Parazyty 2 PDF

26.11.
2013, 22:32 Portal Zdrowia PZWL

Strona 1 z 31 http://forumzdrowia.pl/drukuj.php?id=9227
P!azi"ce paso#ytnicze
Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fascjoloza
Choroba, zwana przywrzyc! lub chorob! motylicz! powstaje na skutek zara"enia organizmu przez
przywr#, paso"yta z typu p$azi%cw. Paso"yt ten w swym rozwoju wymaga dwch "ywicieli. &ywicielami
po'rednimi s! 'limaki b$otniarki, do'( pospolite w ma$ych zbiornikach wodnych i na podmok$ych
terenach pastwiskowo-$!kowych oraz w rowach przydro"nych. &ywicielami ostatecznymi s! przewa"nie
prze"uwacze, zw$aszcza owca i koza. Mo"e tak"e bytowa( u takich zwierz!t, jak np. krowa, ko%, 'winia,
krlik, zaj!c. Cz$owiek rwnie", cho( stosunkowo rzadko i przypadkowo, bywa jej ostatecznym
"ywicielem.

Przywra jest paso"ytem do'( znacznych rozmiarw, jej wielko'( waha si# od 0,4 do 1,0 cm szeroko'ci i
2,0-5,0 cm d$ugo'ci, kszta$tem i wygl!dem przypomina pestk# dyni lub bani (ryc. 12.6). Z ka$em
"ywiciela ostatecznego wydalane s! jaja doros$ych przywr. Je'li jaja dostan! si# do 'rodowiska wodnego,
to w nim odbywa si# rozwj zarodkowy, trwaj!cy 2-3 tygodnie. W tej postaci paso"yt wnika do cia$a
"ywicieli po'rednich, gdzie w ci!gu 5-10 tygodni przechodzi dalsze stadia rozwoju, mno"y si# i opuszcza
organizm "ywiciela po'redniego, przenikaj!c do jego 'rodowiska zewn#trznego, gdzie w postaci
otorbionej czeka na po$kni#cie przez "ywiciela ostatecznego. W organizmie tego" "ywiciela paso"yty
trac! otoczki i przedostaj! si# zazwyczaj do w!troby. St!d te" powszechna nazwa - motylica w!trobowa.

26.11.2013, 22:32 Portal Zdrowia PZWL

W wyj!tkowych przypadkach przywra mo"e umiejscowi( si# w mi!"szu p$uc, mzgu lub w mi#'niach. Ze
wzgl#du na sw! wielko'( doros$e osobniki nie s! wydalane z ka$em cz$owieka - a tylko ich jaja.

Zara"enie cz$owieka nast#puje najcz#'ciej drog! doustn! podczas picia nie przegotowanej wody z
naturalnych zbiornikw lub ciekw wodnych, w przypadkach ssania zaka"onej trawy lub zb" w czasie
spacerw na podmok$ych terenach z endemi! motylicz!.

Objawy. Nast#pstwem zara"enia cz$owieka przywr! w!trobow! jest wiele objaww chorobowych.
Bezpo'rednio po zara"eniu mog! wyst!pi( r"ne skrne reakcje alergiczne lub odczyny hematologiczne
(niedokrwisto'( i niedobr "elaza).

W kilka tygodni od zara"enia wyst#puje okres ostrych dolegliwo'ci chorobowych przypominaj!cy zesp$
objaww obserwowanych w wirusowym zapaleniu w!troby (ble w okolicy w!troby, nudno'ci, okresowe
biegunki, stany gor!czkowe b!d) podgor!czkowe, zmniejszenie apetytu, oglne os$abienie itp.). Przy
intensywniejszych i d$u"ej trwaj!cych zara"eniach do$!cza si# narastaj!ca "$taczka, zmiany w$kniste
wok$ paso"ytw i zaj#tych przez nie przewodw "$ciowych, doprowadzaj!ce w ko%cu do marsko'ci
w!troby.

Rozpoznanie ustala si# na podstawie stwierdzanych jaj motylicy w tre'ci dwunastniczej lub kale oraz
swoistych odczynw serologicznych. Paso"ytw doros$ych nie stwierdza si# ani w tre'ci dwunastniczej,
ani w kale z powodu wspomnianych ju" rozmiarw. Mo"liwo'( rozpoznania zara"enia przywr! motylicz!
(na podstawie stwierdzenia jaj w badanym materiale) istnieje dopiero po doj'ciu paso"yta do dojrza$o'ci
p$ciowej, tzn. po up$ywie 3-4 miesi#cy od zara"enia.

Podejrzenie i prawdopodobie%stwo rozpoznania na podstawie swoistego badania serologicznego s!
mo"liwe znacznie wcze'niej.

Zara"enie przywr! jest cz#stsze, ni" si# powszechnie przyjmuje. W zwi!zku z post#puj!c! hodowl!
owiec, cz#sto'( zara"e% b#dzie przypuszczalnie wzrasta(.

Leczenie zara"enia motylic! w!trobow! powinno by( przeprowadzone przez lekarza w warunkach
szpitalnych. Reakcja organizmu na leczenie, wyzwalana niepokojem ruchowym trutych paso"ytw, ktre
ze wzgl#du na sw! wielko'( nie mog! uciec ani by( wydalone drogami "$ciowymi do przewodu
pokarmowego i na zewn!trz, jest proporcjonalna do intensywno'ci zaka"enia, niekiedy bardzo burzliwa.
Mog! wyst!pi( dokuczliwe ble kurczowe w jamie brzusznej, nudno'ci, wymioty oraz biegunka.

Preparaty stosowane u zwierz!t s! truj!ce dla cz$owieka.

Zapobieganie zara"eniu motylic! w!trobow! u ludzi polega na:
skutecznym leczeniu b!d) eliminowaniu z hodowli zwierz!t zara"onych motylic! w!trobow!, ktre
najcz#'ciej spotyka si# w'rd zwierz!t trawo"ernych, zw$aszcza owiec i byd$a;
zwalczaniu "ywicieli po'rednich ('limakw) na obszarach, na ktrych motylica w!trobowa
wyst#puje endemicznie, przez osuszanie trawiastych terenw podmok$ych i likwidowanie zb#dnych
ciekw wody;
ochronie przyrodniczego 'rodowiska przed ska"eniem jajami motylicy przez okresowe badania
zwierz!t, w ktrych organizmach najcz#'ciej bytuje (owca, byd$o) i kompostowanie odchodw tych
zwierz!t, sanitarne zabezpieczanie oraz chemiczne dezynfekowanie 'ciekw itp.;
unikaniu biwakowania na terenach podmok$ych oraz ssania niemytych ro'lin $!kowych, szczawiu,
rze"uchy, na ktrych najcz#'ciej mog! bytowa( postacie larwalne motylicy.

Tasiemczyca
Zesp$ objaww chorobowych jest wywo$any przez obecno'( w organizmie cz$owieka paso"yta o
charakterystycznej, w wi#kszo'ci odmian segmentowej, p$askiej budowie cia$a, co nadaje im wygl!d
podobny do ta'my. W obr#bie ich cia$a mo"na wyr"ni( g$wk# zaopatrzon! w narz!dy czepne w postaci
przyssawek lub haczykw, szyjk# stanowi!c! stref# wzrostow! tasiemca oraz pozosta$! cz#'( cia$a,
z$o"on! (zale"nie od odmiany tasiemca i jego wieku) z 3000 do 4000 cz$onw, w'rd ktrych wyr"nia
si# cz$ony m$odociane (niedojrza$e), rozrodcze (dojrza$e) i maciczne lub jajowe (przejrza$e).

Rozwj tasiemcw jest do'( prosty, wymaga jednak - podobnie jak u przywr - "ywiciela po'redniego.

W jego przebiegu wyr"nia si# jajo, onkosfer#, posta( larwaln! i dojrza$ego paso"yta.

Z wyj!tkiem tasiemca kar$owatego wszystkie inne tasiemce musz! mie( dwch "ywicieli. Dla jednych z
nich cz$owiek jest "ywicielem po'rednim, a dla innych ostatecznym. Postacie larwalne tasiemcw
rozwija( si# mog! w r"nych tkankach lub narz!dach cz$owieka, natomiast postacie dojrza$e zazwyczaj w
jelicie cienkim cz$owieka.

Ni"ej omwiono biologi# oraz wa"niejsze objawy i zasady zapobiegania dotycz!ce najcz#stszych
tasiemcw paso"ytuj!cych u cz$owieka. S! to:
tasiemiec nieuzbrojony,
tasiemiec uzbrojony,
bruzdog$owiec szeroki.

Tasiemiec nieuzbrojony
Tasiemiec nieuzbrojony - podobnie jak wi#kszo'( tasiemcw - bytuje w jelicie cienkim cz$owieka. Jest
jednym z najd$u"szych paso"ytw cz$owieka, osi!ga d$ugo'( od 4 do 10 m i mo"e niekiedy mie( ok. 4000
cz$onw, spo'rd ktrych najm$odsze powstaj! przez podzia$ szyjki, a najstarsze odrywaj! si# z jego
ko%ca i wydalane s! wraz z ka$em "ywiciela (ryc. 12.7).

Jedynym ostatecznym "ywicielem tasiemca nieuzbrojonego jest cz$owiek i to zarwno dzieci, jak i ludzie
doro'li. &ywicielem po'rednim s! rogate zwierz#ta domowe, przede wszystkim byd$o. W ich mi#'niach,
zw$aszcza w mi#'niach pod"uchwowych, mi#dzy"ebrowych i przepony, zlokalizowane s! zazwyczaj
larwy w postaci otorbionych tzw. w!grw, ktre maj! wygl!d i wielko'( zbli"one do pestek ogrka.
Niekiedy mo"na je zauwa"y( kroj!c mi#so wo$owe w cienkie plastry. W mielonym mi#sie mog! by(
zupe$nie niedostrzegalne.

Cz$owiek zara"a si#, spo"ywaj!c surowe lub nie dogotowane mi#so bydl#ce, najcz#'ciej befsztyk tatarski,
ewentualnie s$abo usma"ony kotlet wo$owy, zawieraj!ce w!gry z "ywymi larwami, ktre w przewodzie
pokarmowym cz$owieka pod wp$ywem sokw trawiennych trac! otoczki; przyczepiaj!c si# do 'ciany
jelita, zazwyczaj cienkiego, rozpoczynaj! dalszy rozwj a" do doros$ego osobnika. Spo"ywanie surowego
mi#sa w postaci tzw. tatara jest najcz#stszym )rd$em zara"enia cz$owieka tasiemcem nieuzbrojonym.
Byd$o natomiast lub inne rogate zwierz#ta domowe zara"aj! si# jajami lub cz$onami tasiemca, wypijaj!c
je z wod! lub zjadaj!c wraz z traw! lub z innym po"ywieniem (ryc. 12.8).


W organizmie cz$owieka mo"e "y( tak d$ugo, jak d$ugo "yje jego "ywiciel. D$ugo'( jego mo"e niekiedy
dochodzi( do 10 m.

Objawy. Na skutek obecno'ci tasiemca nieuzbrojonego w przewodzie pokarmowym cz$owieka mog!
wyst#powa( dolegliwo'ci w postaci uczucia oglnego os$abienia, blw brzucha, utraty apetytu,
nudno'ci, post#puj!cego os$abienia, chudni#cia, niedokrwisto'ci. Rzadziej natomiast "ywiciele tego
paso"yta skar"! si# na pokrzywk# i biegunk#. Jeszcze rzadziej wyst#puj! ble kolkowe i powik$ania
przypominaj!ce niedro"no'( przewodu pokarmowego, drg "$ciowych, przewodu trzustkowego lub te"
zapalenie wyrostka robaczkowego. Niekiedy obecno'( tasiemca nie jest zupe$nie odczuwana.

Rozpoznanie paso"ytowania tasiemca opiera si# zazwyczaj na stwierdzeniu w kale charakterystycznych
jaj, ewentualnie rwnie" jego cz$onw.

Bli"sze okre'lenie typu tasiemca jest mo"liwe dopiero po mikroskopowym badaniu g$wki lub cz$onw
tasiemca.

Leczenie zmierzaj!ce do usuni#cia tasiemca mo"e prowadzi( tylko lekarz, najlepiej w warunkach
szpitalnych, mimo "e obecnie stosowane leki s! mniej toksyczne ni" dawniej.

Stosuje si# przez kilka dni odpowiedni! diet# i leki (zazwyczaj tabletki), ktre parali"uj!c uk$ad nerwowy
paso"yta likwiduj! jego przyczepno'( do 'ciany jelita (odpadni#cie), i tym samym umo"liwiaj! jego
wydalenie wraz z ka$em na zewn!trz organizmu. Czasem kuracja okazuje si# nieskuteczna, w jelitach
pozostaje g$wka i wwczas w ci!gu kilku miesi#cy potra odrosn!( reszta jego cia$a. W tych
przypadkach kuracj# trzeba powtrzy(.

Zapobieganie i zwalczanie. Podstawowe warunki zapobiegania i zwalczania tasiemca to:
likwidacja zara"e% u ludzi,
badanie weterynaryjne mi#sa przeznaczonego do konsumpcji w kierunku w!grzycy,
unikanie konsumpcji mi#sa surowego, nie dogotowanego i nie badanego (w naszych warunkach
najcz#'ciej w postaci tatara"),
przestrzeganie oglnych zasad higieny oraz zoohigieny w domu i zagrodzie.

Tasiemiec nieuzbrojony, podobnie jak inne tasiemce, a tak"e inne paso"yty, nie lubi" niektrych
przypraw, jarzyn lub ich przetworw, np. kiszonej kapusty, czosnku, suszonych czarnych jagd, pestek z
dyni.

Tasiemiec uzbrojony
Tasiemiec uzbrojony jest nieco mniejszy od tasiemca nieuzbrojonego, niemniej uwa"any jest za
najgro)niejszego spo'rd wszystkich tasiemcw bytuj!cych w organizmie cz$owieka. Osi!ga 2-4 m i
mo"e mie( do 1000 cz$onw. Oglna budowa jego cia$a jest podobna do budowy innych tasiemcw.
Paso"ytuje rwnie" w jelicie cienkim. Swoist! cech! charakterystyczn! jest to, "e g$wka, poza 4
przyssawkami, ma jeszcze uzbrojenie dodatkowe wzmocnione podwjnym wie%cem haczykw, ktrymi
bardzo silnie przyczepia si# do b$ony 'luzowej jelita "ywiciela. Cz$owiek jest jedynym "ywicielem
ostatecznym tego tasiemca.

&ywicielem po'rednim tasiemca uzbrojonego jest 'winia domowa lub dzika, w mi#'niach ktrej bytuj!
jego formy larwalne w postaci w!grw. W wyj!tkowych sytuacjach "ywicielem po'rednim mo"e by(
tak"e cz$owiek, gdy jajeczka na skutek ruchw wstecznych przewodu pokarmowego (np. w czasie
wymiotw) przedostan! si# do "o$!dka, gdzie sok "o$!dkowy rozpuszcza ich os$onki.

Zara"enie cz$owieka nast#puje przez spo"ycie nie dogotowanego lub surowego mi#sa 'wini lub dzika, w
ktrym znajdowa$y si# w!gry zawieraj!ce "ywe postacie larwalne uwalniaj!ce si# w przewodzie
pokarmowym lub przez wydostanie si# larw z w!grw zlokalizowanych w narz!dach samego cz$owieka.
Cz$owiek zara"a si# rwnie" spo"ywaj!c jarzyny, owoce lub inne produkty, z przylepionymi" jajeczkami
tasiemca. *winia domowa lub dzik jako "ywiciele po'redni zara"aj! si#, spo"ywaj!c jajeczka z nie
zabezpieczonych odpowiednio ust#pw. Wytworzone w!gry z "ywymi larwami mog! przetrwa( nawet
kilka lat. W organizmie 'wini umiejscawiaj! si# one najch#tniej w przeponie (ryc. 12.9 i 12.10).



Zara"enie tasiemcem uzbrojonym jest szczeglnie niebezpieczne dla cz$owieka dlatego, "e larwy
uwolnione w "o$!dku z jaj mog! przenika( przez b$on# 'luzow! "o$!dka do naczy% krwiono'nych,
ktrymi z pr!dem krwi mog! by( przeniesione do takich narz!dw, jak: mzg, ga$ka oczna, narz!dy
mi!"szowe (np. w!troba) lub inne mi#'nie.
Objawy. Zesp$ objaww warunkowany obecno'ci! w!grw, czyli tzw. w!grzycy, zale"y od ich
lokalizacji. Mo"na wi#c przy w!grzycy mzgu spotka( uporczywe ble g$owy, padaczk# i inne objawy
wyst#puj!ce przy guzach mzgu, zaburzenia widzenia lub zniekszta$cenia oka w razie umiejscowienia si#
w!gra w ga$ce ocznej, hipereozynoli# itp. Umiejscowienie, rozwj i objawy obecno'ci doros$ego
paso"yta w jelitach s! takie same jak w przypadku tasiemca nieuzbrojonego.

Rozpoznanie obecno'ci i lokalizacji tasiemca uzbrojonego opiera si# na takich samych zasadach jak
tasiemca nieuzbrojonego. Sposoby rozpoznawania w!grzycy zale"! od jej umiejscowienia. Pomocne s! tu
badania bioptyczne, radiologiczne i scyntygraczne.

Leczenie mo"e prowadzi( tylko lekarz. Jest ono przymusowe w ka"dym przypadku. Sposoby likwidacji
w!grzycy zale"! od jej umiejscowienia. Paso"ytnictwo jelitowe doros$ych tasiemcw likwiduje si# za
pomoc! odpowiednich preparatw farmakologicznych. Przy innym umiejscowieniu mo"e okaza( si#
konieczne leczenie chirurgiczne, a nawet leczenie energi! promienist!.

Zapobieganie zara"eniom tasiemcem uzbrojonym polega na:
dok$adnym badaniu weterynaryjnym mi#sa wieprzowego i pe$nej likwidacji tuszek, w ktrych
stwierdzono obecno'( w!grw;
przestrzeganiu odpowiedniego poziomu sanitarnego w obej'ciu gospodarskim, zw$aszcza na wsi, i
tam, gdzie hoduje si# trzod# chlewn!, oraz podstawowych zasad higieny osobistej i weterynaryjnej;
unikaniu spo"ywania surowego mi#sa 'wini domowej lub dzikiej.

Bruzdog!owiec szeroki
Podobnie jak inne tasiemce bruzdog$owiec szeroki jest paso"ytem jelita cienkiego. Jest najwi#kszym
spo'rd nich wszystkich, gdy" starsze osobniki dochodz! nawet do 15-20 m d$ugo'ci. Zbudowany jest z
charakterystycznej g$wki z pod$u"nymi bruzdami czepnymi po bokach, szyjki i kilku tysi#cy cz$onw
(3-4 tys.).

W organizmie cz$owieka mo"e bytowa( od kilkunastu do kilkudziesi#ciu lat (ryc. 12.11). Od poprzednich
odmian tasiemcw r"ni si# tym, "e dojrza$e jajeczka wydostaj! si# z cz$onw tasiemca ju" w jelicie i
wraz z ka$em swobodnie (a nie w cz$onach cia$a tasiemca) s! wydalane na zewn!trz organizmu ludzkiego.
Dla dalszego rozwoju musz! przenikn!( do wody, aby dosta( si# kolejno do dwch "ywicieli po'rednich,
a mianowicie do pewnej odmiany s$odkowodnego raczka, zwanego oczlikiem oraz do niektrych ryb
s$odkowodnych (szczupak, oko% i inne) "ywi!cych si# m.in. oczlikami. Postaci larwalne s! ma$o odporne
na temperatur# i sl, st!d te" gotowanie ryb, sma"enie, solenie lub w#dzenie niszcz! zawarte w nich larwy
bruzdog$owca (ryc. 12.12).


Zara"enie bruzdog$owcem szerokim oprcz typowych dla zara"e% tasiemcem objaww oglnych i
"o$!dkowo-jelitowych powoduje, przez toksyczne dzia$anie paso"yta, charakterystyczn! niedokrwisto'(,
przypominaj!c! niedokrwisto'( z$o'liw! z niedoboru witaminy B
12
.

Cz$owiek zara"a si# larwami bruzdog$owca przez spo"ycie zara"onej nimi nie dogotowanej lub niezbyt
dobrze usma"onej, lub te" nie dow#dzonej ryby. Spo"yte wraz z ryb! jego "ywe larwy przyczepiaj! si# do
b$ony 'luzowej jelita i zaczynaj! si# dalej rozwija(. W ci!gu 5-6 tygodni przekszta$caj! si# w dojrza$e
paso"yty, wytwarzaj!ce po kilkaset tysi#cy jaj dziennie. W Polsce tasiemiec ten spotykany jest raczej
rzadko.

Rozpoznanie. Opiera si# na stwierdzeniu charakterystycznych jaj b!d) cz$onw tasiemca w kale.

Leczenie - podobnie jak i innych tasiemcw - powinien prowadzi( lekarz.

Zwalczanie i zapobieganie s! trudne, gdy" cz$owiek nie ma wi#kszego wp$ywu na kr!"enie paso"yta w
wodzie, w szerokim kr#gu dzikich zwierz!t i ryb. Niemniej w$a'ciwe zabezpieczenie ka$u i 'ciekw
zmniejsza prawdopodobie%stwo rozprzestrzeniania si# tego tasiemca. Zapobieganie indywidualne polega
na unikaniu spo"ywania p$surowych ryb oraz produktw spo"ywczych ich pochodzenia (w!trbki, ikra).

Oble"ce paso#ytnicze
Owsica
Owsik jest najbardziej rozpowszechnionym paso"ytem w'rd ludzi w Polsce, zw$aszcza w'rd dzieci, a
szczeglnie cz#sty w "$obkach, przedszkolach i domach dziecka.

W badaniach epidemiologicznych wykazano jego obecno'( u 17% osb doros$ych i 38% dzieci w wieku
7-14 lat. W'rd dzieci w domach dziecka cz#sto'( ta wynosi niekiedy 90-100%. Pod wzgl#dem cz#sto'ci
wyst#powania ma zatem chyba drugie miejsce po giardiazie. Paso"ytuje g$wnie w jelicie grubym,
wyrostku robaczkowym oraz ko%cowym odcinku jelita cienkiego, tj. w odcinku bezpo'rednio przed
przej'ciem jelita cienkiego w jelito grube. Do'( cz#sto doros$e osobniki wydostaj! si# z ka$em na
zewn!trz "ywiciela. S! wtedy widoczne jako niewielkie, zazwyczaj ruszaj!ce si#, ob$e twory, barwy
szarobia$awej. Samce s! mniejsze (3-5 mm d$ugo'ci i 0,1-0,2 mm grubo'ci) ni" samice (przeci#tnie 9-12
mm d$ugo'ci i 0,3-0,5 mm grubo'ci). W przedniej cz#'ci ob$ego cia$a ma otwr g#bowy z 3 kurczliwymi
wargami, ktrymi przyczepia si# do b$ony 'luzowej jelita. &ywi si# wyssan! tre'ci! oraz substancjami
zawartymi w tre'ci jelitowej (ryc. 12.13). Dojrza$e samice w narz!dzie rodnym maj! ok. 10 000 jajeczek.
W#druj! one w d$ jelita grubego a" do odbytu i tam na skrze okolicy oko$oodbytniczej i krocza, a u
dziewczynek i doros$ych kobiet niekiedy tak"e w przedniej cz#'ci pochwy, sk$adaj! jajeczka, a potem
zwykle gin!. Rwnie" samce wkrtce po zap$odnieniu samic gin!. Z$o"one jaja zawieraj! zarodek we
wczesnym stadium rozwoju. Do dalszego jego rozwoju niezb#dny jest tlen, wilgotno'( oraz temperatura
30-36C. Dlatego te" jajo sk$adane jest na zewn!trz przewodu pokarmowego. Jaja przeniesione do
wn#trza przewodu pokarmowego bezpo'rednio po z$o"eniu nie zawsze si# rozwijaj!. Dopiero w ci!gu 6-8
godzin przebywania na zewn!trz przewodu pokarmowego rozwj zarodka post#puje tak daleko, "e
powsta$a w nim larwa po wnikni#ciu do organizmu cz$owieka - przewa"nie drog! doustn!, a niekiedy
nawet wykluta ju" w okolicy odbytu - w#druj!c do jelita, mo"e da( pocz!tek rozwojowi nowego
osobnika.

Objawy. Owsica mo"e przebiega( bezobjawowo. Cz#'ciej jednak pe$zaj!ce po skrze okolicy odbytu
samice (zarwno drog! mechanicznego dra"nienia, jak i przez wydzielan! przy tym lepk! ciecz)
wyzwalaj! bardzo dokuczliwe sw#dzenie. Powoduje to nast#powe drapanie lub inne dra"nienie tej
okolicy, wywo$uje stany zapalne skry, a u dziewczynek i kobiet rwnie" pochwy i sromu.

Samice w celu sk$adania jajeczek w#druj! zwykle noc!, co powoduje bezsenno'(, p$aczliwo'(, oglne
rozdra"nienie, apati# b!d) oglne przygn#bienie, a nawet hamowanie rozwoju umys$owego dziecka.

Objawy zale"! od intensywno'ci inwazji i osobniczej wra"liwo'ci.

Zara"enie - dziecko, a tak"e osoby doros$e, dotykaj!c r#kami okolicy odbytu, sromu lub bielizny
osobistej, zbieraj! na swoje r#ce jajeczka, ktre w temperaturze pokojowej zachowuj! zdolno'( zaka"enia
przez prawie miesi!c. Przy zaniedbaniach higienicznych, zw$aszcza higieny osobistej, w postaci
niedok$adnego mycia r!k przed jedzeniem, a zw$aszcza mycia rannego po wstaniu z $"ka lub po pobycie
w ubikacji, nieprzestrzegania mycia jarzyn i owocw przed spo"yciem, obecne na r#kach jajeczka
(zw$aszcza te po odpowiednim okresie dojrzewania" zewn#trznego) mog! by( przeniesione do ust
cz$owieka i po$kni#te, przyczyniaj!c si# w ten sposb do rozwoju nowych osobnikw.

Pe$ny cykl rozwoju owsika, tzn. od chwili po$kni#cia jajeczka a" do z$o"enia nowych jaj przez dojrza$e
samice, trwa 3-4 tygodnie. Inwazje paso"ytnicze zazwyczaj nie s! pojedyncze, ale mnogie. Bardzo cz#ste
i $atwe s! bowiem wtrne zara"enia. St!d te" u jednego "ywiciela mog! by( tysi!ce paso"ytuj!cych
owsikw. Sprzyja temu mo"liwo'( wtrnego zara"enia tego samego gospodarza, gdy" rozwj owsika nie
wymaga "ywiciela po'redniego. To sprawia, "e zwalczanie owsikw jest bardzo uci!"liwe.

Rozpoznanie. Opiera si# na stwierdzeniu ruchliwych zazwyczaj osobnikw dojrza$ych na skrze w
okolicy odbytu, na 'wie"ym kale albo na mikroskopowym wykryciu jaj owsikw w wymazie z odbytu,
przedniej cz#'ci pochwy lub skry tej okolicy itp.

Leczenie. Ze wzgl#du na masowo'( wyst#powania i $atwo'( zara"enia jest trudne. Powinien je prowadzi(
lekarz, ktry wybierze odpowiedni lek i zaleci w$a'ciw! dawk#. Bior!c pod uwag# bardzo cz#sto rodzinne
lub zbiorowe wyst#powanie owsicy, nale"y je prowadzi( jednocze'nie u wszystkich mieszkaj!cych
wsplnie osb. Powinno te" by( powtarzane, a jego skuteczno'( kontrolowana odpowiednimi badaniami.

Wraz z leczeniem farmakologicznym nale"y zwrci( uwag# na likwidacj# mo"liwych )rde$ powtrnego
zaka"enia. Tak np. w czasie leczenia dzieci powinny mie( na noc zak$adane do'( obcis$e majteczki, ktre
codziennie rano nale"y zmienia(. Bielizna po'cielowa powinna by( zmieniona przed prowadzonym
leczeniem i po nim. Nakrycia, naczynia i inne powszechnie u"ywane przedmioty oraz zabawki dzieci
powinny tak"e by( odpowiednio oczyszczone i wydezynfekowane. Wsz#dzie bowiem tam mog! by(
przyklejone w zasuszonym pyle jajeczka owsikw.

Zapobieganie owsicy to przede wszystkim:
'cis$e, rygorystyczne przestrzeganie higieny osobistej, zw$aszcza u dzieci,
cz#ste mycie r!k, przede wszystkim przed ka"dym posi$kiem, po wyj'ciu z ubikacji, dotykaniu
okolicy krocza itd.,
przestrzeganie dok$adnego mycia jarzyn i owocw przed jedzeniem,
obcinanie krtko paznokci u dzieci,
zmiana bielizny dziennej na nocn! wieczorem przed spaniem,
skuteczne zwalczanie znanych )rde$ zara"enia,
okresowe badania parazytologiczne w kierunku owsicy,
cz#sta, regularna zmiana bielizny,
osobne $"ko,
cz#sta wymiana piasku w piaskownicy,
unikanie zabawy w brudnej piaskownicy.

Glistnica
Glista ludzka jest znacznie wi#kszym od owsika szeroko rozpowszechnionym paso"ytem z grupy nicieni.
Cz#sto'( wyst#powania glistnicy w Polsce przez r"nych badaczy jest oceniana od 1 do 18%, a w
niektrych populacjach nawet 40-50%. Uwa"a si#, "e glistnica - podobnie jak owsica - cz#'ciej dotyczy
dzieci. By( mo"e jest to zwi!zane z dzieci#cym zwyczajem trzymania palcw przy ustach oraz
niewyrobieniem przyzwyczaje% higienicznych.


Glista ludzka ma cia$o walcowate o zw#"onych ko%cach, zaopatrzone na jednym ko%cu w otwr g#bowy
otoczony trzema wargami. Dojrza$e samce maj! 15-35 cm d$ugo'ci i 0,2-0,4 cm grubo'ci, natomiast
samice - 20-50 cm d$ugo'ci i 0,3-0,6 cm grubo'ci (ryc. 12.15). Paso"yt bytuje zazwyczaj w jelicie
cienkim cz$owieka, przewa"nie przyczepiony do b$ony 'luzowej. &ywi si# nab$onkiem niszczonej 'ciany
jelita i substancjami zawartymi w tre'ci jelitowej. Dojrza$a samica sk$ada 100 000-200 000 jaj na dob#.
Wydalane s! one z ka$em na zewn!trz organizmu i rozprzestrzeniane w otaczaj!cym cz$owieka
'rodowisku. Wydostanie si# jajeczka poza organizm ludzki umo"liwia rozwj postaci larwalnej, gdy"
mo"e si# ona rozwija( tylko w obecno'ci tlenu i wilgoci, w temperaturze poni"ej 36C.

Rozwj jajeczka przebiega pocz!tkowo w ziemi lub w wodzie (przez 30-40 dni). Dojrza$e jajeczko i
zawarta w nim larwa mog! w naszym klimacie zachowa( zdolno'( do inwazji, czyli zaka"enia cz$owieka
przez 2-5 lat (ryc. 12.16, 12.17).



Ze spo"ytych z wod!, z produktami spo"ywczymi lub w inny sposb jajeczek wydostaj! si# w jelicie
cienkim larwy. Zanim ostatecznie osi!d! w jelicie cienkim, aby rozwija( si# w doros$! glist#, w#druj!
przez b$on# 'luzow! do 'wiat$a naczy%. Nast#pnie z pr!dem krwi przez w!trob#, p#cherzyki p$ucne,
oskrzeliki i oskrzela przedostaj! si# do jamy gard$owej, prze$yku i "o$!dka, a st!d do miejsca ostatecznego
bytowania, tzn. do jelita cienkiego. W jelicie cienkim cz$owieka glista mo"e prze"y( od 1 do 1 1/2 roku.
Dojrza$o'( p$ciow! "e%skie osobniki glisty ludzkiej osi!gaj! w ci!gu 60-80 dni od dnia zara"enia i
wwczas rozpoczynaj! sk$adanie jaj.

Reakcja cz$owieka na zara"enie glist! ludzk! zale"y od intensywno'ci inwazji paso"ytniczej oraz od
osobniczej wra"liwo'ci gospodarza.

Objawy chorobowe w przebiegu zara"enia glist! ludzk! zale"! od okresu inwazji. Wyr"ni( mo"na trzy
etapy, tj. okres w#drwki larw, okres objaww i komplikacji wynikaj!cych z zaburze% w normalnej ich
w#drwce oraz okres obecno'ci dojrza$ej glisty w jelicie.

W pierwszym okresie dominuj! r"ne reakcje i objawy alergiczne, ktrym towarzyszy przewa"nie
zwi#kszona liczba eozynolw we krwi obwodowej. W okresie w#drwki larw wyst#puj! objawy
uszkodzenia w!troby, 'rdb$onkw naczyniowych, 'cian p#cherzykw p$ucnych, po$!czone z
krwawieniami i odczynami zapalnymi. Zab$!kane larwy mog! niekiedy usadowi( si# w r"nych
nietypowych dla glisty ludzkiej narz!dach, jak oko, ucho, mzg, w!troba, 'ledziona itp., gdzie po
pewnym czasie otorbiaj! si#, tworz!c tzw. guzki robacze.

Szkodliwe dzia$anie postaci dojrza$ych polega przede wszystkim na zatruwaniu organizmu "ywiciela
produktami przemiany materii.

W'rd najcz#stszych skarg podawanych przez chorych cierpi!cych z powodu glistnicy nale"y wymieni(:
wzmo"on! pobudliwo'( nerwow!, uporczywy bl gard$a, zaburzenia snu, ble w r"nych obszarach
brzucha nie zawsze zwi!zane z jedzeniem, wzd#cia lub uporczywe zaparcia i tzw. kruczenia w obr#bie
jelit, duszno'( spoczynkow! b!d) wysi$kow!, ble w rzucie w!troby nie zawsze zwi!zane z jedzeniem,
odbijanie gorycz! b!d) puste, uczucie ssania w jamie brzusznej, post#puj!ce wychudzenie,
niedokrwisto'(, obni"enie oglnej aktywno'ci oraz zdolno'ci do pracy. Niekiedy w nast#pstwie
masowego wyst!pienia zara"enia i sk$#bienia si# glist w krtkim odcinku jelita lub przewodw
"$ciowych mo"e dochodzi( do objaww niedro"no'ci przewodu pokarmowego lub "$taczki
mechanicznej. Czasem glistnica jelitowa mo"e przebiega( bezobjawowo.

Rozpoznanie. Opiera si# na stwierdzeniu jaj w kale lub w wyj!tkowych sytuacjach ca$ego paso"yta.
Podczas poszukiwania jaj w kale nale"y pami#ta(, "e mo"liwo'( rozpoznania faktycznego zara"enia na
podstawie obecno'ci jaj w kale wyst#puje w ok. 2 1/2 miesi!ca od zara"enia, tzn. po osi!gni#ciu przez
samice dojrza$o'ci p$ciowej i rozpocz#ciu przez nie sk$adania jaj.

Leczenie. Powinno by( prowadzone pod nadzorem lekarza. Oprcz specjalnych lekw farmaceutycznych
znane s! reakcje nietolerancji przez glisty wi#kszych ilo'ci 'wie"ych porw, czosnku, pestek z dyni w
diecie gospodarza i w konsekwencji opuszczania jego przewodu pokarmowego wraz z ka$em.

Zapobieganie glistnicy polega na:
praktycznym realizowaniu zasad codziennej higieny osobistej,
dok$adnym myciu pod bie"!c! wod! jarzyn i owocw spo"ywanych w stanie surowym,
praktycznym realizowaniu zasad higieny sanitarnej przez zabezpieczenie gleby i wody w otoczeniu
przed dostaniem si# do nich jaj glisty z ka$em,
unikaniu picia wody nie przegotowanej,
odpowiednim oczyszczaniu i odprowadzaniu 'ciekw zarwno zagrodowych, jak i miejskich,
skutecznym leczeniu wszystkich wykrytych przypadkw glistnicy i niszczeniu glist wydalonych w
czasie kuracji,
ograniczaniu dost#pu owadw do do$w kloacznych i odchodw ludzkich, gdy" mog! one $atwo
przenie'( jajeczka glisty ludzkiej na naczynia kuchenne i spo"ywane produkty spo"ywcze,
unikaniu zabawy dzieci w brudnej piaskownicy.

W!osog!wczyca
W$osog$wka ludzka jest bardzo ma$ym robakiem ob$ym paso"ytuj!cym zazwyczaj w jelicie grubym
cz$owieka, spotykanym u kilkunastu procent ludzi. D$ugo'( paso"yta waha si# od 30 do 50 mm d$ugo'ci,
przy czym osobniki p$ci m#skiej s! nieco mniejsze od "e%skich. Cz#'( przednia paso"ytw jest nitkowata
i ni! w$a'nie doros$e paso"yty wnikaj! w b$on# 'luzow! jelita 'lepego lub grubego i stamt!d pobieraj!
po"ywienie. Przypuszcza si#, "e paso"yt mo"e "y( do 5 lat. Dojrza$e osobniki "e%skie sk$adaj! codziennie
po 2000-5000 jajeczek, ktre wraz z ka$em "ywiciela wydostaj! si# na zewn!trz (ryc. 12.18). Wydalone
jaja nie s! zdolne zara"a( bezpo'rednio po wydaleniu. W ci!gu ok. 3 tygodni w 'rodowisku wilgotnym,
przy dost#pie tlenu lub powietrza, dojrzewaj! do stadium inwazyjnego. Rozwj zarodkowy w pierwszym
okresie musi przebiega( poza "ywicielem w 'rodowisku zewn#trznym. Czas rozwoju zarodkowego zale"y
od temperatury 'rodowiska i wynosi od 10 dni do kilku miesi#cy. Znajduj!ca si# w otoczce jajeczka larwa
nie traci swej "ywotno'ci nawet przez kilka miesi#cy.


Cz$owiek zara"a si# spo"ywaj!c przypadkowo dojrza$e, czyli inwazyjne jajeczka, tj. takie, w ktrych
rozwin#$y si# ju" larwy. Najcz#'ciej jest to przeniesienie ich do ust za po'rednictwem brudnych r!k,
jedzenia nie mytych jarzyn i owocw, wskutek picia zanieczyszczonej nimi wody itp.

W przewodzie pokarmowym larwa w$osog$wki pozbywa si# otoczki jajowej i w#druje do jelita grubego,
w ktrym w ci!gu 4-5 tygodni osi!ga dojrza$o'( p$ciow!. Paso"yt bytuje u cz$owieka zazwyczaj w
wi#kszych grupach. W niektrych przypadkach zara"enia stwierdza si# nawet do 1000 osobnikw i
wi#cej.

Reakcje organizmu na obecno'( paso"yta zale"! od intensywno'ci inwazji paso"ytniczej oraz od reakcji
"ywiciela.

Objawy. Przy niewielkiej liczbie paso"ytw nie stwierdza si# "adnych objaww chorobowych. Natomiast
w intensywnej inwazji wyst#puj! reakcje alergiczne, ble brzucha w okolicy jelita 'lepego, 'luzowe
biegunki zawieraj!ce niekiedy domieszk# krwi, nudno'ci, wymioty i wzd#cia brzucha niezale"nie od
pokarmw, ble i zawroty g$owy, wzmo"ona pobudliwo'( nerwowa, post#puj!ce os$abienie, wychudzenie
i niedokrwisto'(.

Rozpoznanie zara"enia w$osog$wk! u ludzi opiera si# na stwierdzeniu jaj w kale. Samych paso"ytw
zazwyczaj nie stwierdza si# w kale, gdy" s! one silnie przytwierdzone w$osowat! cz#'ci! do 'ciany jelita.

Leczenie. Jest trudne ze wzgl#du na silne i g$#bokie wnikanie paso"ytw w 'cian# jelita oraz ma$!
wra"liwo'( na stosowane leki. St!d post#powanie zapobiegawcze ma tak du"e znaczenie.

Zapobieganie. Polega, jak w innych typach paso"ytniczego zara"enia, na:
przestrzeganiu codziennej higieny osobistej,
zabezpieczeniu gleby i wody przed mo"liwo'ci! rozprzestrzeniania si# w nich jaj w$osog$wki,
starannym myciu spo"ywanych w stanie surowym jarzyn oraz owocw itp.

W!o$nica (trichinelloza)
W$o'nic! lub trichinelloz! nazywamy zesp$ ci#"kich u cz$owieka objaww chorobowych, wywo$any
przez paso"yta ob$ego, zwanego w$o'niem kr#tym, ktry w postaci doros$ej wyst#puje w jelicie, a w
postaci larwalnej w mi#'niach pr!"kowanych cz$owieka i r"nych zwierz!t domowych ('winia, kot, pies)
oraz dzikich (dzik, lis, wilk, szczur, mysz, kuna, $asica itd.). W$osie% jest nicieniem ma$ym, gdy" d$ugo'(
samca wynosi 1,4-1,6 mm, a samicy 3-5 mm. Cz#sto'( jego inwazji zale"y od zwyczajw "ywieniowych
ludzi. Szacuje si# j! na ok. 3%. Jest wyra)nie zr"nicowana regionalnie. Podobnie jak owsik, glista
ludzka i w$osog$wka ludzka nale"y do nicieni (ryc. 12.19).


Cz$owiek zara"a si# przez spo"ycie zara"onego mi#sa 'wini domowej lub dzikiej, a 'winia zjadaj!c np.
zara"one nicieniem pad$e myszy lub szczury. Kr!g "ywicieli zjadaj!cych si# nawzajem mo"e obj!( wiele
gatunkw (ryc. 12.20).

Do organizmu cz$owieka dostaje si# zazwyczaj forma larwalna, "yj!ca w mi#'niach 'wi%, zamkni#ta tam
w os$onie ulegaj!cej z czasem zwapnieniu. Solenie, mro"enie lub krtkotrwa$e w#dzenie mi#sa nie
zabijaj! paso"yta. +rd$em zara"enia jest wi#c zazwyczaj mi#so niedostatecznie d$ugo gotowane lub
w#dzone.

Po spo"yciu zara"onego mi#sa sok "o$!dkowy rozpuszcza otoczk#, a oswobodzona larwa w$o'nia
przedostaje si# do jelita cienkiego i tam wnika do kosmkw b$ony 'luzowej, gdzie w ci!gu 1-3 dni osi!ga
dojrza$o'( p$ciow!. Zap$odnienie nast#puje w 'wietle jelita. Samce po zap$odnieniu gin!, a samice
powtrnie wdr!"aj! si# w 'cian# jelita, gdzie mog! przebywa( 7-8 tygodni, rodz!c w tym czasie 1000-
1500 larw. W przeciwie%stwie do innych paso"ytw w$o'nie (trichiny) nie sk$adaj! jajeczek, lecz rodz! od
razu "ywe larwy, ktre przenikaj! do naczy% ch$onnych i krwiono'nych organizmu cz$owieka. Nast#pnie
z pr!dem krwi lub ch$onki roznoszone s! po ca$ym jego ciele. W ten sposb larwy w$o'nia mi#dzy 12 a
15 dniem od momentu zara"enia osiedlaj! si# w mi#'niach poprzecznie pr!"kowanych, zw$aszcza w tych
intensywniej pracuj!cych. St!d te" najcz#'ciej mo"na je spotka( w przeponie, rzadziej w mi#'niach
mi#dzy"ebrowych, j#zyku, krtani, mi#'niach grzbietu. W mi#'niach tych larwy w$o'nia otorbiaj! si#,
tworz!c tzw. w!gry (ryc. 12.21). Cykl rozwojowy w$o'nia kr#tego odbywa si# w ca$o'ci w jednym
gospodarzu ("ywicielu).

Objawy w!o$nicy - podobnie jak w przypadkach innych inwazji paso"ytniczych - zale"! od jej
intensywno'ci, oglnego stanu biologicznego cz$owieka i jego reaktywno'ci.

Pierwszy 4-10-dniowy okres w$o'nicy mo"e by( bezobjawowy. Po zara"eniu pojedynczym w$o'niem
objawy chorobowe mog! by( rwnie" nie zauwa"one przez d$ugi czas. W intensywniejszych inwazjach
zesp$ objaww chorobowych mo"e by( bardzo przykry i burzliwy. W pierwszym okresie zara"enia, tj. w
fazie pobytu w jelicie dojrza$ego w$o'nia i wytwarzania larw, dominuje gor!czka, nudno'ci, wymioty oraz
zaburzenia "o$!dkowo-jelitowe. Do charakterystycznych objaww drugiej fazy, tzn. w okresie przenikania
larw do krwiobiegu (tj. po ok. 8 dniach od zaka"enia), nale"! ble mi#'niowe, zw$aszcza przy ich dotyku i
ruchach, oraz ble g$owy i ble kostne, oglne os$abienie, niekiedy wysoka gor!czka, dreszcze, pocenie
si#, majaczenie. Wyst#puje te" obrz#k powiek i twarzy oraz zaburzenia "o$!dkowo-jelitowe.
Dolegliwo'ciom tym towarzysz! niekiedy alergiczne wykwity skry oraz zazwyczaj wydatne zwi#kszenie
liczby eozynolw we krwi obwodowej. Faza w#drwki larw trwa 1-2 tygodnie i jest okresem
najniebezpieczniejszym dla chorego. Niekiedy faza ta ulega wyd$u"eniu do 7 tygodni, tzn. trwa tak d$ugo,
jak d$ugo "yj! samice w$o'nia i w jelitach wytwarzaj! si# larwy.

Trzecia faza to faza osiedlania i otorbiania si# larw w mi#'niach. Dominuj!cym objawem w tej fazie s!
silne ble mi#'niowe, przypominaj!ce niekiedy ble reumatyczne. W otoczeniu larw tworz! si#
pocz!tkowo nacieki zapalne, p)niej larwa otacza si# os$onk! w$knist!, tworz!c tzw. w!gier. Z czasem
(zazwyczaj do 3 lat) otoczka ta ulega zwapnieniu. W takim stanie, odizolowane od organizmu, larwy
mog! przetrwa( "ywe w mi#'niach cz$owieka nawet przez 20-40 lat. W ko%cu jednak obumieraj!,
ulegaj!c zniszczeniu. Zaznaczy( nale"y, "e intensywne inwazje tego paso"yta mog! w okresie ostrym by(
gro)ne dla "ycia cz$owieka.

Rozpoznanie. Ustala si# na podstawie wywiadw dopuszczaj!cych mo"liwo'( spo"ycia mi#sa
zara"onego w$o'niami, charakterystycznego zespo$u objaww klinicznych oraz wykrycia za pomoc!
biopsji larw w mi#'niach cz$owieka podejrzanego o w$o'nic#. Pomocne mog! te" by( alergiczne testy
skrne oraz odczyny serologiczne krwi. Badanie bioptyczne mi#'ni jest uzasadnione po 10 dniach od
zara"enia, a prba skrna po 3 tygodniach od zara"enia. Wyst!pienie grupowe podobnych stanw
chorobowych w okre'lonych okoliczno'ciach, np. spo"ycia mi#sa z tego samego )rd$a, u$atwia
rozpoznanie.

Leczenie prowadzi wy$!cznie lekarz w warunkach szpitalnych. Tylko wczesne zg$oszenie si# do lekarza i
natychmiastowe podj#cie w$a'ciwego leczenia mo"e do pewnego stopnia zmniejszy( nasilenie objaww
choroby i jej skutek przez uniemo"liwienie wydalania m$odych larw w jelitach przez dojrza$e samice
w$o'nia.

Cz#sto'( zachorowa% na w$o'nic# w'rd ludzi zale"y przede wszystkim od sposobu i dok$adno'ci
kontrolowania mi#sa zarwno w rze)niach, jak i w indywidualnym uboju gospodarczym oraz
odstrzelonych dzikw. Badanie to polega na mikroskopowym poszukiwaniu otorbionych larw w$o'nia w
mi#sie wieprzowym przeznaczonym do konsumpcji.

Zapobieganie zara"eniu w$o'niem kr#tym polega na:
niejedzeniu mi#sa nie badanego,
pe$nej likwidacji tuszek mi#snych, w ktrych stwierdzono larwy w$o'nia,
unikaniu spo"ywania mi#sa nie dogotowanego i nie dow#dzonego,
skutecznym likwidowaniu wszystkich mo"liwych )rde$ i ogniw zaka"enia.

W%gorczyca
Jest to coraz cz#'ciej ostatnio spotykana choroba paso"ytnicza, zw$aszcza w rejonach po$udniowo-
wschodnich kraju, szeroko rozprzestrzeniona w gor!cych krajach Afryki, Ameryki i Azji.

Wywo$uje j! niewielki, d$ugo'ci ok. 2 mm, robak kszta$tu nitkowatego, zwany w#gorkiem jelitowym,
paso"ytuj!cy w jelicie cienkim. Cz$owiek jest jego jedynym "ywicielem. Paso"yt mo"e prze"y( ok. 1-2 lat
(ryc. 12.22).

Larwy robaka do organizmu cz$owieka wnikaj! przez skr# (g$wnie ng), do naczy% krwiono'nych, a
nast#pnie przemieszczaj! si# przez serce, p$uca do dwunastnicy i dalszych cz#'ci jelita cienkiego, gdzie
zagnie"d"aj! si#, dochodz!c po ok. 4 tygodniach do dojrza$o'ci p$ciowej. Ze sk$adanych wwczas jaj
rozwijaj! si# larwy, ktre przedostaj! si# do 'wiat$a jelita i z ka$em wydostaj! si# na zewn!trz.

Niekiedy choroba rozwija si# w nast#pstwie zara"enia drog! pokarmow! ("ywno'(, woda) lub jako
nadka"enie przez skr# w okolicy odbytu.

Objawy chorobowe - jak w ka"dej inwazji paso"ytniczej - zale"! od intensywno'ci zara"enia oraz okresu
rozwoju paso"yta. Wykazuj! przy tym zmienno'( okresow! i sezonow!. W miejscu wnikni#cia larwy
(larw) wyst#puje sw#dzenie, wysypka, 'wi!d, a nawet wybroczyny, zadrapania i wtrne zara"enia. W
okresie w#drwki larw paso"yta mo"e wyst!pi( zapalenie oskrzeli, kaszel, krwioplucie, duszno'(, a nawet
zapalenie p$uc. W okresie jelitowym chorzy skar"! si# na ble brzucha, nudno'ci, wymioty, biegunk# z
domieszk! krwi lub ropy, zaparcia, wzd#cia, utrat# apetytu, post#puj!ce os$abienie oraz wychudzenie.

W#gorek jelitowy jest tym paso"ytem, ktry obok motylicy w!trobowej powoduje najsilniejsze odczyny
zwi#kszenia liczby eozynolw we krwi obwodowej.

Rozpoznanie. Ustala si# na podstawie stwierdzenia obecno'ci paso"yta lub jego larw albo jaj w kale,
ewentualnie w tre'ci dwunastniczej lub te" sporadycznie nawet w plwocinie.

Leczenie. Powinien prowadzi( lekarz, przeprowadzaj!c kontrole skuteczno'ci podj#tego leczenia.
Paso"yt jest bowiem bardzo oporny na leczenie, dlatego cz#sto jest ono nieskuteczne. W zwi!zku z tym
zazwyczaj trzeba je powtarza( kilkakrotnie.

Zapobieganie zara"eniu w#gorkiem jelitowym - podobnie jak i w odniesieniu do innych inwazji
paso"ytniczych - sprowadza si# do:
przestrzegania podstawowych zasad codziennej higieny osobistej,
utrzymywania w nale"ytym stanie sanitarnym otoczenia,
rygorystycznego przestrzegania podstawowych zasad higieny "ywienia codziennego (picia tylko
p$ynw przegotowanych, spo"ywania jarzyn i owocw tylko po ich wcze'niejszym obmyciu itp.).

Ankylostomoza
Choroba wywo$ana zara"eniem t#goryjcem dwunastnicy, zwana te" chorob! t#goryjcow!, wyst#puje
niezmiernie rzadko. Zosta$a jednak rozpoznana w okresie powojennym w Polsce na obszarze kopal%
'l!skich. Paso"yt jest niewielki, przeci#tnie ma ok. 15 mm d$ugo'ci. Samica sk$ada do 10 000 jajeczek, z
ktrych w warunkach sprzyjaj!cych rozwijaj! si# larwy. Je'li po 5-6 dniach "ycia w ziemi larwy te
dostan! si# na skr# cz$owieka, przenikaj! bardzo szybko do naczy% ch$onnych i krwiono'nych, sk!d z
krwi! w#druj! do serca i narz!du oddechowego, a nast#pnie przez tchawic# i jam# ustn! do przewodu
pokarmowego (ryc. 12.23).


Objawy. Pierwsze objawy chorobowe zara"enia t#goryjcem dwunastnicy to objawy miejscowe, w postaci
zapalenia skry w okresie przenikania larw poprzez ni! do naczy%. Bardziej burzliwe objawy oglne
wyst#puj! w okresie w#drowania larw.

W trzeciej fazie pobytu w jelitach robaki paso"ytnicze przyczepiaj! si# swoimi jakby z#bami do b$ony
'luzowej jelita, uszkadzaj!c j! i powoduj!c przewlek$e krwawienie. &ywi! si# krwi! gospodarza, st!d
zara"enie tym paso"ytem sprzyja post#puj!cej niedokrwisto'ci. Jeden paso"yt, niezale"nie od
powodowania przed$u"onego krwawienia z uszkodzonej b$ony 'luzowej (jego wydzielina utrudnia
krzepni#cie krwi), wypija dziennie ok. 1 ml krwi.

W przypadku intensywnej inwazji, ktra mo"e niekiedy liczy( od kilkuset do kilku tysi#cy osobnikw,
mo"e szybko wyst!pi( niedokrwisto'( z hipereozynoli!. Oprcz niedokrwisto'ci charakterystyczne s!
ble brzucha, zaburzenia "o$!dkowo-jelitowe, post#puj!ce os$abienie oraz wychudzenie itp.

*rodowisko kopal% w#glowych sprzyja bytowaniu tego paso"yta i szerzeniu si# ankylostomozy, zwanej
te" ankylostomatoz!.

Rozpoznanie. Opiera si# na stwierdzeniu jaj paso"yta w kale lub larw w specjalnie za$o"onej hodowli.

Leczenie. Powinien prowadzi( lekarz z rwnoczesnym nadzorem sanitarnym 'rodowiska, w ktrym
wykryto zara"enie.

Zapobieganie zara"eniu tym rzadkim w Polsce paso"ytem, wymagaj!cym do swego rozwoju
odpowiedniej temperatury i wilgotno'ci (st!d jego inwazje w kopalniach), polega na:
przestrzeganiu podstawowych zasad higieny osobistej,
kontroli okre'lonych grup zawodowych pod k!tem zara"enia t#goryjcem dwunastnicy,
oglnym nadzorze sanitarno-parazytologicznym grniczego 'rodowiska pracy.

Parazyty 2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Parazyty 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

26.11.

2013, 22:32 Portal Zdrowia PZWL

You might also like