You are on page 1of 6

Verbos irregulares.

José Tomás Saracho Villalobos. I.E.S. Llerena.

LOS VERBOS COMPUESTOS DE "SUM".


ENUNCIADO. Están formados sobre el verbo sum con diversos prefijos que
marcan el sentido del verbo. Son los siguientes:
ab-sum, abes, abesse, afui: estar ausente, estar lejos, distar
ad-sum, ades, adesse, adfui (affui): estar presente, ayudar (con dativo), estar cerca,
presentarse, llegar
de-sum, (dees), deesse, defui: faltar
in-sum, ines, inesse, (infui): estar en, estar dentro, hallarse
inter-sum, (interes), interesse, interfui: intervenir, diferenciarse, estar en medio,
intervenir. Impersonal: interesar, convenir
ob-sum, obes, obesse, obfui (offui): oponerse, ser un obstáculo, perjudicar
pos-sum, potes, posse, potui: poder
prae-sum, (praees), praeesse, praefui: presidir, estar al frente (de) (con dativo de
interés), mandar
pro-sum, prodes, prodesse, profui: aprovechar (con dativo de interés), ser útil, servir,
favorecer
sub-sum, subes, subesse, (sin tema de perfecto): estar debajo, estar oculto, estar cerca
super-sum, superes, superesse, superfui: sobrar, sobrevivir, quedar

OBSERVACIONES.
Absum y praesum tiene participio de presente: absens (ausente) y praesens
(presente).
Desum contrae generalmente la vocal del prefijo con la vocal temática: dest,
dero, deram...
Prosum está formado por el preverbio prod-, que conserva la d cuando ésta
precede a una vocal: prodes, prodest, prodestis; proderam...; prodero...; prodesse;
prodessem... Pero la pierde ante consonante (s o f): prosum, prosumus, prosunt;
prosim...; profueram...; profuero... Tiene, pues, un presente de indicativo así: prosum,
prodes, prodest, prosumus, prodestis, prosunt.
El verbo possum. Es el más irregular. Tiene en el sistema de presente un prefijo,
pot-, que conserva la t ante vocal: potes, poteram,..., etc.; pero la convierte en s ante otra
s: possum, possim,..., etc.
El sistema de perfecto se forma sobre un tema potu- que no tiene nada que ver
con el verbo sum y posee una conjugación absolutamente regular.
Este verbo carece de imperativo y de infinitivo de futuro. Su participio de
presente, potens, potentis, sólo se usa como adjetivo (potente, poderoso).

EO, IS, IRE, IVI O II, ITUM "IR".


Indicativo Subjuntivo Imperativo Participio Gerundio Gerundivo

Presente eo eam Nom. Acus. eundus,-


is eas iens eundum a,-um
it etc. i Gen. Gen. etc.
imus euntis eundi
itis etc. etc.
eunt

ite

1
Verbos irregulares.
José Tomás Saracho Villalobos. I.E.S. Llerena.

Pretérito ibam irem


Imperfecto ibas ires
etc. etc.

Futuro ibo ito


ibis ito
etc. -
itote
eunto
La raíz de este verbo es ei-, que delante de vocal se reduce a -e (eo, eunt, eam,
eundum...) y delante de consonante se contrae en -i (is, imus, ibam, irem...).
En la voz pasiva sólo se conjuga en las terceras personas, en la pasiva
impersonal: itur "se va"; ibatur "ser iba". Su infinitivo presente pasivo iri se emplea
para formar el infinitivo futuro pasivo de todos los verbos: amatum iri.

Principales compuestos de eo:


queo, quis, quire, quivi, quitum poder
nequeo, nequis, nequire, nequivi, nequitum no poder
Estos dos compuestos especiales de eo son realmente verbos defectivos, pues
casi sólo se emplean en tiempos del sistema de presente en primeras y terceras personas.
Otros verbos compuestos de eo son:
abeo, abis, abire, abitum irse de
adeo, adis, adire, adii, aditum dirigirse, abordar
ambio, ambis, ambire, ambii (ambivi), ambitum ir alrededor
circumeo, circumis, circumexire, circumii, circuitum rodear
coeo, cois, coire, coii, coitum ir con otro, juntamente
exeo, exis, exire, exii, exitum salir
ineo, ines, inere, inii, initum dirigirse, entrar en, emprender
intereo, interis, interire, interitum desaparecer, morir
introeo, introis, introire, introii (-ivi), introitum entrar
obeo, obis, obire, obii, obitum ir al encuentro, morir
pereo, peris, perire, perii, peritum perecer
praeo, praeis, praeire (praeivi), praeitum ir delante
praetereo, praeteris, praterire, praeterii, praeteritum pasar, dejar atrás, omitir
prodeo, prodis, prodere, prodii, proditum avanzar
redeo, redis, redire, redii, reditum volver
subeo, subis, subire, subii, subitum acercarse, ir l pie o debajo de, subir
transeo, transis, transire, transii, transitum pasar, atravesar
veneo, venis, venire, venii (venivi), - ser vendido
El perfecto de todos ellos puede ser, como el de eo, en -ii o en -ivi, pero es el
primero el que suele usarse.

2
Verbos irregulares.
José Tomás Saracho Villalobos. I.E.S. Llerena.

FERO, FERS, FERRE, TULI, LATUM "SOPORTAR, LLEVAR,


SOBRELLEVAR".
VOZ ACTIVA VOZ PASIVA

Indicativo Subjuntivo Imperativo Indicativo Subjuntivo Imperativo

Presente fero feram feror ferar


fers feras ferris,-re feraris,-re
fert etc. fer fertur etc. ferre
ferimus ferimur
fertis ferimini
ferunt feruntur
ferte
ferimini

Pretérito ferebam ferrem ferebar ferrer


Imperfecto ferebas ferres ferebaris,- ferreris,-re
etc. etc. re etc.
etc.

Futuro feram ferar


feres, etc fereris, -
ferto re fertor
ferto etc. fertor
fertote
ferunto
feruntor
La principal irregularidad de fero consiste en la ausencia de vocal temática en
algunas formas del presente de indicativo, en el infinitivo, imperfecto de subjuntivo e
imperativo. En el resto se conjuga como rego. Tiene además un tema de perfecto y de
supino distinto del de presente.

Compuestos de fero. En algunos de ellos el prefijo se ha modificado por


asimilación.
affero, affers, afferre, attuli, allatum "llevar, traer, aportar"
aufero, aufers, auferre, abstuli, ablatum "llevarse, arrancar, quitar, separar, obtener"
confero, confers, conferre, contuli, conllatum "reunir, comparar, aportar, conferir,
aplicar" Conferre arma, manum, gradum, pedem signa "unir las armas, la mano, el
paso, el pie, las enseñas (con las del enemigo)" es decir "trabar combate"
defero, defers, deferre, detuli, delatum "llevar (hacia abajo), entregar, declarar,
delatar"
differo, differs, differre, distuli, dilatum "dilatar, aplazar, diseminar, diferir, aplazar",
intransitivo "diferir, diferenciarse"
effero, effers, efferre, extuli, elatum "sacar, elevar, ensalzar, divulgar"
infero, infers, inferre, intuli, illatum "llevar hacia, aportar, lanzar, introducir, causar".
Inferre bellum, signa "dirigir la guerra, las enseñas" es decir, "atacar"
offero, offers, offerre, obtuli, oblatum "ofrecer, presentar"
refero, refers, referre, rettuli, relatum "referir, proponer"
transfero, transfers, transferre, transtuli, tra(ns)latum "transportar, llevar de nuevo,
devolver, traer, repetir, referir, proponer (al Senado)". Referre pedem "retirar el pie",

3
Verbos irregulares.
José Tomás Saracho Villalobos. I.E.S. Llerena.

es decir "retroceder, retirarse".

Otras acepciones del verbo fero.


"Llevar" una carga, un trabajo, la adversidad, "sobrellevar, soportar, tolerar,
aguantar":
Virorum est res adversas fortiter ferre (sum con genitivo) "es propio de hombres
soportar valerosamente la adversidad".
Hostes equitatus impetum non tulerunt "los enemigos no aguantaron el ataque de la
caballería".
Milites labores eos vix ferre poterant "los soldados apenas podían soportar aquellas
penalidades".
Haedui contumeliam graviter ferebant "los eduos toleraban mal el insulto".
"Llevar" una ley, una propuesta, "presentar, proponer".
Magistratus legem ad populum ferunt "los magistrados proponen una ley al pueblo".
"Llevar" una información, una noticia, "contar, referir, decir".
Ferunt Homerum caecum fuisse "cuentan que Homero era ciego".
Haec omnibus ferebat sermonibus "esto decía en todas sus conversaciones".
"Llevar(se)" un premio, una respuesta, "obtener, recibir".
A me responsum non tulisti "de mí no obtuviste respuesta".

FIO, FIS, FIERI "LLEGAR A SER, SUCEDER, SER HECHO".


Presente Pretérito Futuro
Imperfecto

Indicativo fio fiebam fiam


fis fiebas fies
fit etc. etc.
fimus
fitis
fiunt

Subjuntivo fiam fierem


fias fieres
etc. etc.
El verbo fio sólo tiene tiempos del sistema de presente, y éste de la voz activa,
con la excepción del infinitivo fieri, forma pasiva.
Carece de participio, y su imperativo fit, fite, está prácticamente fuera de uso.
En su acepción de "ser hecho" sirve de pasiva al verbo facio, que carece de
formas pasivas propias para los tiempos de presente. En compensación, las formas
pasivas del sistema de perfecto de facio son utilizadas por fio, por lo que este verbo
suele enunciarse así: fio, fis, fieri, factus sum, aunque la última forma no sea
propiamente suya.

VOLO, VIS, VELLE, VOLUI QUERER.


NOLO, NONVIS, NOLLE, NOLUI NO QUERER.
MALO, MAVIS, MALLE, MALUI QUERER MÁS, PREFERIR.
Este grupo de verbos, de uso frecuente, presenta una conjugación irregular en
algunos tiempos del sistema de presente. El sistema de perfecto en este grupo de verbos
es regular.

4
Verbos irregulares.
José Tomás Saracho Villalobos. I.E.S. Llerena.

Presente Pretérito imperfecto Futuro imperfecto

Indicativo volo nolo malo volebam nolebam malebam volam nolam malam
vis nonvis mavis volebas nolebas malebas voles noles males
vult nonvult mavult etc. etc. etc etc. etc. etc.
volumus nolumus malumus
vultis nonvultis mavultis
volunt nolunt malunt

Subjuntivo velim nolim malim vellem nollem mallem


velis nolis malis velles nolles malles
velit nolit malit etc. etc. etc.
velimus nolimus malimus
velitis nolitis malitis
velint nolint malint

Imperat. noli nolito


nolite nolito
nolitote
nolunto
La orden negativa.
Los giros más usuales son:
1.- Ne + perfecto de subjuntivo: ne feceris "no hagas·.
2.- Noli + infinitivo: noli facere "no hagas" (literalmente: no quieras hacer).
3.- Cave + presente de subjuntivo: cave facias "no hagas" (literalmente: guárdate que
hagas, guárdate de hacer).
Menos frecuentes: nec facias; nec fac.
Velim más subjuntivo.
De la misma manera que en castellano suavizamos la dureza del indicativo
"quiero" mediante el subjuntivo "quisiera", el latín emplea el presente de subjuntivo
velim en lugar de volo:
velim facias / velim ut facias "quisiera que hagas (o hicieras)".
velim ne facias "quisiera que no hagas (o no hicieras)".
Estas fórmulas son frecuentes en las cartas.
Construcción de malo.
El verbo malo por su formación y su sentido, tiene valor comparativo. Por lo
tanto es normal que, además del complemento directo que, como transitivo, le
corresponde, encontremos un segundo término de la comparación, introducido casi
siempre por quam:
malo hoc quam illud "quiero más esto que aquello, prefiero esto a aquello".

FERO, FERS, FERRE, TULI, LATUM "SOPORTAR, LLEVAR,


SOBRELLEVAR".
VOZ ACTIVA VOZ PASIVA

Indicativo Subjuntivo Imperativo Indicativo Subjuntivo Imperativo

Presente edo edim es estur


es edis este

5
Verbos irregulares.
José Tomás Saracho Villalobos. I.E.S. Llerena.

edimus etc.
estis
edunt

Pretérito edebam essem essetur


Imperfecto edebas esses
etc. etc.

Futuro edam esto


edes estote
etc. edunto

Infinitivo de presente: esse.


Algunas de sus formas se confunden con las del verbo sum, lo que originó que cayera en
desuso.

You might also like