NTV TARH TEMMUZ 2010 42 NTV TARH TEMMUZ 2010 43

30 seneden
fazla sre
vatan haini
olarak
damgaland.
Yllarca
hapiste,
sonrasnda
vatanna hasret
kald.
zel koleksiyon
belgeleri,
bilinmeyen ilk
iir kitab,
kitaplarnn
ilk basklar
ve yasakl
yllaryla
Trkiyenin
airi.
RN
ARDINDAK
ZLER
NZIM HKMET
P
ira
y
e
k
o
le
k
s
iy
o
n
u
- K
e
n
a
n
B
e
n
g

Nzm Hikmetin kendi elini

izdii alann ii photoshopta
belirginletirilmitir.
NTV TARH TEMMUZ 2010 44 NTV TARH TEMMUZ 2010 45
B
ir zamanlar Trkiyede Nzm
Hikmeti okumann yasak
olduuna bugnn genle-
ri kolay kolay inanamazlar.
yle dnemlerden getik ki Nzmn
kitaplarn evde bulundurmak, iirlerini
okumak, airi ven konumalar yapmak
su saylrd. En ufak bir jurnal (ihbar)
yznden evler aranr, kitaplar toplanr,
insanlar tutuklanr, karakollara ya da
Birinci ubeye (siyasi ube) gnderilir
ve lenirlerdi.
Ne demekti lenmek? Sicilinize ko-
mnistlik damgas vurulur ve bu yzden
belki de mr boyu banza gelmedik
bela kalmazd. Neler? Her eyden nce
devlet memuru olamazdnz. Siciliniz-
deki damga nedeniyle bavurunuz geri
evrilirdi. Yedek subay okuluna gittiiniz
zaman gn gnne izlenir, horlanr ve
sonunda avu olarak ktaya gnderilir-
diniz. Gittiiniz asker birlikte de size
sakncal gzyle baklr ve aala-
nrdnz. Uur Mumcunun Sakncal
Piyadesi bunun en iyi rneidir.
Zaman zaman eviniz ya da al-
tnz iyeri izlenir, evrenizde bunu
grenler sizden ekinir ve iliki kurma-
ya korkarlard. 6-7 Eyll Olaylarnda
olduu gibi, bunalm dnemlerinde
btn solcular sulu saylr, hepsi
cezaevlerine gnderilirdi. Bu yzden
genler Nzmn kitaplarn evlerinde
bulunduramazlar, ancak iirleri elden ele
dolard. Gerginlik dnemlerinde bu
iirler ya tavanaralarnda ya yklerde ya
amarlarn arasnda saklanr; ya topra-
a gmlr ya da yaklrd.
Bu bask ve terr dnemi ne kadar
srd? 1938de Nzmn tutuklanma-
sndan sonra 1960l yllarn ortalarna
kadar yani yaklak 26-27 yl.
Ama ondan nce de 1933-
1934lerde, Nzmn ilk kitaplarnn
basld dnemde de onlar okumak
sakncal bir iti. Zaten kitaplarn basks
ne kadard ki? Birka bin. Yaynevleri
onun kitaplarn basmaktan korkard.
O yllarda 835 Satr, Sesini Kaybeden
ehir, Jokond ile Si-Ya-U, Kafatas, Gece
Gelen Telgraf, Varan ki, Benerci Ken-
dini Niin ldrd?, Taranta Babuya
Mektuplar gibi kitaplar; Nzmn Orhan
Selim takma adyla Akamda kan ya-
zlarndan semelerin basklar herhalde
birka bini gemiyordu. Btn o kitaplar
topland, Emniyette yakld ve yokoldu
gitti.
O yllarda Nzmn kitaplar yzn-
den kimler cezaevlerinde yatmad ki.
lk bata aklma hikayeci Faik Bercavi,
Hasan zzettin Dinamo, A. Kadir, adi
Alkl ve Orhan Kemal geliyor. Bu
listenin ok uzun olduuna inanyorum.
Faik Bercavi - airi sevmenin
bedeli 3 yl hapis
Faik Bercavi, Nzmla 1933-1938
Yllar adl kitabnda yle diyor:
Nzmn iirlerini, 835 Satr ve
dierlerini ben daha lise talebesiyken ta-
nyordum. Nzmn kendi sesiyle plaa
alnm Bahri Hazer, Salkm St
iirlerini hepimiz ezbere biliyorduk.
Plaklar kap kap satlmt. Kafa-
tas piyesi ise 1932 ylnda Erturul
Muhsin tarafndan sahneye konularak
oynanm, fakat ate iki gn kalabil-
miti. Nzmn Rusya dn yaym-
lad iirlerin hepsi talebeler arasnda
pek tannm ve zel bir yer tutmutu.
Hatta son snfta bulunduum lisede
Nzm Hikmeti Sevenler diye bir de
edebi grup organize edilmiti. Edebi-
yat Fakltesinin ikinci snfndayken
aramza giren ispiyoncu yani muhbir
beni ihbar etti, bir eyler uydurdu. O
yzden tutuklandm. O kii mahkemede
de aleyhimde tanklk etti. Syledikle-
rinin hibiri doru deildi. Bizi Nzm
Hikmetin adamlar diye tutuklad-
lar. Nzm hi grmemitik. Yalnz
iirlerini okuyorduk. Gecenin ilerlemi
saatinde sorgu hakiminin karsna
karldm ve durumamn sonunda
yla mahkum oldum. Beni zindan gibi
ksz bir hcrede iki gn braktktan
sonra darack bir yere koydular. Bu
tr hcreler, lme mahkum olanlar
koyduklar yerlerdi.
Nzm orada tandm. O ve
arkadalar kk bir communaut
halinde yayorlard. Gelirin byk
bir parasn Nzmn kitaplarndan
ve dostlarndan gelen para tekil
ediyordu. Ertesi yl Nzm hapis-
ten kt. Ben de 1936da sremi
tamamladm.
A. Kadir - 1938 ylnda
Harp Okulu tutuklamalar
air ve aratrmac A. Kadir de Harp
Okulunda Nzmn kitaplarn okuduu
iin hapse giriini yle anlatyor:
Okulda ders kitaplarndan ayr
kitaplar da okunuyordu. Bunu herkes
yadrgyordu. rnein Haydar Rfatn
eserleri, spanya Kurtulu Sava, Yar
Mstemleke Olu Tarihi, Goethe, Gogol,
Turgenyev, Ibsen... Taranta Babuya Mek-
tuplar ve eyh Bedrettin Destan.
1938 yl Ocak aynn ilk haftasn-
da bir gn ders ortasnda snfn kaps
vurulmadan ald. eriye bir hakim
subay, bir binba ve nbeti subay girdi.
Yanlarnda bir iki avu ve onba da
vard. Snfta sinek usa sesi duyulacakt.
Binba balad numaralarmz okumaya.
Yirmibir Harp Okulu rencisi tutuk-
landk. stlerimiz, balarmz arand.
Sonra da sorgularmz yapld. Savc bana
Hakknzda ihbar var dedi. Kitap oku-
yormuuz. Nedir bu kitaplar? diye sordu.
Okuduum kitaplar sraladm. Bunlarla
ben dnyay reniyorum dedim. Savc
retirim ben sana dnyay dedi, grr-
sn yaknda ka bucak olduunu.
adi Alkl - Savc: Benerci ken-
dini niin ldrd?
A. Kadir ayn olayda tutuklanan arka-
da adi Alkln sorgusunu da yle
anlatyor:
- Bu kitaplar senin mi?
- Kendim aldm.
- Benerci kendini niin ldrd ne
demek?
- Kitap ad.
- Ama bu kitap Nzm Hikmetin.
- Serbest satlyor.
- Bana bak, tepemi attrma, Nzm
Hikmetin kitabyla senin ne iin var?
HIFZI TOPUZ
Kitaplar
yasakt,
okuyanlar
filenir,
hapse atlrd
Vatan Haini
(...)Evet, vatan hainiyim,
siz vatanseverseniz, siz
yurtseverseniz, ben yurt
hainiyim, ben vatan hainiyim.
Vatan iftliklerinizse,
kasalarnzn ve ek
defterlerinizin iindekilerse
vatan,
vatan, ose boylarnda
gebermekse alktan,
vatan, soukta it gibi
titremek ve stmadan
kvranmaksa yazn,
fabrikalarnzda al kanmz
imekse vatan,
vatan trnaklarysa
aalarnzn,
vatan, mzrakl ilmhalse,
vatan, polis copuysa,
deneklerinizse,
maalarnzsa vatan,
vatan, Amerikan sleri,
Amerikan bombas, Amerikan
donanmas topuysa,
vatan, kurtulmamaksa kokmu
karanlmzdan,
ben vatan hainiyim.(...)
Nzm Hikmet
(Nzm Hikmetin Btn Eserleri/Son
iirleri-iirler 7, Nzm Hikmet, YKY,
2002, s. 150)
H
fz
T
o
p
u
z
k
o
le
k
s
iy
o
n
u

B
u
g

n
, 1
4
E
k
im
1
9
6
7
Y
e
n
i s
tik
la
l, 3
0
H
a
z
ira
n
1
9
6
3
Vatan airi,
vatan haini ilan edildi
Nzm Hikmet 1930lu yllarn ortalarndan 1960l yllarn
ortalarna kadar, siyasi yasak ve sakncann sembolyd.
Kitaplarn okumak, bulundurmak sutu. Bugn Meclis
krssnden iirleri okunan Nzm, bir zamanlar gazete
manetlerinin kara almay en sevdii isimdi.
Yasakl yllar yaayanlar anlatyor...
NTV TARH TEMMUZ 2010 46 NTV TARH TEMMUZ 2010 47
Hasan zzettin Dinamo
Nzm ve 4 yl
Hasan zzettin Dinamo ilk iirlerini
1929da Nzma yollam ve onun etki-
siyle yaamnda yeni bir dnem bala-
mt. Bu tarihten drt yl sonra mahkum
oldu ve btn yaam trl glkler
iinde geti.
Orhan Kemal
Bursa Cezaevi
Orhan Kemal, Nzm Hikmet hayrany-
d. 1938de askere arld. Sresini bitir-
mesine krk gn kala, okuduu kitaplar
nedeniyle hakknda soruturma ald.
Okuduu kitaplar Nzmn iirleri, oyun-
lar ve baz Marksist yazlard. Orhan
hapse mahkum oldu. Bursa Cezaevinde
Nzmla tant. Bu tanma onun
yaamnda nemli bir dnm noktasyd.
Nzmdan yaz yazmay, Marksizmin
kurallarn, insanln koullarn rendi.
Vl Nureddin ve Mzehher Va-Nu,
Nzm cezaevinde ziyaret ettiklerini ve
ondan dinledikleri iirleri bakalarna du-
yurmaktan ekiniyorlard. Nzm 1950de
hapisten ktktan ve darya katktan
sonra da yasaklar devam etti. Parise
geldii zamanlarda bile
kendisiyle grmek-
ten korkulurdu.
Prof. Metin Kale
1965 yasa
Eskiehir Osmangazi
niversitesinden
deerli dostum Metin
Kale de yle diyor:
Biz 1965e kadar Nzmn iirle-
rine ve kitaplarna ulaamamtk. Bir
gn Ankarada byk bir kitapdaydm.
ki sivil polis geldi, onun kitaplarnn
yerini sordular, sonra o raara yaklaarak
Nzmn ne kadar kitab varsa toplayp
gittiler. Biz Nzm ancak o yllardan
sonra okuyabildik.
Aydemir Balkan
Pariste bile Trk polisi
korkusu
60l yllarda Pariste basn ateelii
yapm olan Galatasarayl dostum yksek
mimar Aydemir Balkan da yle diyor:
50li yllarda askerliimi yaptktan
sonra Parise gelmitim. Cumhuriyete ve
Akise devaml olarak yazlar yazyordum.
Cumhuriyet o zamanlar Nzm Hikmet
konusunda irkin ve yakksz neriyat
yapyordu. Ne zaman onunla ilgili bir
haber gese vatan haini deniyordu. Bu
o kadar ters ve budalaca bir eydi ki insan
isyan ediyordu. Mesela Vatan haini
Bulgaristanda, Vatan haini Romanyada
yahut Vatan haini Nzm Hikmeti Trk
kylleri Varnada dvdler...
Galatasaraydan hocam Nadir Nadi
sk sk Parise gelirdi. Bir gn dayanama-
dm, konuyu atm. Birka ay evvel kesip
sakladm Cumhuriyet kesiini gster-
dim. Bakn hocam, dedim, gazeteniz
ne yazyor. Nadir Bey nce hibir tepki
gstermedi, sonra da Eh, bizim yazileri
yle dnyor demekle yetindi. Peki
dedim, haberleri verelim, ama her defa-
snda vatan haini demek biraz ar deil
mi? Nadir Nadi dnp gitti.
1961 Haziranyd. Bir gn Abi-
din Dino broma telefon etti. Nzm
Hikmetin gelecek hafta Parise gele-
ceini ve istediim takdirde kendisiyle
grebileceimi syledi. Gerekten de
ertesi hafta kararlatrdmz gn akam
saat 8de kapm alnd. Atm, karmda
Nzm vard. Byk aire sevinle ve
saygyla bakyordum. Hemen senli benli
olduk. Rahat, kasntsz, ok candan bir
adamd. Kendi eviymi gibi hareket edi-
yor, glyor, akalar yapyor ve kahkahalar
atyordu.
Babam asker doktordu. Kendisini
Bursa Cezaevinde ziyaret etmiti. Nzm
bunu unutmamt. Bana bir kitabn
Aydemire, babasnn oluna, diye imza-
lad.
Nzm bir ay sonra tekrar Parise geldi.
Globe Kitabevinde kitaplarn imzalaya-
cakm. Gittim, kendisini tekrar grdm.
Birka gn sonra yllarca unutamayacam
bir ey oldu. stanbuldan iki arkadam
geldi. Bunlar tannm ke yazarlaryd.
Hem de sol ve solculuk dendi mi man-
galda kl brakmayan hretlerdi. Hemen
kendilerine haber verdim: Koun Globe
Kitabevine, Nzm Hikmet kitaplarn
imzalyor. Bu frsat karmayn.
ki gn sonra kendilerini tekrar gr-
dm. Biraz skntlydlar. Ne oldu, dedim,
gittiniz mi? Biri Gitmedik Aydemir dedi,
nk orada yalnz Fransz polisi deil,
herhalde Trk polisi de vardr. Tepem att.
Yahu, dedim, ben elilik maviri, devlet
memuruyum, Nzm evime davet ediyo-
rum, siz bamsz gazeteciler bir kitabevin-
de ona yaklamaya cesaret edemiyorsunuz.
Sonra kprnn altndan ok sular
akt. Nzmn Moskovadaki mezarna
kimler toprak tamad, kimler iekler
gtrmedi.
Bunlar Aydemirden dinlediklerim.
Elli yl iinde nereden nereye geldik.
Bugn Byk Millet Meclisinde btn
parti liderleri Nzmdan iirler okuyorlar;
hakknda yze yakn kitap basld, iirleri
dilimizden dmyor, heykellerini dikiyo-
ruz, oratoryolar besteleniyor...
Ne mutlu bugnlere geldik. Yaasn
lmsz Nzm!
N
zm Hikmet 1961 Maysnda
Dnya Bar Komitesi adna, Fidel
Castroya bar dl vermek zere
Kbaya gitti. Dnte Parise urad ve o
dnem UNESCOda alan gazeteci-yazar
Hfz Topuz, airin yeni yazd iki iiri banda
kaydetti.
1923 doumlu Hfz Bey, ok sevdii
Nzmn iirleriyle ocuk yata tanm.
Galatasaray Lisesinde snf ktphane-
sinde, eserleri henz yasaklanmad iin
(1935) kitaplar bulunur-
mu. Hfz Topuz 1947de
Akamda gazetecilie bala-
m; burada Vl Nureddinle
karlam.
Vl Nureddin, evin-
de yaplan toplantlarda
Nzmn iirlerini okur ve
gelenleri aman bunu kim-
seye sylemeyin diye sk
sk tembih edermi. Topuz
glmseyerek Tabii biz bunu
dinlemezdik, iirlerini kopya
ederdik, elden ele datrdk
diyor.
Topuz, vatani grevini biti-
rip Ankaradan stanbula dn-
d sralarda, Nzm Hikmet
hapisten km (1950). Ken-
disi ise Parise, UNESCOda
almaya gitmi.
Pariste, ayn zamanda
Nzm Hikmetin de yakn dostu olan Abidin
Dino ile grrm. Nzm birka kez
Parise gelmesine ramen bir trl tanma-
mz ksmet olmad diye hayfanan Topuz,
sonunda heyecanla karlamay bekledii
airle tanr. 1961de Dinonun
organize ettii bu buluma, St.
Germainde, Rue Jacobda bir
otelde olmu. Otelin lobisinde
beni bekliyordu, gayet yak-
klyd, ok da ho giyinmiti;
beni grd anda ayaa
kalkarak hemen beni kucaklad
ve konumaya baladk diyor
gzleri parlayarak. Buluma-
nn zerine, Nzm Hikmete
UNESCOyu gezdirmi; air
buradaki nl ressam ve
heykeltralarn eserlerini merak
ediyormu.
Nzm, yaad
Moskovadan sk sk Parise
gelmi ve her geldiinde mutla-
ka Hfz Topuzla da grm.
Bir keresinde de Parise
geldiinde Havanadan yeni
dnmt diyerek, yapt ses
kaydnn yksn anlatyor To-
puz. 1962nin bir Pazar gn St. Denisdeki
(Parisin banliys) bir siyasi toplantya
gitmek zere arabaya binmiler. Arabada
Avni Arba, Vera (Tulyakova), Hfz Topuzun
olu Kerem ve Hfz Topuz varm. Hfz
Bey Nzm Hikmete sesini banda alcam
haberin olsun demi. zellikle bir konu se-
ilmemi: zaten arabada gittikleri iin motor
sesinden kayt ok uultulu oluyormu. Bu
kayd iine sindiremeyen Hfz Topuz, bir
kayt daha yapmak istemi. Sonraki gn
Nzmla otelinde (St. Michel-Hotel Harpe)
bulutuklarn sylyor. Burada mehur
Havana Rportaj iirinin ilk versiyonunu
okumu (sonradan ufak deiikler yap-
m). Bunun yansra Saman Sars iirini
okumu; bir ksmnda dili srm ve Hfz
Topuzdan bu blm silmesini rica etmi,
ama Topuz bylesi daha gzel, daha doal
diyerek orijinal kayd muhafaza etmi.
TARHE DLEN KAYIT
Hfz Topuz,
Nzmn sesini
nasl banda ald?
Moskova yllarnda Nzm Hikmet.
Pariste Rus lokantasnda
Coq DOr adl Rus lokantasnda, (soldan)
Avni Arba, ei Henriette Lapouge, Nzm
Hikmetin ei Vera Tulyakova, Hfz Topuzun
ei Nezihe, Nzm Hikmet ve Hfz Topuz.
87 yandaki Hfz Topuz, Nzml gnleri
ayrntlaryla hatrlayan en nemli tank.
F
o
to

ra
fla
rla
N

z
m
H
ik
m
e
t, H
a
z
: K
y
m
e
t C
o

k
u
n
, C
e
m
Y
a
y
n
e
v
i
A
k

a
m
, 2
2
H
a
z
ira
n
1
9
5
1
C
u
m
h
u
riy
e
t, 2
4
H
a
z
ira
n
1
9
5
1
F
o
to

ra
f: M
e
h
m
e
t
m

r
H
fz
T
o
p
u
z
k
o
le
k
s
iy
o
n
u

48 yllk kayt CDde
Hfz Topuzun 1962de
yapt kayt, olu Kerem
tarafndan temizlenmi.
NTV Tarihin okurlarna
CDde hediye ettii tarih
kaydn orijinali, Hfz Bey
tarafndan Nzm Hikmet
Kltr ve Sanat Vakfna
baland.
NTV TARH TEMMUZ 2010 48 NTV TARH TEMMUZ 2010 49
Nzm Hikmet, Abidin Dino ve Vera
Paris sokaklarnda. Yl 1961.
Abidin Dinonun Yry adl
tablosu stne sylenmitir
Bu adamlar, Dino,
ellerinde k paralar,
bu karanlkta, Dino,
bu adamlar nereye gider?
Sen de, ben de, Dino,
onlarn arasndayz,
biz de, biz de, Dino,
grdk ak maviyi.
Nzm Hikmet
(Nzm Hikmetin Btn Eserleri/ Yeni iirler-
iirler 6, Nzm Hikmet,YKY, 2002, s. 164)
Bir Cezaevinde, Tecritteki
Adamn Mektuplar
Senin adn
Kol saatimin kayna
trnamla kazdm.
Malum ya, bulunduum yerde
Ne sap sedefli bir ak var,
(bizlere alat- katia
verilmez),
Ne de ba bulutlarda bir
nar.
Belki avluda bir aa bulunur
ama
Gkyzn bamn
stnde grmek
Bana yasak...
(Nzm Hikmetin Btn Eserleri/ Yeni iirler- iirler 6,
Nzm Hikmet,YKY, 2002, s. 164)
Abidin
Dinonun
Nzm
Hikmet
izimi.
H
fz
T
o
p
u
z
k
o
le
k
s
iy
o
n
u
brahim Balabann
Bahar Tablosu
stne sylenmitir
te seyreyle gzm,
hnerini Balabann.
te afak vakt, Mays
ayndayz.
te aydnlk:
akll, cesur,
taze, diri, insafsz.
te bulut:
Kaymak gibi lle
lle.
(...)
(Nzm Hikmetin Btn Eserleri/ Yatar
Bursa Kalesinde- iirler 4, Nzm Hikmet,
YKY, 2002, s. 161)
H
a
lu
k
O
ra
l k
o
le
k
s
iy
o
n
u
Balabann Nzm
iziminin orijinali.
Balaban:
Anadolunun ressam
Abidin Dino: Usta ressam
Piraye: Hapisteki zlem
Nzm Hikmet kol saatinin arkasna ve kayna kars
Pirayenin ismini kazmt. Bozulan mekanizmay
karm ve erevenin iine resimlerini koymutu.
F
o
to

ra
fla
rla
N

z
m
H
ik
m
e
t, H
a
z
: K
y
m
e
t C
o

k
u
n
, C
e
m
Y
a
y
n
e
v
i
Piraye koleksiyonu - Kenan Beng
Nzmn dizelerinden
kan zel belgeler,
insanlar ve objeler
iir arkeolojisi
NTV TARH TEMMUZ 2010 50 NTV TARH TEMMUZ 2010 51
Sen
Prometenin lklarn
kabakym gibi ttn
piposuna dolduran adam
Sen benim mavi gzl kardeim
Kabil deil unutmam seni.
Orhan Kemal
(Nzm Hikmetle Buuk Yl, Orhan Kemal, 1965)
Orhan Kemal
ve Nzm
Hikmet Bursa
Cezaevinde.
Nzmn
aznda yine
ayn pipo var.
A
d
a
n
Z
y
e
N

z
m
H
ik
m
e
t, M
e
m
e
t F
u
a
t, Y
K
Y
,
P
ira
y
e
k
o
le
k
s
iy
o
n
u
- K
e
n
a
n
B
e
n
g

Nzm Hikmetin Pirayeye mektubundan

(...)Bir de kendi elimle Suzan iin
kck markal bir kutu yaptm
onu da gnderirim.(...) Hasretle.
Nzm(...)
Avninin Atlar
Bu atlar Avninin atlar
Kuvayi Milliye atlar
kara yam altnda ak sar dolgun
titrer burun kanatlar
bu atlar Avninin atlar. (...)
(Nzm Hikmetin Btn Eserleri/ Yeni iirler- iirler 6, Nzm
Hikmet, YKY, 2002, s. 176)
H
a
lu
k
O
ra
l k
o
le
k
s
iy
o
n
u
N

z
m
H
ik
m
e
t K

lt
r v
e
S
a
n
a
t V
a
k
f
Avni Arban
1961 tarihli
karakalem Nzm
Hikmet almas.
Avni Arba imzal
bir Kuvayi Milliye at.
Orhan Kemal ve
pipodaki Promete
Avni Arba
ve atlar
Yatar Bursa Kalesinde
Sevdalnz
komnisttir,
on yldan beri
hapistir,
yatar Bursa
kalesinde.
Hapis amma,
zincirini krm
yatar,
en l bir mertebeye
ermi yatar,
yatar Bursa
kalesinde.
(Nzm Hikmetin Btn Eserleri/
Yatar Bursa Kalesinde- iirler 4,
Nzm Hikmet, YKY, 2002, s. 147)
H
a
lu
k
O
ra
l k
o
le
k
s
iy
o
n
u
Nzm Hikmetin Bursa
Cezaevi'nde grld damgas
baslan 29.04.1949 tarihli
mektubu.
Bursa Cezaevi
Suzana armaan:
El emei gz nuru
Aynal kutu
Nzm Hikmetin Bursa
Hapishanesindeyken
Suzan iin yapt
kutu ve bu kutudan
bahseden mektubu.
Kutunun kapandaki
aynay Nzm Hikmet
dkmtr, ayna
stndeki at resmi
de ona aittir. Yazd
mektupta Suzan
iin yapt kutudan
bahseder.
Nzm
Hikmetin La
Cosaque
marka piposu.
P
ira
y
e
k
o
le
k
s
iy
o
n
u
- K
e
n
a
n
B
e
n
g

F
o
to

ra
fla
rla
N

z
m
H
ik
m
e
t, H
a
z
: K
y
m
e
t C
o

k
u
n
, C
e
m
Y
a
y
n
e
v
i
NTV TARH TEMMUZ 2010 52 NTV TARH TEMMUZ 2010 53
N
zm Hikmet iin, lehinde
aleyhinde pek ok kitap
yazlmtr. Bu yaz onunla
ilgili belki bir iki yeni sz
edebilirim umuduyla yazld.
Elimde 32 sayfalk Osmanlca bir
kitap var; Dalarn Havas. Basm tarihi
1341 yani 1925. Yazarnn ismi yok
fakat bu kitab incelerken rendik-
lerim, ilginizi ekecektir. M. Seyfettin
zegenin vazgeilmez bavuru kitab
Eski Harerle Baslm Trke Eserler
Katalounda bu kitabn yazarnn Yusuf
Ziya (Orta) olduu yazldr. Sanrm
kitap Akbaba Neriyatndan kt
iin Seyfettin zege byle bir sonuca
varmtr.
Bu kitapla ilgilenmemin sebebi,
Dalarn Havas iirinin Nzm
Hikmetin btn eserleri arasnda yer
almasdr; rnein Nzm Hikmet,
lk iirleri, Adam Yaynlar, Beinci
Basm, 1992, s. 123-144. Ayn kitap
2002de Yap Kredi Yaynlar tarafndan
da baslm ve iir bu kitabn 125-146.
sayfalarnda yer almtr. Bir kelime
deiikliiyle iki baskdaki iir ayndr.
Her iki kitapta da iirin sonundaki
kaynak ayn: Akbaba, 5 Mart 1341- 2
Nisan 1341 (1925). Fakat kitap olarak
basmyla ilgili bir not yok. Halbuki
birden fazla kez baslanlar iin, farkl
basm yerleri ve tarihleri, ilgili iirlerin
altnda verilmi.
Pek ok kaynakta Nzm Hikmetin
ilk iir kitab olarak 1928de Bakde
baslan Gnei enlerin Trksnn ad
verilir. Fakat Dalarn Havas bu kitap-
tan yl nce baslmtr.
lk iirini 1913te yazd
Kitab incelemeye balamadan, biraz
Nzm Hikmetin ilk iirleri zerin-
de duralm. Nzm Hikmet ilk iirini
1913te, yani 12 yandayken
yazd: Feryd- Vatan. Baz ki-
taplarda ilk iiri olarak belirtilen
ve evlerinin karlarnda yanan
bir ev iin yazd Yangn
iirinin tarihi 1914tr. Baslan
ilk iiri ise, Bahriye Mektebinde
edebiyat hocas olan Yahya
Kemalin (Beyatl) (o sralarda
airin annesi Celile Hanma
ktr) dzelttii Hl Servi-
lerde Alyorlar m?dr. Bu iir
3 Terinievvel 1918 tarihli Yeni
Mecmuada Mehmet Nzm im-
zasyla kmtr. 1920de Cell
Sahirin (Erozan) Birinci Kitap,
kinci Kitap adlaryla yalnzca
hececiler iin kard derginin
nc, drdnc ve altnc-
snda Nzm Hikmetin iirleri
baslnca ad daha bir duyuldu.
Yine o yl, onbe gnde bir kan
mid ve Re Cevadn (Ulunay) Alem-
dar gazetesinin edebiyat sayfalarnda da
iirleri yaymlanr. 4 Eyll 1336 (1920)
tarihli Alemdarn Edebi Nshasnda,
gazetenin dzenledii edebiyat m-
sabakasnn iir birincisi olan Nzm
Hikmetin Bir Dakika adl iiri ya-
ymlanr. Cenab ahabettin, Cell Sahir,
Hseyin Siret, Orhan Sey, Yusuf Ziya
ve Halit Fahriden oluan jrinin setii
iir Yusuf Ziyaya ithaf edilmitir:
BR DAKKA
-Sevgili Yusuf Ziyaya-
Deniz durgun gl gibi
gitgide geniliyor
Sular kayalklarda nurdan
izler iliyor,
Engine sarkan gkler
batanbaa yaldzl..
imdi gsmde kalbim
arpyor hzl, hzl.
()
Bir ay sonra da 7 Terinievvel 1336
tarihli mid dergisinde Yusuf Ziyann
Nzm Hikmete ithaf ettii Evim adl
iiri yaymlanr. Nzm Hikmet buna,
13 Terinisani (Kasm) 1336 tarihli
Alemdarn Edebi Nshas'nda ki Dert
adl iirini Yusuf Ziyaya ithaf ederek
cevap verecektir.
Nzm Hikmet-Yusuf Ziya dostluu
sadece birbirlerine iir ithaf etmekle
kalmaz. Anadoluda devam etmekte olan
Mill Mcadeleye katlmaya da beraber
karar verirler.
Nzm ve Mill Mcadele
Vl Nureddinin (V-N) Bu Dn-
yadan Nzm Getide anlattna
gre, Nzm Hikmet, Mtareke
stanbulu'nda duruma boyun eenlerden
deildir. Sleyman Nazif in niver-
sitede, Halide Edipin Sultanahmet
Mitinginde yapt igal kart
HALUK ORAL
Nzmn ilk iir kitab,
Dalarn Havasdr
NZIM
HKMET
KTAPLARI
835 Satr
Muallim A. Halit Kitaphanesi
lk basks 1929da yaplan kitap, 1932de
Ali Suavinin yapt kapakla ikinci defa
basld. Nzm Hikmet,
birinci ve ikinci basm-
lar arasnda kitaplaryla
halk sua tevik ettii
iin yargland. Hatta 835,
Ankarann rakm olduu
iin hedef olarak Ankaray
gsterdii iddia edildi. Pek
ok kaynakta bu kitabn
airin Trkiyede baslan
ilk iir kitab olduu belirtilir
ama 1925te yaymlanan
Dalarn Havas ilk iir
kitabdr.
Jokond ile Si-Ya-U
Akam Matbaas (Kapak ve resimler:
Ressam Cevdet)
Nzm Hikmet kendi bastrmtr. airin
Moskovada tahsili srasnda tand
Si-Ya-U, Sorbonne ni-
versitesi mezunudur ve
mkemmel Franszca
bilir. in harbi srasnda
ehir meydannda ka-
fas kesilerek idam edil-
diini duyarlar. Fakat
Si-Ya-U yani Emi Siao
gerekte lmemitir.
air 1951de Viyanada
onunla tekrar karlar
ve ok sevinir. 1952de
inde onu ziyaret eder.
Sesini Kaybeden
ehir
Remzi Kitaphanesi
lk iir Abidin Dino tarafndan
resimlenmi-
tir. Kitabn
banda Sedat
Simavinin
yapt bir
Nzm Hikmet
portresi vardr.
Kafatas
Shulet Ktpanesi (Kapak: Ali Suavi)
Ayn yln Mart aynda Darlbedayide be
kez oynanan tiyatro piyesi. Sahneden
kaldrl nedeni de seyircilerin oyunu ok
sevmesi,
oyuncular
defalarca
sahneye
armas. Bu
oyun, Muhsin
Erturulun
istei zerine
bir haftada
yazlmt.
Benerci Kendini
Niin ldrd?
Shulet Ktpanesi (Kapak: Ali Suavi)
Benerci de Si-Ya-U gibi Nzmn
Moskovadan arkadayd. Sadece Rusa
ve ngilizce
kitaplarn
yannda
Sanskrite
kitaplar da
brakmayan
bir Hintliydi.
Kitabn
resimlerini
Fikret Mualla
yapmtr.
1929 1929 1931 1932 1932
Dalarn Havas
Akbaba Neriyatnn 1 numaral kitab
1925 tarihli Dalarn Havasyd ve
Nzmn ayn yl Akbabada tefrika
edilen uzun iirinden olumaktayd.
H
a
lu
k
O
ra
l k
o
le
k
s
iy
o
n
u
Haluk Oral koleksiyonu
Birinci
basklar
ve
hikayeleri
airin 30lu ylllarda yaplm bir izimi.
E
d
e
b
iy
a
t
la
r G
e

iy
o
r, H
a
lit F
a
h
ri O
z
a
n
s
o
y
Pek ok kaynakta Nzm Hikmetin ilk iir kitabnn,
1928de Bakde baslan Gnei enlerin Trks
olduu belirtilir. Halbuki gerek farkl. 1925te Akbaba
Neriyatndan kan Dalarn Havas adl kitabn
kapanda veya iinde nl airin ismi gemez. Ayn yln
banda Akbaba dergisinde yaymlanmaya balayan iir ise
Kartal mahlasn tar. Bu Kartal Nzm Hikmettir ve
iirde isimleri geen Sreyya ve Leman ise, evket Sreyya
Aydemir ve ei Leman Hanmdan bakas deildir.
NTV TARH TEMMUZ 2010 54 NTV TARH TEMMUZ 2010 55
konumalar dinleyip coarlar. Nzm
Hikmet, Beyolu maazalarna aslan
ve yerlere kadar sarkan dman bayrak-
larn ekip ekip yere dren, yrtan
vatanseverler etesine katlr (s.42, 44).
Daha nemlisi, Mill Mcadelenin
sesi olacak iirler yazmaya balar. 21
Austos 1336 tarihli Alemdarn Edebi
Nshas'nda yaymlanan Krk Harami-
lerin Esiri balkl iirinde:
Tam alt yz yirmi yl
bir nur iin dvm,
Fakat gnn birinde kfir
eline dm
bir esiri anlatr. Esirin iki kolu da kesile-
cektir. Cellt bir kolunu keser. iir, Mill
Mcadele'yi anlatan u dizelerle biter:
Brakt baltay cellt
alrken yerden,
Meydana glgeleri
yaknlaan gklerden:
Haykrld bir byk
mzinin anl yd
Birden balta esirin elinde
parldad!...
Yine ayn yl yaymlanan, Efenin
Nasihati, Karlan Kz Kardeler,
Marmarada Bir Gurup, Yaral Ha-
yalet, ocuklarmza Masal ve Sekiz
Yz Elli Yedi gibi iirleri mill hislerle
yazlmt.
air artk Anadoluya gemeye
hazrd. 1 Ocak 1921de Sirkeciden Yeni
Dnya vapuruna binerler. Drt kii-
dirler: Nzm Hikmet, Vl Nureddin,
Faruk Naz (amlbel) ve Yusuf Ziya.
Yanlarnda millci polislerin temin ettii
sahte kimlikler vardr.
Vapur Zonguldaka uradktan sonra
neboluya varr. Onbe gn bekledikten
sonra Ankaradan haber gelir: Yusuf
Ziya, Alemdar gazetesinin yazar olup
edebiyat sayfasn ynettii iin; Faruk
Naz, Damat Ferit Paadan nian ald
iin seciyesiz bulunarak stanbula
geri gnderilirler. Nzm Hikmet ve
V-N ise kabul edilmilerdir. Sonradan
rendiklerine gre, Ankarada Hali-
de Edip ve Doktor Adnan
(Advar) kendilerine
kel olmu ve Matbuat
Mdrlnden
yol paras temin
etmilerdi.
Nzm
Hikmet ve V-
N Ankaraya
gelince Matbuat
Mdrlne
giderler, bir md-
det grev beklerler.
Onlardan, stanbul
genliinin Mill
Mcadele ile ilgilen-
melerini salamak iin uzun bir iir
yazmalar istenir. Onlar da yazar.
Gel ey imanl genlik,
gel ey beklenen genlik!
Gel ki Anadoluda senin
bklmez, elik
manna, azmine mit
balayanlar var
dizeleriyle balayan, binlerce baslan iki-
sayfalk iir, okuyanlarn Ankaraya
gelmeye kalkmas durumunda ortaya
kacak problemler yznden Meclis'te
tartma yaratr.
Sovyet Cumhuriyetine gidi
Nzm Hikmet ve V-N artk iir
yazmayacaklardr, retmen olarak
grevlendirilerek Boluya tayin
edilirler.
Boluda birka ay ka-
lrlar. Burada padiah
yanls tutucu evreden
rahatsz olurlar. Daha
nce neboluda ve sonra
Ankarada tantklar sos-
yalistlerin de etkisiyle Rus
Sovyet Cumhuriyetine
gitmeye karar verirler,
Zonguldaktan bir vapurla
Trabzona ve oradan da yine bir vapurla
Batuma giderler. Sonra Tiise geip
Ahmet Cevatla (Emre) tanrlar,
onun nerisiyle, 1921in Kasm aynda
Batuma dnerler. Ahmet Cevat onlara
her konuda yardmc olur.
Ahmet Cevatn retmenlik ve bir
anlamda babalk yapt ve toplumsal
aile diye adlandrdklar gruplarna bir
arkada daha katlr: evket Sreyya
(Aydemir). V-N bu tanmay yle
anlatr: Derken baheye, dedelerimizin
Razakizade Narin Bey dedikleri tipte
bir gen geldi. Ceketinin st cebine ren-
garenk bir mendil sokulmu, mendilin
kenar trl trl mrekkepli kalemlerle
tutturulmu. Yry heyecanl, konu-
mas heyecanl. Mavi gzleri zeki zeki
bakyor ama, kirpiklerinde kzarmlk
seziliyor. O sebeple duman rengi gzlk
kullanyor (a.g.e., s. 243)
V-N bu tanmadan krk yl
akn bir zaman getikten sonra yazd
kitabnda, siyasi grlerinin sonradan
ayrlmasna ramen, bu idealist ret-
menden sevgi ve dostlukla bahsediyor.
evket Sreyyann evlenmesi de ok
ilgin bir ekilde gerekleiyor.
Bir gn evket Sreyya, Nzm
Hikmet, Vl Nureddin ve Ahmet
Cevat parkta ocuk terbiyesi kuramlar
zerine tartrken, evket Sreyyann
gz Nzm Hikmetin izdii bir
desene iliir; kakll ve kurdelal bir yz
ovali. Ovalin iinde
ka, gz, burun yoktur.
Buna ramen evket
Sreyya ilgiyle bakar,
kzn kim olduunu
sorar. Sylerler: slam
mektebi mdr
Hikmet Beyin kar-
dei Lemandr. evket
Sreyya, kabul ederse
bu kzla evlenmek
istediini syler.
nce aka sanlan bu
szler ciddidir. Ahmet
Cevat, evket Sreyya
iin, Leman Hanm
aabeyinden ister ve
evlenirler.
Aslnda evket
Sreyya, Suyu Ara-
yan Adamda anlatt
masals bir ak bitir-
mektedir evlenirken.
Bu nedenle evlilik
onun satrlarna yle
yansm: Nihayet
bir gn Batumda, ilk
rastladm bir Trk k-
zyle evlendim. Bu gen
kzn aabeyisi de be-
nim gibi bir Trkiyeli retmendi. Eski
bir yedek subayd. Batumda bir Trk
mektebinde hocalk yapyordu. zmirin
igal tehlikesi belirince kz kardeini
Unutulan Adam
Kapanda 1934, birinci sayfasnda 1935
tarihi vardr. Nzm Hikmet bu kitab
kendisi Resimli Ay Matbaasnda bastr-
mtr. air
bu eseri
Muhsin Er-
turul iin
yazm,
o da ok
baarl
bir ekilde
sahneye
uyarlam
ve canlan-
drmtr.
Taranta Babuya
Mektuplar
Beyazt, Bozkurt Matbaas (Kapak: Ali
Suavi)
Basm yl
belli deil ama
giriindeki
yazdan 1935
olduu anla-
lyor. Romada
yaarken Fa-
istler tarafn-
dan tutuklanan
Habeistanl
bir siyahn ka-
rsna yazd
mektuplardan
oluur.
Portreler
Yeni Kitap (Kapak: Ali Suavi)
Bu kitapta, Nzmn basnda kan tar-
tmalar zerine yazdklar da yer alyor:
Peyami
Safa, Ya-
kup Kadri
Karaos-
manolu
ve Ahmet
Haim iin
yazd
yergi
iirleri.
Bedreddin Destan
Yeni Kitap (Kapak: Ali Suavi)
Kitabn beinci sayfasnda Ali Suavinin
yapt bir Nzm portresi vardr. lk basklarn
iinde en kaliteli
kada baslan
kitap budur.
air bu destan
yazarken, Mehmet
erefeddin
Yaltkayann
1924te baslan
Simavne Kads
Olu eyh
Bedreddin adl
kitabndan da
yararlanmtr.
t rr Kervan Yrr
Orhan Selim; toplayan ve bastran A.Cevad;
sat yeri Yeni Kitabc
Nzm Hikmetin 5 Ocak 1935 tarihli Akam
gazetesinde,
Orhan Selim
takma adyla
yazd ya-
znn bal
kitabn ad
olmutur. A.
Cevad kita-
bn bana
koyduu bir
yazyla airi
gericilere
kar
savunur.
1934-1935 1935 1935 1936 1936
Vl Nureddin
ve Nzm Hikmet
1921de nebolu-
Ankara yolunda.
B
u
D

n
y
a
d
a
n
N

z
m
G
e

ti, V

l
N
u
re
d
d
in
, s
. 7
3
Gece Gelen Telgraf
Muallim A. Halit Kitaphanesi (i kapakta
Ktphanesi)
(Kapak: Muaffak hsan)
Kitaba adn
veren iiri, Nzm
Hikmetin Laz
smailin ld-
n duyduu
zaman (gerekte
lmemiti) onun
iin yazmtr. Ka-
pak ve i kapakta
1932de basld
yazlmasna
ramen, sonlarda
be iirin altnda
1933 tarihi vardr.
1932
evket Sreyya Aydemir,
Nzmn Dalarn Havas
iirindeki Sreyya'yd.
T
o
p
ra
k
U
y
a
n
rs
a
,
e
v
k
e
t S

re
y
y
a
A
y
d
e
m
ir
NTV TARH TEMMUZ 2010 56 NTV TARH TEMMUZ 2010 57
yanna aldrmt. O zamanki bu gen kz,
bylece, benim hayatmn btn arl-
na katlanan eim oldu. (s. 216)
Leman Hanm evket Sreyya evlilii
1974te evket Sreyya lene kadar sr-
mtr. Leman Hanm da 2001de ld.
Artk evket Sreyya ve Leman
Hanmn kahramanlar olduu, Nzmn
ilk iir kitabndan bahsedebiliriz.
Ve baslan ilk iir kitab
Kitap 1341de (1925) Akbaba
Neriyatndan 1 numaral yayn olarak
km, Marifet Matbaasnda baslm.
Kapakta Dalarn Havas adnn altnda
manzum roman olduu yazyor ama
yazarnn ad yok.
32 sayfalk kitap uzunca bir iirdir.
Yer yer Faruk Naz amlbelin Han
Duvarlarn anmsatan iirin hikayesini
zetleyelim:
Hikaye Haydarpaa Garnda balar.
Asr bir gen kz olan Leman, Ankaraya
babasn ziyarete gitmektedir. Bu yol-
culuu da bir lmin iine girmek gibi
dnmekte ve yaayaca macerann
heyecann duymaktadr. Yolculuk yapt
vagonda kendisinden baka sadece de-
vaml kitap okuyan gen bir adam vardr.
Gen adamn ikramlarn tanmadklar
gerekesiyle geri evirir Leman. Fakat
gece ilerledike yumuar, uykuya dalar.
Bir sarsntyla uyandnda kar nedeniy-
le yolun kapandn grr, gen adam
trenden inmeye hazrlanmaktadr. Yalnz
kalmak korkusuna kaplan Leman kendi-
sini gen adama tantr:
-te tanyn beni:
Lemandr benim adm
Babam zengin bir tccar
-Benim
adm Sreyya,
Akl dolu, cebi bo bir ky
hocasym!
-Ya?..
Sreyya, Leman kendisiyle kye
gelmeye ikna eder. Bir araba tutarak kye
doru yola karlar. Arabann tekerlei
krlnca da ok yorgun olan Leman S-
reyya kye kadar tar. Kyde Sreyyann
annesi karlar onlar. Leman nce ky
hayatn kmsese de yava yava alr.
Bir gn Sreyya ava kar. Leman da
gelir onunla, fakat kt niyetli adamlar
onlar takip etmektedir. Sreyya takip
edenlerin kim olduunu anlamak iin
biraz uzaklanca Leman karrlar. S-
reyya oradan geen bir atlnn atn alarak
onlar takip eder. Uzaktan ate eder, kt
adamlardan birini vurur ama bu arada
Leman da gsnden yaralanmtr.
Leman, Sreyya ve annesinin itinal
bakmyla iyileir. O srada bahar gelmi-
tir. Leman da ky hayatna iyice alm,
onlardan biri olmutur:
Herkes ona hayrand,
ihtiram ediyordu,
Buradan ayrlmayn, Leman
Hanm! diyordu.
Kyllerle adeta kaynat
onun kan,
Kyl sanrd gren
konuurken Leman!
Ne baba hasretiydi, ne de
gurbet yasyd,
Leman deitiren dalarn
havasyd
Sreyya, Lemana artk gidebileceini
sylediinde, Leman kyde kalma kara-
rn aklar. ki gen uzun uzun pr ve
iir biter.
iirin basld aylarda Nzm
Hikmetin yaamna da ksaca bir gz
atalm. Ocak 1925te Nzm Hikmet, Dr.
ek Hsnnn evinde yaplan TKP
kongresine katlm, bunun sonucunda
da ailesi araclyla ulatrlan mesajlarla
uyarlmt. Bu uyarlar dikkate alma-
yan Nzm Hikmet, ubatta kmaya
balayan TKPnin Orak-eki gazetesini
sokaklarda satan yazarlarn arasndayd.
Fakat uyarlar oalnca ailesinin de bas-
ksyla stanbuldan ayrlmaya karar verdi
ve zmire gitti. Orak-eki, Aydnlk gibi
dergilerin kapatlmas ve TKP yelerinin
stiklal Mahkemesinde yarglanmaya
balamas zerine Haziranda stanbul
zerinden gizlice Moskovaya gitti.
iir 1922de yazlm olmal
Bu durumda, iirin basmndan birka yl
nce yazlm olabileceini dnyorum.
1922 balarnda Nzm Hikmet, Vl
Nureddin, Ahmet Cevat, evket Sreyya
ve Leman trenle Moskovaya giderler.
Belki bu iir bu yolculukta ya da hemen
sonrasnda yazlmtr. Akbabada basl-
mas ve sonra da kitap haline getirilmesi
belki de o sralarda paraya ihtiyac olan
Nzm Hikmete destek olmak iindir.
Sonu olarak, Dalarn Havas Nzm
Hikmetin baslan ilk iir kitabdr.
Dalarn Havas, 5 Mart 1341 (1925) tarihli Ak-
baba dergisinde tefrika edilmeye balar. Baln
yannda muharririn yani yazarnn Kartal olduu
belirtilmitir. Bu iir Nzm Hikmetin lk iirleri
kitabna Akbaba dergisi kaynak gsterilerek
alnd iin, Kartaln Nzm Hikmet olduunu
biliyoruz. YKYnin Tanzimattan Bugne Edebiyat-
lar Ansiklopedisinin Nzm Hikmet maddesinde
airin takma adlar arasnda Kartal da vardr
zaten. Peki ama, neden Kartal? Biraz bunun
stnde duralm.
Alemdar gazetesinin 25 Eyll 1336 tarihli edebiyat
nshasnda Nzm Hikmetin Gnl kelebek olan
aire- ithafyla bir iiri yaymlanr. Benim Gnlm
adl iir yle balyor:
Benim gnlm bir kartaldr,
Nerde gzel grrsem ben:
Haydi derim haydi saldr!
Byle her an dvmekten
Gagasnn rengi aldr!..
Nazmi Atln nihavend makamnda besteledii
arky bilirsiniz:
Benim gnlm bir kelebek
Dolayor iek iek
Tkenecek mr byle
rpnarak, titreyerek
Ne erefli bir ad var
Ne bir byk maksad var
Her gn biraz zedelenen
ki ipek kanad var
Her ey ona kar durur
Gne yakar, k dondurur
Baz tutar kanadndan
Bir frtna yere vurur
Benim gnlm bir kelebek
Dolayor titreyerek
Zavallnn bir baharlk
mr byle tkenecek.
Nzm Hikmetin Gnl kelebek olan aire, yani
bu mehur arknn sz yazarna ithaf ettii kendi
iiri yle devam ediyor:
Gklerinde tek yayor,
Gnllerin lhdr!
Gnllerle urayor,
NZIM HKMETN ORHAN SEYFYE CEVABI
Kartal, akbaba ve
kelebek arasnda
bir edebiyat
atmas
Nzm Hikmetin ilk kitab 1923te
Moskovada basld. 28-29 Knunisani 1921
adl oyun Mustafa Suphi ve arkadalarnn
Karadenizde katledilmelerini konu alyordu.
Nzm Hikmetin Azerbaycanda 1928de
baslan Gnei enlerin Trks adl kitab,
bu yaz yaymlanana kadar, airin ilk iir
kitab olarak kabul ediliyordu.
Nzm Hikmetin Akbabada tefrika edilen ve resimlenen iiri.
Akbaba gvdeli Yusuf Ziya karikatr
Necmi Rza tarafndan izilmi.
H
a
lu
k
O
ra
l k
o
le
k
s
iy
o
n
u
A
k
b
a
b
a
, s
a
y
5
3
F
o
to

ra
fla
rla
N

z
m
H
ik
m
e
t, H
a
z
: K
y
m
e
t C
o

k
u
n
, C
e
m
Y
a
y
n
e
v
i
Akbaba yazarlar toplu halde. En sada Yusuf
Ziya (Orta), yannda Orhan Seyf (Orhon).
Her frtna bir hdr!..
Alnca kanatlar,
Glgesiyle kaplanr yer!
Kzl, kumral, siyah, sar
Btn balar eilirler!...
Hibir avc vuramad,
Vuramaz da zannederim!
Gnlmn yok baka ad,
Benim gnlm benim derim!..
Hayr!.. Gnlm bir kartaldr
Nerde gzel grrsem ben:
Haydi derim haydi saldr!
Byle her an dvmekten
Gagasnn rengi aldr!..
Nzm Hikmetin cevap yazd air Orhan
Seyfdir (Orhon). Akbaba dergisinin ilk
saylarna bakarsanz, Yusuf Ziyayla birlikte
dergiyi karan Orhan Seyfnin adn derginin
sahibi olarak grrsnz. Bence bu durum,
Nzm Hikmetin takma adnn Kartal olma
nedenini aklyor. Ama kendisi mi seti,
yoksa Orhan Seyf kendisine cevaben
yazlan iiri hatrlayarak arkada iin bu
ad m uygun grd, bilemeyiz.
MUHARRR: KARTAL
DALARIN HAVASI MANZUM ROMAN
GEEN NSHADAN MABAD (devam)