Professional Documents
Culture Documents
bilong yu.
Nemre yagaala pkarya
ydaya'nengro.
Joy Lloyd i raitim dispela buk
Illustrations by SIL Art Department
Baruya-Yipma Language
Summer Institute of Linguistics
Ukarumpa, Papua New Guinea
2
Original publication made possible by a grant from the
Canadian International Development Agency
Ottawa, Ontario, Canada
and
The Alberta Agency for International Development
Agency Edmonton, Alberta, Canada
1985
Printed by the SIL Printing Department
Ukarumpa, EHP, Papua New Guinea
ISBN 9980-0-0206-9
3
Tok bilon ritim pstim
Dispel buk em bilon linim mk lon tokples
buk bilon ol mnmeri lon Mrwk n Wonenr.
Smpel mk ol i ritim lon Tok Pisin, n smpel i
km lon Tok Enlish, n smpel bilon tokples
tsol. Tokples bilon yumi i t 27 mk, i winim Tok
Pisin n Tok Enlish.
Spos yu sve ritim Tok Pisin, orit yu inp lukim
dispel buk n linim mk lon tokples bilon yu.
Plnti buk i stp lon dispel tokples.
Smpel mk mo i stp lon olet tokples,
bilon ivim nek lon toktok. Yu ken lukim em lon
dispel buk.
4
Yl snnwny'.
Bkury d' Mrwkv mwlyrj
Wnnnr mwlyrj shwrvre
yipkry wjwry'nes. Y yvvry pn
Yu'yl shrvd'nynr. Y yvvry pn
Ylzyl shrvd'nynr. Y pn
Y'myl dzhrvnenr.
Yu'yl dndnyi dnk? Y shwi
bkuy dv wnn'z m sire ylyv
yvvry wjwrinyn jtheiny.
Y'mylyvne bkuy kwlly wrken.
Nbi pkry pn yl yuynre s
(pulztop, pnj knj) wrk bkury dv.
5
Smpel mk lon Tok Pisin i stp lon tokples
buk bilon yumi.
A t
At
hn
B b bit
Bit
nbt
wnpel kin ston
liklik snek i sve pulim
blut
D d Dno.
Mdno.
Em i lik i toktok.
Em i lik i wokim hus.
E e ewe
Ewe
wnpel kin kpul
6
(Dispel mk i stp lon nmel ples tsol lon tok.)
G Gno!
yuyko
Kli!
lon oler tim
i kit wnpel kin rokrok
J j jk
Jk
Mj
sinut
Em i no toktok.
K k kure
Kure
bnn
7
(Dispel mk i stp lon nmel ples tsol lon tok.)
L l lbe
Lbe
wnpel kin kpul
M m men
Men
yme
pinis
poret
N n Nno. Em i lik i kiki.
o yot wnpel kin siku
P p pwe
Pwe
sope
ht o klok
tbk
yly mms
8
(Dispel mk i stp lon nmel ples tsol lon tok.
(Dispel mk i stp lon nmel ples tsol lon tok.)
(Dispel mk i stp lon nmel ples tsol lon tok.)
r Purno.
yry
Em i lik i rpim.
klut
S s slo
Slo
yus
dispel mn / em
ol pisin
T t tk
Tk
yt
psps bilon hn
wnpel kin bintn
u yut ol pisin
v dve
Dvm!
sbin
Yu km!
9
W w wny kokoros
Wny
Wwno. Em i lik i o.
Y y yse pikinini bilon kruk
Yse
n n hus
(Dispel mk i stp lon nmel ples tsol
lon tok.)
10
Ol nupel mk lon tokples bilon yumi.
Dispel mk ol i ritim lon plnti nrpel
tokples lon Ppu New Guine. I stp lon
nmel ples tsol lon tokples bilon mipel.
Nmo. Mi lik i kiki.
Ymo. Mi lik i mekim.
Wmo. Mi lik i o.
Pn nmo. Mi lik i kiki smpel.
Spos yumi rusim dispel mk mipel inp
pul lon rit n rit lon tokples. Lukim!
wl rop
wil wnpel kin pisin
yt diwi
yut pisin
11
jk lp
jk sinut
Nm yn yn ymo. Mi lik i wok i o.
Sl mln yw. Mi ktim sol.
Tk miln yw. Mi wokim psps lon hn.
Ln muln yw. Mi ivim sut.
12
Dispel mk ol i ritim lon plnti nrpel
tokples lon Ppu Niuini. Dispel tok ol i
pulim i o lonpel
liklik.
kt tro
sl sol
Spos yumi rusim dispel mk mipel inp
pul lon rit n rit lon tokples.
tlo hn
tlo pp bilon pp
y olpel
y lspel
A
13
Wpy nn nno. Mipel i lik i kiki plnti
kuku.
Nn yrnde. Mipel bi kukim n kiki
plnti.
Alo dvne. Mi tok mi no lik.
Kursv kusw kt, wpy, kure,
kumk burn ydvsnr.
Insit lon bnis ol i sve plnim tro, kuku, bnn
n kon.
14
Dispel liklik mk em bilon plnti tokples
lon Ppu New Guine. Spos yumi rusim
dispel mk yumi inp pul lon rit n rit
lon tokples.
Lukim!
win ivim
wi'n pinis
min wokim psps
mi'n inp
tywo pikinini meri
ty'
'b ntp lon smtin
ke'b ples ntp
'
15
Shuvrl'
Sl l'dv' s' woln ydv' sl mlk'
l'dv' llvesnr. S' yt d'dv'
ykresnr.
Runpel ston bilon pit
Ol i kisim runpel ston n ol i pilim.
Ol i kisim liklik ston n wokim hul. N ol i ktim
diwi n putim insit lon hul lon ston.
16
Tmne'
Aburtmne wridv' kl wln
ydv' wls lkul'n yuyr yvl'ne ml
pn y'ne' mrivlmkun.
Limbum bilon pit
Ol i spim limbum n i kmp limbum
bilon pit. Ol i wokim psps n putim rop bilon
mn i krim lon sol lon tim lon pit.
17
Dispel mk i km lon Tok Enlish. Lon
tokples bilon yumi em i km lon nmel lon
toktok tsol.
Lukim!
Dmo. Mi lik i toktok.
Dthno. Yu tok!
Gthwno. Mi tokim yu nu.
Spos yumi no t dispel mk lon tokples,
yumi inp pul lon rit n rit.
Lukim!
yt diwi
Yth! Lukim!
Dlmo. Mi lik i rusim rop lon diwi.
Dthlo. Yu ms i rusim rop lon diwi.
th
18
Dlm. Gthlm. Gthlde. Kurt
pwy'ne thlde. Yth. Gthimwn. Yrlo!
Dvwy!
Mi lik i rusim skin bilon diwi lon rop. Mi lik i
rusim lon yu. Mi bi rusim lon yu. Mi bi rusim lon
yu lon psim bnis. Lukim. Mi rusim pinis lon yu.
Hrip! Psim!
19
Dispel mk i km lon Tok Enlish. Lon
tokples bilon yumi dispel mk i km lon
nmel lon toktok tsol.
Lukim!
dz psps bilon het
Wjvmo. Mi lik ivim lon em.
Duzm! Givim em!
Dz duzm! Givim em psps bilon
het!
Gzre duz! Givim em ntin!
Yl dzl! Yu ol ms i toktok!
Dt dzl! Yu ol ms sinsin!
Gzwkde. Mi bi linim yu.
z
20
Yvrul zvlde. Gzvlm. Yrlo!
Gzwkde. Mzwkyen. Yvrul zvlk.
Mi bi psim rs bilon pisin. Mi lik i psim.
Hrip! Mi bi linim yu. Mi no linim yu bipo. Mitupel
lik i psim rs bilon pisin.
21
Dispel mk i km lon Tok Pisin n Tok
Enlish tsol nek i nrpel liklik. Lon
tokples bilon yumi dispel mk i stp lon
nmel lon toktok tsol.
Lukim!
p' nrpel tim
dh' nu
Drk? Em i stp o not?
Dhwrk? Atin i stp o not?
kt tro
yuduht tro i km lon nrpel
hp
kurt bnis
ywrhurt bnis lon pik
h
22
Wp yhrm. Jhk. Yhrn. Mjk
nywk den wp yh'mwn. Yrnde'n
yh'mwn. Yrl'muj nde. Dhs' nde
mjk'n. Glyv mihde' m'. Nde'ny.
Mi lik i rusim skin lon kuku. Yu ms rusim
skin lon kuku. Yumi ms rusim skin lon kuku. Mi
hnre n mi rusim skin lon kuku. Mi rusim skin
lon kukim kuku. Kukim pinis, orit mi ken kiki. Mi
hnre n mi lik i kiki nu tsol. Mi no lik i putim
lon bilum. Mi tsol, mi lik i kiki.
23
Smpel tim lon tokples bilon yumi, yumi
ms ritim tupel n lon pulim i kmp
lonpel liklik. Spos yumi n ritim tupel n
lon smpel tok yumi inp pul lon rit n
rit lon tokples.
Lukim!
Nn! Lrim em i kiki!
nnn pikinini bilon diwi kru
Dn! Lrim em i toktok!
dnn ol dispel yet
Mdn! Lrim em i wokim hus!
Mdnn! Em i no ken toktok!
Yn! Lrim em i wokim!
ynn wnpel kin pitpit
n n
24
N lon tokples bilon yumi i t w i snp
klostu lon nrpel mk.
Lukim!
pwlo wnpel mn
kwlo mn tsol
Mwlmo. Mi lik i sindun.
Bwno. Yu km i o ps!
wne' mm bilon yu
dvwi dispel psin
mwe' meri
mumwe pil
lnwe mun
pw
kw
mw
25
N lon tokples bilon yumi i t y i snp
klostu lon nrpel mk.
Lukim!
pylo kndre pp
Dkyo! Putim!
mbyl tok isi
Gymo. Mi lik i lp.
Dhyo! Lp!
Dvyo! Sutim spi!
ly wr
kury sol o tewel
knny purpur
py
ky
ny
26
Yumi t nrpel smtin lon tokples.
Dispel i em i snp klostu , , e, o n u.
Lukim!
pwi wnpel mn
kwi mn tsol
Mwimwno. Mi sindun.
Woimwno. Mi pilim.
kimlei pikinini mn
mwei mn
nuimry diwi bilon plu
bwi stin pinis
ynwi kpul
ykwi pep
kwkwi wnpel kin nis
kwiry wnpel kin diwi
i
ei
ie
27
Nu yu linim pinis ol mk bilon tokples. Nu yu
inp ritim olet buk lon tok ples n ritim ps tu.
Nem ne' mdnyine. An ndy'
mdnyine. An pn mdnyine.
Mipel sve wokim hus. Mipel sve wokim
runpel hus. Mipel sve wokim nrpel kin hus.
28
Munyb ne' mdny' nylmy
drki drki pwtn ydnyine.
Tim lon mipel wokim nupel hus mipel kisim
popel stik n putim ntp lon hus n i stp.
Nem mnye' lbn ydny. Nuryny
wywk lbn.
Mipel sve wokim plu. Mipel sve wokim lon
limbum n wil kruk.
D'mne' yn mnebr kusw rkes.
Sl mnebr wrkes. Kwt nn
s' wpy kt prenyn.
Mipel wokim bet bilon pi n kisim run mlumlu
n putim insit lon rere. Putim pinis n putim ston lon
rere. Tim lon plnti sit bilon pi i kmp orit, kukim
kuku, tro.
Trly' yt sbi wridv' tkuryb
wkn ydv' s' trly'n ym'nyn.
Ol i sve spim wnpel diwi n i kmp olsem pln
n ol i putim n i kmp hp pln bilon du.
29
Smpel plnti mk bilon olet tokples, em bilon
ivim nek lon toktok.
Wnpel dispel kin mk em i bilon joinim.
Spos toktok i km klostu lon rre lon pes
orit putim dispel mk n pinisim tok lon
nrpel hp.
-
Yv'bwyi
Muk, sut tmn. Snn ln.
Munnny ly yvt s' yv'-
bwyly. Mjmn dvn, klk
ylpn, ml tmn, nylyyb
wkn. Ylk mi'n kyoj ury
ml'n dvn, sry yhun, mr-
in yrkun. S' yv'bwyly.
Kwln wrn. Gnne' wpy
preydwori nmnei wmrin.
Wl pl'n, kmit dpin, n-
mner ml'n imwnn.
30
Wnpel mk i stp bilon pinisim toktok.
Yumi lukim pinis plnti tim.
Jon 3:16
Kwk dvkymlknvn Gotyr kle
nn kwi' Gotyi nemnyn wlvnei
ver nejvkely. Mi'n sr knejv' yuyin
wlvner dzin nenny kuryr kyk
yp'der m'. Aw, yuy' yuy' ny
mwldeiner.
Dispel tok i km lon buk bilon God.
Jon, Brit 3, Ytt 16
Jon, St 3, Ves 16
.
31
Wnpel mk i stp bilon brukim tok nmel.
Tupel dispel kin mk i stp lon Jon 3:12.
Lukim!
Jon 3:12
Kwk dvk ynkenn kihthvne
Nebulys, mjvn'. Nebulys, sr mj
kivn' Sunyb ynkenn kihth'muri r
du'nyideihlk?
Dispel tok i km lon buk bilon God.
Jon, Brit 3, Ytt 12
Jon, St 3, Ves 12
,
32
Wnpel mk i stp lon skim kwesten.
Wlybhn d'? Yu km dun, ?
Dwojw? Yu lik i o o not?
A'mwei d'? Em i mn o not?
Bervko? Em i wnem?
Gr r wr'? Hums i stp?
?
33
Wnpel mk i stp bilon sinut liklik lon
prit o mms, kros o sori.
Minn! Yu no ken wokim olsem!
We! Sori!
Su! Tenkyu!
A'mwei d'! Em i no mn!
Jon 3:17
Nybwlvni 'mwerv
pdihsmt ydei ysm! d' Gotyi.
!
34
Tupel mk i stp bilon sttim o pinisim tok o
tintin bilon mn o meri.
Jon 3:17
Gotyi mywri Nybwlvni
'mwerv kwoty'n ysm! mywri yke'
kr' dn Nybwlvni 'mwerv
pdihsmt ydei ysm! Dn yk kwk
dvk ysbn y' Gotyi.
35
Wnpel mk i stp bilon sttim o pinisim tok
o tintin bilon ol insit lon nrpel tok o
tintin.
Jon 3:12
Kwk dvk ynkenn kihthvne
Nebulys, mjvn'. Nebulys, sr mj
kivn' Sunyb ynkenn kihth'muri r
du'nyideihlk? d' Jizzi.
36
Rom 5:1,2
Krztyr men lmwov Gotyi nemnyn
Yd'mrneihr, Nmreihr yhmwihw,
nedkevd'ny Gotyre nry' wknkev
vizmuny Gotyly ye'mwnnmwiho. Y
nemre Nnei Jizzi Krztyi ny ykev
vizmuny Gotyrj neye'mwmn'.
Krztyr lmwov shwi yne'n
imwn shumlev nem dko sv ve
pwinnyi nemre tus' bsmkulkely. Nbi
Gotyre bynn drnyv ny
pd'lye'mwnnmwl yde'n yly
yd Gotyrn drnn yemwimno. Srev
nemny yly neyimn'.
Rom 8:9
Nbi, y zizi Krztyre Kury Tewnyi
myi 'mwe si Krztyrei m'.