Alkoholizm i Narkomania 2002, Tom 15: nr 3, 339-353

STYL PICIA ALKOHOLU W OKRESIE OD

DORASTANIA DO WCZESNEJ
II: socjodemograficzne korelaty zmian
picia alkoholu na podstawie
kata m nestycznych 1
Ewa
Psychologii Klinicznej
Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
ALCOIIOL DRINKING STYLE IN THE TRANSITION FROM ADOLESCENCE TO EARLY AOULw
THOOO: (PART II) SOCIOwDEMOGRAPIIIC CORRELATES OF CIIANGES IN ALCOHOL ORINw
KING INTENSITY - A FOLLOWwUP STUDY
ABSTRACT - In the reparted fallaw-up study faur types af alcahal drinking
style in the transition from adolescence to adulthood were distingu-
ished by means of a comparison afalcohol drinking intensity in adolescen-
ce (stage one) and in adulthood (i.e. at follow-up, on measurement
repeated after 8-9 years), while both the amount and direction of change in
relation to the initial level were accounted for. The aim of the analyses
presented in this part ofthe report was to describe the relationship between
particular alcohol drinking styles and certain socio-demographic characte-
ristics ofthe subjects in their adolescence and early adulthood.
Data analyzed were obtained from 185 respondents using the "You and
Health" questionnaire for ado1escents, and "You and Health 2" - for young
adults.
Only some of the variables under study turned out to be significantly
related to the respondents' drinking style, namely - gender, type of secon-
dary school attended in adolescence, paternal education level, and own
education level attained at follow-up. On the other hand, su ch factors as
\ Opracowanie w ramach realizowanych w Psychologii Klinicznej IPiN
statutowych (nr tematu 25) i grantu nr ALC-5 finansowanego ze PARPA.
339
Ewa
maternal education level, place of residence (in adolescence and adultho-
od), marital status, and having ehildren - were found to be assoeiated in
similar proportions with alI the four drinking styles.
Key words: adoleseenee, early adulthood, aleohol drinking style, socio-demo-
graphic factors.

Przedstawiane badania identyfikacji wzorw rozwoju kontaktw z alko-
holem na przestrzeni od dorastania do wczesnej oraz pokazania ich socjo-
demograficznych i korelatw na podstawie katamnestycz-
nych. W pierwszej (22) charakterystyce zmian w
picia alkoholu w badanym okresie pokazano, osb dwukrotnie bada-
nych w 8-9 lat wzory zmian picia.
Obecnie prezentowane wyniki stylem picia
w okresie od dorastania do wczesnej a niektrymi bada-
nych o charakterze socjodemograficznym.
Powszechnie przyjmuje picie alkoholu jest nie tylko ze
na wiek nastolatki mniej starsze) (8, 18, 23), czy etap rozwojowy
nastolatki) (3, 21), ale ze na inne
socjodemograficzne. Przede wszystkim doniesienia z jest
czynnikiem picia praktycznie w grupie wiekowej
{IS, 20 tzn. mniej alkoholu W bada-
niach nad wskazuje obok typ ponadpodstawowej
pozostaje w z picia. Mianowicie, uczniowie przygotowu-
do zawodu (szczeglnie teclmikum, zawodowe) znacznie alko-
holu w porwnaniu do uczniw licew (I7, 18). tzw. czynni-
kw zazwyczaj znaczenie dla picia alkoholn przez
jej rodzinnego (status rodziny,
relacje z rodzicami, szczeglnie zjawiska patologiczne w rodzinie jak np. alkoho-
lizm) (24), a (6, 9, 21). W okresie
czynniki alkoholu (obok to przede wszystkim
status (poziom rodzaj pracy lub jej brak,
itp.), wzorce picia w otoczeniu np. w partnerskich, lub w grupach
towarzyskich, zadaniowo (miejscem pracy, nauki, itp.).
Warto jednak czynniki te wzajemnych
nie tylko w etapie (np. w dorastaniu czy w
ale w perspektywie rozwojowej (14, 16) i w efekcie
ich znaczenia dla picia stwarza a wyniki w tym
zakresie nie Np. w badaniach stwierdzono, okresem
krytycznym dla ograniczenia intensywnego picia w wieku
20 a 30 jest okres roku przed stanu cywilnego i pierwszy
rok (12), ale dane picia alkoholu jako czynnika
340
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
lub decyzj o Niektre
badania bardziej intensywnie na
podejmuje role tzn. edukacj, wcze-
podejmuje prac, a zawiera (4). W innych
pracach natomiast stwierdzono, picie przez nie ma z cza-
sem zmiany stanu cywilnego (2), a nawet go w z pi-
ciem si" problemy np. zdrowotne, i in. (7).
Nie ma zgodnych wynikw co do picia osb i
(2,14). badano studentw w akademikach to
wali oni alkohol zawodowo, ale u osb w tym
samym wieku si lub nic stwierdzano takich
one odwrotne (13). Wydaje o wynikw z jednej strony decydu-
je poziom zmiennych do bardziej
skomplikowanej we okresach sieci czynnikw
sytuacj" Z drugiej strony,
nawet precyzyjnie czynnik ma - podobnie jak picie alko-
holu (np. studiw nie tylko z
tym w dorastaniu rodzajem (typem ale z
rodzicw, a potem z warunkami studiowaniu np. studiw z
mieszkanie poza domem rodzinnym, itp.).
W prowadzonych badaniach katamnestycznych picia rozumiana
jako zmienna, informacje badanych co do picia
alkoholu, jednorazowo zazwyczaj wypijanego alkoholu oraz picia w
(co najmniej porcji). Porwnanie picia z okresu
dorastania (pierwotny pomiar) do picia stwierdzonej w czasie drugie-
go pomiaru i kierunek zmian w od
poziomu wyj Ujawniony typ zmian nazwano stylem picia alkoholu w okre-
sie dorastaniem a Cztery wyodr"bnione style to:
l. Stabilnie mala (Styl M-M). Styl ten odnosi si" do osb, ktre
zarwno w dorastaniu jak i w picia
alkoholu, to znaczy takich, ktre w czasie pierwotnego i powtrnego badania (po 8-
9 latach) alkohol rzadko i w niewielkich a wykazane zwi"ksze-
nie picia we wczesnej nie obszaru
alkoholu.
2. Radykalne picia (Styl M-D). Dla tego stylu cha-
rakterystyczna picia w dorastaniu, natomiast we wczesnej
bardzo (dwukrotne) alkoholu tzn. do
poziomu jako
3. Zmniejszenie picia (Styl D-S). Ten styl odnosi si" do osb,
ktre w dorastaniu i cz"sto, granica dla
! dane uzyskanej taksonomii stylw picia opisane w pierwszej
pc: Styl picia od dorastania do wczesnej charakterystyka zmian
picia, 2002.
341
Ewa
okresu dorastania, ale wraz z wiekiem odnotowano u nich zmniejszenie intensywno-
picia do poziomu dla
4. Stabilnie (Styl D-D). Ten styljest niejako
stwem stylu pierwszego (styl M-M). Odnosi si" do osb, ktre Zarwno w dora-
staniu, jak i w z tzn. intensywno-
picia w obu pomiarach wi"ksze odpowiednie dla
badanej prby z picia w w
porwnaniu do okresu szkolnego.
Stwierdzone alkoholu u doro-
w porwnaniu do okresn dorastania (ponad 70% badanych istotnie
picia) jest zgodny z wynikami wielu Uzyskana taksonomia zmian
zarazem, ich dynamika jest jednak indywidualnie: od niewiel-
kiego (ale istotnego statystycznie) wzrostn w obszarze zarwno (styl M-M) jak i
picia (styl D-D), do radykalnej zmiany stylu kontaktw z alkoholem
(styl M-D). nastolalkw (ok. 114 badanych) inten-
sywnie w okresie istotnie ogranicza picie we wczesnej (styl O-
S). To potwierdza nawet relatywnie intensywne alkoholu w wie-
ku dorastania nie stanowi ani koniecznego, ani warunku
alkoholu w wieku (1, 11,24). W tych jednym z
nych celw dalszych analiz zbadanie, jakie o charakterze socjodemo-
graficznym, sytnacji badanych, w z
stylem picia, a nie z picia w jednym czy
drugim okresie a ze wzorem zmiany alkoholu.
W analiZach zmienne zarwno z dorastania, ktre
trwale na styl lub badanych, np. typ
rodzicw oraz zmienne, ktre wraz z
cZasu np. stan cywilny itp. Celem analiz
uzyskanie odpowiedzi na pytania:
1. Czy istnieje stylem picia a wybranymi zmiennymi socjode-
mograficznymi?
2. Jakie zmienne socjodemograficzne najbardziej charakterystyczne dla okre-
stylu picia w okresie dorastaniem a
METODY
Procedura badania i charakterystyka badanej prby
Przedmiotem analizy dane pozyskane w efekcie dwukrotnego badania tych
samych osb w 8-9 lal. Badania pierwotne przeprowadzono ponad
15-19-latkw w typach w lub
W czasie tego badania osoby, ktre zainteresowanie udzia-
w dalszych badaniach, swoje dane ponowny kon-
takt. W badaniu powtrnym do 316 osb Jj. 157 kobiet i 159
342
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
czyzn, obecnie w wieku 23-28 lat. Przedstawione w opracowaniu wyniki
jednak tylko tych osb, ktre zarwno w okresie szkolnym, jak i obecnie
alkohol w badania i w obu badaniach na
wszystkie pytania picia. Takich osb w badanej prbie
185 (w tym 108 i 77 kobiet), a ich sytuacja znacznie bardziej
podczas badania pierwotnego. W badaniu pierwotnym wszyscy
byli uczniami z rodzicami i w rodzin-
nym Natomiast w badaniu powtmym osoby, ktre
studia - 14%), osoby zawodowo (36%),
z (40%). 10% badanych, to osoby, ktre nie
i nie z powodw: urlop prowadzenie
gospodarstwa (8 osb), itp., osoby bezrobotne (8 osb), oraz osoby, ktre nie
informacji o aktualnym badanych pierw-
szym a drugim badaniem co najmniej (43% -
matura, 26% - pomaturalne zawodowe lub tzw. licencjat), a
prawie 21 % posiada Tylko 10% badanych nie posia-
da matury. ponad 70% deklaruje posiadanie partne-
ra, a z nich (42%) stan cywilny.
I ZMIENNE
W obu badaniach kwestionariuszy "Ty i Zdrowie" w wersji dla
(5) oraz w wersji przystosowanej dla (19) W prezentowanych
analizach wykorzystano pytania z piciem alkoholu, a
pytania do sytuacji badanych.
Dla ustalenia picia pod odpowiedzi badanych na trzy
pytania jednakowo w I i w II badaniu do ostatnich
przed pomiarem), ktre a) picia alkoholn, b)
alkoholu zazwyczaj wypijanego, oraz c) picia w dawkach (tzn. co
najmniej kieliszkw wina lub wdki puszek piwa). inten-
picia alkoholu przez suma punktw z odpowiedzi na wszyst-
kie trzy pytania. skali: a-Cronbacha dla = 0,76; dla
dych = 0,71 (22).
W analizach obok badanych, dane zarwno z okresu
dorastania (typ edukacyjnej, miejsce zamieszkania, rodzicw),
jak i te, ktre (rodzaj
stan cywilny, posiadanie dzicci). lista zmien-
nych wykorzystanych w analizach
-
- typ w dorastaniu: liceum vs przy-
do zawodu (technikum lub liceum zawodowe);
- miejsce zamieszkania w dorastaniu i we wczesnej miasto vs
miasto;
343
Ewa
- rodzicw (matki i ojca): podstawowe,
- w momencie powtrnego badania: z
lub ), pomaturalne,
- stan cywilny: wolny vs (w tym wypadku z analizy wykluczono l
osob" w separacji i 2 rozwiedzione);
- posiadanie dzieci: tak/nie;
- rodzaj praca, nauka, praca i nauka (z analizy wykluczono osoby
spoza tych trzech kategorii ze wzgl"du na zbyt np. osoby na
urlopie wychowawczym, si" gospodarstwem domowym, bezrobotni, itp.).
WYNIKI
Wyniki analizy statystycznej (test X
2
z pakietu SPSS) tylko niektre
badanych zmiennych w istotny sposb si" ze stylem picia (por. tab. l. ).
do nich: badanych, typ ojca oraz wy-
w momencie powtrnego badania. Natomiast takie czyn-
niki,jak: poziom matki, miejsce zamieszkania (w dorastaniu i w doro-
stan cywilny, posiadanie dzieci w podobnych proporcjach w
stylu picia. procentowe zmiennych w badanej prbie, ktrych
zek ze stylem picia si" istotny statystycznie przedstawiono w tabeli l.
Tabela 1
Styl picia alkoholu a wybrane zmienne socjodemograficzne.
Zmienna
Styl picia:
Testy
MM MD DS DD
statystyczne
Piec
Kobiety (42%) 24,3% 7,1% 7,1% 3,2%

df=3
(58%) 7,6% 15,1% 17,8% 17,8% p<O,OOOOI
Typ
Liceum Oglno (49%) 20,5% 11,9% 9,7% 6,5%



Tech.+ Lic. Zawod. (51 %) 11,4% 10,3% 15.2% 14,5% p<O,OO5
Podstawowe (34%) 14,7% 5,3% 7,6% 6,5%

ojca
(33%) 8,8% 9,4% 5,3% 9,4%
(N=170=lOO%)
p<O,043
(33 %) 8,9% 5,9% 12,4% 5,8%
(53%) 10,5% 15,2% 15,2% 12,5%
X
1
=16,21

00%)
Pomaturalne (26%) 11,5% 4,8% 4,8% 4,3% df=6
p<O,OI3
(21%) 9,9% 2,2% 4,9% 4,2%
W dalszym omwieniu uzyskanych rezultatw zajmiemy si" przede wszystkim
stwierdzonymi istotnymi statystycznie. Wyniki te omwione za-
rwno ze wzgl"du na to,jakajest reprezentacja poszczeglnych stylw osb o
344
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
odmiennych (np. i kobiet), jak i ze na to,
jakie cechy socjodemograficzne najbardziej charakterystyczne dla osb o
stylach picia .

Reprezentacje poszczeglnych stylw picia i kobiet ilu-
struje rycina l.
(n=108)
D-S
30%
M-M
13%
M-D
26%
D Styl M-M - stabilnie niska picia
B Styl M-D - wzrost picia
lMill Styl D-S - spadek picia
_ Styl D-D - stabilnie wysoka picia
Ryc. J. a styl picia alkoholu,
17%
Kobiety (11=77)
D-D
8%
M-M
58%
Ponad z badanych kobiet (58%) charakteryzuje styl picia
poza obszar zarwno w dorastaniu, jak i we wczesnej
Natomiast dla badanych charakterystyczna jest pi-
cia w dorastaniu-61 % badanych (Styl D-D i D-S); tych w
okresie dalsze (styl D-D), a
wa raczej ogranicza picia (styl W-S). Tylko 13% badanych
charakteryzuje utrzymanie picia od dorastania do wczesnej do-
(ryc. l).
Wyniki analizy istotny stylem picia a bada-
nych (X' = 45,24; df=3; p<O,OOOI, dane w tabeli l). Kobiety zdecydowanie
nad jedynie w najmniej ryzykownym stylu picia alkoholu tzn. w okre-
stabilnie niska picia (M-M). W stylach prze-
przy czym w stylu najbardziej ryzykownym (D-D) liczba
czyznjest kilkakrotnie kobiet. oglnie, styl zmian intensywno-
picia alkoholu dorastaniem a
z badanych w ten sposb, o ile dla kobiet najbardziej charakterystyczna jest
stabilnie picia, a najmniej - stabilnie to badanych
mamy do czynienia z niejako odwrotnym liczba re-
345
Ewa
style z intensywnym piciem znacznie licz-
tych, ktrzy i w dorastaniu, i w pili alkohol z .
Typ
W czasie pierwszego badania osoby uczniami licew lub
do zawodu (technika, licea zawodowe). Uzyskane
wyniki (ryc. 2) blisko 1/3 (28%) uczniw
cych do zawodu charakteryzuje stabilnie ryzykownie nasilonym stylem picia,
podczas gdy jedynie 13% licealistw do tego stylu.
Liceum (n=90)
D-S
20%
D-D
13%
M-O
24%
Oznaczenia jak na ryc. l.
Ryc. 2. Typ szko(v a styl picia alkoholu.
Technikum + Liceum Zawodowe (n=95)
D-D
D-S
30%
M-M
__
uczniw licew reprezentowany jest styl stabilnie inten-
picia alkoholu (42,2% licealistw), ktry absolwentw tech-
nikw zaledwie 22, l % badanych. jednak spo-
licealistw absolwentw technicznych u progu zna-
picia.
Dane zawarte w tabeli l typ edukacyjnej
ze stylem picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej (X
2
=12,93;
df=3; p<O,005). licealistw osoby o
stabilnie picia, podczas gdy uczniw przy-
do zawodu reprezentacje poszczeglnych stylw picia podobne .
rodzicw
Uzyskane wyniki tylko ojca (podane w czasie pierwot-
nego pomiaru przez badanych) istotnie ze stylem picia (X' =12,97; df=6;
p<O,043). stylu picia z matki nie wymaganej istot-
statystycznej (X' =10,47; df=6; p<O,106),jednak wynikw wykazuje
tendencje.
Dane zestawione na rycinie 3 badanych, ktrych ojcowie mieli
podstawowe, styl jako stabilnie
picia, natomiast naj rzadziej -
346
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
Podstawowe (0=58)
M-D
16%
1\'1-1\'1
43%
Oznaczenia jak na ryc. l.
(0=56)
28%
Ryc. 3. Wj1ks=talceJlie ojca a styl picia alkoholu.
(0=56)
picia alkoholu. Dla badanych, ktrych ojcowie naj-
rzadziej pojawia pozytywna tendencja w kontaktach z alkoholem (styl D-S) nato-
miast style podobnie reprezentowane. W sytuacji, gdy ojcowie
badanych posiadali mamy do czynienia z
picia we wczesnej (D-S) lub z utrzymywaniem stabilnie
picia (styl M-M). inaczej, osb, u ktrych odno-
towano w zmianach picia, pojawia
ojca, a najrzadziej - Warto oso-
by, ktre picia, najrzadziej ojcw z podsta-
wowymlub natomiast ojca rwnie
badanych o stabilnie picia i tych, ktrzy
bardzo intensywnie po pierwotnym badaniu .
Miejsce zamieszkania
Miejsce zamieszkania vs miasto) zarwno w dorastaniu (X
2
=O,747; df=3;
p<O,862), jak i we wczesnej (x2=O,633; df=3; p<O,889) nie ze
stylem picia, tzn. proporcja osb z i miasta w stylu podobna,
a reprezentacje poszczeglnych stylw picia w i zgodne z
dla badanej prby. tu znikoma badanych (13
osb = 7,4%) w okresie pierwszym a powtrnym badaniem miejsce
zamieszkania (tzn. z aglomeracji na lub odwrotnie), co wskazuje na
to, tego typu z podobnym
stylw picia alkoholu badanych w i w obu okresach .
wlasne
Poziom w momencie powtrnego badania istotnie
ze stylem picia (X'=16,12; df=6; p<O,013).
Dane przedstawione na rycinie 4 osoby z
to przede wszystkim badani stabilnie a najmniej nich jest osb o
znacznym picia. osb z
pomaturalnym osoby stabilnie Natomiast osb, ktre
pierwotnym a powtrnym badaniem co wykszta-
347
Podstawowe (0=98)
D-D
29%
M-M
M-D
28%
Oznaczenia jak na ryc. l.
Pomaturalne (0=47)
M-D
19%
M-M
45%
Ryc. 4. rtyksztalcel1ie a styl picia alkoholu.
Ewa
(0=39)
(jest nich 10% badanych bez matury) najrzadziej pojawia
stabilnie picia, a niekorzystne zmiany w
ponad 50% badanych z tym poziomem Na podstawie danych zawar-
tych w tabeli l osb, ktre sta-
bitnie intensywny styl picia intensywne picie, w dorastaniu lub
tylko w liczba osb z co blisko trzy-
krotnie badanych, ktrzy poziom
Natomiast z poziomu
badanych jest raczej rwnomierny.
Dalsze analizy stylu picia dorastaniem i doro-
a takie czynniki, jak stan cy-
wilny badanych CX'= 2,80; df=3; p<0,0423) lub posiadanie potomstwa CX'=1,04; df=3;
p<0,792) nie z stylami picia. nie ma w tej
grupie badanych istotnego statystycznie stylem picia a ak-
(praca, nauka, praca + nauka, innex2= lO, I; df=6; p<O, 121). Oznacza
to, osoby o sytuacji w podobnej proporcji reprezentowane w
stylu, a reprezentacje poszczeglnych stylw picia osb o odmiennej
sytuacji takie same,jak w badanej prbie. W tym przypadku prawdo-
podobnie nie bez znaczenia specyfika badanej prby: raczej oglnie dobrze
przystosowanych ktrych rozwj od dorastania do wczesnej doro-
zgodnie z hannonogramem rozwoju typowym dla tego okresu Te
wyniki dalszej weryfikacji, szczeglnie w
bezrobocia ludzi, nasilania do kwalifikacji w
itp., a przyj"te poszczeglnych zmien-
nych za precyzyjne.
Socjodemograficzna charakterystyka picia
Na podstawie uzyskanych rezultatw socjodemogra-
dla z stylw picia. Odpowiednie
dane zestawiono w tabeli 2.
348
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
TABELA 2
Socjodemograficzne profile poszczeglnych stylw picia alkoholu*
Zmienna Styl M-M Styl M-D Styl D-S Styl D-D
Kobieta 76,3% 31,7% 28,3% 15,4%
Nec 23,7% 68,3% 71,7% 84,6%
razem 100% 100% 100% 100%
64,4% 53,7% 39,1% 30,8%
Typ Teeh.+Lie.Zaw 35,6% 46,3% 60,9% 69,2%
razem 100% 100% 100% 100%
Podstawowe 45,4% 25,7% 30,2% 29,7%
Wykszt. ojca
27,3% 45,7% 20,9% 43,2%
27,3% 28,6% 48,9% 27,1%
razem 100% 100% 100% 100%
32,8% 68,3% 60,8% 59,0%
Wykszt.
Pomaturalne 36,2% 22,0% 19,6% 20,5%
31,0% 9,7% 19,6% 20,5%
razem 100% 100% 100% 100%
* W tabeli dla zmiennej pogrubiono wynik najbardziej reprezentatywny dla danego stylu.
W grupie badanych o stabilnie niskiej (por.tab.2; styl M-M) zdecy-
kobiety (76,3% wszystkich stabilnie oraz
byli uczniowie (64,4% wszystkich stabilnie
Blisko osb stabilnie (45,4%) to dzieci ojcw o podstawo-
wym Natomiast przez badanych poziomn wy-
w tej grupie nie jest tzn. 32,8% badanych z tej grupy legi-
tymuje nie (matura)', 36,2% - pomatural-
nym (np. licencjat), a 31,0% -
W osb, u ktrych zaobserwowano alkoho-
lu (styl M-D), (68,3%). Typ w okresie dorasta-
nia nie badanych w tej grupie tzn. 53,7% do liceum, a 46,3%
do technikum lub liceum zawodowego. Ojcowie blisko badanych (45,7%)
pozostali ojcowie podobnie mieli
podstawowe (25,7%) i (28,6%). jest'
przez badanych w tej grupie: osb,
ktre tak istotnie picia co wykszta-
(68,3%), a tylko blisko 10% badanych z tej grupy wy-
22,0% legitymuje pomaturalnym.
Styl D-S - grupa ta, blisko 1/4 badanych, z 28,3% kobiet i
71,7% tych osb byli uczniowie technikum (60,9%)
nad uczniami liceum (39, l %), a poziomem jest uzyska-
nie maturalnego (60,8%). osoby po-
.1 Trzeba w tej grupie studenci, a nie tylko osoby, ktre

349
Ewa
maturalne (19,6%) lub (19,6%). Jest to jedyna grupa badanych, w ktrej
ojcowie z (48,9%).
Styl D-D - pod struktury socjodemograficznej ta grupa badanych jest
pierwszej z grup. Mianowicie, tutaj
(84,6%) oraz byli uczniowie do zawo-
du (69,2%). Natomiast pod wzgl"dem ojca i bar-
dziej podobna jest do grupy osb o gwahownym picia,
ktrych osb legitymuje co (59,0%).
PODSUMOWANIE
Przedstawione wyniki i kobiet osb
odmiennym stylem picia jest istotnie statystycznie
nicowany, nie To, i kobiety znacznie
mniej alkoholu i znajduje potwierdzenie w wielu bada-
niach, tych, ktre prby reprezentatywne (np. wyniki
rodowego programu badawczego ESPAD). Dla dodajmy, najnowsze
badania w okresie ostatniej dekady niejako "go-
swoich w piciu alkoholu. jest jednak dwch
faktw z przedstawionych analiz. Po pierwsze: jest czynni-
kiem nie tylko picia w danym okresie rozwojowym, ale
w konsekwencji niejako sprzyja utrwalaniu stylu picia alkoholu w
szym okresie kobiet utrzymuje mniej ryzykowny styl pi-
cia, natomiast zmienia na ryzykowny styl
alkoholu. Druga uwaga ma charakter metodologiczny. Mianowicie, stwierdzona zgod-
uzyskanych wynikw z trendami obserwowanymi.w innych badaniach
anonimowych, na prbach reprezentacyjnych, itp.) pozwala z zaufa-
niem do innych prezentowanych tu rezultatw uzyskanych w
specyficznej, katamnestycznej (brak pozytywna selekcja, itp.)
prbie badanych.
W uzyskanych wynikw pod struktury
socjodemograficznej najbardziej od siebie dwa stabilne style konsumpcji
alkoholu (styl M-M i styl D-D). Ten rezultat wydaje styl
picia alkoholu w dorastaniu nie tylko z ale z
pewnymi rodzinnego i szkolno-wychowawczego. Co
z analizowanych czynnikw przede wszystkim te z dorasta-
nia, niejako dalszych losw badanych (np. wy-
z stylem picia. wydaje wynik
stylem picia a ojca. W tym wypadku
relatywnie niskie rodzicw (u matek
wynikw ale nie wymaganej statystycznej) dorasta-
ktrzy w szkole (co
ich rodzice i na korzystny
350
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
wychowawczo klimat rodziny), stanowi czynnik ograniczaniu picia i w
dorastaniu i w Natomiast wysoki poziom rodzicw sprzy-
poradzeniu sobie "w z problemowym piciem z okrcsu
dorastania.
czynnikw jedynie po-
ziom badanych istotnie ze stylem picia. przypusz-
zdccydowane picia w tym okresie
nym z czynnikw cdukacyjne, ale jest i tak,
edukacyjne, np. i/
lub alkoholu.
specyficznc dla wczesncj (stan cywilny, praca lub
nauka, itd.), w tcj prbie badanych nie z przejawianym stylem picia.
to wynikiem ich z zmiennymi, przede wszystkim z
a z innymi wzajemnie na siebie i tym sa-
mym lepiej sytuacje Ten problem wyma-
ga jednak przeprowadzenia dalszych bardziej analiz.
WNIOSKI
Na podstawie uzyskanych wynikw
l) Przejawiany styl picia dorastaniem a si"
istotnie z oraz z takimi czynnikami w dora-
staniu, jak ojca i typ i we wcze-
snej - poziom dotychczas
2) Pod socjodemograficznym najbardziej od siebie dwa sta-
bilne stylw picia tzn. osoby o i
picia w obu okresach
3) Najbardziej korzystnych, z punktu widzenia zdrowia i rozwoju, zmian (w grani-
cach niskiej picia w obu okresach) przedc wszyst-
kim u kobiet, znacznej uczniw licew oraz
osb, ktrych rodzice (przede wszystkim ojcowie) posiadali podsta-
wowe, a ich dzieci w szkole
STRESZCZENIE
W prowadzonych badaniach katamnestycznych, na podstawie porwnania inten-
picia z okresu dorastania (pierwotny pomiar) do picia stwier-
dzonej w czasie drugiego pomiaru (dokonanego po 8-9 latach) cztery
style picia alkoholu w okresie dorastaniem a
i kicrunek zmian w odniesieniu do poziomu Prezen-
towane analizy na celu opisanie stylem picia a
niektrymi badanych, ktre ich socjode-
w dorastaniu i we wczesnej
351
Ewa
Przedmiotem analizy dane pozyskane od 185 osb przy pomocy kwestiona-
riuszy "Ty i Zdrowie" przeznaczonego dla i "Ty i Zdrowie 2" - dla
dych
Wyniki analizy tylko niektre badanych zmiennych w
istotny sposb ze stylem picia. do nich badanych, typ
w dorastaniu, ojca oraz
w momencie powtrnego badania. Natomiast takie czynniki jak poziom wykszta-
matki, miejsce zamieszkania (w dorastaniu i w stan cywilny
lub posiadanie dzieci w podobnych proporcjach w stylu
piCta.
kluczowe: wczesna dorastanie, styl picia, czynniki socjoderno-
graficzne.

l. Addersson T., Magnusson D.: Drinkillg habits and alcohol abuse among young men: a
prospective longi/udinol sludl'. J. Stud Alcohol. 1988,49,245-252.
2. Bachman J.G., Wadsworth K.N.: Smoking, drinking, al/d drug llse in yOllllg adulthood. Law-
rence Erlbaum Associates, Mahwah New Jersey 1997.
3. Chassin L., DeLucia Ch.: Picie w okresie dojrzewania. W: Picie alkoholu w okre-
sach Alkohol a zdrowie nr 25, PARPA, Warszawa 2000,84-100.
4. Forthofer M.S., KessIer R.C.: The timillg the psychiatrie on the probability and timing ot
firsl marriages. J. Hea1th Soc. Behav. 1996,37,44-57.
5. A., E.: Kwestionariusz Ty i Zdrowie. IPiN, Warszawa 1991.
6. Hendry L.B., Shucksmilh, J.: Young People:, Leisure and Lifeslyle. London, Routledge,
London 1993.
7. Horowitz A.V., White H.R.: Becoming married, depression, and a/colwl problems among
yot/ng odulls. J. Hea1th Soc. Behav. 1991,32,221-237.
8. Johstone L.D.: Getting drunk and growing up: Trajectories offrequenl binge drinking du-
rillg Ihe Irollsitioll lo yot/llg odullhood. 1. Stud. Alcohol. 1996,57,289-304.
9. Jessor R., Donovan J.E., Costa F.M.: Health BehaviorQuestiollnaire. Colorado Univ. Press.,
Colorado 1989.
10. Jessof R., Donovan lE., F.: Beyolld Adolescellce: Problem Behavioralld Young Adul!
Development. Cambridge Univ. Press. Cambridge 1991.
11. Labovie E.W., Pandina RJ., Johnson Y.: Developmental trajectories of substance abuse:
DifJerellces and predicIOl". Int'l J. Behav. Development, 1991, 14,305-328.
12. Leonard K.E., Roberts L.J.: Alkohol w pierwszych latach W: Picie alko-
holu w okresach Alkohol a zdrowie nr 25, PARPA, Warszawa 2000,
129-140.
13. Quigley L., MarlaU A.: Picie alkoholu ludzi w wielrn. Powszech-
wzorce i konsekwencje. W: Picie alkoholu w okresach Alkohol a zdro-
wie nr 25, PARPA, Warszawa 2000, 112-128.
352
Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej
14. Roman P.L., lohnston lA.: Rola odgJywa alkohol przy wchodzeniu na J)lnek pracy i
przechodzeniu na W: Picie alkoholu w okresach Alkohol a zdro-
wie nr 25, PARPA, Warszawa, 2000, 51-69.
15. l, A.: Alkohol a pokolenie Polakw lat
Alkohol a zdrowie nr 23, PARPA, Warszawa 1999,65-182.
16. Stan ford M.: Pathways into the wark [orce: Anlecedents o/ selwol and wark/orce status. l.
Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry, 1994,33,1036-1046.
17. E., A.: Palenie i picie a inne zachowania ze zdrowiem i anlynor-
malywne w.6-d Nowiny Psychol. 1992, 1,29-36.
18. E.: O piciu alkoholu przez mIodzie:: W: Ostrowska K., Tatarowicz J. (red.):
Zanim w szkole bdzic Profilaktyka Warszawa: CMPP-P, MEN, Warszawa
1996,155-167.
19. E.: Kwestionariusz Ty i Zdrowie 2. Warszawa IPiN, Warszawa 1999.
20. E.: Charaktel)lstyka porwnawcza kontaktw z alko/wIem polskiej i
skiej. Alkoholizm i Narkomania. 1999, nr 1(34), 65-79.
21. E.: i przekonania z alkoholem z okresu dorastania a in ten-
picia alkoholll przez Badania katamneslyczne. Alkoholizm i
Narkomania. 2001, 14,289-300.
22. E.: Styl picia alkoholu w okresie od dorastania do wczesnej doroslo.\b: wZOJy zmian
picia alkoholu na podstawie badaJi ka/amnes1ycznych, Alkoholizm i Narko-
mania, 2002, 15,327-337.
23. Woynarowska B., Mazur l.: Zdrowie szkolnej w Polsce. Zachowania zdrowotne i
zdrowie szkolnej w Polsce i w innych krajach. Wydz. Pedagogiczny U.W., War-
szawa 2000.
24. Zuckcr R., Boyd G., Howard l (red.): Powstawanie problemw alkoholowych. Biologiczne,
i socjologiczne czynniki J)'zyka od alkoholu. PARPA, Warsza-
wa 1997,5-17.