Pyetjet nga E drejta kushtetuese

1. far domethnije ka e drejta kushtetuese?

Termi e drejt kushtetuese ka domethnie t dyfisht. Prdoret pr t shnuar nj deg t veant t sistemit t s
drejts pozitive t nj vendi, sistem normash juridike q kan vler kushtetuese, si dhe pr t shnuar disiplinn
shkencore e cila merret me studimin e sendrtimit t normave, prkatsisht t s drejts kushtetuese pozitive n
praktik.
2. Kur sht paraqitur e drejta kushtetuese si deg e s drejts?
E drejta kushtetuese paraqitet nga shekulli !""" n Evrop dhe m pas edhe n #merik, kur u paraqitn
kushtetutat e para t shkruara. E drejta kushtetuese n esenc sht paraqitur ather kur jan paraqitur edhe
shtetet e para dhe sht nj ndr degt m t vjetra t s drejts sepse ka t $j% me ato rregulla, adete, konvencione
q ndikuan n paraqitjen e pushtetit politik dhe t organizats politike.
3. ka nnkuptojm me drejtn kushtetuese si disiplin shkenore juridike?
E &rejta kushtetuese si disiplin shkencore merret me studimin e s drejts kushtetuese si deg e s drejts, me
sqarimin, interpretimin e normave t cilat rregullojn materien kushtetuese, me formulimin e instituteve juridike.
!. Kur u paraqit e "rejta kushtetuese si disiplin shkenoro juridike ?
E drejta 'ushtetuese si shkenc paraqitet shum m von, krahas paraqitjes s kushtetutave t para t shkruara nga
fundi i shek.() dhe (*, fillimisht n "tali, +ranc, #ngli, ,-.# etj.
#. E drejta kushtetuese$ emrtohet n disa emrtime$ ilat jan ato ?
/varsisht nga vendi n vend, e dr. 'ushtetuese si shkenc juridike dhe politiko juridike emrtohet ndryshe0
ndryshe. 1 historikun dhe teorin e s dr. 'ushtetuese prej kohve m t hershme kjo e drejt sht emrtuar sipas
dy termeve%
(. E drejt kushtetuese
2. E drejt shtetrore,
3.n disa vende edhe si e drejt pu$like.
%. Emrtimi i s drejts kushtetuese$ si e drejt kushtetuese$ &a'ohet?
E drejta kushtetuese e fitoi $azn e vet teorike nga filozofia juridiko0natyrore dhe nga pikpamjet demokratike t
lidhura me popullin dhe kom$in e vemas me individin.
(. Emrtimi i s drejts kushtetuese$ si e drejt shtetrore$ &a'ohet?
Termi E drejt shtetrore sht sajuar nn ndikimim e teoris s -egelit n 4jermani. Prfaqsuesit e teoris
juridike gjermane q e prqafuan kt teori ishin % 5. 5a$and 6he 4eorg 6ellinek, profesor t s drejts shtetrore.
,ipas ksaj teorie, 7esenca e rregullimit politik sht pushteti dhe organizimi " tij.
). "allimi mes t drejts kushtetuese dhe drejts shtetrore?
&allimi mes t drejts kushtetuese dhe drejts shtetrore qndron aty se n t drejtn shtetrore kushtetuta konsiderohej
si akt i rndomt juridik e jo ligj themelor i shtetit. #jo nuk e njihte t drejtn natyrore sikur tek e drejta kushtetuese,
dhe sovraniteti nuk i takonte popullit, por shtetit.
*. + ilin fakultet u paraqit emrtimi e "rejta kushtetuese pr her t par si lnd msimore?
Pr her t par emrtimi i ksaj disipline shkencore u paraqit n +akultetin 6uridik n +erar t "talis n vitin
(8*8 9 &irito constituzionale 9 edhe ate, nn ndikimin direkt t teoris juridike frenge.
1,. -ili sht kuptimi i s "rejts.kushtetuese si shken dhe si deg e s drejts positi.e t nj .endi t aktuar?
'uptimi i s dr. 'ushtetuese si shkenc dhe si deg e drejts pozitive, shte kuptim pozitivo0juridik, materialist
ose sociologjiko0politik dhe teorik apo shkencor.
11. ka nnkuptojm me kuptimin po'iti.o juridik?
'uptimi m i prgjithshm i s dr. 'ushtetuese si shkenc dhe si deg e drejts pozitive, shte kuptim pozitivo0
juridik. ,ipas ksaj teorie E drejta kushtetuese nnkupton sistemin e rregullave :normave; juridike me karakter
kushtetues t cilat rregullojn marrdhniet shoqrore e politike t pushtetit shtetror q jan t kodifikuara n nj
dokument t pr$ashkt q e quajm '<,-TET<T=.
12. ka nnkuptojm me kuptimin materialist?
,ipas ktij kuptimi E drejta kushtetuese nnkupton t drejtat ekzistuese qe materializohen n jetn e nj vendi,si dhe
edrejta pozitive me t gjitha raportet realo0formale e normative, pavarsisht se kto norma a jan ose jo t kodifikuara
n nj kushtetut.'y kuptim sht karakteristik pr #nglin, pr teorecientt dhe shkencn juridike
13. k sht randsia e se "rejts kushtetuese?
>ndsia e saj $uron nga disa faktor t ndryshm q ksaj discipline i sigurojn nj vend qendror n sitemin
juridik e kushtetues.
'jo deg $n m$rojtjen e vlerava m t rndsishme t qyteterimit si sht % qeverisja e drejtsis,
$ashkjetesa paqsore prmes lirive t njeriut dhe pushtetit, rregullon mardhnjet themelore politike, si nj lmi
parsore e mardhnjeve shoqrore n prgjithsi etj.
E drejta kushtetuese paraqet deg themelore t s drejts, sepse normat kushtetuese i n?jerr organi m i lart
shttror :'uvendi; e q kan fuqin m t lart juridike, si dhe sht $az pr t drejtat tjera sepse $urim i saj
themelor sht kushtetuta.
E drejta kushtetuese si disiplin shkencore ka rndsi t veant politiko0juridike. >ndsia e saj sht e
dyflsht% teorike dhe pedagogjike, si dhe ajo msohet n shum shkolla dhe universitete pr arsimimin e kuadrove
profesionale dhe speciale n lmin e shkencave shoqrore.
1!. -ili sht o&jekti i s "rejts kushtetuese?
,i o$jekt i s drejts kushtetuese mund t jen normat pavarsisht se a jan t shkruar0kodifikuara, t pa shkruara
1#. -ilat jan metodat e s "rejts Kushtetuese?
1 teorin e s dr.kushtetuese jan t njohura disa metoda si%
(. /etoda normative ose dogmatike
2. /etoda politikologjike
3. /etoda aksiologjike
1%. ka nnkuptojm m metodn dogmatike?
/etoda dogmatike sht metod themelore dhe m e vjetr e studimit t s drejts kushtetuese si deg e s drejts.
Prmes saj pasqyrohet prm$ajtja e normave dhe e rregullave juridike me t cilat rregullohen raportet politike dhe
institucionet e saj n nj vend.
1(. ka nnkuptojm me metodn politikologjike?
/etoda politikologjike ka t $j me analizn e funksionimit t institucioneve dhe proceseve politike. Prmes saj
studiohet z$atimi konkret i normave dhe rregullave kushtetuese n praktik.
1). ka nnkuptojm me metodn aksiologjike?
/etoda aksiologjike0/e ndihmn e ksaj metode z$ulohet prm$ajtja e vlerave juridike t sanksionuara me norma
dhe rregulla kushtetuese si dhe sendrtimi i tyre n praktik.
1*. ka nnkuptojm me &urimet formale?
.urimet formale t s drejts kushtetuese jan aktet e prgjithshme juridike t forms s shkruar q jan n fuqi,
me t cilat rregullohet materia kushtetuese dhe nga t cilat $urojn aktet individuale,
2,. -ilat jan &urimet formale?
.urimet formale mund t jen ekskluzive dhe t prziera.
21. ka nnkuptojm me &urimet materiale?
.urimet materiale t s drejts kushtetuese jan faktor q ndikojn dhe kushtzojn formimin e normave
kushtetuese. .urimet materiale jane n lidhshmri t ngusht me ato formale.
22. -ilat jan &urimet materiale?
.urimet materiale mund t karakterizohen n dy mnyra%
a;. &oket kushtetuese, konventat, normat e prgjithshme ndrkom$tare, praktika gjyqsore dhe faktet juridike.
$;. Teoria juridike, doktrinat politike, programet e partive politike etj.
23. ka nnkuptoj me aneksin kushtetues?
#neksi kushtetues sht shtojc e posame e kushtetuts, i cili $ashk me tekstin normativ t kushtetuts paraqet nj
trsi.
2!. -ka nnkuptojm me amandamentin kushtetues?
#mandamenti kushtetues sht akt i cili paraqitet n kushtct e ekzistimit t kushtetuts n nj vend. /e t $het
plotsimi i kushtetuts ekzistuese ose ndryshimi dhe zvendsimi i normave t caktuara t saj.
2#. -ka paraqesin &urimet formale eksklu'i.e dhe ka ato t pr'iera
.urimet formale ekskluzive paraqesin aktet kur n trsi rregullojn materien kushtetuese ndrsa $urimet formale t
prziera paraqesin aktet t cilt prve materies kushtetuese regullojn edhe materie tjetr juridike
2%. -ka paraqesin Konentat kushtetuese?
'onventat kushtetuese jan rregulla t pashkruara t parlamentit dhe qeveris t nj vendi q m$shteten dhe
dalin nga pikpamjet e prgjithshme dhe praktika shumvjecare.'onventat kushtetuese jan veori e #nglis, e
,-...#, dhe pjesrisht e +rancs.
2(. +umro kuptimet e kushtetuts?
1 shkencn juridike jan t njohura disa kuptime t kushtetuts%
a;. +ormal
$;. /aterial
c;. Politik
d;. +ilozofik dhe
e;. Teorik
2). Kushtetuta n kuptimin formal$ nnkupton?
1 kuptimin formal kushtetuta sht akt juridik i shkruar dhe i kodifikuar, me fuqi m t lart juridike, i miratuar nga
organi m i lart shtetror sipas procedurs s veant, e cila dallohet nga procedurat e tjera t n?jerrjes s ligjeve
2*. Kushtetuta n kuptimi material$ nnkupton ?
1 kuptimin material vjen n shprehje esenca shoqrore e kushtetuts.1 kt kuptim kushtetuta paraqet trsi
normash juridike me t cilat rregullohen $azat e rendit shoqror, shtetror e juridik t nj vendi.
3,. Kushtetuta n kuptimi politik$ paraqet ?
1 kuptimin politik kushtetuta paraqet deklaracion t proklamuar solemnisht, q prm$an rregulla pr kufizimin dhe
kontrollin e pushtetit politik. Prfaqsues i ktij drejtimi sht amerikani 'arl 5evenshtajn.
31. Kushtetuta n kuptimin filo'ofik$ paraqet ?
1 kuptimin filozofik kushtetuta sht shprehje e vullnetit m t lart me t cilat vendoset rendi $renda shtetit dhe
kosmosit Prfaqsues sht #ristoteli.
32. -ilat jan llojet e kushtetuta.e?
5lojet e kushtetutave jan%
a;. 'ushtetuta t shkruara
$;. 'ushtetuta jo t shkruara
c;. 'ushtetuta t kodifikuara
d;. 'ushtetuta jo t kodifikuara
e;. 'ushtetuta t forta dhe
6;. 'ushtetuta t $uta:fleksi$ile, elastike;
g;. 'ushtetuta t dhuruara, pakte kushtetuese
h;. 'ushtetuta t miratuara nga kuvendi kushtetues
j;. 'ushtetuta reale
k;. 'ushtetuta fiktlve
l;. 'ushtetuta realo0programatike
ll;.'ushtetuta programatiko0deklarative dhe
m; kushtetuta normative,si dhe nominale dhe semantike
33. -ila sht kushtetuta e par e shkruar?
'ushtetuta e ,-...#0ve e miratuar n vitin (8)8 cila filloi t z$atohet n vitin (8)* pas marrjes s detyrs s
presidentit t par 4. =ashington0it, paraqet kushtetutn e par t shkruar n historin $ashkkohore.
3!. ka jan kushtetutat e forta?
'ushtetutat q i miraton dhe ndryshon organi i posam apo ai i rregullt, por i miraton sipas procedurs s
posame dhe me shumic votash e cila sht m e madhe se ajo e n?jerrjes s ligjeve konsiderohen kushtetuta
t forta.
3#. kajan kushtetutat &uta?
'ushtetutat q miratohen nga organi i cili n?jer ligje t rndomta, ose sipas procedurs pr n?jerjen e ktyre
ligjeve konsiderohen kushtetuta t $uta
3%. ka jan kushtetutat reale?
'ushtetuta reale konsiderohen ato kushtetuta q shprehin gjendjen ekzistuese reale n shoqri.
3(. ka jan kushtetutat fikti.e?
'ushtetuta fiktive konsiderohen ato kushtetuta q nuk z$atohen n praktik, q e fshehin gjendjen ekzistuese dhe u
shr$ejn partive n pushtet pr ta maskuar pushtetin e tyre autokrat.
3). -ilat jn .etit e kushtetuts?
, pari 'ushtetuta sht ligj themelor i nj vendi. /e kushtetut caktohet organi dhe procedura e n?jerjeve t
ligjeve dhe prm$an rreguila juridike t prgjithshme. &ispozitat e saj kan fuqi m t lart juridike n raport me
dispozitat ligjore.
, dyti, ku@shtetuta ka vetin e aktit m t lart juridik, ku nga kushtetuta $uron dhe
m$shtetet i tr rendi jurldik i nj shteti.
, treti kushtetuta ka vetin e aktit ideo0politik.
, katrti paraqitet si akt programoro0deklarativ
3*. ka$ regullon prm&ajtja e kushtetuts?
,e far prm$ajtje do t ket kushtetuta mvarret nga vullneti i kushtetutvnsit #i ht i lir t caktoj prm$ajtjen,
strukturn, vllimin dhe shtjet tjera q do t@i rregulloj me kushtetut.
'ushtetuta prm$an lirit dhe t drejtat e njeriut dhe shtetasit, t gjitha kushtetutat prm$ajn dispozita kushtuar
pushtetit shtetror.
!,. Prej /ka pr&het kushtetuta?
,humica e kushtetutave pr$hen nga pream$ula dhe pjesa normative
!1. + sa forma miratohet kushtetuta?
1 praktikn kushtetuese jan t njohura tre forma t miratimit t kushtetuts pr nga aspekti i sovranitetit
popullor, ato jan %
a;. /iratimi i drejtprdrejt nga populli prmes referendumit
$;. /iratimi nga ana e organit :kuvendit; kushtetutvns
c;. /iratimi nga ana e organit t rndomt :legjislativ; prfaqsues.
!2. -ilat jan mnyrat pr ndryshmin e kushtetuts?
Ekzistojn tre mnyra sipas t cilave mund t ndryshohet kushtetuta, ato jan %
a;. 1dryshimi me an t referendumit kushtetutvns
$;. 1ga ana e kuvendit kushtetutvns
c;. 1ga ana e organit t rregullt legjislativ
!3. +ga e ka prejardhjen kushtetuta?
Elementet e para t kushtetuts n kuptimin formal paraqiten n 4reqin dhe >omn e !jetr. #ristoteli n veprn
e tij 9 Politika 9 i pari prdor termin 9politeia 90 kushtetuta
!!. -ilat jan kushtetutat e para t shkruara?
#nglia sht vendi i par ku sht paraqitur dokumenti i quajtur 9 "nstrumenti Aeverisjes 90 9 The "nstrument of
4overnment 9 n vitin (BC3, i cilikonsiderohej si kushtetut e par e shkruar, 'ushtetuta e par n Evrop
paraqitet n +ranc n vitin (8*(, ajo e dyta e pastaj edhe e dyta e njohur si 'ushtetuta e /ontanjarit n vitin
(8*3, 'ushtetuta e ,-...#0ve e miratuar n vitin (8)8( cila filloi t z$atohet n vitin (8)*
!#. -ilat ishin shkaqet e paraqitjes s kushtetuta.e t shkruara?
&isa mendojn se n z$atimin e kushtetutave t shkruara n #merikn !eriore kan ndikuar mendimtart e
shek.!""", sipas t cilve normat duhet formuluar n dokument t shkruar0kushtetut dhe ajo t trajtohet si
'ontrat shoqrore pr formimin e shtetit.
!%. Kur u paraqit kushtetutshmria?
'ushtetutshmrm paraqitet nga fundi i shek.!""" dhe gjut shek.", kur uparaqiten kushtetutat e para t
shkruara.
!(. ka nnkuptojm me kuptimin po'iti.o juridik t kushtetutshmris?
,ipas kuptimit pozitivisto0juridik me kustetutshmri nnkuptojm pajtueshmrin me kushtetut t t gjth akteve
m t ulta nga ajo m e lart kushtetuta.
!). ka nnkuptojm me kuptimin politik t kushtetutshmris?
1 kuptimin politik me kushtetutshmri kuptojm z$atimin e kufizimeve dhe t
masave m$rojtse n ushtrlmin e pushtetit politik.
!*. ka nnkuptojm me kuptimin politiko0juridik t kushtetutshmris?
1 kuptimin politiko0juridik, me kushtetutshmri nnkuptojm ekzistimin e rregullave themelore kushtetuese0
shoqrore n $az t s cilave organizohet, ushtrohet dhe kufizohet pushteti politik..
#,. ka nnkuptojm me parimin e ligjshmris?
Pr nga prm$ajtja , parimi i ligjshmris sht parim politiko0juridik,ai formalisht nnkupton pajtueshmrin e
akteve materiale me t gjitha aktet juridike m t ulta me ligjin.
#1. ka nnkuptojm me sundimin e s drejts?
Termi sundim i s drejts prdoret n dy kuptime %
- T ngusht
- T gjr
1 kuptimin e ngusht ,undimi i s drejts nnkupton parimin dhe praktikn e
nnshtrimit t t gjith akteve t legjislativit dhe ekzekutivit, 1 kuptimin e gjr me ,undimin e s drejts ose me
iigjshmri nnkuptojm vnien e t gjitha organeve t pushtetit, do individ nn kushtetut dhe ligj.
#2. +ga ilat organe &het m&rojtja e kushtetutshmris?
1 teorin kushtetuese krahasuese na paraqiten tre sisteme t kontrollit% nga ana e organit legjislativ, nga ana e
organit t veant kushtetues ose polittk dhe nga ana e gjykatave.
#3. Pushteti kushtetutdhns dhe legjislati.$konsiston n?
Pushteti kushtetutdhns dhe legjistlativ konsiston n
#!. Pushteti ek'ekuti.$ konsiston n?
T shpall gjendje lufte, dhe t nnshkruaj traktatin e paqes
T konvokoj dhe shpr$j parlamentin
T emrtoj antart e qeveris.
##. Pushteti gjyqsor$konsiston n?
- Pushteti gjyqsor konsiston n 1ormat juridike
- !lersimin e sjelljeve t njerzve n shoqri sipas normave juridike dhe
- Dgjidhja e kontesteve q paraqiten n shoqri
#%. -ilat jan parimet kryesore t ushtrimit t pushtetit shtetror?
(.parimi i unitetit t pushtetit shtetror
2.parimi i ndarjes s pushtetit shtetror
#(. Parimi i unitetit t pushtetit shtetror$ nnkupton?
<niteti i pushteti sht form e rregullimit t raporteve midis pushtetit legjislativ, ekzekutiv0administrativ
dhe gjyqsor, sipas t ci l i t %
(. A t tre pushtetet i ushtron nj organ i vetm.
2. ,ecilin nga tre pushtetet e ushtrojn organet e veanta, por organi prfaqsues e ka eprsin m$i dy t tjert.
#). Parimi i ndarjes s pushtetit$ nnkupton?
'jo teori s pari vjen n shprehje n #ngli, q ngushton pushtetin e pakufizuar t monarkut. ,ipas parimit t
ndarjes s pushtetit organet e asnjrit pushtet nuk mund t przihen n veprimtarin e organeve t tjer t pushtetit ,
pushteti shtetror $azohet n ndarjen si1 legjislati.$ ek'ekuti. dhe gjyqsor.
#*. -ilat jan sistemet e ushtrimit t pushtetit shtetror t &a'uar n parimin e unitetit?
(. ,istemi i 'onvents
2. ,istemi i 'uvendit
%,. 2itemet autokratike nnkuptojn dhe trego format?
,istemi autokratik sht form e organizimit dhe ushtrimit t pushtetit ku i tr pushteti gjendet n duar t nj individi i cili e ushtron at
n mnyr t pakufizuar.
+ormat e qeverisjes autokratike jan %#ristokracia,Eligarkia,Plutokracia,Tirania,&espotia,&iktatura etj.
%1. 2istemi i ku.endit nnkupton?
,ipas sistemit t kuvendit, organi ligjdhns0'uvendi sht organ m i lart i pushtetit, ai sht $arts i t gjith funksioneve t
pushtetit i cili i zgjedh organet e tjera apo i emron pr nj koh t caktuar. Puna e organeve administrativo0ekzekutive dhe
gjyqsore sht e $azuar n aktet t cilat i n?jerr organi m i lart 0 kuvendi dhe natyrisht se pr punn e vet i prgjigjen
'uvendit.
%2. 2istemi i kon.ents nnkupton?
'y sht sistem i organizimit horizontal t pushtetit ku pushteti legjisiativ dhe ekzekutiv sht prqendruar n at
legjislativ :konventin ;, ndrsa ai gjyqsor sht i ndar. 'y sistem pr her t par sht paraqitur gjat
>evolucionit +rancez :(8)*; gjat kohs s 6ako$inve. 'onventi ka zgjedhur 'shillin e ,hptimit Pu$lik, i
cili ka udhhequr pushtetin ekzekutiv.
%3. -ilat jan sistemet e ushtrimit t pushtetit shtetror t &a'uara n parimin e ndarjes s pushtetit?
kemi tre sisteme t ndarjes s pushtetit%
- ,istemin presidencial
- ,istemin parlamentar
- ,istemin e przier
%!. 2istemi parlamentar$ nnkupton?
,istemi parlamentar sht sistem i ushtrimit t pushtetit m$shttur n parimin e ndarjes s pushtetit,sistem i cili sht
karakteristik pr nga raporti specifik midis parlamentit Fpushtetit legjistlativ dhe t qeveris Fpushtetit egzekutiv.
Parlamentarizmi pr her t par u paraqit n #ngli me qllim q t kufizohet pushteti i monarkut dhe parlamenti
shndrrohet n faktor kryesor t pushtetit politik.
%#. 2istemi presidenial$ nnkupton?
'y sistem sht sistemi m konsekuent i m$shtetur n parimin e ndarjes s pushtetit , ,istemi presidencial sht
form e rregullimit dhe organizimit t pushtetit n t ciln sht z$atuar ndarja rigoroze pushtetit legjislativ dhe atij
ekzekutiv. , pari sht z$atuar n ,-...#. me 'ushtetutn e vitit (8)8.
pushtet duhet t@i punoj ato pun q i takojn, dhe duhet t jet sa m i pavarur nga dy pushtetet tjera.
%%. 2istemi i pr'ier 3parlamentar0presidenial4$ nnkupton?
'y sistem paraqet nje sistem hi$rid t organizimi dhe ndarjes s pushtetit shtetror. 'y sistem shquhet pr nga
kom$inimi i parimeve dhe rregullave t sistemit parlamentar dhe atij presidencial.'y sistem njihet edhe si
parlamentaro0presidencial ose anasjelltas.
D$atimi i saj sht si rezultat pr krijimin e qeverive sta$ile dhe eliminimin e kualicioneve t gjra e cila ka
shkaktuar kriza politike t shpeshta. 'y sistem m shum zhvilohet si form e presidencializmi t rregullt se sa
parlamentarizmit racional. 1 raport me dy sistemet e mparshme, ky sht i ri. Pr her t par u paraqit n
+inland me 'ushtetutn e vitit (*(*, pastaj n #ustri 0(*3G, +ranc (*C), etj.
%(. Ku dhe kur lindi parlamenti?
Parlamentarizmi pr her t par u paraqit n #ngli pr t kufizuar pushtetin e monarkut
%). P arlamenti paraqet?
Esht organ m i lart prfaqsues n shtetin $ashkkohor, i cili ushtron pushtetin legjislativ dhe n disa raste edhe
at ekzekutiv.1 vende t ndryshme, ky organ prfaqsues, emrohet ndryshe si% kuvend, konvent, sovjet, kongres,
sejm, megjlis, sa$or, so$ranje. Parlamenti paraqitet me paraqitjen e kushtetutave, pr arsye se kushtetuta shnon
kalimin gradual t pushtetit nga aristokratt dhe autokracia n $orgjezi nacionale. +jala parlament vjen nga gjuha
latine 9parlare 9 q d.t.th. me fol
%*. -ilat jan funksionet e parlamentit?
- +unksioni kushtetutvns
- +u$ksioni i rregullt legjislativ
- +unksioni normativ
(,. 2hefi 5 shtetit$ paraqet?
,hefi i shtetit sht institucion i cili perfaqeson shtetin $renda dhe jasht.
(1. -ilt jan lirit dhe t drejtat personale?
a; E drejta n jetes
$; 5iria e personalitetit t njeriut
c; E drejta e jets personale dhe private
d; 5iria e qarkullimit dhe e zgjedhjes s vend$animit
e; Pacenueshmria e $aness
f; Pacenueshmria e fshehtsis s letrave
(2. -ilt jan lirit dhe t drejtat politike?
a; E drejta e zgjedhjes
$; 5iria e $ashkimit
c; 5iria e t menduarit
d; 5irla e ndrgjegjes :prcaktimit; t njeriut
e; 5iria e $esimit
f; 5iria e shtypit
(3. -ilt jan t drejtat soialo ekonomike?
a; E drejta e pronsis
$; 5iria e puns
c; E drejta pr pun
d; E drejta n orar t kufizuar t puns
e; E drejta pr shkollim
f; E drejta e shtetsis
(!. Ku qndron dallimi n mes monarkis dhe repu&liks?
&allimi n mes /onarkis dhe >epu$liks qndron aty se 'ryetari i shtetit n repu$lik zgjidhet n zgjedhje t
drejtprdrejta dhe nga ana e parlamentit, mandati i tij sht i kufizuar ndrsa n /onarki 'ryetari apo monarku
zgjidhet n $az t parimit t trashgimis me mandat t prjetshm dhe nuk ka prgjegjsi politike ndaj organeeve
shtetrore.
(#. 2i 'gjidhet Kryetari i 6epu&liks n sistemin parlamentar dhe n sistemin presidenial?
1 sistemin parlamentar shefi " shtetit zgjidhet nga parlamenti dhe " prgjigjet atij ndrsa n sistemin presidencial
zgjidhet n zgjedhje t drejtprdrejta nga qytetart.
(%. 7rego disa funksione t prgjithshme t shefit t shtetit?
#i esht perfaqesues legjitim i shtetit me autorizime te gjera ekzekutive dhe politike
ai emron dhe shkarkon perfaqesuesit diplomatik t shtetit t tij n $otn e jashtme
pranon letrat akreditive dhe kredenciale te perfaqesuesve te huaj diplomatik.
jep mirenjohjet dhe dekoratat shtetrore,
$n faijen e kryesve te veprave penale, etj.
propozon mandatarin per formimin e qeveris, kandidatt per gjykates te gjykatave me te larta te shtetit, t
gjyqtareve dhe gjykatave kushtetuese si dhe funksionart tjer shtetror
emeron dhe shkarkon gjyqtaret e gjykatave ushtarake
sht komandant suprem i forcave t armatosura
ai sht i autorizuar t shpall gjendjen e lufts apo te rrezikut t drejtperdrejt nga lufta
((. 8e.eria$ paraqet?
Aeveria, sikur edhe shefi i shtetit, sht organ i pushtetit ekzekutiv. /irepo, per dallim nga institucioni i shefit t shtetit,
i cili ekziston n t gjitha shtetet, pa marr parasysh formn e qeverisjes shtetrore, qeveria si organ i pushtetit ekzekutiv
ekziston vetm n shtetet parlamentare t cilat aplikojne sistemin $icefal t pushtetit ekzekutiv.
(). Kush e shprndan Parlamentin e 9aqedonis?
'uvendi shprndahet nse pr at deklarohet shumica nga numri i prgjithshm i deputetve.
(*. +umro disa komisione t prhershme t Ku.endit t 9aqedonis?
'omisioni pr cshtje kushtetuese, komisioni pr legjislacion, komisioni pr ekonomi dhe financa, komisioni pr
informim, komisioni " m$rojtjes, komisioni per politik t jashtme, komisioni imunitaro0mandatar etj.
),. Kompetenat themelore t Ku.endit ?
n?jerr dhe ndryshon 'ushtetutnH
n?jerr ligje dhe $n interpretimin autentik t ligjeveH
i cakton detyrimet pu$likeH
n?jerr $u?hetin repu$likan dhe llogarin prfundimtare t $u?hetitH
n?jerr planin hapsinor t >epu$liksH
ratifikon marrveshjet ndrkom$tareH
vendos pr luftn dhe paqenH
merr vendim pr ndryshimin e kufijve t >epu$liksH
merr vendim pr asocim dhe dalje nga $ashkimi ose $ashksia me shtetet e tjeraH
shpall referenduminH
vendos pr rezervat e >epu$liksH
themelon kshillaH
zgjedh Aeverin e >epu$liks s /aqedonisH
zgjedh gjyqtart e 4jykats 'ushtetuese t >epu$liks s /aqedonisH
$n zgjedhjen, emrimin dhe shkarkimin edhe t $artsve t tjer t funksioneve pu$like dhe funksioneve t
tjera t caktuara me 'ushtetut dhe me ligjH
ushtron kontroll dhe m$ikqyrje politike m$i Aeverin dhe m$i $artsit e tjer t funksioneve pu$like t
cilt prgjigjen para 'uvenditH
jep amnisti dhe
kryen pun t tjera t caktuara me 'ushtetut.
)1. -ila gjuh sht 'yrtare n 6epu&likn e 9aqedonis?
1 m$ar >epu$likn e /aqedonis dhe n marrdhniet e saj ndrkom$tare gjuh zyrtare sht gjuhn maqedonase
dhe shkrimi i saj cirilik.
Iilado gjuh tjetr t ciln e flasin spaku 2JK t popullats, gjithashtu sht gjuh zyrtare, si dhe shkrimi i saj, ashtu
si sht prcaktuar me kushtetut.
)2. Kush e 'gjedh Kryetarin e 6 9aqedonis dhe kush mund ta shkarkoja ate?
'ryetari " >/ zgjidhet n zgjedhje t prgjithshme dhe t drejtprdrejta ndrsa Pr marrjen e imunitetit 'ryetarit t
>epu$liks vendos 4jykata 'ushtetuese e >epu$liks s /aqedonis me shumic prej dy t tretave t votave nga
numri i prgjithshm i gjyqtarve.
)3. Kompetenat e Kryetarit t 6 9aqedonis?
cakton mandatarin pr formimin e Aeveris t >epu$liks s /aqedonisH
emron dhe revokon me dekret am$asadort dhe prfaqsuesit e >epu$liks s /aqedonis n $otn e
jashtmeH
pranon letrat kredenciale dhe revokuese t prfaqsuesve t huaj diplomatikH
propozon dy gjyqtar t 4jykats 'ushtetuese t >epu$liks s /aqedonisH
propozon dy antar t 'shillit 4jyqsor t >epu$liks s /aqedonisH
emron tre antar t 'shillit pr ,iguri t >epu$liks s /aqedonisH
emron dhe shkarkon edhe $arts t tjer t funksioneve shtetrore dhe pu$like t caktuara me 'ushtetut
dhe me ligjH
jep dekorata dhe mirnjohje n pajtim me ligjinH
$n faljen n pajtim me ligjin dhe
kryen detyra t tjera t caktuara me 'ushtetut.
)!. Pushtetin gjyqsor n 9aqedoni e ushtrojn kto gjykata$ edhe ate?
4jykatat themelore. 4jykatat e #pelit, 4jykata ,upreme dhe 4jykata 'ushtetuese
)#. :jykatn ushtetuese t 6 9aqedonis kush e 'gjedh dhe sa antar i ka?
4jykatn 'ushtetuese e pr$jn nnt gjyqtar. 'uvendi i zgjedh gjyqtart e 4jykats 'ushtetuese.
)%. 7rego disa funksione t :jykats Kushtetuese t 6 9aqedonis?
4jykata 'ushtetuese e >epu$liks s /aqedonis%
- vendos pr pajtueshmrin e ligjeve me 'ushtetutnH
- vendos pr pajtueshmrin e dispozitave t tjera dhe t kontratave kolektive me 'ushtetutn dhe me ligjetH
- i m$ron lirit dhe t drejtat e njeriut e t shtetasit, q kan t $jn me lirin e $indjes, ndrgjegjes, mendimit
dhe shprehjes pu$like t mendimeve, $ashkimin dhe veprimin politik dhe me ndalimin e diskriminimit n $az
t gjinis, racs, fes, prkatsis kom$tare, sociale dhe politikeH
- vendos pr konfliktin pr kompetenc midis $artsve t pushtetit ligjvns, ekzekutiv dhe gjyqsorH
- vendos pr konfliktin pr kompetenc midis organeve t >epu$liks dhe njsive t vetadministrimit lokalH
- vendos pr prgjegjsin e 'ryetarit t >epu$liksH
- vendos pr kushtetutshmrin e programeve dhe statuteve t partive politike dhe t shoqatave civile dhe
- vendos edhe pr shtje t tjera t caktuara me 'ushtetut.
)(. Kompetenat e Kshillit :jyqsor t 6epu&liks s 9aqedonis1
- zgjedh dhe shkarkon gjyqtart dhe gjyqtart porotH
- vrteton ndrprerjen e funksionit t gjyqtaritH
- zgjedh dhe shkarkon kryetart e gjykataveH
- prcjell dhe vlerson punn e gjyqtarveH
- vendos pr prgjegjsin disiplinore t gjyqtarveH
- vendos pr marrjen e imunitetit t gjyqtarveH
- propozon dy gjyqtar t 4jykats 'ushtetuese t >epu$liks s /aqedonis nga radha e gjyqtarve dhe
- kryen pun t tjera t caktuara me ligj.
)). -ilat su&jekte paraqesin propo'imin pr ndrishimin e Kushtetuts s 6 9aqedonis?
Propozim pr tLi hyr ndryshimit t 'ushtetuts t >epu$liks s /aqedonis mund t paraqesin 'ryetari i
>epu$liks, Aeveria, s paku 3J deputet ose (CJ.JJJ shtetas.
)*. ;endimin pr ndryshimin e dispo'ita.e t Kushtetuts q kan t &jn me t drejta e pjestar.e t
k omunitetet.e$ me iln shumi t .ota.e e miraton Ku.endi i 6 9aqedonis?
shumica prej dy t tretave t votave nga numri i prgjithshm i deputetve, n t ciln duhet t ket shumicn e
votave nga numri i prgjithshm i deputetve t cilt u takojn komuniteteve q nuk jan shumic n >epu$likn e
/aqedonis.

*,. -far funksioni ka <.okati i popullit?
#vokati i popullit i m$ron t drejtat kushtetuese dhe ligjore t shtetasve t cilat u jan shkelur nga organet e
administrats shtetrore dhe nga organet dhe organizatat e tjera q kan autorizime pu$like.
*1. Ku qndron dallimi i 'gjedhjes s 8e.eris n mes sisteme.e parlamentare dhe atyre presideniale?
Aeveria n sistemet parlamentare e zgjedh parlamenti ndrsa tek sistemet presidenciale presidenti formon ka$inetin e tij i
cili n fakt edhe e ushtron rolin e Aeveris.
*2. -ilat jan modelet e 8e.eris?
Aeveri parlamentare
Aeveri e ka$inetit
Aeveri teknike apo e ekspertve
Aeveri e shptimit kom$tar
Aeveri n hije
*3. 8e.eria parlamentare$ nnkupton?
Auhet ajo qeveri e cila formohet dhe funksionon sipas rregullave parlamentare.
*!. Ku sht pre'ente 8e.eria e ka&inetit dhe si 'gjidhet ajo?
Aeveria e ka$inetit haset n #ngli, +ederatn >use etj,dhe emrohet nga parlamenti, kryeministri pas marrjes s mandatit
nga shefi i shtetit e formon ka$inetin antart e t cilit i zgjedh vet.
*#. 8e.erija n hije$ paraqet?
Paraqet qeveri opozitare e cila funksionon si kundrqeveri e ekzekutivit zyrtar.
*%. 8e.erija teknike apo e ekspert.e$ paraqet?
=sht qeveri me karakter jashtpartiak, n t vrtet kt qeveri e pr$jn ekspertt nga radht e partive t ndryshme
prkatsisht ekspert qq nuk i takojn asnj partie politike.
*(. 8ytetart 3shtetasit4 ne jetn pu&like t shtetit$ marin pjes prmes?
1prmjet zgjedhjeve.
*). E drejta e 'gjedhjes s prgjithshme$ nnkupton?
,ot e drejta e zgjedhjeve t prgjithshme e emrtuar si 9 e drejt e vots s prgjiihshme 9 paraqet nj ndr
parimet themelore t sistemit t zgjedhjeve. /e sistemin e zgjedhjeve t prgjithshme kuptojm t drejtn e
prgjithshme pr t marr pjes n zgjedhje nse e kan m$ushur moshn madhore, pa dallim race, $esimi, seksi,
prkatsie kom$tare, shkall arsimimi, kulture, gjendje ekonomike, etj.
**. E drejta e =ara&art e .ots$ nnkupton?
/e kt t drejt kuptojm fuqin e vots s shtetasit dmth shtetasi ka t drejtn e nj vote.
1,,. 2istemi i 'gjedhje.e demokratike nnkupton?
Dgjedhjet pluraliste, t $ara$arta, t drejtprdrejta, votimi i fsheht etj.
/e kt t drejt kuptojm fuqin e vots s shtetasit dmth shtetasi ka t drejtn e nj vote.
1,1. -ilat jan format e drejtprdrejta t reali'imit t so.ranitetit t popullit?
>eferendumi
Ple$ishiti
"niciativa
!etoja e popullit
1,2. Parimi i shumis 3sistemi ma'horitar4$ paraqet?
,ipas ktij sistemi mandatin e fiton ai kandidat , apo lista e kandidatve e cila fiton shumicn e votave n nj njsi
zgjedhore.
1,3. Parimi i prfaqsimit proporional$ nnkupton?
,ecila parti ose grup politik q merr pjes n zgjedhje fiton numrin e mandatve n prpjstim me numrin e votive q
ka fituar n zgjedhje.
1,!. Kushtetuta e 2>=0s$ kur sht sjell$ trego ilsit e saj$ sa nene i ka dhe tre nenet e para /ka rregullojn dhe sa i
her sht amadamentuar?
< miratua nga 'uvendi 'ushtetues 9 Ionstitutional Ionventio 9 n +iladelfi m (8 shtator (8)8. 'uvendi ishte i
pr$r nga prfaqsuesit e zgjedhur n (2 dhe (3 shtetet e pavarsuara t #meriks !eriore. #jo hyn n fuqi n
qershor t vitit (8)), pas ratifikimit nga 2M3 t njsive federale. Prej vitit (8*( kjo kushtetut sht plotsuar me 2B
amandamente, prej t cilave 2G jan n fuqi.
1,(. -ilat jan mnyrat e ndryshimit t kushtetuta.e?
1dryshimi me an t referendumit
1ga ana e kuvendit kushtetutvns
1ga ana e organit t rregullt legjistlativ
1,). + sa periudha ndahet proesi 'h.illimit kushtetues n &ot?
Procesi i zhviilimit kushtetues ndahet n tre periudha %
a; 1ga fundi i shekullit !""" dhe gjat shekullit "
$; /idis 5ufts s Par dhe t &yt .otrore
c; Pas 5ufts s &yt .otrore
1,*. -ka nnkuptojm me kustetutshmri 2ipas kuptimit po'iti.isto0juridik dhe sa forma t
kushtetutshmris juridike kemi?
0,ipas kuptimit pozitivisto0juridik me kustetutshmri nnkuptojm pajtueshmrin me kushtetut t t gjth akteve
m t ulta nga ajo. &.t.th. kur i tr rendi juridik m$shtetet n hierarkin e akteve t prgjithshme juridike, ku
$azn e hierarkis s tyre e paraqet kushtetuta si ligj themelor. ,ipas ktij kuptimi ekzistimi i kushtetuts siguron
kushtetutshmrin.
+ormat e kushtetutshmris juridike jan%
+ormale
/ateriale
11,. -ilt jan elementet kryesore t shtetit ligjor?
,i elemente kryesore jan %
1johja e t drejtave dhe lirive t njeriut dhe shtetasit
5egjitimiteii i pushtetit
1darja e pushtetit
'ushtetutshmria dhe ligjshmria
4jykatat e pavarura
E drejta e prons private dhe veprimtaris s lir ekonomike.
111. -ilat janmnyrat e ndarjes apo praktimit t mandate.e?
Egzistojn dy sisteme t ndarjes s mandateve%
a; ,istemi i shumics 0 mazhoritar
$; ,istemi i perfaqsimit proporcional
112. -ilt jan elementet e noionit t shtetit?
populli,
territori
pushteti sovran.
113. + sa mnyra reali'ohet so.raniteti?
,ovraniteti zakonisht realizohet n dy mnyra %
1prmjet formave t t vendosurit t drejtprdrejt t shtetasve dhe
1prmjet prfaqsimit politik t trupit zgjedhor n organet e caktuara shtetrore.
11!. -ilt jan format e shefit t shtetit?
,hefi individual i shtetit
,hefi kolegjial ose kolektiv i shtetit
11#. -ka pareqet 8e.eria n 69?
Aeveria e >epu$liks s /aqedonis sht $artse e pushtetit ekzekutiv.
T drejtat dhe detyrat e veta Aeveria i ushtron n $az dhe n kuadr t 'ushtetuts dhe ligjeve.
Aeverin e pr$jn 'ryetari dhe ministrat.'ryetari dhe ministrat nuk mund t jen deputet n 'uvend. 'ryetari
gzon imunitet. Pr imunitetin e tij vendos 'uvendi. 'ryetari dhe ministrat nuk i nnshtrohen o$ligimit n forcat e
armatosura.
+unksioni 'ryetar i Aeveris dhe ministr sht i papajtueshm me ushtrimin e t tjera funksioneve ose profesioneve
pu$like. Erganizimi dhe mnyra e puns s Aeveris rregullohet me ligj.
11(. + sistemet politike demokratike &ashkkohore si .lera juridike jan?
>endi, qetsia, liria, drejtsia, dinjiteti i njeriut, e vrteta, siguria etj.
11). -ilat Kushtetuta m t rndsishme ishin t periodes pas lufts s "yt &otrore?
'ushtetutat m t rndsishme t ksaj periode jan %
'ushtetuta e "talis e vitit (*G)
'ushtetutu e "tulis e vitit (*G*
'ushtetuta e +rancs e vitit (*C)
'ushtetuta e 'ins e vitit (*)2
'ushtetuta e +ederats >use e vitit (**3
11*. -ka nnkupton parimi i ligjshmris?
5igjshmria nnkupton qeverisjen e drejtsis, garantimin e lirive dhe t drejtave t shtetasit, akteve individuale,
normave t ligjit, etj. 5igjslimria m$shtetet n nnshtrimin e t drcjts pozitive n fuqi, pra t ligjit. "nstrumentet
juridike pr sigurimin e ligjshmris jan % ekzistimi i pushtetit t institucionalizuar, ekzistimi i gjykatave t
pavarura dhe autoritative, etj.
12,. -ka paraqet 5nstituioni i liri.e dhe t drejta.e t njeriut dhe shkndijat e para?
"nstitucioni i lirive dhe t drejtave t njeriut paraqet institucionin m t rndsishm juridik, dhe paraqet $azn e s
&rejts 'ushtetuese. 1ga ky institucion vrehet sa sa sht demokratike nj shtet dhe nj shoqri dhe sht
institucion mjaft i ri n doktrinn e s drejts.
,hkndijat e para t proklamimit dhe garantimit t disa t drejtave t shtetasve i hasim n 'artn e /adhe t 5irive
t shpallur n vitin (2(C nga m$reti i #nglis 6ohn 5ackland, dhe n disa ligje q n?irren n 1orvegji, Neki,
Poloni,etj.
121. E drejta e 'gjedhje.e nnkupton disa t drejta dhe ate 1
- T drejtn e shtetasve t zgjedhin prfaqsuesit e vet q njihet si 9 e drejt aktive9.
- T drejtn e shtetasit q t zgjedhen pr prfaqsues q njihet si e drejt pasive9.
- T drejtn e shtetasit q t kandidohet pr prfaqsues.
- T drejtn e shtetasit q t vendosin prqshtje t rndsishme prmes referendumit.
122. 2i &n ndarjen ?ilo'ofi freng 9onteskie t sisteme.e politike?
- repu$lik,
- monarki
- despoti.
123. -ilat jan <tri&utet e pushtetit shtetror?
pavarsia,
kontinuiteti
pandashmria.
12!. Ek'istojn disa lloje t proedurs gjyqsore ?
Penale
'ontestimore
6ashtkontestimore
Prm$arimit
12#. Kush e ushtrojn Pushtetin gjyqsor n 69?.
Pushtetin gjyqsor n >/ e ushtrojn gjykatat 4jykatat jan t mvetsishme dhe t pavarura. 4jykatat gjykojn n
$az t 'ushtetuts e t ligjeve dhe t marrveshjeve ndrkom$tare t ratifikuara n pajtim me 'ushtetutn.
6an t ndaluara gjykatat e jashtzakonshme. 5lojet, kompetencat, themelimi, suprimimi, organizimi dhe pr$rja
e gjykatave, si dhe procedura para tyre, rregullohen me ligj, i cili n?irret me shumic prej dy t tretave t votave nga
numri i prgjithshm i deputetve.
12%. :jyqtarit i ndrpritet funksioni i gjyqtarit1
- nse at e krkon vetH
- nse e hum$ prgjithmon aftsin pr ushtrimin e funksionit t gjyqtarit, t ciln e vrteton 'shilli 4jyqsor i
>epu$liks s /aqedonisH
- nse i plotson kushtet pr pension t pleqrisH
- nse sht dnuar me vendim t plotfuqishm gjyqsor pr vepr penale me dnim t pakusht me $urg prej s paku
B muaj dhe
- nse sht zgjedhur ose emruar n funksion tjetr pu$lik, prvese kur funksioni i gjyqtarit pushon nn kushtet e
caktuara me ligj.
- 4jyqtari shkarkohet%
- pr shkak t shkeljes s rnd disiplinore q e $n t padenj pr ushtrimin e funksionit t gjyqtarit t parapar me
ligj dhe
- pr shkak t ushtrimit jo profesional dhe jo t ndrgjegjshm t funksionit t gjyqtarit nn kushtet e caktuara me ligj.
12(. ka nnkuptojm me &urimet 27<+"<6"E?
6an aktet e prgjithshme juridike me karakter t ndryshm t cilt " hasim n do vend si psh.aktet kushtetuese,
aktet ligjore, rregulloret e pyuns t organeve prfaqsuese, dekretligjet etj.
12). -ka paraqesin Kushtetutat realo0programatike?
Paraqesin realitetin egzistues dhe njOkohOsisht pOrcaktojnO kahjen e zhvillimit tO mOtejmO
12*. -il@t jan@ t drejtat dhe lirit e njeriut dhe shtetasit dhe me ka m&rohen ato?
5irit dhe t drejtat personale
5irit dhe t drejtat politike
T drejtat sociale dhe ekonomike
#to m$rohen me kushtetute sO pari nga kushtetutat e $rendshme pastaj 'arta e E'. gjithashtu 'omisioni
Evropian pOr tO &rejtat e 1jeriut, 4jykata Evropiane pOr tO drejtat e njeriut
13,. + historikun e s drejts s 'gjedhje.e jan paraqitur dy forma t .otimit dhe ate?
!otimi i hapOt pu$lik
!otimi i fshehtO
131. +umro teori t ndryshme m&i shtetin?
Teorit $iologjike organistike
Teoritw idealiste-objektive
TeoritO e dhunOs
TeoritO funksionaliste
TeoritO /arksiste