06 Ygs Kolay Geometri̇

01
GEOMETRK KAVRAMLAR
VE DORUDA AILAR
Geometri, basit gibi grnen birka kavramla balar.
Ayn yerden balayan iki n bir a oluturur.
Bir ann ka derece olduunu gznzle lmeyi denediniz mi?
Ay iki e paraya ayran izgi: Aortay
Komu alar gerekten komu mudur?
Alar nce llerine gre gruplayalm.
Ters a, tmler a, btnler a
Paralel iki dorunun bir kesenle yapt alar.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
10
nokta s. 11
doru s. 11
noktalarn dorusall s. 11
dzlem s. 11
doru paras s. 12
n s. 13
a s. 14
aortay s. 15
Geometri, latince bir kelime olup yer ls ma-
nasna gelmektedir. nsanlarn, grdkleri tm e-
yay lme ihtiyacndan domutur. Tarih boyun-
ca, medeniyetlerin katklaryla lme teknikleri
gelitirilerek bugnk geometri bilimine ulal-
mtr.
Geometri tekniklerini iyi renebilmek iin, geo-
metri ile ilgili kavramlar iyice anlamanz gerekir.
1. Nokta: Nokta, geometrinin en temel kavramdr
ve tanmszdr. Eni, boyu ve ykseklii yoktur. B-
yk harflerle adlandrlr.
Noktay, ince ulu bir kalemin ucunun kada do-
kundurulduunda brakt iz olarak dnebilir-
siniz.
A . "A noktas" diye okunur.
Bir kad, kat yerleri kesiecek biimde drde
katlayp anz. Kat yerlerinin kesiimi, nokta
kavram iin iyi bir modeldir.
2. Doru: Noktada olduu gibi, dorunun da bir
tanm yoktur. Bir kad iyice katlayp atmz-
da elde edilen kat yeri doruyu modeller. Doru-
nun sadece boyu vardr ve her iki ynde sonsuza
uzar.
A ve B noktalarndan geen ekildeki doru AB
olarak gsterilir ve "AB dorusu" olarak okunur.
A ve B noktalarnn ikisinden ekilde verilen do-
rudan baka bir doru da gemez. nk iki nok-
tadan yalnz bir doru geer.
Dorular bazen kk harflerle de gsterilebilir.
Aadaki ekilde verilen dorusu A
noktasndan getii iin, "A noktas dorusu
zerindedir." denir ve A eklinde gsterilir. B
noktas dorusu zerinde olmad iin, bu
durum B eklinde gsterilir.
Noktalarn dorusall
ekildeki dorusu zerinde verilen A, B, C nok-
talar ayn doru zerinde bulunduundan "A, B
ve C noktalar dorusaldr." denir. A, B ve D nok-
talar ya da B, C ve D noktalar ayn doru zerin-
de bulunamayaca iin bu noktalar dorusal de-
ildir. A, C ve D noktalarnn nden de geen bir
doru izebilir misiniz?
3. Dzlem: Dzlem de nokta ve doru gibi tanm-
sz bir terimdir. Dzgn bir masann yzeyini zih-
ninizde snrsz olarak bytnz. O kadar ok b-
ytn ki kenarlar artk gzkmez olsun. Zihniniz-
de oluan kalnlksz yzey, dzlem iin iyi bir mo-
deldir.
Dzlemler paralelkenar ile gsterilir.
E, F, K, ... gibi byk harflerle adlandrlr.
Dzlemler de doru ve noktalar gibi farkl konum-
larda bulunabilirler. Aadaki durumlar inceleyi-
niz.
Dey dzlem
(karmzdaki
duvar gibi)
P
R
Eik dzlem
(biraz alm kitap
kapa gibi)
Dey dzlem
(odanzn ak
kaps gibi)
K
Yatay dzlem
(masamzn
zeri gibi)
N
E dzlemi
E
A B C
D
A
B
d
d dorusu
A B
GEOMETRK KAVRAMLAR VE DORUDA AILAR
1.1 Geometri, basit gibi grnen birka kavramla balar.
11
Dorularn paralellii
Ayn dzlem zerine izilen ve birbiriyle kesime-
yen dorulara paralel dorular denir.
d
1
// d
2
ise d
1
ile d
2
hi bir noktada ke-
simez.
Dorularn kesimesi
ki doru ortak tek bir noktaya sahipse, bu
dorulara kesien dorular denir.
d
1
ve d
2
dorular A
noktasnda kesii-
yorsa, bu durum
d
1
d
2
= {A} eklin-
de gsterilir. A nok-
tas dorularn ortak noktasdr.
Yandaki ekilde, d
1
,
d
2
, d
3
ve d
4
doru-
lar verilmitir.
d
1
// d
2
olduuna gre,
a) d
1
d
3
b) d
2
d
4
c) d
3
d
4
b) d
1
d
2
ifadelerinin eitini bulalm.
a) d
1
ve d
3
dorular A noktasnda kesitiine gre,
A noktas bu dorularn ortak noktasdr.
Dolaysyla d
1
d
3
= {A} olur.
b) ekli incelediimizde d
2
ve d
4
dorularnn D
noktasnda kesitii grlr.
O halde, d
2
d
4
= {D}
c) d
3
ve d
4
dorular E noktasnda kesitii iin
d
3
d
4
= {E} olur.
d) d
1
// d
2
verildiine gre, d
1
ile d
2
paralel
dorulardr. Paralel dorular kesimedii iin
kesiimleri bo kmedir. Bu durum d
1
d
2
=
eklinde gsterilir.
4. Doru Paras: Bir doru zerindeki iki nokta
ve bu noktalar arasnda kalan noktalarn
birleimine doru paras denir.
ekildeki doru paras [AB] sembolyle gsteri-
lir ve "AB doru paras" eklinde okunur.
A ve B noktalar arasndaki uzaklk yani, [AB]
doru parasnn uzunluu mutlak deer sembol-
leriyle, |AB| biiminde gsterilir.
Yandaki ekilde, A, B
ve C noktalar doru-
saldr.
|AB| = 2|BC| ve |AC| = 15 cm olduuna gre, |AB|
ka cm dir?
|AB| = 2|BC| yani |AB|
uzunluu |BC| uzunlu-
unun 2 kat olduun-
dan |BC| = k cm alnrsa, |AB| = 2k cm olur.
|AC| uzunluu |AB| ve |BC| uzunluklarnn toplamdr.
Dolaysyla, |AC| = |AB| + |BC| = 15 cm
2k + k = 15
3k = 15
k = 5 cm olur.
O halde, |AB| = 2k = 2
.
5 = 10 cm bulunur.
Yandaki ekilde, A, B
ve C noktalar doru-
saldr.
3|AB| = 2|BC| ve |AC| = 20 cm olduuna gre,
|BC| ka cm dir?
3|AB| = 2|BC| ise,
|AB| = 2k alndnda
|BC| = 3k alnr.
|AC| = |AB| + |BC| = 20 cm olduundan
2k + 3k = 20
5k = 20
k = 4 cm olur.
O halde, |BC| = 3k = 3
.
4 = 12 cm bulunur.
A C B
2k 3k
zm
A C B
rnek soru
A C B
k 2k
zm
A C B
rnek soru
A B
zm
d
1
d
2
A B
D C
d
3
d
4
E
rnek soru
d
1
d
2
A
d
1
d
2
12
Koordinat dorusu
Gerek saylarn, bir dorunun noktalar ile bire-
bir elenmesi ile oluturulan say dorusuna
koordinat dorusu, 0 saysna karlk gelen nok-
taya balang noktas (orijin) denir. Herhangi bir
noktaya karlk gelen gerek sayya bu noktann
koordinat ad verilir.
Buna gre, yukardaki koordinat dorusunda A, B
ve C noktalar koordinatlaryla beraber
A(3), B(0) ve C(2)
olarak ifade edilir.
ki nokta aras uzaklk
Koordinatlar A(a) ve B(b) olan iki nokta arasn-
daki uzaklk d(A, B) olarak ifade edilir ve bu
uzunluk d(A, B) = |b a| eitliiyle bulunur.
|x| ifadesi ise, x saysnn sfra olan uzakln
verir. Ayrca, uzunluu eit olan doru paralar-
na e doru paralar denir.
Say dorusu zerinde birbirinden farkl A(7),
B(1) ve C(x) noktalar veriliyor.
|AB| = |BC| olduuna gre, x katr?
A(7) ve B(1) noktalar arasndaki uzaklk
|AB| = |(1) (7)| = |1 + 7| = |6| = 6 birim
B(1) ve C(x) noktalar arasndaki uzaklk
|BC| = |x (1)| = |x + 1| birimdir.
|AB| = |BC| olduundan
|x + 1| = 6 x + 1 = 6 veya x + 1 = 6 olur.
Buradan x = 5 veya x = 7 bulunur.
A, B, C farkl noktalar olduundan
x = 7 alnamaz. O halde, x = 5 tir.
5. In: Bir doru zerindeki bir O noktas ile bu
noktann ayn tarafnda bulunan noktalarn kme-
sine n denir.
Balang noktas O ve zerindeki bir nokta A
olan n [OA ile gsterilir.
Bir koordinat dorusu zerinde verilen A(4),
B(11) ve C(x) noktalar iin olduuna
gre, x in alabilecei deerlerin toplam katr?
|2x + 8| = |33 3x|
2x + 8 = 33 3x veya 2x + 8 = 33 + 3x
5x = 25 41 = x
x = 5
O halde, x in alabilecei deerler toplam
5 + 41 = 46 bulunur.
A, B, C ve D noktalar d dorusu zerindedir.
Buna gre, [AD] [BC ifadesinin eitini bulalm.
ekli dikkatle incelerseniz [AD] ve [BC nin ortak bl-
gesinin [BD] doru paras olduu grlr. Bu
durum, [AD] [BC = [BD] eklinde gsterilir.
A B C D
d
[AD] doru paras
[BC n
[AD] doru paras ile
[BC nnn kesiimi
(ortak olan ksmlar)
B C
B D
A D
zm
A B C D
d
rnek soru
4 x 11
A C B
4 11 x
A B C
3k 2k
n 2n

| |
| |
| ( )|
| |
| |
| |
AC
BC
x
x
x
x
=

=
+
=
3
2
4
11
3
2
4
11
3
2
zm

| AC|
| BC|
=
3
2
rnek soru
O A
zm
rnek soru
4 3 2 1 0 1 2 3 4
A B C
13
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 1,2,3,4,5,6,12,13 nolu sorular hemen zelim.
Balang noktalar ortak olan iki nn birleim
kmesine a; ay oluturan nlarn herbirine
ann kenarlar (veya kollar) ve bu iki nn ortak
olan balang noktasna ann kesi denir.
ekilde [OA ve [OB nla-
r ann kollar, O noktas
ise ann kesidir.
Burada [OA ve [OB nlarnn oluturduu a,
AOB eklinde gsterilir ve "AOB as" diye oku-
nur. Alar isimlendirilirken ann kesi ve ke-
narlar zerindeki noktalar kullanlr. ekildeki a
AOB as, BOA as veya sadece O as eklinde
isimlendirilir.
ekildeki d dorusu ABC asn kesmektedir.
Buna gre, ABC d ifadesinin eiti nedir?
ekildeki K ve L noktalar hem ABC asnn hem de
d dorusunun zerindedir. Bunun dnda ABC as
ile d dorusunun baka ortak noktas olmadndan
ABC d = {K, L} bulunur.
zm
B
A
C
L
K
d
rnek soru
B
A O
1.2 Ayn yerden balayan iki n bir a oluturur.
ekildeki AOB asnn l-
s 40 dir. Bu durum,
m(A OB) = 40 eklinde
ifade edilir. nk
m(AOB) ifadesi, AOB a-
snn ls anlamna ge-
lir.
ekilde verilen alarn
bir ksmnn llerini
yazalm.
m(AOB) = 15,
m(AOE) = 125
m(COD) = 30,
m(BOC) = 90
m(AOC) = 15 + 90 = 105
m(BOD) = 90 + 30 = 120
A l Birimleri
Geometride en ok kullanlan a l birimi dere-
cedir.
ekildeki AB yay, em-
berin na eitse
AOB asnn ls 1
(1 derece) dir. nk
derece l birimine
gre, emberin tama-
m 360 kabul edilmitir.
1 derecenin 60 ta birine 1 dakika (1
)
1 dakikann 60 ta birine 1 saniye (1
) denir.
rnein, bir ann ls 42 derece 38 dakika
54 saniye ise bunu 42 38

54
eklinde gsteri-
riz.
A ve B alar iin
m(A) = 25 16
28
ve
m(B) = 14 43
32
olarak veriliyor.
Buna gre, m(A) + m(B) toplamnn lsn
bulalm.
m(A) = 25 16
28
m(B) = 14 43
32
+
m(A) + m(B) = 39 59
60
60
= 1
olduundan, dakika blmne aktarlrsa

m(A) + m(B) = 39 60
olur. 60
= 1 olduundan, de-
rece blmne aktarlrsa m(A) + m(B) = 40 olur.
A ve B alarnn lleri farkn da siz bulunuz.
zm
rnek soru

1
360
O
B
A
1
A
B
C
D
E
125
90
3
0
O
15
A
B O
40
1.3 Bir ann ka derece olduunu gznzle lmeyi denediniz mi?
14
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 8,9,11 / Genel Tekrar Testi 2 nolu sorular hemen zelim.
15
C noktas AOB as-
nn i blgesinde ve
m(AOC) = m(COB) ise,
[OC nna AOB as-
nn aortay denir.
Aortay, ay ortadan iki e paraya ayrdna
gre, lleri eit iki e a oluur.
ekilde [OC, AOB asnn aortaydr.
m(AOC) = x + 45 ve m(COB) = 4x 15 olduu-
na gre, m(AOB) ka derecedir?
[OC, AOB asnn aortay olduu iin,
m(AOC) = m(COB) dir.
Buna gre,
x + 45 = 4x 15 x 4x = 15 45
3x = 60
x = 20 bulunur.
Bu durumda
m(AOC) = x + 45 = 20 + 45 = 65
m(COB) = 4x 15 = 4
.
20 15 = 80 15 = 65
dir.
O halde,
m(AOB) = m(AOC) + m(COB) = 65 + 65 = 130
bulunur.
ekilde
m(AOC) = 50
m(COB) = 20
Yukardaki verilere gre, AOC ve AOB alarnn
aortaylar arasndaki ann lsn bulalm.
AOC asnn aortay [OD, AOB asnn aortay
[OE olsun.
m(AOC) = 50 olduundan
m(AOD) = m(DOC) = 50 : 2 = 25 ve
m(AOB) = 50 + 20 = 70 olduundan
m(AOE) = m(EOB) = 70 : 2 = 35 dir.
Bu durumda aortaylar arasndaki a DOE asdr
ve bu ann ls
m(DOE) = m(AOE) m(AOD)
m(DOE) = 35 25 = 10 bulunur.
O
B
A
25
20
C 10
15
E
D
zm
O
B
A
50
20
C
rnek soru
O
B
C
A
x

+

4
5
4x 15
zm
O
B
C
A
rnek soru
O
B
C
A
Keleri ve birer nlar ortak olan alara komu
alar denir.
BAC ve CAD alarnn A keleri ve [AC nla-
r ortaktr.
Bu durumda BAC ve CAD alar komu alardr.
A
C
B
D
1.4 Ay iki e paraya ayran izgi: Aortay
1.5 Komu alar gerekten komu mudur?
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 10 / Genel Tekrar Testi 8 nolu sorular hemen zelim.
1. Dar A
ls 0 ile 90 arasnda olan alara dar a
denir.
m(AOB) = < 90 oldu-
undan
AOB dar adr.
2. Dik A
ls 90 olan aya dik a denir.
m(AOB) = 90 veya
[OA [OB biiminde yazlr.
"" sembol, diklik sem-
boldr.
3. Geni A
ls 90 ile 180 arasnda olan alara geni
a denir.
m(AOB) =
90 < < 180 olduundan AOB geni adr.
4. Doru A
ls 180 olan aya doru a denir.
A, O, B noktalar dorusal ise, = 180 dir.
5. Tam A
ls 360 olan aya tam a denir.
360
O A B
O
A
B
O
A
B
O
A
B

1.6 Alar nce llerine gre gruplayalm.
1. Ters A
ki dorunun kesimesiyle olu-
an ve birbirlerine gre ters
tarafta bulunan alara ters
alar denir. Ters alarn l-
leri birbirine eittir.
2. Tmler Alar
llerinin toplam 90 olan iki aya tmler a-
lar denir.
m(AOB) + m(BOC) = 90
olduundan AOB ile BOC
tmler alardr.
Yanda baz a lleri ve bu alarn tmlerinin
lleri verilmitir.
A Tmleri
10 80
30 60
75 15
x 90 x
Tmler iki adan biri dierinin 2 katndan 30
eksiktir.
Buna gre, bu alarn byk olan ka derecedir?
Aradmz tmler alarn lleri a ve b olsun. Bu
alar tmler alar olduundan a + b = 90 dir.
Alardan biri dierinin 2 katndan 30 eksik veril-
diine gre,
a = 2
.
b 30 alnrsa, a + b = 90
2b 30 + b = 90
3b 30 = 90
b = 40 olur. (kk a)
Bu durumda a = 90 b = 90 40 = 50 olur. B-
yk olan a sorulduuna gre, cevabmz 50 dir.
zm
rnek soru
O
A
C
B

1.7 Ters a, tmler a, btnler a
16
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 7, Kavrama Testi 2 1 / Genel Tekrar Testi 1, 5 nolu sorular hemen zelim.
3. Btnler Alar
llerinin toplam 180 olan iki aya btnler
alar denir.
m(AOC) + m(COB) = 180 olduundan
AOC ile COB btnler alardr.
Aada baz a lleri ve bunlarn btnlerinin
lleri verilmitir.
A Btnleri
50 130
80 100
140 40
x 180 x
Hangi ann btnlerinin ls tmlerinin
lsnn 4 katna eittir?
Aradmz ann ls x olsun.
x in btnleri 180 x, tmleri ise 90 x tir. Btn-
lerinin ls tmlerinin lsnn 4 kat olduuna
gre,
180 x = 4(90 x)
180 x = 360 4x
x + 4x = 360 180
3x = 180
x = 60 bulunur.
zm
rnek soru
O A B
C
17
ekildeki k doru-
su birbirine paralel
olan d
1
ve d
2
do-
rularn keserek 8
tane a oluturu-
yor.
Bu alardan numaras tek say olanlar birbirine,
numaras ift say olanlar da birbirine eittir.
1 = 5, 2 = 6, 3 = 7, 4 = 8 (ynde alar eittir.)
3 = 5, 4 = 6 ( ters alar eittir.)
1 = 7, 2 = 8 (d ters alar eittir.)
1 = 3, 2 = 4, 5 = 7, 6 = 8 (ters alar eittir.)
4 nolu a ile 5 nolu aya kar durumlar alar
denir. Kar durumlu alarn toplam 180 dir.
Ayn ekilde 3 ve 6 nolu alarn toplam da 180
dir.
Bu konu ile ilgili sorular daha ok bu balk ile il-
gili olmaktadr. Dolaysyla, bu balk ile ilgili soru-
lar zerken kullanabileceimiz baz pratik so-
nular yanda verilmitir. Bu sonular dikkatlice
inceleyin. nk sorular zerken bu pratik
sonulardan ok sk faydalanacaz.
Sonu 1 Sonu 2
d
1
// d
2
ise, d
1
// d
2
ise,
= dr. = dr. (Z kural)
Sonu 3 Sonu 4
d
1
// d
2
ise, d
1
// d
2
ise,
c = a + b dir. x + y = 180 dir.
(kar durumla alar.)
Sonu 5 Sonu 6
d
1
// d
2
ise,
a + b + c = 360 dir. d
1
// d
2
ise,
a + c + e = b + d dir.
(zikzak kural)
d
1
d
2
a
b
c
d
e
d
1
d
2
a
b
c
d
1
d
2
x
y
d
1
d
2
a
b
c
d
1
d
2
d
1
d
2
1
2
3
4
5
6
7
8
d
1
d
2
k
1.8 Paralel iki dorunun bir kesenle yapt alar.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 2, 3, 4, 5 nolu sorular hemen zelim.
AB // CD
m(BCD) = 56
Yukardaki verilere gre, m(ABC) = x in ka
derece olduunu bulalm.
ABC as ile BCD as i ters alardr. Sonu 2 de
belirtildii gibi i ters alar eittir.
m(ABC) = m(BCD) x = 56 bulunur.
AB // CD
m(AED) = 116
Yukardaki verilere gre, m(BAE) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
BAE as ile AED as kar durumlu alardr.
Sonu 4 te belirtildii gibi kar durumlu alarn
toplam 180 dir.
m(BAE) + m(AED) = 180 x + 116 = 180
x = 64 bulunur.
ekilde
[BA // [EF // [CD
m(BCE) = m(ECD)
m(CEF) = 145
Yukardaki verilere gre, m(ABC) = x in ka de-
rece olduunu bulalm.
CEF as ile ECD as kar durumlu alar oldu-
undan
m(CEF) + m(ECD) = 180 145 + m(ECD) = 180
m(ECD) = 35
m(BCE) = m(ECD) verilmiti.
O halde m(BCE) = 35 dir.
Bu durumda m(BCD) = 35 + 35 = 70 dir.
ABC as ile BCD as i ters alar olduundan bir-
birine eittir.
O halde, m(ABC) = m(BCD) x = 70 bulunur.
ekilde
AB // [DE]
m(DCE) = x
m(CDE) = y
m(CED) = z
olduuna gre, x + y + z toplamnn ka derece
olduunu bulalm.
AB // [DE] olduundan
ACD ile CDE ve
BCE ile CED i ters a-
lardr.
ters alar eit olduundan
m(ACD) = m(CDE) = y ve m(BCE) = m(CED) = z olur.
A, C, B noktalar dorusal olduundan ACB doru
adr.
Doru a 180 olduundan y + x + z = 180 dir.
A B C
D E
y
x
z
y z
zm
A B C
D E
y
x
z
rnek soru
A
x
145
B
E
F
D
C
35
35
zm
A
x
145
B
E
F
D
C
rnek soru
zm
A
B
D
E
116
x
C
rnek soru
zm
A B
D
C
56
x
rnek soru
18
Bu sonu, bize bir genin i alarnn lleri toplamnn 180 oldu-
unu ispatlamaktadr.
ekilde
[BA // [DE
[BC] [CD]
m(ABC) = 25
Yukardaki verilere gre, m(CDE) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
[BC] [CD] verildiine gre, m(BCD) = 90 dir.
Sonu 3 e gre,
m(ABC) + m(CDE) = m(BCD) 25 + x = 90
x = 90 25
x = 65 olur.
Sadaki ekli incelerseniz, x ile 25 nin toplamnn
90 ye eit olma nedeni daha iyi anlalabilir.
ekilde
[AB // [DE
D, C, F dorusal
m(BAC) = 125
m(ACF) = 60
Yukardaki verilere gre, m(CDE) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
Paralel dorularla ilgi-
li a sorular zerken
dorular iki ynl
uzatmak zm ko-
laylatrr.
AB dorusu uzatldnda, K, A, B dorusal olduundan
m(KAC) + m(CAB) = 180
m(KAC) + 125 = 180 m(KAC) = 55 olur.
Ayn ekilde, m(FCA) + m(ACD) = 180
60 + m(ACD) = 180
m(ACD) = 120 olur.
Sonu 3 e gre,
m(KAC) + m(CDE) = m(ACD)
55 + x = 120 x = 65 bulunur.
ekilde
[BA // [DE
m(BCD) = 20
m(CDE) = 75
Yukardaki verilere gre, m(ABC) = x in ka de-
nce [CF // [BA // [DE
olacak ekilde CF nn
izelim.
FCD as ile CDE as i
ters alar olduundan
m(FCD) = m(CDE) = 75
olur.
m(FCD) = 75 ise,
m(FCB) = 75 20 = 55
olur.
FCB as ile ABC as kar durumlu alar olduundan
m(FCB) + m(ABC) = 180 55 + x = 180
x = 125 olur.
2
0
A
B
C
D
E
x
75
F
55
zm
2
0
A
B
C
D
E
x
75
rnek soru
F
60
125
C
E
D
A
B
x
K
120
55
zm
F
60
125
C
E
D
A
B
x
rnek soru
A B
C
x
D E
25
90
A B
C
x
D E
25
x
25
F
zm
A B
C
x
D E
25
rnek soru
19
ekilde
[BA // FE
m(CBA) = 110
m(CDE) = 140
m(DEF) = 20
Yukardaki verilere gre, m(BCD) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
[BA // [CK // [DL // FE
olacak ekilde
[CK ve [DL nlarn
izelim.
ABC ile BCK kar durumlu alar olduundan
m(ABC) + m(BCK) = 180
110 + m(BCK) = 180
m(BCK) = 70 olur.
LDE ile DEF i ters alar olduundan
m(LDE) = m(DEF) = 20 dir.
Bu durumda, m(CDL) = 140 20
= 120 olur.
KCD ile CDL kar durumlu alar olduundan,
m(KCD) + m(CDL) = 180
m(KCD) + 120 = 180
m(KCD) = 60 olur.
O halde, m(BCD) = x = 70 + 60 = 130 bulunur.
[BA // [DE
m(BFD) = 47
m(BCD) = x
Yukardaki ekilde, [BF] ABC asnn, [DF] CDE
asnn aortay olduuna gre, x in ka derece
olduunu bulalm.
[BF] ile [DF] aortay
olduundan
m(ABF) = m(FBC) = a
m(CDF) = m(FDE) = b
olsun.
Sonu 3 te verdiimiz kurala gre,
m(ABF) + m(EDF) = m(BFD) yani
a + b = 47 olur.
Ayn kurala gre, m(ABC) + m(CDE) = m(BCD)
2a + 2b = x olur. Buradan
2(a + b) = x x = 2
.
47 = 94 bulunur.
AB // CF
[DE] // [AC]
m(CAE) = 2
.
m(BAE)
m(EDF) = 60
Yukardaki verilere gre, m(BAE) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
[DE] // [AC] olduun-
dan ACD ile EDF yn-
de alardr. Sonu 1
de ynde alarn
eit olduunu belirt-
mitik.
Buna gre, m(ACD) = m(EDF) = 60 dir.
AB // CF olduundan KAC ile ACD i ters alardr.
Dolaysyla m(KAC) = m(ACD) = 60 olur.
m(BAE) = x ve m(CAE) = 2
.
m(BAE) verildiinden
m(CAE) = 2x olur.
K, A, B noktalar dorusal olduundan
60 + 2x + x = 180
3x = 120
x = 40 bulunur.
A
E
C D
B
x
60
F
60
2x
60
K
zm
A
E
C D
B
x
60
F
rnek soru
A
B
E
C F
D
a
a
x
b
b
47
zm
A
B
E
C F
D
x 47
rnek soru
A
B
C
D
E
F
120
110
20
L
K
20
70
60
zm
A
B
C
D
E
F
140
x
110
20
rnek soru
20
AB // FE
m(ABC) = 40
m(DEF) = 20
Yukardaki verilere gre, m(BCD) = m(CDE) = x
in ka derece olduunu bulalm.
AB // [CK // [DL // Fe olacak ekilde
[CK ve [DL nlar izilir.
m(ABC) = m(BCK) = 40 (i ters a)
m(DCK) = m(BCD) m(BCK)
= x 40
m(DEF) = m(LDE) = 20 (i ters a)
m(CDL) = m(CDE) m(LDE)
= x 20
KCD ve CDL kar durumlu alar olduu iin
m(KCD) + m(CDL) = 180
x 40 + x 20 = 180
2x = 240
x = 120 bulunur.
[EF // [CD
m(BEF) = 120
m(BCD) = x + 20
m(ABE) = 3x
Yukardaki verilere gre, x in ka derece
olduunu bulalm.
K, E, F dorusal olacak ekilde [KE] izilir.
[KF // [CD olduu iin m(BKF) = m(KCD) = x + 20
olur. (Ynde alar.)
m(CBE) = 180 m(ABE) (doru a)
= 180 3x
m(BEK) = 180 120 (doru a)
= 60
BKE geninin i alar toplam 180 dir.
x + 20 + 60 + 180 3x = 180
2x + 260 = 180
2x = 60
x = 40 bulunur.
B
120
E
F
D
C
x + 20
3x
A
1803x
x+20
60
K
zm
B
120
E
F
D
C
x + 20
3x
A
rnek soru
A B
E
F
D
C
20
x 20
x 40
40
40
20
L
K
zm
A B
E
F
D
C
20
x
x
40
rnek soru
21
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 6, 7, 8, 10 / Genel Tekrar Testi 12, 13, 14, 15 nolu sorular hemen zelim.
1. A l Birimleri
Derece, Radyan ve Grad olarak bilinen a lle-
ri birbirine evrilirken;
eitlii kullanlr.
1 derece = 60 dakika = 3600 saniye
(1 = 60
= 3600
)
2. Dar A
ls 0 ile 90 arasnda olan alara dar a denir.
m(AOB) = < 90
olduundan
AOB dar adr.
3. Dik A
ls 90 olan aya dik a denir.
m(AOB) = 90 veya
[OA [OB biiminde yazlr.
"" sembol, diklik semboldr.
4. Geni A
ls 90 ile 180 arasnda olan alara geni a
denir.
m(AOB) =
90 < < 180 olduundan AOB geni adr.
5. Doru A
ls 180 olan aya doru a denir.
A, O, B noktalar dorusal ise, = 180 dir.
6. Tam A
ls 360 olan aya tam a denir.
7. Ters A
ki dorunun kesimesiyle oluan ve birbirlerine gre
ters tarafta bulunan alara ters alar denir. Ters
alarn lleri birbirine eittir.
8. Tmler Alar
llerinin toplam 90 olan iki aya tmler alar
denir.
9. Btnler Alar
llerinin toplam 180 olan iki aya btnler a-
lar denir.
10. Doruda alarda dikkat edilecek zel durumlar
I. d
1
// d
2
ise
m(ABC) = m(BCD) =
II. d
1
// d
2
ise
+ = 180
III. d
1
// d
2
ise
m(BCD) = +
IV. d
1
// d
2
ise
a + c + e = b + d
a
b
c
d
e
d
1
d
2
C
A
B
E
D
+
A
B
C
D
d
1
d
2
d
1
d
2
A
B
C D
360
O A B
O
A
B
O
A
B
O
A
B

D
180
=
G
200
=
R
Konularn ve Kavramlarn zeti

BU KONUDA ZETLE...
22
RENDKLERMZ TEST EDELM
23
Kavrama Testi 1 ( 1.1 - 1.7 )
Genel Tekrar Testi ( 1.1 - 1.9 )
Snavlarda Sorulabilecek Sorular
1.
Yukardaki ekle gre, aadakilerden hangisi
yanltr?
A) A noktas k ve m dorular zerindedir.
B) B noktas k dorusunun bir elemandr.
C) C noktas k ve m dorularnn dndadr.
D) A, B ve C noktalar dorusaldr.
E) B noktas m dorusunun eleman deildir.
2. Ayn dzlem zerine farkl d, f, k ve m dorular
iziliyor.
d // f
k d
m k
olduuna gre, aadakilerden hangisi yanltr?
A) d dorusu ile m dorusu paraleldir.
B) f dorusu ile k dorusu dik kesiir.
C) m dorusu ile f dorusunun ortak noktas yoktur.
D) d, f ve m dorular paralel dorulardr.
E) d dorusu ile m dorusunun birden ok ortak nok-
tas olabilir.
3.
Yukardaki say dorusu zerinde A(2), B(4) ve C(x)
noktalar verilmitir.
|AB| = 2|BC| olduuna gre, x katr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
4.
Yukardaki d dorusu zerinde A, B, C ve D noktalar
veriliyor.
Buna gre, aadakilerden hangisi yanltr?
A) [AB] [CD] = { } B) [AC] [CD] = [AD]
C) [AB] [BD = AD D) [BA [BC = BC
E) [CA [BD = [BC]
5.
A, B, C, D noktalar ayn dzlem zerindedir.
Bu noktalarn herhangi ikisinden geen ka farkl
doru izilebilir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
6.
Yukardaki ekilde m dorusu E dzlemi zerinde, k
dorusu ise E dzlemini A noktasnda kesmektedir.
Buna gre,
I. k m = {A}
II. C noktas E dzlemi zerindedir.
III. B k olduuna gre, B noktas E dzlemi ze-
rindedir.
IV. A, B ve C noktalar dorusal deildir.
ifadelerinden hangileri dorudur?
A) I ve II B) I, II ve III C) II ve III
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
C
A
B
m
k
E
A B
C D
A B D C
d
A(2) B(4) C(x)
A
B
C
m
k
KAVRAMA TEST 1
24
7. m(BAC) = 3x + 15
BAC as dar a olduuna gre, x in en byk tam
say deeri katr?
A) 22 B) 23 C) 24 D) 25 E) 26
8.
Yukardaki aler zerinde m(AOB) = x verilmitir.
Buna gre, x ka derecedir?
A) 150 B) 140 C) 130 D) 120 E) 110
9. radyanlk a ka derecedir?
A) 30 B) 45 C) 60 D) 75 E) 90
10. ekilde
[AH aortay
m(ABK) = 120
m(EDF) = 50
m(HCE) = x
Yukardaki verilere gre, x ka derecedir?
A) 85 B) 80 C) 75 D) 70 E) 65
11. 35482 saniyelik a ka derece, ka dakika ve ka
saniyedir?
A) 9 51
22
B) 9 50
22
C) 8 50
22
D) 8 51
21
E) 8 49
22
12.
ekildeki noktalar dorusaldr. K [AB] nn, L [AK]
nn orta noktalardr.
|AL| = 4 cm olduuna gre, |AB| ka cm dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
13.
Yukardaki ekle gre, aadaki ifadelerden hangisi
yanltr?
A) ABCD drtgeni ile TRS geni kesimemektedir.
B) EFGHK begeni ile TRS geni V ve P noktala-
rnda kesimektedir.
C) ABCD drtgeni ile EFGHK begeninin kesiimi L
ve M noktalardr.
D) TRS geni ile LEMC drtgeninin ortak noktas
yoktur.
E) ekildeki okgenlerden kenar says en ok olann
8 kenar vardr.
D
A B
C
H
G
F E
K
L
M
P
R
S T
V
A L K B
A
120
C D
50
E
K
H
F
x
B

33
180
170
160
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
O
A
B
x
A
3
x

+

1
5
B
C
25
D - E - B / C - A - D / C - E - C - A / A - E - E
1. A, B, C dorusal
[BH ve [BD aortay
m(FBE) = 80
Yukardaki verilere gre, m(H BD) ka derecedir?
A) 110 B) 115 C) 120 D) 125 E) 130
2.
Yukardaki makas modelinde m(A BE) = 2x + 13 ve
m(D BC) = 3x 24 olduuna gre, makasn kollar
arasndaki a ka derecedir?
A) 87 B) 85 C) 83 D) 81 E) 79
3. Tmler iki ann lleri fark 28 olduuna gre,
bynn ls ka derecedir?
A) 61 B) 59 C) 57 D) 55 E) 53
4. Bir ann tmleri ile btnlerinin toplam 130
olduuna gre, bu ann ls ka derecedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
5. Btnlerinin 3 katnn 16 fazlasna eit olan ann
ls ka derecedir?
A) 131 B) 133 C) 135 D) 137 E) 139
6. AB // CD
m(CAB) = 2x + 35
m(ACD) = x + 10
A) 45 B) 40 C) 35 D) 30 E) 25
7. [AB // [EF // [CD
[CE] aortay
m(CAB) = 124
Yukardaki verilere gre, m(C EF) = x ka derecedir?
A) 148 B) 152 C) 156 D) 160 E) 164
8. AB // DC
[CA] aortay
m(ABC) = 120
Yukardaki verilere gre, m(E AC) = x ka derecedir?
A) 130 B) 135 C) 140 D) 145 E) 150
C
E
A B
D
120
x
A
124
B
F
D
C
E
x
A
2x + 35
x + 10
B
D C
3x 24 2x + 13
D
C
E
A
B
B
C A
F
H
E
D
80
KAVRAMA TEST 2
26
9. ekilde
AB // [DC] // EF
[CA // [DE
m(CDE) = 40
m(BAC) = y
m(DEF) = x
Yukardaki verilere gre, x y fark ka derecedir?
A) 70 B) 80 C) 90 D) 100 E) 110
10. BC // EF
m(ACB) = 30
m(DEF) = 40
Yukardaki verilere gre, m(A DE) = x ka derecedir?
A) 10 B) 30 C) 40 D) 50 E) 70
11. [BA // [FH // DE
m(ABC) = 35
m(BCD) = 85
m(DFH) = 100
Yukardaki verilere gre, m(C DF) = x ka derecedir?
A) 50 B) 45 C) 40 D) 35 E) 30
12. [AB // [DE
m(DAC) = 85
m(ADE) = 60
Yukardaki verilere gre, m(C AB) = x ka derecedir?
A) 145 B) 150 C) 155 D) 160 E) 165
13. BC // FH
[EF] FH
m(CBD) = 50
m(DEF) = 140
Yukardaki verilere gre, m(B DE) = x ka derecedir?
A) 80 B) 90 C) 100 D) 110 E) 120
14. [BA // [EF
m(ABC) = 120
m(BCD) = 130
m(CDE) = 150
Yukardaki verilere gre, m(D EF) = x ka derecedir?
A) 130 B) 140 C) 150 D) 160 E) 170
C
150
x
E
B
D
A
F
120
130
A
140
x
E
B
D
C
H
F
50
A
B
E
D
85
x
60
C
E
A
D
C
85
B
x
F
H
100
35
F
A
B
40
x D
E
C 30
F
A
B
D
40
x
y
C
E
27
E - A - B - E / E - A - B - E / D - E - A / C - C - B
1. m(BAC) = 2x + 30
BAC as geni a olduuna gre, x in en byk ve
en kk tam say deerinin toplam ka derecedir?
A) 95 B) 100 C) 105 D) 110 E) 115
2. 150 lik bir ann radyan cinsinden ls aada-
kilerden hangisidir?
A) B) C) D) E)
3. Bir dzlem zerindeki 4 farkl doru, en ok ka
farkl noktada kesiebilir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
4. kisi paralel olan 4 farkl doru en fazla ka noktada
kesiebilir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
5. A, B, C dorusal
m(ABE) = x
m(EBD) = y
m(CBD) = z
olduuna gre, z katr?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 40
6. [BA [BC
m(ABD) = x
m(DBC) = y
y x = 20 olduuna gre, x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
7. A, B, C dorusal
m(ABF) = m(FBE)
[DE] [BE
[BF [BD
m(DBC) = 40
Yukardaki verilere gre, m(E DB) = x ka derecedir?
A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50
8. ekilde
m(ABE) = m(EBC)
m(FBD) = m(DBC)
m(ABF) = 48
Yukardaki verilere gre, m(E BD) = x ka derecedir?
A) 12 B) 24 C) 30 D) 36 E) 48
C
D
B
A
48
E
F
x
A C
D E
B
F
x
40
x
C
D
A
B
y

xx
33
==
yy
55
== zz
x
A C
D
E
B
y
z

2
2

3
4

2
3

5
3

5
6
B
2x + 30
A C
GENEL TEKRAR TEST
28
9. [AD] [CD
[AB] [CB
m(BCD) = 45
Yukardaki verilere gre, m(B AD) = x ka derecedir?
A) 120 B) 125 C) 130 D) 135 E) 145
10. [AB] [BE]
[AD] [DF
m(BAD) = 35
Yukardaki verilere gre, m(B EF) = x ka derecedir?
A) 125 B) 135 C) 145 D) 155 E) 165
11. [BA // [CD
m(EBC) = 2
.
m(ABE)
m(ECB) = 2
.
m(DCE)
Yukardaki verilere gre, m(B EC) = x ka derecedir?
A) 90 B) 60 C) 50 D) 40 E) 30
12. HE // AC
m(FDE) = 120
m(ABK) = 75
m(BHD) = x
m(BCD) = y
Yukardaki verilere gre, x + y toplam ka derecedir?
A) 165 B) 160 C) 155 D) 150 E) 145
13. [BA // [EF
[ED // [BC
m(DEF) = x + 25
m(ABC) = 2x 5
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
14. [AB // [DE
[EC] [AD]
m(DAB) = 125
Yukardaki verilere gre, m(D EC) = x ka derecedir?
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
A
B
C
D E
125
x
A
2x 5
F
D
B
C
x + 25
E
E
C
F
H
D
A
B
K
120
75
y
x
A
D
B C
E
x
D
B
E
A
x
C
F
3
5
B
D
C
A
x
45
29
15. d
1
// d
2
// d
3
m(ADE) = 125
m(FCD) = 50
m(BFH) =
Yukardaki verilere gre, ka derecedir?
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
16. [BA // [FH
[BC] aortay
m(BCF) = 75
m(BEH) = 130
Yukardaki verilere gre, m(C FH) = x ka derecedir?
A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50
17. d
1
// d
2
m(ABC) =
m(CDF) = 4
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
18. [BA // [DE
m(ABC) = 65
m(CDE) = 130
Yukardaki verilere gre, m(B CD) = x ka derecedir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
19. ekilde,
d
1
// d
2
[BC] aortay
m(BAC) = 42
m(BCD) = 120
Yukardaki verilere gre, m(A CD) = ka derece-
dir?
A) 156 B) 158 C) 160 D) 162 E) 164
20. AB // CE
[CB] // [DF]
[AF] ve [CB] aor-
tay
Yukardaki verilere gre, m(A FD) = x ka derecedir?
A) 90 B) 80 C) 75 D) 60 E) 50
x
A B
C D
F
E
42
120
d
1
d
2
A
B
E
D
C
A
B
E
D
C
130
65
x
d
1
255
4
C
A B
D
E
d
2
F
K
A
B
C
E F
130
75
D
x
H
125
50
d
1
d
2
d
3
A B
D E
F
H
C
30
21. ekilde
[CA // [EF
[FB // [CD]
m(CDE) = 10
m(DEF) = 120
Yukardaki verilere gre, m(A BF) = x ka derecedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
22. ekilde
[BA // [FH
[DC] // [FE]
m(ABC) = 110
m(BCD) = 25
Yukardaki verilere gre, m(H FE) = x ka derecedir?
A) 125 B) 130 C) 135 D) 140 E) 145
23. ekilde
[BA // [DE // [FH
[CF] aortay
[CD] [DE
m(ABC) = 50
Yukardaki verilere gre, m(C FH) = x ka derecedir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
24. ekilde
[DE // [BC
[BH // [FA]
[BA] [AC]
m(EDC) = 30
m(HBC) = 105
Yukardaki verilere gre, m(B AF) = x ka derecedir?
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
25. AB // FD
[AC] aortay
[CD] FD
[EF] FD
m(ACD) = 120
Yukardaki verilere gre, m(A EF) = x ka derecedir?
A) 135 B) 140 C) 150 D) 155 E) 160
26. ekilde,
d
1
// d
2
m(CDN) = m(ADC)
m(ABK) = m(ABC) = m(CBL)
m(BAD) = 130
Yukardaki verilere gre, m(B CD) ka derecedir?
A) 135 B) 130 C) 125 D) 120 E) 115
d
1
d
2
A
B
C
D
K M
L N
130
A
B
D
C
F
E 120
x
A
F C
30
E x
H
D
B
A
50
E
H
D
C
B
F
x
A
110
B
C
E
D
F H
25
x
A
C
D
E F
B
x
1
0
120
31
C - A - D - C / B - E - E - B / D - C - B / A - D - D / A - E - B / B - D - A / A - C - C / E - C - E
1. m(ABD) = 50
m(DBC) = 30
Yukardaki verilere gre, ABC asnn aortay ile
DBC asnn aortay arasndaki ann ls ka
derecedir?
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
2. ekilde
[CH // [DF
[DA [CE
m(FDE) = 35
Yukardaki verilere gre, m(A BH) = x ka derecedir?
A) 60 B) 55 C) 45 D) 40 E) 35
3. AB // EF
[CA] // [EB]
m(ACF) = 70
m(CFE) = 15
Yukardaki verilere gre, m(A BE) = x ka derecedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
4. [BA // [CE
[DC] [BC]
m(DBC) = 30
m(DCE) = x
m(ABD) = y
Yukardaki verilere gre, x + y toplam ka derecedir?
A) 40 B) 45 C) 50 D) 55 E) 60
5. [AC ve [AE aortay
[DC] [AC
[DE] [AE
m(CDE) = 144
Yukardaki verilere gre, m(B AF) ka derecedir?
A) 36 B) 60 C) 64 D) 72 E) 84
6. [AB // [CE
[FA] [AC]
[FE] [CE
[FD] aortay
m(BAF) = 20
Yukardaki verilere gre, m(F DE) = x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
A
B
E
F
D C
20
x
B
144
A
C E
F
D
A
B
y
D
x
C
E
30
A
x
B
C
E F
15
70
D
D
x
E
C
B
A
35
F
H
A
D
C
30
50
B
SINAVLARDA SORULABLECEK
SORULAR
32
B - B - B / E - D - E
33
KAZANMI OLMAMIZ GEREKEN
BLG ve BECERLER
Doru, doru paras ve n gibi geometrik kavramlar tanmlayabilme
A l birimlerini birbirine evirebilme
Dar a, dik a, geni a gibi a eitlerini tanmlayabilme
Tmler a ve btnler a ile ilgili problemleri zebilme
Ynde, i ters ve d ters alar tanmlayabilme
Paralel iki dorunun bir kesenle oluturduu alarla ilgili problemleri zebilme
Paralel dorularn oluturduu a sorularnda pratik kurallar kullanabilme
Gerektiinde paralel dorularn uzatlmas gerektiini anlayabilme
Gerektiinde ek paralel dorularn hangi durumlarda izilebileceini bilme
02
GENDE AILAR
geni ne kadar tanyoruz?
genleri snflandryoruz.
gende a zelliklerini neredeyse herkes biliyor.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
36
gen s. 37
aortay s. 37
kenarortay s. 37
kenar orta dikme s. 37
ykseklik s. 37
hipotens s. 37
dik kenar s. 37
genin tanm
Dorusal olmayan noktay birletiren doru
paralarnn birleim kmesine gen denir.
ekildeki ABC ge-
ninde [AB], [AC] ve
[BC] doru paralar-
na genin kenarlar,
a, b ve c alarna -
genin i alar, x, y ve
z alarna ise genin
d alar denir. ge-
nin kenarlar ile genin alar genin temel ele-
manlardr.
genin yardmc elemanlar
1. Aortay
[AN], ABC geninin BAC
asna ait i aortaydr,
BAC asn iki e para-
ya bler.
[KN], KLM genin-
de d aortaydr,
MKL asn iki e
paraya bler.
2. Kenarortay
[AD], BC kenarna ait
kenarortaydr.
|BD| = |DC|
3. Kenar orta dikme
KL dorusu, ABC ge-
ninin BC kenarna ait
kenar orta dikmedir.
KL [BC]
|BL| = |LC|
4. Ykseklik
[AH], ABC genlerinde BC kenarna ait yksek-
liktir, [AH] [BC dir.
A
B C H
A
B C H
A
B C L
K
A
B C D
K
L N M
L
A
B C N

A
B
C
a
b c
x
y
z
GENDE AILAR
2.1 geni ne kadar tanyoruz?
a) Alarna gre gen eitleri
1. Dar al gen
alarnn herbiri 90
den kk olan gene
dar al gen denir.
< 90
< 90
< 90
2. Dik gen
Alarndan biri 90 olan gene dik gen denir.
m(BAC) = 90
olduundan,
ekildeki ABC -
geni dik gendir.
A
B C
dik
kenar
dik
kenar
hipotens
A
B C

2.2 genleri snflandryoruz.
37
3. Geni al gen
Alarndan biri-
nin ls 90
den byk olan
gene geni a-
l gen denir.
m(BCA) = > 90
b) Kenarlarna gre gen eitleri
1. eitkenar gen
Kenar uzunluklar farkl
olan genlere eitke-
nar gen denir. eitke-
nar genlerin hem
kenar uzunluklar hem
de i alarnn lleri
birbirinden farkldr.
2. kizkenar gen
Kenarlarndan ikisinin
uzunluu birbirine eit
olan gene ikizkenar
gen denir. kizkenar
gende eit kenarlarn
karlarndaki alarn l-
leri de eittir.
ekildeki gende |AB| = |AC| olduundan
m(B) = m(C) dir.
3. Ekenar gen
kenar da eit uzun-
lukta olan gene eke-
nar gen denir. Ekenar
genlerin tm i alar
60 ar derecedir.
A
B C
60 60
60
A
B C
A
B C
c
b
a
A
B C
GENDE AILAR
38
1. genin i alar toplam 180 dir.
x + y + z = 180 dir.
ABC bir gen
m(BAC) = 2x
m(ACB) = x
m(ABC) = 78
Yukardaki verilere gre, x in ka derece olduu-
nu bulalm.
genin i alar toplam 180 olduundan
2x + x + 78 = 180 3x = 180 78
3x = 102 x = 34 bulunur.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
m(ACB) = 64
m(ABC) = x
nu bulalm.
[BA] [AC] olduundan
m(BAC) = 90 dir.
genin i alar toplam 180 olduundan
m(A) + m(B) + m(C) = 180
90 + x + 64 = 180
x + 154 = 180
x = 26 bulunur.
zm
A
B C
64 x
rnek soru
zm
A
B C
78
x
2x
rnek soru
A
B C
y z
x
2.3 gende a zelliklerini neredeyse herkes biliyor.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 5, 6 / Kavrama Testi 2 7, 10 / Genel Tekrar Testi 6 nolu sorular hemen zelim.
2. Bir gende iki i ann toplam, bu alara
komu olmayan d aya eittir.
m(B) = x, m(C) = y ise,
m(DAB) = x + y olur.
ABC bir gen
m(ABC) = 60
m(ACB) = 35
Yukardaki verilere gre, m(DAC) = x in ka de-
DAC as B ve C alarna komu olmayan d a ol-
duuna gre,
m(DAC) = m(B) + m(C) x = 60 + 35 = 95 bu-
lunur.
ABC bir gen
m(BAC) = 30
m(ACD) = 70
Yukardaki verilere gre, m(ABC) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
ACD as, A ve B alarna komu olmayan d a
olduuna gre,
m(ACD) = m(A) + m(B) 70 = 30 + x
x = 70 30
x = 40 bulunur.
ekilde
[BA] [AD]
m(ABC) = 25
m(ADC) = 30
m(BCD) = x
nu bulalm.
BC uzatldnda
[AD] yi E noktasn-
da kessin. ABE -
geninde A ve B i
alarnn lleri
toplam CED d
asna eit olduu-
na gre,
m(CED) = m(A) + m(B) = 90 + 25 = 115 dir.
CED geninde iki i ann lleri toplam kendi-
lerine komu olmayan d aya eit olduuna gre,
m(BCD) = m(CED) + m(EDC)
x = 115 + 30 = 145 bulunur.
3. genin d alar toplam 360 dir.
x + y + z = 360
Her kede bulunan
i a ile d a birbi-
rinin btnleridir,
yani toplamlar 180
dir.
A
C
B
y
x
z
A
30
B
C
D
2
5
x
115
E
zm
A
30
B
C
D
2
5
x
rnek soru
zm
A
3
0
70
D
C B
x
rnek soru
zm
A
B C
60 35
x
D
rnek soru
A
B C
x y
x + y
D
GENDE AILAR
39
ekildeki drtgende m( A) = x,
m( B) = y ve m( D) = z alnrsa,
m(BCD) = x + y + z olur. Yukardaki
rnei bu kurala gre tekrar z-
nz.
A
B
C
D
x + y + z
y z
x
GENDE AILAR
ekilde
m(DAE) = x + 20
m(EBF) = x + 35
m(FCD) = 125
Yukardaki verilere gre, BAC asnn lsnn
ka derece olduunu bulalm.
ABC geninin d alarnn lleri toplam 360
olduuna gre,
x + 20 + x + 35 + 125 = 360
2x + 180 = 360
2x = 180
x = 90 olur.
Bu durumda m(DAE) = x + 20 = 90 + 20 = 110 dir.
O halde,
m(BAC) = 180 m(DAE) = 180 110 = 70
bulunur.
4. kizkenar genin e kenarlar karsndaki
alarn lleri de etir.
ABC ikizkenar dik
gen
[BA] [AC]
|AB| = |AC|
m(ACD) = x
nu bulalm.
[BA] [AC]
olduuna gre,
m(BAC) = 90 dir.
|AB| = |AC| olduundan m(ABC) = m(ACB) = a olur.
genin i alar toplam 180 ye eitlenirse
90 + 2a = 180 2a = 90 a = 45 olur.
B, C, D noktalar dorusal olduundan
a + x = 180 dir.
O halde, x = 180 45
x = 135 bulunur.
ABC bir gen
|AB| = |AD| = |DC|
m(ACB) = 35
Yukardaki verilere gre, m(BAD) = x in ka de-
ekilde, |AD| = |DC|
olduundan ADC ikiz-
kenar gendir.
Buna gre,
m(DAC) = m(DCA) = 35 dir.
ADC geninde iki i ann toplam kendilerine
komu olmayan d aya eit olduundan
m(BDA) = m(DAC) + m(DCA)
m(BDA) = 35 + 35 = 70 dir.
|AB| = |AD| olduundan ABD geni de ikizkenar
gendir.
Dolaysyla m(ABD) = m(ADB) = 70 dir.
O halde, m(BAD) = 180 2
.
70 x = 40 bulunur.
A
35
B D C
3
5
70 70
x
zm
A
35
B D C
x
rnek soru
A
B C
D
x
90
a a
zm
A
B C
D
x
rnek soru
A
B C
x x
D
E F
y y
|AB| = |AC|
m(B) = m(C) = x
|DE| = |DF|
m(E) = m(F) = y
zm
A
C
B
125
x + 35
x + 20
E
F
D
rnek soru
40
GENDE AILAR
41
ABC bir gen
|AB| = |AD| = |DC|
m(BAC) = 84
Yukardaki verilere gre, m(ACB) = x in ka de-
|AD| = |DC|
olduundan
m(DAC) = m(DCA) = x
olur.
m(BDA) = x + x = 2x olur.
|AB| = |AD| olduundan
m(ABD) = m(ADB) = 2x olur.
m(BAC) = 84 verildiine gre, ABC geninin i
alar toplam 180 e eitlenirse,
84 + 2x + x = 180
3x = 96
x = 32 bulunur.
ABC bir ikizkenar
gen
|AB| = |AC| = |BD|
m(ABC) = 30
|BA| = |BD|
verildiine gre,
BAD geni ikizke-
nar gendir.
Buna gre,
m(BAD) = m(BDA) = = 75 dir.
ABC geninde |AB| = |AC| verildiine gre,
m(ACB) = m(ABC) = 30 dir.
komu olmayan d aya eit olduuna gre,
75 = x + 30 x = 45 bulunur.
ABC bir ikizkenar
gen
|AB| = |AC| = |BD|
m(DAC) = 33
Yukardaki verilere gre, m(ABD) = x in ka de-
ABC geninde
|AB| = |AC|
verildiine gre,
m(ABC) = m(ACB) = x olur.
komu olmayan d aya eit olduuna gre,
m(BDA) = 33 + x olur.
ABD geninde |AB| = |BD| verildiine gre,
m(BAD) = m(BDA) = 33 + x olur.
ABD geninin i alar toplam 180 olduuna gre,
x + x + 33 + x + 33 = 180
3x + 66 = 180
3x = 114 x = 38 bulunur.
A
B D C
x x
x

+

3
3
3
3
x + 33
zm
A
B D C
x
3
3
rnek soru

180 30
2
A
B D C
30 30
75
75
x
zm
A
B D C
30
x
rnek soru
A
x
B D C
x
2x 2x
zm
A
x
B D C
rnek soru
5. Ekenar genin tm kenar uzunluklar eit
olduundan tm i alarnn ls 60 ar dere-
cedir.
ekildeki ABC geni e-
kenar gen olduundan
m(A) = m(B) = m(C) = 60
dir.
ABC bir ekenar
gen
m(ABD) = 12
Yukardaki verilere gre, m(BDC) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
ABC geni eke-
nar gen olduun-
dan tm i alar 60
ar derecedir.
Bu durumda
m(A) = 60 olur.
ABD geninde iki i ann toplam kendilerine
m(BDC) = m(BAD) + m(ABD)
x = 60 + 12
x = 72 bulunur.
ABCD bir drtgen
m(BAD) = 60
[AD] [CD]
|AB| = |AD| = |CD|
Yukardaki verilere gre, m(BCD) = x in ka dere-
ce olduunu bulalm.
[BD] doru paras izilirse |AB| = |AD| olduundan
m(ABD) = m(ADB) = = 60 olur.
ABD geninin tm i alar 60 ar derece olduuna
gre ABD geni ekenardr.
Dolaysyla |BD| = |AB| = |AD| = |DC| olur.
Ayrca [AD] [CD], yani m(ADC) = 90 olduuna
gre,
m(BDC) = 90 60 = 30 olur.
|BD| = |CD| olduundan m(DBC) = m(BCD) = x olur.
BCD geninde i alar toplam
2x + 30 = 180 olduundan x = 75 bulunur.
6. Bir genin i aortaylar bir noktada kesiir.
ABC geni nde
[AN] ve [BN] aor-
tay ise, [CN] de a-
ortaydr.
A
N
C B

180 60
2
A
D
C
B
x
60
x
60
30
60
zm
A
D
C
B
x
60
rnek soru
A
B C
1
2
x
D
60
zm
A
B C
1
2
x
D
rnek soru
A
B C
60
60
60
GENDE AILAR
42
ABC bir gen
[AN] ve [CK]
aortay
m(BAN) = m(NAC) = 45
m(ACK) = m(KCN) = 25
Yukardaki verilere gre, m(ABK) = x in ka de-
[AN] ve [CK] i aortaylar K noktasnda kesitiine
gre, [BK] da i aortaydr.
Dolaysyla
m(NBK) = m(ABK) = x olur.
ABC geninin i alar toplam
m(A) + m(B) + m(C) = 90 + 2x + 50 = 180
2x = 40
x = 20 olur.
7. Btnler iki ann aortaylar arasndaki
ann ls 90 dir.
ABC geninde
[AN] i aortay
[AD] d aortay
m(ADB) = 28
olduuna gre, m(ANC) = x in ka derece olduu-
nu bulalm.
[AN] i aortay oldu-
undan
m(BAN) = m(NAC) = a
[AD] d aortay oldu-
undan
m(CAD) = m(DAK) = b
olsun.
BAK as doru a olduundan ls 180 dir.
Dolaysyla, 2a + 2b = 180 a + b = 90 bulunur.
m(NAD) = a + b olduundan m(NAD) = 90 dir.
AND geninin i alar toplam 180 olduuna gre,
m(AND) + m(NAD) + m(ADN) = 180
x + 90 + 28 = 180
x = 62 bulunur.
ABC bir gen
AE ve CD aortay
m(EDC) = 65
m(ABC) = x
A) 50 B) 45 C) 40 D) 35 E) 30
(2009 MAT2)
AE ve CD aortay ol-
duundan
m(BAE) = m(EAC) = a
ve
m(ACD) = m(DCE) = b
olsun.
DAC geninde iki i ann toplam kendilerine
a + b = 65 dir.
ABC geninin i alar toplam 180 olduundan
2a + 2b + x = 180 2(a + b) + x = 180
2
.
65 + x = 180
130 + x = 180
x = 50 bulunur.
Cevap A
A
B C
x
E
D
65
a
a
b
b
zm
A
B C
x
E
D
65
rnek soru
A
B N C D
28
x
a
a
b
b
K
zm
A
B N C D
28
x
rnek soru
A
N C B
K
x
4
5
4
5
2
5
25 x
zm
A
N C B
K
x
4
5
4
5
2
5
25
rnek soru
GENDE AILAR
43
ABC geninde
[BD] ve [CD] d
aortay
m(BAC) = 70
olduuna gre, m(BDC) = x in ka derece olduu-
nu bulalm.
[BD] ve [CD] d aortay olduundan
m(FBD) = m(DBC) = a ve
m(BCD) = m(DCK) = n olsun.
m(BAC) = 70 olduundan m(CAE) = 110 dir.
Bir genin d alar toplam 360 olduuna gre,
ABC geninin d alar toplanrsa,
2a + 2n + 110 = 360 2a + 2n = 250
a + n = 125 bulunur.
BDC geninde i alar toplam 180 olduundan
x + a + n = 180 x + 125 = 180
x = 55 bulunur.
Dik gende hipotense ait kenarortay uzunluu
hipotens uzunluunun yarsna eittir.
[BA] [AC] ve
|BD| = |DC| ise,
|AD| = |BD| = |DC|
olur.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
|BD| = |DC|
m(ABC) = 34
Dik gende hipote-
nse ait kenarortay
uzunluu hipotens
uzunluunun yars-
na eit olduu iin
|AD| = |BD| = |DC|
olur.
Bu durumda DAB ve DAC genleri ikizkenar gen
olur.
|DB| = |DA| olduundan,
m(DAB) = m(DBA) = 34 olur.
m(BAC) = 90 olduundan
m(DAC) = 90 m(DAB)
x = 90 34 = 56 bulunur.
A
B D C
x
34
3
4
56
zm
A
B D C
x
34
rnek soru
A
B D C
A
70
B C
D
x
110
a
a
F
n
n
K
E
zm
A
70
B C
D
x
rnek soru
GENDE AILAR
44
ABC bir gen
|BP| = |PR|
|CP| = |PQ|
m(BAC) = 25
m(RPQ) = x
A) 150 B) 135 C) 130 D) 120 E) 108
(SS 2007 I)
|BP| = |PR| olduundan
m(PRB) = m(PBR) = a
|CP| = |PQ| olduundan
m(PQC) = m(PCQ) = n
Bu durumda
m(BPR) = 180 2a ve
m(CPQ) = 180 2n olur.
ABC geninin i alar toplam 180 olduundan
25 + a + n = 180 a + n = 155 dir.
B, P, C noktalar dorusal olduundan
m(BPC) = 180 yani
180 2a + x + 180 2n = 180 x = 2a + 2n 180
olur.
a + n = 155 olduundan 2a + 2n = 310 olur.
O halde, x = 2a + 2n 180 = 310 180 = 130 bu-
lunur.
Cevap C
|AB| = |BC|
m(EBD) = m(DBC)
Yukardaki verilere gre, m(ABE) = m(BDA) =
nn ka derece olduunu bulalm.
ABC ikizkenar gen olduundan,
m(BAC) = m(BCD) = a
[BD] aortay olduundan,
m(EBD) = m(DBC) = b
BDC geninde, iki i ann toplam kendilerine
= a + b
ABC geninde i alar toplam 180 olduundan,
2a + 2b + = 180, 2(a + b) + = 180
2 + = 180
= 60 bulunur.
A
B C
D
E
b
b
a
a
zm
A
B C
D
E
rnek soru
A
B C
x
P
Q
R
25
a
a
n
n
180 2n 180 2a
zm
A
B C
x
P
Q
R
25
rnek soru
GENDE AILAR
45
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 1, 2, 3, 7, 11 / Genel Tekrar Testi 1, 2, 8, 9, 11, 21 nolu sorular hemen zelim.
genin tanm
Dorusal olmayan noktay birletiren doru
paralarnn birleim kmesine gen denir.
genin i alar toplam 180 dir.
genin d alar toplam 360 dir.
Alarna gre gen eitleri
a. Dar al gen: alarnn herbiri 90 den
kk olan gene dar al gen denir.
b. Dik gen: Alarndan biri 90 olan gene dik
gen denir.
c. Geni al gen: Alarndan birinin ls 90
den byk olan gene geni al gen denir.
Kenarlarna gre gen eitleri
a. eitkenar gen: Kenar uzunluklar ve alar
farkl olan genlere eitkenar gen denir.
b. kizkenar gen: Kenarlarndan ikisinin uzunluu
birbirine eit olan gene ikizkenar gen denir.
c. Ekenar gen: kenar ve i as eit olan
gene ekenar gen denir.
1. [BD] ve [CD] i aortay ise,
2. [BK] ve [CK] d aortay ise,
3. Bir gende iki i ann toplam kendilerine kom-
u olmayan d aya eittir.
4. Dik gende hipotense ait kenarortay uzunluu
hipotens uzunluunun yarsna eittir.
[BA] [AC] ve
|BD| = |DC| ise,
|AD| = |BD| = |DC|
olur.
A
B D C
A
B D
C
a
b c a + b + c
+

A
B C
x = 90

2
A
B C
K
x
A
B C
D
x
x = 90 +

2
A
B C
ABC ekenar gen ise,
m(A) = m(B) = m(C) = 60
60
60 60
A
B C
IABI = IACI ise,
m(B) = m(C) =

A
B C
+ + = 180
BU KONUDA ZETLE...
46
47
Snavlarda (SS-YS-YGS-LYS) Sorulmu Sorular
1. ABC bir gen
m(BAC) = x
m(ABC) = x + 15
m(ACB) = x 6
A) 48 B) 51 C) 54 D) 57 E) 60
2. ABC bir gen
C, A, D ve
C, B, E dorusal
m(DAB) = 130
m(ABE) = 120
Yukardaki verilere gre, m(A CB) = x ka derecedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
3. ABC ikizkenar gen
|AB| = |AC|
[CD] [AB]
m(DCB) = 10
Yukardaki verilere gre, m(B AC) = x ka derecedir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
4. ABC bir gen
|AB| = |AD|
C, B, E dorusal
m(BAC) = 20
m(ABE) = 70
Yukardaki verilere gre, m(D BC) = x ka derecedir?
A) 30 B) 25 C) 20 D) 15 E) 10
5. ABC ve DCE
birer gen
|AB| = |AC|
|DC| = |DE|
m(BAC) = 36
m(CDE) = 100
Yukardaki verilere gre, m(A CD) = x ka derecedir?
A) 60 B) 62 C) 64 D) 66 E) 68
6. ABC bir gen
C, B, E ve B, A, D
dorusal
m(DAC) = 64
A) 144 B) 148 C) 152 D) 156 E) 160
A
C B E
64
D
x
A
D
E C B
36
x
100
A
D
C B E
2
0
x
70
A
B C
x
10
D
D
E B C
A
120
130
x
A
C B
x + 15
x 6
x
KAVRAMA TEST 1
48
|AB| = |AC|
[CE [BC
m(BAC) = 52
Yukardaki verilere gre, m(A CE) = x ka derecedir?
A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
8. ABC bir gen
|AD| = |AC|
m(BAC) = 110
m(DCB) = 10
Yukardaki verilere gre, m(A BC) = x ka derecedir?
A) 25 B) 20 C) 15 D) 10 E) 5
9. ekilde
[AC] // [DE
|AB| = |AC|
[AD] [DE
m(DAB) = 40
Yukardaki verilere gre, m(C BE) = x ka derecedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
10. ABC dik gen
[BA] [AC]
|BD| = |BE|
m(ACB) = 64
Yukardaki verilere gre, m(D EC) = x ka derecedir?
A) 94 B) 97 C) 100 D) 103 E) 106
11. ekilde
m(BAD) = 80
m(ABC) = 30
m(ADC) = 25
A) 125 B) 130 C) 135 D) 140 E) 145
12. ABC ve EDC birer gen
[AB] [BC]
[AC] [DC]
|ED| = |DC|
m(EDC) = 70
A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
A
x
C
D
E
B
70
A
30
2
5
80
D
B
x
C
A
64
C E B
x
D
A
D
B
C
E
x
40
A
D
B C
110
10
x
A
B C
E
x
52
GENDE AILAR
49
D - E - C / A - E - B / B - A - D / D - C - E
1. ABC dik gen
[AC] aortay
B, C, E dorusal
[AB] [BE
m(ACD) = 100
m(ADC) = 45
Yukardaki verilere gre, m(D CE) = x ka derecedir?
A) 35 B) 30 C) 25 D) 20 E) 15
2. ekilde
m(ABD) = 150
m(BEF) = 140
|FD| = |DE|
Yukardaki verilere gre, m(A CF) = x ka derecedir?
A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75
3. AF // EC
|AB| = |BC|
[ED] [AC]
m(DEH) = 130
Yukardaki verilere gre, m(C BF) = x ka derecedir?
A) 65 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85
4. ABC geninde
m(BAC) = x
m(ABD) = x + 20
m(ACD) = 72
A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
5. BCD dik gen
[CA [CD]
B, D, E dorusal
m(ABD) = x + 30
m(CDE) = x + 20
A) 110 B) 115 C) 120 D) 125 E) 130
6. ekilde
[DH] [AK
[DE] [AE
[DF] aortay
m(DFK) = 120
Yukardaki verilere gre, m(E AK) = x ka derecedir?
A) 60 B) 65 C) 70 D) 75 E) 80
A
H
F
K
x
B
E
C
120
D
A
x + 20
B
C
D
E
x + 30
A
x + 20 72
D
C B
x
B
130
C E
H
D
A
F
x
B
C D F
150
140
x
E
A
A
C B
x
E
100
45 D
KAVRAMA TEST 2
50
|AB| = |AC|
m(ABC) = x
m(ACD) = y
Yukardaki verilere gre, x + y toplam ka derece-
dir?
A) 120 B) 150 C) 180 D) 210 E) 240
8. [AF, BAC asnn
aortay
m(ACK) = 110
m(FDC) = 100
Yukardaki verilere gre, m(E BD) = x ka derecedir?
A) 110 B) 120 C) 130 D) 140 E) 150
9. ABC bir gen
[AB] aortay
|AD| = |DC|
m(ADB) = 80
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
10. ABC ekenar gen
[AD] [BD]
m(ABD) = 55
Yukardaki verilere gre, m(D AC) = x ka derecedir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
11. ABC ve DBC ikizke-
nar gen
|AB| = |AC|
|DC| = |BC|
m(BAC) = 42
m(CDB) = 75
A) 39 B) 37 C) 35 D) 33 E) 31
12. ABC bir gen
m(ABC) = 28
|DB| = |DE| = |AE| = |AC| olduuna gre, m(E AC) = x
ka derecedir?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
A
B C E
D
28
x
A
C B
D
42
x
75
A
55
D
C B
x
A
x
D C B
80
E
A
B
D
110
x
E
F
K
100
C
D
x
y
C
B A
GENDE AILAR
51
C - D - D / B - A - A / C - C - D / D - A - A
1. ABC bir gen
|BD| = |DE|
|FE| = |FC|
m(DEF) = 60
A) 30 B) 45 C) 60 D) 75 E) 90
2. ABC geninde
|AB| = |AC|
|AD| = |DC|
m(BAD) = 63
A) 39 B) 42 C) 45 D) 48 E) 51
3. ABC bir gen
|AB| = |BE|
|AD| = |DE|
m(ABC) = 72
m(EDC) = 50
A) 27 B) 29 C) 31 D) 33 E) 35
4. ABE bir gen
A, B, C ve A, E, F
dorusal
|BC| = |BD|
|DE| = |EF|
m(CAF) = 48
Yukardaki verilere gre, m(C DF) = x ka derecedir?
A) 106 B) 108 C) 110 D) 112 E) 114
5. ABC bir gen
m(BAC) = 95
m(BDC) = x
Yukardaki verilere gre, x in en kk tam say
deeri ka derecedir?
A) 94 B) 95 C) 96 D) 97 E) 98
|AB| = |AC|
m(ABC) = x
Yukardaki verilere gre, x in en byk tam say
deeri ka derecedir?
A) 89 B) 88 C) 87 D) 86 E) 85
A
x
B C
A
95
x
B C
D
A
48
x
E
F
D
C
B
A
50
x
B C E
72
D
A
63
B C D
x
A
60
B C
D
E
F
x
GENEL TEKRAR TEST
52
7. ABC geninde
m(B) < 60
m(C) < 70
m(BAC) = x
Yukardaki verilere gre, x tam say olarak en az ka
derecedir?
A) 45 B) 47 C) 49 D) 51 E) 53
8. ADC geninde
[AB] d aortay
[AE] i aortay
m(AEB) = 65
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
9. ABC bir gen
[BD] ve [CE i
aortay
m(BDE) = 40
Yukardaki verilere gre, m(C AF) = x ka derecedir?
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
10. ekilde
|BD| = |DF|
|AD| = |AE|
m(BAC) = 32
Yukardaki verilere gre, m(B FD) ka derecedir?
A) 35 B) 36 C) 37 D) 38 E) 39
11. ABC geninde
[BD] ve [CD] d
aortay
m(BAC) = 50
Yukardaki verilere gre, m(B DC) = x ka derecedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
12. |BD| = |DC|
|AC| = |BC|
m(BDC) = 68
m(ACD) =
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
A
C B
D
68
A
50
x
B
C
D
C
B F
A
D
E
32
A
x
D
40
E
B C
F
A
x
B D E C
65
A
x
B C
GENDE AILAR
53
GENDE AILAR
13. ABC bir gen
[BE] ve [CD] i
aortay
m(ADC) = 78
m(AEB) = 60
A) 90 B) 88 C) 86 D) 84 E) 82
14. ABC geninde
[BD] i aortay
[CD] d aortay
m(BAC) = 54
A) 36 B) 33 C) 30 D) 27 E) 24
15. ABC geninde
[AD] [BC]
m(BAE) = m(EAC)
m(ABC) = 68
m(DAE) = 18
A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 40
16. ABC geninde
|AD| = |BD| = |DC|
m(ABD) = 43
Yukardaki verilere gre, m(A CB) ka derecedir?
A) 39 B) 41 C) 43 D) 45 E) 47
m(EBD) = m(BCD) =
m(BAC) = 104
A) 46 B) 42 C) 38 D) 34 E) 30
18. ABC bir gen
|AD| = |BD| = |AC|
m(CAE) = 78
A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
A
x
E
78
B D C
A
C B
D
E
104

x
A
B C
D
43
A
1
8
B C D E
x 68
A
D
C B
54
x
A
78
60
x
B C
D
E
54
19. ABC ikizkenar
dik gen
|AB| = |AC|
|DB| = |BE|
Yukardaki verilere gre, m(B ED) = ka derecedir?
A) 32,5 B) 30 C) 27,5 D) 25 E) 22,5
20. ABC dik gen
[BA] [AC]
|BD| = |DC| = |EC|
m(ADB) = 80
Yukardaki verilere gre, m(E DC) = x ka derecedir?
A) 75 B) 70 C) 65 D) 60 E) 55
21. ABC dik gen
[BA] [AC]
|BD| = |DC|
m(ABC) = 64
Yukardaki verilere gre, m(A DB) = x ka derecedir?
A) 42 B) 44 C) 48 D) 52 E) 54
22. ABC bir gen
|AD| = |BD| = |DC|
m(ABC) = 38
A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56
23. ABC ikizkenar
gen
|AB| = |AC|
m(DBC) = m(ACE)
m(BDE) = 65
A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 65
24. ABC geninde
|BD| = |DC|
|AF| = |FC|
m(BEF) = 75
A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 60
A
x
B C
D
F
E
75
A
B C
65
x
D
E
A
B C D
38 x
A
B C D
64 x
A
B C D
80
E
x
E
F
C
B
D
A
GENDE AILAR
55
C - A - B / E - C - A / D - A - E / C - D - A / B - D - A / E - C - B / E - B - D / C - D - A
1. B [OA
C [OD
[OA [OD
m(BCD) = 124
m(ABC) =
Yukardaki verilere gre, m(A BC) = ka derecedir?
A) 138 B) 146 C) 148 D) 152 E) 154
(SS 1994)
2. A, B, C, D, E nok-
talar dzlemsel-
dir.
[AE [BD
m(CAE) = 118
m(CBD) =
Yukardaki verilere gre, m(C BD) = ka derece-
dir?
A) 152 B) 150 C) 148 D) 146 E) 144
(YS 1994)
3. m(BAC) = 120
|DB| = |BE|
m(AFD) = x
Yukardaki ekilde |AB| = |AC| olduuna gre,
m(A FD) = x ka derecedir?
A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50
(SS 1997)
4. |EC| = |DC|
m(AFD) =
Yukardaki ekilde ABC bir ekenar gen olduuna
gre, ka derecedir?
A) 110 B) 105 C) 100 D) 95 E) 90
(YS 1997)
5. ekilde;
m(DCA) = 15
m(BDC) =
|AB| = |AC|
|BD| = |BC|
olduuna gre, m(B DC) = ka derecedir?
A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
(SS 1998)
6. ekilde;
A, B, C, D noktalar
dorusal ve
B, E, F dorusal
|BC| = |BE|
|CD| = |CE|
m(ABF) = 168
Yukardaki verilere gre, m(D EF) = ka derecedir?
A) 50 B) 54 C) 58 D) 60 E) 64
(SS 1999 ipt.)
A
B
168
E
C
D
F
A
D
B C
1
5
A
E
C D B
F

A
D
B
E C
F
120
x
B
118
A
E
C
D
124
A
B
C
D
O
SINAVLARDA (SS-YS-YGS-LYS)
SORULMU SORULAR
56
7. |AE| = |EB| = |ED|
m(BDC) = x
Yukardaki ABC geni bir ekenar gen olduuna
gre, x ka derecedir?
A) 100 B) 105 C) 120 D) 135 E) 150
(SS 2005)
8. AB // DC
DE // CF
m(BAE) = 110
m(AED) = 30
m(DCF) = x
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
(SS 2006 Mat-1)
9. ABC bir gen
|AE| = |AF|
m(BAD) = 60
m(ADB) = 70
m(ACB) = 50
m(ABF) = x
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
(SS 2008 Mat-1)
10. Bir ABC geninin i alarnn lleri a, b, c ve
4c b a
olduuna gre, c en ok katr?
A) 25 B) 30 C) 36 D) 42 E) 45
(SS 2009)
11. ABC bir gen
|CA| = |CD|
m(ACD) = m(DCB)
m(BAC) = 80
m(ABC) = x
A) 40 B) 45 C) 50 D) 60 E) 75
(LYS 2010)
12. ABC bir ikizkenar
gen
|AB| = |AD|
m(DBC) = 9
m(BCD) = x
Yukardaki ekilde |AC| = |BC| olduuna gre, x ka
derecedir?
A) 36 B) 39 C) 48 D) 51 E) 54
(LYS 2010)
A
B
D
C
9 x
A
80
B C
D
x
60
70
50
x
B
D
C
F
A
E
A
E
C
B
F
x
D
30
110
A
D
x
B C
E
GENDE AILAR
57
B - A - D / E - E - B / D - A - C / C - D - C
1. ABC dik gen
DEC bir gen
[CA] aortay
[AB] [BC]
m(BAC) = 65
m(EDC) = 60
Yukardaki verilere gre, m(B ED) = x ka derecedir?
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
2. ABC bir gen
[AE] aortay
[AE] [DE]
m(ACB) = 60
m(DEB) = 15
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
3. ABC ve ECD birer
gen
B, C, D dorusal
m(BAC) = 35
[CE] [ED]
m(A BC) = m(A CE) olduuna gre, m(C DE) = x ka
derecedir?
A) 35 B) 45 C) 55 D) 65 E) 75
4. ABC geninde
[BD] ve [CD] i
aortay
[BE] ve [CE] d
aortay
m(BDC) = 110
A) 75 B) 70 C) 65 D) 60 E) 55
5. ABD ekenar gen
[AB] [BC]
m(BAC) = 45
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
6. ABC bir gen
|BD| = |DC|
m(ACB) = 40
m(ADB) = 80
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
A
x
B C D
40
80
A
B
45
C
D
x
A
B
C
E
D
x
110
A
35
x
E
C D B
A
C B
x
D
E
15
60
A
65
C B
D
x
60
E
SORULAR
58
B - E - C / B - D - C
59
BLG ve BECERLER
genin temel elemanlarn ve yardmc elemanlarn tanmlayabilme
Dar, dik ve geni al genleri tanmlayabilme
genleri kenar uzunluklarna gre snflandrabilme
genin i alar toplamnn 180 olmasn kullanabilme
genin d alar toplamnn 360 olmasn kullanabilme
ki i ann toplamnn br d aya eit olduunu kullanabilme
kizkenar ve ekenar gene ait a zelliklerini kullanabilme
Aortay bulanan genlerde a zelliklerini kullanabilme
Gerektiinde ek paralel dorularn hangi durumlarda izilebileceini bilme
Birbirine komu i a ile d ann toplamnn 180 olduunu kullanabilme
03
ZEL GENLER
Dik geni tanmadan olmaz.
Uzunluk hesaplamada en nemli teorem: Pisagor Teoremi
Kenarlar tam say olan baz dik genleri ezbere bil, zaman kazan!
Dik keden dik inerse, klid bantlar
30 60 90 genini renmek hi de zor deil!
45 45 90 geni halk arasnda ikizkenar dik gen olarak bilinir.
Dik gende trigonometrik oranlar
kizkenar gende hem kenarlar ikiz, hem alar ikiz.
kizkenar gen ile ilgili 2 zellik daha!
En dzgn gen: Ekenar gen
Ekenar gen ile ilgili 2 zellik daha
Dikkat! Bu genler ok zel!
YRNGEDEK KAVRAMLAR
62
dik gen s. 63
dik kenar s. 63
hipotens s. 63
dikme s. 65
sins s. 69
kosins s. 69
tanjant s. 69
kotanjant s. 69
ikizkenar gen s. 71
ekenar gen s. 74
zel gen s. 77
Alarndan biri-
nin ls 90
olan gene dik
gen denir.
ekildeki ABC geninde m(BAC) = 90 olduun-
dan ABC geni bir dik gendir. Dik gende 90
lik ann karsndaki kenara hipotens denir. Hi-
potens, dik genin en uzun kenardr. 90 lik
ann kollarna ise dik kenar denir.
A
B C
Dik
kenar
Dik
kenar
Hipotens
ZEL GENLER
3.1 Dik geni tanmadan olmaz.
63
Bir dik gende dik kenarlarn uzunluklarnn
kareleri toplam, hipotens uzunluunun karesine
eittir. Bu bantya pisagor bants denir.
Yandaki ABC dik ge-
ninde pisagor bants
a
2
= b
2
+ c
2
dir.
Pisagor bantsn uygularken kkl saylar ok
sk kullanlr.
ABC bir dik gen
|AB| = 2 cm
|BC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ABC dik geninde [AC] hipotenstr. Pisagor
bantsna gre, hipotensn karesi dik kenarlarn
uzunluklarnn kareleri toplamna eit olduundan
|AC|
2
= |AB|
2
+ |BC|
2
x
2
= 2
2
+ 4
2
x
2
= 4 + 16
x
2
= 20
x =
x = 2 cm bulunur.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
|AB| = 4 cm
|AC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
Pisagor bantsna gre,
|BC|
2
= |AB|
2
+ |AC|
2
x
2
= 4
2
+ (2 )
2
x
2
= 16 + 20
x
2
= 36
x = 6 cm bulunur.

5
zm

5
A
B C
4
x
2 5
rnek soru

5

20
zm
A
B C
2
x
4
rnek soru
A
B C
b
a
c
3.2 Uzunluk hesaplamada en nemli teorem: Pisagor Teoremi
Eer kkl saylarla ilem konusunda kendinizi eksik gryorsa-
nz, pisagor teoremini ve dik genle ilgili dier bantlar iyi -
renebilmek iin ncelikle basit dzeyde de olsa kkl saylarla i-
lem yapabilme yetenei kazanmalsnz.
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
|AB| = 4 cm
|AC| = 7 cm
unu bulalm.
Pisagor bantsna gre,
|AC|
2
= |AB|
2
+ |BC|
2
7
2
= (4 )
2
+ x
2
49 = 48 + x
2
x
2
= 1 x = 1 cm bulunur.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
|AB| = 2 cm
|BC| = 2|AC|
Yukardaki verilere gre, |BC| uzunluunun ka
cm olduunu bulalm.
|BC| = 2|AC|
verildiine gre,
|AC| = k alnrsa,
|BC| = 2k olur.
Pisagor bants uygulanrsa,
|BC|
2
= |AB|
2
+ |AC|
2
(2k)
2
= (23)
2
+ k
2
4k
2
= 12 + k
2
3k
2
= 12 k
2
= 4
k = 2 cm olur.
O halde, |BC| = 2k = 2
.
2 = 4 cm bulunur.
A
B C 2k
k
2 3
zm

3
A
B C
2 3
rnek soru

3
zm

3
A
B C
7
x
4 3
rnek soru
ZEL GENLER
3 4 5 geni 5 12 13 geni
k = 1 iken 3, 4, 5 geni
k = 2 iken 6, 8, 10 geni
k = 3 iken 9, 12, 15 geni
k = 4 iken 12, 16, 20 geni
k = 5 iken 15, 20, 25 geni
8 15 17 geni 7 24 25 geni
Kenarlar tam say olan dik genlerin kenar uzun-
luklar pisagor bants yardmyla da hesaplanr.
Ancak sorular hzl zebilmek iin ezbere bilmek-
te byk fayda var.
ABCD bir drtgen
[DA] [AB]
[DC] [CB]
|DA| = 6 cm
|AB| = 8 cm
|BC| = 221 cm
Yukardaki verilere gre, |DC| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
6
8 A B
C
D
x
2 21
rnek soru
7
25
24
8
17
15
5
13
12
3k
5k
4k
3.3 Kenarlar tam say olan baz dik genleri ezbere bil, zaman kazan!
64
[DB] izilirse, DAB ve DBC dik genleri elde edilir.
DAB dik geninde
|DA| = 6 cm ve
|AB| = 8 cm olduundan
|DB| = 10 cm olur.
(6 8 10 geni)
DBC dik geninde x i bulabilmek iin pisagor ban-
ts uygularz.
|BD|
2
= |DC|
2
+ |BC|
2
10
2
= x
2
+ (221)
2
100 = x
2
+ 84
x
2
= 16
x = 4 cm bulunur.
ABC dik gen
[AB] [BC]
|AD| = 13 cm
|AC| = 15 cm
|BD| = 5 cm
unu bulalm.
ABD dik geninin hi-
potens |AD| = 13 cm,
dik kenarlarndan biri
|BD| = 5 cm olduun-
dan dier dik kenar
|AB| = 12 cm olur.
(5 12 13 geni)
ABC dik geninin hipotens |AC| = 15 cm, dik
kenarlarndan biri |AB| = 12 cm olduundan dier dik
kenar |BC| = 9 cm olur (9 12 15 geni).
O halde, |DC| = |BC| |BD|
x = 9 5 = 4 cm bulunur.
x B C
A
D 5
15
13
12
zm
x B C
A
D 5
15
13
rnek soru
6
8 A B
C
D
x
10 2 21
zm
ZEL GENLER
65
Bir dik gende 90 nin bulunduu keden
hipotense bir dikme inilmise klid bantlar
uygulanr.
[BA] [AC] iken
[AH] [BC] ise,
klid bantlar uygu-
lanr.
1. h
2
= p
.
k (klid'in ykseklik bants)
2. b
2
= k
.
a
c
2
= p
.
a
3. a
.
h = b
.
c (Bu bant bir klid bants deildir,
ancak dik genlerde hipotense ait ykseklik
hesaplanrken ska kullanlr.)
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
|AH| [BC]
|BH| = 5 cm
|HC| = 20 cm
Yukardaki verilere gre, |AH| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
klid'in ykseklik bantsn uygularsak,
|AH|
2
= |BH|
.
|HC| x
2
= 5
.
20
x
2
= 100
x = 10 cm bulunur.
zm
A
B C H 5 20
x
rnek soru
klid'in dik kenar bantlar
|
|
A
B C
c
k
b
H
p
h
a
3.4 Dik keden dik inerse, klid bantlar
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 3, 4, 5, 7, 10 / Genel Tekrar Testi 1, 2, 4 nolu sorular hemen zelim.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
[AH] [BC]
|AC| = 23 cm
|HC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |BH| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
klid'in dik kenar bantsn uygularsak,
|AC|
2
= |CH|
.
|CB| (23)
2
= 2
.
(2 + x)
12 = 4 + 2x
8 = 2x
x = 4 cm bulunur.
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
|BH| [AC]
|AH| = 8 cm
|BH| = 4 cm
unu bulalm.
nce, klid'in ykseklik bantsn kullanarak |HC|
uzunluunu bulalm.
|BH|
2
= |AH|
.
|HC| 4
2
= 8
.
|HC|
16 = 8
.
|HC|
|HC| = 2 cm olur.
imdi de klid'in dik kenar bantsn kullanarak x
uzunluunu bulalm.
|BC|
2
= |CH|
.
|CA|
x
2
= 2
.
(2 + 8)
x
2
= 20 x = 2 cm bulunur.
Yaptmz bu ikinci ilemin yerine, BHC dik genin-
de pisagor teoremini de kullanabilirdik.
ABC ve BAD
birer dik
gen
[BA] [AC]
[DB] [BA]
[AD] [BC]
|AH| = 9 cm ve |HC| = 27 cm olduuna gre, |HD| = x
in ka cm olduunu bulalm.
nce ABC dik geninde klid'in ykseklik bants-
n kullanarak |BH| uzunluunu bulalm.
|AH|
2
= |BH|
.
|HC| 9
2
= |BH|
.
27
81 = |BH|
.
27
|BH| = = 3 cm olur.
imdi de BAD dik geninde klidin ykseklik
bantsn kullanarak x uzunluunu hesaplayalm.
|BH|
2
= |HD|
.
|AH| 3
2
= x
.
9
9 = x
.
9
x = 1 cm bulunur.
ABC dik gen
[BA] [AC]
[AH] [BC]
|AB| = 3 cm
|AC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, orann bulalm.
klid'in ykseklik bantsn kullanrsak
I. 3
2
= |BH|
.
|BC|
II. 4
2
= |HC|
.
|BC|
eitlikleri elde edilir.
Taraf tarafa blme ilemi yaplrsa,

9
16
=
| BH| | BC|
| HC| | BC|
| BH|
| HC|
=
9
16
bulunur
..
zm

||BBHH||
||HHCC||
A
4
B H C
3
rnek soru

81
27
zm
A
B
C
D
x
H
27
9
rnek soru

5
zm
x B C
A
H
8
4
rnek soru
zm
A
B C H x 2
2 3
rnek soru
ZEL GENLER
66
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 1, 2, 3, 4, 5 / Genel Tekrar Testi 5 nolu sorular hemen zelim.
Bir dik genin alarndan biri 30 veya 60 olu-
yorsa bu dik gen 30 60 90 dik genidir.
Bu genin kenarlar arasnda aadaki ekilde
verilen oranlar mevcuttur.
ABC bir dik
gen
[BA] [AC]
m(ACB) = 30
|AB| = 5 cm
|BC| = x ve |AC| = y olduuna gre, x ve y uzun-
luklarnn ka cm olduunu bulalm.
[BA] [AC] ve
m(ACB) = 30
olduundan
m(ABC) = 60
olur.
90 nin kars, her zaman 30 nin karsnn 2 kat
olduundan
|BC| = 2
.
|AB| yani
x = 2
.
5 = 10 cm dir.
60 nin kars ise, her zaman 30 nin karsnn
kat olduundan
|AC| =
.
|AB| yani y =
.
5 = 5 cm bulunur.
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
m(ACB) = 60
|AB| = 4 cm
unu bulalm.
60 nin kars a3 iken
90 nin kars 2a idi.
a3 = 43 ise,
a = 4 cm olur. (30 nin kar-
s)
O halde, 90 nin kars
x = 2a = 2
.
4 = 8 cm bulu-
nur.
ABC bir dik
gen
[BA] [AC]
m(ABC) = 30
|BC| = 63 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
90 nin kars
2a iken 60 nin
kars a3 idi.
2a = 63 ise,
a = 33 cm olur
(30 nin kars).
O halde 60 nin kars
x = a3 = 33
.
3 = 9 cm bulunur.
A
B C
x
30
60
6 3
3 3
zm
A
B C
x
30
6 3
rnek soru
60
A B
D
x
4 3
3
0
4
zm

3
60
B C
A
x
4 3
rnek soru

3

3

3

3
A
B C x
y
5
30
60
zm
A
B C x
y
5
30
rnek soru
A
C B
2a
a
a 3
30
60
ZEL GENLER
67
3.5 30 60 90 genini renmek hi de zor deil!
90 nin kars (hipotens), 30 nin karsndaki dik kenarn her
zaman 2 katdr. 60 nin karsndaki dik kenarn uzunluu ise 30
nin karsndaki dik kenarn her zaman 3 katdr.
Dik kenarlar birbiri-
ne eit olan dik ge-
ne ikizkenar dik -
gen denir. kizkenar
dik genin alar
45 45 90 dir.
ABC bir gen
[AH] [BC]
|AC| = 13 cm
|HC| = 12 cm
|AH| = |BH|
unu bulalm.
AHC dik geninde
|AC| = 13 cm ve
|HC| = 12 cm ise,
|AH| = 5 cm olur.
(5 12 13 geni)
|BH| = |AH| verildiinden |BH| = 5 cm ve
m(ABH) = m(BAH) = 45 dir.
45 45 90 geninde 45 nin kars a cm iken
90 nin kar a2 cm idi.
Buna gre, ABH dik geninde 45 nin kars 5 cm
iken 90 nin kars |AB| = x = 52 cm bulunur.
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
m(ACB) = 30
m(DAC) = 15
|AC| = 62 cm
Yukardaki verilere gre, |AD| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ADC geninde iki
i ann toplam
kendilerine komu
olmayan d aya
eit olduundan
m(ADB) = m(DAC) + m(ACD)
m(ADB) = 15 + 30 = 45 dir.
Buna gre, ABC dik geni 30 60 90 geni,
ABD dik geni ise 45 45 90 genidir.
Bu durumda
|AB| =
.
|AC| |AB| =
.
62 = 32 cm olur.
nk 30 60 90 geninde 30 nin kars 90
nin karsnn yarsdr.
45 45 90 geninde ise, 90 nin kars 45
nin karsnn 2 kat olduundan
|AD| =
.
|AB| |AD| =
.
3
x = 6 cm bulunur.

2 2

2

1
2
1
2
30
B C
A
x
D
1
5
6 2
3 2
45
zm
30
B C
A
x
D
1
5
6 2
rnek soru
A
B
x
C
13
12 H
45
45
5
5
zm
A
B
x
C
13
12 H
rnek soru
45
B C
A
a
45
a
a 2
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
m(ACB) = 30
|AC| = 6 cm
|BD| = 4 cm
unu bulalm.
ABC dik geninde
|AC| = 2a iken
|AB| = a olur.
nk 90 nin kar-
s 2a iken 30 nin
kars a idi.
2a = 6 cm ise, a = 3 cm olur. (30 nin kars)
ABD dik geninde |AB| = 3 cm ve |BD| = 4 cm ise,
|AD| = x = 5 cm bulunur. (3 4 5 geni)
30
B C
A
x
D
6
4
3
zm
30
B C
A
x
D
6
4
rnek soru
ZEL GENLER
3.6 45 45 90 geni halk arasnda ikizkenar dik gen olarak bilinir.
68
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 3 1, 2, 3, 4, 9, 12 / Genel Tekrar Testi 7 nolu sorular hemen zelim.
kizkenar dik genin dik kenarlar a cm ise, hipotens uzunluu
a2 cm dir.
ekildeki ABC dik geninde m(A) = 90 ve
m(C) = x ise, x asnn kar dik kenar [AB],
komu dik kenar [AC] dir.
Buna gre,
x asnn sins
x asnn kosins
x asnn tanjant
x asnn kotanjant
ekildeki ABC dik geninde m(B) = , m(C) =
olsun.
Buna gre,

sin
cos
tan
cot
=
=
=
=
12
13
5
13
12
5
5
12
sin
cos
tan
cot
=
=
=
=
5
13
12
13
5
12
12
5
A
B C 13
12 5
cotx =
komu dik kenar
kar dik kenar
=
|AC|
|AB|
=
b
c
tanx =
kar dik kenar
komu dik kenar
=
|AB|
|AC|
=
c
b
cosx =
komu dik kenar
hipotens
=
|AC|
|BC|
=
b
a
sinx =
kar dik kenar
hipotens
=
|AB|
|BC|
=
c
a
x
A
B C
hipotens
dik kenar dik kenar
c b
a
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
m(ABC) = 45
|BC| = 10 cm
|BD| = 22 cm
|EC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |DE| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ABC dik geninde m(ABC) = 45 olduundan bu -
gen 45 45 90 genidir. 45 nin karsndaki
uzunluk a cm iken, 90 nin karsndaki uzunluk a2 cm
idi.
ekle gre, |BC| = a2 = 10 cm ise,
a = = = 52 cm olur.
O halde, |AB| = |AC| = 52 cm dir.
Bu durumda
|AD| = |AB| |DB| = 52 22 = 32 cm
|AE| = |AC| |EC| = 52 2 = 42 cm dir.
ADE dik geninde pisagor bants uygulanrsa
|DE|
2
= |AD|
2
+ |AE|
2
x
2
= (32)
2
+ (42)
2
x
2
= 18 + 32
x
2
= 50
x = 52 cm bulunur.
B C
A
x
45
10
D
E
2 2
2
3 2
4 2

10 2
2

10
2
zm
B C
A
x
45
10
D
E
2 2
2
rnek soru
ZEL GENLER
69
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 3 5, 6, 7, 8, 10 / Genel Tekrar Testi 13, 21 nolu sorular hemen zelim.
3.7 Dik gende trigonometrik oranlar
Bu rnekte + = 90 olduundan,
nn sins nn kosinsne
nn kosins nn sinsne
nn tanjant nn kotanjantna
nn kotanjant nn tanjantna eittir.
Bir ABC dik geninde m(A) = 90 ve m(B) = x tir.
tanx = ve |BC| = 30 cm olduuna gre, |AC|
ka cm dir?
nce verilen koullara uygun bir ABC dik geni i-
zelim.
olduundan
|AC| = 3k alnrsa,
|AB| = 4k olur.
Bu durumda |BC| = 5k dr. (3 4 5 geni)
|BC| = 30 cm verildiine gre,
5k = 30 cm
k = 6 cm olur.
O halde, sorunun cevab
|AC| = 3k = 3
.
6 = 18 cm
bulunur.
Bir ABC dik geninde m(B) = 90 m(A) = dr.
tan = 2 olduuna gre, (sin)
.
(cos) arpm-
nn deeri katr?
tan = 2 yani = 2 olduundan
|AB| = k alnrsa,
|BC| = 2k olur.
ABC dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|AC|
2
= |AB|
2
+ |BC|
2
yani |AC|
2
= k
2
+ (2k)
2
|AC|
2
= k
2
+ 4k
2
|AC|
2
= 5k
2
|AC| = k5 cm bulunur.
(sin30
.
cos60 + sin60
.
cos30)
.
tan45
ileminin sonucu katr?
rnek soru

Budurumda
BC
AC
k
k
AB
AC
k
k
sin
| |
| |
cos
| |
| |
= = =
= =
2
5
2
5
5
==
= =
1
5
2
5
1
5
2
5
tir
Ohalde bulunur
.
, (sin ) (cos ) .

| |
| |
BC
AB
A
B C
k
k5
2k
zm
rnek soru

tan
| |
| |
x yani
AC
AB
= =
3
4
3
4
A
B C 5k
4k 3k
x
zm

3
4
rnek soru
ZEL GENLER
70
30, 45 ve 60 nin trigonometrik oranlarn aa-
daki dik genlerden faydalanarak bulalm.
O halde,
(sin30
.
cos60 + sin60
.
cos30)
.
tan45

= +
[
\
|
|

)
j
j
= +
[
\
|

)
j
=
1
2
1
2
3
2
3
2
1
1
4
3
4
1
1 bulunur.

cos
| |
| |
tan
| |
| |
30
3
2
45
1
1
1
= =
= = =
BC
AC
KL
LM

sin
| |
| |
cos
| |
| |
sin
| |
30
1
2
60
1
2
60
= =
= =
=
AB
AC
AB
AC
BC
|| | AC
=
3
2
A
B C
3
60
30 45
1
2
K
L M
1
2
1
zm
ZEL GENLER
71
Kenarlarndan ikisi
birbirine eit olan
gene ikizkenar
gen denir. ekil-
deki ABC ikizkenar
geninde, [AB] ile
[AC] e kenarlar,
[BC] ise tabandr.
B ve C taban alar, A ise tepe asdr. kizkenar
gende m(B) = m(C) olduunu biliyorsunuz.
imdi size ok nemli bir kural hatrlatyorum.
ABC bir gen
|AB| = |AC| = 7 cm
|BD| = 6 cm
|DC| = 4 cm
unu bulalm.
ABC ikizkenar gen
olduuna gre,
[AH] [BC] olacak
ekilde [AH] izilirse,
[AH] ayn zamanda
kenarortay olur.
Buna gre,
|BH| = |HC| = = = 5 cm olur.
|HD| = |HC| |DC| = 5 4 = 1 cm dir.
ABH dik geninde pisagor teoremi uygulayp |AH|
uzunluunu bulalm.
|AB|
2
= |BH|
2
+ |AH|
2
7
2
= 5
2
+ |AH|
2
|AH|
2
= 24
|AH| = 24 cm
AHD dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|AD|
2
= |AH|
2
+ |HD|
2
x
2
= 24 + 1
x = 5 cm bulunur.

6+4
2
| BC|
2
B C D
A
4 5
7 7
x
H 1
24
zm
B C D
A
4 6
7 7
x
rnek soru
B C H
A
3.8 kizkenar gende hem kenarlar ikiz, hem alar ikiz.
kizkenar genin tabanna izilen [AH] dikmesi; hem ykseklik,
hem aortay, hem de kenarortaydr.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 7, 11 nolu sorular hemen zelim.
ABC bir ikizkenar
gen
|AB| = |AC|
m(ADC) = 60
|AD| = 10 cm
|BD| = 4 cm
unu bulalm.
ABC ikizkenar gen
olduuna gre,
[AH] [BC] olacak
ekilde [AH] izilir-
se, [AH] ayn zaman-
da [BC] kenarna ait
kenarortay olur.
Ayrca, ADH dik geni 30 60 90 genidir.
ADH dik geninde 90 nin kars |AD| = 10 cm ise,
30 nin kars |DH| = = 5 cm olur.
Bu durumda |BH| = 4 + 5 = 9 cm dir.
[AH] kenarortay olduundan
|CH| = |BH| = 9 cm olur.
O halde, |DC| = |DH| + |HC|
x = 5 + 9 = 14 cm bulunur.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
[DE] [BC]
|BE| = |EC|
|BD| = 10 cm
|AD| = 6 cm
unu bulalm.
[DE], [BC] doru parasna tam ortasnda dik olduu
iin [DE] zerindeki tm noktalar B ve C noktalarna
e uzaklktadr.
Bu kurala gre, D noktasnn B ve C noktalarna uzak-
lklar eit olup, |DB| = |DC| = 10 cm dir.
ADC dik geninde
|AD| = 6 cm ve |DC| = 10 cm olduundan
|AC| = x = 8 cm olur. (6 8 10 geni)
B C
D
A
6
x
E
10 10
zm
B C
D
A
6
x
E
10
rnek soru

10
2
B C D
A
H
60
5
10
4
3
0
9
zm
B C D
A
x
60
10
4
rnek soru
ZEL GENLER
72
1. |AB| = |AC| olmak
zere, ABC ikizkenar
geninin tabannda-
ki bir noktadan e ke-
narlara paralel doru
paralar izilirse, ye-
ni ikizkenar genler
oluur.
[EF] // [AB] olacak ekilde [EF] izilirse, FEC
ikizkenar gen olur. (|FE| = |FC| = x)
[DE] // [AC] olacak ekilde [DE] izilirse,
DBE ikizkenar gen olur. (|DB| = |DE| = y)
ADEF drtgeni ise bir paralelkenar olur.
ABC ikizkenar gen
|AB| = |AC|
|AD| = 5 cm
|DE| = 8 cm
[DE] // [AC]
unu bulalm.
A
B C E
D
x
8
5
rnek soru A
B C E
a a
y
y
D
a
x x
F
y
x
a
3.9 kizkenar gen ile ilgili 2 zellik daha!
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 4 1, 2, 5, 6, 12 nolu sorular hemen zelim.
ABC ikizkenar gen ve
|AB| = |AC| olduundan
m(ABC) = m(ACB) =
olsun.
[DE] // [AC] olduundan
m(DEB) = m(ACB) =
olur. (Ynde alar eit-
tir.)
m(DBE) = m(DEB) = olduundan |DB| = |DE| = 8 cm
olur.
|AB| = |AC| olduuna gre, 5 + 8 = x x = 13 cm bu-
lunur.
2. kizkenar genin e kenarlarna ait ykseklikler
eittir.
ABC ikizkenar genin-
de |AB| = |AC| ise, AB
ve AC kenarlarna ait
BD ve CE ykseklikleri
eittir, yani |BD| = |CE|
dir.
Ayrca,
|BE| = |DC|, |AE| = |AD|, |EK| = |DK| ve |BK| = |CK|
dir.
nk [AH] eklin simetri eksenidir.
ABC ikizkenar gen
|AB| = |AC|
[CD] [AB]
[BE] [AC]
|DB| = 4 cm
|DK| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |BE| + |CD| toplamnn
ka cm olduunu bulalm.
[BE] ve [CD] e kenarla-
ra ait ykseklikler oldu-
undan |BE| = |CD| dir.
Ayrca,
|DK| = |EK| = 3 cm
|DB| = |CE| = 4 cm dir.
DBK ve EKC genleri
3 4 5 geni olduun-
dan |BK| = |KC| = 5 cm dir.
O halde, sorunun cevab |BE| + |CD| = 8 + 8 = 16 cm
bulunur.
ABC bir ikizke-
nar gen
[DF] [BC]
[AH] [BC]
D, A, C dorusal
|DE| = 6 cm
|EF| = 2 cm
unu bulalm.
ABC ikizkenar -
gen olduundan,
tabana ait olan
[AH] ykseklii
ayn zamanda
aortaydr.
m(BAH) = m(HAC) =
[AH] ve [DF], [BC] ye dik olduklar iin
[AH] // [DE] dir.
Bu durumda m(FDA) = m(HAC) = (ynde alar
eittir.)
m(DEA) = m(EAH) = (i ters alar eittir.)
ADE geninde m(EDA) = m(DEA) = olduundan
ADE geni ikizkenardr ve [AK] ykseklii izilirse,
ayn zamanda kenarortay olduundan
|DK| = |EK| = 3 cm olur.
FHAK bir dikdrtgen ve |AH| = |KF| olduundan
x = 3 + 2 = 5 cm bulunur.

D
A
B
2
C
x
F H
E
3
3
K
zm
D
6
A
B
2
C
x
F H
E
rnek soru
A
B C
D E
K
4
3
4
5 5
3
zm
A
B C
D E
K
4
3
rnek soru
A
B C H
E D
K

A
B C E
D
x
8
5
8
zm
ZEL GENLER
73
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 4 3, 4, 8, 11 / Genel Tekrar Testi 15 nolu sorular hemen zelim.
kenarnn uzunluu birbirine eit olan genle-
re ekenar gen denir.
|AB| = |AC| = |BC| = a
Ekenar genlerin tm i alar birbirine eit ve
herbiri 60 dir.
Ekenar genin ykseklii
Bir kenarnn uzunluu a br olan ekildeki ABC e-
kenar geninde [AH] [BC] olacak ekilde, [AH]
yksekliini izelim. kizkenar gende olduu gi-
bi, ykseklik hem kenarortay, hem de aortaydr.
Bir kenar a br olan ekenar genin ykseklii
br dir. Ekenar genin btn ykseklikleri
birbirine eittir.
Ykseklii 43 cm olan ekenar genin evre
uzunluu ka cm dir?
Kenar uzunluu a cm
olan ekenar genin
ykseklii idi.
Buna gre,
ise,
= 4 a = 8 olur.
O halde, evre(ABC) = 3
.
a = 3
.
8 = 24 cm bulunur.
ABC bir ekenar gen
[DE] [BC]
|AD| = 2 cm
|DE| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |EC| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
Ekenar gen sorularn zerken verilen eklin
zerine, genin alarnn 60 ar derece olduu
yazlmaldr.
Alar yazldnda DBE
dik geni 30 60 90
geni olur. 60 nin kar-
s a cm iken 30 nin
kars a, 90 nin kars
2a idi.
Buna gre,
|DE| = a = 3 cm ise,
|BE| = a = 3 cm ve |DB| = 2a = 6 cm olur.
Bu durumda |AB| = 2 + 6 = 8 cm,
dolaysyla |BC| = x + 3 = 8 x = 5 cm bulunur.
ABC ekenar gen
[DE] [AC]
|AE| = 9 cm
|BD| = 5 cm
unu bulalm.
A
B C
E
D 5
x
9
rnek soru

3

3

3
A
B C
60 60
3 3
E 3
D
2
x
3
0
6
60
zm

3
A
B C
3 3
E
D
2
x
rnek soru

a
2

a 3
2
= 4 3

a 3
2
A
B C
8 8
3
0
60 60
3
0
4 3
H 4 4
zm
rnek soru

a 3
2
A
B C
a a
3
0
60 60
3
0
2
a 3
a
2
a
2
H
A
B C
a a
60 60
60
a
ZEL GENLER
3.10 En dzgn gen: Ekenar gen
74
ZEL GENLER
75
ABC ekenar gen ol-
duundan
m(ACD) = 60 dir.
Bu durumda DEC dik
geni 30 60 90
geni olur.
Dolaysyla 30 nin kars |EC| = a alnrsa, 90 nin
kars |DC| = 2a olur.
Ekenar genin kenar uzunluklar eit olduundan
|BC| = |AC| yani 5 + 2a = 9 + a olur.
Buradan a = 4 cm bulunur.
O halde, |AB| = |AC| = 9 + a = 9 + 4 = 13 cm bulunur.
ABC ekenar gen
|AC| = 5 cm
|DC| = 2 cm
unu bulalm.
ABC ekenar gen ol-
duundan
m(ACB) = 60 dir.
[DK] [AC] olacak ekil-
de, [DK] izilirse,
DKC geni
30 60 90 geni
olur.
90 nin kars |DC| = 2 cm olduundan 30 nin kars
|KC| = 1 cm ve 60 nin kars |DK| = cm olur.
Bu durumda |AK| = |AC| |KC| = 5 1 = 4 cm olur.
ADK dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|AD|
2
= |AK|
2
+ |DK|
2
x
2
= 4
2
+
x
2
= 16 + 3
x
2
= 19
x = cm bulunur.
ABC bir ekenar gen
[AE] [DE]
m(EAC) = 15
|BD| = |DC|
|AE| = 2 cm
unu bulalm.
ABC ekenar genin-
de [AD] izilirse,
|BD| = |DC| olduun-
dan [AD] kenarortay-
dr. Ekenar gende
[AD] kenarortay hem
aortay, hem de
ykseklik olduundan
[AD] [BC] ve m(BAD) = m(DAC) = 30 olur.
Bu durumda m(DAE) = 30 + 15 = 45 dir.
Dolaysyla AED dik geninde m(ADE) = 45 olur.
(45 45 90 geni)
AED dik geninde 45 nin kars |AE| = 2 cm ise,
90 nin kars
|AD| = 2
.
= 2 = 2
.
2 = 4 cm olur.
ABD dik geni 30 60 90 geni olduundan
60 nin kars |AD| = 4 cm ise, 30 nin kars
|BD| = 4 cm, dolaysyla 90 nin kars
|AB| = x = 2
.
4 = 8 cm bulunur.

3

3

3

12

2 6

6
A
B C D
x
2 6
E
1
5
45
45 60
4 3
4 4
3
0
3
0
60
zm

6
A
B C D
x
2 6
E
1
5
rnek soru

19

3
2

3
A
B C D 2
x
4
1
K
60
30
3
zm
A
B C D 2
x
5
rnek soru
A
B C 2a
60
E
D 5
x
60
30
9
a
60
zm
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 5 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 / Genel Tekrar Testi 8, 16, 18 nolu sorular hemen zelim.
ZEL GENLER
76
1. ABC ekenar ge-
ninin iinde herhan-
gi bir P noktas ala-
lm. P noktasndan
ABC geninin ke-
narlarna paralel
olarak izilen [PD],
[PE] ve [PF] doru
paralarnn uzun-
luklar toplam, genin bir kenar uzunluuna eit-
tir.
Ksaca, ABC bir ekenar gen ve
PD // BC, PE // AC ve PF // AB ise,
|PD| + |PE| + |PF| = |BC| = |AC| = |AB| dir.
ABC bir ekenar
gen
[PD] // [AB]
[PE] // [BC]
[PF] // [AC]
|PE| = 3 cm
|PD| = 5 cm
|PF| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin evre
uzunluunun ka cm olduunu bulalm.
Ekenar genin iindeki bir noktadan kenarlara
paralel olarak izilen doru paralarnn uzunluklar
toplam bir kenara eit olduundan
|AB| = |AC| = |BC| = |PE| + |PD| +|PF| = 3 + 5 + 4 = 12 cm
olur.
2. Ekenar genin
iindeki bir nokta-
dan kenarlara indi-
rilen dikmelerin
uzunluklar toplam
ekenar genin
yksekliine eittir.
Yukardaki ekilde ABC bir ekenar gen,
[PE] [AB], [PD] [AC], [PF] [BC] ise,
|PD| + |PE| + |PF| = |AH| dir.
ABC bir ekenar
gen
[KD] [AC]
[KE] [AB]
[KF] [BC]
|KD| = 3 cm
|KE| = 23 cm
|KF| = 33 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin evre
Ekenar gen iindeki K noktasndan kenarlara indi-
rilen dikmelerin uzunluklar toplam ekenar genin
yksekliine eittir. Buna gre, verilen ekenar ge-
nin ykseklii h ise,
h = |KD| + |KE| + |KF|
h = + 2 + 3
h = 6 cm olur.
ABC ekenar geninin ykseklii 63 cm ise, AHC dik
geninde
|HC| = 6 cm ve
|AC| = 12 cm olur.
(30 60 90 geni)
O halde, evre(ABC) = 3
.
12 = 36 cm bulunur.
A
B C
3
0
60 60
3
0
6 3
H
h
12
6 6

3

3

3

3
zm
A
B C
D
F
K
E
2 3
3 3
3
rnek soru
A
B C
E
D
F H
P
zm
A
B C
E
D
P
F
3
5
4
rnek soru
A
B C
E
D
P
F
3.11 Ekenar gen ile ilgili 2 zellik daha
ZEL GENLER
77
Alarndan biri 30, 45, 60, 120, 135 ve 150
olan genleri zel genler olarak isimlendiriyo-
ruz. Bu genlerle ilgili olan sorular zerken
30 60 90 ve 45 45 90 genlerinin
kenar zelliklerinden faydalanrz. Eer amz
30, 45 veya 60 gibi dar bir zel a ise, ann
karsna dikme inerek, 120, 135 veya 150 gibi
bir geni a ise, ann btnlerini oluturduktan
sonra d ann kollarndan birine dikme ineriz.
Daha sonra pisagor teoremini uygulayarak z-
me gideriz.
ABC bir gen
m(BAC) = 30
|AB| = 4 cm
|AC| = 6 cm
unu bulalm.
[CH] [AB] olacak ekilde [CH]
dikmesi izilirse, CHA dik ge-
ni 30 60 90 geni olur.
Buna gre,
|AC| = 6 cm iken,
30 nin kars
|CH| = = 3 cm ve
60 nin kars |AH| = 3 cm
olur.
Bu durumda |BH| = 43 33 = 3 cm olur.
CHB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|BC|
2
= |BH|
2
+ |CH|
2
x
2
=
2
+ 3
2
x
2
= 3 + 9 = 12
x = 2 cm bulunur.
ABC bir gen
m(ABC) = 45
|AB| = 14 cm
|BC| = 6 cm
unu bulalm.
[CH] [AB] olacak ekilde
[CH] izilirse, HBC dik -
geni 45 45 90 ge-
ni yani ikizkenar dik gen
olur.
45 45 90 geninde
|BC| = 6 cm iken dik ke-
nar uzunluklar
|HB| = |HC| = = 6 cm
olur.
Bu durumda |AH| = 14 6 = 8 cm bulunur.
Dikkat edilirse, AHC dik geninin dik kenarlarnn
uzunluklar 6 cm ve 8 cm olduundan hipotens
uzunluu |AC| = x = 10 cm olur. (6 8 10 geni)

6 2
2

2
A
B
x
8
C
45
6 2
6 6
H
45
zm

2
A
B
x
14
C
45
6 2
rnek soru

3

3

3

6
2
A
C
B
3
0
x
6
H
3
3 3
60
3
zm

3
A
C
B
3
0
x
6
4 3
rnek soru
A
C
B
H
K
3
0
K
E H F
D
45
K
L M
H
H
60
A
H C B
K
120
E F
D
K
H
135
K
L
M
150
N
H
3.12 Dikkat! Bu genler ok zel!
ABC bir gen
m(ABC) = 45
|AB| = 7 cm
|BC| = 6 cm
unu bulalm.
A noktasndan BC nna dikme inilirse, ABH dik -
geni oluur. Oluan bu dik gen 45 45 90 -
geni olduundan, hipotens uzunluu
|AB| = 7 cm iken
|AH| = |BH| = 7 cm olur.
Bu durumda |CH| = |BH| |BC| = 7 6 = 1 cm olur.
AHC dik geninde pisagor teoremi uygularsak
x
2
= 7
2
+ 1
2
x
2
= 50
x = = 5 cm bulunur.
ABC bir gen
m(ACB) = 60
|AC| = 5 cm
|BC| = 4 cm
unu bulalm.
A noktasndan [BC] ye dikme inmek yerine, B nokta-
sndan [AC] ye dikme inelim. (A noktasndan [BC] ye
dikme inerseniz, oluan dik genin hipotensnn
uzunluu 5 cm (tek say) olur. Bu durumda, dik ke-
narlar kesirli saylar olur ki ilem yapmak zorlar.)
[BH] [AC] olacak ekilde [BH] yi izdiimizde BHC
dik geni 30 60 90 geni olur. BHC dik -
geninde |BC| = 4 cm olduundan 30 nin kars
|HC| = = 2 cm ve 60 nin kars |BH| = 2 cm
olur.
Bu durumda |AH| = |AC| |HC| = 5 2 = 3 cm dir.
ABH dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa
|AB|
2
= |AH|
2
+ |BH|
2
x
2
= 3
2
+ (2 )
2
x
2
= 9 + 12
x
2
= 21 x = cm bulunur.

21

3

3

4
2
A
B
3
C
60
4
x
30
2
H
2 3
zm
A
B
5
C
60
4
x
rnek soru

2

50

2
A
B
x
C
45
6
7 2
7
H 1
zm

2
A
B
x
C
45
6
7 2
rnek soru
ZEL GENLER
78
ZEL GENLER
79
ABC bir gen
m(BAC) = 120
|AB| = 6 cm
|AC| = 5 cm
unu bulalm.
[CA uzatldktan sonra [BH] [CH olacak ekilde
[BH] izilirse, BAH dik geni 30 60 90 ge-
ni olur. BAH geninde 90 nin kars 6 cm
olduundan 30 nin kars
|AH| = = 3 cm ve 60 nin kars
|BH| = 3 cm olur.
Son olarak HBC dik geninde pisagor teoremi uygu-
larsak,
|BC|
2
= |BH|
2
+ |HC|
2
= x
2
= (3 )
2
+ 8
2
x
2
= 27 + 64
x
2
= 91
x = cm bulunur.
ABC bir gen
m(ABC) = 150
|AB| = 5 cm
|BC| = 2 cm
unu bulalm.
[AB uzatldktan sonra, [CH] [AH olacak ekilde
[CH] izilirse, CBH dik geni 30 60 90 geni
olur.
CBH geninde hipotens uzunluu 2 cm oldu-
undan 30 nin kars |CH| = = cm ve
60 nin kars |BH| =
.
= 3 cm olur.
Oluan AHC dik geninde pisagor teoremi uygu-
larsak,
|AC|
2
= |AH|
2
+ |CH|
2
x
2
= 8
2
+
2
x
2
= 64 + 3
x = cm bulunur.

67

3

3

3

3

2 3
2

3
A
B
C
150
5
2 3
x
3
3
H
30
60
zm

3
A
B C
150
5
2 3
x
rnek soru

91

3

3

6
2
A
B C
120
5
6
x
60
3
0
3
H
3 3
zm
A
B C
120
5
6
x
rnek soru
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 6 1, 2, 3, 5, 6, 7, 12 / Genel Tekrar Testi 19, 22 nolu sorular hemen zelim.
1. Pisagor Teoremi: Bir dik gende dik kenarlarn
uzunluklarnn kareleri toplam, hipotens uzun-
luunun karesine eittir. Bu teoreme pisagor teo-
remi denir.
2. Kenarlarna Gre zel Dik genler
3. klid Bantlar
h
2
= p
.
k
b
2
= k(k + p)
c
2
= p(p + k)
a
.
h = b
.
c
4. Alarna Gre zel Dik genler
90 nin kars (hipote-
ns), 30 nin karsn-
daki dik kenarn her za-
man 2 katdr. 60 nin
karsndaki dik kenarn
uzunluu ise 30 nin
karsndaki dik kenarn
her zaman 3 katdr.
kizkenar dik genin
alar 45 45 90
dir. kizkenar dik ge-
nin dik kenarlar a cm
ise, hipotens uzunlu-
u a2 cm dir.
5. kizkenar ve Ekenar gen
a. |AB| = |AC| ise,
ABC ikizkenar gendir.
[AH] : ykseklik, aortay
ve kenarortaydr.
b. |AB| = |AC| ise,
|CH| = |BT| ve
|HB| = |TC| dir.
E kenarlara ait ykseklik-
ler birbirine eittir.
c. |AB| = |AC| = |BC| ise,
ABC ekenar gendir.
d. ABC ekenar gen
x + y + z = h
genin iinde alnan
bir noktadan kenar-
lara izilen dikmelerin
toplam ekenar ge-
nin yksekliine eit-
tir.
e. ABC ekenar gen
x + y + z = a
genin iinde alnan
bir noktadan kenarla-
ra izilen paralellerin
toplam ekenar -
genin bir kenarna
eittir.
A
C B
x
y
z
E
D
F
A
C B
E
H
F
x
y
z
h

Alan(ABC) =
a 3
4
2
A
C B H
60
a
30
a
2
C
a
2
30
a
60
a
2
A
C B
T H
A
C B H
A
B C
60
30
2a
a
aC
30 60 90 geni
45 45 90 geni
C B
45
A
aA
a
45
a
A
B C H
h
p
k
c
b
a
8k
15k
17k
A
B C
7k
24k
25k
A
B C
3k 4k
5k
A
B C
5k
12k
13k
A
B C
A
B C
a
b c
a
2
= b
2
+ c
2
BU KONUDA ZETLE...
80
Kavrama Testi 6 ( 3.11 - 3.11 )
81
1. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AB| = 2 cm
|BC| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| = x ka cm dir?
A) 23 B) 13 C) 15 D) 4 E) 5
2. ABC dik gen
[BA] [AC]
|AC| = 6 cm
|BC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| = x ka cm dir?
A) 25 B) 26 C) 5 D) 27 E) 33
3. ABC bir gen
[AD] [BC]
|AC| = 17 cm
|DC| = 8 cm
|BD| = 20 cm
A) 25 B) 26 C) 27 D) 30 E) 32
4. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AD| = 10 cm
|BD| = 6 cm
|DC| = 9 cm
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
5. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AB| = 8 cm
|BC| = 6 cm
|DC| = 1 cm
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir?
A) 12 B) 11 C) 10 D) 310 E) 9
6. ABC ve ACD dik
gen
[AB] [BC]
[AC] [CD]
|AB| = |CD| = 2 cm
|BC| = 4 cm
A) 25 B) 22 C) 26 D) 5 E) 27
A
C B 4
x
2
2
D
A
C B 6
x
1
8
D
A
C B 6
x
D 9
10
A
C B 20
x 17
D 8
A
C B 8
x
6
A
C B 3
2
x
KAVRAMA TEST 1
82
7. ABC ve ACD dik
gen
[AB] [BC]
[AC] [CD]
m(BCA) =
|AB| = 16 cm
|CD| = 15 cm
cot =
A) 17 B) 20 C) 24 D) 25 E) 27
8. ABCD drtgen
[AB] [BC]
[AD] [DC]
|AB| = 1 cm
|AD| = 3 cm
|DC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x ka cm dir?
A) 32 B) 25 C) 26 D) 5 E) 33
9. ABC ve ABD dik
gen
[AB] [AC]
[AD] [BD]
|AD| = 1 cm
|AC| = 24 cm
|BC| = 25 cm
Yukardaki verilere gre, |BD| = x ka cm dir?
A) 7 B) 43 C) 35 D) 210 E) 6
10. EFD ve ABC dik
gen
[FE] [ED]
[AB] [BC]
|FE| = 9 cm
|ED| = 12 cm
|AF| = 3 cm
|DC| = 5 cm
|AB| = 8 cm
A) 17 B) 16 C) 15 D) 14 E) 13
11. ABC dik gen
[AB] [BC]
m(A) =
sin =
|AB| = 42 cm
|BC| = x
A) 4 B) 23 C) 22 D) 5 E) 2
12. ABC bir gen
[AB] ve [AE]
aortay
|AB| = 12 cm
|AE| = 5 cm
|DE| = 4 cm
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
A
x
B D E C 4
5
12

1
3
C B
A
x
4 2
D
12
C B
E
F
A
9
3
8
5
x
25
A
B C
D
24
1
x
B
x
1
4
C
D
A
3

3
4
C
B
x
15 D
A
16
ZEL GENLER
83
B - D - A / E - E - C / D - C - B / C - E - D
1. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|BD| = 4 cm
|DC| = 9 cm
A) 6 B) 43 C) 215 D) 8 E) 62
2. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|DC| = 1 cm
|AD| = 22 cm
A) 52 B) 36 C) 215 D) 8 E) 9
3. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|BD| = 2 cm
|DC| = 6 cm
A) 3 B) 10 C) 23 D) 4 E) 32
4. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|AC| = 3 cm
|DC| = 1 cm
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20
5. ABE ve ABC dik
gen
[BA] [AE]
[CB] [AB]
[AC] [BE]
m(BCA) =
tan = 2
|BC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |DE| = x ka cm dir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
6. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AF] [BC]
[ED] [DC]
|AD| = |DF|
|EF| = 1 cm
|FC| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |BE| = x ka cm dir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A
B C E 1 F
x 9
D
A
5
B
C
E D x

2
A
C B
x
1 D
3 2
A
C B
x
2 D 6
A
C B
x
1 D
2 2
A
C B
x
D 9 4
KAVRAMA TEST 2
84
7. ABC dik gen
[AB] [BC]
[BD] [AC]
|AD| = 1 cm
|AB| = 2 cm
A) 22 B) 23 C) 4 D) 32 E) 25
8. ABC ve BED dik
gen
[AC] [BD]
[BE] [ED]
|AE| = |EC|
|AB| = 15 cm
|BC| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |CD| = x ka cm dir?
A) 4 B) 23 C) 3 D) 22 E) 6
9. ABC bir gen
[AD] [BC]
m(BAD) = m(ACB)
|AB| = 6 cm
|BD| = 4 cm
A) 6 B) 210 C) 35 D) 36 E) 215
10. ABCD dikdrtgeni
birim karelerden
oluturulmutur.
[CE] [BD]
Yukardaki verilere gre, |CE| ka birimdir?
A) B) C) 2 D) E)
11. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|BD| = 9 cm
|DC| = 16 cm
Yukardaki verilere gre, oran katr?
A) B) C) D) E)
12. ABC ve BEC dik
gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
[BE] [ EC]
[EF] [BC]
|BD| = |DF|
|EF| = 4 cm
|FC| = 1 cm
A) 36 B) 215 C) 8 D) 217 E) 62
A
B C
D 1
E
x
F
4

3
2

4
3

2
3

3
4

3
5

||AABB||
||AACC||
A
B C D 9 16

16
5

12
5

9
5
8
5
A B
D C
E
A
D B 4 C
6
x
A
C x
E
15
B 9 D
A
C
2
B x
D
1
ZEL GENLER
85
A - D - D / B - C - D / B - A - C / D - B - E
1. ABC dik gen
[AB] [BC]
m(ACB) = 30
|BC| = 43 cm
|AC| = y
|AB| = x
Yukardaki verilere gre, x + y toplam ka cm dir?
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
2. ABC dik gen
[AB] [BC]
m(ACB) = 60
|AC| = 43 cm
A) 4 B) 5 C) 42 D) 6 E) 62
3. ABC dik gen
[BA] [AC]
m(ACB) = 30
|BC| = 6 cm
A) 6 B) 43 C) 36 D) 62 E) 63
4. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
m(ACB) = 30
|BD| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir?
A) 6 B) 9 C) 62 D) 63 E) 93
5. ABC dik gen
[BA] [AC]
m(ABC) = 45
|BC| = 4 cm
|AC| = x
|AB| = y + 3 cm
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
6. ABC dik gen
[BA] [BC]
m(ACB) = 45
|BC| = 3 cm
A) 6 B) 35 C) 43 D) 52 E) 36

3
A
C
45
B
x
3 3

2
A
B C
45
y + 3
x
4 2
A
B C
30
D 3 x

2
A
B C
x
6 2
30
A
B C
x
4 3
60
A
y
B C
x
4 3
30
KAVRAMA TEST 3
86
7. ABC bir gen
[AD] [BC]
m(BAD) = 45
m(DAC) = 60
|AC| = 6 cm
A) 6 B) 42 C) 27 D) 33 E) 32
8. ABC ve ACD dik
gen
[AB] [BC]
[AC] [CD]
m(ACB) = 45
|AB| = 4 cm
|CD| = 4 cm
A) 46 B) 45 C) 8 D) 213 E) 43
9. ABC dik gen
[BA] [AC]
m(ABD) = 30
|BD| = 4 cm
|DC| = 2 cm
A) 23 B) 25 C) 26 D) 27 E) 42
10. ABC dik gen
[AB] [BC]
m(BAD) = 45
m(ACB) = 30
|AD| = 2 cm
A) 4 B) 26 C) 42 D) 6 E) 43
11. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AC| = 9 cm
m(B AD) = m(D AC) = m(A CB) olduuna gre,
|AD| = x ka cm dir?
A) 32 B) 26 C) 33 D) 6 E) 62
12. ABC bir gen
[AD] [BC]
m(ABC) = 30
|BD| = 4 cm
|DC| = 3 cm
A) 53 B) 43 C) 6 D) 5 E) 4

3
A
B C D
30
3
x
4 3
A
9
B C
x
D

2
A
x
B C
30
2 2
D
45
A
B C x
30
2
D
4

2
A
D
45
C
x
4 2
B
4

2
A
C
45
D
x
6 2
60
B
ZEL GENLER
87
B - D - C / B - E - E / A - B - D / A - C - D
1. ABC bir gen
[AD] [BC]
|BD| = |DC|
m(DAC) = 25
A) 45 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
2. ABC geninde
|AB| = |AC|
|AB| = 5 cm
|BD| = 3 cm
A) 1 B) 2 C) 3 D) 2 E) 3
3. ABC bir gen
|AB| = |AC|
[AH] [BC]
|DE| = 6 cm
|EC| = 9 cm
|EF| = x
|BE| = y
Yukardaki verilere gre, y x fark ka cm dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
4. ABC ikizkenar
gen
|AB| = |AC|
[DF] // [AC]
[DE] // [AB]
|DE| = 3 cm
|FD| = 6 cm
|BC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, evre(ABC) ka cm dir?
A) 26 B) 28 C) 30 D) 32 E) 34
5. ABC bir gen
|AB| = |AD| = 13 cm
|BD| = 10 cm
|DC| = 4 cm
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
6.
ABC ikizkenar gen
|AB| = |AC|
m(ADB) = 45
|AD| = 42 cm ve |DC| = 1 cm
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
A
B C
x
D
1
45
4 2
A
B C
10 D 4
x
13 13
A
B C
F
3
6
D
E
A
B C
F
x
y
6
D
E
9
H
A
B C
D
x
3
5
A
B C D
x
25
KAVRAMA TEST 4
88
7. ABC dik gen
[AB] [BC]
[BE] [AD]
|AE| = |ED|
|AB| = 7 cm
|DC| = 17 cm
A) 25 B) 26 C) 27 D) 28 E) 30
[BE] [AC]
[CD] [AB]
|AE| = 3 cm
|BD| = 2 cm
A) 25 B) 26 C) 27 D) 42 E) 6
9. ABC bir gen
[CF] [AB]
|AF| = |FB|
[CE aortay
Yukardaki verilere gre, m(F CE) ka derecedir?
A) 60 B) 75 C) 90 D) 105 E) 120
[AH] aortay
|AB| = |AC|
[HD] [AC]
|DC| = 1 cm
|AB| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |BH| = x ka cm dir?
A) 6 B) 3 C) D) 33 E) 6
11. DFC dik gen
ABC ikizkenar gen
|AB| = |AC|
[DF] [BC]
[AH] [BC]
|AH| = 9 cm
|EF| = 4 cm
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
12. ABC dik gen
[BA] [AC]
[DE] [BC]
|BE| = |EC|
|AB| = 5 cm
|DC| = 6 cm
A) 22 B) 3 C) 10 D) 11 E) 23
A
B C
x
D
6
E
5
A
B C
x
4
D
9
H F
E

9
2
A
B C
x
1
D
9
H
A
B
C D
E
F
A
B C
D
x
3
E
2
F
A
B C
7
D
E
x
17
ZEL GENLER
89
D - A - C / B - B - D / A - A - C / B - C - D
1. ABC ekenar gen
|AC| = 2x 5 cm
|BC| = x + 2 cm
A) 21 B) 24 C) 27 D) 30 E) 33
2. ABC ekenar gen
[FE] [BC]
[ED] [AC]
|BF| = 10 cm
|DC| = 6 cm
|AF| = x
|AD| = y
A) 16 B) 18 C) 20 D) 22 E) 24
3. ABC ekenar gen
m(BED) = 120
|AD| = 4 cm
|DE| = 7 cm
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
4. ABC ekenar gen
[DE] [BC]
|AD| = 3 cm
|DC| = 10 cm
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
5. ABC ekenar gen
[ED] [AB]
|DE| = 12 cm
A) 8 B) 9 C) 63 D) 73 E) 83
6. ABC ekenar gen
[AE] [BC]
m(ACD) = 20
Yukardaki verilere gre, m(BDE) = x ka derecedir?
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
A
B C
D
E
x
2
0
A
B C
D
E x
12
A
B C
3
D
E
10
x
A
B C
4
D
E
7
x
120
A
B C
y
6
D
F
E
10
x
A
B C
x + 2
2x 5
KAVRAMA TEST 5
90
7. ABC ekenar gen
[AD] [BC]
|AD| = 6 cm
A) 243 B) 213 C) 183 D) 153 E) 123
8. ABC ekenar gen
[AD] [BC]
[EF] [AC]
|AE| = |ED|
|EF| = 23 cm
Yukardaki verilere gre, |FC| = x ka cm dir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
9. ABC ekenar gen
[BD] aortay
[DE] [BC]
|EC| = 2 cm
A) 33 B) 43 C) 53 D) 63 E) 73
10.
ABC bir gen
ABD ekenar gen
m(ACB) = 45 ve |AC| = 26 cm
A) 3 B) 4 C) 5 D) 32 E) 42
11. ABC ekenar gen
[DH] [BC]
[DE] [AC]
[DF] [AB]
|FD| = 3 cm
|DE| = 23 cm
|DH| = 43 cm
A) 30 B) 33 C) 36 D) 39 E) 42
12. ABC ekenar gen
[DE] // [BC]
[DF] // [AC]
[DH] // [AB]
|FD| = 1 cm
|DE| = 3 cm
|DH| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin ykseklii
ka cm dir?
A) 33 B) 43 C) 53 D) 8 E) 83
A
B C
D
H
E
F
4
1
3
A
B C
D
2 3
H
3
4 3
E
F
A
B C
D
2 6
x
45
A
D
C B
E 2
x
A
B C
D
2 3
E
F
x
A
B C
D
6
ZEL GENLER
91
C - B - C / D - E - C / E - D - B / B - E - B
1.
ABC bir gen
m(ABC) = 45
|AB| = 22 cm ve |BC| = 6 cm
A) 25 B) 26 C) 5 D) 27 E) 42
2. ABC bir gen
m(BAC) = 30
|AB| = 33 cm
|AC| = 2 cm
A) 23 B) 13 C) 15 D) 4 E) 25
3. ABC bir gen
m(BAC) = 60
|AB| = 2 cm
|AC| = 8 cm
A) 210 B) 35 C) 7 D) 213 E) 214
4.
ABC bir gen
m(BAC) = 120 , m(ABC) = 30 ve
|AC| = 23 cm
A) 1 B) 3 C) 2 D) 6 E) 22
5. ABC bir gen
m(ACB) = 120
|AC| = 2 cm
|BC| = 3 cm
A) 26 B) 22 C) 21 D) 25 E) 19
6.
ABC bir gen
m(ACB) = 135
|AC| = 2 cm ve |BC| = 2 cm
A) 15 B) 13 C) 23 D) 11 E) 10
A
B C
x
2
135
2
A
B C
x
120
3
2
2 3
A
B C
x
120
30
A
B
C
x
60
8
2
A
B
C
x
3
0
3 3
2
A
B C
x
6
2 2
45
KAVRAMA TEST 6
92
7. ABC bir gen
m(ACB) = 150
|AC| = 2 cm
|BC| = 23 cm
A) 25 B) 26 C) 27 D) 42 E) 6
8.
ADE ve CBD birer gen
[CB] [AD]
m(DAC) = m(AEC) = 30
|AE| = 73 cm ve |AB| = 3 cm
A) 6 B) 210 C) 35 D) 43 E) 8
9. ABC dik gen
[AB] [AC]
[AH] [DE]
|BC| = 14 cm
|BD| = 1 cm
|DH| = 4 cm
m(A CB) = 30 olduuna gre, |HE| = x ka cm dir?
A) 3,5 B) 4 C) 4,5 D) 5 E) 5,5
10.
ABC dik gen
[BA] [AC] ve [CD] aortay
m(BDC) = 112,5 , |AC| = 3 cm
A) 32 B) 33 C) 6 D) 62 E) 63
11.
ABC dik gen
[BA] [AC] ve [BD] aortay
m(BDC) = 105
|AC| + |BC| = 6 cm olduuna gre, |AB| = x ka cm
dir?
A) 22 B) 23 C) 4 D) 42 E) 43
12. ABC bir gen
m(ABC) = 30
m(ACB) = 105
|AC| = 32 cm
A) 32 B) 26 C) 30 D) 6 E) 62
A
C B
x
105
30
3 2
A
D
C B
x
105
A
B C
D
112,5
x
3
A
B C
H
14
x
4
D
1
30
E
7 3
A
B
C
x
3
0
3
30
E
D
A
B
C
x
2 3
150
2
ZEL GENLER
93
A - B - D / C - E - E / C - E - D / A - B - D
1. ECD ve ABC dik
gen
[EC] [BD]
|EA| = |AC|
|ED| = 15 cm
|CD| = 9 cm
|BC| = 8 cm
A) 9 B) 10 C) 12 D) 13 E) 15
2. ABC ve DEC dik
gen
[AB] [BC]
[DE] [AC]
|AE| = 2|EC|
|AB| = |DE| = 12 cm
|BC| = 9 cm
A) 10 B) 12 C) 13 D) 15 E) 17
3. ABC dik gen
[AC] [BC]
[AD] [DC]
|AD| = |DC|
m(ABC) = 30
|BC| = 43 cm
Yukardaki verilere gre, |DC| ka cm dir?
A) 42 B) 4 C) 23 D) 3 E) 22
4. ABC bir gen
|BD| = 3 cm
|BE| = 4 cm
|DE| = 5 cm
|EC| = 2 cm
|AC| = 10 cm
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
5. ABC ve DBC dik
gen
[AB] [BC]
[BD] [DC]
[DE] [BC]
|DE| = 2 cm
|BE| = 1 cm
|AB| = 12 cm
A) 20 B) 17 C) 16 D) 15 E) 13
6.
Ykseklii 24 metre olan duvara 25 metre uzunlu-
unda bir merdiven ekildeki gibi yerletirilmitir.
Merdivenin alt ksm, duvardan 8 metre daha uzakla-
trlrsa merdivenin st ksm ka metre aaya iner?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A
B
D
C
x
E
2
12
1
A
B
D
C
x
E
3
4
5
10
2
A
B
D
C
30
4 3
A
B
D
C
E
x
12
9
12
A
B D
C
E
x
8 9
15
GENEL TEKRAR TEST
94
7. ABC ve DEC
dik gen
[BA] [AC]
[DE] [AC]
[DC] [BC]
m(EDC) = 30
|DE| = 23 cm
|AE| = 7 cm
A) 6 B) 42 C) 43 D) 62 E) 63
8. ABC dik gen
EBD ekenar
gen
[BA] [AC]
|AE| = 1 cm
|DC| = 6 cm
A) 43 B) C) 53 D) 63 E) 9
9. ekilde
[AE] [BC]
[DC] [BC]
m(ABC) = 60
m(EAD) = 30
|BE| = 5 cm
|AD| = 4 cm
A) 23 B) 33 C) 43 D) 4 E) 5
10. ekilde
[AB] [BC]
[BC] [CD]
|AB| = 5 cm
|BC| = 6 cm
|CD| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, A ile D noktas arasndaki
uzaklk ka cm dir?
A) 14 B) 13 C) 11 D) 10 E) 9
11. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AC| = 25 cm
|AB| = |BD| = |DC| olduuna gre, |AD| = x ka cm
dir?
A) 2 B) 22 C) 23 D) 4 E) 32
12. ABC bir gen
|AB| = |AD|
m(ACB) = 30
|AC| = 30 cm
|BD| = 16 cm
Yukardaki verilere gre, evre(ABD) ka cm dir?
A) 50 B) 52 C) 54 D) 56 E) 58
A
16 B D C
30
30
A
B
D
C
x
2 5
A
B
D
5
C
6
3
30
60
A
B E C 5
4
D
x

9 3
2
A
B D
C
E
6
1
x
A
B C
D
3
0
E
x
7
2 3
ZEL GENLER
95
13. ABC ve ADC
bir gen
[BA] [CA]
[AD] [CD]
|AB| = |AC|
|BC| = 4 cm
m(C AD) = 30 olduuna gre, |AD| = x ka cm dir?
A) 2 B) 6 C) 22
D) 23 E) 3
14. ABC ikizkenar
gen
|AB| = |AC|
[CD] [AB]
|AC| = 13 cm
|BD| = 1 cm
A) 21 B) 26 C) 5 D) 26 E) 33
15. ABC ikizkenar
gen
DBF dik gen
[AH] [BC]
[DF] [BC]
|DE| = 4 cm
|EF| = 1 cm
|AB| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
16. ABC ekenar
gen
|BD| = 2 cm
|DC| = 6 cm
A) 6 B) 210 C) 211 D) 43 E) 213
17. ABC ekenar gen
[DE] // [BC]
[DF] // [AB]
|DE| = 4 cm
|DF| = 7 cm
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
18. ABC ekenar gen
DBF dik gen
[FD] [AB]
|AE| = 8 cm
|EF| = 53 cm
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
B
A
C
D
8
E x
F
5 3
B
A
C F
D 4
E
x
7
B 2
A
C D 6
x
D
B F
5
H C
A
E
4
1
A
13
B C x
1
D
A
D
x
B 4 C
30
96
ZEL GENLER
19. ABD ve BCD birer
gen
[BC] [CD]
m(BAD) = 120
m(ABD) = 30
|BC| = |CD| = 26 cm
A) 4 B) 32 C) 26 D) 33 E) 6
20. ABC ekenar gen
[AE] [BC]
m(AED) = 15
|DE| = 6 cm
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
21. ABC ve DBC dik
gen
[BA] [AC]
[BD] [DC]
m(ABD) = 15
m(DBC) = 30
|AB| = 62 cm
A) 6 B) 42 C) 33 D) 26 E) 4
22. ekilde
[AB] [BC]
m(BAD) = 45
m(DCB) = 30
|AD| = 52 cm
|DC| = 6 cm
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
23.
Ykseklii 70 cm olan bir kutunun tavanna 50 cm
uzunluunda bir sarka aslmtr.
Bu sarka sallandnda kutunun karlkl yan yzey-
lerindeki B ve C noktalarna arpmaktadr.
|BD| = 40 cm ve |EC| = 56 cm olduuna gre, |KL|
ka cm dir?
A) 84 B) 86 C) 88 D) 90 E) 92
24. ABC geninde
m(BAC) = 70
m(ABD) = 10
m(ACD) = 40
|BD| = |DC| = 2 cm olduuna gre, |AB| = x ka
cm dir?
A) 35 B) 6 C) 23
D) 33 E) 5
10
B C
40 2
D
2
x
A
70
K
D
A
B
40
L
E
C
56
50
A
45
6
D
C B
30
5 2
x
A
6 2
D
E
C B
1
5
30
x
A
D
B E C
6
1
5
x
A
B D
120
30
x
C
2 6 2 6
ZEL GENLER
97
B - C - E / C - E - D / E - C - B / D - B - A / B - D - D / E - B - C / A - B - A / C - C - C
1. ABC bir gen
m(ABC) = 45
m(BCA) = 30
|AC| = 6 cm
|AB| = x cm
A) 33 B) 23 C) 3 D) 32 E) 22
(YS 1996)
2. m(DCA) = 90
m(CAB) = 90
|DC| = 3 cm
|AB| = 6 cm
|AC| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |DB| ka cm dir?
A) 6 B) 9 C) 62 D) 92 E) 102
(YS 1998)
3. AL // BM
LM BM
m(LAD) = 30
m(DBC) = 30
|AD| = 6 cm
|BD| = 2 cm
|LM| = x cm
Yukardaki verilenlere gre, x ka cm dir?
A) 8 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
(SS 1999)
4. 16 m uzunluundaki bir merdiven yer ile 45 lik a
yapacak ekilde, yere dik bir duvara dayandrlyor.
Buna gre, merdiven ayann duvara olan uzakl
ka m dir?
A) 42 B) 62 C) 72 D) 82 E) 102
(SS 1999 ipt.)
5. ABC bir dik gen
m(BCA) = 90
m(BHC) = 90
|AC| = 20 cm
|AH| = 16 cm
|BC| = x cm
Yukardaki verilenlere gre, x ka cm dir?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 16 E) 18
(SS 1999 ipt.)
6. |CL| = |LB|
|AO| = |OB|
Yukardaki ekilde ABC ve DOC ekenar genler,
[DE] // [AB] ve |DE| = 8 cm olduuna gre, |OL| = x
ka cm dir?
A) B) C) 10 D) 12 E) 14
(SS 1996)
28
3
16
3
C
x
D
A B O
E
L
A
16
C B
H
20
x
A
30
L
M C B
D
6
2
30
x
D
9
3
6
C
B
A
A
45
B C
30
x
6
SORULMU SORULAR
98
7. OABC bir dikdrt-
gen
OD CA
|OD| = x
OABC dikdrtgeni ekildeki gibi 8 birim kareye
blnmtr.
Buna gre, x ka birimdir?
A) B) C) D) E)
(SS 2002)
8. m(LOA) = m(AOK) = 15
Yandaki ekilde A nokta-
snn OK ye gre simetri-
i B, OL ye gre simetri-
i C dir.
|OA| = 5 cm olduuna gre, |CB| ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 9 E) 12
(SS 2001)
9. ABC ikizkenar -
gen
[DE] [BC]
|DF| = 8 cm
|FE| = 3 cm
|BC| = 10 cm
Yukardaki ekilde |AB| = |AC| olduuna gre, ABC
geninin alan ka cm
2
dir?
A) 16 B) 20 C) 32 D) 35 E) 40
(SS 2004)
10. [AB] p
C q
m(pOq) = 30
|OB| = 1 br
|AB| = x br
ABC ekenar gen olduuna gre, |AB| = x ka br
dir?
A) 3 1 B) 2 1 C)
D) E)
(SS 1992)
11. ABC ekenar gen
[DE] [BC]
ekildeki ABC ekenar geninde oldu-
una gre, oran katr?
A) B) C) 4 D) 5 E) 6
(SS 1997)
12. ABC bir ekenar gen
|AD| = |CF| = |BE|
Yukardaki ekilde |BF| = 2|FC| olduuna gre, ABC
ekenar geninin evresinin uzunluunun DEF -
geninin evresinin uzunluuna oran katr?
A) 3 B) 23 C) 33 D) 2 E) 32
(SS 2004)
A
B C
D
F
E

7
2
3
2

||EEBB||
||EECC||

||DDCC||
||DDAA||
==
22
33
A
B C
D
E

3
4
2
3

1
2
C
A B O
p
q
x
1
30
D
E B
A
8
C
F
3
10
C
L
O
B
1
5
15
K
A

8 5
5
4 5
5
2 5
5
4
5
2
5
C B
O A
D
x
ZEL GENLER
99
D - D - D / D - C - A / D - A - D / C - C - A
1. ABC ekenar gen
[DE] // [BC]
[EF] [BC]
|DE| = 5 cm
|EF| = 23 cm
Yukardaki verilere gre, |BF| = x ka cm dir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
2. ABC geninde
[AB] nin [BC] kena-
rna gre simetrii
alndnda [BA
] el-
de ediliyor.
m(ABC) = 30
|AB| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, |AA
| = x ka cm dir?
A) 6 B) 62 C) 63 D) 8 E) 82
3. [BA // [CD
[BE] ve [CE]
aortay
[EF] [BC]
|BF| = 3 cm
|FC| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir?
A) 6 B) 33 C) 32 D) 4 E) 3
4. ABC ve BDE ikizke-
nar gen
[AH] [BE]
[DF] [BE]
|AB| = |AC|
|BD| = |DE|
|HF| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |CE| = x ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 22 E) 42
5. Yandaki ekilde
birbiriyle dik kesi-
en 1. ve 2. cad-
deler verilmitir.
1. caddenin geni-
lii 8 m, 2. cadde-
nin genilii 6 m
dir.
|FE| = 16 m ve |AF| = 21 m olduuna gre, A nokta-
sndaki bir kii en az ka metre yryerek E noktas-
na ular?
A) 21 B) 23 C) 25 D) 27 E) 29
6. AB // ED
m(ABC) = 30
m(BCD) = 75
|BC| = 6 cm
|CD| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |AE| = x ka cm dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12

2
A
E
x
C
B
D
75
30
5 2
6
A
2. cadde
B
E
D
6 m
1
.

c
a
d
d
e
16 m
21 m
8 m
F
C
A
2
B
C
E x
H
F
D
A B
D C
E x
3
F
9
A
B
C
8
30
A
x
A
B C
D
2 3
E
F x
5
SORULAR
100
A - D - B / A - D - A
101
BLG ve BECERLER
Dik gende pisagor teoreminin ne zaman kullanldn bilme
Dik gende pisagor teoreminin nasl uygulandn bilme
Kenarlar tam say olan zel dik genleri ezbere bilme
Hangi durumda klid bantlarnn kullanlacan bilme
klid'in ykseklik bantsnn nasl kullanldn bilme
klid'in dik kenar bantsnn nasl kullanldn bilme
30 60 90 geninin kenarlar arasndaki oranty bilme
45 45 90 geninin kenarlar arasndaki oranty bilme
Dik gende trigonometrik oranlar kullanabilme
kizkenar gene ait temel zellikleri kullanabilme
Kenar uzunluu bilinen ekenar genin yksekliini bulabilme
Ekenar gene ait dier zellikleri kullanabilme
30, 45, 60, 120, 135 ve 150 lik alarn bulunduu genlerde uygulama
yapabilme
04
AI - KENAR
BAINTILARI
genlerin kenarlar ile alar arasndaki ilikileri inceliyoruz.
genin izilebilmesinin temel art
Pisagor teoremi burada da karmza kt.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
104
a - kenar ilikisi s. 105
gen eitsizlii s. 106
Bir gende byk ann karsnda byk kenar
bulunur.
ABC geninde m(A) > m(B) > m(C) a > b > c dir.
Yani byk ann karsnda byk kenar kk a-
nn karsnda kk kenar olur. Ayn kural tersten
de syleyebiliriz. Byk kenarn karsnda byk
a, kk kenarn karsnda kk a bulunur.
ADC bir gen
m(ACD) = 35, m(ABC) = 50 ve m(DAC) = 25
Yukardaki taslak izimde verilenlere gre, aa-
dakilerden hangisi yanltr?
A) |AC| > |AB| B) |AB| > |BD| C) |AC| > |AD|
D) |AC| > |DC| E) |BD| > |AD|
ADC geninde "iki i ann toplam kendilerine
komu olmayan d aya eittir" kuralna gre,
m(ADB) = 25 + 35 = 60 bulunur.
ABD geninde i alar toplamndan m(BAD) = 70
bulunur.
ABD geninde 70 > 60 olduundan |BD| > |AB|
olur. Ancak B seeneinde tam tersi verildii iin,
sorunun cevab B seeneidir.
Cevap B
ABC bir gen
m(BAC) = 70
|AC| > |BC|
Yukardaki verilere gre, C asnn lsnn
tam say olarak en ok ka derece olabileceini
bulalm.
C asnn lsnn en byk deerini bulmak iin B
asnn lsnn en kk deerini bulmamz gere-
kir.
|AC| > |BC| olduundan m(B) > m(A) yani m(B) > 70
dir. Bu durumda B asnn ls en az 71 alnabilir.
m(B) = 71 alndnda m(C) = 39 olur.
ABCD bir drtgen
m(BAC) = 40, m(ACB) = m(ACD) = 60
m(ADC) = 50
Yukardaki verilere gre, a, b, c, d, e uzunluklarn-
dan hangisinin en uzun olduunu bulalm.
nce bilinmeyen alarn llerini bulalm.
ABC geninde
m(ABC) + 40 + 60 = 180 m(ABC) = 80 olur.
ADC geninde
m(CAD) + 60 + 50 = 180 m(CAD) = 70 olur.
zm
B
A
C
D
40
6060
50
c
b
a
d
e
rnek soru
zm
B
A
C
70
rnek soru
B
A
2
5
C
D
35
50
70
60
zm
B
A
2
5
C
D
35
50
rnek soru
B
A
c
C
b
a
AI - KENAR BAINTILARI
4.1 genlerin kenarlar ile alar arasndaki ilikileri inceliyoruz.
105
ABC geninde alara gre sralama yaplrsa,
40 < 60 < 80 olduundan a < d < e olur.
Ayn ilem ADC geninde yaplrsa, 50 < 60 < 70
olduundan e < c < b olur.
Bu durumda en uzun kenar b dir.
B
A
C
D
40
6060
50
c
b
a
d
e
70
80
106
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 3 1, 2, 8 nolu sorular hemen zelim.
Bir gende herhangi iki kenarn toplam uzunluu
nc kenardan daha fazla, herhangi iki kenarn
uzunluklar fark nc kenardan daha az olmak
zorundadr. Bu kurala "gen eitsizlii" denir.
gen eitsizlii genin izilebilmesinin temel
artdr.
|b c| < a < b + c
|a c| < b < a + c
|a b| < c < a + b
ABC bir gen
|AB| = 2 cm
|AC| = 5 cm
|BC| = x
Yukardaki verilere gre, x in alabilecei ka farkl
tam say olabileceini bulalm.
gen eitsizliine gre, 5 2 < x < 5 + 2
3 < x < 7 olmaldr.
x in alabilecei deerler 4, 5, 6 olduundan tanedir.
ABC bir gen
|AB| = 5 cm
|AC| = 6 cm
|BC| = x
m(A) > m(B) olduuna gre, x in alabilecei tam
saylar toplamnn ka olduunu bulalm.
gen eitsizliine gre, 6 5 < x < 6 + 5 1 < x < 11
bulunur.
Ayrca m(A) > m(B) olduundan |BC| > |AC| x > 6
olur. Bu durumda x in alabilecei deerler 7, 8, 9, 10
olur. O halde sorunun cevab 7 + 8 + 9 + 10 = 34
bulunur.
ABCD bir drtgen
|AB| = 4 cm
|BC| = 8 cm
|AD| = 6 cm
|CD| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |BD| = x in alabilecei en
kk tam say deeri ile en byk tam say
deerinin toplamn bulalm.
A
B
C
x
6
4
8 5
D
rnek soru
zm
A
B C
x
6 5
rnek soru
zm
A
B C
x
5
2
rnek soru
A
B C
a
b c
4.2 genin izilebilmesinin temel art
107
ABD geninde gen eitisilii uygulanrsa,
6 4 < x < 6 + 4 2 < x < 10 olur.
Ayn ilem DBC geninde uygulanrsa,
8 5 < x < 8 + 5 3 < x < 13 olur.
Elde edilen eitsizliklerin kesiim blgesi alnrsa
3 < x < 10 sonucuna ulalr. Bu durumda x in en k-
k deeri 4 ve en byk deeri 9 cm olduundan
sorunun cevab 4 + 9 = 13 bulunur.
zm
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 3 3, 4, 5, 6, 9 / Genel Tekrar Testi 22 nolu sorular hemen zelim.
m(A) = 90 ise,
a
2
= b
2
+ c
2
dir.
m(A) > 90 ise,
a
2
> b
2
+ c
2
olur.
m(A) < 90 ise,
a
2
< b
2
+ c
2
olur.
ABC bir gen
|AB| = 6 cm
|AC| = 8 cm
|BC| = x
m(A) > 90 olduuna gre, x in alabilecei ka
farkl tam say olduunu bulalm.
gen eitsizliine gre, 8 6 < x < 8 + 6 2 < x < 14
olur.
m(A) > 90 olduundan x
2
> 8
2
+ 6
2
x
2
> 100
x > 10 olur.
Bu durumda x in alabilecei tam say deerleri 11, 12,
13 olduundan 3 tanedir.
ABC bir gen
|AC| = 13 cm
|BC| = 12 cm
|AB| = x
m(B) < 90 olduuna gre, x in alabilecei ka
farkl tam say olduunu bulalm.
gen eitsizliine gre, 13 12 < x < 13 + 12
1 < x < 25 olur.
m(B) < 90 olduuna gre, 13
2
< 12
2
+ x
2
169 < 144 + x
2
25 < x
2
5 < x yani x > 5 tir.
x, 5 ten byk ve 25 ten kk olduuna gre, x in
alabilecei 25 5 1 = 19 farkl tam say vardr.
ABC dik gen
[BA] [AC]
|BD| = 12 cm
|DC| = 9
Yukardaki verilere gre, |BC| = x in alabilecei
farkl tam say deerlerini bulalm.
A
12
B C x
9
D
rnek soru
zm
A
12
B C
x 13
rnek soru
zm
A
x
B C
6 8
rnek soru
A
B C
a
c b
A
B C
a
c b
A
B C
a
c b
4.3 Pisagor teoremi burada da karmza kt.
108
lk nce DBC geninde gen eitsizliini uygulay-
alm.
12 9 < x < 12 + 9
3 < x < 21
m(ABD) = a alnrsa m(BDC) = 90 + a olur. (iki i
ann toplam kendilerine komu olmayan d aya
eittir.)
m(BDC) > 90 byk olduun iin,
x
2
> 12
2
+ 9
2
x
2
> 144 + 81
x
2
> 225
x > 15
Sonu olarak 15 < x < 21 olur. x; 16, 17, 18, 19, 20 ola-
bilir.
ABC bir gen
m(ABC) > 45
|AB| = 42 cm
|BC| = 7 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| = x in alabilecei en
kk tam say deeri ka cm dir?
m(ABC) > 45 verilmi. Ancak biz m(ABC) = 45 iken,
|AC| = x in ka cm olacan bulalm.
[AH] [BC] olacak ekilde [AH] izilirse, ABH dik -
geni 45 45 90 geni olur.
|AB| = 42 cm olduundan, |AH| = |BH| = 4 cm olur.
Bu durumda |HC| = 7 4 = 3 cm dir.
Oluan AHC dik geninde pisagor teoremi uygula-
nrsa, x = 5 cm bulunur. (3 - 4 - 5 geni).
Ancak m(ABC) > 45 verildiine gre, x > 5 cm dir.
Bu durumda x in alabilecei en kk tam say dee-
ri 6 cm dir.
ABC bir
ikizkenar gen
|AC| = |BC|
|AB| = 6 cm
m(ACB) < 60
Yukardaki verilere gre, ABC geninin evresi-
nin en kk tam say deeri ka cm dir?
m(A) = m(B) = ve
m(C) = , ayrca,
|AC| = |BC| = x olsun.
< 60 olduundan
2 > 120
> 60 olur.
Bu durumda > dolaysyla x > 6 cm olur.
Burada |AC| ve |BC| uzunluklarnn tam say olma ko-
ulu olmad iin x e 7 veremeyiz.
evre(ABC) = (2x + 6) cm olduundan, x > 6 eitsiz-
liinin her iki tarafn 2 ile arpp 6 eklersek,
2x > 12
2x + 6 > 18 yani,
evre(ABC) > 18 elde edilir.
Buna gre, ABC geninin evresinin en kk tam
say deeri 19 cm dir.
A
B C

x
x
6
zm
A
B C
6
rnek soru
A
B C H
x 42
45
45
4
4 3
zm
A
B C 7
x 42
rnek soru
a
A
12
B C x
9
D
90 + a
zm
109
zellik
ABC geninde [AD] kenarortay olmak zere,
m(A) = 90 ise, |AD| = |BD| = |DC|
m(A) = 90 ise, |AD| < |BD|
m(A) = 90 ise, |AD| > |BD|
ABC bir gen
[BD] ve [CD]
aortay
|BE| = |EC|
|DE| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| nin en kk tam
say deeri ka cm dir?
|BE| = |EC| = x alrsak, |BC| = 2x olur.
[BD] ve [CD] aortay olduundan
m(BDC) = 90 +
olduundan m(BDC) > 90 dir.
BDC geninin D as geni a olduundan [DE] ke-
narortay iin |DE| < |BE| yani 3 < x yazlr.
Bu durummda 2x > 6 olur.
O halde, |BC| = 2x in alabilecei en kk tam say
deeri 7 cm dir.
ABC bir gen
|AB| = 10 cm
|AC| = 6 cm
m(BAC) =
Yukardaki ekilde, > 110 olduuna gre, |BC| = x
in alabilecei en kk tam say deeri ka cm
dir?
nce = 120 olduu durumdaki |BC| uzunluunu
bulalm.
[BH] [HC] olacak ekilde [BH] ve [HA] izilip HBC
dik geni oluturulursa,
HBA dik geni 30 - 60 - 90 geni olur.
|AB| = 10 cm olduundan
|HA| = 5 cm ve |BH| = 53 cm olur.
HBC dik geninde pisagor bants uygulanrsa,
|BC|
2
= |BH|
2
+ |HC|
2
yani
x
2
= (53)
2
+ 11
2
x
2
= 75 + 121
x
2
= 196
x = 14 cm olur.
Ancak, soruda A asnn ls 120 den byk ve-
rildii iin, |BC| > 14 cm olur.
O halde, x in en kk tam say deeri 15 cm olur.
120
60
30
H
B C x
A
6
53
5
zm
B C x
A
6 10
rnek soru
m(A)
2
A
B
D
C
3
E x x
zm
A
B
D
C
3
E
rnek soru
A
B D C
BU KONUDA ZETLE...
110
1.
ABC geninde byk ann karsnda byk
kenar, kk ann karsnda kk kenar bulu-
nur. Tam tersine, byk kenarn karsnda byk
a, kk kenarn karsnda kk a bulunur.
Yani, m(A) > m(B) > m(C) a > b > c dir.
2.
ABC geni geni al gen ise, yani alardan
birinin ls 90 den fazla ise, geni ann kar-
sndaki kenar, ABC geninin en uzun kenardr.
m(A) = > 90 ise, BC kenar ABC geninin
en uzun kenardr.
3.
Bir gende herhangi iki kenarn uzunluklar top-
lam nc kenardan daha fazla, herhangi iki ke-
narn uzunluklar fark ise, nc kenardan daha
azdr. Bu kurala gen eitsizlii denir.
|b c| < a < b + c
|a c| < b < a + c
|a b| < c < a + b
4. i)
ABC geninde m(A) = 90 ise,
a
2
= b
2
+ c
2
dir. (Pisagor teoremi)
ii)
ABC geninde m(A) < 90 ise,
a
2
< b
2
+ c
2
dir.
iii)
ABC geninde m(A) > 90 ise,
a
2
> b
2
+ c
2
dir.
5.
a < x + y < b + c
6.
7. m(A) = 90 ve
[AD] kenarortay ise,
|AD| = |BD| = |DC|
A
C B D

b c
x
b c
< <
+
2 2
A
B C D
c
x
b
A
B C
D
c
x
b
a
y
A
B C
c b
a
A
B C
c b
a
A
B C
c b
a
A
B C
c b
a
A
B C
A
B C
c b
a

Kavrama Testi ( 4.1 - 4.3 )
111
1. ABC bir gen
m(ABC) = 60
m(BAC) = 55
Yukardaki verilere gre, ABC geninin kenarlar
arasndaki sralama aadakilerden hangisidir?
A) |AC| > |BC| = |AB| B) |AC| > |AB| > |BC|
C) |BC| > |AB| > |AC| D) |AB| > |AC| > |BC|
E) |AB| > |BC| > |AC|
2. ABC bir gen
m(BAC) = 60
|AC| > |AB| olduuna gre, m(A CB) = x in ala-
bilecei en byk tam say deeri ka derecedir?
A) 57 B) 58 C) 59 D) 60 E) 61
3. ABC bir gen
|AB| = 5 cm
|AC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x in alabilecei en
kk tam say deeri ka cm dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
4. ABC bir gen
|AB| = 4 cm
|AC| = 7 cm
|BC| = 2x + 1 cm
Yukardaki verilere gre, x in alabilecei tam say
deerleri toplam katr?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
5. ABC bir gen
|BC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, evre(ABC) nin en kk
tam say deeri ka cm dir?
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10
6. ekilde
|AD| = 3 cm
|DC| = 7 cm
|AB| = 4 cm
|BC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| = x ka farkl tam say
deeri alabilir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
D
A C
5
4
B
3
7
x
A
B C 5
A
B C 2x + 1
4
7
A
B C
4
x
5
A
B C
60
x
A
B C
55
60
KAVRAMA TEST
112
7. ABC bir gen
|AC| = 5 cm
|BC| = 6 cm
m(C) > m(A)
Yukardaki verilere gre, |AB| = x in alabilecei ka
farkl tam say deeri vardr?
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
8. ABC ve DAC birer
gen
[AB] [BC]
m(DAC) = 58
m(DCA) = 62
Yukardaki verilere gre, ekildeki en uzun kenar
aadakilerden hangisidir?
A) |AB| B) |BC| C) |CD| D) |DA| E) |AC|
9. ABC bir gen
|AB| = 6 cm
|BC| = 4 cm
ABC geni eitkenar gen olduuna gre, |AC| = x
in alabilecei ka farkl tam say deeri vardr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
10. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AD| = |DC|
|BD| = 4 cm
|EC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |AE| = x in alabilecei en
kk ve en byk tam say deerlerinin toplam ka
cm dir?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
11.
Yukardaki doru paralarndan herhangi seilip
gen oluturulmak isteniyor.
Buna gre, aadakilerden hangisi bir gen belirt-
mez?
A) I, II ve III B) I, II ve IV C) I, IV ve V
D) II, III, IV E) II, IV, V
12. ABC bir gen
|AB| = 9 cm
|BC| = 12 cm
m(A BC) > 90 olduuna gre, |AC| = x in alabilecei
en kk tam say deeri ka cm dir?
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
A
B C
x
12
9
I.
3 cm
II.
5 cm
III.
6 cm
IV.
9 cm
V.
10 cm
E
C B
A
D
4
x
5
A
B C
x
4
6
D
A C
B
58 62
A
B C
5
6
x
113
D - C - B / A - D - A / E - D - B / E - B - C
1. D, ABC geninin
i blgesinde bir nokta
|AB| = 5 cm
|AC| = 8 cm
|DB| = 3 cm
|DC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x in alabilecei tam
say deerlerinin toplam ka cm dir?
A) 12 B) 15 C) 18 D) 21 E) 25
2. ABC bir gen
m(A) > 90
|AB| = 6 cm
|BC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| = x in alabilecei ka
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
3. D, ABC geninin
i blgesinde bir
nokta
|AC| = 7 cm
|DB| = 3 cm
|DC| = 5 cm
Yukardaki ekilde |AB| ve |BC| uzunluklar da cm
cinsinden birer tam say olduuna gre, |AB| = x in
en byk deeri ka cm dir?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
4. ABC bir gen
|AB| = |AD|
|AC| |DC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |BD| = x in en byk tam
say deeri ka cm dir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
5. ABC ekenar gen
|BC| = 12 cm
D, [AC] zerinde
bir nokta
|BD| = x
Yukardaki verilere gre, x in en kk tam say de-
eri ka cm dir?
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
6. ABC bir dik gen
[BA] [AC]
m(ABC) = 45
|AC| = 12 cm
Yukardaki ekilde, D, [BC] zerinde bir nokta ol-
duuna gre, |AD| = x in alabilecei tam say deer-
lerinin toplam ka cm dir?
A) 50 B) 45 C) 42 D) 38 E) 30
A
B D C
12
x
45
A
B C 12
D
x
A
B C x D
A
B C
D
7
3 5
x
A
B C
x 6
10
A
B C
D
5
8
3 4
x
GENEL TEKRAR TEST
114
7. ABC bir gen
m(BAC) = 70
m(BEC) = 110
m(BDC) = x
Yukardaki verilere gre, x in en kk ve en byk
tam say deerlerinin toplam ka derecedir?
A) 176 B) 178 C) 180 D) 182 E) 184
8. ABCD bir drtgen
[BD] kegen
|AB| = 3 cm
|AD| = 5 cm
|DC| = 4 cm
|BC| = x
Yukardaki ekilde, |BD| nin alabilecei en kk
tam say deerine karlk x in alabilecei en byk
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
9. D, ABC geni
iinde bir nokta
[BA] [AC]
|BD| = 5 cm
|DC| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x in alabilecei ka
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
10. ABC bir gen
[AH] [BC]
m(B) = 35
m(C) = 60
Yukardaki ekilde, |BH| = x, |AH| = y ve |HC| = z
olduuna gre, aadaki sralamalardan hangisi do-
rudur?
A) x > y > z B) x > z > y C) y > x > z
D) y > z > x E) z > x > y
11. ABC bir gen
[AH] [BC]
m(BAH) < 45
|AC| > |AB|
Yukardaki ekilde |BH| = x, |AH| = y ve |HC| = z
olduuna gre, aadaki ifadelerden hangisi kesin-
likle yanltr?
A) y > x B) z > x C) y > z
D) |AB| = z E) |AC| = x
12. ABC bir gen
m(A) = 3
m(C) =
|AB| < |AC| < |BC|
Yukardaki ekilde verilen ABC geninin tm a-
larnn ls tam say olduuna gre, ABC asnn
ls en az ka derece olabilir?
A) 37 B) 38 C) 39 D) 40 E) 41
A
B C
3
A
y
B H C z x
35
60
A
y
B H C z x
A
B C
D
5
12
x
A
B D
C
3 5
x 4
70
x
110
A
B C
D
E
115
13. ABC bir gen
|AB| = |AC|
|BC| < |AC|
m(ABC) =
Yukardaki verilere gre, nn en kk tam say de-
eri ka derecedir?
A) 61 B) 66 C) 71 D) 75 E) 76
14. ABC bir gen
m(C) = 55
|BC| = a
|AC| = b
|AB| = c
Yukardaki verilere gre, aadakilerden hangisi a,
b ve c nin tm deerleri iin yanltr?
A) a < c < b B) b < c < a C) b < a < c
D) c < a < b E) c < b < a
15. , ve ABC
geninin d alar
|BC| = 10 cm
|AB| = 7 cm
|AC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, aadaki sralamalardan
hangisi dorudur?
A) < < B) < < C) < <
D) < < E) < <
16. ABC bir gen
|AB| = x + 4 cm
|AC| = 2x
|BC| = 13 cm
Yukardaki verilere gre, x in alabilecei ka farkl
tam say deeri vardr?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
17. ABC bir gen
|AB| = 11 cm
|AC| = x + 5 cm
|BC| = 3x 1 cm
x bir tam say
Yukardaki ekilde, m(A) > m(C) > m(B) olduuna
gre, evre(ABC) ka cm dir?
A) 23 B) 27 C) 31 D) 35 E) 39
18. ABCD bir drtgen
|AB| = |DC| = 3 cm
|AD| = 10 cm
|BC| = 12 cm
|BD| = (2n + 1) cm
n bir tam say
Yukardaki verilere gre, |BD| ka cm dir?
A) 7 B) 9 C) 10 D) 11 E) 13
A
B D
C
3 10
12
3
2n + 1
A
B C 3x 1
11 x + 5
A
B C 13
x + 4 2x
5
7
10 C
B
A
A
B C a
c b
55
A
B C
116
19. ABC bir gen
m(A) > 90
[BD] kenarortay
|BD| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x in alabilecei ka
A) 11 B) 9 C) 7 D) 6 E) 5
20. ABC bir gen
[AD] kenarortay
|AC| = 4 cm
|AD| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| = x in alabilecei tam
say deerlerinin toplam ka cm dir?
A) 36 B) 28 D) 22 D) 17 E) 13
21. ekilde,
|AB| = 4 cm
|BC| = 4 cm
|AC| = x
m(B) > 60
Yukardaki verilere gre, x ka farkl tamsay deeri
alabilir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
22. ABC bir gen
m(BAC) = 70
m(ABC) = 60
|AC| = b
|AB| = c
|BC| = a
Yukardaki verilere gre, |a b| + |c b| |a c| ifa-
desi aadakilerden hangisine eittir?
A) 0 B) a C) 2a
D) a + b E) 2a 2c
23.
Yukardaki verilere gre, ABC geninin ykseklik-
leri (h
a
, h
b
, h
c
) arasndaki sralama aadakilerden
hangisidir?
A) h
a
> h
b
> h
c
B) h
a
> h
c
> h
b
C) h
b
> h
a
> h
c
D) h
c
> h
b
> h
a
E) h
b
> h
c
> h
a
24. ABC bir gen
|AB| = |AD|
|AC| = 5 cm
|DC| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |AD| nin alabilecei ka
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A
B C 3 D
5
A
B C
75
65
A
B C a
70
60
b
c
A
B C
x
4
4
A
D B C
x
4
2
A
D
B C x
6
117
B - A - D / C - B - E / C - B - A / A - E - D / A - C - B / E - D - D / E - B - A / A - D - A
1. ABC bir gen
m(BAD) = 15
m(DAC) = 65
m(ABC) = 50
Yukardaki verilere gre, aadaki ifadelerden hangi-
si yanltr?
A) |AB| = |AC| B) |AB| = |DC|
C) |AC| > |AD| D) |AD| > |BD|
E) |AB| > |DC|
2. evresi 8 cm ve kenar uzunluklar tam say olan ka
farkl gen izilebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3.
Yukardaki ekilde, A as geni a olan bir ABC
geni verilmitir.
m(A) = 2a 20 ve m(B) = a + 20 olduuna gre,
a nn deer alabilecei en geni aralk aadakiler-
den hangisidir?
A) (55, 60) B) (55, 70) C) (60, 70)
D) (45, 60) E) (45, 70)
4.
ABC geninde ls en kk olan a A as,
BCD geninde ls en byk olan a D asdr.
|AC| = 10 cm ve |BD| = 6 cm olduuna gre, |BC| = x
in alabilecei tam saylarn toplam ka cm dir?
A) 17 B) 21 C) 24 D) 28 E) 30
5. ABC bir gen
m(BAC) > 90
[AD] kenarortay
|AD| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| nin en kk tam sa-
y deeri ka cm dir?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
6. d
1
// d
2
m(ACB) = m(BCD)
|BC| = 16 cm
|AC| = x
Yukardaki verilere gre, x in alabilecei en kk
A) 16 B) 14 C) 12 D) 10 E) 9
d
1
d
2
C D
A B
x
16
A
B D C
6
A
B C
D
6
x
10
A
B C
a + 20
2a 20
A
50
B C D
1
5
65
SORULAR
118
E - A - A / C - B - E
119
BLG ve BECERLER
Dik genin kenarortay zelliklerini bilme
genin kenarlar ile alar arasndaki ilikiyi bilme
gende gen eitsizlii kuraln uygulayabilme
Gerektiinde pisagor teoremini gen eitsizlii ile birlikte kullanabilme
05
GENN ALANI
Alan kavram ve gensel blgenin alan
Dik genin alan dik kenarlarn arpmnn yarsdr.
Geni al genin alann hesaplarken ykseklii grmek marifet ister.
Kenar uzunluklar bilinen ikizkenar genin alann nasl hesaplarz?
Ekenar genin alann hesaplarken forml bilmeniz yeterli.
zel al genlerin alanlarn hesaplarken dikme ineriz.
genlerin ykseklikleri ayn ise, tabanlar oran alanlar orandr.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
122
taban s. 123
ykseklik s. 123
birimkare (br
2
) s. 123
santimetrekare (cm
2
) s. 123
metrekare (m
2
) s. 123
GENN ALANI
5.1 Alan kavram ve gensel blgenin alan
123
Bir genin alan, bir kenarnn uzunluu ile o ke-
narna ait yksekliinin arpmnn yarsna eittir.
ekildeki ABC geninin alan ile bulu-
nur.
ekilde ABC geninde |BC| = 8 br ve |AH| = 4 br
olduuna gre,
bulunur.
ekildeki tm taral kareleri saydmzda 16 tane
birimkare olduunu grrz.
Bir kenar 1 cm olan karenin alan 1 cm
2
, bir kenar
1 m olan karenin alan 1 m
2
dir.
ABC bir gen
[BH] [AC]
|AH| = 2 cm
|HC| = 7 cm
|BH| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin alann
bulalm.
ekildeki ABC genine ait [AC] kenarnn uzunluu
ve [AC] kenarna ait ykseklik verildiine gre,
bulunur.
ABC bir gen
[AH] [BC]
|BC| = 16 cm
Alan(ABC) = 40 cm
2
Yukardaki verilere gre, [AH] yksekliinin uzun-
luunu bulalm.
olduuna gre, bu eitlikte
verilen deerleri yerine yazarsak
ABC bir gen
[FE] [AB]
[FD] [AC]
|AB| = 8 cm
|AC| = 10 cm
|FE| = 3 cm
|FD| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
A
B C
3
F
E
D
5
rnek soru

40
16
2
40 8 5 =

= =
x
x x cm bulunur.

Alan ABC
BC AH
( )
| | | |
=

2
zm
A
B C
x
H
rnek soru

Alan ABC
AC BH
cm ( )
| | | |
=

=

= =
2
9 6
2
54
2
27
2
zm
A
B C
H
2
7 6
rnek soru

Alan ABC
BC AH
br ( )
| | | |
=

=

= =
2
8 4
2
32
2
16
2

| | | | BC AH
2
A
8
H
B C
4
[AF] doru parasn izersek ABC genini iki ge-
ne ayrabiliriz. ABF geni ile AFC genlerinin alan-
lar toplam ABC geninin alanna eittir.
Buna gre, Alan(ABC) = Alan(ABF) + Alan(AFC)
bulunur.
ABC bir gen
[AH] [BC]
[CD] [AB]
|BC| = 15 cm
|AH| = 6 cm
|AB| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |CD| nin ka cm olduunu
bulalm.
ABC geninin alan ile ya da
ile bulunabilir.
Buna gre,
bulunur.

| | | | | | | |
| |
|
BC AH AB CD
CD
CD
=

=

2 2
15 6
2
9
2
90
2
9 ||
| | | |
2
90 9 10 = = CD CD cm

| | | | AB CD
2
| | | | BC AH
2
zm
A
B C
H
D
rnek soru

Alan ABC
AB FE AC FD
Alan ABC
( )
| | | | | | | |
( )
=

+

=

2 2
8 33
2
10 5
2
12 25 37
2
+

= + = cm
A
B C
3
F
E
D
5
8 10
zm
GENN ALANI
124
5.2 Dik genin alan dik kenarlarn arpmnn yarsdr.
Yukardaki ABC dik geninde [AB] ile [AC] dik ke-
narlar olduuna gre, ABC geninin alan
ile bulunur.
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
|AC| = 12 cm
|BC| = 13 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
Pisagor teoremini kullanarak nce |AB| uzunluunu
bulalm.
|BC|
2
= |AB|
2
+ |AC|
2
13
2
= |AB|
2
+ 12
2
169 = |AB|
2
+ 144
|AB|
2
= 25
|AB| = 5 cm bulunur.
ABC dik geninin 5 12 13 geni olduunu ba-
tan fark ettiyseniz, pisagor teoremini kullanmanza
gerek yok.
Dik genin alan, dik kenarlar arpmnn yars
olduuna gre,
bulunur.

Alan ABC
AB AC
cm ( )
| | | |
=

=

= =
2
5 12
2
60
2
30
2
zm
A
B C
12
13
rnek soru

| | | | AB AC
2
A
B C
ABC bir gen
[BA] [AC]
[AH] [BC]
|AB| = 5 cm
|AC| = 10 cm
unu bulalm.
ile ya da ile bulu-
nabilir.
Buna gre, eitlii yazlr.
Bu eitlii kullanabilmek iin nce pisagor teo-
remiyle |BC| uzunluunu hesaplamalyz.
|BC|
2
= |AB|
2
+ |AC|
2
|BC|
2
= 5
2
+ 10
2
|BC|
2
= 25 + 100
|BC|
2
= 125 |BC| = 125
|BC| = 55 cm olur.
eitliinde bilinen deerleri
yerine yazarsak
ABC bir dik gen
[BA] [AC]
m(ABC) = 60
|BC| = 43 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
ABC dik genin-
de m(ABC) = 60
olduundan
m(ACB) = 30
olur.
Buna gre, ABC geni 30 60 90 genidir.
90 nin kars |BC| = 43 cm olduundan, 30 nin kar-
s ve 60 nin kars
|AC| = 23
.
3 = 6 cm olur.
O halde
bulunur.
ABC bir dik
gen
[BA] [AC]
|AB| = |AC|
|BC| = 12 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
|AB| = |AC| olduundan ABC dik geni ikizkenar dik
gendir. O halde m(B) = m(C) = 45 dir.
kizkenar gende tabana inen ykseklik, hem
aortay hem de kenarortay olduundan
[AH] [BC] olacak ekilde [AH] izilirse,
m(BAH) = m(HAC) = 45 olur. Bu durumda
|AH| = |BH| = |HC| = 6 cm olur.
O halde,
bulunur.

Alan ABC
BC AH
cm ( )
| | | |
=

=

=
2
12 6
2
36
2
A
B C
45 45
6
45 45
6 6 H
zm
A
B C
12
rnek soru

Alan ABC
AB AC
cm
( )
| | | |
=

=

= =
2
2 3 6
2
12 3
2
6 3
2

| | AB cm = =
4 3
2
2 3
A
B C
60
4 3
30
6 2 3
zm
A
B C
60
4 3
rnek soru

5 10
2
5 5
2
10 5
10
5
10 5
5
2 5
=

=
= = =
x
x
x cm bulunur.

| | | | | | | | AB AC BC AH
=

2 2

| | | | | | | | AB AC BC AH
=

2 2

| | | | BC AH
2
Alan ABC
AB AC
( ),
| | | |
2
zm
A
B C
10
5
H
x
rnek soru
GENN ALANI
125
ABC bir dik
gen
[BA] [AC]
[AH] [BC]
|AB| = 3 cm
|BH| = 1 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
[BA] [AC] ve
[AH] [BC] oldu-
undan genin
bilinmeyen uzun-
luklarn bulmak
iin klid bant-
larn kullanrz.
|AB|
2
= |BH|
.
|BC| olduundan
3
2
= 1
.
(1 + x) 9 = 1 + x x = 8 cm olur.
|AH| = h olsun. |AH|
2
= |BH|
.
|HC| olduundan
h
2
= 1
.
8 h = 22 cm olur.
O halde,
bulunur.

Alan ABC
BC AH
cm ( )
| | | |
=

=

=
2
9 2 2
2
9 2
2
A
B C
3
H 1
h 2 2
x
8
zm
A
B C
3
H 1
rnek soru
GENN ALANI
126
5.3 Geni al genin alann hesaplarken ykseklii grmek marifet ister.
ABC geninin C asnn ls 90 den byk ol-
duu iin ABC geni geni al gendir. Geni
al genlerde, geni ay oluturan kenarlara
ait ykseklikler genin d blgesinde kalr. Yuka-
rdaki ekilde, A noktasndan [BC] kenar zerinde-
ki noktalara ykseklik izilemez. (nk izilen
tm doru paralar BC kenar ile 90 lik a olu-
turmaz). Ancak BC kenar (ekildeki gibi saa do-
ru) uzatlrsa [AH] ykseklii BC kenarna ait yk-
seklik olur.
Buna gre ABC geninin alan ile bu-
lunur.
AC kenarna ait ykseklii izmek isterseniz, AC yi
uzatp B noktasndan AC nin uzantsna dikme ine-
bilirsiniz.
ABC bir dik
gen
[AB] [BC]
|AB| = 8 cm
|DC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, ADC geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
ADC geninin D as geni a olduundan [DC]
kenarna ait ykseklik [AB] dir.
Buna gre,
bulunur.

Alan ADC
DC AB
cm ( )
| | | |
=

=

=
2
5 8
2
20
2
zm
A
B C
D 5
8
rnek soru

| | | | BC AH
2
A
B H
C
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 4, 5, 6, 9, 10 nolu sorular hemen zelim.
ABC bir dik
gen
[BA] [AC]
|DC| = 12 cm
Alan(DBC) = 48 cm
2
olduuna gre, |AB| = x in
Geni al DBC geninin [DC] kenarna ait ykseklik
[AB] olduundan
48 = 6x
x = 8 cm bulunur.

Alan DBC
DC AB x
( )
| | | |
=

=

2
48
12
2
zm
A
B C
D
x
12
rnek soru
GENN ALANI
127
5.4 Kenar uzunluklar bilinen ikizkenar genin alann nasl hesaplarz?
Kenar uzunluklar |AB| = |AC| = x ve |BC| = a olan
ikizkenar genin alan bulunurken farkl uzunluk-
taki kenara ait ykseklik izilir. ekilde |BC| = a
uzunluu dier kenarlardan farkl olduundan [BC]
ye ait [AH] ykseklii izilir. |AH| = h yi bulmak iin
AHC dik geninde pisagor teoremi uygulanr.
ABC ikizkenar
gen
|AB| = |BC| = 13 cm
|AC| = 10 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
[AC] kenar farkl
uzunlukta olduu
iin, bu kenara ait
[BH] ykseklii
izilirse, [BH] ayn
zamanda kenaror-
tay olur.
|AC| = 10 cm olduundan |AH| = |HC| = 5 cm olur.
BHC dik geninde |BC| = 13 cm ve |HC| = 5 cm
olduundan |BH| = 12 cm olur. (5 12 13 geni)
O halde,
bulunur.

Alan ABC
AC BH
cm ( )
| | | |
=

=

=
2
10 12
2
60
2
A
B C
13
5
13
5
H
12
zm
A
B C
13
10
13
rnek soru
a
2
a
2
A
B C
a
x x
A
B C
x x
h
H
5.5 Ekenar genin alann hesaplarken forml bilmeniz yeterli.
Kenar uzunluklar a cm olan ekenar genin alan
bir kenarnn karesinin 3 katnn 4 e blmne
eittir. Buna gre, tr.
Alan 163 cm
2
olan ekenar genin evre uzun-
luunun ka cm olduunu bulalm.
rnek soru

Alan ABC
a
( ) =

2
3
4
A
B C
a
a
a
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 12 / Kavrama Testi 2 10 / Genel Tekrar Testi 12 nolu sorular hemen zelim.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 8 / Genel Tekrar Testi 2, 4 nolu sorular hemen zelim.
Alan 163 cm
2
olan ekenar genin bir kenar uzun-
luu a cm olsun.
Buna gre,
Bir kenar uzunluu a = 8 cm olan ekenar genin
evresi 3
.
a = 3
.
8 = 24 cm bulunur.

a a
a a cm olur
2 2
2
3
4
16 3
4
16 64 8
= = = = .
zm
GENN ALANI
128
5.6 zel al genlerin alanlarn hesaplarken dikme ineriz.
zel al bir genin alan hesaplanrken aada
verilen sinsl forml kullanabileceimiz gibi,
bilinen kenarlardan birine ait ykseklii hesapla-
yarak da alan bulabilirsiniz.
m(BAC) = , |AB| = c ve |AC| = b ise,
Alan(ABC) =
P
.
c
.
b
.
sin ile bulunur.
Bu formlde kullanacanz sins deerleri aa-
da verilmitir.
sin30 = sin150 =
P
sin45 = sin135 =
sin60 = sin120 =
ABC bir gen

m(BAC) = 30
|AB| = 8 cm
|AC| = 6 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
Sinsl alan formln uygularsak,
Alan(ABC) =
P
.
|AB|
.
|AC|
.
sin30
=
P
.
8
.
6
.
P
= 12 cm
2
bulunur.
Bu forml kullanmadan aadaki yolla da zebiliriz.
[CH] [AB] olacak ekilde
[CH] yi izersek, AHC geni
30 60 90 geni olur.
90 nin kars |AC| = 6 cm ol-
duundan 30 nin kars
|HC| = = 3 cm olur.
O halde bulu-
nur.
ABC bir gen
m(BAC) = 135
|AB| = 6 cm ve |AC| = 52 cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
A
B C
6
135
5 2
rnek soru

Alan ABC
AB CH
cm ( )
| | | |
=

=

=
2
8 3
2
12
2

6
2
A
B
C
6
8
30
3
H
zm
A
B
C
6
8
30
rnek soru
A
B
C
b c
Bu alt baln pekimesi iin Genel Tekrar Testi 16 nolu sorular hemen zelim.
Sinsl alan formln kullanarak hesaplarsak,
Alan(ABC) =
P
.
|AB|
.
|AC|
.
sin135
=
P
.
6
.
52
.
= 15 cm
2
bulunur.
Forml kullanmadan aadaki gibi de zebilirsiniz.
m(BAC) = 135 > 90 olduundan ABC geni al
gendir. Bu durumdan [AB] kenarna ait ykseklik
genin dndaki [CH] doru parasdr.
m(BAC) = 135 olduundan m(HAC) = 45 olur. AHC
dik geni 45 45 90 geni olduundan 90
nin kars |AC| = 52 iken 45 nin kars
olur.
O halde bu-
lunur.
ABC bir gen
|AB| = 8 cm
|AC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin alan en
fazla ka cm
2
olabilir?
m(BAC) = x olsun. nn deeri 90 ye yaklatka
ABC geninin alan artar, 90 den uzaklatka
ABC geninin alan azalr.
= 90 olduunda Alan(ABC) en byk deerini
alr.

= =

= 90
8 10
2
40
2
iken Alan ABC cm dir ( ) .
A
B C
10 8
zm
A
B C
10 8
rnek soru

Alan ABC
AB CH
cm ( )
| | | |
=

=

=
2
6 5
2
15
2

| | CH cm = =
5 2
2
5
A
B C
6
135
5 2
H
45
5
zm
GENN ALANI
129
5.7 genlerin ykseklikleri ayn ise, tabanlar oran alanlar orandr.
ki genin ykseklikleri eit ise bu genlerin
alanlar oran tabanlar oranna eittir.
d
1
// d
2
olduundan ABC ve ACD genlerinin yk-
seklikleri eittir ve h birimdir.
Bu durumda, dir.
ABC bir gen
|BD| = 2 cm
|DC| = 8 cm
Yukardaki ekilde ABD geninin alan 6 cm
2
olduuna gre, ABC geninin alan ka cm
2
dir?
A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
(SS 1998)
A
B C
D 2 8
rnek soru

Alan ABC
Alan ACD
x h
yh
x
y
( )
( ) .
=
=
2
2
A
B x C y D
h
d
1
d
2
h
Bu alt baln pekimesi iin Genel Tekrar Testi 9 nolu sorular hemen zelim.
|BD| = 2 cm ve |DC| = 8
cm olduuna gre,
olur.
Alan(ABD) = 6 cm
2
verildiine gre, yukardaki eitlik-
te yerine yazlrsa,
Alan(ADC) = 24 cm
2
olur.
Bu durumda,
Alan(ABC) = Alan(ABD) + Alan(ADC) = 6 + 24 = 30 cm
2
bulunur.
Cevap: D
ABC bir dik
gen
[BA] [AC]
|BA| = 6 cm
|AC| = 10 cm
|BD| = 2|DC|
Yukardaki verilere gre, ABD geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
|BD| = 2|DC| ise |DC| = k alnrsa, |BD| = 2k olur. Bu
durumda, Alan(ADC) = S alnrsa, Alan(ABD) = 2S
olur.
O halde Alan(ABD) = 2
.
S = 2
.
10 = 20 cm
2
bulunur.
ABC ekenar
gen,
BCD dik gen
[DC] [BC]
|BC| = 6 cm
Taral blgelerin alanlar eit olduuna gre,
|DC| = x in ka cm olduunu bulalm.
Alan(ABE) = Alan(DEC) = A olsun.
Alan(EBC) = B olsun.
Dikkat edilirse Alan(ABC) = Alan(DBC) dir.
93 = 3x
x = 33 cm bulunur.
|DB| = 3 cm
|BC| = 2 cm
|CE| = 4 cm
ADF ve FCE genlerinin alanlar eit olduuna
gre, |AD| = x in ka cm olduunu bulalm.
A
D
F
x
E
4 C 2
B
3
rnek soru
6 3
4
6
2
2
=
x
A
E
D
x
B
6
C
A
A
B
zm
A
E
D
x
B
6
C
rnek soru

Alan ABC
AB AC
S
S
S cm
( )
| | | |
=

=

=
=
2
3
6 10
2
3 30
10
2
oolur.
A
B C
D
6
10
2S
S
2k k
zm
A
B C
D
6
10
rnek soru

6 1
4 Alan ADC ( )
=

Alan ABD
Alan ADC
( )
( )
= =
2
8
1
4
A
B C
D 2 8
24
6
zm
GENN ALANI
130
Taral alanlar eit olduu iin
Alan(ABC) = Alan(DBE) dir.
P
.
2
.
(3 + x)
.
sinB =
P
.
3
.
6
.
sinB
6 + 2x = 18
2x = 12
x = 6 cm bulunur.
ABC ve BCD dik gen,
[AB] [AC]
[BC] [CD]
[AE] [BC]
|BE| = |CD|
|AB| = 42 cm
Yukardaki verilere gre, BCD geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
ABC geninde klidin dik kenar bants uygulanr.
(42)
2
= |BE|.|BC| 32 = |BE|
.
|BC|
Alan(BCD) = dir.
|BE| = |CD| olduu iin
Alan(BCD) = bulunur.
Kenarortay - Alan likisi
1.
Kenarortaylar genin alann birbirine e be
paraya bler.
Alan(ABC) = 6S
ABC bir gen
[AE] ve [BD] kenarortay
m(ABD) = 45
|AB| = 42 cm
|FD| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(EFDC) ka cm
2
dir?
[AE] ve [BD] kena-
rortay olduundan
F noktas ABC -
geninin arlk mer-
kezidir. F noktasn-
dan geen [CK] i-
zilirse, [CK] da ke-
narortay olur.
Dolaysyla |AK| = |BK| = 22 cm dir.
Ayrca F noktas arlk merkezi olduundan
|BF| = 2|FD| = 2
.
2 = 4 cm dir.
Alan(ABD) =
.
|BA|
.
|BD|
.
sin45 olduundan
buradan da S = 4 cm
2
bulunur.
O halde, Alan(EFDC) = 2S = 2
.
4 = 8 cm
2
dir.

3
1
2
4 2 6
2
2
12
2
S cm = =

1
2
45
A
B C E
D
K
F
4
2
S
S
S S
S
22
22
zm
A
B C E
D
45
F
2
42
rnek soru
A
B C F
D E
S
S
S
S
S
S
BE BC
cm
= =
2
32
2
16
2
DC BC
2
A
B
C
42
E
D
zm
A
B
C
42
E
D
rnek soru
A
D
F
x
E
4 C 2
B
3
zm
GENN ALANI
131
2.
G noktas ABC geninin arlk merkezi ise,
Alan(ABG) = Alan(ACG) = Alan(BCG) = S olur.
G noktas
ABC geninin
arlk merkezi
[BG] [GD]
|BD| = 2|DC|
|BG| = 8 cm
|GD| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin alan
ka cm
2
dir?
GBD dik geninde |BG| = 8 cm ve |GD| = 4 cm ol-
duundan
|BD| = 2|DC| olduundan |DC| = k alrsak,
|BD| = 2k olur.
Buna gre, Alan(GBD) = 2
.
Alan(GDC) dir.
Dolaysyla buradan Alan(GDC) = = 8 cm
2
bulu-
nur.
G noktas ABC geninin arlk merkezi olduundan
Alan(ABG) = Alan(ACG) = Alan(BCG)
= 16 + 8 = 24 cm
2
dir.
O halde, Alan(ABC) = 3
.
24 = 72 cm
2
bulunur.
Aortay - Alan likisi
ABC geninde [AD] aortay ise, D noktasndan
[AB] ve [AC] kenarlarna indirilen dikmeler eittir,
yani |DE| = |DF| dir.
ABD ve ADC genlerinin srasyla [AB] ve [AC] ke-
narlarna ait ykseklikler eit olduundan,
ABC bir gen
[AD] aortay
|AB| = 6 cm
|AC| = 9 cm
Yukardaki ekilde, Alan(ADC) = 12 cm
2
olduuna
gre, Alan(ABC) ka cm
2
dir?
[AD] aortay
olduundan
Buna gre, Alan(ABD) = 2x alrsak,
Alan(ADC) = 3x olur. 3x = 12 cm
2
verildiine gre,
x = 4 cm
2
dir.
O halde, Alan(ABC) = 5x = 5
.
4 = 20 cm
2
bulunur.

Alan ABD
Alan ADC
( )
( )
= =
6
9
2
3
A
B D C
6 9
3x 2x
zm
A
B D C
6 9
rnek soru

Alan ABD
Alan ADC
AB
AC
olur
( )
( )
| |
| |
. =
A
B D C
E
F

16
2

Alan GBD cm dir ( ) . =

=
4 8
2
16
2
A
B C D k 2k
24 24
16
8
G
8
4
zm
A
B C D
G
8
4
rnek soru
S S
S
A
B C
G
GENN ALANI
132
zellik
ABC geninde [AD], [BD] ve [CD] aortay ise,
ABD, BDC ve ADC genlerinin alanlar srasyla
|AB|, |BC| ve |AC| ile orantldr.
ABC bir gen
[BD], [CD] aortay
m(BA D) = m(DA C) = 45
|AB| = 6 cm
|AC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, DBC geninin alan ka
cm
2
dir?
m(BAC) = 45 + 45 = 90 olduundan ABC geni
dik gendir.
Pisagor teoremi uygulanrsa, |BC| = 10 cm bulunur.
(6 - 8 - 10 geni)
ABC dik gen olduundan
Alan(ABC) = = 24 cm
2
dir.
ABD, ADC ve BDC genlerinin alanlar srasyla 6, 8,
10 ile orantl olduundan Alan(ABD) = 3x alnrsa,
Alan(BDC) = 5x ve Alan(ADC) = 4x olur.
3x + 4x + 5x = 24 cm
2
ise,
12x = 24 cm
2
x = 2 cm
2
dolaysyla
Alan(DBC) = 5x = 10 cm
2
bulunur.
[AB] [BC]
m(BCA) = m(ACD)
|AD| = 5 cm
|AD| = 4 cm
|BC| = 7 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ADC) ka cm
2
dir?
[CA] aortay olduundan [AE] [EC] olacak ekilde
[DE] izilirse,
|CB| = |CE| ve |AE| = |AB| olur.
|CB| = |CE| = 7 cm ise, |ED| = 3 cm dir.
EAD geninde pisagor bants uygulanrsa,
|AE| = 4 cm bulunur. (3 - 4 - 5 geni)
O halde, Alan(ADC) = yani,
Alan(ADC) = = 8 cm
2
bulunur.

4 4
2

| | | | DC AE
2
A
B 7 C
D
4
5
E
3
4
4
zm
A
B 7 C
D
4
5
rnek soru

6 8
2
A
B
D
C
4545
6 8
3x 4x
5x
10
zm
A
B
D
C
4545
6 8
rnek soru
A
B
D
C
GENN ALANI
133
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 1, 2, 3, 5, 6 / Genel Tekrar Testi 8, 14 nolu sorular hemen zelim.
1. gensel Blgenin Alan
2. Dik genin Alan Dik Kenarlarn arpmnn
Yarsna Eittir
3. Geni al genin alan
4. Ekenar genin alan
5. Sinsl alan forml
6. Ykseklikleri ortak olan genlerin alanlar oran
7. Tabanlar ortak olan genlerin alanlar oran
8. G, ABC geninin arlk
merkezi ise,
A(GBC) = A(GCA) = A(GAB) = S
9. Kenarortaylar
ABC geninin
alann 6 eit
paraya ayrr.
10. d
1
// d
2
ise
Alan(ABC)
deimez.
nk taban
sabit, yksek-
lik ise de-
imiyor.
A B
C
d
1
C C
d
2
A
B C
S
G
S
S S
S S
A
B C
G
S
S S

A ABD
A ADC
AH
DK
( )
( )
| |
| |
= A
B H C K
D

A ABD
A ADC
x
y
( )
( )
=
A
B D C
y x

A ABC
b c
( ) sin =

A
B C
c
b

A ABC
a
( ) =

2
3
4
A
B C
a
a a

A ABC
a h c h
a c
( ) =

=

2 2
A
C
B
a
c
h
a
h
c

A ABC
AB BC
( )
| | | |
=

2
A
B C

A ABC
a h b h c h
a b c
( ) =

=

=

2 2 2
A
C B
a
b
c
H
BU KONUDA ZETLE...
134
135
1. ABC bir gen
[AD] [BC]
|AD| = 10 cm
|BC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ABC) ka cm
2
dir?
A) 20 B) 25 C) 40 D) 64 E) 80
2. ABC bir gen
[AD] [BC]
|AD| = 12 cm
Alan(ABC) = 60 cm
2
A) 10 B) 9 C) 6 D) 5 E) 4
3. ABC bir gen
[AE] [BC]
[CD] [AB]
|BC| = 9 cm
|AE| = 12 cm
|DC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| ka cm dir?
A) 9 B) C) 15 D) E) 18
4. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AC| = 15 cm
|BC| = 12 cm
2
dir?
A) 36 B) 45 C) 48 D) 54 E) 60
5. ABC bir gen
[AD] [BC]
|AC| = 5 cm
|DC| = 3 cm
|BD| = 6 cm
2
dir?
A) 36 B) 30 C) 24 D) 18 E) 12
6. ABC dik gen
[BA] [AC]
|AC| = 3 cm
Alan(ABC) = 9 cm
2
olduuna gre, |BC| = x ka cm
dir?
A) 32 B) 33 C) 6 D) 210 E) 35
A
B C
3
x
A
B C
D
5
3 6
A
B C
12
15

33
2
27
2
A
B C
E
D
A
B C
D
12
A
B C
D
10
8
KAVRAMA TEST 1
136
7. ABC bir gen,
|AB| = |DC|
|BD| = 1 cm
|AC| = 5 cm
2
dir?
A) 3 B) 3,5 C) 4 D) 4,5 E) 5
8. ABC bir gen
[AD] [BD]
|AD| = 9 cm
|BC| = 8 cm
2
dir?
A) 72 B) 54 C) 48 D) 45 E) 36
9. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AD| = |DC|
|BD| = 5 cm
|BC| = 8 cm
2
dir?
A) 12 B) 18 C) 24 D) 36 E) 48
10.
ABC dik gen
[BA] [AC], [AD] [BC]
|AD| = 6 cm ve |BD| = 2 cm
2
dir?
A) 36 B) 48 C) 54 D) 60 E) 66
11. ABC bir gen
[AB] [BC]
[BD] [AC]
|AD| = 1 cm
|AB| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DBC) ka cm
2
dir?
A) 8 B) 9 C) 82 D) 92 E) 83
|AB| = |AC| = 17 cm
|BC| = 16 cm
2
dir?
A) 120 B) 135 C) 150 D) 160 E) 180
A
B C
16
17 17
A
B C
D
1
3
A
B C
D
6
2
A
B C
D
8
5
A
B D C
9
8
A
B
1 D
C
5
GENN ALANI
137
C - A - B / D - D - E / D - E - C / D - C - A
1. ABC bir gen
[BA] [AC]
|BD| = |DC|
|AB| = 5 cm
|AC| = 8 cm
2
dir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 32 E) 40
2. ABC bir gen
|DC| = 2|BD|
Alan(ABC) = 36 cm
2
olduuna gre, Alan(ABD) ka
cm
2
dir?
A) 6 B) 9 C) 12 D) 18 E) 24
3. ABC bir gen
[DE] [AC]
|BD| = |DC|
|AC| = 12 cm
|DE| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ABD) ka cm
2
dir?
A) 60 B) 54 C) 48 D) 36 E) 30
4. ADC ikizkenar dik gen
[AD] [DC]
[AB] [BC]
|AD| = |DC|
m(ACB) = 60
|BC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ACD) ka cm
2
dir?
A) 4 B) 6 C) 8
D) 9 E) 2(3 + 2)
5. ABC bir
gen
[DA] [AC]
|AD| = 8 cm
|AC| = 6 cm
|BD| = 5 cm
2
dir?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24
6. ABC bir gen
Alan(ADC) = 12 cm
2
5|DC| = 3|BD|
2
dir?
A) 40 B) 32 C) 28 D) 24 E) 18
A
B C
D
12
A
B C
D
6
8
5
A
D
C B 2
60
A
B C
D
E
5
A
B C
D
A
B C
8 5
D
KAVRAMA TEST 2
138
7. ekilde,
|AH| = 6 cm
|HC| = 9 cm
[BA] [AD]
|BH| = |CD|
Yukardaki verilere gre, Alan(ACD) ka cm
2
dir?
A) 18 B) 15 C) 12 D) 10 E) 9
8. ABC bir gen
m(BAD) = 30
|AB| = 12 cm
|AD| = 10 cm
|BD| = 2|DC|
2
dir?
A) 36 B) 30 C) 22,5 D) 15 E) 7,5
9. ABC dik gen
[AB] [BC]
m(BAC) = 60
|BC| = 6 cm
2
dir?
A) 6 B) 12 C) 63 D) 123 E) 183
10. ABC dik gen
[BA] [AC]
|AB| = |AC|
|BC| = 8 cm
2
dir?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24
11. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|BD| = |ED|
|AB| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(EBC) ka cm
2
dir?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16
12. ABC bir gen
[AD] [BC]
m(ACB) = 30
|AB| = 10 cm
|BD| = 6 cm
2
dir?
A) 163 B) 203 C) 243 D) 283 E) 323
A
B C
10
30
6 D
A
B C D
E
4
A
B C
8
A
B C
6
60
A
B C
D
12
30
10
A
B H C D
6
9
GENN ALANI
139
A - C - E / A - B - B / E - D - C / C - B - E
1. ABC bir gen
[AD] [DC]
[BE] [AC]
|AC| = 12 cm
|BE| = 4 cm
|AD| = 6 cm
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
2. ABC bir gen
[AH] [BC]
|AD| = 5 cm
|BH| = 12 cm
|HC| = 8 cm
S
1
ve S
2
iinde bulunduklar blgelerin alanlarn
gsterdiine gre, S
1
S
2
fark ka cm
2
dir?
A) 5 B) 10 C) 12 D) 15 E) 20
3. ABC bir gen
[CD] [AB]
m(ABC) = 60
|AC| = 7 cm
|BC| = 8 cm
2
dir?
A) 23 B) 6 C) 43 D) 8 E) 83
4. ABC ve DBC dik
gen
[BA] [AC]
[BD] [DC]
|AE| = 9 cm
|DC| = 6 cm
Alan(EBC) = 45 cm
2
olduuna gre, |AB| = x ka cm
dir?
A) 18 B) 16 C) 15 D) 13 E) 12
5.
ABC bir gen
[BA] [AD]
|AB| = |AD|, |BD| = 12 cm ve |AC| = 10 cm
2
dir?
A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15
6. ABC bir dik gen
[BA] [AC]
[DE] [EA]
|BE| = |EC|
|BD| = 3 cm
|DA| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DEA) ka cm
2
dir?
A) 10 B) 8 C) 6 D) 5 E) 4
A
B C
D
5
E
3
A
B C
D 12
10
A
B C
D
6
9
x
45
E
A
B C
D
8
7
60
H B
D
8 C
5
A
S
1
S
2
12
A
B
C
x
D
E
4
6
GENEL TEKRAR TEST
140
7. ABCD bir drtgen
[AD] [DC]
|AD| = 3 cm
|DC| = 4 cm
|AB| = 5 cm
|BC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ABCD) ka cm
2
dir?
A) 36 B) 30 C) 24 D) 18 E) 12
8. ABC dik gen
[AB] [BC]
|AE| = |EC|
|AB| = 7 cm
|DC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ADE) ka cm
2
dir?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 21 E) 28
9. BAC dik gen,
m(BAC) = 90
m(CAD) = 30
|AB| = 5 cm
|AC| = 8 cm
|AD| = 10 cm
A)
a
B) 1 C)
f
D) 2 E)
r
10. ABC bir gen
[AB] [BC]
[AD] aortay
|BD| = 4 cm
|AC| = 15 cm
2
dir?
A) 15 B) 22,5 C) 30 D) 37,5 E) 45
11. ABC dik gen
[BA] [AC]
m(BAD) = 45
|AB| = 4 cm
|AC| = 8 cm
2
dir?
A) B) 10 C) 8 D) E)
12.
ABC bir gen
|AB| = |AD| = 5 cm, |BD| = 8 cm ve |AC| = 310 cm
2
dir?
A) 15 B) 12,5 C) 10 D) 7,5 E) 5
A
B C
D
3 10 5 5
8

16
3
22
3
32
3
A
B C D
8
4
45
A
B C
D
15
4

AAllaann((AABBCC))
AAllaann((AACCDD))
8
5
A
B C
D
10
30
A
B C
E
D
7
8
A
B C
D
5 4
8
3
GENN ALANI
141
13. ABC bir
gen
m(ACB) = 30
[DA] [AC]
|BD| = 1 cm
|AD| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, ABD geninin alan ka
cm
2
dir?
A) 3 B) 2 C) 22 D) 3 E) 23
14. ABC ekenar gen
|BD| = 4 cm
|DC| = 2 cm
2
dir?
A) 33 B) 43 C) D) 53 E) 63
|AB| = |AC|
[BD] [DC]
m(BAC) = 30
m(ABD) = 45
|BC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DBC) ka cm
2
dir?
A) 2 B) 3 C) 23 D) 4 E) 26
16. ABC ekenar
gen
[DE] [AC]
[EF] [BC]
|AE| = 4 cm
|FC| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, taral blgenin alan ka
cm
2
dir?
A) 383 B) 403 C) 423 D) 443 E) 463
17. ABC dik gen
DBC bir gen
[AB] [BC]
[BD] [AC]
|AE| = |ED|
|BE| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DEC) ka cm
2
dir?
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24 E) 36
18. ABC bir gen
[DE] [AC]
[DF] [FC]
|AC| = 18 cm
|DE| = 2 cm
|DF| = 3 cm
|BC| = 8 cm
2
dir?
A) 30 B) 32 C) 36 D) 40 E) 45
A
B
C
2
D
E
F
3
8
A
B C
6
D
E
A
B C
4
F 6
D
E
A
B C
D
4
45
30

9 3
2
A
B C D 2 4
A
B C
4
1 D
30
142
GENN ALANI
19. ABC bir
gen
[AC] aortay
[AD] [BC]
|AB| = 10 cm
|AD| = 6 cm
2
dir?
A) 24 B) 30 C) 36 D) 42 E) 48
20. G, ABC geninin
arlk merkezi
[BG] [GC]
|BG| = 8 cm
|BC| = 10 cm
cm
2
dir?
A) 24 B) 36 C) 40 D) 45 E) 48
21.
ABC ve ADE dik gen
[BA] [AC], [FD] [DA]
|DE| = |EF|, |BF| = |FC| = 13 cm ve |AD| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ADE) ka cm
2
dir?
A) 30 B) 25 C) 20 D) 15 E) 10
22. ABC dik gen
G, arlk
merkezi
[BA] [AC]
|AB| = 12 cm
|AG| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(AGC) ka cm
2
dir?
A) 18 B) 20 C) 24 D) 28 E) 30
23. ABC dik gen
G, arlk
merkezi
[BA] [AC]
|BE| = 10 cm
|FC| = 8 cm
cm
2
dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
24. F, ABC geninin
arlk merkezi
m(BAC) = 30
|AD| = 4 cm
|EC| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(BFC) ka cm
2
dir?
A) 16 B) 15 C) 12 D) 10 E) 8
A
B C
D
E
4
F
30
6
A
B C
D
G
8
E 10
F
A
B C D
12
G
5
A
B C
D
13
5
E
F 13
A
B C
G
10
8
A
B C D
10
6
GENN ALANI
143
B - B - A / E - B - D / D - B - B / C - A - D / A - E - C / A - C - A / C - E - D / A - B - E
1.
Yukardaki ekilde ABC geninin alan 36 cm
2
oldu-
una gre, DFE geninin alan ka cm
2
dir?
A) 5 B) 9 C) D) E)
(YS 1987)
2. m(BAC) = 90
|AB| = 7 cm
|EC| = 4 cm
|BD| = |DC|
ekildeki verilere gre, EBD geninin alan ka cm
2
dir?
A) 3 B) 4 C) 7 D) 9 E) 11
(YS 1995)
3. ABC bir gen
ABC d = {D, E}
AB d = {F}
|AB| = 18 cm
|BF| = 6 cm
|AD| = 12 cm
Yukardaki ekilde Alan(CDE) = Alan(EBF) olduuna
gre, |AC| ka cm dir?
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
(SS 1996)
4. m(AHC) = 90
m(BLC) = 90
|AL| = |LC| = 8 cm
|LB| = 6 cm
A) B) C) D) E)
(YS 1997)
5. ekildeki ABC ge-
ninde AD aortaydr.
|AB| = 4 cm
|AC| = 12 cm
Yukarda verilenlere gre, ADC nin alan ABD nin
alannn ka katdr?
A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
(YS 1984)
6. Yandaki ekilde
olduuna gre, ABC geninin alannn, AEF geni-
nin alanna oran katr?
A) 4 B) 7 C) 8 D) 14 E) 28
(YS 1985)

| AF|
| AC|
=
1
7

| AE|
| AB|
=
1
4
A
B C
3x
E
F
x
y
6y
A
B C
12
D
4

8
5

6
5

3
5

3
4

1
3

||AAHH||
||HHLL||
A
8
H B C
L
8
6
C
E
B F A 18
D
d
12
6
A
B C
E
D
4
7

27
5

9
5

36
5

(|DE|=
| AC|
5
, |BF|=
| AB|
4
)
A
B C
F
D
E
SORULMU SORULAR
144
7. Bir ekenar genin evresi, alan 81 cm
2
olan bir
karenin evresine eittir.
Bu ekenar genin alan ka cm
2
dir?
A) 93 B) 183 C) 243 D) 363 E) 483
(SS 1996)
8. Yandaki ABC ge-
ninde
|BC| = 6
.
|BD| ve
|AD| = 5
.
|ED| dir.
Buna gre, taral ABCE drtgeninin alannn ABC -
geninin alanna oran katr?
A) B) C) D) E)
(SS 1999)
9. [DF] [AB]
|BC| = 12 cm
|AE| = 8 cm
Yukardaki ekilde ABC bir ekenar gen olduuna
gre, oran katr?
A) B) C) D) E)
(SS 2003)
10. ABC ikizkenar
gen
|AB| = |AC|
[AH] [BC]
[HD] [AC]
[HE] [AB]
Yukardaki ekilde |BC| = 4 cm, |AC| = 8 cm olduu-
na gre, taral genlerin toplam alan ka cm
2
dir?
A) 15 B) 17 C) D) E)
(SS 2003)
11. [DH] [AC]
[AB] [DH] = {L}
|LA| = 12 cm
Yukardaki ekilde A(DBL) = 163 cm
2
olduuna g-
re, ABC ekenar geninin alan ka cm
2
dir?
A) 1103 B) 1003 C) 803
D) 70 E) 60
(SS 1995)
12. ABC bir gen
BC AD
|BE| = |EF| = |FD|
|CD| = x
ekildeki taral blgelerin alanlar toplam 12 cm
2
ve
|BC| = 8 cm olduuna gre, x ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 2 D) 3 E) 4
(SS 2006)
E
A
C
D
B
F
x
A
H
C B D
12
L

15
4

15
2

3
2
A
D
C B
E
H

4
3

2
3

1
3
1
2

1
3

AAllaann((EECCDD))
AAllaann((AAFFEE))
A
E
C D B 12
F
8

1
5

3
4

1
4

2
3

1
3
A
B D C
E
GENN ALANI
145
E - C - C / D - C - E / D - A - B / E - B - D
1. ABCD dikdrtgeni bi-
rim karelerden olu-
mutur.
Yukardaki verilere gre, Alan(KAB) ka birimkare-
dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
2. ABC bir gen
|BE| = |EC|
Alan(ADE) = 4 cm
2
|BD| = 2|AD|
2
dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 24 E) 32
3. ABC dik gen
[BA] [AC]
[AD] [BC]
|AE| = |EC|
|BD| = 1 cm
|AD| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(EDC) ka cm
2
dir?
A) 1 B) 2 C) 4 D) 25 E) 8
4. ABC bir gen
m(ABC) = 45
|AB| = 42 cm
|DC| = 6 cm
2
dir?
A) 4 B) 6 C) 12 D) 18 E) 24
5.
ABC dik gen
[BA] [AC]
|AB| = 12 cm, |AC| = 9 cm ve |DC| = 5 cm
2
dir?
A) 12 B) 15 C) 18 D) 24 E) 30
6.
ABC ikizkenar gen
|AB| = |AC|, m(ADC) = 30
|AD| = 43 cm ve |DC| = 14 cm
2
dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 23 E) 43
A
B C
D
4 3
14
30
A
B C D
12
5
9
A
B C
45
D 6
4 2
A
B C
D
E
1
2
A
B C
D
E
4
K
A B
D C
SORULAR
146
B - D - B / C - C - D
147
BLG ve BECERLER
Alan kavramn tanmlayabilme
Herhangi bir genin alann hesaplayabilme
Dik genin, ikizkenar genin ve ekenar genin alann hesaplayabilme
Geni al genlerin alanlarn hesaplayabilme
zel al genlerin alanlarn hesaplayabilme
Tabanlar eit iki genin alanlarnn ykseklikleriyle orantl olduunu bilme
Ykseklikleri eit iki genin alanlarnn tabanlaryla orantl olduunu bilme
Kenarortaylarn geninin alann eit paralara bldn bilme
Aortayn zelliklerini genin alann hesaplarken kullanabilme
06
BENZERLK
Benzerlik deyince aklnza ne geliyor?
Bir gen fotokopi makinesinde bytlrse benzeri elde edilir.
ki genin benzer olduunu nasl anlarz, anladmzda ne yaparz?
Kelebek benzerlii
Benzerlik teoremlerinden de haberdar olmak lazm.
Benzer genlerin alanlar oran benzerlik orannn karesidir.
E genlerin benzerlik oran 1 dir.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
150
benzerlik s. 157
benzerlik oran s. 157
elik s. 167
Bir fotoraf ile onun bytlm hali birbirinin
benzeridir.
Farkl byklkteki iki ekenar gen, iki kare ve
iki ember de ayn ekilde birbirinin benzeridir.
Buna gre, "bir eklin benzeri" denildii zaman
aklmza o eklin belli bir oranda bytlm ya da
kltlm hali gelmelidir.
BENZERLK
6.1 Benzerlik deyince aklnza ne geliyor?
ki gen arasnda yaplan elemede karlkl
alar eit ve karlkl kenarlar orantl ise bu
genlere benzer genler denir.
Yukardaki ekilde, ABC geni DEF geninin
bytlm halidir.
Burada m(A) = m(D), m(B) = m(E) ve m(F) = m(C)
olduundan ABC ve DEF genleri benzerdir. Bu
durum, ABC ~ DEF eklinde gsterilip "ABC geni
ile DEF geni benzerdir" diye okunur. Benzer
genlerin kenarlar orantl olduundan
eitlii yazlr.
Buradaki k saysna "benzerlik oran" denir.

| AB|
| DE|
=
| AC|
| DF|
| BC|
| EF|
=k =
A
B C
D
E F
6.2 Bir gen fotokopi makinesinde bytlrse benzeri elde edilir.
1. ki genin alar eitse bu genler benzerdir.
ABC geninde
[DE] // [BC] ise,
m(ADE) = m(ABC) = y (ynde alar eittir.)
m(AED) = m(ACB) = z (ynde alar eittir.)
m(DAE) = m(BAC) = x (ortak a)
ADE ve ABC genlerinin a lleri srasyla x, y,
z olduundan, yani bu genlerin alar eit oldu-
undan ADE ~ ABC dir.
genlerin benzer olduklarn farkettikten sonra,
e alarn karlarndaki uzunluklar srasn boz-
madan birbirine oranlarz.

| AD|
| AB|
=
| AE|
| AC|
| DE|
| BC|
=
A
B C
D E
x
y
y z
z
A
B C
D E
x
y
y z
z
6.3 ki genin benzer olduunu nasl anlarz, anladmzda ne yaparz?
151
BENZERLK
ABC bir gen
[DE] // [BC]
|DE| = 3 cm
|BC| = 9 cm
|AE| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |EC| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
DE // BC olduundan ADE ~ ABC dir.
Bu durumda
ABC bir gen
[DE] // [BC]
|AD| = |EC| = 6 cm
|DB| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |AE| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[DE] // [BC]
olduundan
ADE ABC dir.
Bu durumda,
ABC bir gen
|AD| = |DC|
|BF| = |FD|
A) B) C) 2 D) E) 3
(YGS 2011)
[DK] // [FE]
olacak ekilde
[DK] izilirse,
BFE ~ BDK olur.
Buna gre, |FE| = n alrsak |DK| = 2n olur. Ayn ekil-
de [DK] // [AE] olduundan CDK ~ CAE olur.

Bu durumda
BF
BD
FE
DK
a
a
FE
DK
yani
F
,
| |
| |
| |
| |
| |
| |
,
|
= =
2
EE
DK
olur
|
| |
. =
1
2
A
B E C
D
F
b
a
3n
b
a
n
2n
K
zm

5
2

8
3

7
2

|| AAFF||
||FFEE||
A
B E C
D
F
rnek soru

6
6 4 6
3
5 6
5 3 18
2 18
9
+
=
+
=
+
= +
=
=
x
x
x
x
x x
x
x cm bulunur.

| |
| |
| |
| |
AD
AB
AE
AC
=
A
B C
D
4
E
6
6
x
zm
A
B C
D
4
E
6
6
x
rnek soru

4
4+x
3
9
4
4+x
1
3
12= 4+x
x=8
cmbulunur.
=
=

| AE|
| AC|
=
| DE|
| BC|

A
B C
D E
3
4
x
9
zm
A
B C
D E
3
4
x
9
rnek soru
152
BENZERLK
153
Buradan |AE| = 4n bulunur. Dolaysyla, |AF| = 3n
olur. O halde, sorunun cevab
Cevap E
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
[DE] [BC]
|BE| = |EC|
|AB| = 12 cm
|AD| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, DEC geninin evre
ekilde |CD| = x,
|DE| = y ve
|BE| = |EC| = k
olsun.
[AB] ve [DE] doru paralarnn her ikisi de [BC] do-
ru parasna dik olduundan [DE] // [AB] dir. Bu du-
rumda CDE ve CAB dik genlerinin alar eittir.
Dolaysyla CDE CAB dir.
Buna gre,
x = 10 cm ve y = 6 cm ise, pisagor bantsyla
k = 8 cm bulunur.
Bu durumda evre(DEC) = 10 + 6 + 8 = 24 cm dir.
ABC bir gen
[DE] // [FG] // [BC]
|AD| = 6 cm
|AE| = 3 cm
|EG| = 4 cm
|GC| = 5 cm
|DF| = x ve |FB| = y olduuna gre, y x farknn
[DE] // [FG]
olduundan
ADE AFG olur.
Buna gre,
[FG] // [BC] olduundan AFG ABC olur. Buna gre,
(x i 8 bulmutuk.)
bulunur.
O halde y x fark 10 8 = 2 cm bulunur.

| |
| |
| |
| |
AF
AB
AG
AC
x
x y
y
=
+
+ +
=
+
+
+ +
=
6
6
7
7 5
6 8
6 8
7
12

+
=
+
= + =
=
14
14
7
12
2
14
1
12
14 24
10
y
y
y
y cm

| |
| |
| |
| |
AD
AF
AE
AG x
x
x
=
+
=
+
+ =
=
6
6
3
3 4
18 3 42
3 24 xx cm bulunur = 8 .
A
D E
F G
B C
6
x
y 5
4
3
zm
A
D E
F G
B C
6
x
y 5
4
3
rnek soru

y
y
y cm bulunur
12
1
2
2 12
6
=
=
= .

y k
k
ise
12 2
= ,

x
x
k
k
ise
x
x
x x
x cm bulunur
+
=
+
=
= +
=
10 2
10
1
2
2 10
10
,
.

| |
| |
| |
| |
| |
| |
CD
CA
CE
CB
DE
AB
x
x
k
k
y
olu = =
+
= =
10 2 12
rr.
A
B C
E
D
10
12
y
k k
x
zm
A
B C
E
D
10
12
rnek soru

| |
| |
.
AF
FE
n
n
bulunur = =
3
3

Bu durumda
CD
CA
DK
AE
b
b
n
AE
,
| |
| |
| |
| | | |
= =
2
2
ABC bir gen
[DE] // [BC]
|DE| = 6 cm
|BC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, orannn ka oldu-
unu bulalm.
[DE] // [BC] olduundan
ADE ABC dir.
Buna gre,
ise, |AD| = 3k iken |AB| = 5k olur.
Bu durumda |DB| = |AB| |AD| = 5k 3k = 2k
O halde bulunur.
ABC bir gen
[DE] // [BC]
G arlk merkezi
|AC| = 12 cm
unu bulalm.
G noktas ABC geninin arlk merkezi olduundan
[AF] kenarortaydr. Bu durumda |AG| = 2|GF| yani
|GF| = k iken |AG| = 2k dr.
[DE] // [BC] verildiine gre AGE AFC dir.
Benzerlik uygulandnda,
bulunur.

2
3 12
2
3 12
3 24
8
k
k
x
x
x
x cm
=
=
=
=

| AG|
| AF|
=
| |
| |
AE
AC
A
B C
D E
x
G
k
2k
F
zm
A
B C
D E
x
G
rnek soru

| AD|
| DB|
= =
3
2
3
2
k
k

| AD|
| AB|
=
3
5

| AD|
| AB|
=
= =
| |
| |
| |
| |
.
DE
BC
AD
AB
tir
6
10
3
5
A
B C
D
10
E
6
3k
2k

zm

||AADD||
||DDBB||
A
B C
D
10
E
6
rnek soru
BENZERLK
154
ABC ve ACD
birer gen
[EF] // [BC]
[FK] // [CD]
|AE| = 3|BE|
|CD| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, |FK| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[EF] // [BC]
olduundan
AEF ABC dir.
|AE| = 3|BE|
verildiinden
|BE| = k alnrsa
|AE| = 3k olur.
AEF ABC ise,
Bu durumda |AF| = 3a alnrsa, |AC| = 4a dolaysyla
|FC| = a olur.
[FK] // [CD] olduundan AFK ACD dir.
Buna gre,
ABC ve ADC
birer gen
[EF] // [BC]
[FK] // [AD]
|EF| = 3 cm
|BC| = 9 cm
|FK| = 8 cm
unu bulalm.
[EF] // [BC] olduundan AEF ABC dir.
Buna gre,
Bu durumda |AF| = k alnrsa, |AC| = 3k, dolaysyla
|FC| = 2k olur.
[FK] // [AD] olduundan CFK ~ CAD dir.
Buna gre,

2
3
8
8 2
3
12
k
k x
x
x cm bulunur
=
=
= .

| |
| |
| |
| |
CF
CA
FK
AD
=

| |
| |
| |
| |
| |
|
| |
| |

EF
BC
AF
AC
AF
AC
AF
AC
= =
=
3
9
1
3
oolur.
A
B
C
D
E
x
F
K
8
3
9
k
2k
zm
A
B
C
D
E
x
F
K
8
3
9
rnek soru

3
4 8
3
4 8
6
a
a
x
x
x cm bulunur
=
=
= .

| |
| |
| |
| |
AF
AC
FK
CD
=

| |
| |
| |
| |
| |
| |
.
AE
AB
AF
AC
k
k
AF
AC
olur = =
3
4
A
B C
D
E
x
F
K
8
a
3a 3k
k
zm
A
B C
D
E
x
F
K
8
rnek soru
BENZERLK
155
ABC bir gen
[DE] [BC], [FH] [BC]
|AD| = |BD|, 3|AF| = 2|FC|, |FH| = 6 cm
unu bulalm.
|AD| = |BD| = a olsun.
3|AF| = 2|FC| verildiine gre, |FC| = 3k alnrsa
|AF| = 2k alnr.
[AK] [BC] olacak ekilde [AK] izilirse, [FH] // [AK]
olur.
Bu durumda CFH CAK dir. Buna gre,
Ayrca, [DE] // [AK] olduundan BDE BAK dir.
Buna gre,
ABC bir gen
[BO] ve [CO] aortay
[DE] // [BC]
|BD| = 5 cm
|EC| = 7 cm
|BC| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, ADE geninin evre
[BO] ve [CO] aortay olduundan m(DBO) = m(OBC) =
ve m(ECO) = m(OCB) = olsun.
[DE] // [BC] olduundan m(DOB) = m(OBC) = ve
m(EOC) = m(OCB) = olur. ( ters alar eittir.) Bu
durumda |DO| = |DB| = 5 cm ve |EO| = |EC| = 7 cm
olur.
[DE] // [BC] olduundan ADE ABC dir. Bu durumda
O halde, evre(ADE) = |AD| + |AE| + |DE|
= 10 + 14 + 12 = 36 cm bulunur.

| |
| |
| |
| |
| |
| |
AD
AB
DE
BC
AE
AC
x
x
y
y
x
= =
+
= =
+
5
12
18 7
xx
ise
x
x
x x
x cm olur
+
=
+
= = +
=
5
12
18
5
2
3
3 2 10
10
12
1
.
88 7
2
3 7
3 2 14
14
=
+
=
+
= +
=
y
y
ise
y
y
y y
y cm olur
,
.
A
B C
O
D E
18
5 7
x y
5 7

zm
A
B C
O
D E
18
5 7
rnek soru

| |
| |
| |
| |
BD
BA
DE
AK
a
a
x x
x
x cm
= = =
=
=
2 10 10
1
2
2 10
5 bbulunur.

| |
| |
| |
| | | | | |
| |
CF
CA
FH
AK
k
k AK AK
AK
= = =
3
5
6 6 3
5
3 ==
=
30
10 | | . AK cm olur
A
B C
D
F
E
x
6 a
a
2k
3k
K H
10
zm
A
B C
D
F
E
x 6
H
rnek soru
BENZERLK
156
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 1, 2, 5, 6 / Genel Tekrar Testi 6, 13 nolu sorular hemen zelim.
BENZERLK
157
ekilde [AB] // [CD] ise,
m(BAE) = m(EDC) = x
m(ABE) = m(DCE) = y
m(AEB) = m(DEC) = z
olur.
Bu durumda ABE DCE dir. Bu benzerlii bazlar
"kelebek benzerlii" bazlar ise "kum saati ben-
zerlii" olarak isimlendirmektedir. Bu benzerlie
gre, eitlikleri yazlr.
[AB] // [DE]
[AE] [BD] = {C}
|AC| = 4 cm
|BC| = 5 cm
|CE| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |CD| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[AB] // [DE] olduundan
ABC EDC dir.
Buna gre, e alarn karlarndaki uzunluklar birbi-
rine oranlanrsa,
[AB] [BD]
[BD] [DE]
A, C, E dorusal
|AB| = 12 cm
|BC| = 9 cm
|CD| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |CE| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
|CE| = x i bulmak iin
|AC| uzunluunun bi-
linmesi gerekir. Bu ne-
denle, ABC dik ge-
ninde pisagor teoremi
uygulayarak |AC| yi
bulalm.
|AC|
2
= |AB|
2
+ |BC|
2
|AC|
2
= 12
2
+ 9
2
|AC|
2
= 225 |AC| = 15 cm olur. (9 12 15 geni)
[AB] ve [DE] doru paralarnn her ikisi de [BD]
doru parasna dik olduundan [AB] // [DE] dir. Bu
durumda ABC EDC olur.
Buna gre,
ABC bir gen
[DE] // [BC]
[DC] [EB] = {K}
|AE| = 6 cm
|EC| = 9 cm
|EK| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |BK| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
A
D E
6
B C
K
4
9
x
rnek soru

| |
| |
| |
| |
BC
DC
AC
EC x x
x
x c
= = =
=
=
9
6
15 3
2
15
3 30
10 mm bulunur.
A B
C
D E
12
x
9
6
15
zm
A B
C
D E
12
x
9
6
rnek soru

| |
| |
| |
| |
AC
EC
BC
DC x
x
x cm bulunu
= = =
=
4
12
5
4 60
15 rr.
A B
C
D E
4
x
5
12
zm
A B
C
D E
4
x
5
12
rnek soru

| |
| |
| |
| |
| |
| |
AB
DC
AE
DE
BE
CE
= =
A B
E
C D
x y
z
z
y
x
6.4 Kelebek benzerlii
[DE] // [BC] olduundan ADE ABC dir.
Buna gre,
[DE] // [BC] olmas DEK ve CBK genlerinin de ben-
zer olmasn salar.
Buna gre,
[AB] // [CD] // [EF] , [AD] [BC] = {E}
B, F, D dorusal, |AB| = 12 cm ve |EF| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |CD| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[AB] // [EF] olduundan DEF DAB dir.
Buna gre,
Buna gre, |DE| = k alnrsa, |DA| = 3k, dolaysyla
|AE| = 2k olur.
[AB] // [CD] olduundan CDE BAE dir.
Buna gre,
bulunur.

| |
| |
| |
| |
CD
BA
DE
AE
x k
k
x
x x c = = = = =
12 2 12
1
2
2 12 6 mm

| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
EF
AB
DE
DA
DE
DA
DE
DA
o = = =
4
12
1
3
llur.
A
D
E
B
C
12
4
F
x
k
2k
zm
A
D
E
B
C
12
4
F
x
rnek soru

| |
| |
| |
| |
DE
CB
EK
BK x
x
x cm bulunur
= = =
=
2
5
4
2 20
10 . .

| |
| |
| |
| |
| |
| |
.
DE
BC
AE
AC
DE
BC
tir = = =
6
15
2
5
zm
BENZERLK
158
1. A, A, A (A A A) benzerlik teoremi
ki genin karlkl olarak tm alar eitse bu
genin karlkl kenarlar arasnda sabit bir oran
vardr, yani bu genler benzerdir.
ABC ~ DEF dir.
ABC bir gen
m(ABC) = m(ADE)
|AE| = 4 cm
|AD| = 7 cm
|DC| = 1 cm
Yukardaki verilere gre, |EB| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
A
B
C
E
4
7
1
D
x
rnek soru
A
B C

D
E F
6.5 Benzerlik teoremlerinden de haberdar olmak lazm.

Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 3, 4, 10 / Genel Tekrar Testi 5, 21 nolu sorular hemen zelim.
BENZERLK
159
ADE ve ABC genlerinde A as ortak ve
m(ADE) = m(ABC) = olduundan
m(AED) = m(ACB) = olur.
(nk ikier as eit olan genlerin nc alar
da eit olur.)
O halde, ADE ~ ABC dir.
Buna gre, e alar gren kenarlar oranlanrsa,
ABC ikizkenar
gen
|AB| = |AC|
m(BDE) = m(FKC)
|ED| = |KC| = 6 cm
|KF| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |BD| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
m(BDE) = m(FKC) = (soruda veriliyor.)
|AB| = |AC| olduundan m(ABC) = m(ACB) = olur.
kier as eit olan genlerin nc alar da e
olaca iin m(BED) = m(KFC) = olur.
O halde, DBE ~ KCF dir. Buna gre,
4x = 36 x = 9 cm olur.
ABC bir gen
m(BAD) = m(ACB)
|BD| = 2 cm
|DC| = 6 cm
unu bulalm.
ABD ve ABC -
genlerinde B as
ortak ve
m(BAD) = m(ACB) = olduundan bu genlerin
nc alar da eittir.
m(ADB) = m(BAC)
Alar eit olan ABD ve ABC genlerinin benzerlii
ABD ~ CBA eklinde yazlr.
Buna gre,
x
2
= 16 x = 4 cm bulunur

| |
| |
| |
| |

AB
CB
BD
BA
x
x
= =
8
2
A
B C D 2 6
x

zm
A
B C D 2 6
x
rnek soru

| |
| |
| |
| |

DB
KC
DE
KF
x
= =
6
6
4
A
B C K E
D
4
x
6
6
F
zm
A
B C K E
D
4
x
6
6
F
rnek soru

4
8
7
4
1
2
7
4
4 14
10
=
+
=
+
+ =
=
x
x
x
x cm bulunur

| |
| |
| |
| |
AE
AC
AD
AB
=
A
B
C
E
4
7
1
D
x
zm
BENZERLK
160
.
ekilde
[AB] [BE]
[DE] [BE]
[AC] [CD]
|AB| = 12 cm
|DE| = 6 cm
|CE| = 4 cm
unu bulalm.
ABC dik geninde
m(BAC) = ve m(ACB) = olsun.
Bu durumda + = 90 olur.
m(ACD) = 90 olduundan m(DCE) = olur. (nk
+ 90 + = 180 dir.)
DCE geninde m(DCE) = ise, m(CDE) = olmaldr.
ABC ve DCE genlerinin alar eit olduundan, bu
genlerin benzerlii ABC ~ CED eklinde yazlr.
Buna gre,
x = 18 cm bulunur.
2. K, A, K (Kenar A Kenar) benzerlik teoremi
ki genin karlkl iki kenar orantl ve bu kenar-
lar arasnda olan alar eit ise bu genler ben-
zerdir.
iken, m(BAC) = m(EDF) ise, ABC ~ DEF dir.
ekilde
[DC] // [AB]
|DC| = 3 cm
|DA| = 5 cm
|AC| = 6 cm
|AB| = 12 cm
unu bulalm.
[DC] // [AB] olduundan m(DCA) = m(CAB) = dr.
DCA ve CAB genlerinde
olduundan DCA ~ CAB yazlabilir.
Buna gre,
3x = 30
x = 10 cm bulunur.

| |
| |
| |
| |
DC
CA
DA
CB x
= =
3
6
5

| |
| |
| |
| |
DC
CA
CA
AB
yani = =
3
6
6
12
D C
A B
12
x
6
5
3
zm
D C
A B
12
x
6
5
3
rnek soru

| |
| |
| |
| |
AB
DE
AC
DF
=
A
B C E F
D
a.k b.k
a b

| |
| |
| |
| |
AB
CE
BC
ED
x
x = = =
12
4 6
4 72
A
B
12
C
E
D
6
4 x
90
zm
A
B
12
C
E
D
6
4 x
rnek soru
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 2, 5, 6, 7 / Genel Tekrar Testi 1, 12 nolu sorular hemen zelim.
6.6 E genlerin benzerlik oran 1 dir.
kenarlar ve alar eitse bu genlere e genler
denir. genlerin elii sembol ile gsterilir.
Yukardaki ABC ve KLM genleri iin
m(A) = m(K) |BC| = |LM|
m(B) = m(L) |AC| = |KM|
m(C) = m(M) |AB| = |KL|
eitlikleri salanyorsa ABC KLM dir.
genlerde Elik Teoremleri
1. Kenar Kenar Kenar (K.K.K) Elik Teoremi
ki genin karlkl olarak btn kenar uzunluk-
lar birbirine eitse bu genler etir. Dolaysyla
bu genlerin alar da etir.
ekildeki ABC ve KML genleri kenar uzunluklar
eit olduundan etir.
Bu genlerin elii ABC KML eklinde gsterilir.
Dolaysyla bu genlerin alar da etir.
m(A) = m(K), m(B) = m(M), m(C) = m(L)
Yukardaki ekilde ABC EDF olduuna gre,
m + n + k toplamnn ka birim olduunu bulalm.
ABC EDF olduuna gre,
|AB| = |ED| m + 3 = 8 m = 5 br
|AC| = |EF| 2n = 12 n = 6 br
|BC| = |DF| 2k + 1 = 9 k = 4 br
O halde, m + n + k = 5 + 6 + 4 = 15 br bulunur.
2. A Kenar A (A.K.A) Elik Teoremi
genlerin birer kenarlar ve bu kenarlarn
ularndaki alarn lleri eit olan genler
etir.
ekilde, m(B) = m(M) = 40
m(C) = m(L) = 20
|BC| = |ML| = 10 cm olduundan A.K.A elik teo-
remine gre,
ABC KML dir.
Dolaysyla m(A) = m(K), |AB| = |KM| ve |AC| = |KL|
dir.
B, C, D doru-
sal noktalar
[AB] [BC]
[ED] [BD]
[AC] [CE]
|AC| = |CE|
|AB| = 4 cm ve |ED| = 8 cm olduuna gre, |BD|
nin ka cm olduunu bulalm.
A
B C D
E
8
4
rnek soru
A
B C
40
L M
10 cm
K
20
20 40
10 cm
zm
A
B C
m + 3
E F
2n
2k + 1
8 9
12
D
rnek soru
A
B C
2
L M
5
6
5
2
6
K
A
B C
K
L M
BENZERLK
161
BENZERLK
162
ABC dik geninde
m(BAC) = ve m(ACB) = alnrsa
m(ECD) = olur. ( ile tmler alar)
Dolaysyla, m(BAC) = m(DCE) = ve
m(ACB) = m(CED) = olduundan
(A.K.A) elik teoremine gre,
ABC CDE olur.
Dolaysyla |AB| = |CD| = 4 cm, |BC| = |DE| = 8 cm olur.
O halde, |BD| = |BC| + |CD| = 8 + 4 = 12 cm bulunur.
3. Kenar A Kenar (K.A.K) Elik Teoremi
kier kenar uzunluklar ve bu kenarlarn arasnda-
ki alarn lleri eit olan genler etir.
ekilde, |AB| = |KM| = 10 cm
|AC| = |KL| = 7 cm
m(A) = m(K) = 35
olduundan K.A.K elik teoremine gre,
ABC KML dir.
Dolaysyla |BC| = |LM|, m(B) = m(M) ve m(C) = m(L)
dir.
ABC ekenar gen
[AE] [DC] = {F}
|AD| = |BE| olduuna gre, m(EFC) = x in ka
ABC ekenar gen olduundan
m(A) = m(B) = m(C) = 60 dir.
ADC ve BEA genlerinde
|AD| = |BE| = a
|AC| = |BA| = a + b ve
m(A) = m(B) olduundan K.A.K elik teoremine gre,
ADC BEA dir.
Dolaysyla m(ACD) = m(BAE) = olur. Bu durumda
m(FAC) = 60 olur.
FAC geninde iki i ann toplam, kendilerine
m(EFC) = m(FAC) + m(ACD)
x = 60 + = 60 bulunur.
A
C B
D
F
E
x
60
60
b
a
a
a + b
b
zm
A
C B
D
F
E
x
rnek soru
A
C B
35
7
10
K
L M
35
7
10
A
B C D
E
8
4
8 4
zm
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 3, 4 / Genel Tekrar Testi 3, 4 nolu sorular hemen zelim.
BENZERLK
163
ekildeki ABC ve DEF genleri benzerdir, nk
karlkl kenarlar arasnda
oran vardr.
imdi de bu genlerin alanlarn karlatralm.
olduuna gre,
olduuna gre, benzer genlerin alanlar
oran benzerlik orannn karesidir diyebiliriz.
ABC bir gen
[DE] // [BC]
|DE| = 4 cm
|BC| = 6 cm
Alan(BCED) = 30 cm
2
Yukardaki verilere gre, ADE geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
[DE] // [BC] olduundan
ADE ~ ABC dir.
Benzerlik oran,
Bu sonuca gre, Alan(ADE) = 4x olursa,
Alan(ABC) = 9x olur.
Dolaysyla Alan(BCDE) = 9x 4x = 5x olur.
Alan(BCDE) = 30 cm
2
verildiine gre, 5x = 30 cm
2
x = 6 cm
2
olur. O halde ADE geninin alan 4x = 4
.
6 = 24 cm
2
bulunur.
ABC bir dik gen
[AB] [BC]
[ED] [AC]
|ED| = 32 cm
Alan(ABED) = Alan(DEC) olduuna gre, |AB| = x
ABC ve DEC dik -
genlerinin birer as
90 ve her iki gen
de C as ortak oldu-
undan nc ala-
r da eittir, yani
m(DEC) = m(BAC) =
olur.
Buna gre, EDC ~ ABC benzerlii yazlabilir. Bu du-
rumda benzerlik oran tir.
Alan(ABED) = Alan(DEC) = S olsun. O halde benzer olan
genlerin alanlar oran olur.
Alanlar oran benzerlik orannn karesine eit olduu-
na gre,
bulunur.

1
2
3 2 1
2
18
36 6
2
2
2
=

= = =
x
x
x x cm

Alan EDC
Alan ABC
S
S
( )
( )
= =
2
1
2

| |
| |
ED
AB x
=
3 2
A
B C
D
E
3 2
x
S
S
zm
A
B C
D
E
3 2
x
rnek soru

Alan ADE
Alan ABC
olur
( )
( )
. =

=
2
3
4
9
2

| |
| |
.
DE
BC
tr = =
4
6
2
3
A
B C
D E
4
6
4x
5x
zm
A
B C
D E
4
6
rnek soru

1
4
1
2
2
=

Alan ABC
AB AC
cm
Alan DEF
DE
( )
| | | |
( )
|
=

=

=
=
2
3 4
2
6
2
|| | |
( )
( )
=

=
= =
DF
cm
Alan ABC
Alan DEF
2
6 8
2
24
6
24
1
2
44
tr.

3
6
4
8
5
10
1
2
= = yani
D
C
A
B
4
E F
3
5
6 8
10
6.7 Benzer genlerin alanlar oran benzerlik orannn karesidir.
1.
m(A) = m(D)
m(B) = m(E)
m(C) = m(F)
ise, ABC ile DEF benzerdir.
Bu durum ABC ~ DEF eklinde gsterilir.
alar eit ve karlkl kenarlar orantl ise bu
genlere benzer genler denir.
2. ki gen arasndaki benzerlik oran 1 ise bu -
genler etir. genlerin elii ABC DEF eklin-
de gsterilir.
3. Farkl byklkteki iki ekenar gen, iki kare ve
iki ember de ayn ekilde birbirinin benzeridir.
4. [DE] // [BC] ise,
ADE ~ ABC
5. [AB] // [DE] ise,
ABC ~ EDC
6.
Paralelleri kesen dorularn zerinde oluan par-
alarn oranlar eittir.
7. Benzerlik Alan likisi
Benzer olan iki genin benzerlik oran k ise,
alanlar oran k
2
dir.
AB // DE ise,
8. [DE] // [BC] ise,

A ADE
A ABC
DE
BC
( )
( )
| |
| |
=

2
A
B C
D E

A ABC
A CDE
AB
DE
( )
( )
| |
| |
=

2
A B
C
D E

| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
AC
CE
BD
DF
veya
AC
AE
BD
BF
= =
d
1
d
2
d
3
A B
C D
E F
d
1
// d
2
// d
3

| |
| |
| |
| |
| |
| |
AC
CE
BC
CD
AB
DE
= =
A B
C
D E

| |
| |
| |
| |
| |
| |
AD
AB
AE
AC
DE
BC
= =
A
B C
D
E

| |
| |
| |
| |
| |
| |
( )
AB
DE
AC
DF
BC
EF
k benzerlik oran = = =
A
B C
D
E F
BU KONUDA ZETLE...
164
165
1. ABC bir gen
[DE] // [BC]
|AE| = |EC|
|DE| = 5 cm
A) 52 B) 53 C) 55 D) 10 E) 15
2. ABC bir gen
[DE] // [BC]
|BD| = 2|AD|
|DE| = 3 cm
A) 12 B) 9 C) 8 D) 7,5 E) 6
3. ekilde
[AB] // [DE]
[AE] [BD] = {C}
|AB| = 8 cm
|BC| = 6 cm
|DC| = 12 cm
A) 20 B) 16 C) 14 D) 12 E) 10
4. ekilde
[AB] [BD]
[BD] [DE]
|AB| = 6 cm
|BC| = 8 cm
|DE| = 3 cm
A) 10 B) 8 C) 6 D) 5 E) 4
5. ABC ve ACH
birer gen
[DE] // [BC]
[EF] // [CH]
|AD| = 6 cm
|AF| = 4 cm
|FH| = 2 cm
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
6. ekilde;
[DE] // [BC]
|AD| = 9 cm
|BD| = 3 cm
|AE| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |EC| = x ka cm dir?
A) 4 B) 4,5 C) 5 D) 5,5 E) 6
A
D
B C
E
3 x
9 12
A
4
2
6
x
D
F
H
C B
E
A B
D E
x
8
C
6
3
A
12
B
D E x
6
C
8
A
D
E
B C
x
3
A
D E
B C
x
5
KAVRAMA TEST 1
166
7. ABC bir gen
[DE] // [GH] // [BC]
|AE| = |EC|
|FH| = |HE|
|GH| = 4 cm
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
8. ekilde
[AB] // [FG]
|AD| = |DE| = |EC|
|EG| = 3 cm
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
9. ABC bir gen
[DE] // [BC]
[BE] aortay
|AD| = 8 cm
|BD| = 4 cm
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
10. ABC ve DBC
birer gen
[AB] // [EF] // [DC]
|AB| = 30 cm
|EF| = 10 cm
A) 24 B) 21 C) 20 D) 18 E) 15
11. ABC ve ADF
birer gen
[AC] aortay
[DF] // [BC]
|AD| = 6 cm
|AF| = 8 cm
|BD| = 9 cm
|EF| = 4 cm
A) 12 B) 10,5 C) 9 D) 7,5 E) 6
12. ABC bir gen
[DE] // [BC]
A, K, F dorusal
|BF| = 5 cm
|KE| = 6 cm
|FC| = 15 cm
Yukardaki verilere gre, |DE| ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A
B C F
D E
K
6
5 15
A
9
D
E F
C B x
4
8 6
A
30
B C F
D
E
10
x
A
x B C
E D
4
8
A F
C
G
B
D
E
3
x
A
C B
E D
F
H
G
4
BENZERLK
167
D - B - B / D - C - A / C - D - E / E - D - E
1. ABC ve DEF
birer gen
|AB| = 12 cm
|BC| = 8 cm
|EF| = 6 cm ve
A BC ~ D EF olduuna gre, |DE| = x ka cm dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
2. ABC ve ADE birer
gen
m(BAD) = m(DAE)
|AB| = 9 cm
|BC| = 6 cm
|AC| = 15 cm
|AE| = 12 cm
|DE| = 8 cm
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
3. ABC ve DBF dik
gen
[AB] [BF]
m(BAC) = m(DFB)
|AD| = 8 cm
|BD| = 4 cm
|BC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |CF| = x ka cm dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
4. ABC ve CED dik
gen
[AB] [BD]
[AC] [CE]
[ED] [BD]
|AC| = |CE| = 15 cm
|AB| = 9 cm
A) 17 B) 18 C) 19 D) 20 E) 21
5. ABC dik gen
[AB] [BC]
[DE] [ AC]
|AE| = 8 cm
|DE| = 6 cm
|BC| = 9 cm
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
6. ABE ve DBC
dik gen
[AB] [BC]
[BD] [DC]
[AE] [BD]
|AB| = 15 cm
|BE| = 9 cm
|DC| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |ED| = x ka cm dir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
A
B C
12
15
D
9
x
E
A
B C 9
6
D
E
8
x
A
B D C
E
15
15
9
A
D
E
C F B
8
4
4
x
A
E
D
B
C
9 12
8
15
x
6
A
12
B C 8
D
x
E F 6
KAVRAMA TEST 2
168
7. ABC ve ADE birer
gen
[AH] [BC]
[AF] [DE]
|AE| = 4 cm
|AD| = 6 cm
|BD| = 2 cm
m(ADE) = m(ACB)
A) B) C) D) E)
8. ABC bir gen
m(ACD) = m(ABC)
|AC| = 3 cm
|AD| = 1 cm
A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 E) 10
9. ABC dik gen
[BA] [AC]
[EF] [AC]
[ED] [BA]
|AD| = 4 cm
|DE| = 12 cm
|FC| = 8 cm
A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 6
10. AEDF bir kare
[AB] [BC]
[DC] [BC]
|BC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(FBC) ka cm
2
dir?
A) 50 B) 60 C) 75 D) 80 E) 100
11. ABC bir gen
[DE] // [BC]
|AE| = 2|EC|
Alan(ADE) = 8 cm
2
2
dir?
A) 30 B) 27 C) 24 D) 20 E) 18
12. ABC bir gen
[DE] // [BC]
Alan(ADE) = 3 cm
2
Alan(BCED) = 24 cm
2
A) B) C) D) E)

4
9
3
8
2
3
1
2
1
3

||AAEE||
||EECC||
A
B C
D E
3
24
A
B C
D E
8
A
F
D
B E C
A
B C
8
E
F
D
4
x
12
A
C B
D
1
3
x

4
9
3
5
3
4
2
3
1
2

||AAFF||
||AAHH||
A
F
E
D
B H C
6
4
2
BENZERLK
169
B - D - C / E - A - B / A - C - E / A - E - B
1. ABC bir gen
m(ADE) = m(ACB)
|AE| = 6 cm
|AD| = 8 cm
|BD| = 4 cm
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14
2. ABC bir gen
m(BAC) = 65
m(ABC) = 40
A BC ~ A ED olduuna gre, m(A DE) = x ka dere-
cedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 75
3. ABC ve ADE dik
gen
[BA] [AE]
[BC] [AC]
[ED] [AC]
|AB| = |AE|
|DE| = 9 cm
|BC| = 4 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
4. ABE ve BCD dik
gen
[BA] [AE]
[CD] [BE]
m(ABE) = m(CBE)
|AE| = |CD|
|BD| = 8 cm
|BC| = 12 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
5. ekilde
[AB] [BD]
[BD] [DE]
|AB| = 9 cm
|CD| = 4 cm
|DE| = 3 cm
A) 24 B) 21 C) 18 D) 15 E) 12
6. ekildeki gende,
[DE] // [AC]
|EC| = 3|BE|
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 9

eevvrree((AABBCC))
eevvrree((DDBBEE))
A
D
B
E
C
A
3
B C
D
E
x
9
4
A
C
B
D
E
12
x 8
A
C B
D
E
x
4
9
A
65
D
E
C B
x
40
A
B C
D
E
4
8
6
x
GENEL TEKRAR TEST
170
7. ABC bir gen
[DE] // [BC]
[DC] [BE] = {F}
|BF| = 2|FE|
|EC| = 6 cm
A) 4 B) 6 C) 8 D) 9 E) 12
8. ABC bir gen
[DF] // [BC]
|DE| = |EF|
|HE| = 3 cm
|BH| = 9 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 10
9. ABC dik gen
[AB] [BC]
[DE] [AC]
|DE| = 42 cm
Alan(DEC) = Alan(ABDE) olduuna gre, |AB| = x
ka cm dir?
A) 43 B) 8 C) 82 D) 83 E) 16
10. ekilde,
[AB] // [EF] // [CD]
|CD| = 5 cm
|EF| = 7 cm
|AB| = 11 cm
|CF| = x
|FB| = y
Yukardaki verilere gre,
oran katr?
A)
a
B)
f
C)
P
D)
g
E)
b
11. ABC bir gen
[DE] // [BC]
[EF] aortay
|AF| = 6 cm
|FD| = 4 cm
|BD| = 5 cm
|DE| = 8 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
12. ABC dik gen
[AB] [BC]
[DE] [AC]
[FH] [BC]
|AE| = 3 cm
|DE| = 4 cm
|FC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, |FH| = x ka cm dir?
A) 4,5 B) 5 C) 5,5 D) 6 E) 7,5
A
B C
10
H
E
F
x
4
D
3
A
B C
x
5
4
6
8
E
F
D
7
D C
A B
5
E
F
x
y
11
A
x
B C D
E
42
A
B C
9
x
3
D
F
E
H
A
B C
x
6
E
D
F
BENZERLK
171
13. ABC bir gen
[DE] // [FH] // [BC]
|AE| = |EH| = |HC|
|BC| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, |FH| = x ka cm dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
14. ABCD bir drtgen
[AD] // [EF] // [BC]
|BE| = 2|AE|
|AD| = 4 cm
|EF| = 6 cm
A) 8 B) 8,5 C) 9 D) 9,5 E) 10
15. ABC bir gen
[DE] // [BC]
[BF] ve [CF]
aortay
|AD| = 12 cm
|BD| = 6 cm
|EC| = 4 cm
A) 24 B) 20 C) 18 D) 16 E) 15
16. ABC, BED ve BEC
dik gen
[DA] [AC]
[DE] [BE]
[EB] [BC]
|AC| = 12 cm
|AB| = 9 cm
|BD| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(BEC) ka cm
2
dir?
A) 60 B) 54 C) 50 D) 45 E) 40
17. ABC bir gen
ADF dik gen
[DF] // [BC]
[AD] [DF]
|FC| = 2|AF|
|AD| = 5 cm
|BC| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(BCFE) ka cm
2
dir?
A) 60 B) 64 C) 72 D) 80 E) 96
18. ABC dik gen
[BA] [AC]
[DE] // [BC]
|AC| = 3|AE|
|AG| = 4 cm
G, ADE geninin arlk merkezi olduuna gre,
|BC| = x ka cm dir?
A) 32 B) 36 C) 40 D) 44 E) 48
A
B C x
F
E D
G
4
A
D
F
E
B C 12
5
A
10
C
E D
B
9
12
B C x
A
F
E D
6
4
12
D
B C x
A
E F
6
4
A
B C
H
E
D
F
x
18
BENZERLK
172
19. ABC ve DBF dik
gen
[AC] [BF]
[FD] [AB]
|BD| = 15 cm
|BC| = 12 cm
|CF| = 8 cm
A) B) 2 C) D) 1 E)
20. ekilde,
Alan(ADE) = 2 cm
2
Alan(DEF) = 4 cm
2
[DE] // [BC]
2
dir?
A) 12 B) 15 C) 18 D) 20 E) 24
21. ekilde
[AB] // [DE]
[BD] [AE] = {C}
F, C, H dorusal
|AF| = 4 cm
|FB| = 2 cm
|DH| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |HE| = x ka cm dir?
A) 4,5 B) 6 C) 7,5 D) 9 E) 12
22. ABC bir gen
[ED] [AB]
[CH] [AB]
|AE| = |EC|
|DH| = 18 cm
|BH| = 7 cm
|BC| = 25 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DEC) ka cm
2
dir?
A) 108 B) 102 C) 96 D) 90 E) 84
23. ABC bir gen
[DE] // [BF]
[DF] // [BC]
|AE| = 8 cm
|EF| = 4 cm
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
24. ABC bir gen
[EH] // [BC]
|AD| = |DE|
|DF| = |FC|
|FH| = 4 cm
A) 14 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
A
B C
x
E H
4
D
F
A
B C
x
4
8
E
F
D
A
B C
E
D
25
H
7
18
A B
D H E
F
x 3
4 2
C
A
D
B C
E
F

1
2
3
2
5
2
A
x
F C B
D
E
12 8
15
BENZERLK
173
C - E - B / A - D - C / B - C - B / C - C - D / C - E - E / A - D - B / D - C - B / A - D - E
1.
ABC ~ DEF, [AK] ve [DT] kenarortaylar, |AK| = 1 br,
|DT| = 3 br, yukarda verilen ABC ve DEF genleri
benzerdir.
ABC geninin alan a
2
olduuna gre, DEF geni-
nin alan ka a
2
dir?
A) 9 B) 6 C) 4 D) 3 E) 2
(YS 1988)
2. DE // BC
A(ADM) = 3 cm
2
A(BFMD) = 9 cm
2
A(FCEM) = 15 cm
2
Yukarda verilenlere gre, ABC geninin alan ka
cm
2
dir?
A) 36 B) 35 C) 34 D) 33 E) 32
(SS 1990)
3. ABCD bir yamuk
|AB| = 8 birim
|BC| = 3 birim
|DC| = 4 birim
ekildeki ABCD yamuunda yan kenar dorular K
da kesimektedir.
Buna gre, |CK| ka birimdir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
(OSS 1991)
4. |BF| = 3 br
|AF| = 6 br
|AE| = 2 br
|EC| = x br
ekildeki ABC geninde D, E, F noktalar kenarlar
zerinde olup, AEDF bir paralelkenardr.
Buna gre, |EC| = x ka birimdir?
A) B) C) D) 3 E) 4
(SS 1992)
5. BAC dik gen
E [BA]
D [BC]
[ED] [BC]
|AC| = 24 cm
|BE| = 10 cm
|ED| = 8 cm
|BC| = x cm
A) 26 B) 28 C) 30 D) 32 E) 36
(YS 1993)
6. |EF| = |FT|
|FC| = 10 cm
|BD| = 24 cm
|DF| = x cm
Yukardaki ekilde [AB] // [TE] olduuna gre, |DF| = x
ka cm olabilir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
(SS 1996)
A
10
T
C F
D
B 24
E
x
A
10
E
D B C
24
8
x

5
2

7
2

9
2
A
F
3
2
B D C
E
x
6
K
A
3
B
D C
4
8
A
F B
3
C
D E
15 9
M
A
K C B
1
D
T F E
3
SORULMU SORULAR
174
7. m(BAC) = 90
m(BED) = 90
|BD| = 4 cm
|DA| = 16 cm
|AC| = 15 cm
A) B) C) 5 D) 4 E) 3
(SS 1998)
8. m(BAC) = 90
m(FDE) = 90
m(ABC) = 40
m(BDF) = 30
m(AEF) =
Yukardaki ekilde, DEF dik geninin keleri ABC
dik geninin kenarlar zerindedir.
ABC geni DEF genine benzer (A BC ~ D EF) oldu-
una gre, m(A EF) = ka derecedir?
A) 50 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85
(SS 1999)
9. |AL| = |LH| = |HK| = |KB|
LD // HF // KE // BC
|KE| = 2 cm
|BC| = x cm
Yukarda verilenlere gre, x ka cm dir?
A) 14 B) 18 C) 22 D) 24 E) 26
(OSS 2002)
10. ABC bir gen
DE // BC
|DE| = 8 cm
|BC| = 12 cm
ekildeki BCED drtgeninin alan 60 cm
2
olduuna
gre, ADE geninin alan ka cm
2
dir?
A) 42 B) 44 C) 46 D) 48 E) 50
(SS/MAT-1 2009)
11. ABC bir gen
DE // BC
|AK| = h
1
|KL| = h
2
Yukardaki ekilde ADE geninin alannn BCED
drtgeninin alanna oran olduuna
gre, oran katr?
A) B) C) D) E)
(LYS-1 2010)
12. |AG| = |GB|
|BD| = |DC|
ekildeki ABC ge-
ninin [AC] kenar
zerinde |FE| = 3 cm
olacak biimde E ve
F noktalar alnyor.
[FD] ve [GE] doru paralar bir K noktasnda
2|FK| = |KD| olacak biimde kesitiine gre, |AC|
uzunluu ka cm dir?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 18 E) 21
(SS/MAT-2 2008)
A
C
B
F
G
E
K
D
3

5
6

4
5

3
4

2
3

1
2

hh
hh
11
22

AA((AADDEE))
AA((BBCCEEDD))
44
2211
==
A
C B
E D
L
h
2
h
1
K
A
C B 12
E D
8
A
C B
K
H
L D
F
E
2
x
A
C
F
B D
30
E
40

13
5

16
5
A
C
D
B
4
E x
16
15
BENZERLK
175
A - E - A / E - C - B / A - B - D / D - B - B
1. ABC ve AHC
birer gen
[DE] // [BC]
[EF] // [AH]
|AD| = 9 cm
|BD| = 6 cm
|EF| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |AH| = x ka cm dir?
A) 10 B) 8 C) D) E) 5
2. ABC ve AEF dik
gen
[BA] [AF]
[AE] [EF]
[AE] [BC]
|AD| = 6 cm
|BD| = 12 cm
A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 E) 12
3. ABC bir gen
G, arlk merkezi
[GD] // [BC]
|BE| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |GD| = x ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 4,5 E) 5
4. ABC bir gen
|AB| = |AC|
[FH] [AB]
[DE] [BC]
|DE| = 8 cm
|DC| = 10 cm
|HF| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |BF| ka cm dir?
A) B) 10 C) D) 12 E)
5. ABC bir gen
[FD] // [BC]
[EF] [AB]
|AD| = |DE| = 4 cm
|EC| = 2 cm
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
6. ABC ve DEF dik
gen
[DE] // [AB]
[BA] [AC]
[ED] [DF]
|DE| = 3 cm
|DF| = 4 cm
|BC| = 2|EF| olduuna gre, taral blgenin evresi
ka cm dir?
A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 26
A
B E F C
D
3 4
A
B C
4
D
E
4
2
x
F

54
5
45
4
19
2
A
B C E F
D
8
10
9
H
x
A
C B 6 E
D G
x
A
B D
C
F E x
12
6

16
3
20
3
A
9
D
H
C B
E
F
4
6
x
SORULAR
176
A - B - C / C - A - E
177
BLG ve BECERLER
Benzerlik kavramn tanmlayabilme
Benzer ekiller arasndaki oranty kurabilme
ki genin benzer olma koullarn sayabilme
Temel benzerlik ile ilgili benzerlik sorularn zebilme
Kelebek benzerlii ile ilgili benzerlik sorularn zebilme
E genlerin benzerlik oran 1 olan genler olduunu kavrayabilme
ki genin elik koullarn sayabilme
Benzer genlerin benzerlik orannn karesinin alanlar oran olduunu bilme
07
OKGENLER VE
DRTGENLER
okgenleri elemanlaryla birlikte tanmak gerekir.
Asl nemli olan dzgn okgenleri renmek
Dzgn altgen, dzgn okgenlerin en gzelidir.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
180
okgen s. 181
dzgn okgen s. 182
dzgn gen s. 182
n 3 olmak zere, dzlemde herhangi doru-
sal olmayan n tane noktay ikier ikier birletiren
doru paralarnn oluturduu kapal ekillere
okgen denir.
Aada okgen rnekleri verilmitir.
ekildeki ABCDE
begeninde l-
leri x, y, z, t ve k
olan alar bege-
nin d alar, l-
leri a, b, c, d ve
e olan alar ise
begenin i ala-
rdr.
A, B, C, D ve E noktalarna okgenin keleri, [AB],
[BC], [CD], [DE] ve [EA] doru paralarna ise ok-
genin kenarlar denir.
Kenarlar dnda, okgenin kelerini birletiren
doru paralarna kegen denir. n kenarl bir
okgenin bir kesinden n 3 tane kegen izi-
lir, izilen bu kegenler okgeni n 2 tane ge-
ne ayrr.
Yukardaki begende D kesinden n 3 = 5 3 = 2
tane kgen izilebilir. Bunlar [DA] ve [DB] ke-
genleridir. [DA] ve [DB] kegenleri okgeni
n 2 = 5 2 = 3 tane gene ayrr.
Bu genler ise DEA, DAB ve DBC genleridir.
n kenarl bir okgenin i alarnn toplam
(n 2)
.
180 dir.
Kenar says (n) alar toplam = (n 2)
.
180
gen 3 (3 2)
.
180 = 180
Drtgen 4 (4 2)
.
180 = 360
Begen 5 (5 2)
.
180 = 540
Altgen 6 (6 2)
.
180 = 720
Yedigen 7 (7 2)
.
180 = 900
Sekizgen 8 (8 2)
.
180 = 1080
ABCDEF bir altgen
m(A) = m(D) = 120
m(B) = m(E) = 130
m(F) = 105
m(C) = x
Yukardaki verilere gre, x in ka derece olduunu
bulalm.
Btn altgenlerde i alar toplam
(n 2)
.
180 = (6 2)
.
180 = 720 dir.
ekildeki altgenin i alar toplam
2
.
120 + 2
.
130 + 105 + x = 720
240 + 260 + 105 + x = 720
605 + x = 720
x = 115 bulunur.
zm
E D
C
B A
F
130 120
x
130 120
105
rnek soru
D
C
B A
E
y
z
e E
D
C
B
A
t
b a
k
x
c
d
gen Drtgen Begen
Altgen Yedigen
OKGENLER VE DRTGENLER
7.1 okgenleri elemanlaryla birlikte tanmak gerekir.
181
Btn okgenlerin d alarnn lleri toplam
360 dir.
n kenarl bir okgenin tm kegenlerinin says
ile bulunur.
alar toplam 1800 olan bir okgenin kegen
saysnn ka olduunu bulalm.
alar toplam 1800 ise,
(n 2)
.
180 = 1800
n 2 = 10
n = 12 olur.
12 kenarl bir okgenin kegen says

n n
bulunur
=

=
( ) ( )
.
3
2
12 12 3
2
54
zm
rnek soru

n n ( ) 3
2
182
Btn i alar eit, btn d alar eit ve btn
kenar uzunluklar eit olan okgenlere dzgn
okgen denir.
Dzgn okgenlerde bir d ann ls ile,
bir i ann ls 180 ile veya
ile bulunur.
Bir d asnn ls 45 olan bir dzgn ok-
genin bir kenar uzunluu 6 cm ise, bu okgenin
evre uzunluunun ka cm olduunu bulalm.
Bir d ann ls = 45 ise,
360 = 45
.
n
n = = 8 olur.
8 kenarl bir dzgn okgenin bir kenarnn uzunluu
6 cm ise, evre uzunluu 8
.
6 = 48 cm bulunur.
Bir i asnn ls 160 olan bir dzgn ok-
genin kegen saysn bulalm.
Bir i asnn ls 160 olan dzgn okgenin bir
d as 20 dir.
= 20 n = 18 dir.
18 kenarl dzgn okgenin kegen says
= 135 bulunur.

n n ( ) ( ) 3
2
18 18 3
2
=

360
n
160 160
20
zm
rnek soru

360
45

360
n
zm
rnek soru

( ) n
n
2 180

360
n

360
n
Dzgn gen
(ekenar gen)
60
60 60
Dzgn drtgen
(kare)
Dzgn begen
108
108
108
108
108
Dzgn altgen
120120
120
120 120
120
7.2 Asl nemli olan dzgn okgenleri renmek
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 1, 2, 3, 4, 10, 11, 12, 14, 15 nolu sorular hemen zelim.
183
ABCDE bir dzgn
begen
[DH] [AB]
|DF| = |DC|
m(AEF) = x
bulalm.
Dzgn begenin
bir d as
oldu-
undan bir i as-
nn ls
180 72 = 108
dir.
Bu durumda m(EDC) = m(DCB) = 108 dir.
Kenar says tek say olan dzgn okgenlerde bir
keden kar kenara izilen dikme, hem kar kenar
iki e paraya ayrr, yani kenarortaydr, hem de
aortaydr.
Buna gre, m(EDF) = m(FDC) = = 54 olur.
Dzgn begenin kenar uzunluklar eit olduundan
|DE| = |DC| dir.
|DF| = |DC| verildiinden |DE| = |DF| olur.
DEF ikizkenar geninde
m(DEF) = m(DFE) = = 63 dir.
O halde, m(AEF) = x = 108 63 = 45 bulunur.

180 54
2

108
2

360
5
72
=
D
C
B A
E 63
63
54 54
108
72
F
x
H
zm
D
C
B A
E
F
x
H
rnek soru
Bir kenar uzunluu a cm olan dzgn altgenin

ekildeki gibi kegenleri izildiinde, bir kenar
a cm olan 6 tane ekenar gene ayrlr.
Bir ekenar genin alan olduundan
altgenin alan 6
.
ile bulunur.
Altgenin bir i as 120 olduundan [AC]

kegeni izilirse, ABC geni 30 30 120
geni olur. 30 nin kars a cm iken 120 nin
kars a3 cm olur.
E D
A B
C F
a
30
120
a 3
30
a

a
2
3
4

a
2
3
4
E D
A B
C F
a
a
a a a a
a
a a
a
a
a
60
60 60
60
7.3 Dzgn altgen dzgn okgenlerin en gzelidir.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 5, 6, 7, 8, 9, 17 nolu sorular hemen zelim.
ABCDEF bir dz-
gn altgen
|AK| = 1 cm
|KB| = 2 cm
|EK| = x
Yukardaki verilere gre, x in ka cm olduunu
bulalm.
[EA] izilirse,
FAE geni
30 30 120
geni olur.
Bu durumda m(EAK) = 120 30 = 90 olur.
|AB| = 1 + 2 = 3 cm olduundan |EF| = |FA| = 3 cm
olur.
O halde, |EA| = 33 cm olur. (120 nin kars 30 nin
karsnn 3 katdr.)
EAK dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|EK|
2
= |EA|
2
+ |AK|
2
x
2
= (33)
2
+ 1
2
x
2
= 27 + 1
x = 27 cm bulunur.
ABCDEF bir
dzgn altgen
|AB| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, taral blgelerin alanlar
toplamnn ka cm
2
olduunu bulalm.
EDF ve ABC genleri e olduundan alanlar da
etir. Dolaysyla DEF geni yerine ABC geni
taranabilir.
DEF geni ABC genine tandktan sonra, yeni
taral blgenin altgenin yarsna eit olduu grlr.
Bu durumda taral blge, bir kenar uzunluu 4 cm
olan 3 tane ekenar genin alanna eittir.
O halde,
taral blgenin alan = 3
.
= 3
.
= 123 cm
2
bulunur.

4 3
4
2

a
2
3
4
E D
A B
C F
4
zm
E D
A B
C F
4
rnek soru
E D
A B
C F
2
x
K 1
120
3
0
3

3
3
0
3
3
zm
E D
A B
C F
2
x
1 K
rnek soru
184
185
ABCDEF bir
dzgn altgen
ABKL kare
F, L, N dorusal
m(NLK) = x
m(DNL) = y
Yukardaki verilere gre, x + y toplam ka dere-
cedir?
ABKL karesinde |AB| = |AL| ve ABCDEF dzgn alt-
geninde |AB| = |AF| olduundan |AF| = |AL| dir.
ABKL karesinde m(LAB) = 90 ve ABCDEF altgenin-
de m(FAB) = 120 olduundan m(FAL) = 30 dir.
Bu durumda m(AFL) = m(ALF) = 75 olur. (kizkenar
gen)
F, L, N dorusal olduundan
m(ALF) + m(ALK) + m(NLK) = 180 yani
75 + 90 + x = 180 x = 15 bulunur.
ABCDEF dzgn altgeninin karlkl kenarlar birbi-
rine paralel olduundan [DC] // [FA] dr.
Dolaysyla m(DNF) = m(NFA) yani y = 75 dir.
O halde, sorunun cevab x + y = 15 + 75 = 90 bu-
lunur.
ABCDEF bir
dzgn altgen
[AC] ve [BF]
kegen
ekildeki ABCDEF altgeninin alan 123 cm
2
ol-
duuna gre, KAB geninin alan ka cm
2
dir?
nce alar yazalm. ABCDEF dzgn altgeninde
FAB ve ABC genleri ikizkenar gen olduundan
m(BAC) = m(BCA) = 30 ve m(AFB) = m(ABF) = 30
dir. Bu durumda KAB geni 30 30 120 ge-
ni olur. |KA| = |KB| = a br alrsak, |AB| = a3 br olur.
Bir kenar a3 br olan altgenin alan 6
.
olduuna gre,
Alan(KAB) =
.
|KA|
.
|KB|
.
sin120
KAB geni 30 30 120 geni olduundan,
alann hesaplarken ekenar genin alann bulmada
kullandmz forml de kullanabiliriz.
Buna gre; Alan(KAB) = = 3 cm
2
bulunur.

a
2 2
3
4
2 3
4
=

= =
1
2
2 2
3
2
3
2
cm bulunur.

1
2

6 3 3
4
18 3
18
4
18 4
2
2 2
2

= = =
=
a a
a
a cm olur.

a 3 3
4
2
( )
120
A B
C
D E
F
30 30
a a
2a 2a
a3 a3
a3
30
30
K
zm
A B
C
D E
F
K
rnek soru
y
x
75
75
45
120
120
30
A B
C
N
D E
F
L K
zm
y
x
A B
C
N
D E
F
L K
rnek soru
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 2 1, 2, 9, 10 / Genel Tekrar Testi 3, 5, 6, 13 nolu sorular hemen zelim.
OKGENLER
n 3 olmak zere, dzlemde herhangi dorusal
olmayan n tane noktay ikier ikier birletiren doru
paralarnn oluturduu kapal ekillere okgen de-
nir.
n kenarl d bkey bir okgende;
alarn llerinin toplam (n 2)
.
180 dir.
D alarn llerinin toplam 360 dir.
Bir keden izilen tm kegenlerin says
n 3 tanedir.
Bir keden izilen kegenlerle okgen, n 2 ta-
ne gene ayrlr.
Kegen says dir.
n kenarl dzgn okgende;
Kenar uzunluklar eittir.
alarn lleri eittir.
D alarn lleri eittir.
Bir d ann ls
Bir i ann ls 180 dir.
Dzgn Altgenin Alan
Bir keden izilen kegenler arasndaki alar
eittir.
Kenarlar dnda, okgenin kelerini birletiren
doru paralarna kegen denir.
Dzgn Begen
Dzgn begenin d alarnn herbiri = 72
dir.
alarnn herbiri 180 72 = 108 dir.
Dzgn begenin 5 tane
kegeni vardr ve bu
kegenlerin herbiri ay-
n uzunluktadr.
Bkey (Konkav) okgen
alarndan birinin veya bir kann ls 180 den
fazla olan okgenlere i bkey okgen denir.
D Bkey (Konveks) okgen
Btn i alarnn ls 180 den kk olan ok-
genlere d bkey okgen denir.
A
B
C
D
E
F
B C
D
F
A
G E

360
5
72
D
E C
A B
108
108 108
108 108
D E
C
B A
F
a
A(ABCDEF) =6
a
2
3
4

360
n

360
n

n (n 3)
2

BU KONUDA ZETLE...
186
187
1. alarnn lleri toplam 1440 olan dzgn ok-
gen ka kenarldr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
2. Bir dbkey dokuzgenin ka kegeni vardr?
A) 20 B) 27 C) 35 D) 44 E) 54
3. 14 kegeni olan okgen ka kenarldr?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
4. Kegen says kenar saysnn 2 kat olan okgen ka
kenarldr?
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
5. Bir i asnn ls, bir d asnn lsnn 5 ka-
t olan dzgn okgenin ka kesi vardr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
6. Bir dzgn sekizgenin bir i asnn ls ka de-
recedir?
A) 156 B) 150 C) 144 D) 140 E) 135
7. Bir i asnn ls 170 olan dzgn okgen ka
kenarldr?
A) 18 B) 20 C) 24 D) 30 E) 36
8. Dzgn ongenin bir d asnn ls ka derece-
dir?
A) 36 B) 30 C) 24 D) 20 E) 18
9. Dzgn yirmigenin bir i asnn ls bir d a-
snn lsnden ka derece fazladr?
A) 150 B) 144 C) 140 D) 132 E) 120
10. 12 kenarl bir okgenin bir kesinden ka tane ke-
gen izilir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
KAVRAMA TEST 1
188
11. 11 kenarl bir okgen, bir kesinden izilen ke-
genlerle ka gensel blgeye ayrlr?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
12. 9 kenarl bir okgenin i alarnn lleri toplam
ka derecedir?
A) 1800 B) 1620 C) 1440 D) 1260 E) 1080
13. 15 kesi olan okgenin i alarnn lleri toplam
ka dik aya eittir?
A) 13 B) 15 C) 18 D) 26 E) 30
14. ABCDEF bir
altgen
Yukardaki ekilde verilen a llerine gre,
m(C DK) = x ka derecedir?
A) 70 B) 65 C) 60 D) 55 E) 50
15. ABCDEFG bir
konveks yedigen
Yukardaki ekilde verilen a llerine gre,
m(F ED) = x ka derecedir?
A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120
16. ABCDEF dzgn
altgen
m(FEH) = 55
Yukardaki verilere gre, m(E HA) = x ka derecedir?
A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75
17. ABCDE dzgn
begen
Yukardaki verilenlere gre, m(A BD) = x ka derece-
dir?
A) 54 B) 60 C) 64 D) 68 E) 72
x
D
B A
E C
55
x
H B A
F C
E D
135
150
x
130
120
145
120
E
D
C
B A
G
F
E
40 50
85
55
60
D
C
x
F
A B
K
189
C - B - A - D - C / E - E - A - B - B / C - D - D - A / A - C - E
1. ABCDEF dzgn
altgen
m(FKD) = 45
Yukardaki verilere gre, m(E DK) = x ka derecedir?
A) 95 B) 100 C) 105 D) 110 E) 115
2. ABCDEF dzgn
altgen
[FC] kegen
|FC| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, altgenin evresi ka cm
dir?
A) 24 B) 30 C) 36 D) 42 E) 48
3. ABCDEF dzgn
altgen
[FB] ve [BD] kegen
[FH] [BD]
|FH| = 3 cm
A) B) 2 C) D) 3 E)
4. ABCDE dzgn begen
[DH] [AB]
|EF| = |BC|
Yukardaki verilere gre, m(E FH) = x ka derecedir?
A) 114 B) 120 C) 126 D) 132 E) 138
5. ABCDEF dzgn
altgen
ABLK kare
Yukardaki verilere gre, m(B CL) = x ka derecedir?
A) 75 B) 70 C) 65 D) 60 E) 55
6. ABCDE dzgn
begen
FAB ekenar gen
Yukardaki verilere gre, m(D EF) = x ka derecedir?
A) 38 B) 40 C) 42 D) 44 E) 46
D
C E
A B
x
F
E D
C
B A
F
K L
x
D
C E
A B
x
H
F

3 3
2
3
2
3
2
E D
C
B A
F H
x
3
E D
C
F
A B
12
A B
D
C F
E
x
45
K
KAVRAMA TEST 2
190
7. ABCDEFGH
dzgn sekizgen
[AG] ve [GC]
kegen
|AG| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |GC| = x ka cm dir?
A) 62 B) 8 C) 9 D) 63 E) 12
8. ABCDEFGH
dzgn sekizgen
[HC] kegen
|AB| = Acm
Yukardaki verilere gre, |HC| = x ka cm dir?
A) 1 + 2 B) 2 + 2 C) 3 + 2
D) 4 + 2 E) 2 + 22
9. ABCDEF dzgn
altgen
|AH| = |HB| = 1 cm
Yukardaki verilere gre, |EH| = x ka cm dir?
A) 3 B) 10 C) 23 D) 13 E) 15
10. ABCDEF dzgn
altgen
|EK| = 3 cm
|KD| = 1 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(KAB) ka cm
2
dir?
A) 43 B) 63 C) 83 D) 103 E) 123
11. ABCDEF dzgn
altgen
[AC] ve [BF]
kegen
m(FKC) = x
A) 105 B) 108 C) 120 D) 135 E) 150
12. ABCDEF dzgn
altgen
[EC], [FC] kegen
|EC| = 2Ccm
Yukardaki verilere gre, Alan(FKC) ka cm
2
dir?
A) 46 B) 26 C) 43 D) 33 E) 23
A B
D E
F C
K
2C
A B
D E
F C
x
K
A B
D E
F C
1 3 K
x
A B
D E
F
1 1 H
C
x
A B
C
D
E F
G
H
A
6
A B
C
D
E F
G
H
x
191
C - C - B / C - A - C / A - B - D / C - C - E
1. ...ABCDEF... dzgn
okgen
[AE] ve [BE] kegen
m(BEA) = 15
Yukardaki verilere gre, m(D EB) = x ka derecedir?
A) 15 B) 22,5 C) 30 D) 37,5 E) 45
2. ABCDE... dzgn ok-
gen
A, B, K ve E, D, K doru-
sal
m(AKE) = 60
Yukardaki verilere gre, m(C DE) = x ka derecedir?
A) 150 B) 140 C) 130 D) 120 E) 110
3. ABCDEF dzgn altgen
[FC] ve [FB] kegen
|AH| = |HB|
|FC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(FHB) ka cm
2
dir?
A) 3 B) 23 C) 33 D) 43 E) 53
4. ABCDEF ve KLMNPR
dzgn altgen
[FC] ve [RN] kegen
|AK| = |KL| = |LB|
|RN| = 23 cm
A) 12 B) 10 C) 8 D) 6 E) 4
5. ABCDE dzgn begen
[EB] kegen
|AF| = |EB|
m(BAF) = x
m(BCF) = 30
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
6. ABCDE dzgn begen
[DK] [AB]
|DF| = |FE|
|FH| = 4 cm
F, H, C noktalar dorusal olduuna gre, |HC| = x
ka cm dir?
A) 16 B) 12 C) 10 D) 9 E) 8
B
D
A
E C
F
x
K
H
4
B
D
A
E C
F
x
30
F
B
D
A
E
C
K
x
L
R M
P N
2 3
F
B
D
A
E
C
H
8
60
K
B D
A E
x
C
A
B
C D
E
F
15
x
GENEL TEKRAR TEST
192
7. Bir begenin i alar 1, 2, 3, 4, 5 saylar ile oran-
tldr.
Bu begenin en kk i asnn ls ka derece-
dir?
A) 18 B) 36 C) 54 D) 60 E) 72
8. O noktas ABCDEF
dzgn altgeninin i
teet emberinin mer-
kezidir.
S
1
, S
2
ve S
3
iinde bulunduklar blgelerin alanlar
olduuna gre, oran katr?
A) 2 B) C) 3 D) E) 4
9.
ABCDEF dzgn altgen ve K, [FC] zerinde dei-
ken bir noktadr.
Buna gre, oran katr?
A) B) C) D) E)
10. ABCDEF bir dzgn
altgen
KLDE bir kare
m(NCB) = x
N, L, C dorusal
A) 36 B) 40 C) 45 D) 48 E) 54
11. ABCDEF bir
dzgn altgen
[AB [DC = {L}
m(DKL) =
m(CLB) =
+ = 130 olduuna gre, m(E DK) = x ka dere-
cedir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
12. ABCDE bir dzgn
begen
[AD] ve [EC] ke-
gen
|FC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, ABCDE begeninin evresi
ka cm dir?
A) 72 B) 60 C) 48 D) 40 E) 32
D
8
E C
B A
F
E D
C
B A
F
x
L

K
E D
C
B A
F
x
L
K
N

1
4
1
6
1
8
1
9
1
12

AAllaann((AABBKK))
AAllaann((AABBCCDDEEFF))
A F
E
D C
B
K

7
2
5
2

SS ++SS
SS
11 33
22
F
B
D
A
E
C
H
O
S
2
S
1
S
3
193
13. ABCDEF dzgn alt-
gen
MCKDL dzgn be-
gen
m(EDL) =
A) 48 B) 45 C) 42 D) 40 E) 36
14. ABCDE bir
dzgn begen
[AC] kegen
m(FBA) = 24
Yukardaki verilere gre, m(CFB) = x ka derecedir?
A) 54 B) 60 C) 66 D) 72 E) 75
15. ABCDE bir
dzgn begen
[EH] [BC]
|EK| = |AB|
m(AKH) = x
A) 117 B) 114 C) 112 D) 110 E) 108
16. ABCDE bir
dzgn begen
[BD] ve [EC] kegen
evre(ABKE) = 32 cm
Yukardaki verilere gre, ABCDE begeninin evre
uzunluu ka cm dir?
A) 40 B) 44 C) 48 D) 52 E) 56
17. ABCDEF bir
dzgn altgen
[AD] kegen
[KF] [KB]
m(EFK) =
A) 15 B) 30 C) 36 D) 45 E) 60
18. ABCDEF bir
dzgn altgen
[DB] kegen
|DN| = 23 cm
|NB| = 33 cm
Yukardaki verilere gre, |AN| = x ka cm dir?
A) 43 B) 52 C) 213 D) 215 E) 9
A B
C
D E
F
x
N
23
33
A B
C
D E
F
K
A B
C
D
E
K
A B
C
D
E
x
K
H
x
24
A B
C
D
E
F
A B
C
D E
F
K
L
M
194
19. ABCDE bir
dzgn begen
[DH] [AB]
|LH| = 9 cm
|AK| = 20 cm
|LB| = 15 cm
Yukardaki verilere gre, |KL| = x ka cm dir?
A) 11 B) 10 C) 9 D) 8 E) 7
20. ABCDEF bir
dzgn altgen
[KB] [FC] = {N}
|KF| = |EK|
|AB| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |NC| = x ka cm dir?
A) 7,5 B) 8 C) 8,5 D) 9 E) 10
21. ABCDEF bir
dzgn altgen
[ED] // [MN] // [KL]
|EM| = |KF| = 4 cm
|MF| = |AK| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |MN| + |KL| toplam ka
cm dir?
A) 24 B) 22 C) 20 D) 18 E) 16
22. ABCDEF bir
dzgn altgen
[AH] [KL]
|AH| = 10 cm
|EK| = |CL| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, ABCDEF altgeninin evre-
si ka cm dir?
A) 40 B) 48 C) 52 D) 56 E) 64
23. ABCDEF bir
dzgn altgen
[AD], [BD] ve
[FB] kegen
|DL| = |LB|
|AB| = 43 cm
A) 4 B) 26 C) 6 D) 210 E) 35
24. O noktas ABCDEF
dzgn altgeninin
arlk merkezi
A, B, N dorusal
m(BON) = 15
|AB| = 23 cm
Yukardaki verilere gre, |ON| ka cm dir?
A) 22 B) 23 C) 32 D) 26 E) 33
A B
C
D E
F
15
O
N
23
A B
C
D E
F
x
L
K
43
A B
C
D E
F
H
K
L
2
2
10
A B
C
D E
F
N
M
K L
2
4
4
2
A B
C
D E
F
N
K
x
6
A B
C
D
E
K
x
L
9
15
20
H
195
C - B - B / A - D - E / B - C - D / C - E - D / A - B - A / A - D - C / E - B - D / B - C - C
1. Aadaki ekilde ABCDE bir dbkey begendir.
FED nin ls 30
EAB nin ls 100
ABC nin ls 130
DCG nin ls 120
EDC asnn ls ka derecedir?
A) 100 B) 95 C) 90 D) 85 E) 80
(SS 1987)
2. Yandaki ekilde
ABCDE bir dzgn
begen
FAB bir ekenar
gen
olduuna gre, m(B CF) ka derecedir?
A) 48 B) 55 C) 60 D) 66 E) 75
(YS 1987)
3. Bir ABCD karesinin
[AB] ve [CD] kenarlar
er, [BC] ve [AD]
kenarlar da ikier eit
paraya blnmtr.
A) B) C) D) E)
(SS 1990)
4. ekildeki dzgn be-
genin X, Y, Z, T ve U
keleri, ABCD dik-
drtgeninin kenarlar
zerindedir.
Buna gre, m(Y ZB) = ka derecedir?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 18 E) 21
(SS 1992)
5. Bir onbegenin ayn kesinden dier kelere
izilen kegenler bu okgeni ka gene bler?
A) 13 B) 14 C) 16 D) 18 E) 24
(SS 1995)
6.
ekildeki ABCDEF dzgn altgenindeki taral alan
7203 cm
2
olduuna gre, dzgn altgenin bir
kenarnn uzunluu ka cm dir?
A) 12 B) 14 C) 20 D) 22 E) 24
(YS 1997)
E D
C
B A
F
D
A B
C
Z U
X Y
T

3
5

4
3

2
3

1
3

1
2

AAllttggeenniinn AAllaann
KKaarreenniinn AAllaann
A
D C
B
D
?
A B
C E
F
D
F
E
A B
C
G
100 130
120
30
SORULMU SORULAR
196
7. 12 kenarl bir dzgn okgenin bir i as ka dere-
cedir?
A) 150 B) 140 C) 130 D) 120 E) 110
(SS 1998)
8. Dzgn bir okgenin bir i as, bir d asnn 4
kat olduuna gre, bu okgenin kenar says katr?
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
(SS 1998)
9.
O merkezli ember iine izilen yandaki dzgn
altgende K, L ve M blgelerinin alanlar hangi
saylarla orantldr?
K L M
A) 1 3 6
B) 1 5 6
C) 2 3 6
D) 3 4 5
E) 3 4 6
(SS 1999)
10. ekildeki ABCDEF
bir dzgn altgen-
dir.
A(EAB) = 323 cm
2
olduuna gre, altgenin bir
A) 23 B) 43 C) 83 D) 4 E) 8
(SS 2002)
11. ABCDE dzgn
begen
FBC bir ekenar
gen
m(FAB) = x
A) 80 B) 62 C) 66 D) 72 E) 74
(SS 2003)
12. ABCDE bir dzgn
begen
|EC| = |DF| = |FB|
m(CBF) = x
A) 24 B) 30 C) 32 D) 36 E) 40
(SS 2008)
x
A B
E
F
D
C
D
A B
C E
F
x
E D
C
B A
F
K
M
L
O
197
A - D - C / D - A - E / A - C - D / E - C - A
1. ABCDEF dzgn
altgen
ABKL kare
[AD] kegen
Yukardaki verilere gre, m(L AD) = x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 24 D) 30 E) 36
2. ABCDEF dzgn
altgen
H, D, K dorusal
m(BHD) = 50
m(CBH) = 45
Yukardaki verilere gre, m(E DK) = x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
3. ABCDE bir
dzgn begen
[EC] ve [AC]
kegen
m(KEC) = 54
|EL| = |LC|
|KL| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| uzunluu ka cm
dir?
A) 52 B) 53 C) 10 D) 102 E) 15
4. ABCDEF dzgn
altgen
[AD] kegen
E, G, H dorusal
|AH| = 2 cm
|HB| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |DG| = x ka cm dir?
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
5. ABCDEF bir
dzgn altgen
K [AF]
L [DC]
|AB| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, taral genlerin alanlar
toplam ka cm
2
dir?
A) 183 B) 163 C) 123
D) 103 E) 63
6. ABCDEF bir dzgn
altgen
[OA] [KL]
|FK| = |EK|
|BL| = |CL|
|AO| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, OABL drtgeninin alan ka
cm
2
dir?
A) 63 B) 83 C) 93 D) 103 E) 123
E D
C
B A
F
O
4
K
L
A B
C
D E
F
L
K
6
F
B
D
A
E
C
x
G
H 2 4
A B
C
D
E
54
5
L
K
E D
C
B A
F
H
x
K
45
50
E D
C
B A
F
L K
x
SORULAR
198
D - E - C / D - A - A
199
BLG ve BECERLER
Bir okgenin bir kesinden ka kegen izildiini bulabilme
Bir keden izilen kegenlerin okgeni ka gensel blgeye ayrdn bulabilme
okgenin i alar toplamn hesaplayabilme
Bir okgenin toplam kegen saysn hesaplayabilme
D alar toplamnn 360 olduunu kullanarak soru zebilme
Dzgn okgen olabilme koullarn bilme
Dzgn okgenlerle ilgili a problemlerini zebilme
Dzgn altgenle ilgili alan hesab yapabilme
okgenlerde uzunluk hesab yaparken zel genlere ait zellikleri kullanabilme
okgenlerde uzunluk hesab yaparken benzerlik zelliklerini kullanabilme
08
ZEL DRTGENLER
Paralelkenarda a zellikleri
Paralelkenarda aortaylar, bazen ikizkenar bazen dik gen oluturur.
Paralelkenarda benzerlik uygulamalar
Paralelkenarn alan nasl hesaplanr?
Paralelkenarda alan oranlaryla ilgili zel durumlar
Ekenar drtgen zel bir paralelkenardr.
Ekenar drtgenin alannn hesaplanmas
Yamukta orta taban ok nemlidir.
Yamuun kegeni, orta taban bakn nasl blyor.
Yamuun alan orta taban ve yksekliiyle doru orantldr.
Yamukta alan oranlar
zel yamuklarn birincisi: kizkenar Yamuk
zel yamuklarn ikincisi: Dik Yamuk
evremizde en ok karlatmz geometrik ekil belki de dikdrtgendir.
Dikdrtgenin evresini ve alann nasl hesaplyoruz?
Dikdrtgenin kegeni ile ilgili zellikler
Drt kenarl dzgn okgen: Kare
Deltoid de zel bir drtgendir.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
202
paralelkenar s. 203
ekenar drtgen s. 209
yamuk s. 212
orta taban s. 213
ikizkenar yamuk s. 218
dik yamuk s. 220
dikdrtgen s. 221
kare s. 227
deltoid s. 232
ABCD paralelke-
nar ise, AB // DC
ve BC // AD dir.
Bu durumda;
|AB| = |DC| = a
|BC| = |AD| = b
evre(ABCD) = 2
.
(a + b)
m(A) = m(C) =
m(B) = m(D) =
ABCD paralelke-
nar ve [AC] ile
[BD] kegen ise,
|AO| = |OC|,
|DO| = |OB|
m(ABD) = m(BDC) =
m(DCA) = m(CAB) =
m(ADB) = m(DBC) =
m(DAC) = m(ACB) = y
ABCD paralelkenar
|DE| = |BC|
m(ADE) = 30
m(EDC) = x
m(DCB) = y
Yukardaki verilere gre, x ve y nin ka derece
olduunu bulalm.
|DE| = |BC| verilmiti.
|DA| = |BC| olduun-
dan |DA| = |DE| olur.
Bu durumda DAE -
geni ikizkenardr.
Buna gre, m(DAE) = m(DEA) = olur.
m(CDE) = m(AED) x = 75 dir. ( ters alar eittir.)
Paralelkenarda karlkl alar eit olduundan
m(DCB) = m(DAB) y = 75 dir.

180 30
2
75

=
A B
D C
y
E
3
0
x
75
75
zm
A B
D C
y
E
3
0
x
rnek soru
A B
D C a
b b
a
y
y
O
A B
D C a
b b
a
ZEL DRTGENLER
8.1 Paralelkenarda a zellikleri
203
ABCD paralelkena-
rnda komu iki k-
edeki alarn a-
ortaylar dik kesi-
ir.
[DE] ve [AE] aortay ise, m(DEA) = 90 dir.
ABCD paralelkenar
[AE] ve [BE]
aortay
|AE| = 4 cm
|BE| = 2 cm
unu bulalm.
ABCD paralelkenarn-
da [AE] ve [BE] aor-
tay olduundan
m(AEB) = 90 dir.
|AB| = |DC| = x ve EAB dik gen olduundan pisagor
teoremi uygulanrsa,
|AB|
2
= |AE|
2
+ |EB|
2
x
2
= 4
2
+ 2
2
x
2
= 20
x = 25 cm bulunur.
A B
D C
E
x
4 2
x
zm
A B
D C
E
x
4 2
rnek soru
A B
D C
E
8.2 Paralelkenarda aortaylar, bazen ikizkenar bazen dik gen oluturur.
ABCD paralelke-
nar
[CE] ve [BE]
aortay
[EK] [BC]
[DH] [AB]
|KC| = 4 cm ve |BK| = 1 cm olduuna gre, |AH| = x
[CE] ve [BE] a-
ortay olduun-
dan
m(CEB) = 90 dir.
Ayrca, [EK] [BC] olduundan EBC dik geninde
klid bants uygulanr.
|EK|
2
= |BK|
.
|KC| |EK|
2
= 1
.
4
|EK| = 2 cm olur.
[CE] aortay olduundan |EF| = |EK| = 2 cm ve ayn
ekilde, [BE] aortay olduundan |EG| = |EK| = 2 cm
dir. Bu durumda |DH| = |FG| = 4 cm olur.
|AD| = |BC| = 5 cm olduuna gre, DAH dik genin-
de pisagor teoremi uygulanrsa, |AH| = x = 3 cm bu-
lunur. (3 4 5 geni)
ABCD bir paralelke-
nar
[DE] ve [AE]
aortay
|DE| = 6 cm
|AE| = 8 cm
|AB| = 17 cm
|CF| = |BF|
Yukardaki verilere gre, |EF| = x in ka cm olduu-
nu bulalm.
[AE] ve [DE] aortay
olduundan
m(DEA) = 90 dir.
DEA dik geninde pi-
sagor teoremi uygu-
lanrsa, |DA| = 10 cm
bulunur. (6 8 10 geni)
[KE] // [AB] olacak ekilde [KE] izilirse [KE] nin DEA
dik geninde hipotense ait kenarortay olduu
grlr.
Buna gre, |DK| = |AK| = |KE| = 5 cm olur. Ayrca,
|KF| = |AB| = 17 cm olduundan |EF| = x = 17 5 = 12
cm bulunur.
ABCD bir paralelke-
nar
[DE] aortay
|EB| = 5 cm
|BC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, ABCD paralelkenarnn
|AD| = |BC| = 8 cm dir.
[DE] aortay olduundan m(ADE) = m(EDC) =
olsun. m(AED) = m(EDC) = olur. ( ters alar)
ADE geninde m(ADE) = m(AED) = olduundan
|AE| = |AD| = 8 cm olur.
Bu durumda |DC| = |AB| = 8 + 5 = 13 cm olduundan
evre(ABCD) = 2
.
(8 + 13) = 2
.
21 = 42 cm bulunur.
A B
D C
E
8
5
13
8
8
zm
A B
D C
E
8
5
rnek soru
A B
D C
E
x
17
6
F
8
K
5
5
5
zm
A B
D C
E
x
17
6
F
8
rnek soru
2
2
2
4
5
F
G
A B
D C
E
K
x
1
4
H
zm
A B
D C
E
K
x
1
4
H
rnek soru
ZEL DRTGENLER
204
ABCD bir paralelkenar
[AF] ve [BE]
aortay
|AB| = 8 cm
|BC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |EF| = x in ka cm olduu-
nu bulalm.
[AF] aortay olduundan m(DAF) = m(FAB) =
[BE] aortay olduundan m(ABE) = m(EBC) =
olsun.
DC // AB olduundan m(CEB) = m(ABE) = (i ters
alar eittir.)
Ayn ekilde m(DFA) = m(FAB) = olur.
Bu durumda |CE| = |CB| = 5 cm ve |AD| = |DF| = 5 cm
olur.
|DC| = |AB| = 8 cm olduundan
|DE| = |DC| |EC| = 8 5 = 3 cm olur.
|AD| = |DF| = 5 cm olduundan |EF| = x = 5 3 = 2
cm bulunur.
A B
D C
E
8
5
F x 3 3
5
zm
A B
D C
E
8
5
F x
rnek soru
ZEL DRTGENLER
205
Paralelkenarn karlkl kenarlar paralel olduun-
dan, temel benzerlik ve kelebek benzerlii ska
uygulanr.
[AE] [BD] = {F}
|DE| = |EC|
|DF| = 6 cm
|FB| = x
Yukardaki verilere gre, x in ka cm olduunu bu-
lalm.
[DE] // [AB] olduundan
DEF BAF olur.
|DE| = |EC| olduundan
|DE| = |EC| = a alrsak,
|AB| = 2a olur.
Benzerlii uygularsak,
x = 12 cm bulunur.
[EB] [AC] = {F}
|DE| = 6 cm
|AF| = 4 cm
|FC| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |EA| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[AE] // [BC] oldu-
undan AEF CBF
olur.
|AE| = x ve
|ED| = 6 cm
olduundan
|BC| = |AD| = x + 6 cm olur.
AEF ve CBF genleri benzer olduundan
bulunur.

x
x
x
x
x x
x
x cm
+
=
+
=
= +
=
=
6
4
12
6
1
3
3 6
2 6
3

| |
| |
| |
| |
AE
CB
AF
CF
=
A B
D C
E
F
x
6
4
12
x + 6
zm
A B
D C
E
F
x
6
4
12
rnek soru

| |
| |
| |
| |
DE
BA
DF
BF
a
a x x
= = =
2
6 1
2
6
A B
D C
E
F
x
6
a a
2a
zm
A B
D C
E
F
x
6
rnek soru
8.3 Paralelkenarda benzerlik uygulamalar
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 4, 8 / Kavrama Testi 2 3, 4 nolu sorular hemen zelim.
[AC] ve [BD] kegen
[DF] kenarortay
|EO| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| uzunluunun ka cm
olduunu bulalm.
Paralelkenarn ke-
genleri birbirini ortala-
d iin |DO| = |OB| ve
|AO| = |OC| dir. DAB
geninde [DF] ve
[AO] kenarortay oldu-
undan, E noktas DAB
geninin arlk merkezidir. Buna gre, |AE| = 2
.
|EO|
|AE| = 2
.
5 = 10 cm dir.
|AO| = |OC| olduundan |AO| = |OC| = 10 + 5 = 15 cm
dir. O halde |AC| = 2
.
15 = 30 cm bulunur.
A B
D C
E
F
5
O
15
10
zm
A B
D C
E
F
5
O
rnek soru
ZEL DRTGENLER
206
Paralelkenarn alan taban
.
ykseklik ile bulunur.
Yani, Alan(ABCD) = |AB|
.
|DE| eitliiyle veya
Alan(ABCD) = |BC|
.
|DF| eitliiyle bulunur. Bu du-
rumda |AB|
.
|DE| = |BC|
.
|DF| dir.
[DE] [AB]
[DF] [BC]
|AD| = 9 cm
|DE| = 8 cm
|DC| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, |DF| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ABCD bir paralelkenar olduuna gre,
|AB| = |DC| = 18 cm ve |BC| = |AD| = 9 cm dir.
Alan(ABCD) = |AB|
.
|DE| = |BC|
.
|DF| olduundan
ABCD bir para-
lelkenar
m(DAB) = 60
|AB| = 15 cm
|BC| = 8 cm
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
nce AB kenarna ait ykseklii yani [DH] yi izelim.
Bu durumda DAH geni 30 60 90 geni olur.
Buna gre, DAH dik geninde 90 nin kars
|AD| = |BC| = 8 cm iken 30 nin kars |AH| = 4 cm ve
60 nin kars |DH| = 43 cm olur.
O halde, Alan(ABCD) = |AB|
.
|DH| = 15
.
43 = 603
cm
2
bulunur.
A B
D C
60
8
15
8
4 3
3
0
H 4
zm
A B
D C
60
8
15
rnek soru

18 8 9
18 8
9
16
= =

=
x x
x cm bulunur.
zm
A B
D C
E
F
18
8
9
x
rnek soru
A B
D C
E
F
8.4 Paralelkenarn alan nasl hesaplanr?
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 10 / Kavrama Testi 2 2, 5 nolu sorular hemen zelim.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 9 / Kavrama Testi 2 1 nolu sorular hemen zelim.
ZEL DRTGENLER
207
EAB geninin alan paralelkenarn alannn yarsdr. Ayrca,
dir.
Paralelkenarn kegenleri paralelkenarn alann 4 e paraya ayrr.
|AE| = |EB| ise,
Alan(DAE) =
R
.
Alan(ABCD) olur.
|DE| = |EA| ve |AF| = |FB| ise,
Alan(EAF) =
V
.
Alan(ABCD) olur.
dir.

Alan EFGH
Alan ABCD
HG EF
DC AB
( )
( )
| | | |
| | | |
=
+
+

Alan DEA
Alan ECB
DE
EC
( )
( )
| |
| |
=
A B
D C E
1.
A B
D C
S
2.
S S
S
A B
D C
E
3.
S
2S
S
A B
D C
F
4.
S
2S
S
4S
5.
A B
D C
E F
H G
E
8.5 Paralelkenarda alan oranlaryla ilgili zel durumlar
O, kegenlerin kesim
noktas
EAB bir gen
Alan(ABCD) = 48 cm
2
olduunu gre, taral bl-
genin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
[AC] ve [BD] kegenleri ABCD paralelkenarnn
alann 4 e paraya ayrmaktadr. Buna gre,
Alan(OAB) =
R
.
Alan(ABCD) =
R
.
48 = 12 cm
2
dir.
EAB geninin alan ABCD paralelkenarnn alannn
yars olduundan Alan(EAB) =
P
.
48 = 24 cm
2
dir.
O halde, taral blgenin alan = Alan(EAB) Alan(OAB)
= 24 12
= 12 cm
2
bulunur.
zm
A B
D C
E
O
rnek soru
ABCD bir paralel-
kenar
|BE| = 2|EC|
Alan(DEC) = 10 cm
2
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
|BE| = 2|EC| olduun-
dan |EC| = k alnrsa,
|BE| = 2k olur.
[DB] kegeni izildiinde |BE| = 2|EC| olduundan
Alan(DBE) = 2
.
Alan(DEC) = 2
.
10 = 20 cm
2
dir.
[DB] kegeni paralelkenarn alann iki e paraya
ayrdna gre, Alan(DAB) = Alan(DBC)
= 10 + 20 = 30 cm
2
dir.
O halde, Alan(ABCD) = 2
.
30 = 60 cm
2
bulunur.
ABCD paralelkenar
E ve F orta nokta
Alan(FAE) = 12 cm
2
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
E ve F kenarlarn or-
ta noktalar olduuna
gre yukarda verilen
4 nolu kural gerein-
ce
Alan(FEC) =
V
.
Alan(ABCD) olur.
Buna gre, Alan(ABCD) = 8S alnrsa, Alan(FEC) = S
olur. E ve F orta noktalar olduundan 3 nolu kurala
gre, Alan(EAB) =
R
.
Alan(ABCD) = 2S ve
Alan(DAF) =
R
.
Alan(ABCD) = 2S olur.
Bu durumda Alan(FAE) = 8S (S + 2S + 2S) = 3S
bulunur.
3S = 12 cm
2
verildiine gre, S = 4 cm
2
ve
Alan(ABCD) = 8S = 8
.
4 = 32 cm
2
bulunur.
[AC] [DE] = {F}
|AB| = 3|AE|
Alan(FAE) = 4 cm
2
Yukardaki verilere gre, EBCF drtgeninin alan-
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
Alan(EBCF) = x olsun.
|AB| = 3|AE| olduundan |AE| = k alnrsa, |AB| = 3k
dolaysyla |DC| = 3k olur.
DC // AE olduundan DCF EAF dir.
Buna gre, olur.
Bu durumda |EF| = a alnrsa |DF| = 3a ve |AF| = b
alnrsa |CF| = 3b olur.
|DF| = 3
.
|EF| olduundan
Alan(DAF) = 3
.
Alan(EAF) = 3
.
4 = 12 cm
2
Ayn ekilden |CF| = 3
.
|AF| olduundan
Alan(DCF) = 3
.
Alan(DAF) = 3
.
12 = 36 cm
2
dir.
[AC] kegeni paralelkenarn alann iki e paraya
ayrdna gre, Alan(ABC) = Alan(ADC)
x + 4 = 12 + 36
x = 44 cm
2
bulunur.

| |
| |
| |
| |
| |
| |
DC
EA
DF
EF
CF
AF
k
k
= = = =
3
3
A B
D C
E
F
4
x
3b 3a
b
a
k 2k
36
12
3k
zm
A B
D C
E
F
4
rnek soru
A B
D C
E
F
S
2S
3S
2S
zm
A B
D C
E
F
12
rnek soru
A B
D C
E
10
20
30
2k
k
zm
A B
D C
E
10
rnek soru
ZEL DRTGENLER
208
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 11 / Kavrama Testi 2 6 nolu sorular hemen zelim.
ZEL DRTGENLER
209
Tm kenarlar eit
olan paralelkenara e-
kenar drtgen denir.
Ekenar drtgen bir
paralelkenar olduu
iin paralelkenara ait
tm zellikleri tar.
Ancak paralelkenarda
olmayan kendine has baz zellikleri de vardr.
ABCD ekenar drtge-
ninin kegenleri pa-
ralelkenarda olduu
gibi birbirini ortalar.
Paralelkenardan farkl
olarak [AC] ve [BD]
kegenleri hem birbi-
rine dik, hem de aor-
taydr.
ABCD bir ekenar
drtgen
EAB ekenar gen
m(EBC) = 54
m(DCE) = x
bulalm.
EAB ekenar gen
olduundan
|EA| = |EB| = |AB| ve
m(EBA) = 60 dir.
ABCD ekenar drt-
gen olduundan
|AB| = |BC| dir.
Dolaysyla |EB| = |BC| dir.
Bu durumda m(BEC) = m(BCE) = = 63 dir.
Ekenar drtgende komu alarn toplam 180 oldu-
undan
m(ABC) + m(BCD) = 180
60 + 54 + 63 + x = 180 x = 3 bulunur.
ABCD ekenar
drtgen
m(CAE) = m(EAB)
m(BEA) = 66
m(ADC) = x
bulalm.
m(CAE) = m(EAB) = olsun.
Ekenar drtgende,
[AC] kegeni A ve C alarnn aortay olduuna
gre,
m(DAC) = m(CAB) = m(DCA) = m(ACB) = 2 olur.
EAC geninde iki i ann toplam kendilerine komu
olmayan d aya eit olduundan
m(EAC) + m(ECA) = m(AEB)
+ 2 = 66 3 = 66 = 22 olur.
Bu durumda 2 = 44 dir.
DAC geninde i alar toplam
2 + 2 + x = 180
44 + 44 + x = 180
x = 92 bulunur.
D C
B A
x
E
66
2
2
2
zm
D C
B A
x
E
66
rnek soru

180 54
2

54
D C
B A
x
E
63
60
63
60 60
zm
54
D C
B A
x
E
rnek soru
D C
B A
y
y
x
x
y
y
x
x
D C
B A

a
a
a
a
8.6 Ekenar drtgen zel bir paralelkenardr.
ZEL DRTGENLER
210
ABCD ekenar
drtgen
[BH] [DC]
|DH| = 4 cm
|HC| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |BH| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
Ekenar drtgenin kenar uzunluklar eit olduundan
|BC| = |DC| = 7 cm dir.
HBC dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|BC|
2
= |BH|
2
+ |HC|
2
7
2
= x
2
+ 3
2
49 = x
2
+ 9
x
2
= 40
x = 210 cm bulunur.
ABCD ekenar
drtgen
[AC] ve [BD]
kegen
|AE| = 4 cm
|EB| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |OE| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
Ekenar drtgenlerin kegenleri birbirine dik oldu-
una gre, [AO] [OB] dir. Bu durumda OAB dik
geninde klid bants uygulanabilir.
|OE|
2
= |AE|
.
|EB| x
2
= 4
.
2
x
2
= 8
x = 22 cm bulunur.
D C
B A 4 E 2
x
O
zm
D C
B A 4 E 2
x
O
rnek soru
D C
B A
x
H 3 4
7
7
zm
D C
B A
x
H 3 4
rnek soru
Ekenar drtgenin kenarlar eit olduundan
kenarlara ait ykseklikler de eittir.
Ekenar drtgenin alan
Alan(ABCD) = a
.
h eitliiyle bulunur.
Ekenar drtgenin kegenleri birbirine diktir.
Dolaysyla kegen uzunluklar biliniyorsa,
Alan(ABCD) = dir.

| | | | AC BD
2
D
A B
C D
A B
C
H
a
a
h
h
k
8.7 Ekenar drtgenin alannn hesaplanmas
ZEL DRTGENLER
211
ABCD bir ekenar
drtgen
[DH] [AB]
|AH| = |HB|
|BC| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, ABCD ekenar drtgeni-
nin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Ekenar drtgenin kenar uzunluklar eit olduundan
|AD| = |AB| = |BC| = 6 cm dir.
Bu durumda |HA| = |HB| = 3 cm olur.
DAH dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|DA|
2
= |DH|
2
+ |AH|
2
6
2
= |DH|
2
+ 3
2
36 = |DH|
2
+ 9
|DH|
2
= 27
|DH| = 33 cm bulunur.
.
|DH| = 6
.
33 = 183 cm
2
bulunur.
ABCD bir ekenar
drtgen
DAE bir gen
|AC| = |CE| = 8 cm
Alan(ABCD) = 40
cm
2
unu bulalm.
ABCD ekenar drt-
geninin [BD] ke-
geni de izilirse,
hem [DB] [AC],
hem de
|AO| = |OC| = 4 cm
olur.
Alan(ABCD) = olduundan 40 =
4
.
|BD| = 40 |BD| = 10 cm olur.
Bu durumda |DO| = |OB| = 5 cm dir. (nk ekenar
drtgenin kegenleri birbirini ortalar)
Son olarak, DOE dik geninde pisagor teoremi uygu-
lanrsa, |DE|
2
= |DO|
2
+ |OE|
2
x
2
= 5
2
+ 12
2
x
2
= 169
x = 13 cm bulunur.
ABCD ekenar drt-
gen
[BE] ve [CE] aortay
|EB| = 5 cm
|AB| = 13 cm
Yukardaki verilere gre, ABCD drtgeninin alan-
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
DC // AB olduu iin bir-
birine komu olan B ve C
alarnn aortaylar dik
kesiir. Yani [CE] [BE]
dir. Ayrca [CE] ve [BE]
aortay olduu iin [AC]
ve [BD] kegendir. Yani
D, E, B ile A, E, C doru-
sal noktalardr. EAB dik geninde pisagor teoremi
uygulanrsa, |EA| = 12 cm bulunur. (5 12 13 geni)
kegenler birbirini ortaladndan |AE| = |EC| = 12 cm
ve |BE| = |DE| = 5 cm dir. O halde,
cm
2
bulunur.

Alan ABCD
AC BD
( )
| | | |
=

=

=
2
24 10
2
120
D C
A B
E
5
13
13
12
12
5
zm
D C
A B
E
5
13
rnek soru

8
2
| | BD

| | | | AC BD
2
D
B
C
A
E 8
x
5
5
4 4
O
zm
D
B
C
A
E 8
x
8
rnek soru
D
A B
C
H
6
3 3
60
6
3
0
33
zm
D
A B
C
H
6
rnek soru
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 3 11 nolu sorular hemen zelim.
Alt ve st kenarlar birbirine paralel olan drtgen-
lere yamuk denir.
ekildeki ABCD yamuunda [DC] // [AB] dir.
[DC] // [AB] olduundan
+ = 180
x + y = 180 dir.
ABCD bir yamuk
m(ADC) = 130
[BE] aortay
m(DCB) = 2
.
m(DAB)
Yukardaki verilere gre, m(BEC) = x in ka derece
olduunu bulalm.
ABCD yamuunda
[DC] // [AB]
olduundan
m(A) + m(D) = 180 m(A) + 130 = 180
m(A) = 50 dir.
m(DCB) = 2
.
m(DAB) verildiine gre,
m(DCB) = 2
.
50 = 100 olur.
[EC] // [AB] olduundan m(CEB) = m(EBA) yani
m(EBA) = x olur.
[BE] aortay olduundan m(EBC) = m(EBA) = x
CEB geninde i alar toplam
100 + 2x = 180 2x = 80 x = 40 bulunur.
ABCD yaumunda [DC] // [AB] ve [DE] aortay
ise, ADE geni ikizkenar gen olur.
nk m(AED) = m(EDC) = ( ters alar eittir.)
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
m(ADC) = 114
m(ABC) = 48
|DC| = 9 cm
|BC| = 12 cm
unu bulalm.
ABCD yamuunda
[CE] // [AD] ola-
cak ekilde [CE]
izilirse, AECD
drtgeni bir para-
lelkenar olur.
Bu durumda |AE| = |DC| = 9 cm ve
m(AEC) = m(ADC) = 114 olur ve dolaysyla
m(CEB) = 180 114 = 66 dir.
CEB geninde i alar toplam 180 olduundan
m(ECB) = = 66 dir.
O halde, |BE| = |BC| = 12 cm dir.
Dolaysyla sorunun cevab
|AB| = |AE| + |EB| x = 9 + 12 = 21 cm bulunur.

180 66 48
2
+ ( )
D C
B A
9
12
114
48
E 9 12
66
66
114
66
zm
D C
B A x
9
12
114
48
rnek soru
D C
A B
E
D E C
B A
50
130
x
100
x
x
zm
D E C
B A
130
x
rnek soru
D C
A B
y
x
ZEL DRTGENLER
8.8 Yamuk
212
ZEL DRTGENLER
213
ABCD yamuunda E ve F kenarlarn orta noktalar
ise, [EF] doru parasna orta taban denir.
|AB| = a ve |DC| = c ise orta tabann uzunluu
|EF| = ile bulunur.
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
|DE| = |EK| = |KA|
|CF| = |FL| = |LB|
|DC| = 7 cm
|KL| = 11 cm
unu bulalm.
[EF], KLCD yamuunun orta taban olduundan
|EF| = = = 9 cm dir.
[KL] ise ABFE yamuunun orta tabandr.
Buna gre, |KL| = 11 =
22 = 9 + x
x = 13 cm bulunur.
ABCD bir yamuk
[DC] // [EF] // [AB]
|EF| = 7 cm
|AB| = 13 cm
|AE| = 3
.
|ED| olduuna gre, |DC| = x in ka cm ol-
duunu bulalm.
|AE| = 3
.
|ED| verildi-
ine gre, |ED| = k
alrsak, |AE| = 3k olur.
Buna gre, |AB| 3a
cm azalp |EF| oluur-
ken, |EF| a cm azalp
|DC| oluur.
3a = 13 7 = 6 cm ise,
a = 2 cm dir.
Buna gre, 7 x = 2 x = 5 cm bulunur.
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
E ve F orta noktalar
[EH] [AF]
m(FAB) = 30
|DC| = 6 cm ve |AB| = 14 cm olduuna gre, |EH| = x
olduundan [EF] orta
tabandr. Buna gre,
dir.
Ayrca [EF] // [AB]
olduundan
m(EFA) = m(FAB) = 30 dir. ( ters alar eittir.) EHF
dik geni 30 60 90 geni olduundan
|EF| = 10 cm ise, |EH| = 5 cm bulunur.

| | EF cm =
+
=
6 14
2
10
D C
A B
E
H
30
6
14
10
5
30
F
zm
D C
A B
E
H
30
x
6
14
F
rnek soru
D C
B A
E F
x
7
13
a
3a
3k
k
zm
D C
B A
E F
x
7
13
rnek soru

9
2
+x

| | | | EF AB +
2

7 11
2
+

| | | | DC KL +
2
D C
B A
E F
K L
7
11
x
9
zm
D C
B A
E F
K L
7
11
x
rnek soru

a c +
2
D C
E F
B A a
c
a + c
2
8.9 Yamukta orta taban ok nemlidir.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 4 6 nolu soruyu hemen zelim.
|AB| = a ise, |KF| =
|DC| = c ise,
|EK| = olur.
ABCD bir yamuk
[AB] // [DC]
[EF] orta taban
[AC] ve [BD]
kegen
|DC| = 6 cm
|AB| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, |KL| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[EF] orta taban
olduuna gre,
|DE| = |EA| ve
|CF| = |FB| olur.
Yukarda verilen kurala gre,
|EK| = = = 3 cm ve ayn ekilde,
|LF| = = = 3 cm dir.
Yine yukarda verilen kurala gre,
|KF| = = = 5 cm dir.
O halde, sorunun cevab
|KL| = |KF| |LF| x = 5 3 = 2 cm bulunur.
[EF] hem yamu-
un tabanna pa-
ralel ve hem de
[AC] ve [BD] ke-
genlerinin kesiti-
i noktalardan ge-
iyorsa,
|EK| = |KF| = x ve dir.
ABCD bir yamuk
[DC] // [EF] // [AB]
|DC| = 6 cm
|AB| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |EF| uzunluunun ka cm
olduunu bulalm.
|AB| = a ve |DC| = c iken
|EK| = |KF| = x = olduundan
bu kural, verilen soruda uygularsak,
x = = = 4 cm olur.
Buna gre, |EF| = 2x = 2
.
4 = 8 cm bulunur.

72
18

12 6
12 6
+

a c
a c
+
D
B A
E F
C
a
c
x x
K
zm
D
B A
E F
C
12
6
rnek soru

x
a c
a c
=

+
D C
A B
E
c
a
F
x x
K

10
2

| | AB
2

6
2

| | DC
2

6
2

| | DC
2
D
B A
E
F
C
K L
5
10
6
x
3 3
zm
D
B A
E
F
C
K L
x
10
6
rnek soru

c
2

a
2
D
B A
E
F
c
a
2
c
2
K
a
C
ZEL DRTGENLER
8.10 Yamuun kegeni, orta taban bakn nasl blyor.
214
ABCD bir yamuk
[AB] // [DC]
[AE] ve [DE] aor-
tay
|CF| = |FB|
|DC| = 9 cm, |DE| = 6 cm, |AE| = 8 cm ve
|AB| = 15 cm olduuna gre, |EF| = x in ka cm ol-
duunu bulalm.
Paralelkenarda olduu gibi yamukta da A ve D
kelerine ait aortaylar birbiriyle dik keisir, yani
m(DEA) = 90 dir.
Bu durumda |DA| = 10 cm dir. (6 8 10 geni)
DAE dik geninde [EP] kenarortay izilirse,
|EP| = |PA| = |PD| = 5 cm olur.
[PF], yamuun orta taban olduundan
|PF| = x + 5 =
x + 5 = 12
x = 7 cm bulunur.

9 15
2
+

| | | | DC AB +
2
D C
F
B A 15
x
9
8
6
5
P
5
5
E
zm
D C
F
B A 15
x
9
8
6
E
rnek soru
ZEL DRTGENLER
215
ABCD yamuu-
nun alan [EF]
orta tabannn
uzunluu ile
[DH] ykseklii-
nin arpmna
eittir.
Buna gre, Alan(ABCD) = |EF|
.
|DH| ile veya
Alan(ABCD) =
.
h ile bulunur.
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
[CH] [AB]
|DC| = 4 cm
|AH| = 8 cm
|HB| = 6 cm
Alan(ABCD) = 63 cm
2
olduuna gre, |CH| = x in
Alan(ABCD) =
.
|CH|
63 =
.
x 63 = 9x x = 7 cm bulunur.
|DE| = 3 cm
|EC| = 4 cm
|AF| = 5 cm
|FB| = 6 cm
ekildeki ABCD yamuu EF dorusu ile iki yamua
ayrlmtr.
Buna gre, orannn ka olduunu
bulalm.

Alan(AFED)
Alan(FBCE)
D C 4
B A F 6 5
3 E
rnek soru

14 4
2
+

| | | | AB DC +
2
zm
D C 4
B A H 6 8
x
rnek soru

a c +
2
D C
F
c
E
B A H
a
h
8.11 Yamuun alan orta taban ve yksekliiyle doru orantldr.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 4 7 / Genel Tekrar Testi 15, 16 nolu sorular hemen zelim.
AFED ve FBCE,
yksekl i kl er i
eit olan iki ya-
muktur.
Buna gre,
bulunur.
ABCD bir yamuk
[EF] orta taban
[EH] [AB]
|EH| = 5 cm
|EF| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, ABCD yamuunun alan-
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
[EF] orta taban olduundan |AE| = |ED| ve |CF| = |FB|
dir.
[KD] // [AH] olacak ekilde KED dik geni oluturu-
lursa, |AE| = |ED| olduundan |EK| = |EH| = 5 cm olur.
nk KDE HAE dir.
Yamuun orta tabannn uzunluu 18 cm ve yksek-
lii |KH| = 10 cm olduundan
Alan(ABCD) = 18
.
10 = 180 cm
2
bulunur.
D C
B A
18
5
F E
5
H
K
zm
D C
B A
18
F E
5
H
rnek soru

Alan(AFED)
Alan(FBCE)
5+3
2
h
4+6
2
h
4h
5h
4
5
=

= =
D C 4
B A F 6 5
3 E
h
zm
ZEL DRTGENLER
216
1.
(benzer genlerde
alanlar oran ben-
zerlik orannn kare-
sine eittir.)
Alan(ADE) = Alan(BCE) = S ve
S
1
.
S
2
= S
2
yani
S = dir.
ABCD bir yamuk
[AC] ve [BD] kegen
5|DC| = 2|AB|
Alan(ABCD) = 98 cm
2
Yukardaki verilere gre, ADE geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
D C
B A
E
rnek soru

S S
1 2

S
S
c
a
1
2
=

2
D C
B A
a
c
S
2
S
1
S S
E
8.12 Yamukta alan oranlar
ZEL DRTGENLER
217
5|DC| = 2|AB| ve-
rildiine gre,
|DC| = 2k alnrsa,
|AB| = 5k olur.
Bu durumda
olur.
Buna gre, Alan(EDC) = 4x alnrsa, Alan(EAB) = 25x
alnr.
Bu durumda Alan(ADE) = Alan(BCE) = = 10x
bulunur.
Alan(ABCD) = 98 cm
2
verildiine gre,
25x + 4x + 10x + 10x = 98 49x = 98 x = 2 cm
2
O halde, ADE geninin alan 10x = 10
.
2 = 20 cm
2
bu-
lunur.
2. Yamukta
[DC] // [AB]
olduundan
dr.
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
|DC| = 3 cm
|AB| = 5 cm
Alan(ABCD) = 24 cm
2
olduuna gre, DCB ge-
ninin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
olduundan
Alan(DCB) = 3x
alnrsa,
Alan(DAB) = 5x
alnr.
Alan(ABCD) = 24 cm
2
olduuna gre,
3x + 5x = 24 8x = 24 x = 3 cm
2
dir.
O halde, DCB geninin alan 3x = 3
.
3 = 9 cm
2
bulunur.
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
[EF] orta taban
|DC| = 4 cm
|AB| = 8 cm
Alan(EFCD) = S
1
ve Alan(ABFE) = S
2
olduuna g-
re, orannn ka olduunu bulalm.
[EF] orta taban ol-
duuna gre,
EFCD ve ABFE ya-
muklarnn yksek-
likleri eittir.
|EF| = = 6 cm olduuna gre,
Alan(EFCD) =
.
h S
1
=
.
h = 5h
Alan(ABFE) =
.
h S
2
=
.
h = 7h
O halde, sorunun cevab bulunur.

S
S
5h
7h
5
7
1
2
= =

8+6
2

| AB| +| EF|
2

4+6
2

| EF| +| DC|
2

4+8
2
D C
B A 8
4
S
1
S
2
E F
h
h
6
zm

SS
SS
11
22
D C
B A 8
4
S
1
S
2
E F
rnek soru

Alan(DCB)
Alan(DAB)
| DC|
| AB|
3
5
= =
D C
B A 5
3
3x
5x
zm
D C
B A 5
3
rnek soru

Alan(DCA)
Alan(CAB)
c
a
=
D C
B A a
c

4x 25x

Alan(EDC)
Alan(EAB)
2k
5k
4
25
=

=
2
D C
B A
E
25x
10x
4x
10x
5k
2k
zm
3. ABCD yamuunda
|CE| = |EB| ise,
S
1
, S
2
, S
3
alanlar
ile ilgili olarak
S
2
= S
1
+ S
3
ve
bantlar yazlabilir.
ABCD bir yamuk
[DC] // [AB]
[EH] [AD]
|EH| = 6 cm
|AD| = 10 cm
|AB| = 2|DC|
|CE| = |EB|
Yukardaki verilere gre, EAB geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
[ED] izilirse, |EH| = 6 cm ve |AD| = 10 cm verildiine
gre, Alan(EDA) = = 30 cm
2
olur.
|AB| = 2|DC| verildiinden |DC| = k alnrsa, |AB| = 2k
olur.
Bu durumda Alan(EDC) = x alnrsa,
Alan(EAB) = 2x olur. EDA geninin alan yamuun
alannn yars olduundan, dier yars EDC ve EAB
genlerinin alanlar toplamdr.
Buna gre, Alan(EDC) + Alan(EAB) = Alan(EDA)
x + 2x = 30 3x = 30 x = 10 cm
2
olur.
O halde, Alan(EAB) = 2x = 2
.
10 = 20 cm
2
bulunur.

10 6
2
D C
B A
E
H
x
2x
6
2k
k
10
zm
D C
B A
E
H
6
rnek soru

S
S
=
c
a
1
3
D C
B A a
c
S
1
S
2
E
S
3
ZEL DRTGENLER
218
Paralel olmayan kenarlarnn uzunluklar eit olan
yamuklara ikizkenar yamuk denir. ekildeki ABCD
yamuunda |DA| = |CB| olduundan bu yamuk ikiz-
kenardr.
ABCD ikizkenar yamuunda m(A) = m(B) = ,
m(D) = m(C) = ve + = 180 dir.
ABCD ikizkenar yamuunda kegen uzunluklar
eit, yani |AC| = |BD| dir.
Ayrca, |DE| = |CE| ve |AE| = |EB| dir.
nk d dorusu ABCD ikizkenar yamuunun si-
metri eksenidir.
D C
B A
E
d
D C
B A
8.13 zel Yamuklarn birincisi: kizkenar Yamuk

ZEL DRTGENLER
219
ABCD ikizkenar yamuunda D ve C kelerinden
yamuun tabanna [DE] ve [CF] dikmeleri inilirse,
oluan DAE ve CBF dik genleri e genler olur.
|AE| = |FB| = x ve x = dir.
ABCD ikizkenar yamuunda [AC] [BD] olursa,
yani kegenler dik kesiirse, yamuun ykseklii,
yamuun orta tabanyla ayn uzunlukta olur.
h = dir. Bu durumda Alan(ABCD) = h
2
dir.
ABCD bir ikizkenar
yamuk
|DA| = |CB| = 13 cm
|DC| = 8 cm
|AB| = 18 cm
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
D ve C kelerinden
[DE] ve [CF] ykseklik-
leri izilirse,
|EF| = |DC| = 8 cm ve |AE| = |FB| = = 5 cm olur.
DAE ve CBF dik genlerinde |AD| = |CB| = 13 cm ve
|AE| = |FB| = 5 cm olduuna gre, |DE| = |CF| = 12 cm
olur. (5 12 13 geni)
O halde,
Alan(ABCD) =
.
|DE| =
.
12
= 13
.
12
= 156 cm
2
bulunur.
ABCD ikizkenar
yamuk
[AC] [BD]
|AD| = |BC|
|DC| = 6 cm
|AB| = 10 cm
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
ABCD ikizkenar yamuunda [AC] [BD] olduundan
orta taban yamuun yksekliine eittir.
Bu durumda
Alan(ABCD) = |KH|
2
= 8
2
= 64 cm
2
bulunur.

| |
| | | |
KH
DC AB
cm =
+
=
+
=
2
6 10
2
8
D C
B A
E
45 45
H
3
45 45
3 K
3
4545
5 5
5
zm
D C
B A
E
10
6
rnek soru

8+18
2
|DC| +| AB|
2

188
2
D C
B A
8
E F
12 12
13 13
5 5 8
zm
D C
B A
8
13 13
18
rnek soru

a+c
2
D C
B A
E
45 45
a
c
45 45

ac
2
D C
B A
c
a
E F
h h
c x x
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 5 3, 4 / Genel Tekrar Testi 19 nolu sorular hemen zelim.
alarndan ikisinin
ls 90 olan ya-
muklara dik yamuk
denir. [AD] kenar ya-
muun yksekliidir.
ABCD dik yamuunun
kegenleri dik kesi-
irse, h
2
= a
.
c olur.
ABCD bir dik ya-
muk
m(A) = m(D) = 90
m(ABC) = 45
|DC| = 3 cm
|AB| = 7 cm
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
Dik yamuk sorula-
rnda genellikle C
kesinden [AB] ke-
narna dikme inile-
rek bir dik gen
oluturulur.
[CH] [AB] olacak ekilde, [CH] izilirse, CHB ikizke-
nar dik gen olur. (45 45 90 geni)
|AH| = |DC| = 3 cm olduundan
|HB| = 7 3 = 4 cm ve dolaysyla |CH| = |HB| = 4 cm
olur.
Bu durumda |DA| = |CH| = 4 cm dir.
O halde,
Alan(ABCD) =
.
|CH| =
.
4 = 20 cm
2
bulunur.
ABCD bir dik yamuk
[DA] [AB]
[CE] ve [BE] aortay
|DC| = 4 cm
|AB| = 9 cm
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
[CE] ve [BE] aortay
olduundan
m(DCE) = m(ECB) = ,
m(CBE) = m(ABE) =
olur.
Yamuklarda,
m(DCB) + m(ABC) = 2 + 2 = 180 olduundan
+ = 90 olur.
Bu durumda CEB geninde m(CEB) = 90 olur. CEB
dik genininde [EK] [BC] olacak ekilde [EK]
izilirse DEC geni ile KEC geni ve KBE geni ile
ABE geni e genler olur.
Buna gre, |CK| = |CD| = 4 cm ve |BK| = |BA| = 9 cm
olur.
ECB dik geninde klid bants uygulanrsa,
|EK|
2
= |CK|
.
|BK| |EK|
2
= 4
.
9 |EK| = 6 cm bulunur.
[CE] ve [BE] aortay olduundan
|ED| = |EK| = 6 cm ve |EA| = |EK| = 6 cm olur.
O halde,
Alan(ABCD) =
.
|DA| =
.
12 = 78 cm
2
bulunur.

4+9
2
|DC| +| AB|
2
D
B A
C 4
6
4
9
K
E
6
9
6
zm
D
B A
C 4
E
9
rnek soru

3+7
2
|DC| +| AB|
2
D
B A
C
H 3
3
45
4
45
4
4
zm
D
B A
C 3
45
7
rnek soru
D
B A
C
a
h
c
D
B A
C
a
h
c
ZEL DRTGENLER
8.14 zel Yamuklarn ikincisi: Dik Yamuk
220
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 4 5, 9 / Kavrama Testi 5 1 nolu sorular hemen zelim.
ZEL DRTGENLER
221
Karlkl kenar uzunluklar eit ve btn alar
90 olan drtgene dikdrtgen denir.
D
A
C
B
a
a
b b
8.15 evremizde en ok karlatmz geometrik ekil belki de dikdrtgendir.
Uzun kenar a cm ve ksa kenar b cm olan ekilde-
ki ABCD dikdrtgeni iin
evre(ABCD) = 2a + 2b = 2(a + b) ve
Alan(ABCD) = a
.
b ile bulunur.
ABCD bir dikdrtgen
[AE] aortay
|AE| = 42 cm
|EC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, ABCD dikdrtgeninin
evre uzunluunu ve alann bulalm.
[AE] aortay olduundan m(DAE) = m(EAB) = 45
olur.
Bu durumda DAE dik geni 45 45 90 genidir.
Buna gre, |AE| = 42 cm iken |DA| = |DE| = 4 cm dir.
Sonu olarak
|AB| = |DC| = 6 cm ve |BC| = |DA| = 4 cm olduundan
evre(ABCD) = 2(|AB| + |BC|) = 2
.
(6 + 4) = 20 cm ve
Alan(ABCD) = |AB|
.
|BC| = 6
.
4 = 24 cm
2
bulunur.
Ardk kenarlar birbirine dik olan yukardaki ka-
pal ekilde |AB| = 14 cm ve |AC| = 12 cm olduu-
na gre, bu eklin evre uzunluunun ka cm ol-
duunu bulalm.
C
A B
12
14
rnek soru
D
A
C
B
2 E
4
2
45
45
45
4
4
4
6
zm
D
A
C
B
2 E
4
2
rnek soru
D
A
C
B
a
a
b b
8.16 Dikdrtgenin evresini ve alann nasl hesaplyoruz?
Dikdrtgenler, i alar 90 olan paralelkenarlar olduu iin paralel-
kenarn btn zelliklerine sahiptir.
Krk izgilerin toplam uzunluu [AB] ve [AC]
kenarlarnn toplam uzunluuna eit olduundan
taral eklin evresi dikdrtgenin evresi kadardr.
Buna gre, taral eklin evresi 2
.
(14 + 12) = 52 cm
dir.
evre uzunluu 16 cm ve alan 14 cm
2
olan bir
dikdrtgenin kegen uzunluunun ka cm
olduunu bulalm.
evre(ABCD) = 16 cm ise, 2a + 2b = 16 a + b = 8 cm
olur.
Alan(ABCD) = 14 cm
2
ise, a
.
b = 14 olur.
|AC| = x uzunluunu bulmak iin ABC dik geninde
pisagor teoremini uygularz.
Buna gre, x
2
= a
2
+ b
2
dir. Bu durumda x deerini bul-
mak iin a
2
+ b
2
deerini bilmek zorundayz.
a + b = 8 ve a
.
b = 14 idi. a + b = 8 eitliinde her iki
tarafn karesi alnrsa,
(a + b)
2
= 8
2
a
2
+ b
2
+ 2ab = 64 olur.
Burada a
.
b yerine 14 yazlrsa,
a
2
+ b
2
+ 2
.
14 = 64 a
2
+ b
2
= 36 olur.
x
2
= a
2
+ b
2
olduundan x
2
= 36
x = 6 cm bulunur.
ekildeki ABCD dikdrtgeni birbirlerine e 5 fayansn
yan yana dizilmesiyle oluturulmutur.
|AK| = 10 cm olduuna gre, ABCD dikdrtgeninin
evresinin ka cm olduunu bulalm.
|AK| = 10 cm olduuna gre, fayanslarn herbirinin k-
sa kenar 10 cm dir.
Buna gre,
|DL| = |LM| = |MC| = 10 cm olur.
|DC| = 3
.
10 = 30 cm olduundan |AB| = |DC| = 30 cm
ve dolaysyla |AN| = |NB| = 15 cm olur.
Bu sonuca gre, fayanslarn herbirinin uzun kenar 15
cm dir.
O halde,
evre(ABCD) = 2
.
(|AB| + |AD|) = 2
.
(30 + 25) = 110 cm
bulunur.
D
A
C
B
10
K
15
10 L 10 M 10
15 15 N
zm
D
A
C
B
10
K
rnek soru
D
A
C
B
a
a
b b
x
zm
rnek soru
C
A B
12
14
zm
ZEL DRTGENLER
222
ZEL DRTGENLER
223
1.
ABCD dikdrtgeninin [AC] ve [BD] kegenleri O
noktasnda kesiiyorsa,
|OD| = |OC| = |OA| = |OB| dir.
ODC ve OAB ikizkenar genleri e olduundan
m(ODC) = m(OCD) = m(OAB) = (OBA) = x olur.
Ayn ekilde, ODA ve OBC ikizkenar genleri de
e olduundan
m(ODA) = m(OAD) = m(OBC) = m(OCB) = y olur.
2.
ABCD dikdrtgeninin B ve D kelerinden [AC]
kegenine [DE] ve [BF] dikmeleri inilmise, DAE
ve BCF dik genleri birbiriyle e, DEC ve BFA
dik genleri de birbiriyle e olurlar.
Buna gre,
|AE| = |FC| = x, |DE| = |BF| = h olur.
ABCD bir dikdrtgen
[AC] ve [BD] kegen
|OD| = 5 cm
|BC| = 6 cm
unu bulalm.
Dikdrtgenin kegen uzunluklar eit ve birbirini or-
taladna gre, |OB| = |OC| = |OA| = |OD| = 5 cm oldu-
una gre, CAB dik geninde pisagor teoremi uygu-
lanrsa, |AB| = 8 cm bulunur. (6 8 10 geni)
|DC| = |AB| olduu iin x = 8 cm olur.
ABCD bir dikdrtgen
[AC] ve [BD] kegen
[OE] [AB]
[OF] [BC]
|OE| = 5 cm ve |OF| = 9 cm olduuna gre, ABCD
dikdrtgeninin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
O noktas ABCD dikdrtgeninin kegenlerinin kesim
noktas olduundan
|OK| = |OE| = 5 cm ve |OL| = |OF| = 9 cm olur.
Bu durumda |AB| = 2
.
9 = 18 ve |BC| = 2
.
5 = 10 cm dir.
.
|BC| = 18
.
10 = 180 cm
2
bulunur.
D C
A B
5
E
F
9
5
9
O
K
L
zm
D C
A B
5
O
E
F
9
rnek soru
D C
A B
6
x
5
O
5
5 5
x
zm
D C
A B
6
x
5
O
rnek soru
D C
A B
b b
a
a
E x
h
x
F
h
D C
A B
b b
a
a
O
x
y
x
x
y y
y
x
8.17 Dikdrtgenin kegeni ile ilgili zellikler
ABCD bir dikdrtgen
[AC] kegen
[DE] [AC]
[BF] [AC]
|DE| = 6 cm
|AE| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |EF| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ADE ve CBF dik genleri e olduundan
|CF| = |AE| = 3 cm dir.
m(ADC) = 90 ve [DE] [AC] olduundan ADE dik
geninde klid bants uygulanr. Buna gre,
|DE|
2
= |AE|
.
|EC| 6
2
= 3
.
(x + 3)
36 = 3x + 9
3x = 27
x = 9 cm bulunur.
ABCD bir dikdrtgen
[DE] [AC]
|DK| = 4 cm
|CK| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, |EK| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ADC dik geninde klid bants uygulanrsa,
|DK|
2
= |AK|
.
|KC| 4
2
= |AK|
.
8 |AK| = 2 cm olur.
DAE dik geninde klid bants uygulanrsa,
|AK|
2
= |DK|
.
|EK| 2
2
= 4
.
x x = 1 cm bulunur.
ABCD bir dikdrtgen
[AE] [BD] = {K}
|DE| = |EC| = 6 cm
Alan(ABCD) = 108 cm
2
olduuna gre, |KB| = x in
|DE| = |EC| = 6 cm olduundan
|AB| = 6 + 6 = 12 cm dir.
Alan(ABCD) = |AB|
.
|AD| olduundan
108 = 12
.
|AD| |AD| = 9 cm dir.
DAB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|DB|
2
= |AD|
2
+ |AB|
2
|DB|
2
= 9
2
+ 12
2
|DB| = 15 cm bulunur. (9 12 15 geni)
D C
A B
K
2k
6 6 E
12
9
k
x
zm
D C
A B
K
x
6 6 E
rnek soru
D C
A B
K
4
x
2
8
E
zm
D C
A B
K
4
x
8
E
rnek soru
D C
A B
E 3
6
x
F
3
6
zm
D C
A B
E 3
6
x
F
rnek soru
ZEL DRTGENLER
224
ZEL DRTGENLER
225
[DE] // [AB] olduundan DEK ~ BAK dir.
Buna gre,
Bu durumda |DK| = k alnrsa, |BK| = 2k olur.
|DB| = 15 cm olduundan 3k = 15 k = 5 cm olur.
O halde, |KB| = 2k = 2
.
5 = 10 cm bulunur.
ABCD dikdrtge-
ninde K, L, M ve N
kenarlarn orta
noktalardr.
|AC| = 11 cm olduuna gre, KLMN drtgeninin
Dikdrtgenin kegen uzunluklar eit olduundan
|BD| = |AC| = 11 cm dir.
K, L, M ve N, ABCD dikdrtgeninin kenarlarnn orta
noktalar olduuna gre, KLMN paralelkenardr.
|KN| = |LM| = olduundan
|KN| = |LM| = cm olur.
Ayn ekilde, |NM| = |KL| = olduundan
|NM| = |KL| = cm olur.
O halde, KLMN drtgeni bir ekenar drtgendir ve bu
ekenar drtgenin evre uzunluu 4
.
= 22 cm bu-
lunur.
ABCD bir dikdrt-
gen
m(DAE) = 60
[EB] aortay
|AB| = 10 cm
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
ADE dik geninde
m(DAE) = 60, m(ADE) = 90 olduundan
m(DEA) = 30 olur.
Bu durumda m(AEC) = 180 30 = 150 dir.
[EB] aortay olduundan
m(AEB) = m(BEC) = = 75 dir.
m(DAB) = 90 olduundan m(EAB) = 90 60 = 30
dir. EAB geninde m(EAB) = 30 ve m(AEB) = 75
olduundan m(EBA) = 180 (75 + 30) = 75 dir.
m(AEB) = m(ABE) = 75 ise, |AE| = |AB| = 10 cm dir.
DAE geni 30 60 90 geni olduundan 90
nin kars |AE| = 10 cm iken 30 nin kars |DA| = 5 cm
dir.
.
|AD| = 10
.
5 = 50 cm
2
bulunur.
ABCD bir dikdrt-
gen
[AK [DC = {E}
Alan(EAB) = 12 cm
2
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
D E
A B
C
K
rnek soru

150
2
D C
A B
E
75
75
60
30
10
10
75 30
5
zm
D C
A B
E
60
10
rnek soru

11
2

11
2

|BD|
2

11
2

| AC|
2
D C
A B
N
L
M K
zm
D C
A B
N
L
M K
rnek soru

|DE|
|BA|
|DK|
|BK|
6
12
|DK|
|BK|
= = .
|DK|
|BK|
1
2
= olur
EAB geni al bir gen olduundan [EH] [AH] ola-
cak ekilde [EH] izilirse, EAB geninin AB kenarna
ait ykseklii izilmi olur. Buna gre,
Alan(EAB) = 12 =
a
.
b = 24
O halde, Alan(ABCD) = a
.
b = 24 cm
2
bulunur.
Dikdrtgen biimli ABCD kartonu [EB] boyunca
katlandnda C noktas C
noktas ile akyor.

|DE| = 2 cm, |EC| = 8 cm ve |BC| = 6 cm oldu-
una gre, |AF| = x ka cm dir?
ECB dik geni katlandnda EC
B geni elde edil-

diine gre, ECB EC
B dir.
Bu durumda |CB| = |C
B| = 6 cm olur.
[EH] [AB] olacak ekilde [EH] izilirse,
|AH| = |DE| = 2 cm ve |HF| = x 2 cm olur.
EHF ve BC
F dik genlerinde
m(EHF) = m(BC
F) = 90
m(EFH) = m(BFC
) (ters alar)
ve |EH| = |BC
| = 6 cm olduundan
EHF BC
F dir. Dolaysyla
|HF| = |C
F| = x 2 cm dir.
|AB| = |DC| = 10 cm ve |AF| = x olduundan
|FB| = 10 x cm olur.
FC
B dik geninde pisagor bants uygulanrsa,

(10 x)
2
= (x 2)
2
+ 6
2
x
2
20x + 100 = x
2
4x + 4 + 36
60 = 16x
ABCD bir dikdrt-
gen
m(CFB) = 45
|DC| = 10 cm
|DE| = 2 cm
|FB| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, EFC geninin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
EFC geninin alann bulmak iin, ABCD dikdrt-
geninin alanndan DEC, EAF ve CBF dik genlerinin
alanlarn karmalyz.
CBF dik geni 45 45 90 geni olduundan
|BC| = |FB| = 6 cm dir.
Dolaysyla |DA| = 6 cm olur.
Bu durumda |EA| = 6 2 = 4 cm dir.
D
A B
C
F
E
2
10
45
6
6
4
4
45
zm
D
A B
C
F
E
2
10
45
6
rnek soru

x cm bulunur =
15
4
.
10 x
6
C
H A B
F
6 6
D E 2 8 C
2
x2
zm
C
A B
F
6
D E 2 8 C
x
rnek soru

a
2
b

| AB| |EH|
2
D E
A B
C
K
H
b
a
b
zm
ZEL DRTGENLER
226
ZEL DRTGENLER
227
Drt kenarnn uzunluu eit olan dikdrtgene ka-
re denir. Bir kenarnn uzunluu a cm olan karenin
evresi 4
.
a cm ve alan a
2
cm
2
dir.
Karenin kegenleri ekenar drtgenin kegen-
leri gibi aortaydr. ABCD karesinde [AC] kegeni
izildiinde iki tane 45 45 90 geni oluur.
Bir kenarnn uzunluu a cm olan karenin kegen
uzunluu a2 cm dir.
ABCD karesinin iki kegeni de izilirse, kegen-
ler birbirini dik keser ve birbirini ortalar.
ABCD bir kare
[BD] kegen
m(EAB) = 2
.
m(DAE)
m(AEB) = x
bulalm.
ABCD karesinde [BD] kegeni aortay olduundan
m(ADE) = m(EDC) = 45 dir.
m(EAB) = 2m(DAE) verildiine gre,
m(DAE) = alnrsa, m(EAB) = 2 olur.
m(DAB) = 3 = 90 olduuna gre, = 30 dir.
EAD geninde iki i ann toplam, kendilerine komu
olmayan d aya eit olduuna gre,
x = 45 + = 45 + 30 = 75 bulunur.
D C
A B
2
x
E
45
4
5
zm
D C
A B
x
E
rnek soru
D C
A B
45
45
45
45
O
45
45
45
45
D
a
C
A B
a
a a
a2
45
45
45
45
D
a
C
A B
a
a a
8.18 Drt kenarl dzgn okgen: Kare
|DC| = 10 cm olduundan |AB| = 10 cm ve buradan
|AF| = 4 cm bulunur.
Alan(DEC) = = 10 cm
2
Alan(EAF) = = 8 cm
2
Alan(CBF) = = 18 cm
2
Alan(ABCD) = |DC|
.
|CB| = 10
.
6 = 60 cm
2
olduuna
gre,
Alan(EFC) = 60 (10 + 8 + 18) = 24 cm
2
bulunur.

6
2
6

4
2
4

10
2
2
ABCD bir kare
EAB ekenar gen
m(CDE) = x
bulalm.
EAB ekenar gen olduundan |EA| = |AB| = |EB| ve
m(EAB) = m(AEB) = m(ABE) = 60 dir.
ABCD kare olduundan
|DA| = |AB| ve m(DAB) = 90 dir.
Dolaysyla m(DAE) = 90 60 = 30 dir.
|DA| = |EA| olduundan
ADE geni ikizkenar gendir ve
m(ADE) = m(AED) = = 75 dir.
m(ADC) = 90 olduuna gre,
m(CDE) = x = 90 75 = 15 bulunur.
ABCD bir kare
[AC] ve [BD] ke-
gen
|AB| = 42 cm
|OE| = |EB|
unu bulalm.
Bir kenar a cm olan karenin kegen uzunluu a2 cm
olduuna gre, ekildeki karenin kegen uzunluklar
|AC| = |BD| = 42
.
2 = 8 cm dir.
Karenin kegenleri birbirini ortalad iin
|AO| = |OC| = = 4 cm ve
|DO| = |OB| = = 4 cm dir.
Dolaysyla, |OE| = |EB| = = 2 cm dir.
Karenin kegenleri birbirine dik olduuna gre,
m(AOE) = 90 dir.
AOE dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|AE|
2
= |AO|
2
+ |OE|
2
x
2
= 4
2
+ 2
2
x
2
= 20
x = 25 cm bulunur.

4
2

8
2

8
2
D C
A B
42
O
x
E
4 4
2
2
4
zm
D C
A B
42
O
x
E
rnek soru

180
2
30
60
75
60
3
0
75
60
D C
A B
E
x
zm
D C
A B
E
x
rnek soru
ZEL DRTGENLER
228
ABCD kare
[AC] kegen
|AE| = 42 cm
|AB| = 7 cm
Yukardaki verilere gre, |BE| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[EH] [AB] olacak ekilde [EH] izilirse, EAH geni
45 45 90 geni olur.
nk karenin kegeni aortaydr.
EAH geninde |EA| = 42 cm ise,
|EH| = |AH| = 4 cm olur.
Dolaysyla |HB| = 7 4 = 3 cm dir.
EHB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa
|EB| = x = 5 cm bulunur. (3 4 5 geni)
ABCD bir kare
m(DAF) = m(EAB) = 15
|EC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, FAE geninin evre
m(DAB) = 90 olduundan
m(FAE) = 90 2
.
15 = 60 dir.
DAF ve BAE dik genlerinde
m(DFA) = m(BEA) = 180 (90 + 15) = 75 dir.
DFA ve BEA dik genlerinin alar eit ve her birinde
75 nin karsndaki uzunluk a cm olduundan bu
genler birbirine etir, dolaysyla hipotensleri ayn
uzunluktadr. Yani |AF| = |AE| dir.
FAE geninde |AF| = |AE| ve m(FAE) = 60 olduun-
dan FAE ekenar gendir ve alar 60 ar derecedir.
Bu durumda
m(CFE) = m(CEF) = 180 (60 + 75) = 45 dir.
FCE dik geni 45 45 90 geni olduundan,
45 nin kars |CE| = 2 cm ise,
90 nin kars |FE| = 22 cm olur.
O halde, FAE ekenar geninin evre uzunluu
3
.
22 = 62 cm bulunur.
D C
A B
F
E
15
1
5
22
22
22
75
2
2
60
a
45
60
a
75
60
45
zm
D C
A B
F
E
15
1
5
2
rnek soru
x
D C
A B
4
2
E
4 H
45
45
45
3
4
zm
x
D C
A B
42
E
7
rnek soru
ZEL DRTGENLER
229
ABCD bir kare
[AF] [EB]
[CE] [EB]
|AF| = 6 cm
|FB| = 4 cm
unu bulalm.
FAB dik geninde m(FAB) = ve m(FBA) = alrsak
+ = 90 dir.
Karenin B kesinde m(ABC) = 90 olduundan
m(EBC) = olur. (nk + = 90)
EBC dik geninde m(EBC) + m(ECB) = 90 ve
m(EBC) = olduundan m(ECB) = olur.
FAB ve EBC dik genlerinin hem alar hem de hipo-
tensleri eit, yani |AB| = |BC| olduundan FAB ve EBC
dik genleri etir.
Dolaysyla |EC| = |FB| = 4 cm ve |EB| = |AF| = 6 cm dir.
Bu durumda |EF| = |EB| |FB| = 6 4 = 2 cm dir.
EFA dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|EA|
2
= |AF|
2
+ |EF|
2
x
2
= 6
2
+ 2
2
x
2
= 40
x = 40 = 210 cm bulunur.
ABCD bir kare
[DK] [CF]
|DE| = |EA|
|BK| = 3 cm
|EF| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |FB| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
CBF dik geninde m(FCB) = ve m(CFB) = alnrsa,
+ = 90 olur.
Bu durumda DCL dik geninde
m(CDL) = ve m(DCL) = olur.
DCK dik geninde ise, m(CKD) = olur.
DCK ve CBF dik genlerinin alar eit ve her iki dik
gende nn karsndaki uzunluk karenin kenar
olduundan DCK ve CBF dik genleri etir.
|FB| = x ise |KC| = x olur.
ABCD karesinin kenarlar eit olduundan
|BC| = x + 3 ise, |AB| = x + 3 olur.
Dolaysyla |AF| = 3 cm dir.
EAF dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa
|EA| = 4 cm olur. (3 4 5 geni)
Bu durumda karenin bir kenar
|AD| = |AE| + |ED| = 4 + 4 = 8 cm bulunur.
O halde, |AB| = 3 + x = 8 cm ise, x = 5 cm bulunur.
D C
A B F
K
L
x
3
5
E
4
4
3
zm
D C
A B F
K
L
x
3
5
E
rnek soru
D C
A B
E
x
6
F
4
2
zm
D C
A B
E
x
6
F
4
rnek soru
ZEL DRTGENLER
230
ABCD bir kare
[BD] kegen
m(EBA) = 15
|EB| = 10 cm
unu bulalm.
ABCD karesinde [BD] kegeni aortay olduuna gre,
m(ADB) = m(BDC) = 45 ve m(ABD) = m(DBC) = 45
dir.
Bu durumda m(EBD) = 30 olur.
[EF] [BD] olacak ekilde [EF] izilirse,
EFB dik geni 30 60 90 geni, EDF dik
geni ise 45 45 90 geni olur.
EFB dik geninde 90 nin kars |EB| = 10 cm iken
30 nin kars |EF| = = 5 cm olur.
DEF dik geninde ise, 45 nin kars |EF| = 5 cm iken,
90 nin kars |DE| = x = 52 cm bulunur.
ABCD bir kare
[AC] [DE] = {F}
|DC| = 6 cm
|EB| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |FC| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
ABCD kare olduundan |DC| = |DA| = |AB| = 6 cm dir.
Bu durumda |AE| = 3 cm olur.
[DC] // [AE] olduundan DCF ~ EAF dir.
Buna gre,
|CF| = 2|AF| olur.
|AF| = k alnrsa, |CF| = 2k olur.
ABCD karesinde |DC| = |DA| = 6 cm iken kegen uzun-
luu |CA| = 62 cm dir.
|CA| = 3k olduundan 3k = 62 k = 22 dolaysyla
|CF| = x = 2k = 2
.
22 = 42 cm bulunur.

6
3 | AF|
=
| | CF

| | | | DC CF
|EA| | AF|
=
D C
A B
6
E
x
F
k
45
2k
45
6
3 3
zm
D C
A B
6
E
x
F
3
rnek soru

10
2
D C
A B
10
x
E
15
45
4
5
60
45
5
3
0
45
F
zm
D C
A B
10
x
E
15
rnek soru
ZEL DRTGENLER
231
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 7 1, 4, 5, 11 / Genel Tekrar Testi 5 nolu sorular hemen zelim.
ZEL DRTGENLER
232
Kenarlar ikier ikier
birbirine eit olan drt-
gene deltoid denir.
ekildeki ABCD drt-
geninde |AB| = |AD| ve
|BC| = |DC| olduu iin
ABCD drtgeni del-
toiddir.
ABCD deltoidinde |AB| = |AD| ve |BC| = |DC| oldu-
u iin, [BD] kegeni izilirse, ABD geni ile BCD
geni birbirinden farkl ikizkenar genler olur.
kizkenar genlerin taban alar eit olduu iin
m(ABD) = m(ADB) = ve m(DBC) = m(CDB) = dr.
Buradan hareketle, "deltoidin farkl uzunluktaki
kenarlar arasndaki alar eittir." sonucuna ula-
lr.
m(ABC) = m(ADC) = +
Bunun yansra, [AC] kegeni aortaydr ve
kegenler birbirine diktir. kizkenar genlerde
ykseklik, ayn zamanda kenarortay olduu iin
|BE| = |ED| dir.
Deltoidin kegenleri birbirine dik olduundan,
alan kegenlerinin arpmnn yarsdr.
Alan(ABCD) =
ABCD bir deltoid
|AB| = |BC|
|AD| = |CD|
m(A) = 105
m(B) = 2
.
m(D)
Yukardaki verilere gre, B asnn lsnn ka
Deltoidin farkl uzunluktaki kenarlar arasnda kalan
alar eit olduundan
m(C) = m(A) = 105 dir.
m(B) = 2
.
m(D) verildiine gre,
m(D) = x alnrsa m(B) = 2x olur.
Drtgenlerin i alarnn lleri toplam 360 oldu-
undan
2
.
105 + 2x + x = 360 3x = 150 x = 50 bulunur.
O halde, B asnn ls 2x = 2
.
50 = 100 bulunur.
A
B D
C
105
105
2x x
zm
A
B D
C
105
rnek soru

| | | | AC BD
2
A
B D
C
A
B D
C
E
y y
x x
A
B D
C
8.19 Deltoid de zel bir drtgendir.
ZEL DRTGENLER
233
ABCD bir deltoid
[BA] [AD]
|BA| = |AD|
|ED| = 5 cm
|CD| = 13 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ABCD) nin ka cm
2
olduunu bulalm.
|BA| = |AD| ve ABCD bir deltoid olduuna gre,
[AC] [BD] olur. Ayrca [BA] [AD] olduundan
m(ABD) = m(ADB) = 45 dir.
ABE ve AED genleri 45 45 90 genleri oldu-
undan
|AE| = |ED| = 5 cm ve |BE| = |AE| = 5 cm olur.
EDC dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|EC| = 12 cm bulunur. (5 12 13 geni)
O halde,
Alan(ABCD) = = = 85 cm
2
bulunur.
ABCD bir del-
toid
|AD| = |AB|
[AE] [EC]
|AE| = 8 cm
|DC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, ABCD deltoidinin alan-
nn ka cm
2
olduunu bulalm.
[AC] kegenini izerek deltoidi iki gene ayralm.
[AE] ADC geninin [DC] kenarna ait ykseklik
olduundan
Alan(ADC) = = = 16 cm
2
dir.
Alan(ABC) = Alan(ADC) = 16 cm
2
olduundan
Alan(ABCD) = 2
.
16 = 32 cm
2
bulunur.

4 8
2
| | | | DC AE
2
4
E
D
C A
B
8
zm
4
E
D
C A
B
8
rnek soru

17 10
2
| | | | AC BD
2
5
13
A
B D
C
E
45 45
5
5
12
zm
A
B D
C
E 5
13
rnek soru
Bu alt baln pekimesi iin Genel Tekrar Testi 21, 22, 23 nolu sorular hemen zelim.
PARALELKENAR
a. AB // CD, AD // BC
|AB| = |DC|
|AD| = |BC|
m(A) = m(C)
m(B) = m(D)
m(A) + m(B) = 180 dir.
[AC] ve [BD] kegen ise, |AO| = |OC|, |DO| = |OB|
b.
Alan(ABCD) = a
.
h
a
= b
.
h
b
c. E ve F orta noktalar ise, kegen eit paraya
ayrlmtr.
d. Alan oranlar
EKENAR DRTGEN
1.
Ekenar drtgen drt kenar eit olan paralelke-
nardr. Paralelkenarn zelliklerine sahiptir.
Ekenar drtgenin kegenleri birbirine diktir. K-
egenler ayn zamanda aortaydr.
DKDRTGEN
A(ABCD) = a
.
b DAE ile BCF
evre(ABCD) = 2(a + b) DEC ile BFA
e genlerdir.
KARE
A(ABCD) = a
2
(ABCD) = 4a
YAMUK
ABCD yamuunda
[DC] // [AB] ise
m(A) + m(D) = 180
m(B) + m(C) = 180
|EF| = (orta taban)
Yamuun alan |DH| = h ise
DELTOD
ABCD deltoidinde,
|AB| = |AD| ve
|BC| = |DC| ise,
[AC] [BD] dir.
[AC] aortaydr.
BAC ile DAC
e genlerdir.
A
B
C
D

A(ABCD) =
a+c
2
h=| EF| h

a+c
2
A B
C D
E F
c
a
H
A B
C D
a
aA
a
A B
C D
45
45
45
45
45
45 45
45
A B
C D
a
b
A B
C D
a
b
a
b
E
F
A B
C D
a
a
a
a
A B
C D
A B
C D E
A B
C D
S y
S + y
S
S
S
S
A B
C D
E
F
A B
C D
E
F
A B
C D
a
b
h
a
h
b
A B
C D
O
a
b
b
a
BU KONUDA ZETLE...
234
Kavrama Testi 8 ( 8.17 - 8.17 )
Kavrama Testi 6 ( 8.14 - 8.16 )
Kavrama Testi 7 ( 8.17 - 8.17 )
235
1. ABCD paralelke-
nar
m(ABC) = 2x + 20
m(BCD) = x + 10
Yukardaki verilere gre, m(A DC) = y ka derecedir?
A) 110 B) 120 C) 130 D) 140 E) 150
2. ABCD paralelke-
nar
m(ADE) = 40
m(BED) = 145
m(ABE) = 30
A) 65 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85
3. ABCD paralelke-
nar
|AD| = |BE|
m(ADC) = 115
Yukardaki verilere gre, m(E BC) = x ka derecedir?
A) 30 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
4. ABCD paralelke-
nar
[AE] aortay
|AD| = 5 cm
|AB| = 7 cm
A) 3,5 B) 3 C) 2,5 D) 2 E) 1
5. ABCD paralelkenar
[DE] [AB]
|AD| = |EB| = 25 cm
|DE| = 24 cm
A) 30 B) 32 C) 34 D) 36 E) 38
[AC] kegen
[EO] [OB]
m(EDA) = 20
m(DEO) = 35
Yukardaki verilere gre, m(O BC) = x ka derecedir?
A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
D C
A B
E
O
x
2
0
35
D C
A B
x
25 E
25
24
D C
A B
5
E x
7
D C
A B
115
x
E
D C
A B
x
30
E
40
145
D
y
C
A B
x + 10
2x + 20
KAVRAMA TEST 1
236
7. ABCD paralelke-
nar
[DE] [AB]
|AE| = 3 cm
|EB| = 9 cm
|EC| = 15 cm
2
dir?
A) 108 B) 112 C) 116 D) 120 E) 124
8. ABCD paralelke-
nar
[AE] ve [BE] a-
ortay
[EF] [AB]
|AD| = 5 cm
|FB| = 2 cm
A) 22 B) 3 C) 4 D) 42 E) 6
9. ABCD paralelke-
nar
[DE] ve [AE] a-
ortay
[EF] [AB]
|EF| = 3 cm
|DC| = 12 cm
2
dir?
A) 36 B) 42 C) 48 D) 60 E) 72
10. ABCD paralelke-
nar
[BD] kegen
|DE| = |EC|
|FE| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |AF| = x ka cm dir?
A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 6
11. ABCD paralelke-
nar
[AC] ve [BD] k-
egen
[DE] [AB]
|DE| = 8 cm
|AB| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DCF) ka cm
2
dir?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
[AE] aortay
m(AEB) = 60
|AE| = 43 cm
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
B
D
A
C E x
60
43
D C
A B
F
E
D C
A B
4
F
x
E
D C
A B
3
12
F
E
D C
A B 2
5
F
E
x
D C
A B
15
E 9 3
ZEL DRTGENLER
237
B - C - D / D - B - A / A - C - E / D - D - B
1. ABCD paralelke-
nar
[AC] ve [BD] k-
egen
[DE] [AB]
|AE| = 4 cm
|EB| = 6 cm
|EF| = 5 cm
2
dir?
A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
2. ABCD paralelke-
nar
[FH] // [DC]
|DF| = |FE|
|FH| = 7 cm
|AE| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, |EB| = x ka derecedir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
3. ABCD paralelke-
nar
[AF] ve [BE] a-
ortay
|AB| = 14 cm
|BC| = 9 cm
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
[AD] // [EF]
[DE] ve [CE] aor-
tay
|DC| = 10 cm
|EF| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, evre(ABCD) ka cm dir?
A) 30 B) 34 C) 38 D) 42 E) 46
5. ABCD paralelke-
nar
EAB bir gen
|FH| = 6 cm
|HB| = 9 cm
A) B) 6 C) D) 4 E) 3
6. ABCD paralelke-
nar
|AE| = |EB|
m(ADE) = 45
|AD| = 32 cm
|DE| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(EBCD) ka cm
2
dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
D C
A B
4
5
E
3
2
4

9
2
15
2
D
C
A B
H
6
E
x
9
F
D C
A B
E
10
F
2
D C
A B 14
9
E F x
D C
A B E 10
x
7
F
H
D C
A B E 4 6
5
F
KAVRAMA TEST 2
238
7. ABCD paralelke-
nar
[DE] [EB]
|AF| = |FB|
|DF| = 8 cm
|EB| = 5 cm
2
dir?
A) 32 B) 40 C) 60 D) 80 E) 120
[DF] [EC] = {H}
|AE| = |EF| = |FB|
Alan(DHC) = 18 cm
2
2
dir?
A) 30 B) 36 C) 42 D) 48 E) 54
9. ABCD paralelke-
nar
[BF] [AE]
|AE| = 12 cm
|BF| = 6 cm
2
dir?
A) 48 B) 54 C) 60 D) 66 E) 72
10. ABCD paralelke-
nar
[AC] kegen
[BF] [AC]
|BF| = 4 cm
|AE| = 3 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 24
11. ADEF paralelkenar
ABC bir gen
|AD| = 8 cm
|BD| = 10 cm
|FC| = 4 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
12. ABCD paralelke-
nar
[KL] // [AB]
|BL| = 2|LE|
Alan(EKL) = 2 cm
2
2
dir?
A) 30 B) 32 C) 34 D) 36 E) 38
D C
A B
E
L
K
2
A
4
B C E
F
D
8
10
x
D C
A B
E
F
4
3
D C
A B
E
F
6
D C
A B
H
E F
18
D C
A B
E
5
8
F
ZEL DRTGENLER
239
E - C - C / B - A - C / D - D - E / A - B - D
1.
ABCD ekenar drtgen, CAE bir gen
m(ACE) = 100, |AC| = |CE|
Yukardaki verilere gre, m(A DC) = x ka derecedir?
A) 100 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140
2. ABCD ekenar
drtgen
EAB ekenar gen
m(BCD) = 80
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
3. ABCD ekenar
drtgen
|DC| = |AE|
m(CDE) = 50
m(BAE) = 20
Yukardaki verilere gre, m(DAE) = x ka derecedir?
A) 70 B) 60 C) 50 D) 40 E) 30
4. ABCD ekenar
drtgen
[AC] ve [BD] k-
egen
|BD| = 6 cm
|AC| = 8 cm
A) 16 B) 20 C) 24 D) 28 E) 32
5. ABCD ekenar
drtgen
[AC] kegen
[EB] [AB]
|AE| = 9 cm
|EC| = 1 cm
Yukardaki verilere gre, |EB| = x ka cm dir?
A) 18 B) 43 C) 35 D) 210 E) 6
6. ABCD ekenar
drtgen
[AC] ve [BD]
kegen
[EF] [AB]
|FB| = 4 cm
|BC| = 13 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
D C
A B
E
x
F 4
13
D C
A B
E
1
x
9
D C
A B
D C
A B
50
E
20
x
D C
A B
x
80
E
D C
A B E
x
KAVRAMA TEST 3
240
7. ABCD ekenar
drtgen
[AC] ve [BD] ke-
gen
|DE| = 7 cm
|FB| = 2 cm
|FC| = 13 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(FBC) ka cm
2
dir?
A) 16 B) 15 C) 13 D) 12 E) 10
8. ABCD ekenar
drtgen
[AC] ve [BD] ke-
gen
|AC| = 16 cm
evre(ABCD) = 40 cm
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
9. ABC bir gen
ADEF ekenar
drtgen
|DB| = 4 cm
|FC| = 6 cm
A) 26 B) 5 C) 27 D) 42 E) 6
10. ABCD ekenar
drtgen
[DF] [AB]
[BE] [AD]
m(BCD) = 60
|AE| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |DF| ka cm dir?
A) 83 B) 82 C) 8 D) 36 E) 43
11. ABCD ekenar
drtgen
[DE] [AB]
|AE| = 8 cm
|EB| = 9 cm
cm
2
dir?
A) 155 B) 160 C) 175 D) 180 E)195
12. ABCD ekenar
drgen
[AD] [DE]
|AD| = 25 cm
|AC| = 4 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
D
4 x E C
B
A
25
D C
A B 8 E 9
D C
A B
E
60
F
4
A
B C
x
D
F
E
4
6
D C
A B
E
x
D C
A B
E
F
2
13
7
ZEL DRTGENLER
241
A - C - D / B - E - C / D - B - A / E - E - C
1. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
m(DAB) = 45
m(BCD) = 130
m(ABC) = y
m(ADC) = x
A) 60 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85
2. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
m(DAB) = 70
m(ABC) = 40
|BC| = 6 cm
|DC| = 5 cm
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10
3. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[AC] [BC]
m(ADC) = 136
|AD| = |DC|
A) 70 B) 68 C) 66 D) 64 E) 62
4. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|DC| = 5 cm
|AD| = 6 cm
|BC| = 8 cm
m( A) + m( B) = 90 olduuna gre, |AB| = x ka cm
dir?
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
5. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [AB]
|DC| = 4 cm
|AD| = 9 cm
|BC| = 15 cm
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20
6. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|DE| = |EA|
|CF| = |FB|
|DC| = 5 cm
|AB| = 13 cm
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
D C
B A
5
13
x
E F
D C
B A
4
x
9
15
D C
B A
5
x
6 8
D C
B A
136
x
D C
B A
70
x
5
40
6
D C
B A
45
x
130
y
KAVRAMA TEST 4
242
7. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[EH] orta taban
[AC] ve [BD] ke-
gen
|AB| = 10 cm
|DC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |FG| = x ka cm dir?
A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
8. ABCD dik yamuk
DC BC
BC AB
|DC| = 15 cm
|BE| = 8 cm
|BC| = 24 cm
|AD| = |DE|
Yukardaki verilere gre, evre(AED) ka cm dir?
A) 56 B) 58 C) 60 D) 62 E) 64
9. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
m(ABC) = 45
|BC| = 62 cm
|DC| = 3 cm
2
dir?
A) 32 B) 36 C) 40 D) 44 E) 48
10. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [AB]
[FE] [AD]
|DC| = |DE| = 3 cm
|EF| = 1 cm
|AE| = 4 cm
|AB| = 7 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(CFB) ka cm
2
dir?
A) 11 B) 13 C) 15 D) 17 E) 19
11. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|DE| = |AE|
|CF| = |FB|
[CH] [EF]
|DC| = 5 cm
|AB| = 15 cm
|CH| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(ABFE) ka cm
2
dir?
A) B) 40 C) D) 45 E)
12. ABCD yamuk
[DC] // [EF] // [AB]
|DE| = 2|AE|
|DC| = 3 cm
|EF| = 7 cm
|FB| = 2 cm
|CF| = x
|AB| = y
Yukardaki verilere gre, y x fark ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
D C
B A
3
y
7
E F
2
x

95
2
85
2
75
2
D C
B A
5
15
3
E F
H
D C
B A 7
3
1
E
4
3
F
D C
B A
62
3
45
D C
A B
24
E 8
15
D C
B A
4
10
x
E H
F G
ZEL DRTGENLER
243
E - D - B / C - A - D / C - E - B / B - A - B
1. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [DC]
[AC] [BC]
|DC| = 9 cm
|AD| = 12 cm
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
2. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[DA] [AB]
|DC| = 1 cm
|BC| = 5 cm
|AD| = 3 cm
A) 34 B) 6 C) 38 D) 210 E) 42
3. ABCD ikizkenar
yamuk
[DC] // [AB]
[DE] [AB]
|AD| = |BC|
|DC| = 7 cm
|EB| = 10 cm
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
4. ABCD ikizkenar
yamuk
[DC] // [AB]
[BD] [AD]
|AD| = |BC|
|DC| = 9 cm
|AB| = 15 cm
A) 102 B) 65 C) 56 D) 12 E) 9
5. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [DC]
|CE| = |EB|
|DC| = 3 cm
|DA| = 12 cm
|AB| = 13 cm
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
6. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [DC]
[CE] [EB]
|DE| = |EA|
|DC| = 2 cm
|AB| = 8 cm
A) 27 B) 5 C) 26 D) 25 E) 4
D C
B A
2
8
E
x
D C
B A
3
13
12
E
x
D C
B A
9
15
x
D C
B A
7
x
10 E
D C
B A
1
x
3
5
D C
B A
9
x
12
KAVRAMA TEST 5
244
7. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[AC] ve [BD] ke-
gen
Alan(DEC) = 4 cm
2
Alan(EAB) = 16 cm
2
2
dir?
A) 18 B) 24 C) 28 D) 32 E) 36
8. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|CE| = |EB|
m(DAE) = 45
|AD| = 42 cm
|AE| = 10 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 40 B) 32 C) 28 D) 24 E) 20
9. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|DC| = 2 cm
|AB| = 8 cm
Alan(ABCD) = 80 cm
2
olduuna gre, Alan(ACD)
ka cm
2
dir?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24
10. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[AC] ve [BD] ke-
gen
[BD] [AD]
m(DAC) = 30
|AE| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(CEB) ka cm
2
dir?
A) 102 B) 83 C) 410 D) 56 E) 12
11. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[AE] [DH] = {F}
[EB] [HC] = {G}
Alan(DAF) = 8 cm
2
Alan(CGB) = 5 cm
2
Yukardaki verilere gre, Alan(FHGE) ka cm
2
dir?
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
12. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[AC] ve [BD] ke-
gen
|BE| = 2|DE|
Alan(DEC) = 3 cm
2
2
dir?
A) 27 B) 30 C) 33 D) 36 E) 39
D C
B A
E
3
D C
B A
8
E
H
F
G
5
D C
B A
8
3
0
E
D C
B A
2
8
D C
B A
E
42
10
45
D C
B A
4
16
E
ZEL DRTGENLER
245
C - A - C / B - B - D / E - E - C / B - C - A
1. ABCD dikdrtgen
[AC] ve [BD] ke-
gen
m(DCA) = 25
Yukardaki verilere gre, m(A EB) = x ka derecedir?
A) 110 B) 120 C) 125 D) 130 E) 135
2. ABCD dikdrtgen
|AD| = 9 cm
|DE| = 3 cm
|BE| = 15 cm
A) 40 B) 44 C) 48 D) 52 E) 56
3. ABCD dikdrtgen
[FE] [AD]
[BF] aortay
|DE| = 1 cm
|EF| = 4 cm
|BF| = 32 cm
A) 14 B) 16 C) 18 D) 20 E) 22
4. ABCD dikdrtgen
[CE] [BD]
|DE| = 12 cm
|EB| = 3 cm
2
dir?
A) 50 B) 60 C) 75 D) 80 E) 90
5. ABCD dikdrtgen
[AC] ve [BD] ke-
gen
|DE| = |FB|
m(ACB) = 60
Yukardaki verilere gre, m(A FE) = x ka derecedir?
A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120
6. ABCD dikdrtgen
[AC] ve [BD] ke-
gen
|EC| = 10 cm
|AB| = 16 cm
A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 6
D C
A B
10
E
x
16
D C
A B
60
E
F
x
D C
A B
3
E
12
D C
A B
F
1
32
E
4
D C
A B
15
9
E 3
D C
A B
E
x
25
KAVRAMA TEST 6
246
7. ABCD dikdrtgeni
be e dikdrtgen-
den meydana gel-
mitir.
evre(ABCD) = 22 cm olduuna gre, kk dikdrt-
genlerden birinin alan ka cm
2
dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
8. ABCD dikdrtgen
[AC] kegen
|AF| = |FB|
|BC| = 12 cm
|DC| = 18 cm
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
9. ABCD dikdrtgen
[AC] ve [BD] ke-
gen
[FE] [AC]
|AF| = 17 cm
|FB| = 8 cm
A) 10 B) 12 C) 14 D) 15 E) 16
10. ABCD dikdrtgen
[AE] [EB]
|AD| = 4 cm
|DE| = 2 cm
2
dir?
A) 30 B) 32 C) 36 D) 40 E) 48
11. ABCD ve DEFH
dikdrtgen
|DH| = 8 cm
|AD| = 6 cm
|AE| = 3 cm
Alan(DEFH) = Alan(ABCD) olduuna gre, |HC| = x
ka cm dir?
A) 4 B) 3,5 C) 3 D) 2,5 E) 2
12. ABCD dikdrtgen
[EG] // [AB]
[KH] // [BC]
Alan(EFKD) = 8 cm
2
Alan(FGCK) = 18 cm
2
Alan(HBGF) = 54 cm
2
Yukardaki verilere gre, Alan(AHFE) ka cm
2
dir?
A) 32 B) 24 C) 18 D) 16 E) 12
D C
A B
G E
H
K
8 18
54
F
D H
E F
8 C
B G
A
6
x
3
D C
A B
E 2
4
D C
A B
E
x
F 8 17
D C
A B
18
E
x
F
12
D C
A B
ZEL DRTGENLER
247
D - C - E / E - B - A / C - B - D / D - A - B
1. ABCD kare
[DF] // [EB]
m(ADF) = 25
A) 45 B) 50 C) 55 D) 60 E) 65
2. ABCD kare
|DC| = 9 cm
|AE| = |CF| = 6 cm
A) 22 B) 25 C) 32 D) 35 E) 42
3. ABCD kare
|AE| = 3 cm
|EB| = 1 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 35 E) 43
4. ABCD kare
[AC] kegen
m(AEC) = 110
Yukardaki verilere gre, m(A CE) = x ka derecedir?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
5. ABCD kare
[AC] ve [BD] ke-
gen
Alan(DEC) = 8 cm
2
A) 22 B) 4 C) 25 D) 42 E) 6
6. ABCD kare
[BD] kegen
|AE| = 2x 3 cm
|EC| = x + 5 cm
Yukardaki verilere gre, |AE| ka cm dir?
A) 8 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
D C
A B
2x 3
E
x + 5
D C
A B x
E
D C
A B E
x
110
D C
A B E
x
3 1
D C
A B E
x
F
6
6
9
D C
A B
2
5
F
E
x
KAVRAMA TEST 7
248
7. ABCD ve
BEFG kare
|AG| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, karelerin alanlar toplam
ka cm
2
dir?
A) 32 B) 64 C) 80 D) 96 E) 120
8. ABCD kare
[BD] kegen
|DE| = 7 cm
|EB| = 1 cm
A) 5 B) 26 C) 25 D) 4 E) 23
9. ABCD kare
|DH| = |AH|
|HE| = 5 cm
|AE| = |BF| = 3 cm
|DG| = 6 cm
cm
2
dir?
A) 41 B) 43 C) 46 D) 47 E) 49
10. ABCD kare
[AC] [EC]
[FE] [BC]
|CE| = 42 cm
|AC| = 92 cm
Yukardaki verilere gre, |FB| = x ka cm dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
11. ABCD kare
[BD] kegen
|AF| = 2|FB|
|EF| = 2 cm
2
dir?
A) 25 B) 30 C) 36 D) 40 E) 49
12. ABCD kare
[AE] [BE]
|AE| = 8 cm
|EB| = 3 cm
cm
2
dir?
A) 50 B) 54 C) 57 D) 61 E) 64
D C
A B
8
E
3
D C
A B
2
E
F
D C
A B
E F
x
92
42
D C
A B
5
3
6
F
E
H
G
3
D C
A B
x
E
1
7
D C
A B
8
G F
E
ZEL DRTGENLER
249
E - C - B / E - D - E / B - A - A / C - C - D
1. ABCD kare
D, B, E dorusal
m(EAB) = 20
Yukardaki verilere gre, m(A ED) = x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
2. ABCD, EFGH ve
HKCL birer karedir.
S
1
= S
2
= S
3
|EF| = 62 cm
Yukardaki verilere gre, |LC| cm dir?
A) 4 B) 42 C) 43 D) 5 E) 6
3. ABCD kare
[DE] [EF]
[BF] [EF]
|DE| = 2 cm
|BF| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |FE| = x ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
4. ABCD kare
[BD] kegen
|DE| = 6 cm
|EC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |FE| = x ka cm dir?
A) B) C) 4 D) E) 5
5. ABCD kare
|EF| = |EB| = 13 cm
|EC| = 5 cm
A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3
6. ABCD kare
m(DEB) = 120
|EB| = 12 cm
2
dir?
A) 84 B) 90 C) 96 D) 100 E) 108
D C
A B
E
12
120
D C
A B
5 E
13
x
F
13

30
7
26
7
24
7
D C
A B
2 E 6
F
x
D
C
A B
E
F
2
3
A B
C D
E F
G
L
H
K
S
1
62
S
2
S
3
D C
A
B
20
E
x
KAVRAMA TEST 8
250
7. ABCD kare
[AC] kegen
[EF] [AB]
|EC| = 42 cm
|BC| = 7 cm
A) 32 B) 4 C) 22 D) 3 E) 2
8. ABCD kare
[DE] [BE]
m(CDE) = 15
|BE| = 4 cm
A) 25 B) 42 C) 6 D) 62 E) 8
9. ABCD kare
[AE] aortay
|AE| = 22 cm
|EB| = 25 cm
A) 12 B) 16 C) 20 D) 24 E) 28
10. ABCD kare
E, F, B dorusal
|EF| = |FB|
|AB| = 4 cm
cm
2
dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 9 E) 10
11. ABCD kare
A, B, E dorusal
|DF| = |BE|
Yukardaki verilere gre, m(C FE) = x ka derecedir?
A) 22,5 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
12. ABCD ve EBFK birer kare
Alan(EBFK) = 36 cm
2
|KC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, |DK| = x ka cm dir?
A) 42 B) 52 C) 62 D) 72 E) 82
A B
D C
E
K F
x
10
36
D C
A B
F
E
x
D C
A B
F
4
E
D C
A B
25
E
22
D C
A B
15
4
x
E
D C
A B
E
42
7
x
F
ZEL DRTGENLER
251
C - E - A / D - C - E / D - B - D / A - E - E
[AC] [DH] = {E}
[EF] // [BC]
|CH| = |BH| = 6 cm
A) 7 B) 7,5 C) 8 D) 9 E) 10
[BD] kegen
|KL| = 5 cm
A) 22,5 B) 20 C) 17,5 D) 15 E) 10
3. Yandaki ekilde tm k-
eler dik aldr.
|AB| = 16 cm
|AH| = 20 cm
Yukardaki verilere gre, eklin evresi ka cm dir?
A) 80 B) 72 C) 64 D) 60 E) 54
4. ABCD ve AEFH birer
kare
|AE| = 3 cm
|EB| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, taral blgenin evresi ka
cm dir?
A) 36 B) 38 C) 40 D) 42 E) 44
5. ABCD kare
BEC dik gen
[BE] [EC]
|BE| = 5 cm
Alan(ABCD) = 169 cm
2
olduuna gre, |CE| = x ka
cm dir?
A) 12 B) 11 C) 63 D) 10 E) 310
6. ABCD ve AEFH kare,
m(CFB) = 105
|EB| = 2 cm
A) 22 B) 23 C) 4 D) 32 E) 310
A B
D C
F
x
105 H
E 2
A B
D C
E
5
x
A B
D C
E
F
9
H
3
A B
D C
E
G
F
16
H
20
A B
D C E
K
F
L
5
A B
D C
E
H
x
6
F
6
GENEL TEKRAR TEST
252
7. ABCD kare
|DE| = |EC|
|AF| = 11 cm
|FB| = 1 cm
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
8. ABCD dikdrtgen
EAB bir gen
|FE| = 2|AF|
|FH| = 6 cm
|AD| = 4 cm
2
dir?
A) 48 B) 44 C) 40 D) 36 E) 32
9. ABCD dikdrtgen
[CF] [EF]
m(DCF) = 60
|BC| = 6 cm
|DE| = 2 cm
A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 E) 10
10. ABCD ve
KMPR birer
dikdrtgen
|LM| = 20 cm
|MN| = 15 cm
|LC| = 24 cm
Yukardaki verilere gre, |CN| = x ka cm dir?
A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 7
11. ABCD dikdrtgen
[FE] [EB]
|FE| = |EB|
|DE| = 8 cm
|EC| = 6 cm
A) 4 B) 3,5 C) 3 D) 2,5 E) 2
12. ABCD dikdrt-
gen
[DF] aortay
|AD| = 43 cm
CDB geni,
[BD] kegeni
boyunca katla-
narak DFB ge-
ni elde ediliyor.
A) 10 B) 12 C) 15 D) 16 E) 18
A B
D C
4 3
E
F
x
A B
D C
6 8
E
F
x
A B
D C
15
x
K
R
P
M
L
24
N
20
A B
D C
6
E
2
F
60
x
A B
D C
6
E
4
F H
A B
D C
F
x
E
1 11
ZEL DRTGENLER
253
13. ABCD kare
EFCD ekenar
drtgen
m(BCF) = 30
|AB| = 8 cm
cm
2
dir?
A) 123 B) 163 C) 183
D) 203 E) 243
14. ABCD ekenar
drtgen
ABEF kare
|DH| = 8 cm
|HC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |EH| = x ka cm dir?
A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3
15. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[EH] orta taban
|EF| = 7 cm
|FH| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| |DC| fark ka cm
dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
16. ABCD yamuk
[DC] // [EF] // [AB]
[DE] ve [AE] aortay
|EF| = 2 cm
|AD| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| + |DC| toplam ka cm
dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
17. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|DE| = |EA|
[EC] [BC]
|EC| = 4 cm
|BC| = 6 cm
2
dir?
A) 12 B) 18 C) 24 D) 30 E) 36
18. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
|DC| = 3 cm
|AF| = 6 cm
|FB| = 8 cm
Alan(AFED) = Alan(FBCE) olduuna gre, |EC| = x
ka cm dir?
A)
P
B) 1 C)
f
D) 2 E)
r
A B
D C E
6
x
F 8
A B
D C
E
6
4
A B
D C
F
E
2
10
A B
D C
F
H E
3
7
A B
D C
F
x
H
E
8
5
A B
D C
E
30
H F
8
254
ZEL DRTGENLER
19. ABCD yamuk
[DC] // [AB]
[AC] [BD]
|AD| = |BC|
|DC| = 6 cm
|AB| = 12 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 30 B) 36 C) 40 D) 42 E) 48
20. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [AB]
[EF] [AB]
|CE| = |BE|
|EF| = 6 cm
A) 20 B) 18 C) 16 D) 14 E) 12
21. ABCD deltoid
[AC] ve [BD] kegen
|AD| = |DC|
m(ACB) = 70
Yukardaki verilere gre, m(A BD) = x ka derecedir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
22. ABCD deltoid
|AD| = |AB|
|BC| = |DC|
m(BAD) = 75
m(BCD) = 55
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
23. ABCD deltoid
|AB| = |BC|
[AC] ve [BD] kegen
|AD| = 5 cm
|EC| = 4 cm
|BE| = 10 cm
2
dir?
A) 36 B) 40 C) 44 D) 48 E) 52
24. ABCD deltoid
[BD] kegen
|AB| = |BC|
|DE| = |EA|
|EF| = 3 cm
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
A
B
D
C
E
3
F
x
A
B
D
C
E
4
5
10
A
B
D
C
x
75
55
A
B
D
C
x
70
A B
D C
E
6
x
F
A B
D C
E
12
6
ZEL DRTGENLER
255
C - D - B / D - A - B / A - D - C / E - E - B / E - A - C / D - C - A / B - E - D / C - E - A
1. Aadaki ekilde, eni 40 m ve boyu 100 m olan
dikdrtgen biiminde bir park, parkn iinden geen
paralelkenar biiminde iki yol ve bu yollar dnda
kalan yamuksal K, L ve gensel M yeil alanlar gs-
terilmitir.
Parkn K ve L blgelerinin alt kenar uzunluklar
srasyla 35 m ve 55 m olduuna gre, toplam yeil
alan ka m
2
dir?
A) 3200 B) 3400 C) 3500
D) 3600 E) 3800
(SS 2008 Mat-2)
2. ABCD bir kare
|AE| = |EB|
|FC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, EBC geninin alan ka
cm
2
dir?
A) 25 B) 30 C) 40 D) 45 E) 50
(SS 2008 Mat-1)
3. ABCD bir dikdrt-
gen
m(ABE) = m(EBC)
|AB| = 8 cm
|BC| = 5 cm
|EF| = x
Yukardaki verilere gre, x ka cm dir?
A) 22 B) 32 C) 33 D) 13 E) 15
(SS 2008 Mat-1)
4. ABCD bir dikdrtgen
KT // AB
m(ADK) = m(KDC)
|CT| = |TB|
|AD| = 4 cm
|AB| = 12 cm
|KT| = x
A) 8,5 B) 9 C) 9,5 D) 10 E) 10,5
(SS 2007 Mat-2)
5. ABCD bir paralelke-
nar
|DF| = |FE|
|AG| = |GE|
ekildeki ABCD paralelkenarnn alan 72 cm
2
dir.
Buna gre, taral EFG geninin alan ka cm
2
dir?
A) 9 B) 10 C) 12 D) 16 E) 18
(SS 2007 Mat-1)
6. ABCD bir dikdrtgen
K noktas [AB] nin ortas
L noktas [CD] nin ortas
|KN| = 3 birim
|NL| = 2 birim
ekildeki verilere gre, ABCD dikdrtgeninin alan-
nn, DMC geninin alanna oran katr?
A) 2 B) C) 3 D) E)
(SS 1988)

7
2

7
3

5
2
A D
B C M
N
K
3 2
L
D C
A B
E
F
G
D C
A B 12
K
x
T
4
E
D
F C
B A 8
5
x
D C
A B E
F
10
100
35 55
40
K L
M
SORULMU SORULAR
256
7. ABCD bir dikdrt-
gen
[AE] aortay
[BE] aortay
|AB| = 62 cm
|GB| = 2 cm
|FG| = x
Yukardaki ekilde ABCD bir dikdrtgen olduuna
gre, |FG| = x ka cm dir?
A) 35 B) 23 C) 33 D) 42 E) 52
(SS 1997)
8. ABCD bir kare
PBKE bir dikdrtgen
E [AC]
|DC| = 6 birim
|EK| = x birim
|EP| = 2x birim
Yukardaki verilere gre, |EK| = x ka birimdir?
A) 1 B) 1,25 C) 1,5 D) 1,75 E) 2
(SS 1991)
9. ABCD ve HAFE bi-
rer kare
|HA| = 4 cm
|AB| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, taral alanlarn toplam ka
cm
2
dir?
A) 36 B) 40 C) 42 D) 50 E) 56
(SS 2004)
10.
ekildeki gibi e karelerden oluan kare biimindeki
zgara iin 960 cm tel kullanlmtr.
Bu zgarann evresi ka cm dir?
A) 240 B) 320 C) 384 D) 448 E) 480
(SS 2004)
11. |DE| = |EF| = |FA| = 2 cm
|EE
| = 3 cm
|FF
| = 5 cm
DC // EE
// FF
Yukardaki ekilde ABCD bir dik yamuk olduuna

gre, alan ka cm
2
dir?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24
(YS 1987)
12. ABCD bir yamuk
[EF] orta taban
ekildeki AEK geninin alan 4 cm
2
, CKF geninin
alan 8 cm
2
olduuna gre, ABCD yamuunun alan
ka cm
2
dir?
A) 48 B) 44 C) 40 D) 36 E) 24
(SS 1996)
D C
A B
E F
K
6
D C
A B
E
E
F
2
2
2
3
5
D C
A B H
E F
K
4 12
x
D C
A B P
K
E
2x
6
D x
A B
F
E
G C
62
2
ZEL DRTGENLER
257
D - D - B / D - A - B / D - E - B / C - E - A
1. ABCD paralelke-
nar
[CE] aortay
m(ADC) = 130
m(ABE) = 50
A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75
2. ABCD paralelke-
nar
[CF] [AF]
|DC| = 10 cm
|CF| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(DAE) ka cm
2
dir?
A) 24 B) 30 C) 36 D) 48 E) 60
3. ABCD dik yamuk
[DC] // [AB]
[AD] [DC]
|AD| = 12 cm
|CE| = 13 cm
|EB| = 21 cm
A) 13 B) 15 C) 17 D) 18 E) 20
4. ABCD ve
EFCG kare
B, H, G dorusal
|EH| = 4 cm
|HF| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, |DG| = x ka cm dir?
A) 4,5 B) 4 C) 3,5 D) 3 E) 2
5. ABCD ve
EBFG kare
|EF| = 22 cm
|DG| = 42 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(GFCD) ka cm
2
dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
6. ABCD kare
[AC] ve [BD] ke-
gen
|BC| = 42 cm
cm
2
dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 12 E) 16
D C
A B
E
42
F
D C
A B
2
2
4
2
G
F
E
D C
A B
4 2
x
F
E H
G
D C
B A 21
12
x
13
E
D C
A B
E
F
10
6
D C
A B
50
E
130
x
SORULAR
258
E - B - E / D - B - C
259
BLG ve BECERLER
Hangi drtgenlerin zel drtgen olduunu bilme
Paralelkenarn genel zelliklerini tanmlayabilme
Paralelkenarda aortayn oluturduu ikizkenar geni fark edebilme
Ekenar drtgenin kegenlerinin aortay olduunu ve dik kesitiini bilme
Yamuu, ikizkenar yamuu ve dik yamuu tanmlayabilme
Dikdrtgeni tanmlayabilme, evre ve alan hesabn yapabilme
Karenin kegen zelliklerini uygulayabilme
Karede e genleri kullanabilme
zel drtgenlerin a zelliklerini uygulayabilme
gende benzerlii zel drtgenlerde kullanabilme
zel drtgenlerin alanlarn hesaplayabilme
zel drtgenlerde alan oranlarn kullanabilme
09
EMBER VE DARE
emberde eit eit a var.
Kiriler drtgeninin i alar birer evre adr.
Sabit bir noktaya eit uzaklktaki noktalar kmesi: ember
emberin merkezinden kirie inen dikme kirii ortalar.
Merkeze eit uzaklktaki kirilerin uzunluklar eittir.
Merkeze yakn kirilerin boylar daha uzundur.
Bir noktadan geen en uzun ve en ksa kiri hangisidir?
emberde teet zellikleri
Dairenin alann ve evresini nasl hesaplyoruz?
Daire dilimlerinin bykl merkez ayla orantldr.
Daire diliminin alan genin alan gibi hesaplanabilir.
ember ve dairede benzerlik
Daire kesmesinin alan
Daire halkasnn alan
YRNGEDEK KAVRAMLAR
262
merkez s. 263
yarap s. 263
ap s. 263
kiri s. 263
teet s. 263
kesen s. 263
yay s. 263
merkez a s. 263
evre a s. 263
kiriler drtgeni s. 271
Sabit O noktasndan r birim uzaklktaki noktalar
kmesineOmerkezliryaraplemberdenir.Yu-
kardakiekilde|OA|=|OB|=|OC|=rdir.
emberle ilgili kavramlar bilmemiz lazm
ember zerinde bulunan iki noktay birletiren
doruparasnakiridenir.ekilde[CD]ve[AB]bi-
rerkiritir.[AB]kiriiemberinmerkezindengeti-
iiinemberiniineizilebilecekenuzunkiriler-
denbiridirveemberinapolarakisimlendirilir.
emberiikinoktadakesendorularakesen denir.
ekildekiEFdorusukesendir.
emberilebirortaknoktasolandoruyateet de-
nir.ekildekiTPdorusuTnoktasndaemberete-
ettir.
ember yaynn tama-
mnnasaldeeri360
dir.
emberin ap emberi
iki e yarm embere
ayrr. Herbir yarm
emberin asal deeri
180dir.
O
180
A B
180
36O
36O
O
C
B A
E
F
D
T P
r
r
r
O
C
B
A
EMBER VE DARE
9.1 Sabit bir noktaya eit uzaklktaki noktalar kmesi: ember
263
1. Merkez A
Kesi emberin merkezin-
de olan aya merkez a
denir.Merkezannls
grd yayn lsne
eittir.
ekildem(AOB)=m(AB)= dr.
2. evre A
Kesi emberin zerin-
devekollaremberinki-
rileri olan aya evre
adenir.
evre ann ls, gr-
d yayn lsnn
yarskadardr.
m(ABC)=
P
.
m(AC)=
A
C
2
B
O
A B
9.2 emberde eit eit a var.

EMBER VE DARE
264
Omerkezliemberde
m(AOC)=x
m(ABC)=y
x + y = 96 olduuna gre, x ka derecedir?
Merkez ann ls ile
grd yayn ls
eitolduunagre,
m(AC)=m(AOC)=xolur.
evreannls,gr-
d yayn lsnn
yarsolduundan
m(ABC)=
P
.
m(AC)
yani olur.
bulunur.
[AB], O merkezli em-
berinap
m(DB)=40
m(ACD)=x
bulalm.
ap, emberi 180 lik
iki eit yaya bld-
negre,
m(ADB) = m(ACB) =
180dir.
Budurumda
m(DB)=40ise,
m(AD)=140olur.
ACD bir evre adr ve evre alarn lleri gr-
dkleriyaynyarsolduunagre,
m(ACD)=
.
m(AD)x=
.
140=70 bulunur.
Onoktasmerkez
[AB]ap
m(ACD)=25
m(DCB)=x
bulalm.
O merkezli emberde
[AB]apolduunag-
re,
m(AEB)=180dir.
Dolaysyla [AB] apn
gren evre ann l-
s
m(ACB)=180:2=90dir.
Budurumda25+x= 90ise
x=65bulunur.
C
D
B A
O
x
2
5
180
E
zm
C
D
B A
O
x
2
5
rnek soru
1
2
1
2
C
D
B
A
x
O
140
40
zm
C
D
B
A
x
O
40
rnek soru
x y x
x x
x + = + = = = 96
2
96
3
2
96 64
y
x
=
2
A
C
B
y
x
x
zm
A
C
B
y
x
O
rnek soru
Pratik bir kural olarak, ap gren evre ann lsnn 90 olduu-
nu unutmayalm.
Onoktasmerkez
[AB] yarm em-
berinap
m(ACO)35
m(COB)=x
bulalm.
[OA]ve[OC]yarapolduundan|OA|=|OC|dir.
Budurumda,OACikizkenargenolup
m(OAC)=m(OCA)=35dir.
OAC geninde iki i ann toplam, kendilerine
komuolmayandayaeitolduundan
m(COB)=m(OAC)+m(OCA)
x=35+35=70bulunur.
O merkezli eyrek
emberde
[AO] [OB]
m(OAC)=55
m(AC)=x
olduuna gre, x in ka derece olduunu bulalm.
[OC] izilirse, [OA] ve
[OC] yarap olduun-
dan
|OA|=|OC|dir.
Budurumda,
m(OCA)=m(OAC)=55
olur.
OACgenindeialartoplam180olduundan
m(AOC)=1802
.
55=70dir.
AOC merkez adr ve merkez alarn lleri
grdkleriyaynlsneeitolduundan
m(AC)=m(AOC) x=70bulunur.
ekildeki ember-
de
[AD] [BC]={E}
m(AEC)=80
m(BCD)=54
m(BAN)=m(NAE)
m(ANE)=x
bulalm.
BCD asnn ls 54 olduundan grd yayn
ls m(BD) = 2
.
54 = 108 dir. BAD ve BCD ayn
yaygrenevrealarolduklariinllerieittir.
Budurumdam(BAD)=54dir.
m(BAN)=m(NAE)= alnrsa,
m(BAD)=2 olur.2 =54ise =27olur.
ANE geninde iki i ann toplam kendilerine
komuolmayandayaeitolduundan
m(NAE)+m(ANE)=m(AEC)
+x=80 27+x=80
x=53bulunur.
A
B
C
D
E
N
x
80
54
108

zm
A
B
C
D
E
N
x
80
54
rnek soru
O B
A
C
55
x
55
70
zm
O B
A
C
55
x
rnek soru
C
B A
O
35
35
x
zm
C
B A
O
35
x
rnek soru
EMBER VE DARE
265
3. Teet-Kiri a
Kollarndan biri em-
berin kirii, dieri em-
berinteetiolanvek-
esi ember zerinde
bulunan aya teet-ki-
ria denir.
Teetkiriannls,grdyaynlsnn
yarskadardr.
m(ABC)= =
Ayn yay gren evre a ile teet-kiri ann
llerieittir.
m(ADB)=m(ABC)=
emberinmerkezindenteetdemenoktasnai-
zilen yarap teete diktir. Dolaysyla teete dik
olarak izilen kiri, emberin merkezinden geer,
yaniapolur.Yukardakiekilde,AB BCdir.
BC, O merkezli
embere B nokta-
sndateet
[AO] [OB]
m(ABC)=x
bulalm.
AOBmerkezasnnls90olduundangrd-
yaynlsde90dir.m(AB) =90
[AB] kirii ile BC teetinin arasndaki ABC as
(teet kiri a) AB yayn grdnden, ls AB
yaynnlsnnyarskadardr.
Bunagre,
m(ABC)= x= =45dir.
ABCbirgen
[CA, A noktasnda
embereteet
m(ABC)=35
m(BAD) = 2
.
m(DAC) olduuna gre, m(ACB) = x
in ka derece olduunu bulalm.
B
C
A
x
D
35
rnek soru
90
2
m(A B)
2
B
C
O
A
x
90
zm
B
C
O
A
x
rnek soru
A
B
C
O
A
B
C
D
m(BA)
2
A
B
C
2
EMBER VE DARE
266
ABD evre as ile
DACteetkiria-
s ayn AD yayn
grdkleri iin l-
lerieittir.
Bunagre,m(DAC)=m(ABD)=35dir.
m(BAD)=2
.
m(DAC)verildiinegre,
m(BAD) =2
.
35=70dir.
Budurumda,m(ADB)=75olur.
komuolmayandayaeitolduunagre,
35+ x=75 x=40bulunur.
[PA,Anoktasnda
O merkezli em-
bereteet
|CH|=|HB|
m(AOH)=130
m(APC)=x
bulalm.
|OC| = |OB| = r olduundan OCB geni ikizkenar
gendir.OCBikizkenargeninde[OH]kenarortay
aynzamandaykseklikolduuiin[OH] [CB]dir.
emberin merkezinden teet deme noktasna izi-
lenyarapteetedikolduundan[OA] [PAdr.
AOHPdrtgenindeialartoplam360olduundan
2
.
90+130+x=360 x=50bulunur.
4. emberde i a
Bir emberde, kesi-
en farkl iki kiriin
oluturduu aya i
adenir.
ann ls, gr-
dyaylarnleri
toplamnn yars ka-
dardr.
m(AEC)=m(DEB)= ise, = dir.
ekildekiember-
de
m(BAC)=15
m(DAE)=45
m(EKD)=x
bulalm.
BAC ve DAE birer
evreaolduklar
iin, lleri gr-
dkleri yaylarn
yarsdr.
Bunagre,
m(BC)=2
.
m(BAC)=2
.
15=30ve
m(DE)=2
.
m(DAE)=2
.
45=90dir.
EKD, [EC] ve [DB] kirilerinin kesimesiyle olutuu
iinbiriadr.lsgrdyaylarntoplamnn
yarsolduundan
m(EKD)= x= =60
bulunur.
90 30
2
+ m(D E)+m(B C)
2
A
E
B
C
D
x
K
45
1
5
90
30
zm
A
E
B
C
D
x
K
45
1
5
rnek soru
x y +
2
A
C
D
B
E
x
y
A
H
C
B
P
x
130
O
r
r
zm
A
H
C
B
P
x
130
O
rnek soru
B
C
A
x
D
35
70
75
3
5
zm
EMBER VE DARE
267
5. emberde d a
kikeseninoluturduuda
kikesenin,ikiteetinveyabirkesenlebirteetin
oluturduuayaemberinbirdasdenir.
YukardakiekildeAKCas,Omerkezliemberin
bir d asdr. D alarn ls, grd yay-
larnllerifarknnyarsnaeittir.
m(AKC)= = dir.
Birkesenlebirteetinoluturduuda
AKTasdaolduundan
ilebulunur.
kiteetinoluturduuda
AKBasdaolduundan
dir.
Ancakburadax+y=360olduundandenklemde
xyerine360yyazlrsa, +y=180bulunur.
ki teetin oluturduu d ann aortay em-
berinmerkezindengeer.
Budurumda,m(APK)=m(KPB)=mve
m(AK)=m(KB)=nolduundanm+n=90dir.
A
B
K
O
m
P
m
n
n
n
n
H
=
x y
2
m(ANB)m(APB)
m(AKB)=
2
A
B
K
x N
y
P
=
x y
2
m(AT)m(BT)
m(AKT)= yani
2
A
T
B
K
y
x
x y
2
m(A C)m(B D)
2
A
x
C
O
y
K
B
D
EMBER VE DARE
268
ekildekiemberde
m(ABP)=20,m(BPD)=25vem(PDC)=30
Yukardaki verilere gre, m(AKC) = x in ka
m(ABP)=20olduundangrdyaynls
m(AP)=40olur.Aynekilde,m(BPD)=25oldu-
undan m(BD) = 50 ve m(PDC) = 30 olduundan
m(PC)=60dir.
AKCdasnnls,grdyaylarnllerinin
farknnyarsolduundan
bulunur.
[KAAnoktasnda,[KBBnoktasndaOmerkezliem-
bereteettir.
m(ACB) = 130 olduuna gre, m(AKB) = x in ka
ACBevreasnnls130olduundangrd
yaynlsm(ADB)=2
.
130=260dir.
Budurumda,geriyekalanACByaynnls
360 260 = 100 dir. AKB d as iki teetin
kesiimiyleolutuuiin,
m(AKB)+m(ACB)=180yanix+100=180oldu-
undanx=80bulunur.
A
B
x
K
C
O
130
D
260
100
zm
A
B
x
K
C
O
130
rnek soru
m(AC)m(BD)10050
m(AKC)= = =25
2 2
A
B
K
x
P
C
25
30
20
D
50
60
40
zm
A
B
K
x
P
C
25
30
20
D
rnek soru
EMBER VE DARE
269
Bir emberin iine izi-
len eit uzunluktaki ki-
rilerin grd yaylar
eittir.
|AB|=|CD|ise
m(AB)=m(CD)=
Bir emberde birbirine
paralelikikiriarasnda
kalan yaylarn lleri
eittir.
[AB]//[CD]ise,
m(AC)=m(BD)=x
ABCD karesinin keleri, O merkezli ember ze-
rinde olduuna gre, m(AEB) = nn lsn bu-
lalm.
ABCD karesinin ke-
narlar, O merkezli
embere gre uzun-
luklar eit olan drt
kiritir. Dolaysyla,
ABCD karesinin k-
eleri,emberi4eit
yayaayrr.Bunag-
re,
m(AB)=m(BC)=m(CD)=m(DA)= dir.
AEBevre aolduundan
O noktas emberin
merkezi,[AB]ap
[AB]//[DC]
m(DC)=100
m(DEB)=x
bulalm.
[AB] ap olduundan emberi 180 lik iki e yaya
ayrr.
[AB]//[DC]olduundanm(AD)=m(CB)dir.
Budurumda
m(AD)=m(CB)= olur.
DEB,DCByayngrenevreaolduundan
m(DCB)140
m(DEB)= x= =70bulunur.
2 2
180 100
2
40

=
A
B
C
D
E
O
x
100
40
40
zm
A
B
C
D
E
O
x
100
rnek soru
m(AB)90
m(AEB)= = =45bulunur.
2 2
360
4
90
=
A B
C D
E
O
90
90
90
zm
A B
C D
E
O
rnek soru
A B
C D
x x
A
B C
D

EMBER VE DARE
270
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 1, 3, 12 / Kavrama Testi 2 8, 9 nolu sorular hemen zelim.
EMBER VE DARE
271
Kenarlar bir emberin
kirileri olan drtgene
kirilerdrtgenidenir.
Kiriler drtgeninde kar-
lkl alarn toplam
180dir.ekildekikiriler
drtgeninde + =180
vex+y=180dir.
Ayrca, herhangi bir drtgenin karlkl alarnn
toplam 180 ise, bu drtgenin kelerinden bir
embergeer.
ABCbirgen
m(ABC)=70,m(ACB)=25vem(DEB)=x
bulalm.
ABCgenininialartoplam180olduundan
m(BAC)=180(70+25)=85dir.
ABEDdrtgenikirilerdrtgeniolduuiin
m(BAD)+m(BED)=180
85+x=180 x=95bulunur.
ABCDbirdrtgen
m(BAD)=m(BCD)=90
m(BCA)=25
m(ABD)=x
bulalm.
ABCDdrtgenindeBADveBCDkarlklalardr.Bu
alarnlleritoplam
m(BAD) + m(BCD) = 90 + 90 = 180 olduundan
ABCD drtgeni bir kiriler drtgenidir. Yani ABCD
drtgenininkelerindenembergeer.
BCA ve BDA, ayn yay gren evre alar olduklar
iinm(BDA)=m(BCA)=25dir.
ABDdikgenininialartoplam180olduundan
90+25+x=180
x=65bulunur.
A
B
C
D
2
5
x
2
5
50
zm
A
B
C
D
2
5
x
rnek soru
A
B
C
D
E
O
70 x
25
85
zm
A
B
C
D
E
O
70 x
25
rnek soru
A
B
C
D
y
9.3 Kiriler drtgeninin i alar birer evre adr.
EMBER VE DARE
272
Biremberdemerkezdenkirieindirilendikmeki-
riiortalar.
OD AB |AH| = |HB| dir.
Ayrca,|AD|=|DB|ve|AC|=|BC|dir.
O noktas emberin mer-
kezi
[OA] [BC]
|OD|=5cm
|AD|=8cm
Yukardaki verilere gre, |BC| uzunluunun ka
cm olduunu bulalm.
|DA|=5+8=13olduun-
dan emberin yarap 13
cmdir.[OB]doruparas
daemberinyarapoldu-
undan|OB|=13cmdir.
ODBdikgenindepisagorteoremiuygulanrsa,
|BD|=12cmbulunur.(51213geni)
[OA] [BC]olduundan|BD|=|DC|=12cmdir.
Ohalde,|BC|=2
.
12=24cmbulunur.
kezi,
[OH] [AB]
[OE] [CD]
|OE|=3cm
|OH|=1cm
|CD| = 8 cm olduuna gre, |AB| uzunluunun ka
cm olduunu bulalm.
emberin merkezinden
kirieinendikmekiriior-
talad iin, [OE] dikmesi
[CD]kiriini,[OH]dikmesi
de [AB] kiriini ortalar.
|CD|=8cmverilmiti.
Bukuralagre,
Aynekilde |AH|=|HB|=xolur.
[OD]ve[OB]izilirse,OEDveOHBgenleribirerdik
gen olur. OED dik geninde pisagor teoremi
uygulanrsa,|OD|=5cmbulunur.(345geni)
[OB]ve[OD]yarapolduundan|OB|=|OD|=5cm
dir.OHBdikgenindepisagorteoremiuygulanrsa,
|OB|
2
=|OH|
2
+|HB|
2
5
2
=1
2
+x
2
x
2
=24
x=26cmolur.
Ohalde,|AB|=2
.
x=2
.
26=46cmbulunur.
| | | | . CE ED cm olur = = =
8
2
4
O
C
A
H
B
1
D
E
3
5
4
5
5
4
x x
zm
O
C
A
H
B
1
D
E
3
rnek soru
O
A
B
D
C
5
8
13
12 12
zm
O
A
B
D
C
5
8
rnek soru
O
H
A B
D
C
9.4 emberin merkezinden kirie inen dikme kirii ortalar.
EMBER VE DARE
273
kezi,[AB]kiri
|OC|=2cm
|AC|=1cm
|CB|=3cm
Yukardaki verilere gre, |OB| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
[OH] [AB]olacakekilde
[OH] izilirse, kirie inen
dikme kirii ortalar kural-
na gre, |AH| = |HB| olur.
|AB| = 1 + 3 = 4 cm oldu-
undan|AH|=|HB|=2cm,
dolaysyla |CH| = 1 cm
olur.OCHdikgenindepisagorteoremiuygulanrsa
|OC|
2
=|CH|
2
+|OH|
2
2
2
=1
2
+|OH|
2
2=1+|OH|
2
|OH|
2
=1|OH|=1cmolur.
OHBdikgenindepisagorteoremiuygulanrsa,
|OB|
2
=|OH|
2
+|HB|
2
x
2
=1
2
+2
2
x
2
=5
x=5cmbulunur.
O
C
A B
x
1 2
2
1 H
1
zm
O
C
A B
x
1 3
2
rnek soru
emberin merkezinden eit uzaklkta bulunan ki-
rilerinuzunluklareittir.
|OE|=|OF| |AB|=|CD|dir.
Ayrcayaylarnuzunluklardaeittir,
yani|AB|=|CD|dir.
kezi
[OH] [AB]
[OE] [DC]
|AH|=(2x5)birim
|DC|=(2x+12)birim
|DH|=|OE|
Yukardaki verilere gre, [AB] kiriinin uzunluu-
nun ka birim olduunu bulalm.
Merkezeeituzaklktakikirilerinboylareittir.
|OH|=|OE|verildiinegre,|AB|=|DC|dir.
[OH] [AB]olduundan
|AH|=|HB|=(2x5)birimdir.
Bunagre,|AB|=2
.
(2x5)=(4x10)birimolur.
|AB|=|DC|olduundan
4x10=2x+12 2x=22
x=11br
Ohalde|AB|=4x10=4
.
1110=34birimbulunur.
O
A
B
D
C
E
H
zm
O
A
B
D
C
E
H
rnek soru
O
A
B
D
C
F
E
9.5 Merkeze eit uzaklktaki kirilerin uzunluklar eittir.
EMBER VE DARE
274
Yandakiekilde[DC]kirii
[AB] kiriine gre merke-
ze daha yakndr. Dolay-
syla, [DC] kiriinin boyu,
[AB] kiriinin boyundan
fazladr.
zetle|OF|<|OE|olduundan|AB|>|CD|dir.
Onoktasemberinmer-
kezi,
|OC|=6cm
|AB|=x
x bir tam say olduuna gre, en byk deerinin
Biremberdeenuzunki-
ri emberin apdr. Do-
laysyla ekildeki 6 cm
yarapl ember iine i-
zilebilecekenuzunkiriin
boyu |KL| = 12 cm dir.
emberin iindeki mer-
kezden gemeyen dier
tmkirilerinuzunluu12cmdenksadr.
Yani |AB| < |KL| olduundan [AB] kiriinin boyu en
fazla11cmolabilir.
O
A B
C
x
6
6 6
K L
zm
O
A B
C
x
6
rnek soru
O
A B
D
C
F
E
9.6 Merkeze yakn kirilerin boylar daha uzundur.
ekildekiOmerkezliem-
berde, A noktasndan
sonsuzsaydakirigeer.
Bu kirilerden en uzun
olan,aynzamandaem-
berin merkezinden geen
[BC] kirii, en ksa olan
ise, A noktasnda [BC] ki-
riineyanienuzunkiriedikolan[DE]kiriidir.
O merkezli ve yarap
|OA|=10cmolanekildeki
emberde [OA] zerinde
birBnoktasalnmtr.
|OB| = 6 cm olduuna gre, B noktasndan geen
en uzun ve en ksa kirilerin uzunluklar toplam-
nn ka cm olduunu bulalm.
B noktasndan geen en uzun kiri, ayn zamanda
emberin merkezinden geen [AC] kiriidir. embe-
rinyarap10cmolduundan|OC|=10cmdir.Dola-
ysylaenuzunkiriinboyu|AC|=2
.
10=20cmdir.
B noktasndan geen en ksa kiri ise, B noktasnda
yarapadikolan[DE]kiriidir.
[OA] [DE]olduundan|DB|=|BE|dir.[OE]yiizip
OBE dik genini oluturalm. emberin yarap 10
cmolduundan|OE|=10cmdir.OBEdikgeninde
pisagorteoremiuygulanrsa,|BE|=8cmolur.
(6810geni)
Budurumda|DB|=|BE|=8cmdir.
DolaysylaBnoktasndangeenenksakiriinuzun-
luu|DE|=2
.
8=16cmdir.Ohaldesorununcevab
20+16=36cmbulunur.
O
A
B
6
4
8
D
10
C
10
8
E
zm
O
A
B
6
4
rnek soru
O
A
B
D
C
E
9.7 Bir noktadan geen en uzun ve en ksa kiri hangisidir?
EMBER VE DARE
275
ABdorusu,Omer-
kezli embere A
noktasndateetise,
OA ABdir.
[CT,Omerkezli
embereTnok-
tasndateet
[TH] [HC]
|OH|=2cm
|HC|=6cm
Yukardaki verilere gre, |AO| = x in ka cm oldu-
unu bulalm.
emberin merkezini teet deme noktasna (T nok-
tasna)birletirenyarapteetediktir.
Bunagre[OT] [CTyazabiliriz.
|OT|=|AO|=x,[OT] [CTve[TH] [HC]olduundan
TOCdikgenindeklidbantsuygulayabiliriz.
Bunagre,|TO|
2
=|OH|
.
|OC|
x
2
=2
.
8x
2
=16x=4cmbulunur.
[BA, A nokta-
snda O mer-
kezli embere
teet
|OC|=4cm
|AB|=|AC|=x
Yukardaki verilere gre, x in ka cm olduunu bu-
lalm.
Merkezi,Ateetdemenoktasnabirletirenyarap
teetedikolduundan[OA] [BAdr.
Yarapuzunluu|OC|=4cmolduundan|OA|=4cm
dir.
|OA|=|OC|=4cmolduundanm(OAC)=m(OCA)=
olsun.
|BA| = |AC| = x olduundan m(ABC) = m(ACB) =
olur.AyrcaOACgenindeikiianntoplamken-
dilerine komu olmayan d aya eit olduundan
m(AOB)=2 olur.
ABOdikgenindeialartoplam180olduundan
+2 +90=180 =30bulunur.
Budurumdam(ABO)= =30vem(AOB)=2 =60
dir.
ABOgeninde30ninkarsndakiuzunluk
|AO|=4cmiken,
60ninkarsndakiuzunluk
|AB|=x=43cmbulunur.
O
A
B
C
D
x
4
x
4
2
zm
O
A
B
C
D
x
4
rnek soru
O
A
B
C
H
T
x
x
2
6
zm
O
A
B
C
H
T
x
rnek soru
O
A
B
9.8 emberde teet zellikleri
EMBER VE DARE
276
embere dndaki bir noktadan izilen teetlerin
uzunluklareittir.
|PA|=|PB|
O merkezli ember, D, E, F noktalarnda ABC ge-
nineitenteettir.
|BF| = 3 cm, |FC| = 4 cm ve evre(ABC) = 18 cm
olduuna gre, |AE| = x in ka cm olduunu bula-
lm.
emberin dndaki noktalardan izilen teet uzun-
luklareitolduundan|BE|=|BF|=3cm,
|CD|=|CF|=4cmve|AD|=|AE|=xcmdir.
evre(ABC)=18cmolduundan
|AB|+|AC|+|BC|=18 x+3+x+4+3+4=18
2x+14=18 x=2cm
bulunur.
O merkezli em-
ber, ABC geni-
nin kenarlarna
D, E, F noktala-
rndateettir.
A, O, F noktalar
dorusal
|AO|=3cm
|DC|=2cm
ka cm
2
olduunu bulalm.
[AE ve [AD em-
bere teet iken
[AF] emberin
me r k e z i n d e n
getii iin [AF]
aortaydr.
emberin mer-
kezini F teet
demenoktasna
birletiren yar-
ap teete dik olduu iin [AF] [BC] yazabiliriz.
[AF] hem aortay, hem de ykseklik olduundan
ABCikizkenargendir,yani|AB|=|AC|=5cmdir.
embere dndaki bir noktadan izilen teet uzun-
luklareitolduundan|AE|=|AD|=3cmdir.
Bu durumda |EB| = |AB| |AE| = 5 3 = 2 cm dir.
Yineteetuzunluklarnneitliinden
|BE|=|BF|=2cmve|DC|=|FC|=2cmdir.
olduundan|AF|uzunluu-
nubulmalyz.
AFCdikgenindepisagorteoremiuygulanrsa
|AC|
2
=|AF|
2
+|FC|
2
5
2
=|AF|
2
+2
2
|AF|
2
=21 |AF|=21cmolur.
OhaldeAlan(ABC)=
bulunur.
| | | | BC AF
cm
=

=
2
4 21
2
2 21
2
Alan ABC
BC AF
( )
| | | |
=

2
A
B
E
C
D
O
F
3
2
3
2
2 2
zm
A
B
E
C
D
O
F
3
2
rnek soru
A
B
E
C
D
O
F
x
3 4
x
4 3
zm
A
B
E
C
D
O
F
x
3 4
rnek soru
A
B
P
EMBER VE DARE
277
ki emberin Ortak Teetleri
ABveCDemberlereteetise,|AB|=|CD|dir.
Ortak D Teet Uzunluu
ABemberleredtanteet
O
2
P O
1
A,|PO
2
|=|AB|
Taraldikgendepisagorteoremiuygulanrsa,
|O
1
O
2
|
2
=(r
1
r
2
)
2
+|AB|
2
bulunur.
AB, O
1
ve O
2
merkezli em-
berlereAveB
noktal ar nda
teet
r
1
=10cm,r
2
=3cm,|AB|=24cm
olduuna gre, |O
1
O
2
| ka cm olduunu bulalm.
ABortakteet
olduunagre,
O
1
A ABve
O
2
B ABdir.
O
2
P AO
1
olacakekildeO
2
Pizilirse,
|O
2
P|=|AB|=24cmolur.
PO
1
O
2
dikgenindepisagorteoremiuygulanrsa
|O
1
O
2
|
2
=7
2
+24
2
|O
1
O
2
|=25cmbulunur.
Ortak Teet Uzunluu
AB,emberlereitenteet
O
1
H O
2
Hve|AB|=|HO
2
|
TaralHO
1
O
2
dikgenindepisagorteoremiuygu-
lanrsa,
|O
1
O
2
|
2
=|AB|
2
+(r
1
+r
2
)
2
olur.
AB,O
1
veO
2
merkezli em-
berlereitente-
et
|O
1
O
2
|=20cm
|AB|=16cm
Yukardaki verilere gre, emberler arasndaki en
ksa mesafe |KL| ka cm olduunu bulalm.
|AB|=16cmise
|HO
2
| = 16 cm
dir.
|O
1
O
2
| = 20 cm
ise,taralO
1
HO
2
dik geninde
pisagor teoremi
uygulanrsa
|O
1
O
2
|
2
=|HO
2
|
2
+(r
1
+r
2
)
2
20
2
=16
2
+(r
1
+r
2
)
2
r
1
+r
2
=12cmolur.
|KL|=|O
1
O
2
|(|O
1
K|+|LO
2
|)
|KL|=2012=8cmbulunur.
O
1
O
2
A B
K
L
r
1
r
2
r
2
r
2
H
r
1
zm
O
1
O
2
A
B
K
L
rnek soru
O
1
O
2
r
2
A
B
r
2
r
1
H
O
1 O
2
A
B
24
3
10
3
P
7
3
24
zm
O
1
O
2
A
B
24
3
10
rnek soru
O
1
O
2
r
2
A B
P
r
1
r
2
r
2
A
C
B
D
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 4 1, 3, 10, 11 / Kavrama Testi 5 4, 5 nolu sorular hemen zelim.
EMBER VE DARE
278
Yarap |OA| = r olan
dairenin
alan=
.
r
2
evresi=2r
eitlikleriylebulunur.
evresi 16 cm olan dairenin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Daireninevresi2r=16 cmise
olur.
Ohalde,daireninalanr
2
=
.
8
2
=64 cm
2
dir.
Omerkezli,[BC]apl
dairede
|AB|=8cmve
|AC|=6cmdir.
Buna gre, dairenin alannn ka cm
2
olduunu bu-
lalm.
ap gren evre a-
nn ls 90 oldu-
undan m(BAC) = 90
dir.BACdikgeninde
pisagor teoremi uygu-
lanrsa, |BC| = 10 cm
bulunur. (6 8 10
geni)
Bu durumda dairenin yarap |BO| = |OC| =
cmdir.
Ohalde,daireninalanr
2
=
.
5
2
=25 cm
2
bulunur
10
2
5 =
O
A
8
B C
6
5 5
zm
O
A
8
B C
6
rnek soru
r cm = =
16
2
8
zm
rnek soru
O
A
r
9.9 Dairenin alann ve evresini nasl hesaplyoruz?
Omerkezli,ryarapldairedem(AOB)= olacak
ekildetaranandairedilimininalan ile
ABemberyaynnuzunluuise ilebu-
lunur.
O noktas dairenin
merkezi
m(AOB)=120
|OB|=9cm
Yukardaki verilere gre, daire diliminin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
A
B
O
120
9
rnek soru
2
360

r
2
360
B
O
r r
9.10 Daire dilimlerinin bykl merkez ayla orantldr.
EMBER VE DARE
279
Dairedilimininalan=
=27 cm
2
bulunur.
ekildeki O merkezli dairede |OB| = 6 cm ve AKB
yaynn uzunluu 9 cm olduuna gre, taral dai-
re diliminin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
A KByaynnuzunluu cm
ise
AKByaynnls270ise,geriyekalanAByaynn
ls90dir.Dolaysylam(AOB)=90dir.
Bunagretaraldairedilimininalan
bulunur.
B merkezli eyrek em-
berin iine O merkezli
yarmemberizilmitir.
|BC| = 8 cm olduuna gre, taral blgenin alan
ka cm
2
dir?
|BC|=|AB|=8cm
olduundan
|AO|=|OB|=4cmdir.
Taralblgeninalan=
Taralblgeninalan=
.
8
2
.
4
2
=16 8
=8 cm
2
bulunur.
Onoktasdaireninmer-
kezi
m(AOB)=105
m(DOC)=75
Taral daire dilimlerinin alanlar toplam 32 cm
2
olduuna gre, dairenin yarapnn ka cm
olduunu bulalm.
A
O
75
B
D
C
105
rnek soru

1
2

1
4
8 cm
yarapl
eyrek
dairenin
alan
4 cm
yarapl
yarm
dairenin
alan
O B
C
8
A
4 4
zm
O B
C
8
A
rnek soru

r cm
2 2 2
360
6
90
360
36
1
4
9
= =
12
360
9
30
9 270 /
= /
= =

dir.
2
360
2 6
360
9

=
A B
O
6
K
270
90
zm
A B
O
6
K
rnek soru
= 81
1
3

r
2 2
360
9
120
360
zm
EMBER VE DARE
280
Daireninyaraprvetara-
ldairedilimlerininmerkez
alar
m(AOD)= vem(COB)=
olsun.
+ +75+105=360olduundan
+ +180=360 + =180olur.
Bunagre,taraldairedilimlerininalanlartoplam
r
2
=64
r
2
=64 r=8cmbulunur.
ABCD bir dik-
drtgen
C E, A merkezli
emberyay
|DA|=4cm
|AC|=8cm
Yukardaki verilere gre, taral daire diliminin ala-
n ka cm
2
dir?
A) B) C) D) E)
(2010 YGS)
DAC dik ge-
ninde |DA| dik
kenar uzunluu
|AC| hipotens
uzunluununya-
rs olduundan
m(D AC) = 30
dir. nk, ancak 30 nin kars 4 cm iken 90 nin
kars8cmolabilir.
Bu durumda, m(CAE) = m(DCA) = 30 dir. (i ters
alareittir.)
Ohalde,taraldairedilimininalan
Cevap A
OCDBbirdikdrtgen
BKA,Omerkezli
emberyay
|OB|=4cm
|OC|=x
Taral S
1
ve S
2
alanlar birbirine eit olduuna g-
re, x in ka cm olduunu bulalm.
S
1
=S
2
olduunagre,OCBDdikdrtgenininalan,O
merkezlieyrekdaireninalannaeittir.
O noktas emberin
merkezi
AT, embere T nok-
tasndateet
|AT|=3cm
m(OAT)=45
Yukardaki verilere gre, BT yaynn uzunluu ka
cm dir?
A) B) C) D) E)
(2010 YGS)
5
6
4
5
3
4
2
3
2
O
B
A
T
45
3
rnek soru
.
r
2
.
4
2
Alan(OCDB)= x
.
4= x= cm
4 4
bulunur.
zm
A C O
D B
K
S
2
S
1
x
4
rnek soru
30
r
2
=
.
8
2
.
360 360
1
=64
.
12
16
= cm
2
bulunur.
3
A
B
E
D C
4
8
30
30
zm
32
3
28
3
25
3
20
3
16
3
A
B
E
D C
4
8
rnek soru
= = r r
2 2
180
360
32
1
2
32
A
75
B
D
C
105

r
zm
EMBER VE DARE
281
emberinmerkeziniteetdemenoktasnabirleti-
ren yarap teete dik olduundan, [OT] izilirse,
[OT] [ATolur.
BudurumdaAOTdikgeni454590ge-
nidirve|AT|=|OT|=3cmdir.
Ohalde,BTyaynnuzunluu
=
Cevap C
Birim karelerden
olumu zemin
zerine yarm
ember yaylarn-
dan oluan yuka-
rdaki ekil izil-
mitir.
Buna gre, eklin evre uzunluunun ka br oldu-
unu bululam.
Taraleklinevreuzunluu
=|AE|+|AB|+|BC|+|CD|+|DE|=|AE|+4
.
|AB|
=4 +4 =8 brbulunur.
= +
2 4
1
2
4 2 1
1
2

A B C D E 1 1 1 1 1 1 1 1
4 4
zm
rnek soru
45
2r
.
=2
.
3
.
360 360
1
=6
.
8
3
= cmbulunur.
4
O
B
A
T
45
3
45
3
zm
O merkezli r yarapl daire diliminde AB yaynn
uzunluu isedairedilimininalan ilebulu-
nur.
Yarap 12 cm olan O merkezli daire diliminin ala-
n 48 cm
2
olduuna gre, AB yaynn uzunluu-
nun ka cm olduunu bulalm.
Dairedilimininalan
=8cm
bulunur.

=

=

=

r
2
48
12
2
6 48
zm
O
12
A
B
rnek soru

=
r
2
O
r r
A B
9.11 Daire diliminin alan genin alan gibi hesaplanabilir.

EMBER VE DARE
282
genlerdeki temel
benzerlikteolduugi-
bi,OCDveOABdaire
dilimleribenzerdir.
Benzerlikoranlareitlii
Alanlar oran benzerlik orannn karesi olduuna
gre, dir.
S
1
=k
2
S
1
+S
2
|OC| |OD||CD|
= = =k
|OA| |OB||AB|
O
S
1
A B
S
2
C D
9.12 ember ve dairede benzerlik
ekildekiOmerkezliver
yarapl dairede, taral
olarakverilendairekes-
mesinin alann bulmak
iin OAB daire dilimin-
denOABgenininalan
karlr. OAB geninin
alan olduuna gre, daire kesmesinin
alan ilebulunur.
Omerkezli,[AC]apl
dairede
m(BAC)=15
|OC|=6cm
Yukardaki verilere gre, taral blgenin alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
Daireninyarap
|OC|=6cmolduuna
gre,[OB]izilirse,
|OA|=|OB|=6cmolur.
Bu durumda, m(ABO) = m(BAO) = 15 dolaysyla
m(BOC)=30dir.
Ohalde,taraldairekesmesininalan
=
=
36
1
12
18
1
2
3 9
2
. cm bulunur

r
r
2
2
2
2
360 2
6
30
360
6
2
30
sin sin
O
C
B
6
1
5
1
5
6
6
3
0
A
zm
O
C
B
6
1
5
A
rnek soru
r
2
r
2
.

.
sin
3602
r
2
.
sin
2
O
B
A
r r
9.13 Daire kesmesinin alan

EMBER VE DARE
283
O merkezli, r
1
ve r
2
yarapl emberler
arasnda kalan daire
halkasnn alan, b-
yk dairenin alann-
dan kk dairenin
alankarlarakbulu-
nur.
Bunagre,halkannalanr
1
2
r
2
2
=(r
1
2
r
2
2
)
dir.OHBdikgenindepisagorteoreminegre
r
1
2
=x
2
+r
2
2
r
1
2
r
2
2
=x
2
olduundandairehal-
kasnnalanx
2
iledebulunabilir.
O noktas daire-
lerin merkezi,
[CA]Tnoktasn-
da kk em-
bere,[CDDnok-
tasnda byk
embere teet,
|CB| = 4 cm ve
|CD|=8cm
olduuna gre, taral blgenin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Cnoktasnnbykemberegrekuvvetialnrsa,
|CD|
2
=|CB|
.
|CA|
8
2
=4
.
|CA|
|CA|=16cmbulunur.
Budurumda|AB|=164=12cmvedolaysyla
|AT|=|TB|=6cmolur.
Taralalan=(bykdaireninalan)(kkdairenin
alan)
=r
1
2
r
2
2
=(r
1
2
r
2
2
)
=|AT|
2
=6
2
=36 cm
2
bulunur.
O
B A
D
C
T
4
8
6 6
r
1
r
2
zm
O
B A
D
C
T
4
8
rnek soru
O
B A
H x
r
1
x
r
2
9.14 Daire halkasnn alan
Kiri zellikleri
1. Merkezden kirie indirilen
dikmekiriiveyayortalar.
|AH|=|HB|
|AC|=|CB|
2. Omerkezliemberde
|AB|<|CD|ise,|OL|>|OH|
|AB|=|CD|ise,|OL|=|OH|
|AB|>|CD|ise,|OL|<|OH|
olur.
emberde Alar
1.
Merkezannls,grdyaynlsneeit-
tir.
ABCevreasnnls,grdyaynls-
nnyarsnaeittir.
Ayn yay gren evre alarn lleri birbirine
eittir.
apgrenevreannls90dir.
Paralelkirilerarasndakiyaylarnlleriveuzun-
luklareittir.
Ekirilerinyaylardabirbirineeittir.
Kiriler Drtgeni
m(A)+m(C)=180
m(B)+m(D)=180
ve D Alar
[AD]ve[BC]kiriise, [ACve[AEkesenise,
= olur. = olur.
Teetler Drtgeni
ABCDteetlerdrtgeniise,
|AB|+|CD|=|AD|+|BC|
olur.
Dairede evre ve Alan
Yaraprolan Dairedilimininalan
daireninalan=r
2
=r
2
.
evresi=2rolur.
|AB|=2r
.
olur.
360
360
O
r
A B
O
r r
A B
C
D
xy
2
x+y
2
A
B
C
D
K
x
y
A
B
C
D
y
E
x
A
B
C
D
A B
O
B
A C
2
O
A
B C
D
L
H
O
A B
C
H
BU KONUDA ZETLE...
284
285
Kavrama Testi 6 ( 9.10 - 9.14 )
Kavrama Testi 7 ( 9.10 - 9.14 )
1. O merkezli emberde
m(BOC) = 80
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 80
m(AOD) = 76
m(ABE) = 20
Yukardaki verilere gre, m(E CD) = x ka derecedir?
A) 24 B) 22 C) 20 D) 18 E) 16
[DC] // [AB]
D, O, B dorusal
m(AOB) = 100
Yukardaki verilere gre, m(C DB) = x ka derecedir?
A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50
4. ekildeki emberde
m(ABD) = 40
m(BDC) = 35
olduuna gre, m(B EC) = x ka derecedir?
A) 90 B) 85 C) 80 D) 75 E) 70
5. O merkezli [AB] apl
emberde
m(DCB) = 75
olduuna gre, m(A ED) = x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
6. O emberin merkezi
m(CAB) = 45
m(DOB) = 30
Yukarda verilenlere gre, m(C OD) = x ka derece-
dir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
x
3
0
45
C
D
B
A
O
E
B
D
C
O
A
x
75
A
B
C
D
40
35
E
x
D
A
O
x
C
B
100
B
A
C
76
O
20
x
E
D
A
B
C
80
O
x
KAVRAMA TEST 1
286
7.
O merkezli emberde, m(E OD) = 130 ise,
m(B AE) = x ka derecedir?
A) 40 B) 35 C) 30 D) 25 E) 20
8. ekildeki
O merkezli emberde
m(ABC) = 55
olduuna gre, m(B AC) = x ka derecedir?
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
9. O merkezli
[AB] apl ember-
de
m(DAC) = 40
m(CEO) = 85
A, E, C ve D, E, O
dorusal noktalar
Yukardaki verilere gre, m(C AB) = x ka derecedir?
A) 35 B) 30 C) 25 D) 20 E) 15
m(CAO) = 25
m(ACB) = 50
Yukardaki verilere gre, m(C BO) = x ka derecedir?
A) 75 B) 70 C) 65 D) 60 E) 55
11.
[AD, D noktasnda, [AB, B noktasnda embere teet-
tir.
m(B CD) = 70 olduuna gre, m(B AD) = x ka dere-
cedir?
A) 60 B) 55 C) 50 D) 45 E) 40
12. ekildeki emberde;
m(BAC) = 50
m(DAE) = 25
Yukardaki verilere gre, m(C FD) = x ka derecedir?
A) 110 B) 105 C) 100 D) 95 E) 85
A
F
E
x
B
C
5
0
2
5
D
x
70 C
D
B
A
A
B
O
x
50
2
5
D
C
A B
D
E
C
85
O
40
x
A
B
C
O
x
55
D
O
A
B
C
E
x
130
EMBER VE DARE
287
B - D - C / D - A - C / D - C - E / A - E - B
1.
O merkezli embede; m(A OB) = 130 olduuna
gre, m(A CB) = x ka derecedir?
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
|AB| = |AC|
m(ADB) = 110
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
3. ekildeki
emberde
m(ABC) = 80
m(BCE) = 110
Yukardaki verilere gre, m(A DB) = x ka derecedir?
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
4. ekilde
m(CAB) = 35
m(DBA) = 25
Yukardaki verilere gre, m(C FB) = x ka derecedir?
A) 105 B) 100 C) 95 D) 90 E) 85
5. A ve B teet deme
noktalar
m(ACB) = 50
Yukardaki verilere gre, m(A KB) = ka derecedir?
A) 130 B) 125 C) 120 D) 115 E) 110
6. ekildeki O merkezli
drtte bir ember iine E,
C ve D noktalarnda teet
olacak ekilde bir ember
izilmitir.
Yukardaki verilere gre, m(C ED) = x ka derecedir?
A) 30 B) 45 C) 55 D) 60 E) 75
x
A
C
O D
B
E
A
K
50
C
B
35
x A
E
D
C
B
F
2
5
A
E
x
B
C
80
D
110
D
A
B C
110
x
O
130
A
B
C
x
KAVRAMA TEST 2
288
7. O merkezli ember-
de,
[CD] // [AB]
m(CDA) = 15
Yukardaki verilere gre, m(C KD) ka derecedir?
A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60
8. O merkezli
yarm emberde
m(DAO) = 65
m(CBO) = 72
Yukardaki verilere gre, m(D OC) = x ka derecedir?
A) 94 B) 98 C) 102 D) 104 E) 106
9. ekilde
[PT ve [PK em-
bere T ve K nokta-
larnda teet
m(TPE) = 10
m(EPK) = 40
Yukardaki verileri gre, m(T EP) = x ka derecedir?
A) 85 B) 90 C) 95 D) 100 E) 105
10.
Yukarda verilen dairesel saatte akrep ile yelkovan
arasndaki kk ann ls ka derecedir?
A) 160 B) 150 C) 140 D) 135 E) 120
11. ekildeki
O merkezli emberde
m(ABO) = 15
A) 75 B) 78 C) 80 D) 84 E) 85
m(ABC) = 100
m(AED) = 120
Yukardaki verilere gre, m(C AD) = x ka derecedir?
A) 40 B) 35 C) 30 D) 25 E) 20
A
E
x
B
C
100
D
120
A
B C
x
1
5
O
3
5
12
1
2
4
6
7
8
9
10
11
P
x
E
10
K
T
40
A O
C
B
D
x
65 72
15
O
K
B A
C
D
EMBER VE DARE
289
C - D - B / E - D - B / E - A - E / B - A - A
|AB| = 6 cm
|OC| = 5 cm
O merkezli |BC| apl emberde verilenlere gre,
|AC| = x ka cm dir?
A) 7 B) 7,5 C) 8 D) 8,5 E) 9
|AB| = 3x 5
|CD| = 2x + 1
|OH| = |OE|
[OH] |AB]
[DE] [CD]
Yukardaki verilere gre, |ED| ka cm dir?
A) 6 B) 6,5 C) 7 D) 7,5 E) 8
[OC| = 3 cm
|AC| = 4 cm
|CB| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm
dir?
A) 17 B) 32 C) 25 D) 26 E) 5
m(AKB) = m(CLD)
m(ODC) = 30
|AB| = 63 cm
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm
dir?
A) 8 B) 62 C) 43 D) 6 E) 4
[AC] [OB]
|AC| = 8 cm
|CB| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |AO| = r ka cm dir?
A) 15 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10
[OC] [AB]
|CD| = 2 cm
|OD| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, |AB| ka cm dir?
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
O
C
B A
D
3
2
A
B
C 4
8
r
O
K
O
63 A
B
30
L
C
D
O
3
C
2
B A
4
B
H
A
C
E
D
O
A
x
6
O 5
C B
KAVRAMA TEST 3
290
7.
Yukardaki ekilde, ABCD ekenar drtgeninin i te-
et emberi verilmitir.
emberin yarap 6 cm olduuna gre, B ve D
noktalar arasndaki uzaklk ka cm dir?
A) 123 B) 183 C) 24
D) 243 E) 36
8. O merkezli yarm
emberde
m(DAO) = 70
m(ABC) = 65
|OB| = 10 cm
A) 10 B) 12 C) 15 D) 102 E) 103
9. O merkezli eyrek
emberde
[CD] [OB]
|OD| = |DB| = 2 cm
A) 23 B) 15 C) 4 D) 32 E) 25
10. ABCD kare
A eyrek
emberin merkezi
|AB| = 1 cm
A) B) 2 2 C) 2 + 1
D) 2 E) 2 1
11. O merkezli eyrek
emberde
[CD] [AO]
[OE] aortay
|EC| = 1 cm
|OE| = 32 cm
A) 1 B) 1,5 C) 2 D) 2,5 E) 3
12.
ekilde OECD karesi O merkezli yarm emberin
iine yerletirilmitir.
|DC| = 3 cm olduuna gre, |EB| = x ka cm dir?
A) 2 B) 2 + 1 C) 32
D) 32 3 E) 32 2
D
O E B
C
3
A
x
A
x
D
E
C
1
32
B O
2
2
D C
x
E
1 A B
B 2 2 D O
C
x
A
x
C
10 A
D
70
O B
65
60
A
B
C
D
O
EMBER VE DARE
291
C - B - A / D - E - B / C - D - A / E - C - D
1. [AB, O merkezli
embere B nokta-
snda teet
|OC| = |CA| = 2 cm
[AB, O merkezli embere B noktasnda teet oldu-
una gre, |AB| = x ka cm dir?
A) 23 B) 10 C) 3 D) 22 E) 6
2. [AB, B noktasnda
[AC, C noktasnda
embere teet
|AB| = 5 cm
|BC| = 6 cm
2
dir?
A) 24 B) 20 C) 18 D) 15 E) 12
3.
ekilde, ABC geninin i teet emberi verilmitir.
|AD| = 6 cm, |BE| = 4 cm ve |FC| = 9 cm olduuna
gre, evre(ABC) ka cm dir?
A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 40
4. |AB| = 93 cm
m(ABC) = 60
O merkezli emberde B teet deme noktas olduu-
na gre, emberin yarap ka cm dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 92
5. ABCD dikdrtgeninin
iine O merkezli yarm
ember kenarlara teet
olacak ekilde yerleti-
rilmitir.
ABCD dikdrtgeninin alan 32 cm
2
olduuna gre,
yarm emberin yarap ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
6. ABCD dik yamuk
|OC| = 3 cm
|OB| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, O merkezli [AD] apl
emberin yarap ka cm dir?
A) 2,4 B) 2,6 C) 2,8 D) 3 E) 3,2
D C
T
B A
O
D C
A B O
O
B
60
9C
A
C
A
E
D
F 9 C B
4
6
B
A
5
C
6
O
2 C 2
A
B
x
KAVRAMA TEST 4
292
7. ABC dik gen,
O noktas yarm
emberin merkezi
[BA] [AC]
K ve L teet de-
me noktalar
|BK| = 4 cm
|LC| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, |OE| = x ka cm dir?
A) 42 B) 6 C) 43 D) 7 E) 52
8. K ve O yarm emberle-
rin merkezleri
D teet deme noktas
|BD| = 6 cm
A) 3 B) 22 C) 5 D) 2 E) 3
9.
[BA, A noktasnda, [BC, C noktasnda O merkez-
li embere teettir.
|AC| = 72 cm ve m(A BC) = 90 olduuna gre,
emberin yarap ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
10. O merkezli ember C
noktasnda [BD] ye te-
ettir.
[BO] [OD], |BC| = 2 cm ve |CD| = 9 cm olduuna
gre, |OE| = x ka cm dir?
A) 22 B) 3 C) 23 D) 4 E) 32
11.
AB ve CD ekildeki emberlerin ortak teetidir.
|AB| = 12 cm olduuna gre, |CD| = x ka cm dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
12.
A ve D teet deme noktasdr.
ekilde verilenlere gre, |CA| ka cm dir?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 56 E) 410
O
B
C
D 8
A
5
E
A
B
12
x C D
O
x
C B 2
A
E
D
9
O
7A
A
C
B
C
x
D
6
K O A B
L
K
4
B E x
O
9
C
A
EMBER VE DARE
293
A - E - D / B - C - A / B - D - C / E - D - C
1.
O
1
ve O
2
merkezli emberler, dik kesien ember-
lerdir.
emberlerin yaraplar srasyla r
1
= 12 cm ve
r
2
= 9 cm olduuna gre, |KL| = x ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
2.
ekildeki O
1
ve O
2
merkezli emberler ABCD dik-
drtgeninin er kenarna teettir.
|BC| = 8 cm ve |EF| = 6 cm olduuna gre, dikdrt-
genin evresi ka cm dir?
A) 52 B) 60 C) 68 D) 76 E) 84
3.
ABCD dikdrtgen [DC], yarm emberin ap
|BC| = 8 cm, |DC| = 20 cm
A) 18 B) 16 C) 14 D) 12 E) 10
4.
AB emberin ortak teeti, |O
1
C| = 9 cm, |CO
2
| = 4 cm
olduuna gre, |AB| = x ka cm dir?
A) 10 B) 63 C) 11 D) 12 E) 56
5. |AC| = 5 cm
|AO
1
| = 3 cm
|CO
2
| = 2
A ve C teet deme noktalar olduuna gre,
|O
1
O
2
| ka cm dir?
A) 52 B) 36 C) 8 D) 62 E) 9
6.
ekilde A, B ve C teet deme noktalardr.
|AD| = 6 cm olduuna gre, |BC| ka cm dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
A
D B C
6
A
3
O
1
O
2
B
C
2
O
1
O
2
9
4
x
A B
C
D C
A K L B
8
20
x
O
1
O
2
D E 6 F C
A B
8
x
L K O
2
O
1
KAVRAMA TEST 5
294
7.
A, B ve C merkezli emberler birbirine teettir.
|AB| = 15 cm , |AC| = 13 cm , |BC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, C merkezli emberin yar-
ap ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
8. Yandaki ekilde
A, C, E ve D
teet noktalar
|BE| = 12 cm
|DC| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, |BA| = x ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
9.
[AT, T noktasnda O merkezli embere teet, A, B, O
ve C noktalar dorusal ve |AB| = |BO| = |OC| = 1 cm
olduuna gre, |AT| = x ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 2 D) 22 E) 23
10.
O
1
ve O
2
merkezli emberler D ve B noktalarnda
kesimitir.
[O
1
O
2
] // [AC] , |O
1
O
2
| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, |AC| ka cm dir?
A) 38 B) 36 C) 34 D) 32 E) 30
11. ABC bir
dik gen
[AB] [BC]
[BC], O merkezli
yarm emberin
merkezi
|AB| = 15 cm
|OC| = 10 cm
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
12.
[KL L noktasnda, [KM M noktasnda [AB] apl
yarm embere teet, [KM [KL, |AB| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, |LM| = x ka cm dir?
A) 6 B) 62 C) 82 D) 12 E) 122
K
L
M
A 12 B
x
x
A
D
B O 10 C
15
O
1
O
2
A
B
C
D
A 1 B O
C
T
x
1 1
4
A x B
C
D
E
12
A
B
C
EMBER VE DARE
295
C - B - D / D - A - C / A - E - B / B - C - B
1. Yarap 5 cm olan dairenin evresi ka cm dir?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
2. Yarap 7 cm olan dairenin alan ka cm
2
dir?
A) 14 B) 21 C) 28 D) 35 E) 49
3. ap 24 cm olan yarm dairenin alan ka cm
2
dir?
A) 48 B) 60 C) 72 D) 84 E) 96
4. evresi 26 cm olan dairenin ap ka cm dir?
A) 26 B) 24 C) 18 D) 13 E) 12
5. ekilde O merkezli
iki daire verilmitir.
|OA| = 2 cm
|OB| = 3 cm
cm
2
dir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
6. ekildeki emberler B
noktasnda iten teettir.
O merkezli emberin yarap 6 cm olduuna g-
re, taral blgenin alan ka cm
2
dir?
A) 18 B) 21 C) 24 D) 27 E) 30
7.
ekilde verilen iki yarm daire A noktasnda iten te-
ettir.
|AO| = 22 cm olduuna gre, taral blgenin alan
ka cm
2
dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
22 O B A
B
A
O 6
2
3 O
A
B
KAVRAMA TEST 6
296
8. O merkezli dairede
m(AOB) = 140
m(DOC) = 40
|AO| = 4 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
9. m(AOB) = 120
|AO| = 6 cm
cm
2
dir?
A) 9 B) 10 C) 12 D) 15 E) 18
10. [AO] [OB]
|AO| = 2 cm
cm
2
dir?
A) + 2 B) 2 + 2 C) 2 2
D) 2 E)
11.
O merkezli emberde, |A KB| = 20 cm olduuna
gre, x ka cm dir?
A) 9 B) 12 C) 16 D) 18 E) 36
12.
ABC ekenar geninin evrel emberi verilmitir.
|AC| = 23 cm ve O noktas merkez olduuna gre,
taral blgenin alan ka cm
2
dir?
A) B) 2 C) D) 3 E) 4
13. O merkezli emberde,
E teet deme noktas
[AO] [OB]
|AE| = 1 cm
|EB| = 4 cm
cm
2
dir?
A) 4 B) 2 C) D) E)

2
3
2
4
O
E
1
A
B
C
D

8
3

4
3
A
C
B
O
23
B
O
A
x
100
K
O
2
A
B
A
B
O
6
120
C
A
D
B
O
40 140
4
EMBER VE DARE
297
B - E - C - A / B - D - B / C - C - D / E - A - D
1.
Bir koyun 9 m uzunluunda bir iple A noktasna
balanyor.
Buna gre, koyunun otlayabilecei alan en ok ka
m
2
dir?
A) 64 B) 72 C) 81
D) 90 E) 108
2. Yukardaki ekilde AOBC
dikdrtgen
O, eyrek
dairenin merkezi
|AO| = 4 cm
|OB| = x
Taral blgelerin alanlar birbirine eit olduuna g-
re, x ka cm dir?
A) B) C) D) E)
3.
ABCD dikdrtgen AF, B merkezli daire yay CE,
D merkezli daire yay [BD] kegen
|DC| = 9 cm , |DA| = 6 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 15 B) 18 C) 21 D) 24 E) 27
4.
Yarap 3 cm olan daire dz bir zemin zerinde 20
tam devir yaptnda dairenin merkezi ka cm yol al-
mtr?
A) 90 B) 100 C) 110 D) 120 E) 130
5. O merkezli yarm
emberde
m(ACB) = 30
|BO| = 43 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 8 B) 9 C) 12 D) 18 E) 24
6.
ekilde [AB] ve [BC] apl iki yarm daire verilmi-
tir.
[AB] [BC] ve |AC| = 42 cm olduuna gre, tara-
l blgelerin alanlar toplam ka cm
2
dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
A
42
C
B
A
C O B 43
30
O
3
A
A B
C D
F
E
6
9

2
2
3
4
5
3
2
A C
E
D B O x
4
A
KAVRAMA TEST 7
298
7.
Birim kareler zerindeki zemine O
1
, O
2
ve B mer-
kezli yarm ember yaylar izilmitir.
Buna gre, taral blgenin alan ka birimkaredir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
8. ekildeki emberde
|AB| = 2x 3 cm
|CD| = x + 5 cm
Taral blgelerin alanlar birbirine eit olduuna
gre, |AB| ka cm dir?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
9. O her iki yarm
dairenin merkezi-
dir.
|AB| = 8
|CD| = 12
cm
2
dir?
A) 32 B) 36 C) 40 D) 44 E) 48
10. ekilde
ABCD karesinin i
teet emberi izil-
mitir.
[AC] ve [BD] ke-
gen
|AB| = 8 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 16 E) 24
11. ekilde
[AC] [BD]
|AB| + |CD| = 8 cm
O noktas eyrek
dairelerin merkezi
toplam ka cm
2
dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
12. O merkezli daire dili-
minde
m(AOB) = 60
|OC| = 2 cm
|CB| = 4 cm
[BC] yarm dairenin ap olduuna gre, taral blge-
nin alan ka cm
2
dir?
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9
A
B O 2 C 4
60
O
D
A
B
C
D C
A B
8
C
O
A B D
A
B
D
C
2x 3
x + 5
A
O
1
B C
O
2
EMBER VE DARE
299
C - B - E / D - A - B / A - E - C / D - C - B
1. O merkezli em-
berde
[AD] aortay
m(ABC) = 36
Yukardaki verilere gre, m(A DC) = x ka derecedir?
A) 45 B) 54 C) 60 D) 63 E) 72
2. ekildeki emberde
[AC] [BD]
m(BAC) = 72
Yukardaki verilere gre, m(A CD) = x ka cm dir?
A) 28 B) 24 C) 20 D) 18 E) 16
3. [AB] ve [AC] s-
rasyla E ve D
noktalarnda O
merkezli yarm
embere teet
[BA] [AC]
|EA| = 8 cm
|DC| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, |HC| = x ka cm dir?
A) 1 B) 2 C) 2,5 D) 3 E) 3,5
4. O merkezli yarm
emberin iine
OCDE dikdrtgeni
izilmitir.
|OE| = 9 cm
|EC| = 15 cm
Yukardaki verilere gre, |CB| = x ka cm dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5. O merkezli em-
berde
[AB] ap
|EB| = |BC|
m(ADE) = 50
Yukardaki verilere gre, m(E BC) ka derecedir?
A) 100 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140
6. [BA ve [BC embere
teet
[BA [BC
|AC| = |CD|
|CD| = 10 cm
A) 43 B) 7 C) 52 D) 36 E) 8
C
D A
B
x
10
A
B
C E
D
50
O
D
O C B
x
E
15
9
A
A
C B O F H
x
E
D
6
8
A
D
C
B
E 72
x
C
B A
O
36
x D
GENEL TEKRAR TEST
300
7. O merkezli em-
berde B teet de-
me noktas
|AB| = |AC|
m(BOC) = 80
m(BAC) = y
m(ABD) = x
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
8. O merkezli, [AE]
apl emberde A
ve C teet deme
noktalar
m(ABC) = 50
A) 45 B) 40 C) 35 D) 30 E) 25
9. O merkezli em-
berde
[AO] [BO]
A, D, C dorusal
|BD| = 1 cm
|DO| = 3 cm
A) 1 B) C) D) 2 E)
10. ekilde
[CA, A noktasnda
[CE, E noktasnda
embere teet
F teet deme nok-
tas
|AC| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, evre(CBD) ka cm dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
11. O merkezli yarm
emberde
OFCD kare
A, E, C dorusal
Yukardaki verilere gre, m(A EO) = x ka derecedir?
A) 50 B) 52,5 C) 60 D) 67,5 E) 72,5
12. A ve C teet deme
noktalar
A, E, D dorusal
m(BAC) = 70
m(ADC) = 40
Yukardaki verilere gre, m(D AC) = x ka derecedir?
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
x
E
D
C
B
A
40
70
E
x
C
O F B A
D
C
B
A
E
D
F

12
5
7
5
6
5
A
O
B
C
D
x
3
1
A
x
D
E
C
B 50
O
A
80
B
D
C
y
O
x
EMBER VE DARE
301
13. O merkezli em-
berde
[OE] [CD]
[OF] [AB]
|OE| = |OF|
|CE| = x + 2 cm
|FB| = 2x 1 cm
Yukardaki verilere gre, |CD| ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
14. O merkezli em-
berde
m(OCA) = 30
|OC| = 23 cm
|CB| = 1 cm
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
15. O merkezli em-
berde
[OC] [AB]
|OD| = 5 cm
|AB| = 24 cm
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
16. O ve C noktalar eyrek
emberlerin merkezleri
|AO| = 8 cm
cm
2
dir?
A) 8 B) 2 C) 12 D) 4 E) 16
17. [CB], B noktasnda
[AB] apl embe-
re teet
ABC bir gen
|AD| = 16 cm
|DC| = 9 cm
Yukardaki verilere gre, evre(BCD) ka cm dir?
A) 36 B) 35 C) 34 D) 33 E) 32
18. O merkezli yarm
emberde B teet
deme noktas
|OC| = 2 cm
Taral blgelerin alanlar birbirine eit olduuna
gre, |AB| = x ka cm dir?
A) B) C) D) 2 E)

5
2
3
2
2
B O C
D
A
x
2
C
9
B A
O
D
16
A O 8
C
B
A B
O
5
x
D
C
A B
C
O
x
30
23
1
D
x + 2
C
A
B
E
2
x

1
F
O
302
EMBER VE DARE
19. O merkezli daire-
lerde
|AB| = 2
.
|AO|
Kk dairenin alan 9 cm
2
olduuna gre, taral
blgenin alan ka cm
2
dir?
A) 36 B) 45 C) 54 D) 63 E) 72
20. O merkezli
emberde
[BO] [OC]
|AB| = 3 cm
|BC| = 5 cm
Yukardaki verilere gre, |BO| = x ka cm dir?
A) 3 B) 2 C) 5 D) 22 E) 3
21.
ap 12 cm olan O merkezli, [AB] apl yarm
daire biimli karton, apa paralel olan [KL] doru
paras boyunca katlandnda, KL yay O noktas-
na teet oluyor.
Buna gre, ekil II deki taral blgenin alan ka cm
2
dir?
A) 12 63 B) 12 93 C) 9 63
D) 9 93 E) 6 33
22. K, L ve M merkezli
emberler birbirle-
rine ve ABCD dik-
drtgeninin kenar-
larna teet
|BC| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, evre(KLM) ka cm dir?
A) 20 B) 24 C) 28 D) 32 E) 36
23. ABCD karesinin
iine A, B, C ve D
merkezli eit yar-
apl daireler izi-
liyor.
K, L M, N teet
deme noktalar
evre(ABCD) = 16 cm olduuna gre, taral blgenin
alan ka cm
2
dir?
A) 24 4 B) 16 2 C) 8 16
D) 16 4 E) 6 16
24. CAB ekenar gen
[AB] yarm
emberin ap
|AB| = 6 cm
toplam ka cm
2
dir?
A) B) 2 C) 3 D) E) 6

9
2

3
2
C
A 6 B
A B
C D N
K M
L
K
A B
C D
12
L
M
O B A B A O
ekil I ekil II
K L
O
B
C A
3 5
x
O
A
B
EMBER VE DARE
303
D - D - B / C - A - E / A - E - C / B - D - C / D - A - E / E - B - A / E - C - B / B - D - A
1. PR dorusu O
merkezli embere
T noktasnda teet
PR RB
|PA| = 4 cm
|AO| = 2 cm
|TR| = x
A) B) C)
D) E)
(SS 2009 Mat-1)
2. A, B ve C noktalar O
merkezli ember
zerinde
m(ABC) = m(AOC) = a
Yukardaki verilere gre, a ka derecedir?
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 135
(SS 2009 Mat-1)
3.
O noktas emberin merkezi, AT, embere T nok-
tasnda teet, A, B, O, C dorusal
m(ABT) = 100, m(CAT) = x
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
(SS 2009 Mat-2)
4. AD doru paras O
merkezli emberin ap
B ve C ember zerinde
H noktas AC ve BD nin
kesim noktas
|BH| = |HD| = 2 cm
m(BAH) = 30
Yukardaki verilere gre, |AC| uzunluu ka cm dir?
A) B) C) 5 D) 6 E) 7
(SS 2008 Mat-1)
5. AT, AT
ve BC O
merkezli em-
bere teet
m(BOC) = 70
m(BAC) = x
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
(SS 2007 Mat-1)
6. Yandaki ekilde taral
alan ka birim karedir?
ABCD bir dikdrtgen
D C: CD apl yar
ember yay
DE: A merkezli eyrek
ember yay
EC: B merkezli eyrek
ember yay
A) 1 B) 2 C) 3 D) E) 2
(YS 1987)
D C
B A
E
1
T
O 70
T
K
B
x
A
C

14
3
13
2
A
30
O
2 B
2
C
D
H
T
A 100
x
B
C
O
A
a
a
O
B
C

2
3
5

5
3
3

3
2
3

5
4
2

4
3
2
T
x
A
P
O
R
S
B
2 4
SORULMU SORULAR
304
7. OADC bir dikdrtgen
|OC| = 12 cm
|OA| = 9 cm
|AB| = x
ekildeki E, D ve B noktalar O merkezli eyrek em-
berin zerindedir.
Buna gre, x ka cm dir?
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
(SS 2007 Mat-1)
8. ABCD bir kare
|OB| = |OC|
TO // AB
|AB| = 2 cm
ekildeki M merkezli ember [AD] kenarna T nokta-
snda ve O merkezli, [BC] apl yar embere K nok-
tasnda teettir.
Buna gre, taral blgenin alan ka cm
2
dir?
A) B) C)
D) E)
(SS 2007 Mat-2)
9. A, B, C noktalar O
merkezli emberin
zerinde
A, B, D dorusal
m(CBD) = 70
m(OAC) = x
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
(SS 2005)
10. M merkezli bir emberin [AB] apnn ayrd farkl
yaylar zerinde C ve D noktalar alnyor. [AC] kirii
zerinde alnan bir K noktas iin DK dorusu, em-
beri E noktasnda kesiyor.
m(EDC) = 15
m(DMB) = 110
m(DKC) = x
A) 130 B) 125 C) 120 D) 115 E) 105
(SS 2007 Mat-2)
11. m(BDC) = 30
m(ABD) = 45
m(DEC) = x
A) 95 B) 100 C) 105 D) 110 E) 115
(SS 2006 Mat-1)
12. BC OC
AO OC
m(AOB) = x
ekildeki O
1
merkezli yarm ember, O merkezli
eyrek embere A noktasnda, [BC] doru parasna
da T noktasnda teettir.
Buna gre, x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 30 D) 45 E) 60
(SS 2007 Mat-1)
x
O
1
A O
C
B
T
45
E
x
30 D
C
B
A
15
D
E
C
A
110
x
M
B
K
D
70
x
A
B
C
O

4
5
7
4
3
8

2
3
7
2
5
8
2
3
8
M K
O T
2
D
A
C
B
D
B A x 9
12
C
O
E
EMBER VE DARE
305
A - D - E / C - D - B / E - A - C / A - C - C
1. ABCD dikdrtgen
AE, O merkezli
ember yay
|EC| = 12 cm
|BC| = 16 cm
|AO| = 10 cm
A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 26
2.
O merkezli yarm emberde m(COB) = x
S
1
ve S
2
iinde bulunduklar blgelerin alanlardr.
olduuna gre, x ka derecedir?
A) 15 B) 20 C) 30 D) 45 E) 50
3. Kirilerinden birinin uzunluu 12 br olan bir em-
berin evre uzunluu x br ise, x ile ilgili aada-
kilerden hangisi daima dorudur?
A) x 12 B) x 18 C) x 12
D) x 18 E) x 24
4. O noktas
dairelerin merkezi
[AO] [OB]
|OC| = |AC|
Yukardaki ekilde taral blgelerin alanlar toplam
24 cm
2
olduuna gre, O merkezli byk daire-
nin alan ka cm
2
dir?
A) 64 B) 72 C) 81 D) 96 E) 100
5. O merkezli
emberde
[AB // [DC
O merkezli dairenin alan 36 cm
2
olduuna gre,
Alan(BDC) ka cm
2
dir?
A) 18 B) 20 C) 24 D) 36 E) 48
m(ADC) = 110
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
A B
C
O
x
D
110
A B
C
O
D
O
C
A B
D

SS
SS
==
11
55
22
11
A O B
S
1
S
2
x
C
O
A x B
C D E 12
16
10
SORULAR
306
B - C - C / A - D - C
307
BLG ve BECERLER
Kiri, kesen, teet, yarap ve ap gibi temel kavramlar tanmlayabilme
Merkez a ve evre a ile ilgili a zelliklerini uygulayabilme
Teet kiri a, i a ve d a ile ilgili a zelliklerini uygulayabilme
Kiriler drtgenine ait a zelliklerini uygulayabilme
emberde kiri zelliklerini kullanabilme
emberde teet zelliklerini kullanabilme
Dairenin evresini ve alann hesaplayabilme
Daire diliminin alann ve yay uzunluunu hesaplayabilme
Dzgn geometrik ekillerle emberler arasnda kalan alan hesaplayabilme
E alanlar belirleyip tama tekniini kullanabilme
10
KATI CSMLER
zometrik ve ortografik izim
evremizdeki kutular birer prizmadr.
Prizmalarda yzey kegeni ve cisim kegeni
Prizmalarda yzey alan
Dik prizmalarn hacimleri nasl hesaplanr?
Silindir, taban daire olan bir prizmadr.
Piramit ile prizmay kartrmayalm.
Piramitlerin yzey alan
Dik piramidin hacmi
Kesik piramit, kesilen piramidin hangi ksmdr?
Koni
Dik dairesel koninin yzey alan
Kesik koni
Dik dairesel koninin hacmi
Kre
Krenin yzey alan
Krenin hacmi
dikdrtgenler prizmas s. 314
kp s. 314
kare prizma s. 314
yzey kegeni s. 315
cisim kegeni s. 315
silindir s. 319
piramit s. 322
koni s. 328
kre s. 333
YRNGEDEK KAVRAMLAR
310
izometrik izim s. 311
ortografik izim s. 311
prizma s. 313
dik prizma s. 313
gen prizma s. 313
zometrik izim
boyutlu bir yapnn perspektif dikkate alnma-
dan bir btn olarak izometrik kada izilmesine
izometrik izim denir.
Dik Grnt izimi (Ortografik izim)
boyutlu bir yapya tek bir ynden baklarak
(stten, nden, soldan veya sadan) grnmleri-
nin iki boyutlu olarak izilmesine dik grnt izi-
mi denir.
Dik grnt izimi yaplrken, grnmeyen
dzlemi belirten ayrtlar kesik izgi ile gsteri-
lir.
Yukarda verilen boyutlu yapnn stten, nden
ve sadan grnm aadaki ekillerde belirtil-
dii gibi zihinde canlandrlr.
zometrik zeminde izimi verilen ekildeki yapnn
dik grnt (ortografik) izimlerini yapnz.
nden
grnm
Sa yandan
grnm
stten
grnm
zm
n
rnek soru
Sadan
grnm
nden
grnm
stten
grnm
n Sa yan
st
30 30
n
Sa yan
st
Yandaki cismin izometrik
kada izimi.
KATI CSMLER
10.1 zometrik ve ortografik izim
311
zometrik zeminde
izimi verilen ekil-
deki yapnn nden,
sadan, soldan ve ar-
kadan dik grnt
(ortografik) izimle-
rini yapnz.
Yukardaki ekilde bir yapnn dik grnt (ortogra-
fik) izimi verilmitir.
Bu yapnn izometrik izimini yapnz.
Dik grnt (ortografik) izimi verilen bir yapnn
izometrik izimi yaplrken izometrik kattan fayda-
lanlr. Verilen grnmlerden ayrnts en az olan-
dan balamak izimi kolaylatrr.
Yukardaki ekilde dik grnt (ortografik) izimi
verilen yapnn izometrik izimini yapnz.
Yapy oluturmaya zeminden balayalm. Yapnn
stten grnm ile zemin ayn olduundan, zemin
olarak stten grnm izebiliriz.
Yapnn zemini
(stten grnm)
ekil I
Zemine nden grnm
ilavesini yaptk
ekil II
Sa yandan grnm
ilave edildi
ekil III
stten grnm
ilave edildi
ekil IV
zm
nden grnm Sa yandan
grnm
stten grnm
rnek soru
st
n
Sa
n
zm
nden
grnm
Sa yandan
grnm
stten
grnm
rnek soru
nden grnm Sadan grnm
Soldan grnm Arkadan grnm
zm
n
rnek soru
KATI CSMLER
312
Alt ve st taban birbirine paralel e okgenlerden
oluan cisimlere prizma denir. Biz burada, yan y-
zeyleri taban dzlemine dik olan dik prizmalar i-
leyeleceiz.
Prizmann altn ve stn oluturan okgensel
blgelere prizmann tabanlar, prizmann taban ke-
narlarna taban ayrtlar, tabanlarn karlkl ke
noktalarn birletiren doru paralarna yanal ay-
rtlar ve iki yanal ayrt arasnda kalan ve bir taba-
nn kenar says kadar olan paralelkenarsal blge-
lere yanal yzeyler, iki taban arasndaki uzakla
prizmann ykseklii denir.
Sk karlalan prizmalar ve anmlar
1. gen prizma
Alt ve st taban birbirine paralel olan iki e gen-
den oluan prizmaya gen prizma denir.
Bu iki taban arasndaki uzaklk gen prizmann
yksekliidir.
Tabanlarn dnda kalan dikdrtgensel yzeyi
vardr yani yanal yzey dikdrtgenden oluur.
Yukardaki ekilde, ABC ve DEF gensel blgeleri
prizmann tabanlar
[AD], [BE] ve [CF] prizmann ykseklikleri
[AB], [BC] ve [AC] alt taban ayrtlar
[DE|, [EF] ve [DF] st taban ayrtlar
ABED, CBEF ve ACFD dikdrtgensel blgeleri priz-
mann yan yzleri,
A, B, C, D, E ve F noktalar prizmann keleridir.
gen Prizmann Anm
ekilde bir gen prizmann anm verilmitir.
Bu ekil, gen prizma oluturacak ekilde kapa-
tldnda [EK], [BC], [LD] ve [DH] ayrtlarnn
hangi ayrtlarla akacan bulalm.
Verilen ekil kapatldnda G noktas K noktas ile,
H noktas E noktas ile, B noktas L noktas ile,
D noktas da A noktas ile akr.
Dolaysyla [EK], [HG] ile; [BC], [LC] ile; [LD], [BA]
ile; [DH] ise [AE] ile akr.
zm
K
E
A B C
D
H G F
L
rnek soru
c
a
b
F
D
E
A B
c
C
b a
h h h
a b
c
a
F
C
D
A
b
h
c
a
b
F
D
E
A B
c
C
b a
st taban
Alt taban
h Ykseklik
C
A
B C
B
alt
taban
yanal
ayrt
ykseklik
yanal
yz
st
taban
KATI CSMLER
313
10.2 evremizdeki kutular birer prizmadr.
2. Dikdrtgenler prizmas
Eni, boyu ve ykseklii farkl uzunlukta olan ve alt
yznn her biri bir dikdrtgen olan prizmalardr.
inde bulunduumuz snflar dikdrtgenler priz-
mas iin iyi bir modeldir.
Yukardaki ekilde a, b ve c birbirinden farkl uzun-
luklardr.
3. Kare dik prizma
Taban kare, ykseklii ise taban ayrtndan farkl
uzunlukta olan prizmalardr.
4. Kp
Tm ayrtlar eit ve tm yzeyleri kare olan priz-
maya kp denir.
ok yzllerin arakesitleri
Bir geometrik cismi bir dzlemle kestiimizde dz-
lem ile cismin ortak yzeyine ara kesit denir.
Bir kpn bir dzlemle oluturduu baz ara kesitler:
Bir gen prizmann bir dzlemle oluturduu ba-
z ara kesitler:
ara kesit
ara kesit
ara kesit
ara kesit
ara kesit
ara kesit
G H
B A
a
E
F
a
C
D
Kpn Anm
K
L
M P R
N
Burada K ile M, L ile N,
P ile R kar karya
bul unan yzl erdi r.
a
b
a
b
b
a
a
a
a
a a
a a
a
a
a
a
b
a
c
b b
c
c
b
c
a
c
b
c
b
c
a
a
a
KATI CSMLER
314
a. Yzey Kegeni
Ayrtlar a, b ve c cm olan dikdrtgenler prizmas-
nn yzey kegenleri pisagor teoremiyle hesapla-
nrsa,
bulunur.
b. Cisim Kegeni
Ayrtlar a, b ve c cm olan dikdrtgenler prizmas-
nn cisim kegeni, ABD ve HDB genlerinde pisa-
gor teoremi uygulanrsa, bulu-
nur.
Farkl yzey kegenleri 25 cm, 26 cm ve 27
cm olan bir dikdrtgenler prizmasnn cisim ke-
geninin ka cm olduunu bulalm.
Prizmann ayrtlar a, b ve c cm olsun.
Farkl yzey kegenleri 25 cm, 26 cm ve 27 cm
olduudan
+
_________________
2(a
2
+ b
2
+ c
2
) = 72
a
2
+ b
2
+ c
2
= 36 olur.
O halde, cisim kegeni cm
bulunur.
ekildeki kare dik prizmada
|AB| = |BC| = 2 cm
|EA| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, bu prizmann cisim ke-
geninin uzunluunun, |EC| nin ka cm olduunu
bulalm?
nce ABC dik geninde pisagor teoremi uygula-
narak |AC| bulunur.
|AC|
2
= |AB|
2
+ |BC|
2
|AC|
2
= 2
2
+ 2
2
|AC|
2
= 8 |AC| = 22 cm bulunur.
Sonra, EAC dik geninde pisagor teoremi uygula-
narak |EC| bulunur.
|EC|
2
= |EA|
2
+ |AC|
2
|EC|
2
= 6
2
+ (22)
2
|EC|
2
= 36 + 8
|EC|
2
= 44
|EC| = 211 cm bulunur.
H
E
G
F
C
B A
D
2
2
6
zm
H
E
G
F
C
B A
D
2
2
6
rnek soru

a b c
2 2 2
36 6 + + = =

a b a b
a c a c
b c
2 2 2 2
2 2 2 2
2 2
2 5 20
2 6 24
2 7
+ = + =
+ = + =
+ = bb c
2 2
28 + =
zm
rnek soru

| | HB a b c = + +
2 2 2
G H
B A
E
F
b
C
D
a
c
b

| |
| |
| |
EB a c
BG b c
EG a b
= +
= +
= +
2 2
2 2
2 2
G H
B A
E
F
b
C
D
a
c
a
c
b
KATI CSMLER
315
10.3 Prizmalarda yzey kegeni ve cisim kegeni
KATI CSMLER
316
Bir prizmann yzey alan, bu prizmann sahip ol-
duu tm yzeylerin alanlar toplamdr.
Tm prizmalarn iki taban ve tabannn kenar
says kadar yanal yzeyi vardr. Bu durumda priz-
mada yzey alan
Toplam alan = 2
.
Taban alan + Yanal alan ile bulunur.
Ayrca, Yanal alan = Taban evresi x Yksekliktir.
Ayrtlar a, b, c olan dikdrtgenler prizmasnn y-
zey alan 2(ab + ac + bc) ile, bir ayrt a cm olan k-
pn alan 6a
2
ile bulunur.
Yukarda verilen gen prizmann yzey alann
bulalm.
Yanal yzeyin alan = (9 + 15 + 12)
.
10 = 36
.
10 = 360
cm
2
dir. Prizmann taban dik gen olduundan
Taban alan = cm
2
O halde,
prizmann yzey alan = 2 x Taban Alan + Yanal yzey
alan
= 2
.
54 + 360 = 468 cm
2
bulunur.
Farkl yzeylerinin alanlar 24 cm
2
, 40 cm
2
ve
60 cm
2
dikdrtgenler prizmasnn tm ayrtlar-
nn toplam uzunluunun ka cm olduunu bulalm.
Eni, boyu ve yk-
seklii srasyla a
cm, b cm ve c cm
olan dikdrtgenler
prizmasnn toplam
12 ayrt vardr. Bu
ayrtlardan 4 tanesi
a cm, 4 tanesi b cm,
4 tanesi c cm olduundan, prizmann tm ayrtlarnn
uzunluklar toplam 4a + 4b + 4c dir.
Verilen prizmann farkl yzeylerinin alanlar 24 cm
2
,
40 cm
2
ve 60 cm
2
olduundan
a
.
b = 40, a
.
c = 60 ve b
.
c = 24 eitlikleri yazlr.
Bu eitliklerin ilk ikisi taraf tarafa arplrsa,
a
2
.
b
.
c = 2400 olur. b
.
c = 24 olduuna gre,
a
2
.
24 = 2400
a
2
= 100 a = 10 cm bulunur.
a
.
b = 40 b = 4 cm ve a
.
c = 60 c = 6 cm dir.
O halde prizmann tm ayrtlarnn uzunluklar
toplam = 4a + 4b + 4c = 4(a + b + c) = 4(10 + 4 + 6)
= 80 cm bulunur.
ekildeki dikdrtgenler prizmasnda |AB| = 15 cm,
|BC| = 6 cm ve |GC| = 8 cm
olduuna gr, KAB geninin alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
H
E
G
F
C
B A
D
6
K
15
8
10
P
zm
H
E
G
F
C
B A
D
6
K
15
8
rnek soru
b
a
c
zm
rnek soru

9 12
2
54
=
10
36
9
9
9
9
12
12
12
15
15
12
zm
12
F
E
B A
D
9
C
10
15
15
rnek soru
10.4 Prizmalarda yzey alan
Alan(KAB) = olduundan nce |KP| yi
bulalm.
KPBG bir dikdrtgen olduundan |KP| = |GB| dir.
GBC dik geninde pisagor bants uygulanrsa,
|GB| = 10 cm bulunur.
Buna gre, |KP| = 10 cm ve
Alan(KAB) cm
2
bulunur.
Bir ucu ekildeki kare priz-
mann A kesine dier ucu
H kesine bal olan gergin
ipin uzunluu 10 cm dir.
Buna gre, bu kare dik
prizmann yzey alannn
ka cm
2
olduunu bulalm.
nce, verilen prizmann ak eklini izelim.
A ve H noktalar arasna bal olan ipin uzunluu 10
cm ve |AD| = 3
.
2 = 6 cm olduundan HAD dik ge-
ninde pisagor teoremi uygulandnda h = 8 cm bulu-
nur.
Buna gre, kare prizmann yzey alan
2a
2
+ 4ah = 2
.
2
2
+ 4
.
2
.
8
= 8 + 64 = 72 cm
2
bulunur.
2 B A
E F
2 2 C D A
h
G H E
h
zm
2
2
C
B A
E
H G
D
F
rnek soru

| | | | AB KP
=

=
2
15 10
2
75

| | | | AB KP
2
KATI CSMLER
317
Dik Prizmalarn Hacmi
Tm dik prizmalarn hacmi, prizmann taban alan
ile yksekliinin arpmna eittir.
Hacim = Taban Alan x Ykseklik
Dikdrtgenler Prizmasnn Hacmi
ekildeki dik-
drtgenler priz-
masnn hacmi
a x b x c ilemiy-
le bulunur.
Kare Prizmann Hacmi
ekildeki kare prizmann
hacmi a x a x h ilemiyle
bulunur.
Kpn Hacmi
ekildeki kpn hacmi
a x a x a = a
3
ilemiyle
bulunur.
gen Prizmann Hacmi
gen prizmann hac-
minin bulunuu, dik-
drtgenler prizmasnn
hacminin bulunuu gibi-
dir. Yani, taban alan ile
yksekliin arpm,
hacmi verir.
gen prizmann hacmi = Taban alan x Ykseklik
= Alan(ABC) x h
F
E
B A
D
C
h
a
a
G H
B A
E
F
a
C
D
G H
B A
E
F
C
D
a
a
h
G H
B A
E
F
b
C
D
a
c
10.5 Dik prizmalarn hacimleri nasl hesaplanr?
Hacmi 27 cm
3
olan bir kpn yzey alannn hacmi
8 cm
3
olan baka bir kpn yzey alanndan ka
cm
2
fazla olduunu bulalm.
Hacmi 27 cm
3
olan kpn bir kenar a cm ise,
a
3
= 27 a = 3 cm olur.
Hacmi 8 cm
3
olan kpn bir kenar b cm ise,
b
3
= 8 b = 2 cm olur.
Bir ayrt a = 3 cm olan kpn yzey alan
6a
2
= 6
.
3
2
= 54 cm
2
, bir ayrt b = 2 cm olan kpn
yzey alan 6b
2
= 6
.
2
2
= 24 cm
2
dir.
Buna gre, sorunun cevab 54 24 = 30 cm
2
bulunur.
Taban dik gen olan ekildeki gen prizmann
hacmi 72 cm
3
olduuna gre, |DF| = x in ka cm
olduunu bulalm.
Prizmann hacmi = taban alan x ykseklik
Farkl ayrtlar 3 cm, 6 cm ve 12 cm olan dikdrtgen-
ler prizmas eklindeki kapal bir kapta 72 cm
3
su
vardr.
Bu prizma farkl yzeyi zerine yatrldnda,
iindeki suyun yksekliinin ald deerlerin top-
lamnn ka cm olduunu bulalm.
Kap hangi yzeyi
zerine yatrlrsa
yatrlsn, suyun
hacmi deimez.
Suyun hacmi
I. durumda
3
.
6
.
x = 72
x = 4 cm
II. durumda
12
.
3
.
y = 72
y = 2 cm
III. durumda
6
.
12
.
z = 72
z = 1 cm
O halde, su yksekliinin ald farkl deerlerin top-
lam x + y + z = 4 + 2 + 1 = 7 cm bulunur.
12
x
6
3
I. durum
y
3
12
II. durum
z
III. durum
12
6
zm
rnek soru

Prizmann hacmi =
| DF| | FE|
2
| BE|
72=
x 6
2
8
7

22= 24 x x= 3 cm bulunur.
zm
8
F
E
B A
D
x
C
6
rnek soru
zm
rnek soru
KATI CSMLER
318
Taban evresi 12 cm olan ekildeki
gen prizmann tabanlar eke-
nar gendir.
Bu prizmann ykseklii taban ayrtnn uzunluu-
na eit olduuna gre, hacminin ka cm
3
olduunu
bulalm.
Taban evresi 12 cm olduundan
ekenar genin bir kenar uzun-
luu 4 cm olur.
Bu durumda, Taban alan =
(Bir kenar a cm olan ekenar genin alan
tr)
O halde, prizmann hacmi = Taban alan x Ykseklik
= 43
.
4 = 163 cm
3
tr.

a
2
3
4

4 3
4
= 4 3 cm dir.
2
2
4 4
4 4
4
4
zm rnek soru
KATI CSMLER
319
Alt ve st taban birbirine paralel iki e daire olan
ve yan yz bu daireleri saran kapal cisme silindir
denir. Bir silindirde, tabanlarn merkezlerini birle-
tiren doruya eksen denir.
Tabanlarn karlkl iki noktasn birletiren ve silin-
dirin eksenine paralel olan dorulara silindirin ana
dorular veya sadece silindirin dorular denir.
Dairesel silindirin ekseni tabanlara dik ise dik da-
iresel silindir, tabanlara dik deilse eik dairesel si-
lindir olarak isimlendirilir.
Dik Dairesel Silindirin Ak ekli
Yukarda verilen dikdrtgen eklindeki karton [AD]
ve [BC] kenarlar akacak ekilde kvrlarak bir si-
lindir elde ediliyor.
Elde edilen bu silindirin yarapnn ve yksekli-
inin ka cm olduunu bulalm.
A B
C D
12 cm
15 cm
rnek soru
O
A
B O'
r
h
r
h
C
D
O
r
r
O'
B B
A A
h
Taban evresi = 2r
Yanal yz
st taban
Alt taban
D
C
Yanal yz
st taban
Ykseklik
Alt taban
Silindirin
yarap
Silindirin
ekseni
O A
B
O'
h
r
h
Ana dorular
10.6 Silindir taban daire olan bir prizmadr.
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 1 7, 8, 9 / Genel Tekrar Testi 5, 11 nolu sorular hemen zelim.
ekildeki karton [AD] ve [BC] kenarlar akacak bi-
imde kvrlrsa taban evresi 12 cm ve ykseklii
15 cm olan bir silindir elde edilir.
Taban evresi 12 cm ise,
2r = 12 2r = 12
r = 6 cm olur.
Bu durumda oluacak silindir
yandaki gibidir.
Bir silindirin bir dzlemle oluturduu baz ara ke-
sitler:
Dik Silindirin Yzey Alan
Taban yarap r ve ykseklii h olan dik daire-
sel silindirin yzey alan, yanal yz ile alt ve st ta-
ban alanlarnn toplamna eittir.
Yanal yzey alan = 2r
.
h
Taban dairelerinin toplam alan = 2
.
.
r
2
olduuna gre, toplam alan:
A = 2r
2
+ 2r
.
h ile bulunur.
Dik Silindirin Hacmi
Taban yarap r ve ykseklii h olan silindirin hacmi
Taban alan x Ykseklik ile yani V = r
2
.
h ile bulunur.
Taban ap 10 cm ve ykseklii 20 cm olan
ekildeki dik silindirin
a) yanal alann bulalm.
b) toplam alann bulalm.
a) Verilen silindirin ap 10 cm
ise yarap |AO| = |OB| = 5
cm dir.
Silindirin yanal alan = 2r
.
h
= 2
.
.
5
.
20
= 200 cm
2
bulunur.
5
20
B A
C D
5
O
zm
10
20
B A
C D
rnek soru
r
h
r
r
h
r
r
h
Yanal
yz
st taban dairesi
Alt taban dairesi
2r
ara kesit
ara kesit
15 cm
6 cm
zm
KATI CSMLER
320
b) Taban alan = r
2
= 5
2
= 25 cm
2
dir. O halde
toplam alan = yanal alan + 2
.
taban alan
= 200 + 2
.
25
= 250 cm
2
bulunur.
Yarap 4 cm ve yzey alan 232 cm
2
olan ekilde-
ki dik silindir, merkezinden geen dey bir dzlem-
le kesilerek iki e paraya ayrlyor.
Buna gre, elde edilen paralardan birinin yzey
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Verilen silindirin yzey alan 232 cm
2
ve yarap 4
cm ise,
2rh + 2r
2
= 232
24
.
h + 24
2
= 232
8h + 32 = 232
8h = 200
h = 25 cm olur.
Silindir, ekildeki gibi iki e paraya ayrldnda elde
dilen paralardan birinin yanal alan, balangtaki si-
lindirin yanal alannn yars ile taral dikdrtgenin
alannn toplamdr. Taban alan ise, bir yarm daire-
nin alan kadardr.
Bu durumda, paralardan birinin yanal alan
P
.
2rh + 2r
.
h =
P
.
2
.
.
4
.
25 + 2
.
4
.
20
= 100 + 160 cm
2
taban alan = cm
2
dir.
O halde, paralardan birinin toplam yzey alan
Yanal alan + 2
.
taban alan = 100 + 160 + 2
.
8
= 116 + 160 cm
2
bulunur.
|AD| = 4 cm
|BC| = 14 cm
Eik durumda bulunan ve [CD] seviyesine kadar
su ile dolu olan dik silindir biimindeki kap, dik
konuma getirildiinde su yksekliinin ka cm
olacan bulalm.
Eik durumda silindir dik konuma getirildiinde olu-
acak su ykseklii, balangtaki ABCD dik yamuu-
nun orta taban kadardr.
Buna gre, dik konuma getirildiinde su ykseklii h
ise, cm bulunur.

h
BC AD
=
+
=
+
=
| | | |
2
14 4
2
9
14 14
4 C
B
A
D
O
E
zm
14 14
4 C
B
A
D
rnek soru

r
2 2
2
4
2
8 = =
zm
rnek soru
KATI CSMLER
321
KATI CSMLER
322
Taban bir okgen ve tepesi bir nokta olan cisimle-
re piramit denir. Taban dzgn okgen ise dzgn
piramit denir.
Kare Piramit
Aada bir kare piramidin temel elemanlar belir-
tilmitir.
ekildeki piramitte T, tepe noktas
ABCD karesi, taban
[TO], ykseklik
[TA], [TB], [TC] ve [TD] yan ayrtlar
[AB], [BC], [CD] ve [DA] taban ayrtlar
TAB, TBC, TCD ve TDA gensel blgeleri yan yz-
lerdir. Bu genlerin her biri ikizkenar gendir.
Kare Piramidin Anm
ekilde verilen kare dik piramitte |TA| = 26 cm
ve |AB| = 4 cm olduuna gre, bu piramidin yk-
sekliinin ka cm olduunu bulalm.
T
A B
C
4
D
2 6
rnek soru
T
B
C D
A
T
T
T
veya
T
C
B
D
D
A
C
D
T
D
A B
C
O
Taban
Yan yz
Ykseklik
Tepe noktas
T
Begen Piramit Eik kare Piramit
T
T
A B
C
gen Piramit Kare Piramit
T
10.7 Piramit ile prizmay kartrmayalm.
KATI CSMLER
323
Piramidin ykseklii [TH] olsun.
ABC dik geninde pisagor bants uygulanrsa,
|AC| = 42 cm olur.
[TH] [AC] olacak ekilde [TH] izildiinde
|AH| = |HC| = 22 cm olur.
TAH dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa
|TA|
2
= |AH|
2
+ |TH|
2
(26)
2
= (22)
2
+ |TH|
2
24 = 8 + |TH|
2
16 = |TH|
2
|TH| = 4 cm bulunur.
Bir ayrtnn uzunluu 6 cm olan dzgn drtyz-
lnn yksekliinin ka cm olduunu bulalm.
Tm yzeyleri ekenar gen olan piramide dzgn
drtyzl denir.
Dzgn drtyzlnn ykseklii [TE] olsun. Tm y-
zeyler ekenar gen olduundan |AB| = |BC| = 6 cm,
dolaysyla [CH] [AB] olacak ekilde [CH] izilirse,
|AH| = |HB| = 3 cm olur.
CHB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|BC|
2
= |CH|
2
+ |HB|
2
6
2
= |CH|
2
+ 3
2
|CH|
2
= 27
|CH| = 27 = 33 cm olur.
Dzgn drtyzlnn ykseklii olan [TE], [CH]
doru parasn |CE| = 2|EH| olacak ekilde bler.
(nk E noktas ABC geninin arlk merkezidir.)
|CH| = 33 cm olduuna gre,
|EH| = 3 cm ve |CE| = 23 cm olur.
TEC dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|TC|
2
= |TE|
2
+ |EC|
2
6
2
= |TE|
2
+ (23)
2
36 = |TE|
2
+ 12 |TE|
2
= 24
|TE| = 24 = 26 cm bulunur.
Bir kare piramidin bir dzlemle oluturduu baz
ara kesitler:
ara kesit
ara kesit
ara kesit
A
B
C
T
H
3
3
60
6
30
E
6
3
2

3
zm
rnek soru
T
A B
C
4
D
2 6
2 2
2 2
H 4
zm
Bir gen piramidin bir dzlemle oluturduu baz
ara kesitler:
Bir begen piramidin bir dzlemle oluturduu ba-
z ara kesitler:
arakesit
arakesit
ara kesit
ara kesit
KATI CSMLER
324
Bir piramidin yzey alan, piramidin taban alan ile
yan yzeyleri oluturan gensel blgelerin alan-
lar toplamna eittir.
Kare Dik Piramidin Yzey Alan
Taban ayrt |AB| = a ve yan yz ykseklii |TH| = h
olan kare dik piramidin
yzey alan = Taban Alan + Yan yzey alan
= a
2
+ 4
.
= a
2
+ 2a
.
h ile bulunur.
Kare piramit biiminde
bezden yaplm olan
ekildeki adrn zerin-
de bulunduu zeminin
alan 36 m
2
dir.
adrn tepe noktasnn zemine uzakl 7 m ol-
duuna gre, adrn retiminde kullanlan ku-
man ka m
2
olduunu bulalm.
ABCD karesi iin, Alan(ABCD) = 36 m
2
ise, |AB| = 6 m
olur. ABCD karesinin kegen uzunluunu bulmak
iin ABC dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|AC|
2
= |AB|
2
+ |BC|
2
|AC|
2
= 6
2
+ 6
2
|AC|
2
= 72
|AC| = 72 = 62 m olur.
Dolaysyla
|AH| = |HC| = 32 m dir.
T
D
C
B A 6
H
6
3
2
7
3
2
zm
T
D
C
A B
rnek soru

a h
2
T
A
D
B
C
H
a
h
10.8 Piramitlerin yzey alan
KATI CSMLER
325
[TH] [AC] olduundan THC dik geninde pisagor
teoremi uygulanrsa,
|TC|
2
= |TH|
2
+ |HC|
2
|TC|
2
= 7
2
+ (32)
2
|TC|
2
= 7 + 18 |TC|
2
= 25 |TC| = 5 m
olur.
adrn retiminde kullanlan kuman alan, pira-
midin yan yzeylerinin toplam alanna eit olduu-
na gre, kullanlan kuman alan TBC geninin
alannn 4 katna eittir.
Alan(TBC) =
P
.
|BC|
.
|TK|
=
P
.
6
.
4
= 12 m
2
O halde, kullanlan kuman alan 4
.
12 = 48 m
2
dir.
ekilde bir kare piramit ile bu kare piramidin anm
verilmitir.
Piramidin tabannn bir kenar 6 cm ve yan yz
ykseklii 10 cm ise, piramidin yzey alan ka
cm
2
dir?
Piramidin yzey alan, karesel blge olan taban alan
ile 4 tane gensel blgeden oluan yan yzeyinin
alannn toplamdr.
O halde,
Piramidin yzey alan = Taban alan + Yanal alan
= 6
.
6 + 4
.
= 36 + 120
= 156 cm
2
bulunur.
ekilde, yzeyi ikizkenar dik gen olan bir pira-
mit verilmitir.
|TA| = |AB| = |AC| = 6 cm olduuna gre, bu pira-
midin yzey alan ka cm
2
dir?
TAB, TAC ve BAC birbirine e dik genlerdir.
Dolaysyla |TB| = |TC| = |BC| olup TCB ekenar
gendir. TAB dik geninde pisagor bants uygu-
lanrsa,
|TB|
2
= |TA|
2
+ |AB|
2
|TB|
2
= 6
2
+ 6
2
|TB|
2
= 72
|TB| = 72 = 62 cm olur.
Bu prizmann 4 yzeyi aada verilmitir.|AH| = |HC|
= 32 m dir.
zm
6
6
6
A
C
B
T
rnek soru

6 10
2
zm
T
T
B
C D
A
T
T
T
10
H
6
A
D
B
C
H
6
rnek soru
K C
T
5
B 3
5
3
6
4
Bu piramidin yzey alan = 3 x A(TAB) + A(TCB)
Alan(TAB) = cm
2
TCB geni ekenar gen olduundan alan
dir.
O halde piramidin yzey alan = 3
.
18 + 183
= 54 + 183 cm
2
bulunur.

a
cm
2 2
2
3
4
6 2 3
4
72 3
4
18 3 =

=

=
( )

| | | | TA AB
=

=
2
6 6
2
18
A 6
6
B
T
A 6
6
C
T
A 6
6
C
B
C B
T
6 2
6 2 6 2
6 2
6 2 6 2
KATI CSMLER
326
Dik piramitlerin hacmini bulmak iin taban alan ile
yksekliini arptktan sonra sonucu 3 e bleriz.
Dolaysyla, bir dik piramidin hacmi, ayn taban ala-
nna ve ayn ykseklie sahip olan prizmann hac-
minin
Q
ne eittir.
Dik piramidin hacmi =
Q
x Taban Alan x Ykseklik
ekilde verilen kare piramidin taban ayrtlarndan
biri 4 cm, ykseklii 6 cm olduuna gre, bu pira-
midin hacminin ka cm
3
olduunu bulalm.
Kare piramidin hacmi =
Q
=
Q
.
(4
2
)
.
6
=
Q
.
16
.
6
= 32 cm
3
Bir kare piramidin yanal yzey alan 240 cm
2
ve
taban alan 144 cm
2
olduuna gre, bu piramidin
hacmininin ka cm
3
olduunu bulalm.
Kare piramidin taban alan a
2
= 144 cm
2
ise,
a = 12 cm olur.
T
D
A B
C
H
10
12
6
6
6
K
zm
rnek soru
zm
T
D
A B
C
H
6 cm
4 cm
rnek soru
Taban
Ykseklik
10.9 Dik piramidin hacmi
Kare piramidin yanal alan, birbirine e drt tane genin alanlar top-
lamdr.
KATI CSMLER
327
Buna gre,
4
.
Alan(TBC) = 240 cm
2
ise,
Alan(TBC) = 60 cm
2
dir.
Alan(TBC) =
P
.
|BC|
.
|TK|
60 =
P
.
12
.
|TK| |TK| = 10 cm bulunur.
H noktas tabann arlk merkezi ise, |HK| = 6 cm
olur. THK dik geninde pisagor teoremi uygulanr-
sa,
|TK|
2
= |TH|
2
+ |HK|
2
10
2
= |TH|
2
+ 6
2
100 = |TH|
2
+ 36 |TH|
2
= 64 |TH| = 8
cm olur.
O halde piramidin hacmi =
Q
=
Q
.
144
.
8
= 48
.
8 = 384 cm
3
bulunur.
ekildeki dik gen dik piramidin hacmi 12 cm
3
ol-
duuna gre, bu piramidin yksekliinin ka cm
olduunu bulalm.
Dik piramidin hacmi =
Q
12 =
12 =
Q
.
9
.
x 12 = 3
.
x x = 4 cm
O halde, piramidin ykseklii 4 cm dir.
Taban ekenar -
gen olan ekildeki pi-
ramidin taban ayrt-
lar 6 ar cm, yan ay-
rtlarnn her biri
219 cm dir.
Buna gre, bu piramidin hacminin ka cm
3
olduunu bulalm.
Piramidin hacmi ta-
ban alan ile yk-
sekliinin arpm-
nn
Q
ne eit ol-
duundan nce
prizmann yksekli-
ini bulalm.
[BK] [AC] olacak ekilde [BK] y izersek
|AK| = |KC| = 3 cm ve |BK| = 33 cm olur. (nk,
ABC geni ekenar gen)
Piramidin cisim ykseklii olan [TH], tabannn ar-
lk merkezine indii iin, H, ABC geninin arlk
merkezidir. Dolaysyla |KH| = 3 cm, |HB| = 23 cm
olur.
THB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|TB|
2
= |TH|
2
+ |HB|
2
(219)
2
= |TH|
2
+ (23)
2
76 = |TH|
2
+ 12
64 = |TH|
2
|TH| = 8 cm bulunur.
O halde, piramidin hacmi =
Q
x taban alan x yk-
seklik
=
= 243 cm
3
bulunur.

1
3
6 3
4
8
2

T
C
B A 6
2 19
60
30
B 6
2 19
30
K
3
3 3 2 3
H
zm
T
C
B A 6
2 19
rnek soru

1
3
3 6
2
x
zm
6
c
m
x
3 cm
D
C
B
A
rnek soru
KATI CSMLER
328
(P
ABC) piramidi tabana paralel bir dzlemde kesi-

lirse, alt ksmda kalan paraya kesik piramit denir.
Burada (P
DEF) piramidi ile (P
ABC) piramidi birbi-

rinin benzeridir.
Benzerlik oran ise,
alanlar oran benzerlik orannn karesi olduundan
dir.
Hacimler oran ise benzerlik orannn kpdr.
(P
DEF) piramidinin hacmi V

1
ve (P
ABC) pirami-
dinin hacmi V
2
ise, tr.
ekildeki (P
ABC) dik pira-

midi taban paralel bir dz-
lemde kesiliyor.
olduuna gre, (P
DEF) piramidinin
hacminin (P
ABC) piramidinin hacmine orannn

ka olduunu bulalm.
Alanlar oran benzerlik orann karesi idi. Benzerlik
oran k alnrsa,
olur.
Hacimler oran benzerlik orann kp olduundan
bulunur.

V PDEF
V PABC
( )
( )
=

=
2
5
8
125
3

Alan DEF
Alan ABC
k k
( )
( )
= = =
4
25
2
5
2
zm

AAllaann((DDEEFF))
AAllaann((AABBCC))
==
44
2255
P
D
E
A B
F
C
rnek soru

V
V
k
1
2
3
=

Alan DEF
Alan ABC
k
( )
( )
=
2

| |
| |
| |
| |
| |
| |
PD
PA
PE
PB
PF
PC
h
h
k = = = =
1
2
P
D
E
A B
F
C
h
2
h
1
10.10Kesik piramit, kesilen piramidin hangi ksmdr?
Taban bir daire ve tepesi bir nokta olan cisimlere
koni denir.
Yukardaki ekilde, taral dairesel blge koninin ta-
ban, T noktas koninin tepe noktas, [TO] koninin
ekseni ya da ykseklii [TA], [TB] ve [TC] koninin
ana dorusudur.
Dik Koninin Anm
|TA| = a Koninin ana dorusunun uzunluu
|OB| = r Koninin taban yarap
ekildeki a, r ve deerleri arasnda
bants vardr.
a
.
= r
.
360
a
B A
T
O
B
r
Yanal yzey
O
r
C
B A
T
Tepe noktas
Eksen
(koninin ykseklii)
Taban
Ana Doru
Yanal Alan
10.11 Koni
Bu alt baln pekimesi iin Genel Tekrar Testi 14 nolu soruyu hemen zelim.
KATI CSMLER
329
ekilde bir koninin anm verilmitir.
|AT| = 10 cm olduuna gre, koninin taban yara-
pnn r ka cm olduunu bulalm.
Koninin ana dorusu |AT| = a = 10 cm veriliyor.
= 180 olduuna gre, a
.
= r
.
360 bants kul-
lanlrsa,
10
.
180 = r
.
360 2r = 10 r = 5 cm olur.
Yukardaki ekilde bir koni ve bu koninin anm
verilmitir.
Buna gre, ka derecedir?
ekle gre koninin ana dorusunun uzunluu
a = 5 cm
Koninin taban yarap r = 4 cm olduuna gre,
a
.
= r
.
360 5
.
= 4
.
360 5
.
= 1440
a = 288 bulunur.
Bir koninin bir dzlemle oluturduu baz arakesit-
ler:
arakesit
arakesit
zm
B
O
4
B A
T
5

A
T
5
O
4
rnek soru
zm
180
B A T
O
B
r
10
rnek soru
Bu alt baln pekimesi iin Genel Tekrar Testi 21 nolu soruyu hemen zelim.
KATI CSMLER
330
ekilde verilen dik dairesel koninin yzey alan, ya-
nal yzeyin alan ile taban dairesinin alannn top-
lamdr.
Koninin yanal yzeyinin alan =
.
a
2
.
ile
taban alan ise
.
r
2
ile hesaplanr.
O halde, dik dairesel koninin yzey alan:
Taban alan + Yanal alan =
Konide a, r ve arasnda a
.
= r
.
360 bantsnn
olduunu biliyorsunuz. Bu bant kullanldnda,
koninin yanal yzeyinin alan
.
a
.
r ifadesiyle de
bulunur. Bu durumda dik dairesel koninin yzey
alan :
Taban alan + Yanal alan = dir.
Yukarda anm verilen dik dairesel koninin y-
zey alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Alan formln uygulayabilmek iin nce |TB| = a
uzunluunu bulmalyz.
a
.
= r
.
360 a
.
60 = 2
.
360 a =
a = 12 cm bulunur.
O halde, anm verilen koninin alan = r
2
+
.
a
.
r
= 2
2
+
.
12
.
2
= 28 cm
2
bulunur.
Ana dorusunun uzunluu 10 cm ve ykseklii 8 cm
olan dik dairesel koninin yzey alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Koninin ana dorusunun uzunluu |TB| = 10 cm ve
ykseklii |TO| = 8 cm veriliyor.
TOB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
|TB|
2
= |TO|
2
+ |OB|
2
10
2
= 8
2
+ r
2
r
2
= 36
r = 6 cm bulunur.
O halde, koninin yzey alan:
Taban Alan + Yanal Alan = r
2
+
.
a
.
r
=
.
6
2
+
.
10
.
6
= 96 cm
2
bulunur.
r
O
T
8
B A
10
zm
rnek soru

720
60
zm
a
T
2
O
B A
60
rnek soru
r
2
+
.
a
.
r

r a
2 2
360
+
360
a
T
r
r
O
T
a
B A
10.12Dik dairesel koninin yzey alan
Yanal alan 65 cm
2
ve taban alan 25 cm
2
olan
bir dik dairesel koninin yksekliinin ka cm oldu-
unu bulalm.
Taban alan: r
2
= 25 r
2
= 25
r = 5 cm olur.
Yanal alan 65 =
.
a
.
r 65 / = /
.
a
.
5
65 = 5a a = 13 cm olur.
TOB dik geninde pi-
sagor teoremi uygula-
nrsa,
|TB|
2
= |TO|
2
+ |OB|
2
13
2
= h
2
+ 5
2
169 = h
2
+ 25
h
2
= 144
h = 12 cm bulunur.
5
O
T
h
B A
13
zm
rnek soru
KATI CSMLER
331
10.13Kesik koni
Bir koni tabana paralel bir dzlemle kesildiinde,
kesit ile taban dzlemi arasnda kalan cisme kesik
koni denir.
Kesite st taban; iki taban arasndaki uzakla
kesik koninin ykseklii denir.
Yarap |O
1
B| = 10 cm ve ykseklii |TO
1
| = 24 cm olan
dik koni eklindeki ii dolu bir cisim, yksekliinin or-
ta noktasndan tabana paralel bir dzlemle kesiliyor.
Oluan kesik koninin yanal alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
[O
2
C] // [O
1
B] olduundan TO
2
C, TO
1
B dir.
Buna gre, olur.
Dolaysyla |TO
2
| = |O
1
O
2
| = 12 cm ve |O
2
C| = 5 cm
dir.
Pisagor bantsyla |TC| = |CB| = 13 cm bulunur.
(5 12 13 geni)
Kesik koninin yanal alan, byk koninin yanal ala-
nndan kk koninin yanal alannn karlmasyla
bulunur.
Byk koninin yanal alan
ra =
.
|O
1
B|
.
|TB| =
.
10
.
26 = 260 cm
2
Kk koninin yanal alan
ra =
.
|O
2
C|
.
|TC| =
.
5
.
13 = 65 cm
2
O halde, kesik koninin yanal alan
260 65 = 195 cm
2
bulunur.

| |
| |
| |
| |
| |
| |
TO
TO
TC
TB
O C
OB
2
1
2
1
1
2
= = =
A O
1
O
2
B
C D
T
13
12
13
5
10
12
zm
A O
1
O
2
B
C D
T
rnek soru
O
2
O
1
h
alt taban
st taban
ykseklik
KATI CSMLER
332
Dik piramidin hacminde olduu gibi dik dairesel
koninin de hacmi bulunurken taban alan ile yk-
seklik arpldktan sonra sonu 3 e blnr.
Dolaysyla, bir dik dairesel koninin hacmi ayn ta-
ban ve ayn ykseklie sahip olan silindirin hacmi-
nin
Q
ne eittir.
O halde koninin hacmi =
Q
x Taban alan x
Ykseklik
=
Q
.
r
2
.
h
ekilde anm verilen koninin hacminin ka cm
3
olduunu bulalm.
nce a
.
= r
.
360 eitliini kullanarak koninin ta-
ban yarapn bulalm.
6
.
180 = r
.
360 r = 3 cm olur.
TOB dik geninde teoremi bants kullanlrsa,
|TB|
2
= |TO|
2
+ |OB|
2
6
2
= h
2
+ 3
2
36 = h
2
+ 9 h
2
= 27
h = 27
= 33 cm olur.
Buna gre, koninin hacmi =
Q
x Taban alan x Yk-
seklik
=
Q
.
.
3
2
.
33
= 93 cm
3
bulunur.
ekildeki dik koninin yksekliinin yarsna kadar su
ile doldurulmas 10 dakika srmtr.
Buna gre, koninin kalan ksmnn ayn hzla su ile
doldurulmasnn ka dakika sreceini bulalm.
Soruyu cevaplamak
iin bo ksmn hacmi-
nin dolu ksmn hacmi-
ne orann bilmeliyiz.
[O
1
B] // [O
2
D]
olduundan
TO
2
D TO
1
B dir.
Benzerlik oran olduundan, koninin dolu ks-
ksmnn hacminin koninin hacmine oran dir.
(nk hacimler oran benzerlik orannn kpdr.)

1
2
1
8
3
=
| |
| |
TD
TB
=
1
2
O
1
O
2
B
T
A
C D
zm
B
T
A
C D
rnek soru
O
B
T
h
6
3
zm
180
B A
T
r
6
rnek soru
Taban
Ykseklik
10.14Dik dairesel koninin hacmi
Bu durumda dolu ksmn hacmi V alnrsa, tm koni-
nin hacmi 8V, bo ksmn hacmi 7V olur.
Hacmi V olan ksmn doldurulmas 10 dakika srd-
ne gre, hacmi 7V olan ksmn doldurulmas 70 da-
kika srer.
ABC dik gen
|AC| = 10 cm
|AB| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, ABC geninin [BC]
etrafnda 360 dndrlmesi ile oluan geomet-
rik eklin hacminin ka cm
3
olduunu bulalm.
ABC dik geninde
pisagor uygulanrsa,
10
2
= 6
2
+ |BC|
2
|BC| = 8 cm
ABC geninin [BC]
etrafnda 360 dnd-
rlmesi sonucunda ta-
ban yarap 6 cm yk-
seklii 8 cm olan koni
elde edilir.

Hacim=
Taban Alan x Ykseklik
3
=
36 8
3
= 96 cm
3

tr.
A
B
C
10
6
zm
A
B C
10
6
rnek soru
KATI CSMLER
333
Uzayda sabit bir noktadan eit uzaklkta bulunan
noktalarn kmesine, kre yzeyi; kre yzeyi ile
snrlanan cisme de kre denir.
Sabit noktaya krenin merkezi, sabit uzakla da
krenin yarap uzunluu denir.
Krenin iki noktasn birletiren [CD] na, krenin
bir kirii; merkezden geen her kirie, krenin ap
denir.
ekilde, [AB] krenin apdr. Yarap uzunluklar
eit olan krelere, e kreler denir.
Merkezi O ve ap AB doru paras olan embere
de krenin byk emberi denir.
Yarap 10 cm olan bir kre, merkezinden 8 cm
uzaktan bir dzlemle kesiliyor.
Dzlemle krenin oluturduu ara kesit dairesinin
alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
[AB] oluan ara kesit dairesinin yarapdr.
OAB dik geninde pisagor teoremi uygularsak,
|OA|
2
= |OB|
2
+ |AB|
2
10
2
= 8
2
+ |AB|
2
|AB|
2
= 36 |AB| = 6 cm olur.
O halde,
oluan ara kesit dairesinin alan = r
2
= 6
2
= 36 cm
2
bulunur.
10
8
O
B
A
zm
rnek soru
C
D
B A
O
r
10.15Kre
KATI CSMLER
334
10.16Krenin yzey alan
Yarap r olan krenin yzey alan, en byk daire-
sinin alannn 4 katdr. Buna gre, krenin yzey
alan = 4
.
.
r
2
dir.
Yzey alan 100 cm
2
olan bir krenin en byk
dairesinin evresi ka cm dir?
Krenin yzey alan = 4
.
.
r
2
= 100/ = 4
.
/
.
r
2
100 = 4
.
r
2
= 25 = r
2
5 cm = r
O halde, en byk dairenin evresi = 2
.
.
r
= 2
.
.
5 = 10 cm
bulunur.
Yukarda, ular yarm kre eklinde olan silindirik
bir boya kab veriliyor.
Bu kabn yzey alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Kabn yzey alan, iki tane yarm krenin yzey alan
ile bir silindirin yan yzeyinin alannn toplamdr.
ki yarm kre, bir tam kreye eit olduundan kre-
sel yzeylerin alanlar toplam = 4
.
.
r
2
= 4
.
.
4
2
= 64 cm
2
dir.
Silindirik yzeyin alan = 2r
.
h
= 2
.
.
4
.
20
= 160 cm
2
dir.
O halde verilen kabn toplam yzey alan:
= 64 + 160
= 224 cm
2
bulunur.
Taban yarap 15 cm, ykseklii 36 cm olan bir dik
koninin iine yzeylere teet olacak ekilde bir kre
yerletirilmitir.
Buna gre, bu krenin yzey alannn ka cm
2
olduunu bulalm.
Koninin ykseklii |TO| = 36 cm ve
yarap |OB| = 15 cm olduundan
TOB dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa
|TB| = 39 cm bulunur.
|OB| = |NB| olduundan |NB| = 15 cm, dolaysyla
|TN| = 39 15 = 24 cm olur.
TMN ~ TBO olduundan
olur.
O halde, krenin yzey alan 4r
2
= 4
.
10
2
= 400
cm
2
bulunur.

=
=
=
=
r
r
r
r cm
15
24
36
15
2
3
3 30
10

| |
| |
| |
| |
MN
BO
TN
TO
=
B A
M
O
T
15
24
r
N
r
15
zm
rnek soru
zm
4 cm
4 cm
4 cm
4 cm
4 cm 4 cm
20 cm
rnek soru
zm
rnek soru
r
O
KATI CSMLER
335
Yarap r olan krenin hacmi
m
.
.
r
3
ifadesiyle bu-
lunur.
Yarap 6 cm olan yarm
kre eklindeki bir kap su
ile doludur.
Bu kaba yarap 3 cm olan bir demir bilye brakl-
dnda kapta ka cm
3
su kalacan bulalm.
Yarm kre eklindeki kabn hacmi =
P
.
m
.
.
r
3
=
P
.
m
.
.
6
3
= 144 cm
3
Kaba braklan krenin hacmi =
m
.
.
r
3
=
m
.
.
3
3
= 36 cm
3
O halde, kapta 144 36 = 108 cm
3
su kalr.
zm
rnek soru
r
O
10.17Krenin hacmi
1. Dikdrtgenler Prizmas
Hacim = Taban alan x Ykseklik
= a.b.c
Alan = 2(ab + ac + bc)
2. Kp
Hacim = Taban alan x Ykseklik = a
3
Alan = 6a
2
3. Dik gen Dik Prizma
Alan = bc + (a + b + c).h
4. Silindir
= r
2
.
h
Alan = 2rh + 2r
2
5. Kare Piramit
6. Koni
Hacim = x Taban alan x Ykseklik
=
.
r
2
.
h
Alan = ra + r
2
a
.
= r
.
360 (a, ve r arasndaki bant)
7. Kre
Hacim = r
3
Alan = 4r
2

4
3
O
r

1
3

1
3
r
h
a
T
A B
a
r
O
O
T
A A
a a
ra
B

Hacim=
1
3
x Taban alan x Ykseklik
=
1
3
x a h
Alan= a
2
22

2
+ 4
a h
2
= a + 2ah

h h
a
a
B
r
O
C
D
A
D
A
2r
h
A
D
B
C
O
r

=
b c
2
h

a
b
c
h
Cisim
kegeni =|KL|= a
2
+a
2
+a
2
=a 3
a
a
a
Cisim
kegeni
=| KL|= a
2
+b
2
+c
2
K
L
a
c
b
c
b
BU KONUDA ZETLE...
336
337
Kavrama Testi 1 ( 10.1 - 10.1 )
Kavrama Testi 2 ( 10.2 - 10.5 )
Kavrama Testi 3 ( 10.6, 10.11 - 10.14 )
Kavrama Testi 4 ( 10.7, 10.10 - 10.15, 10.17 )
1.
15 adet birim kpten oluturulan ekildeki yapnn
dik grnt (ortografik) izimleri aadakilerden
hangisidir?
2.
Yukardaki ekilde ortografik izimleri verilen yap-
nn izometrik zemine izimi aadakilerden hangisi-
dir?
3.
Yukardaki ekilde iki ynden ortografik izimi veri-
len yapda ka adet birim kp kullanlmtr?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
nden grnm stten grnm
A)
n
B)
n
C) D)
n
n
E)
n
nden
grnm
Sadan
grnm
stten
grnm
A)
B)
C)
D)
E)
nden
grnm
Sadan
grnm
stten
grnm
nden
grnm
Sadan
grnm
stten
grnm
nden
grnm
Sadan
grnm
stten
grnm
nden
grnm
Sadan
grnm
stten
grnm
nden
grnm
Sadan
grnm
stten
grnm
n
KAVRAMA TEST 1
338
4.
Yukarda verilen yapya en az ka birim kp eklenir-
se, kp eklinde bir yap elde edilir?
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
5. Aada verilen cisimlerden hangisinde kullanlan
kp says dierlerinden farkldr?
6.
Yukarda stten, sadan ve nden grnm verilen
cisimde ka tane kp kullanlmtr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
7.
Yukarda verilen yapnn sa taraf, yapnn n taraf
olsayd, grnm aadakilerden hangisi olurdu?
8. Bir yapnn stten grnm ve bu
yapy oluturmak iin kullanlan kp
says yandaki ekilde verilmitir.
Buna gre, bu yapnn sadan grnm aadaki-
lerden hangisidir?
A) B) C)
D) E)
4
1
3 2
A) B)
C) D)
E)
n
stten
grnm
Sadan
grnm
nden
grnm
A) B)
C) D)
E)
KATI CSMLER
339
A / B - C / C - D - C / B - D
1. Yzey kegeni 42 cm olan kpn tm ayrtlarnn
uzunluklar toplam ka cm dir?
A) 48 B) 60 C) 72 D) 84 D) 96
2.
ekildeki kpn bir kenar 2 cm dir.
Buna gre, Alan(ACG) ka cm
2
dir?
A) 4 B) 33 C) 23
D) 22 E) 2
3.
ekildeki dik gen dik prizmada |EF| = 12 cm,
|EB| = 10 cm ve Alan(ABED) = 150 cm
2
olduuna
gre, bu prizmann tabanlarnn alanlar toplam ka
cm
2
dir?
A) 84 B) 96 C) 108 D) 120 E) 132
4. ekildeki dik-
drtgenler priz-
masnda
|AB| = 15 cm
|BC| = 8 cm
|AE| = 4 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(HFB) ka cm
2
dir?
A) 30 B) 34 C) 42 D) 50 E) 56
5. ekildeki dikdrt-
genler prizmasnda
|AE| = 7 cm
|AB| = 24 cm
|BC| = 10 cm
Yukardaki verilere gre, Alan(AFGD) ka cm
2
dir?
A) 250 B) 240 C) 230 D) 220 E) 210
6. Bir ayrt 6 cm olan
ekildeki kpn bir
kesinden bir ayrt
2 cm olan bir kp
karlyor.
Buna gre, kpn yzey alan nasl deimitir?
A) 12 cm
2
artmtr. B) 6 cm
2
artmtr.
C) Deimemitir. D) 6 cm
2
azalmtr.
E) 12 cm
2
azalmtr.
2
6
G H
B A
E
F
10
C
D
24
7
H
G
C
15
B
A
E
D
F
8
4
10
F
E
B A
D
C
12
A
B
C
D
E
F
G
H
2
KAVRAMA TEST 2
340
7.
ekildeki dikdrtgenler prizmas ile bir ayrt 4 cm
olan kpn hacimleri eittir.
Dikdrtgenler prizmasnda |AB| = 24 cm ve
|CG| = 8 cm olduuna gre, |BC| = x ka cm dir?
A) B) C) 1 D) E) 2
8. ekildeki kare priz-
mada
|BC| = |GC| = 3 cm
|AB| = 6 cm
Yukardaki verilere gre, prizmann hacmi ka cm
3
tr?
A) 36 B) 42 C) 48 D) 54 E) 60
9.
Ykseklii 16 cm olan ekildeki ikizkenar dik gen
dik prizmann hacmi ile bir ayrt 4 cm olan kpn
hacmi eittir.
Buna gre, |AB| = x ka cm dir?
A) 22 B) 4 C) 42 D) 6 E) 62
10.
Yukardaki ekilde bir kpn anm verilmitir.
|KL| = 25 cm olduuna gre, bu kpn hacmi ka
cm
3
tr?
A) 8 B) 162 C) 27 D) 322 E) 64
11.
ekilde taban ayrtlar 5 cm olan bir kare dik prizma
verilmitir.
Kare dik prizmann yzey alan 290 cm
2
olduuna
gre, ykseklii ka cm dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
12.
Yukardaki ekilde bir kare dik prizmann alm
ekli grnmektedir.
|AB| = 52 cm ve |CD| = 13 cm olduuna gre, bu
prizmann hacmi ka cm
3
tr?
A) 240 B) 280 C) 300 D) 320 E) 360
A
5

2
B
13
C
D
5
5
K
L
25
F
16
E
B A
D
C
x
T S
P
R
K L
M
N
4
H
G
C
3
3
B A 6
E
D
F

3
2
1
2
1
3
4 K L 24
x
8
A B
C
G H
E
D
KATI CSMLER
341
A - D - C / B - A - C / A - D - B / A - D - C
1. Yanal alan 160 cm
2
olan dik silindirin taban ap
10 cm olduuna gre, ykseklii ka cm dir?
A) 10 B) 12 C) 15 D) 16 E) 18
2. Hacmi 300 cm
3
olan bir dik silindirin ykseklii
12 cm olduuna gre, taban yarap ka cm dir?
A) 2A B) 3 C) 2C D) 4 E) 5
3.
Yukarda verilen dik silindirin ierisinde 50 cm
3
su
vardr. Bu silindir ierisine 40 cm
3
daha su ilave
edilirse suyun ykseklii 9 cm oluyor.
Buna gre, ilk durumda suyun ykseklii ka cm dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
4.
ekilde taban merkezi O noktas olan dik silindirin
iine taban ap [OA] olan bir dik silindir yerletiril-
mitir.
|BC| = |AB| ve kk silindirin hacmi 30 cm
3
oldu-
una gre, byk silindirin hacmi ka cm
3
tr?
A) 240 B) 260 C) 280 D) 300 E) 320
5. ekildeki dik silindirin ierisin-
de MOKL dikdrtgeni verilmi-
tir.
Alan(MOKL) = 75 cm
2
O ve K noktalar taban dairelerinin merkezleri ol-
duuna gre, silindirin yanal alan ka cm
2
dir?
A) 120 B) 150 C) 175 D) 225 E) 300
6. ABCD dikdrtgen
|AB| = 12 cm
|BC| = 4 cm
ABCD dikdrtgeni [AD] kenar etrafnda 360 dn-
drlrse oluan silindirin yzey alan ka cm
2
dir?
A) 384 B) 372 C) 360 D) 348 E) 336
7.
Yukardaki ekilde taban merkezi O noktas olan si-
lindir tamamen su ile doludur. Bu su, taban ayrtlar
12 cm ve 6 cm olan bir dikdrtgenler prizmasnn ii-
ne boaltldnda su L noktasna kadar ykseliyor.
|OA| = 4 cm ve |AB| = 9 cm olduuna gre,
|LF| = x ka cm dir?
A) 2 B) C) D) E)

2

3
2
6
12
x
D E
F
L
4
9
O A
B
A B
C
D
4
12
K
L
M
O
A O
B
C
A B
C D
KAVRAMA TEST 3
342
8. ekildeki dik silindirden
taban merkez as 120
olan bir para kesilerek
kartlmtr.
|O
1
B| = 6 cm , |BC| = 15 cm
Buna gre, kalan ksmn hacmi ka cm
3
tr?
A) 280 B) 320 C) 360
D) 400 E) 480
9. ekildeki dik konide
|AC| = 210 cm
|OC| = 2 cm
Yukardaki verilere gre, koninin hacmi ka cm
3
tr?
A) 8 B) 9 C) 12 D) 15 E) 18
10. Yandaki yarm koni, bir dik
koninin tepe noktasndan
geen ve tabana dik olan bir
dzlemle kesilmesinden el-
de edilmitir.
|OB| = 6 cm ve taral TAB geninin alan 48 cm
2
olduuna gre, yarm koninin yzey alan ka cm
2
dir?
A) 24 + 78 B) 24 + 60 C) 48 + 78
D) 48 + 60 E) 48 + 48
11. ABC dik gen
[AC] [BC]
|AC| = 9 cm
|BC| = 4 cm
ABC geni [AC] kenar etrafnda 360 dndrlrse
oluan cismin hacmi ka cm
3
tr?
A) 48 B) 42 C) 36 D) 30 E) 24
12.
ekildeki ykseklii h
1
ve yarap 2r olan silindir
ile ykseklii h
2
ve yarap 3r olan koninin hacim-
leri eittir.
Buna gre, oran katr?
A) B) C) D) E)
13. Silindir biimindeki bir barda-
n iine, taban ve ykseklii
bardankine eit olan dik bir
koni ekildeki gibi yerletiril-
mitir.
Bardak balangta su ile dolu olduuna gre, taan
suyun hacmi kalan suyun hacminin kata kadr?
A)
Q
B)
P
C)
b
D)
a
E)
g

3
4
4
5
5
4
4
3
3
2

hh
hh
11
22
3r
h
2
h
1
2r
A
B C
9
4
A
B
T
O
6
A
B
C
210
O
2
120
A
B
C
O
1
O
2
15
6
KATI CSMLER
343
D - E - C - A / B - A - A / C - A - E / A - E - B
1. ekildeki piramidin
tm ayrtlar e uzun-
luktadr.
|AB| = 4 cm olduuna gre, piramidin yzey alan
ka cm
2
dir?
A) 32C B) 24C C) 20C D) 16C E) 12C
2. ekilde tm ayrtlar
birbirine eit olan kare
dik piramit verilmitir.
evre(ABCD) = 24 cm olduuna gre, piramidin
yanal alan ka cm
2
dir?
A) 363 B) 323 C) 283
D) 243 E) 203
3. Bir dik piramidin taban alan 18 cm
2
ve ykseklii 8
cm olduuna gre, hacmi ka cm
3
tr?
A) 144 B) 120 C) 96 D) 60 E) 48
4.
ekilde O merkezli yarm kreden O merkezli ko-
ni karlyor.
|OA| = 3 cm olduuna gre, kalan hacim ka cm
3
tr?
A) 9 B) 10 C) 12 D) 15 E) 18
5.
Boyutlar 3 cm, 4 cm ve 8 cm olan dikdrtgenler
prizmasndan (E, AFH) piramidi kesilip alnyor.
Buna gre, kalan ksmn hacmi ka cm
3
tr?
A) 56 B) 60 C) 68 D) 72 E) 80
6. ekildeki kare dik piramit-
te
[TH] [BC]
|TH| = 10 cm
Piramidin yanal alan 240 cm
2
olduuna gre, hac-
mi ka cm
3
tr?
A) 336 B) 360 C) 384 D) 408 E) 432
T
A B
C
10
H
D
A
B
C
D
E
F
G
H
3
8
4
A
B
O
3
T
A B
C
D
D
C
A B 4
KAVRAMA TEST 4
344
7. |AB| = 12 cm
|BL| = 2 cm
|AE| = 6 cm
|EH| = 3 cm
|EK| = 6 cm
|MG| = 1 cm
ekildeki dikdrtgenler prizmasndan gen piramit
kesilip karlyor.
Buna gre, kalan cismin hacmi ka cm
3
tr?
A) 192 B) 200 C) 208 D) 216 E) 224
8. Yzey alan 256 cm
2
olan krenin ap ka cm dir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 12 E) 16
9.
ekildeki kre merkezinden 3 cm uzaklkta bir dz-
lemle kesiliyor.
Oluan arakesitin alan 27 cm
2
olduuna gre, k-
renin hacmi ka cm
3
tr?
A) 270 B) 288 C) 306 D) 324 E) 342
10. ekilde yarm kre
ile bir dik koni ve-
rilmitir.
|OC| = 2|OB|
|BC| = 35 cm
Yukarda verilenlere gre, tm eklin hacmi ka cm
3
tr?
A) 54 B) 48 C) 42 D) 36 E) 30
11.
ekilde ABCD dikdrtgeni ve B merkezli eyrek em-
ber verilmitir.
Yukardaki ekil [AE] etrafnda 360 dndrldn-
de oluan cismin hacmi ka cm
3
tr?
A) 63 B) 75 C) 81 D) 87 E) 96
12.
ekilde
V
i kesilip karlan O merkezli bir kre ve-
rilmitir.
Kalan ksmn hacmi 252 cm
3
olduuna gre, kre-
nin yarap ka cm dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
O
D C
A B
5
3
E
A B
O
C
35
O
H G
C
A B
E
L
D
6
K
M
2
12
1
3
6
F
KATI CSMLER
345
D - A - E / A - E - C / C - E - B / D - A - D
1. Cisim kegeninin uzunluu 33 cm olan bir kpn
yzey alan ka cm
2
dir?
A) 72 B) 66 C) 60 D) 54 E) 48
2.
Yanal alan 190 cm
2
olan ekildeki gen dik priz-
mada |FD| = |FE| = 6 cm ve |EB| = 10 cm olduuna
gre, |AB| = x ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
3. ekildeki dikdrtgenler
prizmasnda
|AB| = 3 cm
|BC| = 2 cm
|AE| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, dik prizmann yzey alan
ka cm
2
dir?
A) 120 B) 114 C) 108 D) 100 E) 92
4. ekilde bir kpn anm veril-
mitir.
ekil kapatlp kp haline getirildiinde taral yzeyin
karsna numaralandrlm yzeylerden hangisi ge-
lir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
5. ekilde
|BC| = 8 cm
|AB| = 24 cm
|EK| = 10 cm
|KA| = 6 cm
Yukarda verilen dikdrtgenler prizmas eklindeki
kapta 6 cm yksekliinde su bulunmaktadr.
Bu kap, taban BCGF olacak ekilde evrilirse suyun
ykseklii ka cm olur?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
6.
Bir ayrt 8 cm olan bir kpten taban ayrtlar 3 er
cm ve ykseklii 8 cm olan bir kare dik prizma oyu-
larak kpten karlyor.
Geriye kalan cismin yzey alan ka cm
2
dir?
A) 422 B) 430 C) 442 D) 450 E) 462
3
8
H G
C
B A
E
F
6
24
8
D
K
10
1 2 3
4
5
H G
C
B A
8
E
F
3
2
D
F
D E
B A
C
10
6
6
x
GENEL TEKRAR TEST
346
7. ekildeki dikdrtgenler
prizmasnda
|BE| = 7 cm
|BC| = 4 cm
|BG| = 8 cm
A) 22 B) 2 C) 3 D) 2 E) 1
8.
ekildeki 15 birim kple oluturulmu cismin tm
yzeyleri bir kat karton ile kaplanmtr.
Buna gre, bu i iin ka birimkare karton kullanl-
mtr?
A) 50 B) 52 C) 54 D) 58 E) 60
9.
Kenarlar 10 cm ve 16 cm olan dikdrtgen eklinde-
ki bir kartonun kelerinden bir kenar 2 cm olan
kareler kesiliyor.
Kalan ksm krmz izgiler boyunca katlandnda
elde edilen st ak prizmann hacmi ka cm
3
tr?
A) 120 B) 132 C) 144 D) 156 E) 168
10.
Taban ayrtlarndan biri 12 cm ve ykseklii 40 cm
olan ekenar gen dik prizma biimli kap, su ile
doldurulup ekildeki gibi yerletirildiinde, su
seviyesi [LK] nn hizasnda oluyor.
|AL| = |LB| olduuna gre, bu kap ABC yzeyi yere
gelecek ekilde evrildiinde suyun ykseklii ka
cm olur?
A) 24 B) 28 C) 30 D) 32 E) 35
11. ekildeki ekenar gen
dik prizmann ykseklii
taban evresinin yarsna
eittir.
Bu prizmann alt ve st tabannn alanlar toplam
83 cm
2
olduuna gre, hacmi ka cm
3
tr?
A) 363 B) 303 C) 283 D) 243 E) 203
12. ekildeki dik gen dik
piramitte
[AB] [BC]
[AB] [BD]
[DB] [BC]
|AB| = 10 cm
|BC| = 12 cm
|DC| = 15 cm
Yukardaki verilere gre, piramidin hacmi ka cm
3
tr?
A) 168 B) 180 C) 192 D) 204 E) 216
A
D
B C 12
15
10
F
D E
B A
C
A
12
C
B
E
F
D
M
40
K
L
D C
A B
10
16
2
H G
E
F
A B
C
D
7
x
4
8
KATI CSMLER
347
13. ekildeki kare dik piramitte
|TA| = 17 cm
|AB| = 16 cm
Yukardaki verilere gre, piramidin yzey alan ka
cm
2
dir?
A) 768 B) 760 C) 752 D) 744 E) 736
14.
ekildeki gibi ters evrilmi olan kare dik piramit bi-
imli kap yksekliinin yarsna kadar su doldurul-
mutur.
Buna gre, kabn bo ksmnn hacmi dolu ksmnn
hacminin ka katdr?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 7 E) 8
15.
Taban yarap 3 cm olan dik silindirin ierisinde
5 cm yksekliinde su vardr. Silindirin ierisine bir
ayrt 3 cm olan kp eklinde bir demir cisim atlyor.
Buna gre, su seviyesi ka cm ykselir?
A) B) C) D) E)
16. ekildeki dik silindirde
|AB| = 12 cm
|OA| = 6 cm
Yukarda tamam su dolu verilen silindir taban dzle-
mi ile ka derecelik a yapacak ekilde eilirse iin-
deki suyun yars dklr?
A) 30 B) 45 C) 50 D) 60 E) 75
17.
Yksekliklere ve taban merkezleri ayn olan i ie iki
dik silindirden iteki su ile doludur. teki silindir ta-
banna yakn bir noktadan deliniyor ve ara blmeye
olan su ak, su seviyesi sabitleninceye kadar devam
ediyor.
Byk silindirin yarap kk silindirin yarapnn
4 kat olduuna gre, yeni su seviyesi silindirin yk-
sekliinin ka katdr?
A) B) C) D) E)
18. ekildeki dik silindirde
|DE| = 8 cm
|AE| = 12 cm
Yukardaki silindir dz konuma getirildiinde suyun
ykseklii ka cm olur?
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
A
B
C
D
E
8
12

1
18
1
16
1
12
1
9
1
8
A O
B
12
6

3
4
3
2
4
5
3
A
B
C D
K
T
A B 16
C
17
D
348
KATI CSMLER
19. ekildeki dik koninin
ierisine bir dik silin-
dir yerletirilmitir.
|KB| = |BD|
Koni ile silindirin taban merkezleri O noktas olduu-
na gre, koninin hacminin silindirin hacmine oran
katr?
A) 4 B)
C) 3 D)
E) 2
20. Taban yarap 8 cm
ve ykseklii 15 cm
olan bir dik koniden
taban yarap 8 cm
ve ykseklii 6 cm
olan bir koni oyularak
karlyor.
Geriye kalan cismin yzey alan ka cm
2
dir?
A) 56 B) 108 C) 160 D) 196 E) 216
21.
Yukardaki ekil II, ekil I de verilen dik koninin a-
nmdr.
Buna gre, m(ATA
) = ka derecedir?
A) 36 B) 45 C) 60 D) 72 E) 75
22. ekildeki dik koniye su
doldurulmaktadr. Ko-
ninin ykseklii 5h dir.
3h lk ykseklie kadar su doldurulmas 27 dakika
srdne gre, koninin geri kalan ksm ka dakika-
da dolar?
A) 98 B) 105 C) 112 D) 118 E) 125
23.
ekilde bir silindir ve bir kre verilmitir.
|O
1
A| = 23 cm , |O
2
C| = 3 cm
Silindir ile krenin hacimleri eit olduuna gre,
|AB| = x ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
24. ekildeki kare dik prizma-
nn iine, prizmann tm
yzeylerine ve birbirine
teet olacak ekilde iki k-
re yerletirilmitir.
Prizmann ykseklii 12 cm olduuna gre, kreler-
den birinin hacmi ka cm
3
tr?
A) 30 B) 36 C) 42 D) 48 E) 60
H G
E
F
C
O
A B
O
2
3
C
B
A
x
O
1
23
2h
3h
2
O A B
T
12
ekil I ekil II
T
A A' B
2
A
O
B
K
C D
KATI CSMLER
349
D - C - E / B - A - E / E - A - C / C - D - B / E - D - B / B - D - D / D - E - C / A - B - B
1.
ekildeki dik koni, tabana paralel bir dzlemle kesi-
liyor.
Meydana gelen kesik koninin ykseklii, balang-
taki dik koninin yksekliinin
a
kat olduuna gre,
balangtaki dik koninin hacmi, kesik koninin hac-
minin ka katdr?
A) B) C) D) E)
(SS 2004)
2.
Yarap uzunluu 6 cm olan yarm daire biimindeki
kt paras, A
1
ve A
2
noktalar ekildeki gibi
akacak biimde bklerek tepesi O noktas olan
bir dik koni oluturuluyor.
Bu koninin taban alan ka cm
2
dir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
(SS 2009)
3.
ekildeki dikdrtgenler prizmasnn farkl yz-
nn alanlar cm
2
trnden zerlerine yazlmtr.
Bu prizmann hacmi ka cm
3
tr?
A) 200 B) 210 C) 240 D) 260 E) 280
(SS 2007 Mat-2)
4. Yarap 3 cm olan O merkezli kre iine, ekseni
kre merkezinden geen 1 cm yarapl dik dairesel
silindir aadaki gibi yerletiriliyor.
Bu silindirin hacmi ka cm
3
tr?
A) B) 3 C) 33
D) 42 E) 9
(SS 2008)
5. Yukarda, ABCDEF gen
tabanl dik prizmas ile, k-
eleri bu prizmann ayrtla-
r zerinde olan MLEK pi-
ramidi verilmitir.
[ML] // [DF],
=
Q
,
=
Q
olduuna gre, oran katr?
A) B) C) D) E)
(SS 2001)
6. ABCDEFGH kp
AKLMTSRN kp
|AB| = a cm
|AK| =
Bir kenar a cm olan ii dolu tahta bir kpn kesin-
den, bir kenar olan bir kp kesilerek kartlyor.
Geriye kalan byk kp parasnn alannn, kk
kpn alanna oran katr?
A) 9 B) 12 C) 18 D) 27 E) 36
(SS 2002)

a
3

a
3
cm
H
G
E
F
C
B
A
K
M
L
R
D
N
T
S

1
27

1
36

1
49

1
64

1
81

HHaacciimm((MMLLEEKK))
HHaacciimm((AABBCCDDEEFF))

| EK|
| EB|

| ME|
| DE|
D F
M L
E
K
A
B
C

3
2
O
30
42
35
A
2
A
1 O 6
A
2
A
1
O

3
2

9
4

27
8

27
26

64
27
SORULMU SORULAR
350
7.
ekildeki gibi, koni biiminde bir kapak ile koni bii-
minde bir gvdeden oluan kapakl bir cisim yapla-
caktr. Kapak koninin yanal ayrt 3 cm, yanal alan
24 cm
2
dir.
Gvde koninin yanal ayrt 12 cm olduuna gre, ya-
nal alan ka cm
2
dir?
A) 96 B) 108 C) 116 D) 150 E) 384
(SS 2003)
8.
ekildeki gibi 6 blml ve taban kare olan kapakl
bir karton kutu yaplacaktr.
Bu kutunun ykseklii 5 cm, tabannn bir kenarnn
uzunluu 20 cm olacana gre, ka cm
2
karton ge-
reklidir?
A) 1000 B) 1100 C) 1200
D) 1400 E) 1500
(SS 2003)
9.
Yukarda bir kpn anm verilmitir.
Kpn st yzeyinde siyah kare bulunduunda alt
yzeyindeki karede hangi harf bulunur?
A) a B) b C) c D) d E) e
(YGS 2010)
10. Ykseklii 10 cm olan dik silindir biimindeki bir su
barda tmyle su doludur. Suyun 25 cm
3
boal-
tldnda su ykseklii 2 cm azalmaktadr.
Buna gre, tmyle dolu bardakta ka cm
3
su bulu-
nur?
A) 125 B) 135 C) 150 D) 225 E) 250
(SS 2005)
11.
Bir kenar uzunluu 16 cm olan kare eklindeki karto-
nun kelerinden bir kenar uzunluu 3 cm olan birer
kare kesilerek kartlyor ve kalan karton paras kv-
rlarak ekildeki gibi st ak biri kutu yaplyor.
Bu kutunun hacmi cm
3
tr?
A) 200 B) 240 C) 250 D) 300 E) 360
(SS 2006 Mat-1)
12.
ekildeki gibi, taban yarap 1 metre, ykseklii 2
metre olan dik koni biimindeki bir su deposuna bir
musluktan sabit hzla su aktlyor.
Depoda biriken suyun derinlii x metre olduunda,
depoda biriken suyun hacmi x trnden ka met-
rekp olur?
A) B) C)
D) E)
(SS 2006 Mat-2)

x
3
3

x
4
3

x
6
3

x
9
3

x
12
3
2
x
1
a b
c
d e
3
12
KATI CSMLER
351
B - D - B / D - A - A / A - E - A / A - D - A
1.
ekildeki dzgn altgen dik prizma biimli kabn ta-
ban ayrtlar 6 ar cm, ykseklii 12 cm dir.
Bu kabn iine tm ayrtlar 3 er cm olan ekenar -
gen dik prizmalardan en ok ka tane sdrlabilir?
A) 36 B) 60 C) 72 D) 84 E) 96
2.
Birbirine e silindir eklindeki plastik cisimlerden I. si
tabana paralel bir dzlemle, II. si tabana dik ve taban
merkezinden geen bir dzlemle kesiliyor.
I. silindirde oluan arakesitin alan 16 cm
2
, II. silin-
dirde oluan arakesitin alan 160 cm
2
olduuna gre,
bu cisimlerden birinin hacmi ka cm
3
tr?
A) 280 B) 300 C) 320
D) 340 E) 360
3. ekildeki O mer-
kezli daire dilimin-
de
|AO| = 15 cm
m(AOB) = 144
Bu dilimle oluturulan koninin ykseklii ka cm dir?
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
4.
Yukardaki ekilde bir kare dik piramidin anm
verilmitir.
|BC| = 10 cm ve |TH| = 13 cm olduuna gre, bu
piramidin hacmi ka cm
3
tr?
A) 360 B) 400 C) 440 D) 480 E) 540
5. ekildeki dikdrtgen
dik piramidin cisim
ykseklii 12 cm dir.
|AB| = 18 cm ve |BC| = 10 cm olduuna gre, pira-
midin yanal alan ka cm
2
dir?
A) 384 B) 390 C) 396 D) 402 E) 408
6.
ekildeki kpte |AB| = 6 cm olduuna gre,
Alan(ACH) ka cm
2
dir?
A) 6C B) 8C C) 9C D) 12C E) 18C
A B
C
G
D
H
E
F
6
T
A B 18
C
D
10
T
B
H
C
D
13
10 C B
A
B
O
A
B
144
15
I II
12 cm
6 cm
3
3
SORULAR
352
E - C - A / B - A - E
353
BLG ve BECERLER
Bir yapnn izometrik ve ortografik izimini yapabilme
gen prizma, dikdrtgenler prizmas, kare prizma ve kp tanmlayabilme
Prizmalarn alanlarn ve hacimlerini hesaplayabilme
Prizmann iki ayrt zerindeki iki nokta arasndaki mesafeyi hesaplayabilme
Dzlemsel bir ekilden prizma oluturabilme
Prizmalarn almlarn izebilme
Yzey kegeni ve cisim kegeni uzunluklarn hesaplayabilme
Silindirin yanal alann ve taban alann hesaplayabilme
Silindirin hacmini hesaplayabilme
gen piramit ve kare piramidi tanmlayabilme
Piramitlerin alanlarn ve hacimlerini hesaplayabilme
Kesik piramidin alann ve hacmini hesaplayabilme
Koninin ak eklini izebilme
Koninin alann ve hacmini hesaplayabilme
Krenin yzey alann ve hacmini hesaplayabilme
11
NOKTANIN ANALT
VE ANALTK
DZLEMDE VEKTRLER
Dik koordinat sistemi noktalarn adresini buldurur.
ki nokta arasndaki uzaklk
Say dorusu
Bir dorusu parasn belli bir oranda iten blen noktay bulma
Bir doru parasnn orta noktasnn koordinatlar
genin arlk merkezinin koordinatlar
Bir doru parasnn belli bir oranda dtan blen noktay bulma
Analitik dzlemde okgenler
Vektrleri tanyoruz.
YRNGEDEK KAVRAMLAR
356
dik koordinat sistemi s. 357
x ekseni s. 357
y ekseni s. 357
bir noktann koordinat s. 357
apsis s. 357
ordinat s. 357
orijin s. 357
Reel saylarla bire bir elenmi dorulara say do-
rusu (say ekseni) denir.
ekildeki Ox dorusunda O noktas balang
noktas olarak kabul edilir. Balang noktasnn
sana pozitif saylar soluna negatif saylar yazlr.
Say dorusu zerinde seilen her noktaya bir reel
say karlk gelir. Say dorusu zerindeki noktala-
ra karlk gelen saylara noktalarn koordinat de-
nir ve A(1), B(2), A
(1), B
(2), ..... olarak ifade edi-

lir.
Say dorusu zerindeki A noktasnn koordinat
x olduu iin |OA| = x, B noktasnn koordinat y
olduu iin |OB| = |y| dir.
Bu iki nokta arasndaki uzaklk |AB| = |x y| ek-
linde bulunur.
A(1) ve B(4) noktalar veriliyor.
Buna gre, [AB] nin uzunluunu bulalm.
|AB| = |1 (4)| = |1 + 4| = 5 birim olur.
A(3) ve B(6) ise, |AB| uzunluunun ka birim ol-
duunu bulalm.
|AB| = |3 (6)| = |3 + 6| = 9 birim olur.
zm
x
O A B
rnek soru
zm
rnek soru
0 x y
O A B
x
0 1 2 3 4 1 2 3 4
O A B C D A
NOKTANIN ANALT VE
ANALTK DZLEMDE VEKTRLER
11.1 Say dorusu
Balang noktasnda birbirine dik olan iki say
dorusunun oluturduu sisteme dik koordinat
sistemi denir.
ekilde,
x e yatay eksen (apsisler ekseni veya Ox ekseni)
denir.
y ye dey eksen (ordinatlar ekseni veya Oy ek-
seni) denir.
O noktasna balang noktas (orijin) denir.
Dik koordinat sisteminin belirttii dzleme ise
analitik dzlem denir.
Analitik dzlemin zerindeki her noktaya R x R
kmesinin bir eleman, R x R kmesinin her ele-
manna da dzlemde bir nokta karlk gelir.
Dik koordinat dzleminde her noktann bir koordi-
nat vardr. Her bir nokta ikililer eklinde ifade edi-
lir ve A(a, b) eklinde gsterilir. a ya A noktas-
nn apsisi b ye A noktasnn ordinat denir.
O
y
x
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
1 2 3 4 5 5 4 3 2 1
11.2 Dik koordinat sistemi noktalarn adresini buldurur.
357
NOKTANIN ANALT VE ANALTK DZLEMDE VEKTRLER
358
A(2, 1), B(2, 2), C(0, 3), D(4, 0) ve E(2, 3)
noktalarn koordinat sisteminde gsterelim.
Apsisi sfr olan noktalar y ekseni zerinde, ordi-
nat sfr olan noktalar x ekseni zerindedir.
Analitik dzlemde A(a, b) noktas verilsin.
A noktas,
I. blgede ise, a > 0 ve b > 0
II. blgede ise, a < 0 ve b > 0
III. blgede ise, a < 0 ve b < 0
IV. blgede ise, a > 0 ve b < 0
olur.
Analitik dzlemde,
apsisi de ordinat da pozitif olan noktalar birinci
blgededir.
apsisi negatif, ordinat pozitif olan noktalar ikin-
ci blgededir.
apsisi de ordinat da negatif olan noktalar n-
c blgededir.
apsisi pozitif, ordinat negatif olan noktalar dr-
dnc blgededir.
a ve b reel saylardr.
A(a, b) noktas analitik dzlemin ikinci blgesin-
de olduuna gre, B(a, b), , D(a
2
, b),
E(a b, b) noktalarnn analitik dzlemin hangi
blgelerinde olduunu bulalm.
A(a, b) noktas ikinci blgede olduuna gre, a ne-
gatif (a < 0), b pozitif (b > 0) bir saydr. Bu durum-
da a > 0, b < 0 dr.
B(a, b) (+, +) olduundan B noktas I. blge-
dedir.
(, ) olduundan C noktas III. bl-
gededir.
D(a
2
, b) (+, ) olduundan D noktas IV. bl-
gededir.
E(a b, b) (, +) olduundan E noktas II. bl-
gededir.
A(a,b) noktas koordinat dzleminde 3. blgede
bulunduuna gre, (a, b) ikilisi aadakilerden
hangisidir?
A) (1,2) B) (2, 3) C) (2, 3)
D) (1, 1) E) (0, 4)
(SS 1995)
a < 0
b < 0
A(a, b) = A(1, 1)
olabilir.
Cevap: D
y
x
A(a, b)
O
zm
rnek soru

C
a
b
,b
[
\
|

)
j
zm

CC
aa
bb
,, bb
[
\
|

)
j
rnek soru
O
y
x
I. blge II. blge
IV. blge III. blge
x > 0, y > 0 x < 0, y > 0
x > 0, y < 0 x < 0, y < 0
O
4
3
2
1
1
2
3
4
1 2 3 4 4 3 1
C
B(2, 2)
E(2, 3)
D
A(2, 1)
y
x
2
zm
rnek soru
359
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalar arasndaki uzakl
hesaplayalm.
|AC| = x
2
x
1
|BC| = y
2
y
1
ACB dik geninde pisagor teoremi uygularsak,
|AB|
2
= |AC|
2
+ |BC|
2
= (x
2
x
1
)
2
+ (y
2
y
1
)
2
A ile B noktalar arasndaki uzaklk
olur.
A(1, 3) ve B(4, 7) noktalar arasndaki uzakl bu-
lalm.
|AB| =
A(3, 2) ve B(a, 3) noktalar veriliyor.
|AB| = 13 birim olduuna gre, a deerlerini bula-
lm.
|AB| =
(Her iki tarafn karesini ala-
lm.)
169 = (a 3)
2
+ 25
144 = (a 3)
2
a 3 = 12 veya a 3 = 12
a = 15 a = 9 bulunur.
A(2, 1), B(a, 3) ve C(3, 7) noktalar veriliyor.
|AB| = |BC| olduuna gre, a reel saysn bula-
lm.
|AB| = |BC| ise,
Birim karelere b-
lnm bir kt ze-
rinde A, B, C, D, E, K,
L noktalar ekildeki
gibi iaretlenmitir.
Bu kareli kda A,
B, C, D, E noktalarn-
dan biri orijin olacak biimde bir dik koordinat sistemi
yerletiriliyor.
K ve L noktalarnn orijine uzaklklar eit olduu-
na gre, orijin aadakilerden hangisidir?
A) A B) B C) C D) D E) E
(SS 2006)
A B
C
D E
K
L
rnek soru

(a2) + 3(1) = (3a) +(73)
(a2) +4 =(3
2
2
2 2
2 2
( )
aa) +4
a 4a+4+ 16 = 96a+ a + 16
6a4a= 94
2a=5
a=
2 2
2 2
55
2
bulunur.
zm
rnek soru

(13) = (a3) +25
2 2
2
( )
x x + y y = (a3) +(32)
= (a3) +25
2 1
2
2 1
2
2 2
2
( ) ( )
zm
rnek soru

x x + y y = (4 1) +(73)
= 3 +4
= 25 =5b
2 1
2
2 1
2
2 2
2 2
( ) ( )
iirim bulunur.
zm
rnek soru

| | ( ) ( ) AB x x y y = +
2 1
2
2 1
2
y
x
y
2
y
1
x
2
x
1
B
A
C
y
2
y
1
x
2
x
1
11.3 ki nokta arasndaki uzaklk
C noktas orijin alndnda, K nin koordinatlar (4, 3)
ve L nin koordinatlar (5, 0) olur.
Bu durumda |CK| = birim ve
|CL| = birim olur.
O halde, C noktas orijin olmaldr.
Cevap C
(3,0) ve (8,5) noktalarna eit uzaklkta olan ve
y ekseni zerinde bulunan noktann ordinat (y)
katr?
A) 6 B) 4 C) 0 D) 2 E) 8
(SS 1996)
Cevap: E
ekildeki dik koordinat
sisteminin eksenleri ze-
rindeki A ve B noktalar-
n birletiren [AB] doru
parasnn uzunluu 12
cm dir.
OAB geninin kenarortaylar K(x, y) noktasn-
da kesitiine gre, x
2
+ y
2
toplam katr?
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 25
(SS 2007)
K noktasndan geen [OC]
kenarortaydr.
|BC| = |CA| = |OC| = 6 cm
dir.
Buna gre, |OK| = 4 cm,
|KC| = 2 cm olur.
KOD dik geninde pisagor bants uygulanrsa,
x
2
+ y
2
= 4
2
x
2
+ y
2
= 16 bulunur.
Cevap C
K
y
x
A
B
O
x
y
4
2
6
C
6
D
zm
K(x, y)
y
x
A
B
O
rnek soru

C(0, y), CA = CB
(0+3) +(y0) = (08) +(y5)
9+y
2 2 2 2
22 2
=64+y 10y+25
10y =80
y =8
y
x
C(0, y)
B(8, 5)
A(3, 0)
zm
rnek soru

5 +0 =5
2 2

4 +3 =5
2 2
zm
360
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalar verilsin. [AB] n k
orannda iten blen C(x
0
, y
0
) noktasnn koordi-
natlarn bulalm.
ekilden; ADC ~ CEB (A.A. benzerlik teoremi)

AD
CE
=
DC
EB
=
AC
CB
=k dir.
AD
CE
=
x x
x x
=k
DC
EB
=
y
0 1
2 0
00 1
2 0
y
y y
=k olur.

CA
CB
=k olsun.
y
x
y
0
y
1
x
0
x
1
y
2
y
0
x
2
x
0
x
2
y
2
O
y
0
y
1
x
0
x
1
A
D
C
B
E
11.4 Bir doru parasn belli bir oranda iten blen noktay bulma
361
[AB] zerinde A(2, 3), B(x, y) ve C(4, 4) noktalar
veriliyor.
olduuna gre, x + y toplamn bulalm.
1. Yol :
2. Yol :
|AC| = k ve |BC| = 2k alnrsa,
Apsisler arasnda A noktasndan C noktasna k
iin 2 birim art var ise, C noktasndan B noktas-
na 2k iin 4 birim art olur.
Buna gre, x = 4 + 4 = 8 olur.
Ordinatlar arasnda A noktasndan C noktasna k
iin 1 birim art var ise, C noktasndan B noktas-
na 2k iin 2 birim art olur.
Buna gre, y = 4 + 2 = 6 olur.
x + y = 8 + 6 = 14 bulunur.
A(1, 3), B(4, 0) noktalar veriliyor. [AB] zerinde bir
C(x, y) noktas alnyor.
olduuna gre, C noktasnn apsisi (x)
katr?
A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4
(SS 1991)
1. Yol :
(Apsislerin fark alnrken ayn ynde alnmasna dik-
kat ediniz.)
2. Yol :
|CA| = k alnrsa, |CB| = 2k alnr.
Apsisler arasnda, A noktasndan B noktasna 3k
iin 3 birim art var ise, A noktasndan C noktas-
na k iin 1 birim art olur.
Buna gre, x = 1 + 1 = 2 olur.Ordinatlar arasnda da
ayn yntemle ilem yaplabilir.
Cevap: A

CA
BC
=
1
2
A(1, 3) C(x, y) B(4, 0)
k 2k
3 birim art
3 birim azalma

CA
BC
=
1
2
x- 1
4- x
=
1
2
2x- 2= 4- x
3x=6 x= 2
(1, 3)
A
C
B
(x, y)
(4, 0)
zm

CCAA
BBCC
==
11
22
rnek soru
C(4, 4) B(x, y) A(2, 3)
k 2k
1 birim artm
2 birim artm

AC
CB
=
1
2
2 4
4x
=
1
2
4= 4x x=8
3 4
4 y
=
1
2
2= 4 y y
==6 bulunur.
zm

AACC
BBCC
==
11
22
C(4, 4) B(x, y) A(2, 3)
rnek soru
362
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalar verilsin.
[AB] nin orta noktas C(x
0
, y
0
) olsun.
A(2, 7) ve B(10, 11) noktalar veriliyor.
Buna gre, [AB] nin orta noktasnn koordinatla-
rn bulalm.
[AB] nn orta noktas C(a, b) olsun.
C(4, 9) bulunur.
U noktalar A(2, 10) ve B(a, 4) olan [AB]
doru parasnn orta noktas C(3, b) olduuna
gre, a + b toplamn bulalm.
a + b = 8 + 7 = 15 bulunur.
Koordinat dzlemi zerindeki bir paralelkenarn
ke noktalar arasndaki ilikiyi bulalm.
Paralelkenarda kegenler birbirini ortalar. Bundan
dolay, |DE| = |EB| ve |AE| = |EC| dir.
E(a, b) olsun.
bulunur.
Kelerinin koordinatlar A(5, 2), B(7, 5) ve
C(3, 4) olan genin [AC] kenarna ait kenaror-
tayn uzunluu, V
b
ka birimdir?
[AC] nin orta noktas D(x
0
, y
0
) ise,

x =
5+3
2
= 4
y =
2+4
2
= 1 olur.
Ohalde, V = (74) +(5
0
0
b
2
1) = 9+16 =5br olur.
2
A(5, 2)
B(7, 5) C(3, 4)
D(x
0
,y
0
)
V
b
zm
rnek soru
a =
x
1
+x
3
2
=
x
2
+x
4
2
x
1
+x
3
= x
2
+x
4
b =
y
1
+y
3
2
=
y
2
+y
4
2
y
1
+y
3
= y
2
+y
4
A(x
1
, y
1
) B(x
2
, y
2
)
C(x
3
, y
3
)
D(x
4
, y
4
)
E
zm
rnek soru

3=
2+a
2
b=
10+4
2
6= 2+a b= 7
8=a
zm
rnek soru

a=
2+(10)
2
b=
7+11
2
a= 4 b= 9
zm
rnek soru

x =
x + x
2
ve y =
y + y
2
dir.
0
1 2
0
1 2
C(x
0
, y
0
) B(x
2
, y
2
) A(x
1
, y
1
)
11.5 Bir doru parasnn orta noktasnn koordinatlar
363
Bir ABCD paralelkenarnn A kesinin koordinat-
lar (1, 3), kegenlerin kesim noktas olan K nin ko-
ordinatlar ise (4, 6) dr.
Buna gre, A nn karsndaki C kesinin koor-
dinatlar toplam katr?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
(SS 1997)
Cevap: E
x+1
2
= 4 x= 7
y+3
2
=6 y= 9
(7, 9)
x+y = 7+9= 16
|
|
|
|
|
A(1, 3) B
C(x, y) D
K(4, 6)
zm rnek soru
A(x
1
, y
1
), B(x
2
, y
2
) ve C(x
3
, y
3
) noktalarn ke ka-
bul eden ABC geninin arlk merkezinin koor-
dinatlar G(x
0
, y
0
) olsun.
olur.
ki kesinin koordinat A(8, 17) ve B(3, 2)
olan ABC geninin C kesi Ox ekseni zerin-
de ise arlk merkezinin ordinatn bulalm.
genin C kesi Ox ekseni zerinde olduu iin
ordinat sfrdr.
Arlk merkezinin ordinat =
= 5 bulunur.

17+(2) +0
3
zm
rnek soru

x =
x + x + x
3
y =
y + y + y
3
0
1 2 3
0
1 2 3
C(x
3
, y
3
) B(x
2
, y
2
)
A(x
1
, y
1
)
G(x
0
, y
0
)
11.6 genin arlk merkezinin koordinatlar
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalar iin
[AB] n = k
orannda dtan blen C(x
0
, y
0
) noktasnn koordi-
natlar
CAE ~ CBD (A.A. benzerlik teoremi)

AE
BD
=
CE
CD
=k dir.
AE
BD
=
x x
x x
=k
CE
BD
=
y y
y
0 1
0 2
0 1
00 2
y
=k olur.

CA
CB
y
x
y
2
y
1
x
2
x
1
y
0
y
2
x
0
x
2
x
0
y
0
O
y
0
y
1
x
0
x
1
A
E
B
C
D
11.7 Bir doru parasn belli bir oranda dtan blen noktay bulma
A(1, 3) ve B(5, 1) noktalar veriliyor.
[AB] doru parasn |AC| = 3.|BC| olacak ekil-
de dtan blen C noktasnn koordinatlarn bu-
lalm.
C noktas C(a, b) olsun.
|AC| = 3
.
|BC| olduu iin |BC| = k, |AC| = 3k olur.
C(8, 0) bulunur.
A(16, 4), B(8, 0) ve C(x, y) noktalar dorusaldr.
artn salayan C(x, y) noktalarn bu-
lalm.
olduuna gre, |AB| = k olursa, |AC| = 2k
olur.
olduundan B noktas [AC] nin orta noktas olabilir.
C(0, 4) olabilir.
C noktas [AB] yi ekildeki gibi ayn oranda blebi-
lir.
C(32, 12) olabilir.
ABC geninde B(1, 2), C(4, 4) ve E(3, 0) noktalar
veriliyor.
|BE| = |ED| ve |AD| = 3.|DC| olduuna gre, A ve
D noktalarnn koordinatlarn bulalm.
D noktasnn koordinatlar D(x, y) olsun.
B ile D noktalarnn orta noktas E noktas olduu iin
D(5, 2) bulunur.
A noktasnn koordinatlar A(a, b) olsun.
A(8, 20) bulunur.

45
4a
=
1
4
4(2)
4b
=
1
4
1
4a
=
1
4
6
4b
=
1
4
4=

44a 24= 4b
a=8 b= 20

A(a, b) C(4, 4) D(5, 2)
3k k

3=
x+1
2
0=
y+2
2
6= x+1 0= y+2
5= x 2= y
zm
A
D
B(1, 2) C(4, 4)
E(3, 0)
rnek soru

8 16
8x
=
1
3
0(4)
0y
=
1
3
8
8x
=
1
3
4
y
=
1
3
2

44=8x y = 12
x= 32

B(8, 0) C(x, y) A(16, 4)
2k k

8=
16+x
2
0=
4+y
2
16= 16+x 0= 4+y
0= x 4= y

B(8, 0) C(x, y) A(16, 4)
k k

AB
AC
=
1
2
zm

AABB
AACC
==
11
22
rnek soru

a- 5
a(1)
=
1
3
b 1
b 3
=
1
3
3a 15=a+1 3b3=b- 3
2a= 16 22b=0
a=8 b=0
B(5, 1) C(a, b) A(1, 3)
k 2k
zm
rnek soru
364
Yukardaki dik koordinat sisteminde OABC bir
dik yamuk, CB // OA, |CB| = |AB|, A(18, 0) ve
C(0, 12) olduuna gre, B noktasnn koordinat-
larnn toplam katr?
|CB| = |AB| = n olsun.
[BH] Ox olacak ekilde [BH] izilirse,
|BH| = |OC| = 12 br, |OH| = |CB| = n olur.
Bu durumda, |AH| = 18 n olur.
BHA dik geninde pisagor teoremi uygulanrsa,
n
2
= 12
2
+ (18 n)
2
n
2
= 144 + 324 + n
2
36n
36n = 468
n = 13 olur.
Bu durumda B noktasnn koordinatlar (13, 12) ve
sorunun cevab ise, 13 + 12 = 25 bulunur.
ABC bir
dik gen
[AB] [BC]
A(0, 10)
B(6, 8)
Yukardaki koordinat sisteminde verilenlere gre,
C noktasnn ordinat katr?
[BH] Oy olacak ekilde [BH] izilirse, B noktas-
nn apsisi 6 olduundan |BH| = 6 br ve B nokta-
snn ordinat 8 olduundan H noktasnn ordinat
da y olur.
A ve H noktalarnn apsisleri eit ve ordinatlar fark
2 olduundan |AH| = 2 br olur.
ABC dik geninde klid bants uygulanrsa,
|BH|
2
= |AH|
.
|HC|
6
2
= 2
.
|HC| |HC| = 18 br olur.
H noktasnn ordinat 8 ve C noktasnn ordinat k
olduundan,
|HC| = 8 k = 18 k = 10 bulunur.
y
x
O
A(0, 10)
H(0, 8)
2
6
B(6, 8)
C(0, k)
zm
y
x
O
A(0, 10)
B(6, 8)
C
rnek soru
y
x
n
n
12
H
18n
A(18, 0)
C(0, 12)
O
n
B
zm
y
x
A(18, 0)
C(0, 12)
O
B
rnek soru
365
11.8 Analitik dzlemde okgenler
OABC bir
dikdrtgen
|OC| = 2|OA|
A(5, 2)
Yukardaki verilere gre, B ve C noktalarnn or-
dinatlarnn toplam katr?
[AK] Ox ve [CH] Ox olacak ekilde
[AK] ve [CH] izilirse, AKO ~ OHC olur.
|OC| = 2|OA| verildiinden,
|OA| = k ve |OC| = 2k diyelim.
A(5, 2) olduundan |OK| = 5 br, |AK| = 2 br dir.
Benzerlik uygulanrsa,
|OH| = 4 br ve |CH| = 10 br bulunur.
Ayrca, ALB CHO olduundan
|BL| = 4 br ve |AL| = 10 br bulunur.
Sonu olarak, C noktasnn ordinat 10 ve B nok-
tasnn ordinat 12 olduundan sorunun cevab
10 + 12 = 22 bulunur.
Yukardaki ekilde, bir kesi orijin olan OABCDE al-
tgeninin ke noktalarnn koordinatlar verilmitir.
Buna gre, taral blgenin alan ka br
2
dir?
A ile B nin ve E ile D nin ordinatlarnn eit olmas
[AB] ve [ED] kenarlarnn Ox eksenine paralel ol-
duunu gsterir.
Ayrca, hem A ile B nin, hem O ile C nin, hem de
D ile E nin apsisleri arasndaki farkn 2 olmas
|AB| = |OC| = |ED| = 2 birim olduunu gsterir.
Dolaysyla hem COAB drtgeni, hem de CDEO
drtgeni birer paralelkenardr.
Alan(COAB) = |OC|
.
|AH| = 2
.
6 = 12 br
2
ve
Alan(CDEO) = |OC|
.
|EH| = 2
.
6 = 12 br
2
olduundan taral blgelerin toplam alan
2
.
12 = 24 br
2
bulunur.
y
x
O
6
6
H
4
2
2
6
2
B(2, 6)
A(4, 6)
E(4, 6)
D(2, 6)
C(2, 0)
zm
y
x
O
B(2, 6)
A(4, 6)
E(4, 6)
D(2, 6)
C(2, 0)
rnek soru
y
x
O
2k
2k
B L
H 4 K
10
10
A(5, 2)
4
k
2
C
zm
y
x
O
B
A(5, 2)
C
rnek soru
366
Ynl Doru Paras
Bir dzlemde, balang noktas, biti noktas ve
yn belirlenmi olan doru paralarna ynl
doru paras denir.
ekildeki ynl doru paralarndan AB ynl do-
ru paralar A noktasndan balayp B noktasnda
bittii iin AB ile gsterilir. CD ynl paras ise,
CD ile gsterilir.
Ynl doru paralarnn bir dorultusu ve bir
uzunluu (iddeti, normu) vardr. AB ynl doru
parasnn uzunluu |AB| ile gsterilir.
ekildeki AB ve BA uzunluklar birbirine eit olan
ynl doru paralardr. Bu durum |AB| = |BA|
eklinde gsterilir.
Burada AB ile BA zt ynl olduklar iin AB = BA
olur.
Bir d dorusu zerinde A, B, C, D, E ve F noktalar
alnm olsun.
AB, CD ve FE ynl doru paralarnn zerinde
bulunduu d dorusuna, ynl doru paralarnn
taycs denir.
Burada AB ile FE, tayclar ayn, ynleri farkl
doru paralardr. Tayclar ayn olduu iin
dorultular da ayndr.
Tayclar ayn ya da paralel olan ynl doru
paralarna, paralel ynl doru paralar denir.
ekilde AB // CD // EF // KL dr.
AB, CD, EF ve KL gibi paralel tayclar zerinde
bulunan, ynleri ve uzunluklar ayn olan tm yn-
l doru paralarn temsil eden AB ynl doru
parasna vektr denir.
Vektrler u, v, k, w, ... gibi harflerle de gsterilir.
Sfr Vektr
A da balayp A da biten, yani balad noktada bi-
ten AA vektrne sfr vektr denir.
AA = O biiminde gsterilir, bu vektrn uzunluu
|AA| = 0 dr.
Analitik Dzlemde Vektrler
ekildeki OP vektr, O noktasndan balayp P
noktasnda biten ve bileenleri (3, 5) olan bir vek-
trdr.
OA = (3, 0) vektrne OP nin yatay bileeni
OB = (0, 5) vektrne OP nin dikey bileeni denir.
5
3
O
P(3, 5)
x
y
A
B
A
B
C
D
E
F
K
L
A
d
B
C
D
E
F
A B
A B
A
B
C D
367
11.9 Vektrleri tanyoruz.
Konum Vektr
Analitik dzlemde A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalar
verilsin. AB vektrne eit ve balang noktas
orijin olan OP vektrne AB vektrnn konum
vektr denir.
AB = OP dir ve P(a, b) = P(x
2
x
1
, y
2
y
1
) dir. a ve
b deerlerine konum vektrnn bileenleri denir.
Analitik dzlemde A(2, 3) ve B(5, 6) noktalar veri-
liyor.
Buna gre, AB vektrn temsil eden konum vek-
trn bulunuz.
AB vektrnn konum vektr OP ise,
AB = OP = B A = (5 (2), 6 3) = (7, 3) bulunur.
Eitlikteki B vektr balang noktas orijin ve biti
noktas B olan vektrdr.
ekilde
OP // AB ve |OP| = |AB| dir.
Dolaysyla AB = OP dir.
Yukardaki ekilde verilen koordinat sistemi birim ka-
relere ayrlmtr.
Buna gre, verilen vektrlerin bileenlerini yaz-
nz.
Koordinat sisteminde verilen bir vektrn bileenle-
rini bulmak iin vektrn biti noktasnn koordinat-
larndan balang noktasnn koordinatlar karlr.
a vektrnn biti noktas (1, 2) ve balang nok-
tas (3, 5) olduundan a vektrnn bileenleri
a = (1, 2) (3, 5) = (1 (3), 2 5)
a = (2, 3) bulunur.
kinci bir yol olarak, vektrn balang noktasn ko-
ordinat sisteminin balang noktas gibi dnrsek,
biti noktasnn koordinatlar vektrn bileenlerini
verir.
Buna gre, b = (0, 3)
c = (2, 1) , d = (1, 0)
e = (2, 0) , f = (2, 2)
k = (1, 3) ve h = (3, 2) bulunur.
zm
y
x
O
a
b
c
e d
f
k
h
rnek soru
6
5 2
B
x
y
P
O
A
AB
3
7
zm
rnek soru
y
x
O
A(x
1
, y
1
)
P(a, b)
B(x
2
, y
2
)
368
Bir Vektrn Uzunluu
AB = (x
1
, y
1
) vektrnn uzunluu (normu)
|AB| ile veya ||AB|| ile gsterilir.
|AB| uzunluu
|AB| =
eitliiyle bulunur.
Balang noktas A(a, b) ve biti noktas B(c, d)
olan AB vektrn uzunluu
|AB| =
bantsyla bulunur.
Balang noktas A(3, 7) ve biti noktas B(9, 2)
olan AB vektrnn uzunluu ka birimdir?
A(3, 7) ve B(9, 2) olduuna gre,
AB = B A = (9, 2) (3, 7)
AB = (12, 5) olur.
Buna gre, AB vektrnn uzunluu,
|AB| =
|AB| = 169 = 13 br bulunur.
A = (23, 2) vektrnn uzunluu
B = vektrnn uzunluundan ka
birim fazladr?
A = (23, 2) ise, |A| =
|A| = 12 + 4
|A| = 4 br
O halde, A vektrnn uzunluu B vektrnn
uzunluundan |A| |B| = 4 1 = 3 br fazladr.
Birim Vektr
Uzunluu 1 birim olan vektre birim vektr denir.
Yani, |A| = 1 birim ise, A vektr birim vektrdr.
a = vektr birim vektr olduuna gre,
n nin alabilecei deerleri bulunuz.
a vektr birim vektr ise, |a| = 1 birimdir.
Bir Vektr ile Ayn Dorultudaki Birim Vektrler
Bir A vektr ile ayn ynde ve ayn dorultudaki
birim vektr vektr ise,
=
.
A olur.
Zt yndeki birim vektr ise, =
.
A olur.

1
| | A

1
| | A

| | a n n
n
n v
=
[
\
|

)
j + = + =
=
=
15
17
1
225
289
1
64
289
8
17
2
2 2
2
1
ee n bulunur
2
8
17
= .
zm

15
17
, n
[
\
|

)
j
rnek soru

B ise
B
=
[
\
|

)
j
=
[
\
|

)
j +
[
\
|

)
j =
4
5
3
5
4
5
3
5
2 2
, ,
| |
116
25
9
25
25
25
1 + = = br

( )
+ 2 3 2
2
2
( )
zm

4
5
,
3
5
[
\
|

)
j
rnek soru

12 5
2 2
+ ( )
zm
rnek soru

( ) ( ) c a d b +
2 2
y
x
O
A
B
(a, b)
(c, d)

x y
1
2
1
2
+
369
Analitik dzlemde A = (2, 6) vektryle ayn
yndeki birim vektrn bileenlerinin toplam ka-
tr?
A vektryle ayn ynl birim vektr ise,
O halde, sorunun cevab bulu-
nur.
Standart Birim Vektrler
Analitik dzlemde e
1
= (1, 0) ve e
2
= (0, 1) birim
vektrlerine standart (temel) birim vektrler de-
nir.
Bir Vektrn Standart Birim Vektrler Cinsinden Yazl
A = (x
1
, y
1
) vektrnn standart birim vektrler
cinsinden yazl
A = x
1
e
1
+ y
2
e
2
eklindedir.
u = 8 e
1
+ 6 e
2
vektrnn uzunluu ka birim-
dir?
u = 8e
1
+ 6e
2
vektr, u = (8, 6) eklinde yazla-
bileceine gre, u vektrnn uzunluu
ki Vektrn Eitlii
A = (x
1
, y
1
) ve B = (x
2
, y
2
) vektrleri verilsin.
A = B ise, x
1
= x
2
ve y
1
= y
2
dir.
A = (m n, 13) ve B = (2, 2m + n) vektrleri verili-
yor.
A = B ise, m
.
n arpm katr?
A = (m n, 13) vektr ile B = (2, 2m + n) vektr
eit ise,
m n = 2
2m + n = 13
3m = 15 m = 5 ve n = 3 olur.
Bu durumda m
.
n = 5
.
3 = 15 bulunur.
ki Vektrn Toplam ve Fark
Analitik dzlemde verilen
A = (x
1
, y
1
) ve B = (x
2
, y
2
) vektrleri iin
A + B = (x
1
+ x
2
, y
1
+ y
2
)
A B = (x
1
x
2
, y
1
y
2
) olur.
A = (2, 1) ve B = (4, 3) vektrleri iin A + B ve
A B vektrlerini bulalm.
A = (2, 1) ve B = (4, 3) ise,
A + B = (2 + 4, 1 + 3) = (2, 4) olur.
A B = (2 4, 1 3) = (6, 2) olur.
Bu ilemler grafik zerinde aadaki gibi gsterilir.
y
x
B(4, 3)
2 4
1
2
A B = (6, 2)
A(2, 1)
6 2
A + B = (2, 4)
1
3
4
zm
rnek soru
zm
rnek soru

| | ( ) . u br dir
= + = = 8 6 100 10
2 2
zm
rnek soru
y
x
e
2
= (0, 1)
O
e
1
= (1, 0)

+ =
1
10
3
10
2
10

=
=
=
[
\
|

)
j
1
1
2 10
2 6
1
10
3
10
| |
( , )
,
A
A
bbulunur.

A ise A br

= = + = = ( , ) , | | ( ) 2 6 2 6 40 2 10
2 2
zm
rnek soru
370
Bir Vektrn Bir Reel Say le arpm
Her A = (x
1
, y
1
) vektr ve k R iin
k
.
A = k
.
(x
1
, y
1
) = (kx
1
, ky
1
) eklinde tanmlanr.
Koordinat dzleminde A(2, 3), B(1, 5) noktalar ile
C = (4, 3) vektr veriliyor.
Buna gre, 2
.
AB + 3
.
C vektrn bulalm.
AB = B A olduundan
AB = (1 2, 5 3) = (3, 2) dir.
2
.
AB + 3
.
C = 2
.
(3, 2) + 3
.
(4, 3)
= (6, 4) + (12, 9)
= (6, 13) bulunur.
ki Vektrn Paralellii
A = (x
1
, y
1
) ve B = (x
2
, y
2
) vektrleri paralel ise,
olur.
Koordinat dzleminde A(3, 1), B(2, 4), C(2, 3) ve
D(m, 1) noktalar veriliyor.
AB // CD ise, m katr?
AB = B A = (2, 4) (3, 1) = (2 3, 4 (1)) = (1, 5)
CD = D C = (m, 1) (2, 3) = (m (2), 1 3)
= (m + 2, 2)
AB // CD olduundan
ki Vektrn Diklii
Koordinat dzleminde
A = (x
1
, y
1
) ve B = (x
2
, y
2
)
vektrleri verilsin.
A B OA OB
dolaysyla, m
OA
.
m
OB
= 1 olur.
O halde, A B ise,
A = (2m 1, 4) ve B = (2, m + 1) vektrleri veriliyor.
A B olmas iin, m nin deerini bulalm.
A B olmas iin
x
1
x
2
+ y
1
y
2
= 0 (2m 1)
.
2 + 4
.
(m + 1) = 0
4m 2 + 4m + 4 = 0
8m = 2
m = olmal.

1
4
zm
rnek soru

y
x
y
x
x x y y olur
1
1
2
2
1 2 1 2
1 0 . . = + =
y
x
B(x
2
, y
2
)
x
1
x
2
O
A(x
1
, y
1
)
y
2
y
1

+
=
+ =
=
=

1
2
5
2
5 10 2
5 8
8
5
m
m
m
m bulunur
.
zm
rnek soru

x
x
y
y
1
2
1
2
=
zm
rnek soru
371
1. Koordinat dzlemi
2. A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalar arasndaki uzaklk
3. Bir doru parasnn orta noktas
4. Keleri A(x
1
, y
1
), B(x
2
, y
2
) ve C(x
3
, y
3
) olan ABC
geninin arlk merkezi
ABC geninin arlk merkezi G ise,
noktasdr.
5. Balang noktas A(x
1
, y
1
) ve bitim noktas
B(x
2
, y
2
) olan AB vektr
AB = B A = (x
2
x
1
, y
2
y
1
)
eitliiyle bulunur.
6. Bir vektrn uzunluu
AB = (x
1
, y
1
) vektrnn uzunluu (normu)
| AB| = eitliiyle bulunur.
7. Birim vektr
Uzunluu 1 birim olan vektre birim vektr denir.
= (a, b) vektr birim vektr ise,
= 1 dir.
8. Bir vektr ile ayn dorultuda birim vektrler
A vektr ile ayn dorultudaki ayn ynl birim
vektr
=
.
A eitliiyle, zt ynl birim vektr ise,
=
.
A eitliiyle bulunur.
9. Vektrle toplama ve karma
A = (x
1
, y
1
) ve B = (x
2
, y
2
) ise,
A + B = (x
1
+ x
2
, y
1
+ y
2
)
A B = (x
1
x
2
, y
1
y
2
)
10. ki vektrn paralellii ve diklii
A = (x
1
, y
1
) ve B = (x
2
, y
2
) vektrleri verilsin.
A // B ise, dir.
A B ise, x
1
x
2
+ y
1
y
2
= 0 olur.

x
x
y
y
1
2
1
2
=

1
| | A

1
| | A

a b
2 2
+

x y
1
2
1
2
+

G
x + x + x
3
,
y + y + y
3
1 2 3 1 2 3
[
\
|
|

)
j
j
A(x
1
, y
1
)
K
B(x
2
, y
2
)
K
x
1
+ x
2
2
,
y
1
+ y
2
2

| AB| = (x x ) +(y y )
1 2
2
1 2
2
y
x
I. blge II. blge
IV. blge III. blge
x > 0
y > 0
x < 0
y > 0
x > 0
y < 0
x < 0
y < 0
BU KONUDA ZETLE...
372
373
Kavrama Testi 1 ( 11.1 - 11.5 )
Kavrama Testi 2 ( 11.1 - 11.8 )
Kavrama Testi 3 ( 11.9 - 11.9 )
1.
Analitik dzlemde, A(a + 5, 0) ve B(a 2, 0) nokta-
lar verilmitir.
Buna gre, A ile B noktalar arasndaki uzaklk ka
birimdir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
2. A(k, m) noktas analitik dzlemde IV. blgededir.
Buna gre, B(m, k) noktas analitik dzlemde ka-
nc blgededir?
A) I. B) II. C) III.
D) IV. E) Orijin zerinde
3. A(7, 2) noktasnn x eksenine uzakl a birim,
B(3, 1) noktasnn y eksenine uzakl b birimdir.
Buna gre, a + b toplam katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
4. Analitik dzlemde
|OK| = 4Abirim
K(m 3, n + 1)
K noktas eksenlerden eit uzaklkta olduuna gre,
m + n toplam katr?
A) 3 B) 2 C) 1 D) 1 E) 2
5.
ekilde birim karelere blnm zemin zerinde
noktalar gsterilmitir.
Koordinat sisteminin orijini K noktas ise, L noktas
A) (1, 3) B) (1, 1) C) (1, 2)
D) (1, 3) E) (1, 4)
6.
A, B, C noktalar dorusaldr.
A(2, 11), B(8, 5) ve |AC| = |BC| olduuna gre, C
noktasnn koordinatlar aadakilerden hangisidir?
A) (4, 2) B) (4, 1) C) (5, 1)
D) (5, 2) E) (5, 3)
A(2, 11) B(8, 5) C
K
L
y
x
O
K
n + 1
m 3
4 2
A(a + 5, 0)
y
x
O
B(a 2, 0)
KAVRAMA TEST 1
374
7.
Analitik dzlemde A, B ve C noktalar veriliyor.
Buna gre, Alan(ABC) ka birimkaredir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
8.
Analitik dzlemde A, B ve C noktalar gsterilmitir.
Buna gre, A ile C nin apsisi ile B nin ordinatnn top-
lam katr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
9. Aadaki noktalardan hangileri IV. blgede yer alr?
I. (2, 3)
II. (4, 2)
III. (1, 4)
IV. (5, 3)
A) Yalnz I B) I ve II C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
10. Analitik dzlemde A(3k 12, 4) noktas y ekseni ze-
rinde, B(k, 2m + 6) noktas x ekseni zerindedir.
Buna gre, k + m toplam katr?
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3
11.
ekilde birim karelere blnm zemin zerine A, B,
C, D, E noktalar yerletirilmitir.
Buna gre, aadakilerden hangisi yanltr?
A) Koordinat sisteminin orijini B ise, C noktasnn ko-
ordinatlar (3, 2) dir.
B) Koordinat sisteminin orijini C ise, E noktasnn ko-
ordinatlar (2, 1) dir.
C) Koordinat sisteminin orijini A ise, C noktasnn ko-
ordinatlar (5, 0) dr.
D) Koordinat sisteminin orijini E ise, D noktasnn ko-
ordinatlar (5, 0) dr.
E) Koordinat sisteminin orijini D ise, C noktasnn
koordinatlar (2, 4) tr.
12.
Birim karelere blnm zemin zerine dik koordi-
nat sistemi yerletirilmitir.
A(3, x) ve B(y, 1) olduuna gre, x + y toplam
katr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
B(y, 1)
A(3, x)
E
C A
B
D
4
3
2
1 1 2 2 3 4
1
A
B
C
x
y
O
y
x
O
A
B
C
375
E - C - C / B - D - E / C - A - D / C - D - D
1. Analitik dzlemde
[OA] [AB]
A(8, 4)
Yukardaki verilere gre, B noktasnn apsisi katr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
2.
A(2, 2) , B(8, 7) noktalar ile oluan AB doru par-
asn K noktas orannda iten blyor.
Buna gre, K noktasnn koordinatlar aadakiler-
den hangisidir?
A) (1, 3) B) (1, 4) C) (2, 5)
D) (2, 4) E) (3, 4)
3. Analitik dzlemde A(3, 5) , B(6, k) noktalar veril-
mitir.
|AB| = 15 br olduuna gre, k nn alaca deerler
toplam katr?
A) 5 B) 7 C) 8 D) 10 E) 22
4.
ekilde, b = a + 5 br olduuna gre, Alan(ABCD)
ka br
2
dir?
A) 15 B) 18 C) 20 D) 24 E) 30
5. |AB| = |AC|
A(3, a)
Yukardaki verilere gre, B ve C nin apsisleri topla-
m katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
6. A(2, 7)
B(3, 3)
C(10, 3)
Dik koordinat sisteminde verilenlere gre, Alan(ABC)
ka br
2
dir?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
x
y
O
C
A
7
3
2 3 10
B
y
x
C B
A(3, a)
O
x
y
A(0,4)
C(0,4)
B(b,0) D(a,0) O

| AK|
|KB|
=
2
3
A B K
y
x
O B
A(8, 4)
KAVRAMA TEST 2
376
7. A(8, 6) noktasnn orijine uzakl ka birimdir?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
8. Analitik dzlemde A(5, 4) ve B(5, 10) noktalar ara-
sndaki uzaklk ka birimdir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
9. Analitik dzlemde ABC geninin kelerinin koor-
dinatlar A(4, 1), B(2, 3) ve C(6, 11) dir.
Buna gre, ABC geninin arlk merkezinin koordi-
natlar aadakilerden hangisidir?
A) (4, 1) B) (5, 2) C) (5, 1)
D) (6, 2) E) (4, 3)
10. ABCD kare
A(1, 1)
B(5, 1)
Analitik dzlemde verilen ABCD karesinin D kesi-
nin koordinatlar aadakilerden hangisidir?
A) (1, 5) B) (1, 6) C) (1, 7)
D) (1, 6) E) (1, 7)
11. OABC
paralelkenar
A(9, 0)
C(3, 5)
Dik koordinat sisteminde verilenlere gre, B noktas-
nn apsisi katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
12.
ekilde verilen ABCD dikdrtgeninin A kesinin
koordinatlar aadakilerden hangisidir?
A) (3, 2) B) (2, 3) C) (2, 1)
D) (4, 3) E) (3, 4)
13. ABCD kare
A(2, 0)
D(0, 4)
Analitik dzlemde verilenlere gre, B noktasnn ko-
ordinatlar aadakilerden hangisidir?
A) (6, 1) B) (6, 2) C) (7, 2)
D) (8, 2) E) (8, 3)
x
y
O
D(0, 4)
A(2, 0)
C
B
A(x, y)
y
C
B(1, 0)
x
D(4, 0)
x
y
C(3, 5)
B
O
A(9, 0)
x
y
C D
A(1, 1) B(5, 1)
O
377
A - D - D / C - D - B / A - D - E - A / E - A - B
1.
Yukardaki dik koordinat sisteminde verilen AB vek-
trnn konum vektrnn bileenleri aadakiler-
den hangisidir?
A) (6, 3) B) (5, 2) C) (4, 2)
D) (3, 2) E) (3, 1)
2. Analitik dzlemde A(1, 4), B(1, 3) ve C(4, 3)
noktalar veriliyor.
Buna gre, |AB| + |BC| toplam ka br dir?
A) 35 B) 45 C) 310
D) 410 E) 610
3. Analitik dzlemde u = (2, 1) ve v = (5, 3) vektr-
leri veriliyor.
Buna gre, u + v vektr aadakilerden hangisidir?
A) (6, 2) B) (6, 4) C) (7, 4)
D) (7, 2) E) (7, 2)
4. Analitik dzlemde A(4, 2), B(3, 6), C(1, 5) ve
D(2, 2) noktalar veriliyor.
Buna gre, AB + BC + CD toplam vektr aada-
A) (2, 4) B) (0, 4) C) (0, 2)
D) (2, 4) E) (2, 6)
5. Analitik dzlemde verilen a = (2, 3) vektr ile b
vektr arasnda a + b = 0 bants olduuna gre,
b vektrnn bileenleri aadakilerden hangisidir?
A) (4, 6) B) (4, 6) C) (2, 3)
D) (2, 3) E) (2, 3)
6. Analitik dzlemde a = (1, 3), b = (4, 2) ve
c = (0, 5) vektrleri veriliyor.
Buna gre, 3a 2b + c = u eitliini salayan u
vektrnn bileenleri aadakilerden hangisidir?
A) (5, 0) B) (0, 5) C) (10, 0)
D) (10, 12) E) (5, 18)
7. a = (4, 2) ve b = (m, 6) vektrleri iin na + 2b = 0
olduuna gre, m + n toplam katr?
A) 12 B) 6 C) 6 D) 12 E) 18
8. Analitik dzlemde A = (18, 6), B = (4, 3) ve
C = (2, 5) vektrleri veriliyor.
A = pB + rC olduuna gre, p + r toplam katr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
y
x
O
A
B
KAVRAMA TEST 3
378
9.
Yukardaki koordinat sisteminde verilen a, b ve c
vektrleri iin v = a + b c olduuna gre, v vek-
trnn bileenleri aadakilerden hangisidir?
A) (4, 2) B) (4, 2) C) (2, 4)
D) (2, 2) E) (2, 1)
10. a = (4, k) vektrnn uzunluu 25 birim olduuna
gre, k nn negatif deeri katr?
A) 10 B) 8 C) 4 D) 2 E) 1
11. A = (1, 3) vektr ile ayn dorultulu ve zt ynl bi-
rim vektr B vektr ise, |A| = k
.
|B| eitliini sa-
layan k reel says katr?
A) 3 B) 6 C) 22 D) 3 E) 10
12. V = (6, m) vektryle ayn ynl birim vektr
= olduuna gre, m katr?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16
13. a = (2, 5) vektr ile b = (10, k) vektr birbirine
dik olduuna gre, k katr?
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 4
14. a = e
1
7e
2
vektr ile ayn dorultulu ve zt ynl
olan birim vektr aadakilerden hangisidir?
A) B)
C) D)
E)
15. Analitik dzlemde A(4, 2), B(3, 5), C(1, 4) ve
D(m, 2) noktalar veriliyor.
AB vektr ile CD vektr birbirine paralel olduu-
na gre, m katr?
A) B) C) 1 D) E)
16. Analitik dzlemde A = (2, 6) ve AB = (3, 0) oldu-
una gre, B vektr aadakilerden hangisidir?
A) (6, 8) B) (7, 4) C) (7, 2)
D) (5, 6) E) (4, 3)

3
7
5
7
8
7
9
7

[
\
|
|

)
j
j
3
10
7 3
10
,

3
10
7 3
10
,
[
\
|
|

)
j
j

[
\
|
|

)
j
j
2
10
7 2
10
,

2
10
7 2
10
,
[
\
|
|

)
j
j

[
\
|

)
j
1
5
7
5
,

3
5
,
4
5
[
\
|

)
j
y
x
O
a
b
c
379
C - B - E - D / D - A - C - A / D - D - E - B / E - C - D - D
1.
Analitik dzlemde OABC dikdrtgeni verilmitir.
|CB| = 7 birim, evre(OABC) = 20 birim olduuna
gre, B noktasnn koordinatlar aadakilerden han-
gisidir?
A) (7, 3) B) (7, 2) C) (3, 7)
D) (2, 7) E) (7, 4)
2.
Aada verilen noktalardan hangisi ekildeki ABCD
karesinin i blgesinde bulunmaz?
A) (2, 3) B) (2, 5) C) (3, 4)
D) (4, 5) E) (5, 7)
3. Koordinat dzleminde A(k + 2, m + 2) noktas x ek-
seni zerinde ve B(k + 1, 2m 4) noktas y ekseni
zerindedir.
Buna gre, A noktasnn apsisi ile B noktasnn ordi-
natnn toplam katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
4.
U noktalar A(2, 2) ve B(12, 10) noktalar olan [AB]
doru parasnn orta noktasnn y eksenine uzakl
ka birimdir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
5. Analitik dzlemde
A(3, 0) ve B(0, 3) nokta-
lar verilmitir.
Buna gre, aadaki noktalardan hangisi A ve B nok-
talarna eit uzaklkta deildir?
A) (0, 0) B) (1, 1) C) (2, 2)
D) (1, 1) E) (1, 1)
6.
Yukardaki dik koordinat sisteminde |AB| = 2
.
|OA|
olduuna gre, B noktasnn ordinat katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
y
x
O
B
A
1
2
5
?
x
y
O
B(0, 3)
A(3, 0)
y
x
O
A(2, 2)
B(12, 10)
y
x
O 1 5
8 2
A
D C
y
x
O
C
A
7
B(x, y)
GENEL TEKRAR TEST
380
7. Analitik dzlemde
AOB dik gen
[OA] [AB]
|OC| = |CB|
|AC| = 4 birim
Yukarda verilenlere gre, B noktasnn koordinatla-
r aadakilerden hangisidir?
A) (4, 0) B) (5, 0) C) (6, 0)
D) (7, 0) E) (8, 0)
8. ABCD
paralelkenar
A(3, 7)
B(4, 5)
C(4, 1)
D(x, y)
Yukardaki verilere gre, x + y toplam katr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2
9. A(10, 0)
B(4, 9)
C(0, 2)
Dik koordinat sisteminde verilenlere gre,
Alan(OABC) ka birimkaredir?
A) 50 B) 49 C) 48 D) 45 E) 43
10. ABCD kare
C(17, 5)
Yukardaki verilere gre, |OD| ka cm dir?
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
11. ABCD bir
paralelkenar
B(3, 2)
C(5, 4)
D(3, 2)
|AE| = |EB|
|EF| = 2|FC|
Yukardaki verilere gre, F noktasnn koordinatlar-
nn toplam katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
12. K(m + n, mn
2
) noktas analitik dzlemin IV. blge-
sinde olduuna gre, L(n, m) noktas hangi blgede-
dir?
A) I. blgede B) II. blgede
C) III. blgede D) IV. blgede
E) Orijinde
F
D(3, 2) C(5, 4)
A E B(3, 2)
O
y
x
D
A B
C(17, 5)
x
y
O A(10, 0)
B(4, 9)
C(0, 2)
C(4, 1)
B(4, 5) A(3, 7)
D(x, y)
y
x
O C
A
B
4
381
13. OAB ekenar gen
|AC| = |BC|
C(6, 23)
Yukardaki verilere gre, B noktasnn koordinatlar
A) (3, 33) B) (2, 23) C) (2, 43)
D) (4, 23) E) (4, 43)
14. ABCD bir kare
A(1, 5)
C(7, 3)
Yukardaki verilere gre, Alan(ABCD) ka br
2
dir?
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
15. OABC bir kare
|OD| = |AD|
|BE| = |AE|
B(8, 8)
Yukardaki verilere gre, CD + DE toplam vektr-
nn bileenleri aadakilerden hangisidir?
A) (8, 6) B) (6, 4) C) (8, 4)
D) (8, 2) E) (6, 2)
16. Analitik dzlemde
A(6, 3), B(2, 6) ve C(k, 2)
noktalar veriliyor.
2|AB| = |BC| olduuna gre, k pozitif tamsays
katr?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
17. OABC bir
dik yamuk
[DE] orta taban
|BE| = |EA|
|DK| = |EK|
A(10, 0)
B(6, 10)
Yukardaki verilere gre, K noktasnn koordinatlar-
nn toplam katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
18.
A(1, 7) ve B(5, k) noktalar ekildeki O merkezli
yarm ember yay zerindedir.
Buna gre, B noktasnn ordinat katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
y
x
O
B(5, k)
A(1, 7)
y
x
O
B
E
A
D
C
K
y
x
O D A
E
B C
y
x
O
A
B
C
D
y
x
O
A
C
B
382
19.
Analitik dzlemde A(2, 10) ve B(6, 2) noktalarn
birletiren [AB] doru paras verilmitir.
Buna gre, [AB] nin orta noktas olan C noktasnn
orijine uzakl ka birimdir?
A) 6 B) 210 C) 35
D) 43 E) 213
20. AOB bir gen
|AC| = |BC|
A(6, 4)
B(2, k)
Yukardaki verilere gre, AOB geninin alan ka
br
2
dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 16 E) 20
21. Analitik dzlemde verilen bir ABC geninin AB ke-
narnn ortas K(3, 1) ve AC kenarnn ortas L(5, 5)
noktasdr.
Buna gre, bu genin BC kenarnn uzunluu ka
birimdir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
22.
Yukardaki koordinat sisteminde [OC] aortay,
[BC] [OC], [BA] Ox, |BC| = |BA| ve A(23, 0)
olduuna gre, C noktasnn koordinatlar aada-
A) (2, 23) B) (2, 33) C) (3, 3)
D) (3, 33) E) (3, 2)
23.
Yukardaki koordinat sisteminde OAEF ve ABCD ka-
releri veriliyor.
C(11, 4) olduuna gre, |EC| uzunluu ka br dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 9 E) 10
24.
Yukardaki ekilde AB = (6, 3) olduuna gre, AOB
geninin arlk merkezinin orijine uzakl ka br dir?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 6 E) 5
y
x
O
A
B
y
x
O
F
E
A B
C D
y
x
O
C
B
A(23, 0)
y
x
O C
A(6, 4)
B(2, k)
y
x
O
C
A(2, 10)
B(6, 2)
383
A - E - E / C - D - B / E - C - B / A - D - D / E - A - C / D - B - C / B - D - C / C - A - E
1.
|OM| = 2 birim
Dik koordinat dzleminde merkezi M noktas olan
yarm ember ile merkezi orijin olan eyrek ember
ekildeki gibi A noktasnda kesimektedir.
Buna gre, A noktasnn x koordinat katr?
A) B) 2 C) D) E) 3
(YGS 2011)
2. Keleri A(3, 1), B(5, 3), C(2, 5) ve D(a, b) ke-
genleri [AC] ve [BD] olan paralelkenarn [BD]
kegeninin uzunluu ka birimdir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
(YGS 2010)
3.
Dik koordinat dzlemi zerine ekildeki gibi ABCD
karesi yerletirilmitir.
Buna gre, D noktasnn koordinatlarnn toplam
katr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
(SS 2009)
4. Kelerinin koordinatlar , ve
C(1, 10) olan ABC geninin alan ka br
2
dir?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 24
(SS 2009)
5. Kenarlarnn orta noktalar srasyla E(2, 2), F(0, 0),
G(m, n) ve H(1, 2) noktalar olan bir ABCD drt-
geni aadaki gibi iziliyor.
Buna gre, m + n toplam katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
(SS 2008)
6.
ekildeki dik koordinat sisteminin eksenleri zerin-
deki A ve B noktalarn birletiren [AB] doru para-
snn uzunluu 12 cm dir.
OAB geninin kenarortaylar K(x, y) noktasnda ke-
sitiine gre, x
2
+ y
2
toplam katr?
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 25
(SS 2007)
B
K(x, y)
y
x
O A
G
D
H
A
E
B
F
C

BB
33
55
,,00
[
\
|

)
j

AA
33
55
,,00
[
\
|

)
j
O
A
C(3,0)
D(x,y)
B(0,4)
x
y

3
2
3
2
5
3
A(x, y)
y
x
M
O
2
SORULMU SORULAR
384
7.
Birim karelere blnm bir kat zerinde A, B, C,
D, E, K, L noktalar ekildeki gibi iaretlenmitir. Bu
kareli kada A, B, C, D, E noktalarndan biri orijin
olacak biimde bir dik koordinat sistemi yerletirili-
yor.
K ve L noktalarnn orijine uzaklklar eit olduuna
gre, orijin aadakilerden hangisidir?
A) A B) B C) C D) D E) E
(SS 2006)
8.
Yukardaki ekilde, ABCDEF dzgn altgeninin mer-
kezi orijindedir.
E noktasnn ordinat 10 olduuna gre, D noktas-
nn apsisi katr?
A) 63 B) 53 C) 43 D) 33 E) 23
(SS 2003)
9. Dzlemde k > 0 olmak zere, A(5, 3k) ve B(2k, 4)
noktalar veriliyor.
[AB] doru parasnn orta noktas, x ve y eksenlerin-
den eit uzaklkta olduuna gre, k katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
(SS 2000)
10. Yandaki ekilde analitik
dzlem, eksenleri iine
almayan drt blgeye
ayrlmtr.
K(m4, 2m + 2) noktas II. blgede olduuna gre, m
yerine yazlabilecek tamsaylarn toplam katr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
(SS 2000)
11. ekilde
[OA] [AB]
[AH] [Ox
A(6, 8)
olduuna gre, Alan(AOB) ka br
2
dir?
A) B) C) D) 50 E) 60
(SS 1999)
12. (3,0) ve (8,5) noktalarna eit uzaklkta olan ve y ek-
seni zerinde bulunan noktann ordinat (y) katr?
A) 6 B) 4 C) 0 D) 2 E) 8
(SS 1996)

110
3

130
3
200
3
y
x
A(6,8)
O H E
I II
IV III
O
x
y
y
x
O
A
B
C
D
E
F
B
E
C
A
K
D
L
385
E - E - E / A - C - C / C - B - A / B - A - E
1. O merkezli
emberde
A(8, 6)
Analitik dzlemde verilenlere gre, B noktasnn ap-
sisi katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
2. ABCD bir
dikdrtgen
A(2, 0)
C(6, 0)
B noktas y
ekseni zerinde
Yukardaki verilere gre, D noktasnn koordinatlar
A) (4, 4) B) (3, 4) C) (3, 23)
D) (4, 23) E) (5, 4)
3. AOB bir gen
A(0, 3)
B(10, 6)
Yukardaki verilere gre, AOB geninin alan ka
br
2
dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
4. Analitik
dzlemde
ABCD ikizkenar
yamuk
[DC] // [AB]
|AD| = |BC|
D(6, 3)
B(2, 0)
2
dir?
A) 20 B) 24 C) 28 D) 32 E) 36
5.
ekildeki ABCDEF dzgn altgeninde F(0, 33) ol-
duuna gre, D noktasnn koordinatlar aadaki-
lerden hangisidir?
A) (9, 63) B) (6, 63) C) (3, 63)
D) (3, 33) E) (6, 33)
6. ABCD
paralelkenar
[AC] ve [BD]
kegen
|AE| = |EO|
B(5, 4)
C(8, 8)
D)(1, 8)
Yukardaki verilere gre, E noktasnn koordinatlar-
nn toplam katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
O
E
A B(5, 4)
C(8, 8) D(1, 8)
y
x
O A B
C
D E
F(0, 33)
O
y
x
D(6, 3)
A B(2, 0)
C
y
x
A(0, 3)
O
B(10,6)
y
x
A(2, 0)
C(6, 0)
B
D
O
x
y
O
A(8, 6)
B
SORULAR
386
C - D - E / B - A - C
387
BLG ve BECERLER
Koordinat sisteminde bir noktann koordinatlarn belirleyebilme
ki nokta arasndaki uzakl hesaplayabilme
Bir doru parasn belli oranda iten veya dtan blen noktay bulabilme
Bir doru parasnn orta noktasnn koordinatlarn bulabilme
Koordinat dzlemindeki okgensel blgelerin alanlarn hesaplayabilme
Vektrler zerinde ilem yapabilme
12
DORUNUN ANALT
VE DNM
GEOMETRS
Bir dorunun eim as ve eimi
Dorunun denklemi dorunun gzergahn belirler.
Dorunun vektrel ve parametrik denklemi
Denklemi verilen dorunun grafii
Birinci dereceden iki bilinmeyenli eitsizlikler
Simetri dnm; aynadaki grnt
teleme dnm
Dnme dnm
Fraktal, ssleme ve kaplama
YRNGEDEK KAVRAMLAR
390
eim s. 391
eim as s. 391
doru denklemi s. 394
simetri dnm s. 405
teleme dnm s. 409
dnme dnm s. 410
fraktal s. 412
DORUNUN ANALT VE DNM GEOMETRS
12.1 Bir dorunun eim as ve eimi
391
Dik gende dar ann trignometrik oranlar
nn trigonometrik oranlar
Baz zel dar alarn trigonometrik oranlar
Toplamlar 180 olan iki adan birinin tanjant di-
erinin tanjantnn ters iaretlisine eittir.
Bir dorunun eim as ve eimi
Analitik dzlemde bir dorunun Ox ekseni ile po-
zitif ynde yapt aya dorunun eim as ve bu
ann tanjantna da dorunun eimi denir.
Bir dorunun eim as olduunda bu doru-
nun eimi
Eim = m = tan dir.
ekildeki d dorusunun eimini bulalm.
Eim = m = tan
Eim = tan30

=
1
3
bulunur.
zm
O
x
y
d
30
rnek soru
y
x
O
y
x
O
0 < < 90 ise,
m = tan > 0 olur.
90 < < 180 ise,
m = tan < 0 olur.

y
x
y
x
O O
d
d
d d
d Oy ve = 0 ise,
m = tan0 = 0 olur.
d Ox ve = 90 ise,
m = tan90 tanmszdr.
3
2
tan
cot
sin
cos
0
tanmsz
0
1
1
3
1
2
1
2
3
90 60 45 30 0
1
2
1
1
1
3
3
3
2
1
2
tanmsz
0
1
0

tan120 = tan60 = 3
tan135 = tan45 = 1
tan150 == tan30 =
1
3
60
30
45
45
D
E F 1
1
A
1
C B
2
3
2
sin =
Kar dik kenar uzunluu
Hipotens uzunluu
=
c
b
cos =
Komu dik kenar uzunluu
Hipotens uzunluu
=
a
b
tan =
=
c
a
cot =
=
a
c
A
B C
c
b
a
392
ekildeki d dorusunun eimini bulalm.
Eim = m = tan
Eim = tan45 = 1 bulunur.
ekildeki d dorusunun
eimini bulalm.
Eim = m = tan120
Eim = 3 bulunur.
eimini bulalm.
Eim = m = tan
Eim = tan150 = bulunur.
Eimi 1 olan d dorusunun x ekseni ile pozitif
ynde yapt ann ls ka derecedir?
Eim = m = tan
1 = tan
= 135 bulunur.
ki noktas bilinen dorunun eimi
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalarndan geen d do-
rusunun eim asnn ls olsun.
Eim = m = tan
Eim = olur.
A(3, 1) ve B(4, 5) noktalarndan geen dorunun
eimini bulalm.
A(3, 1) ve B(4, 5) noktalarndan geen dorunun ei-
mi

m =
y y
x x
=
5 1
43
=
4
1
= 4 bulunur.
AB
2 1
2 1
zm
rnek soru

y y
x x
2 1
2 1

tan =
y y
x x
2 1
2 1
y
x
y
1
x
2
x
1
y
2
y
1
y
2
O
x
2
x
1
d
A
B
C
zm
rnek soru

1
3
zm
O
x
y
d
150
rnek soru
zm
O
x
y
120
d
rnek soru
zm
O
x
y
45
d
rnek soru
393
A(2, 1) ve B(1, 2) noktalarndan geen dorunun
eimini ve eim asn bulalm.
AB dorusunun eimi 1 dir.
tan = 1 olduu iin AB dorusunun eim as 45
olur.
A(3, 33) ve B(a, 3) noktalarndan geen AB
dorusunun eim asnn ls 150 ise, a de-
erini bulalm.
ekilde verilen d dorusunun eimini bulalm.
A(1, 3), B(3, 2) ve C(6, a) noktalar dorusal ol-
duuna gre, a katr?
A, B ve C noktalar dorusal olduundan,
m
AB
= m
BC
olmaldr.
ekilde A ve B noktalar verilmitir.
C noktas x ekseni zerinde olduuna gre,
|AC| + |BC| toplamnn en kk deeri iin C nok-
tasnn apsisi ka olmaldr?
|AC| + |CB| toplamnn en kk olmas iin A, C, B
noktalar dorusal olmaldr.
C noktas x ekseni zerinde ise, C(a, 0) olur.
A, B ve C noktalar dorusal olduundan
m
AC
= m
BC

0(1)
a(2)
=
20
5a
1
a+2
=
2
5a
5a = 2a+4
1 = 3a
1
3
=aa bulunur.
zm
O
x
y
2
2
B
A
C 5
1
rnek soru

2 3
3 1
=
a(2)
63
5
2
=
a+2
3
15= 2a+4
19= 2a
19
2
==abulunur.
zm
rnek soru

m =
y y
x x
=
20
0(3)
=
2
3
bulunur.
AB
2 1
2 1
zm
3
3
A
B
1
1
C
y
x
O
x
y
d
A(0, 2)
B(3, 0)
rnek soru

m = tan150 m =
y - y
x - x
m = -tan30 -
1
3
=
3 - (
AB AB
2 1
2 1
AB
--3 3)
a- 3
m = -
1
3
-
1
3
=
4 3
a- 3
- a+3= 12
a = -9 bulu
AB
nnur.
zm
rnek soru

m =
y y
x x
=
2 1
1 (2)
=
1
1 +2
= 1
AB
2 1
2 1
zm
rnek soru
Bir doru zerindeki herhangi bir nokta A(x, y) ol-
sun. x ile y arasndaki bantya bu dorunun
denklemi denir.
Bir dorunun denklemi, eimi ve herhangi bir nok-
tas veya farkl iki noktas bilindiinde belirlidir.
Eimi ve bir noktas bilinen dorunun denklemi
A(x
1
, y
1
) noktasndan geen ve eimi m olan d
dorusu zerinde herhangi bir nokta B(x, y) ol-
sun.
m
AB
= m ise, = m olduundan A(x
1
, y
1
)
noktasndan geen ve eimi m olan dorunun
denklemi
y y
1
= m(x x
1
) olur.
A(1, 2) noktasndan geen ve eimi 4 olan do-
runun denklemini bulunuz.
y y
1
= m(x x
1
)
y 2 = 4.(x (1))
y 2 = 4(x + 1)
y 2 = 4x + 4 y 4x 6 = 0 bulunur.
A(5, 3) noktasndan geen ve eim asnn l-
s 135 olan dorunun denklemini bulalm.
Eim = m = tan = tan135 = 1
y y
1
= m.(x x
1
)
y 3 = 1
.
(x (5))
y 3 = x 5
x + y + 2 = 0 bulunur.
ki Noktas Bilinen Dorunun Denklemi
Farkl iki noktas A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) olan d do-
rusu zerinde herhangi bir nokta C(x, y) olsun.
m
AB
= m
AC
ise, dir.
Buna gre, A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalarndan ge-
en dorunun denklemi,
olur.
A(1, 3) ve B(2, 6) noktalarndan geen doru-
nun denklemini bulalm.
Eksenleri kestii noktalar bilinen dorunun denklemi
x eksenini A(a, 0) ve y eksenini B(0, b) nokta-
larnda kesen dorunun denklemi
olur.

x
a
+
y
b
= 1
y
x
O
a
b

y(3)
36
=
x 1
1 (2)
y+3
9
=
x 1
3
y+3= 3x+3
y = 3xx bulunur.

yy
y y
=
xx
x x
1
1 2
1
1 2
zm
rnek soru

y y
y y
=
x x
x x
1
1 2
1
1 2

y y
x x
=
y y
x x
2 1
2 1
1
1
y
O
d
A(x
1
, y
1
)
B(x
2
, y
2
)
C(x, y)
x
zm
rnek soru
zm
rnek soru

y y
x x
1
1
12.2 Dorunun denklemi dorunun gzerghn belirler.
394
ekildeki d
dorusunun
denklemini
yaznz.
4y + 3x = 12 4y + 3x 12 = 0 bulunur.
denklemini yaznz.
2y 3x = 6 2y 3x + 6 = 0 bulunur.
x Eksenine Paralel Olan Dorularn Denklemi
x eksenine paralel olan d dorusu y eksenine or-
dinat a olan noktada dik olsun. Bu dorunun ei-
mi (m = 0) sfr olduundan denklemi y = b dir.
Aadaki dorularn denklemlerini yazalm.
a) y = 3
b) y = 2 bulunur.
y eksenine paralel olan dorularn denklemi
y eksenine paralel olan d dorusu x eksenine
apsisi a olan noktada dik olsun. Bu dorunun ei-
mi tanmsz olduundan denklemi, x = a dr.
a) x = 4
b) x = 3 olur.
zm
y
x
O
a)
y
x
O
b)
A(4, a)
d
4
B(3, b)
d
3
rnek soru
zm
y
x
A(a, 3)
O
3
d
a)
y
x
B(b, 2)
O
d
b)
2
rnek soru

y
3
+
x
2
= 1
(2) (3)
zm
y
x
O
d
3
2
rnek soru

y
3
+
x
4
= 1
(4) (3)
zm
y
x
O
d
4
3
rnek soru
395
y ekseninin denklemi x = 0 olur.
x ekseninin denklemi y = 0 olur.
Orijinden geen dorunun denklemi
Orijinden geen ve eimi m olan doru zerinde-
ki herhangi bir nokta A(x, y) olursa bu dorunun
denklemi y = m
.
x olur.
a) y = m
.
x
4 = m
.
1
4 = m Dorunun denklemi y = 4x
b) y = m
.
x
2 = m
.
6
= m Dorunun denklemi y =
c) y = m.x
2 = m
.
8
m = Dorunun denklemi y =
y = x dorusuna I. aortay dorusu denir.
y = x dorusuna II. aortay dorusu denir.
k R olmak zere, A(2k + 1, k 2) noktalarnn
analitik dzlemdeki geometrik yerini bulalm.
Geometrik yere ait nokta P(x, y) ise,
x = 2k + 1 ve y = k 2 olur.
k = ve k = y + 2
x 1 = 2y + 4 x 2y 5 = 0

x
y
= +
1
2
2

x 1
2
zm
rnek soru
O
y
x
45
45
y = x
O
y
x
45
45
y = x

x
4

1
4

x
3
1
3
zm
y
x
O
a)
y
x
O
b)
y
x
O
c)
A(1, 4)
A(6, 2)
A(8, 2)
rnek soru
y
x
O
A(x, y)
y = mx
396
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalarndan geen doru-
nun vektrel denklemi, k R iin
OC = (x, y), OA = (x
1
, y
1
) ve OB = (x
2
, y
2
) ise,
(x, y) = (x
1
, y
1
) + k(x
2
x
1
, y
2
y
1
) eklinde yazlr.
A(4, 7), B(6, 2) noktalarndan geen dorunun
vektrel denklemini yazalm.
AB dorusu zerinde deiken nokta P(x, y) ise, AB
dorusunun vektrel denklemi;
OP = OA + k
.
AB dir.
OP = (x, y)
OA = (4, 7)
AB = (6 4, 2 7) = (2, 5)
(x, y) = (4, 7) + k(2, 5)
(x, y) = (4 + 2k, 7 5k) olur.
Ayrca, x = 4 + 2k x 4 = 2k
y = 7 5k y 7 = 5k dir.
k nin her deeri iin dorunun yeni bir noktas bulu-
nur. k ye parametre; denklem sistemine de doru-
nun parametrik denklemi denir.
Parametrik denklemden k parametresi yok edilebilir.
5x 20 = 2y + 14 5x + 2y 34 = 0 bulunur.
Bu denkleme de A ve B noktalarndan geen doru-
nun kartezyen denklemi denir.
Sonu olarak unu syleyebiliriz :
A(4, 7), B(6, 2) noktalarndan geen dorunun;
1. Vektrel denklemi :
OP = OA + k
.
AB (x, y) = (4, 7) + k(2, 5)
2. Parametrik denklemi :
3. Kartezyen denklemi :
5x + 2y 34 = 0
4. A(4, 7) ve B(6, 2) noktalarndan geen dorunun
eimi m
AB
= olduundan, bileenleri (2, 5)
olan vektre, A ve B noktalarndan geen do-
runun, dorultman vektr denir.
5. Denklemi ax + by + c = 0 olan dorunun eimi,
m = olduundan, bu dorunun dorultman
vektr u = (b, a) dr.
6. Denklemdeki x ve y nin katsaylarnn olutur-
duu N = (a, b) vektr ise, dorunun normal
vektrdr. Normal vektr hem doruya, hem
de dorultman vektrne diktir.
Verilen Bir Vektre Paralel Olan ve Verilen Bir Nokta-
dan Geen Dorunun Denlemi
A(x
1
, y
1
) noktasndan geen ve V = (x
2
, y
2
) vekt-
rne paralel olan dorunun vektrel denklemi,
(x, y) = (x
1
, y
1
) + k(x
2
, y
2
) dir.
A(3, 5) noktasndan geen a = (4, 2) vektr-
ne paralel olan dorunun kapal denklemini yaza-
lm.
rnek soru

a
b

5
2

x k
y k
= +
= +
|
|
|
|
2 4
5 7

x k k
x
y k k
y
x y
= =

= =

|
|
|
|
|

=

4 2
4
2
7 5
7
5
4
2
7
5
zm
rnek soru
397
12.3 Dorunun vektrel ve parametrik denklemi
A(3, 5) noktasndan geen a = (4, 2) vektrne pa-
ralel doru d olsun.
B d ise, AB // a olduundan, AB = k
.
a dr.
OB = OA + AB ve OB = OA + k
.
a dr.
Bu denklem bileenler cinsinden yazlrsa,
(x, y) = (3, 5) + k(4, 2)
(x, y) = (3 + 4k, 5 + 2k) olur.
Buradan, x = 3 + 4k
k = , y = 2k + 5 = 2
.
+ 5
4y = 2x + 6 + 20
2x + 4y 26 = 0
x + 2y 13 = 0 bulunur.
Parametrik denklemi x = 3k 2 ve y = 2k + 1
olan dorunun vektrel ve kapal denklemini bulu-
nuz.
nce x = 3k 2 ve y = 2k + 1 denklemleri
(x, y) = (3k 2, 2k + 1) eklinde birletirilerek yazlr.
Buradaki (3k 2, 2k + 1) vektr (3k, 2k) ve (2, 1)
vektrlerinin toplam eklinde yazlabilir. Buna gre,
(x, y) = (2, 1) + (3k, 2k) olur.
O halde, dorunun vektrel denklemi
(x, y) = (2, 1) + k
.
(3, 2) eklindedir.
Dorunun kapal denklemini bulmak iin, verilen
denklemlerin birinden k parametresi bulunup dier
denklemde yerine yazlr.
x = 3k 2 ve y = 2k + 1 denklemlerinin birincisinden
k yi ekip ikincisinde yerine yazalm.
x = 3k 2 3k = x + 2
k = olur.
y = 2k + 1 denkleminde k yerine yazlrsa,
3y = 2x + 4 + 3
2x 3y + 7 = 0 bulunur.
Denklemi 4x 3y + 6 = 0 olan dorunun dorult-
man vektrn ve normal vektrn bulalm.
Verilen denklemde x ve y nin katsaylar dorunun
normal vektrnn bileenleridir.
Buna gre, 4x 3y + 6 = 0 dorusunun normal vek-
tr
N = (4, 3) tr.
Dorunun dorultman vektr ile normal vektr
birbirine dik olduundan dorultman vektr
v = (3, 4) vektrdr.
y
x
v = (3, 4)
N = (4, 3)
4x 3y + 6 = 0
3
2
2
O
zm
rnek soru

y
x
y
x
=
+
+ =
+
+ 2
2
3
1
2 4
3
1

x+2
3

x+2
3
zm
rnek soru

x+3
4

x+3
4
y
x
A(3, 5)
O
B(x, y)
5
2
4 3
B
d
a = (4, 2)
zm
398
399
Vektrel denklemi (x, y) = (2, 1) + k(0, 3) olan
dorunun kapal denklemini bulunuz.
(x, y) = (2, 1) + k(0, 3) (x, y) = (2, 1) + (0, 3k)
(x, y) = (2, 3k + 1)
x = 2
y = 3k + 1
Bu sonuca gre, doru zerindeki tm noktalarn ap-
sisi 2 ve ordinatlar ise, k ye bal olarak deiken-
dir. O halde, dorunun kapal denklemi x = 2 dir.
Denklemi bilinen dorunun eimi
Denklemi y = mx + n eklinde olan dorularn ei-
mi x in katsays olan m saysdr.
Denklemi ax + by + c = 0 olan dorunun eimini
bulalm.
ax + by + c = 0 denklemli dorunun eimini bulmak
iin y yi yalnz brakacaz. x in katsays eim olacak.
Eim = bulunur.
Denklemi y = x + 7 olan dorunun eimini ve
eim asnn lsn bulalm.
y = x + 7 dorusunun eimi m = 1 dir.
Eim as ise, tan = 1 olduundan = 45 dir.
Denklemi y + 3
.
x + 6 = 0 olan dorunun eimi-
ni ve eim asnn lsn bulalm.
y + 3
.
x + 6 = 0 dorusunun eimini bulmak iin y
yi yalnz brakalm.
y = 3
.
x 6
Eim x in katsaysdr. Eim = 3 olur.
Eim as olsun. tan = 3 olduundan = 120
(Tanjant deeri negatif olduu iin eim as geni
adr.)
Birbirine paralel veya dik olan dorularn eimleri ara-
sndaki bantlar
Birbirine paralel olan dorularn eimleri eittir.
d
1
// d
2
ise, m
1
= m
2
dir.
d
1
: 2x + 4y + 1 = 0
d
2
: ax + 8y 7 = 0
dorular veriliyor.
d
1
// d
2
olduuna gre, a deerini bulalm.
rnek soru
y
x
O
d
1
d
2

zm
rnek soru
zm
rnek soru

a
b

y =
ax
b

c
b
by
b
=
axc
b
zm
rnek soru
zm
rnek soru
Birbirine paralel olan dorularn sadece sabit saylar farkldr.
d
1
// d
2
ise,
d
1
: ax + by + c
1
= 0
d
2
: ax + by + c
2
= 0 dr.
400
d
1
// d
2
ise, m
1
= m
2
dir.
A(1, 2) noktasndan geen ve 2y 4x + 7 = 0 do-
rusuna paralel olan dorunun denklemini bulalm.
1. Yol :
stenilen doru 2y 4x + 7 = 0 dorusuna paralel ol-
duu iin denklemi 2y 4x + n = 0 biimindedir.
A(1, 2) noktas bu doru zerinde olduu iin denk-
lemi salar.
2
.
(2) 4
.
(1) + n = 0
4 + 4 + n = 0 n = 8 olur.
Dorunun denklemi 2y 4x 8 = 0 (2 ile sadele-
tirilirse)
y 2x 4 = 0 bulunur.
2. Yol :
Dorular paralel olduu iin eimleri eittir.
Bizden istenilen doru, eimi 2 olan ve A(1, 2)
noktasndan geen dorudur.
y y
1
= m
.
(x x
1
)
y 2 = 2
.
(x (1))
y 2 = 2x + 2
y 2x 4 = 0 bulunur.
Birbirine dik olan dorularn eimleri arpm 1
dir.
d
1
d
2
ise, m
1
.
m
2
= 1
y = 3x + 2 dorusu, y = (a + 1)
.
x 7 dorusuna
dik ise, a deerini bulalm.
Birbirine dik olan dorularn eimleri arpm 1 dir.
m
1
.
m
2
= 1
3
.
(a + 1) = 1
3a + 3 = 1
3a = 4
ekildeki A(1, 2) noktasnda [OA] na dik olan d
dorusunun denklemini bulalm.
O(0, 0) ve A(1, 2) olduundan m
OA
= = 2 dir.
d [OA] ise,
m
OA
.
m
d
= 1
2
.
m
d
= 1
m
d
=
P
dir.
A(1, 2) noktasndan geen ve eimi
P
olan doru-
nun denklemi,
(y 2) =
P
.
(x 1)
2y 4 = x + 1
2y + x 5 = 0 bulunur.

2
1
zm
y
x
O
A(1, 2)
d
rnek soru

a bulunur =
4
3
.
zm
rnek soru
y
x
O
d
1
d
2

m olur = =
4
2
2 .
zm
rnek soru

m ve m
a
a
a bulunur
1 2
2
4 8
2
4 8
4
=

=

=

= .
zm
Bu alt baln pekimesi iin Kavrama Testi 3 5, 7, 11, 14 / Kavrama Testi 4 13, 14 nolu sorular hemen zelim.
401
Denklemi y = mx + n biiminde olan dorunun grafii
Bir doru, farkl iki noktas bilindiinde belirli oldu-
undan; dorunun grafiini izmek iin herhangi
iki noktas bulunur. Bu noktalar analitik dzlemde
belirlenerek grafik izilir.
Dorunun grafii izilirken genellikle dorunun ek-
senleri kestii noktalar bulunur.
x = 0 iin y eksenini kestii nokta, y = 0 iin x
eksenini kestii nokta bulunur. Bu noktalar analitik
dzlemde belirtilerek birletirilirse dorunun gra-
fii izilmi olur.
m ve n sfrdan farkl olmak zere, y = mx + n bii-
minde olan dorular eksenleri farkl iki noktada ke-
serler.
Denklemi y = x + 3 olan dorunun grafiini ize-
lim.
y = x + 3 denkleminde,
x = 0 iin y = 3
y = 0 iin x = 3 olur.
Verilen dorunun eksenleri kestii noktalar olan
A(0, 3) ve B(3, 0) noktalar analitik dzlemde belir-
lenerek birletirilir.
y = 2x 6 dorusunun grafiini iziniz.
y = 2x 6 denkleminde,
x = 0 y = 6 olur. Bu nokta (0, 6) noktasdr.
y = 0 x = 3 olur. Bu nokta (3, 0) noktasdr.
Elde edilen noktalardan geen dorunun grafii aa-
daki gibidir.
Denklemi y = mx olan dorunun grafii
Denklemi y = mx olan dorular orijinden geerler.
y = 3x ve y = x dorularnn grafiklerini ize-
lim.
y = 3x eitliine gre x = 0 iin y = 0 ve x = 1 iin
y= 3 olur.
Buna gre, bu doru (0, 0) ve (1, 3) noktalarndan ge-
er.
y = x eitliine gre, x = 0 iin y = 0 ve x = 2
iin y = 1 olur.
Buna gre, bu doru da (0, 0) ve (2, 1) noktalarn-
dan geer. O halde, verilen dorularn grafikleri aa-
daki gibidir.
y
x
3
2
1
1 2
1
y = 3x
y =
1
2
x
O

1
2
zm

1
2
rnek soru
y
x
(0,6)
(3,0)
y = 2x 6
zm
rnek soru
y
x
y = x + 3
A(0, 3)
B(3, 0)
zm
rnek soru
12.4 Denklemi verilen dorunun grafii
402
Denklemi x = a biiminde olan dorunun grafii
Bu doru x eksenini A(a, 0) noktasnda kesip, y
eksenine paralel olan dorudur.
x 3 = 0 dorusunun grafiini izelim.
x = 3 dorusu x eksenini A(3, 0) noktasnda kese-
cek ve y eksenine paralel olacaktr.
Denklemi y = b biiminde olan dorunun grafii
Bu doru y eksenini B(0, b) noktasnda kesip, x
eksenine paralel olan dorudur.
2y 3 = 0 dorusunun grafiini izelim.
y =
f
dorusu y eksenini B(0,
f
) noktasnda ke-
sip,
x eksenine paralel olan dorudur.
Denklemi 2x y + 8 = 0 olan dorunun eksenler-
le oluturduu blgenin alan ka birimkaredir?
2x y + 8 = 0 dorusunun grafiini izelim.
x = 0 iin y = 8
y = 0 iin x = 4 olur.
Doru A(0, 8) ve B(4, 0) noktalarndan gemekte-
dir.
AOB dik gen olduundan,
Alan(AOB) = = 16 br
2
bulunur.
A(6, 4) ve B(3, 8) noktalarndan geen doru-
nun eksenleri kestii noktalar arasnda kalan do-
ru parasnn uzunluu ka birimdir?
AB dorusunun denklemi,
y 8 = m(x 3)
3y 24 = 4x 12
3y 4x 12 = 0 bulunur.
Eksenleri kestii noktalar
x = 0 iin 3y 4
.
0 12 = 0
y = 4 A(0, 4)
y = 0 iin 3
.
0 4x 12 = 0
x = 3 B(3, 0) olur.

Buradan AB
birim bulun
= +
( )
= + =
( ) ( ) 4 0 0 3
16 9 5
2
2
uur.

m
AB
=

= =
8 4
3 6
12
9
4
3
( )
( )
zm
rnek soru
y
x
O
A
B
8
4

8 4
2
zm
rnek soru
y
x
O
f
y =
f
zm
rnek soru
y
x
O 3
x = 3
zm
rnek soru
y = 0 dorusu x eksenidir.
x = 0 dorusu y eksenidir.
403
ki Dorunun Birbirine Gre Konumlar
Analitik dzlemde,
d
1
: a
1
x + b
1
y + c
1
= 0 ve
d
2
: a
2
x + b
2
y + c
2
= 0 dorular verilsin.
a)
d
1
ve d
2
dorular akktr.
akk dorular, ayn doruyu belirttiinden
grafikleri st ste izilir.
b)
d
1
ve d
2
dorular paraleldir.
Paralel dorularn x ekseniyle oluturduu
alar, dolaysyla eimleri birbirine eittir.
c)
d
1
ve d
2
dorular bir noktada kesiir.
2x 3y + 5 = 0 dorusu ile
(m 1)x + (n + 1)y 15 = 0 dorusu akk do-
rular olduuna gre, m + n toplam katr?
Verilen dorular akk olduundan, denklemlerin-
deki katsaylar oran birbirine eittir. Buna gre,
5m 5 = 30 5n + 5 = 45
5m = 25 5n = 40
m = 5 n = 8
O halde, m + n = 5 + 8 = 3 bulunur.
Denklemleri 2x y 2 = 0 ve 3x + 2y 17 = 0
olan dorularn kesitikleri noktann koordinat ek-
senlerine uzaklklar toplam ka birimdir?
ki dorunun kesim noktas verilen denklemlerin or-
tak zmyle bulunur.
2 / 2x y 2 = 0
3x + 2y 17 = 0
4x 2y 4 = 0
3x + 2y 17 = 0
+
7x 21 = 0
7x = 21
x = 3 olur.
2x y 2 = 0 denkleminde x yerine 3 yazlrsa,
6 y 2 = 0 y = 4 bulunur.
Bu durumda dorularn kesim noktas k(3, 4) nokta-
sdr ve bu dorunun koordinat eksenlerine uzaklk-
lar toplam |3| + |4| = 7 birimdir.
zm
rnek soru

+
=
3
1
5
15 n

2
1
5
15 m
=

2
1
3
1
5
15 m n
ise
=

+
=
,
zm
rnek soru
y
x
d
1
O
d
2
K

a
a
b
b
ise
1
2
1
2
,
y
x
d
1
O
d
2

a
a
b
b
c
c
ise
1
2
1
2
1
2
= ,
y
x
d
1
O
d
2

a
a
b
b
c
c
ise
1
2
1
2
1
2
= = ,
ax + by + c > 0 ve ax + by + c < 0
eitsizliklerinin zm kmesini analitik dzlemde
gstermek iin, ax + by + c = 0 dorusunun gra-
fii izilir. Yar dzlemlerin biri zerinde alnan
P(x
1
, y
1
) noktas verilen eitsizlii salyor ise, bu
yar dzlem, salamyor ise, dier yar dzlem ta-
ranr.
y = mx + n dorusunun
st tarafnda kalan bl-
ge
y > mx + n dir.
y = mx + n doru-
sunun alt tarafn-
da kalan blge
y < mx + n dir.
Yukardaki grafikte taral dzlem parasn tanm-
lamak iin, x 0, y > 0 kouluna aadakilerden
hangisi eklenmelidir?
A) x + y < 0 B) x + y > 0 C) x y > 0
D) x y < 0 E) x = y
(SS 1985)
Taral blgede y < x dir.
Cevap: C
2x 3y + 12 < 0 eitsizliinin grafiini izelim.
2x 3y + 12 = 0 dorusunda,
x = 0 iin y = 4 ve A(0, 4)
y = 0 iin x = 6 ve B(6, 0) dr.
Eitlik verilmediinden doru kesik izgilerle izilir.
O(0, 0) noktasnn koordinatlar, 2x 3y + 12 < 0
eitsizliinde yerine yazlrsa, 12 < 0 olacandan,
eitsizliin salanmad grlr. Bu durumda g-
rnt kmesi, orijinin bulunmad yar dzlemdir.
y 3x > 0 x + y 2 0
eitsizlik sistemini salayan noktalar kmesini
gsterelim.
y = 3x dorusu orijinden ve A(1, 3) noktasndan geer.
x + y 2 = 0 dorusu eksenleri B(0, 2) ve C(2, 0)
noktalarndan keser.
Denklemleri verilen dorular izilir.
Alnan herhangi bir nokta D(1, 0) olsun.
y 3x > 0 0 3(1) > 0 3 > 0
x + y 2 0 1 + 0 2 0 3 0
Arakesit eitsizlik sistemini salayan noktalar kme-
sidir.
x
y
A 3
2
1
2
zm
rnek soru
y
4
6 O
x
zm
rnek soru
zm
y
0
y = x
x
rnek soru
y
x
y < mx + n
y

=

m
x

+

n
O
y
x
O
y

=

m
x

+

n
y

>

m
x

+

n
404
12.5 Birinci dereceden iki bilinmeyenli eitsizlikler
405
12.6 Simetri dnm; aynadaki grnt
Bir noktann bir noktaya gre simetrii
A(x
1
, y
1
) noktasnn B(a, b) noktasna gre simet-
rii C(x
0
, y
0
) olsun.
B noktas [AC] nin orta noktas olduundan,
C(2a x
1
, 2b y
1
) olur.
A(1, 3) noktasnn B(2, 1) noktasna gre simet-
riini bulalm.
A noktasnn B noktasna gre simetrii C(a, b)
noktas olsun.
C(a, b) = C(2
.
2 1, 2(1) 3)
= C(3, 5) bulunur.
A(3, 2) noktasnn B(1, 0) noktasna gre si-
metrii olan C noktas x + y a = 0 dorusu
zerinde ise, a deerini bulalm.
C(2
.
(1) 3, 2
.
0 2) = C(5, 2)
C(5, 2) noktas x + y a = 0 dorusu zerindedir.
5 2 a = 0
a = 7 bulunur.
Bir noktann koordinat eksenlerine ve orijine gre simet-
rii
A(a, b) noktasnn
Ox eksenine gre simetrii B(a, b)
Oy eksenine gre simetrii C(a, b)
Orijine gre simetrii D(a, b) dir.
A(1, 3) noktasnn x eksenine gre simetrii B, y
eksenine gre simetrii C ve orijine gre simetrii
D noktasdr.
Buna gre, B, C ve D nin koordinatlarn bulalm.
A(1, 3) noktasnn x eksenine gre simetrii B(1, 3)
olur.
A(1, 3) noktasnn y eksenine gre simetrii C(1, 3)
olur.
A(1, 3) noktasnn orijine gre simetrii D(1, 3)
olur.
Bir noktann aortay dorularna gre simetrii
Bir noktann I. aortay (y = x) dorusuna gre si-
metrii :
A(a, b) noktasnn y = x dorusuna gre simetri-
i A
(b, a) dr.
y
x
A(a, b)
b
A
(b, a) a
a b
y
x
A(a, b)
b
A
(b, a) a
a b
zm
rnek soru
y
x
a a
A(a,b) C(a,b)
B(a,b) D(a,b)
b
b
zm
rnek soru
zm
rnek soru
C(x
0
, y
0
)
B(a, b)
A(x
1
, y
1
)
406
II. aortay'a (y = x) gre simetri :
A(a, b) noktasnn y = x dorusuna gre simet-
rii A
(b, a) dr.
A(2, 5) noktasnn y = x dorusuna gre simetrii
B noktas, y = x dorusuna gre simetrii C nok-
tasdr.
Buna gre, B noktasnn apsisi ile C noktasnn
ordinatnn toplamn bulalm.
A(2, 5) noktasnn y = x dorusuna gre simetrii
B(5, 2) dir.
A(2, 5) noktasnn y = x dorusuna gre simetri-
i C(5, 2) dir.
B noktasnn apsisi 5, C noktasnn ordinat 2 dir.
5 + (2) = 7 olur.
A(3, 4) noktasnn y = x dorusuna gre si-
metrii B ve B nin Ox eksenine gre simetrii C
ise |BC| uzunluu ka birimdir?
A)
B)
~
C) 8 D) 6 E) 5
(SS 2006)
A(3,4) noktasnn y = x dorusuna gre simetrii
B(4, 3), B(4, 3) noktasnn Ox eksenine gre simet-
rii C(4, 3) olur.
Bu durumda
|BC| = birim-
dir.
Cevap D
Bir noktann eksenlere paralel dorulara gre simetrii
A(x
1
, y
1
) noktasnn ekilde grld gibi x = a
dorusuna gre simetrii B(2a x
1
, y
1
) ve y = b
dorusuna gre simetrii C(x
1
, 2b y
1
) olur.
A(7, 5) noktasnn x = 1 dorusuna gre simet-
rii B ve y = 2 dorusuna gre simetrii C ise,
B ile C noktalar arasndaki uzakl bulalm.
A(7, 5) noktasnn
x = 1 dorusuna gre simetrii B(2
.
1 7,5) = B(5, 5)
y = 2 dorusuna gre simetrii C(7,2
.
2 5) = C(7, 1) olur.
Bir noktann bir doruya gre simetrii
A(x
1
, y
1
) noktasnn ax + by + c = 0 dorusuna g-
re simetriini bulmak iin A noktasnn doru ze-
rindeki dik iz dm olan H noktasnn koordi-
natlar hesaplanr.
A noktasnn H noktasna gre simetrii olan
A
(x
2
, y
2
) noktasnn koordinatlar bulunur.
A(x
1
, y
1
)
A
(x
2
, y
2
)
ax + by + c = 0
H

BC
bulunur
=
( )
+
= + =
7 5 1 5
12 6 6 5
2
2
2 2
( ) ( )
.
zm
rnek soru
O
y
x
x = a
y = b
B(2a x
1
, y
1
)
A(x
1
, y
1
)
B(x
1
, 2b y
1
)

[ ( ) ] ( ( )) + = + = 4 4 3 3 0 36 6
2 2
zm
rnek soru
zm
rnek soru
407
A(2, 5) noktasnn y = 2x + 4 dorusuna gre
simetriini bulalm.
A noktasnn y = 2x + 4 dorusuna gre simetrii
A
olsun.
AA
dorusu verilen doru ile dik kesitii iin eim-

leri arpm 1 dir.
K(0, 4) noktas AA
doru parasnn orta noktas

olduuna gre,
O halde, aranan A
noktas (2, 3) noktasdr.

Dorunun noktaya gre simetrii
ax + by + c = 0 dorusunun A(x
1
, y
1
) noktasna g-
re simetrii a(2
.
x
1
x) + b(2y
1
y) + c = 0 olur. (Or-
ta noktadan)
4x y + 1 = 0 dorusunun (2, 3) noktasna gre
simetrii olan dorunun denklemini bulalm.
Dorunun noktaya gre simetrii kendisine paralel
bir dorudur. Bu nedenle x ve y nin katsaylar dei-
mez. Deien c sabitini bulmak iin d dorusu ze-
rinde bir nokta alnr. rnein; d dorusu zerinde
x = 1 alnrsa y = 5 bulunur.
O halde, (1, 5) noktasnn (2, 3) noktasna gre si-
metrii d dorusu zerinde olmaldr.
(1, 5) in (2, 3) e gre simetrii olan (3, 1) noktas
4x y + c = 0 dorusunu salar.
4
.
3 1 + c = 0 11 + c = 0 c = 11
O halde, aranan dorunun denklemi :
4x y 11 = 0 bulunur.
Bir dorunun eksenlere ve orijine gre simetrii
ax + by + c = 0 dorusunun x eksenine gre si-
metrii bulunurken y nin iareti deitirilir.
ax by + c = 0 olur.
ax + by + c = 0 dorusunun y eksenine gre si-
metrii bulunurken x in iareti deitirilir.
ax + by + c = 0 olur.
ax + by + c = 0 dorusunun orijine gre simetri-
i bulunurken x in ve y nin iaretleri deitirilir.
ax by + c = 0 olur.
3x + 2y 5 = 0 dorusunun y eksenine gre si-
metrii olan dorunun denklemi aadakilerden
hangisidir?
A) y =
f
x +
r
B) y =
a
x +
r
C) y =
a
x +
s
D) y =
f
x +
s
E) y =
f
x +
r
(YS 1998)
rnek soru
d : 4x y + 1 = 0
d
: 4x y + c = 0
(1, 5)
(3, 1)
(2, 3)
zm
rnek soru

+
= =
+
= =
2
2
0 2
5
2
4 3
0
0
0
0
x
x
y
y

2 4 5
2
2 1
2 1
2
1
2
4 2 2
5 0
a
a
a
a
a a
a a
+

=
+
=
=
=
( )
== 0 dr.
A(2,5)
(a, 2a+4)
A'(x
0
, y
0
)
y = 2x + 4
K
zm
rnek soru
408
Doru denklemindeki x yerine x yazlrsa, y ekse-
nine gre simetriinin denklemi elde edilir.
3(x) + 2y 5 = 0
y =
f
x +
r
Cevap: A
Dik koordinat sisteminde y = mx + 1 dorusunun y
eksenine gre simetrii x eksenini (
h
, 0) nokta-
snda kesmektedir.
Buna gre, y = mx + 1 denklemindeki m katr?
A) 1 B)
a
C)
Q
D)
a
E)
s
(SS 1991)
y = mx + 1 dorusunun Oy eksenine gre simetrii
y = mx + 1 dir.
Bu doru (
h
, 0) noktasndan getiine gre
(
h
, 0) noktas doru denklemini salamaldr.
0 = m
.
h
+ 1
h
m = 1 m =
s
olur.
Cevap E
Dik koordinat dzleminde denklemi x + y = 3 olan
dorunun, Oy eksenine gre simetriinin denkle-
mi aadakilerden hangisidir?
A) x + y = 3 B) x y = 3 C) x y = 3
D) x + 2y = 1 E) 2x + y = 1
(SS 2007)
Dik koordinat sisteminde verilen bir dorunun Oy
eksenine gre simetrii alnrken x yerine x yazlr.
Dolaysyla x + y = 3 dorusunun Oy eksenine g-
re simetrii x + y = 3 dorusudur.
Cevap A
zellik :
y = x dorusuna gre simetrik olan iki dorunun
eimleri arpm 1 dir.
zellik :
y = x dorusuna gre simetrik olan iki dorunun
eimleri arpm 1 dir.
A(1, 2), B(4, 6) ve P(a, 0) noktalar veriliyor.
|PA| + |PB| en kk olduunda a deerini bulalm.
A ve B noktalar x ekseni-
nin ayn tarafnda ve P(a,
0) noktas da x ekseni ze-
rindedir.
Bu durumda |AP| + |BP| nin
minimum olmas iin A
noktasnn x eksenine gre
simetrii A
noktas ile P
ve B noktalar dorusal ol-
maldr.
A
(1, 2), P(a, 0) ve B(4, 6) noktalar dorusal ise,

[A
P] ve [A
B] nin eimleri eittir.

0 2
1
6 2
4 1
2
1
8
3
4 4 3
7
4
1 4

=
= =
( ) ( )
a
a
a a bulunnur.
6
2
2
A
(1, 2)
1 4 P
B
x
y
A
O
zm
rnek soru
y
y = m
1
.
x + n
1
y = m
2
.
x + n
2
m
1
.
m
2
= 1 dir.
x
O
45
45
y
y = m
1
.
x + n
1
y = m
2
.
x + n
2
m
1
.
m
2
= 1 dir.
x
O
45
45
zm
rnek soru
zm
rnek soru
zm
409
Eimleri ve 3 olan iki dorunun arasnda
kalan ann aortaynn eimi aadakilerden
hangisidir?
A) 2 B) 1 C) D) E)
(SS 1996)
olduundan bu dorularn aortaylar y = x e para-
leldir. Bu nedenle aortayn eimi 1 dir.
Cevap: B
A(2, 3), B(4, 4) ve P(a, 0) noktalar veriliyor.
||PB| |PA|| nn en byk deeri iin a deerini bu-
lalm.
||PB| |PA|| maksimum ise, A, B ve P noktalar do-
rusal olmaldr.
Bu durumda A(2, 3), B(4, 4) ve P(a, 0) noktalar
dorusal ise [AB] ve [AP] nin eimleri eittir.

4 3
4 2
3 0
2
1
6
3
2
20

=

=

=
( )
.
a a
a bulunur
x
y
P(a, 0)
A
B 4
3
2 4
zm
rnek soru

m
m
m m
1
2
1 2
1
3
3
1
3
3 1
=
=
|
|
|
|
=
[
\
|

)
j = ( )
zm

5
2 3

3
3

1
2 2

11
33
rnek soru
Bir ekil dzlemde telenirken, x ve y eksenleri
boyunca belirtilen birim kadar, eklin btn nokta-
lar birbirine paralel olarak telenir.
Yukardaki ekilde verilen ABC geni 6 birim saa
ve 4 birim aa telendiinde A
geni elde
ediliyor.
Buna gre, A
, B
ve C
noktalarnn koordinatla-
rn bulunuz.
ABC genini 6 birim saa ve 4 birim aaya tele-
mek iin, ABC geninin ke noktalar 6 birim saa
ve 4 birim aa telenir.
Aadaki ekilde, A(2, 5) noktasnn apsisi 6 artr-
lp, ordinat 4 azaltldnda A
(4, 1) noktasnn elde

edildiine dikkat ediniz.
y
x
5
2
1
5 3 2 O
A(2, 5)
B(5, 2)
C(3, 1)
4
3 1
2
3
A
(4, 1)
B
(1, 2)
C
(3, 3)
6 birim saa
4 birim aa
zm
y
x
5
2
1
5 3 2 O
A(2, 5)
B(5, 2)
C(3, 1)
rnek soru
12.7 teleme dnm
410
ekildeki ABCD dikdrtgeni 2 birim saa ve 1 birim
yukarya telendikten sonra elde edilen dikdrtgenin
y = x dorusuna gre simetrii A
dikdrtgeni
oluyor.
Buna gre, B
noktasnn apsisi ile C
noktasnn
ordinatnn toplam katr?
Soruda verilen ABCD dikdrtgeni 2 br saa ve 1 br
yukarya telendiinde keleri A(3, 2), B(6, 2),
C(6, 1) ve D(3, 1) olmaktadr.
Bir noktann y =x dorusuna gre simetrii alndn-
da apsisi ile ordinat yer deitirdiine gre, B
(2, 6)
ve C
(1, 6) olur.
B
noktasnn apsisi 2 ve C
noktasnn ordinat 6 ol-

duundan, sorunun cevab 2 + 6 = 4 bulunur.
y
x
O
A B
A
C
A
y = x
6
2
2
3
1
3 1 6
B
C D
D
2 br saa
1 br yukar
zm
y
x
O
A(1, 3) B(4, 3)
D(1, 2) C(4, 2)
rnek soru
Kelerinden biri A(a, b) noktas olan bir ekil, orijin etrafnda ve saatin tersi ynnde
a) 90 dndrlrse, A(a, b) noktas A
(b, a) noktasna,
b) 180 dndrlrse, A(a, b) noktas A
(a, b) noktasna,
c) 270 dndrlrse, A(a, b) noktas A
(b, a) noktasna
dnr.
Analitik dzlemdeki [OA] doru paras orijin etra-
fnda ve saatin tersi ynde 90 dndrldnde
[OA
] doru paras, 180 dndrldnde [OA
]
doru paras, 270 dndrldnde ise, [OA
]
doru paras elde edilmitir. A
, A
ve A
noktala-
rnn koordinatlarn A noktasnn koordinatlar ile
karlatrarak inceleyiniz.
y
x
O
A
(2, 5)
A
(5, 2)
A
(2, 5)
A(5, 2)
12.8 Dnme dnm
411
ekildeki ABCD dikdrtgeni orijin etrafnda ve saat
ynnde 270 dndrldkten sonra, elde edilen
A
dikdrtgeni 4 birim saa ve 6 birim aaya

teleniyor.
En son oluan A
dikdrtgeninin ke nok-
talarn koordinatlarn bulunuz.
Bir eklin saat ynnde 270 dndrlmesi, saatin
tersi ynde 90 dndrlmesine e deerdir. Kele-
ri A(1, 0), B(5, 2), C(4, 4) ve D(0, 2) noktalar olan
ABCD dikdrtgeni orijin etrafnda ve saatin tersi yn-
de 90 dndrldnde, keleri A
(0, 1), B
(2, 5),
C
(4, 4) ve D
(2, 0) noktalar olan A
dikdrt-
geni elde edilir.
A
dikdrtgeni 4 br saa ve 6 br aaya telen-

diinde elde edilen A
dikdrtgeninin keleri
A
(4, 5), B
(2, 1), C
(0, 2), D
(2, 6) noktalar olur.

Bir kenar 6 br olan ekildeki AOB ekenar geni
orijin etarfnda ve saatin tersi ynde 30 dndrl-
dnde A
OB
ekenar geni oluuyor.

Buna gre, A
ve B
noktalarnn koordinatlarn
bulunuz.
AOB ekenar geni O noktas etrafnda dndrld-
iin O noktas sabit kalr, A ve B noktalar orijin et-
rafnda 30 dnerler.
Bir kenar a = 6 br olan ekenar genin ykseklii
h = a3 = 33 br olduundan ilk durumda A noktas-
nn koordinatlar (3, 33), B noktasnn koordinatlar
ise (6, 0) dr.
AOB geni, orijin etrafnda ve saatin tersi ynde
30 dndrldnde oluan A
OB
geninin ke
koordinatlar ise, A
(0, 6) ve B
(33, 3) olur.
y
x
O
30
30
30
3 B(6, 0)
A
3
A(3, 33)
(0, 6)
30
B
(33, 3)
30
zm
y
x
O 3 B
A
rnek soru
y
x
O A
B
C
D
A
(4, 5)
B
(2, 1)
C
(0, 2)
D
(2, 6)
90
270
zm
y
x
O A(1, 0)
B(5, 2)
C(4, 4)
D(0, 2)
rnek soru
Fraktallar, bazen hal desenlerinde, bazen tarihi
eserlerin duvarlarnda bazen de doadaki baz bit-
kilerin yaplarnda grebilirsiniz. yle bir ekil d-
nn ki hangi blmesini alrsak alalm bytp
baktmzda yine balangtaki ekille karlaalm
ve bu ileme ne kadar devam edersek edelim ayn
grnt tekrarlansn.
Buna gre, fraktal ksaca yle tanmlayabiliriz:
Bir eklin orantl olarak kltlm ya da by-
tlmleri ile ina edilen rntlere fraktal denir.
Yukardaki rnt, doru paralar e paraya b-
lnp ortadaki paradan darya kare izilerek olu-
turulmutur.
Bu rnty inceleyiniz ve rntnn sonraki ad-
mn iziniz.
Aada verilen fraktallarda her bir dikdrtgenin
zerine eni, bu dikdrtgenin kadar olan iki dik-
drtgen simetrik olarak yerletiriliyor.
Buna benzer bir fraktal da siz oluturunuz.
Aadaki rntde dzgn altgen ve dorular yar-
dmyla bir okul armas oluturulmutur. Bu rnt
altgen zerine eit aralklarla yazlan saylarn ken-
dilerinin 1 fazlas olan say ile birletirilmesinden
oluturulmutur.
Yukardaki rntnn bir benzerini dzgn sekiz-
gen kullanarak oluturunuz.
kizkenar dik genler yardmyla oluturulan yukar-
daki ekli inceleyelim. Bu rntde tm ikizkenar dik
genlerin hipotensleri birbirine paraleldir.
rnek
1
6 2
1
3
1
2
5
4
3
2
4
5
3
4
5
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
6
6
6
6
rnek

1
3
rnek
1. adm 2. adm
3. adm 4. adm
rnek
412
12.9 Fraktal, ssleme ve kaplama
Aadaki fraktal rneinde birinci ekilde bir eke-
nar gen veriliyor. Daha sonra bu genin her kena-
r eit paraya ayrlp her birinin ortasndaki par-
adan darya doru bakan ekenar genler izili-
yor. Bu ilem devam ettirildiinde 3. ve 4. ekiller el-
de ediliyor.
Yukardaki ekilde iki adm verilen fraktal mode-
linin 1. admndaki taral blgenin alan 1 cm
2
dir.
9. admdaki en kk alana sahip taral karenin bir
1. admdaki taral karenin alan 1 cm
2
ise, bir kenar
uzunluu 1 cm dir.
Bu durumda 2. admdaki en kk taral karenin bir
kenar uzunluu cm
3. admdaki en kk taral karenin bir kenar uzunlu-
u cm
4. admdaki en kk taral karenin bir kenar uzun-
luu cm
Buna gre, n. admdaki en kk taral karenin bir
kenar uzunluu cm olur.
O halde, 9. admdaki en kk taral karenin bir ke-
nar uzunluu cm bulunur.
Yukarda begenlerle oluturulan ve ilk 2 adm
verilen fraktaln 4. admnda toplam ka adet be-
gen kullanlr?
Begen adedi
Balang 1
1. adm 1 + 6 = 7
2. adm 1 + 6 + 6
.
6 = 43
3. adm 1 + 6 + 6
.
6 + 6
.
6
.
6 = 259
4. adm 1 + 6 + 6
.
6 + 6
.
6
.
6 + 6
.
6
.
6
.
6 = 1555
zm
Balang 1. adm 2. adm
rnek

1
2
1
2
1
256
1 8 n
= =

1
2
1 n

1
8
1
2
3
=

1
4
1
2
2
=

1
2
zm
Balang 1. adm
2. adm 3. adm
rnek
1. ekil 2. ekil
3. ekil 4. ekil
rnek
413
okgenlerle yzey kaplama
Bir dzlemsel blgenin, yalnz bir figr kullanlarak
boluk kalmayacak ve figrler akmayacak ekil-
de dnm hareketleri (yansma, dnme, tele-
me ve telemeli yansma) yardmyla rtlmesine
dzgn kaplama denir.
Aadaki ekilde, iki farkl okgen modeliyle yap-
lan iki farkl dzgn kaplama verilmitir. Birinci
kaplama rneinde teleme ve yansma hareketle-
ri kullanlrken, ikinci kaplama rneinde teleme
ve dnme hareketleri kullanlmtr.
Bir dzlemsel blgenin, birden fazla figr kullanla-
rak boluk kalmayacak ve figrler akmayacak
ekilde dnmler yardmyla rtlmesine yar
dzgn kaplama denir.
Aada yar dzgn kaplamaya rnekler verilmi-
tir.
1.
2.
okgenlerde ssleme yaplabilmesi iin her bir k-
ede oluan toplam a ls 360 olmaldr. Bu
kurala gre sadece ekenar gen, sadece kare,
sadece altgen kullanlarak ssleme yaplabilir. An-
cak sadece begen, sadece yedigen ya da sadece
sekizgen kullanlarak ssleme yaplamaz.
Kaplama rnekleri
Aada baz geometrik figrlerle adm adm yap-
l gsterilen sslemeleri inceleyiniz.
1. adm 2. adm 3. adm
4. adm 5. adm
Elde edilen kaplama
rnek
Dzgn sekizgen ve kare
kullanlarak oluturulmu
bir kaplama.
Dzgn altgenler ve ekenar
drtgenler kullanlarak
oluturulmu bir kaplama.
414
4. adm 5. adm
Elde edilen kaplama
rnek
Balang
A
B
1. adm
A
B C
2. adm
A
B C
D
6. adm 7. adm
8. adm
Elde edilen ssleme
rnek
415
1. Dorunun eimi
A(x
1
, y
1
) ve B(x
2
, y
2
) noktalarndan geen AB
dorusunun eimi m = ile bulunur.
ki dorunun paralellik art d
1
// d
2
ise,
m
1
= m
2
dir.
Yani dorularn eimleri eittir.
ki dorunun diklik art d
1
d
2
ise,
m
1
.
m
2
= 1 dir.
Yani dorularn eimleri arpm 1 dir.
2. Eksenleri kestii noktalar bilinen doru denklemi
d dorusunun denklemi
3. Grafik
4. Simetri
A(a, b) noktasnn;
x eksenine gre simetrii (a, b)
y eksenine gre simetrii (a, b)
orijine gre simetrii (a, b)
y = x dorusuna gre simetrii (b, a)
y = x dorusuna gre simetrii (b, a)
x = k dorusuna gre simetrii (2k a, b)
y = k dorusuna gre simetrii (a, 2k b)
olur.
ax + by + c = 0 dorusunun
x eksenine gre simetrii
ax + b(y) + c = 0
y eksenine gre simetrii
a(x) + by + c = 0
orijine gre simetrii
a(x) + b(y) + c = 0
y = x dorusuna gre simetrii
ay + bx + c = 0
y = x dorusuna gre simetrii
a(y) + b(x) + c = 0
x = k dorusuna gre simetrii
a(2k x) + by + c = 0
y = k dorusuna gre simetrii
ax + b(2k y) + c = 0
5. A(a, b) noktas orijin etrafnda ve saatin tersi yn-
de
i) 90 dndrlrse, oluan nokta A
(b, a)
ii) 180 dndrlrse, oluan nokta A
(a, b)
iii) 270 dndrlrse, oluan nokta A
(b, a)
olur.
y
x
y = mx + n
y < mx + n
y > mx + n
O

x
a
+
y
b
= 1 dir.
y
x
d
b
a O

y y
x x
1 2
1 2
x
y
Eim > 0
< 90
x
y
Eim < 0
> 90
BU KONUDA ZETLE...
416
417
Kavrama Testi 1 ( 12.1 - 12.4 )
Kavrama Testi 2 ( 12.6 - 12.8 )
Kavrama Testi 3 ( 12.5, 12.9 )
1. |AD| = |DO|
AOCB kare
Yukardaki verilere gre, d dorusunun eimi ka-
tr?
A)
R
B)
Q
C)
P
D) 1 E)
f
2. Analitik dzlemde,
A(1, 3) noktas x 2y + k = 0
dorusunun zerinde olduuna gre, k deeri katr?
A) 5 B) 3 C) 0 D) 3 E) 5
7x 3y + 23 = 0
x + 3y 7 = 0
dorularnn kesim noktasnn koordinatlar toplam
katr?
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3
4. OABC kare
d : 2x + y 9 = 0
Yukardaki verilere gre, evre(OABC) ka br dir?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12
5. Analitik dzlemde
d dorusunun grafii
verilmitir.
Buna gre, d dorusunun denklemi aadakilerden
hangisidir?
A) 5y = 2x B) 2y = 5x C)
D) y + x = 5 E) y x = 3
6. d dorusu
(9, 0) , (5, 2) ve
(0, m) noktalarn-
dan gemektedir.
Yukardaki verilere gre, m deeri katr?
A) 2 B) 3 C) D) 4 E)
7. d
1
d
2
|AO| = |OB|
C(3, 0)
Yukardaki verilere gre, d
2
dorusunun denklemi
A) x + y 3 = 0 B) x y 3 = 0
C) 2x + y 6 = 0 D) 3x y 12 = 0
E) x + 2y 12 = 0
y
x
A
C
d
2
d
1
B
O

9
2
5
2
y
x
d
m
2
O 5 9

y
x
=
2
y
d
x
5
2
O
A
y
x
d
B
A O
C
y
x
d
A
O C
B
D
KAVRAMA TEST 1
418
8.
Analitik dzlemde A ve B noktalar verilmitir.
Buna gre, AB dorusunun denklemi aadakiler-
den hangisidir?
A) x + 2y 1 = 0 B) 2x + 3y 21 = 0
C) y + x 4 = 0 D) y x 2 = 0
E) y x 3 = 0
9. A(2, 4) noktasndan geen ve 2x y + 7 = 0 do-
rusuna paralel olan dorunun denklemi aadakiler-
den hangisidir?
A) 2x y + 9 = 0 B) 2x y + 10 = 0
C) 2x y + 12 = 0 D) 2x y + 8 = 0
E) 2x y + 6 = 0
10. B(5, 3) noktasndan geen ve 5x + 2y 10 = 0
dorusuna dik olan dorunun denklemi aadakiler-
den hangisidir?
A) 5x + 2y 14 = 0 B) 5y 2x + 25 = 0
C) 5y 2x 20 = 0 D) 2x 5y 30 = 0
E) 2x 5y 20 = 0
11. A(6, 0) noktasndan geen ve V = (3, 7) vektrne
paralel olan dorunun vektrel denklemi aadaki-
lerden hangisidir?
A) (x, y) = (6, 0) + k(9, 7)
B) (x, y) = (6 0) + k(3, 7)
C) (x, y) = (6, 0) + k(3, 7)
D) (x, y) = (3, 7) + k(9, 7)
E) (x, y) = (2, 3) + k(6, 7)
12. Vektrel denklemi
(x, y) = (3, 10) + k(2, 11)
olan dorunun kapal denklemi aadakilerden han-
gisidir?
A) 11x 2y 53 = 0 B) 11x + 2y 53 = 0
C) 13x 4y 55 = 0 D) 13x + 6y 57 = 0
E) 14x 7y 59 = 0
13. Normal vektr N = (2, 3) olan ve A(1, 4) noktasn-
dan geen dorunun denklemi aadakilerden han-
gisidir?
A) 3x + 2y 6 = 0 B) 3x + 2y 10 = 0
C) 2x + 3y 6 = 0 D) 2x + 3y 10 = 0
E) 2x + 3y 12 = 0
14. A(1, a) noktas, parametrik denklemi
x = k 2
y = 5 + 2k
olan doru zerinde olduuna gre, a katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
y
x
O 1
1
3
5
A
B
419
C - E - C - E / B - E - A / D - D - B / B - A - D - E
A(1, 4) noktasnn B(2, 3) noktasna gre simetrii-
nin x eksenine uzakl ka birimdir?
A) 5 B) 10 C) 12 D) 15 E) 102
2. Analitik dzlemde, A(1, 2) noktasnn y = x dorusu-
na gre simetrii olan B noktasnn x eksenine gre
simetrii x ky + 1 = 0 dorusu zerinde olduuna
gre, k deeri katr?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A(5, 2) noktasnn y = 1 dorusuna gre simetri-
i B noktas, B noktasnn (2, 3) noktasna gre simet-
rii C noktas olduuna gre, C noktasnn koordinat-
lar aadakilerden hangisidir?
A) (9, 10) B) (8, 10) C) (9, 11)
D) (8, 12) E) (9, 12)
4.
Yukardaki verilere gre, A(6, 4) noktasnn x = 2
dorusuna gre simetrii aadakilerden hangisidir?
A) (1, 3) B) (1, 4) C) (2, 2)
D) (2, 4) E) (2, 3)
y = x + 4
dorusunun x eksenine gre simetrii aadakiler-
den hangisidir?
A) x + y + 4 = 0 B) x y 4 = 0
C) x + y 4 = 0 D) x y + 8 = 0
E) x y + 12 = 0
6. Analitik dzlemde, A(2, 5) noktasnn orijine gre
simetrii B noktas, B noktasnn da x eksenine
gre simetrii C noktas olduuna gre, |AC| ka
birimdir?
A) 10 B) 42 C) 5 D) 25 E) 4
7. Analitik dzlemde verilen 2x + 3y 5 = 0 dorusu-
nun y = x dorusuna gre simetrii aadakilerden
hangisidir?
A) 2x + 3y 10 = 0 B) 3x + 2y 5 = 0
C) 2x + 3y + 5 = 0 D) 3x + 2y + 5 = 0
E) 2x + 3y 5 = 0
8. A(2, 1) noktasnn x + y 5 = 0 dorusuna gre simet-
rii aadakilerden hangisidir?
A) (5, 2) B) (6, 3) C) (1, 5)
D) (4, 3) E) (3, 4)
y
x
x = 2
O
A(6, 4)
KAVRAMA TEST 2
420
9.
Yukardaki koordinat sisteminde verilen taral ekil
orijin etrafnda 180 dndrldnde K, L, M, N, P
noktalarndan hangileri elde edilen eklin d blge-
sinde kalr?
A) Yalnz K B) K ve M C) K ve L
D) K, L ve M E) N ve P
10.
Yukardaki koordinat sisteminde verilen I nolu ekil,
bir A noktas etrafnda saat ynnde 90 dndrl-
dnde II nolu ekil elde ediliyor.
Buna gre, A noktasnn koordinatlar aadakiler-
den hangisidir?
A) (1, 2) B) (2, 2) C) (3, 2)
D) (2, 3) E) (3, 3)
11.
Birim karelerden oluan zemin zerinde A ve B e-
killeri verilmitir.
Buna gre, A ekli 1 birim saa, B ekli 3 birim
sola ve 4 birim yukarya telendiinde A ve B e-
killerinin kesiim blgesinin alan ka birimkaredir?
A) 6 B) 6,5 C) 7 D) 7,5 E) 8
12.
Kenar uzunluu 2 cm olan kare eklindeki bir karton
paras ekil I deki gibi drt e paraya blnerek her
bir parasnn iine ekiller iziliyor. Bu karton par-
as KL doru paras zerinde dndrlerek K nok-
tasndan L noktasna getiriliyor.
K ile L noktalar arasndaki uzaklk 10 cm olduu-
na gre, bu kartonun ekil II deki grnm aada-
kilerden hangisi olur?
A) B)
C) D)
E)
K L
ekil I ekil II
A
B
x
y
O
I
II
x
y
K
O
N L
M P
421
B - D - A - D / B - E - B - D / C - C / A - C
1.
ekildeki taral blgeyi ifade eden eitsizlik aada-
A) 2y + x 4 0 B) 2y + x 6 0
C) 2y + x 8 0 D) 2x + y 4 0
E) 2x + y 6 0
2. 2x 5y + 20 > 0
eitsizliinin belirttii ak yar dzlem aadakiler-
den hangisidir?
3.
A) 3y + 2x 12 < 0 B) 3y + 2x 12 0
C) 2x + 3y 12 < 0 D) 2x + 3y 12 0
E) 3y + 2x 12 0
4. 3 x < 6
eitsizliinin grafii aadakilerden hangisidir?
A)
C) D)
E)
B)
y
x
O 6 3
x
O 6 3
y
y
x
O 6 3
x
O 6 3
y
x
6 O 3
y
y
x
O
6
4
y
x
O
A)
y
x
O
4
C) D)
y
y
x
O
E)
10
4
B)
y
x
O
10
4
10
x
O
5
2
5
2
x
y
O
2
4
KAVRAMA TEST 3
422
5.
A) y 3x B) y 4x C) y 6x
D) x 3y E) x 6y
6. x 2y + 4 0 ve 2x y 2 0
eitsizliklerinin analitik dzlemde ifade ettii blge
7.
Yukarda verilen fraktal rneinin 3. admnda ka
ember bulunur?
A) 42 B) 53 C) 59 D) 62 E) 65
8.
Yukardaki fraktal rneinde balangtaki karenin
alan 64 br
2
olduuna gre, bu fraktaln 4. admnda-
ki taral blgelerin alanlar toplam ka br
2
dir?
A) B) 21 C) D) 22 E)
9.
Yukardaki sslemede aadaki zel dnmlerden
hangisi kullanlmtr?
A) Yatay yansma
B) Dikey yansma
C) teleme
D) telemeli yansma
E) 180 derecelik dnme

45
4
85
4
81
4
y
x
O
A)
y
x
O
B)
y
x
O
C)
y
x
O
D)
y
x
O
E)
2
4
2
2
2
4
4
6
2
3
2
4
4
2
1
2
6
3
2
1
x
y
O 2
6 A
423
A - C / A - C / A - D / B - C - D
1.
ekildeki OABC dikdrtgeninde B kesi, x ekseni-
ni 4 te, y eksenini 6 da kesen d dorusu zerin-
dedir.
evre(OABC) = 10 birim olduuna gre,
Alan(OABC) ka birimkaredir?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 15
2.
Yukardaki grafik, bir bitkinin boyunun yllara gre
deiimini gstermektedir.
Buna gre, kanc yln sonunda bitkinin boyu 55
cm olur?
A) 12 B) 16 C) 20 D) 24 E) 28
3. 2x y + 6 0
eitsizliinin belirttii taral blge aadakilerden
hangisidir?
4.
ABCD karesinin D kesi dorusu, C kesi
OC dorusu zerindedir.
B(5, 0) olduuna gre, OC dorusunun denklemi
A) 2y 3x = 0 B) 5y 2x = 0
C) 3y x = 0 D) 6y 5x = 0
E) 5y + 2x = 0

y
x
=
2
x
y
O
A B(5, 0)
C
D
y =
x
2
A)
C) D)
B)
y
x
O
E)
6
3
y
x
6
3
y
x
O
6
3
y
x
O
6
3
O
y
x
O
6
3
Boy(cm)
x
Zaman
(yl)
2 O
20
15
y
y
x
d
6
4
C
B
O A
GENEL TEKRAR TEST
424
5. x + y 0 ve y 3 0
eitsizliklerinin belirttii taral blge aadakilerden
hangisidir?
6.
Analitik dzlemde verilen d : 2y + 3x 6 = 0 ve y = 9
dorularnn grafikleri verilmitir.
Buna gre, taral blgelerin alanlar toplam ka bi-
rimkaredir?
A) 24 B) 20 C) 18 D) 16 E) 15
7.
Analitik dzlemde, birbirine paralel olan d
1
ve d
2
dorularnn grafikleri verilmitir.
d
1
dorusu x ekseniyle pozitif ynde 45 lik a yap-
maktadr.
A(0, 4) olduuna gre, d
2
dorusunun denklemi
A) 2y x = 8 B) 2x y 8 = 0
C) y x + 6 = 0 D) y + x 4 = 0
E) y x 4 = 0
8.
ekildeki 2y 3x 12 = 0 ve d dorular y ekseni
zerinde dik kesimitir.
Buna gre, d dorusunun denklemi aadakilerden
hangisidir?
A) 3y + 2x 18 = 0 B) 3y + 2x + 18 = 0
C) 4y + 3x 15 = 0 D) 4y + 3x 24 = 0
E) 3y + 2y 12 = 0
y
x
O
d
2y 3x 12 = 0
x
y
O
d
1
45
A(0, 4)
d
2
x
y = 9
O
y
d
A) y
x
O
3
B) y
x
O
3
x+y=0
y
D)
x
O
y=x
3
C)
y
x
3
x+y=0
O
E) y
x
O
3
y=x
x+y=0
425
9.
[OB pozitif ynde 30 dndrlrse [OB
elde edi-
liyor.
m(AOB) = 30, B(23, 2)
Buna gre, B
(a, b) noktasnn koordinatlar aada-

A) (2, 2) B) (23, 2) C) (23, 4)
D) (2, 23) E) (4, 23)
10. Aadaki dorulardan hangisinin eimi
a
tr?
11. Analitik dzlemde, A(3, 4) noktasnn x eksenine
gre simetrii B, orijine gre simetrii C olduuna
gre, Alan(ABC) ka br
2
dir?
A) 36 B) 32 C) 30 D) 28 E) 24
12. Analitik dzlemde, A(6, 5) noktasnn x = 9 do-
rusuna gre simetriinin orjine uzakl ka birimdir?
A) 13 B) 15 C) 17 D) 21 E) 25
13.
ekildeki grafik A ve B firmalarnn yllara gre, kr
miktarn gstermektedir.
Buna gre, kanc ylda A firmas B firmasndan 3
milyon TL fazla kr eder?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
14. (a + 2b)x + (b 1)y + 5 = 0
dorusu (1, 2) noktasndan getiine gre, a katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
15. A(1, 5) ve B(5, 3) noktalarndan geen bir doru
C(k, 1) noktasndan da gemektedir.
Buna gre, |BC| uzunluu ka birimdir?
A) 42 B) 33 C) 5 D) 25 E) 32
Kr (milyon TL)
Zaman (yl) 4 O 2
2
3
A
B
A)
2
3
x
y
B)
3
2
x
y
C)
3
2
x
y
D)
3
2
x
y
E)
3
x
y
2
O
y
x
A
30
30
B
(a, b)
B(23, 2)
426
16.
AOBC ve ODEF e dikdrtgen, E(1, 3)
Yukardaki verilere gre, C ve E noktalarndan ge-
en dorunun denklemi aadakilerden hangisidir?
A) 3x 2y 9 = 0 B) 2y x 10 = 0
C) 3y + 2x 11 = 0 D) 2x y 5 = 0
E) 2y x 5 = 0
A(4, 1) noktasnn orijine gre simetrii B noktas
olduuna gre, B noktasnn koordinatlar toplam
katr?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
18. x 3y 10 = 0 dorusunun y eksenine gre simetri-
inin denklemi aadakilerden hangisidir?
A) y + 3x + 10 = 0 B) x 3y + 10 = 0
C) x + 3y + 10 = 0 D) x 3y 10 = 0
E) y + 3x 10 = 0
19. A(3, 5) noktasnn x eksenine gre simetrii
B(a 2, b + 3) noktas olduuna gre, a + b toplam
katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
dorusunun orijine gre simetrii olan doru aa-
dakilerden hangisidir?
A) 3x + 4y + 12 = 0 B) 4x + 3y + 12 = 0
C) 4x + 3y + 6 = 0 D) 3x + 4y + 6 = 0
E) 2x 3y 12 = 0
21. A(0, 6) noktasnn B(4, 3) noktasna gre simetrii C
noktasdr.
Buna gre, ke noktalar A, C ve orijin olan genin
alan ka birimkaredir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
22. 2x + 3y 12 = 0 dorusunun 2x + 3y 9 = 0 doru-
suna gre simetrii aadakilerden hangisidir?
A) 2x + 3y 8 = 0 B) 2x + 3y 6 = 0
C) 2x + 3y + 8 = 0 D) 2x + 3y + 6 = 0
E) 3x + 2y 6 = 0
23. A(1, 4) noktasnn y = mx + n dorusuna gre
simetrii B(7, 12) noktasdr.
Buna gre, A noktasnn y = mx + n dorusuna
uzakl ka birimdir?
A) 4 B) 32 C) 5 D) 43 E) 6

x
4
+ =
y
3
1
y
x
O
C
B
A D
F
E(1, 3)
427
A - B / B - C / B - E / E - A / D - E - E / A - A - C - D / E - C - C - A / E - A - B - C
1.
Dik koordinat dzleminde verilen ABC dik geninin
y eksenine gre simetrii alnyor ve A ile A
, B ile B
,
C ile C
simetrik nokta iftleri olacak ekilde A
geni elde ediliyor. Elde edilen bu gen de A
nok-
tas etrafnda saat ynnde 90 dndrlyor.
Bu dnme sonucunda B
noktasna karlk gelen B
noktasnn koordinatlar aadakilerden hangisidir?

A) (0, 3) B) (2, 4) C) (3, 5)
D) (4, 6) E) (5, 4)
(YGS 2011)
2. Dik koordinat dzleminde, y + 2x 1 = 0 dorusu-
na A(1, 0) noktasndan izilen dikme, y eksenini
hangi noktada keser?
A) B) C)
D) E)
(YGS 2010)
3. Dik koordinat dzlemi zerinde A(0, 1), B(2, 0) ve
C(k, 4) noktalar veriliyor.
Bu noktalarn de ayn doru zerinde olduuna
gre, k katr?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
(SS 2008)
4. y = x + 3 dorusunun y = x dorusuna gre simet-
rii olan dorunun denklemi aadakilerden hangisi-
dir?
A) y = x 3 B) y = x + 3 C) y =
D) y = 1 E) y = + 1
(SS 2008)
5. Dik koordinat dzleminde denklemi x + y = 3 olan
dorunun, Oy eksenine gre simetriinin denklemi
A) x + y = 3 B) x y = 3 C) x y = 3
D) x + 2y = 1 E) 2x + y = 1
(SS 2007)
6. OABC bir kare
|AD| = |CE| = 1 birim
|OA| = 4 birim
Yukardaki verilere gre, OB dorusuyla ED dorusu-
nun K kesim noktasnn apsisi katr?
A) 2 B) 3 C) D) E)
(SS 2004)
7.
Yukardaki grafikte belirtilen A
1
, A
2
, A
3
, A
4
, A
5
nok-
talarndan hangisi,
x y x
y 0
koullarnn tmn birlikte salar?
A) A
1
B) A
2
C) A
3
D) A
4
E) A
5
(SS 2002)
y = x
y
y = x
x
O
A
5
A
4
A
3
A
2
A
1

7
2
5
2
3
2
y
1 E
K
B
D
1
A 4 O
x
C

x
3
x
3

x
3

1
6
1
5
1
4

1
3
1
2
O
5 4 3 2 1
5
4
3
2
1
y
x
A
B
C
SORULMU SORULAR
428
8. A(1, 1) noktasnn Oy eksenine gre simetrii B, ay-
n A noktasnn y = x dorusuna gre simetrii C ol-
duuna gre, |CB| uzunluu ka birimdir?
A) 42 B) 32 C) 22 D) 2 E) 1
(SS 2002)
9.
ekilde, |OB| = |OA| ve C(2, 8) noktas AB dorusu
zerinde olduuna gre, AOB dik geninin alan
ka birim karedir?
A) 12 B) 15 C) 18 D) 21 E) 24
(SS 2001)
10.
ekildeki taral blge, aadaki eitsizlik sistemlerin-
den hangisiyle ifade edilir?
A) y > x B) y > x C) y < x
x < 3 x > 3 x >3
x + y > 1 x + y < 1 y x < 1
D) y < x E) y < x
x < 3 x < 3
x y < 1 x + y > 1
(SS 2001)
11. (x + 3) (y 1) = x
.
y bantsnn grafii aadakiler-
den hangisidir?
(SS 2000)
12.
ekilde; a pozitif bir gerel (reel) say olmak zere
denklemleri y = 3x + a, x = 7, x = 3 ve y = 0
olan dorularn oluturduklar taral blgenin alan
84 birimkaredir.
Buna gre, a nn deeri katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 7
(SS 1999)
y
x
y = 3x + a
7 3 O
y
x
O
3
1
A)
y
x
O
3
3
B)
y
x
O
3
C)
y
x
O
3
D)
Q
Q
y
x
O
3
E)
Q
3
3
A
B
1
1
C
y
x
y
C(2,8)
x
A
O B
429
A - A - D / A - A - D - D / D - C - E / A - D
1.
C(6, 4)
ABCD dikdrtgeninin D kesi y = x dorusu zerin-
dedir.
2
dir?
A) 16 B) 14 C) 12 D) 10 E) 8
2.
Analitik dzlemde verilenlere gre, A noktasnn
koordinatlar aadakilerden hangisidir?
A) (6, 2) B) (5, 3) C) (5, 2)
D) (4, 3) E) (4, 2)
3. Analitik dzlemde dorusunun y = 0 do-
rusuna gre simetrii aadakilerden hangisidir?
A) 3x + y 6 = 0 B) 3x + y + 6 = 0
C) 3x 2y 6 = 0 D) 2x 3y + 6 = 0
E) 2x + y 6 = 0
4.
ekildeki koordinat dzleminde A(8, 7), B(6, 2) ve
C(2, 4) noktalar birletirilerek oluturulan ABC
geni veriliyor. Bu genin bir doruya gre simet-
rii alndnda genin kelerinin koordinatlar
A
(10, 7), B
(8, 2) ve C
(x, y) oluyor.
Buna gre, x + y toplam katr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
5.
Analitik dzlemde verilen x 2y + 8 = 0 dorusu
OABC ve DAEF karelerinin birer kesinden ge-
mektedir.
Buna gre, F noktasnn apsisi katr?
A) 4 B) C) 3 D) 2 E)
6. Aadaki vektrlerden hangisi, parametrik denklemi
x = 2k + 3, y = 5k 4 olan doruya paraleldir?
A) (2, 5) B) (5, 2) C) (2, 5)
D) (2, 3) E) (3, 4)

4
3
8
3
y
x
O D A
E
F
C
B
x 2y + 8 = 0
y
x
4
2
7
2 6 8
A
B
C
O

xx
22

yy
66
==11
x
y
O
y = 3x 10
A
y = 2
x
y
O A B
C(6, 4)
D
y = x
SORULAR
430
E - E - A / C - B - A
431
BLG ve BECERLER
Dorunun eimini ve eim asn belirleyebilme
Doru denklemlerini yazabilme
Dorunun vektrel ve parametrik denklemlerini yazabilme
Paralel ve dik dorularn eimleri arasndaki ilikiyi kullanabilme
Denklemi verilen dorunun grafiini izebilme
Birinci dereceden iki bilinmeyenli eitsizliklerin grafiklerini oluturabilme
ki dorunun kesim noktasnn koordinatlarn bulabilme
Bir noktann bir noktaya gre simetriini bulabilme
Bir noktann koordinat eksenlerine ve orijine gre simetriini bulabilme
Bir noktann y = x ve y = x dorularna gre simetriini bulabilme
Dorunun noktaya gre simetriini bulabilme
Dorunun koordinat eksenlerine ve orijine gre simetriini bulabilme
teleme dnmn uygulayabilme
Dnme dnmn uygulayabilme
Fraktal ile ilgili problemleri zebilme
Dnmleri ssleme ve kaplama zerinde uygulayabilme
.

06 Ygs Kolay Geometri̇

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

06 Ygs Kolay Geometri̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

01

olduundan, dakika blmne aktarlrsa

GEOMETRK KAVRAMLAR VE DORUDA AILAR

Konularn ve Kavramlarn zeti

ABC bir gen

6.5 Benzerlik teoremlerinden de haberdar olmak lazm.

Bir kenar uzunluu a cm olan dzgn altgenin

Altgenin bir i as 120 olduundan [AC]

Konularn ve Kavramlarn zeti

8.13 zel Yamuklarn birincisi: kizkenar Yamuk

noktas ile akyor.

B geni elde edil-

B dik geninde pisagor bants uygulanrsa,

Yukardaki ekilde ABCD bir dik yamuk olduuna

9.2 emberde eit eit a var.

9.11 Daire diliminin alan genin alan gibi hesaplanabilir.

9.13 Daire kesmesinin alan

ABC) piramidi tabana paralel bir dzlemde kesi-

DEF) piramidi ile (P

ABC) piramidi birbi-

DEF) piramidinin hacmi V

ABC) dik pira-

ABC) piramidinin hacmine orannn

(2), ..... olarak ifade edi-

dorusu verilen doru ile dik kesitii iin eim-

doru parasnn orta noktas

noktas (2, 3) noktasdr.

(1, 2), P(a, 0) ve B(4, 6) noktalar dorusal ise,

B] nin eimleri eittir.

(4, 1) noktasnn elde

noktasnn apsisi ile C

noktasnn ordinat 6 ol-

] doru paras, 180 dndrldnde [OA

dikdrtgeni 4 birim saa ve 6 birim aaya

(2, 0) noktalar olan A

dikdrtgeni 4 br saa ve 6 br aaya telen-

(2, 6) noktalar olur.

ekenar geni oluuyor.

(a, b) noktasnn koordinatlar aada-

simetrik nokta iftleri olacak ekilde A

geni elde ediliyor. Elde edilen bu gen de A

noktasna karlk gelen B

noktasnn koordinatlar aadakilerden hangisidir?

You might also like