A.D.E.S.

Amatr Denizci Eitim Sistemi

Ders Notlar


1
TEKNE YAPISI
TEKNE VE KISIMLARI
Tekneler ok farkl tiplerde ve ekillerde imal edilmi olabilir, ancak teknelerin farkl ksm ve
blmlerine ait isimler denizcilik dilinde ortaktr. Her tekne kullancsnn aadaki tanmlar
bilmesi gerekmektedir.

TANIMLAR
Kpete: Vardevela, puntellerinin, parampetlerin en stlerine tekne boyu istikametinde
yerletirilen aa veya profildir.
Kemere: Gvertenin denebilmesi iin posta ularn birletiren enine (omurgaya dik) konan
tekne ksmlardr.
Posta: zerlerine kaplama tahtalarnn yerletirildii omurgaya dik aa veya madeni
yaplar.
Omurga: Teknenin bandan kna uzanan ve dier tm elemanlarn zerine ina edildii
temel elemandr.
Sintine: Atk su ve yalarn biriktii teknenin taban ksmdr.
Dmen Yelpazesi: Dmen yekesine bal olarak hareket eden ve tekneye yn verilmesini
salayan su altnda kalan plakadr.
Yeke: Dmen bana taklp dmenin istenilen tarafa baslmas iin kullanlan demir veya
aatan yaplm kol.
Kprst: Teknenin sevk ve idare edildii, ierisinde haberleme ve seyir cihazlarnn
bulunduu kumanda yeri.
Gverte: Kemerelerin zerine denmi batan ka kadar uzanan platform.
Borda: Teknenin d tarafnn su kesiminden yukarda kalan ksmdr.
Puntel: Gverte kenarlarnda korkuluk vazifesi gren dikey paralar.
Vardavela: Punteller zerine yatay olarak yerletirilmi elemanlar.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
Demir: Teknelerin denizde yzer halde gereken yerde durabilmeleri iin zincir veya halata
bal olarak, teknenin bandan denize atlan ve deniz dibinde tutunabilecek biimde metalden
yaplm ar para.
Irgat: : Demiri suya vermede veya almada, halatlar dolayp tekneyi yanatrmada veya
karaya ekmede kullanlan, hidrolik, elektrikli veya insan kuvvetiyle altrlan mekanik
donanm.
Fribord: Tekne bordasnn ortasnda su yzeyinden ana gvertenin st izgisine kadar olan
ykseklik.
Draft(Su ekimi): Teknenin suyun altnda kalan derinlii.
Pervane: Teknenin makinesi tarafndan dndrlen ve tekneyi ileri-geri yrten kanatlar.
Karina: Teknenin su altnda kalan ksm.
Koboynuzu: Bir halatn balanabilmesi iin kullanlan metal para.
Parampet: Denizlerin gverte stne kmamas iin borda ykseltilmek suretiyle st gverte
kenarna yaplan yap.






A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
HALATLAR ve BALAR
Halatlar
Teknelerin, limana yanama veya limandan ayrlma manevralar ile emniyetli bir ekilde
limanda tutulmasn salayan halatlar, tekne iin olduka nemlidir. Gemicilikte ap 8
mm'den byk iplere halat denir. Tel halatlar aplar, sentetik halatlar evreleri ile llr.
Polipropilen halat suda yzebilir, gnee ve tuza dayankldr, biraz daha pahaldr. Tel halat
gerilmelere kar ok daha dayankldr, ama kullanm ok zordur. Kullanlacak ie uygun halat
seimi nemlidir. Gemide kullanlan halatlar, palamar halat, can halat, skota halat gibi
adlarla anlrlar.

Balar
Balarn temel zellii belli bir ama iin kullanlmas, salam, kolay yaplabilir ve kolay
zlebilir olmasdr. Aada eitli amalarda kullanlan balar tarif edilmitir.
Camadan ba: Yelken alannn kltlmesinde ve gerekirse bir halatn iki ucunu birbirine
balamak iin kullanlr.
Kasa (izbaro) ba: Rhtma verilen halatlarn baba, anele gibi yerlere balanmas iin kasa
yaplmasnda kullanlr.
Volta etmek: Yukardaki ekilde bir halatn teknede bulunan ko boynuzuna nasl volta edildii
grlmektedir. Halat, ayn zamanda kasa yaplarak da ko boynuzuna grld gibi volta
edilebilir.
Kropi ba: Halata sekiz ekli verilerek halatn makara gibi yerlerden kmas engellenir.
Sancak ba: Sancan ucunda bulunan kk kasann bir halatn ucuna balanmas iin
kullanlr.
El incesi: Halatlarn uzak mesafelerden sahile ulatrlmasnda kullanlan ucunda bir arlk
bulunan ince halattr. Arlk ksmna ceviz ad verilir ve yukardaki ekilde ceviz rlebilir.
Adi piyan: Kesilen, kopan halat ularnn (flasa) dalmamas iin halat masnn ince iplerle
(grcala) sarlmas gerekir. Yukardaki ekilde nasl yapld grlmektedir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
TEKNE KULLANIMI ve MANEVRA
Tekne ile seyre kmadan nce teknenin zelliklerinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Teknenin,
retici talimatlarna uygun olarak kullanlmasna dikkat edilmeli; zellikle dmen donanm,
motor, seyir fenerleri gibi temel ksmlarn alma prensipleri bilinmelidir.

MANEVRA
Bir teknenin rhtmdan ayrlma ve rhtma yanama, demirleme, suda bulunan bir kiiyi
kurtarma gibi hz ve rotann deikenlik gsterecei durumlarda manevra yapmas gerekir.
Manevra yapmak iin hza ihtiya vardr. Manevray etkileyen faktrler unlardr:
Pervane
Dmen
Rzgar
Aknt

Pervane Etkisi: Pervane, bir teknenin boyuna hareketini salad gibi, ayn zamanda, -
zellikle tornistan altrldnda-, suyun pervane kanatlarna yapt diren sonucu oluan
ve padl etkisi denilen enine harekete de neden olur. Pervaneler saa veya sola devirli olabilir.
Tekne ileri yolda iken pervane saat ynnde dnyorsa saa devirli, saat ynnn tersine
dnyorsa sola devirlidir. Padl etkisinden dolay saa devirli pervaneler tornistan
altrlrken teknenin kn iskeleye doru; sola devirli pervaneler ise sancaa doru atar.
Dmen Etkisi: Dmen yelpazesine arpan sular tekneye yn verir. Dmen etkisinin
arttrlmas iin yelpazeye daha fazla su arptrlmas gerektiinden motora verilen g
arttrlmaldr.
Rzgar Etkisi: Rzgarn manevraya etkisi teknenin suyun zerinde kalan ksmyla ilgilidir.
Fribordu yksek olan teknelere rzgar daha fazla etki eder. Rzgrn manevraya olan olumsuz
etkisini azaltmak iin dmen ve motor kullanlr. Tekne hibir yere bal veya demirli deilse
tekne rzgara bordasn verme eilimi gsterecektir.
Aknt Etkisi: Seyredilen blgede aknt varsa, tekne seyredilmek istenen rotadan
uzaklaacaktr. Akntnn iddetli olduu, girdaplarn bulunduu alanlarda ve zellikle dar
kanallarda seyir yaparken aknt etkisine dikkat edilmelidir.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
DMEN KOMUTLARI
Karadaki bir aratan farkl olarak, tekne, dmen ve motor komutlarna ge cevap verir,
zellikle manevra yaplrken bu duruma hazrlkl olunmas gerekir.
Dmen tutmay bilmeden sefere kmak tehlikelidir.
Denizcilik dilinde dmen tutan kiiye (serdmen) denilir. Verilen komutlar aadaki ekilde
tanmlanr;
skele / Sancak Alabanda: Dmenin baslabildii kadar sancak veya iskeleye doru
baslmasdr. Genellikle dmen en fazla 30 derece baslabilir.
skele / Sancak komutu derecelendirilebilir. rnein; skele 10, Sancak 20
Ortala: Dmenin teknenin pruva-pupa hattna getirilmesidir.
Viya Byle: Tekne istenen rotaya geldiinde bu rotada devam edilmesidir.
leri Yol: Motorun ileri doru altrlmasdr.
Tornistan: Motorun geri doru altrlmasdr.
leri yol ve tornistanda motora verilen "tam yol / ar yol / pek ar yol" komutlar ile tekne
srati ayarlanabilir.

AYRILMA (AVARA)
Tekneyi avara ederken dmen ve makine marifetiyle rhtmdan teknenin almas salanr.
Motor altrldktan ve yeterince sndktan sonra, palamar halatlar bal bulunduklar baba
veya anelelerden fora edilir, bir sonraki kullanm iin hazr ve sarlm olarak teknede
emniyete alnarak muhafaza edilir.
Suda pervaneye dolanabilecek herhangi bir halat bulunmadndan ve halatlarn hepsinin
tekne iine alndndan emin olunmaldr.
Tekne avara edilirken, blgenin neta olduundan emin olunmas ve hz limitlerine uyulmas
gerekmektedir.
Demirlemi teknelerin, balk teknelerinin ve yzen insanlarn yaknlarndan geerken dikkatli
olunmal; emniyetli hz ve rota seilmelidir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
YANAMA (ABORDA)
Teknenin sabit bir yerde motor ve pervane yardm olmadan kalmasn salamak iin ba ve
k taraflarndan halatlar ile balanmas gerekir.
Tekne halatlar rhtmlarda bulunan iskele babalarna veya anelelerine volta edilir.
Halatlar, rhtmda bulunan baba ve anelelerin konumlar dikkate alnarak, tekneyle uygun a
yapacak ekilde volta edilmelidir. (Bkz. Balama Tipleri)
Teknenin baland blgede gel-git olup olmadna dikkat edilmelidir. Gelgit varsa,
halatlarn bolar alnmal veya halatlara bo konulmaldr.
Halatlar kullanlmad zamanlarda roda edilerek her an kullanma hazr tutulmaldr.

BALAMA-AYRILMA MANEVRALARI
Rzgar etkisi altnda balama: Rzgar tekneyi rhtm veya iskeleden aacak ekilde esiyorsa,
rhtma 025-045 derece bir ayla yaklalr. Eer iki tekne arasna girilecekse bu a byk,
bo bir rhtma yaklalacaksa bu a kk olabilir.
Teknenin, rhtma yanaaca taraftaki bordasna yeterince usturmaa konmaldr. Yaklama
minimum sratle yaplr. Halat verme mesafesine gelince ba omuzluktan sahile halat verilir
ve dmen rhtmn aksi ynne baslr. Tornistan verilerek teknenin k yanatrlr ve ktan
halat verilir. Ktaki usturmaalar rhtmla temas ettii anda bataki ve ktaki halatlar volta
edilir.



A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


4
Rzgar batan esiyorsa, rhtma batan yaklalr, ba halat verildikten sonra tornistanla k
yanatrlr ve halatlar volta edilir. Burada nemli olan ba rhtmn aksi ynnde rzgara
kaptrmamaktr. Bu taktirde ba aar ve ba yanatrmada byk zorluk ekilir. K
yanatrmakta zorluk ekilmeyecektir. Kn amayacandan phe ediliyorsa, tornistanla
birlikte dmen rhtm ynne baslabilir. Bu manevra srasnda kesinlikle batan verilen halat
kaslmamaldr.







Rzgar ktan esiyorsa, rhtma ayn ayla yaklalr. nce ba halat verilebilir ama asla
tutulmamaldr. K halat verildikten sonra bou alnr ve volta edilir. Rzgar ba basarak
yanatracaktr. Ba halat bundan sonra volta edilmelidir.
Rzgarsz havada veya rzgar rhtma doru esiyorsa, rhtma dar ayla yaklalabilir. Ba
halat verildikten sonra, dmen rhtmn aksi ynde alabandaya baslarak, ba alr ve
tornistanla k yanatrlr. Hava rzgarsz olduundan tornistan verildii anda kn rhtm
tarafna atmas iin dmen rhtm ynnde alabandaya baslmamaldr. Genelde teknenin k
tornistanda hangi yne ekiyorsa o bordadan aborda olmakta fayda vardr. Bu ekilde kn
yanatrlmasnda zorluk ekilmez. K yanarken ba halat kesinlikle kaslmamaldr. Rzgar
rhtma doru esiyorsa rhtmn biraz ana doru manevra yapmak doru olacaktr.
Rzgarl havada ayrlma (avara etme)
Rzgar rhtm ynnden tekneyi aacak ekilde esiyorsa, halatlar fora edilince tekne rzgar
altna derek rhtmdan aacaktr. Bundan sonra ileri yolla veya tornistanla rhtmdan
ayrlnabilir. leri yolla klacaksa teknenin yanlamas hesap edilmeli ve tekne yeterince
amadan yol verilmemelidir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


5
Rzgar ktan esiyorsa, rzgarn tekneyi rhtma bast durumlardaki manevra yaplr. K
amak daha kolaydr. K halat fora edildikten sonra motoru kullanmaya gerek kalmayabilir.
Gerekirse dmen rhtm ynne baslarak ok hafif ileri yol verilerek k alr. K istenen
miktarda aldktan sonra tornistanla klr.






Rzgar batan esiyorsa, k koltuk halat fora edilmeden dier halatlar fora edilir. Teknenin
rhtmla temas ettii nokta usturmaalarla beslenmelidir. Rzgar motor kullanmaya gerek
brakmakszn ba aar.
Amazsa, dmen rhtm ynne doru baslarak tornistanla amas salanr. stenilen miktar
atktan sonra, ileri yolla rhtmdan ayrlnr.







Rzgar tekneyi rhtma basyorsa, avara etmek olduka zordur. Bu durumda usturmaa
zerinde manevra yapmak gerekir ve teknenin rhtmla temas ettii nokta yeterince
usturmaayla beslenmi olmaldr. Ba apraz halat fora edilmez. Dier halatlar fora
edildikten sonra ok hafif ileri yol verilir ve dmen rhtm ynnde alabandaya baslr. Tekne
ba apraz halat zerinde rhtma yklenir ve k rzgar stne doru amaya balar. K
yeterince aldktan sonra, tornistan verilir ve ba aarken ba apraz halat fora edilerek
rhtmdan uzaklalr. Yeterince emniyetli mesafeye ktktan sonra ileri yol verilir.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


6
nemli Not: Teknenin rhtmla temas ettii noktada yeterince usturmaa olduu kontrol
edilmeli ve bu ba omuzlukta durumu kontrol altnda tutmak iin bir personel
bulundurulmaldr. Aksi taktirde teknenin bordas rhtma arpabilir, hatta sert rzgar altnda
byk hasar grebilir.








A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


7
BALAMA TPLER
Aborda






Ktan Kara Olma










YAVALAMA VE DURMA
Teknelerde otomobil, tren veya uaklardaki fren sistemleri olmadndan tekneyi durdurma
ilemi teknenin gittii ynn aksine motor altrlarak salanr. Bu sebeple, tekneleri
durdurma veya yavalatma ilemlerinin tahmin edilenden daha ok zaman alabildii
unutulmamaldr.
Tekneyi durdurmak iin ilk olarak gaz kolu hafifletilmeli ve vites boa alnmal, ardndan
motora tornistan komutu verilip tekne yavalatlarak durdurulmaldr.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


8
AMANDIRAYA BALAMA
Tekne amandraya balanrken teknenin pruvas balama amandrasna doru yneltilerek
yava hareket edilmelidir.
Teknenin ba amandraya demeden hemen nce motora tornistan komutu verilerek tekne
durdurulmal; motor boa alndktan sonra amandraya balanmaldr.

DEMRLEME
ncelikle demir atlacak blgenin neta olduundan emin olunmaldr. Demir sahasnn yeterli
derinlie ve uygun dip yapsna sahip olmasna dikkat edilmelidir. amur, balk ve kumun
tutuculuunun daha fazla olduu unutulmamaldr.

KOMUTLAR
Demirleme ile ilgili terim ve komutlar aadaki gibidir:
Demiri Funda Etmek: Demirin denize braklmas iin kullanlan terim.
Kaloma : Suya verilen demirin ucuna bal halat veya zincirin uzunluu.
Irgat : Demirin atlmasna veya alnmasna yarayan vin.
Kastanyola : Demirleme rgatnn fren mekanizmas.
Aganta : Hareket halindeki zincirin kastanyola (fren) yardmyla tutulmasdr.
Demiri Vira Etmek: Demirin denizden alnmas iin kullanlan terim.
Apiko : Demir alrken deniz dibindeki tm kalomann rgata alnmasn mteakip
demirin deniz dibinden kopmadan hemen nceki durumu.
Salpa : Demirin dipten koparak salland an.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


9
SALINIM DARES
Pek ok teknenin demirli olarak bulunduu yerlerde tekneler, rzgar ve akntnn etkisiyle
yaplan salnm neticesinde birbirleriyle atma riski olutururlar. Bu riski ortadan kaldrmak
iin emniyetli bir alan (salnm dairesi) braklmaldr.
Salnm dairesi hesaplanrken, iinde bulunulan teknenin boyu ve salnm dairesi dahil,
etraftaki dier teknelerin boylar ve salnm daireleri dikkate alnmaldr. Salnm dairesinin
merkezi, demirin deniz dibine tutunduu nokta; yarap ise verilen kaloma miktar ve tekne
boyunun toplamdr.

DEMRN FUNDA EDLMES
Demir mevkiine yaklarken hz kesilir ve teknenin ba rzgar stne doru alnr.
Planlanan demir mevkiine gelince tekne durdurulur, demir dibe doru yavaa atlr.
Teknenin batma ve su alma tehlikesine kar k taraftan demir atlmamaldr. Zincirin dibe
daha iyi denebilmesi iin ksa aralklarla tornistan verilmeli, bylece teknenin geriye doru
akmas salanmaldr. Hava artlarna ve kullanlan demir tehizat tipine gre (zincir, halat
veya kombine) su derinliinin 4 il 10 kat arasnda kaloma verilmelidir.
Zincir iin 4 Kat, Kombine iin 6 Kat, Halat iin 10 Kat kaloma verilir.
Demirlemeden sonra evredeki seyir alametlerinden veya sabit ky yaplarndan kerteriz
alnarak teknenin demir mevkiinden uzaklap uzaklamad, demir tarayp taramad
anlalabilir. Bu kontrol belirli aralklarla tekrarlanmaldr.
Demir tehizatnn balant yerleri sk sk kontrol edilmelidir. Demirleme donanmlarnda halat
kullanlyor ise denizci balar yerine kilitler tercih edilmelidir. Zira denizci balar, halata,
kilitlere nispeten daha ok zarar verebilir.

DEMRN VRA EDLMES
Demir almak iin u admlar takip edilmelidir;
Demir alrken zincir veya halat vira edilerek teknenin demirin tam zerine gelmesi salanr.
Tekne demirin zerine geldiinde demir aniden ve dibe dik bir ayla vira edilerek dipten
kurtarlm olur.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


10
Eer demir dipten koparlamyorsa, demir zinciri/halat deste konumunda tutularak demir
zerinde daire izilir ve bylece demirin rahatlatlmas salanr.
Demir, yerine alnmadan asla harekete geilmemelidir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
SEYR VE SEYR YARDIMCILARI
MEVK BULMA VE YN BELRLEME
Teknenin bir noktadan dier bir noktaya selametle ulatrlmasna "seyir" denir. ki mevki
arasndaki ulamn emniyetli bir ekilde yaplabilmesi iin, en ksa ve en uygun rota
belirlenmelidir.
Enlem
Dnya zerindeki bir noktann ekvatora olan uzaklnn asal deerine enlem veya paralel
(latitude) denir. Ekvatorun kuzey ve gneyinde birbirlerine eit uzaklkta olan toplam 180 adet
enlem dairesi vardr. Ekvatorun kuzeyindeki enlemler kuzey (north) enlemleri, gneyindekiler
ise gney (south) enlemler olarak adlandrlr. Her iki enlem dairesi aras 1 enlem derecesi olup,
1 enlem derecesi 60 dakika, 1 enlem dakikas da 60 saniyeye blnmtr.
Boylam
Ekvatora dik a yapacak ekilde yerkreyi 360 eit paraya bld varsaylan ve ular
kutuplarda birleen, en geni arala ekvatorda sahip olan izgilere boylam veya meridyen
(longitude) denir. Greenwich boylamnn dou ve batsnda birbirine eit uzaklkta olan toplam
180 adet boylam emberi vardr (Toplam 360 boylam). Greenwich boylamnn dousundaki
boylamlar dou (east) boylam, batsndakiler ise bat (west) boylamlardr.
Mevki
Dnya zerinde bulunulan herhangi bir noktann enlem ve boylam olarak ifadesidir.
rn: (Mersin Liman Mendireinin Enlemi 36 derece 47 dakika Kuzey, Boylam 034 derece 38
dakika Dou olup mevkisi her iki dairenin (enlem-boylam dairesi) kesiim noktas yani 36 47'
K-034 38' D dur.)
Mevki, radar, hedefe, sekstant gibi seyir aletleri yardmyla belirli kara paralarndan veya gk
cisimlerinden alnan kerterizlerin kesiimi ile bulunabilmekle birlikte, son yllarda teknelerde
kullanlmakta olan GPS (Kresel Mevkilendirme Sistemi) denilen cihaz yardmyla mevkiler
uydular vastasyla da tayin edilebilmektedir.
Ynler
Denizcilikte ana ynler; kuzey yn 000 alnmak zere, saat ynnde artan dereceler eklinde
belirtilir. Dou yn 090, gney yn 180, bat yn 270 olarak ifade edilir. Denizcilikte
kullanlan 1 kerte 11 15' ya tekabl etmekte olup, toplam 32 kerte bulunmaktadr.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
Rota ve Sefer Plan
Rota, teknenin bir mevkiden baka bir mevkiye gidebilmesi iin harita zerine izilen dorudur.
Bir teknenin sefer plan, harita zerine izilen her bir rotann bileimi ile oluur. Harita zerine
izilen dorunun yn derecesi pusula glnden llr.
Kerteriz, bir cismin gerek kuzeye (Hakiki kerteriz) veya dier bir cisme (nispi kerteriz) gre
yn derecesidir. Hakiki kerteriz gerek kuzeye gre lldnden 000 ile 359 arasnda
deiir. Hakiki kerteriz alnrken, teknenin pruva-pupa hatt herhangi bir nem tekil
etmemekte ve tekne bir nokta gibi deerlendirilmektedir. Tekneye gre llen nispi
kerterizde ise, teknenin pruvas 0 kabul edilip, ynler iskele ve sancak tarafa doru 0 ile 180
arasnda llr. (rnein, Ahrkap Fenerini hakiki 210'de kerteriz etmek; sancaktaki slk
amandrasn tekneye gre nispi sancak 123'de kerteriz etmek gibi)


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
Pusula Gl
Dnyann gerek kendi etrafnda, gerekse gne etrafnda dnmesi sonucunda bir manyetik
alan oluur. Gerek kuzey ile manyetik kuzey arasndaki fark, haritalardaki pusula glnde
belirtilir. Pusula glnn ierisinde, haritann gsterdii blge iin yllk manyetik alan deer
deiim miktar bulunur. Bu miktar, pusula dzeltmesinde kullanlr. (Bkz:Pusula)

Sembol ve Ksaltmalar
Ani ve sregelen tehditlerin su zerinde seyreden teknelere zamannda bildirilmesi denizde
emniyetin salanmas asndan nemlidir. Bu sebeple, su st seyrine tehlike arz edebilecek
deiikliklerin zamannda ilgililere bildirilmesi ve bu deiikliklerin seyir haritalarna ilenmesi
gerekmektedir. Bu dzeltmeler ortak bir dil ile oluturulmu olan ksaltma ve sembollerle
yaplr. Ksaltma ve sembollerin bazlar aadaki ekilde gsterilmektedir. 1 nolu harita
olarak da bilinen, Seyir Hidrorafi ve Oinorafi Dairesi (SHOD) Bakanl tarafndan basm
yaplan "Seyir Haritalarnda Kullanlan Semboller, Ksaltmalar ve Terimler adl katalogda,
haritalarda kullanlan tm sembollerin aklamalar, rnekleri bulunabilir.













A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


4
Seyir Aletleri
Tekneler, boyutlarna ve altklar blgelere gre eitli seyir aletleri ile donatlmak
zorundadr. Donatlan seyir aletlerinin temel ilevi teknelerin emniyetli, ekonomik ve
kurallara uygun bir ekilde su zerinde seyretmelerini salamaktr. Aada bu
aletlerden en nemlilerine yer verilmektedir.
Pusula
Teknelerde kullanlan pusulalarn temel olarak iki
farkl alma prensibi vardr. Cayro Pusula olarak
adlandrlan pusulalar elektrik besleme sistemi ile
Manyetik Pusula olarak adlandrlan pusulalar ise
herhangi bir besleme sistemine gereksinim
duyulmadan alabilirler. Dnyann gerek kendi
etrafnda, gerekse gne etrafnda dnmesi
sonucunda oluan manyetik alan, pusulalarda
birtakm sapmalara sebebiyet verir. Sapmalarn
pusulaya etkisinin en aza indirilebilmesi amacyla
pusulalarn dzeltilmesi gerekmektedir.
Dzeltmeler hibir zaman sapmay sfra indirmez.
Bu sebeple, her teknede teknenin ynne gre
uygulanacak olan bir dzeltme cetveli bulunmaldr.
Pusula dzeltmesi "CDMVT Forml" ile yaplr.
M : Manyetik Yn
V: Varyasyon (Doal Sapma) : Dnya zerindeki gerek kuzey ile manyetik kuzey arasndaki
sapmadr. Bu sapma her blgede farkllk gsterir.
T : Gerek Yn

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


5
Parakete
Teknenin suya gre hzn lmeye yarayan seyir aletidir. Parakete, suya gre lm
yaptndan, elde edilen hz deeri meteorolojik koullarn etkisiyle oluan deerdir. Karaya
gre yaplan hz ile paraketeden llen hz arasnda farkllklar olabilir.

skandil Almaya Yarayan Aletler
Denizcilikte kullanlan "iskandil almak deyimi, sv miktarnn yksekliini lmek anlamna
gelir. Tekne tanklarnda bulunan balast suyundan iskandil alnabilecei gibi, teknenin altnda
bulunan suyun da iskandili alnabilir. skandil almak iin 2 tip alet kullanlmaktadr:
El skandili : Herhangi bir elektronik devreye bal olmadan elle derinlik lmeye
yarayan alettir.
Elektrikli skandil (Echosounder) : Ses sinyali gnderip bu sinyallerin yanklarna gre
kalibrasyon yaparak derinlik lmeye yarayan alettir.

VHF
Tekneler, birbirleriyle ve karayla iletiim salamalar amacyla birtakm haberleme
cihazlaryla donatlmaktadr. Bu cihazlar karasal veya uydusal bazl almakta olup, teknelerde
bulunan cihazlar teknenin boyu ve sefer blgesine gre farkllk gsterir. Teknelerde kullanlan
en nemli haberleme cihaz VHF denilen ok Yksek Frekansta alan Telsiz Sistemidir. Bu
cihazn almasn ve menzilini, hava koullar, cihazn k gc gibi hususlar etkiler.



A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


6
SEYR YARDIMCILARI

Deniz fenerleri, kl amandralar, radyo farlar (radio beacon), grnr seyir iaretleri
ve elektronik mevki koyma tesis ve istasyonlar gibi gerek mill, gerekse milletleraras
standartlara gre gemilerin seyir emniyetine yardmc olan tesis ve aralara genel
olarak seyir yardmclar denir.

AMANDIRALAR
Denizde yol gstermeye, bir tehlike veya gei yolunu belirtmeye yarayan deiik tip,
renk ve ekillerde bulunan yzer seyir yardmclarna amandra denir.
lkemiz i sularnda veya kylarnda seyir yapan teknelere seyir yardm salamak
amacyla IALA-A amandralama sistemi kullanlr. Renk, ekil, tepelik, numara,
karakteristik ve nitelikleriyle seyir yaplabilecek sularn snrlarn belirleyen bu kardinal
ve lateral amandralama sistemi, gerektiinde dier seyir yardmclar ile desteklenir.

Yan (Lateral) amandralar : Bir kanal veya liman giriinin sancak ve iskele ta-
rafn iaretler. Girite teknenin sancak tarafnda yeil, iskele tarafnda krmz a-
mandra kalacak ekilde seyir yaplr.
Tehlike (zole) amandralar: Suda bulunan herhangi bir tehlikenin zerine
yerletirilir. zerinden geilmesi tehlikelidir.
Emniyetli Su amandras : Seyredilen blgenin elverili olduunu gsterir. Genellikle
bir kanaln orta hattn iaretlemek iin kullanlr.
Yn (Kardinal) amandralar : Suda bulunan bir tehlikenin seyre elverili ynn
gsterir. Kuzey, Gney, Dou, Bat olarak isimlendirilir.





A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


7
FENERLER
Fenerler, gndz kule yaplar, gece ise karakteristik klar ile gr menzilinde bulunan
teknelerin seyirlerine yardmc olan sabit yaplardr.
Herhangi bir fenerin tanmlanabilmesi iin, o fenerin k karakteristiinin, yksekliinin ve
grld mesafenin bilinmesi gerekmektedir.
Haritalarda yer alan fenerlere ilikin tanmlamalar aadaki gibidir.
F: Srekli k veren fener
Fl: Ik sresi karanlk sresinden ksa dzenli akan fener
Fl (x): X sefer grup aktktan sonra karanlk periyoduna geen fener
Oc: Ik sresi karanlk sresinden fazla olan dzenli akan fener (husuflu)
Q: Seri akan fener
VQ: ok seri akan fener
G: Yeil renkte k veren fener
W: Beyaz renkte k veren fener
R: Krmz renkte k veren fener

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
DENZDE ATIMAYI NLEME KURALLARI (COLREG)
Genel
Denizde atmay nleme Uluslararas Kurallar, teknelerin birbirlerine kar davranlarn
bir dzene balayarak atma risklerinin ortadan kaldrlmasna ynelik hazrlanm kurallar
btndr. Bu blmde ksaca ilgili kurallardan bahsedilecektir.

Emniyetli Hz
Her tekne emniyetli bir hzda ilerleyecektir. Emniyetli hz, artlara ve duruma bal olarak
deieceinden kesin bir hz snrndan bahsedilemez. Emniyetli hz, ani geliebilecek bir
tehlikede teknenin yeterli zaman nce durdurulmasna imkan verecek hzdr.
Trafiin youn olduu yerlerde, demir sahalarnda, liman ierisinde, manevras kstl
teknelerin yaknlarnda teknenin hz azaltlmaldr.
S sularda hz azaltlmaldr. Su derinliinin her yerde farkllk gsterebilecei ve bir anda
deiebilecei unutulmamaldr. Sudaki tm tehlikeler iaretlenmi veya aydnlatlm
olmayabilir. amandralar veya fenerler yer deitirmi veya tahrip edilmi olabilir. Bu yzden
seyir yaplacak blgenin uygun lekteki haritas teknede bulundurulmaldr. Hzn draft
arttrabilecei dikkate alnarak s sularda hz azaltlmaldr.

Gr
Yamur, sis ve duman gibi grn azald durumlarda hz azaltlmaldr.
Geceleri potansiyel tehlikeler kolayca seilemediinden, seyir yapmak zel dikkat gerektirir.
Seyir yardmclarna ait klar, sahil klar ile karabileceinden dikkat gsterilmelidir.

Gzclk
Hem grme hem de iitme yoluyla iyi bir gzclk yaplmaldr.
Tekne kaptan zellikle kt havada, kstl grte veya gece vakti teknenin evresinde neler
olup bittiinden emin olmaldr.
Teknenin k taraf dahil tm evre gzlemlenmelidir.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
Manevra Kabiliyeti
Dalga, rzgar ve aknt teknenin manevra kabiliyetini olumsuz ekilde etkileyebilir. Teknenin
durma ve dn mesafesi teknenin hzna, tasarm ekline (tekne yaps, motor ve pervane
tipi ile says vb.), ortamdaki rzgar ve akntya baldr.

ATIMAYI NLEME
Yol Verme
Kaptan dier teknelerle atma riskini srekli deerlendirmeli ve atmay nleme
Kurallarna gre gerektiinde dier teknelere yol vermelidir.
Motorla yrtlen bir tekne aadaki teknelere yol vermekle ykmldr;
- Kumanda altnda bulunmayan,
- Manevra yapma gc kstl olan,
- Balklkla uraan ve
- Yelkenli teknelere.
Yelkenle yrtlen bir tekne aadaki teknelere yol vermekle ykmldr;
- Kumanda altnda bulunmayan,
- Manevra yapma gc kstl olan ve
- Balklkla uraan teknelere


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
SEYR FENERLER
Fenerler gnein batndan douuna kadar ve kstl gr koullarnda gsterilmelidir.

Standart Tekne Fenerleri
Btn tekneler, boylarna ve tiplerine gre seyir fenerleri ile ilgili belirlenmi olan
dzenlemelere uymak zorundadr. Tekne fenerleri, teknelerin megul olduklar i ve ynlerinin
belirlenmesine yardmc olur. Fenerlerin, tekneye COLREG'de esaslar belirtildii ekilde
yerletirilmesi gerekmektedir.

Silyon Feneri
Geminin ba-k ekseni zerinde 225 derecelik gr as bulunan ve teknenin ba tarafnda
tam pruvadan itibaren kemerenin 22,5 derece (pruvadan 112,5 derece iskele-sancak) gerisine
kadar k gsterecek surette yerletirilmi beyaz bir fenerdir.

Borda Fenerleri
Sancak tarafta bulunan bir yeil ve iskele tarafta bulunan bir krmz fenerdir. Her biri 112,5
derecelik bir ufuk yay zerinde tam pruvadan kendi tarafndaki kemerenin 22,5 derece
gerisine kadar kesiksiz bir k gnderecek surette yerletirilmitir. Boyu 20 metreden ksa
tekneler, borda fenerlerini teknenin tam orta hatt stnde birleik ekilde de bulundurulabilir.

K Feneri
Teknenin k tarafna yakn bir yere yerletirilmi 135 derecelik bir ufuk yay zerinde kesiksiz
beyaz bir k gsteren fenerdir.

Her ynden grnr fener
360 derecelik gr asyla her ynden grnen fenerdir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


4










Teknelerin Boy ve Tiplerine Gre Fenerler

BOYLARI 7 METREDEN KISA TEKNELER





Boylar 7 metreden ksa ve stnde yol
olan yelkenli ve krekli tekneler
Boylar 7 metreden ksa olan ve 7 deniz
milinden daha az hzla seyreden tekneler



A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


5
Direk bana
yakn bir yerde
stte krmz,
altta yeil her
ynden grnr
fenerler
gsterilebilir.
MOTORLU TEKNELER
Boylar 12 metreden ksa olan motorlu tekneler aadaki fenerleri gstermek zorundadrlar.












BOYLARI 20 METREDEN KISA OLAN VE MOTOR KULLANMAYAN YELKENL TEKNELER










Boyu 20 metreden ksa olan tekneler borda fenerlerini
merkez hatt zerinde birleik olarak bulundurabilirler.
Borda Fenerleri
Silyon Feneri
Pupa Feneri
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


6












BALIKI TEKNELER




Yelkenli bir tekne, motorunu kulland zaman, motorlu tekne olarak
deerlendirilir. Bu durumda motorlu tekne gibi hareket etmek, gndz
uygun ekilleri ve gece uygun fenerleri gstermek zorundadr.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


7
MANEVRA KABLYET KISITLI OLAN TEKNELER
(DALGI TEKNELER DAHL)







Manevras kstl bir rmorkr


KUMANDA ALTINDA BULUNMAYAN TEKNE
Kumanda altnda bulunmayan bir tekne dikey bir doru zerinde her ynden grlr iki krmz
fener; su zerinde ilerlerken bunlara ek olarak borda fenerleri ve bir pupa feneri, gndz st
ste iki siyah kre gsterecektir.







A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


8
DEMRL DURUMDAK TEKNE







Boyu 50 metreden fazla demirli tekne. Boyu 50 metreden ksa ise, yalnzca ba taraftaki
demir feneri gsterilir.

KARAYA OTURMU TEKNE








Boyu 50 metreden fazla karaya oturmu tekne



A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


9
DENZDE ATIMAYI NLEME KURALLARI (COLREG)
MOTORLU TEKNELERDE AYKIRI GE





Aykr gei yapan iki motorlu tekneden dierini sancak tarafnda gren tekne yol verecektir.
Mmkn olduunca dier teknenin pruvasn kesmekten kanacaktr.

PRUVA PRUVAYA GELEN MOTORLU TEKNELER




Birbirlerinin borda fenerlerini grecek ekilde zt rotadan ilerleyen her iki tekne de rotalarn
sancak tarafa alacaktr.

MOTORLU VE YELKENL TEKNELER





Yol stnl yelkenli tekneye ait olduu iin motorlu tekne, yelkenli teknenin pruvasn
kesmekten kanacak ekilde manevra yapacaktr.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


10
YETME







ster yelkenli, ister motorlu olsun, baka bir tekneye yetien tm tekneler, teknelerin
birbirlerini grmeleri durumunda, yetiilen teknenin yolundan kacaklardr.
Bir teknenin dier bir tekneye yetiip getii hususunda herhangi bir tereddte dmesi
durumunda, o tekne, kendini yetien tekne sayarak buna gre hareket edecektir.

YELKENL TEKNELER







Rzgar farkl ynlerden kullanan teknelerden
rzgr iskele taraftan kullanan tekne,
dierinin yolundan kacaktr.
Rzgar iskeleden kullanan bir tekne rzgar
zerinde bir tekne grr ve bu grd
teknenin rzgar iskele tarafndan m sancak
tarafndan m kullandn saptayamazsa,
grd dier teknenin yolundan kacaktr.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


11
GENEL NOTLAR
Yol veren tekne atmay nleyecek ekilde erken ve belirgin bir manevra iin dier teknenin
ak bir ekilde grebilecei rota/hz deiikliklerini yapacak, yol hakk olan teknenin nnden
(pruvasndan) gemeyecek, gerekirse duracak ya da tornistan yapacaktr.
atmay nlemek iin yeterli manevrann yaplmadn gstermek amacyla, pe pee en
az be ksa ddk almak gerekir.
Ksa ddk 1-2 saniye, uzun ddk 4-6 saniye uzunluundadr.
atmay nleme manevralarnda ddk iaretleri u ekilde kullanlacaktr:
Bir ksa ddk: Rotam sancaa deitiriyorum.
ki ksa ddk: Rotam iskeleye deitiriyorum.
ksa ddk: Motorumu tornistan altryorum.
Dar bir kanalda seyreden tekneler dn yerine yaklarken araya giren bir engel sebebiyle
birbirlerini gremiyorlarsa bir uzun ddk almaldr. Dn yerinin br tarafnda bir tekne
varsa bu tekne de bir uzun ddkle cevap vermelidir.
Motorlu bir teknenin baka bir motorlu tekne ile atmaktan kanmak iin manevra yapmas
durumunda, bu tekne, mmkn olduunca rotasn iskele tarafna almaktan kanacaktr.

KISITLI GR KOULLARINDA MANEVRA VE SEYlR KURALLARI
Her tekne, kstl grte iinde bulunulan durum ve koullara gre ayarlanacak olan
emniyetli bir hzla ilerlemelidir. Kuvvetle yrtlen bir tekne, ani manevralar iin motorlarn
hazr bulundurmaldr.
Sadece radarla dier bir teknenin varln anlayan bir tekne, bir atma tehlikesinin var
olduunu saptarsa, nleyici manevray zamannda yapacaktr. Manevra yaplrken aadaki
hususlardan kanlmaldr:
(i) Yetiilen bir tekne hari, kemere dorultusunun ilerisinde bulunan bir tekne iin rotann
iskeleye alnmas,
(ii) Rotann kemere dorultusunda veya kemere dorultusunun gerisinde olan bir tekneye
doru deitirilmesi.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


12
Gr artlar kstl olan bir alan iinde veya yaknnda, aada bahsedilen ses iaretleri
verilecektir:
(a) zerinde yol bulunan kuvvetle yrtlen bir tekne iki dakikadan fazla olmayan
aralklarla bir uzun ddk alacaktr.
(b) Yolda olan fakat su zerinde ilerlemeyip duran, kuvvetle yrtlen bir tekne iki
dakikadan fazla olmayan aralklarla birbiri ardndan iki uzun ddk alacak ve bu iki ddk
arasnda da yaklak iki saniyelik sre bulunacaktr.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
DENZDE CANLI KALMA VE LK YARDIM
DENZDE CANLI KALMA
EMNYET TEHZATI
Tekne ile almadan nce, gvertede yeterli emniyet tehizat olduundan emin olunmal,
emniyet tehizatnn hayat kurtarabilecei unutulmamaldr!
CAN YELEKLER
Can yelekleri, kullancsn baygn halde olsa bile su yzeyinde tutarak solunum yollarnn ak
kalmasn ve boulmasn engeller; kullancsnn daha uzun sre su zerinde kalmasn salar.
Can yelekleri, su sporlarnda kullanlan yzdrme yardmclar ile kartrlmamaldr. Yz-
drme yardmclar yzme bilen insanlar iin uygun olabilir, ancak can yelekleri hi yzme
bilmeyen insanlarn su yzeyinde kalmasn salamak iin dizayn edilmitir. Can yeleklerinin
ze-rinde tekne ad, balama liman ve varsa ar iareti olmaldr.
Can yelekleri eitli ekil ve tiplerde olabilir. iirilebilir can yelekleri, gerektiinde kullanc
tarafndan iirilebilir veya su ile temasnda kendiliinden iebilir.
Can yeleklerinin zerindeki yanstc bantlar ve can yelei , kazazedenin gece daha kolay
bulunmasn salar.
Can yelekleri ile suya atlanmas gerekiyorsa, can yeleinin kaylar vcuda zarar vermeyecek
lde sklp, yelek gse doru bastrlarak ayakst pozisyonda atlanr.
CAN SMTLER
Can simitleri, denize den bir kiinin su zerinde uzun sre kalabilmesini kolaylatrr. Denize
adam dmesi durumunda yaplacak ilk i, kazazedenin tutunabilmesi iin can simitlerinin suya
atlmasdr. Gece kl can simidi tercih edilmelidir.
Can simitleri eitli ekil ve tiplerde olabilir. Btn tipleri, yanstc bantlar ve tutama halatlar
ile donatlmaktadr. Bu donanmlara ilave olarak, kl ve can halatl tipleri mevcuttur.
CAN SALLARI
Can sallar, acil durumlarda teknedeki insanlarn sal iine bindirilerek deniz zerinde
kalabilmeleri ve ayrca can sal krekleri kullanlarak kaza mahallinden uzaklaabilmeleri
amacyla zel olarak tasarlanan kurtarma aralardr.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
Can sallar eitli ekil ve tiplerde olabilir. Elle veya teknenin batmas durumunda otomatik
olarak alabilen tipleri mevcuttur.
Can sallar ierisinde, kazazedelerin geici bir sre ihtiyalarn karlayabilecekleri miktarda
su, erzak ve tbbi malzeme mevcuttur.
Can salnda bulunan ime suyu ilk 24 saat iilmemeli, takip eden her bir gnde kii ba toplam
50cl (yarm litre) iilecek ekilde tketilmelidir.

EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon)
Acil Durum Mevkii Gsteren Telsiz Vericisi olarak da
adlandrlan EPIRB, batmakta olan teknenin veya
kazazedelerin yerini, uydular araclyla arama kurtarma
merkezlerine bildiren bir cihazdr. Manuel veya otomatik
olarak aktif hale getirilebilen, suda batmayan, gece k
verebilen zellie sahiptir.

SART (Search And Rescue Transponder)
Gemiyi terk durumunda aktif hale getirilerek yayd
sinyaller ile tehlike blgesinden gemekte olan uak veya
gemilerin radarlarnda grlmesini ve kazazedelerin
yerlerinin bulunmasn salayan bir cihazdr. Can sal ya da
can filikasna tanabilir ve denizde kendiliinden yzebilir
zelliktedir.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
ARAMA KURTARMA
Arama kurtarma: Deniz vastalarnn tehlikeye maruz kalmas, kaybolmas veya kazaya
uramas hallerinde, bu vastalardaki kazazedelerin din, dil, rk, milliyet fark gzetilmeksizin
her trl ara, zel tehizat veya bu maksatla tekil edilmi zel kurtarma timleri kullanlarak
aranmas ve kurtarlmas ilemidir.
Arama-kurtarma operasyonlarnda yer tespitinin nemi kadar kimlik tespiti de byk nem
tamaktadr. Kurtarmaya gidecek birimlerin neyi aradklarn bilmeleri, operasyonun salkl
ileyii bakmndan olduka gereklidir. Ayrca acil durumlarda ulaabileceimiz,
gemi/uak/ahs ve bunlarn son durumlar hakknda bilgi alabileceimiz acil durum eriim
bilgileri zaman kazanlmas bakmndan byk deer tamaktadr.
lkemizde Arama Kurtarma
Bakanlmz bnyesinde faaliyet gsteren Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi
(AAKKM), Trk Arama Kurtarma Ynetmelii ve Ulusal Arama Kurtarma Plan gerei, lkemiz
sorumluluk sahasnda tehlikede bulunan
Kiilerin hayatlarnn kurtarlmasna ynelik tm arama ve kurtarma faaliyetlerini hafta sonu,
dini ve milli bayramlar dahil 7 gn 24 saat kesintisiz olarak en st dzeyde koordine etmekle
grevlendirilmitir.
AAKKM'nin Yrtt Dier Hizmetler
Deniz Haydutluunu nleme: ISPS Koda (Uluslararas Deniz Liman Gvenlii) gre
AAKKM ilk irtibat noktasdr. Karlan geminin gnderdii sinyalleri Inmarsat-C ve
COSPAS-SARSAT sistemi aracl ile takip eder. Blgedeki NATO Bar Gc ve
Trk firkateynleri ile koordinasyonu salar.
evre Kirliliine Mdahale: AAKKM, 5312 sayl Kanun gerei bir deniz kazas
sonrasnda oluabilecek gemilerden kaynaklanan evre kirlilii konularnda ilk
irtibat noktasdr. Olayn takibini yaparak ilgili kurum ve kurulular harekete geirir.
Tbbi Mdahale: Dnyann herhangi bir yerinde bir Trk gemisi ile tele salk
merkezi arasnda koordinasyon salanarak tbbi tavsiye verilir. Tele salk
doktorlarnn raporu dorultusunda gerekli ise yabanc lke arama kurtarma
merkezi ile koordine kurarak personelin gemiden alnmasn salar. Kendi
karasularmzda, tm gemilere tbb tavsiye yannda gerekirse tbbi tahliye hizmeti
de verir.
Yasad Gmen ile Mcadele: zellikle Ege Denizi'nde meydana gelen yasad
g olaylarn takip eder, gerektiinde arama kurtarma operasyonunu balatr.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


4




















Trk Arama Kurtarma Sahas




A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


5

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


6
lk Yardm
Denizde meydana gelen herhangi bir acil durumda, kazazedelere ulaacak ilk yardm ekibinin
karaya nazaran daha uzun zamanda varabilecei ihtimali her zaman mevcuttur. zellikle hava
artlarnn kt olduu durumlarda karadan bu tr yardmn gelebilmesi neredeyse
imkanszlar. Bu sebeple, teknede ilk yardm bilgisine sahip kiilerin bulunmas hayati nem
tamaktadr.

lk Yardmn Temel Esaslar:
ncelikle ilk yardmcnn teknedeki dier kiilere yardm etmeden nce kendi emniyetini
garanti altna almas gerekir.
Kazazedenin vcut svlarnda bulac hastalklar olabileceinden, ilk yardmc bir eldivenle
kazazedeye mdahale etmelidir.
Dikkatli ve sakin olunmal, kazazedeye zarar verilmemelidir.
Kazazedenin hayati fonksiyonlar u ekilde kontrol edilmelidir:

Hava Yolu
Kazazedenin baylmasna(bilincin kapanmasna) bal olarak
dilin nefes borusunu tkayacak ekilde geriye gitmesi ska
karlalan bir durumdur. Byle bir durumda ncelikle
kazazedenin solunum sisteminin almas iin havayolu
akl salanmaldr. Hava yolu ak olmasna ramen nefes
alamyorsa azdan aza suni teneffs yardmyla
kazazedenin akcierlerine oksijen yollanr.
Suni teneffse balamadan nce dikkate alnmas gereken dier nemli bir husus ise
kazazedenin kalbinin alp almadnn kontrol edilmesidir. Nitekim kalbin almamas,
beyne kan gitmemesine dolaysyla beyin lmnn gereklemesine sebebiyet vermektedir.
Kazazedenin kalbi almyorsa, suni teneffs ile birlikte kalp masaj yaplmaldr.
Kalbin alt tespit edilirse ncelikle kazazedenin vcudunu skan giysiler gevetilerek suni
teneffse balanr (rn: Kravat zlr.). Nefes yolunu tkayabilecek yabanc cisimler temiz
bir bez yardmyla parmakla temizlenir. Bir el alt ene kemik ksmnn altn tutarken, dier el
avu ii ile hastann aln aa bastrlarak hastann ba dik konuma getirilir.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


7
Hastann burun delikleri sklarak tkanr. Kazazedenin azndan hava kamamasna dikkat
edilerek her biri 1,5-2 sn sren iki tam nefes verilip gsnn kalkp kalkmad izlenir.
Sonrasnda her 5 sn de bir nefes verilir. Nefes verme aralarnda akcierlerden havann
tamamen atlmas iin ksa bir sre beklenir.
Suni teneffs yaplrken dikkate alnmas gereken en nemli nokta, mideye kaan havann
kusmaya, kusmuun da akcierlere gitmesi neticesinde lme yol aabileceidir. Byle bir
kusma durumunda hastann ba hemen yana evrilerek az iindeki kusmuk temizlenmeli
daha sonra yapay solunuma devam edilmelidir.

Kalp Masaj
Kalp at hz dakikada ortalama 60-100 dr. Kalp
durduu zaman kazazedede solunum belirtisi
gzlemlenmez, deri rengi solar, k deiimlerine gz
bebekleri tepki vermez. Bir kazada kalbi duran bir kiiye
ilk 3-5 dakikada mdahale yaplmaldr. Kalp masaj
sadece kalbi duran bir kazazedeye yaplr. Kalbin
durduunu ilk etapta anlayabilmek iin solunum
belirtileri takip edilir. 5 sn gibi ksa bir sre ierisinde
kazazedenin gs kafesindeki deiim izlenir (inip
kalkmas), yz yaklatrlarak hastann scak nefesi
hissedilmeye allr.
Gs kemiinin en st ve en alt noktalar tespit edilerek tam ortasnda iki el st ste getirilir
ve parmaklar kenetlenir. Dirsekler vcuda dik bir ekilde sadece alttaki elin topuu gs
kemiinin zerine gelecek ekilde gs kemiine basn uygulanarak kazazedenin gs
kemiinin 4-5cm aa inmesi salanr. Dakikada 100 kere yaplacak bu ilemde, her 30 kalp
masajnda 2 defa suni teneffs yaptrlr. Bu masaja tbb yardm gelmesine veya kazazedenin
hayat reflekslerinin balamasna kadar devam edilir.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


8
Suda Boulma
Suda boulmakta olan bir kiiye yardm ederken aklda tutulmas gereken en nemli husus,
kazazedenin yardm edecek kiiyi de suyun iine ekebilecei hatta boulmasna sebep
olabileceidir. Bu yzden kazazedeye arka tarafndan yaklamak daha doru bir tercihtir.
Kazazedenin boynu kol yardmyla kavranp srt st tekneye ekilebilir. Karaya karlan
kazazede sert bir zemine srt st yatrlmal, azdan yabanc cisimler ve varsa protez di ile
kravat, kemer ve dier skan giysiler kartlmaldr. Derhal suni teneffse balanlmal ve
soluklar aras azdan kabilecek kpk ve yabanc cisimlere kar kazazedenin ba yana
evrilmelidir.


Yaralanma
Yaralar ak ve kapal yaralar olarak ikiye ayrlr. Ak yaralar, herhangi bir kesici cisim
tarafndan oluturulan d kanama olarak grlen yaralanmalar iken, kapal yaralar, sert
darbeler sonucunda ezilme veya i kanama oluturan yaralanmalardr.
Ak yaralarda ncelikle kanama kontrol altna alnmal ve yaral blge hareket
ettirilmemelidir. Yara temizlii, yara merkezinden balanlarak da doru yaplmal, lifleri
yarada kalabilecek pamuk tr temizleyiciler kullanlmamaldr.
Kapal yaralanmalarda ise, ncelikle kan aknn yavalamas ve daha ok alan etkilememesi
iin souk tedavi uygulanmaldr. Yaral alan, kalp seviyesinin stnde tutulmaldr. organ
yaralanmalarnn hayati tehlike tad unutulmamaldr. organ yaralanmalarnda u
belirtiler gzlemlenir:
Cildin souk ve renginin soluk olmas, kusma, baylma, nabzn zayf olmas, ilerleyen saatlerde
karnda sertlik olumas. Byle bir durumda kazazedeye yiyecek ve iecek verilmemeli, srt st
yatrlarak ba ykseltilmelidir.
Yaralanma sonucunda vcutta herhangi bir yabanc cismin kalmas durumunda, cisim hareket
ettirilmemeli, kartmaya allmamal ve kalp seviyesinden yukarda tutulmaldr.
organlarn dar kt yaralanma durumunda organ ieri itilmemeli, zeri steril bir naylonla
kapatlmaldr.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


9
Yanklar
Yanklar derecesine gre e ayrlr:
Birinci derece yanklar: Deride ar kzarklk ve acya yol aan ve sadece derinin d yzeyini
etkileyen yanklardr.
kinci derece yanklar: Kzarklk ve acyla birlikte deride ii sv dolu kabarcklarn meydana
geldii yanklardr.
nc derce yanklar: Yank yerinin tamamen hissizletii ve arnn artarak derinin alt
yzeyinin de hasar grd yanklardr.
Yanklarda ilk yardmn amac, okun nlenmesi, acnn hafifletilmesi, deride enfeksiyonun ve
yann genilemesinin engellenmesidir. Deride oluan su dolu kabarcklar asla
patlatlmamaldr. Yank yzeyine asla yourt veya di macunu srlmemeli, deri el ile temas
ettirmemelidir. Hafif yanklarda yanan blge 10 dk. kadar su altnda tutulmal, yank yer steril
bir gazl bezle sarlmaldr. Kazazedenin sv kaybn engellemek iin bolca su ve sv verilmelidir.
Kazazedenin elbiseleri yanyor ise zerine su dklerek veya battaniye gibi rtler atlarak
nce yangn sndrlmelidir. Teknede yardm edecek kimse yok ise yerde yuvarlanmak doru
bir zm olabilir. Kimyasal madde ile meydana gelen yanklarda, ncelikle kimyasal madde
vcut blgesinden kuru bir bez yardmyla arndrlmal, yanan blge bol su ile ykanmaldr.

Olta Batmas


Olta inesi, gz gibi hassas blgelere batm ise hi bir ekilde mdahale edilmemeli, en yakn
salk kuruluuna gidene kadar oynatlmamaldr. Eer parmak gibi yumuak bir dokuya
batmsa buz tatbiki ile ac hafifletilebilir. ne ok derine batm ve deri iinde kalm ise,
yukardaki ekilde olduu gibi ucu yumuak doku iinde oynatlr ve deri yzeyinde grlene
kadar itilir. Dar kan kancal u, pense yardmyla kesilir ve deri ierisinde kalan ksm
darya kartlr.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


10
Krk
Krkla sonulanan olaylar, teknelerde ska karlalan bir kaza trdr. Deri dokusunun zarar
grmedii krklara kapal krk; kemiin deri dna kt durumlara ise ak krk
denilmektedir. Krlan kemikler, gen sarg bezi ve tahta destek ubuklar (atel) kullanlarak
daha fazla zarar grmemesi iin sabitlenmeli ve en yakn salk kuruluuna gidilmelidir. Ak
krkta ise asla kemik yerinden hareket ettirilmemelidir.

Koma Durumu
Kazazedenin veya hastann yaralanma, zehirlenme ve kan ekerinin dmesi gibi nedenlerle
beyine giden kan miktarndaki azalma neticesinde baygn bir halde olmasna koma hali
denilmektedir.
Vcut scaklnn dmesinde, alkol zehirlenmesinde, hipotermi durumunda, gne
arpmasnda, sara (epilepsi) krizlerinde ve kan ekerinin dmesinde koma hali meydana
gelebilir. Komadaki bir insana yaplacak ilk mdahale nefes yolunun almasdr. Kusma varsa
kazazede ekildeki gibi yan evrilmelidir. Baylma durumlarnda, beyne kan gidiinin artrlmas
iin kazazede srt st yatrlr ve ayaklar altna destek konulur.









Solunumu normal, ancak bilinci yerinde olmayan kazazedeler ise yan yatrlarak dizlerinin hafif
bklmesi salanr. Ayrca, altta kalan kol bedenin dorultusunda yukar uzatlarak
kazazedenin ba altta kalan kolun zerine yaslandrlr. stte kalan eli ise altta kalan yanak
ile kolun arasna sokulmu pozisyonda yatrlr.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


11
Hipotermi (Vcut ssnn ar dmesi)
Deniz suyu scaklnn vcut scaklndan daha dk olmas sebebiyle, denizde uzun sre
kalan kiilerde grlen rahatszla Hipotermidenir.
Hipotermi kiinin bilincinin kaybolmasna sebep olur; bu da kazazedenin batmasna ve ters
dnmesine sebebiyet verir. Can yelei giymenin kiinin su stnde kalmak iin verdii
enerjiden tasarruf etmesine ve bylece vcut ssn korumasna yardmc olduu bilinmektedir.
Yzmenin insan stt dncesi yanltr. Suda hareket ederek enerji harcanmas vcut
scakln drmektedir. Vcut scakln korumak iin tekneden kurtulan dier kiilerle bir
araya gelinmesi ve toplu olarak beklenmesi, vcut scaklnn dn engelleyebilir.

Gne arpmas
Ultraviyole nlarn en etkili olduu zaman dilimi 11 ile 15 saatleri arasdr. Sudan yansyan
nlar, radyasyon etkisini artrmaktadr. Gne arpmasndan korunmann en etkili yntemi iyi
giyinmektir. Gne nlarnn etkisini en aza indirmek iin zellikle yz, kulak ve boynu kapatan
apka takmak ve gne koruma etkisi yksek olan (SPF +30) koruyucu gne kremi kullanmak
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
ACL DURUMLAR
Denizde hemen mdahale ya da reaksiyon gerektiren beklenmeyen ciddi kaza, olay ya da
durumlara kar her zaman hazrlkl olunmaldr.
Alabora Olmak
zellikle kk tekneler iin su zerinde karlalabilecek en tehlikeli olay teknenin alabora
(ters dnme) olmasdr. Teknenin alabora olmas sonucunda teknedekilerin suya dmesi ile
byk can kayplar yaanabilir. Can kayplar hava ve deniz koullarna bal olarak art
gsterebilir.
Teknenin Alabora Olmas Durumunda Yaplmas Gerekenler
Alabora olmu bir teknede mevcut emniyet tehizat (Can yelei, can sal, can simitleri, iaret
fiekleri, EPIRB vb.) hayat kurtaracaktr. Bu sebeple, varsa ve mmknse EPIRB veya el VHF'leri
ile yardm istenmeli, mmkn olduunca kaza mahallinden uzaklalmamaldr.
Alabora olmu bir teknenin yaknnda kazazedeler bulunabilir.
Tehlike durumunu evreye bildirmek iin tehlike iaretleri kullanlabilir. Gndz zellikle
turuncu renkli duman kandilleri, gece ise el maytaplar ve paratl iaret fiekleri
kullanlabilir.
Hipotermi, k aylarnda ok hzl bilin ve g kaybna sebep olabilir. Bu sebeple kazazedeler
birbirlerine yakn durmal, su ile temas en az seviyeye indirilmeye allmaldr.

Teknenin Su Almas
Herkesin can yeleklerini giymesi salanmaldr.
Sznt yeri belirlenebildii takdirde, delik mmkn olduunca kavelalar yardmyla
kapatlmaya allmaldr.
Acil durum ars yaplmal ve mmknse s sulara doru yol alnmaldr.
Su, mmkn olabildiince tahliye edilmelidir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
Karaya Oturma
Karaya oturmay engelleyebilmek iin;
Yolculua balamadan nce seyir yaplacak blgedeki s sularn, batklarn veya seyre engel
olabilecek sust veya sualt tehlikelerinin konumu hakknda bilgi sahibi olunmaldr.
Sklkla harita zerinde GPS ile veya mevcutsa dier sust seyir alametlerinden kerteriz
alnarak mevki takibi yaplmaldr.
Blgede Med-cezir (Gel-Git) varsa su derinliklerinin deiebilecei gz nnde bulundurularak
seyir yaplmaldr.
Su derinliinin ve tekne konumunun belirlenebilmesi iin harita okumay bilmek son derece
nemlidir.
Teknenin karaya oturmas durumunda;
ncelikle kimsenin yaralanmadndan emin olunmal, motor durdurulmal, teknenin ve
tanklarn su alp almad iskandil yoluyla veya gzle kontrol edilmelidir.
Teknenin karaya oturma eklinin belirlenmesi iin dip iskandili yardmyla tekne etrafndaki
derinlikler saptanmaldr.
Tekne su alyorsa tekrar yzdrlmesi iin abalanmamal ve delik mmkn olduunca
kavelalar yardmyla kapatlmaya allmaldr.
Baarlamazsa yardm gelinceye kadar beklenmelidir.
Teknenin tekrar yzdrlebilmesi iin aadaki admlar takip edilmelidir:
Arlklar darbe gren yerden en uzak yere kaydrlmaldr. Gerekirse balast ve ime suyu
boaltlarak teknenin arl hafifletilmelidir.
Kk ve hafif tekneler, krek yardmyla oturulan yzeyden kurtarlabilir.
Tekne dipten kurtarldktan sonra seyre devam etmeden nce teknenin su almadndan emin
olunmaldr.



A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
Denize Adam Dmesi
Denize adam dmesi durumunda u hususlara dikkat edilmelidir:
Denize adam dtn gren ilk kii, herkes tarafndan duyulacak ekilde "Denize Adam
Dt diye barmal, bylece teknedekilerin acil durumdan haberdar olmas salanmaldr.
Varsa denize adam dt amandras (man over board) atlmaldr.
Sudaki kazazedenin teknenin pervanesine kaplmamas iin uygun manevra yaplmaldr.
Varsa GPS ve radardan faydalanlarak kazann meydana geldii mevkiinin koordinatlar
kaydedilmelidir.
Denize den kiinin yerinin iaretlenmesine ve suda yzmesine yardmc olacak can simidi,
can halat atlmaldr.
Denize den kazazede dikkatlice takip edilmeli, teknede denize den kiinin yerini devaml
takip edecek biri grevlendirilmelidir.
Denize den kazazedeyi teknenin imknlaryla kurtarmak mmkn olmazsa, yardm
istenmelidir.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


4
Denize Den Adam Kurtarmak
Denize adam dtnde kazazedeye zarar gelmemesi iin eitli manevralar yaplabilir.
Bunlardan en etkili olan Williamson Manevras denilen kurtarma hareketidir. Bu manevra
iin:
Dmen, kazazedenin dt tarafa doru alabanda baslr.
Teknenin ilk rotasndan 060 sapmasndan sonra dier tarafa
alabanda baslr.
Teknenin ilk rotasnn 180 tersine gelmesine 020 kala
dmen ortalanr. Gerekli manevra yaplp kazazedeye
yaklaldnda u admlar izlenir: Sudaki kiiden neta
olunarak kazazedeye rzgar stnden yaklalr.


Kiiye ok yaklaldnda motor durdurulur, bylece kazazede
halat yardmyla tekneye alnabilir.
Kk ve ak teknelerde, bini teknenin ba (n) veya k
(arka) tarafndan yaplmaldr.
Eer teknede bini iin bir merdiven veya armh yoksa sudaki kiinin tekneye alnmas iin
halat ile yaplan bir ilmik kullanlabilir.



A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


5
Yanc Madde
YANGINLA MCADELE
Yangna nasl mdahale edileceini renmekten daha nemlisi, yangn kmasn engellemek
iin alnmas gereken tedbirleri bilmek ve bunlar uygulamaktr.
Yangnla mcadelede yaplmas gereken ise aadaki unsurdan birini ortadan
kaldrlmaktr;
Yakt-Oksijen-Is (Yangn geni)
Yakt: Yakt vanas kapatlmal, yanc maddeler ortadan
kaldrlmaldr.
Is: Su uygulanarak ortam ss drlmelidir.
Oksijen: Ortamdaki oksijen miktar drlmeli veya oksijenin ortam
ile balants tamamen kesilmelidir. Lomboz ve kaportalar
kapatlmaldr.
Yangn geninde yer alan unsurlarn ortadan kaldrlmasnn yan sra, yangn mahallinin
elektrik balants kesilmelidir.
Teknede yangn, genellikle snn ve yanc maddelerin daha ok olduu motor mahallinde
grlr. Motor mahallindeki yangnlarn nlenebilmesi iin:
Egzoz borusu iyi yaltlmal,
Mahalde plak kablo bulundurulmamal,
Yakt szntlar iyi gzlemlenmeli,
Sintine blgesi temiz tutulmal,
Yal ve kirli stpler ve bezler scak yzeylerden uzak tutulmaldr.
Teknede yangna sebep olabilecek dier potansiyel tehlikeler unlardr:
Teknede sigara iilmesi,
Kuzinede (mutfak) kzgn yalarn alev almas,
Kuzinedeki filtrelerin dzenli temizliinin yaplmamas,
Elektrikli stclarn babo braklmas,
Gvertede zgara yaplmas,
Kaynak yaparken gerekli tedbirlerin alnmamas gibi bilinsizce yaplan hareketler.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


6
Yangn Sndrcler
Yangn sndrcler, yangna en hzl mdahale edilebilecek
ekilde kolay ulalabilir yerlerde bulunmaldr.
Yangn sndrclerinin nerede bulunduu ve nasl kullanlaca
herkes tarafndan bilinmelidir.
Yangn sndrcler tpn zerinde yazan kullanma sresine
gre dzeleli olarak servise gnderilmelidir. Yangn tp
zerindeki basn gstergeleri yeil blgenin dna ktnda
ilk frsatta servis bakm yaptrlmaldr.
Yangn sndrcler deniz suyuna kar korunmaldr.
Farkl tiplerdeki yangnlar (kat, sv, gaz, metal, elektrik vb.)
sndrmek iin farkl yangn sndrcler kullanlr.
rnein; Yakt ya da elektrik yangnlarnda su hibir koulda
sndrc olarak kullanlmamaldr.
Yakt yangnlarnda kpk kullanlabilir, ancak ierisinde su ihtiva ettiinden elektrik
yangnlarnda kullanlmaz.
Kuru kimyasal toz ieren sndrcler, kat (A tipi), sv (B tipi) ve gaz (C tipi) yangnlar
sndrmede etkilidir.
Kuru Kimyasal Toz Tipi sndrclerin ierdii tozlarn skmasn nlemek iin dzenli
yaplacak kontrollerde ters-dz edilerek tozlarn karmas salanmaldr.







A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


7

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


8
ARET FEKLER
Turuncu Duman Kandilleri
Suya brakldnda turuncu renkte 3 dakika sreyle duman karan, 4 km ye kadar (uak ile 10
km) grlebilen turuncu duman kandilleri, gndz teknenin konumunu belirtmek iin kullanlr.
Krmz El Maytaplar
10 km mesafeden grlebilen, en az 1 dakika sresince
parlak krmz renkte k veren ve zellikle gece kullanm iin
tasarlanan krmz el maytaplar gn nda da
kullanlabilmektedir.


Paratl aret Fiekleri
Yaklak 300 m. ykseklie kadar tek bir krmz yldz yakacak
ekilde tasarlanmtr. Dme srasnda en az 40 saniye
sreyle yanar ve deniz seviyesinden ykseklere kabilmesi
nedeniyle ok uzak mesafelerden grlebilir.


ARET FEKLERNN KULLANIMI
Gr mesafesinde baka bir tekne/tekneler veya uak ile karada insanlar grlene kadar
mmkn olduunca iaret fiekleri kullanlmamaldr.
Fiekler, yakt ve yanc maddelerden uzak tutulmaldr.
Fiekler, ierdikleri bileenlerden dolay nem ekebilirler. Bu sebeple, eriile bilir ancak kuru bir
yerde saklanmaldr.
aret fieklerinin nerede sakland tm personel tarafndan bilinmelidir.
Tm iaret fiekleri, zerlerinde yazan aklamalara uygun olarak kullanlmaldr.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


9
aret fieklerinin son kullanma tarihlerinin gememi olmasna dikkat edilmelidir. Teknede
son kullanma tarihi gemi iaret fieklerinin eitli nedenlerle kullanlmas tehlikeye sebep
olabilir.
Herhangi bir acil durum olmakszn elence amal fieklerin kullanlmas sutur. lgili arama
kurtarma birimlerini bo yere harekete geirecek ve belki de ayn anda baka bir blgede
yardm isteyen tekneye yardm gitmesini geciktirecektir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
METEOROLOJ
DENlZ ARTLARI
Rzgar ve Dalgalar
Hava basnc mevsimlere, hava scaklna ve Dnya'nn gnlk hareketine gre deiiklik
gstermektedir. Bu sebeple yeryznn baz blgelerinde alak basn(L/A/siklon), baz
blgelerinde ise yksek basn(H/Y/antisiklon) olumaktadr. Yeryznde basnlar ayn olan
noktalar birletiren paralel edeer izgilerine izobar denir.
Rzgar, hava ktlesinin yksek basn blgesinden alak basn blgesine doru yatay
hareketi ile oluur. Normal artlarda deniz seviyesindeki atmosfer basnc 1013 mb'dr,
(760mmHg) Rzgarlar hava ktlesinin geldii yne gre, akntlar ise su ktlesinin gittii yne
gre adlandrlr, (rnek: Kuzeyden gelen rzgar; gneye doru aknt). Sinoptik haritalarda
grlen izobar izgileri, rzgar hznn tahmin edilmesine yardmc olur. zobarlarn sklat
blgelerde rzgar dier blgelere nazaran kuvvetli eser.
Kuzey yar krede yksek basn blgesinde rzgar, saat ynnde dirise (dnmek) ederken;
alak basn blgesinde tam tersi durum sz konusudur. Gney yar krede ise alak basn
blgesinde rzgar saat ynnde dirise(dnmek) ederken, yksek basn blgesinde bunun tam
tersi olmaktadr.
Gndz sresince denizden karaya doru esen rzgra deniz meltemi; gece sresince karadan
denize doru esen rzgra ise kara meltemi denilmektedir.
Yldz 000
Poyraz 045 (4 kerte)
Gndousu 090 (8 kerte)
Keileme 135 (12 kerte)
Kble 180 (16 kerte)
Lodos 225 (20 kerte)
Gn Bats 270 (24 kerte)
Karayel 315 (28 kerte)


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
Frtnalar Kanunu (Buys-ballot)
Kuzey yar krede tekne zerinde bulunan bir kii srtn gerek rzgara doru dndnde
alak basn merkezi sol kol ilerisinde kalr. Bu sayede frtnadan kamak iin gerekli rota
deiiklii yaplabilir. Ayrca, direk bana monte edilen rzgar gstergesi ve anemometre ile
rzgarn nispi yn ve iddeti bulunabilir.

Baz durumlarda, alak basn blgelerinde scakl ve younluu farkl iki hava ktlesi
birbirleri ile karlar. Bu hava ktlelerinin meteorolojik zellikleri farkllk gsterdiinden
birbirleriyle etkileimleri kolay olmaz. Bu sebeple, iki hava ktlesi arasnda "cephe" ad verilen
bir snr alan oluur.
ki eit cephe bulunur. Scak cepheler, sinoptik haritalarda krmz renkli yarm daire eklinde,
souk cepheler ise mavi renkli gen eklinde gsterilir.


A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
Meteorolojik Koullarn Etkileri
Kara artlarndan farkl olarak, rzgarl havalarn denizde ok daha fazla etkili olabilecei
unutulmamaldr. Deniz, rzgrl durumlarda ok dalgal olabilir. Dolaysyla tekne ile
almadan nce hava raporlar mutlaka temin edilmelidir. Bir teknenin ar hava artlarndaki
hareketi aadaki etkenlere baldr;
Tekne tasarm ve dayankll,
Teknenin motor gc,
Gidilen rota.
Rzgar, Dalga ve Aknt
Oluabilecek olumsuz meteorolojik koullar erken tahmin edebilmek iin aadakiler
gzlemlenmelidir;
Basncn deiimi,
Rzgarn deiimi,
Scaklk deiimi,
Dalga tepesindeki krlmalar,
Bulut tiplerindeki deiimler.
Meteorolojik artlarn deierek tekne emniyetini olumsuz etkileyeceine kanaat getirilirse
can yelekleri giyilmeli ve derhal emniyetli bir yere veya sahile doru ilerlenmelidir.

Batan Gelen Denizler
Genellikle, byk dalgalarla mcadele edebilmek iin en iyi yol dalgalar mmkn olduunca
ba omuzluktan almaktr. ok fazla g verilmesi teknenin dalga tepesinden atlayp dalga
ukuruna arpmasna neden olabilir. Bu arpma hareketi hem tekne iin hem de zerindeki
insanlar iin emniyetli deildir. Az g harcanmas ise dalgalarn tekne zerinde krlmasna
veya teknenin zerinden amasna sebep olacaktr. En uygun ve emniyetli seyir artlarn
salamak iin hz ve rota kontrol edilmelidir.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


4
Bordadan Gelen Denizler
Bordadan gelen dalgalarn en byk tehlikesi, teknenin yalpalamasn artrmasdr. Denize
farkl adan yaklalarak yalpalamann derecesi drlebilir. Mmkn olduunca dalgann
k omuzluktan alnarak seyredilmesi ile teknenin daha az yalpa yapmas salanacaktr.

Ktan Gelen Denizler
Ktan gelen dalgalarla beraber seyir yaplmasnn batmak veya alabora olmak gibi potansiyel
tehlikeleri vardr. Ktan gelen denizler, teknenin dmen dinleme gcn azaltr. Bu durumdan
kurtulabilmek iin gaz kolu kullanlarak, dalgalar teknenin knda krlacak ekilde, tekne
dalgalarn arkasnda tutulmaldr.

Sudaki dier tehlikeler gibi, sert hava ile karlalmas sefere kmadan nce hava raporlar
alnarak engellenebilir. Beklenmeyen bir frtna en dikkatli denizciyi bile yakalayabilir.
Dolaysyla en kt hava artlarna kar hazrlkl olunmal ve iyi bir gzlem yaplarak frtna
habercisi bulutlar ile dalga tepelerindeki krlmalar gzlemlenmeli; zellikle barometredeki
deiimler dikkate alnmaldr. Eer sahil yeterince yaknsa, frtna durumunda sahile doru
ilerlenmeli, rzgarn byk dalgalar oluturamayaca sakin bir liman veya rzgaralt
oluturacak bir ada aranmaldr. Frtna ncesinde genellikle rzgarn yn deitirecei ve
zaman zaman iddetini artraca unutulmamaldr.
Emniyetli hzla ilerlenmeli tekneyi dalgalara daha fazla maruz brakacak yksek hzdan
kanlmaldr. Tekne zerinde dmen dinletecek bir g yokken, tekne dalgalara bordasn
evirerek srklenecek ve alabora ihtimaline kar savunmasz kalacaktr. Motor almyorsa,
bir deniz demiri veya el incesine bal gl bir kova ile tekneyi dalga iine doru
ynlendirmek, daha fazla yalpa yapmay engelleyecektir.
artlar ktleirse unlar yaplmaldr:
Tekne, mmkn olduunca su alnmasna engel olacak ekilde korunakl hale getirilmelidir.
Teknedeki herkesin can yelei giydiinden emin olunmaldr.
Dalgalarn etkilerini azaltmak iin hz ve rota yukarda akland ekilde ayarlanmaldr.
Teknenin ba tarafnn dalgalar almak iin en gl noktas olduu unutulmamaldr.
Sert havalarda meydana gelebilecek acil bir durumda, yetkililerin tekneyi kurtarabilmesi iin
durum hakknda bilgi verilmelidir.
A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


5
Teknedeki herhangi bir yalpada devrilebilecek olan tm nesneler, sabitlenmelidir.
Teknedekilerin mmkn olduunca kapal mahallerde tutulmas salanmaldr.

Bofor
Kuvveti
Genel
Tamm
Deniz lt Knot
0 Sakin Deniz ayna gibidir 0-1
1 Esinti
Kpkl tepeleri olmayan, pullanma
grntsnde hafif dalgalanma
1-3
2 Hafif esinti
Kk dalgacklar, hala ksa ama daha
belirgin dalga tepeleri cams
grntdedir ve krlmazlar
4-6
3 Tatl meltem
Geni dalgacklar, dalga tepeleri krlmaya
balar. Cams grntde kpkler. Belki
dank kk beyaz kpkl anaforlar
7-10
4
Mutedil
rzgar
Kk dalgalar uzamaya balar. Beyaz
kpkl anaforlar ska grlr.
11-16
5 Sert rzgar
Daha belirgin uzun ekiller alan mutedil
dalgalar. Birok beyaz kpkl anafor
oluur. Baz serpintilerin olma ans var.
17-21
6
Kuvvetli
rzgar
Byk dalgalar olumaya balar. Beyaz
kpkl dalga doruklar imdi her yerde
daha yaygndr. Muhtemelen biraz
serpinti olur.
22-27
7
Frtnams
rzgar
Deniz kabarr, krlan dalgalardan kan
beyaz kpkler rzgar ynnde eritler
halinde srklenir.
28-33
8 Frtna
Daha uzun orta ykseklikte dalgalar.
Dalga doruklarnn ular rzgarla
damlacklar halinde salr. Kpkler
rzgarla ok belirgin eritler halinde
srklenir.
33-40
9
Kuvvetli
frtna
Yksek dalgalar. Rzgar ynnde
srklenen youn kpk eritleri. Dalga
doruklar dmeye, takla atmaya ve
dalga zerinde yuvarlanmaya balar.
Salan damlacklarn younluu gr
etkileyebilir.
41-47
10
iddetli
frtna
Uzun zaman asl kalan doruklaryla ok
yksek dalgalar. Youn, srklenen
byk kpk eritleri. Yzey beyaz bir
grnm alr, denizin takla atmas youn
ve rktc olur. Gr ok etkilenir.
48-55

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


1
MOTOR
Motor, teknelerin istenilen sratte seyredebilmeleri ve limandan ayrlma veya limana
yanama manevralarn emniyetli bir ekilde yapabilmeleri iin gerekli olan yrtc kuvveti
veren teknenin en nemli bileenlerinden biridir.
Motorlar kullandklar yakt tipine gre benzinli veya dizel, alma prensiplerine gre 2 veya
4 zamanl, tekneye monte edililerine gre ise iten veya dtan takmal olarak
snflandrlrlar. Teknenin boyu ve arlna gre uygun gte motor seimi, istenilen hzn
yakalanabilmesi iin nemlidir.
ki zamanl motorlar, hacim olarak drt zamanl motorlardan daha kktr ve verimlilikleri
de daha azdr.












A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


2
MOTORU ALITIRMA
Motor altrlmadan nce kullanma talimatna uygun olarak gaz kolu, vites, yakt pompasnn
alt ve herhangi bir yakt sznts olmad kontrol edilir.
Elle alan motorlar iin, altrma kablosunu ekmeden nce, kablonun hareket menzilinde
herhangi bir engel olmamas salanmaldr.
Motorun almas iin ilk hareketi salayan yardmc donanm mar motorudur.
Mar motorunun bakm dzenli olarak yaplmaldr.
Gaz koluna motor alr almaz g uygulanmamal, motorun snmasna izin verilmelidir.
Rhtmdan ayrlmadan nce motorun yeterince snmas salanmaldr.
Egzozdan kan mavi duman, motorun ya yaktna veya silindirlerde ya kaa olduuna,
siyah duman ise filtrelerin kirli olduuna iaret etmektedir.

YAKIT KMAL
Yakt, denize dkldnde evreye zarar vermesinin yan sra yangn tehlikesi de
oluturmaktadr. Yakt ikmalinde, srasyla aadaki kurallara dikkat edilmelidir;
Yaktn denize szmasn nlemek iin ncelikle tekne emniyetli bir ekilde rhtma balanmal,
tm motorlar durdurulmal ve grevli personel dndaki kiiler ikmal blgesinden uzak
tutulmaldr.
Yangn tehlikesine kar tm alev kaynaklar uzaklatrlmal, g kaynaklar, elektrik alterleri
kapatlmal ve elektrikli cihazlarn kullanlmasndan kanlmaldr. Yakt ikmali srasnda
kesinlikle sigara iilmemelidir.
Tm lombozlar, kaportalar ve menholler kapatlmaldr. Yakt tank kapasitesi bilinmelidir.
Gereinden fazla yakt alnmas szntlara ve deniz kirliliine neden olabilir. Denize yakt
szdrlmasnn ar cezay gerektiren bir su olduu unutulmamaldr.
kmal srasnda teknenin zerine yakt szarsa, vakit kaybetmeden bir bez veya havlu
kullanarak dklen yakt temizlenmelidir.
kmal sonrasnda motor blmesinin yanc gazlardan arndrlabilmesi iin motoru
altrmadan nce ortam yeterince havalandrlmaldr.

A.D.E.S.
Amatr Denizci Eitim Sistemi
Ders Notlar


3
ELEKTRK
Teknelerde kullanlan seyir/manevra aletleri, aydnlatma/stma/soutma gibi sistemler iin elektrik
enerjisine ihtiya vardr. Bu enerji byk teknelerde jeneratr kk teknede ise akler vastasyla
salanmaktadr. Teknelerde genellikle 12 V gerilimli elektrik sistemleri kullanlmaktadr.

Ak
erisinde bulunan plakalarn aras asitle doldurulmu olan ve elektrik enerjisi salayan cihazlara ak
denir. Teknelerde bulunan aklerin ierisindeki asit seviyesi dzenli olarak kontrol edilmeli, gerekirse
saf su eklenmelidir. Kuru tip aklerde su ilavesi gerekmemektedir. Akler kullanldka elektrik enerjisi
retim kapasitesini yitirmekte ve cihazlarn almas iin gerekli olan enerjiyi salayamamaktadr.
12 voltluk elektrik enerjisi salamas gereken bir akde gerilim 11,6 volta dt zaman ak arj
edilmeli, 10,6 voltun altna dt zaman ise aknn tamamen boalm olduu anlalmal ve bu
ak kullanlmamaldr.

Deniz Tipi Kablolar
Teknelerde kullanlan elektrik kablolar uygun kesitlerde seilmeli, balant noktalar uygun ekilde
izole edilmeli, tekne vibrasyonunun kablolar koparmamas iin gerekli emniyet pay braklmal, direnci
fazla olan kablolarn ar snma sonucunda yangna sebebiyet verebilecei gz nnde
bulundurularak nlemler alnmaldr.

Sigortalar
Sigortalar, elektrik enerjisi ile alan cihazlarn ar gerilim veya ksa devre gibi durumlardan
korunmas amacyla kullanlr. Ar gerilim veya ksa devre gibi durumlarda, sigortada bulunan ve
elektrik akmn salayan teller eriyerek, cihaza elektriin gitmesini engeller. Elektrik devrelerinde
kullanlan sigortalarn, cihazlarn bozulmasna veya elektrik yangn kmasna sebebiyet vermemeleri
iin uygun amperli yedekleri ile deitirilmesi gerekmektedir.