alad. Benden bakasn anmad. Ben
den bakasndan korkmad ve gnh onun yreini yak
t. Halbki ilk nce benim isimlerimi o zikretti ve bana
ilk hamd eden de odur. Ben de onu yeryzne halife kl
dm. Emslsiz Cennet verdim. Btn isimleri (eyay)
ona rettim. Melekleri ona secde ettirdim. blise onun
iin lnet ettim. Bana ilk kreden ve ilk tvbe eden
odur. Ben de onu yarladm. Kim gnh ilese ve d
np istifar etse ben onu yarlarm.
Ondan sonra Cebril (A.S.) Adem'e gnderdi ve u
kelimeleri retti:
Derken Adem Rabbinden kelimeler belleyip al
d (ona yalvard) O da tvbesini kabl etti. nki tv
beyi enok kabl eden, asl esirgeyen O'dur. (50)
(50) Bakara Sresi, yet: 37.
bni Abbs (R. A.) yle der:
Adem (A. ): Ey Rabbim! Beni kudret elinle ya
rattn. Bana kendi rhundan fledin ve beni Cennete
koydun. imdi tvbe ederim. Beni yine Cennete koyar
msn? dedi.
Hak tala da:
Ey Adem! Sen vel kulumsun. Dile benden ne di
lersen? buyurdu.
Adem (A.S.).
Ey Rabbim! Benim evltlarmdan bir kul gnah
ilese ve sana kretmese onu yarla! dedi.
Adem (A.S.) duasn bitirdii zaman Cebril (A.S.)
geldi ve:
Ey Adem! Allah tala tvbeni kabl etti, dedi.
Sonra Cebril (A.S.) kanadn yere vurdu, su kt.
Miskden gzel kokusu vard. Adem (A.S.) o suya girdi,
boy abdesti ald. Vcdu beyaz oldu. Ve:
Ey Rabbim! Beni temizle ve gnahmdan art!
dedi.
Cebril (A.S.) Cennetten, atlas ve ssl ilemeli
kaln ipekten bir elbise getirdi. Adem (A.S.)'a giydirdi.
Ondan sonra Hak tala hazretleri Mkil (A.S.) Hz.
Havvya gnderdi. Mkil (A.S.):
Allah, Adem (A.S.)n tvbesini kabl etti, dedi.
Havvya Cennetten libslar getirdi ve giydirdi. Hz. Hav-
v bu sz iitince, Adem'i son derece zledii iin, a
lad. Gzlerinden damla damla ya akt. O yalar inci
99
ve mercan olurdu. Adem (A.S.) da Cennetten ayrld
iin alamakta idi. Zencebl ve scak otlar biterdi.
C. Hak Cennetten kzl bir yakut gnderdi. Kbenin
yerine koydular. Kbenin zmrdden iki kaps vard.
Biri douya, biri de batya alrd. O evde nurdan kan
diller vard. Ondan sonra Hak tala:
O evi (Kbeyi) tavf et. Nitekim melekler de Ar
tavf etmektedir, buyurdu.
Tufan olunca Hak tala o kzl yakuttan olan beyti
drdnc kat ge kard. Bu kefdaki beyandr. Sa
hih olan yedinci kat gkte olmasdr. Peygamber (S.A.
V.) onu Mirc gecesinde orada grmtr. Ondan sonra
Hak tala Adem (A.S.):
Havv ile bulu! Ona kar iyi davran. Ben onu
senin olanlarnn ve kzlarnnanas kldm, buyurdu.
Ade m (A.S.) bu sz iitince sevindi ve secde etti.
Bundan sonra Hak tala:
Havv Merve, Adem de Saf tepesinde dursun.
Adem Havv'ya baksn ve Haccn artlarn yerine ge
tirmeden ona yapmasn, buyurdu.
Sonra Adem (A.S.) Arafta vard. Havv da Cid-
deden, Adem'e kavumak istediinden, Araft'a gel
di. Arafatda bulutular. O gne (Araft) diye isim
koydular. Ondan sonra Mnya geldiler. Adem (A.S.)
Hak taladan rahmet mafiret diledi. Bundan son
ra oraya (Min) diye isim verdiler. Bundan sonra
Adem (A.S.) Hindistandan krk kerre yayan Kbeye gel
100
di, Hac etti. Onun her adm gnlk yol idi. Ayann
bast her yer mamrelik oldu. (51)
4. ALLAHIN NSANLARDAN SZ ALMASININ
BEYANI
Allah tala buyurdu,
Hani Rabbin Adem oullarndan, onlarn srtn
dan zrriyetlerini karp kendilerini kendilerine hit
tutmu Ben sizin Rabbiniz deil miyim? (demiti). On
lar da: Evet (Rabbimizsin), hid olduk demilerdi. (
te bu hidlendirme) kymet gn: Bizim bundan ha
berimiz yoktu, dememeniz iindi. (52)
Hak tala Ademi yaratp Cennetten kardktan
sonra, henz yeryzne inmeden, kudret eli ile arkasn
sad. Sa yanndan karncalar gibi zrriyetler (insan
dlleri) grnd. Onlar da inciler gibi idi. Sol yanndan
kanlar ise kara karncalar gibi idi.
Hak tala sa taraftan kanlara:
(51) Saf ve Merve: Mekkede, Kabenin karsna den
iki kk tepenin addr. Hz. Hacer de bu iki tepe
arasnda, olu smail e su bulmak iin komutur.
slm Hacda burada gidip - gelinir, Sa'y edilir. Ara-
ft, Mekkeye otuz kilometre mesafede bir yerdir.
Arefe gn btn haclar orada topluca dururlar. Bu
durua (Vakfe) ad verilir. Bu, Hacn artlarndan-
dr. Peygamber Efendimiz mehur (Ved Hutbesini)
burada ird buyurmutur. Min da, Arafat yolu ze
rinde bulunur. Hacda buradaki erkn yerine getir
mek de bir vazifedir.
(52) A'rf Sresi, yet: 172.
Benim rahmetimle Cennete girin buyurdu.
Soldakilere de:
Benim adletimle siz de Cehenneme girin, bu
yurdu.
Nakledildiine gre Adem (A.S.) bunlarn iinde,
nurlu birini grd ve.
Ey Rabbim Bu kimdir? diye sordu.!
Hak tala:
Senin olun Davd'dur, buyurdu.
Adem (A.S.):
Onun mr ne kadardr ya Rabbi! diye sordu.
Hak tala:
Altm yldr, buyurdu.
Adem (A.S.):
mrn uzat, dedi.
Hak tala:
mr yazldr, sen kendi mrnden ilve et,
buyurdu.
Adem mrnden krk yl balad. Hak tala me
leklere:
Adem mrnden krk yl balad, tank olun,
buyurdu.
Ondan sonra Adem (A.S.) sana bakt gld, solu
na bakt alad.
Eb Sayd El-Hudri yle demitir:
Hz. mer ile bir ka kerre Haccettim. Bir gn
Hacerul-Esved'in karsna geldi ve:
Bilirim ki sen faydas - zarar olmayan bir ta
sn. Fakat grdm ki, Peygamber (A.S.) sana hrmet
etti. Ben de onun iin sana hrmet ediyorum, dedi.
Hz. Ali ileri gelerek:
102
Y mer! Niin yle dersin? Hak tala, Adem
oullarnn ikrarn (verdikleri imn szn) bir deri-
ye yazd. Ondan sonra da Hacerul - Esvede:
Sen eminsin, ite bu yaz (sz) sende emnet
kalsn. Kymete kadar Hacca gelip seni ziyaret eden
herkese tanklk edersin buyurdu, dedi.
Kitb- Mzekkirnde yle denir:
Hacerul-Esved, Allahn Hz. Ademle o aatan
yememesi iin ahd yapt vakitte bir melekti. O melek
o zaman Adem (A.S.)dan uzaklat. Adem (A.S.) yasak
aatan yedi. Libaslar ve ssl Cennet elbiseleri gitti.
Allah Ademi Cennetten kard, yere indirdi. Ondan
sonra o melek geldi, Adem (A.S.) Cennette bulamad.
Adem (A.S.)'in, Allahn ahdinden sapm ve Cennet
ten karlm olduunu anlad. Ondan sonra Hak tala
o melei yakuttan bir ta yapt. (53)
Peygamber (S.A.V.) efendimiz yle buyurur:
Hak tala Ademin belinden zrriyetini kard
zaman melekler saysz insann meydana geldiini gr
dler ve:
Bunlar dnyaya nasl sarlar ve nasl istifade
ederler? dediler.
(53) Hacerul-Esved, Karata demektir. Kbenin sol k
esinde bulunur. Hz. merin buyurduu gibi bir ha
tradan ibarettir. Fakat sayg gsterilmitir. Tavafa
buradan balanr. Gzel bir kokusu vardr. Tarih ka
ytlara baklrsa brahi m (A.S.) bunu koymutur. Pey
gamberimiz, henz Neb deilken, bir tamir srasnda,
ihtilf zerine hakemlik yapm ve bugnk yerine
koydurmutur.
103
Hak tala buyurdu ki:
Ben bunlar drt blk ederim.
1) Bir bl ata belinde olur.
2) Bir bl ana rahminde olur.
3) Bir bl yeryznde yaar.
4) Bir bl de yer altnda (kabir de) bulunur.
Hak tala Adem (A.S.)a:
Ey Adem! Eer sen Kbeyi yapmazsan ocukla
rndan kimse onu yapmaz, buyurdu.
Sonra Adem (A.S.) Kbeyi yapt. Havva ile onda
oturdular. Ondan sonra Cebril (A.S.) Cennetten iki
kz getirdi. Cehennemden ate getirdi. O atei, Cennet
rmaklarnda yetmi kere ykad. O henz ele almaa
yaramaz idi. Ondan sonra da yedi kere denize dt, ge
ne kard. Adem (A.S.)a getirdi. Adem (A.S.) onu ald,
yeryzne koydu. O ate yeri ve da yakt, utu tek
rar Cehenneme gitti. O atein yeryznde izi kald.
Bu Tevratta nakledilmitir.
bni Adds (R.A.) yle der:
Adem (A.S.): Ey Rabbim! Gnlerden hangi gn,
szlerden hangi sz ve aylardan hangi ay sana daha
sevgilidir? dedi.
Hak Tal:
Bana gnlerden Cuma gn sevgilidir. Zira o
gn kullarmn gnahn affederim. Szlerden (Lilhe
illallh) kelimesi sevgilidir. Bir kimse (Lilhe illallh)
dese Cehennemden azd ederim. Aylardan bana sevgili
Ramazan aydr. Zira o ayda kullarma mafiret ve
Rahmetle nazar ederim, buyurdu.
Zehretr-Riydda nakledildiine gre Hz. Cfer
Sdk yle demitir:
104
Adem (A.S.) ile Havv Cennette oturmakta idi
ler. Hak Tala Cebrail (A.S.) gnderdi ve:
Adem'in elini tut ve Cenneti tavaf et, buyurdu.
Cebrail (A.S.) Adem'le birlikte Cenneti tavaf ettiler.
Gzel bir saraya geldiler. Bir kerpici altn, bir kerpici
gmtendi. erefesi yeil Zebercedden idi. O sarayda
yakuttan bir taht vard. O tahtn zerinde nurdan bir
kubbe bulunuyordu. O kubbede ok ho bir sret var
d. Banda nurdan bir ta, kulanda inciden iki kpe
ve belinde nurdan bir kemer vard. Adem (A.S.) onu
grd. Hayret iinde kald. Havvann gzelliini unut
tu ve:
Ey Rabbim! Bu ne suretidir! dedi.
Hak Tala:
Bu Ftma'nn suretidir. Bandaki ta Muham-
med Mustafa (S.A.V) dir. Belindeki kemer Alidir. ki
kpe de Hasan ile Hseyindir, buyurdu.
Adem (A.S.) bu kubbede be kap grd. Her kap
da nurdan bir sz yazl idi:
Birinci kapda, Bu Muhammed'dir.
kinci kapda Bu Ali'dir.
nc kapda, Bu Ftmatz-Zehrdr.
Drdnc kapda, Bu Hasan'dr.
Beinci kapda, Bu Hseyindir.
Cebrail (A.S.):
Ey Adem! Bu isimleri sakla. Birgn bunlara
muhta olursun, dedi.
Adem (A.S.) dnyaya indii zaman yz yl alad.
Nid geldi ki:
Ey Adem! Kbeye bak!
105
Adem (A.S.) bakt ve bu be ismin orada yazl ol
duunu grd.
Adem (A.S.) secde etti ve:
Ey Rabbim! Muhammed, Ali, Ftma, Hasan ve
Hseyin'in hakk iin beni yarla ve benim tvbemi
kabl et, diye niyazda bulundu.
Hak Tala:
Ey Adem! Eer btn zrriyetini benden dile
sen, bu isimlerin hrmeti hakk iin, hepsini yarlar
idim, buyurdu.
Nakledildiine gre Adem (A.S.) Cennetten kt
zaman dnyya indi ve:
Ey Rabbim! Beni kudret elinle yarattn. Beni
Cennette oturttun. Meleklere bana secde ettirdin. So
nunda nefsime uyup emrine s oldum. imdi tvbe edi
yorum, kabl eder misin? dedi.
Hak Tala:
Ey Adem! yerleri ve gkleri yaratmazdan nce
yle yazdm:
(Bununla beraber) phesiz ki ben tvbe ve
iman edenleri, iyi amel (ve hareket)de bulunanlar,
sonra da doru yolda (lnceye kadar) sebat gsteren
leri elbette ok yarlaycymdr. (54)
Bundan sonra senin gnahn iin (Gffr) ismimi
mahvedeyim mi? Bil ki, seni yarladm. Fazlm ve
rahmetimle seni Cennete koyacam, buyurdu.
Nakledildiine gre Hak Tala Ademi Cennetten
karnca btn gvdesini kapkara etti. bret iin yal-
(54) T-h Sresi, yet: 82.
106
nz trna beyaz kald. Melekler Adem (A.S.) iin a
latlar ve:
Ey Rabbimiz! Ademi kudret elinle yarattn.
Havvay ona verdin. Cennete koydun. Melekleri ona
secde ettirdin. Bu gnah iin yine onu Cennetten
kardn. Ak iken kara ettin, dediler.
Hak Tala Ademe:
Ayn nnc, ondrdnc ve onbeinci gn
oru tut! buyurdu.
Adem (A.S.) o gnlerde oru tuttu. Btn gvdesi
aard. Ondan dolay o gnlere (Eyym- ByzBeyaz
gnler) ad verildi
Nakledildiine, gre Adem (A.S.) Ara bakt ve ora
da (Muhammed Mustaf) ismini yazl grd. Adem
onu tam grmek istedi. Hak Tala:
Ey Adem! O grdn Ahirzaman'da gelir. Fa
kat onun nurunu gr! buyurdu.
Adem (A.S.)'n alnnda Muhammed Mustafnn nu
ru parlayp dururdu. O nur Adem (A.S.)n alnndan a
hadet parmana geldi. Adem (A.S.) o nuru grd.
Parman kaldrd, ahdet getirdi. Ondan dolay
ahdet parman kaldrmak snnet oldu. Ondan son
ra Cebril (A.S.) bir yzk getirdi. Adem (A.S.)a verdi.
Adem (A.S.) ahdet parmana takmak istedi.
Cebril (A.S.)
Onu sere parmana tak! dedi.
Adem (A.S.):
O zayftr, dedi.
Cebril (A.S.):
O ahdet parmadr, ahdet iindir. O dev-
let ona yeter, dedi.
Hak Tala:
107
Ben zayflar esirgerim. Yzk ona gerek, bu
yurdu.
Ondan sonra Adem (A.S.) yz sere parmana
geirdi.
Nakledildiine gre Hz, Ali (R.A.) yle demitir:
Adem (A.S.) budaydan yedii ve yere indii
zaman kustu ve kusmuktan au aac bitti. O aatan
ylan geldi yedi. O sebepten ylann aznda a oldu,
kyamete kadar gitmedi.
Nakledildiine gre bir gn Peygamber (S.A.V.)
efendimiz Hz. Ali ile Ftmann yanna geldi. Alinin,
Ftmann ba zerinde durduunu grd ve:
Ey Allahm! Aralarn dzelt! buyurdu. Hz. Ali
(R.A.):
Ey Allahn Rasl (Allhmme)deki (M) ne
(M) sidir? diye sordu.
Raslllah da:
Hak Tala Adem (A.S.) yaratt zaman ona
yerini gsterdi. Adem (A.S.):
Allahm! Beni yarla! dedi.
Hak Tala hazretleri:
Ey Adem! Dnya kadar mrn olsa beni bu e
kilde zikretsen melekler gibi zikredemezsin. Sana bir
harf reteyim. Btn evvellerin ve ahirlerin (gelmi
gelecek hereyin) ismi onda bir araya gelmitir.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! ret, dedi.
Allah Tala:
Ey Adem! (Allahmme) diye du et ki sm-i
Azam (Allahn en byk ismi) budur. Zira btn ya-
108
rattm ve yaratacam eylerin ismi (Mim) dir, bu
yurdu.
Hak tala buyurdu ki:
Kim bir kerre (Allahmme Lekel-Hamd = Al
lahm sana hamd olsun) dese, her harfine on sevb ve
ririm, gnahlarn yarlarm ve derecesini ulu ederim,
buyurdu.
Adem (A.S.) onu iitdi, kredip secde etti Hak
tala Adem (A.S.)' yarlad. Bir harf ile ki, Allhm-
medeki (mim) dir.
Nakledildiine gre At yle der:
Hak tala Ademi Cennetten kard zaman
ba gkte, aya yerde idi. Meleklerin tesbihini, Allah
zikirlerini iitirdi. Ona almt. Fakat devaml olarak
alard. Melekler, Adem (A.S.)n alamasndan dolay
Allaha ikyette bulundu. Ondan sonra Hak tala Adem
(A.S.)n boyunu altm arna indirdi.
Nakledildiine gre Hak tala hazretleri Adem
(A.S.) Cennetten karrken drt eyle berber kard:
1 As,
2 ncir yapra,
3 Yzk,
4 Alamak (gzya).
Sonra As Ms (A.S.)a ulap ona mucize oldu.
Yzk Sleyman (A.S.)a varp onun mlk kuvvet bul
du. Gz ya slere miras olup onunla rahmet buldu
lar.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Muhammed mmetine drt iyilik
verdin, bana vermedin:
109
1 Benim tvbemi Kbeden baka yerde kabl
etmedin. Onlarn tvbesini her yerde kabl ettin.
2 Benim libsm vard. Ne zaman ki benden ha
t sdr oldu, libsm gitti. plak kaldm. Muhammed
mmeti, plak gnah ilese onlara tvbe libsn ve
rirsin
3 Ne zaman ki, benden hat sdr oldu, eimi
benden ayrdn. Dnyaya getirdin. Muhammed mmeti
gnh ilerler, yine Cennete koyarsn.
4 Hat sdr olduu iin, eimi benden ayrdn.
Onlarn kadnlarn ayrmadn. Sularn affettin.
Nakledildiine gre Havv yzyirmi olan dourdu.
Bazlar seksen olan dourdu dediler. Her biri, bir kz
bir olan olarak ikiz doard.
Ebul-Leys tefsirinde Muktilden yle nakledil
mitir:
Hak tala Adem ile Havv'dan bin zrriyet ya
ratt. lki (Kbil) idi. Kzkardei (klime) ile domutu.
Ondan sonra Hbili bir kzkardele yaratt. Kbile, kz
kardeini Hbile vermesini emretti. Kbil raz olmayp
Allaha s oldu. Kbili ldrd. lk puta tapan Kbil idi.
Ne zaman ki Kbil Hbili ldrd. Yer yedi gn kann
imedi. Yedi gnden sonra iti.
Adem (A.S.) Kbile:
Hani kardein Hbil? diye sordu.
Kbil:
Bilmiyorum, dedi
Adem:
Yer bana haber verdi ki, kardeini ldrdn; de
di.
110
Kabil:
Eer ben ldrdm ise kan hani? dedi.
Bunun zerine Hak tala, o gndenberi kan yer
yzne haram kld. Kbil Hbili ldrnce Ademe son
derece ayrlk dt.
Hak tala Adem (A.S.)'a:
Yeri sana itaatkr kldm, buyurdu.
Adem (A.S.):
Ey yer! Kabili yakala! dedi. Yer Kbili tuttu.
Kbil:
Ey yer! Hak tala hakk iin bana mhlet ver!
dedi. Yer mhlet verdi.
Kbil:
Ey Rabbim! Benim babam sana s oldu. Niin
yer onu yutmad? dedi.
Hak tala.
O benim bir emrimi tutmad. Sen iki emrimi
tutmadn buyurdu. Onlar:
1 Benim emrim,
2 Baban Ademin emri.
Adem (A.S.) bu sefer yine:
Ey yer tut! dedi. Yer tekrar tuttu.
Ey Rabbim! Senin doksan dokuz ismin vardr.
Eer beni helk edersen. Rahmn ve, Rahm ismini or
tadan kaldr, dedi.
Dehhk (R.A.) yle der:
Adem (A.S.)n zamannda btn aalarn yemi
i var idi. Denizlerin suyu tatl idi. Aslan kze, kurt
da koyuna dman gz ile bakmazlard. Ne zaman ki
Kbil Habili ldrd, yeryznde zelzele oldu. Baz
111
aalar yemi vermez oldu. Denizlerin suyu ac oldu.
Hayvanlar birbirlerine dmn oldular. (55)
Adem (A.S.)' n evltlar oalnca, Hak tala onu
kendi ocuklarna peygamber olarak gnderdi. Adem
(A.S.) onlar Hakka davet etti. Hak tala Adem (A.S.)'a
on (Suhuf = lh risle) indirdi. Ondan sonra Rama
zan aynda oru tuttu. Ne zaman ki bayram oldu, Adem
(A.S.):
Ey Rabbim! Beni yarla. Evldlarmdan kim
oru tuttu ise onlar da yarla, dedi.
Hak tala Adem (A.S.)n dileini kabl etti.
Nakledildiine gre Adem (A.S.), olu (t)e be
nasihatte bulunmu ve: Sen de oullarna vasiyet eder
sin demitir.
Bu nasihatler unlardr:
1 Fni olan dnyaya inanma. Ben ebed olan
Cennete inandm, marr olup hat iledim.
2 Kadn szne uyma. Ben kadn szne uy
dum, piman oldum.
3 Ne yaparsan sonunu dn, ondan sonra yap.
Eer ben iin sonunu dnse idim byle olmazd.
4 Gnl her neye meylederse mni ol. Eer ben
(55) Kurn- Kerimin beyanna gre. Kabilin, Hbili ldr
mesi, bir kadn kskanl yznden deildir. Allah
Talya takdim edilen bir takdime (kurban) yzn-
dendir. Hak Tal, Hbilin kurbann kabul etmi, bu
nu kskanan Kbil, kardei Hbili ldrmtr. Kbil
bylece yeryznde ilk cinayeti, kardeini ldrmekle
ileyen insan ol mutur, Bu cinayetin teferruat ve Hz.
Adem (A.S.)n, bir baba olarak, hzn uzun uzadya
Kurnda anlatlmtr.
gnlm buday yemekten men etseydim piman ol
mazdm.
5 Ne yaparsan danp yap. Eer ben meleklere
dansa idim bama byle eyler gelmezdi.
Hz. Vehb (R.A.) yle der:
Adem (A.S.)n mr tamam olmaya yakn olun
ca Allah tala Adem (A.S.)a:
Senin rhunu Cuma gn alacam, buyurdu.
Sonra Adem (A.S.) alayarak Havv'nn yanna geldi.
Hz. Havv:
Ey Adem! Sana ne oldu ki byle feryad edersin?
dedi. Adem (A.S.) Havvya lm haberini verdi.
Havv:
Vah, yazk! Hak tala dny'dan hayatmz kes
ti. Cennetten kard. lnce biz nereye gideriz? diye
szland.
Adem (A.S.)
Topraa gideriz, dedi. Havv alayp feryd ey
ledi.
Adem (A.S.):
Ey Havv! Alama! lm araptr. Ben, sen ve
oullarn o araptan ierler. Ey Havv! lm sen mi-
rs koydun. Beni Cennetten kardn, dedi ve derhl
lm melei gelip u yeti okudu:
Her mmetin (mukadder) bir eceli vardr. Bi
nenaleyh o mddetleri gelince bir saat ne geri braka
bilirler, ne ne alabilirler. (56)
(56) Arf Sresi, yet: 34.
112
113
Bunun zerine Adem (A.S.) yle feryd etti ki, eer
sesini btn mahlklar iitselerdi lrlerdi.
Ondan sonra Adem (A.S.):
Ey lm melei! Oullarnm rhunu da byle
alr msn? Yoksa bu, hata ilediim iin, bana m mah
sustur? dedi.
lm melei:
Ey Adem! Hak tala lm sana kolay kld, de-
di.
Adem (A.S.) ban ge kaldrd ve:
Ey Rabbim! Son nefeste can vermeyi benim m
min ocuklarma kolay eyle! dedi.
Nakledildiine gre Adem (A.S.)'n mr dokuz yz
altm yl olduu zaman, lm melei rhunu almaya
geldi ve.
Ey lm melei! Acele ettin, dedi.
Cebril:
Ecelin geldi, rhunu almak gerek, dedi.
Adem (A.S.):
Krk yl daha vardr, dedi.
lm melei:
Sen onu olun Davuda baladn, dedi.
Adem (A.S ):
Balamadm, dedi.
Hak tala hid gnderdi. Melekler, baladn, di
ye tanklk ettiler.
Hak tala. Ademi esirgeyip ve efkat edip mrn
bin yl yapt. Davud (A.S.)nkini de yz yl etti.
F: 8
5 DEM LE HAVVNIN VEFATLARI
bni Abbs (R A.) yle der:
dem'in mr tamam olunca Hak tala Adem
(A.S.)a:
"Ecelin yaklat, olun te vasiyyet et" buyurdu
O zaman t drt yz yanda idi.
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! lm nedir? dedi.
Hak tala:
Ey Adem! lm, acs audan acdr. Kiinin y
znden nuru gider, toprak onun etini ve kemiini yer.
Yine toprak olur. Ondan sonra seni ve oullarn yine
yaratrm. Sana ve onlara, amellerine gre hesap sora
rm, buyurdu.
Adem (A.S.) o sz iitti. Feryd edip alad, On-
dan sonra yer:
Ey Adem! Hak tala, benden senin topran
alp sonra tekrar bana gndermek iin, benimle szle-
ti, dedi.
bni Abbs (R.A.) der ki:
Btn peygamberler lm arabn imee raz
olmadlar. Yalnz Muhammed Mustaf rz oldu. Ve:
C. Hakka varmak ne gzeldir, dedi.
Allah tala, lm Adem (A.S.)'a gstermek iste
di. Bir ko ekline koyup Adem (A.S.)a indirdi. Adem
(A.S.) lmn sretini grnce akl bandan gidip d
t. Melekler tuttular, yzne b- hayat (hayat suyu)
serptiler. Akl yerine geldi.
114
115
Adem (A.S.):
Ey Rabbim! Bu lm yalnz benim iin mi? de
di.
Hak tala:
Btn mevcudt'a lm tattrmam gerektir.
Mminlerin can Illiyynda, kfirlerin can ise Siccn'-
dedir, buyurdu.
Kabl-Ahbr yle nakleder:
Hak tala Azile, Adem A.S.)a inmesini emretti.
Azril, ok gzel ve ho bir sret ile geldi ki, hi kim
seye yle gzel ekilde inmedi. Aynn Muhammed Mus
taf (S.A.V.)e de yapt.
Hak tala Azrail'e:
lm arabn al, Adem (A.S.)'a ver, isin. On
dan sonra rhunu kabzet, cann al diye emretti.
lm melei Adem (A.S.)a geldi ve:
Allahn selm zerine olsun ey beeriyetin ba
bas! Sen beni bilir misin? dedi.
Adem (A.S.):
Bilirim, niin geldin? dedi.
lm melei:
Bu arabn hepsini i, ondan sonra lm tat
traym, dedi.
Adem (A.S.):
Ben Rabbime itaatkrm, dedi.
lm melei lm arabn iirdi, Adem (A.S.) dn-
ydan gitti. Btn melekler toplandlar. Hak tala Cen
netten kefen verdi. Melekler onu defa su ile ykad
lar, kefen sardlar. t (A.S.) Hz. Ademin namazn
kldrd. Yerle gk aras meleklerle doldu - tat, t
116
otuz kerre tekbir getirdi. Bei, be vakit namaz oldu.
Yirmi bei ululamak iindi.
Bazlar:
Adem (A S.)n kabri Serendiptedir, dediler.
Adem (A.S.) Cuma gn zevalden sonra vefat etti.
Bundan sonra Havv krk gn yemedi, imedi. O da ve
fat etti. Bazlar: Ademden sonra bir yl daha yaad
ondan sonra vefat etti, Adem (A.S.) ile ayn yere defnet
tiler dediler.
Onun zatndan baka herey helk olucudur
(57)
Bu zikrolunan hadiselerin hepsi tefsirlerden aln
mtr. Kitabmz, Hak talann kelimelerini zikretmek
iindir. Hikyeleri beyan etmek iin deildir. Ancak,
yeri ve zaman geldike sz sze makam, nizma
rabtedmek iindir.
Allah kimi dilerse onu doru yola iletir. (58)
6. T (A.S.)IN PEYGAMBERL
Kbil, Hbili ldrd zaman Adem ile Havv krk
gn alatlar. Yemediler, imediler. Son derece mah-
zn olup kederlendiler.
Hak tala Adem (A.S.)'a:
Ey Adem! Yeter aladn. Ben sana Hbilin
benzeri bir olan baladm. O vellerin v e peygamber-
lerin atas olacak.
(57) Kasas Sresi, yet: 88.
(58) Bakara Sresi, yet: 142.
117
Sonra o Habile benzeyen olan dodu. Adem (A.S.)
ismini t koydu. t demek bahi demektir. Yani H-
bil'e karlktr. t'in yznde Muhammed Mustaf
nn nru parlamakta idi.
Ondan sonra Hak tala ti Peygamber yapt ve
Ona elli (Suhuf) indirdi.
t (A.S.) da kavmini Allaha dvet etti. Nice halk
ona tabi oldu. t (A.S.) bundan sonra bin ehir yapt.
Her ehir'e bir minre in etti. O minreye kp: (L-
ilhe illellah Muhammedn Raslllah) diye seslenirdi.
t (A.S.) yediyz yirmi yl yaad. Ondan sonra vefat
etti ve yerine drs (A.S.) halife oldu.
7 DRS (A.S.)IN PEYGAMBERL
Ka'bl-Ahbr yle der:
drs (A.S.)n sreti babas t (A.S.)'a benzer
idi. Alemde ilk nce yazy drs (A.S.) yazd. Zira o,
yldzlarla, hesap ve rakamlarla ve Allaha ibdetle son
derece megl idi. Asl ad (Ahnh) idi. limle ve ders
le ok urat iin (drs) denilmitir.
Daha sonra Hak tala drs (A.S.)a Peygamberlik
verdi. Ona otuz (Suhuf) indirdi. Adem (A.S.)'n ve t 'in
suhufunu ona verdi.
Terzilik san'atn icd edip kaftan - elbise dikti. Onu
giydiler. Ondan nce halk dikisiz hayvan derisi giy
mekte idi.
Hak tala drs (A.S.)a:
Dnya bir denizdir. Eer sen bir gemi yapp ona
118
binersen, bedenin zayf dt zaman kurtulu bulur
sun. Eer yle yapmazsan o denizde boulup helk olur
sun, buyurdu.
drs o sz iitince dnyadan ve dny halkndan
yz evirdi.
Sonra da drs (A.S.) Cenneti grmeyi ve ona gir
meyi diledi. Bunun zerine ibdetini her gn artrd. O
kadar ki, yeryzndeki halkn ibdetince ibdet etti.
Melekler onun ibdetine hayret ettiler. Hak tala'dan,
drsi ziyaret etmek iin izin istediler. Allah izin ver
di. Onu ziyrete geldiler. lm melei de insan ekline
girip geldi. drs (A.S.) onu grnce:
Kimsin sen? diye sordu.
Azril:
lm melei benim, dedi.
drs (A.S.):
Benim rhumu almaya m geldin? dedi.
Azril.
Yok, bilkis seninle sohbet etmeye geldim dedi.
drs (A.S.):
Ey lm melei! Benim rhumu alman dilerim,
dedi.
lm melei:
lmekten muradn nedir? Ben Allah izin ver
meden senin ruhunu almam dedi.
Hak tala:
Ey lm melei! drsin ruhunu kabzet, cann
al. Ben onun gnlndekini bilirim, buyurdu.
lm melei drsin rhunu kabzetti. Hak tala
drs (A.S.) o anda tekrar diriltti. Ondan sonra Cehen
nemi grmeyi diledi.
119
Hak tala:
Gtr drs'i Cehennemi grsn! buyurdu.
drs (A.S.) Cehennemi grd. Bundan sonra Cen
neti grmek istedi. Rdvn:
Allahdan izin almadan olmaz, dedi.
Hak tala Rdvna:
Ey Rdvn! Benim kulum ne istiyor? ben biliyo
rum. O Cennete girsin buyurdu.
drs (A.S.) Cennete girip biraz yrd. Oradaki bir
aaca yapt ve sarlp durdu. lm melei:
Ey drs! Gel, k dedi.
drs (A.S.):
Buradan kmam, dedi.
Hak tala bir melee:
Aralarnda hakem ol! buyurdu.
O melek gelip:
Ey drs! Niin kmyorsun? dedi.
drs (A.S.) o melee:
Hak tala; Her can lm tadcdr (59) bu-
yurmutur. yle ise ben lm taddm:
Hak tala yine: "Sizden hi biriniz mstesna ol
mamak zere ille oraya (Cehenneme) urayacaktr (60)
buyurdu. yle ise ben Cehennemi getim;
Allah tala tekrar: Oradan bunlar karlacak da
deillerdir (61) buyurdu. yle ise ben Cennete girdim,
kmam diye cevap verdi.
Hak tala melee.
(59) Enbiy Sresi, yet: 35.
(60) Meryem Sresi, yet: 71.
(61) Hicr Sresi, yet: 48.
drs benim szmle Cennete girdi ve yine be
nim szmle Cennetten kmayacaktr. Ona bir ey de
me, Cennette ebediyyen kalsn, buyurdu. drs Cennet
te ebed olarak kald.
Nitekim Hak tala hazretleri Kurannda yle bu-
yurdu:
Kitapda drs'i de an. nki o ok sdk bir
peygamberdi. Biz onu pek yce bir yere ykselttik (62)
te drs (A.S.)'a bu kemlt verildi. Hepsi Allah
tala'nn yce inayetidir. Ondan sonra kendisi de ilim,
riyazt ve takv ile megul oldu. Hatt, alt sene yeme
di, imedi, uyumad, Hakka ibdette bulundu.
Hasen (R.A.) yle nakleder:
Hak tala drs (A.S.)' Cennete yceltti. Nite
kim: Yce bir mekn diye buyurmutur. Evet, Cen
netten yce makam yoktur.
Eer:
Rasulllah (S.A.V.) drs (A.S.) Mirc Gecesin
de drdnc kat gkte grd. Byle olunca buna uygun
gr nedir? diye sorulacak olursa:
eitli rivyetler arasndaki sahih cevap udur:
drs (A.S.) Cennettedir. drs (A.S.)a Cennetin
drdnc kat gkte veya altnc kat gkte arz edilmesi
cizdir.
Peygamber Efendimizin Mi'rcda drs (A.S.)' dr
dnc kat gkte grmesinin sebebi de udur:
Ruhlar mertebelerine gre Peygamberimize Mrac
gecesinde arzolundu. drs (A.S.) Mira gecesinde Pey-
(62) Meryem Sresi, yet: 5657.
120
121
gamberimize drdnc kat gkte grnd ve mertebe
si orada arz olundu.
Hz. drs (A.S.) dnydan Ahirete gittii vakit
yz altm yanda idi.
8. NH (A.S.)IN PEYGAMBERL
Allah tala buyurdu ki:
And olsun ki biz Nhu vaktiyle kavmine (pey
gamber olarak) gndermiizdir. (O, yle demiti:) p
hesiz ki ben sizi Allahn azabndan apak korkutanm.
Allahtan bakasna ibdet etmeyin. Hakikat ben sizin
banza ackl bir gnn azb (gelip atmas)ndan en
die ediyorum. (63)
Kabl - Ahbr (R.A.) yle der:
Hak tala drs (A.S.)'dan sonra Nh (A.S.)a
Peygamberlik verdi. Nh (A.S.)da kavmini Hakka da
vet etti. Kavmi inkr edip kfir oldular. Bundan sonra
Hak tala Nh (A.S.)a bir gemi yapmasn Bildirdi. Nuh
(A.S.) Hak tala'nn, kavmini suya gark edip helk ede
ceini anlad. Kavminin imana gelip helk olmamalarn
diledi.
Hak tala yle buyurdu:
Ey Nuh! Benim ezel ilmimde, yeri ve gkleri ya
ratmazdan iki bin yl evvel, yerde yaayan halkn suda
boulup yok olmasna dair ilh takdir vardr.
(63) Hd Sresi. Ayet: 2526.
122
Nh (A.S.) bunu iitince kavmi iin feryd etti.
Onun iin ad Nh oldu. Evvelce ismi akirdi.
Ondan sonra Cebrail (A.S.) ku gs getirdi ve
onun biiminde bir gemi yapmasn Nh (A.S.)'a ret
ti. Nuh (A.S.) gemiyi Recep aynn ilk gnnde tamam
lad. Yedinci gn ocandan su kt. Yerden ve gkten
sular fkrmaya balad. Bundan sonra kadn - erkek
seksen kii Nuh (A.S.) ile birlikte gemiye bindiler.
Hz. Adem (A.S.) yeryzne indikten iki bin iki yz
yl sonra Tfan oldu. Olu Kenn suda bouldu.
olunu gemiye ald. Bunlar:
1 Hm,
2 Sm,
3 Yafes idi.
Hm gemide ei, ile birleti. Nuh (A.S.) ona beddu
etti. Hak tala onun soyunu kara (siyah) rk yapt. Bu
eit siyah renkliler Hm neslindendir.
Su iinde alt ay seyrettiler. Recep aynda girdiler,
Zilhiccede karaya ktlar. Nihayet gemi (Cd) dan
da durdu. Gemiden bir kap ald. Nuh (A.S.) oradan
yeryzne bakt. Yerin ak olduunu grd.
Nuh (A.S.):
Ey Rabbim! Bu ak eyler nedir? diye sordu.
Hak tala:
Senin kavminin kemikleridir, buyurdu.
Nuh (A.S.).
Ey Rabbim! Onlara zldm, dedi.
Hz. Katde (R.A.) Tevratta yle okudum, der:
Hak tala Nuh (A.S.)a bir gemi yapmasn vahy-
etti. O geminin ba Bednos, gs ku gs, kuyruu
da gene Bednos kuyruu gibi idi. Nuh (A.S.), ei ve oul-
123
lar gemiye girdiler. Canllar da, erkek - dii ikier iki-
er gemiye bindiler. blis eein kuyruuna yapp ge
miye girdi. Nuh (A.S.)n gemisi alt ay suda yzd.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Geminin ii sanla doldu. Gemiyi deler diye
korktular.
Hak tala Nuh (A.S.)'a:
Aslann arkasn sa, diye buyurdu.
Sad. Arslan aksrd. Burnundan kedi dt. S
anlar yedi. Bu sefer de canllarn pisliinden gemi ber
bat oldu. Oradakiler Nh (A.S.)a ikyette bulundular.
Du edip filin arkasn sa, diye emrolundu. S-
ad. Domuz dt. Btn pislikleri yedi. Halk da kur
tuldu.
Nakledildiine gre Nh (A.S.) gemide giderken bir
koca adam, yal bir pr grd. Ve:
Kimsin sen? Seni gemiye kim koydu? diye sor-
du.
bls:
Ben kendim girdim ki, senin ashbnn bedenle
ri seninle ve gnlleri benimle olsun, dedi.
Nuh (A.S.) onu tand ve:
Seni bls seni! dedi.
bls:
Ey Nh! Bu halk (senin kavmini) helk eden
be eydir. n haber vereyim, ikisini sylemem, de
di.
Hak tala Nh (A.S.)a:
ne ihtiya yok. nce ikisini sylesin, buyur
du.
124
blis:
Btn insanlar o iki eyle helk ederim. Biri
hased, dieri de hrsdr. Ben Adem (A.S.)a hased etti
im iin hasedle lnete uradm. Hrs ile de Adem Cen
netten kt, dedi.
Nakledildiine gre Begav, tefsirinde yle demi
tir:
Nh (A.S ) karaya kmak istedii zaman, gidip
gelsin ve yerin durumundan haber versin diye, kargay
gnderdi.
Karga yolda giderken le grd. A idi. Onu yeme
ye dald; gelmedi. Ondan sonra gvercini gnderdi. G
vercin gitti ve grd ki, su ekilmi. Hemen, az ile
zeytin yapran ald, aya ile de balk alp gemiye gel-
di. Nh (A.S.) kargaya beddu etti. Yz kara oldu.
Gvercine iyi du etti. Adem oullarndan herkese
mns oldu. (64)
Hz. Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
O geminin kaps vard. Gemi de katl idi.
st katta insanlar, orta katta kular ve dier canllar,
en alt katta ise Arslanlarla dier yrtc hayvanlar var
idi.
Kefda:
Yeryz su ile doldu ve gemi bu suda bir balk
gibi yzerdi, denilmitir.
(64) Bu anlat, Kur'n yetlerinin ifadeleri ile dile getiri
len Nh Tufanndan farkldr. Bir efsane havas gs
termektedir. Din Tarihinde, eski n Asya dinlerindeki
mitolojiye, oradan Filistine geen ve eski Ahide
(Tevrata) sinen Talmd zihniyetine uygun bir anlat
eklidir.
125
Kz Beyzvi'de yle anlatr:
Su krk arn kadard.Kfirler suda bouldular.
Avc bin Unuk kald. Su ancak onun topuuna kabildi.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Avc'n uzunluu bin yz otuz arnd. Her
parmann uzunluu arnd. Her parmanda iki
trna vard.
Avc bin Unukun boulmaynn sebebi: O, Nh
(A.S.) gemi yapmak istedii vakit, amdan aa getir
mi, Nh (A.S.) da gemiyi o aalarla yapmt.
Hak tala, Nh (A.S.)n kavmini suda bomak is
tedii vakit Nh (A.S.)'a:
(Bismillah) ile gemiye gir. (Er-Rahmnirrahm)
deme. Zira gark, boma ve helk vaktidir. (Errhmnir-
rahm) deme zaman deildir, buyurdu.
Sonra Nh (A.S.) ve kavmi gemiden ktlar. lk gn
(Are) gn idi. Hak tala Nh (A.S.)a:
lk ktn yere ky yap, buyurdu.
Bundan sonra gemiden kan seksen kii orada ev-
ler yaptlar ve o kye (Semnn - Seksenler) ky diye
ad verdiler.
Nakledildiine gre, Nh (A.S.) gemiden kt za
man onun bir kz, bir eei ve bir de kpei vard. Bir
kimse Nh (A.S.)n kzn nikhla almak istedi. Nh
(A.S.) vereceini vaadetti. Bir kii daha istedi. Ona da
veririm, dedi. Ondan sonra bir baka kimse de kzn
almak istediini beyan etti. Ona da verme vaadinde bu
lundu Sonra da hangisine vereceini ard ve:
Ey Rabbim! ne de vereceimi vaadettim, de
di.
Derhal Cebril geldi ve:
126
Allah taala sana selm eder. Kzn kpeini ve
eeini bir yere kapatman ister ve: Benim kudretimi
grsn buyuruyor, dedi.
Nh (A.S.) Allahn emrine uyarak yle yapt. Son
ra da bulunduklar yerin kapsn at ve birbirine ben
zer kzn oturduunu grd. Kendi kznn hangisi
olduunu bilemedi. kz da eyizleyip erkee ver
di. Bundan sonra baz kadnlarn bu hayvanlardan bi
rine benzemeleri o vakitten kalmadr.
Tefsirciler Nuh (A.S.)n mr hakknda ihtilf
ederler.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Nh (A.S.) gemi yapt vakit drtyz seksen ya
nda idi. Gemiye girdii vakit altyz yanda idi. Kav-
mi suda boulduktan, yeri su bastktan sonra yz elli
yl yaad. Bylece Nh (A.S.)'n ya dokuz yz elli yl
oldu. Bazlar:
Nh (A.S.)in gemisi Kf dandadr, derler.
Ktl-Kulb'da Ebu Talib-i Mekk u hadiseyi
nakletmitir:
Bir gn Sehl bin Abdullah En-Nester huzurda
bulunduu bir srada vecde geldi. Gayb lemine dald.
Ayan uzatt, Kaf dana bast. Nh (A.S.)n gemisi
ni orada grd. Oradakiler:
Bir nian gerek, dediler. Derhal bir para tahta
ortaya geldi. Grp inandlar. Bu haber mehrdur.
Nakledildiine gre, Nh (A.S.), lm yaklat
vakit byk olu Sm ard. Onu yerine halife tayin
etti. Biraz sonra Azril geldi. Nh (A.S.) lm meleini
grnce feryd etti. lm melei:
127
Ey Nh! Bu kadar uzun mrle dnyya doy
madn m? buyurdu.
Nh (A.S.):
Bu dny iki kaps olan bir eve benzer. Birin
den girip birinden ktm, deyip vefat etti.
Ondan sonra byk olu Sm ve ocuklar: Yemen
de, Hicaz' da ve Hindistan' da yerletiler. Yfes ve o
cuklar: rn, Trkistan ve Anadoluda yerletiler. Hm
ve ocuklar Msrda ve Afrikada yerletiler yeryz
bunlarn ocuklar ile doldu.
Bazlar:
Nh (A.S.)' Kfe'de defnettiler, demilerdir.
Baz kimseler de:
Kerkk'te defnettiler, derler.
Bir ksmlar ise.
brhim (A.S.)'n maarasnda defnettiler, de
milerdir.
eyh Muhammed Marib yle der:
Btn peygamberlerin kabirleri bilinmemekte
dir. Ancak brhim peygamberin kabri bellidir ki, o da
maaradadr.
Peygamberimiz (S.A.V.) Mednede medfndur.
Btn lemler iinde (bizden) Nha selm (65)
(65) Sfft Sresi, yet: 79.
9. HD (A.S.)IN PEYGAMBERL
Kabl-Ahbr yle der:
Hd (A.S.) Yemende, kavmi iinde krk sene on
lar dine davet etti. Onlara puta tapmann btl oldu
unu syledi.
Hak tala Hd (A.S.) (Ad) kavmine peygamber
gnderdi.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
Ad (kavmine) de kardeleri Hd (gnderdik).
(66)
Onlara:
Allah'n verdii rzk yersiniz, kuvvet verdi, onun-
la i grrsnz. Size zenginlik verip uzun mrl kl
d. Niin Allahn verdii nimetlere kfredersiniz? im
di gelin, Allahtan baka Tanr olmadna ve benim
onun peygamberi olduuma tanklk edin, dedi.
Ondan sonra Hd. (A.S.) gidip onlar imana davet
etti. Onlardan bir cemaat imana geldiler, kalanlar ise
kfir oldular. Hak tala onlar kuru yelle helk etti.
Nakledildiine gre kfir olanlara:
Hak tala size yeli verir ve sizi helk eder. dedi.
Onlar inanmadlar. Hak tala o kuru yelin bekilerine
halka kadar yel karmalarn ve bu halk helk etme
lerini emretti.
Sdd (R.A.) yle der:
Hak tala onlara yel gnderdi. Ne zaman ki o
yel yaklat, develerle insanlar gkle yer arasnda sa-
(66) Arf Sresi, yet: 65.
128
129
vurduunu grdler ve katlar, maaralara girdiler.
Kaplarn bekittiler. Yel geldi. Onlar evlerinden
karp helk etti. Ondan sonra Hak tala kara kular
gnderdi. Onlarn lelerini kaptlar ve denize attlar.
Onlar Tabiat'n ilh ynlerini bilemedikleri iin
Hd (A.S.) inkr ettiler ve bu yzden helk oldular.
Hd (A.S.) yz elli yl yaad, ondan sonra bek
yurduna gt. Mekkede, brhim (A.S.)'n makam
nn yanna defnettiler.
Allah doruyu syler ve dilediini doru yola ile
tir.
10. SLH (A.S.)IN PEYGAMBERL
Allah tal buyurdu:
Semda da birderleri slihi (gnderdik). (67)
Kabl-Ahbr yle nakleder:
Hak tala Ad kavmini yel ile helk edince, Se-
md kavmi yeryzn yeniden mamr hle getirdi. O
kadar oaldlar ki, on kabile oldular. Her kabile yet
mi bin kii idi. am ile Hicaz arasnda maaralar yapp
iine girdiler. Slih peygamber krk yama girdi.
Hak tala Cebril (A.S.)' Slih (A.S.)a gnderdi ve:
Hak tala seni peygamber yapt. Git Semd kav
mini imana davet et. (Allahtan baka Tanr yoktur ve
Slih onun peygamberi ve kuludur) desinler de, buyur
du.
Sonra Cebril (A.S.) Salih (A.S.)n yanna geldi.
Hak talann kendisini peygamber yaptn ve kavmi-
ne daveti gnderdiini bildirdi. Cennetten:
(67)) Hd Sresi, yet: 61.
F : 9
130
1 Yeil bir elbise,
2 Peygamberlik yzn,
3 Adem (A.S.)'n As'sn getirdi ve:
Bil ki ey Slih! Hak talann kudretini ve a
lacak ilerini greceksin. yle ki. Nh (A.S.) zamann
da bile byle aciplikler olmad, dedi.
Hd (A.S.) kavmine gelip imana dvet etti. nkr
ettiler ve:
Eer sen hak peygamber isen u tatan bir deve
kar. Gvdesi altndan, ayaklar gmten, ba zeber
cetten, gzleri yakuttan ve kuyruu mercandan olsun
Hrgcnde inciden bir kubbe bulunsun ve drt ke
li eitli yakutlarla sslenmi olsun. Bu tatan bu e
kilde bir deve karrsan sana iman ederiz, dediler.
Slih (A.S.) bu sz iitince hayretler iinde kald.
Cebril (A.S.) Slih (A.S.)n yanna gelip:
Hak tala yle buyurdu dedi: Niin arrsn?
Benim gayb ilmimde yledir: Bu kavim senden bu
vasfta bir deve isteyecekler. anm hakk iin krk se
ne nce o deveyi bu tan iinde yarattm, durur. Hi
hayrete dme ey Slih! Kavmin senden ne isterse, gz
oynatacak zaman iinde, hepsini verdim.
phesiz Allah hereye kemliyle kadirdir.
Ondan sonra bayram gn sahrya ktlar. Slih
(A.S.) iki rekt namaz kld. Ve du etti.
Hak tala dusn kabl etti. O ta harekete geldi.
Gebe kadn inler gibi inleyip hemen bir deve kard
ki, istediklerinden daha gzel ve daha hotu. Nurdan
gzleri vard. Boynu ile kuyruu aras yediyz arn idi.
ki ayaklar aras beyz arn idi. Ayaklarnn uzunlu
u yzelli arn idi. O deve.
131
Allahtan baka Tanr yoktur ve Slih (AS.) Al
lahn peygamberidir, diye tanklk etti.
Ondan sonra Cebril (A.S.) o devenin karnna vur
du. Karnndan bir yavru kt. Anasna benziyordu. Al
tndan, gmten ve inciden rengi vard. Ondan sonra
o deve:
Ne gzel, mukaddes ve mnezzeh Allah ki, beni
yaratt ve beni ulu ve yce bir nian kld, dedi.
O kavmin hkmdar o deveyi grnce tahtndan
kalkp Slih (A S.)n yanna geldi ve yle dedi:
Ey Semd kavmi! Hak tala doru yolu gster
dikten sonra artk kr olmayn. Tanklk ederim ki, Al
lahtan baka Tanr yoktur ve Slih onun peygamberi
dir, diye iman getirdi. Onunla bir ok insan iman ge
tirdiler. Geri kalanlar kfir olup o deveyi ldrdler. O
yavru da kat, tekrar tan iine girdi.
Slih (A.S.):
Bana nceden imana geldiinize dir sz verdi
niz. Madem ki gelmediniz. imdi gn katlannz.
Nasl azb gelir grrsnz! dedi.
Kfirler:
O azabn nian nedir? dediler.
Slih (A.S.):
lk gn yznz sararacaktr.
kinci gn kzl olacaktr.
nc gn kara olacaktr, dedi.
Ondan sonra Hak tala Cebril (A.S.)'a yle bu
yurdu:
Semud kavmi benim nimetime kar geldiler ve
benim Tanrlm inkr ettiler. Benim peygamberimi
132
yalanladlar. Var Cehennemin bekisine syle! Cehen
nemden ate karsn, onlarn zerine sasn ve evleri
ni baaa edip helak etsin.
O melek de onlar ate ile helk etti.
Bazlar:
Onlar, Cebril (A.S.)n l ile helk oldular,
demilerdir.
Slih (A.S.) oradan Mekkeye gitti. Dnyda iki
yz yl yaad. Ondan sonra vefat etti. Kbede, Rkn
ile Makm arasna da defnettiler.
11. BRAHM (A.S.)IN PEYGAMBERL
Tfandan brahim (A.S.)n doduu gne kadar
bin yz altm yl gemi idi. Adem (A.S.)dan brahim
(A.S.)a kadar bin yz otuz yl oldu.
Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Allah tala, Nh kavmini su ile, d kavmini yel
ile, Semd kavmini atele, yahut Cebrilin sesi ile he
lk ettikten sonra, Smn oullarndan dnyya bir
kavim daha getirdi. Bu kavmin hkmdar (Nemrd)
idi. Nemrd Adem (A.S.)dan sonra bin yz otuz
yedi yl sonra leme hkmdr oldu. Altndan bir
ta yaptrd. Dnyada ilk ta giyen Nemrddur. Halk
kendine tapmaya davet etti. Onun khinleri vard. On
lar bir gn:
Bu yl senin ehrinde bir olan doacak, senin
sonun onun elinde olacak ve o btn dini deitirecek
dediler.
Bazlar yle der:
Nemrd dnde bir yldzn doduunu grd.
O yldz gne ve ayn, nurunu belirsiz hale getirmek
te idi. Bu dn mneccimlere anlatt. Onlar.
Bir olan doacak ve senin helakine sebep ola
cak, dediler. Bunun zerine Nemrd, doacak btn
ocuklarn boazlanmasn emretti. Nitekim yle yap
tlar.
Yer ve gk, ay ve gne Hak tala hazretlerine ik
yet ettiler ve:
Ey Allahm! Bunlar sen yarattn, senin verdi-
in rzk yerler, fakat bakasna taparlar. Ey Rabbim!
Bunlar helak et, dediler.
Hak tala bunlara:
Siz sabredin. Benim hkmm bunlara eriecek,
buyurdu.
Ondan sonra brhim (A.S.)n babas ei ile birle
ti. Ei gebe kald. Bir maara vard. Ona vard. O ma
ara yle bir maaradr ki, dris ve Nh da o maara
da domulard. inde dek ve kandil vard. ocuk
oyuncaklar da vard. brhimin annesi onlar grp
korktu. Derhl bir melek geldi ve:
Korkma! Sana yolda olmak iin geldim. Senin
karnnda bir ocuk var, ona hrmet etmek ve ikrm
etmek iin geldim, dedi.
brhim (A.S.) Cuma gecesi dnyya geldi. Ayaa
kalkp:
Allahdan baka Tanr yoktur. Tekdir O. Ei ve
dengi yoktur. Mlk ve hamd ona mahssdur. Beni ya
ratan ve yardm bana ulaan Allaha hamd olsun, de
di.
Hak tala onun bu sesini, arkagarba ve btn
hayvanlara iittirdi. Ondan sonra Cebril (A.S.) geldi ve
brhim (A.S.)n gbeini kesti. Kulana ezan okudu.
brhim (A.S.)'n parmaklarndan eitli yiyecek ey-
134
ler akt. Onlar emerdi. Birinden su, birinden st, bi
rinden bal ve birinden ya emerdi. Bir gnde bir ay
kadar, bir ayda da bir yl kadar byrd. Onbe ay ma
arada kald. Bazlar onyedi yl kald derler.
Bir gn anasna:
Beni maaradan kar, dedi.
Bir gece anas brhim (A.S.) maaradan kard,
brahim (A.S.) maaradan kt. Hak tala yerleri ve
gkleri, aciblerini ve kendi mlk lemini brhim
(A.S.)'a gsterdi.
Nitekim Hak tala hazretleri yle buyurur:
Biz brhime (hakikati nasl retdiysek, is-
tidllde bulunmas ve) kesin ilme erenlerden olmas iin
gklerin ve yerin byk mlkn de ylece gsteriyor
duk. (68)
Melekt lemi, ruhlar lemidir. Hem de gayb le
midir. Hatt Cennette yerini de grd. Melekt, ml
kn mblaasdr, diyenler olmutur.
Dnyda iken Cennette yerini grmek brhim
(A.S.)a ve Hz. Muhammed Mustafya nasip olmutur.
Bazlar yle derler:
brhim (A.S.) ge bakt, bir yldz grd: Bu
benim Tanrmdr dedi. Bir zaman sonra o yldz do
land.
Gne dodu.
Bu onlardan yedir, Tanrm budur, dedi. Bir
zaman sonra gne de doland, bakt. O zaman:
Benim Rabbim Allahdr, dedi.
(68) Enm Sresi, yet: 75.
135
Bu szlerinden dolay brahim (A.S.)a hata yok
idi. Zira Allah' bulmak iin delil aramakta idi. Sonra
Hakk kabl etti.
Nakledildiine gre, brahim (A.S.) gklerin mele-
ktunu grd zaman, btn Muhammed mmetinin
nurunu orada topluca grd. Gne gibi onlarn
nurlar vard.
Hz. brhim:
Ey Rabbim! Bunlar kimlerdir? dedi.
Hak tala:
Muhammed mmetidir, buyurdu.
brahim (A.S.):
Bunlarn iyilikleri nedir? diye sordu.
Hak tala:
Benim rahmetim ve marifetimdir, buyurdu.
brhim (A.S.) slerden de bir kavim grd ve
onlara iyi duada bulunmay diledi.
Hak tala:
Ey brhim! Onlarn benim yanmda drt du
rumlar vardr:
Ya hata edenleri, iyilik edenlere balarm. Ya ba
zsn bazsna efaati ederim.
Ya Muhammed Mustaf onlara efat eder, ya da
acyanlarn acyan Hkim- i mutlak olan ben onlara
rahmet ederim, buyurdu.
Hz. brhim:
Ey Rabbim! Beni Muhammed mmetinden kl,
diye du etti. Hak tala onun duasn kabl edip Mu
hammed mmetinden eyledi.
Nakledildiine gre, bir gn brhim (A.S.) kabir
136
lerin arasndan geer idi. Bir Habenin deve gtt
n grd. Son derece susamt. brahim (A S.):
Senin yannda imek iin su var mdr? diye
sordu.
O Habe:
St m, yoksa suyu mu seversin? dedi.
brahim (A.S):
Suyu severim, dedi.
O Habe ayan yere vurdu. Yerden ok ho su
kt. brahim (A.S.) iti ve hayretler iinde kald.
Hak tala:
Ey brhim! Habenin bu iini neden hayretle
karlarsn? Zira onun dny ve Ahirette benden ba
ka bir murad yoktur, buyurdu.
bni Abbs (R.A.) yle der:
brahim (A.S.) krk yana vard zaman Ceb
rail (A.S.) onun yanna gelip yle dedi: Hak tala sa
na selm syler ve unu emreder:
Bu sefer seni Nemrda gnderiyorum. Var
onunla mcdele et. Ondan korkma. Ben seni saklarm
ve onun zerine glip getiririm.
brhim (A.S.) Nemrdun kavmine geldi, onlar
Hakka davet etti ve:
Neden Hakdan bakasna taparsnz? Bilirsiniz
ki, Haktan baka Tanr yoktur. Bu itibarla niin ba
kasna taparsnz? dedi. Putlar krd. Kfirler:
brahimi atee atmak gerektir, dediler.
Bunun zerine Nemrd brhim (A.S.) zindana
att. Ayaklarna demirden zincir vurdular. brhim
(A.S.) zindanda namaz klmak istedi. Demir zincirden
dolay klamad. Son derece zld.
137
Derhl Cebril (A.S.) geldi:
Hak tala sana selm eder ve: Sabretsin, onu
zindandan karacam ve yardm edeceim. Onlarn
zerine glip getireceim buyurdu, dedi.
Cebril (A.S.) Cennetten dek getirdi ve:
Ey Allahn Peygamberi! Sabret. Nitekim sen
den nceki peygamberler de sabrettiler. Fakat sana olan
ilh kerem hibir peygambere olmad, dedi. Sonra
da gitti.
Bir gn Nemrd (lnet olsun) brahim (A.S.) ate
e atmalar iin emir verdi. Bir ay odun getirdiler ve
bir yere ydlar. Hibir hayvan odun getirmeye raz
olmad, kat. Sadece katr rz oldu ve odun tad. O
sebepten dolay katr dourmaz olup ksr kald. On
dan sonra o odunu yedi gn yaktlar. Fakat brhim
(A.S.) bu atee nasl atacaklarn bilmiyorlard. Derhl
bls gelip onlara mancn retti, brhim (A.S.) o
mancna koyup, eli ve aya bal, atee attlar. B
tn yerler, gkler ve melekler feryd edip:
Ey Allahm! brahim senin kulun ve Resln-
dr. Onu atee attlar. Yeryznde sana ibdet eden
kimse kalmad, dediler.
Hak tala:
brahim benim kulum ve Hallimdir, dostumdur.
Benim ondan baka Hallim yok ve ben onun Tanr-
sym. Onun benden baka Tanrs yoktur. Eer siz
den yardm isterse yardm edin. Eer benden yardm
isterse ben feryd edenlere yardm ederim, buyurdu.
Ondan sonra brhim (A.S.) Hak talaya yz tut
tu ve.
138
Ey Rabbim! Bana yardm et, dmanm zeri
ne glib olaym, dedi:
brahim (A.S.) atee attklar zaman su hazine-
dr gelip:
Ey brahim! Eer istersen btn atei snd
reyim, dedi.
Ondan sonra da yel hazinedar gelip:
- Ey "brhim! Eer istersen atei havaya data
ym, dedi.
brhim (A.S):
Benim size ihtiyacm yok. Allah bana yeter.
O ne gzel koruyucudur! dedi.
Ate brhim (A.S.)a yakn olunca Hak tala atee:
Ey ate! brahime kar serin ve selmet ol
buyurdu. (69)
Hz. Abdullah bin Abbs (R.A.) yle der:
Eer Hak tala (Bendenserin ol) demeseydi
brhim (A.S.) scaktan lrd. Eer (selmensel
met ol) demeseydi souktan lrd.
Sdd yle der:
brhim (A.S.) atee attklar zaman, o atein
iinden su kt. Krmz gl ve Nergis bitti. brahim
(A.S.) ay yedi gn orada kald. Hak tala brahim
(A.S.)a bir ipek gmlek gnderdi ve:
Ey brhim! Atein, Hak talann dostlarn
yakmayacan anladn m? buyurdu.
Hak tala Cebril (A.S.) gnderdi. Cebril:
Ey brhim! Sen hi dostuna ate ile azb ede
cek bir dost grdn m? dedi.
(89) Enbiy Sresi, yet: 69.
139
Zehretr-Rydda yle nakledilir:
Nemrd (lnet olsun) brhim (A.S.) atee at
t zaman Cebril gelip:
Bana ihtiyacn var m? diye sordu.
brahim (A.S.):
Sana ihtiyacm yoktur, dedi.
Cebril (A.S.):
Allah taladan nefsini dilesen olur, dedi.
brhim (A.S.):
Nefis kusurludur. Mnezzeh olan Allahdan onu
istemem, dedi.
Cebril (A.S.):
Rhunu iste, dedi.
brhim (A.S.):
Rh emanettir. Emanet olan sey geri verilir
dedi.
Cebril (A.S.):
Kalbini iste, dedi.
brhim (A.S.):
Atei kim yakt? dedi.
Cebril (A.S.):
Nemrd yakt, dedi.
brhim (A.S.):
Ona kim yaktrd, dedi.
Cebril (A.S.).
Ulu ve hereye hkmeden Allah, diye cevap ver
di.
brhim (A.S.)
Halil rzdr Cellden dedi.
Hak tala atee.
Benim Hallime serin ol! Zira Habbim Mu-
140
hammed Mustaf brahim'in temiz sulbndendir, bu
yurdu.
Hak tala atee nid ettii zaman brahim (A.S.)
alad ve:
Ey Rabbim! Ben ne yaptm? Bana sylemezsin.
Eer syleyip de ate ile azb etsen o bana sevgili idi,
dedi.
brhim (A.S.) atee atld zaman ate:
Ey Allahn Halli! Selm sana, dedi.
brhim (A.S.) o zaman onalt yanda idi. Kular
brhim (A.S.)n stnde saf tuttular. O kularn iin
de zayf bir ku vard. Kendini atee att. brahim
(A.S.)a katld.
Hak tala:
Ey Cebril! O zayf ku kendini helk etti. O
Hallime uydu. Benim katmda bir haceti varsa vere
yim, buyurdu.
Cebril (A.S ) Sidretl-Mntehdan bir anda in
di. (70)
O kuu ald, yere koydu ve Hak talann szlerini
ona syledi. O ku:
ittim ki Hak talann bin bir ismi vardr. Y
zn rendim. Dilerim ki dokuz yzn de rene
yim. Bylece bin olur, dedi.
Hak tala o kua dokuz yzn de retti, bin ol
du. te o ku (Blbl) idi. Bir melek geldi. brhim
(A.S.) ile oturdu. O glge melei idi.
(70) Sidretl-Mnteh, yedinci kat gkte ilh bir makam
dr. Allahn zat kaps ve snrdr. Peygamber Efendi
mizin dnda bu snr geen baka bir sevgili yaratk
yoktur.
141
Hak tala o melei brahim (A.S.)n sretinde
gnderdi.
Nemrd sarayndan, brahim (A.S.)'n yannda bir
kiinin oturduunu grd ve:
Ey brhim! Senin Tanrn Ulu Tanrdr. Ben
senin kadrini grdm. Ateten kabilir misin? dedi.
brhim (A.S.) derhl ateten kt. Nemrd:
Ey brhim! Senin yannda bir kii grdm.
Sana benziyordu. O kimdir? dedi.
brhim (A.S.):
Melekdir, geldi, bana atete yolda oldu, dedi
Nemrd:
Ey brhim! Ben senin Tanrn katndaki hr-
metini grdm. Tanrn ok byktr. Senin Tanrna
kurban etmeyi dilerim, dedi ve drt bin kz, krk bin
koyun boazlad.
brhim (A.S.):
Hak tala onu senden kabl etmez. Bil ki ken
dini terk edip benim dinime girmen gerektir, dedi.
Mfessirler yle derler:
Ondan sonra Nemrd, ge uzanan byk bir
saray yapt. O sarayn be mil bykl ve alt mil
ykseklii vard.
Hak tala bir yel verdi. Onu blk etti. Bir b
ln denize att. ki bl orada harb kald. Her
bir bl ayr dilde sz sylediler.
Ondan sonra Hak tala sinek srlerini zerlerine
gnderdi. Etlerini yediler ve kanlarn itiler. Hatt
142
bir zayf sinek Nemrdun burnuna girdi. Onu ldr
d. (71)
brhim (A.S.)'n anas imana geldi. Fakat babas
gelmedi. Ondan sonra brhim (A.S.) am diyarna
geldi. Orada drt olu dny'ya geldi.
Birisi Medyen, birisi Medyin, birisi smil ve bi
risi de shk idi.
bni Abbs (R.A.) yle der:
brhim (A.S.) doksandokuz yanda iken smail
dodu. Yz oniki yanda iken de shk dodu.
12. KABENN YAPILMASI LE
LGL BLM
Nakledildiine gre Kabenin temeli var idi. br
him (A.S.) Kbeyi o temel zerine yapt.
Gene rivayet edildiine gre Hak tala, Kbenin
yerine, Cennet yakutlarndan bir yakut indirdi. Onun
zmrdden iki kaps vard. Biri douya, biri batya
alrd.
Hak tala Adem (A.S.)a:
(71) Nemrd, Mezopotamya'da kurulmu olan Bbil ehri
nin hkmdardr. Zulm ve gaddarl ile mehurdur.
M.. 2600 yllarnda yaad kaydedilmektedir. bra
him (A.S.)n Peygamberlii, Onun hkmdarlna
rastlar. Tarih kaytlarna gre brahi m (A.S.) Batya
g etmi, bir ara Msra da geerek, sonra tekrar
dnmtr. brani sz de brahim (A.S.)n bu g
ile ilgili grlmektedir. Hz. brahim daha sonra Mek-
keye gitmitir. Kbenin binas, bir yap olarak ona is-
nd edilmektedir.
143
Melekler Arn tavaf ederler. nsanlar da, on
lar gibi bunu tavf etsinler, buyurdu.
Ondan dolay, Adem (A.S.) Hindistandan yayan
Kbeye geldi. Melekler Adem (A.S.) ile bulutular ve:
Ey Adem! Haccn makbl olsun. Senden bir yl
nce biz bu Beyti tavf ettik, dediler.
Ondan sonra Nh Tfannda Hak tala o yakutu
yedinci kat ge kard. Ad (Beyt-i mamr) idi.
Daha sonra Hak tala brhim, (A.S.)a Kbeyi
yapmasn emretti. Cebril (A.S.) ona nasl yapmas ge
rektiini retecekti. Bunun zerine drt dadan ta
alp Kbeyi yaptlar: Biri Tr-i Sin, biri Tr-i Zeyt
biri Cdi Da ve dieri de Hr Da idi. Cebril Ha-
cerul-Esvedi getirdi.
Bazlar.
Eb Kubeys Da yarld. Hacer'ul-Esved iin
den kt. Ak yakut idi. Hayz grm kadnlar ve m
rikler yapt da kapkara oldu, derler.
Bazlar da yle demilerdir:
brhim (A.S.) yapar, smil (A.S.) ise ta ta
rd.
Kbe tamam olunca Hak tala:
Ey brhim! Halk Kbeyi ziyarete ar, bu
yurdu.
brhim (A.S.):
Ey Allahm! Benim sesimi onlara kim iittirir?
dedi.
Hak tala:
Senden armak, benden iittirmek, buyurdu.
Fezil-i Amlde belirtildiine gre Eb Zer (R.A.)
u rivyeti nakletmitir:
144
Peygamber (A.S.)dan Hak talann brahim
(A.S.)a yle buyurduunu iittim: Halk Hacca a-
r!
Bunun zerine brahim (A.S.) Eb Kubeys Da'-
na kt ve:
Ey Adem oullar! Hak tala Beytini ziyareti,
Hacc etmeyi size farz kld. Gelin Hacc edin, dedi.
Hak tala brahim (A.S.)a:
Yerleri ve gkleri yaratmazdan nce yle
yazdm: Kim evinden Kbeyi ziyaret niyeti ile ksa
her admna on iyilik veririm. On gnahn balarm.
Eer bu yolculukta lse. "Cennetliktir diye hkmede
rim. Eer ben onlarn gnahlarn affedip rahmet et
meyecek olursam, onlara kim rahmet eder, buyurdu.
Hz. Ali (R.A.) yle der:
brahim (A.S.)'dan sonra Kbe def ykld.
Ondan sonra Kurey ile Muhammed Mustaf (S.A.V.)
tekrar yaptlar. Kurey kabilesi Hacerul-Esvedi kald
rp yerine koymak istedi. Aralarnda ihtilf kt.
Taraflar:
Ey Muhammed! Gel bizim aramzda hakem ol!
dediler.
Muhammed (S.A.V.):
Bir rt getirin! dedi. Getirdiler.
Raslllh (S.A.V.):
O ta rtnn iine koyun! dedi. Koydular
Peygamber (S.A.V.)
Kaldrn, dedi. Kaldrdlar. Peygamber efendi
miz rt iinden Hacerul-Esvedi alp yerine koydu.
Hepsi sevindiler ve gnlleri ho oldu.
145
Nakledildiine gre brhim (A.S.)a on (suhuf) in
di. brahim (A.S.)n suhufunda yle yazl idi:
Aslsz sz etmemek orutur. nsanlardan mi
dini kesmek namazdr. Gzn ve kulan saknmak
ibdettir. Arzularn terk etmek kurtulutur. Elini
serden alkoymak sadakadr.
Nakledildiine gre brahim (A.S.) mmeti Mu
hammedi ve btn insanlar konuklamak istedi.
Hak tala.
Onlar konuklamaa gcn yetmez, buyurdu.
brhim (A.S.):
Ey Allahm! Sen btn yaratlmlar konuk
lamaa kdirsin, dedi. Hak tala brhim (A.S.)n du-
sn kabl etti ve Cebril (A.S.)a:
Cennetten bir avu (Kfr) getir, diye buyurdu.
O da getirip brhim (A.S.)n eline verdi. brhim (A.S.)
onu Eb Kubeys Dana sat. Btn yeryzne eriti.
Allahn izni ile tuz oldu. Bu sebepten dolay tuz b
rhim (A.S.)n ziyfeti oldu.
Ne zaman ki brhim (A.S.) yeryznde oturup
vatan tuttu, Hak tala onu zengin kld. brhim (A.S.)
bir ev yapt. Ate yakt ve fakirlere tam (yemek) ye-
dirdi. Bir gn bir mecs (atee tapan bir ranl) b
rhim (A.S.)a konuk oldu. brhim (A.S.):
Eer mslman olursan seni konuklua alrm,
dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey brhim! Bu ne cimriliktir ki, bir kerre
yemek yedirmek iin, dinini deitir dersin. Ben yet
mi yldr o kfire rzk veririm, mslman ol, yoksa
sana yiyecek, vermem demedim, buyurdu.
F: 10
146
Nakledildiine gre Hak tala brhim (A.S.)a y
le buyurmutur:
Ben seni yarattm. Kendime Hall, yakn dost
kldm. Nemrdun atei ile mbtel eyledim. Eer se
ni dervi etseydim ne olurdu?
brhim (A.S.):
(Fakirlik, yoksulluk Nemrdun ateinden da
ha iddetli daha ktdr,) dedi.
Hak tala:
Ey brhim! anm hakk iin yerle gk ara
snda fakirlikten daha kt bir ey yaratmadm, bu
yurdu.
Nakledildiine gre bir gn brhim (A.S.)n sa-
kal aard. Sebebi u idi: shk (A.S.) brhim (A.S.)a
benzerdi. Bir gn uyuyordu. Uyandnda sann ve
sakalnn aardn grd:
Ey Rabbim! Bu nedir? dedi.
Hak tala:
Nr ve Vekrdr, buyurdu.
brhim (A.S.) :
Ey Rabbim! Nrumu ve Vekrm artr, dedi.
Bylece btn sakal bembeyaz oldu. shk (A.S.)
ile kendi arasnda fark meydana geldi.
Nakledildiine gre brhim (A.S.) hatasn and
zaman utanr ve kalbi arpard.
Cebril (A.S.):
Ey brhim! Sen Hakkn Halli (yakni)sin Ni
in zlrsn? dedi.
brhim (A.S.) :
Ne zaman hatam ansam Allaha yaknliimi
unutuyorum, dedi.
147
Hak tala:
Ey brhim! Bu ne zntdr? buyurdu.
brhim (A.S.).
Ey Rabbim! Adem (A.S.) kudret elinle yarattn.
Ona kendi rhundan fledin. Meleklere emrettin, ona
secde ettiler. Nihayet onu bir hata ve gnah yzn
den Cennetten kardn, dedi.
Hak tala :
Ey brahim! Sen bilmez misin? (phesiz sev
gilinin iledii su ve gnah, sevgiliye ar gelir) bu
yurdu.
Sayd bin Cbeyr (R.A.) yle der:
Hak tala brahim (A.S.) kendisine Hall edin
dii zaman Azril, brhim (A.S.)a mjde vermek iin
Allah tala'dan izin istedi. Hak tala izin verdi. Azril
brhim (A.S.)a geldi. Fakat onu evde bulamad. lm
melei eve girdi. brhim (A.S.) eve geldii zaman bir
kiinin ieride oturduunu grd ve:
Sana kim izin verdi de bu eve girdin? dedi.
Evin Rabbi izin verdi, dedi.
brhim (A.S.) onun lm melei olduunu anla
d ve:
Neye geldin? dedi.
lm melei:
Sana mjde vermek iin geldim. Hak tala seni
kendine (Hall) edindi, dedi.
brhim (A.S.) Allaha hamd etti ve:
Onun almeti nedir? dedi.
lm melei:
Allahdan ne dilersen olur, dedi.
148
brhim (A.S.) :
Ey Rabbim! ly diri grmek nasl olur? Ba
na gster de greyim, dedi.
Hak tala :
Ey brhim! nanmaz msn? buyurdu.
Hz. brhim:
nanrm, fakat gnlm tatmin iin grmek is
tiyorum, dedi.
Hak tala:
Bir yeil rdek, bir ak gvercin, bir kzl Bed-
nos ve bir de kuzgun al. Bunlar boazla. Tylerini yol.
Birbirine kartr. Etlerini de para para et, buyurdu.
Hz. brhim ayn eyi yapt ve kularn balarn
yannda saklad. Ondan sonra o kular ard. Hak
tala yellere emretti. Drt trl yel esti. O kularn
tylerini ve paralarn datt, tekrar toplad. Kular
geldiler. Herbirine ban geri verdi. Uup gittiler. Bu
olanlar brhim (A.S.) gz ile grd, ard ve:
Bildim ki, Hak tala Aziz ve Hakimdir, dedi.
Hz. Cbir (R.A.) :
Allah tala brhim (A.S.) eyden dolay
Halil eyledi, der.
1. Fakirlere ve konuklara yemek yedirdii,
2. Selm verdii,
3. Gece namaz kld iin.
Raslllh (S.A.V.) yle buyurmutur:
Hak tala brahim (A.S.)a: Sen benim Ha-
llimsin. Halkna gzel davran. Kfir olsa da byle
yap. Benim ilmimde yle tespit edilmitir: Kim hal
ka iyi davranrsa Armzn glgesinde olur ve onu
meleklerime yakin ederim.
149
Nakledildiine gre Allah tala brhim (A.S.)
Halil eyledii zaman melekler yle dediler:
Ey Allahm! brhimin nefsi, hatunu, ocukla
r ve mal vardr. Nasl Halil olur?
Hak tala:
brhimin kalbinde benim muhabbetimden
baka birey yoktur, buyurdu.
Abdullah bin Abbs (R.A.) yle der:
brhim (A.S.)'n eriatnda on haslet farz idi.
Muhammet Mustaf (S.A.V.)in eriatnda snnet
oldu. Bei batadr, bei de bedendedir.
Bata olan be farz unlardr:
1. Mazmaza (Az su ile ykamak).
2. stink (Burnu su ile temizlemek).
3. Ba tra etmek.
4. Byk kesmek.
5. Msvk (fra) ile dilerini temizlemek.
Bedende olan be tarz da unlardr:
1. Snnet olmak.
2. Eteini ylmek, tra etmek.
3. Koltuunu ylmek.
4. Trnan kesmek
5. stinc (tahret almak).
Eb Hreyre (R.A.)den u rivyet nakledilmitir:
brhim (A.S.) evvel kendisi snnet oldu. Yz-
yirmi yanda idi. lk sakal aaran odur. lk def el
bise giyen, byn ve trnan kesen, koltuunu ve
eteini ylyen gene odur. Tanr dostu, mminlerin
imam, trl belya urayan, ahdine vefa eden, ilk ayak
kab giyen, ilk kl vuran, ilk atee atlan, ilk msvk
kullanan, san ikiye ayrp tarayan ve su ile ilk tah
ret alan Odur.
150
Hak tala yle buyurdu:
Hatrlayn o zaman ki Rabbi, brahim'i bir
takm kelimeleriyle (emirleriyle) imtihan etmiti. (72)
Hak tala hazretleri brhim (A.S.)' dokuz ey ile
mbtel etti, denedi:
1. Gne
2. Ay.
3. Yldz.
4. Htn (snnet).
5. Nemrd'un atei.
6. smaili kurban etmesi.
7. Hicret (g).
8. Bereket.
9. Cmertlik
brhim (A.S.) bunlarn hepsini iledi.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
Yoksa Msnn ve (Allah'dan ald emri ve)
vazifesini tastamam if eden brhimin sahfelerinde
olan (un) lardan haberdr m edilmedi? (73)
Nakledildiine gre brhim (A.S.) ondan sonra
Kuds'e geldi. Orada uzun zaman kald. Yz doksan-
drt yl mr srd. Orada Ahiret'e intikal etti.
13. BRAHM (A.S.)n VEFATI
Bir gn brhim (A.S.) evinin nnde oturmakta
idi. Azril gzel bir klk ve kyfetle geldi. brhim
(A.S.)a selm verdi. brhim (A.S.) selmn ald ve:
(72) Bakara Sresi, yet: 124.
(73) Necm Sresi, yet: 3637.
151
Sen nasl bir kimsesin? Hi ben senin gibi gk-
ek bir kimse grdm yok, dedi.
O ahs:
Ben lm meleiyim, dedi.
brhim (A.S.) :
lmden kaan kimselere aarm. Senin byle
gzel sretin varm, dedi.
lm melei:
Ey Allahn Halli! Peygamberlere ve Rasllere
bu ekilde gkek sret ile gelirim, dedi.
brhim (A.S.):
Ey lm melei! Kfirlere grndn eklinle
gzksen de grsem? dedi. lm melei o sretten
kp baka srete girdi. brhim (A.S.) onu grnce
akl bandan gitti. Az kald decekti.
brhim (A.S.):
Ey lm melei! Evvelki gibi ol, dedi. lm me
lei evvelki gibi oldu.
Hak tala lm meleine:
brhimin cann al, diye emretti. Bunun ze
rine lm melei brhim (A.S.)a geldi. brahim (A.S.):
Ey lm melei! Ben sana k oldum. Bugn
bir ihtiyar geldi. Onun, ihtiyarlndan dolay, aczimi
grdm. Benim rhumu al, dedi.
Cebril (A.S.):
Ey Rabbim! Dostunu ldren hibir dost gr-
dn m? dedi.
Hak tala Cebril (A.S.)a:
(Bir dost grdn m ki dostunu grmek iste
mesin?) buyurdu.
brahim (A.S.) secde etti ve lm melei rhunu
kabzetti, cann ald. Ne zaman ki brhim (A.S.) ya
knlk iesinden beraberlik arabn iti, rhu uup
Illiyynu en yce yerine gitti:
Tanr tala :
Ey benim Hallim! lm arabn nasl itin?
Halin nasld, buyurdu.
brhim (A.S.):
Nemrd beni habsetti ve atee att. lm ara
bn ondan ac grdm, dedi.
Hak tala:
Ey benim Hallim, yakn dostum! lm melei,
senin cann ald gibi, daha nce hi kimsenin can
n yumuaklkla alm deildir, buyurdu.
Bazlar:
brhim (.S.) ikiyz yl yaad, demilerdir.
Ebul-Leys yle der:
Hz. Nuh ile brhim (A.S.)'n aras bin yldr,
Bazlar da:
ki biri alt yz krk yl yaad, derler.
Dorusunu Allah bilir.
14. SML (A.S.)IN PEYGAMBERL
Hak tala buyurdu ki.
Kitapda smili de yad et. nk o, sznde
sdkd, rasl bir peygamberdi. (74)
Acaba: smil (A.S.) doru szldr demek ne
(74) Meryem Sresi, yet: 54.
152
153
demektir? Hakikat udur ki, kalan peygamberler de
doru szldr, diye sorulduunda cevab udur:
smil (A.S.)'a bu, ikrm ve izz iindir. Zira
onun neslinden sz syleyenlerin en sdk Muhammed
(S.A.V.) gelmitir.
C. Hakkn: "O peygamberdir buyurmas undan
dr:
Hak tala hazretleri onu (crhm) kabilesine pey
gamber gndermitir. Haberci denmesi de, Hak ta-
ladan haber vermesinden dolaydr. Yaknlarn na
maza ve zekta ard.
Bilmek gerektir ki, smil (A.S.) kitaplarda zikre
dilmitir. Biz kitabmz onlarla uzatmayalm. Fakat
Kurban olan kimse hakknda ihtilf vardr.
Bazlar:
smil'dir, derler.
Kimileri de:
shkdr, demilerdir.
Sahih olan smil (A.S.)'n olduudur.
Nakledildiine gre, brhim (A.S.) bir gece d
grd.
Dnde:
Olunu boazla! dediler.
Sabah olunca brhim (A.S.):
Bu eytandan mdr, yoksa Rahmndan mdr?
diye dnd. Ertesi gece gene ayn eyi syledi
ler. Bunun zerine Rahmndan olduunu anlad.
Bazlar o vakit brhim (A.S.)'a:
Halm bir olun doacak, diye mjde verdiler.
Nihayet smail (A.S.) dnyya geldi. brahim
(A.S.) sml (A.S.)a:
154
Ey yavrum! Dmde seni boazladm gr
dm, dedi.
sml (A.S.):
Ey Babacm! Sana buyurulan yap, dedi.
brhim (A.S.):
Ey olum! Haydi ip ve bak al da u daa
odun kesmeye gidelim dedi.
Vakt ki gittiler, o daa vardlar. brahim (A.S.)
Hz. smli koyun gibi boazlamak iin yatrd. Bu
hdise sonbaharn ortalarnda oldu.
bni Abbs (R.A.)'n naklettiine gre sml (A.S.):
Ey babacm! Ayaklarm bala sana dokun
masn ve kanm sramasn. Bylece sevabm eksik ol
masn. Hem anam grp zlmesin. Ba iyi bile ki
lm bana kolay olsun. Anama benden selm syle
gmleimi ona ver. O da grsn. Gnl ok mahzun
olmasn, dedi.
brahim (A.S.):
Sen bana Allahn emrini yerine getirmem iin
gkek yardm ediyorsun, dedi.
Ondan sonra brhim (A.S.), Hz. smilin yzn
kbleye evirdi. brhim (A.S.) alad ve olu smilin
ayaklarn iple balad. Sonra da ba Hz. smil'in
boazna koyup ald. Fakat kesmedi.
Sdd:
Hak tala ilh kereminden, bir para bakr
tahtasn boazna koydu, bak onun iin kesmedi,
der.
Bazlar:
155
Muhammed Mustaf (S.A.V.)'in, smail (A.S.)n
sulbnden gelecei iin bak kesmedi, derler.
smil (A.S.) bu durumu grnce babasna:
Benim yzme bakp merhamet ettiin iin b
ak kesmiyor. Beni yzn zerine evir, merhamet et
me, dedi.
brhim (A.S.) Hz. smaili yz zerine evirdi. B
a ensesine ald. Fakat gene kesmedi. Bir defa b-
an yz dnd.
Nakledildiine gre brhim (A.S.) ba Hz. s-
milin boazna koyduu zaman, smil (A.S.):
Ey baba! Ben mi cmerdim, yoksa sen mi c-
merdsin? dedi.
brahim (A.S.).
Ben cmerdim, oluma kyarm, dedi.
smil (A.S.):
Ben cmerdim. Zira senin bir olun daha var
dr, onunla avunursun. Benim bir canm daha yok ki
onunla hayat bulaym, dedi.
Hak tala:
Ben ikinizden de cmerdim. Ey brhim! bu
kou olunun yerine boazla! buyurdu.
Nakledildiine gre brhim (A.S.), olu smili
boazlamak iin ba boazna koyduu zaman, Hak
tala:
Ey meleklerim! Siz: Adem (A.S.) yaratma,
yeryznde fesd karrlar, biz sana mut oluruz, de
mitiniz. imdi babasna ve oluna bakn! Bana nasl
itat ediyorlar, buyurdu.
Sonra gene Hak tala:
Ey Cebrail! Melekler o kou omuzlar zerinde
156
getirsinler, brahim (A.S.)a iletsinler, smail'in yerine
kurban etsin, buyurdu.
te bu ko, Hblin kurban ettii ko idi. Cennet
te beslenmekte idi. Hak tala onu brhim (A.S.)a
gnderdi.
Cebril (A.S.)
Ey Rabbim! Bu byk iyiliktir, dedi.
Hak tala hazretleri:
anm hakk iin, eer btn melekler onu
omuzlar zerinde getirseler, gene ona karlk olamaz
dlar, buyurdu.
Zira smil (A.S.):
(Olusmil) dedi. Babacm, sana verilen
emir ne ise yap. nallah beni sabredenlerden bula
caksn. (75)
Ka'bl-Ahbr yle der:
O vakit eytan bir insan sretine girdi. smil
(A.S.)n annesi Hcerin yanna geldi ve:
H cer! brhim (A.S.)n nereye gittiini bili
yor musun? dedi.
Hcer:
Odun kesmeye gittiler, dedi.
eytn:
Vallahi smaili boazlamaya gitti, dedi.
Hcer:
brhim (A.S.) merhametli bir kimsedir, onu
esirger. Sen yalan sylyorsun, dedi.
eytn:
(75) Sfft Suresi, yet: 102.
157
Hak tala dnde ona smaili boazlamasn
emretmi, dedi.
Hcer:
Eer Hak tala buyurdu ise brhim (A.S.) do
ruya ulam ve Hakka boyun emitir, dedi.
Bunun zerine eytan yz bulamayp Hcerin ya
nndan gitti. smil (A.S.)'a geldi ve:
Ey ocuk! Baban nereye gidiyor, biliyor musun?
dedi.
smil (A.S.):
Odun kesmeye gidiyor, dedi.
eytn:
Yok! Vallhi bil ki seni boazlamaya gidiyor,
dedi.
smil (A.S.):
Niin byle yapar? dedi.
eytn:
brhim (A.S.) dnde, Allahn, seni kurban
etmesini, boazlamasn emrettiini zannediyor, dedi.
smil (A.S.):
Yapsn! Zira emrolundu, Ben Allah talaya mu
ti ve mahkmum, dedi.
eytn grd ki re yok. Onun yanndan da git
ti. brhim (A.S.)a geldi ve:
Ey brhim! Nereye gidiyorsun? dedi.
brhim (A.S.):
Odun kesmeye gidiyorum, dedi.
eytn:
Vallhi ben eytn grdm. Geldi, senin d
ne girdi: Olun smaili boazla dedi, eklinde ko
nutu.
brhim (A.S):
Ey Allahn dman! Elbette Allahn buyurdu
unu ilerim, dedi.
bn Abbs (R.A.) yle der.
Ne zaman ki brhim (A.S.) eytn kovdu,
(Cemretl-Akabe)ye geldi. eytn orada da gzkt.
brhim (A.S.) ona yedi ta att. eytn kayboldu. (76)
Sonra Cebril (A.S.) ile melekler bir ko getirdiler.
Cebril (A.S.):
Allah Ekber, Allah Ekber, dedi.
smil (A.S.):
Lilhe illellhvellh Ekber, dedi.
brhim (A.S.):
Allh Ekber ve lillhil hamd, dedi.
Bunun zerine, o vakittenberi kurban keserken
byle tekbir almak snnet oldu.
Ondan sonra Hak tala:
Ey smil! Beni snk gnllerde iste, buyurdu.
smil (A.S.):
Ey Rabbim: Snk gnll kimdir? dedi.
Hak tala:
Gerek dervilerdir, buyurdu.
smail (A.S.) yz otuz yl yaad. Ondan sonra ve
fat etti.
(76) Cemret'lAkabe, Mekke yaknnda, Min denilen
yerde bir mahaldir. Hac eden Mslmanlar, burada
eytan talarlar. Bu, yukarda anlatlan hadisenin ha
tras olarak yaplan sembolik bir davrantr.
15. SHK (A.S.)IN PEYGAMBERL
Allah tala buyurdu:
... Biz de ona shk', shk'n ardndan da
(torunu) Yakbu mjdeledik. (77)
Nakledildiine gre, Hak tala Cebril (A.S.)' on-
bir melek ile Lt kavmini helk etmeye gnderdi. Hep
si gzel delikanllar sretinde idi. brhim (A.S.)'a gel
diler. Selm verdiler. brhim (A.S.) bunlarn selmn
ald ve nlerine yiyecek getirdi. Yemediler. brhim
(A.S.) korktu, Hrszlardan sand.
Melekler:
Korkma! Biz meleiz. Lt kavmini helak etme
ye gidiyoruz, dediler.
Sdd yle der:
Melekler yemei yemedikleri zaman brhim
(A.S.): Niin yemiyorsunuz? diye sordu.
Melekler:
Biz bir kavimiz ki, bedelini vermeyince yemeyiz
dediler.
brhim (A.S.):
Benim yemeimin bedeli vardr, dedi.
Melekler:
Bedeli nedir? dediler.
brhim (A.S.):
Evvelinde: Bismillah deyin, sonunda. El-Ham
dlillh deyin, yemein bedeli budur, dedi.
(77) Hd Sresi, yet : 71.
160
Cebrail (A.S.) Mkil (A.S.)a:
Hak talann buna Hallim (yakn dostum) de
dii kadar vardr, dedi.
Tanr tala brahim (A.S.)n ei Sre'ye:
Sana shk' verdim, ondan sonra da Yakbu
verdim, diye mjdelemiti.
Sre htun hayretle glm ve:
Ben ihtiyar bir kadnm, demiti.
brahim (A.S.) o zaman doksan yanda idi. Baka
bir gre gre de yzyirmi yanda bulunuyordu.
Mfessirler:
Btn peygamberler, shk (A.S.) neslindendir,
derler. Muhammed Mustaf (S.A.V.) smil (A.S.) nes
lindendir.
shk peygamber yzaltm yanda dnydan
g etti.
16. YAKB VE YSUF (A.S.)IN PEYGAMBERL
Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Hak tala brahim (A.S.)n ruhunu aldktan
sonra smail (A.S.) Harem-i erfde (Mekkede) ika
met etti. Ondan sonra shk (A.S.)dan iki olan ocuk
dodu. Birinin ad (ys), birinin ad Yakb idi. Bunlar
anasnn karnnda ekitiler. ys, Yakb (A.S.)a:
Sen benden nce doarsan ayaklarm aykr tu
tarm, sen, ben ve anamz helk oluruz, lrz, dedi.
Yakb (A.S.):
Sen evvel do, dedi. Bylece ys nce dodu.
161
Ardndan Yakb (A.S.) dodu. Onun iin (Yakb) de
nildi. ysin akabinden, ardndan doduu iin byle
dendi.
ysin bir olu dny'ya geldi. Ad (Rm) idi,
(Rm) ondan sonra yayld.
Nakledildiine gre Hak tala Yakb (A.S.) Ken'-
anllara peygamber gnderdi. Daha sonra Yakb (A.S.)'-
n on iki olan ocuu dodu.
Biri Ysuf (A.S.) idi. Ysuf (A.S.) on iki yanda
d grd. Bir Cuma gecesi grd dnde onbir
yldz, ay ve gne kendisine secde etmekte idiler. Ni
tekim Hak tala yle buyurur:
Bir vakit Ysuf babasna: Babacm, demiti,
gerek ben ryada onbir yldzla gnei ve ay gr
dm. Grdm ki onlar bana secde edicilerdi. (78)
mer Nesefi (Allahn rahmeti zerine olsun) yle
der:
Bir gn eytan ihtiyar bir adam eklinde Ysuf
(A.S.)n kardelerine gelip: Ysuf (A.S.) sizin kendi
sine tapmanz istiyor dedi.
Onlar:
yle yaparsak Tanr talaya ve babamza si
olmu oluruz, dediler.
eytan:
Sonra tvbe edersiniz, dedi.
Bir gn kardeleri Ysuf (A.S.)' kra gidiyormu
gibi alp gtrmek iin anlatlar. Sonra Ysuf (A.S.)'
babalarndan istediler. Babalar izin vermedi ve:
(78) Ysuf Sresi, yet : 4.
F : 11
162
Korkarm ki, farknda olmazsnz, kurt gelip
Ysuf'u yer, dedi.
Onlar:
Kurt Ysuf'u nasl yer? Biz kalabalz. Ysufu
saklarz, dediler.
Yakb (A.S.) nceden rya grd iin kurt yer,
demiti.
Yakb (A.S.) ryasnda yle grd:
Ysuf (A.S.) bir dan stnde dururken
on kurt ona saldryor bir kurt Ysuf (A.S.)' tekiler
den koruyordu. Orada yer yarlyor, Ysuf (A.S.) ii
ne girip kyordu. Onun iin: Kurt yer demitir.
Yakb (A.S.):
Ben Ysufu size vermem, dedi.
Ondan sonra kardeleri Ysuf (A.S.)'a gelip:
Bizimle kra gitmek iin babandan izin iste, de
diler.
Bunun zerine Ysuf (A.S.) babasna kardeleri ile
kra gitmek istediini syledi. Yakb (A.S.) izin ver
di. ehirden fersah darda bir kuyu vard. Ysuf
(A.S.) ldrmek iin oraya gittiler. Ysuf (A.S.)n kar
delerinden biri:
Babamz sizinle ldrmememiz iin szleti
dedi.
Ondan sonra Ysuf (A.S.) balayp o kuyuya at
tlar. Sonra da gelip:
Ysuf (A.S.) kurt yedi, dediler ve kanl gm
leini Yakb (A.S.)a getirdiler.
Yakb (A.S.) o gmlei grnce o kadar alad ki
data onunla beraber alad.
Nakledildiine gre gmleini alarak terk edip
gittikleri zaman Ysuf (A.S.) son derece mahzn oldu
ve ok alad. Derhl Cebril (A.S.) geldi. Cennetten,
bir gmlek gelirdi ve Ysuf (A.S.)a giydirdi. O gmlek,
Nemrd, brhim (A.S.)' atee att zaman, Cebril
(A.S.)n getirdii Cennet ipeklerinden yaplm olan
gmlek idi.
Nakledildiine gre bir gn Ysuf (A.S.)n atld
kuyunun bulunduu yere bir kafile geldi. O kfileden
biri su karmak iin o kuyuya bir kova brakt. Ysuf
(A.S.) kovaya yapp dar kt. Hemen o ahs Y
suf (A.S.)' alp kafileye getirdi. Hikyeyi onlara anlat
t. Ondan sonra kardeleri gelip:
Bu bizim uamzdr. Bizden kat, dediler. Ve
Ysuf (A.S.) ok az bir para ile kafile bana sattlar.
O kafile ba, Msr sultannn hazinedr, mliye veki
li idi. O gnk Msr Sultan (Reyyn) idi. Onun bir
vezri vard. Ad (Itlir) idi. O vezr Ysuf (A.S.) ar
lnca miske, arlnca altuna ve arlnca ipee
satn ald. Ysuf (A.S.)' eve gtrnce trl trl ipek
ten elbiseler giydirdi, vezirin ei (Zelh) idi. Ysuf
(A.S.)n gzelliini grd. Hemen ona ak oldu.
Nakledildiine gre bn Abbs (R.A.) yle de
mitir:
Ysuf (A.S.) krk yana girince Hak tala ona
peygamberlik verdi. Gzellii ile kemli birleti. Bir
gn (Zelh) gelip Ysuf (A.S.)a:
Ey Ysuf! Ne gzel gzlerin vardr, dedi.
Ysuf (A.S.):
ldmde, ilk defa gzm yere akacaktr, dedi.
Zelh:
163
164
Ne gzel yzn vardr, dedi.
Yusuf (A.S.):
- Kabirde kurt yiyecektir, dedi.
Zelih:
Ne gzel zlfn vardr, dedi.
Ysuf (A.S.):
Bir gn olacak, kabirde topraa dklecek, de
di.
Zelh:
te ipek dek! Gel beri oturalm. Benim tek
lifimi kabl et, dedi.
Ysuf (A.S.):
Benim Cennetteki deerim eksilir, dedi.
Zelh:
Mutlak gelmen gerektir, dedi.
Nakledildiine gre Zelh, gnl kendisine meylet
sin diye, Ysuf (A.S.) n karsnda altun leen iinde
suya girmitir.
Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Zelh Ysuf (A.S.)a son derece baland. Hat
t Ysuf (A.S.)la birlikte dee girdiler.
Bazlar yle demitir;
O saatte duvar yarld. Yakb (A.S.) gelip: Ey
Ysuf! Chillerin yaptn yapma! Peygamberler defte
rinde yazlm bulunuyorsun, dedi. O da hemen dein
dna kt.
Bazlar da yle der:
Cebril (A.S.) Ysuf (A.S.)n belinden yapt.
Belinden ehvet koptu. Fakat dar kmad, derler.
Kessf'da yle beyn edilmitir:
165
Yakb (A.S.) n btn oullarndan on ikier
olan dodu. Ysuf (A.S.)dan on bir olan dodu. Ze
lhya niyetlendii zaman belinden ehvet eksildi. On
dan dolay bir olan eksik oldu. (79)
Bunlar grnce Yusuf (A.S.) kapya doru kat
Zelih ardndan koup arkasndan yakalad, gmlei
ni yrtt.
Kabl-Ahbr yle der:
Ysuf (A.S.) Zelhdan kap onun teklifine ra
z olmaynca hemen Zelh eine: Ysuf bana yle
ktlk etti der. Ysuf (A.S.) bu sz iitince ok
zld. Beikte yatan bir ocuk vard. Hak tala ona
dil verip ylece konutu:
Eer Ysuf 'un n etei yrtlm ise Ysuf hak
ldr, dedi.
Grdler ki Ysuf'un arka etei yrtlm.
Zelh'nn erkei:
Bu i Zelihdandr. Ey Ysuf affet! dedi.
Ondan sonra bu haber Msra yayld. Hatt onse-
kiz kadn Zelhnn yanna gelip:
Senin bir klen varm, sen onu severmisin,
dediler. Zelih bu sz iitince onlarn ellerine birer
turun verdi. Kesmek iin birer de bak verdi. Sonra
da Ysuf (A.S.)a:
(79) K urann beyanna gre Ysuf (A.S.) Zeliha'nn b
tn tekliflerini reddetmi ve efendisine hrmet ede
rek asl byle bir vaziyete dmemitir. Ad geen
hadisede Ysuf (A.S.)n hareket noktas Allah kor
kusu ve Ona sonsuz ball olmutur. Mellif, Ysuf
(A.S.)'n iffetini ve sebatn halka bu ekilde anlat
maya almtr.
166
Gzel elbiselerini giy, dedi.
Ysuf (A.S.) da sslenip o kadnlarn yanna geldi,
Onlar Ysuf (A.S.) grnce gzlerini ayramadlar
ve aknlklarndan ellerini kestiler ve:
H! Bu insan deildir, belki melektir, dediler.
Nitekim Hak tala yle buyurur:
Allah' tenzih ederiz. Bu, bir beer deildir.
Bu, ok erefli bir melekden baka (bir ey) deil
dir. (80)
Kabl-Ahbr yle der.
Ysuf (A.S.)n misk gibi kokusu vard. ri gz
l, atk kal ve kk azl idi. Gld zaman di
lerinden nur salrd. Ysuf (A.S.)'n teki gzellikleri
de yle idi: Sokakta yrrken yznn nuru duvar
lara vurur, gne gibi k verirdi.
Derler ki:
Gzellik ona ilh bir batr. lemin yaratan,
ilh gzelliinin yarsn Ysuf (A.S.)'a, yarsn da di
er yaratlmlara vermitir. y zn gren onu melek
sanrd.
Bir gn Zelh erkeine:
Bu ocuk benden ayrlmyor, bunu zindana at,
dedi. Efendisi Ysuf (A.S.) zindana att. Ysuf (A.S.)la
birlikte ayn gn iki kiiyi daha zindana attlar. O iki
kiinin sular, Msr sultann ldrmek istemeleri idi.
Hkmdrn bir sks, bir de ahs vard. Onlara:
Size ok para ve mal vereceiz. Yemee ve ara
ba au (zehir) katn, hkmdra yedirin, lsn dedi
ler. Sk kendi kendine:
(80) Ysuf Sresi, yet: 31.
167
Ben ekmeini yediim kimseye bu ktl
yapamam, dedi.
Ah paray ald ve yemee zehir katp hkmd-
rn nne getirdi.
Sk:
Ey Sultnm! O yemekten yeme. Zehir katl
mtr, dedi.
Ah:
Sultanm! O arab'dan ime! Zehir katlmtr
dedi.
Hkmdar Skye arabdan imesini, ahya da
yemekten yemesini emretti.
Sk arabdan iti, fakat bir ey olmad. Ah ye
mekten yemedi. Yemei hayvanlara verdiler, hayvan
lar ld. Hkmdr ikisini de zindana atlmasn em
retti. Ysuf (A.S.) ile zindanda bulutular. Gece onlar
ry grdler. Sk arap sktn, ah da ba stn
de ekmek tadn grd Kular gelip o ekmei, yi-
yorlard.
Bunlar Yusuf (A.S.)a:
Bizim rymz tbir et! dediler.
Ysuf (A.S.) Skye:
Hkmdr seni zindandan karacak, ona arab
iireceksin, dedi.
Ahya da:
Hkmdr seni de karacak, asacak. Kular
gelip beynini yiyecekler, dedi.
Sk karken Ysuf (A.S.):
Hkmdrn yannda benden bahset. Olur ki
acr, dedi. Ancak eytan, Ysuf (A.S.) Skye unut
168
turdu ve zindanda yedi sene kald. Cebrail (A.S.) Y
suf (A.S.)a gelip:
Ey Ysuf! Seni gzel yaratan kimdir? dedi.
Ysuf (A.S.):
Hak tala hazretleri dedi.
Cebril (A.S.):
Yakb (A.S.)a seni kim sevdirdi? dedi.
Ysuf (A.S.):
Hak tala diye cevap verdi:
Cebril (A.S.):
Zindana kim att? dedi.
Ysuf (A.S.):
Hak tala dedi.
Cebril (A.S.)
Hak tala, benim nimetlerimi ve babann vasi
yetlerini unuttun. Sana bir musibet gelirse halka i
kyet etme buyuruyor dedi.
Ysuf (A.S.):
Suum nedir? dedi.
Cebril (A.S.):
Niin skiye beni hkmdrn yannda an de
din? Halbuki onlar kfirdir. Allahn nimetlerini yer
ler, puta taparlar. Bu itibarla senin dileini nasl ye
rine getirirler? dedi.
Ysuf (A.S.) feryad edip.
Ey Esirgeyen! mdat, bana yeti! Hz. brahim
Hz. smil ve babam Hz. Yakb hakk iin beni esirge,
bana rahmet et, diyerek ok istifar etti.
Hak tala:
E y Ysuf! Suunu baladm, buyurdu.
169
Nakledildiine gre bir gn hkmdr (Reyyn)
bir ry grd. Nil nehri kurumutu. Yedi semiz kz
yedi ark kz, yedi ya baa yedi kuru baak yaka
lamt, Hkmdr uykudan uyannca tabircilerini top-
lad ve:
Benim rym tbir edin, dedi.
Tabirciler:
Bu kark bir ryadr, bunu tbir edemeyiz,
dediler.
Sk:
Zindanda bir kii var. o bilir, dedi ve Ysuf
(A.S.)n durumunu anlatt. Hkmdr Reyyn Sk'yi
zindana gnderdi. Sk zindana gelince Ysuf (A.S.)'
dan zr diledi ve nceden verdii sz unuttuunu
syledi. Hkmdarn ryasn Ysuf (A.S.)'a anlatt.
Hz. Ysuf (A.S.):
Yedi sene ekin ekin, sapn koparmayn, dursun
Az yeyin. Ondan sonra ktlk olacak elinizdekini yer
siniz. Sonra da ucuzluk olacak zahmetten kurtulacak
snz, dedi.
Sk hkmdarn huzuruna geldi. Ysuf (A.S.)n
tbirini anlatt. Hkmdr durumu anlaynca Ysuf
(A.S.) zindandan kard.
Hz. Ysuf zindandan knca oradakilere yle du
etti:
Allahm! Bunlara slihler gnln ver. Hem hi
bir haber bunlara gizli kalmasn.
Bundan dolay her haberi ilk nce zindanda bulu
nanlar iitir ve bilir:
Ey ilh srlarn renmek isteyen kimse! Gr, ne
hayret verici hikmettir bu! Yusuf (A.S.)'n belya ve
170
mihnete uramasna sebep ryadr. Sonra zindandan
kmasna sebep gene ry oldu.
Zindandan knca Ysuf (A.S.) hkmdrn yan
na geldi. Hkmdr ona yetmi eit dille hitap etti.
Ysuf (A.S.) hepsine cevap verdi. Ysuf (A.S.) hkm
dr Reyyna mrnca (brnice) sz syledi. Hkm
dr bilemedi.
Hkmdr:
Bu nasl dildir? dedi.
Ysuf (A.S.):
Atam brhimin, shkn ve Yakb'un dilidir,
dedi.
Ysuf (A.S.) bundan sonra da Arapa konutu. H-
kmdr:
Ey Ysuf! Bu nasl dildir? dedi.
Ysuf (A.S.):
Amcam smilin dilidir, dedi.
O zaman Ysuf (A.S.) otuz yanda idi. Hkmdr:
Rymn tbirini sylemeni istiyorum, dedi.
Ysuf (A.S.):
Btn Msr halk gelsin, mallarn sana versin-
ler, hzinen zengin olur. dedi.
Hkmdr:
Bu mala kim nezret edecek? dedi.
Ysuf (A.S.):
Beni hazinedr yap, dedi. Hkmdr Ysuf
(A.S.) hazine veziri tayin etti.
Nakedildiine gre hkmdr lnce Ysuf (A.S.)
yerine tahta geti. Msr azzi oldu. Bir gn at ile yol
dan geerken Zelh, Ysuf (A.S.) grd ve:
171
Kendine bal kald iin Ysufu azz yapan
ve nefsine uyduu iin de azzi kul eden Allaha hamd
olsun, dedi.
Ondan sonra Ysuf (A.S.) Zelh ile evlendi ve iki
ocuu dny'ya geldi. Birinin ad (Efrim), birinin ad
da (M) idi.
Ysuf (A.S.) Zelh'y ald zaman Zelh ihtiyar
idi. Ysuf (A.S.)n derdinden alamakta idi.
Bir gn putlarn toplayp:
Ey putlar! Bana Ysuf'u verin, dedi. ok yal
vard. Grd ki re yok. Sonra yzn ge kaldrp
Ey Allahm! Ysuf'u bana ver, dedi.
Hak tala derhl Cebrile emir verdi. Cebril gel
di ve Zelhay sad. Tekrar kzolan kz oldu. Bunun
zerine Ysuf (A.S.) onu almak istedi ve ald. Evlenin
ce dee girdiler. Ysuf (A.S.):
Helllik ho deil midir? dedi.
Zelh:
Sakn ayplama. Sen ok gzeldin. Ben de kz-
olan kz idim. Kocam ise zayf bnyeli idi. Onun iin
sana meylettim, dedi.
Nakledildiine gre Yakb (A.S.) durmadan:
Ysuf! Ysuf! diye szlanrd.
Cebril (A.S.) geldi ve:
Ey Yakb! Sana ne oldu? dedi. Durmadan Y
suf iin alyorsun. Hak tala sana selm syler ve
yle buyurur:
Seni gzlerinden eden bir kimseyi anarsn. Fa
kat sana, gren gz vereni anmazsn. Eer yz defa
Ysuf desen, bir kerre cevb vermez. ayet bir defa
172
Ey Allahm! deseydin ben on sefer cevab verirdim
ve Yusuf'u da sana getirirdim. Bu ne haldir ki Ysuf
un derdinden gzlerin grmez oldu.
Yakb (A.S.):
Hata ettim, dedi.
Hak tala hazretleri:
Affettim, buyurdu.
Rivayete gre, bir gn Azril, Yakb (A.S.)' ziya
rete geldi. Yakb (A.S.):
Ey kokusu ho ve sesi gzel melek! Neye gel-
din? diye sordu.
Azrail:
Seni ziyaret etmeye geldim, dedi.
Yakb (A.S.):
Olum Ysuf'un ruhunu kabzettin mi, aldn m?
dedi.
Azril:
Yok almadm, dedi.
Yakb (A.S.)n gnl skn buldu. Bu sefer M
srda ktlk oldu. Ysuf (A.S.)n kardeleri Msra
buday satn almaya geldiler. Ysuf (A.S.)' tanyama
dlar.
Ysuf (A.S.):
Sizden ve Ysuf (A.S.)'dan bahsediniz, dedi.
Onlar da bilgi verdiler.
Ysuf (A.S.):
Yakb (A.S.) Ysuf'dan sonra kimle avunuyor?
diye sordu.
Kardeleri:
Bir kk olu daha var, onunla avunuyor, de
diler.
173
Ysuf (A.S.):
O kk ocuun ad nedir? dedi. Onlar:
Bnymindir, dediler.
Ysuf (A.S.):
Varn o kk ocuu getirin, size ok ikrmda
bulunacam, dedi.
Bunun zerine onlar Yakub (A.S.)'n yanna geldi
ler ve:
Melik bize Bnymin'i getirin, daha ok size ih
sanda bulunacam dedi, dediler.
Yakb (A.S.).
Ben size inanmam. Bundan nce Ysuf nasl
oldu ise, bu da onun gibi olur, dedi. And itiler ve.
Biz onu koruyacaz, dediler.
Yakb (A.S.) Bnymini bunlara katt ve:
Allah en hayrl koruyucudur. O, esirgeyicilerin
de esirgeyicisidir dedi. (81)
Kabl-Ahbr yle der:
Yakb (A.S.): "Allah korur deyince Allah tala
hazretleri:
anm hakk iin, Ysufu bana emnet ettiinden
dolay sana kavuturacam ve sen onu greceksin,
buyurdu.
Yakb (A.S.) bunlar gnderirken:
Ey ocuklarm! Hepiniz birden kapdan girme-
yin, ikier ikier girin diye tenbihte bulundu.
Ysuf (A.S.)'n kardeleri Msra varnca ikier iki
er onun huzuruna girdiler. Bnymin yalnz kalp a
lad ve:
(81) Yusuf Sresi, yet: 64.
174
Eer benim kardeim sa olsa idi ben de onun
la girerdim, dedi. Sonra onlar yemek yemek iin ieri
ardlar. kier ikier oturdular. Ysuf (A.S.):
Kardeiniz yalnz kald, ben de onunla beraber
yiyeyim, dedi.
Yemei yeyince onlara izin verdi, Bnymin'i ya
nnda alkoydu.
Ysuf (A.S.):
Adn nedir? diye sordu.
O:
Bnymin, dedi.
Ysuf (A.S.):
O kaybolmu kardeinin yerine sana ben arka-
da olaym, dedi.
Ysuf (A.S.) kalkt, Bnymin elinden tuttu, sara
ya girdi ve:
Ben senin kardein Ysuf'um, dedi.
Ysuf (A.S.) onlara buday, ok mal ve eya verdi.
Onun kzl bir altun tas vard. Onu gizlice eyann ii
ne koydurdu ve.
Ey kafile! Benim altun tasm kayboldu, siz al
m olabilirsiniz! dedi ve onlar brakmad. Tas, Bn-
ymin'in uvalna konmu idi. Evvel tekilerin uval
larn arad, bulamad. Sonra Bnymin'in uvaln
arad, onun iinde buldu. Bunun zerine hrsz diye
Bnymini alkoydu, dierlerini salverdi.
Onlar babalarna vardlar ve:
Bnymin Msr azizinin tasn ald, onu al
koydular, dediler ve hikyeyi olduu gibi anlattlar.
Yakub (A.S.) alad ve ok zld. Ysuf (A.S.)a
175
bir mektup yazd ve mektubunda yle diyordu:
Rahman ve Rahm olan Allahn adiyle. Yakb-
dan Msr azizine. Allah'n selm zerine olsun: Bili
niz ki bellar bana haddinden fazla gelmitir. Ceddim
brahim (A.S.) Nemrd atee att. Hak tala ona atei
serin ve selmet eyledi. Ayrca O, amcam smili bo
azlamak istedi. Allah bir ko gnderdi. Onu kurban
ettiler. Fakat benim bir olum vard. Onunla avunur
dum. ittim ki, hrsz diye tutmu, alkoymusun. Al
lah'a yemin ederim ki, O hrsz deildir ve benim hr
sz olum yoktur. Bunu byle bilesin.
Ysuf (A.S.)n kardeleri, Yakb (A.S.)'n mektu
buna kendisine getirdiler. Ysuf (A.S.) mektubu grn
ce alad. yle cevab yazd:
Allahn selm zerine olsun. Msr azizinden.
Malm olsun ki, mektub gndermisiniz, geldi. Halinizi
bildirmisiniz, anladm. Sabredin! Nitekim peygamber
ler bellara sabrettiler. Son zafer buldu. Siz de
zafer bulacaksnz.
Bu mektubu Yakb (A.S.)a getirdiler. Mektubu
grnce gnl ho oldu ve rz iinde gnl skn
buldu.
Hak tala nihyet bunlar bir yere toplad, ilh
erbetle tedv etti.
Nakledildiine gre Yakb (A.S.):
Ey Allahm! Ysufu ve gnlmn gln al
dn. Onun kokusunu bana eritir, ondan sonra bana ne
gerekse yap, dedi.
Gene nakledilmitir ki, Yakb (A.S.) Hz. Ysufdan
ayr kalnca h edip alad. Cebrail (A.S.) geldi ve:
Hak tala bundan sonra artk Ysuf'u anmasn!
Yoksa peygamberler defterinden adn silerim buyuru
yor, dedi.
Bunun zerine Yakb (A.S.) korktu ve sabretti.
Bir gece Ysuf (A.S.) rysda grd ve h edip,
alad. Uyandnda Cebril (A.S.) geldi ve:
Hak tala hazretleri. Ey Yakb! Rynda Y
sufun ayrlndan dolay h ettin, buyuruyor dedi.
Yakb (A.S.) Ysufu hi anmamak ve ayrlk ve
hasretinden dolay h etmemek iin tvbe etti.
Nakledildiine gre Hak tala Yakb (A.S.)a:
Ey Yakb! Ysuf'u senden niin ayrdm
biliyor musun? buyurdu.
Yakb (A.S.):
Yok, bilmiyorum ya Rabbi! dedi.
Hak tala yle buyurdu:
Senin sznle ayrdm. Kardeleri: Kra gide
lim, Ysufu bize ver dedikleri zaman sen: Kurt yer
diye korkuyorum dedin. Kurtdan korktun, bana mid
balamadn. Eer bana mid balasan Ysufu ve Bn-
ymini lseler dahi, bir araya getirirdim ve gzlerini
gene sana verirdim.
Yakb (A.S.) C. Hakkn bu szlerini iitince gnl
skin oldu.
Bazlar da yle demitir:
Bir gn bir a geldi. Yakb (A.S.) ona bakma
d. Onu ikramdan mahrum brakt. Allah da onu Y-
suf (A.S.)'n gzel yznden mahrm etti.
Nakledildiine gre kardeleri Ysuf (A.S.)a gel
dikleri zaman, kendini sattklar vakit, kardei Yehd
176
tarafndan yazlan kad Yehda'nn eline verdi. Ye
hda grnce yazsn tand ve:
Bu ocuu biz sattk, dedi.
Ysuf (A.S.):
Zulmettiniz dedi ve hepsinin boynunu vurmak
iin celld getirmelerini emretti, getirdiler.
Kardeleri feryd edip alatlar ve:
Babamz esirge. Bir olan iin bunca zamandr
alar. Eer bizi ldrrsen atamz helak olur, dediler.
Ysuf (A.S.):
Siz Ysufa ne ettiinizi bilir misiniz? Yoksa
bilmez misiniz? dedi.
Kardeleri:
Yoksa sen Ysufmusun? dediler.
Ysuf (A.S.):
Evet ben Ysuf'um, Bnymin'de kardeimdir.
Hak tala bize kerem kld. Nihayet gene bulutuk. Al-
lah iyilik edenlerin iyiliini boa karmaz, dedi.
Kardeleri Ysuf (A.S.)'dan zr dileyip:
Allah tala bize hkmetmen iin seni seti, mu
hakkak biz hata ettik, dediler.
Ysuf (A.S.):
Hak tala kerem sahibidir, sizi yarlar, dedi.
Ondan sonra Hz. Ysuf: Babamn hli nasldr? diye
sordu.
Onlar:
Senin hasretinden dolay gzsz oldu, dediler.
Ysuf (A.S.):
Benim gmleimi babama gtrn, dedi.
Bu gmlek, Cebrailin Ysuf (A.S.) zindanda iken
F: 12
177
178
getirdii gmlektir. Daha nce de o gmlei, atee atl
d zaman, brhim (A.S.)'a getirmiti.
Nakledildiine gre sabah yeli, Ysuf (A.S.)'n ko
kusunu Hz. Yakba gtrmek iin, Hak taladan izin
istedi. Allah tala da izin verdi. Onun kokusunu sekiz
gnlk yoldan getirdi.
Yakb (A.S.):
Henz kendinden haber gelmeden Ysufun ko
kusu geldi, dedi.
Sonra Ysuf A.S.)'n kardeleri Ykb (A.S.)'a gel
diler. Yehd geldi, Yakb (A.S.)a durumu bildirdi.
Zira evvelce yalan kan ile Ysuf'un gmleini o getir-
mi idi. Yine o evvel geldi.
Ysuf (A.S.)n gmleini Yakb (A.S.) gzlerine
srnce gzler ald. Ondan sonra Yakb (A.S.)
yaknlarndan yetmi kii ile Msra vard. Ysuf
(A.S.) onlar karlad. Babasn alp tahta kard. Ya
kb (A.S.) tahta knca, oullar ile Ysuf (A.S.)a se
lm secdesi ettiler.
Ysuf (A.S.):
Ey babacm! Rymn yorumu budur, dedi.
Ysuf (A.S.) secde etmek tapma secdesi deildir.
Teekkr hareketidir.
Nakledildiine gre Ysuf (A.S.) babasna:
Ey babacm! Benm iin ne ok aladn. Bu
nu sen bilirdin ki Ahirette benimle buluurdun, dedi.
Yakb (A.S.):
Ey Ysuf! Dnydan imansz gidersin de Ahi-
retde bulaamayz diye alardm, dedi.
Hz. Ysuf babasnn elinden tutup btn hazine-
174
lerini gezdirdi. Yakb (A.S.) krk yl Msr'da kald. Ba
zlar: Yirmi drt yl kald, dediler.
Hasen (R.A.) yle der:
Ysuf (A.S.) kuyuya atld zaman on yedi ya
nda idi. Seksen yl babasndan ayr kald. Bazlar:
Krk yl, bazlar da; Yirmi iki yl ayr kald derler
Szn ksas, babasnn veftndan sonra yirmi
yl yaad. Ysuf (A.S.)n btn mr yzyirmi yl
oldu. Tevratta yzon yl yasad denir.
17. YAKB VE YSUF (A.S.)'IN VEFATLARI
Hak tala buyurdu ki:
Ey Yakb! Msr'dan geri git! Babann kabrine
var. Senin vefatn orada olacak.
Ondan sonra Yakb (A.S.) Msr'dan gitti. Kuds
te bulunan brhim ve shk (A.S.)n kabrine geldi. O
vakit Yakb (A.S.) yzaltm yanda idi. Bazlar:
Yzkrkbe yanda idi, derler.
Yakb (A.S.) Hz. brahim'in kabrine geldii za
man grd ki, melekler bir kabir zerinde dururlar.
Yakb (A.S.) o kabrin iini grd. eitli dekler var
d. Hz. Yakb:
Ey melekler! Bu kimin kabridir? diye sordu.
Onlar:
yi bir kulun kabridir, dediler.
Yakb (A.S.) o kabrin iinde baz makamlar gr
d. zerlerinde baz azizler yatmakta idi.
Yakb (A.S.):
Ey melekler! Bunlar kimlerdir? dedi.
Melekler:
Hall peygamberin ocuklardr, dediler.
180
Yakb (A.S.) kabre girmek ve onlara selm ver
mek istedi.
Melekler:
Girme! dediler.
Yakb (A.S.):
Niin? diye sordu.
Melekler:
Ayrlk arabn i, ondan sonra gir! dediler.
Yakb (A.S.) o ayrlk ve lm arabn iti, derhl ve
fat etti. Melekler yudular ve Cennetten kefen getirdiler,
kefenlediler. Ondan sonra namazn kldlar. Babas
shk Peygamberin yanna defnettiler.
Ondan sonra Ysuf (A.S.)n kardeleri kendisine
geldiler, Yakb (A.S.)n vefatn haber verdiler. Hz.
Ysuf ok zld, ok alad ve;
Ey Allahm! Bana Msrn hkmdarln ver
din. Ry tabirini nasip ettin. Benim artk senden
baka kimsem yok. Allahm! Benim de canm al ve
beni slihlerle beraber kl, dedi.
Nakledildiine gre, Ysuf (A.S.)n ya yz krk-
drt yl olunca Msrda vefat etti. Bazlar.
Yz yirmi yanda vefat etti, derler.
Msr halk, mermer bir tabt iine koyup, bereke
ti Nil nehrine erisin diye, Nilin ortasna braktlar.
Ms (A.S.) zaman olunca Hak tala Ms (A.S.)a:
Ysuf (A.S.)n tabtunu Nilden kar, Yakb
(A.S.)'n yanna getir ve oraya defnet, diye bildirdi.
Ms (A.S.):
Ysuf (A.S.)n tabtunu kim biliyor? diye delll
artt.
181
Bir kadn:
Ben biliyorum. Fakat ben Cennete girince se
ninle beraber olmama raz olursan sylerim, dedi.
Msa (A.S.) buna rz oldu. O kadn:
Ysuf (A.S.)n tabt'u Nil'de, ite uradadr,
dedi. Ms (A.S.) emir verdi. Tabtu bulup oradan
kardlar. Aldlar. Kuds'e getirdiler. Oraya gmdler.
Ey ilh srlar renmek isteyen kimse! Ysuf
(A.S.)n hikyesi oktur. Tefsirlerde anlatlmtr. Zi
ra o kssalarn en gzelidir. Onun iin Hak tala: Pey
gamberlerin, slihlerin, ry tabir edenlerin, siyset
edenlerin ve bunlara benzer ne varsa hepsini bu kssa
iinde yd etmitir .
Mfessirler yle derler:
Hak tala Ysuf Sresi iin (Kssalarn en g
zeli) buyurmutur. Onun iin Ysuf (A.S)'a. bazan vus
lat, bazan mihnet, bazan rahat, bazan vef, bazan da cef
eriti. nce kul, sonunda ise pdih oldu. Bu itibarla
o, kssalarn en gzeli oldu. Gzelliinden dolay habse
girdi. Gzel ahlkndan dolay da tahta oturdu.
Bizim gayemiz Allahn ilh kelimelerini ve ibretle
rini beyan etmektir.
in asln Allah bilir.
18. EYYB (A.S.)'IN PEYGAMBERL
Ka'bl-Ahbr yle der:
Yusuf (A.S.)'dan sonra Eyyb (A.S.) peygamber
oldu. Eyyb (A.S.) ysin olunun ocuklarndandr. ys,
shk (A.S.)n oludur.
Vehb bin Mnebbih (R.A.) der ki:
Eyyb (A.S.) Ben Rmdan (Anadoludan) idi.
Uzun boylu, kvrck sal, gzel yzl, gzel ahlkl;
akll, gzel szl, yumuak huylu ve zengin bir kimse
idi. am'da bulunurdu.
Bir gn:
Ey Allahm! Dny byle azmetlidir. Acaba iyi
ler iin hazrlanm olan Cennet nasldr? dedi.
Hz. Vehb devamla:
Eyyb (A.S.)n develeri, koyunlar ve mal ok
idi. Fakat kendi ok dervi kii idi. Geceleri ibdet iin
yatmaz ve gndzleri oru tutard. Onun bir saray var
d. O sarayn drt kaps vard.
Birinden kszlere yemek verirdi.
Birinden gariblere yemek yedirirdi.
Birinden fakirleri doyururdu.
Birinden de dul kadnlara yemek ikrm ederdi.
bls ona hased etti, fakat resini bulamad. b
lis bir gn ge kt. Ona:
Ey meln! Nereye gidiyorsun? Gnlnde ne var
dr? diye nid olundu.
bls:
Yeryznde ne kadar halk varsa onlar kendime
baladm. Fakat sana son derece bal kullarn azd-
ramadm, dedi.
Tekrr:
Ey meln! Benim Eyyb kulumu nasl buldun?
bdetinde hi onun hatasn gafletini grdn m ki
onu azdrasn! diye nid olundu.
bls:
183
Ey Allahm! Sen Eyyb (A.S.)' hayr ile anyor
sun ve ona meleklerini gnderiyorsun. Eer sen onu
uyarrsan kabl eder. Eer bir rzk verirsen kreder.
imdi onu bel ile snamak gerektir. Eer beni onun
malna, ocuklarna ve koyunlarna musallat edersen
seni unutur, dedi.
Yeniden yle nid olundu:
Ey melun! Seni onu malna ve ocuklarna mu
sallat kldm.
bls, Eyyb (A.S.)'n evini ykt. Hak tala yere:
Eyyb (A.S.)n ocuklarn sakla, buyurdu.
Yer de saklad, helk olmadlar. bls, Eyyb (A.S.)a
gelip haber verdi. Eyyb (A.S.) bunu duyunca secde
ederek istifar etti. bls gene yerine vard. Ona tekrar:
Ey lnete uram bahtsz! Benim Eyyb kulu
mu nasl buldun? Tvbesi, istifar ve alamas nasl
dr? diye nd olundu.
bls:
Onun ocuklarndan ve malndan ne derdi var?
Zira bedeni salamdr. Eer beni onun bedenine musal-
lt etseydin belki re bulurdum; dedi.
Hak taala:
Gzlerinden, kulandan, dilinden ve gnlnden
baka yerine seni musallat ettim, buyurdu.
Ondan sonra bls, Eyyb (A.S.)a tekrr geldi. Onu
mescidde du, kr ve bellara sabr zerinde buldu.
Eyyb (A.S.):
Ey Rabbim! ann hakk iin, eer bana btn
lemlerin bellarn musallat etsen, sabrm ve kr
m artrrm, diye yakarta bulunurdu.
184
blis, Eyyb (A.S.) n sabrn ve krn iitince,
ona bir ey yapmay dnd. Eyyb (A.S.)n burnu
altndan frd. Hemen btn bedeni iti. kinci gn
verem oldu. nc gn zayflad. Drdnc gn kap-
kara oldu. Beinci gn bedeninden sar su akt. Altnc
gn irin hline geldi. Yedinci gn vucduna kurtlar
t.
Eyyb (A.S.):
Ey Allahm! Sal bana haram klsan ve beni
kurtlara yedirsen senden krm kesmem, bilkis ar
trrm. Allahm! Dmanm blisi bana gldrme!dedi.
Nakledildiine gre Eyyb (A.S.) hasta olduu za
man kavmi onu ehrin dna kard. O da kyden k
ye gezerdi.
Onun bir hanm vard. Rahme derlerdi. Ysuf
(A.S.)'n olu Efryim'in kz di. Eyyb (A.S.)a hizmet
ederdi. Eyyb (A.S.) kalkmak isteyince Rahmenin sa
larna tutunup kalkard.
Bazan o, Eyyb (A.S.) iin bireyler ister, dilenirdi.
Birgn blis bir erkek klna girip Eyyb (AS.)n
kavmine geldi ve.
Bu kadn, bir czzamlnn eidir. Kapnzdan
onu kovun, artk gelmesin. Hem bir ey de vermeyin.
Hatt san kesin, ondan sonra bireyler verin, dedi.
Bir gn Rahme Eyyb (A.S.) iin bir eyler iste
meye geldi. Bir kadn:
San kesip bize verirsen sana bir ey veririz,
dedi. Rahme resiz buna raz oldu. San kestiler.
Ondan sonra da bireyler verdiler.
Hemen blis, gene bir erkek kyafetine girdi. Ey-
yb (A.S.)'a geldi ve:
Ey Eyyb! Ein zina etti. Tuttular, salarn kes-
tiler, dedi.
Eyyb (A.S.):
yi olursam Rahme'ye yz denek vuraym, dedi.
Neden sonra Rahme geldi. Eyyb (A.S.) sana tu
tunup kalkmak istedi. Grd ki san kesmiler. Bu
nun zerine:
Ey Rahme! Bu yiyecei sana kim verdi? diye
sordu Rahme hadiseyi anlatt. Eyyb (A.S.):
Ey Rahme: ittim ki zin etmisin, onun iin
san kesmiler. And itim ki, eer iyi olursam sana yz
denek vuracam, dedi.
Rahme:
Ey Eyyb! Sen iyi ol da bana yz denek vurur
san vur, fakat ben zin etmedim. Allah tala hazretleri
bilir, dedi.
Eyyb:
Ey Allahm! Ne gnah iledim ki, senden uzak
dtm. lh! Beni ldr. Bana lmek yaamaktan ye
dir. Bana bunca bellar ulat. Sen en merhametli pa
diahsn, dedi.
Hak tala hazretleri yle buyurdu:
Ey Eyyb! Senin szlerini iittim. Eer seni bu
hale mptel etmesem ve sen de o belya sabretmesey-
din ecir ve sevaptan sana bir ey vermezdim. unu da
bil ki, Hani o vakit:
Benim hlimi Allah bilir dedii iin ben Rah-
me'den razym, o Cennetliktir.
Eyyb (A.S.) bunu iitince rahatlad.
Ondan sonra bir gn dostlar, hasta olduu iin Ey-
yub (A.S.) knadlar. Eyyb (A.S.) ban ge kaldrp:
186
Ey Allahm! Bir saat dahi olsa beni iyi et. Zira
benim dmanlarm beni knyorlar. Ey Rabbim! Ben
den yzn dndrme! Ben bellardan dolay senden
yzm dndrmyorum. Btn kemiklerimin eti d
kld. Rengim deiti. Yzm kara oldu. Karnmdan
sar su irin akar oldu. Bana ikrm eden kimseler bu
sefer benimle alay eder oldular. Ailem benden yz e
virdi. Eer benim dertlerimi dalara ykleselerdi daya
namazlard, deyip katla katla alad.
Eyyb (A.S.)'n sz bitince kara bir bulut geldi.
O buluttan yldrm ve imek sesi gibi on binden fazla
sesle bir nid geldi ki, Hak tala hazretleri yle buyu
ruyordu:
Ey Eyyb! Bir Ulu ben, bir ulu da sen. Gel cenk
edelim. Ey Eyyb! Hastaln daha da artrmam ister
misin? Beni byle kendin iin bir kuvvet delili sayar-
msn? Ey Eyyb Yarattm yerlerin ve gklerin eni
ve uzunluu ne kadardr, bilir misin? Gklerden ne ka
dar yamur damlas der bilir misin?
Ey Eyyb! Gkleri direksiz yarattm. Gnei, ay
ve yldzlan yarattm. Halk yarattm, yine ldrdm.
Tekrar dirilteceim. Hi bunlarn nasl olduunu bilir
misin? Akl, Levhi ve Krsyi yarattm. Bunlarn nasl
olduklarn bilir misin? Gece ve gndzn haznelerini,
Rahmet ve azb hzinelerini, Cennetin ululuunu. Ce
hennemin derelerini, mrnn ve rzknn ne kadar ol-
duunu hi bilir misin?
Eyyb (A.S.):
Ey Allahm! Sylediin her eye kadirsin. Hi
kimse seni acze dremez. Hi birey sana gizli kal-
187
maz. Allahm! Bellar beni ok ciz brakt. Onun iin
bu kadar syledim. imdi lh! stifr ediyorum. Be-
ni esirge ve yarla, dedi.
Hak tala yle buyurdu:
Ey Eyyb! Benim rahmetim gazabmdan oktur.
phesiz senden gazabm giderdim. Bildim ki gnl
ne, benim kudret ve azmetim hakknda, asl phe
gelmemitir. unu yle bil ki, hi kimse benim em
rimden ve bana it aat hudutlarndan dar kamaz. Var
kavmine syle! Gnahlarndan tvbe etsinler. Yoksa
zerlerine azb indiririm.
Zehretr-Riydda yle nakledilmitir:
Eyyb (A.S.)'dan yiyecek et istediler. Fakat et
bulamadlar. Ancak dili, gz, kula ve yrei kalm
t. Geri kalann kurtlar yemilerdi. O kurdlardan biri
yemek iin Eyyb (A.S.)n kalbine, biri de diline geldi.
Eyyb (A.S.).
Ey Rabbim! Bana bellar ulat. Sadece dilim
kald, onunla sana zikrediyorum. Kalbim kald, onunla
da seni seviyorum, dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey Eyyb! Dilin benimdir. Gnln benimdir
Kurd ve bel da benimdir. yle olunca bunca ikyet
nedir? buyurdu.
Eyyb (A.S.)da yle yalvard:
Eyybu (hatrla). Hani o, Rabbine: Hakikat, ba
na (bu) derd (gelib) atd. Sen esirgeyicilerin esirgeyici
sin, diye niyz etmiti. (82)
(82) Enbiy Sresi, yet: 83.
Eyyb (A.S.) byle niyz edince Hak tala hazretle
ri bedenindeki kurtlar giderdi. Dilini yiyen kurdu suya
brakt. O kurdcaz slk oldu. Kalbini yiyen kurdu
da karaya brakt. O da ar oldu. yleyse insanlar iki
sinden de faydalandlar.
Bazlar yle demilerdir:
Eyyb (A.S.): Ey Allahm! Garibin evi yok. D
knn karar yok. kszn kimsesi yok. Dul kadnlarn
eri yok. Allahm! Ben bunlardan daha perian oldum,
Eer ihsn edip verirsen krederim. Eer azb eder
sen artk fermn senindir. Allahm! Beni esirge! dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey Eyyb seni esirgedim ve yarladm. Aileni
ve maln yine sana verdim. Bu sana verdiim bellar,
senden sonra gelenlere ibret olsun. Bir kimseyi bella
ra mptel klarsam ve o kimse sabrederse onu tekrar
iyi ederim ve gnahlarn yarlarm, buyurdu.
Ne zaman ki Eyyb (A.S.)'n bellar bitti, Hak ta
la keremi ile bir sahrda hlini sordu ve:
Ey sevgilim Eyyb! Bana gelen bellardan do
lay naslsn? buyurdu.
Eyyb (A.S.) bu sz iitince yle bir zevk ve tad
buldu ki:
Ondan byk lezzet yok! diye karlk verdi.
Nakledildiine gre, bir Cuma gn leden sonra
Cebril (A.S.) Hz. Eyyba gelip:
Ayaa kalk! dedi.
Eyyb (A.S.) Allahn izni ile kalkt. Cebril (A.S.):
Bu yere ayan vur! dedi. Eyyb (A.S.) hemen
yere vurdu ve yerden iki eme kt. Biri scak, biri
188
souk idi. Kardan ak, baldan tatl ve kokusu misk'den
ho ve gzeldi.
Cebrail (A.S.).
Ey Eyyb! Bu sudan i ve guslet, ykan, dedi.
ti ve gusletti. Sudan kt zaman yz ay gibi ol
mutu. Aydan da parlakt.
Ondan sonra Cebrail (A.S.) Cennetten iki Hulle
(Cennet elbisesi) ve altundan nlin getirdi. Bir de ayva
getirip Eyyb (A.S.)'a verdi. Ayvay yedi. Gayet gzel
ve ho idi.
Eyyb (A.S.)'n hastalnn ne kadar devam ettii
hususunda mfessirler ihtilf ederler.
Hz. Enes bin Mlik (R.A.):
Onsekiz yl bel ekti, der.
Hz. Vehb bin Mnebbih (R.A.) ise:
sene bel ekti demitir.
Bazlar da:
Yedi sene, yedi ay, yedi gn, yedi saat bel ek
ti. Bir yanndan bir yanna dnemedi. Ben sril p
lnde bu ekilde yatt, derler.
Ondan sonra Hak tala:
Ey Eyyb! Ayaa kalk, buyurdu.
Eyyb (A.S.) hemen ayaa kalkt. Namaz klp
oturdu. Biraz sonra ei Rahme, kaplardan kovulmu
olarak geldi. Eyyb (A.S.) yerinde bulamad. ard
ve ok zld. Orada baka gzel bir kimsenin otur
duunu grd.
Rahime.
Ey Allahn kulu! Hastalkl Eyyb ne oldu, bili-
yormusun? diye sordu.
190
Eyyb (A.S.):
Onu grsen tanr msn? dedi.
Rahme:
Evet tanrm. Hasta olmadan sana benzerdi, de
di.
Eyyb (A.S.) glerek:
Eyyb benim, dedi.
Rahme hemen tand ve ferahlad. Eyyb (A.S.)n
boynuna sarlp alad. Yzn Hz. Eyybun yzne
koydu. O kadar aladlar ki, ayaklarnn alt yala dol
du.
Ondan sonra Cebril (A.S) geldi. Bir ayva getirdi ve
Rahme'ye verdi.
Rahme de o ayvay yedi. Eyyb (A.S.) iyileti.
Fakat Rahmenin cezas hususunda kararsz kald. Zi
ra, iyileince Rahme'ye yz denek vuracam diye and
imiti.
Hak tala hazretleri:
Ey Eyyb! Yz buday sapn bir araya topla,
Rahme'ye bir defa vur, ahdin yerine gelsin, buyurdu.
Eyyb (A.S.) yle yapt, sz yerine geldi.
Bazlarna gre, Eyyb (A.S.)n mal ve oullar
tekrar yerine gelince, Hak tala zerine gkten altun
ekirge yadrd. Eyyb (A.S.) o ekirgeleri eteine top
lard.
Hak tala hazretleri:
Ey Eyyb! Doymadn m? buyurdu.
Eyyb (A.S.):
Ey Allahm! Senin rahmetine ve bereketine kim
doyar? dedi.
Bylece Eyyb (A.S.) ikiyz doksan sene yaad.
191
Bazlar:
Doksan yl yaad ondan sonra Ahirete g etti,
derler.
19. UAYB (A.S.)'IN PEYGAMBERL
Hak tala hazretleri Kelm- Kadminde yle bu
yurmutur:
Medyen (evldlarna) da kardeleri uayb'
(gnderdik). (83)
Kabl-Ahbr yle der:
Ne zaman ki Medyen kavmi kfir oldular. Hak
tala Cebril (A.S.)' Hz. uayba gnderdi.
uayb (A.S.)a, ak yolunda ube olduu iin, uayb
dediler.
Hz. uayb (Milk)'nn oludur. Milk Yscerin o
ludur. Yscer de brhim (A.S.)n oludur.
Hak tala hazretleri Cebril (A.S.) Hz. uayb'a
gnderdi. Hz. uayb Cebrili grnce:
Bu Ceml ve Keml ile sen kimsin? dedi.
Cebril (A.S.):
Hak talann elisiyim, sana geldim. Hak tala
sana yle buyuruyor, dedi: Ey uayb! Gnlne nazar
ettim. Seni Medyen kavmine ve baka kavme peygam
ber gnderdim. Onlar puta tapyorlar. Sen onlar k
frden imana davet et. Bana itaata dndr. Onlar aza
bmla korkut. Onlar puta tapmaktan men et. O kav
min beylerinin ad: (Ebced, Hevvez, Hott, Kelemen ve
Kariat) idi. Mneccimler, bu,isimlerin tabiatna baka
rak sonra huss saylar ortaya koydular.
(83) A'rf Sresi, yet: 85.
192
Bazlarna gre:
uayb (A.S.) Medyen kavmine eli geldi ve onla
r Hakka davet etmitir.
Bazlarna gre uayb (A.S.)'a Peygamberlerin Hat-
bi derlerdi. Kavmini gzel ve ho szlerle dne davet
ettii iin bu isim verilmitir. Sonra uayb (A.S.) kav-
mini imana davet etti. mana gelmediler. nkrlar son
haddine vard.
Hak tala hazretleri:
Bu kavmi helk ederim. Bunlarn yerlerini sana
ve ashabna veririm. Sen kavminle kfirlerin arasndan
k. Benim azabma bak. Onlara nasl azb ederim? bu
yurdu.
Sonra uayb (A.S.)n kavmi kfirlerin arasndan
ktlar.
Hak tala hazretleri Cebril (A.S.)'a.
Medyen kavminin zerine bir glge getir, buyur
du. Cebril (A.S.) getirdi. uayb (A.S.) onu grp kav
mi n e haber verdi ve:
zerinize azb iniyor; imana gelin, dedi. uayb
(A.S.)'a inanmadlar. uayb (A.S.) ve ashb bunlarn
arasndan kp gittiler.
Ondan sonra ok scak bir yel geldi. Bunlar kap
bir meelie vardlar.
bni Abbs ve dier mfessirler yle naklederler:
Hak tala Cehennemden bir kap at. Onlarn
stne ate gnderdi. Onlar kap maaralara girdiler.
Grdler ki maaralar dardan daha scak, bu sefer
Sahrya katlar.
Allah tala bunlara bir bulut indirdi. Onlar bu bu-
193
luttan azck ferahladlar. Hepsi oraya toplandlar. Hak
tala hazretleri bunlara bu sefer bir ate yal verdi.
Hepsini yakt, helk etti.
Bazlarna gre drt yakadan u sesi iittiler:
Ey Ashb- Eyke! Bugn Tanrnzdan elm aza
b tadn. Zira Tanrnzn peygamberini yalanladnz.
Putlarnza da syleyiniz! Eer sizin tanrnz iseler ge-
lip sizi azabtan kurtarsnlar! diyerek hepsini helk et
ti. Bunu gren mminler Hak talaya krettiler uayb
(A.S.) kfirlerin mallarn mminlere taksim etti.
Nakledildiine gre uayb (A.S.) C. Hakkn akn
dan ve evkinden yz yl alamtr. Her yz ylda
bir kerre gzsz kalmtr. Hak tala ona gene gz ver
di.
uayb (A.S.):
Ya Rabbi! Ululuun hakk iin, seninle benim
aramda bir deniz olsa idi, benim akmdan ve harare
timden dolay kurur idi, dedi.
Hak tala uayb (A.S.)'a:
Niin alyorsun? Eer Cennet istersen vereyim,
Eer Cehennemden korkarsan seni emin klaym, bu
yurdu.
uayb (A.S.):
Ey Rabbim! Ne Cennet isterim, ne de Cehennem
korkusundan dolay alarm? Allahm! Ben sdece sa
na km, dedi.
Bunun zerine Hak tala:
Sen beni byle sevdiin iin ben de seni ayn e
kilde severim ki, Mus kelmime senin on yl koyunla-
rn gttrdm, buyurdu.
F: 13
Bagav, tefsirinde yle der:
Hak tala uayb (A.S.)a: anm hakk iin sana
Cennette ak inciden bir saray yaptm. Dndan ii g
rnr. inden de d grnr. O saray Ara kardr.
Onun kaps benim Likma, benim lh cemlimi tem-
aya alr ve ebed olarak kapanmaz, buyurdu.
uayb (A.S.)n yz yl mr oldu. Ondan sonra
Kbeye vard. Orada vefat etti. Rkn ile Makm ara
sna defnettiler.
20. MA OLU MUSA (A.S.)N PEYGAMBERL
Hz. Vehb (R.A.) der ki:
Ysuf peygamberin iki olu vard. Birinin ad
Efryimdir. O Y peygamberin Ceddi idi. Birinin ad
da Mdr. Bu, Ms (A.S.)'n babasdr. Yani Hz. M-
s Mnn oludur.
Hak tala Ms Peygambere yle buyurdu:
Kavmine syle! Biz sihir ve hile yapanlar sevme
yiz. Eer bana inandlarsa bana snsnlar. Benden yz
eviren ve benden bakasna yz tutanlar belya ve fit
neye hzr olsunlar. Kim benden bakasna kulluk eder
se ve benden rak olmak isterse, ben ondan rak olmak
isterim. Ey Ms! Benden rak olanlara syle! Benim
kudretimi ansnlar. Benim emrime boyun emeyip kar
gelenler ecellerini beklesinler. lncek ben onlara
ne ettiimi grrler.
Acaba benden nasl emin oluyorlar da bunca g
nahlar ileyip hatalar ediyorlar? Ben bolca onlara veri
195
rim. Onlar elenirler, ben yumuak davranrm. Onlar
zayf derler, kuvvet veririm. Onlar yoksul olurlar,
ben zengin ederim.
Benden midini kesmeyenleri mahrum koymam ve
mitlerine erken ulatrrm.
Ey Ms! Ktlklerden saknanlara syle! Amelle
rine marr olmasnlar. Dilersem azb ederim, dilersem,
rahmet ederim. Sakn benim rahmetimden mid kes
mesinler. Benim rahmetim onlarn amelinden yedir.
Ey Ms! Mminlere syle! ok gnah ileyip kendile
rini tehlikeye brakmasnlar. Bilkis bana tvbe edip
ibdetle megul olsunlar. Nefislerini eritsinler.
Ey Ms! Ben srilin zenginlerine de syle! Emir-
lerindekilere iyi muamele etsinler. Ben zlimleri sev
mem. Adalet etsinler. Onlarn adletini ve zulmn sora
rm. Ona gre karlk ve ceza veririm. Eer benim de
diimi yaparlarsa, dnya ve ahirette ho tutarm. a
yet benim dediklerimi tutmazlarsa helk ederim.
Ey Ms! Halka da syle! Bana kendilerini idre
edenlere itaat etsinler. Yoksa dnya ve ahirette trl
trl bellara uratrm. Eer kendilerini ulu tutarlar
sa hor ederim. Eer kendilerini zayf grrlerse ok
ulu ederim. yle ise gece ve gndz benim zikrimle
megl olsunlar. Eer:
Gece ve gndz Allah nasl zikredelim? diye so
rarlarsa yle syle: Nefsinizden raz olmayn, Hakdan
raz olun. Nefsinizi, dnyay istemekle. Allahn yannda
hor etmeyin. Bilkis Cennet isteyip Hak talann rza
s ile megl olun. Eer:
Nefsimiz ve gnlmz arzularla megldr, nasl
hareket edelim? diye sorarlarsa yle syle: Hakk ok
196
zikredin ve lm ok ann. Muhakkak lm hatrla
mak arzular ldrr.
Ms bin Mi bu szleri Ben srail kavmine sy
leyince kabul ettiler. Ondan sonra Hak tala Hz. M-
snn rhunu kabzetti.
21. MS VE HRN (A.S.)IN PEYGAMBERLKLER
Allah tala buyurdu.
Kitapta Msy da an. nk o, ihlsa erdiril
mi (bir zt) idi, Rasl bir peygamberdi. (84)
bni Abbs (R.A.) yle der:
Msr hkmdar Melik Reyyn lnce yerine
(Musab) hkmdar oldu. Onun bir olu vard. Adn
(Veld) koydular. Babas onu dlgerlie (marangozlu
a) verdi. Fakat o, bir gn ustasndan habersiz kat.
Ondan sonra o ocua: (Ferre an nefsih = kendiliin
den kat) dediler. Bu mnsebetle (Firavn) diye ad
koydular. Yani firavn, kat demektir. Ondan sonra Fi-
ravn diye lkab kald.
Firavn, bir gn bir ahsa seyis oldu. Msrn kapsn
da oturuyordu. llerden dolay yaplan merasimlerde
bir eyler ister ve alrd.
Bir gn Msr hkmdrnn ei ld. Kabre defn
etmee getirdiler. Firavn bir eyler istedi. Verdiler, fa
kat durumu hkmdara bildirdiler. Hkmdar onu l
drmek istedi. Firavn, llerden dolay ald eyleri
(84) Meryem Sresi, yet: 51.
197
hkmdara verdi. Hkmdar da onu serbest brakt,
onu ehre gece bekisi yapt ve:
Gece kimi tutarsan ldr, diye emir verdi.
Bir gece hkmdar:
Firavn ehri nasl bekler? diye grmek iin ve
zirleri ile birlikte ehirde gezmekte idi. Askerler h
kmdar yakaladlar ve Firavna getirdiler. Firavn he
men emir verdi, hkmdar ldrdler.
Firavn tahta geip Msr hkmdar oldu ve emir
verdi, yz krs (taht) yaptlar. Beyler onlarn zer
lerine oturdular. Yzbin kul edindi. Herbirinin atnn
boynunda altundan bir zincir vard. Firavn, kullar ve
btn halk kfir idiler. Firavn'n yedi kar boyu ve se
kiz kar sakal vard. Bu, mrn olu Ms zamannda
idi.
Ms iki kelimedir. Biri (M) dur. Su demektir. Di-
eri ise (S) dr. Aa demektir. Bylece Ms, su ile
aa arasndan geldi demektir.
Nakledildiine gre Firavn bir gece yle bir rya
grd: Kudsten kan bir ate gelip Msr kaplyor
Btn kfirleri yakyor, fakat Ben sril'e bir ey yap
myor.
Firavn uyand. Ryasn mneccimlere sordu. M
neccimler:
Ben srail'den bir ocuk doacak ve senin hel-
kin onun elinde olacak, dediler.
Bunun zerine Firavn, Ben srailden yeni doacak
btn ocuklarn ldrlmelerini emretti.
Vehb bin Mnebbihin bildirdiine gre, ldrlen
ocuklar doksan bindir.
198
Firavnn ulular toplanp huzuruna geldiler ve:
Ben srail ocuklarn bir yl ldrelim, bir yl
brakalm. Yoksa hi erkek kalmaz, dediler.
Firavn byle emir verdi. O yl ocuklar ldrmedi
ler. O sene Hrn (A.S.) dodu. ocuklar ldrdkle
ri senenin birinde de Ms (A.S.) dodu.
Ms (A.S.) dounca anas casuslardan korktuu
iin onu hemen atee att. Allahn izni ile ate Ms
(A.S.) yakmad. Ms (A.S.)n anas bu durumu gr
d. Bu sefer bir sandk yapt. Hz. Msy onun iine
koydu, Nil nehrine brakt. Nil o sand ald, gitti. Fi
ravnn evi iinden, Nilden bir kol geerdi. Su sand
onun evine getirdi. Firavnn ailesi Ms (A.S.) buldu.
Sandktan kard. Onu ok sevdi.
Ms (A.S.) otuz yana eriince bir kfiri vurup
ldrd. Fakat piman oldu ve:
Allahm! Nefsime zulmettim, beni yarla dedi.
Hak tala zrn kabl edip yarlad. Ama Ms
(A.S.) gene de korktu. Ondan sonra peygamberlik geldi.
Hak tala:
Ey mrn olu Ms! u kimseler benim dostla-
rmdr: Bunlar dnyda takv'y azk edindiler. lmi
ceml, benden saknmay ziynet edindiler. Gece ve gn
dz benim ilmimle megl oldular. Eer onlar imdi
dnyada mahzn iseler, Ahietde ferah iindedirler,
buyurdu.
uayb (A.S.)n bir kz vard. Ad Safre idi. u-
ayb (A.S.) ona eyiz verdi ve Ms peygambere nikh-
lad. uayb (A.S.) Hz. Msya da bir (Asa) verdi. Ondan
sonra Ms (A.S.) on yl onun koyunlarn gtt.
199
Hz. uayb Ms (A.S.)a:
Bu as Cennet aacndandr, Hak tala onu
Adem Peygambere verdi. Ondan t (A.S.)a dedi. On
dan drs (A.S.)a, ondan Nh (A.S.)a, ondan Hd
(A.S.)a, ondan Slih (A.S.)a, ondan brahim (A.S.)a on
dan smail (A.S.)a, ondan shk (A.S.)a, ondan Yakb
(A.S.)a, ondan uayb (A.S.)a, ondan sonra da Ms
(A.S.)a dedi.
Bir gn uayb (A.S.) du etti. Ms (A.S.) da mn
dedi. Hak tala uayb (A.S.)a tekrar gzlerini verdi.
Mfessirlerin bildirdiklerine gre, Ms (A.S.) an
nesini ve kardei Hrnu grmek iin, Msra gitmek
zere Hz. uaybdan izin istedi. Hz. Msya uayb
(A.S.) izin verdi. Ailesi ile birlikte Msra gitti. ok sert
k gnleri idi. am melikinden korktular, baka bir
yoldan gittiler. Ailesi hasta idi. Olan douracakt. l
de yollarna ylece koyulmu giderlerdi. Ms (A.S.) d
nceli, dalgn bir vaziyette yrmekte idi.
Nihayet karanlk bir gecede ve ei doum yapt
bir srada Tra geldiler. Ms (A.S.) ate yakmak iste
di, yanmad. Tr'da ilh nru grd. Ate sand. Ora
ya geldiinde onun yeil bir aa olduunu grd. O
aac aadan yukarya kadar bir ak nr kaplamt.
Hayret iinde durakald. Hemen meleklerin tesbihini
iitti. Gnl ho oldu. Ms (A.S.) u sesi duydu:
Ey Ms! Ben senin Tanrnm.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Ben seni iitiyorum. Fakat seni g
remiyorum, neredesin? dedi.
Hak tala hazretleri:
200
Ben seninleyim, sana senden yaknm, buyurdu.
Ms (A.S.) hemen anlad ki, sz syleyen Hak'dr,
Ms (A.S.)'n yakni, kesin bilgisi ziyde oldu.
Hak tala hazretleri.
Ey Ms! Seni setim ve peygamber yaptm. Be
nim vahyimi iit. Benden baka Allah yoktur. Bana
ibdet et, dedi ve:
phe yok ki benim, ben Allahm. Benden ba
ka hi bir Tanr yoktur. yleyse bana ibdet et, beni ha-
trlamak ve anmak iin namaz kl. buyurdu. (85)
Sonra gene Ms (A.S.)'a:
Ms, o sa elindeki ne? buyurdu. (86)
Ms (A.S.):
Asdr, ona dayanrm ve koyunlarm onunla
gderim, ona ok ihtiyacm vardr, dedi.
O asnn ba atal idi. Ucunda demiri vard. Pey-
gamberlerden birbirine miras kalm idi.
Hak tala hazretleri:
Ey Ms! O as'y yere brak, buyurdu. O da ye
re brakt. Bir sar ylan olup karn zerinde yrd,
O iki atal iki yanak oldu. Gzleri ate gibi yanyordu
Dilerinden ses kard. Ms (A.S.) onu grnce kor
kup kat.
Hak tala yle nid buyurdu:
Ey Ms! Dn geri korkma. Elinle onu tut, bu-
yurdu. Bunun zerine tuttu. Evvelki gibi as oldu. Tek-
rr:
Elini koltuuna sok. Bembeyaz ksn, buyurdu.
(85) T-h Sresi, yet: 14.
(86) T-h Sresi, yet: 17.
201
Sonra elini koynuna sokup kard. Gne gibi bir nr
paras kt.
Ondan sonra Hak tala Ms Peygamberi Firavna ve
kavmine rislet vazifesiyle gnderdi. Ms (A.S.) o za
man seksen yanda idi.
Hak tala hazretleri:
Ey Ms! Seni kullarmdan bir kuluma gnderi-
yorum. Benim nimetimi unuttu, adm kendine ad koy
du ve benim kullarm kendine taptrd. Eer benim
merhametim olmasa idi, bir anda helk ederdim. Eer
gklere izin versem stne yklrlard. Eer yerlere
izin verseydim onu yutarlard. Eer denizlere izin ver
sem board. Fakat onun kfrnden bana zarar gelmez.
imdi ben ona mhlet verdim. Ey Ms! Var, benim
davetimi ona bildir. Bana ibdet etsin, buyurdu.
Ms (A.S.) Allahn kelmn iitince Trdan dn
d.
Ondan sonra Allah Cebril (A.S.)a:
Git, benim Hrn kuluma: Allah tala kardein
Msy peygamber kld, seni de peygamber yapt. Fi-
ravna gnderdi de, buyurdu.
O zaman Hrn (A.S.) Firavnn beylerinden idi.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Ms (A.S.) yiyecek istedii zaman assn yere
vurur, yerden bir gnlk azk kard. Bir daha vurur,
yerden su kard. Ne zaman yemi istese, asy yere
diker, o as hemen yemi verirdi. Gece olunca kandil
gibi yanar, k verirdi. Dmanla karlatnda onun
la cenk ederdi.
202
Ondan sonra Firavna ok mucizeler gsterdi. Fa
kat Firavn imna gelmedi.
Nakledildiine gre Firavn bir gn btn sihirbaz
ve falclarn, Ms (A.S.) ile karlatrmak iin, bir
araya toplad. Onlar bir vadiye, bir mil uzunluunda,
urganlar braktlar. O urganlar ylan oldu. O vdi ylan
larla doldu.
Hak tala hazretleri:
Ey Ms! Sen de asn yere brak! buyurdu.
Ne zaman ki Ms (A.S.) assn yere brakt. Kos
koca bir ejderh oldu. Btn ylanlar yuttu. Sihirbaz
larn yaptklar bir ie yaramad. Falclar bu hali g
rnce aczlerini kabl edip secde ettiler ve:
Alemlerin Rabbi olan Ms ve Hrnun Rab-
bine iman getirdik, dediler.
bni Abbs (R.A.) yle der:
O falclar binden fazla idi. Bu hdise sken
deriye'de oldu. Ms (A.S.) assn yere braknca sek
sen arn geniliinde azn at ve Firavna hcm et
ti. Firavn onu grp sarayna kat.
Saiyd bin Cbeyr (R.A.) da yle der:
Firavn drt yz yl hkmdarlk yapt. Btn
mr alt yz yirmi yldr. Hayatnda hi hasta olmad.
Eer bir gn a kalsa, yahut bir saat zahmet ekse idi
tanrlk iddiasnda bulunmazd.
mam Fahr-i Rz, Tefsir-i Kebrinde yle der:
bls bir gn gelip Firavnn kapsn ald.
Firavn:
Sen kimsin? dedi.
bls:
203
Eer sen tanr olmu olsan beni bilirdin. Fakat
chil imisin, dedi.
Firavn:
Acaba benden ve senden kt kimse var mdr?
dedi.
bls:
Evet, hasedci vardr. O ktlkte benden ve
senden stndr. Zira ite ben bu hased ile mihnete
dtm, dedi.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Falclar Ms (A.S.)a iman ettikleri zaman, Fi
ravn bunu grp, mahzn ve eli bo olduu halde, kav-
mi ile birlik kfr zerinde dnd, gitti. Ms (A.S.) o
zaman drt mucize gsterdi:
1 iddetli ktlk.
2 Bolluk,
3 Btn aalarn yemi vermesi,
4 Yed-i Beyz. Ms (A.S.)n gne gibi parla
yan eli mucizesi.
Firavn ve kavmi iman etmedikleri vakit Ms
(A.S.):
Ey Allahm! Firavn yeryznde fesdla megl
olup halk aztt. imdi onlara bellar gnder ki, benim
kavmime nasihat ve benden sonra da ibret olsun, dedi.
Hak tala onlara Tfan gnderdi. ekirge, bit ve kur
baa yadrd. Nili kan haline getirdi. Bu be mucize
den sonra da Tn hastal verdi. Hatt onlardan yet
mi bin kii ld. Ms (A.S.)'a gelip aladlar, yalva
rarak aman dilediler.
Nakledildiine gre Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Firavna mhlet verdin Bundaki
204
hikmet nedir? dedi.
Hak tala hazretleri:
Firavnda gzel sfatlar vardr, ben o sfatlar
severim. Onun iin Firavn hemen helk etmiyorum,
buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! O sfatlar nelerdir? dedi.
Allah tala hazretleri:
Benim ehirlerimi adaletle imr etti ve kulla
rm arasnda adaletle hkmeyledi. Onun yalan iddiasn
dan bana ne ziyan vardr? buyurdu.
Bir gn Cebrail (A.S.) insan kyfetinde Firavna
geldi.
Firavn:
Sen kimsin? dedi.
Cebril (A.S.):
Benim bir kulum vardr. Bana zlmetti. Ben
ona ok iyilik ettim. Sonunda bana kar geldi. Benim
adm kendine ad koydu ve kullarm kendine taptrd,
dedi.
Firavn:
O ne yaramaz kuldur? dedi.
Cebril:
Onun cezs nedir? dedi.
Firavn:
Suda bomak gerektir, dedi.
Cebril.
Dilerim ki bir nme yazp veresin de elimde de
lil olsun, dedi.
205
Firavn bir hccet (delil belgesi) verdi, Cebril
(A.S.) alp gitti.
Nakledildiine gre, Hak tala Ms ve Hrn
(A.S.)a yle buyurdu:
Ey Firavn! Drt yz yl mr srdn. Hkm
dar oldun. imdi de ben sizin en byk rabbinizim
diyorsun. Evvelki kfirler byle dememilerdi. Fakat
unu bil ki, eceline tam krk yl kald. Eer bir defa
Hak talaya (Sen benim en byk Rabbimsin) desen
o drt yz yl iinde ne trl gnh iledinse hepsini
affeder. mrn de bin sene yapar. Yeryznde ne ka
dar maden varsa hepsini sana bildirir. Seni arka ve
garba hkmdr yapar.
Firavn onlardan bu szleri iitince, ltuf ve ikrm-
da bulundu. Tatl sz syledi ve:
Vezirim Hmn ile istire edeyim, ona dan
aym, dedi. Firavn Ms (A.S.) ne syledi ise Hmna
anlatt.
Hmn:
Ey Firavn! imdiki halde lemin rabb sensin,
sana tapyorlar, ister misin ki kul olasn, dedi.
Firavn imndan men etdi. O da kfr ve dallet
zerinde ylece kald.
Nakledildiine gre Firavn, mr tamam olmaya
az kalnca halka zlmetmeye balad.
Hak tala hazretleri Firavn ve kavmini helk et
mek isteyince, Ms (A.S.)a:
Bir gece Ben sril ile ehirden k, git buyur
du. Ms (A.S.) da bir gece kp gitdi.
Kefda beyan edildiine gre Yakb (A.S.) er
kekdii yetmi iki evld ve ailesi ile Msra gitmi
206
ti. Sonra altyz binden fazla kii ile Msrdan kt
lar. Firavn on kerre yzbin ve beyz kii ile bun-
larn ardna dt. Cebril (A.S.) Firavn'n nnden
aln sakar bir ksrak ile yrd. O ksraa (Feresl
Hayat = Hayat at) derlerdi. Mikil (A.S.) askerin ar
dndan Firavn srerdi.
srail oullar onlar grnce:
Firavn ve askerleri bizim ardmza dm ite
geliyorlar. Biz nereye gidelim? dediler.
Allah tala Ms (A.S.)'a:
Asn suya vur! buyurdu.
Ms (A.S.) as'sn suya vurunca su on iki yol
oldu. sril oullar suya girib karya getiler. Bir
birlerini gremediler. Suda boulacaklarndan kork
tular, yle sandlar.
C. Hak suya:
Senden kaplar ve pencereler alsn, oradan bir
birlerini grsnler, buyurdu.
Hemen su delik delik oldu. Hatt birbirlerini g
rp syletiler. Sa ve selmet suyu getiler.
Nitekim Hak tala yle buyurdu:
Hem hatrlayn o demleri ki sizin sebebinize
denizi yarp da hepinizi kurtarm, Fravnn haneda
nn ise, kendiniz de gzlerinizle bakp dururken, (su
da) bomuduk.) (87)
Tefsr-i kebrde yle anlatlr:
Firavn ve kavmi denizin kenarna geldikleri
vakit, suyun yol yol olduunu grdler. Firavn kavm
ine:
(87) Bakara Sresi, yet: 50.
207
Su benim iin on iki yol oldu, dedi. Kavmi de
Firavn dorulayp gemek istediler.
blis men edip:
Girmeyin! dedi.
Hemen Cebrail (A.S.) geldi ve blsin atnn yu
larndan tutup suya getirdi. Mikil (A.S.) da ardndan
srd.
Suya girdiklerinde o su yer yer yklp bunlar
bodu.
bn Abbs (R.A.) yle der:
Ne zaman ki Firavnn askeri bouldu, Firavn
onlar grd ve: Beni sril kavminin imn ettii
Tanrya ben de imn ettim dedi.
Hak tala hazretleri:
Sen daha nce mfsidlerdendin, senin imnn
kabul etmem, buyurdu.
Bazlar.
Firavn Cebil (A.S.)'dan yetmi defa yardm
istedi, fakat Cebrail yardm etmedi, derler.
Nakledildiine gre Hak tala Cebril (A.S.)a:
Firavn yetmi kere sana feryd edip yardm
istedi, sen kulak asmadn. anm hakk iin, eer ba
na bir kerre feryd isteseydi ben yardm ederdim,
buyurmutur.
Ne zaman ki Firavn, Cebrailden yardm diledi,
Ccbril Firavn'n kendi elile verdii delil belgesini
gsterdi.
Hak tala Firavn' ve kavmini helk edince, M-
s (A.S.) kendi kavmine haber verdi. Ben sril:
Firavn helk olmad, lmedi dediler.
208
Hak tala suya emir verdi, su Firavn imi k
zl kz gibi kenara att. srail oullar onu grnce
sevindiler ve memnun oldular. O vakitdenberi su l
y kabul etmeyip dar atar.
22. TEVRATIN N VE ALLAHI GRME
DLE LE LGL BAHS
Allah tala buyurdu:
And olsun ki biz Ms ile Hrna bir ziy,
takv sahipleri iin de bir eref olan o frkn (Hak
ile btl ayran Tevrt) vermiizdir.
(yle takva sahipleri) ki onlar tenhada da Rable-
rine candan sayg gsterirler. Onlar kyametten kor
kanlardr. (88)
Mfessirlerin beyanna gre Ms (A.S.) kavmi ile
u ekilde vaadleti:
Eer Firavn helk olursa ben size bir kitap
getireceim. Onda Allahn emir ve nehyi vardr.
Ne zaman ki Allah tala dmanlar, yok etti ve
aralarnda birtakm hdiseler oldu, Ms (A.S.)dan o
kitab istediler. Ms (A.S.)da Allahdan onu diledi,
Allah tala Ms (A.S.)a:
Otuz gn oru tut, diye buyurdu.
Ms (A.S.) otuz gn oru tuttu. Fakat alktan
az koktu. Msvk tutundu, kulland. O koku gitti.
Hak tala:
Ey Ms! Benim yanmda, oru tutan kimse
(88) Enbiy Sresi, ayet: 48, 49.
209
nin aznn kokusu, misk kokusundan yedir, buyurdu.
Ms (A.S.) on gn daha oru tuttu.
Kz Beyzvi tefsirinde beyan edildiine gre,
Hak tala Ms (A.S.)'a ilh hitabda bulundu. Hz.
Ms:
Kimdir konuan? dedi.
Hak tala:
phesi yok ki benim, ben Allahm. Benden
baka hi bir Tanr yokdur..... buyurdu. (89)
Derhl bls gelip:
Ey Ms! Kimdir sana sz syleyen? dedi.
Ms (A.S.):
Hak tala hazretleridir, dedi.
eytn:
Hayr, blsdir, dedi.
Ms (A.S.):
Bilirim ki, syleyen Allahdr. Zira her tarafdan
btn zm ile iitdim, dedi.
Bu, Ms (A.S.)n, Tanr talaya rhn bir kav
ray ile kavuduuna iretdir. Ondan sonra ilh sz
kendisine intikl etmitir.
Nakledildiine gre Ms (A.S.) mnct iin Tr
dana kt zaman, yerine kardei Hz. Hrnu vekil
brakt. Hak tala bir glge indirdi. Yedi fersah uzun
luu vard. Oradan eytn kovdu ve gklerin perdesi
ni giderdi. Ms (A.S.) melekleri ve Ar grd. Ona
Cebril (A.S.) sz syledi. Ms (A.S.).
Efendim, sen kimsin? dedi.
(89) T- h Sresi, ayet: 14.
F: 14
210
Cebril (A.S.):
Hak tala beni sana ikrm iin gnderdi. Benim
inci ve mercanla ssl kanadma bin, senden nce
hi kimse benim kanadma binmedi, dedi.
Ms (A.S.) Hz. Cebrailin kanadna bindi. Cebril
(A.S.) onu yle bir yere gtrd ki, orada C. Hak
Ms (A.S.)a ilh hitabda bulundu. Hz. Ms onu
iitti. Fakat Cebril (A.S.) iitmedi.
Ondan sonra Hak tala Cebril (A.S.)dan, Hz.
Musa'ya, Adn Cennetinden Levh-i Mahfz'u getirmesi
ni emretti. O, yeil zebercedden, yahut kzl yakutdan
bir tahta zerinde yazlm idi. Hak tala kudret elile
ona on kelime yazd. Ms (A.S.)n kalemin sesini iitti.
Levhn uzunluu Ms (A.S.)'n on misli idi. Hak
tala yle buyurdu.
Ey Ms! Benden baka Allah yoktur. Bana
kulluk et ve bana e tutma! Kim bana denk tanr ta
nrsa onu Cehenneme atarm.
Ey Ms! Bana, ana ve babana kret.
Ey Ms! unu Hak tala haram kld: Bo yere
kan dkme ve kimsenin malna hased etme.
Ey Ms! Zn etmek benim katmda byk g-
nahdr.
Ey Ms! Kendini raz ettiin gibi halk da rz et.
Ey Ms! Benim ismimi anmakszn hi bir hay-
van boazlama. Eer boazlarsan o bana ulamaz.
Ey Ms! Kendini ve aileni Cumartesi av avlamak-
dan men et. O gn, meleklerim arasnda, gayet erefli
bir gndr.
Ms (A.S.) Allahn kelmn iitince, can gnl
ile onu grmeyi arz etti.
211
Eer, C. Hakk dnyda grmek imknszdr,
yle ise Ms (A.S.) niin grmek istedi? diye sorar
larsa cevab udur:
Ms (A.S.) dnyda gzkmediinden bir an gfil
olarak, ar sevgi ve muhabbetinden dolay grmek is
temitir.
Hak tala hazretleri:
Ey Ms! yle bir ey istedin ki, senden nce
meleklerden, cinlerden ve insanlardan hi kimse by
le bir dilekte bulunmad. Hem niin beni grmek is
lersin? Buna nasl dayanrsn? Kim beni dnyda
grse akl bandan gider ve kendisi helk olur, bu
yurdu.
Ms (A.S.):
Seni grmeye kim dayanabilir? Sensiz yaa-
makdan seni grp lmek yedir, dedi.
Hak tala:
u daa bak! Eer onu grp helk olmazsan
beni de grebilirsin, buyurdu.
Ondan sonra Ms (A.S.)'n bulunduu da, yer
den drt fersh bulut, imek ve yldrm kaplad.
Ms (A.S.) bunlar grnce ard. Korktu, canndan
midini kesti ve.
Ey Rabbim! Eer durursan yanarm, gidersen
lrm. Allahm! Bana yardm nazarn uzat, dedi.
Sonra Hak tala Arn nrundan bir nr gsterdi,
Ve o nr yetmi bin perdeyi aradan kaldrd. O da
da nr belirince da yedi paraya ayrld. Mekke
de, Medine'dedir, biri de yer ile gk arasnda ge
zer derler. Bazlar da yere geti demilerdir.
212
O gn Perembe ve Arfe gn idi. Hak tala Tev-
rt Cuma gn verdi.
Ms (A.S.) o dalarn para para olduunu g
rnce akl bandan gidip baygn dt. Cebril (A.S.)
Hz. Msy korudu. Yoksa Ms (A.S.) yanard.
Ms (A.S.) kendine gelince tekrar (Tr) dana
geldi ve:
Tvbe ederim y Rabbi! Senin ortan yok. So
nu olmayan bir sultan ve tahtndan inmeyen bir padi
ahsn. Fakat una inandm ki, Sen dnyda kimseye
grnmezsin, dedi.
Ondan sonra Hak tala Ms (A.S.)a Tevrt in
dirdi. Yetmi deve yk idi.
Bazlar Tevrat'n (bran) dilinden alndn sy
lemilerdir. Mans: (eriat) demektir.
Bazlar da:
Btndan zhire gelmeye, iten da kmaya
denir, demilerdir.
Muhammed Mustaf (S.A.V.) yle buyurmutur:
Hak tala drt eyi kudret eli ile ortaya koy
du:
1. Tevrt kudret eli ile yazd.
2. Ademi kudret eli ile yaratt.
3. Tb aacn kudret eli ile dikti.
4. Adn Cennetini kudret eli ile yaratt.
Ms (A.S.) Tevrta bakt. Levha zerine kalem
ile yazlan emirlerin, Tevratn ba ksmnda yazlm
olduunu grd.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! nsanlarn hayrlsn bildim. Hal-
ka iyilii emrederler ve ktlklerden sakndrrlar,
Evvel ve hir kitaplara inanrlar ve Deccl onlar l
drrler.
Allahm! Onlar benim mmetim kl, dedi.
Hak tala:
Ey Ms! Onlar Muhammed mmetidir, bu
yurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Bir kavim grdm. ayet bir ha
yr amel ilerlerse, bir yerine on ecir verirsin. Yahud
yediyz, yahud birine hesapsz ecir verirsin. Eer bir
yaramaz amel ilerlerse birine bir yazarsn. O kavmin
mushaflar gnllerindedir. Namazda melekler gibi
saf tutarlar. Mescidde sesleri ar sesine benzer. Onlar
cehenneme girmezler. Onlar bana mmet eyle, dedi.
Hak tala:
Onlar Muhammed (S.A.V.) mmetidir, buyurdu.
Ms (A.S.) Muhammed (S.A.V.)y ve mmetine ve
rilen lh atyyelerden dolay ciz kald ve.
Allahm! Beni Muhammed mmetinden kl,
dedi.
Ey Ms! Seni rsletim ve kelmm ile azz
kldm. Sana ne verdimse onunla amel et ve kre-
denlerden ol. Tevrt elimle yazdm. Btn nasihat ve
tleri onda akladm. Onu sana verdim. Kavmine
syle, slihlerden olsunlar. Senin kavmin benim ilh
yardmmla doru yolu bulmutur, buyurdu.
Ms (A.S.) bunu iitince gn ho oldu. Sonra da:
Ey Rabbim! Muhammed (A.S.)' grmek iste
rim, dedi.
213
214
Hak tala hazretleri:
Sen o zamana kalmazsn. Eer dilersen mme
tine nid edeyim. Onlarn seslerini sana iittireyim,
buyurdu.
Ms (A.S.):
Evet, iittir, dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey mmeti Muhammed! buyurdu.
Onlar atalarnn belinden yle cevab verdiler:
Buyur ey Rabbim buyur! Hamd, nimet ve mlk
senindir ve senin ortan yoktur, dediler.
Hak tala:
Ey Muhammed mmeti! Benim rahmetim ga-
zbm geride brakmtr. Siz benden birey isteme
den ben size verdim. Siz gnh ilemeden ben sizi
yarladm, buyurdu.
213
23. B L M
Bilmek gerektir ki, Hak tala hazretleri Ms
(A.S.)a krk bin sekizyz kelime vahyetmitir.
Bazlar:
Yz ondrt bin kelime syledi, derler.
Hepsi vasiyet idi. Onlardan birisi udur:
Ms (A.S.) mnctnda: Ey Rabbim! Seni
nerede araym? dedi. Hak tala:
Beni zayf ve dny'y terk etmi kulumun
gnlnde ara, buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Hangi kulun senin yannda eref
lidir? dedi.
Hak tala:
Bir ey yapmaya gc yettii halde af eden
kulumdur, buyurdu.
Hak tala.
Ey Ms! Bir kimseyi helk etmek iin btn
yer ve gk ehli bir araya gelseler, ayet ben o kulumun
helkini istemesem, kimse o kulu helk edemez, bu
yurdu.
Hak tala tekrar:
Ey Ms! Eer bir sultandan korkar isen ab-
dest al. Onun erri sana dokunmaz. Zra abdestli olan
benim emnetimdedir. Kimseden ona ziyan gelmez,
buyurdu.
216
Vehb bin Mnebbih yle der:
Tevrtta, birbirini takiben, drt satr bul
dum.
Biri udur.
Bir kimse Hak talann kitabn okusa ve
kendisine rahmet olmad zannetse, muhakkak o kii
Tanrnn adn alaya almtr.
kincisi:
Bir kimseye bir musibet erise, o musibetten
halka ikyet etse Tanr taladan ikyet etmitir.
ncs:
Bir kimsenin bir eyi kaybolmu olsa, o kim
se zlp kzsa, Tanr' nn taktirine kar gelmi olur.
Drdncs:
Bir kimse, zengin bir kimseye mal iin eilse,
dinin nimetinden ikisi gider. Yani makamndan
iki nimet eksilir.
Ms (A.S.):
Allahm! Bir kimse bir hastay ziyarete varsa
sevb nedir? dedi.
Allah tala:
Onun btn gnahn balarm, buyurdu.
Nakledildiine gre, eyh Sadrettn Konev u be
yanda bulunmutur:
Ms (A.S.), Ey Rabbim! Cennet ehlinin en
aa derecesinde olanlarnn yeri ne ekildedir? dedi.
Allah tala:
Btn Cennet ehli Cennete girince bir kii ge
lip: Allahm! Btn halk yerlerine girmiler ve mu-
radlarna ermiler, der.
217
Allah tala:
Btn dnynn hkmdarl kadar sana h
kmdarlk versem raz msn? buyurur.
O kul:
Razym Allahm, der.
Hak tala:
On bu kadar mlk senin olsun, buyurur.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! En stnnn yeri ne ekildedir
dedi:
Hak tala hazretleri:
Ben onlara gzler grmedik, kulaklar iitmedik
ve gnllerden gemedik eyler veririm, buyurdu.
Nakedildine gre Allah tala Ms (A.S.)a y
le bu-yurmutur.
Ey Ms! Eer beni zikredersen ben de seni
anarm. Beni zikrettiin zaman gnlnden zikreyle. Be
nim huzurumda hakir ve dkn bir kul gibi dur. Ba
na ak gnl ve sdk dil ile yakarta bulun. T ki
dileini kabl edeyim.
Nakledildiine gre Allah tala Ms (A.S.)a ge
ne yle buyurmutur:
Ey Ms! Muhakkak ben Adem oullarnn
iinde nrdan bir ev yaptm ve o evi emnet koydum.
Ona gnl diye ad verdim. O evin yeri marifettir.
G mandr. Gnei evktir. Ay muhabbettir. Yl
dzlar doruluktur. Dalar yakndir. Balar him
mettir. Gk grlts korkudur. imei mittir. Bu
lutlar fazilettir. Yamuru rahmettir. Aalar vef-
dr. Yemileri hikmettir. Irmaklar ilimdir. Gndz
ferasettir. Gecesi musibettir. O evin drt temeli vardr.
218
1. nsiyet (Ho geinme)'dir.
2. Yakn (lh kesin bilgi)dir.
3. Tevekkl (Allah'a snma)dr.
4. Rahmet (Allah'n sonsuz keremi)'dir.
O evin drt de kaps vardr:
1. lim kaps.
2. Hilim (gzel ahlk) kaps.
3. Sabr kaps.
4. kr kaps.
Tenbh'l-Gfilnde Ebul-Leys yle der:
Ms (A.S.): Ey Allahm! Senin sevdiin veya
sevmediin kulunu nasl bileyim? dedi.
Hak talaa hazretleri:
Ey Ms! Ben bir kulumu seversem, onun
himmeti beni zikretmesidir. Ben de yerlerde ve gk
lerde onu anarm. Onu msbetten saklarm ve azab
m ona haram ederim. Ey Ms! Ne zaman bir kuluma
gazb edersem beni zikretmesini ona unuttururum
Musibet iletirim. Ona hmederim ve azbm ona he
ll ederim, buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Gazb ettiin kimsenin nian ne
dir? dedi.
Hak tala:
Gnl kibirli ve dili ar szl olur. Gz er
re, ktle bakar ve eli cimri olur, buyurdu.
Nakledildiine gre C. Hak Firavn' suda helk
ettii zaman Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Bana bir amel gster ki o bana
verdiin nimetlerin kr olsun, dedi.
219
Hak tala hazretleri:
Allah'dan baka Tanr yoktur de, buyurdu.
Ms (A.S.) daha fazlasn istedi. O zaman C. Hak:
Ey Ms! Yerleri ve gkleri terzinin bir ke
fesine koysalar, bir kefesine de bu (Lilhe illellh) ke
limesini koysalar bu daha ar gelirdi, buyurdu.
Kt'ul-Kulbda nakledildiine gre Hak tala
yle buyurmutur:
Ey Ms! Benim kullarma syle. Kimin ii d
ndan hayrl ve iyi olursa o benim vellerimdendir.
Kimin ii dndan kt olursa o benim dmanlarm-
dandr.
Katde (R.A.) yle der:
Ms (A.S.) C. Hakkn hitabna muhtab olduu
zaman Ms (A.S.): Ey Rabbim! Bana kermetler ver
din. zerime glge gnderdin. Bana bldrcn eti ve
kudret helvas indirdin. Benim iin tatan su kar
dn. Firavn ve kavmini benim iin helk edip suda
bodun. Benden kermetli hi baka kulun var mdr?
dedi.
Hak tala:
Ey Ms: Benim bir peygamberim vardr. O
bana btn yaratlmlardan kermetlidir, buyurdu.
Ms (A.S.) bunu iitti, hayret etti ve:
Ey Rabbim! Senin iin benim mmetimden
daha kermetli bir mmet var mdr? dedi.
Hak tala:
Ey Ms! Muhammed mmetinin fazl, benim
yanmda, btn mmetlerin fazlndan stndr, bu
yurdu.
220
Nakledildiine gre Mus (A.S.):
Benim Rabbim uyur mu? diye sordu.
Hak tala, Ms (A.S.)a:
Eline iki ie al ve sakla, buyurdu.
Ms (A.S.) o iki ieyi eline alnca Hak tala haz
retleri ona uyku verdi. Ms (A.S.) uyuyunca elindeki
ieler dp para para oldu.
Hak tala:
Ey Ms! Eer ben uyusa idim, yerler ve gk
ler bu ieler gibi para para olurdu, buyurdu.
Nakledildiine gre Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Hangi yer sana gre erefli ve de
erlidir? dedi.
Allah tala:
Cennette Hazretl-Kuds denilen bir yer var
dr. Oras bana her yerden deerlidir, buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Orada kimler olur? diye sordu.
Hak tala:
taife, blk kimse oraya girer.
Biri udur: Ben ona hastalk veririm, o sabreder.
kincisi:
Kendisine nimet veririm, o kreder.
ncs;
Ben lm veririm, o raz olur, buyurdu.
Hak tala Ms (A.S.)a:
Be ey senden, be ey benden buyurdu.
1. Tanrlk benden, kulluk senden.
2. Vermek benden, kretmek senden.
3. Kabl etmek benden, du etmek senden.
221
4. Hkm vermek benden, sabretmek senden.
5. Cennet benden, boyun emek senden.
Nakledildiine gre Hak tala yle buyurmutur:
Ey Ms! Be eyi, be eyin iine koydum.
Halk bunlar baka yerde arar. Peki nasl bulurlar?
Bu be ey unlardr:
1. Ben ilmi alkta braktm, halk onu toklukta
arar.
2. Rzam arzular terk etmekte koydum. Halk
onu arzularda arar.
3. erefi bana itaatta koydum. Halk onu byk
lerin kapsnda arar.
4. Zenginlii kanaatta koydum. Halk onu mal
toplamakta arar.
5. Rahat Ahirete braktm. Halk onu dny'da
ister Peki nasl bulurlar?
Nakledildiine gre Hak tala hazretleri:
Ey Ms! Kim gybet ederse ve tvbekr olur
sa Cennete herkesten sonra girer. Eer gybet edip
tvbesiz lecek olursa, cehenneme ilk giren o olur,
buyurmutur.
Gene nakledildiine gre Hak tala hazretleri,
yle buyurmutur:
Ey Ms! Kim babasna ve anasna itaatkr
olup iyilik ederse, fakat bana kar s olsa, ben onu
tvbekrlardan yazarm. Kim bana itaat etse ve iyilik
yapsa. Fakat babasna ve anasna kar gelse ben onu
aslerden yazarm.
Nakledilmitir ki bls, Ms (A.S.) ile bulumu-
tur.
222
blis:
Ey Ms! Hak tala peygamberlik iin ve ko
-numak iin seni seti. Beni de o yaratt. Fakat g
nah ileyip s oldum. Rabbimden tvbe etmeyi di
lerim. Beni yarlasn ve tvbemi kabul etsin, dedi.
Hz. Ms.
Ey Rabbim! blis'in tvbesini kabl et, dedi.
Hak tala:
Varsn Adem'in kabrine secde etsin. O zaman
tvbesini kabl edeyim, buyurdu.
bls bu sz iitince:
Ben Ademe hayatta iken secde etmedim. im
di ise ld. Onun kabirine mi secde edeceim? dedi
ve secde etmedi.
Nakledildiini gre Hak tala yle buyurmutur:
Ey Ms! Benim keremimin ve rzamn sana
yakn olmasn ister misin? O kadar ki, sznden di
line yakn olaym, gznn karasndan akna yakn
olaym.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Onu isterim, dedi.
Hak tala:
Muhammed Mustaf'ya ok salavt getir, bu-
yurdu.
Nakledildiine gre Musa (A.S.):
Ey Rabbim! Bana yakn isen yakaraym, rak
isen araym, dedi.
Hak tala hazretleri.
Kim beni zikrederse ben onunla beraber olu
rum. Kim bana itaat ederse ben de ona bal kalrm.
Kim beni severse ben de onu severim. Kulum beni
ne zaman ararsa ben onu bulurum, buyurdu.
Risale-i Kueyrde yle sylendii nakledilir:
Ms (A.S.): Ey Rabbim! Sen Adem (A.S.)' kud
ret elinle yarattn ve ona trl trl kerametler ver
din. Onun sana kr nasl idi? dedi.
Hak tala:
Her eyi benden bildi, buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Allahm! Bana bir amel gster ki onu i
leyeyim ve benden r az olasn, dedi.
Hak tala.
Ey Ms! Benim rzan senin rzandr, yani be
nim hkmme r az olursan, ben de senden rz olu
rum, buyurdu.
Nakledildiine gre Hak tala hazretleri.
Ey Ms! Ne zaman dervileri grrsen onlara
ilim ret. Nitekim zenginlere retirsin. Eer yle et
mezsen, o sana rettiim ilmi topraa gmekoy, bu
yurdu.
Gene Allah tala:
Ey Ms! Diler misin ki, kymet gnnde se
nin hasentn btn halkn hasent gibi yapaym m?
buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! sterim, dedi.
Hak tala:
yle ise hastalarn hatrn sor ve dervilerin
kaftanm bitle.
Ondan sonra Ms (A.S.) ayda bir kere hastalarn
hatrn sorar ve dervilerin kaftann bitler idi.
213
224
Mlik Dinr (R.A.) yle der:
Hak tala Ms (A.S.)'a. Ey Ms! Demirden
bir naln (ayakkab) edin. Bir de as edin. Ondan son
ra, ayakkabn ve asn para para oluncaya kadar
cihan gez, benim ibretlerimi gr ve ren, buyurdu.
Mesbh erhinde yle nakledilmitir:
Ms (A.S.): Ey Rabbim: Ar ile Krs aras ne
kadardr? dedi.
Hak tala:
On bin kerre ark ile garb aras kadardr, bu
yurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Bana Tevrat verdin. Sz syledin
Bunlardan sonra drt eyden korkarm, bir eye de
mid tutarm, dedi.
Hak tala:
O korktuun drt eyle mid etliin bir ey
nedir? buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim!
1. Fakirlikten,
2. lmn iddetinden,
3. Kymetin dehetinden,
4. Kabir azabndan korkarm.
mid ettiimse senin bana verdiin hlis ve ka
rksz muhabbettir, dedi.
Hak tala bunun zerine yle buyurdu:
Ey Ms! Fakirlikten korkarsan kuluk nama
z kl, fakirlikten kurtulursun. lm sarholuundan
korkarsan akamla yats arasnda namaz kl. Kabir
2 25
azabndan korkarsan gece iki veya drt rekt namaz
kl. Kymetten korkarsan Recep aynda oru tut.
Ey Ms! eyi sakla ki sana ey vereyim:
1. Dilini yalandan ve gybetden sakla, sana cen
neti vereyim.
2. Yaramaz yoldadan kesil, sana iyi kimseleri
yolda edeyim.
3. Karnn haramdan ve pheli eylerden sakla
ki, sana hikmet vereyim.
Ey Ms! Benden drt eyi isteme. Senden evvel
kilere vermediim gibi sana da vermem:
1. Benden zenginlik isteme. Gryorsun ki btn
halk bana, muhtatr. Ben ok zengin Rabim. Siz ise
fakirlersiniz.
2. Benden gayb ilmini isteme. Onu benden baka
kimse bilmez. Meer ki, ben bildireyim.
3. Halkn dilini senden kesmemi isteme. Ben
onlar yarattm, rzklarn da verdim, ldrrm, yi
ne diriltirim. Ya cennete, yahut cehenneme koyarm.
Byle olduu halde onlar beni yaramaz eyle anarlar.
Dillerini benden kesmedim, senden de kesmem.
4. Benden dny'da bek isteme, bulamazsn.
Zira dim ve bk olan benim. Btn mahlkt ise
fnidir.
Nakledildiine gre Hak tala yle buyurmutur:
Ey Ms! Eer yedi denizler mrekkep olsa
ve btn aalar kalem olsa; insanlar, cinler ve me
lekler de yazc olsalar ve yetmibin bu kadar gelseler,
cehennemin derinliinin vasflarn yazamazlar.
Ms (A.S.):
226
Ey Allahm! Cehennemin derinlii ne ekilde
dir? dedi.
Hak tala:
Drt bin yllk yoldur. Bir yl drtbin aydr.
Bir ay drt bin gndr. Bir gn yetmi bir saattir
ve her saat bin yllk zaman kadardr.
Ey Ms! Kavmine syle! Birbirini memnun etsin
ler. Onlar Cennete koyaym, buyurdu.
Ms (A.S.):
Eer memnun edemezlerse? dedi.
Hak tala hazretleri:
u drt eyle beni memnun etsinler, buyurdu:
1. ledikleri ktlklere gnlleri ile pimn ol
sunlar.
2. Dilleri ile istifar etsinler, yarl dilesinler.
3. Gz ya dksnler.
4. Btn uzuvlar ile bana hizmet etsinler.
Gene Allah yle buyurdu:
Ey Ms! Kurtulu dilediin zaman kendi bo-
yuna bak, benim ululuuma bak. Kendi yerine bak.
Kabrini hatrla. Kabir benim zindanmdr. Sana
bakp Cenneti hatrla ki o benim sevbmdr. Soluna
bakp cehennemi gr ki o benim azbmdr. nne
bakp lm meleini hatrla ki, o benim raslmdr.
Nakledildiine gre Ms (A.S.) zamannda ok b
brlenen bir kimse vard. Hatt:
Dokuz soya kadar ulular oluyum, derdi.
Hak tala:
Ey Ms! Syle o kimseye. O dokuz kii ce
hennemliktir, onunla on olur, buyurdu.
227
Nakledildiie gre Hak tala yle buyurmu
tur:
Ey Ms iki eyi b i l, iki eyi de bilme:
Bil ki ben tekim. Keyfiyetimi bilmek isteme. Zira
keyfiyetim yok. Rzk benim verdiimi bil, nereden
verdiimi bilme.
Ey Ms! Zlimlerin evlerine varma. Dny'ya
bal olanlar asl sevme ve onlardan ayrl. Hasta ol
salar hatrlarn sorma. Cenzelerinde bulunma. Zira
onlar benim dmanmdr.
Sehl bin Abdullah Et-Tsdri yle der:
Ms (A.S.): Ey Rabbim! Muhammed mmeti
nin baz derecelerini bana gster, dedi.
Hak tala:
Ey Ms! Sen onlarn hepsini grmeye doya-
mazsn. Fakat onlarn yerlerinden bazlarn gstere-
yim, buyurdu.
Bunun zerine gkleri ap ilh mlknden bir
yer gsterdi. Ms (A.S.) o yere bakt. Onun nrun-
den akna dnd ve:
Ey Rabbim! Bunlar bu yere hangi sebeple
eritiler, dedi. Hak tala:
Dny'y ve onu sevenleri terk etmekle eriti
ler, buyurdu.
24. TEVRTDA YAZILI SZLERLE
LGL BLM
Nakledildiine gre, Hak tala hazretleri, efendi
miz Muhammed Mustaf (S.A.V.)'i, Tevrtn ilk sat
rnda ylece vasfetmitir:
228
Muhammed Allahn Rasldr ve sevgili ku-
lumdur. Doumu Mekkededir. Oradan Medine'ye hic
ret edecek ve orada kalacaktr.
Tevrt bin sredir. Her sresi bin ayettir. Eer
sefere gitselerdi yetmi deve tar idi.
Hz. Cbir bni Abdullah u rivyeti nakletmitir:
Peygamber (A.S.) buyurdu ki: Hak tala Ms
(A.S.)a Levha verdi. O Levhada yle yazl idi:
Ey Ms! Bana kimseyi ortak tutma. Ben, ba
na ortak tanyanlar Cehennem ateinde yakarm.
Bana her halde kret. Anne ve babana da kret.
Benim adma yalan yere and ime. Kimseye hsed et-
me. Hsedci benim nimetlerime dmandr. Ksmet
ettiim nimete rz ol. Kim benim ksmetime raz ol-
mazsa benim kulum deildir. Gnln benden baka
sna verme. Kendini ssleme ve hrszlk etme. Halk,
kendi nefsini sevdiin gibi sev. Cumartesi gn benim
iin iini brak. Bundan dolay peygamber efendimiz:
Cumartesi gn Ms (A.S.)'n bayramdr. Cuma g
n de benim iin seildi buyurdu.
bni Abbs (R.A.) yle der:
Ben Tevratta unu grdm: Fakir slih, zen
gin slihden; sabrl fakir, kreden zenginden stn
dr.
Hz. Abdullah bin Selm (R.A.) yle der:
Hak tala Tevratta buyurdu ki, smail oulla
rndan bir peygamber yaratacam. Onun ad Ah-
meddir. Kim ona inanrsa doru yolu bulur. Kim de
ona inanmazsa Allahn lanetine uramdr.
Nakledildiine gre Ebd-Derd Ka'bl-Ahbra:
Bana Tevrat iindeki has ayetden haber ver,
dedi.
Ka'bl-Ahbr:
Allah tala yle buyurdu dedi: Bilin ki Allah
aklarnn bana kavumalar uzaynca, ben de onlara
kavumak iin can atarm. Kim beni ararsa bulur.
Kim benden bakasn isterse beni bulamaz.
Allah tala kuds hadsde:
Beni arayan bulur. Bakasn arayan beni bu-
lamaz, buyurdu.
Eb'd-Derdi dedi ki:
Bu sz peygamberden de iittim. Tevrtta
da:
Muhammed Mustaf Safvetllh (ilh kud
retin z)dr, yazlmtr.
Ms (A.S.) Muhammed mmetinin vasflarn
Tevrtta grnce:
Ey Allahm! Onlarn hlini bana beyn et, de-
di.
Hak tala:
Ey Ms! Benim rahmetim onlarndr. Kabir
lerinde l olsalar nrum onlarndr. Kabirlerinden
kalktklar zaman beretim onlarndr. Makamma
gelseler Cemlim onlarndr, buyurdu.
Nakledildiine gre Firavn suda boulunca M
s (A.S.) halka ok tesirli vaaz etti. Alatlar. Bir ki
i Ms (A.S.)a:
Halkn ulu limi kimdir? dedi.
Hz. Ms:
Halk iinde benden lim yoktur, dedi.
229
230
Bunun zerine Allah tala, Allah bilir demedii
iin, onu uyard ve:
ki denizin birletii yerde bir kulum vardr. O,
senden daha limdir, buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Ben onunla nasl buluurum? dedi.
Allah tala:
Bir balk al, zenbiline koy. Balk nerede kaybo
lursa o lim kulum oradadr, buyurdu.
Bunun zerine Hz. Ms (A.S.) bal ald. Y bin
Nn ile berber gitti. Bir kayann dibine geldiler. O
kayann yannda Ab- hayat (hayat suyu) vard. O su
kime dokunsa diri olurdu. Ms (A.S.) ile Y o kaya
nn dibinde uyudular. O su bala ulat, balk dirildi
ve denize atlayp gitti. Denizde onun gittii yerde su
kemer gibi yol oldu. Uyandktan sonra oradan kalkt
lar, bir gn bir gece gittiler. Yolda Ms (A.S.)a ha
ber vermeyi unuttu. Ertesi gn olunca Ms (A.S.):
Zahmet ekmedik. Bu, Allah talann buyurdu
u yerden getiimiz iin olacak! dedi. Bunun zerine
arkada:
Yattmz tan dibinde balk denize girmiti.
eytan bana unutturdu, sana sylemedim, dedi.
Ms (A.S.):
Aradmz ahs oradadr. Gel geri dnelim, de-
di.
Geri dndler. O tan yanma geldiler. Bir kiinin
elbisesine brnm durduunu grdler. Ms (A.S.)
ona selm verdi. Hzr (A.S.):
Sen kimsin? diye sordu.
231
Ms (A.S.):
Ben Ms'ym, dedi
Hzr:
Ben sril Ms's sen misin? dedi.
Hz. Ms (A.S.):
Evet, sana verilen ilimden retmen iin gel-
dim, dedi.
Hzr (A.S.):
Senin benimle berber olmaya ve iime sabret
meye gcn yetmez. Ey Ms! Ben Allahn rettii
bir ilim zerindeyim. Sen onu bilmezsin. Sen de Alla
hn verdii bir ilim zerinesin. Ben de onu bilmem, de-
di.
Ms (A.S.):
nallah beni sabrl bulursun ve hibir iinde
sana karmam, dedi.
Hzr (A.S.):
Eer bana uyarsan, ben haber vermeyince bana
bir ey sorma, dedi.
Bundan sonra deniz kenar boyunca yrdler. Bir
gemiye rastladlar ve gemi halkna:
Bizi de gtrn, dediler.
Onlar Hzr iyi kii bildiler. Gemi kiras almadlar.
Hzr ile Ms (A.S.) gemiye aldlar. Gemiye binip gi
derken Hzr (A.S.) geminin tahtalarndan bir tahta ko
pard.
Ms (A.S.):
Bizi, bir ey almadan gemilerine bindiren bu in
sanlarn boulmalarna sebep olacak ekilde gemilerini
deliyorsun. ok byk i yaparsn, dedi.
232
Hzr (A.S.):
Sana demedim mi ki sabredemezsin sylersin,
dedi.
Ms (A.S.):
Unuttum da syledim, mazr gr dedi.
Bir sere geldi. Geminin kenarna kondu ve burnu
nu denize batrd.
Hzr (A.S.):
Ey Ms! Benim ve senin ilmin Allahn ilmin
den, bu serenin denizden ald su kadardr, dedi.
Ondan sonra gemiden indiler. Ve deniz kenar bo
yunca yrdler. Hzr (A.S.) ocuklarla oynayan bir
erkek ocuk grd. Tutup ban kesti.
Ms (A.S.):
Bir msmu gnahsz olarak ldrdn. Ktlk
iledin, dedi.
Hzr (A.S.):
Sana sabretmeye gcn yetmez demitim. Eer
bir daha karrsan bana arkada olamazsn, dedi.
Yollarna devam ettiler. Antakyaya geldiler. Ora
daki kavim bunlar konuklua almadlar. Yklmaya yz
tutmu bir duvar grdler. Hzr (A.S.) ona elini srd,
duvar doruldu ve dzeldi.
Ms (A.S.):
Bize yemek vermeyen ve bizi konuklua alma
yan bir kavmin duvarn dzelttin. Eer istesen sana
bunu yapmak iin cret verirlerdi, dedi.
Hzr (A.S.):
nc defa sorarsan senden ayrlrm diye se
ninle szlemitik. imdi sabredemeyip sorduun eyle-
ri anlataym, dedi.
233
Gemiyi unun iin deldim:
Bizden cret almayan gemiciler fakir kimseler
di. Onunla para kazanrlard. lerde bir bey vardr ki
ayb olmayan gemileri gasbeder. Onlara iyilik yapmak
iin ben o gemiyi deldim. Tahtasn koparp kusurlu
hle getirdim. Bylece o bey gemiyi almasn ve iyilik
leri yerine gelsin istedim, dedi.
ldrdm ocua gelince:
Onun annesi ve babas inanm kiilerdi. O o
cuun onlar ktle ve kfre srklemesinden kork-
tum. Hak talann onlara daha hayrl bir kz ocuk ver
mesini istediim iin ldrdm.
Nakledildiine gre ocuu ldrlen ahsn bir kz
ocuu domu ve onun neslinden yetmi peygamber
gelmitir.
Dzelttiim duvar ise kszlerindi. Duvarn altn
da bir hazne vard. O kszlerin babalar iyi bir insan
d. Hak tala o ocuklarn bymelerini, o hazneyi
karmalarn, bylece onlara rahmet edip nimet vermeyi
diledi ve bunu byle buyurdu. Ben kendiliimden yap
madm. Fakat sen sabretmedin. Bunlarn aklamas
budur, dedi. Birbirinden ayrldlar. Ms (A.S.) geri d
np kendi memleketine geldi. Bu hadiseleri kavmine
anlatt. Onlar da bundan haberdar oldular. (90)
(90) Bu hdise, Kur'an- Kermde, Kehf Sresinin (60
80). ayetlerinde anlatlan hikyenin melen tekrardr.
Hzr (A.S.), Allah tarafndan kendisine Gayb ve Le-
dn ilmi denilen ilhi gizli bilgilerin, srlarnn verildii
bir zattr. Kur'ann beyanndan bu zata peygamberlik ve
rildii de anlalmaktadr.
Y bin Nn ise, Ms (A.S.)a yakn bir limdir.
Peygamberlii de kabl edilmektedir ki kitabmzda ayr
ca anlatlmtr.
234
Mfessirlere gre bu duvarn altnda altndan bir
levha vard ki, zerinde u ibre yazlyd:
(Bismillhirrahmnirrahm Esirgeyip ba-
layan Allahn adiyle.)
aarm o kimseye ki!
lm bildii halde onu nasl hatrlamaz?
Kadere inand halde nasl kederlenir?
Rzkn bildii halde nasl zahmet eker?
Hesaba inand halde nasl gafil olur?
Dnyann sonunu ve iindekilerin buradan gide
ceklerini bildii halde ona nasl balanr?
O levhann bir yannda da:
(Lilhe illellh Muhammedn Reslllah Al
lahtan baka Tanr yoktur. Muhammed (A.S.) onun Ra
sldr.)
Ben o Allahm ki yalnzm, ortam yoktur. Hayr
ve erri ben yarattm. Saadet, hayr iin yarattm ve
elinden hayr ilettiim kimsenin banadr. er iin
yarattm ve er ilettiim kimseye yazklar olsun!
Tekrar Ms (A.S.)un haberlerine dnelim, dinleyi
niz!
Nakledildiine gre Hak tala:
Ey Ms! Hi benim iin bir amel iledin mi?
buyurdu.
Ms (A.S.):
Namaz kldm, oru tutum. Seni zikrettim ve sa
daka verdim, dedi.
Hak tala:
Namaz senin delilindir. Oru sana Cennettir. Sa
daka glgedir. Zikir sana nurdur, buyurdu ve:
Hangi ameli benim iin iledin? buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Beni bir amele klavuzla ki, senin
iin olsun, dedi.
Hak tala:
Kimi seversen benim iin sev. Kimi sevmezsen
benim iin sevme, buyurdu.
Mekhl- mi peygamberimizden u rivayeti
nakleder:
Hak tala Ms (A.S.)a yle buyurdu: Kim na-
mazdan sonra Ayet'el - Krsyi (Allahlay) okusa ben
ona rahmet ederim. kredenlerin sevbn veririm ve
rahmetimin glgesini zerinden eksik etmem.
Ms (A.S.):
Allahm! Kim ona devam eder? dedi.
Hak tala:
Peygamberler, Allah dostlar ve ehitler devm
eder, buyurdu.
Ey Ms! Kullarma beni sevdir ve benim ni
metlerimi kullarma bildir. yle olunca onlar da beni
severler.
Ms (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse halk uyurken o namaz
klsa onun sevab nedir? dedi.
Hak tala.
Rahmetimi onun zerine saarm. Kalbini aydn
latrm. Duasn kabl ederim. Gece kld namazn bir
rektn gndz kld namazn yz rekt yerine ya
zarm. Onun iin Cennette bir saray yaparm, buyurdu.
Nakledildiine gre Hak tala Ms (A.S.)a:
235
236
Ey Ms! Muhammed mmetini isimle m-
kerrem kldm. Hi kimseyi onlar gibi mkerrem kl-
madm. Eer o isimlerle benden dilekte bulunsalar ka-
bl ederim, buyurdu.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! O isimler hangileridir? dedi.
Hak tala:
Bismillhirrahmnirrahimdir ki, isimdir, bu
yurdu.
Ms (A.S.)'n yannda gz grmeyen bir kimse
vard. Bu sz iitince:
Ey Rabbim! Bu isimler hakk iin benim gz
m bala dedi. Hak tala gzn balad.
Mfessirler:
Hak tala Ms (A.S.)a Th yazusunda krk yl
Bldrcn eti ve kudret helvas verdi. Sabah olunca Hak
tala kular verirdi. Gelirler, o kular aalarn ban
da gzel seslerle terlerdi. Gnein domas yaklat
zaman bir yel kar, bunlarn tylerini alp giderdi. G-
ne dounca Hak tala'nn kudreti ile o kular pierler
di. nlerine pimi olarak derler, onlar da yerlerdi
eklinde aklamada bulunmulardr.
Nakledildiine gre Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Beni kelm kldn. Muhammed
(A.S.) Habib yaptn. yle ise kelm ile Habb arasnda
fark nedir? dedi.
Hak tala:
Ey Ms! Kelm, btn ii Allah rzas iin olan
dr. Habb ise, Allahn btn ii onun rzas iin olan
dr.
Ey Ms! Buna gre Kelm Allah seven, Habb de
Allahn sevdii kimselerdir, buyurdu.
Nakledildiine gre Ms (A.S.) bir gn sahr'ya
kt. Bir kimsenin koyun gttn grd. Ms (A.S.)
ona:
Yiyecek bir eyin var m? dedi.
O kimse de:
Allah kerim ve gandir, hereyi boldur, dedi.
Bunun zerine assn yere vurdu. Yer ikiye yarl
d. Birinden su, dierinden st kt. Ms (A.S.) onlar
dan iti ve yzn ge evirerek:
Ey Rabbim! Bu kermeti bu ahs benden bul
du, dedi.
Hak tala:
Ey Ms! Onun gnlnde be haslet vardr. O
sebepten bu kermeti buldu, buyurdu:
1 Gnl benim zikrimden bo kalmaz,
2 Gnlnde kimseye hased yoktur.
3 Gnah zerinde deildir.
4 Rzk iin kederlenmez.
5 Her durumda benden korkar. te bunlar iin
bu kermeti ona verdim.
Nakledildiine gre Ms (A.S.):
Ey Allahm! Hi bakasna benim gibi ikrm
edip kendisine sz syledin mi? dedi.
Hak tala hazretleri de yle buyurdu:
Ey Ms Ahir zamanda benim yle kullarm
var ki, onlara ben, Ramazan ile ikrmda bulunurum.
Ben onlara senden yaknm. Zira sana yetmibin perde
arkasndan sz syledim. Muhammed Mustafnn m
meti oru tutsa ve benizleri alktan sararsa o perde-
237
238
leri aradan kaldrrm. Ne mutlu o kimseye ki yrei
ni alk ve susuzluktan yakmtr. Bundan dolay Ce
mlimi ben onlara arz ederim.
Ms (A.S.):
Ey Rabbim! Bana Ramazan ile ikrm eyle, dedi.
Hak tala.
Ey Msa! Ramazan, Muhammed mmetinindir;
buyurdu.
Nakledildiine gre Ms (A.S.):
Kardeim Hrn vefat etti, onu yarla, dedi.
Tanr tala:
Ey Ms! Gelmi - gelecek herkesi benden dile-
sen veririm, balarm. Ancak Ali olu Hseyni ld
reni, intikam almadka, balamam. Ey Ms! Benim
kapmda dur. Ben ltfeden uluyum. Benden iste, ben
zenginim. Bana yalvar, ben yaknim. Benimle sabahla,
ben kermim buyurdu.
Hz. Muz bin Cebel (R.A.) yle der:
Hak tala Ms (A.S.)'a bin beyz kelime
syledi:
Ms (A.S.) son sznde: Ey Rabbm! Bana tavsi
yede bulun, dedi.
Hak tala:
Anana ve babana muti ol, buyurdu.
Hatt Ms (A.S.) dokuz kerre: Bana tavsiyede
bulun dedi.
Tanr tala buyurdu ki:
Ey Ms! Benim sylediim Hakkn kendisidir.
Eer bir kimse babasna ve anasna iyilik ederse, onun
adn dnyda veliler arasna yazarm. Kabirde ona ya-
239
kin olurum. Maherde ona rahmet ederim. Srat zerin
de ona klavuz olurum ve Cennette onunla vastasz ko
nuurum. Ey Ms! Onlarn rzas benim rzamdr. On
larn gazab benim azabmdr. Eer bir kimse, peygam
berin ameli gibi iyi harekette bulunsa, sonra dnp
ana ve babasna s olsa onun ibdetini kabl etmem.
Bilkis onu Cehenneme atarm.
Nakledildiine gre Ms (A.S.):
Ey Allahm! Ben garibim, fakirim ve hastaym,
dedi.
Hak tala:
Ey Ms! Garib, benim gibi dostu olmayandr.
Hasta benim gibi tabb olmayandr. Fakir, benim
nimetimden nasibi olmayandr, buyurdu.
Nakledildiine gre Vehb bin Mnebbih (R.A.) der
ki:
Tevrt- erifde on drt kelime buldum. Btn
Ben srilin iyi kiileri bir yere toplanp bu kelimeleri
okudular ve halka onlar bildirdiler.
O kelimeler unlardr:
1 limden ye hazine yoktur.
2 Cahillikten kt yolda yoktur.
3 Takvdan aziz ve erefli bir ey yoktur.
4 Arzular terk etmekten ulu kerem yoktur.
5 Fikirden, doru dnmeden stn amel yok
tur.
6 Kibirden byk kklk yoktur.
7 Sabrdan stn iyilik yoktur.
8 Hakikatten stn mrid (rehber) yoktur.
9 A gzllkten kt yoksulluk yoktr.
10 Salktan stn nimet y oktur.
240
11 Tanrdan korkmaktan stn ibdet yoktur.
12 - Kanaattan ye zhd yoktur.
13 Dili tutmaktan ye seni saklayan ey yoktur,
14 Dny ile raklktan ye yakn yoktur.
Nakledildiine gre Hasen-i Basri (R.A.), Tevrt-
erifte u be kelime yazlmtr, der!
1 Zenginlik kanaatkar olmaktr.
2 Selmet ereftedir.
3 Azdelik arzulardan gemektir.
4 Ho kazan elde etmek ok gnlerdedir.
5 Sabretmek az gnlerdedir.
Hak tala hazretleri:
Ey Ms! Btn hatalarn by u dokuz
eydir:
1 Kibirdir.
2 Hrsdr.
3 Haseddir.
4 ok sevilmektir.
5 ok yemektir.
6 ok uyumaktr.
7 Mal sevmektir.
8 Kendini medhedeni sevmektir.
9 kretmemektir.
Nakledildiine gre bni Mesd (R.A.):
Tebreke (Mlk) sresi Tevratda gelmitir, de
mitir.
Hak tala:
Ey Ms! Kim Tebreke sresini geceleyin okur
sa, kabir azabndan emn olur, buyurdu.
Nakledildiine gre Hak tala:
241
Ey Ms! ayet sana mal verilirse hesbn d
n. Dnya verilse lm hatrla. Sana bel gelse du
et. Yemee oturursan alar dn. Bir gnaha niyet
edersen Cehennemi hatrla. Hasta olursan sadaka ver,
il yap. Zengin olursan halk da zengin et, buyurdu.
Tevrtn sonu yledir ki Hak tala orada u ekil
de buyurur:
Ey Ms! Mdem k haznelerimi bildin, halktan
ar ilgini kes. Mdem ki benim mlkm grdn,
kapmdan kesilme. Dmanlarn lm grmedike
emin olma. Kendi aybndan kurtulmadka halkn ay-
b ile megl olma. Cennete girmeden benden emn ol
ma.
Azril (A.S.), Ms (A.S.)'n rhunu kabzetmee
geldi. Ms Azrilin vurup bir gzn kard. Hak ta
la hazretleri derhal yine gz verdi. Ms (A.S.) yz yir
mi sene mr srp, nihyet Ahirete terif etti.
Malm olsun ki Ms (A.S.)n haberleri oktur. Fa
kat biz ksalttk. Hak talann kendisi ile syletii ha
berleri yazdk. Onun da bazlarn yazdk. T ki kitap
ksa olsun. Allah hereyi bilir.
25. Y BN NN (A.S.)IN PEYGAMBERL
Hz. Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Y (A.S.) Ms (A.S.)dan sonra yerine halife
olup kfirlerle ok cenk etti. Hatt kfirlerden otuz
adet ehir ald. am da fethetti. Nice adalar ald. Mal
larn toplad. Kfirleri esir etti. Ondan sonra Cebbrin
F: 16
242
ehrine geldi. O gn Cuma idi. Gn sonu ermi, gne
batmaya az kalmt. Ben srail kavmi Cebbrin ehrini
grdler. Ferah oldular.
Fakat:
Cumartesi gn cenk yoktur, dediler.
Y (A.S.) elini kaldrp du etti ve:
Ey Rabbim! srail oullar peygamber ocuklar
dr. Bunlara rahmet et, dedi.
Zira mminlerin askerleri, kfirlerin askerleri ya
nnda bir sahrada bir halka gibi idi. Y (A.S.):
Allahm! Gne dolanmaa az kald. Gnei tut
dolanmasn. T ki biz Eriha kavmi ile cenk edelim, dedi.
Bir rivyete gre Y (A.S.) gnee:
Ey gne! Dur yerinde! Sen de emir kulusun,
ben de emir kuluyum, dedi.
Bunun zerine gne yerinde durdu. Ondan sonra
Hak tala hazretleri bir melek gnderdi. Melek:
Ey Y! Gnei tuttum, dolanmasn diye. Sa
na onlarn zerine yardm ettim, dedi.
Sonra Y (A.S.) kfirlerle, cenk etti ve kfirleri
yendi. Ondan sonra gne doland.
Nakledildiine gre Hak tala Y (A.S.)a:
Ey Y! Senin kavminin krk bin ulusunu ve
altm bin ktlerini helk edeceim, buyurdu.
Y (A.S.):
Ey Allahm! Ulular ne ettiler ki, helk ediyorsun?
dedi.
Hak tala:
Benim iin kfirlere dman olmadlar. Onlarla
yerler ve ierler.
343
Ben de onlarla berber helak edeceim, buyur-
du ve helak etti.
Y (A.S.) Ms (A.S.)dan sonra yedi yl hayatta
kald. Nihyet dnydan Ahirete terif etti.
26. NUR OLU HIZKIYAL (A.S.)'IN
PEYGAMBERL
Vehb (R.A.) yle der:
Hak tala Hzkyal (A.S.)'a: Kim benim velleri
mi hor grrse benimle cenk etmi gibidir. Ben velle
rimi aziz klp yar layacam. Dmanlarm hor edip
malp edeceim. Eer dny'yi isteseler veririm. Fa
kat Ahirette nasiplerini keserim. Eer bir kul beni se-
verse ben de onu severim. O kimse benim nrumla g
rr, benim nrumla iitir ve benim nrumla konuur.
Gnl benim nrumla idrk eder. Bana du etse kabl
ederim. Benden bir ey istese veririm, buyurdu.
Allah tala yle buyurmutur:
K im beni sevdii iddiasnda bulunsa, sonra da
dnse uyusa yalan syler.
Bir kul bellara sabretmese ve kendini ldrse
Cennet ona haram olur.
Bir kul beni cenk gnlerinde ansa, ben onu cenk
gnlerinde saklarm.
Ne zaman bir kulum benden korksa, btn halk o
kimseden korkar.
Ey Adem oullar! Eer benim verdiim rzka raz
olursanz dnyy sizin emrinize amade klarm. Eer
244
benim verdiime raz olmazsanz, nceden size takdir
ettiimden fazlasn vermem. Fakat ondan dolay sizi
hor ve hakir ederim.
Ben sizi isterim, fakat siz benden kaarsnz. Be
nim size olan hakkm sizi sevmektir.
Sizin bana kar olan hakknz beni sevmektir.
Eer bana muti olursanz rzknz fazlalatrrm.
Eer s olursanz rzknz kesmem, fakat mutle-
ri severim.
Eer verdiim nimetlerden fakirlere ihsn ederse-
niz hayrdr. Eer ihsn etmezseniz sze ziyandr. Zira
sadaka, isteyenlerden ok verenlerindir. Onun iin dn-
yy kabl edenlerden onu terk edenler yedir. Mdem
ki benim hzinelerim doludur, yle ise rzk yok olur
diye korkmayn. Mdem ki benim sultanlm bkdir,
yle ise sultandan korkmayn.
Cehennemi ok pahal alrsnz, fakat Cenneti az pa
haya almazsnz.
Benden rak olmaynz ki, gnlnz fakirlik ile ve
elinizi nimetlerle dolduraym.
Cennette (Hazretl - Kds) denilen yerde, peygam
berlerle ve ehidlerle olmay dilerseniz; anaksz ksz
leri atalar gibi esirgeyici olun, dul kadnlara efkatli
erkekler gibi olun. Bana da benden korkan kul gibi
olun.
Beni zikredin, ben de sizi anaym. Nefsinize insaf
edin, ben ondan gafil deilim.
245
27. ALLAH'IN KULLARINA TLER
Hak tala hazretleri yle buyurdu:
u kiiye aarm ki, lmn var olduunu bildi
i halde kendinde huzur bulur, ii rahat eder. (lh
huzurda) hesp vereceini bildii halde mal - mlk pe
inde koar. Kabrin var olduunu bildii halde gler,
neelenir. Ahiret'in varln bilip inand halde rahat
eder. Dnyann sonsuzluunu bildii halde gnl emin
olur, kendini emniyette hisseder.
Hak tala hazretleri yine yle buyurdu:
aarm u kimseye ki, dili limdir, gnl chil
dir. Su ile tenini, bedenini ykar, fakat gnl temiz de
ildir. Halkn (insanlarn) aybn, kusurunu grr, ken
di aybn ve eksiini grmez. Yalnz leceini, kabirde
yalnz kalacan ve Ahiretde yalnz hesp vereceini
bildii halde halkla nasl kaynar?
Hak tal buyurdu:
Ben kendime tanklk veririm ki erikim, ortam
yoktur ve Muhammed (S.A.V.) benim kulum ve Ras-
lmdr.
Her kim sabahleyin kalksa, dny iin gussa
ekse (tasalansa) bana isyn etmi (kar gelmi) gibi
dir.
Her kim dninde hergn ileri adm atmasa eksik
lik iindedir, ziyandadr. Ona lm, dirilikten (yaa
maktan) yedir.
Her kim bildii ilimle amel etse (ilmi ile mil ol-
sa) ona bilmedii ilmi retirim.
Hak tala buyurdu:
Ey Adem oullar! Ben sizi namazda snadm
(denedim). Tenbel ve gayretsizsiniz. Zektta snadm,
cimrisiniz. Oru'da snadm, usanm ve zntlsnz.
Hastalk ile snadm, ikyetisiniz. Hayrda snadm,
onu yasak edici, nne geicisiniz. Mescid'de snadm,
esir gibisiniz. Pazarda snadm, emr gibisiniz. Nefsde
snadm, kavi (kuvvetli) siniz. Aklda snadm, zayfs
nz. Meer ki ben size keremimden rahmet edeyim
Yoksa hi biriniz bu dirlikle rahmete lyk deilsiniz.
Hak tala buyurdu:
Kanaat edin, zengin olun. Hasedi (kskanl) b
rakn, rahat edin, huzura kavuun. Kim haramdan sa
knrsa dini tertemiz olur. Gybeti, bakalarn ekitir
meyi terkeden Allah sevgisini elde eder. Kim halktan
uzak bulunursa, halkn errinden, ktlklerinden emn
olur. Kim halkla az konuursa akl ok olur.
Hak tala buyurdu:
Ey Adem olu! Dnya ilerini lmeyecek gibi
yaparsn ve ebed kalacakm gibi dny maln toplar
durursun.
Ey Adem olu! Her gn mrn eksilir, sen bil
mezsin. Her gn rzkn gelir, verilir sen hamd etmez
sin. Az eye kanaat etmez, ok eyle doymazsn. Hergn
benden sana rzk gelir, senden bana kt ve irkin
amel gelir. alacak ey udur ki, benim rzkm yer
sin, bana si olursun, kar gelirsin. Ben ne gkek Al
lahm, sen ne yaramaz kulsun. Ben senden utanrm, fa
kat sen benden utanmazsn. Beni unutursun, halk anar,
unutmazsn. Halkdan korkarsn, benden emn olursun,
korkmazsn.
Hak tala buyurdu:
Ey Adem oullar! unlardan olmayn: Onlar
tvbe etmekle ksur ederler, byk endie duyarlar
ve Ahiret'i unuturlar. Allaha kulluk edenler gibi konu
urlar, bozguncular gibi hareket ederler. Eer verir
sem kanaat etmezler, vermezsem sabretmezler. Hayr
emrederler, hayr gsterirler, kendileri hayr yapmaz
lar. erden (ktlkten) halk sakndrrlar, kendileri
saknmazlar, yi insanlarn szn naklederler, fakat
onlardan deillerdir. Halktan vef isterler, takat kendi
leri hi vef etmezler.
Hak tala buyurdu:
Bana itaata sabretmek size gnah ilemekten da
ha kolaydr. Gnah terketmek Cehennem ateinden ko
laydr. Dnynn sknts, Ahret azbndan kolaydr.
Hepiniz azgnsnz Meerki ben hidyet edeyim, doru
yolu gstereyim. Hepiniz helk olup durursunuz. Me
er ki ben kurtaraym. Allahn yarattklarna lanet eder
seniz siz lnete urarsnz. Gkler havada (bolukta) bir
isimle direksiz durur dersiniz, fakat sizin gnlnz bin
nasihatle durmaz. Kuluz diye tanklk verirsiniz. Niin
si olursunuz? lm hakdr dersiniz. Niin lm kt
ve irkin grrsnz? Size iyilik etmedike kimseye iyi
lik etmezsiniz. Yardm etmedike kimseye yardm et-
m ezsiniz. Size sylemeyince kimseye sylemez, aznz
amazsnz. Size ikrm etmedike kimseye ikramda bu
lunmazsnz. Size yiyecek vermedike kimseye yiyecek
vermezsiniz. Bu durumda, Allaha ve Allahn raslne
iman eden tam mmin, gerek imn sahibi: Ktlk
edene iyilik eden, kendinden uzaklaana yaklaan, ken
disine bir ey vermeyene bireyler veren, kendisine
Hindir diyene, o emin ve gvenilir kiidir diyen ve
kendisine hor bakana ikram eden kimsedir.
248
Hak tala buyurdu:
Evi olmayan kimsenin dny, evidir. Mal ol
mayan kimsenin dny, maldr. Dny maln toplayp
yan kimsenin akl yoktur. Dny ile rahat ve huzur
bulan kimsenin anlay kttr. Dnya malna dkn
kimse bilgisizdir.
Hak tala buyurdu:
Bana verdiiniz szde durun, ben de size olan
szm yerine getireyim. Slih ve makbl amelden
baka cennete yol yoktur. Cennete ancak sabretmekle
girilebilir. Nafile (fazla) namaz klmakla bana yakn
olun, bana yaklan. Muhtalar raz ederek benim r
zm ve honutluumu kazann. limlerle bir arada bu
lunmak ve onlardan faydalanmakla benim rahmetime
rabet edin, ar alka gsterin. Gz ap yumunca-
ya kadar olan zaman iinde benim rahmetim limler
den ayrlmaz. Kim bir fakire kibirli davransa onu k-
ymette karnca biiminde diriltirim. Bir fakire ik
ram etse onu dny ve ahiretde ulu ederim, ykselti
rim. Kim bir fakirin aybn aa vursa ben onun yet
mi aybn aklarm. Kim bir fakiri horlarsa benim
le cenk etmi gibidir.
Hak tala hazretleri yle buyurdu:
Nasl kandildir ki, yel onu sndrr. Nice ib
det edenler vardr ki, aknlk onu fesada gtrr. Ni
ce zengin vardr ki, zenginlik onu artr. Nice fakirlik
vardr ki, yoksulluk onu ktle sevkeder. Nice lim
vardr ki ilmi onu saptrr. Nice chil vardr ki, bil
gisizlii onu felkete gtrr. imdi eer beli bkl
m ihtiyarlar, benden korkan yiitler, st emen ma
sm yavrular olmasayd, gkleri demir, yeri tun ya-
249
par; gkden bir damla yamur yadrmaz ve yerden
bir ekirdek bitirmezdim. Hem de onlara devaml azb
ederdim.
Hak Sbhneh hazretleri buyurdu:
Hacetiniz o l duu mddete bana itaat edin. Ce
hennem ateine sabredeceiniz kadar bana s olun.
Rzknz hazr grb (rzknza bakb) lmnz uzak
grmeyin. Dininizi, malnz ve etinizi (bedeninizi) s
lh edin. Eer dininizi slh ederseniz etiniz ve kannz,
slh olur.
ra, kandil, mum gibi olmayn. Zra kendi yanar,
halk onun nru ile aydnlanr. Dnya muhabbetini
gnlnzden karn, muhakkak dnya sevgisi ile be
nim muhabbetimi ebediyen bir araya getirmem. Rzk
toplamakta nefsinizi yumuak tutun, nk rzk ks
met olunmutur. Haris (arzularna dkn) kimse mah
rum, cimri (elisk) kimse ise knanmtr. Ecel vcib-
dir ve Hak bilinmektedir. Btn hikmetin, ycelmenin
ba Tanrdan korkmaktr. Zenginliin hayrls kana
attir. Rzkn hayrls takvadr, Allaha yakn olmak
tr. Gnllerin hayrls yakni (kesin iman ve bilgisi)
ok olandr. Nimetlerin hayrls salktr. Amellerin
kts yalan sylemektir. [(yoksa) Rabbin kullarna
(zerrece) zulmedici deildir] (91)
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey iman ettiini syleyip, imann gereini i
lemeyenler! Yoksa sizde lmden emin olma, kork
mama gibi bir durum mu vardr? Cehennem ateinden
kurtulu mu vardr? Eceliniz belirlidir. Nefisleriniz,
(91) Fussilet Sresi, yet: 46.
250
canlarnz yok olacaktr. Gizli eyleriniz aa kacak
tr. Her gn mrnz eksilir, kabre yaklarsnz. (Onun
iin, ey selm akl sahipleri! Allahtan korkun. Olur ki
kurtulua erersiniz.) (92)
n olan Allah tala hazretleri buyurdu:
Ey Ademolu! Sabrl ve alak gnll ol, seni
ycelteyim. stifar et (yarl dile) seni yarlayaym.
Benden iste vereyim. Bana tvb e et, kabl edeyim.
Sadaka ver, bereket vereyim. Kavmine ula, yaknlar
n ziyaret et, mrn uzataym. Benden fiyet iste, sa
na salk vereyim. Bilki selmet, kurtulu tenhda
tek bana ibdetle megl olmaktadr. hls (samimi
yet ve saflk) haramdan saknmaktadr. Rabet (iyiye
ulamay istemek) tvbededir. Zenginlik kanaattadr.
Toklukta nasl ibdet, kulluk istersin? Dnyay sev
mekle nasl Allah tala'nn muhabbetini, sevgisini is
tersin? Devaml uyumakla nasl gnl cils, parlakl
istersin? Miskinleri (bireleri) sevmemekle nasl
Allah rzasn istersin? Cimrilikle nasl Allahn rahme
tini istersin? Nasl Cennet istersin? Dnyy sevmekle,
Az ilim ve bilgi ile nasl saadet mutluluk istersin?
Dervileri sevmediin halde ne biim korkarsn?
Hak tala hazretleri buyurdu:
Tedbir (temkinli olmak) gibi maiet (geim) yok.
Halk incitmemek gibi ycelik, byklk yok. Tvbe gi
bi efaati yok. lim gibi ibdet yok. Korkmak gibi
saadet yok. Allah, lm srlarn aklar. Kymet ha
berini ortaya karr, gsterir. Eer kk bir gnh i-
(92) Mide Sresi, yet : 100.
251
lesen ona bakma. Onunla kime isyn ettiine dikkat
et. Sana azk verilmezse ona bakma, bilkis sana o
rzk veren (Allaha) bak. Benim cezamdan emin olma,
zira benim cezam ok gizlidir. Ben sizin eklinize ve
malnza itibar etmem, bakmam. Fakat ilminize ve
gnlnze (kalbinize) bakarm.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey Ademoullar! Nefsinize, tvbe etmekle iyi
lik edin, gzel ve makbul amelle onu yceltin. Kya
met gn olmadan Allahdan korkun. Onun says el
li bin yldr. O uzun gnlerden saknn. itiriz de
dikleri halde iitmeyen, kulaklar tkal hissiz kavim ve
kimselerden olmayn.
an yce olan Allah tala hazretleri buyurdu:
Fiz (verdiinin fazlasn) yiyen kimselere, Rh-
n olan Allahn gazab edeceini bildirmek iyi bir
haber mi olur?
Ne zaman gnlnde kasavet, darlk bulsan, bede
ninde durgunluk ve geveklik hissetsen, rzknda ve
malnda mahrumiyet ve ziyan grsen bilki bunlar hep
bo ve lzumsuz szlerden ileri gelmektedir. Dilin do
ru olmaynca dinin tamam olmaz. Rabbinden utanma
ynca dilinle birlikte dinin tamam olmaz. Eer halkn
aybna baksan ve kendi aybn grmesen eytn ra
z edersin, Allah incitirsin.
Hak tala hazretleri buyurdu:
eytan sizin dmannzdr, ondan saknn ve
blk blk toplanp sevk edileceiniz gn iin gzel
ve makbul amel ileyin. Hak talann huzurunda
durursunuz saf sf, kitabnz (amel defterinizi) okur
sunuz harf harf. Gizli ve ak ilediklerinizden soru-
252
lursunuz. Ben yle bir hkmdarm ki, bana benzer
baka bir hkmdar yoktur. Kim gndz oru tutar
sa ona eitli nimetler veririm. Kim gnahlarna tv
be ederse benim azbmdan emin olur. Bana kredin,
vereyim. Benden yarl dileyin rahmet edeyim, yarl-
ayaym. Ben ibdete lyk tek Allahm, bana ibdet
edin. Ben istenilenim, benden isteyin. Ben ba da
tanm, benden ba dileyin. Her eyi hakk ile bilen
benim, benden ilim isteyin.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ben kendime ve melekler bana tanklk ederler
ki, benden baka Hak mabd (Allah) yoktur. Benim
katmda din, slm dinidir. Kim iyilik etse ve ihsanda
bulunsa ona Cenneti veririm. Kim bana s olsa, kar
gelse ona Cehennem atei ile azb ederim. Kim benim
rahmetimden midini keserse onu helk ederim. Kim
Allah bilir ve O'na itaat ederse lh azbdan kurtul
mutur. Kim eytan bilir ve ona uymazsa emin olmu
ve saadeti bulmutur. Kim Ahireti bilir ve onun iin
amel ilerse hidyeti, doru yolu bulmutur. Rzk be
nim verdiimi bilene zahmet ne? eytan bilene, on
dan gfil olmak ne? Cehennem ateinden korkana rahat
ne? Cenneti bilen kimseye gnh ilemek ne? Btn
ilerin benden olduunu bilene feryd etmek ne? Be
nim yceliimi ve bykl bildii halde halka kar
bbrlenip kibirlenmek ne?
Hak tala hazretleri buyurdu:
Aznz ok yapn, yol uzaktr. Geminizi iyi
onarn, deniz derindir Bana niin s olursunuz?
Byle gne ssndan ok zahmet ekersiniz. ala
253
cak ey udur ki. Cehennem yedi tabakadr. Her taba
kada yetmi bin ukur vardr. Her ukurda yetmi bin
avlu vardr. Her avluda yetmi bin tabut vardr. Her
tabutta yetmi bin akreb vardr. Her akrebin bin kuy
ruu vardr. Her tabutun stnde Zakkmdan yetmi
bin aa vardr. Her aacn altnda yetmi bin buka
(kstek) vardr. Her bukann banda yetmi bin
melek vardr. Her melein elinde yetmi bin ylan var
dr. Her ylann uzunluu yetmi arndr ve her yla
nn az zehir ile doludur.
Hak tala hazretleri buyurdu:
zzetim, ululuum hakk iin ben o Cehennemi
kfirler, onu hak edenler, gnh ileyenler, babasna
ve anasna s olanlar, iki ienler, riykrlar zekt
vermeyenler, zin edenler, fiz yiyenler ve kszlere
zulm ve hazszlk edenler iin yarattm, iman edip
gzel ve makbl amel ileyenlerin kt davranlar
n iyilie eviririm. imdi, ey benim kullarm! Beden
ler zayftr ve sefer (yolculuk) uzundur. Yk ardr,
srt kprs ise incedir. Hkm veren (Hkim) lem
lerin rabb olan Allah'dr.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey Adem oullar! Dnyya niin fazlaca bala
nrsnz? Halbuki o fnidir, nimetleri yok olur ve hayat
kesiktir, belirli yerde biter. Dorusu bana itaat eden
ler, ibdet edenler Cennete girerler. taat etmeyenler
ve ibdet etmeyenler ise Cehenneme girerler. Cenne
tin de sekiz kaps vardr. Her Cennette yetmi bin
bahe vardr. Her bahede yetmi bin yakuttan kk
vardr. Her kkte yetmi bin zmrtten avlu vardr.
Her avluda yetmi bin kzl altundan ev vardr. Her
254
evde ak gmten yetmi bin maksre (parmaklkl
ve ssl ke) vardr. Her kede Anberden yetmi
bin sofra vardr. Her sofrada Cevherden yetmi bin
anak vardr. Her anakta yetmi bin trl yiyecek
vardr. Her maksurenin etrafnda kzl altundan nice
tahtlar vardr. Her tahtn evresinde, b- hayat (ha
yat suyu), st, bal ve tatl arabdan nice rmaklar var
dr ki akar. Her rman ortasnda nice eit yemi
vardr. Her evde kzl ipekten nice adrlar vardr. Her
adrda nice trl dekler vardr. Her dein zerin,
de de bir huri vardr. Her hrnin ak inciler gibi c-
riyeleri vardr. Her kkn zerinde yetmi bin kubbe
vardr. Her kubbede Allah tarafndan yetmi bin he
diye vardr. Gzler onu grm deil, kulaklar iit
mi deil ve gnllerden gemi deildir. Nasl isterse-
niz hertrl yemi vardr. Arzu ettiiniz her e
it ku mevcuttur. lmek ve hasta olmak yoktur.
Gamkasvet, namaz, oru ve hacc yoktur. Muharebe
yoktur. Bey yok. Beye boyun eenler yoktur. Hkim,
nib ve davaclar yoktur. Oradan kmak yoktur. (Ar
tk onlar iin, ilemekte olduklar bir mkfat olarak
gzlerin aydn olaca (nimetlerden) neler gizlenmi
bulunduunu kimse bilmez. (93)
Hak tala hazretleri yle buyurdu:
Ey Ademolu? Seninle benim aramda ey
vardr.
Biri benim iin, biri senin iindir. Dieri ise se
ninle benim aramdadr.
Seninle benim aramda olan, senin istemen, benim
(93) Secde Sresi, yet ; 17
vermemdir. Fakat benim olan senin canndr, Sana ait
olan ise o senin amelindir. imdi a ol beni gr. Bana
ibdet et ve bana ula. Beni iste ve bul. unu da yle
bil: Nice beyler zulm ilediklerinden ve bozgunculuk
yaptklarndan cehenneme girerler. Nice limler hased
etmekle Cehenneme girerler. Nice alveri yapan
tacirler hinlikleri yznden Cehenneme girerler. Nice
ibdet edenler, riyakrlklarndan dolay Cehenneme
girerler. Nice baylar, kibirli olmalarndan Cehenneme
girerler. Nice derviler yalan sylemekle Cehennemi
girerler. Bilgisiz lm yamursuz buluta benzer. lim
siz amel, yemisiz aaca benzer. Zekt verilmeyen mal
tozlu yere tahl (tohum) etmeye benzer. Chilin yann
da ilim hayvann boynuna aslm mcevher gibidir
lm, snm gnller, suya dm ta gibidir
Gnlsz vizler (tler), kabirlerde at okuyan
saucular gibidir. Haramdan sadaka vermek, bevl
(sidik) ile abdest almak gibidir. Zektsz mal cansz ve
ruhsuz tene, bedene benzer. Tvbesiz lim, binasz ka
p gibidir. Szn en dorusunu yce ve byk Allah
sylemitir.
28. LYS (A.S.)IN PEYGAMBERL
Nakledildiine gre, Hak tala hazretleri, Hezekiel
peygamber (A.S.)n cann alnca, srail oullar ara
snda irk (Allaha e koma, ortak tanma) ve fesd
(bozgunculuk) oald. Hak Celle ve al hazretleri l-
ys (A.S.) onlara peygamber olarak gnderdi.
Muhammed bin shk (Allah ona rahmet etsin)
yle der:
256
lys (A.S.) Hrn peygamberin oullarndandr.
Hak tala hazretleri Ms (A.S.)'dan sonra Tevrt unu
tulmasn diye bir biri ardnca peygamberler gnderdi.
O peygamberler Tevrt saklarlar, muhfaza ederler
di. lys (A.S.) krk yana geldiinde Ms (A.S.)a
benzerdi.
Cebril (A.S.) lys (A.S.)'a geldi, lys (A.S.) Ceb
rail'e:
Sen kimsin? dedi.
Cebril (A.S.) da:
Cebrailim! diye karlk verdi.
lys (A.S.):
Rahmet etmeye mi, yoksa azb etmeye mi gel
din? dedi.
Cebri! (A.S.):
Sana peygamberlik mjdesi vermeye geldim.
phesiz Allah tala hazretleri seni sril oullarnn
beylerine davete gnderdi. Onlar puta taparlar. Git
onlar Allaha ibdete, Ona kulluk etmeye davet et.
O beylere seninle bu davete katlmalarn syle, dedi.
lys (A.S.):
Ben onlara nasl gideyim? Onlarn ordusu var,
bense yalnzm, dedi.
Cebril (A.S.):
Kuvvet ve stn gelmek ordu ve asker ile de
ildir. Allah tala kime dilerse ona verir. Eer dalara
ve atelere emredersen, sana itaat ederler, boyun eer
ler. Zira Allah sana yetmi peygamber kuvveti verdi.
Var git, kavmine yumuak syle ve onlar Allah dinine
davet et, dedi.
257
Bunun zerine lys (A.S.) kavmine gitti ve onla
r dine, ard. taat etmediler ve daveti kabul etme
diler, lys (A.S.) iki rekt namaz kld ve secde ede
rek yle niyaz etti:
Ey Allahm! Bu kavmi dine ardm. Kr et
medi. mana gelmediler. Bilkis kfrleri artt. Ey
Rabbim! Benim hakkm onlardan almadan beni
dnydan karma.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey lys! Senin hacetini, dileini kabul ettim.
Benden iste! Ne dilersen vereyim.
lys (A.S.) dedi:
Onlara ktlk ver ve yamur yadrma. Otlar
bitmesin. Ktlktan helk olsunlar.
Ondan sonra Hak tala hazretleri onlara ktlk
verdi. Hatt lelerini yediler. O zaman kular:
Ey Allahn peygamberleri! Hak tala hazretleri
onlarn rzkn senin eline verdi. te onlar alktan
helk oldular. Onlar esirgemez misin?
lys (A.S.):
Hak tala hazretleri onlara gazb etti. Eer
imana gelmezlerse yok olurlar, dedi.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey lys! Gkler ve yerler onlar iin alar. Sen
onlar esirgemedin. Benim kullarmdan binlerce kii
alktan yok oldular, ldler. Melekler ve kular sen
den balanmalarn dilediler, sen kabul etmedin:
Benim kullarma insafszlk deil midir bu? yet onla
rn isyn bana ise ben onlarn rzklarn kesmem.
lys (A.S.) yle dedi:
Ey Rabbim! Ben onlara senin iin gazb ede-
F: 17
rim, kzarm. Sen kullarnn durumlarn bilirsin. Eer
benim onlara ett iim yaramaz, yersiz ise tvbe ede-
rim. Ey Rabbim! Beni bu ite esirge!
Nakledildiine gre lys (A.S.) kavmine geldi
Ynus (A.S.) kk ocuktu. ld. Annesi yas tuttu
lys (A.S.)'a geldi ve:
Hak tala hazretlerine yalvar ve iste. Olum
Ynus yine diri olsun, dedi.
Bunun iizerine lys (A.S.) Allah'a niyazda bulun
du. On be gnden sonra Ynus (A.S.) yine sa oldu
hayata kavutu. Hak tala hazretlerinin kudreti ile
lys (A.S.)n kavmi onu grdler. Yine boyun eme
diler. nkrlar daha da artt.
lys (A.S.).
Ey Allahm! Senin risletini, peygamberlik vazi-
fesini bunlara eritirdim. taat etmediler, boyun eme
diler. Beni bunlarn arasndan kar ve bunlara azb et,
dedi.
Mfessirler u bilgiyi naklederler: O vakit Y
(A.S.) am' ald ve Ba'lebek'e geldi. Onun (Ecib) adl
bir beyi vard. Onun bir hatunu vard. Yetmi bey l
drmt. Yedi olu vard. Yahy peygamberi de o
kadn ehid etmitir. yle ise Hak tala lys peygam
beri o beye ve kavmine pevgamber gndermiti. O ka
vim imana gelmedi ve lys peygamberin peygamber
liini kabul etmedi. Hatt o bey lys peygamberi l-
drmek istedi. lys (A.S.) ktle baladklarn
grnce ulu bir daa kt. Onun ad Cebel-i Lbnn
(Lbnn da)dr. Yedi yl bu dada kald. Aa ve
yaprak yedi. Bir gn o beyin olu hasta oldu. O bey
puta ok yalvard ve if istedi.
259
Hak tala hazretleri lys (A.S.)'a:
Dadan in! Git o beyi imana davet et, ar!
Onlardan korkma! Ben onlarn ktln senden
men ettim, buyurdu.
Hak tala hazretleri o beyin gnlne korku b
rakt. Ondan sonra lys (A.S.) dadan indi ve onlara:
Hak tala hazretleri beni size peygamber gn
derdi. imdi imana gelin! Allahn nnde eilin! dedi.
Sonra:
Hak tala hazretleri yle buyuruyor: Ey Me
lik! Benden baka tanr yoktur. Btn lemi, hereyi
ben yarattm. Onlara rzk verdim. Onu dirilttim, yine
ldrdm ve yine dirilttim. Sen Allaha irk koarsn,
e ve ortak tanrsn. Oluna puttan if istersin. Hal
buki o putlar bir eye ship deildirler. Bakalarna
nasl if verirler dedi.
Bu sz iittiler. O beyin kavminden elli kii hile
ve tuzak hazrladlar. Daa ktlar ve:
Senin rabbine iman ettik, dediler.
lys (A.S.):
Ey Allahm! Eer bunlar doru sylyorlarsa
izin ver, onlara gideyim. Eer bunlar yalan sylyor
larsa ate ver, onlar yaksn, dedi.
Hak tala hazretleri bunlara ate verdi, yakt. Bu
haber O (Ecib) adl hkmdara ulat. O kavim baka
hile ve tuzak kurdular. Hak tala da onlara tekrar
ate verip yakt.
Ondan sonra o hkmdar lys (A.S.)n ailesine
lys (A.S.)a mn ettim diye yazcsn gnderdi. Ya
zc bir cemaat (topluluk) ile o daa kt. Ondan son
ra lys (A.S.) halk dine davet etti. Onu sesinden ta
260
ndlar. Son derece grmeyi arzu ettiler. Daha sonra
Ecibin olu ld. lys (A.S.) dadan geri dnd
Tekrar yerine geldi. Yedi yl znt iinde kald.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey lys! Bu ne zntdr? Ululuun hakk
iin dile benden ne dilersen veririm. Zira benim rah
metim genitir ve fazlm byktr.
lys (A.S.):
Beni ldrmeni, anneme ve babama kavutur
man dilerim. sril oullarnn elinden son derece
usandm ve zldm, dedi.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ne dilersen dile?
lys (A.S.):
Yedi yl, benim efaatim olmadan, gkden
yamur yamasn dedi.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey lys! Zlim olsalar bile ben kullarm esir
gerim. Fakat yl yamur hzinesini senin eline ve
riyorum.
lys (A.S.):
Ey Rabbim! Ben o ktlkta nasl dirlik edeyim,
geineyim? dedi.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Kular senin emrine verdim. Baka yerden
sana azk getirsinler. lys (A.S.):
Ey Rabbim! Raz oldum, dedi.
Sonra Hak tala hazretleri yamuru tuttu. Hatt
ktlktan dolay nice hayvanlar alktan ld.
Hak tala hazretleri buyurdu.
Ey lys! Muhakkak ok kiileri helk ettin,
lmlerine sebep oldun. Halbuki onlar bana s olma
dlar.
lys (A.S.):
Ey Rabbim! Gidip onlar ben mana araym.
Olur ki senden bakasna tapmaktan vaz geerler, de
di.
Hak tala hazretleri huyurdu:
Onlar davet et! mana ar!
lys (A.S.) tekrar o kavme gitti ve:
Ben sizi alk ile helk ettim, yok olmanza
sebep oldum. Sizin yznzden bunca canllar ve ku
lar bile yok oldular. Zra siz btl (aslsz bir ina
n) zerindesiniz. Eer dininizin btl ve aslsz oldu
unu bilmek ve grmek isterseniz, putlarnzla kn
yamur isteyin. yet yamur yamazsa bilin ki putla
rnz btldr, aslszdr. O kavim putlar ile sahrya
ktlar, yalvardlar, are bulamadlar. Yamur ya
mad. Szlerinin gemediini grdler. Tekrar lys
(A.S.)'n yanna geldiler ve:
Sen Allah'a yalvar! Olur ki are bulunur? de
diler.
lys (A.S.) du etti, Allaha yalvard. Allah tala
kendi keremi ile bunlarn dusn kabul buyurdu. Bir
kalkan gibi deniz zerinden bulutun ktn grd
ler. Ondan sonra o bulut her taraf kaplad ve ya
mur yadrd. Bunlarn ehri ve kendileri hayat bul
dular. O bel bunlarn zerinden gidince, yine ver
dikleri sz unuttular, s oldular, lys (A.S.) bunla
rn bu hlini grnce, Allahtan, aralarndan kp git
meyi diledi.
Allah tala hazretleri buyurdu:
Ey lys! Risleti, peygamberlik grevini yeri
ne getirdin. Para etmedi. imdi Elyesa yerine halife,
vekil koy. Ben onu sril oullarna halife kldm. Gr-
ki ben onlara nasl azab ederim. Ondan sonra lys
(A.S.) onlarn arasndan kt gitti.
Tanr tala hazretleri buyurdu:
Sana (bana) ne gelirse korkma!
Rviler yle rivayet ettiler. lys (A.S.) oradan gi
dince bir yere vard. Orada dururken bir at geldi. Y
znde nur vard. Kanatlar vard. O at lys (A.S.):
Ey Allahn Peygamberi! Benim zerime bin.
Muhakkak Hak tala hazretleri beni senin iin yarat
t dedi.
lys (A.S.) bu sz iitince o atn stne bindi.
Elyesa yle dedi:
Ey lys! Bana ne buyurursun?
lys (A.S.) arkasndan bir kaftan kard. Elyesa
(A.S.)'a giydirdi. lys (A.S.)n halfesi olduuna o
kaftan, sril oullar iin, nian oldu.
Ondan sonra Cebrail (A.S.) lys Peygambere ge
lip:
Ey lys! imdiden sonra ister yeryznde, is
ter gklerde, nerede istersen melekler gibi u dedi.
Hak tala hazretleri ona melekler gibi elbise giy
dirdi. Ondan yemek, imek isteini ve lezzetini kaldr
d. lys (A.S.) imdi nerde dilerse orada uar.
Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der: lys (A.S.)
karadadr. Hzr (A.S.) ise denizdedir.
Kt'l-Kulubda Ebu Talib-i Mekki taralndan y- le
nakledilmitir:
263
lys (A.S.) bir gn oturuyordu. Ruhunu kab-
zetmek, cann almak iin Azrail (A.S.) geldi. lys (A.S.)
ok alayp szland.
Hak tala hazretleri Azrail (A.S.)a:
Benim kuluma sor! Niin byle alayp szlar?
Dny iin mi alyor? Yoksa benden korktuu iin
mi alamaktadr? buyurdu:
lys (A.S.):
ldkten sonra Hakk (Allah') zikredemeye-
ceim, Ona kulluk edemeyeceim iin alarm. Be
nim baz kavmim Allah zikrederler. Ben ise bundan
mahrum kalyorum diye alyorum dedi.
Hak tala hazretleri lm melei Azrail'e:
lys'n can n alma, bana zikretmek iin yaa
mak ister, kendisi iin istemez. Brak onu kyamete ka
dar yrsn, gezip dolasn, buyurdu.
Hzr ve lys (A.S.) Douda ve batda, karada ve
denizde seyr ederler, gezip dolarlar. Nerede Allah
zikir varsa orada buluurlar. Allah'n salt ve selm
(Rahmet ve selmeti) onlarn zerine olsun,
29 DAVD (A.S.)IN PEYGAMBERL
bni Abbs (R.A.) yle demitir:
lys (A.S.)'dan sonra srail oullar kavmi blk
blk oldular. Hak tala hazretleri Dvud (A.S.) on
lara davetci, peygamber gnderdi. Dvud (A.S.) s'-
nn oludur. s Yahd'nin oludur, Yahd da Yakb
(A.S.)' n oludur. Yani Dvud (A.S.) Yakb (A.S.)'n as
lndandr.
srail oullar kavmi fesdla (bozgunculukla) me-
264
gul olup eytann kandrc szlerine (vesvesesine)
uyunca, Hak tala hazretleri Dvud (A.S.)a Zebr'u
verdi. Zebr yzelli sre idi. Tamam dua ve Allah'a
sena (vg) eklinde idi. Hell ve haram, farzlar ve hu-
dd (cezlar) gibi hkmler onda yoktu. Zebrun ev
velinde: Hikmetin (ilim ve irfnn) ba Allah'dan
korkmaktr ibaresi yazlm idi. Sonunda ise u iba
re yazlyd: Hak tala hazretleri buyurdu: lmi ile
amel etmeyen her lim eytan ile beraberdir. Dnya
iin zenginlerin nnde eilen her dervi kpek ile
beraberdir. Malndan zekt ve sadaka vermeyen her
zengin domuzla beraberdir Allah'a snrz.
Nakledildiine gre Dvud (A.S.)'n ok hatunu
var idi. Hak tala hazretleri ona yle bir kuvvet verdi
ki, bir gecede hepsine eriirdi. Bir gn sril oullar:
Ey Allahn peygamberi! Faziletinden, Allah ka
tndaki stn derecenden bize bilgi vermeni dileriz-
dediler.
Dvud (A.S.):
Benin faziletim udur dedi: Hak tala hazret
leri, kardelerim arasndan beni peygamber seti. Benim
elimle Calt'u ldrd. Ve bana Zebr'u gnderdi. (94)
Bir gn Dvut (A.S.) mihraba (mbeddeki zel ye
re) girdi. Secde ve rk edip ok alad. Ondan sonra
ban ge kaldrp brahim, shk ve Yakb (A.S.)n
keramet ve mucizelerini bir bir sayp yle dedi:
Ey Rabbim! Btn hayrlarn benden nce ba
bam ve dedemle gitmi olduunu grdm. Allahm!
(94) Clut, sril oullarn malp eden Filistin kraldr.
Kuran'da beyan edildii gibi Dvud (A.S.) tarafndan
ldrlmtr.
265
brahim'i Halil etmekle, atei ona souk ve selmet
yapmakla, ayrca Nemrdu kahretmekle ulu ve yce
ettin. Ondan sonra smili gereklikle kemle erdir
din. shk (A.S.) yalnzlkla kemle ulatrdn. Ya-
kb (A.S.) oullar ile ayn mertebeye kardn. M-
s (A.S.) Neb ve Kelim eyledin. Onunla yzyze ko
nutun. Hrn (A.S.) ilimle ycelttin. lys (A.S.)'a
kavmine kar yardm etmekle, yerde ve gklerde ku
gibi umakla yardm ettin. Ondan sonra devamla:
Ey Allahm! Onlara yaptn gibi, beni de ke
ramet sahibi klman dilerim dedi.
Bunun zerine Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Senin ululuun, bykln udur:
Hem peygamber, hem halife sana benzer hi bir pey
gamber yaratmadm. Ayn zamanda baban yarattm
da dalara: Sen okuduun zaman sana ahenk (tempo)
tutsunlar diye emir verdim. Demiri senin elinde ha
mur gibi yaptm ve sana demir gmlek (zrh) yapma
y rettim. Kular senin stnde saf tutup uarlar, se
ni glgelerler. Sen tesbih ettiin, Allah andn zaman
onlar da anarlar. Ey Dvud! brhimi atee mbtel
kldm, kimseye ikyette bulunmad. Her halini bana
bildirdi. Olunu kurban etmesini emrettim, sabredip
boazlamak iin yatrd. Ben yerine ko gnderdim.
Yakbu, Ysufun hzn ve gzszlk ile mbtel et
tim, sabretti. Musay kkken annesi atee att ve
sanda koyup nehire brakt. O sabretti. Ben de yak
madm, merhamet ettim. Ey Dvud. Seni btn bel
lardan sakladm.
Dvud (A.S.) bu sz iitince secde etti ve ok
kreyledi. Ondan sonra ban kaldrd:
266
Ey Rabbim! Anladm. Dier peygamberler gibi
imdi bana da bellar ver, ben de sabredeyim dedi.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Belya ve fitneye hazr ol ve sabret!
Falan ay ve falan gnde belya urayacaksn.
O gn olunca Dvud (A.S.) Mihrba girdi, kapy
kapad. Namaz kld ve Zebru okudu. O gn eytan
altundan bir gvercin suretine girip geldi. nciden ve
Zebercedden kanatlar vard. Hemen Dvud (A.S.)'n
nne kondu. Dvud (A.S.) onun gzelliini grd ve
ok houna gitti. srail oullarna gstermek iin onu
tutmak istedi. Hak tala hazretlerinin kudretini gr
snler diye. Tutmak isteyince gvercin kat. Dvud
(A.S.) onu tutmak iin ardna dt. O gvercin bir ye
re kondu. Tekrar tutmak istedi. Gitti bir bostana kon
du. O bostann iinde bir kadn vard. Onu grp he
men, farknda olmadan o kadna k oldu. O kadn
almak istedi. O kadn riy adl birinin hanm idi.
Dvud (A.S.)n zellesi (hatas) hususunda limler
ihtilf etmilerdir. Bazlarna gre: Dvud (A.S.) Ey-
yb (A.S.)n kardei oluna riyy bir yere gnder
mesi ve kutsal Tabut'un nnde yrmesi iin mektup
yazmtr. yle yaptlar. riy ehid oldu. Hanmn
Dvud (A.S.) ald. Sleyman (A.S.) o hanmdan dny-
ya terif elti.
Dvud (A.S.) o hanm alp ona zifaf etti (onunla
gerdee girdi) Henz yapmadan, Hak tala hazretle
ri Cebrail ve Mikil (A.S.) Dvud (A.S.)a gnderdi.
ki erkek suretinde, Dvud (A.S.) mihrabda, namaz
klmakta iken geldiler. Mihrabn bir yanna Cebrail
267
(A.S.), bir yanna da Mikil (A.S.) durdu. (Dvud (A.S.)
onlar grd, korktu. Bunlar.
Korkma! Bizim davamz var. Bir dava iin gel
dik dediler.
Dvud (A.S.):
Nasl bir davanz vardr? dedi.
Onlardan biri yle syledi:
Bu benim kardeimdir. Onun doksandokuz (di
i) koyunu var. Benim de bir (dii) koyunum var. Bu
o (dii) koyunu da: Bana ver diyor.
Dvud (A.S.):
Senin koyunu istemekle sana zulmeder, hak
szlk eder dedi.
limlere gre Dvud (A.S.)n hatas, hid isteme
den zulm etti diye hemen aralarnda hkm ver
mi olmasdr.
Sdd (Allahn rahmeti zerine olsun) yle nak-
letmitir:
O iki kii biri dierine: Bu benim kardeimdir.
Fakat benim doksandokuz hanmm vardr. Bunun ise
bir hanm vardr. Onlarn saysn yze karmak isti
yorum dedi. Dvud (A.S.):
yle yapma, yoksa seni dverim, dedi.
O kii:
yle ise sen nasl lyk grdn? riynn bir
hanm, senin doksandokuz hanmn vard dedi ve kay
boldular.
Dvud (A.S.) ortada kimseyi gremedi. Onlarn me
lek olduklarn anlad. Kendi halini kendisine bildir-
milerdi. Hemen Secdeye kapand. Krk gece ban
kaldrmad. Gz yalarndan otlar bitti. Yer, yzn-
268
de iz yapt. O halinde o yine Allah' zikreder , takdis
eder ve feryd ederdi. Btn hayvanlar ve kular
onunla birlikte alatlar. Melekler esirgeyip:
Ey Allahm! Dvud senin peygamberin ve hali-
fendir. Alamaktan gzleri emeler gibi oldu, diye
niyazda bulundular.
Hak tala hazretleri onlara:
Sesinizi kesin! Ben merhamet edenlerin en
merhametlisi Allahm. Onu biliyorum. Benim kapm
tvbe edenlere aktr buyurdu. Dvud (A.S.) secdesin
de:
Ey Allahm! Gnahm bana bala. Eer ba
lamazsan hatam duyulur ve halk arasnda yaylr
dedi.
Cebril (A.S.) krk geceden sonra Dvud (A.S.)'a
gelip:
Ey Dvud! Hak tala hazretleri seni yarlad
Nitekim Allah kitabnda yle buyurur: Biz de onu
slih (bir zat olarak setik) yanmzda onun muhakkak
bir yaknl ve bir akibet gzellii vardr. (95)
Dvud (A.S.).
Ey Rabbim! Sen affetmeye ve azb etmeye ka
dirsin. Kymet gn gelince o ahs (riy): Benim
bunda kanm var derse ben ne ederim? Ey Allahm!
dedi. Ve tekrar secdeye kapand. Cebril (A.S.) gidip
tekrar geldi ve:
Hak tala hazretleri sana selm eder. Kyamet
gnnde ben onu bir yerde alkoyar ve o kiiye: Da
vudun kann bala derim. O kii de: Ey Rabbim!
(95) Sd Sresi, yet: 25.
269
Baladm der buyurdu, dedi. Yine Hak tala hazret
leri: Seni Cennete koydum. stediin yerde dola ve
istediini ye, i buyurdu, diye mjde verdi.
Nakledildiine gre, bni Abbs (R.A.) yle de
mitir:
O iki melek gidince. Dvud (A.S.) secde'ye ka
pand. Hi ban kaldrmad. Namaz vakti gelince na
maz klard. Tekrar secdeye varrd. Krk gn krk gece
yemedi, imedi ve uyumad. Durmadan alard ve Hak-
dan tvbesinin kabuln niyaz ederdi. Secdede:
Allahm beni dmanm blisden (eytandan)
kurtar! Allahm beni yarattn ve byle etmemi takdir
buyurdun. Ey Allahm! Kyamet gnnde sana hangi
gzle bakaym? Ey Rabbim! Ben gnein hararetine da-
yanamyorum. Cehennem ateine nasl dayanaym?
Allahm! Senin gk grlts ve imek akmann g
rltsne tahamml edemiyorum. Cehennemin grl-
tsne nasl tahamml ederim? Ey Allahm! Benim
gizli, ikr hereyimi Sen bilirsin. Benim zrm ka-
bul et. Ey Rabbim! Rahmetinle beni yarla. Beni rah
metinden rak etme. Allahm! Gnahm dilimle sana
arzettim. Beni hor ve hkir etme, dedi.
Vehb (R.A.) yle demitir: Dvud (A.S.) dedi ki:
Ey Allahm! Sen n yce Allah kimseye zulmet-
mezsin. Benim halim nasl olur?
Hak Tal Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Var git riynn kabrine. Ondan he
lallik dile. Ben ona iittiririm.
Dvud (A.S.) riy nn kabrine varp:
Ey riy! dedi. riy:
270
Buyur efendim! Sen kimsin? Beni uyardn, hu
zurumu ve manev zevkimi bozdun, diye cevap verdi.
Dvud (A.S.):
Ben Dvudum, dedi.
riy:
Ey Allahn Peygamberi! Niin geldin? dedi.
Dvud (A.S.):
Sana ettiimden dolay helallik diliyorum, dedi.
riy:
Bana ne yaptn? dedi.
Dvud (A.S.):
Seni Tabut nnde yrttm. ehit oldun, dedi.
riy:
Sana hakkm hell olsun. Beni cennete koydular,
dedi.
Hak Tala Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Bilmez misinki, ben dil bir hkm
darm. Sen riy'ya "Senin hanmn aldm" de.
Dvud (A.S.) tekrar gidip riyya syledi. riy:
Sen kimsin? dedi. Dvud (A.S.):
Ben Dvudum, dedi riy:
Niin geldin? Ben seni affettim, dedi.
Dvud (A.S.):
Senin han mn aldm, dedi. riy bu sz ii
tince:
Ey Allahn Peygamberi! Peygamberler byle i
ler yaparlar m? Ben seninle kyamet gnnde Allahn
huzurunda hesaplarm, dedi, Dvud (A.S.) bu sz ii
tince oradan dnd ve bana toprak sat:
Yazklar olsun Davud'a diyerek ok alad. Nid
geldi ki.
Ey Dvud! Seni yarladm. Senin gzlerini esir
gedim. Duan kabul ettim.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! riy beni balamad, dedi.
Hak Tal Hazretleri:
Ey Dvud! ben an yce kyamet gnnde ri-
yya yle eyler veririm ki, onlar gzler grmedi ve
kulaklar iitmedi. riy ona raz olur ve: Ey Rabbim!
Ben bunu hak edecek ameli ilemedim der buyurdu.
Hak Taal yine buyurdu:
Sen eer Davud'un hatasn balarsan karlk
olarak sana veririm.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Bildim ki beni yarladn, dedi.
Vehb (R.A.) nakletmitir ki:
Dvud (A.S.) tvbe ettikten sonra, otuz sene ge
ce ve gndz alad. Hatay iledii vakit yetmi yan-
da idi. Hatasndan sonra gnlerini (zamann) drde
ayrrd. Bir gn sril Oullar arasnda hkmederdi.
Bir gn hanmlar ile bir arada bulunurdu. Bir gn da
larda ve su kenarlarnda alard. Bir gn de evinde yal
nz bana kalrd. Memleketinde drtbin mihrp (ib
det yeri) vard. Drtbin bid ve zhid (ibdet ve der
vilikle megul olan kii) bir araya gelip Dvud (A.S.)
iin onunla beraber alarlard.
Dvud (A.S.) gezme gnlerinde sahraya kard.
Gzel ve tatl sesle okur ve alard. Dalar, talar, ku
lar ve canavarlar da onunla birlikle alarlard. Eer
btn lemin gz yalarn toplasalar, Dvud (A.S.)'n
gzyana ancak denk olurdu. ayet yemek yese ve su
272
ise gzlerinin yan o yemee ve suya kartrp on
dan yer ve ierdi.
Nakledildiine gre Dvud (A.S.) bir gn va'z edi
yordu. Halka nasihat veriyordu. Hak Taal'nn kere
minden ve korkularndan bahsetti. Krkbin kii onu
dinliyordu. ok kii o gn onun vazndan ld.
Hak Taal Hazretleri, Dvud (A.S.) yarlad ve:
Ey Dvud, biz seni yeryznde bir halife yap
tk. O halde insanlar arasnda hak (ve adalet)le hk
met. (Hkmnde) hev (ve heves)e (hissiyatna) tbi
olma ki bu, seni Allah yolundan saptrr. (96)
Nakledildiine gre bir gn Dvud (A.S.)'a bir zin
cir indi.
Hak Taal Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Halk arasnda bununla hkmet. Bir
kii dva etse, o zincire yapsn. Eer dvas doru ise
o zincire erisin. Yalansa eriemesin.
Bir kii baka bir kiiye ok inci emanet etmi
ti. Ondan sonra o kii emanetini istedi. Hemen o kii o
incileri bir asnn iine koyup gizledi. Dvud (A.S.)'a
geldiler. Birisi:
Ey Allahn Rasl! Ben bu ahsa inci emanet et
tim. imdi inkr ediyor. Ben szmde sadkm dedi ve
gelip o zincire yapt. Ondan sonra br gelip elinde
ki assn inci sahibine tut diye verdi. Ondan sonra:
Ben buna incisini verdim. Szm dorudur dedi
ve zincire yapt. Dvud (A.S.) hayret iinde kald. Ve
zincir geri gklere gitti. Ondan sonra Hak Tala Haz
retleri, Dvud (A.S.)a:
(96) Secde Sresi, yet: 26.
ki kii dva getirseler ahitlerle hkmet. Ey
Dvud! Senden sonra yerine halife olacak sana bir o
lan verdim. Ey Dvud! phesiz hikmet doksan blk
tr. Yetmiini olun Sleymana verdim. Yirmisini ge
ri kalan halka verdim buyurdu. Ondan sonra Dvud
(A.S.):
Ey olum Sleyman! Sana t vereyim. Eli
ne gemeyen eye tevekkl et. Elde ettiine raz ol.
Elinden kaana sabret.
Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Sleyman (A.S.) yirmi yana girince Cebril
(A.S.) Dvud (A.S.)a geldi. Altndan bir sayfa getirdi ve:
Ey Dvud! Hak Tala sana selm syler ve unu
buyurur: Oullarn bir yere topla. Bu sayfada ne var
sa onlara oku. Onlardan hangisi okuduklarna cevap
verirse onu kendi yerine halife (vekil) koy, dedi.
Dvud (A.S.) yle yapt. lerinden Sleyman (A.S.)
hepsine cevap verdi. Dvud (A.S.), Sleyman (A.S.)' ye
rine halife koydu.
Nakledildiine gre Dvud (A.S.), Beytl-Mlden
(Hzineden) yerdi. Hak Tala Hazretleri, demiri onun
elinde hamur gibi etti ve demirden gmlek (zrh) yap
may ona retti. Gnde bir gmlek yabp altbin ake
ye satard. kibin akesini kendinin ve ailesinin geimi
iin ayrr, drtbinini sril Oullarnn fakirlerine sa
daka verirdi.
F: 18
273
30. DAVUD (A.S.)IN MNCTI
Dvud (A.S.):
Ey Allahn! Bir kimse bir hastann ha
trn sormaya, onu ziyarete gitse sevab nedir? dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Ey Dvud! Melekler onun iin gkde istifar
ederler, benden yarl dilerler ve benim rahmetimi
onun zerine saarlar, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Bir kimse bir ly yusa sevab ne
dir? dedi.
Hak t ala Hazretleri:
Onu gnahndan ardrrm. Anasndan domu
gibi olur, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! Bir kimse cenazeye kefen sarsa onun
sevab nedir? dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Ben ona cennette snds ve istibraktan (ipek ve
atlastan) ssl elbiseler indiririm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Bir kimse cenaze namaz klsa onun
sevab nedir? dedi
Hak Tala' Hazretleri:
Melekler onun ruhuna, canna salavatta bulu
nurlar ve namazn klarlar buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse kederli kiinin hatrn
sormaya varsa onun sevab nedir? dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Ona iman ve takva, dervilik elbisesini giydiri
rim, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! Bir kii senin korkundan alasa onun
ecri, karl nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Onu en byk korkudan ve cehennemden emin
klarm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Tanrm! Bir kimsenin bana bir bela gelse ona
sabretse onun ecri, karl nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
O kimseye cennette yz derece veririm, bu
yurdu.
Dvud (A.S.):
Rabbim! Bir kimse karanlk bir gecede camiye
gitse onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Kyamet gnnde ona yle bir nur, k ve ay
dnlk veririm ki, onunla diledii yerde yrr, dolar
buyurdu.
Davud (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse baka birine kar gelse,
kzsa almaya gc yettii halde, dnp onu affetse
balasa o kimsenin ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Gnln, kalbini iman, yaknlm ve rahme
timle doldururum buyurdu.
Dvud (A.S.):
Tanrm! Bir zalim, bir kimseye zulm ve hak-
276
szlk etse, o zulmedilen kimse hakkn o zalime ba-
lasa bunun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Kyamet gnnde ben o kimseye byklk gs
teririm ve suunu balarm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm: Bir kimse, kolaylk olsun diye, msl-
manlarn yolunu dzeltse onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
O yoldan ne kadar ta atmsa o talar saysnca
onun yaknlarndan bir kulu cehennemden karrm,
kurtarrm buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Bir kimse mslmanlarn aybn
sylese onun cezas nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Eer tvbe ederse cennete herkesden sonra gi
rer. Tvbe etmezse ilk nce cehenneme girer, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse, kendini ve kazancn art
mak iin malnn zektn verse onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri.
Kyamet gnnde dilediine efaat etmesine m
saade ettim, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Bir kimse yoksulu giydirse onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Benim komuluumda olur, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! Bir kii itikfa girse, zikir iin bir yere
kapansa onun ecri nedir? dedi.
277
Hak Tala Hazretleri:
Btn sularn yarlarm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Bir kimse kfiri imana arsa onun ecri nedir?
dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Ona efkat ve merhamet ederim buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Bir kimse anne ve babasna iyilik
etse onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Ben o kimseyi cennette saklarm ve memnun
olaca kadar ona sevp veririm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Tanrm! Anne ve babasna itaat etmeyen kimse-
nin cezas nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Onun yeri cehennemdir, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! Bir kimse hsm ve akrabasndan ayr
dse, sonra tekrar onlara gitse onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
mrn uzatrm ve maln oaltrm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse dili ve kalbi ile seni zik-
retse, samimiyetle seni ansa onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Kyamet gnnde benimle beraber olur, buyur
du.
Dvud (A.S.):
T anrm! Bir kimse kendi eli altnda olanlara g
zel davransa onun ecri nedir? dedi.
Hak Tal Hazretleri:
Onun hasenatn, iyiliklerini kabul ederim. G
nahn geerim ve hesabn kolay ederim, buyurdu.
Dvud (A.S.).
Allahm! Bir kimse gnah ilese, dnse tvbe et
se onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
O gnah ilememi gibi olur, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Rabbim! Bir kimse nafile namaz klmak, fazla
dan ibadetle sana yakn olsa onun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
O benim sevgilimdir. Onu halka gzel gsteri
rim ve onu halka sevdiririm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Tanrm! Bir kimse gnah ilese ve tvbe etmese
onun cezas nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Du edince kabul etmem. Kullarma rahmet
edince ona etmem. Benden birey istese veririm, bu
yurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse faiz yese ve tvbe etmese
onun cezas nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Kyamet gnnde ona zakkum yediririm, bu
yurdu.
Dvud (A.S.):
278
279
Allahm! Bir kimse harama baksa, gzn on
dan ayrmasa onun cezas nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Veli bile olsa onu alatrm, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Bir kimse, bir bakasna emanet braksa, sefere
gitse ve dndnde emanetini verse onun ecri nedir?
dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Benim azabmdan emin olmaktr, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Bir kimse Allaha kulluk edenlere
alka gsterse ve kendi de ktlkten saknsa onun ecri
nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Benim azabmdan emin olur ve yarn kyamet
gnnde Peygamberlerle beraber ederim, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Bir kii namaz vaktinde gzelce ab-
dest alsa ecri ne olur? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
- Beni grr ve benimle beraber olur, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm, bir kimse oru tutsa ve ok susasa onun
ecri nedir? dedi,
Hak Taal Hazretleri:
Yarn kyamet gnnde susuzluktan emin olur,
buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! Bir kimse (Lilhe illellah Allahtan
baka ibdete lyk Tanr yoktur) dese onun ecri nedir?
dedi.
280
Hak Taal Hazretleri:
Ona o kadar sevap veririm ki, gzler grm de
ildir, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Rabbim! Hangi kulun cimridir? dedi.
Hak Taal:
Halka (insanlara) selm vermeyen kimse cimri
dir, buyurdu.
Dvud (A..):
Hangi kulun sevgilidir? dedi.
Allah Taal Hazretleri:
Benim iin halka kar alak gnll olan m
min kulumdur, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! Sana irk komayan, sana denk baka
bir Tanr tanmayan kulun ecri nedir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Cehennemi ona haram ederim, buyurdu.
Dvud (A.S.):
lh! Hangi kullarn acizdir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Benim fazlmdan birey istemeyenlerdir, buyur
du.
Dvud (A.S.):
Allahm! Hangi kula ok azap edersin? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Benim takdirime, hkmme raz olmayana bu
yurdu.
Dvud (A.S.):
Hangi kulun aklldr? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
281
Hkm verdii zaman Hakka dayanan, hevya
(hissiyatna) uymayandr, buyurdu.
Dvud (A.S.).
Ey Allahm! Hangi kulun limdir? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Bir kimse, ilmi olduu halde halktan ilim
renmek istese lim o kimsedir, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Rabbim! Hangi kulun kanaat sahibidir? dedi.
Hak Tal Hazretleri:
Az rzk verdiim halde ona kanaat eden kim
sedir, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Hangi kulun hayrldr? dedi.
Hak Taal Hazretleri:
Yapt amel (i)le insanlar kendinden memnun
brakan fakat kendi honutluunu dnmeyen kimse
dir, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Allahm! brahim, smail ve shk (A.S.)'n hr
meti iin benim hatalarm bala!
Rabbim! Kabul olunmayan duadan, makbul olma
yan namazdan ve yar lanmayan gnahdan sana sn
rm! dedi.
Hak Taal Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Ademi kudret elimle yarattm. Ru
humdan fledim, ruh verdim. Melekleri ona secde et
tirdim. Keramet elbisesini giydirdim. Onu cennete koy
dum. Vakar tacn onun bana giydirdim. Bana yalnz
lktan ikyet etti. Havva'y ona hanm, e olarak ver-
282
dim. Ondan sonra bana si oldu. Ben de cennetten
kardm.
Ey Dvud! yi dinle bu sylediklerim Hakkn ken
disidir. Bana mut olursan ben de sana mut olurum.
Birey istersen veririm. Eer as olursan sana frsat
vermem. Tvbe edersen tvbeni kabul ederim.
31. ALLAHIN DVUD (A.S.)A VAHYLER
Allah Taal yle buyurdu: Dvud'a Zebru ver
dik (97) Ey ilh srlar arayan kimse! yle bilki, Ze
bur, Allah'n kitabdr. Allah onu Dvud (A.S.)a indir
di. Vakit olduka srail Oullar ile sahra'ya (kra)
kp okurdu. srail Oullarnn limleri Dvud (A.S.)'n
arkasnda dururlard. Dier halk limlerin ardnda
cinler de onlarn ardnda dururlard. Kular gelip ba
zerinde uarlar, yel esmez ve su akmaz hepsi Dvud
(A.S.)' dinlerlerdi.
Nakledildiine gre, Vehb bin El-Yemni yle de
mitir.
Allah, Dvud (A.S.)'a vahy edip: srail Oulla
rna deki: phesiz ben onlarn namazlarna ve oru
larna bakmam. Fakat bireyden phe etseler ve onu
benim iin terketseler, onlara yardm edip rahmet ede
rim buyurdu.
Hak Taal Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Beni isteyen, beni dileyen bir kimse
grrsen ona hizmetkr gibi ol.
Ey Dvud! Dnya ile sarho olmu limleri ben
(97 ) Nis Sresi, yet : 163.
den isteme. Onlar benim muhabbetimden kmlar ve
benim halis (samimi ve has) kullarmn yollarn ben
den kesmilerdir. Onlar yol kesicilerdir.
Hak Taal Hazretleri yine buyurdu:
Ey Dvud! Beni sev ve beni seveni sev! Beni
halka sevdir!
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Seni severim ve seni seveni de se
verim. Seni halka nasl sevdireyim? dedi.
Allah Taal Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Onlarn yannda beni ilhi vasfla
rmla anlat. Benim nimetlerimi ve ihsanlarm onlara
bildir ki, beni cmert, ok merhametli ve ltif zat olarak
bilsinler. Ey Dvud! Fakirler benim ylim (yaknlarm)
dr. anm hakk iin, eer zenginler benim fakirlerime
yardmda bulunurlarsa onlarn maln oaltrm ve on
lar cennetime koyarm. Eer zenginler fakir kullarma
cimrilik ederlerse mallarn oaltmam ve kendilerini
de cennetimde barndrmam. Ey Dvud! Bu insanlar,
fasklarn amelini ilerler, fakat iyilerin ve slihlerin
makamn isterler Tehdit oluna geldiiniz o ey (he
sap grmeniz) ne kadar uzak, ne kadar uzak! (98)
Ey Dvud! Benim velilerim dnya iin asla
gam ekmediler. Zira kim dnya iin gam yese ben
onun gnlnden mnctmn, bana yalvarn zevkini
ve tadn gideririm. Ey Dvud! Benim velilerim mn
insanlardr, dnya iin bir dertleri olmaz.
Hak Tala yine buyurdu:
Ey Dvud! Kapma kim geldi de ona kap ama-
(98) M'minn Sresi, ayet : 36.
283
284
dm? Kim benden birey istedi de vermedim? Kim dua
etti de kabul etmedim? Kim beni and da ben onu an
madm?
Nakledildiine gre Dvud (A.S.) yle demitir:
Ey Tanrm! Dnyay yaratmazdan nce ne ya
rattn?
Hak Tala Hazretleri buyurdu ki:
Krkbin ehir yarattm. Her ehirde krkbin kk
yarattm. Her kkde krkbin avlu (bahe) yarattm.
Her avluda krkbin ev yarattm. Her evde de onsekizbin
hardal hzinesi yarattm. Ondan sonra bir ku yarattm.
Ona onikibin ylda bir hardal tanesi rzk verdim. Hatt
o ku hepsini yedi. (Hepsini yiyinceye kadar yaad).
Sonra da o kua lm takdir ettim, yazdm. O ku:
Allahm! Dnya bana iki kapl bir ev gibi geldi, bir ka
psndan ktm dedi.
Kabl-Ahbr (R.A.) derki:
Hak Tala Hazretleri buyurdu: Ey Dvud! G
nahkrlara m j dele ve iyilere korku ver. Dvud (A.S.):
Ey Allahm! Nasl mjdeleyim ve nasl korkuta
ym? dedi.
Hak Tala Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Gnahkrlara syle! Tvbe etsinler
ve benden mitlerini kesmesinler. yi kullarma da sy-
le! Onlar da ibadetlerine marur olmasnlar. Yine bu
yurdu ki:
Ey Dvud! Zlimleri beni anmaktan menet! Mes
cidime gelmesinler. phesiz kim beni anarsa ben de
onu anarm. Ancak, zlimler beni anarsa ben onlara l
net ederim ve rahmetle anmam. Ey Dvud! Kim bana
muti olursa ben onun itaatini kabul ederim. Kim beni
severse beni bilir, tanr. Kim beni tanrsa bana gel
mek ister. Kim bana gelmek istese beni ister. Beni is
teyense beni bilir ve tanr.
Ey Dvud! Ne mutlu o kimseye ki, benim iin
ehvet arzusunu terketmitir. Kim cennetim ve cehen-
nemim iin bana tapar, ibadet ederse kendine zulmet
mitir. Zira onun ibadeti benim iin deildir.
Ey Dvud! Kim beni severse ben de onu severim.
Kim benimle beraber olursa, ben de onunla beraber
olurum. Kim beni zikrederse ben de ona yakn olurum
Kim beni seerse ben de onu seerim. Kim bana itaat
ederse ben de ona muti olurum. Kim beni talep ederse,
ararsa ben de onu ararm. Kim bakasn ararsa asla
beni bulamaz.
Ey Dvud! Dostlarmn topran, brahim, Mu
sa ve Muhammed Mustafann toprandan yarattm.
Aklarmn gnln nrumdan yarattm.
Ey Dvud! Sen benden bakasndan ayrldn
ve benim akm istediini sanrsn. Eer bunda samimi
isen benim sevgimden ayrlma. Zira benim kullarma
sevgim manevidir.
Ey Dvud! Eer benim sevgimi istersen dnyay
gnlnden kar at. Benim sevgimle dnya sevgisi bir
gnlde beraber bulunmaz.
Ey Dvud! Benim zikrim zikredenler iindir.
Cennetim bana bal olanlar iindir. Beni ok zikret
mek aklara mahsustur. Ben de beni sevenler iinim.
Kim beni sevenle arkada olur ve ona son derece bala-
nrsa onun ardndan gitsin, yolunda yrsn.
32. DVUD (A.S.)'I ALLAHIN TEVK
Ktu'l-Kulb'da Ebu Tlib-i Mekkinin yle dedii
nakledilmitir:
Hak Tala Hazretleri, Dvud (A.S.)'a buyurdu.
Ey Dvud! Bana akla ve sdk ile sarlmadan nasl cen
netten sz edersin?
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim. Sana k olanlar kimdir? dedi
Hak Tala Hazretleri buyurdu:
Bana ak olanlar, gnlleri saf (duru) olanlarla
benim muhabbetimle yananlardr. Ben de onlarn g
nllerini kudret elimle dilediim tarafa dndrrm.
Ey Dvud! Aklarmn gnln rzamdan ya
rattm. Onlarn yolunu benden bakasndan kestim.
Dvud (A.S.),
Ey Allahm! Muhabbet ehlini, seni ok seven
leri bana gster, dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Ey Dvud! Lbnan dana git. Orada bana k
ondrt kimse var. Onlara selm syle ve: Rabbiniz si
ze selm syler ve siz benim dostumsunuz ve velilerim-
siniz diyor de buyurdu.
Dvud (A.S.) onlara gelip gzlerinin yann eme
ler gibi aktn grd. Onlar Dvud (A.S.) grdler ve
katlar. Dvud (A.S.) onlara Ben Rabbimizin Pey
gamberiyim. Size selm var. Herhangi bir dileiniz var
mdr? dedi. Dvud (A.S.)'dan bu sz iittikleri za
man gzlerinin ya yzleri ve yanaklarna doru akma
ya balad.
286
Birisi yle yalvard: Allahm! Seni tesbih ederim.
Biz senin has kulunuzuz. Gnlmz seni zikirden, seni
anmaktan kesilmi, uzak kalmt. te o kaybolan za-
mandan dolay bizi yarla!
kincisi: Allahm! Bize minnet eyle. Seninle bizim
aramzda, bize gzel ve ho nazarla bak! dedi.
ncs: Ey Rabbim! Sen bilirsin ki, bizim sen
den baka hi dileimiz yok. Bizi yolunda daim eyle
dedi.
Drdncs: Ey Allahm! Biz senin rzan istemek-
le kusur ettik. Bize kerem eyle, yardm et, dedi.
Beincisi: Allahm! Bizi nutfeden (bel suyundan)
yarattn, sana yakn olalm, diye dedi.
Altncs. Ey Allahm! Sen ulu hakandan istemekten
dilimiz tutuldu, dedi.
Yedincisi: Rabbim! Seni zikretmekle gnlmze
hidyet verdin. krndeki kusurlarmzdan dolay bizi
yarla, dedi.
Sekizincisi: Ey Allahm. Kereminden bize nur ba-
la. O nurla karanlkta yrmeye yol bulalm, dedi.
Dokuzuncusu, Allahm! Bizim duamz kabul etme
ni ve keremini oaltman dileriz, dedi.
Onuncusu: Rabbim! Bize verdiin nimetleri ta
mamlaman dileriz, dedi.
Onbirincisi: lhi! Benim gzlerim al ki, dnyay ve
dnyadakileri grmeyeyim. Gnlme nur ver ki, ahi-
retle megul olaym, dedi.
Onikincisi: Ey Rabbim! Evliya hakk iin benim
gnlm senden bakasndan kes ve yalnz seninle me
gul olaym, dedi.
287
288
Onncs: Tanrm! Evliyann srlarndan bana
kefet, onlarn srlarn bana akla, dedi.
Ondrdncs: Allahm! Peygamberlerine olan ke
iflerden bizi mahrum etme, dedi.
Hak Tala Hazretleri, Dvud (A.S.)a buyurdu.
Syle onlara, sznz iittim, her dileinizi ka
bul ettim. Bir yere toplandnz. Artk ayrln, tek ba-
nza kaln. Aramzdaki perdeyi kaldracam. Benim ce
mlimi tema edin, seyredin. Bana iyi zan besleyin.
Dnyadan ve insanlardan kesilin. Tek banza bana
mnct (yakar)la megul olun. Benden bakasna g
nl vermeyin. Benden baka kimseden korkmayn ve
muhta olmayn. Ben size Firdevs Cennetinde yer vere
yim, devaml benim cemlimle merref olun.
33. B L M
Bir gn Dvud (A.S.) mescide girdi. Fakat yolda bi
raz salnarak yrmt.
Hak Tala Hazretleri; Ey Dvud! Bu ekilde sal
narak kulunun evine mi gidersin? buyurdu.
Dvud (A.S ) ondan sonra Allahn azametinden, ulu
luundan korkup assna yapt.
bni Abbs (R.A.) der ki:
Dvud (A.S ): Ey Allahm! Senin evinde kimler
oturur? dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Ey Dvud! Onlar benim azametim iin halka kar
alak gnlldrler. ehvetlerini benim iin terk-
ederler. Alar benim iin doyururlar. plaklara elbise
giydirirler. Garipleri ho tutarlar. Belya uram kim
seleri korurlar.
289
Ey Dvud! Dnya kendisini sarho etmi olan
limi benden isteme.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Her hkmdarn bir hzinesi var
dr. Senin hzinen nedir? Nasld r? dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Benim hzinem Ardan yksek, Kursden b
yk ve genitir. Gklerden daha ssldr. Cennetten
zengindir, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Allahm! O nerededir? dedi.
Hak Tala Hazretleri buyurdu:
Ey Dvud! Benim hzinem ezik ve yaral gnl
lerdedir.
Ey Dvud! Nefsine dman ol! Benimle dostluk
kur.
Ey Dvud! yi bilki, benim iyi kullarmn bana olan
arzular son derece artt. Ben de onlara ok dknm,
Ey Dvud! Benimle ferah bul. Benim zikrimle nimet-
len. Ey Dvud! Amelsiz kimse, yamursuz buluta ben
zer. Ey Dvud! Bir kimsenin drt saat mr olsa bir
saat mncatta bulunmas gerekir. Geri kalan bir saat
da nefsini islh etmekle megul olmas, bir saat dost
larn grmek iin gi tmesi, bir saatta da hellinden ka
zanp nafaka edinmesi icap eder.
Dvud (A.S.): Allahm! Mizan (Maherdeki ilh
teraziyi) bana gster dedi Hak Tala gsterdi. Dvud
(A.S.) grd ve o anda akl bandan gitti ve:
Allahm! Bunu doldurmaya kimin gc yeter?
dedi.
Hak Tala Hazretleri:
F : 19
290
Ey Dvud! Eer ben bir kulumdan raz olursam
o mizn bir hurma ile doldururum, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Srat grmek isterim, dedi. Hak
Tala Srat gsterdi. Dvud (A.S.):
Rabbim! Srattan gemeye kimin gc yeter?
dedi.
Hak Tala Hazretleri:
Ey Dvud! Eer bir kimse mrnde bir defa
(Lailhe illellah Muhammedn Raslllah = Allahtan
baka Tanr yoktur ve Muhammed (A.S.) Allahn elisi
dir) dese Srat akan, kayan imek gibi geer. Ey D
vud! Bir kimse, kam bir kulumu benim huzuruma
getirse ben onu limlerden sayar ve yazarm. Kimi
limlerden yazarsam ona azap etmem, buyurdu.
Nakledildiine gre sril Oullar arasnda bir
lim vard ki, seksen sandk tutarnda ilm eser ortaya
koymutu, yazmt. Hak Tala, Dvud (A.S.)a:
O lime syle! Bir o kadar daha kitap yazsa u
eyi yapmadka ona fayda vermez .
Biri. Dnyay ve dnyada olanlar sevmesin ki dn
ya mminlerin evi deildir.
kincisi: eytanla arkada olmasn. eytan m'-
minlerin yolda deildir.
ncsu: Mminleri incitmesin. Bu mminlerin
ii deildir.
34. DAVD (A.S.)IN VEFATI
Eb Hreyre (R.A.) hazretleri yle demitir:
Dvd (A.S.) gayretli bir kimse idi. Bir gn dar
kt ve tekrar evine girdi. Girdiinde bir kiinin otur-
makta olduunu grd. Sen Kimsin? dedi.
Oturan kimse:
Ben o kiiyim k benim elimden hi kimse kurtu
lamaz, dedi. Dvd (.S.)'n yksek bir yeri vard. Oraya
kp namaz klar, ibdet ederdi. lm melei onun ca-
nn almaya gelmiti.
Dvud (A.S.):
Bana mhlet ver, aa yere ineyim dedi. Azrail
msde etmedi ve minberde, o yksek yerde Dvd
(A.S.)'n cann ald.
Nakledildiine gre Dvd (A.S.) bir gn ocukla
rn toplayp:
Eer bir kimse sulu ise ne yaparsnz? dedi
Sleyman (A.S.)dan baka hepsi: Suuna gre cez ve
ririz dediler. Sleyman (A.S.):
Ben onun suunu affederim dedi. Dvd (A.S.):
Tekrar su ilerse ne yaparsn? dedi. Sleyman
(A.S.):
Gene affederim dedi. Dvd (A.S.):
nc defa su ilerse nasl yaparsn? dedi.
Sleyman (A.S.):
Ona o kadar kerem gsteririm ki ondan sonra
utanr, bir daha su ilemez, dedi. Dvd (A.S.):
Tahtma sultan olmaya lyk olan sensin dedi.
Hz. Vehb bin Mnebbih (R.A.) yle der:
Dvd (A.S.) lm meleine: Benden sonra s-
ril oullarna yerime kim halfe olacak diye sordu.
lm melei:
Senin halifen olun Sleymandr, dedi. Dvd
(A.S.):
292
- imdi gnlm raz oldu, ruhumu kabzet, canm
al dedi.
lm melei Dvd (A.S.)'n cann ald. Minber
den vefat etmi olduu halde indirdiler.
Bu olay yaz (Haziran) aynn yirmi altnc gnnde
olmutu.
Dvd (A.S.) dny'dan Ahirete terif etti. Kular
Sleyman (A.S.)'a haber verdiler. Sleyman (A.S.) gel
di, babasn ykad ve Cennet bezlerinden kefene sard.
Beni srilden krk bin kii Dvd (A.S.)'n namazn
kldlar. brahim (A.S.)'n. maarasna defnettiler, gm
dler.
Peygamberimiz Muhammed Mustafa (S.A.V.) haz
retleri buyurdu: Dvd (A.S.) yz yl mr srp, on
dan sonra bir Cuma ertesi gn Ahret'e terif etti
Allahn salat ve selm zerine olsun.
35. SLEYMAN (A.S.)IN PEYGAMBERL
Hz. Vehb bin Mnebbih (R.A.), der ki:
Hak tala hazretleri Dvd (A.S.)n ruhunu kab-
zedince Cebril (A.S.) Sleyman Peygambere taz ye
(basal) iin geldi ve: Hak tala seni sril oullar
na halfe seti dedi. Sleyman (A.S.) bu sz iitince
Dvd (A.S.)n kabrinden kalkp geldi. Babasnn mih
rabna, ibdet yerine girdi. Halifelik sarn, tacn ba
na koydu. Ms (A.S.)n assn eline ald. Ysuf (A.S.)
n sancan getirip kutsal tabutu nne koydu. Ondan
sonra Cebril (A.S.) gelip:
Hak tala hazretleri sana selm eder ve der ki:
Padiahlk m ister, yoksa limlik mi?
Sleyman (A.S.) yzn yere koyup secde etti ve:
Bana padiah olmaktan ilim stndr, dedi.
Hak tala hazretleri:
Ey Sleyman! Alak gnlllk ettin. Padiah
lk istemedin. Ben alak gnll olan ok severim. Sen
padiahlk zerine ilmi setin. Ben de ilmi, padiahl
(hkmdarl), akl ve gzel ahlk sana verdim. Sen
den kibri ve kendini beenmeyi giderdim. Btn dn
yay sana verdim. Dola ve benim insanlara aknlk
veren eserlerimi gr, buyurdu.
Sleyman (A.S.) yine secde etti. O gn akama ka
dar ban secdeden kaldrmad. Hak tala hazretleri
Cebril (A.S.)a:
Cennete git! Hilfet yzn getir ve Sleyma-
na ver, buyurdu.
Derhal Cebril (A.S.) Cennete gitti. Yz alp S
leyman (A.S.)a getirdi. Misk gibi kokusu vard. Yldz
gibi parlakt. Ayrca drt keli ka vard. Birinde u
yazlmt: (Lilhe illellah Muhammedn Raslllah
Allah'dan baka Tanr yoktur ve Muhammed (A.S.)
onun Rasldr).
Bir kesinde. (Allahtan baka Tanr yoktur. On
dan baka her ey yok olmaya mahkmdur. Hkm
onundur ve dn onadr).
Dier kesinde: (Mlk, byklk, ycelik ve sal
tanat ona aittir).
Drdnc kede ise: (Yaratanlarn en gzeli olan
Allahn an ne ycedir!) ibreleri yazlm bulunmakta
idi.
Vehb bin Mnebbih der:
O yzk, Cennette ken, Adem (A.S.)n parma-
293
294
nda idi. Cennetten ktktan sonra o yzk parma
ndan utu ve gitti Arn bir tarafnda durdu.
Hak tala hazretleri buyurdu:
Ey eref ve ycelik yz! Adem (A.S.) bizim
ahdimizi unuttu ise, bu sefer seni bizim ahdimizi unut
mayan bir kimseye veriyorum.
Hak tala hazretleri Sleyman (A.S.)a Peygamber-
lik verince Cebril (A.S.) o yz Are gn, Cuma
gn Sleyman (A.S.)a getirip:
Hak tala hazretleri bu mbrek yz sana
armaan verdi, dedi.
Sleyman (A.S.) o yz ald ve parmana takt.
Ondan sonra Cebril (A.S.) (Bismillahirrahmnirrahim)i
indirdi ve btn insanlar, cinleri, kular, canavarlar
(yrtc hayvanlar) ve yeli Sleyman (A.S.)n emrine
verdi.
Allah tala buyurdu:
Bunun zerine biz de ona rzgr amde kldk
ki bu, onun emriyle, onun diledii yere yumuack akar
giderdi. (99)
Mfessirlerin naklettiklerine gre Allah tala Sley
man (A.S.)'a kularn dilini retmitir. Bir gn Bed-
nos tt. Sleyman (A.S.):
Biliyor musunuz ne der? Derki. Ey gafiller Al
lah zikreyleyin der dedi. Ondan sonra Blbl tt. S
leyman (A.S.):
Blbl: Ben de bu dnyada yarm hurma ye
dim der, dedi.
Daha sonra Tvus tt. Sleyman (A.S.):
(99) Sd Sresi, yet : 36.
295
Tvs diyor ki: Nasl diriltilirseniz yle lrs
nz!
Sonra Hdhd kuu tt.
Sleyman (A.S.):
Hdhd: Yaratlan esirgemeyeni kimse esir-
gemez diyor dedi.
Ondan sonra Tt kuu tt:
Hayr ileyin, hayr bulun dedi.
Ondan sonra veyik (kumru): Keki bu halk, ya
ratlanlar yaratlmayayd! diye tt.
Ondan sonra gvercin:
Sbhne Rabbiye'lA'l = En yce Rabbimi
btn varlmla anarm diye tt.
Ondan sonra kuzgun tt ve:
Kim susarsa kurtulur dedi.
Nihyet Akbaba tt ve:
Ne kadar yaarsan yaa, sonun lmdr dedi.
Btn kular bu ekilde ttler. Sleyman (A.S.)
onlarn dilini, sylediklerini halka bildirdi.
Nakledildiine gre Sleyman (A.S.) sava iin h
zr olan atlar seyrederken, ikindi vakti, namaz kat.
Sleyman (A.S.):
Bu atlarn boyunlarn vurun! Benim namazm
kazaya kodular, dedi. Hemen boyunlarn vurdular.
Hz. Ali (R.A.) nakletti ki:
Hak tala hazretleri gnele vazifeli melee emir
verdi. Gne yeniden kt. Sleyman (A.S.) ikindi na
mazn kld. Gne tekrar doland, batt.
Nakledildiine gre Sleyman (A.S.) bir gn Mek-
keye geldi ve.
Buras Ahirzaman Peygamberi Muhammed (S.A.
296
V.)'in dnyaya terif edecei, doaca yerdir. Ona ina
nan kimse'ye ne mutlu, ona inanan ne mutlu ve mesud
kimsedir, dedi.
Kbeyi grd. inde putlar vard. Ona girmedi,
Kbe alad. Hak tala hazretleri:
Niin alarsn? buyurdu.
Kbe:
Nasl alamam? Sleyman (A.S.) senin peygam
berin, kavmi de sana yakn kullarndr. zerimden ge
tiler ve namaz klmadlar, dedi.
Hak tala hazretleri-
Alama! Nice yzler sende secde ederler. Ahir
zaman peygamberi Muhammed Mustaf (S.A.V.)'i sen-
de meydana karacam. Seni tavaf etmeyi ve ziyareti
farz klacam. Herkes sana k olacak, sana varmak
iin can atacak. Seni putlardan ve eytana tapmaktan
temizleyeceim, buyurdu.
Eb Hreyre (R.A.) Peygamber (S.A.V.)'den naklen
bildirmitir ki Allah tala yle buyurmutur:
And olsun biz, Sleyman imtihan da ettik: Tah
tnn stnde bir cesed brakverdik. (Nice gnlerden)
sonra o, yine (eski hline dnd.) (100)
Sleyman (A.S.)n imtihan u idi: Hz. Sleymann
zayf ve eksik bir olu oldu. eytanlar (cinler):
Eer Sleyman (A.S.)'n olu diri olur, yaarsa
biz emir altnda olmaktan ve iten kurtulamayz. Onu
ya ldrelim, ya da deliye evirelim, dediler.
Yel Sleyman Peygambere bu haberi bildirdi. S
leyman (A.S.) yele onu bulutlarn stne karmasn
(100) Sd Sresi, yet: 34.
297
emretti. Yel o ocuu getirip bulut stne koydu. Bir
gn o ocuk bulut zerinde lp Taht zerine dt,
kondu. Sleyman (A.S.) hatasn anlad. nki o Allaha
dayanmayp ocuu bulutlar iinde saklamay tercih et
miti. Piman oldu. Tvbe ve istifr edip secdeye ka
pand. gn halkn huzuruna kmad.
Hak tala hazretleri:
gndr halkn karsna kmadn. Kullar
mn iine bakmadn, diye Hz. Sleyman (A.S.)' hafife
ikaz etti.
Nakledildiine gre Sleyman (A.S.) oluna ok
zld. Zira baka olu yoktu.
ki melek insan sretinde Sleyman Peygambere
geldiler.
Birisi: Bu ahs benim ekinimin iine girdi ve eki-
nimi bozdu, inedi dedi.
Sleyman (A.S.):
Niin bunun ekini iine girdin? dedi.
teki ahs:
Bu ahs halkn yolu zerine ekin ekmi, gee
cek yol bulamadm ve stnden getim, dedi.
Sleyman (A.S.) davac olan ahsa:
Niin halkn yolu zerine ekin ektin? Halkn yolu
st olduunu bilmez m idin? dedi.
lk konuan ahs:
Ey Sleyman! Niin lm yolu zerinde olan
dourttun, nsanlarn lm yolu zerinden getiini
bilmez mi idin? dedi ve kayboldular.
Sleyman (A S.) durumu anlad. stifr etti ve.
Dedi ki: "Ey Rabbim, beni yarla. Bana yle
bir mlk ( saltanat) ver ki o, benden baka hi bir
298
kimseye lyk olmasn. phesiz btn muradlar ihsan
eden sensin, sen dedi. (101)
Sad bin Cbeyb (R.A.) derki:
Sleyman (A.S.): Ey Allahm! Bana bir mlk ver
ki benden sonra kimseye verilmesin! dedi ki bu. Bana
bir mlk ver, benden sonra alnmasn demektir. Baz
lar derki:
Sleyman Peygamberin: Allahm bana bir mlk
ver ki benden sonra kimseye verilmesin! demesi Pey
gamberliine niandr. Yahut, baka bir kimsenin ilhi
hkm baaramayacandan korktuu iin byle de
mitir.
Nakledildiine gre Sleyman (A.S.) Saydun ilinde
Firengistan beyini ldrd. Kzn ald, htn edindi. O
kadn, Sleyman (A.S.)dan izin alp babasnn resmni
yapt. Gizlice ona tapard. Bir gn, Sleyman Peygam
berin veziri (Berhy olu) Asaf iyitti ve Sleyman Pey
gambere:
Ey Allahn Peygamberi! Emir buyur bir krs
hazrlasnlar. zerine kp halka vaz edeyim dedi.
Hazrladlar Asaf kt ve Adem (A.S.)dan Sley
man (A.S.)a kadar her peygamberin salnda ve pey
gamberliindeki hallerini dile getirdi. Sleyman Pey
gambere gelince:
Sleyman (A.S.)n kkken durumu iyi idi dedi
ve byklkteki durumundan bahsetmedi.
Meclisten ayrlnca Sleyman (A.S.):
Niin bizi byle andn? dedi.
Asf:
(101) Sd Sresi, yet: 35.
299
Evvelki halin imdikinden stn idi, onun iin
dedi.
Sleyman (A S.):
Nasl? dedi.
Asf:
Krk gndr evinde puta taplyor. Bu doru
mudur, uygun mudur? dedi. Sleyman (A.S.):
Haberim yoktu, bilmiyordum, dedi.
Sleyman (A.S.) durumu renince Hak tala haz-
retleri:
Ey Sleyman! Sana kim izin verdi? Puta tapan
kadn alp evinde alkoymaya, belya hazr ol! buyurdu.
Birgn Sahir adl bir cinni, Sleyman (A.S.) helya
girerken istedi ve parmandaki mbarek yz ald,
Sleyman Peygamberin yerine geti. Hkmdarlk
etti. Krk gn Hz. Sleyman tahtndan ayr kald. Hi
yemedi ve imedi. Bir gn deniz kenarnda dolarken,
balklarn balk avladklarn grd. Onlarn yanna
geldi. Sen kimsin? diye sordular. O da: Ben Sleyma-
nm dedi. Birisi, yalan sylyorsun diye Sleyman
(A.S.)a sopa ile vurdu. Sleyman (A.S.) alad. Hatt
melekler bile alatlar.
Hak tala:
Bu ona rahmetdir, azb deildir. Ben onun ml
kn (saltanatn) gene ona vereceim.
Sleyman (A.S.) bu durumda iken, yanl hkm
verdiinden dolay. Sahiri tandlar ve yakalamak iste
diler. Kap gitti ve kale duvarna kt. Yzde de
nize att. Hak tala hazretleri emretti ve onu bir balk
yuttu. O balklarn ana gidip takld. Balklar ok
balk tutmulard. Bu bal Sleyman (A.S.)'a verdiler.
Sleyman (A.S.) baln karnn yard ve yz iinden
kard. Son derece rahatlad ve sevindi. Kendine geldi.
Tekrar tahtna geip oturdu. Bu rivayetin mesliyeti
raviye aittir. (102)
36. BEYT MUKADDESN YAPILMASI
Dvud (A.S.) Beyt Mukaddesi Ms (A.S.)n a
dr byklnde ayn yerde yapmak istedi. Ms (A.
S.) namaz kld, ibdet ettii zaman o taa dnerdi.
Zira melekler o tata ilahi nr'a ahit olmulard. Da-
vud (A.S.) onu yapmak istedi ise de yaptktan sonra y
kld.
Dvud (A.S.) Hak tala hazretlerine durumu arzet-
ti, ikyette bulundu.
Hak tala hazretleri:
Ey Dvud! Elinden kan km, kan dkm kim
se benim evimi yapamaz, buyurdu.
Dvud (A.S.):
Ey Rabbim! Ben gaz yolunda kfirleri ldr
dm, dedi.
Hak tala hazretleri:
Evet gzda idi. Fakat onlar benim kulum deil
midir? buyurdu.
- Dvud (A.S.):
- Allahm! yle ise onu kim yapacaktr? dedi.
( 102) M el l i f i n
d e iaret ettii gi bi bu rivayetin mesli-
yeti ri vayet edene ai t ol mak i cabeder. Zira bu ve
benzeri rivyetler, Kuran zihniyetin v e peygam-
berlik messesesine ayk r dmekte ve Ehl i Kitap
dzmesi ol arak tavsi f edi l mektedi r. Salam tefsir-
lerde bu rivyet alka g r m e m i t i r .
300
301
Allah tala
Olun Sleyman! buyurdu.
Dvud (A.S.) dnya'dan gt. Yerine olu Sley-
man halife oldu. Hak tala Mescidi mukaddes kayann
zerine, Ms (A.S.)'n adrnn bulunduu yere yap
masn emretti.
Sleyman (A.S.) emretti: Cinler, insanlar ve devler
toplandlar. naat iini aralarnda taksim etti. Cinleri
ve eytanlar mermer ve ak mermer getirmeye gnder
di. Gittiler ve Beyt-i Mukaddesin harem dairesini mer
mer ve ak mermerle yaptlar. Bu sefer mescid blm
n yapmalarn emretti.
Cinleri ve eytanlar blme ayrd:
Bir bl denizlerdeki altun, gm madeni ile in-
ci ve yakut getirdiler.
Bir bl cevher ve kymetli talar getirdiler.
Dier bl ise, misk ve anber getirdiler. Ondan
sonra ustalar bir araya toplad. Ak, sar ve yeil mer
merle mescidi yaptlar. Tavann (kubbesini) inci ye
cevherlerle, duvarlarn da yakut ve incilerle sslediler.
Zemine, tabanna firze denilen kymetli bir ta dedi
ler. Geceleri aydnlk, verirdi. Yeryznde ona benzeyen
gzel ve erefli-bir mescd yok idi.
bni Abbs yle der:
Hak tala cinlerin bana bir melek vazifelendir-
di. Elinde a t eten bi r kam vard. Onlar Sleyman (A.S.)'
n emrini tutmadklar zaman onlara vurur ve yakard.
Sleyman (A.S.) A l l a h ' d a n e y i s t e d i :
Biri: Kendinden sonra Allah'n kimseye vermeyece-
i bir ml k l k e i d i .
302
kincisi: Hikmet istedi. Verdi.
ncs: Kim bu mescidde iki rekt namaz klsa
onun affn diledi.
Hak tala hazretleri hepsini verdi. Beyti Mukad
des bir bayram gn tamam oldu.
37. BELKIS KISSASI
Mfessirler yle nakilde bulunurlar:
Sleyman (A.S.) Beyt-i Mukaddesi tamamladk
tan sonra Hacc iin Mekkeye gitme hazrlna balad.
Hacca gitti. Orada bebin deve, bebin sr ve yirmi
bin koyun kurban etti. Oradan Yemene, San'ya gitti.
Mekke ile Sn aras bir aylk yol idi. Fakat o leyin
Snya vard. Gzel bir yer olduunu grd. Orada
yemek yemek ve namaz klmak istedi. Garib bir Hd
Hdkuu grd. Ad Ayferdi. (103) O Hd - Hd Belk-
sn mlkn, yurdunu Sleyman (A.S.)n Hd-Hd'ne
anlatt.
Belksn on iki beyi, veziri ve komutan vard. Her
beyin de binlerce askeri vard.
Hd-Hd bu haberi iitince, O Hd-Hd'le gidip
yerinde grdler ve geri dndler. Fakat elendiler. S
leyman (A.S.) bu arada Hd-Hd aratrd. Bulamad.
Fena halde fkelendi. Hd-Hd gelince kuyruunu ve
kanatlarn yere vurdu. Bandan tutup ekti.
Hd-Hd.
(103) Hd-Hd: Sere cinsinden, tepelikli ve kara tavuk
iriliinde bir kutur. avu kuu diye tannr ve bi
linir. Kuran- Keri mde ismen anlmtr.
Ey Sleyman Allahn huzurunda duracan gn
hatrla dedi.
O sz iitti affetti.
Nakledildiine gre, Sleyman (A.S.) mektup yaz
d. Belks'a iletmesi iin Hd-Hde verdi. Belks, Sebe
ehrinin kraliesi (Melikesi) idi. O mektup yle bal
yordu: phesiz o Sleymandandr Sonra: (Bismilla-
hirrahmanirrahim Esirgeyip, balayan Allahn ady
le) ibaresi (Besmele) yazl idi. Zira Peygamberler evvel
Allah sz ile balarlard. Sleyman (A.S.)da yle yapt:
Mektubu mhrledi ve Hd-Hde verdi. Hd-Hd mek
tubu Belksa getirdi. Belks Hd-Hd grnce kap
larn kilitledi ve saraylarnn anahtarlarn bann alt
na koyup yatt. Hd-Hd pencereden girdi. Mektubu
uyumakta olan Belksn gs zerine koydu. Belks
uyannca o mektubu ve mektuptaki mhr grd
Korktu. Kavmine, yaknlarna:
Bana Sleyman (A.S.)'dan mektup geldi, dedi. Ga
yet byk (erefli) ve gzel bir mektuptur. Bu mektup
ta yle buyurmu:
Bu mektup Sleyman (A.S.)dandr. Bana itaat
edin ve kar gelmeyin.
Etrafndakiler:
Askerimiz okdur. Eer ferman buyurursanz
onunla cenk edelim, savaalm dediler.
Belks:
Ey cemaatm! Bana hazr olun. Benden ayrlma
yn. Bir hkmdar bir yere gelirse o yerleri harb eder.
leri gelenleri perian eder. Fakat ben Sleymana
bir mektup ve deerli armaan gnderip durumu
renmek istiyorum, dedi.
303
304
Belkis, Sleyman (A.S.)'a elleri knal beyz o
lan, delikanl gnderdi. Hepsine kz kyafeti giydiril
mi ve sslenmiti. Ayrca beyz de, erkek kyafetinde,
taze cariye gndedi. ki tane kerpi byklnde al
tn, inci ve yakuttan yaplm bir ta, bir hokka iinde
iri bir inci gnderdi ki delii eri delinmiti.
yle dedi:
Bu inciye iplik geirsinler. Fakat insanlar ve cin
ler deil, bakalar geirsin.
Bir de ta gnderdi ve:
Onu da insan ve cin delmesin, fakat delinsin
dedi.
Belks:
Eer Peygamberse bu kzlarla bu olanlar fark
eder, birbirinden ayrr. Eer size fke ile bakarsa Pey
gamber deil bir padiahdr, dedi.
Hd Hd bu sz iitince derhal dnd ve Sley
man (A.S.)a geldi Sleyman (A.S.) bu haberi alnca
cinlere emretti. Altndan ve gmten kerpiler yapt
lar. Meydan iinde yirmi mil kadar yeri dediler. Yer
yznde ne kadar eit canavar varsa o meydann ev
resine durdular. Cinler de Sleyman (A S.)n sa ve so
luna el balayp divan durdular. Ondan sonra Sley
man (A.S.) tahtna kt. evresindeki krslere de pey
gamberler oturdular. Canavarlar o kerpilerin zerine
terslediler, pislediler. Acaip bir ekilde yatarlard. Bel-
ks'n cemaat, Sleyman (A.S.)'n yanna yaklanca
hayvanlarn kerpiler zerine terslediklerini grdler
ve getirdikleri armaan kerpileri bir yere brakp gel
diler.
Sleyman (A.S.) ile grtler ve mektubu ver
diler.
305
Sleyman (A.S.):
inde iri inci bulunan hokka hani? dedi.
Belksn elisi onu getirip:
Bu inciye iplik geirsinler, fakat insan ve cin ol
masn, dedi.
Sleyman (A.S.) O inciye iplik geirmesi iin aa
kurduna emir verdi. Kk kurt azna bir kl ald, in
ciye girdi ve bir tarafndan kt. Yine Sleyman (A.S.)-
n emri ile aa delen o kurt ta da deldi.
Ondan sonra Sleyman (A.S.) kzlarn ve olanla
rn ellerini ve yzlerini ykamalar iin su getirilmesini
emretti. Getirdiler. Cariyeler sa elleri ile su alp elle
rine koydular ve yzlerini yudular. Olanlar ise sol el
leriyle sa ellerine koydular ve yzlerini ykadlar. S
leyman (A.S.) kzlarla, olanlarn hangileri olduunu
anlad.
Sleyman (A.S.) o armaanlar almad ve Belksn
elisine:
Dn! Melikenin yanna git, dedi.
Geldi. Melikeye durumu bildirdi. Belks:
Peygamberdir, Melik, hkmdar deildir, dedi.
Nakledildiine gre Sleyman (A.S.):
Ey askerlerim! Hanginiz. Belksn tahtn hemen
buraya getirir? dedi. Cinlerden ifrit:
Sen yerinden kalkmadan ben getiririm, dedi.
Sleyman (A.S.):
Daha abuk istiyorum, dedi.
Asaf bin Berhy:
Gzn ap kapayncaya kadar ben getiririm
dedi ve annda getirdi.
F : 20
306
Sleyman (A.S.) o taht grnce: Haz min fadl
Rabb = Bu Rabbimin fazlndandr diyerek kretti.
Ondan sonra Belks geldi. Bazlar. Cebril (A.S.)
getirdi derler. Bazlarna gre de, mucize gstermek iin
Sleyman (A.S.) getirmitir.
Nakledildiine gre, Sleyman (A.S.), Belks' e
olarak almak istedii zaman cinler ok zldler. On-
lara gre; Belksn babas insan, annesi ise cinn idi.
Sleyman (A.S.)n bir olu olacandan ve insan ve cin
lerin gc ve kuvveti ona geeceinden, dolaysiyle on
lar baka bir lkeye sreceinden korktular ve:
Ey Sleyman! Belksn aklnda eksiklik vardr,
baldr klldr ve aya eek ayana benzer, dediler.
Sleyman (A.S.) bir suyun zerine sra demele
rini emretti. Belks onun zerinden getiinde aya
kll mdr ve nasldr? Grsn diye.
Belks gelince:
Grdn bu taht senin tahtn mdr? dediler.
Belks:
Hemen hemen odur, ona benzer, dedi.
Sleyman (A.S.) aklnn tam olduunu anlad ve:
Sudan beri gel dedi. Sray su sanp ayan at
girdi. Ayna olduunu anlad ve utanp elbisesi ile rtn
d ve srann (aynann) zerinden geti. Sleyman
oldu. Sleyman (A.S.) nikahlayp ald. Sleyman (A.S.)'
Belks imana davet etti. Belks imana gelip Mslman
oldu. Sleyman (A.S.) nikahlayp ald. Sleyman (A.S.)
n Belksdan bir olu oldu. Adn Dvud koydu.
Nakledildiine gre, Allah Tala, Sleyman (A.S.)a
yle bir saltanat vermitir ki ne ondan nce ve ne de
sonra ylesi gelmemi ve gelmeyecektir.
307
Adem olu (insanlar), cinler, eytanlar, hayvanlar,
kular ve yeller, marktan maribe (Doudan Batya),
Onun emrinde ve fermannda mahkm ve amade idi.
Nitekim, C.Hak buyurur:
Sleymann cinlerden, insanlardan, kulardan
ordular topland. te btn bunlar (onun tarafndan)
zapt ve idare ediliyorlard. (104)
Sleyman (A.S.) insanlarn ilerini Asf bin Berh-
y'ya vermiti. (105)
Nice cihan pehlivan yiitler onun defterinde idi ki
onlar da, binlerce kiiye hkm etmekte idiler.
Devleri Demiryata havale etmiti. Kimi insan s
r etinde, kaplan gvdeli, kz bal, ylan ekilli di. Ki-
mi ejderh bal, doan gvdeli idi. Kimi maymun yz-
l, eek ayakl; kimi arslan sretli fil gvdeli, kimi de
drt ayakl, ba brnde ve azndan ate fkrrd.
Gdalar scak esen rzgr, iecekleri ise kaynar su idi
Hepsi Demiryatn nnde toplanrlar idi.
Kulara, masalkuu Smrg', ba tayin etmiti.
Akbaba beylerbeylik yapyordu.
Yrtc hayvanlara hkmdar olarak Arslan seti.
Zira o cihan pehlivan idi.
Geri kalan hayvanlara fili seti.
Ylanlarn ba ise Ejderha idi.
nsanlar, cinler, hayvanlar ve kular, saf saf her an
hizmete gelirlerdi.
Sleyman (A.S.) cinlere:
(104) Nemil Sresi, yet: 17.
(105) Asf bin Berhiy: Hz. Sleymann Baveziridir. l
h mertebesi ok yksek bir zattr. Nemil Sresinde
buna iaret edilmitir.
308
Bana bir dek dokuyun. zerinde bir ovada bir
geyik koar halde grnsn. Bir iplii altndan, bir ip
lii de ibriimden olsun, dedi.
Cinler de eitli resim, ekil suretler ve izgiler
yaptlar ki renklerini hi kimse birbirinden ayramaz
ve iinden kamazd. Uzunluu ve eni mil, sekiz ki
lometre idi. zerine bir krsi (taht) yaptlar ki saysz
cevherler onda prl prl parlyordu.
Sa tarafna altn ve gmten onikibin taht kur
dular. Onlarda Peygamberler ve Veliler otururlard.
Sol tarafna da onikibin taht yaptlar. Onlarn her biri
sandal aacndan yaplmt. Onlarda da srail Oulla
rnn limleri otururlard.
Sleyman (A.S.)'n kursisi (taht) hepsinden drt
arn yksek idi. O tahtn zerinde altn ve gmten
yetmi mihrp (ibadet yeri) vard. Her birinde bir vel
otururdu. Onikibin mderrisi vard. Tevrat ve Zebr ile
megul olurlar idi. Hepsinin sesini yel Sleyman (A.S.)'a
ulatrrd. Hem o taht yel gtrrd. Gnde bir aylk
yol giderdi.
Sleyman (A.S.)n yz nikhl hanm, yediyz
criyesi vard. Hepsine yaknlk gsterirdi.
Tahtn yannda gzleri gevherden balarnda zeber-
cedden ta bulunan, iki arslan heykeli yaplmt. Kursi-
ler (tahtlar) bunlarn zerine oturtulmu bulunuyordu.
Tahtn yetmi aya vard . Her ayanda kzl altndan
bir aslan otururdu. Bunlarellerilebirb i r l e r i n e g e v -
her (cevher) sunarlard. Her arslan bir ejderhann ze-
rinde bulunmakta idi. Onlarn yukarsnda altndan t-
vuslar ve akbabalar yer almakta idi. Sleyman (A.S.)
ne zaman o tahta ksa gevher gzl ve gne yzl g-
309
zeller, Sleyman (A.S.)'n karsnda dururlar ve ona
inci saarlar idi. Her ne trl insan orada otursa, her
birinin ardnda bir dev, aya zerinde durur idi. Her
devin ardnda da bir yrtc hayvan penesini am
beklerdi.
Havada kular kanatlarn vurup zerine glge ya
parlard. Sa tarafta bir melek yaln kl beklerdi. Asi
devlere o klc vururdu.
Kabl-Ahbr (R.A.) derki:
O tahtn ad (Kevkeb'l-Cennet = Cennet yld
z) idi. Sleyman (A.S.) bu heybet ve kuvvetle ecelden
kurtulamayp atm yanda dnya'dan ahirete terif
etti. Fakat kabrinin nerede olduunu doru olarak kim
se bilmez.
Bazlar yle der:
Kzl Denizin yanndadr. Elli yanda ilkbahar
ortalarnda vefat etmitir. On yandan krk yana ka
dar hkmdarlk etmitir.
Bazlarna gre de:
ld zaman ellibe yanda idi. Fakat bilmek
gerektir ki, Sleyman (A.S.)'a peygamberlik, risalet ve
halifelik sfatlar verildii halde O alt leme, dnyaya
sultanlk etmitir. Ancak ulv, yce leme de sultanlk
etmi olmas gereklidir. Zira sfli leme hkmetmek
yce lemin kuvvet ve kudreti ile mmkn olur.
Sleyman (A.S.) sultan olup cinlere, insanlara ve her
eit leme hkmetti.
Halk Taal hazretleri isimleri ve sfatlar itibrile
her zaman tecelli etmekte kendini ve kudretini belli
etmektedir. O isimlerin bazlar, mucit (icat eden, yok -
tan va r ede n ) v e m u h y i ( hayat veren, dirilten)
310
gibi varlk leminin varln bildirirler. Bazs da, mu-
d (gzeten) ve mmit (ldren) gibi lemin yokluu
nu, sona ereceini bildiren sfatlardr.
Hak Taal hazretleri, vakit olur, bir eyi icad et
mekle eyada tecelli eder. Vakit olur, bir eyi yok et-
mekle gene onda tecelli eder. Kendi gcn belli eder
Nitekim Kur'an- Keriminde yle buyurmutur:
O her gn (her an) bir itedir (106). Yani o her
an, en ksa zamanda bile bir ile meguldr ve akllla
rn akllarn artacak her trl icada kadirdir her e
yi yapmaya gc yeter. Celli yce, ba boldur.
Sleyman (A.S.)n leme hkmetmesinin sebebi,
mlkn (sultanatn) ona Hibetullah = lhi armaan
olmasdr. Hak Taal hazretleri onu babas Dvud
(A.S)a vermiti. Nitekim Kuranda yle buyurulur:
"Biz Davud'a (olu) Sleyman ihsan ettik." (107)
hsan ve Hibe, nimet yolu ile ihsan ve hibe edenin
armaandr. Sleyman (A.S.)n kalbinin cemiyetinden
ve feleklerdeki ruhlarn yardmlar ile deildir. Hatt
almann sonucu da deildir. Bilkis o, Allah vergisi
dir. lh armaandr.
Fakat Sleyman (A.S.) dnya makamnda ve yce
gklerde hkm sahibi olunca lemdeki her ey ona bo
yun edi:
Belks'n tahtn gz ap kapayncaya kadar, hatt
daha ksa bir zamanda Hz. Sleyman'n huzuruna ge
tiren vezir Berhyolu Asaf hakknda mfessirler u
gr, beyan etmilerdir:
(106) Rahmn Sresi, yet: 29.
(107) Sd Sresi, yet: 29.
311
Vezir Belks'n tahtn, iki aylk yoldan ve yer
altndan getirmitir.
eyh Muhyiddin (Allahn rahmeti zerine olsun)
yle dedi:
u iyi bilinmelidir ki, bir zaman hareketi, za
mana bal, onunla snrl bir hareket vardr. Ancak Bel-
ks'n taht gz ap kapayncaya kadar geen zamandan
daha abuk olunca, bunda bir zamana bal hareket
yoktur. Hareket olmaynca hareket eden ey de olmaz.
Bu taht Belksn taht olmasa gerek. Belki de Yemen
deki Belksn taht, Allahn izni ile yok olmu ve ayn
anda Sleymann huzurunda icad edilmitir.
Onun iin Belksa:
Bu senin tahtn mdr? diye sorduklarnda O:
Sanki odur. Ona benzer, eklinde cevap vermi-
tir.
Bundan bize malm olan udur:
Btn eya, herey gz ap kapayncaya kadar,
Allahn yce ve ulu kudreti ile yok olur veya meydana
gelebilir.
Allah Taal buyurdu:
... Hayr, onlar bu yeni yarattan bir phe iin
dedirler. (108)
Bize malm oldu ki, btn eya, yaratlanlarn hep
si icadn, yaratmann eseridir. Gerek mevcud deildir.
Zira vcud yok olmaz. Yok olan da vcud olmaz. Haki
ki vcud, gerek varlk Allah Taal hazretleridir. Her
an bakidir. Sonu olmayan hkmdar odur. Allahtan
baka btn varlklar yok olmaya mahkmdur. nk
(108) Kf Sresi, yet: 15.
bunlar Allahn eseridir. Eser vcud hkmnde deildir.
Bu gzel esasa iyi riayet gerekmektedir. Ta ki, Hak Ta-
l hazretlerinin noksansz kudreti ve yce ululuu ha
trdan kmasn ve iman ve marifet son derece kuvvet
bulsun. (109)
38. LUKMN (A.S.) BAHS
Vehb bin Mnebbih (R.A.) der ki;
Lukman (A.S.) Eyyb (A.S.)n kzkardei olu,
yeenidir.
Hz. krime:
Lukmn (A.S.) Peygamberdir, der.
Sddi (R.A.) ise:
Hz. Lukmn (A.S.) peygamber deildir, demitir.
Bazlar yle dediler:
Hak Taal hazretleri Lukmn (A.S.)'a: Peygam
berlik mi, yoksa hikmet mi istersin? diye sordu.
O hemen hikmeti kabul etti. Kendisine:
Niin hikmeti setin? dediler.
yle cevap verdi:
Hak Taal peygamberlik vermek istedii hibir
peygamberi serbest brakmamtr. Onun iin hikmeti
setim.
Nitekim Allah yle buyurur:
And olsun ki biz Lukmna, Allaha kret diye
(rek), hikmet verdik. Kim krederse ancak kendi fai-
desi iin kreder .. (110)
(109) Belks kssas K uran- Kerimde Nemil Sresinde
teferruatyla anlatlmtr. Bugn sahne ve sinemada ele
alnan Sleyman Belks hikyesi kitab- mukaddes zih
niyetinin Peygamberlere iftira yn ile ilgilidir.
(110) Lukmn Sresi, yet: 12.
312
313
Nakledildiine gre Lukmn (A.S.) bir gn rya gr
d. Dediler ki:
Ey Lukman! Sana yeryznde peygamber ve ha
life olup hkmetmen gerekli midir?
Lukmn (A.S.):
Bana bellardan afiyet stndr. Bilirim ki ba
na peygamberlik gelince bellarla gelir, dedi.
Melekler:
Peygamberlii grmedin, bellarn geldiini ne
reden bildin? dediler.
Lukmn (A.S.):
Ben bilirim ki, hkmeden son derece mklt
iindedir. Eer doru hkm verirse iyidir. ayet zul
mederse gidecei yer Cehennemdir. Dnyada erefli ol
maktan hor olmak stndr. Ahirette hor olmaktan aziz
(erefli) olmak stndr. Kim dnyay tercih edip Ahi-
reti terk ederse dnyada fitneye urar ve Ahirette ilahi
ltuflardan mahrum kalr, dedi.
Melekler onun szlerini-iittiler, hayret ettiler.
Lukmn uykudan uyannca Hak Taal hazretleri
derhl ona hikmet verdi.
Bazlarna gre:
Lukmn peygamber deildir. Fakat hkim ve
melik (hkmdar) olmu ve halka adaletle hkmetmi
tir.
Vehb (R.A.) der ki:
Lukmn (A.S.) Habeli bir kle idi. Marangozluk
yapard. Fakat temiz ve iyi insand. Sonra Hak Taal
hazretleri onu azatla, hrriyete kavuturdu.
Bir kii Lukmn (A.S.)'a yle dedi:
314
Sen falan ahsn klesi idin. Bu mertebeyi ne ile
buldun?
Lukmn (A.S.):
Doru szle ve emaneti sahibine vermekle bul-
dum, dedi.
Mchid (R.A.) der ki;
Hak Taal hazretleri Lukmn (A.S.)'a hikmet ver
di demek. Tam, olgun ve kmil akl; Allah bilgisi, Alla-
h tanmak ve sdk. doruluk verdi demektir. imdi hik
met, ilim ile amel etmek mnsna gelir.
Bazlarna gre:
Hikmet, btn eyann hakikatini, evsfn (du
rumlarn) ve zelliklerini bilmektir. (111)
Bir gn Lukmn (A.S.) sefere giderken yolda bir o-
cukla karlat. Lukmn (A.S.) o ocua:
Benim babam ve annem nasl oldular? diye sor
du.
ocuk:
ldler! dedi.
Lukmn (A.S.):
Benim iim bitti ve kederim gitti dedi ve tekrar:
Kardeim nasl oldu? dedi.
O ocuk:
ld kardein, dedi.
Lukmn (A.S):
Kanatlarm krld, dedi.
(111) Baka bir ifade ile Hikmet: lim, dindarlk ve fikir
isabeti demektir.
315
Lukmn (A.S.) tekrar:
Olum nasl oldu? diye sordu.
O ocuk:
Olun ld, dedi.
Lukmn (A.S.):
Gnlmn rahat gitti, dedi.
Nakledildiine gre Lukmn (A.S.) yle demitir:
Kim yalan sylerse yznn suyu, nru gider.
Edeb nesebden, soydan stndr. Amel maldan stn
dr. lim dnyadan ve dnyadakilerden stndr. Saa
detin nian drttr:
1. Gerekliktir, doruluktur.
2. Edeb, terbiyedir.
3. Hilimdir, ahlk gzelliidir.
4. Emneti ssna, sahibine vermektir.
Lukmn (A.S.) Dvud (A.S.)'n veziri idi. Tam bin yl
mr srd, yaad.
imdi Lukmn; peygamberdir, deildir eklinde
mnakaaya lzum yoktur. Onun en dorusunu Allah
bilir.
Bazlar der ki:
Kime hikmet ve Kuran verildi ise, ona evvelki
kitaplarn hepsinden fazilet verilmitir.
Bu durumda, kendine hikmet ve Kuran verilen kim
se kendini iyi bilmelidir. Dnyas iin dnyadakilerin
nnde eilmemelidir.
Onun iin limlere verilenler, dny ehline verilen
lerden stndr. Nitekim Hak Taala hazretleri. Dn
yann faidesi pek azdr... buyurur. (112)
Yani Hak Ta l : Dnyaya az mal ve ilme ok ha
yr der. (113)
39. ZLKARNEYN KISSASI
Vehb (R.A ) nakleder:
Zlkarneyn Rmdan idi. Baz grte de Yemen
krallklarndan Tebb'ndan olup ismi Sabdr.
Hak Taala hazretleri buna inayet edip salih bir ki
i olunca ona buyurdu:
Seni dilleri ayr bir kavme davete gnderiyo
rum. Onlar drt kavimdir:
1. Merktadr ad Nasik'dir.
2. Maribtedir, ad Mensek'dir.
3. Cenubdadr, ad Hvil'dir.
4. imaldedir, ona Tevl derler.
Onlarn ortasnda iki kavim vardr. nsanlar ve
cinlerdir.
Zlkarneyn:
Ey Rabbim! Hangi kuvvetle onlarla mcadele
edeyim, savaaym. Hangi dil ile onlara sz syleye
yim, dedi.
Hak Taala hazretleri:
316
(112) Nis Sresi, yet: 77.
( 113) Lukmn hakknda deiik grler ileri srlm
tr Peygamberdir diyenler olduu gibi bir hakim (filozof)
olduunu syleyenler de vardr. Kur'anda. Lukmn Sre
sinde oluna hitabeti hikmetli tleri sitayil e anlatlm
tr.
317
Nuru ve zulmeti (aydnl ve karanl) senin
emrine verdim. nnden nur, ardndan zulmet yrsn
ve sana itaat etsinler, buyurdu.
Alimler peygamberliinde ihtilf ettiler:
Bazlar yle derler:
Hkmdardr. Adil ve salih kiidir. Ona Zlkarneyn
dediler. Zira biri sanda ve biri solunda iki boynuzu
var idi.
Peygamber (A S.)'a:
skender bir peygamber midir? Yoksa deil mi
dir? diye sordular
Hkmdar idi, yeryzn dolat, buyurdu.
Zlkarneyn (A.S.) peygamber midir? Deil midir?
diye Lukmn (A.S.) gibi tartmaya girilmemelidir. Hak
Taal hazretleri bilir denmelidir.
Mchid yle demitir:
Yeryzne tam drt kii hkmdar oldu. kisi
mmindir, ikisi kfirdir. lk ikisi mmindirler. Birisi
Sleyman; Peygamberdir, dieri ise skenderdir. Kfir
olanlardan biri Nemrd, biride Buhtunnasr'dr.
Nakledildiine gre Nuh (A.S.)'n olu var idi:
Birinin ad Sm idi ki, Arabn ve Acemin atasdr.
Birinin ad Hmdr. Habein ve zencilerin atasdr.
ncnn ad Yfes'tir. Trklerin, Slavlarn, Rumla
rn, Yecc ve Me'cc' un atasdr. Uc (cc) sz lgatte
ate yal mnsna gelir. Bunlar ziyanda, zarar ver
mekte atee benzerler.
Huzeyfe (R.A.) yle nakletmitir:
Ye'cc ve Me'cc birer kavimdir. Bunlarn her
bir bl drtyzbin blktr. Bunlardan bir erkek,
bin olu olmaynca lmez. Bunlar ahir zamanda kar-
318
lar, dnyay harab etmek isterler. ylda btn lemi
igal ederler. Yalnz drt yere giremezler: Mekke, Me
dine, Kuds ve Tr-i Sin. Nihayet Allah onlar helk
eder, lelerini denize dker. Bylece, mminler de kur
tulurlar.
Nakledildiine gre, Zlkarneyn Merika, Batya
varnca bir kavimle karlat. Onlar.
Yecc ve Mecc elinden halimiz periandr, bi
ze yardm et, dediler.
Sonra Zlkarneyn emretti. Demir, tun ve maden
ler getirdiler. yz millik iki dan arasn su knca-
ya kadar kazdrd. Aalan dktler. Ondan sonra ora
ya demir paralar ve kmr dktler. Emretti, krk
kurdular. Hatt o demir eridi. Ate gibi oldu. Ondan
sonra demir ve bakr getirdiler. Bir da gibi oldu. Elli
arn eni vard. Ykseklii yz arn idi. Uzunluu
yz mil idi.
Zlkarneyn bu ekilde demirden ve bakrdan bir
sed yapt, meydana getirdi.
Ye'cc ve Mecc, kyamete yakn, Deccldan son-
ra karlar, cihan, lemi harabeye evirirler. s (A.S.)
muhasara altna alrlar. sa (A.S.) dua edecek ve Hak
Taal hazretleri onlar helk edecektir. O seti yapt ve
karanlklar iine dald. Karanlktan kt zaman Zor
ehrine geldi.
Zlkarneynin vefat yaklanca, bir kii ona sordu:
Atan m ok seversin? Yoksa stdn, hocan
m ok seversin?
Zlkarneyn:
stdm ok severim. Zira atam fani hayatma
sebep, stadm ise, baki (devaml) hayatma sebeptir.
319
Zlkarneyn yle vasiyet etti:
lnce benim sa elimi tabuttan dar karn,
elime altndan yuvarlak bir top verin. O, benim dnya
y bir top gibi elime aldmn niandr.
Sol elimi de dar karn, bo brakn. Bu da dn
yay elime a l dm halde ahirete bo gittiimin niandr.
Anasna da alamamas iin vasiyette bulundu:
Benim iin alamayasn. Eer alarsan, dnyada
hi kimsesi olmayan bir kiiye ala dedi.
Yani, benim iin alama demek istemitir.
Zlkarneyn otuzbir yanda ld derler. Bazlar da
binyediyz yanda ldn ileri srerler. Bir ksm
mellif ise otuzalt yanda ld kanaatndadrlar.
Onyedi yl hkmdarlk etmi ve Zor ehrinde lm
tr. Hz. Zlkarneyni o ehirde defnetmilerdir. (114)
(114) Zlkarneyn, ift boynuzlu mnsna alnd gibi,
arka ve garba hkim, ayrca zahir ve btn ilmine sahip
mnlarnda da kullanlmtr.
Bu ismin, ran hkmdar Afrduna verilmi olduu
bilinmektedir. Tarihiler arasnda skendere ait olduu
hususu mehr olmutur. Zlkarneynin ad yemendeki Te-
babi denilen Himyer meliklerinden Sab olduu kanaati
hkimdir. ttifak edilen husus: Zlkarneyn'in Allahn sev-
gili kulu ve iyi bir insan olduudur. En uygun yol onu,
Kur'anda anld ekilde kabl etmektir. Peygamber mi
yoksa iyi bir hkmdar m? olduu mnakaa konusudur.
Ehl-i Snnetin gr de bu yoldadr.
Blmnde anlatlan ekliyle veya ona yakn bir tarz
dan Zlkarneyn ile Ye'cc ve Me'cc ad verilen kavimler-
den: K uran- kerimde kehf sresinin 83. ayetinden 100. a-
yetine kadar (17) ayetde bahsedilmitir. (Bak. Elmal Tef
siri Cilt 4. sh. 3275- 3279 ve antay Terc. cilt. 2 sh. 515-517)