SPRTOLO

RUHSAL GEREKLER B L M
BLM ARATIRMA MERKEZ
SPRTOLOJ
RUHSAL GEREKLER B L M
R7T
B LM ARATIRMA MERKEZ
Yaynevi st anbul
Kitap No : 49 SPRTOLOJ
Spi rl t i zm, di er bt n t abi! i l i ml erden eh aa onl ar da esas ba
kmdan kapsam i i ne al abi l ecek geni l i kt e bi r Evren Konusu'dur. O,
bi r ruh bi lgi si di r ve ruh ol maynca dnyal ar ve dnyal ar ol maynca da
t abi at i lmi yokt ur.
Dr. Bedri Ruhsel man
. (1898- 1960)
Bi ri ne! Bask : Ni san 1980
Di zgi - Bask 'i i k Mat baas
Kapak Bask ! Bar Mat baas
Ci l t Yapm : Kardel er Ci l t evi
Kapak Resmi t Babbi t t , Princl pl es of Li ght and
ol our.
N D E K L E R
1. BLM
SPRTALZM VE KISA TARHES
2. BLM
C. G. JUNG : SPRTALZM VE PSKOLOJ
, a Fi zi k-t esi Ol ayl ar ve Trans-Psl e Sorunu
b Psi kol oj i ve Spi ri t al i zm'de Bi l i n Tezahrl eri
3. BLM
W. KI NGSLEY : SPRTALZM BLM MDR?
Bir defa bu mevzuya girmeye karar verip dahil ol
duktan sonra, insann karsna yle usuz bucaksz ba
hisler, yle izaha ve halle muhta meseleler kar ki
bunlar iin ayr ayr mtalalara, uzun uzadya alma
lara mutlaka ihtiya hasl olur. Acaba bu ihtiya ne
vakit sona erer? Kim bilir?.. (...)
Fakat zamanla bu mevzularn genilediini gr
dke ve mevzularn genilemesiyle alma ve aratr
ma ihtiyacnn arttn hissettike, bu iin asla sonu
gelmeyeceine dair olan inancm devam edip duracak
tr.
Dr. Bedri RUHSELMAN
N S Z
nsan varl, evrensel yksek-b enlii ile, dnyasal alt-ben-
lii arasnda bir karmak yapdr. Yksek benlik, bir evren
sel etdn tamamlamak iin irtibat kurduu Madde Kinat
ierisindeki evrim denilen; aratrma-deneme-gzlem vb. al
malarnn sonucunda, amac olan bilgi ve geree ular. Bu
amaca var, insan varlnn bir Evrensel uurlanma ierisi
ne girmesi ile tamamlanr. te dnya zerindeki insan var
lklarnn da, yksek benlikleri, artk byle bir merhaleye
ulamaktadr. Bu durum, amzda, insanln ruhsal gerek
lie doru ynelmesi ile de aka grlmektedir.
nsan varl, bedenli halde olduu zamanki bal uur
hlinden, artk kurtulmak gereini hissetmektedir, ki bylece,
bedenli halde iken de serbest uur hllerine doru kar ko
nulmaz bir ekili ve eilim duymaktadr.
nsan varl bir organik yap deil, o organik yapy bir
evrim arac olarak kullanan ruhsal yapdr. Bu gerek, insan
lar sadece maddeye ynelten ksr faaliyet ve dncelerin
artk iflasn ve anlamszln ortaya karmaktadr. nki,
insanlk artk, maddenin ve maddeciliin kr-karanl ieri
sindeki zdraplara ve esarete doymutur. Ruhsal Varlklar,
Evrensel zgrlk ve Bilgilerini, Madde Kinat iinde yaa
mak ve maddeye hakim ve tasarruf eden hline gemek iin
yaamak istiyorlar. Kimse artk, bir makl insan, sadece mad
deden ibaret bir varlik olduuna inandramamaktadr. Bu ola
nakszdr, nki. Spiritoloji'nin ortaya kard bilimsel ger
ekler, tm maddeci banazl ve krl ortadan kaldracak
kadar belirgin, apak ve ikna edicidir.
----- ----
Halftfe Egemer, Sarkaya
1. BLM
SP R TAL ZM VE KISA TARHES
Londra Diyalekt i k Dernei yelerinden kurul u 33 kii li k bir komi s
yon, t myl e hayl eseri ol an bu i ddialar, ebedi yen kknden si l ip
yoket mek amacyl a ve bu ad al t nda t opl and, ama, 18 ay sonra, n
l Fi zi k ve Ki mya Bi l gi ni Si r VVilliam Crookes, bi r yazsnda, ruhsal
ol ayl ar konusunda: Bt n bunl ar mmkndr demi yorum... Gerek ol
dukl arn kesi nl ikle i ddi a edi yorum... di ye yaznca, komi te bu ol ayl a
rn gerekl i i ni kabl ederek dal mak zorunda kald.
Spiritalizm kelimesi birbirinden ayr iki dn
ce trne deinmek zere kullanlagelmitir. 18. ve 19.
Yzyllar'da, ruhun niha gereklik olduunu ileri sren
felsef teorilere atfen kullanlyordu. Bugn ayn kelime,
iki ana inancn tanmlad bir hareketi ifade etmek
amacyla kullanlmaktadr:
Birincisi; beer kiiliin, belirli bir biimde, bede
nin lmnden sonra srmesine dair inan;
kincisi; lenlerin ruhlar ile irtibat kurmann
mmkn olduuna dair inan.
19. Yzylda, modem Spiritalizmin eletiricileri
ve muhalifleri bu hareketi tarif etmek zere Spiritizm
kelimesini kullandlar.
Ruhlara olan inan, modem Spiritastlere zg
bir olgu deildir. Antropolog Sir Edward Taylorun
lkel Kltr (Primitive Culture, 1871) adl alma
snda belirttii gibi, ruhlara olan inan beer toplum-
larm dnya apnda rastlanlan bir vehesidir. Bunun
da lmden sonra yaama ve yaayan kiilerin ruhlarla
temas kurabileceklerine dair inanla arasnda bir ba
vardr. Din adamlnn en eski biimleri arasnda, 'ruh
5
dnyas ile beer dnya arasndaki temasla deiik e
killerde ilgilenen 'amanlar' ve ruh medyomlar yer
alyordu.
Hristiyanln kendisinin bir spiritualist hare
ket eklinde ortaya kt ve Hz. sann son derece
yksek seviyeden bir medyom olduu da ileri srl
mtr. Spiritualistler, byle bir yorumun, Incil'de ge
tii ekliyle Hz. sa'nn yaamnda yer alan 'mucizev'
unsurlar anlamamz mmkn kldm belirtmektedir
ler. Medyomluun, Hristiyanln ilk zamanlarnda
Kilisece uygulandn belirten kantlar da mevcuttur.
Fakat, Kilisenin arada srada azizler ve melekler ile ir
tibat kurma ihtimalini kabul etmeyi srdrmesine
ramen, medyomluk, 3. Yzyldan nce, Hristiyanlk
uygulamalarnn benimsenen bir vehesi olmaktan k
mt.
16. Yzyl'da Protestan kiliselerinin tesisi ile so
nulanan bir dinsel devrim olan Reform, sosyolog
Max Weberin (1864-1920) bynn zlmesi diye
niteledii, giderek byyen ve doastne kar olan
bir inanszla yor at. 18. Yzyla gelindiinde, akl
clk [rationalism O ] , Bat Avrupa'nn okumu kesim
lerince iyice benimsendi. Fakat, bir yandan aklclk ge
liirken, te yandan da maddeciliin ar biimlerine
kar olan bir tepkinin olutuu grlyordu. Hristi
yanlk dahilinde bu tepki, uakers ve Quietists gibi
mistik ve Methodism gibi gayretli hareketlerin geli
imi biiminde tezahr etti. Ancak, modem Spiritua-
lizmin asl kaynaklar Hristiyanlk tradisyonunun d
nda; simyaclarn almalarnda, Paracelsus'un,
Franz Mesmerin ve Emmanuel Swedenborgun teorile
rinde, dou dinlerinden ve Kuzey Amerika Kzlderili
amanlarmn uygulamalarndan tretilen fikirlerde
aranmaldr.
Modem Spiritualist hareket, 1848 ylnda Amerika
da, New York eyaletindeki kk bir ky olan Hydes-
vlede Fox ailesinin oturduu evde meydana gelen olay
larn basma yansmas sonucunda dodu. Fox ailesi,
szkonusu eve Aralk 1847de tanm ve bunu izleyen
ay boyunca, geceleri sk sk uykularn kararak
kendilerini rahatsz eden tuhaf grltlere tank olmu
lard. Fox ailesi, baba John Fox, anne Leah Fox ve gen
yataki kzlar Margaretta ve Kate Foxtan oluuyordu.
31 Mart 1848 Cuma gn, Fox ailesinin fertleri er
kenden yataklarna ekilmilerdi. Bn. Leah Fox, o gece
balarndan geen olaylar u ekilde anlatyordu:
O gece yattmzda vakit ok erkendi ortalk
henz yeni kararyordu. Yorgunluktan bitap dm
tm tam yatmtm ki, her zamanki gibi balad
odadaki teki yatakta yatan ocuklar darbeleri iittiler
ve parmaklarn aklatarak ona benzer sesler kartmaya
altlar.
Kk kzm Kate, Bay Splitfoot, benim yaptm
gibi yapnz, diyerek ellerini rpmaya balad. Ses,
annda, ayn sayda darbe ile kzm izledi. Kate durdu
unda ses de ksa bir sre iin kesildi.
Daha sonra Margaretta, aka olsun diye, 'imdi,
ayn benim yaptm gibi yapnz. Ayn anda bir elinizle
tekine vururken, bir, iki, , drt diye saynz, dedi
ve nceden olduu gibi darbeler duyulmaya baland.
Margaretta sylediklerini tekrarlamaya korkmutu.
O vakit, oradaki hi kimsenin yantlayamayaca
bir deneyi uygulamay dndm. Sese?z, ocuklar
mn yalarn birbiri ardna darbelerle belirtmesini is
tedim.
Annda, her bir ocuumun yasini doru olarak
verdi ve yedinciye kadar, her birini ayr ayr belirtmek
zere aralarnda yeterince duraklad yedincide daha
uzun bir duraklama oldu ve sonra kesin darbe daha
iitildi. Bu, en kk ocuum olan ve len kn
yana tekabl ediyordu.
Sonra sordum: 'Sorulann doru yantlayan, bir
insan mdr?
Herhangi bir darbe gelmedi.
Sordum: 'Bu bir ruh mu? Eer yleyse, iki darbe
vurunuz.'
Bu ricada bulunur bulunmaz, iki darbe sesi du
yuldu.
Bylece, Bn. Leah Fox ve kzlar, szkonusu evde
ldrlm olduunu iddia eden bir ruhla irtibat kur
mann bir yolunu kefettiklerine inanmlard. ngiliz
yazar Sir Arthur Conan Doyle, Spiritualizmin Tarihi
(History of Spiritualism, 1926) adl kitabnda, evin bu
lunduu arsada daha sonradan yaplan kazlar srasn
da bir iskelet kalntsna rastlanldn syler.
Fox ailesini artk sadece ruhlarn kard grl
tler deil, sansasyon arayclar da. rahatsz eder ol
mutu. Bylece, Bn. Leah Fox, kk kzlar ile birlikte,
New York eyaleti dahilindeki Rochester kentinde otu
ran evli kznn yanma gitti. Ruhlarn kendileriyle irti
bat kurmalarna imkn veren psiik yetenekleri burada
da srd ve giderek evrelerinde ilk Spiritualist halka
kuruldu. 1949 ylnda Fox kz kardeler, Rochester'de,
halka ak ilk gsteriyi yaptlar ve bunu, dou eya
letlerinin dier birok kentinde yaplan gsteriler izle
di. Fox kzkardelerin faaliyetleri popler Basnda san
sasyon yaratm ve poplerlikleri, Buffalo niversite-
sinden profesrn yapt aklamalardan hi etki
lenmemiti. Bu profesrler, 1851 ylnda yrttkleri
bir aratrmadan sonra, duyulan darbelerin, dizkapak-
larmn hareketleri ile ya da Katein szde itirafna gre,
ayaklarnn baparmaklarn tlatmas sonucunda olu
tuunu aklamlard!
'Ruhlarn darbe sesleriyle irtibat kurmalarna.
(spirit rapping) ilikin gsteriler ve toplantlar bir an
da Amerikada salgn haline gelmiti. lk zamanlarda
Spiritualizm, bir din hareket olduu kadar popler bir
bilimsel hareketti de. Bir medyomluk gsterisinde ha
zr bulunmu ya da bu tr olaylar hakknda okumu
olan kiiler, kendi evlerinde, dost ve akrabalarn katl
dklar celseler dzenliyorlard. ou kez, merak dr
ts ve bilimsel aratrma hevesi ile hareket ediyorlar
d. Bu kiiler, Spiritualistler'in iddialarm denemek a
bas ierisinde toplanmlar, kurduklar halka dahi
lindeki kendi deneyimleri ile bu tr iddialarn onaylan
makta olduunu hissettikleri takdirde toplanmaya de
vam etmilerdi. Byle baarl gruplarn oluturduu
temel zerindedir ki, kalc demekler ve kurulular te
sis edilmeye ve gelimeye balad.
Spiritualizmin insanlar kolayca etkileyen tezahr
lerine halkn dikkatini ilk kez Fox kzkardelerin ek
mesine karlk, Spiritualist felsefenin prensiplerini ilk
kez ortaya koyan kii de Andrew Jackson Davis (1826 -
1910) olmutur.
Andrew J. Davis, ipnoz altnda derin bir trans ha
line girdiinde paranormal yeteneklerinin ortaya kt
m kefetmiti. Bu deiik uur hali ierisinde astral
seyahat yapyor, durugrr oluyor ve hastalara para
normal tbb tehisler koyuyordu. Fakat, A.J. Davisin
gerek misyonu, trans medyomluu yeteneinin teza
hr ile gerekleecekti. Davis, bir gn trans altnday
ken, bir kitap yazdracam aklad. Dr. S. S. Lyona
Davis'i hipnotize etmek, Rev. William Fishbougha da
trans halindeyken sylediklerini yazmak grevleri veril
di. Bylece, Kasm 1845 - Ocak 1847 tarihleri arasnda,
trans altndayken tam 157 ayr yaz yazdrd. Bu yaz
lar, ayn yl, Doann Prensipleri, lhi Vahiyleri ve n
sanla Bir Ses Ksml Bir Tez PoughJceepsie
Khini ve Durugriir Andrev Jackson Davis Tarafndan
ve Vastasyla (The Principles o Nature, her Divine
Revelations and a Voice to Mankind. A Treatise in
Three Parts By and through Andrew Jackson Davis,
the Poughkeepsie Seer and Clairvoyant) bal altnda
yaymland. Ksaca Doann Prensipleri adyla bilinen
800 sayfalk bu balca eserinde, iirsel ve etkileyici bir
kozmoloji ile disiplinli bir toplumculuun bir arada
sunulduunu gryoruz.
Bir yl sonra, 1848de Modern Spiritualist hareket
balam ve hzla yaylmt. Davis ve kard The Uni-
vercoelum adl gazetenin evresinde toplanan grubu,
doatesi konularn nde gelen popler yorumcular
olarak bu hareketteki yerlerini almlard. Davis, 1855
ylnda, bu kez 2135 sayfay bulan 5 ciltlik bir eser daha
ortaya koydu: Yce Armoni: Doal, Spiritel ve Gksel
Evrenin Felsef bir Vahyi (The Great Harmonia: A Phi-
losophical Revelation of the Natural, Spiritual and Ce-
lestial Universe).
Poughkeepsie Khini diye bilinen A.J. Davis, bu
almalaryla, Spiritualist hareketin nder teorisyeni
olmutu. Yazlar vastasyla halkn gzleri nne serdi
i 'Ruhsal lemler Corafyas, son derece yaygn bir
etki yaratmt. Summerland (Yazlkesi) adn ver
dii Ruhlar leminde yaayan Ruhsal Varlklarla ilgi
li raporlar, saysz medyomun faydaland bir temel
kayna oluturmutur.
A.J. Davis, Ruhlar lemi'nin gerek bir dnya
olduunu ve tradisyonel Hristiyanln cenneti ya da
cehennemiyle bir ilikisi bulunmadn sylyordu: Bu
dnyann sipiritualize olmu bir halidir, ki burada var
lklar, Ruhsal Bedenleri iinde yaamlarn srdrerek*
geliim ve mkemmellik peinden koarlar (2).
10
Davis, Yce Pozitif Zihin, bir neden olarak, diye
yazyordu, Boa'y bir Sonu olarak gelitirir, ki Be
er Ruhu niha bir ama olarak retebilsin diye. Tan
rnn bilimsel bir tanmn yapmaya abalayan ilk yar
zarlardand: lh Zihin Pozitiftir ve Doa Negatiftir,
diyor ve Tanr iin, Cevherlerin sonsuz genileyiinin,
geliici mahiyetteki biimler ve dzenler halinde evre
sinde topland Yce ekirdek, ifadesini kullanyor
du. Zihin ise, gerek bir cevher dr. Zihin, fizik mad
de ile, elektrikiyet ve mknatsiyet vastasyla etkileir
ve bedenlerimiz hasara urad vakit, zihin araclyla
yardma koan da ruhtir: Tek kelimeyle, ruh, orga
nizmay bir btn halinde tutmak iin anatomik pren
siplere gre tekrar ina eder, tekrar ekil verir ve ge
rekli olan her eyi yapar.
Andrew Jackson Davis ya da Poughkeepsie Khini,
Modem Spiritualizm hareketinin en artc ve etkile
yici kiilerinden biri olarak, gnmzde, ne gerekli -
giyi grebilmi ne de tek tk baz kitaplarn dnda ( 3)
hak ettii ekilde cidd bir aratrmaya konu olmutur.
Spiritualizmi eletirenler, Spiritualist hareketin
douundan sadece birka yl sonra Spiritualizm'e ait
fenomenleri bilimsel olarak incelemek zere baarl
atlmlarda bulunulduundan pek bahsetmezler. 1848
ylndaki Fox olayndan sonra Spiritualizm, Amerika'
nn ou yerinde bir yangn gibi yayld ve 1854 ylnda
ylesine popler bir hale geldi ki, Kongrenin Spiritua-
lizm'e ait fenomenleri konu alan resm bir inceleme y
rtmesi iin bir giriimde bulunuldu. Bu hareket glm
semelerle karlanarak geitirildi. Fakat tamnm
Amerikal kendi bamsz aratrmalarna balamlar
d bile. Bu Amerikallardan ikisi bilim adamyd ve
muhtemelen de dnyann herhangi bir yerinde psi feno
menlerini bilimsel olarak inceleyen ilk kiilerdi. n-
11
csti ise, New York Anayasa Mahkemesinin Bayargc
olan J. W. Edmondsdu.
ilk atlm, aratrmalarna Ocak 1851de balayan
J.W. Edmondsdan gelmiti, iki yl sonra, kendisinin
ifadesiyle, ruhsal irtibatn gerekliine salam bir e
kilde inanan bir kimse haline gelmiti. Bu sre boyun
ca birka yz fenomene tank olmu ve hepsinin de
zerine, dokuz yandaki kz Laura birden bir ksenog-
losi medyomuna (4) dnvermiti. Laura Edmonds,
hi duymad dokuz ya da on kadar yabanc dili, bir
saati bulan sreler dahilinde konuabiliyordu. J. W. Ed
monds da ksa bir zaman sonra, Spiritalistlerin gide
rek artan saflarna katld ve sonunda, lkenin en b
yk salonlarm konuyla ilgili konumalarm dinlemeye
gelen dinleyicilerle doldurup taran popler bir konu
mac haline geldi.
Psi dnyasn ele alan ilk Amerikal bilim adam,
Harvard ve Yale niversiteleri'nden mezun olan ve
Pennsylvania niversitesi'nde Kimya Profesr olan
Prof. Robert Hare (1781-1858) idi. 1853 ylnda, Spiri-
tualizm denilen 'byk hlyamre lehinde ve akln ve bi
limin aleyhinde olmak zere sratle pekien bu 'pop
ler delik akmn durdurma abas ynnde elindeki
btn imknlar seferber etmeye koyuldu!
O zamanki ve imdiki ou phecilerin aksine,
Prof. Hare, bu byk hlyaya adil bir ans tanmaya
ve elindeki btn imknlarla incelemeye karar verdi.
Aratrmalarnda birtakm mekanik aletler kullanan
Prof. Hare, birok bakmlardan, Sir William Crookes-
un almalarm hemen hemen yirmi yl ncesinden
gerekletirmi oluyordu. Bilimsel olarak aklanama
yan, medyomun eli kaldracn ksa kolu zerine konul
duu zaman bir terazideki arln artmas olgusunun
imkn dahilinde olduuna kanaat getirmek iin bir e
12
it kaldra kullanmt. Bir masann, medyomun bu
masaya dorudan dokunmamasna ya da masann ha
reketini uurlu olarak kontrol edememesine ramen or
talkta dolaabileceini gstermek zere, medyomlann
ellerini, inko levhalar zerine yerletirilen pirin bi
lardo toplarmn zerine koydurtuyordu. Bir celse sra
snda, Prof. Haren kendisinin zerine uzand bir
masa, sadece yerden havalanmakla kalmayp, alnmak
ta olan bir mzikle birlikte ritm tutmaya balamt.
Bu arada, biri kardeinden ve teki de pek tanmad
bir kuzeninden olmak zere, te lemden tebliler de
almt. Sjelerinden bir medyomla birlikte Montreale
yapt bir yolculuk srasnda, Ruhsal Varlklar, anah
tarlarn ve ahsi eyalarm saklamlar ve beklenme
yen yerlerde materyalize etmilerdi. Bir baka gn, bir
otel odasnda, almalar srasnda kulland cihazlar
dan biri, kilitli bir antann iinden ktktan sonra,
kendi kendine Prof. Hare'm yatamn demirlerine aslp
kalm ve profesrn bana bilardo toplar yamt.
Prof. Hare, Spiritualizm ile ilgili bilimsel bulgula
rn 1855 ylnda yaymlad. Ruh Tezahrlerinin Deney
sel ncelemeleri (Experimental Investigations of the
Spirit Manifestations, New York, Partridge & Brittan,
1855) adl bu kitab byk bir giyle karlanm, iki
ylda tam drt bask yapmt. Yaymclar iutabm rek
lamm Bilimsel Olarak Ortaya Konulan Spiritualizm
slogan ile yapmlar ve Prof. Hare, bu popler delili
i ve byk hlyay zmek yerine, byk bir evkle
sarlarak Spiritualizme inananlar arasna katlan en
nl kiilerden biri olmutu.
Prof. Hare, Amerikan Bilim Gelitirme Kurumuna
(American Association for the Advancement of Science)
bulgularyla ilgilenmeleri iin arda bulundu, fakat
okumak istedii tez reddedildi.
13
Paranormal fenomenleri harekete geirebilen kii
ler (medyomlar) bulunduu gibi, ayn ekilde, bu tr
fenomenleri nleyebilen kiilerin de [anti-medyom-
lar (?)] bulunduu hususunu kefeden Prof. Hared.
Baarl bir celseden sonra celse odasna phecilii
onaylanm bir ahs alan Prof. Hare, bu ahsn katl
masndan sonra artk hibir eyin meydana gelmediini
gzlemlemiti. Daha sonra bunun sebebini Ruhsal Var-
lklara sorduunda u yant almt: Biz bir ey ya
pamazdk, nk o [pheci kii] kendisi bir kar ya
da muhalif medyomdu ve onun mevcudiyeti medyomun
gcn sfra indirdi.
Eer alelde bir manyetik alann etkilerini geersiz
kabiyorsak, bir medyomsal alann etkerini de ge
ersiz klabileceimizi varsaymak makl olsa gerek. Bu
husus, phecilie gerekten kendini adam bir phe
cinin bandan herhangi bir paranormal fenomenin ne
den hi gemediini de aklayabilir.
Spiritalizm zerinde aratrmalar yrten ikinci
nl Amerikal bilim adam, birok akademik tinvan
ve nemli derneklerde yelii bulunan bir ziraat kim-
yacsyd: Prof. James J. Mapes. Aratrmalarna Prof.
Hareden az sonra balayan Prof. Mapes, 'ruhlar dnya-
sndan renilecek bireylerin bulunduunu dnen
arkadalarnn okluundan etkilenmiti.
Prof. Mapes Ue ibirlii yapniaya karar veren Ruh
sal Varlklar, Profesrn katld ilk celselerin birinde
kendisine ayrntl talimatlar vererek, alt pozitif ve
alt negatif zihinvsn. oluan on iki kiilik bir grup top
lamasn sylediler. (Bu dnemin Spiritualist aratr
malarnda elektrik ve mknatsiyet konularyla ilgili te
rimlerin sk sk ortaya kmas olduka ilgin bir hu
sustur.) Prof. Mapes, Ruhsal Varlklarm zerinde dur
duu gibi, haftalk yirmi kadar toplant yapmaya rz
14
olan oniki arkadan bir halka oluturacak ekilde bir
araya getirmeyi baarmt. nceleri bu halkay bir ara
da tutmakta glk ekmiti. nk, ilk onsekiz top
lant srasnda, Ruhsal Varlklar'm szle ifade edilme
yen sorular yantladklar ve Prof. Mapesin grnme
yen ellerin bacaklarna dokunduklarm hissettii, gr
nrde baarl olan bataki baz olaylardan sonra kay
da deer hibir ey olmamt.
Grubun sabr son iki celse srasmda dllendiril
miti: Masann altndaki parmenler zerine tebliler
yazlm, oturmakta olan insanlarn altndan iskemle
leri ekilmi, mzik aletleri kendi kendilerine almlar
ve demeye atlan bir avu maden para kendiliinden
bir su bardann ierisine istif olunmutu. Bazlar
sadece Prof. Mapese duyduklar saygdan tr bu ie
katlm olan grup yeleri, bu deneyi izleyen drt y
boyunca muntazaman toplanmay srdrmlerdi. Da
has, Prof. Mapesin hanm birden medyomluk yetene
i olduunu kefetmi ve grne gre Ruhsal Reh-
berlerince ilham edilen, yksek nitelikte suluboya tab
lolar yapmaya balamt. Edmonds ve Prof. Hare gibi
Prof. Mapes de, sonunda, Spiritualistler'i alt etmek ye
rine, onlara katlmann gerekliliini anlamt.
O gnlerde sanki Ruhsal Varlklarm, aratrmac
larn kendilerinden daha fazla aratrmayla ilgilendik
leri grlyordu. Belki de dnyann ilk psi aratrma
laboratuvarlarm tasarmlayan ve yapmlar iin tali
mat verenler de gene Ruhsal Varlklar'dan bakas de
ildi. Bunlar, Ohio, Athens Countyde bir ifti olan
Jonathan Koonsun ve komusu John Tippie'nin bahe
lerinde ina edilmiti. J.Tippie hakknda pek birey bi
linmemesine ramen, Amerika'daki Spiritualizm'in ba
lang yllarn inceleyen ngiliz tarihi Bn. Emma Har-
dingein sayesinde, Koons haklmda, Keke zamannda
15
daha etraflca incelenmi olsayd, dedirtecek kadar
malmata sahibiz.
Laboratuvarm ina ettikten sonra, Ruhsal Varlk
lar, Koonsa, ilkel bir elektromanyetik bataryay son
derece andran bir ruh makinas yapmas iin talimat
verdiler. Bn. Hardingein Modern Amerikan Spiritua-
lizmi (Modem American Spiritualism, London, James
Bums, 1870) adl kitabnda anlattna gre, bu maki-
na, olduka karmak bir inko ve bakr dzenleme
siydi ve Ruhsal Varlklarm iddia ettikleri zre, teza
hrler srasnda kullanlan manyetik auray toplama ve
odaklama iini gryordu.
Bn. Hardinge yle devam ediyordu: Bu kendine
zg batarya uzun bir tahta masann zerine konulu
yor ve yanna da birtakm [mzik] aletleri yerletirili
yordu... Yksek bir ereveye, askyla, deiik cesamet
te iki davul aslyor ve aletlerin bulunduu dikdrtgen
biimindeki tahta masaya temas edecek ekilde, ortaya
bir de yuvarlak bir masa konuluyordu. Medyomlar, o
unlukla, bir yarm daire eklinde bu yuvarlak masann
evresinde oturuyorlar ve ziyaretiler de yirmi ya da
daha fazla sayda olmak zere, ilk halkann arkasnda
yer alan sralara oturtuluyorlard.
Davullar, grne gre, esas masann ucundaki
tahta mesnetler zerine bakr tellerle balanmlard, ki
bu da inko ile rtlm bakr teller ile kesitirilmiti
ve tahta mesnetlere, ayrca, zerlerine ufak ziller tak
lan (Ruhsal Varlklar, bazan bunlar alyorlard),
gvercin biiminde kesilmi baz bakr levhalar da as
lyordu.
Bn. Hardinge, kendisi de pek emin olmad halde,
btn bu tehizatn ne ie yaradm elinden geldiince
aklamaya almaktadr: Ruhsal Varlklarn, yery
z, ile irtibatlar srasnda, iki ilkel unsur sayesinde te
16
zahr ettikleri sylenir; birincisi, ruhsal bedeni olutu
ran bir elektro-manyetik unsur; kincisi, fiziki biraura,
ki medyomdan nerolur ya da madd cevherden topla
nabilir ve sanld kadaryla, anllk [vitality] unsuru
na benzer.
Koonsun ruh makin as, anlald kadaryla,
Ruhsal..Varlklarm kendi amalar ynnde kullanma
lar iin, celsede bulunanlarn elektriini toplamak ve
tutmak zere kullanlyordu. Ruhsal Varlklarm faali
yetlerine balayabilmeleri iin, nceden' arj edilmesi
gerekiyordu.,. Su d o kez, Ruhsal Varlklarn ken
dilerinin davullardan kardklar byk grltlerle
salanyor ve bunu, daha baka rktin grltler izli
yordu. Bu celselere tank olan bir ahs yle diyordu:
Bu ilem, srasnda; byk masa ve ktkten, yaplma
evin kendisi, frtnaya tutulmu bir aa gibi sallanv-
yordu. .>
-Celseler bir kez balad m, artk Ruhsal Varlklar
melodiler alyorlar, tebliler yazyorlar, hazr bulunan
larn skmalar iin eller materyalize ediyorlar (ly-
. m'cesine souk, fakat carili eller gibi de sk ve kat),
fosfofa batrlm zmpara ktlarn maniple edi
yorlar ve hatta, celsedekileriri balarnn zerinden .iz-
kancayla ate ediyorlard. Fakat, Konsun calil kom
ular, afazisini igal edip, ktkten yaplma kulbesi
ni yakarak'kendisini Athens Countyden srdklerinse
btn bu toplantlar da. sona ermiti,
Sipiritualizm, Amerikada domutu. Fakat, ek
gemeden, zellikle Londra ve Parise gidenlerin anlat
tklar sayesinde, Spiritualizmin getirdii yeni harika-;
larn.haberleri- Avrupaya varmt bile. Ksa bir sre
sonra, arlk Rusyasnm St. Petersburg Kentine ka-
,dar btn-Avrupa ktasnda muntazaman celseler top
lanr olmutu. .
' 17
Avrupada psi fenomenini incelemek zere giriilen
ferd atlmlarn tarihi 1854 ylma kadar dayanr. Bu
tarihte, Kont Agerior de Gasparin, -Doast'nn ve
Ruhlarm Dnen Masalar (Des tables tournantes, du
surnaturel et des Esprits, Paris, Dentu, 1854) adl kita
bnda, svirede yaplan baz 'masa dndrme' deney
lerinden bahsediyordu. 'Masa dndrme', daha o za
mandan popler bir elence haline gelmiti. Ertesi yl,
Paris Bilimler Akademisi, Spiritualizme ve genel an
lamda paranormale kar resm bir cephe amt. Bu-,
nu yaparken de bu iki konudan herhangi birini incele
mek zahmetine katlanmamt. Gasparin, Spiritalizm
ile ilgili fenomenlerin gerekten mevcut olduklarna ve
beer iradenin tl maddeyi uzaktan etkileyebileceine
karar verdi. Fakat, bu fenomenlerle Ruhsal Varlklar'm
ilgili olduklarm kabul etmedi.
Gasparinin bulgularn, 1855 ylnda, Geneva Aka
demisinden meslekta Profesr Marc Thury'ninkiler
izlemiti. Prof. Thury de psi fenomenlerinin maddeci
bir aklamasna snarak, adna psychode dedii,
tm maddeye nfuz eden ve kuramsal etere benzeyen
bir eyin mevcudiyetini neriyordu. Prof. Thury, bulgu
ve grlerini, Dnen Masalarn Genel Fizik Asndan
Yorumlanmas ve Aklanmas (Des tables tournantes,
considerees au point de vue de la question de physique
generale qui sy rattache, Geneva, Kessmann, 1855) adl
kitabnda aklamt.
Bu dnemde, benimsenen balca davran tr
vard:
Birincisi, szkoriusu fenomenleri hemen kucakla
mak ve bir Spiritualist olmak;
kincisi; bu fenomenlere hi aldrmayp, onlara
inanan herhangi bir .kimseyi de aklszlkla sulamak;
ncs; nelerin olup, bittiini anlamak iin sami
m ve tarafsz bir aba gstermek.
Bu durum bugn dahi hl geerlidir.
nc tr davran benimseyen bir Fransz va
tanda da Leon Rivail (1804-1869) adndaki, sakin ve
pratik zekl bir retmendi. Daha sonra Allan Kardec
adn alan Rivail, 1857 ile oniki yl sonraki lm ara
snda, adna Spiritizm dedii retiyi bir sistem ha
linde iinde toplad be kitap ve iki bror yaymlad.
Kardec, ayrca, Le Revue S pirite adnda aylk bir dergi
kartt, yaymcln yrtt ve' ou yazlarn kendi
si yazd ( 5).
Kardec, retisinin temelini tekil eden ruh-peris-
peri-madde' lemesi hakknda unlar sylyordu:
Ruh, maddeye, ana rahmine dme anndan itiba
ren, kar konulamaz bir gle cezbedilir. Fakat, bir
arac, [yani] hem maddeye hem de ruha ait olan yan
maddesel perisperi bedeni olmakszn, ruh, maddeyi
dorudan etkileyemez. Embriyonun hayat-mdd pren
sibinin etkisi altnda, perisperi, kendisini, biimlen-
mekte olan bedenin tek tek tm moleklleriyle birle
tirir ve bylece, aynen bir bitkinin toprakta kk sal
mas gibi, ruhun da embriyoda kk salmasn mmkn,
klar. Embriyo tam. olarak gelitiinde bu birleme de
tamamlanr ve varlk fizik yaama doar. Doumla bir
likte ruh da, bazan, . ka ryalarnn hatralar gibi,
gemi zamanlarn yer etmi izlenimlerini korumasna
ramen, gemi yaamlarn hatralarn unutur. Ancak,
bu seferki yaara maketini oluturabilmesini ve tecrbe
daarcn geniletebilmesini salayacak olan, gizil hal
deki-,yeteneklerini korur.
Kardecin ld 1869 ylnda, Spiritalizm, ba
tanbaa btn Avrupaya iyice yerlemiti. Ayn yl,
Londra Diyalektik Demei (London Dialectical Society)
krk celselik bir diziden oluan bir deneye giriti. ki
yl sonra, 1871de, raporlarm yaymlayan dernek yele-
19
ri, Gasparin Ve Thuryninkilere ok benzeyen sonulara
vardlar: Bilinmeyen bir .g, vard ve \basan bir tiir
zek tarafndan ynetiliyordu. XNe tuhaftr ki, iinl
yazar Aldous Huxley bu grup ile iliki; kurmay reddet
miti.) / ' .
. te bu noktada, muhtemelen psi aratrma tarihi
nin, en nemli kiisi olan, nl ngiliz bilim adam Sir
.Wlliam Crookes un (18^2.-1919) ortaya kn gryo-.:
ruz. , . .
Sir. William Crookes, geen yzyln' en byk fizik
ve kimyaclarndan, biriydi. *1861 ylnda .thallium'u ke
fetmi olan Crookes, Temmuz 1869'da,. ngiltere'nin ilk
profesyonel medyomu Olan Bn. Mary Marsnall sayesin
de Spiritalizm ile karlamt. Daha sorijra J,.J. Vor-
. seun araclyla edinei deneyimler merakn., uyan
drd ve Mayis'.1871'de Spiritoiojik aratrmalarna
balad. .
Crookes, bu aratrmalara, lkenin dncesini
byk bir ekilce eKileyen sekin kiilerin tevikiyle
*.girimiti; Aratrma yapmaya niyeti olduunu ada-
d zaman, demecini u szlerle tamamlyordu: <ubhm-
sel mstodlarn gideren artan kullanm, Spiritalizm'in
deersiz artn bundan byle majinin ve bycln
b.Mrneyen meknna sresek olan bir gzlemciler rk
oluturaaktr. .
Bylece, Spiritualizmi ve medymlr tehir et-,
mek amacyla yola kan Crokesun bu atlm, bilim
evroloince' memnuniyetle, karlanmt.' ou bilim
adam, koltuklarna rahata gmlerek, Tamam,, de
diler, gen Willie yaknda btn, bu samalklarn asl
yzn ortaya-karir. Fakat, gen Willie (o zamanlar
krk yanda bile deildi) tam tersini yapt: Kendi.ta
nmyla, Spiritel denilen fenomenler in ounun ger
ek olduunu aklad. Bir bilim adam olarak bir ba-
20
k konu zerindeki, szlerinden hi kimse kukulan-
mazd. Fakat, bulgularn son derece ayrntl bir ekil
de kda geirmesine ve hemen de yaymlamasna ra
men, koltuklarndaki rahatlar kaan tutucu bilim
adamlar, kolay yolu seerek, Crookes'un .aklndan ku
kulanmaya baladlar:
Bu mmkn deildir ve bu yzden olamaz, diye
sylendiler.
Crookes ise hiddet iinde, Ben, mmkn olduunu
sylemedikti, diye yantlyordu, Sadece, gerek oldu
unu syledim!
O gnlerin nl sko ftedyomu Daniel Dunglas
Home (1333-1886). ile ilgili bulgularm ihtiva eden rapor
ru, bir bana, psi dnyasnn temel psiik fenomenleri
nin resm bir onay belgesi olarak kabul edilmeliydi.
'Crookes'a kar hibir art ileri srmeyen Home, bir
medyom olarak kaderini tamamyla Crookesun elleri*
ne teslim etmiti ( 6). , .
Homeun celsede hazr bulunanlar hipnotize etti
ine dair allagelen itirazlara hedef olmak istemeyen
Crookes, celseler srasnda/ icat ettii baz karmak
makinalara bavurdu. Tellerden, yaylardan, dililerden
ve kaldralardan, oluan bir, aleti hipnotize etmek im
knszd. Crookes, ou kez iyice aydnlatlm bir oda
da alan Homeun medyomluu sayesinde objeler ze
rinde tezahr eden etkileri ve hareketleri bu tr cihaz
larla kaydetmiti. rnein, Temmuz 1871de uarterly
Journal of Science dergisinde yaymlanan bir makale
sinde, Crookes, Home'un objelerin arlklarnda dei
iklikler meydana getirme yeteneini denemek zere in
a ettii basit bir aleti tarif ediyordu:
[Bu alet], 90 cm. uzunluunda, 25 cm. geniliin
de ve 2,5 cm. kalnlndaki, maundan bir tahta para
sndan oluuyordu. Her bir uta, 4 cm. geniliinde
21
maundan talar vidalanm olup ayak vazifesini gr
yorlard. Tahta parasnn bir ucu, salam bir masa ze
rinde dururken, teki ucu da dayankl bir ayak seh
padan sarkan bir yayl terazi ile tanyordu. Alet,
maundan tahta yatay olacak ve aya mesnet zerine
dmdz oturacak ekilde ayarlanmt. Bu pozisyonda,
tahtann arl, terazinin ibresinin gsterdii gibi,
1 1/2 Kgd. r
Frank Podmore, Modern Spiritualizm (Modem
Spiritualism, London, Methuen, 1902) .adl kitabnda,
bu aletin nasl kullanldn anlatr:
Bay Home odaya girmeden nce, alet hazrlanm
t... Bay Home, parman hafife, maundan tahtann te
razinin karsna gelen u noktasna dedirdi. Bay
Crookes ve Dr. Huggins, Bay Hmeun her iki yannda
oturuyorlar ve kendisini izliyorlard. Bu. artlar altnda.
terazinin ibresi birka kez hareket etti ve kaydedilen
en byk aa doru eki 3 K. kadar oldu [yani, ibre,
toplam 4 1/2 Kglk bir arlk gsterdi]. Bay Crookes-
un bize anlattna gre, Homeun parmaklarnn hibir
zaman tahtann u noktasndan 4 cm. daha teye ge
memesine yani, mesnet noktasnn dna kaymama
sna zellikle dikkat edilmiti. Bylece, parmaklary
la uygulayaca herhangi bir basncn, ibrenin gsterdi
i miktar da. tahtann aa doru hareket etmesine yol
amas, fizik olacak imknszd. Dahas, 'elleri ve ayak
lar, odadaki herkes tarafndan yakndan gzaltnda tu
tuluyordu.
Daniel D. Homeun medyomluu ve yetenekleri ze
rinde yrtlen youn deneylerden sonra, Crookes,
Spiritualizmin Fenomenleri zerinde Ar atr rfalar
(Researches in the Phenomena of Spiritualism [1874],
London, Psychic Book Club, 1953) adl kitabnda un
lar yazyordu:
22
Bay Homednyann en harikulade yetenekli
, medyomudur. Gerekleri birok saygdeer kimsenin
gz nnde incelemek frsatn o kadar ok ele geir
dim ki, bu sebepten tr, bu gcn mevcudiyetini by-
lesine kesin olarak onaylayabiliyorum.
Homeun sayesinde, medyomun herhangi bir fizik
abas olmakszn cisimlerin hareket ediinin kantlar
n elde ettim ve bu psiik gcn enerji miktarn l
tm. eitli kiilerin balannm evresinde bir o yana
bir bu yana uuan ve balarnn zerine konan parlak
k noktacklar grdm. Bir servis masasnn zerin
deki bir gne ieinin, gzel biimli bir bayan eli ta
rafndan kopanin grdm... Bir. 'ruhsal eli [celse s
rasnda materyalize olan el] kavramama ve skca tut-,
mama izin verildi. En ufak bir mcadele ya da aba gs
termeksizin, 'ruhsal el bylece yok olup gitti.
Baka bir zaman da Crookes, bir Ruhsal Varln
akordiyonunu alma tank olmutu: Laboratuvar-
mm kesinden; akordiy onumu tayan bir ahs kt.
Sonra, bir yandan akordiy onumu alarak, havada kayar
masna oday katetii. Ruhsal Varlk eriyip yok olun
ca, mzik aleti de yere dt.
Sir William, bu fenomeni daha da salkl bir dene
ye tabi tutmak iin, tam masann altna sacak byk
lkte, zel bir tel kafes yaptrd. Masann altndaki tel
kafesin iindeki akordiyonu, tular demeye doru aa
ya gelecek bir ekilde tutan ruhsal bir el, srekli me
lodiler ald. Bazan, akordiyonu tularn bulunmad
utan tutan ruhsal bir el grlyor, bazan da akordi-
yon hibir el grnmezken alyordu.
Crookes, Home'un medyomluu sayesinde tank ol
duu fenomenleri tam 13 balk altnda toplad: Darbe
sesleri; objelerin ve ahslarn levitasyonu. (Crookes'un
hanm da dahil olmak zere! ); atl cisimlerin arlk-
23
larmin deimesi; kl materyalizasyonlar; grnen
ya da grnmeyen ellerin dorudan yazdklar yazlar;
akordiyon alma tezahr ve Homeun kor halindeki k
mrleri tutmas, bunlarn arasnda yer alyordu. Sonu
olarak, Crookes, grlen ve grlmeyen dnyalar ara
sndaki devreyi kapatan bir kii olarak Homeu kesin
onayna lyk grmt. .
Crookes, Homedan baka bir dzine kadar medyo
mu daha incelemiti. Bunlarn arasnda nl Fx kar
delerden Kate Fox ve birok tartmalara hedef olan,
nl medyom Florence Cook (1856-1904) da yer alyor
du. Crookes, Cookun 1871 ylnda balayan materyali-
zasyon celselerinde Katie King adndaki ruhsal varln
materyalizasyonuna birka' kez tank olmu ve Cook
un medyomluu vastasyla tezahr eden fenomenlerin
gerek olduunu aklamit. Crookes, bu celseler sra
snda, Katie Kingin komple materylize olan bedenini
incelemek ve hatta kucaklamak, Katie'Kingi Cookla
' mukayese etmek ve Ceokun iinde bulunduu kabine
ye girmek, Katie Kingin fotoraflarn- ekmek ve daha
baka deneyler yapmak frsatm bulmutu. Crookes;
. szkonusu fotoraflar ekmek iin karbon ark lmba
s kullanm ve ok baarl sonular almt ( 7). Ark
lambasndaki nvesiz karbon ubuklar enfraruj nlar
neretme bakmndan ok zengin olduu iin mkem
mel ruh fotoraflar ekilebiliyordu. Hileli fotoraf
ln kullanlmaya baland tarihlerden ok ncesi-,
ne rastlayan o gnlerde celseler srasnda ekilen foto
raflar, materyalize olan Ruhsal Varlklarn- gereklii
hakknda salam kantlar salyordu.
Crookes, 1898 ylnda ngiliz Bilim Gelitirme Ku
rumunun (British Association for the Advancement of
Science) Bakan olarak seildiinde yapt bakanlk
konumas srasmda, Spiritoiojik aratrmalar hakkn
da yle diyordu:
Geriye alacak hibir szm yok, Halihazrda ya
ymlanm olan beyanlarmdan vazgemiyorum. Asln
da, onlara ok daha fazlasn ekleyebilirim.
Crookes, 1896-1897 yllarnda, ngiliz Psiik Ara- 1
trma Dernei'nin (SPR:. Society for Psychical Rese
arch) bakanln da yapt. SPR ( 8), 1882 ylnda, Prof,
Henry Sidgwick, air F.W.H. Myers ve fiziki Sir
William Barrett tarafndan kurulmtu. Giderek Para-
psikoloji aratrmalarnn nderliini yapacak olan
SPRnin ilk yllarnda, arlk Spiritolojik almalara
verilmiti. SPR'nin yetkili kiilerinden ye ngiltere'nin
nde gelen psi aratrmaclarndan Bn. K. M. Goldney,
Spiritualistlerin iddialar lehindeki en iyi kantlarn,
SPRnin yaymlam olduu Proceedings dergilerinde
bulunabileceini ileri srmektedir.
nl psikolog Prof. William James (1842-1910);
1885" ylnda Amerikada, harikulade bir trans medyo-
mu (4)-olan Bn. Leonora E. Piper (1857-1950) ile kar-'
lamt.
Profesr bu eit olaylar daima pheyle karla
m olmasyla tannm bir kimseydi. Bu bakmdan'
medyomun trans halinde yaptklarna tank olunca inam
makta biraz glk ekti. Fakat ikinci bir oturuma ka
tlnca, ortada herhangi bir aldatmaca deil, bambaka
eylerin olduu kansna vard. .. <
Drt, yl sonra Bn. Piper ngiltere'ye geldiinde,
Prof. William James, fiziki Sir Oliver Lodge (1851-
1940) ve Richard Hodgson tarafndan ayrntl Olarak
incelendi. de SPR yesi olan bu bilim adamlar,
dernein Proceedings dergilerinde, Bn. Piper hakknda
450 sayfay aan raporlar yaymladlar.
Bn. Piper, srasyla, nce 1887-1889 yllar arasnda
Amerikan Psiik Aratrma Demei (ASPR: American
Society for Psychical Research), sonra 1889-1890 .ylla-
\ v 25
rmda SPR ve 1890-1897, arasnda ASPR tarafndan
ncelendi. Bn. Piper, nceleri, Phinuit adndaki Rehber
Ruhla (4) irtibat halindeydi. Daha sonra ise, kendisini
inceleyen bilim adamlarnn gayet iyi tandklar bir
avukat olan ve te aleme (spatyom) henz yeni gemi
bulunan George Pelham ile temas kurmutu. George
Pelham'dan aktard enformasyonlar, bunlar etd eden
kiilerce genellikle, beer bir varln lmden sonra
yaamm srdrdne dair bugne kadar kayda gei
rilmi olan en iyi kantlar olarak nitelendirilmitir. n-
ki, Pelham salnda tanyan aratrmaclar, Pelham-
n lm-tesinden kendisi hakknda verdii bilgilerin
doruluunu lmek imknna sahiptiler ( 4).
Richard Hodgson, kendileriyle dosta ibirlii .ya
pan bu Bostonlu medyomu uzun bir sre inceledikten
sonra, balca 'irtibat kuranlarzk... gerekten de iddia
ettikleri kiiler olduklar, lri -dediimiz deiimden
sonra yaamlarm srdrdkleri ve Bn. Piper'in trans
halindeki organizmas vastasyla, 'canl diye adlandr
dmz bizlerle dorudan irtibat kurduklar hakknda
herhangi bir kukum olduunu iddia edemem, demi:
tir.
William James de Bn. Piperin, trans altndayken,
gzlerinin, kulaklarnn ve aklnn uyank haldeyken
normal kullanm ile elde edemeyecei bilgiler edindi
ini aklyordu, rnein, bir celse srasnda Bn. Piper,
William Jamese, halas Katein az nce vefat ettiini ve
evine dndnde bu haberi iiteceini sylemiti. Da
ha sonra eve dnen James, evde, halas Kate'in Bn. Pi
perin syledii saatte ldn aklayan bir telgrafn
kendisini beklediini, grd.
' BnJ Piper, ngiltere'deki almalar srasnda,
Lodgeun vefat etmi olan akrabalarnn ikisinden ge
len mesajlar aktarm ve sonunda Lodge'u, lm-tesi
yaamn ve spatyoma geenlerle irtibat kurma imkn
nn gereklii hakknda ikna etmiti.
Sir Oliver Lodge, birok alanlarda nderlik yapm
bir kiiydi. 1894 ylnn 14 Austos, gn Oxforddak n
giliz Kurumu toplantsnda, radyo-telgraf (telsiz, tel
graf) ilk kez gzler nne serdiinde, bu ii Marconi-
den tam bir yl nce gerekletirmi, oluyordu. Ancak,
ne kavuan Lodge deil de Marconi olmutu!4
Sir Lodge, .daha sonra talya'ya giderek, F.W.H,
Myers ve Fransz fizyolog Dr. Charles Rihet (1850-1935)
ile birlikte, nl fizik medyom(4) Eusapia Palladinoyu
(1854-1918) da incelemiti. Lodgea gre, bilimsel ve
psiik aratrmalar, beeriyet olgusu hakknda bilgi
edinmek zere yrtlen aratrmalarn birbirini .ta
mamlayan paralaryd ve bunlar ayrmamak gerekir
di.
Lodge, Raymond ya da Yaam ve lm (Ray-
, mond or Life and Death, London, Methuen, 1916) adl
kitabnda, I. Dnya Savanda len olu -Leonardin,
1915 ylnda incelemekte olduu nl ngiliz trans med-
yomu Bn. Gladys Osborne Leonard [1882-1968 ( 4)] va
stasyla verdii mesajlar anlatmakta ve bu irtibatn,
olunun mevcudiyetinin lmnden sonra da srd
ne dair kendisini kesinlikle ikna ettiini belirtmektedir.
Gerek Bn. Piper gerekse Bn. Leonard zerinde yrtt
uzun aratrmalar, Lodge'u, lm-tesi yaamn ba
lca savunucularndan- biri haline getirmiti. Bu konu
da syledikleri, birok deney yaptktan sonra artk ke
sin sonuca vardn bilen bir bilim adamnn sarslmaz
kanaatini dile getiriyordu: v
Sizlere, lmden sonra varlmz srdrd
mz sylyorum. rtibat kurmak mmkndr. Bizler-
le irtibat kuran kiilerin, belirttikleri kimseler oldukla
rn kantladm. Varlacak sorgu udur ki, lm-tesi
yaam 'bilimsel aratrmalar ile bilimsel olarak kant
lanmtr.
27
Sir Lodge, zeky, fizik maddeden bamsz olarak
mevcut olabilen ve Eteri dorudan, fizik maddeyi ise
dolayl olarak etkileyen bir ey olarak gryordu. Bu,
tamamiyle Kardeci yanstan bir grtr.- Lodgeun
Eteri ile' Kardec'in perisperisi arasnda tam bir
paralellik mevcuttur. Lode, Bilimsel Gr Asndan
m-tesi. Yaam htimali (The Possibility of Sur-
vival from the Scientific Point. of View,. SPR Procee-
dings, Vol, 34, Part 90, 1924) adl yazsnda,Bunu do
rulamak, iin, diyordu, bir fiziki; olarak unu syle
mek isterim ki, madde zerindeki eylemlerimizin ou,
muhtemelen de hepsi Eter vastasyla harekete geirilir:
Bazlar, aikr bir ekilde, elektrik 'motorlaryla sala
nan sevk edilme gibi, dierleri ise o kadar bariz olma
yan bir tarzda, ama ylesine gerek bir ekilde, [sz
konusu], g, bo rnekn nerede alabiliyorsa orada
[harekete geirilir]. nk, atomlar hibir zaman te
mas halinde deillerdir...
Herhangi bir eyi sadece madde asndan tam ve
komple olarak anlamamza imkn yoktur. Maddenin
atomlaryla ya da daha ziyade bu atomlarn halihazrda
gruplanarak oluturduklar, daha karmak [yapdaki]
molekllerle uraabilen bir Biimlendirici Prensipsin
mevcut olduu aikrdr: Bylece, jbu molekllerin G
neten aldklar enerjinin de yardmyla, madde-tesi
varlklar kendilerimi, bildiimiz: ekilde, madde ile ili
kili olarak tezahr ettirebilmektedirler.
Sir Oliver Lodge, fizik maddenin gerekte madde-
tesi bir tamamlayc unsur tarafndan biimlendiril-
diini, kontrol edildiini ve dzenlendiini ne sren ilk
bilim adamlarndan biriydi:
Beer bedenin biimi, 'Biimlendirici ve Dzenle
yici Prensibe baldr, yoksa salanan besine deil.
talyan fiziki ve kriminolojist Cesare Lombroso ile
Dr. harles Richetin yansra, Ldge> Myers, Aksakof,
Flammarion; Bergson ve Fierre ile Marie Curie gibi oto-
ritelerce srekli incelenen ve deneylere tabi tutulan tal
yan medyom Eusapa Falladino ( 9)> en az Home kadar
yetenekli bir fizik medyomdu. Bu aratrmalarn en
nemlisi, 1908 ylnda SPRnin tayin ettii bir komite
tarafndan yrtlmt. Bu komitede,, fizik, medyom-
larla ilgili olarak nceden eitli almalar yapm olan
Hon. Everard Feilding, Hereward Carrington ve W. W.
Bagally yer alyordu.'
Bu uzman aratrmaclarn, Palladinonun bir d
zine kadar celsesini izledikten sonra yaymladklar ra
por, paranormal fizik fenomenlerin imdiye kadar kay-
dedilen en arslmaz kant olarak kabul edilmektedir.
Eusapia Palladino le Bir Dizi Gelse zerine ^Rapor
(Report on a Series pf Sittings with Eusapia Palladi
no, SPR Proceedings, Vl. 23, Part 59, 1909) balkl
bu yazda, sahtekrl imkn harici brakan artlat al-'
tnda oluan tam 470 . adet aklanamayan fenomenin
dkm, yaplmaktadr.
Aratrma ekibinin amac, srekli tartmalara -yol
aan Palladino-efsanesini kesin, olarak bir sonuca ba-.
lam'akt. Bylecej' bu tr incelemeler iin yepyeni stan
dartlar ortaya koydular: Celse odasn kendileri hazr
ladlar . Odadaki hereyi .tartp ltler.; Medyomu, cel
senin' balamasndan. ancak -kisa. bir sre nce ieriye
aldlar. Celseler yaplrken sylenen her kelimenin -kay
dedilmesi iin steno yazan bir eleman tuttular. Bu cel
seler srasnda olup bitenlerin kelimesi; kelimesine ve
dakikas dakikasna tutulmu olan kayd 200 sayfadan
fazladr. Bu kaytlarda, sadece meydana gelen fenome
nin mahiyeti deil, ayrca, ayn anda aratrmaclarn
her birinin ne yapt da anlatlmaktadr. Sonuta, sz-
konusu aratrmann bylfesine nemli olmasnda, ta
nmlanan fenomenlerin yansra, bu raporun bu kadar
ayrntl olmasnn da byk pay vardr.
Feilding, aknlk ve hayranlk, iersinde tank ol
mutu ki, empoze ettii kontrol eleri ne kadar sk
olursa* gzlemlenen fenomenlerin nitelii de o' kadar
artyordu (Tm celseler boyunca, ok ksa aralklar ha
ricinde srekli olarak yanan bir k muhakkak bulunu
yordu):
Celse masas srayp duruyor ve havaya ykse
liyordu; .
Masadan ve medyomun iskemlesinin arkasnda
ki, perdeyle rtl dolaplardan yksek darbe sesleri ge
liyordu;
Aratrmaclara, grlmeyen eller deiyordu;
Eusapiann alnnn ynnden souk bir esinti
geliyordu;
Perdenin arkasndan gitar sesi gelmiti;
Dolaptan darya doru bir ngrak szlm-
, t;
Eusapianm bacana balanan drt adet cama
dan ba kendiliinden zlmt;,
Mavi, yeil ve sar klar yanp snyordu;.
Bir ara,, insan bana benzeyen bir eyin perde
lerin aralndan oday gzledii grlmt;
Bir baka seferinde, dolabn iindeki ufak masa,
perdelerin arasndan frlayarak Eusapianm omuzu ze
rine levite olmu ve celse masasnn zerine kmaya
almt! O srada medyomun elleri ve ayaklar ara
trmaclar tarafndan tutulmaktayd.
Aratrmaclarn raporunda, .srekli olarak, ...so
nunda, bu fenomenlerin kesinlikle gerek olduu sonu
cuna varmaya mecbur oldum...; . . . fenomenlerden
birka; ideal kontrol artlan olarak kabul etmeye mec
bur olduum artlar altnda olmutu...; ...mutlak
,kanaat...; ... tam bir kesinlik... gibi szler gemek
tedir. . 1. . -
30
Kl krk yaran bu uzman kiiler, almalar, bo
yunca grdkleri her eyi nce kukuyla karlamalar
na ramen,, Eusapia Palladino vastasyla tezahr eden
bu fenomenlerin gerekliini sonunda . kabul etmeye
mecbur, olmulard.
Palladino ve Home kadar nl olmasalar dahi>
AvusturyalI Rudi Schneider (1908-1954) ve aabeyi
Willi Schneider de ciddi bir ekilde incelenmi birka
fizik medyom arasnda yer alrlar; Schneider kardeler
den, nce Willi'nin ve sonra Rehber Ruhun Rudiyi
kontrol altna almasyla da ( 4) Rudinin evresinde olu
an fenomenler, 1920lerin balarnda Alman fiziki ve
psiik aratrmac Baron Albert von Schrenck-Notzing
(1862-1929) tarafndan. etd edilmiti. Daha sonra da
Fransz fizikisi ve parapsikolog Dr. Eugene Osty (1874-
1938) ile baz ngiliz aratrmaclar, Schneider Karde
lerle ilgili bu almalar devam ettirmilerdi (*).
Dier birok fizik medyom gibi, Rudi de trans al
tnda, Olga adndaki rehber uhun kontrolne girince,
bir' masa zerindeki objeler harekete geiyor ve ufak
apta materyalizasyonlar oluuyordu. Celseler karan
lkta yrtlyordu ama, aratrmaclar Rudiyi tam
bir kontrol altnda tutuyorlard.
Bn. Anita Gregory, Rudi Schneiderin Fizik Med-
yomluu (The Physical Mediumship of Rudi Schnei
der, ParapsychologiCal Associatin Proceedings, Vol. 5,
1968) adl yazsnda, mteveffa ei ngiliz astronomu
C.C.L. Gregory'nin de katld bu almalar yle an
latmaktadr:
Rudinin medyomluu sresince ortaya konulan
en nemli ve arpc kantlar, belki de, zel aratr
ma srasnda cihazlarn, enfraruj nlarnda grn
meyen 'bir cevherin oluturduu paraziti kaydetmele--
riydi. Bu gzlemler ilk kez, Pariste Dr. Eugene Osty ta
.. . , - - 31
rafndan yaplmt. Dr. Osty, sahtekrla kar pir n
lem olarak, paranormal br ekilde hareket ettirilecek
objeleri evreleyen bir enfraruj n ebekesi tesis et
miti. Herhangi bir ekilde, elle ya da bir; arala deney'
masasna uzanlmas halinde enfraruj nlan kesiliyor
ve bylece ya alarm anlar ya fotoraf makineleri ya,
da her ikisi birden faaliyete geiyordu.
Rudinin celseleri srasnda alarm sisteminin ger
ekten de zaman zaman harekete getii grld. Fakat,,
grnrde herhangi bir fail yoktu. Alarm annda eki
len fotoraflar, enfraruj nlarnn, grne gre
'hibir ey tarafndan kesintiye uratldn ortaya ko
yuyordu. Bu kesintiler, lgaram 'na girmekte olduu
nu belirttii anlara 'rastlyordu. Ayrca, nlarn bu e
kilde kesilmeleri, gerek paranormal hareketlerin nce
sinde meydana geliyorduk
Bu deneyler ngilterede Lor d Charles Hope ve
Lor d Rayleigh tarafndan tekirar edilmi ve ayn sonu--
lar aknmti. .
Fransada, Allan Kardes'in, Spiritizm retisi vas
tasyla .nderliini yapt Spiritualist. faaliyetlere dala
baka, nl isimlerin de icats olButur/:rnein, nl
yazar Victor Hgo,. ilk. kez 1885 ylnda psiik tezahr
leri incelemi ve bunlar, inanlar ile-yazlarn etkile-,
misti. .
. Astronom. Camille Flasmarion (1842-1925), 'Spr-i-
tolojik kantlar ilk kez 1865 ylnda incelemeye b....b
dktan. sonra, giderek doneler toplam ve bumr,-
lm ve Esrar (La .Mort et Son My'stere, 1921) ve
. lm Sonras (Aprfes la Mort) gibi nl kitaplarnda
yaymlamt. .
' Sanayici Jean Meyer, 1919 ylnda, Uluslararas Me
tapsiik Enstitsn ( Institute Metapsychique nter-,
national) kurmu; ilk Bakan, Dr. Charles Richet ol-'
32-
mutu. Daha sonraki yllarda ise Enstit Bakanlna
Dr. Gustave Geley (1865-1924) ve Dr. Eugene Osty geti
rilmiti.
Geley ile Richet, her trl sahtekrlk ihtimalini
ortadan kaldrarak ve yrttkleri karmak deneyleri
haaryla uygulayarak, PolonyalI nl fizik medyom
M. Franek Kluskiyi (1874-1944) incelemilerdi. Richet,
bu almalarn sonularn Metapsiik Kitap (Traite
metapsychique) adl yaptnda aklad ve materyalizjas-
yon fenomeninin ( 7) bilimsel olarak kantlanm oldu
unu belirtti.
Geley, 1916-1918 yllar arasnda, medyom Bn. Bis-
sonla da deneyler yapmt. Geley, daha sonra, 1922-
1923de, fizik medyom J. Guzik ve 34ler denilen bir
aratrmac topluluu ile dizi dizi celseler dzenledi. Bi
lim adamlar, hukukular, yazarlar ve mhendislerden
oluan 34ler bu celselerin sonunda yle bir akla
mada bulundular:
Fikirlerimizi yaln olarak ortaya koyuyoruz: Jean
Guzik vastasyla elde edilen tezahrler, ne gz aldan
mas ve halsinasyonla ne de kiisel ya da ortaklaa
herhangi bir sahtekrlkla aklanabilir.
Geley, Bilindmdan Bilince (De l'inconscient au
conscient, Paris, 1919) ve Ektoplazma ve Durugr
(L'Ectoplasmie et Clairvoyance) gibi kitaplarnda, Spi-
ritolojik almalarn ve grlerini ortaya koymutu.
Almanyadaki Spiritolojik almalar, trans med-
yomluundan ziyade fizik medyomlua ynelik olan,
profesyonel bir paranormal fenomenler aratrmas
eklinde tezahr etmiti: Alman aratrmaclar arasn
da, Prof. Zollner (1834-1882) ile Baron Albert von
Schrenck-Notzing bata gelmekteydi.
Tp doktoru olan Ba,ron Schrenck-Notzing, 1909 y
lnda Pariste Alexander Bissonun evinde dzenlenen
celseler srasnda, materyalizasyon medyomu Eva
Carriere'yi (Eva C) incelemiti (7). Dr. Schrenck-Not
zing bu celselere nl kiileri de davet ediyordu, ki bu
kiiler grdkleri fenomenlerin gerekliine tanklk et
milerdir. Her celseden nce, odann klar, kap kilit
leri, duvarlar, vs. srekli kontrol ediliyordu. Bn. Bisson,
medyomu jinekolojik bir muayeneden geiriyor ve by
lece bedeni zerinde herhangi bir ey saklam olmas
ihtimali ortadan kalkyordu. Son derece ayrntl bir e
kilde yrtlen bu muayenelerden sonra da Eva C, her
celsede yenisi kullanlan ve btn bedenini kaplayan,
gazl bezlerden yaplma siyah bir tulum giyiyor ve tu
lum stten dikiliyordu.
Dr. Schrenck-Notzing, Eva C'den nerolan ektoplaz-
mik formasyonlar, o zamanlarn bir teknik yenilii
olan magnezyum tozuyla yapan flala ekiyordu. Bu
fotoraflar, Materyalizasyon Fenomenleri:Teleplazma
Hakknda Yazlar (Materialisationsphanomene - ein
Beitrag zur mediumistischen Teleplastie, Mnich, 1923 )
adl kitabnda kant olarak sergilemitir.
1950lerde ise Dr. Hans Gerloff, Avrupann en son
byk materyalizasyon medyomu olan DanimarkalI
Einer Nielsen ile aratrmalar yrtm ve bunlar
Kopenhagn Hayaletleri (Die Phantome von Kopen-
hagen, Mnich, 1955) adl kitabnda yaymlamtr.
talya'da, Palladino gibi hariklade medyomlar or
taya km ve Prof. Lombroso, Prof. Morselli ve Prof.
Bozzano, psiik fenomenlerin, lm-tesi yaamn mev
cudiyetini belirleyen gerekler olduklarn beyan etmi
lerdir. Sovyetlerde, Spiritalizmin en nde gelen ismi,
Alexander Aksakof (1832-1903) olmutur. Polonyada ise,
nl psikolog Julius Ochorovicz, gen bir medyom olan
Bn. Stanislava Tomczyk ve dier baz yetenekli med-
yomlarla birlikte deneyler yrtmtr.
34
2. BLM
C. G. JUNG : SP R TUAL ZM VE PSKOLOJ
Hi ndi st an'n eski Babakan Pandi t Jawarharl af Nehru, l meden
az nce ol duka neml i bi r akl amada bul unmut u:
Di n ve pol i t i ka an t erkedi yoruz ve Bi l im ve Spi ri t al i zm a
na gi ri yoruz.
Hi ndi st an parl ement osu yelerinden biri Prof esr Ei nst ei na, zeri
ne ei l di i nkleer arat rma hakknda soru ynelt t i i nde, Ei nstei n u
yant vermi t i :
Ben, maddeni n nerede bi tt iini ve ruhun nerede bal adn gr
dmden dol ay Spiri t el bi r al mayl a megul m.
Revel at i on f or t he New Age, London, Regency Press, 1967.
a Fi zi k -t esi Ol ayl ar ve Tr ans-Psi Sorunu
Bu parapsiik fenomenler, bir kural olarak, bir
medyomun mevcudiyeti ile balantl gibi grnmekte
dir. Edindiim tecrbeye gre, bunlar, bilindna ait
komplekslerin da yanstlm etkilendir. Ben ahsen
bunlarn da doru yansmalar olduundan kesinlikle
eminim. Bilindna ait komplekslerin telepatik etkile
rini ve ayrca, birtakm parapsiik fenomenleri tekrar
tekrar gzlemledim. Fakat, btn bunlarda, gerek ruh
larn mevcudiyetine dair hi bir kant gremiyorum ve
byle kantlar ortaya kana kadar btn bu sahay
psikolojinin bir uzants olarak mtalaa etmeliyim.
nl psikanalist C. G. Jung, 1919 ylnda yazd bu
satrlar ihtiva eden yazsnn, 1948 ylnda Zurichde
yaymlanan Ryalarn Psiik Enerjisi ve Mahiyeti ze
rine (ber psychische Energetik und das Wesen der
Trume) adl kitabnda kan, gzden geirilmi ve ge
niletilmi versiyonunda bir dipnot derek stteki ifa
desini deitiren u gin aklamay yapmaktadr ( 8):
Elli yldr birok kiiden ve lkeden psikolojik
deneyimler topladktan sonra, artk, 1919da bu satrlar
yazdm zamanki kadar kendimden emin deilim. K
sacas, szkonusu olaylarn zerine tamamyla psikolo
jik bir yaklamla eilmenin yeterli olacandan kuku
luyum. Sadece, parapsikolojinin bulular deil, bunlarn
yansra, Psienin Tabiat zerine ( On the Nature of
the Psyche) adl kitabmda zetlenmi olan kendi ku
ramsal dncelerim de beni, nkleer fiziin sahas ile
mekn-zaman sreklilii kavramna deinen belirli pos-
tlalara srkledi. Bu da, psienin hemen temelinde
yatan transpsiik-gerek sorununu ortaya karmakta
dr.
b Psi kol oj i ve Spi r i t al i zm'de Bi l i n Tezahrl eri
Steward Edward White (1873-1946), yaamnn son
yllarnda Spiritalizmle ilgilenmi ve bir medyom olan
hanm Bn. Betty ve Spiritalizm zerine baz kitaplar
yazm Amerikal bir yazard. Bu kitaplar arasnda,
Bettynin Kitab (The Betty Book, 1937); Bilinme
yenin te Yakasnda (Across the Unknown, 1939);
Bildiim Yol (The Road I Know, 1942) gibi rneklere
rastlyoruz. 1940 ylnda New Yorkta yaymlanan En
gelsiz Evren (The Unbstructed Universe) adl kitab
nn Temmuz 1948de Zrichte yaymlanan Almanca
basksnda (Uneingeschrnktes Weltall), Cari Gustav
Jungun bir nsz yer alyordu. Ayn yaz, daha sonra,
Psikoloji ve Spiritualizm ad altnda bir dergide ya
ymland: Psychologie und Spiritismus, Neue Schwei-
zer Rundschau, Vol. 16, No. 7 (Nov. 1948), p. 430.
Aada, Jungun bu yazsndan aktarlan bir blm
yer almaktadr:
... Bn. Betty Whitem faaliyetinin eitici karakte
ri, esas itibariyle, Spiritalist edebiyatn genel mahiye
tinden farkl deildir. 'Ruhlar/ insann bilincini geli
tirmeye ve bilindyla birletirmeye abalarlar ve Bn.
Betty de kendi asndan, ayn amaca ynelik uralar
ierisindedir. Amerikan spiritualizminin balang yl
larnn, 19. Yzylm ortasnda Bilimsel Materyalizmin
gelime yllar ile ayn zamana rastlamas olduka il
gintir. Bu durumda, btn biimleriyle Spiritalizm,
'dengeleyici' bir anlam tar. u da unutulmamaldr ki,
ilerinin son derece ehli olan birok bilim adam, dok
tor ve filozof, -psenin madde zerindeki kendine zg
etkisini gzler nne seren belirli fenomenlerin gerek
liini onaylamlardr. Bu kiiler arasnda, daha az ta
nnan birok adn yansra, Friedrich Zllner, William
Crookes, Alfred Richet, Camille Flammarion, Giovanni
Schiaparelli, Sir Oliver Lodge ve Zurichli psikiyatr
Eugen Bleuleri sayabiliriz. Ben ahsen, bu alanda ori
jinal-herhangi bir aratrmayla temayz etmi deilim
ama, bu tr fenomenlerin, gerekliklerine tamamen ka
naat getirmeme yetecek kadarn gzlemlemi olduumu
tereddt etmeksizin beyan edebilirim. Benim iin,bu
fenomenler aklanamaz mahiyettedirler ve bu yzden
de bilinen yorumlarn herhangi birinin lehinde karar
verecek durumda deilim.
Bu kitabn okuyucusunu etkilemek istemem ama,
kitabn ortaya koyduu sorunlara dikkati ekmekten
de kendimi alkoyamam. Her eyin tesinde bahsedil-
meye deer grdm husus zellikle, yazarn Mo
dern Psikolojiye ait hibir bilgisinin olmad gerei
gz nne alndnda , 'Grnmeyenlerin ( 10), psi-
eye ait enerjetik bir kavram onayladklardr. Bu kav
ramn, en son psikolojik bulgularla ortak birok nok
tas vardr. Aradaki benzerlik, 'frekans' dncesinde
37
ortaya kmaktadr. Fakat burada, gzden karlmamas
gereken bir farklla rastlyoruz. Psikoloun, bilinci
nin bilindmdan daha yksek bir enerjiye sahip oldu
unu varsaymasna karlk, 'Grnmeyenler,' aramz
dan ayrlanlann ruhlarna (...) yaayanpsieninkinden
daha yksek bir 'frekans atfederler. Ancak, her iki alan
da da enerji kavramnn kullanlyor olmasna pek fazla
nem vermemeliyiz. nk, bu, tm modern bilimlerde
temel bir dnce kategorisidir.
'Grnmeyenler,' bilin dnyamz ile 'teki Dn-
yanm [Ahret: Spatyom] birlikte tek bir Kozmos olu
turduklarn ve bunun sonucunda da [fizik dnyaya] l
[olan] varlklarn, [fizik dnyada] yaayan varlklardan
daha farkl bir yerde bulunmadklarn ne srerler.
Tek fark 'frekanslanndadr, ki bu da bir pervanenin
dnlerine benzetilebilir: Dk hzlarda pervane b
aklar grnr durumdadrlar, fakat yksek hzlarda
ortadan kaybolurlar. Psikoloji asndan bu husus, bi
linli ve bilindna ait psienin bir olduu, fakat dei
ik enerji miktarlarnca ayrldklar anlamna gelecek-
' tir. Bilim bu ifade ile mutabk kalabilir ama, deneyime
dayanmad iin de bilindnm daha yksek bir ener
jiye sahip olduu iddiasn kabl edemez.
Grlmeyenlere gre, teki Dnya,' zaman ve
meknn lml insanlara empoze ettii snrlamalar
olmakszn, bu kozmosun ta kendisidir. Bu nedenden
de [spatyoma] 'Engelsiz Evren ad verilir. Dnyamz
bu daha yksek dzenin iinde ihtiva olunur ve mevcu
diyetini, balca, lml insann snrlayc mekn ve
zaman faktrlerine ilerlik kazandran dk bir
frekansa sahip olmasna borludur. Snrlamalar ol
mayan dnyaya 'Orthos' denilir, ki bu da 'doru' ya da
'hakik' dnya anlamna gelir. teki Dnyaca ne ka
dar nem verildii aikrdr. Ancak, unu da vurgula-
38
malyz ki bu, bizim dnyamzn deerinin drlmesi
demek deildir. Kahirede Halifelerin trbelerini ziya
ret ederken Arap rehberlerimin bana sorduu u felsef
bilmece aklma geliyor: 'Bu insanlardan hangisi daha
aklldr: Evini en uzun sre dahilinde bulunaca yerde
ina eden mi, yoksa sadece geici bir sre iin buluna
ca bir yerde ina eden mi? Bu snrl yaamn mm
kn olduunca dolu yaanmas gerektiine dair Bn.
Bettynin hibir kukusu yoktur. nk, hl daha bu
dnyadayken maksimum bilincin edinilmesi, Orthos'ta-
ki gelecek yaam iin gerekli bir arttr. Bn. Betty, by
lece, sadece Spiritel felsefenin genel akm ile deil,
ayrca, felsefeyi lme bir hazrlk olarak mtalaa eden
Eflatun ile de uyumaktadr.
Modern psikolojiyi, bu problemin birok kii iin,
bilindnn ou kez kendisini inat bir ekilde his
settirdii bir zaman olan, yaamn ikinci yarsnda or
taya kt hususunu onaylayabilir. Bilind, ryalar
lkesidir ve ilkel gre gre, ryalar lkesi, ayrca,
llerin ve atalarn lkesidir. Hakknda bildiklerimize
gre, bilind gerekten de mekn ve zamandan nispe
ten bamsz gibidir ve aynen bu dnyann Orthos'm
iinde ihtiva olunmas gibi, bilincin de bilindnn
okyanusu ile evrili olmas fikrinin itiraz edilir bir yan
yoktur. Bilind, bilinmeyen bir geniliktedir ve muh
temelen bilinten daha byk bir neme haizdir. Her ha
lkrda, bilincin ilkel insanlarn ve primatlarn ( ) ya
amlarnda oynad rol, bilindnn oynad role k
yasla nemsenemeyecek bir derecededir. Modern dn
yamzdaki olaylar, beeriyetin krlk ierisinde bir fe
laketten tekine srklendiini grdmz zre, bilin
cin deerine ve iradenin zgrlne olan inanc glen
direcek ekilde dzenlenmemilerdir (12). Bilin, mu
hakkak ki, en yksek neme haiz olmaldr, nk z
39
grln tek garantisi odur ve felaketten saknmay sa
dece o salar. Fakat bu, grld kadaryla, imdilik
puslu bir mit olmaktan teye gidemez.
Bn. Betty'nin hedefi, bilinci, 'Orthos ile birletir
mek suretiyle mmkn olduunca uzaklara kadar ge
niletmektir. Bu amaca ynelik olarak, bilin, 'Grn-
meyenlerirc ibirliini salamak zere, bilindna ait
psieyi dinlemeyi renmelidir. Modern psikoterapinin
hedefleri de buna benzer: Psikoterapi de bilinli zihnin
tek yanlln ve dar grlln, bilindna ait bil
gisini derinletirmekle telfi etmeye abalar.
Ancak, amataki benzerlik, derin bir gr ayrl
n grmezlikten gelmemize yol amamaldr. 'Betty
Kitaplarnra psikolojisi, z bakmndan, bilindnn
ieriklerinin hepsinin de dtaki objelere yanstld bir
gr olan, ilkel insanlarn dnya grnden farkl
deildir. lkel bir insana bir 'ruh' gibi gelen, daha bi
linli bir seviyede soyut bir dnce olabilir. Bu, aynen,
ilk alarn tanrlarnn amzn balangcnda psiko
lojik fikirlere dnmelerine benzer. lkel insanlar ta
rafndan psikolojik faktrlerin bu ekilde yanstlmas,
Spiritalizm ile Teozofide de geerlidir. Yanstmann
avantaj aikrdr: Yanstlan ierik, gzle grlr bir
ekilde 'orada', objededir ve daha tede bir dnme
yi gerektirmez. Fakat, bu yanstma, bilindn biraz
ck olsun bilince yaklatrdna gre, en azndan, hi
yoktan iyidir. Bay Whitem kitabnn bizi dnmeye
sevkettii muhakkaktr ama, salad dnme ekli
psikolojik deildir; mekaniktir. Bu da, bu yansmalar
btnlemek ii ile kar karya kaldmzda pek yar
dmc olmaz...
3. BLM
W. KINGSLEY : SP R TUAL ZM BLM MDR?
Hi ssedebi l ecei mi z en deri n ve en gzel duygu, mi sti kleri n anl at -
t kl arndadr. Onl ar bt n gerek bi li ml erin t ohum eki cil eri dir. Ki m bu
duyguya yabancysa, ki m ona uzun zamandan beri hayranl k ve byk
bi r sayg duymuyorsa, o hemen hemen l dr.
Al bert EINSTEI N
Det hl ef sen, Thorvval d. Dgs Leben nach dem Leben, Mnchen,
Heyne Bcher, 1976.
Hem ateli bir Spiritualist hem de bir bilim ret
meni olarak, ou kez Spiritualizmin bir bilim olduu
iddiasnn dorulanp dorulanamayacam merak eder
dururum. Spiritualizmin salam felsef kavramlar ak
la getirdiini ve derin bir din anlam olduunu kabl
ediyor ve onaylyorum. Ancak, acaba, bir bilim olarak
snflandrlabilecek yeterlie henz ulaabilmi midir?
Bu soruyu sorarken u ihtimali de aklmzdan
karmamalyz ki, henz kefedilmemi tekniklerin, yor
damlarn altnda Spiritualizm, eitli bilim dalla
rna uygulanan ve bilim evrelerince geerli addedilen
kriterlere uyacak bir duruma gelebilir. Fakat kanmca,
byle bir sonu, gelecekteki gelimelere baldr.
Her halkrda, Spiritualistler'in davalarm mm
kn olduu kadar bilimsel bir tarzda sunmalar nem
lidir. Bunu gerekletirebilmek iin de, bilimsel ara
trmann mahiyeti hakknda bilgi sahibi olunmak gere
kir. Spiritualistler, kendilerini eletirenleri ve muhalif
lerini onlarm kendi fikir alannda karlamaya hazrlan
mal ve gnmzde artk, Spiritualizmin savlarm bi
limsel olarak onaylayan birok ada bilim adamnn
deimekte olan tutumundan haberdar olmaldrlar.
41
Bilim kelimesinin temeldeki anlam bilgindir:
Yani, bir eyi dier bir eyden ayrt etme yeteneidir.
Bugn, bilim kelimesi, gereklerin doru olarak gz
lemlenmesine dayanan herhangi bir koordine bilgiler
sistemini ve bunlarn genel prensipler ya da yasalar
ile olan balantsn tanmlamak iin kullanlmaktadr.
Herhangi bir bilimsel aratrmada ilk etap, gzlem
lenmi gerekleri soruturmak ve dikkatle kaydetmek
tir. Daha sonra bu hususlar derinlemesine gzden gei
rilir ve bunu, ak ve kesin olarak belirtilen aklama
lar izler; aklamalar ise, ounlukla, sonradan gele
cek muhakemeler iin bir temel olutursun diye kuru
lan bir hipotezin ya da varsaymn beyanyla sonula
nrlar. Bu hipotezin geerliliini denemek iin, gzlem
lerin ve deneylerin yaplmasna devam edilir. lerki saf
hadaki bu gzlemlerin analizleri orijinal hipotezi onay
lad takdirde, bu hipotez bir gerein beyan olarak
kabul edilir.
Ancak, bundan nce birok fikri gerek olarak ka
bul eden bilim gnmzde artk, vard' sonular, sa
dece deneme kabilinden olan ve bylece de ilerki ara
trmalarn sonucunda ortaya kabilecek muhtemel bir
tashihe ak bulunan sonular olarak nitelendirme ei
limindedir. John Daltonun atom teorisinin ortaya koy
duu (1804) atom kavramnn nkleer fizikilerce yap
lan daha sonraki keiflerin altnda reddedilmesi,*
modern bilimsel dncede meydana gelen deiiklik
lere verilecek rneklerden sadece biridir.
unu unutmamalyz ki, biyoloji gibi doa bilimle
rinde ou deney srasnda, rnein, scaklk, rutubet,
k iddeti, vb. srekli olarak deiiklik gsteren ev
re artlarn gz nnde bulundurmak zorunda kalrz.
Bylece, canl organizmalarn incelenmesi szkonusu
olduunda, birok faktrn deneysel sonular etkileye
42
bilecei ortaya kmaktadr. Bir kelebein, gnn be
lirli bir saatinde ya da kat deneysel artlar altnda ko
zasndan kmasn bekleyemeyiz! Bu durum, ou kez
'smarlama' sonular oluturan fizik bilim deneylerine
belirgin bir ekilde ters dmektedir.
Psiik fenomenlerin im ettii gereklerin kabl,
gzlemlenen hususlara olduu kadar kiisel deneyimle
re de bal gibi grnmekte ve ou kez, sbjektif bir
zihn faktr kapsamaktadr. Psiik aratrmann he
nz balang yllarnda Sir Oliver Lodge ile Profesr
Charles Richet'in birlikte yrttkleri almalar sra
snda, Lodge lm tesi yaamm muhtemel bir hipotez
olduu sonucuna varrken, Richet de birbirinin ayn
olan fenomenlerin lm tesi yaam m tartma g
trmez belirtileri olduunu bir trl kabul edemiyordu.
Tank olduu fenomenler Richete, bir fizyolog olarak
uzun yllar boyunca edindii tecrbeyle eliiyorlarm
gibi geliyordu!
Bir bilim adam belirli bir fenomeni 'anladm be
yan ettii zaman, bu sadece, szkonusu fenomeni, iyice
tanmlanm bir yasaya dayanlarak ifade edilebilen ve
grnrde mantk olan bir tezahr dzeni ierisinde
uygunca oturtabildiim im ediyor demektir. Byle bir
yasa mutlak hakikat deildir; zamannda bilindikleri ve
anlaldklar kadaryla gerekleri zetleyen veciz bir ge
nellemedir. Daha sonraki bulgularn getirdikleriyle ar
tacak bilgi ve tecrbenin altnda bu yasa hatr sa
ylr bir ekilde tashih edilebilir ya da hatta reddedile
bilir.
Eski teorilere kar kan yeni teoriler ileri srl
dnde iki dnce ekolnn birbiriyle anlamazla
dmesi kanlmaz olur. te o zaman, kart grl
gruplar arasndaki tartmalar, baz bilim adamlarnn
kendilerinin, nceki teorilerini korumaya ve yeni kav-
43
ramlan incelemeyi reddetmeye abaladklan srece bi
limsel olmadklarm belirtmeye yararlar. Hakik bir
bilim adam, ortadaki gereklere ait kesin ve niha g
rn kendi gr olduuna hibir zaman gvenme-
melidir. Daima, kefedilecek yeni ufuklar mevcuttur.
Gnmzde yeni bir bim adam trnn ortaya
kmakta olduunu ve artk, ehliyetli birok bilim adar
mnm, kendileri kadar ak fikirli olmayan baz a
dalarnn statik fikirlerini knayacak cesareti gster
diklerini gzlemlemek gven vericidir.
1951 ylnda Nobel dll fiziki Erwin Schrdin-
ger, gerein hakik bir modeli bulunmadn belirt
miti. Fiziin yamsra parapsikolojiyle de ilgilenen
Arthur Koestler, insanlar arasnda yaygn olan ve uzun
bir sredir kabul edilegelen grlere uymuyor gibi g
rnen hususlar inkr etmek eklinde tezahr eden bir
uygulamann yorumunu yaparak unlan sylyordu:
Bunu daima, dan baka birey deil sznn
mevcudiyetine bakarak meydana karabilir siniz.Yaplan
tariflere gre, insan, karmak bir biyo-kimyasal sistem-
den baka birey deildir ya da bir kompter'den ba
ka birey deildir. Bu dncenin tm, fizikinin ok
tan beridir terkettii 19. Yzyl fiziinden kalmadr.
Kimya ya da fizik gibi fizik bilimlerde, bir hipote
zin denenmesi nispeten ak ve seik bir ilemdir. Fa
kat, ajo bilimsel metod psiik fenomenlerin incelen
mesi iin kullanldnda grld ki, aratrmacnn o
anda taknd tavrlar, ulalan sonular zerinde be
lirgin bir etki oluturabiliyorlar.
ngiliz bilim dergisi Nem Scientistin 25 Nisan 1974
tarihli saysmda, Psiko-enerjetik resimler ihtimal da
hili mi? (Are psycho-energetic pictures possible?)
bal altnda yaymlanan bir yaz, Kirlian Fotoraf
l ( 13) konusunu iliyordu. Bu yazda yer alan yorum
lardan bazlar Spiritualistler asndan zellikle ilgin
tir:
... bu durumda izleyeceimiz en iyi yol, iyi pln
lanm bir deneyin yrtlmesi srasnda olumlu ve des
tekleyici bir tavr taknmak ve eletirici grlerimizi
ve kukularmz sonraya, ilgili donelerin zerinde fikir
yrteceimiz zamana saklamak olacaktr.... Parapsi-
koloji aratrmalar yapanlarn ounun, 'inananlar'
kategorisine dahil edilebilmelerinin nedeni de budur.
Olumlu sonular tezahr ettirebilme ansna sar
hip olmak istiyorlarsa, 'inanan' kiiler olmak zorunda
drlar. Tabi, ayrca, iyi gelimi bir eletiri yeteneine
ve kendilerinin elde ettikleri donelerin anlam ve yeter
liini deerlendirmek iin uygun olan zamanda bu ye
tenei kullanacak kiisel drstle sahip olmaldr
lar.
Bu makalenin yazar, ayrca, 'bilimsel metodun,
bir deney srasnda bilim adamnn ar derecede ob
jektif ve eletirici olmasm gerektirmediine de dein
mektedir. Modern bilim dnrlerimizin ounun,
aratrmalar srasnda taraf tutucu olmamann ve ak
fikirlilik gstermenin gerekliliini giderek farkediyor
olmalar ne kadar gven verici bir husustur.
Spiritualizm bir bilim midir?
Bu sorunun yant, soruyu sorann bilimin ne oldu
una dair kabul ettii tanma bal gibi grnmekte
dir. Spiritualizm'in fizik dnya ve fizik yaam tesine
dair derin hakikatleri ortaya koyduundan ben ah
sen eminim. Zaten bugn iin, klsik bilimlerce be
nimsenen kat kriterlerin Spiritualizm'e de uygulanabi
lecei iddias tartma gtrr bir grtr. Belki de
yukardaki soruyu u ekilde deitirerek sormak gere
kir:
Spiritualizm bir bilim haline gelecek midir?
te, bu soruya u yant verebiliriz: Evet!
KAYNAK VE DANIMA KTAPLARI
1 BROAD, C. D. Lectures on Psyehical Research,
London, Routledge & Kegan Paul, 1962.
2 BROWN, S. The Heyday of Spiritualism, New
York, Hawthom, 1970.
3 BROWNLOW, C.A.L. Modem Spiritualism: A
Brief Historical Review, Psychic Observer, Vol.
30, No. 2 ( April 1969), p. 30.
4 CAVENDISH, Richard. der., Encyclopedia of the
Unexplained: Magic, Occultism and Parapsycho-
logy, London, Routledge & Kegan Paul, 1974.
5 CHESNEY, W.D. This We Prove! Psychic Ob
server, Vol. 31, No. 7 (July 1970), p. 39.
6 HALL, Trevor H. The Spiritualists, New York,
Garrett-Helix, 1963.
7 JUNG, C.G. Psychology and the Occult, ev. R.F.C.
Hull, Princeton, N.J., Princeton University Press,
1977.
8 KINGSLEY, William. Is Spiritualism a Science?
Two Worlds, Vol. 88, No. 3978 (July 1975), p. 193.
9 LODGE, Oliver. The Survival of Man. London,
Methuen, 1911.
10 PLAYFAIR, Guy Lyon. The Indefinite Boundary,
Herts, Panther Books, 1976.
11 STEMMAN, Roy. One Hundred Years of Spiri
tualism., London, SAGB, 1972.
12 TYRRELL, G.N.M. Science and Psychical Pheno-
mena, New York, University Books Inc., 1961.
D P N OTL A R
t 1) Rott onoli sm: Tm gerekl i i n yapsn akl a dayanarak kurmaya a
l an ret i l er (17. Yzyl da modern bi li ml erl e bal l k i inde ol an
f i zi kt esi ei l iml eri n akl i deal i ol arak).
(2) Bkz: SPATYOM, kit ap 42.
(s) Bkz: Anon. The Harmoni al Phi losophy by Andrev Jackson Davi s,
Edit ed by a Doct or of Hermet i c Sci ence, London, Ri der, 1917.
Bkz: W. H. Evans. Twel ve Lect ures on t he Harmoni al Phi l osophy
of A. J. Davi s, Manchest er, Spi ri tual i st s Nat ional Uni on, 1924.
(4) Bkz: MEDYOMLUK, ki t ap-41 ... Bl : 5.
(5) Bkz: NEO SPRT ZM - MODERN SPRT ZM, k i t ap-11.
(6) Bkz: LEVTASYON, kit ap - 21 ... Bl: 3/ a
(7) Bkz: GRNEN RUHLAR, kit ap -31.
(8) Bkz: PARAPSKOLOJ, ki t ap-7 ... Bl : 1.
(9) Bkz: PSKOKNEZ, kit ap 45 ... Bl : 2.
(10) Grnmeyenl er: Jung, 'Ruhsal Varl kl ar i in 'Grnmeyenl er' deyi
mi ni kull anmakt adr.
(u ) Pri mat l ar: Memel i hayvanl arn en yksek snf.
(12) Bu i f ade, Jung'un kendi yorumudur. Oysa, yeryznn genel
ahenksi zl i i , yksek bir ahenge doru ynel meni n hazrl kl ardr.
(13) Bkz: KIRLIAN PHOTOGRAPHY, kit ap - 24.
YAYIMLANMI KTAPLARIMIZ
1. AGARTA... (Yeral t Uygarl )
2. UFO BLMSEL KURAMLARI
3. AKUPUNKTUR... (Bi yo-Pi azmi k Tedavi )
4. LM ve TES --. (Bi li msel ncel eni m)
5. REENKARNASYON... (Genedomak Bi l i msel t ncel eni ml )
6. UFOLOJ -.. (Dnya D Zeki Varl kl ar Bi l imi)
7. PARAPSKOLOJ--. (Ol aanst Duyul ar Bi l i mi )
8. TELEPAT ... (Uzaduyum Bil i msel Incel eni mi )
9. EKM NEZ... (Gemi e Geri Dnl er)
10. MU... (Tari h ncesi Uygarl k)
11. NEO SPRTZM MODERN SPRTZM
12. UFO-APOLLO... (Ort ak Uzay Uul ar)
13. SPEKTRA - URI GELLER... (Hoova Pl anet i Mi syonu)
14. UZAYLI LAR... (Genel Bi l gi l er)
15. LM ve AHRET... (Temel Bi l gi l er)
16. UZAYLI NSANLAR... (Bi li msel i ncel eni m)
17. KOZMOS'DAN DNYALILARA... (Ummo Pl anet i Mi syonu)
18. DNYA RETMEN ... (Al t n Ca Rehberl i i )
19. TELEPAT --- (Deney ve Ynt eml eri )
20. USO - OI NT -- (Deni zal t Uygarl )
21. LEV TASYON-. (Yereki mi ni Yenen nsanl ar)
22. SOVYETLER UFO KURAMLARI
23. SRUS MSYONU -- (Bi l di rge)
24. KIRLIAN PHOTOGRAPHY-.- (Bi yopl azmi k Bedenl er)
25. NC - UFO GENEL YAPILARI
26. EVREN UYGARLIKLARI
27. NSAN ve KEHANET--- (Kantl ngrml er)
28. UZAY SS AY--- (Gi zeml i Yapay Pl anet )
29. I I NLAMA-.. (Ol ayl ar Gzl eml er)
30. MED TASYON-.. (Transandant al )
31. GRNEN RUHLAR-- (Bi l i msel ncel emel er)
32. EVRM STADLARI --. (Vens Pl anet i Mi syonu)
33. AGARTA... (Mahat mal ar Mi syonu)'
34. UFOLOJ --- (Uzayl l ar Bi l imi )
35. DURU-GR--. (Ruhsal Gzl e Grm)
36. AGARTA
37. EVRENSEL EVRM YOLLARI
38. PS -TI P... (Ruhsal Cerrahi )
39. APORLAR... (Ruhsal Inl amal ar)
40. PARAPSKOLOJ BTKLER ARATIRMASI
41. MEDYOMLUK-.. (Ruhsal Cel sel er)
42. SPATYOM... (t e l em Mekn)
43. EVRENSEL YNETC MEKANZMA
44. ZAMAN ve RLAT V TE
45. PSKOKNEZ -. (Akt i f Zi hi n Gc)
46. VMANA UZAY ARALARI
47. VAZFE ve TRK YE... (Kozmi k Mi syon)
48. Hz. MUHAMMED--- (Evrensel Bi l gi El i si )
49. SP R TOLOJ ... (Ruhsal Gerekl er Bi l imi )
50. HPNOTZMA
51. KARMA... (Neden - Sonu Yasas)
1. Ci l t : SADIKLAR PLNI (Al t n a Mi syonu)
2. Ci l t : SADIKLAR PLNI (Al tn a Mi syonu)
3. Ci l t : SADIKLAR PLNI (Al t n a Mi syonu)
4. Ci l t : SADIKLAR PLNI (Al t n a Mi syonu)
5. Ci l t : SADIKLAR PLNI (Al t n a Mi syonu)
1. Ci l t : DOSTLAR PLNI (Al t n a Mi syonu)
2. Ci l t : DOSTLAR PLNI (Al t n a Mi syonu)
1. Ci l t : BLGELER PLNI (Al t n a Mi syonu)
1. Ci l t : NCLER PLNI (Al t n a Mi syonu)
Spi rl tol o| i, f i zi k dnya zeri nde t ezahr eden, ruhsal ol ayl ar ve
gerekl eri n bi li mi di r. Ruhsal ol ayl ar ile fi zi ksel ol ayl ar bi rbi rl erini n ne
den - sonul ar olarak, bi r bt ndrl er. Bi rbirl eri nden soyut l anmal ar
ol anakszdr, nki f i zi k dnya zeri ndeki her ol ay, her ol uum, her
varl k veya i li ki l er, mut l aka ve mut l aka ruhsal gerekl i in mevcu
di yeti ne bal dr. nki , her f i zi k varl k, mut l aka bi r ruhsal varl n
deney, gzl em, aratr vb. vast as ol arak mevcut t ur. Ruhsal varl k
t an bamsz bi r varl k, f izik dnya veya Ki nat i eri si nde mevcut
dei l di r.
Fi zi k sonul ar olan bedenler, Ruhsal Sebepl er olan Ruhl ara ba
l drlar. Ruhsuz bir madde ol mayaca gi bi , maddesi z bi r Ruh da yok
t ur. Fakat Madde ve Ruh, eskil eri n sandkl arndan daha dei ik ve
daha kompl eks varl kl ardr ve i l iki leri i se daha girif t ti r. Bunl ar hak
knda, eit li ki tapl armzda pek ok bi lgi vardr ve daha da pek ok
bi l gil er akt aracaz.
Spi rit ol oj i , Al t n a bili mi ol arak, t m beeri yet in ort ak ve en
yce bi l i ml erinden bi ri si hli ne gel ecekt ir. Bu bi li m olmakszn, di er
bi li ml er, ksz ve anl amszl arl ar. Ki bu durum, amzda, ol duk
a bel i rgi ndi r. Dol aysyl a, kendi ruhsal gerekl i ini bi lmeyen varl k
l ar da, amzda i yi ce grl ebi l ecei gi bi , ok geri ve karanl kt rl ar.
nsan ol mann bi li nci ne ve i drki ne, ancak ve ancak, ruhsal ki i li i
ni kazanm varl kl ar varabi l i rl er ve i nsanca yaama yol una gi rebi
li rl er.
Bu yaptl a, u hususl ara i li ki n bi lgi edi nebi l i rsi ni z:
Spiri toloj i ve Ksa Tari hi eri si ndeki Gel i i mi .
Spiri toloj i ve Bi l im Adaml arnn lgi n Tavrl ar.
Spiri toloj i ve Bil i m Adaml arnn Bil i msel Yoruml ar.
Ruhsal Ol ayl ar ve Genel Kat egori l er i ndeki Yerl eri .
Ruhsal Ol ayl ar ve Fi zi k Ol ayl arn Deri n li ki leri .
Ruhsal Ol ayl ar ve nsan Varl nn Asl Benli i .