64 Olum Hakkinda

GNLDEN ESNTLER:
LM HAKKINDA

KIYAMet

NECDET ARDI

rfan sofras
Necdet ard
Tasavvuf serisi (64)

Sahife no
NDEKLER:.(1)
N SZ:..(2)
lm hakknda, Kyamet:...............(3)
imdi lm hakknda Kurn- Kermde geen
baz yet-i Kermeleri inceleyelim:..(15)
lm ile ilgili bz Hads-i erfler:..(43)
lm Ne Gzelsin:.(54)
Berzah:.(56)
lm Esnasnda Kiiye Mstehab Olan Durumlar..(63)
Lisn- Hlin Belirttii Hikyelerle lm Meleinin
Mlkat Annda ekilen Hasret:(66)
Hz. Peygamberin (s.a.v) ve Hulef-i Ridnin Vefatlar
Hz. Peygamberin Vefat:.(72)
Hz. Ebubekir'in (r.a) Vefat:.(89)
Hz. mer'in (r.a) Vefat:.(92)
Hz. Osman'n (r.a) Vefat:..(96)
Hz. Ali'nin (r.a) Vefat:.(98)

1

N SZ
Muhterem okuyucularm, bu kitabn olumas bir taleb
zerine gereklemitir. Kardelerimizden birinin ok
sevdii annesi geirdii bir hastalk yznden Rabb na
kavuunca, ok zlen kardeimiz msait bir zamanda
(lm hakknda) da bir sohbet yaplmasn istemiti. Bu
talep karsnda bende kendisiyle bu konular konumu
teselli ve gayretini arttrc tavsiyelerde bulunmutum daha
sonra bu mevzuu daha ciddiye alarak baz aratrmalar
yapmtm ite bu aratrmalar neticesinde bir malzeme
birikimi oldu bende bunlar sistemli bir ekilde sohbet
mevzuu yaparak daha bakalarnnda faydalanmasn temin
etmek iin bilindii gibi o sohbetleride kayda almtm.
Gene kardelerimizden biri Ta.Ka..bu kaytlarda
yazya dkerek okunacak hale gelmesini temin etti bende
bu kaytlar alp batan sonra yeniden dzenleyerek bir
kitap haline getirdim. neallah eline geip okuyanlar iin
faydal olur. Sevgili okuyucum, bu kitabn yazlnda,
dzenleniinde, baslnda, bastrlnda, tm oluumunda
emei ve hizmeti geenleri sayg ile yadet, gemilerine de
hayr dua et, ALLAH (c.c.) gnlnde feyz kaplar asn.
Yarabbi; bu kitaptan meydana gelecek manevi haslay,
evvel acizane, efendimiz Muhammed Mustafa, (s.a.v.) in
ve Ehl-i Beyt Hazaratnn rhlarna, hediye eyledim kabul
eyle, haberdar eyle, ya Rabbi.
Muhterem okuyucularm; yine bu kitab da okumaya
balarken, nefsin hevasndan, zan ve hayelden, gafletten
soyunmaya alarak, saf bir gnl ve Besmele ile okumaya
balamanz tavsiye edeceim; nk kafamz ve gnlmz,
vehim ve hayalin tesiri altnda iken gerek mn da bu ve
benzeri kitaplardan yararlanmamz mmkn olamayacaktr.
Gayret bizden muvaffakiyyet Hakktandr.
Terzi Baba Tekirda sohbet tarihi (04/01/2009) Pazar
kavack, balang (03/05/2009) Pazar Kavack stanbul
biti. Dzenleme tarihi balang (11/08/2012) cumartesi
Ramazan (23) (17/08/ 2012) Cuma biti (29) Ramazan
2

LM HAKKINDA, KIYAMet

gggggggggggg ya ya a gggggggggggg 2

BSMLLHR RAHMNR RAHM

Cenb- Hakk (c.c) zihin akl, gnl genilii,
irfniyyet ufku versin. Bize bildirmek istedii mevzlarn
hakkatinin ne ekilde yaanmasn murt ediyorsa o bilinci
bizlere versin, yoksa nefsimizin anlay ile eer bunlara
bakarsak, bu hakkatleri anlamamz mmkn deildir.
nk nefsimizin ilk ii bu hakkatlere perde olmaktr.
Nefsimizin dnda olarak irfniyet ile bu konulara
bakabilirsek hakkatlerini anlayabilmemiz mmkn
olabilecektir. Bunun dnda sdece eriat ynyle ve zhiri
bir anlayla bu hakkatlere bakmamz cevizin kabuuyla
megl olmaktan teye gitmeyecektir.
Bu kitabmzda lm hakknda baz bilgiler vereceiz.
Cenb- Hakk (c.c) gerekten herbirerlerimizi idrk shibi
eylesin, sret ve ekil zere yaayan insanlar deil bunlarn
znde, hakkatinde bulunanlara ulatrsn.
lm ve doum lemlerdeki en mthi iki oluumdur.
Tefekkrmz bu konuda younlatrabilirsek eer ne
kadar muazzam bir hdise olduunu anlamamz ok zor
olmayacaktr. Ancak hi kesilmeksizin devam ede gelen bu
hdiseler o kadar tabiilemi ki, sradan bir fiiller gibi
beyinlerimizde yerini almtr. Bu hdiseler hemen bu
ekilde sradanm gibi geilecek hdiseler deildir ancak
kiinin bana geldii zaman bunun farknda olabilmektedir.
Bizler bunu beklemeden Cenb- Hakk (c.c) dier zuhur
mahllerini aramzdan aldka bunlardan ders almamz
gerekmektedir. Efendimiz (s.a.v) yle buyurmulardr.
En byk viz cenzedir. Dikkat edersek cenze
3

namazlarnda Ftiha okunmamaktadr. eri mnda izh
yaplrken bir namaz iin rk, secde, tahiyyat gereklidir bu
namazda onlar olmad iin cenze namaz zten namaz
deil du mahiyetindedir, bu nedenle de Ftiha
okunmamaktadr, denilmektedir.
Her ne kadar doru bir izh ise de iin hakkatinde
cenze namazlarnda Ftiha- erf okumaya zten gerek
yoktur, nk orada Ftiha Sresi okumann dnda bilfiil
yaanmaktadr. Orada ayakta duranlar btnen,
Elhamdulillhi Rabbil lemn yni ben daha bu
veft eden kiinin durumuna gelmedim, hl vaktim ve
imknm var, bunu veren Allaha hamd olsun
demektedirler.
Errahmanirrahim yni Rahmnn rahmaniyeti o
kadar geni ki btn bu lemlere yaylmtr ve u anda
veft edip burada yatan kiiye de rahmet etsin ve biz hl
yaayanlara da o hle dmeden evvel rahmet etsin.
Mliki yevmiddn yni Dn gnnn shibi
anlamnda olarak ve dinden kastta Allah tanmak
olduuna gre Kurn- Kerm bizlere bunu bildirdikten
sonra artk dnyya gelmemizin nedeni sadece namaz
klmak deil Allah tanmaktr bunun iin de nce kendimizi
tanmamz gereklidir. Namaz ve dier ibdetler buna sdece
bir vstasdr. En byk vsta ise ilim ve irfniyettir.
yyekenabd ve iyyake nestain daha henz
vaktimiz varken, ancak sana ibadet ederiz hayat ve her
eyi ancak senden isteriz. nmzdeki ibretlik cenzenin
artk byle bir imkn kalmamtr.
hdinessratel mstakm. Eer deilsek hemen sen
bizi srat- mstakme ynlendir. Devam da bylece
deerlendirlir.
lm ve doum fiili her ikisi de Cenb- Hakk (c.c)a
ittir. O hem ldrr hem de diriltir.
Doum denilen hdiseyi yle bir trifle anlamaya
4

alalm; Doum, gayb leminde izfi yoklukta mevcut
olan ayan- sbite terkibinin vakti geldiinde ehadet
leminde zuhura gelerek seyrini srdrmeye balamasna
doum denmektedir. Bu doum ile Cenb- Hakk (c.c)n
Hayy isminin hakkatleri ile zuhura getirdii ve trifi
mmkn olamayan mthi bir varlk dnyya gelmektedir.
te hayt gibi, duyma, grme, irade, ilim gibi Cenb-
Hakk (c.c)n subti sfatlar da bu doan varlkta vardr.
Buna ksaca ne var lemde o var demde denilmitir. te
bu ekilde insanda (insn- kmilde) Cenb- Hakk (c.c)n
nokta zuhur mahlli olarak btn zellikleri ortaya
kmaktadr.
ocuu douran anne kendisi mahlktur ancak ocuk
dourmas ynyle halkedicidir. Bu ekilde Cenb- Hakk
(c.c)n lemleri halkediindeki son keml proje dnyya
gelmektedir. Bu ekilde tehizt ile dnyya gelmek ok
byk bir hdisedir.
nsanolu iin ifde edilen bu husus dier btn
varlklar iin de geerlidir ancak mevzmuz insan olduu
iin biz o sahaya bakacaz. nk insanda Cenb- Hakk
(c.c)n zti zuhuru vardr.
Doum hdisesinin neticesi olan lm ise doumun
tam zttdr. ehadet leminde zuhur ederek kendisine
tannan sre miktarn yaayarak mrn tamamlayan
kimse ehadet leminden gayb lemine yni btna
dndrlmektedir. Bunun adna Kurn- Kermde zhiren
mevt btnen yakn denilmektedir. Zhir ehli sdece
mevt ile btn ehli ise mevt ve ikn ile dnydan
ayrlmaktadr.
Ayan- sbite misl leminde latf bir halde olduundan
yni henz bireysel kimlii olumadndan doan varlk o
lemde henz varlnn farknda deildir. Anne baba
vesilesiyle (perdesiyle) misl leminden ehadet lemine
geldiinde orada latf halde olan ayan- sbite, kesf olan
beden ve onda var olan benlik ve izfi nefs ile perdelenmi
olmaktadr. Cenb- Hakk (c.c)n varlnda olan ayan-
5

sbitede kiinin kimliini oluturan benlii bulunmaktadr ve
bu benlik izfi benliktir. te btn bunlara mahl olan
madde beden ile birlikte dnyda zuhura ktktan sonra bu
izfi benlik daha ocukluk dneminden tibaren perde
olmaya balamaktadr. Ve bu andan tibaren bu kii
kendisini dny ehli olarak grmektedir. evreden ald
tesirler ile iinde bulunduu cemiyyetin deer yarglaryla
kimliini oluturmaktadr. Bu ekilde btn- zne perde
olmaktadr.
Bunun sonrasnda lm tesi olan berzah yaamna
geilmekte ve bu berzah yaamda maher gnne kadar
geecek zaman iine almaktadr. Bu gei hayl ve vehim
olgular ierisinde olursa ld diye ifde edilmekte, kii
gerek benliini bulupta gei yapm ise bu duruma
lmeden evvel lm denmektedir. Bu ekilde lmn
iki tr olduu ortaya kmaktadr ki dier bir ifde ile
bunlara zarri lm ve istee bal lm denilmektedir.
Zarri lmde kii mr sresi dolduunda isteine
baklmakszn Azril (a.s.) tarafndan madde bedenden rhu
ayrlmak sretiyle lm tesine intikl ettirilmektedir.
stee bal lmde kii kendisine zarri lm
gelmeden Hakk yolunda nefsinin hakkatini idrk ederek
onu vaktiyle Rabbna dndrerek teslim etmektedir. Bu
ekilde artk zarri lm ile her an dnydan ayrlmaya
hazrdr. Bu gibi kimselerde Azril (a.s.) geldii zaman
ancak bir uval et ve kemik bulur, onun nefsini bulamaz.
nk zten bu kiiler vaktiyle btni deerlerini yerlerine
ulatrmlardr yni nrunu Nr lemine, rhunu Rh
lemine, idrkini Hakkn ilmine ulatrmlardr.
Bu hususta ehlullahtan biri yle demitir; Bu
dnyya gelenler giderken iki eyden hli kalmadlar, ya
canlarn ten eyleyip gittiler (ki bu zarri lmdr) ya
tenlerini can eyleyip gittiler (ki bu da lmeden nce
lnz hkmyle belirtilen lmdr)
Bir ilenin ocuu dnyya geldii zaman evrede
bulunan grevliler ve ile fertleri o ocuktan ses kmasn
6

isterler nk zhiren hayt belirtisidir ancak btnen bu
ses k lm ifdesidir. Doan btn ocuklar ilk
doduklar anda ayn ekilde ses karrlar. Bu ses kelime
olarak ng sesidir. Ing kelimesi arapa olarak (Ayn)
ve (Gayn) harflerinden olumaktadr. Yni (Ayn) olan ayn-
sbitesinden (hakkatinden) (Gayn) gayr olan beden
zindanna dtnden bu ifde ile feryd etmektedirler.
Bebekler bunun zhiren bilincinde deildirler ancak
kendilerinde mevcut olan rhani bilin ile bunlar olmaktadr.
Rhlar leminde hr ve serbest iken beden hapsine
girmekle snrlanmaktadr. te fizki anlamda gayriyyet
burada balamaktadr ki bu da tard edilmilik hkmdr
nk Cenb- Hakk (c.c) rhaniyetinden, varlndan
dny lemine tard etmitir o varl. Bu tard edi rahmet
iindir eer bu tard edi ile zuhura k olmasa kimse
kimliini bilemez ve rhlar leminde bireysellik olumad
iin herhangi bir faaliyet yapma ans da yoktur bu nedenle
de mkfat ve azb gibi bir neticenin de olumas mmkn
olamamaktadr.
mrn gayr olarak geirenler l domu, l
yaam ve l olarak lm olur. Kendini bilmeyen bir kii
yapm olduu fiiller neticesinde isterse cennet ehli olsun
yine Hakk ve hakkatten, kendi gerek benliinden ayr
olarak orada haytn srdrr.
Bu dnyda gereken gerek tevhd ilmini tahsil ederek
kendisine flenen demi hakkatler ile yni venefaht
emesinden ihtiyc kadarn ierek yoluna devam edip
Gayn harfinde olan noktay yni benlik noktasn
bandan silebilirse bunlara, l olarak dodu ancak
kendini bularak gerek ilhyata ulat ve bir daha lmedi
denilerek bunlarn zarri lmlerine eb-i ruz yni gelin
gn denilmektedir. Kurn- Kermde de Rahmn suresi
Kurnn gelini (Aruz-l Krn) olarak ifde edilmitir.
Mn leminde grld gibi iki gelin vardr. Cenb-
Hakk (c.c) insan Rahmn sreti zere halketmitir ve
Cenb- Hakk (c.c) insan kendi sreti zere halketmitir
denilmitir hal byle olunca insanda da Rahmn Sresi var
7

demektir ve insan bu ynden de gelindir.
brhm Hakk Erzurumlu hazretlerinin Mrifetnme
isimli eserinden lmn hakkati blmnden birka satr
aktaralm:
lmn hakkati insann bedenine taalluk eden
mcerred haylin balln kesmesinden ibrettir.
Mcerred hayl insni rhtur. Mminin rhu olan o ssl
hayl ki lmle mmin o hayl olup ondan ieri gider ama
mmin olmayann korkun ve kerih rhu olan hayl iin
lmle o gayri mmin o hayl olup onun iine girer. O
mcerred cevherin bu mrekkep cisimden ayrlmas ve
kendi askerine kavumasna insann lm denmitir.
Rhun bu balantsn kesmesi hayvani rhun insan
bedeninden ayrlmas zamanndadr.Beyt:

Ey kardeim sen dnr durursun
Kemik ve san rr, sen kalrsn

Sen doarken alyordun,
evren ise glyordu,
yle gzel bir mr sr ki,
lyorken sen glesin, evren alasn.

Azril, Cebril, Mikil ve srfil (a.s.)larn isimlerinin
sonunda dikkat edersek (Elif-Lm) taks bulunmaktadr ki
bu da ahadiyyet ve uluhiyyet mertebeleri tarafndan
kendilerine verilen kendi dzeylerindeki grevleri yerine
getirmeleri mnsnadr. Yni (Elif ve Lm)n hakkatlerini
kendilerine ayrlan sahada tahakkuk ettirmektedirler.
Bu bilgilerden sonra lm hakkatini tahakkuk ettien
Azril (a.s.) haknda Abdlkerm Cl hazretlerinin nsn-
8

Kmil isimli eserinin Vehim blmnden konumuzla
ilgili ksmlar aktaralm:
Buras Azrilin ((a.s.))n makamdr amm Reslullah
(s.a.v) efendimizden. Allah Tela Reslullah (s.a.v)
efendimizin vehmini kmil ismi nrundan halketti, Azril
(a.s.)ide Reslullahn (s.a.v) vehm nrundan halketti.
Allah Tel, Reslullahn (s.a.v) vehmini kmil ismi
nrundan halkettikten sonra onu vcuda kahr elbisesi ile
kard. Durum anlatld gibi olunca insanda bulunan errin
en gls vehm kuvvetidir. Vehm akl fikri musavvire ve
idrk gcn malup eder hatt insanda bulunan dier
duygular dahi vehm gcnn kahr altndadr
rnein bir insan bir dncesini nce fikre havle
ediyor fikirde onu musavvireye yni tasavvur edici
mertebeye gnderiyor orada tasvr edilip tasdk edildikten
sonra kiide faaliyete geiyor ite vehim bu gleri malub
ediyor

Yukarda anlatlan mna cb meleklerin en gls
Azrildir. Nitekim Allah Tel meleklere yerden bir avu
toprak almalar emrini verdi, bu topraktan dem (a.s.)
halkedecekti. Bu topra almak iin nce Cebril (a.s.) indi,
yer kendisinden bir ey almayp brakmas iin Allah adna
yemin verdi, bu yemin zerine bir ey almayp brakt gitti,
bundan sonra Mikil geldi sonra, srfil geldi bunlar takiben
btn mukarreb melekler geldiler hi birinin ondan bir ey
almaya gleri yetmedi ama Azril mstesna, nk yer
onlara da Allah adna yemin verdi bundan sonra Azril
geldi, yer toprandan almamas iin ona da Allah adna
yemin verdi ancak Azril bu yemini ile onu istidrata sayd
Allahn emrettii kadar topra ondan kabzedip ald, onun
ald bu bir avu toprak yerin rhuydu Allah Tela o yerin
rhundan demin (a.s.) cesedini halketti
te anlatlan mna cbdr ki Allah Tela rhlar
almaya Azrili memur etti. Bunun sebebi de Allah Tela
tarafndan ona yerletirilen keml bbndaki kuvvetlerdir.
9

Bu keml kahr ve galebe tecellighnda olmaktadr,
ondaki kemldir ki yerden bata topra alan o oldu sonra,
bu yle bir melektir ki rhunu ald tm kimselerin hallerini
bilir, btn bu bilgiler onun zndedir o kadar bilir ki izh
edilmesi imknszdr ve her cins iin ayr bir srete girme
imknna shiptir, bazlarna da sretsiz basit bir ekilde
gelir, ald rhun karsna bir nak gibi gelip durur, rh
onun sretini grr k olur, cesedden kar halbuki
cesedle rh arasnda gemi bir ak durumu vardr, bunun
iin de cesed onu brakmak istemez tutar bunun, zerine
bir ekime meydana gelir Azrilin cazibesi ile cesedin rha
olan ak arasnda bir ekime balar ancak sonunda
Azrillik czibesi ar basar ve rh bylece kar bu k
hayret verici acaip bir itir
Herbirerlerimizin madde bedenleri ile rhlarmz
arasnda bir mnsebet var dier ifde ile nefslerimiz ile
bedenlerimiz arasnda nefsimiz bu bedene k nk bir
mr boyu birliktelik srmler ve nefs bu beden ile her
iini grmtr nefs gerek bir irfni eitim almamsa bu
balantdan lm annda dahi kurtulamamaktadr ve lm
ile zorla bedenden ayrld iin bunun zdrabn
ekmektedir ve kabir azbnn en byklerinden biri de
budur yeryznde bizler neye ship km isek ondan
ayrlmamz bize kabirde azb verecektir ve hirette de
verecektir tb ki ancak bugnden btn varlklarn hakkn
varlklar olduunu bize it bir varlk olmadn bizim ancak
onlara bakma ve koruma grevi zere olduumuzu ve vakti
gelince btn bu emnetleri Cenb- Hakkn (c.c) bizden
alacan bilerek hareket edersek lm bize hibir korku ve
zorluk vermeyecektir lm sonrasna geilen birinci
berzahtan haber almann biraz mmkn, ancak ikinci
berzahtan haber almann neredeyse imknsz olduu
belirtilmitir bu nedenle lm tesine gemi olanlardan
haber aldm diyerek syleyenlerin byk ounluunun
szleri vehime dayanan asl olmayan grntlerdir . Kim ki
dnyya geldikten sonra kendi hakkatini idrk eder ve
demiyyet rhuyla yaamn srdrmeye balayp oradan
10

da, dier mertebeleri idrk etmeye alt, ite gerek
mnda doanlar bunlardr trikatta veled-i kalb olarak
ifde edilen ikinci dou ile rhani mnda dnyya
gelinmi olunmaktadr ilelerimiz bizleri fizken bytmekte
bizler ise daha sonra kendimizde olan demi, brhimi,
shk, Muhammedi bytyoruz brhim (a.s.) n
hakkatlerinden biri olan olunu kurban etmek demek
babann gnl evldn dahi terk etme haline gelebilmesinin
ifdesidir

Bilesin ki aslna bakarak rh cesede girmesi, oraya hll
ile z meknndan ayrlmaz, asl meknndan kopmaz asl
yerinde durur, cesedi gz altna alr. Ruhlarn deti nazarlar
nereye iliirse oraya hll ederler, hangi mahlle nazar
iliirse
Bu olay gece karanlkta el fenerinin aydnlatmasna
benzer.
Asl merkezinden ayrlmadan oraya hll eder bu
byle bir itir olur ama akl onu muhal kabul eder bilemez,
keif yolundan baka yoldan da bilemez. Yaplan izh vechi
ile rh bir eye birleme gz ile bakt zaman oraya hll
eder. Onun bir eye hll herhangi bir eyin kendi
kimliine hll gibidir, bu hll ile o ilk bata cisman bir
sret alr, bundan sonra orada almaya balar, ilh rzya
it ileri huy edinebilir, o zaman ykselir o zaman illiyine
katlr ve arza bal hayvan huylar edinirse, bu huylar
dolays ile siccne der
Rhun ykselmesi melekt leminde yer tutmasdr
ama bu insanlk sretinde ald sret durumuna gre bu
sret rha kendi arln ve hkmn icra ettirebilir. Rh
bu cesedin sretine girdii zaman onun hkmn yrtr,
arlk, inhisar, cizlik gibi bu durumda rh ondan ayrlr,
kendisine has olan hafiflik ve szlme hali cesede gemez
ancak bu ayrlk tam bir kopu eklinde ayrlk deildir,
nk o asl sfatlarnn tm ile vasflanmtr, ancak o
anlatlan hal cb bir fiil ilemeye yeri yoktur, byle olunca
11

kendine has sfatlar kuvvede kalr fiile kmaz bu yzden
onun ayrlna ittisal (yerinden ayrlmakszn) ayrl
diyoruz ama infisal (yerinden ayrlma) ayrl demiyoruz.
Durum anlatld gibi olunca cisim shibi melek huylu iler
yapmaya bakarsa i deiir, rhu kuvvet bulur, kendisine
cesedden tr sinen arl kalkar, rh bu haline devam
ettii sre kendi znde rh gibi olur, suda yrr, havada
uar bu durum bu kitapta geti bu mn orada anlatld.
Amm bu cisim shibi beer huylar ilemeye bakar bu
yerin iktiz ettii ilere derse, onlar ilerse o zaman rha
kar bir kuvvet bulur, tortunun dibe kmesi hkm ile
yere yni tabi kuvvetlere has arln ona iirir, byle
olunca da zindanna kapanr yarn da zindanda dirilir, ancak
btn bu hallere ramen rh cesede ktr, cesed de onun
akna dmtr, rhun gz devaml cesettedir amm
itidal zre salkl olduu srece, ancak cisim hastalanrsa
bu yzden rhta bir elem meydana gelir, ite o zaman
nazarn cisimden kaldrr rh lemine dalmaya
bakar, nk rhun enlii bu rh lemdedir, her ne kadar
cesetten ayrlmay istemese dahi bakn cesede
it lemden alr rh lemde olana verir, tpk skntdan
genilie kaan kimse gibi, bu kimse iin skntl olmasna
ramen skp kald zindanda bir ferah yolu olmu olsayd
hibir ekilde oradan ka yolu aramazd.
te rhun durumu yukarda anlatld gibidir t ki
kesin hkme bal ecel gelinceye kadar, malum mr sresi
bitinceye kadar, bundan sonradr ki Azril adl melek ona
gelir ama o rhun Allah katnda bulunan uygun haline gre,
onun Allah katndaki gzel hali hayt boyunca yapt
tasarrufun gzelliine baldr, bu gzel tasarruf itikadda
amellerde ahlkta ve dier ilerde olur. Bu anlatlan hallerin
kabahat eidinden olmas kadar da Allah katnda kabahatl
saylr. te bu Azril melek rhunu alaca kimseye onun
haline uyar biimde gelir, mesel zalim bir kimseye devlet
adamlarnn intikam memurlarndan biri sretinde gelir ya
da sultann bir elisi gibi ama nefret uyandran korkun bir
ekilde, ama yararl hal, takv shibi kimselere insanlarn
12

ona en sevimli geleni gibi, en holand gibi, hatt bu salh
ve takv shibi kimselere Reslullah (s.a.v)
efendimizin sretinde gelir, onun gzel sretini gren rhlar
hemen karlar. Azrile Reslullah (s.a.v) efendimizin
sretine girmek mubahtr, sonra onun benzeri mukarreb
melekler de Reslullah (s.a.v) efendimizin sretine
girebilirler, nk onlarn hepsi Reslullah (s.a.v)
efendimizin rhan kuvvetinden halkedilmitir, mesel
kalbinden halkedilen, aklndan halkedilen, haylinden ve
dier rhan kuvvetlerinden halkedilen gibi, anla!
Bu srete girme durumu onlar iin mmkndr, nk
ondan halkedilmilerdir, byle olunca da mnasp
yerlerde onun sretine girerler. Onlarn Reslullah (s.a.v)
efendimizin sretine girmesi bir kimsenin rhunun
cesedinin sretine girmesi gibidir. Bu mnya gre
Reslullahn (s.a.v) sretine giren de ancak kendi rhudur.
blis ve tebs Reslullahn (s.a.v) sretine giremez zir
onlar Reslullah (s.a.v) efendimizin beeriyetinden
halkedilmilerdir, ancak Reslullah (s.a.v) efendimiz
peygamber olduktan sonra onda beeriyete nasp
kalmamtr. Bu bbta gelen bir hadis-i erf vardr Ona
bir melek geldi kalbini yard, ondaki kan kard
kalbini temizledi. o kan beer nefis idi eytann mahlli
idi bundan sonra eytann onunla mnsebeti kesildi, bu
mnsebet olmaynca Reslullahn (s.a.v) sretine girmeye
onlardan hi birinin gc yetmez.
Sonra Azril adl bu melek taat ehli iin olsun, masiyet
ehli iin olsun, bunlar iin girecei ekil belli bir eitte
deildir, ok eitlidir, herkese haline, makamna ve
tabiatnn iktizsna gre ekil alr. Sonu olarak kitapta
yazlan ne ise ona uygun bir ekle girer, mesel yrtc vah
hayvanlara onlarn tabiatna uygun srette gelir, arslan,
kaplan, kurt gibi yrtclarn ldrmekte detleri ne ise yle,
kular iin de hallerine uygun benzer bir srette
gelir, mesel avc, boazlayc, doan, karaku gibi.
Sonuta hangi ey olursa olsun ona gelii onun
haline uygun biimde olur, ancak sretsiz geldii kimselere
13

kar durumu deiir, onlara terkib edilmi deil basit gelir.
Grnmeden bazan bir kimseyi ldrmek iin koku olur, o
kimse koklar koklamaz lr, o koku gzel de olabilir, kt
de, kokunun durumunda o ahsa verilen ilh hkmn tesiri
vardr, ancak lm halinde bulunan kimse kokuyu
almayabilir, bunun sebebi de dehetidir, yle bir hal ona
urar ki idrksiz kalr, kendisine urayan eyin cazibesine
kaplr, cesede nazar kalmaz, tamamen bak ondan
kesilir, ite o zaman rhu kt denir. Oysa ne kmak vardr
ne de girmek meer ki cesede hll eden rhun nazar bir
giri sayla nk hll ancak girile olur, onun nazarnn
kalkmas ise stteki trife gre k saylr.
Sonra rh, cesedden kndan sonra, cesedin sret
eklinden hi ayrlmaz ancak onun cesedde sakin olup
durduu bir zaman vardr, mesel uykuya dalan fakat ry
grmeyen bir kimse gibi. Her uyuyan kimsenin ry
grmesi gerekir, ancak bazlar rylarn ezber tutar,
bazlar da unutur diyen kimsenin szne itimat edilmez,
bu hususta baz grler vardr. Nitekim biz ilh bir keifle
anladk ki uyuyan bir kimse, bir gn iki gn hatt daha fazla
uykuda kalr ama bu uykusunda hibir ey grmez.
Anlatld gibi uyku halinde olan kimse, Cenb Hakkn
kendisine bir anlk zaman uzun bir sre uztm
olduu kimse gibidir, bu durumda o gzn yumup aan
kimseye benzer. Hak Tel ona ksa sreyi ok gnler gibi
uztmtr, hatt bu gnlerde bakalar ile de yaamtr.
Nitekim Hak Tel bir an her hangi bir ahs iin geniletir,
o kimsenin bu bir anlk zaman iinde yapt nice i olur,
yaar, evlenir, ocuklar olur. Byle bir an hem o kimse iin
hem de btn dny ehline gre gndz saatinin en az bir
zamannda olur. Nitekim byle bir vak bizim iin oldu, onu
anladk. Ne var ki bu ie ancak bizden, nasbi olan inanr.
te skn hali rhlarn lmdr, meleklerin
durumunu grmez misin ki Reslullah (s.a.v) efendimiz
onlarn lmn anlatrken inkt- zikir (anmann
bitimi) eklinde anlatt. Bir kimseye bu mnnn kefi olursa
Reslullah (s.a.v)n iaret ettii mny anlar. Rhlarn
14

lm tbir edilen bu skn devresi sonunda, rh berzaha
dalar, Allah dilerse berzahn beyan yeri gelince yaplacaktr.
Klem cmertlii bizi bu rh ilimi bahsinde yrtt hatt bu
a ilimi de geti.
*********
imdi lm hakknda Kurn- Kermde geen baz
yet-i Kermeleri inceleyelim:

u m b a q p a a 1 3 UW
(Kllnefsin zikatl mevt smme ileyn trcaun)
(Ankabut /29/57) Her nefs, lm tadcdr, sonra da
bize dndrleceksinizdir.
*********
Her nefs, lm tadcdr,
Aslnda lm diye bir ey yoktur, sdece elbise
deitirmek vardr nk tad kelimesi ile varln
yokolmayp devam edecei ak olarak belirtilmektedir. Bu
nedenle lm gei mnsnadr. Tad hayt
belirtisidir, hayt olmayan tad alamaz. Cenb- Hakk (c.c)
haytmz olduu halde elimizden duyularmz alm olsa o
kii yaadndan hibir ey anlayamaz, bu da gsteriyor ki
tad o cesede it deildir. O tad yapmakta olan
rhtan, kastedilen nefstir, bu cesed elbisesi ile balar
kesilince kendi lemine dnerek, o artlar iinde tadna
devam etmektedir. O gei yaplan bu ortamn artlarn u
an shibi olduumuz madde bedenin alglyclar
alglayamamaktadr nk ok latftirler, bizdeki alclar ise
kesftirler. Ancak ok az insana nasp olacak bir biimde
ry yoluyla Cenb- Hakk (c.c)n ltfuyla allar
olabilmektedir.
Bu deiik tadlar, kiinin dnya da iken yaad
15

deer yarglar itibariyle olaca aktr. Kiinin dnyada
yaad hayat tarz ona alkanlk zere bir hayat
yaamasna sebeb olduundan ondan ayrlmas epey g
olacaktr. Hayatn dnya artlarna gre dzenleyen kiinin
tad ile, hayatn hiret artlarna gre dzenleyen
kimselerin lm tadlar tabidir ki, bir olmayacaktr. Bu
tadn kayna zhiri be duyu ile deil, btn-i be duyu
olacaktr. Dnya da iken bu btn-i duygularn da dnya ve
nefs istikametinde kulland ise bu tad olduka ac
olacaktr, eer bu duygularn hakikati itibariyle kulland ise
ok mjdeli bir tad olacaktr.
sonra da bize dndrleceksinizdir.
Tabiatn asl olan ismi zhire, bedenin drt unsuru
olan, toprak topraa, suyu suya, atei atee, havas
havaya, dnerek onlar kendi hakikatleri olan ismi zhir
lemlerine intikl edecektir ve burada kendi asllar zere
bir baka varln tekrar temel unsurlar olacaklardr.
Bylece seyirlerini dnyann son kyameti kopuncaya kadar
srdreceklerdir. Bu lemden olduklarndan ve fiziken de
sorumlu olmadklarndan hiret ahvali onlarn zerinde
geerli olmayacaklardr.
Ahiret, berzah lemine, geen ise o lemden gelen rh
ve nefstir, rhumuz Allahn bize tahsis ettii kendinden
kendi hakikati, ve kendi hakikat-i olan bizde ki varl,
nefsimiz ise bizim hakikatimiz olan bireysel varlmzn ltif
hakikatidir. Ancak biz onu zhiren kullandmzda kesif,
yani tabiat-toprak ahlkl yaparz. Hakikat-i zere
kullandmzda ise onun hakikat-i olan esml hsn ile
Hakk olarak kullanm oluruz, ite bu yoldanda rububiyyet
mertebesinden kendi asl olan Allah ismine ulam olur.
te bz kimseler, Allah esmsna, bz kimseler, Rabb
esmsna, bz kimseler, nur esmsna, bz kimseler, nar
esmasna, bz kimseler mudil esmsna, bz kimseler,
kahhar esmasna, bz kimseler, cebbar esmsna
dndrleceklerdir. Dierlerinide buna gre kyas edin. te
kim hangi esm cihetiyle dndrlecek ise tad o
mndan olacaktr.
16

Her esmi ilhiyye Hakkn bir kimlii olduundan (bize
dndrleceksiniz) ifadesi ile bu hakikate dikkat ekilmitir.
*********
a a aa o b a 3 YT
b n a p a a n b a b
(Kul in knet lekumud drul hiretu indallhi
hlisaten min dnin nsi fe temennevl mevte in
kuntum sdikn.)
(2/94) De ki: Allah katndaki hiret yurdu, baka
insanlarn deil de sdece size has (zel) ise, o halde
eer (sznzde) sdklarsanz lm temenni edin!
*********
nceki zamanlarda, kendi zamanlarna gre dier
kavimlere beni sril kavminin stnl olmutur. te o
zamanlarda olan bu stnln hl kendilerinde olduunu
zanneden Yahdiler iin inen bir yet-i Kermedir.
Zhiren bu ekilde olan yet-i Kermenin btnen
mns Mseviyyet mertebesinde iseniz lm temenni
ediniz demektir. Mseviyyet mertebesi tenzih mertebesi
olduunda dolay bu hitap ile tenzih mertebesinin hakkatini
idrk edin denilmek istenmektedir. Bu da kiinin nefsinin
lp gerek mnda Msya tb olmas emri
hkmndedir. nk tb olu bir yerde lm hkmndedir,
tb olmayan bir kimse kendi bana hareket etme
durumunda kalacandan nefsine tb demektir. Yni kii ya
nefsine tb olacak ya da Hakka tbi olacaktr. Hakka tb
olduu zaman Hakkn merhmu, nefsine tb olduu
zaman ise Hakkn mahrumu olmaktadr. te byklerimi-
zin rbtaya nem verii de bu yzdendir, kii rbtay
kurduu zaman dier btn tb olulardan korunmu
olmaktadr. Hakka kiinin eer rbtas yoksa yzlerce eye
rbta eder ve kendisindeki gc datm olur ve
toplayamaz. Hakka tb olduunda fizken lm ancak,
17

o tb olu, kendisine geecek hakkatler ile de rhen
dirilmi olmaktadr.
*********
b a a b = j n 2b a aa a QUV
6 ua a b a
(Ellezne iz esbethum musbetun, kl inn lillhi
ve inn ileyhi rcin.)
(2/156) Onlar ki, kendilerine bir musbet isbet ettii
zaman: Biz muhakkak ki Allah iiniz ve muhakkak
O'na dneceiz. derler.
*********
Bu yet-i Kerme cenzelerde tbutun zerine
yazlmaktadr.
Hitap btn insanlar iine alacak ekilde deil tahsis ile
O kimseler ki diyerek balyor. Yni bu hitap edilen
kimseler mutlak olarak yaamlar ve biliyorlar ki Biz Allah
iiniz ve Ona dneceiz. Burada umarm dneriz tarznda
bir gaye yok artk, bu kiilerde gaye bitmi, yol hedefini
bulmu ve ulaacaklar yerde mutmain olmuladr. Bu da
dnyda olmutur ondan sonra olacaklar da onun aynsdr.
Bu isbet eden musbet kiiyi Allaha ulatryor,
grld gibi. Zhiri anlamda eriat ehli iin musbet
kelimesi geerli iken hakkat ehli buna musbet demez
nk iindeki musbet deil ltuftur. Geri onlar musbet
ve ltuf ayrm yapmadan bu bahsedilen hakkati her an
yaarlar. Tab yet-i Kermenin birok ynlere hitab vardr
ve hepsi de geerlidir bizim belittiimiz ekilde tek bir yne
ile snrlamakta olacak bir ey deildir. Allahn kelmnn
mns bir def okumak ve idrk etmekle bitmez.
Cenb- Hakk (c.c) musbet grnts altnda ilh
rahmetini vermektedir. Bu nedenle herhangi bir hdisenin
sonunda bize rahmet varsa ona musbet diyemeyiz, dersek
18

ona hakszlk etmi oluruz. Cenb- Hakk (c.c) burada
musbet kelimesi yerine btnnda olan rahmet
kelimesini koymu olsayd eer bizler srekli rahmet
beklerdik.
Ulhiyyet hakkatlerini idrk eden bu grup snrldr
ancak Ulhiyyet hakkatleri snrszdr.
Onlar ki, kendilerine bir musbet isbet ettii
zaman hitabn yapan mertebe rubbiyyet mertebesidir
nk burada belirtilen hkm fiiller lemine it bir
hkmdr yni rubbiyyet mertebesinden abdiyyet
mertebesinin zel bir blm anlatlmaktadr.
yeti kermenin devamnda kl ifdesiyle sz
beere geiyor ancak btn hepsinin deil o kimseler iin
olmaktadr. Bu mertebeye gelen kimseler iin onlarn
dilinden artk Cenb- Hakk (c.c) konumaya balyor nk
Kurn- Kerm Allah kelmdr ve o szler kimden karsa
ksn Allaha ittir. Cenb- Hakk (c.c) Krn- Kerm de
belirtilen ifdeler ile orada ad geen btn varlklar
konuturmaktadr. Bu kelmlar zuhura kmalar tibaryla
ancak mertebelerin hususiyetleri olmaktadrlar. Bu ekilde
ilh- mertebelere riyet edilmi olunmaktadr, aksi halde
btn yet-i Kermeler zti olurdu ve sfat, esm, efal
leminden hi bahsedilmezdi. Bu durumdada Krn-
Kermden bizlerin bir ey anlamas mmkn olmazd.
Krn- Kerm haytn iinde, hayt yaatan birebir hayt
ile iie olan Allah kelmdr.
Rubbiyyet mertebesi bu anlatm ile daha ileriye
gidememekte ve anlatm insana brakmaktadr. nk
rububiyyet mertebesi Rahmna baldr ve Rahmndan
sonra Allaha ballk devam etmektedir.
Btn varlklar btnlar tibaryla Allah iindir ancak bu
btnlarn zhire karamadklarndan bu durum sdece
insana has bir durum olmaktadr.
inn lillhi, Hviyet-i mutlakann yni hviyyet
hakkatinin Ulhiyyet mertebesi tibaryla zuhura kmas
19

bakmndandr. Yni Allahn zti zuhurunu ortaya
karmak iiniz. Bunu demeleri iin de bu kimselerin rif
olmalar gerekmektedir. Bizlere bu yet-i Kermeleri hemen
okuyarak geiyoruz ancak bunlarn yaanmas iin bir hayli
sre gereklidir ki bu bahsedilen sz iin bu sre on be
senedir. Bu sre ierisinde ancak bu sz idrk edilerek
gerek mertebesi olan uluhiyyet mertebesinden
sylenebilmektedir. nce basretin almasyla bu yet-i
Kermenin o gzle grlmesi gerekli ki btn lemde bu
yet-i Kermenin geerli olduu grlebilsin. lemlerdeki
btn varlklar bu sz kendi mertebelerinden
sylemektedirler ve sdece kmil insan gerek
mertebesinden syleyebilmektedir.
Evvel Allahn fiillerini sonra isimlerini sonra sfatlarn
daha sonrada btn bunlar toplu olarak ztn zuhura
karmak iiniz, demektedirler.
Ve bu oluum dnyda olmaktadr baka bir yerde
deil nk buras hazret-i ehadettir yni hit olma,
mhede lemidir. Nefsi mnda bu dnyy kullanrsak
eer, esfele sfilin yni aalarn aas olmaktadr ki bu
durumdada sefil olan dny deil biz oluyoruz. Allahn
meknnnda yni uluhiyyet hakkatleri ierisinde sfl-yyet
diye bireyler yoktur. Sfl olarak dnlen eyler isimlerin
zuhuru iindir.
inn kelimesinin bandaki (Elif) harfi fal olma
hkmn vermektedir. (Elif) harfi on mertebesi ile
berber zuhur ettiinden dolay Muhakkak biz eklinde bir
tahsis olmaktadr. Ve inn kelimesinin ardndan lillhi
dedikleri anda bu innlar zten bitmi olmaktadr.
Biz kelimesinin iki yn vardr, birincisi ahslar
tibaryla tek tek, ayr ayr olan yn dieri ise esm-i
ilhyye ile denilen bizdir. Cenb- Hakk (c.c) btn
sfatlarna ve isimlerine bir kimlik vermektedir ve bu
nedenle hitaplarda Biz hitabn kullanmaktadr. rnein
Cenb- Hakk (c.c)n ve nefahn fh min rhn yni
Biz ona rhumuzdan fledik (Enbiy, 21/91) yet-i
20

Kermesinde aktarlm birok rhlardan deil her bir esm-
i ilhyyenin kendislerine it olan hususlarn
aktarlmasndan bahsedilmektedir. Eer sdece Cenb-
Hakk (c.c) zti tecellisinden aktarm olsayd, dnyya
inilmeye gerek kalmadan cennette yaanr gider ve ancak
dnyya geldikten sonra idrk edilecek olan hakkatlerden
hi haberdar olunmazd.
inn ileyhi rcin ve kesin olarak Ona
dncleriz yni dnyda zten Onun zuhur mahlli
olmular ise tb ki Ona dneceklerdir. Dnyda Ulhiyyeti
tadmaktadrlar ancak zhiri hakkatleriyle zhir hkmleri
ierisinde tadmaktadrlar, intiklden sonra btnen
tadacaklardr ki bu tadmann nasl bir ey olduunu
anlamamz mmkn deildir.
Ehlullahn kabirlerinin ziyret edilmesinin nedeni
onlarn o madde bedenlerinin ierisinde ilh varln nsiyet
ile orada belirli bir sre misfir olmasndan dolaydr.
Bu yet-i Kermelerin hkmleri bugn dnyda
geerli olduu gibi hirette de geerli olacaktr.
*********
7b a u k m QTT
6a z a v a ( u 4 :b m j
a a 6 ( u a n b s y
b 6 2 z a a lb n aa m@a
b 3 b 2 a
(Kad ner tekallube vechike fs semi, fe le
nuvelliyenneke kbleten terdh, fe velli vecheke
atral mescidil harmi, ve haysu m kuntum fe vell
vuchekum atrahu, ve innellezne tl kitbe le
yalemne ennehul hakku min Rabbihim ve mllhu
bi gfilin amm yameln.)
21

(2/144) Biz, senin, yzn ge evirdiini
gryorduk. Artk mutlaka seni raz olacan kbleye
dndreceiz. Bundan sonra yzn Mescid-i Harm
tarafna evir. Ve siz nerede olursanz (namazda)
yzlerinizi o yne evirin. Ve muhakkak ki kendilerine
kitap verilenler, bunun Rab'lerinden bir hak (gerek)
olduunu elbette bilirler. Allah onlarn yaptklarndan
habersiz deildir.
*********
Bu yet-i Kerme ile daha nce kble olarak kullanlan
Mescidil Aksnn hkm bitti ve onda mevcut olan btn
sfatlara ve isimlere it hkmlerde Kbe-i erfe aktarld.
Bu durumda Mescidil Aks lm ve sfatlar ve isimler
mertebesinin merhumu olmu oldu.
Efendimiz (s.a.v)den nceki zamanlarda esm ve sfat
tecellileri Mescidil Aksya akmtr ve burasda onun bedeni
hkmnde olmutur. Bu nedenle buras esm ve sfat kabri
hkmndedir.
Mescidil Aksy ziyret etmek hirete intikl emi olan
evliylarn kabrilerini ziyret etmek gibi olmaktadr ancak.
Mescidil Aksda bir zamanlar yaanm olan makam
kendisinden alnp Kbe-i erfe verildiinden o makam
lerek btna geti ve gemiteki makamlarna hrmet
olarak ziyretine gidilir.
Kbe-i erfe yaplan ziyret ise efal, esm, sfat ve
zt mertebelerine yaplan ziyret hkmnde olmaktadr.
*********
' z m a n n a n QUX
(Ve lein muttum ev kutiltum le illlhi tuhern.)
(3/158) Ve elbette, lseniz de ldrlseniz de
mutlaka Allah'a har olunacaksnz (Allah'n
huzurunda toplanacaksnz).
22

Yaadmz dnyda iki tr lm vardr, birisi tab lm
yni ecel ile kiinin mrnn sona ermesi ki bu yet-i
Kermede lseniz de eklinde ifde edilmitir. Dier lm
ise baka bir yerden tesir alarak lmek durumudur ki ona
da ldrlseniz de ifdesi ile dikkat ekilmektedir.
*********
n a b m y 1 a n a TR
p a b n a b7 b o m
pb a 6 3 ua a a 3
1 n
(Allhu yeteveffel enfuse hne mevtih vellet lem
temut f menmih, fe yumsikullet kad aleyhel
mevte ve yursilul uhr il ecelin musemm, inne f
zlike le ytin li kavmin yetefekkern. )
(39/42) Allah, nefsileri ldkleri zaman ve
lmeyenleri de uykularnda ldrverir, o zaman,
zerine lm hkmedilecek olan tutar ve dierini
belirlenmi ecele kadar gnderir. Muhakkak ki bunda,
tefekkr eden kavim iin elbette yetler (ibretler)
vardr.
*********
Nefsler lm taddklar zaman geriye dn imknlar
olmad iin onlarn ii zten bitmi olmaktadr.
Her gece uykuya yattmzda nefsi bir faaliyette
bulunmadmz ve bireysel beeri bir faaliyetimiz olmad
iin devred olarak lm hkmndeyiz. Ve sabah olunca
Cenb- Hakk (c.c) bize it olan bu be duyuyu tekrar
salvermektedir.
yeti Kermenin sonundaki hitap btn insanlar iin
olmayp sdece tefekkr edenleri kapsamaktadr.
*********
23

5 b 1 m a p a a 3 X
j b 'a k a b a m q
; m n b 2
(Kul innel mevtellez tefirrne minhu fe innehu
mulkkum summe tureddne il limil gaybi ve
ehdeti fe yunebbiukum bi m kuntum tameln.)
(62/8) De ki: Muhakkak ki o, sizin kendisinden
katnz lm, ite o mutlaka size mlki olacaktr
(kavuacaktr). Sonra gayb ve ehdeti bilene
dndrleceksiniz. O zaman (Allah), yapm
olduklarnz size haber verecektir.
*********
O size kavuacaktr denilmitir, demek ki lm,
lmn kendisi ynnden baklrsa kavuma imi. lm
dahi insana kavumak istiyor. lm bal bana bir varlk
yni mahlktur ancak bunu faaliyete geiren Azril isimli
kuvvettir. te bu lm insana kavutuu zaman kendisinde
insan yoketmektedir ve kendi ynnden onun
kavumasdr.
*********
= a b a o z z b a TS
(nn nahnu nuhy ve numtu ve ileynel masru.)
(50/43) Muhakkak ki Biz; Biz diriltiriz ve Biz
ldrrz. Ve dn Bize'dir.
*********
Bu yet-i Kerme batan sona zti bir yet-i Kermedir.
Ve iki def vurgu yaplarak Biz denilmektedir, bunlarn
birinde yni inn kelimesinde Cenb- Hakk (c.c) kendi
zti leminden kendi sfatlaryla birlikte Biz demektedir,
24

burada mlum ilime tbdir, sonrasnda bu hkmlerin
fiiller mertebesinde iletilmesi insn- kmillere braklmtr
ite dier Biz yni nahnu ifdesi, insn- kmilin lisan
ile biz gaflette olan kimselerin l kalplerini diriltiriz ve
ldrrz mnsnadr ve burada ilim mluma tbdir.
te insn- kmil diledii mahlde hayt ortaya getirir
diledii mahlde de lm ortaya getirir. Bu ldrme nefsi
mnda olan eyleri yni nefsi emmreyi ldrmektir.
ldkten sonra herey nasl aslna dnyorsa kiinin
nefsi ve rhu da kendi asllarna dneceklerdir. Bunun
yannda kii nasl bir yaam srm ise ona gre kabir
haytn maher gnne kadar azb vey sevin ierisinde
srdrecektir.
*********
= pb u n a a QW
(nnel muttekne f cenntin ve namin.)
(52/17) Muhakkak ki takv shipleri, cennetlerde ve
ni'metler iindedir.
*********
2 b 6l 2 2a b 2 QSR
n a a m m 5 a 1 a a a
6
(Ve vass bih ibrhmu benhi ve yakbu, y
beniyye innallhestaf lekumud dne fe l temtunne
ill ve entum muslimn.)
(2/132) Ve, brhm onu kendi oullarna vasiyet
etti. Ve Ykb da: Ey oullarm! Muhakkak ki Allah,
bu dni sizin iin seti. Sakn ha lmeyiniz! Ancak
mslmanlar olarak lnz diye (vasiyet etti).
*********
25

Mseviyyet ve seviyyet dallarnn k yerleri olan
brhim (a.s.) ve Yakb (a.s.)n da slm olduklar bu
yet-i Kerme ile ak olarak belirtilmektedir.
Bu yet-i Kerme ile Muhammediyyet mertebesine
gelmeden lmeyiniz denilmektedir. Bizler genel olarak
Hakikat-i Muhammed- seyri ierisinde olduumuzdan
dolay herbirerlerimiz mslmanz ancak mertebelerimiz
var. te bu duruma gre yet-i Kerme bizi iki ynden kaz
etmektedir, birincisi zhiren Mseviyyet ve seviyyetlerden
olmaynz, ikincisi de seyri slk ierisinde bu
mertebelerden olabilirsiniz ve hangi mertebede kalm
iseniz hirette hkmnz o mertebeden yrr eklinde olan
kazdr.
Bizler aslmz olarak Muhammediyyet mertebesinde
olduumuzdan dolay ara mertebelerde kalrsak bize
yazktr.
Aadaki yet-i Kerme ile de bu mertebelerin
mihengi noktalar bildirilmitir,
*********
(nnallhestaf deme ve nhan ve le ibrhme ve
le imrne alel lemn.)
(3/33) Muhakkak ki Allah, dem'i, Nh'u, brhm'in
ilesini ve mrn ilesini, lemlerin stne seti.
*********
Bu yet-i Kermede Efendimiz (s.a.v) saylmamtr
nk Efendimiz (s.a.v)in mertebesi sraya girecek bir
mertebe olmayp bu mertebelerin kaynadr.
*********
mb m y a a ma a a a b a b QPR
n a a m m
(Y eyyuhellezne menttekullhe hakka tuktih ve
26

l temtunne ill ve entum muslimn.)
(3/102) Ey mn edenler, Allah'a kar gerek takv ile
saknnz! Ve sakn siz, mslman olmadan lmeyin!
*********
Burada az yukarda brhimiyyet ve Yakbiyyet
mertebesinden bildirilen yet-i Kermenin Muhammediyyet
mertebesi tibaryla keml olarak bildirilii vardr.
Hitap Ey mn edenler! olarak balyor, Ey
mslmanlar denmiyor. Mslman ve mn ehli ayr
kavramlardr. Mslman slm olup belirli bir snrn
ierisine girmek demektir, mn edenler ise o snrlarn
ierisinde balarda olan gruptur.
*********
(Ve l tekl li men yuktelu f seblillhi emvt, bel
ehyun ve lkin l teurn.)
(2/154) Ve Allah yolunda ldrlen kimseler iin
ller demeyin. Hayr, onlar diridirler. Fakat siz,
farknda olmazsnz.
*********
Cenb- Hakk (c.c) ne kadar ak olarak nehyediyor.
Zhiren bu ldrlenler slmiyet yolunda savarken
veft etmi olanlardr. Dier ynden ise fizki olarak
yaamakta olup ancak seyri sluk yolunda kendilerine
yaplan tavsiyeler neticesinde nefisleri ldrlenlerdir.
Dervi kardelerimizden bazlar bu ileri kendilerinin
yaptklarn zannetmektedirler oysa burada da aka
belirtildii zere onlar ldrlrler. Onlarn stnde
tasarrufta olan birileri onlarn nefislerini ldrmektedir. Bu
kiiler ayn eyi dny yolunda yapmak isteseler
ldrlmezler.
Bu ldrlm olanlarn dnda olanlar ise bu lm
uur edemezler, anlayamazlar nk o ldrlen kiiye
bakarlar ayn onlar gibi geziyor, yemek yiyor, uyuyor, onlar
27

bunu grnce kendi beeri nefislerine bakarak onun maddi
mnda diri olduunu zannederler, oysa oradaki lm
btni ller tibaryladr.
Btni mnda nefs terbiyesi yapm olan kimseler
gerek mnda ehit yni hit olanlardr.
Ehli Beyt hazertnn ehit oluu hakknda birok
yorumlar yaplmaktadr. O hale gelmektedir ki bu kiiler
farknda olmadan Cenb- Hakk (c.c)a su isndnda
bulunmaktadrlar. H Cenb- Hakk (c.c)n o gnlerde
megliyeti varmta Ehli Beyt hazertn koruyamam gibi
bir durum oluturulmaktadr. Byle bir eyin dnlmesi
mmkn olamayaca iin bu konuda yaplan btn
yorumlar Cenb- Hakk (c.c)n iine karmak gibidir.
Cenb- Hakk (c.c)n ifdelerine gre Ehli Beyt
hazertnn drt mertebesi olmas gerekmektedir. yle ki,
*********
a b 4 a a VY
a 'a a j a a a
b6 a y 7 z b a
(Ve men yutillhe ver resle fe ulike meallezne
enamellhu aleyhim minen nebiyyne ves sddkne
ve uhedi ves slihn, ve hasune ulike refkn.)
(4/69) Ve kim, Allah'a ve Resl'e itat ederse, o
taktirde ite onlar, Allah'n kendilerine ni'met verdii
neblerle ve sddklerle ve ehitlerle ve slihlerle
berberdirler. Ve ite onlar ne gzel arkadatr.
*********
Bu yet-i Kermede belirtildii zere neblerle ve
sddklerle ve ehitlerle ve slihlerle denilmitir. Bu
durumda neblik Ehli Beyt hazertnn kknde, sddklik
yni tasdk edicilik ilk vasflardr, slihlik ise gnlk
28

ileriydi. Bu durumda sdece ehitlikleri eksik kalyordu.
Geri btnen Efendimiz (s.a.v)in eitimi neticesinde
hepsi mhede ehli olarak zten ehittiler yni Allahn
varln mhede etmilerdir ancak zhiren de bu
gerektii iin haytlar ehit edilerek son bulmu ve
bahsedilen drt mertebe kendilerinde toplanmtr.
te bu durum onlarn bir acziyeti deil Cenb- Hakk
(c.c)n bir ltfudur onlara ki, ok byk bir ltuf olup
zlenecek bir durum deil sevinilecek bir durumdur.
Zhiren ehit olanlar bir kere lmektedirler oysa
btnen mhede ehli olarak ehit olanlar her gn her an
lmekte yni ldrlmektedir farknda olmadan. Bu kiiler
seyri sluk yolunda ilerlerken sohbetlere devam ederek ve
dier gerekli almalar yaparak kendilerinde bulunan
negatif halleri birer birer kendilerinden silmeye baladklar
zaman ldrlme hkm zerinde gereklemektedir.
*********
' m m 2 b r 2 q UV
(Summe beasnkum min badi mevtikum leallekum
tekurn.)
(2/56) Sonra umulur ki bylece siz kredersiniz
diye lmnzden sonra sizi tekrar dirilttik.
********
Bu yet-i Kermenin bir yn maherde duyacamz
bir sz olmas ynyledir.
Zhiri ynden ise; Ms (a.s.)n Tr dana Tevrt-
erfi almaya kavminden yanna ald yetmi kii ile kp,
bir bulut ierisinde Cenb- Hakk (c.c)n sesini
iitmelerinden sonra bu yetmi kiinin Ms (a.s.)dan
Cenb- Hakk (c.c) apak grme talepleri zerine
gerekleen hdiseyi anlatmaktadr. Bu talep zerine
Cenb- Hakk (c.c) onlar ldrm ancak Ms (a.s.)n
29

kavmim bana inanmaz, onlar da sen ldrdn der
diyerek onlar diriltmesini istemesi karsda onlar
diriltmitir.
*********
6 m a z m a l 2a 4b a RVP
6 j 2 4b 6 m a 4b
3 ua q a a 2a 4b
b6 mb a q a u 3 j u 3
; y a a a

(Ve iz kle ibrhmu Rabb erin keyfe tuhyil mevt
kle e ve lem tumin kle bel ve lkin li yatmainne
kalb kle fe huz erbeaten minet tayri fe surhunne
ileyke summecal al kulli cebelin minhunne cuzen
summeduhunne yetneke say, valem ennallhe
azzun hakm.)
(2/260) brhm: Rabbim, lleri nasl dirilteceini
bana gster. demiti. (Cenb- Hakkta) nanmyor
musun? buyurdu. (brhm de): Evet (inanyorum).
Fakat kalbimin tatmin olmas iin. dedi. yleyse
kulardan drt tne tut, sonra onlar kendine altr
(sonra paralayp) her dan zerine onlardan bir
para koy, sonra da onlar ar. Sana koarak
gelirler. Ve Allah'n, Azz (ve) Hakm olduunu bil!
*********
Bu yet-i Kerme brhim (a.s.)n hayt hakknda
bize ok byk bilgiler vermektedir. rfn Mektebi isimli
kitabmzdan bu yet-i Kerme ile ilgili zet bir bilgi
verelim:
Mertebe-i brhimiyyenin, bir mertebesi olan
Mutmainnilik yni mhedeli yaant, bu yet-i Kerme ile
30

idrklerimize sunulmaktadr, yava, yava incelemee
alalm. Bilindii gibi Ull azm peygamberlerden olan
brhim ((a.s.).) mn haytnda bizler iin bir ok rnekler
vardr. Bunlardan biri de (basl badel mevt) ldkten
sonra dirilmedir. Bu ise seyr slk yolunda yaanmas
gereken bir aamadr. Burada ki; lm fena fillh
mertebesinde ki klli lm deil mahlli lm ve dirimdir.
brhim (a.s.) llerin nasl diriltildiini grmek istediini
bildirmitir. Bu, hususta (Mutmain) olmaya almakta idi,
nk bu muhteem haytn ba ve sonu olan iki oluum,
dirili ve lm, insnl, uurland ilk gnlerden tibaren
derinden ilgilendirmitir. brhim ((a.s.).) dahi bu hususta
mhedeli bilgiye ulamay istiyordu. Bu istei karsnda,
Rabb (inanmyormusun?) o da evet inanyorum, fakat,
kalbimin (Mutmain) yni bu hususta gvenle tatmin
olmasn istiyorum demiti.
te bu ekilde bizlerde ak olarak ilh hakkatlerden
gaflette olan l kalplerin nasl dirildiini gryoruz. Beeri
inaatn yava yava devrilmesi ile nk tamam birden
devrilemez, ite bu devrilmeler ile beeri direin alnp
yerlerine ilh direklerin konulmas ile sonu olarak eski
inaatn halinden hibir para brakmamaktr. naatn
grnts dardan ayndr ancak i bnyesinde bu inaat
tamamen yepyeni bir sistem ierisinde almaya
balamtr.
Nefsi emmre, levvme ve mlhime mertebelerinde
kiide bulunan ahlklar eitildike kiiye faydal olmaya
balarlar. Bu drt ku ifdesi ahlklar ynyle eitilecek
olan bu ahlaklarn ifdesidir. Bu ahlklar nefsni olarak
kiiye zarar vermektedir ancak eitim sonrasnda kafalar
koparlp karmakark edildikten sonra bizdeki hava, ate,
toprak, su dalarna konulunca bize itat edeceklerdir.
Bu durum brhim mertebesinin nefsin zerinde olan
gcn gstermektedir nk onlarn nce yaplarn
bozuyor, sonra harmanlyor ve drde blyor ve bu ayr
ayr ahlklardan Rahmni mnda hepsini barndran drt
ahlk ortaya kmaktadr. Onlar arp kendisine
31

Geldiklerini, grnce ancak mutmain olmaktadr.
*********
7 b yb b ma a n b 2 1 m RX
u m a q z q n q
(Keyfe tekfurne billhi ve kuntum emvten fe
ahykum, summe yumtukum summe yuhykum
summe ileyhi turcen.)
(2/28) Allah' nasl inkr edersiniz? Siz ller idiniz.
Sonra sizi diriltti. Sonra sizi ldrecektir. Sonra sizi
diriltecek. Sonra, O'na dndrleceksiniz.
*********
Bu benzeri yet-i Kermeleri reenkarnasyoncular yni
tekrar, tekrar dnyya gelineceini iddia edenler kendi
fikirlerine delil olarak ortaya getirmektedir.
Siz ller idiniz ifdesi o hitap edilenlerin var
olduunu belirtmektedir ancak bunlar var olup l
hkmnde olanlardr. Burada belirtilen Siz hitabyla
btn insanlardan bahsedilmektedir.
Kii btni olarak kendi hakkatini idrk etmek sretiyle
l hkmnden diri hkmne gemektedir. Ve bu diriltme
iinin yapan da ancak Allahtr. Zti ve ilh mn da
yaplan sohbetlerle kiinin ancak kendi zti hakkatlerine
ulamas mmkndr, aksi halde fkhi sohbetler ile kiinin
kendi hakkatine ulamas mmkn deildir.
Mevln hazretlerinin babas Sultan- Ulem bir ehre
ulatklarnda kaplarn kapal olduu grmler, girmek iin
srar edince muhafzlar nerden gelir, nereye gidersiniz?
diye soru sormular. Bunun zerine Sultan- Ulem
Hakktan gelir Hakka gideriz eklinde cevap vermitir.
te bunlar bu yet-i Kermeyi yaayanlardr.
Sonu olarak hepimiz Ona dndrleceiz ancak bir
32

dn, vardr ki, o da kiinin kendi rzs ile dnmesidir. Bir
merkeze ipler ile balanm kiileri dnelim, bunlar
zerine dndrleceksiniz hkm geldii zaman bu ipler
ekiliyor ve kim bu merkezden ipini uztarak uzaklam ise
onun o kadar uzun sre srklenerek ekilmesi
gerekecektir. Ama hi bu merkezden uzaklamam olanlar
dnme hkmn duyar duymaz yaknlarnda olan bu
merkeze annda geleceklerdir. Cenb- Hakk (c.c) sonu
olarak kendi kendini kendine dndrmektedir aslnda,
zuhura karm olduu i bnyesini tekrar ieriye
almaktadr, dndrleceksiniz denilen hkm budur.
*********
b a w m b a 3 a w m RW
o a x m o a z a x m 93 a
lb y 2 b ' m m 9 z a
(Tlicul leyle fn nehri ve tlicun nehra fl leyli, ve
tuhricul hayya minel meyyiti ve tuhricul meyyite
minel hayyi, ve terzuku men teu bi gayri hsb.)
(3/27) Geceyi gndzn iine sokarsn ve gndz
gecenin iine sokarsn. Canly lden karrsn ve
ly canldan karrsn. Ve dilediin kimseyi
hesapsz rzklandrrsn.
*********
Bu yet-i Kerme ayn zamanda bir rzk yetidir.
Akam ve sabah zamanlarnda yava yava gndz
gecenin iine, gecede gndzn iine girmektedir. Btnen
bizler ynnden zulmette olan tarafmz nrlanmaya
balayarak nrun ierisine girince bu zulmet hkmsz
kalmaktadr.
*********
yb v 2 b a 2a b SX
33

( lb n a b b 6 b r a a a
' z 2 a q
(Ve m min dbbetin fl ard ve l tirin yatru bi
cenhayhi ill umemun emslukum, m farratn fl
kitbi min eyin summe il Rabbihim yuhern.)
(6/38) Ve yeryznde yryen hayvanlardan ve iki
kanadyla uan kulardan ne varsa hibir hayvan ve
iki kanadyla uan hibir ku yoktur ki; sizin gibi
mmet olmasnlar. Biz kitapta hibir eyi eksik
brakmadk. Sonra Rab'lerine harolunacaklar.
*********
Btn bunlar Cenb- Hakk (c.c) o mertebedeki
mmetleri yni topluluklardr. Gnmzde bilimsel
almalar neticesinde daha net bir ekilde btn
hayvanlarn kendilerine has belirli bir dzen ierisinde
yaadklar ortaya kmtr.
Ve btn bu hayvanlarn kendi haytlar kendi
lemleridir, rnein havada srler halinde uan kular
dnelim, sr halinde dahi muazzam bir dzen ierisinde
umaktadrlar, bu uu srasnda en bata uan ku
Efendimiz (s.a.v)in o mertebedeki temsilcisi konumundadr.
Ve Efendimiz (s.a.v) bu yn ile onlara rahmettir.
Bu ekilde ister btni ister zhiri olsun hangi
topluluun banda kim var ise, bunu bilse de bilmese de
Efendimiz (s.a.v)in vekilidir. Bu vekillik iyi ve kt hepsini
kapsamaktadr nk iyilere bu vekillii verip ktlere
vermemek onlar iin ayr bir mertebe tahsisini gerektirir ki
hakkati Muhammediyye asndan byle bir ey olmas
mmkn deildir. Zhiren o kt denilen eksi iler yapsa da
bunlar yapmas onun Mudill ynnden kemlidir, Kahhar
ynnden vekilidir, Cebbr ynnden vekilidir, baka bir
ekilde gayr dnmek cehaletin en by olur. Tab
zhiri olarak bunlarn kt olduklar anlatlabilir ancak irfn
ehli iin byle bir ey sz konusu deildir.
34

z a x 6 a k z a b a a YU
b a 6 z a o a x o a
m
(nnallhe flikul habbi ven nev, yuhrcul hayye
minel meyyiti ve muhricul meyyiti minel hayyi,
zlikumullhu fe enn tufekun.)
(6/95) Muhakkak ki Allah, (tneyi) tohumu ve
ekirdei yarp karandr. lden canly karr ve
canldan ly karandr. te bu, Allah'tr. yleyse
nasl dndrlyor-sunuz?
*********
Bu yet-i Kerme sfat mertebesinden bir ifdedir.
Her birerlerimiz birer tohum gibiyiz. Ancak nefsi
mnda yaand srece bu tohumdan bir ey kmas
mmkn olmamaktadr. E lem nerah leke sadrek
(94/1) ile o gs almaz ise o ekirdek yarlp filiz
vermez, hakkati olarak iinde durur ancak filiz vermez. Bu
ekirdekten gaye bir bakma, birimsel kimliimiz, iken bir
bakma hakkatimizde olan ve nefahtdr.
Evvelce nefsimiz kendini bamsz birim olarak var
zannettiinden Hakkel olarak l hkmnde idi nk ilh
hakkatlerden habersizdi. Ne zaman ki bir nsn- kmilin
nefhy ilhyyesi gelir, oraya ve sen l deilsin, uyan ve
kalk artk! dedii zaman, artk o ekirdekte, yava, yava
almalar balar ve sonuta o lden diri kar.
Dier ynyle ise hakkatinde dipdiri olan ve nefaht
o ekirdekte faaliyete gemez ve devre d kalrsa l
hkmnde olur, bu durumda da canldan l kar.
lh- hakkatlerde yaant olarak tahakkuk etmeyen
bilgilerin kayna hayldir. Bu nedenle canl bir birimden
gelen etki ancak kar taraf canlandrr. te bu hakkatleri
35

bu ekilde idrk etmeyenler her gn lmektedirler nk
zaman ilerlemektedir, idrk ederek hakkatlerini yaayanlar
ise hergn tekrar dirilmektedirler.
Madenler ve bitkilerde de Hayy tecellisi olmasna
ramen hayvan ismi bu tecellinin kemli olarak
hayvanlara verilmitir. Madenler ve bitkilerdeki hayt yere
baml olan bir hayttr oysa hayvanlar bamsz olarak
hareket edebilmektedirler. te bizler de beden tibaryla bu
hayt shibi varlklardanz ancak Cenb- Hakk (c.c) bize bir
ilvesiyle konumamz vardr, Allah uurlu olarak idrk
etme vardr. Bu nedenle insan cinsi olarak ilk ismimiz
konuan hayvan hayvn- ntk daha sonra nefsi
ntkadr. Daha sonras nsn- ntktr. Bunlarn sonras
ise Kurn- ntktr.
*********
a b u b yb b n b a QRR
pb a r b a 2 '
a b b b b6 xb 2
(E ve men kne meyten fe ahyeynhu ve cealn lehu
nren yem bih fn nsi ke men meseluhu fz
zulumti leyse bi hricin minh, kezlike zuyyine lil
kfirne m kn yameln.)
(6/122) l iken dirilttiimiz ve insanlar arasnda
onunla yryecei nr verdiimiz kimse, karanlklar
iinde olup, ondan kamayacak kimse gibi midir?
Bylece kfirlere, yapm olduklar eyler ssl
gsterildi.
*********
Bu yet-i Kerme gerekten ok mhim meseleleri
bnyasinde barndryor. Sadece bu yetin hakkatlerini
anlamamz btn hayt boyu yolumuzu bulmamza yardm
edecek iddettedir.
36

Burada Cenb- Hakk (c.c)n hedef ald bir kimlik
hususiyeti vardr ki kulun ilk evvela bu hususiyeti
oluturmas gereklidir.
Her birerlerimiz dnyya geldiimizde beer elbisesini
giyer giymez hakkatimizden gayriyyete dtmzden
dolay l hkmnde olmaktayz. Rhaniyetten madde
lemine olan geile kii hakkatinden lmekte ceset olarak
dirilmektedir ancak ona da diri denmiyor.
Cenb- Hakk (c.c) burada bizzt kendisinin
dirilttiinden bahsetmektedir ki sfat- subtiyyesinin ilk
esms da Hayy esmsdr. Bizler bunlar kendimize
mlettiimiz zaman onlar snrlandrm oluyoruz ve bu
durumda onlardan gerek mnda istifde edemiyoruz
sdece gnlk ilerimizde kullanyoruz ve bunun dahi
farknda olmuyoruz.
Burada bahsedilen nr ilh bir hdisedir ve eyay
iinden aydnlatr. Eer bir eyde ieriden aydnlanma yoksa
zuhura kmas mmkn deildir.
Demek ki bu kiilerin hususiyetleri evvela Hayy
esmsyla Cenb- Hakk (c.c)n ztndan alnan ilh bir
hayt ve bu hayt ile alnan ilh bir nur ve bu nur ile bakp,
grp, yrmektir. Bu kimsenin insanlar ierisinde bu nur
ile yrrken bu nru talip olan insanlara da aktarma imkn
vardr.
*********
b n a 3 j a b a YS
j = a a a b 2 a 7b a
2 a
(Ve men azlemu mimmenifter alllhi keziben ev
kle hye ileyye ve lem yha ileyhi eyun ve men
kle seunzilu misle m enzelallhu, ve lev ter iziz
zlimne f gamertil mevti vel meliketu bsit
********* 37

eydhim, ahric enfusekum, el yevme tuczevne
azbel hni bim kuntum teklne alllhi gayrel
hakk ve kuntum an ytihi testekbirn.
(6/93) Allah'a yalanla iftira eden vey kendisine
hibir ey vahyolunmamken Bana da vahyolundu.
diyenden ve Ben de Allah'n indirdii eylerin
benzerini indireceim diyenden daha zalim kim
vardr? lmn iddet halinde iken ve lm melekleri
ellerini uztp: Nefslerinizi karn. Bugn, Allah'a
kar hak olmayan eyler sylediiniz ve O'nun
yetlerine kar kibirlendiiniz iin alaltc bir azpla
cezlandrlacaksnz. dedikleri zaman zlimleri
grsen.
*********
Vahiy ktipleri gelen yet-i Kermeleri kayda alrlar
iken ilerinden birisi gelen son kelimeyi Efendimiz (s.a.v)
henz sylemeden tekrar etmi. Efendimiz (s.a.v) bunun
zerine doru syledin diyerek syleneni tekrar eder ve
kaytlara geer. Bunun sonrasnda vahiy ktibi kendisine
vahiy geldiini zannederek kibirlenmi ve byk iddialarda
bulunmaya balam.
Bu hdiseyi Mevlan hazretleri izh ederken Efendimiz
(s.a.v) gelen bu vahyin nrunun yanndakileri yansmasnn
neticesi olarak izh etmilerdir.
Gerektende yle olur, Hakk ehlinin gnlne ilh bir
vridat gelir bu vridat yaknnda olanlarn gnlne de gelir
o devrelerde. te bu anlarda yukarda bahsettiimiz vahiy
ktibinin yapt gibi davranlrsa ok yanl bir davran
olur.
*********
6 1 y 3 b j b a VQ
b n m p a ya b u aa n y
1
38

Ve huvel khiru fevka ibdih ve yursilu aleykum
hafazah, hatt iz ce ehadekumul mevtu teveffethu
rusulun ve hum l yuferritn.
(6/61) Ve O, kullarnn stnde kahhardr (kuvvet
ve g shibidir).Ve zerinize muhafaza edici
(koruyucu) gnderir. Sizden birinize lm gelince,
onu resllerimiz veft ettirir. Onlar (bunu yaparken)
kusur etmezler.
*********
Bilindii gibi her bir insanda grevli drt melek
bulunmaktadr. Bunlar sanda ve solunda kiramen ktibin
melekleri, nde arkada hafazah melekleridir. Bunlar her an
hem kayt yapmaktadrlar hem de grev snrlar ierisinde
insanlar korumaktadrlar.
kindi namaz vakti srasnda bu kirmen ktibin
meleklerini grev deitirdikleri sylenmektedir. nceki
gnden iinde bulunduumuz gnn ikindi vaktine kadar
ilediimiz gnahlar annda Ana Kitaba yazlmaz, ancak
sevaplarmz annda yazlr. Bizler bu sre ierisinde tevbe
ve istifar edersek eer bu gnahlar Ana Kitapta kayda
geirilmez. te bu Cenb- Hakk (c.c)n rahmetidir.
*********
b a a r j b ' z TU
a 2 a 6 2 b n b a
n a b b a b 2
Ve yevme yahurhum keen lem yelbes ill saten
minen nehri yete refne beynehum, kad
hasirellezne kezzeb bi likillhi ve m kn
muhtedn.
(10/45) Ve o gn (Allah Teal), gndzden bir saatten
baka kalmamlar gibi onlar toplayacak (haredecek).
39

Birbirlerini tanyacaklardr. Allah'a mlki olmay
yalanlayanlar, hsrandadr. Ve hidyete eren kimseler
olmadlar.
*********
Maherde toplannca Acaba kabirlerimizde ne kadar
kaldk? diye soracaz. u an ierisinde yaadmz dny
yaam ok uzun bir sre gibi gzkse de aslnda rydan
ibrettir. Gerek anlamda dnyda yaarken bu rydan
uyanabilirsek ancak hakkatleri idrk ederek hiretteki
ryya dalmam olacaz. Dnyda eer uyku halinde
kalrsak oradaki yaantmzda ayn ekilde geecektir. Allah
korusun!
dem (a.s.) zamannda veft eden bir kii ile kymet
ncesi son yaayan kiilerin kabir srelerinde hakszlk
varm gibi bir durum gzkse de bu yet-i Kerme
hkmleri gereince kabir sresi herkes iin ayn sre
olarak hissedilecektir.
Birbirlerini tanyacaklardr, ifdesine bakarsak
eer; dnyda yaadmz srece kullandmz bir madde
beden elbisemiz bulunmaktadr. Cenb- Hakk (c.c) bu
ekilde ehadet lemi dediimiz dnyda o kadar iddetli
bir ekilde zuhur ediyor ki bu zuhurlar kendisine perde
oluyor. Daha sonra mahere ktmzda son eklimiz hangi
yapda ise ayn onun benzeri olarak Cenb- Hakk (c.c)
orada da bize bir elbise verecektir. nsanlar kabirlerinden
topraktan fkran otlar gibi kacaklar ve oradaki elbise
dny yaamndaki madde beden elbisesinden biraz daha
gl olacaktr. yeti kermelerde de belirtildii zere ilk
def halkedili nemlidir sonrakiler daha kolaydr.
Maher gn gne iyice yaklatrlnca insanlar gnah
cetvellerine gre bazlar topuklarna bazlar dizlerine
bazlar omuzlarna kadar terleyeceklerdir.
Eer maher gnnde bu belirtilen tanma olay
olmam olsa kimse kimse ile birliktelik kuramaz.
nc elbise ise maher sonras cennetlik olanlar ve
40

cehennemlik olanlar ayrldktan sonra onlarada girdikleri
yere gre birer elbise verilecektir ki cennette vey
cehennemde yaabilsinler. Cehennemdekilerin yandka
derilerinin dklmesi nedeniyle elbiseleri srekli
yenilecektir.
te bizler u an yaadmz dny lemi ierisin de
stmzde bulunan elbiseyi hoyrata kullanmamalyz. Onu
korumal iinin yansra, sigara ve alkol gibi onu ypratc
maddeler ile de dnada ok fazla zarar vermemeye dikkat
etmeliyiz ki o da bize en gzel ekilde hizmet etsin. Bu
ekilde hareket etmez onu hoyrata kullanrsak teklemeye
balar ve bizi Hakk yolunda ilerlemekten alkoyar.
*********
= j a n m a SR
m n b 2 v a a a = 5
(Ellezne teteveffhumul meliketu tayyibne
yeklne selmun aleykumudhull cennete bim
kuntum tameln.)
(16/32) Melekler, onlar tayyib (en gzel, en iyi) bir
ekilde veft ettirirler. Onlara: Selm zerinize
olsun. Yapm olduunuz eyler sebebiyle cennete
girin. derler.
*********
te bu cennete giriniz denilen kimselere cennete
girerler iken latf, nrdan bir elbise verilecektir nk
girecekleri yer nr lemi, letfet lemidir. Ancak u kadar ki
buras da dny gibi mhede lemidir ancak dny gibi
kesf deil latftir. Rhlar lemi ile ehadet lemi aras
latflikte bir lemdir.
Cenb- Hakk (c.c)n u an bizim kullandmz sfat
subtiyyesi orada ok daha gl olarak kullanlacaktr
nk oras ok geni bir sahadr ve herkesin kendine it
mstakil bir sahas vardr. Dnydaki gibi kimsede kimsenin
41

mlkne gz dikmeyecek ve ihtiras gibi eyler olmayacaktr
nk orada bu tr isimler deil sdece latf keml isimler
olacaktr insanlarda. Cehennemde ise Cell isimleri
olacaktr.
Tayyib kelimesinden kast, zhiri olarak gnah
ilememek, ktlk yapmamak, haram yememek gibi
bedeni temizliklerdir. rfni ynden ise bu kelimeden kast,
kendi varlklarna beeriyet anlayn kartrmam
olanlarn temizliidir. Bu kimseler nefslerinden
temizlerenerek kendi varlklarnn Hakkn varl olduunu
idrk etmilerdir ki bunlar nefsi sfiyeye gelmi kimselerin
halleridir.
Btn insanlar Azril (a.s.) veft ettirir, burada geen
melekler ibaresinden kast Azril (a.s.)n Rahmni olan
kuvvetleridir.
Cennetlerde bilindi gibi mertebe mertebe ve makam
makamdr. Buradaki cennetten kast kiinin dnyda iken
yaptklar ile ulat cennettir.
*********
Ve m yestevl ahyu ve lel emvt, innallhe yusmiu
men yeu, ve m ente bi musmiin men fl kubr.
(35/22) Ve hayy (diri) olanlar ve ller eit olmaz.
Muhakkak ki Allah, dilediine iittirir. Ve sen, kabirlerde
olanlara iittirici deilsin.
*********
Beden kabirlerinde manen l hkmnde yaayanlara
iittiremezsin.
Zhiren ise kabirlerde olanlar zten iitseler dahi bu
durum onlara bir fayda salamaz. Kabirlere girmi olanlar
bir bakma iitip, duyuyorlar ancak cevap veremiyorlar.
*********

42

lm ile ilgili yet-i Kermelerin bir ksmn verdikten
sonra imdi de, lm ile ilgili bz Hads-i erfler den
rnekler verelim.

lm ile ilgili bz Hads-i erfler:

Sahh-i Buhari - Hadis No: 1668
Aye (r.a)n her zaman yle syledii, rivyet
olunmutur: Allah`n bana ihsn ettii nimetlerinden birisi
Reslullahn benim odamda, benim nbetimde (mbrek
ba) benim gsmn st ile gerdanmn arasnda olarak
veft etmesidir. Bir de Allahn, onun veft srasnda benim
tkrmle onun tkrn bir arada birletirmesidir
(yle ki: kardeim) Abdurrahmn elinde bir misvkle
odaya girmiti. Ben de Reslullah (gsme yan)
dayamtm. Onun misvke dikkatle baktn grdm.
Misvki ok sevdiini bildiim iin: Size misvki alaym m?
Diye, sordum. Ba ile: Evet, diye iret etti. Ben de
misvki yumuatp verince aznda yrtp fralad. Bir de
Reslullahn yannda sahtiyandan ufak bir su kab, iinde
su ile berber dururdu. Ara sra iki elini bu kaba batryor ve
slanan elleriyle yzn svyor ve: Lilhe illllah! lmn
ne iddetleri, sademeleri var, diyordu. Sonra elini kaldrd.
T rhu alnncaya kadar: Allahm beni Refk-i Al
cmiasnda kl, dusna devm etti. Ve bu du ile Hateml-
Enbiynn (mucizeler izhr eden mbrek) eli dt.
*********
Neb Sallallahu aleyhi ve sellemin yle buyurduu
rivyet olunmutur: Sizden biriniz kendisine (hastalk gibi)
bir zarar isbet ettiinizden dolay sakn lm temenn
etmesin! Eer muhakkak temenn etmek zorunda
43

bulunursa, yle sylesin: Allahm, yaamak benim iin
hayrl olduu mddete beni yaat, lmek hayrl olduu
zaman da beni ldr!
*********
Yahudilerin biz Allah eviyoruz gibi szleri oluyormu.
Efendimiz (s.a.v)de bunun zerine onlara eer Allah
seviyorsanz lm temenni ediniz diyor ancak
mslmanlar iin lm temenni etmeyiniz hkmn
belirtiyor.
Bu dny gerekten ok deerli bir yerdir ve lm
temenni etmek demek bu deerli eyi karmak demektir.
Geri Cenb- Hakk (c.c)n herbirerlerimiz hakknda
belirlenmi bir yaam sresi vardr, kimse onu ileriye vey
geriye alamaz ancak deerlendirebilirsek manen mr
sresini uztmamz mmkndr. bdetlerimizi ne kadar
ok yapabilirsek o kadar mrmz uztm oluruz. Bu
nedenle nafile ibdetlere nem verilmitir.
Bu trifler fizken byle olmakla birlikte manen bu
srelerden sonsuz trifsiz sreleri karmamz mmkndr.
Her gecemizi Kadir gecesi gibi 1000 aydan hayrl olan
geceler gibi yapabilirsek hayt sremizin uzunluunu hesap
etmemiz, her ne kadar ehadet lemindeki sremiz belirli
sre olsa da mmkn deildir.
*********
Sahh-i Buhari - Hadis No:
Eb Hreyre radiyallahu anh'den yle dedii rivyet
olunmutur: Reslullah Sallallahu aleyhi ve sellem'den
iittim ki:
- (Allah'n kerem ve rahmeti olmadka) Hi bir kiiyi onun
gzel ii ve ibdeti Cennet'e koyamaz, buyurdu. Bunun
zerine Ashb:
- Y Reslallah! Sizi de mi koyamaz? Diye sormulard da
Resl-i Ekrem yle cevap verdi:
44

- Evet beni de Allah'n fazl ve rahmeti brmedike yalnz
ibdetim Cennet'e koyamaz. Bu vechile Ashb'm! ve
ibdetinizde (i'tidl ile hareket edip) ifrat ve tefritten
saknnz. Doru yoldan gidip Allah'a yaklanz! Sakn sizin
hi biriniz (slih olsun, fsik olsun) lm temenn etmesin!
nk o, hayr ve ihsan shibi ise (yaayp) hayrn,
ihsnn arttrmas umulur; eer gnahkr bir kii ise (yine
yaayp gnn birisinde) tevbe ederek Allah'n rzsn
dilemesi umulur.
*********
Temenni edilecek tek lm Efendimiz (s.a.v)in
lmeden nce lnz diye buyurduu lmdr. Bu lm
ise uur ve idrk olarak eski anlaymzn kalkmasdr.
*********
Ravi : Enes b. Mlik
Eer ben Reslullah Sallallahu aleyhi ve sellemin:
"Sakn lm temenn etmeyiniz!" buyurduunu iitmi
olmasaydm muhakkak lm temenn ederdim, dedii
rivyet olunmutur.
*********
Ravi : mml-mminn ie
Hazret-i ie demitir ki: Reslullh sallallhu aleyhi ve
sellem (bir kerre) ilesi banda alamakta olan bir Yahd
karsnn (mezar) yanndan gemiti de: "Bunlar llerine
alyorlar. Halbu ki, l kabrinde azb olunuyor"
buyurmutu.
*********
Ravi : Abdullh b. Mesd
45

bn-i Mesd demitir ki: Neb sallallhu aleyhi ve sellem:
Kim ki (ller iin) avu ii ile yanaklarn, (yzn) dver
ve yakalarn yrtar ve chiliyyet deti zere (mnsebetsiz
szler syleyerek) feryd fign eylerse, bu kimse biz(im
ehl-i snnetimiz) den deildir, buyurdu.
*********
Yni cenzelerin arkasndan san ban yolmak
sretiyle hareket edenler iin bu bizden deildir denmitir
ki ok byk bir ihtardr.
*********
Ravi : Enes b. Mlik
Neb sallallhu aleyhi ve sellemin yle buyurduu
rivyet edilmitir: (Mmin) kul, kabrine konulup onun
ashb ve yrn geri dnp gittiklerinde -ki meyyit, bunlar
yrrken ayakkablarnn sesini bile muhakkak iitir- ona
(Mnker ve Nekr adl) iki melek gelir. Bunlar meyyiti
oturturlar. Ve ona: - H! u Muhammed -sallallhu
aleyhi ve sellem- denilen kimse hakknda (ki kanatin
nedir?) Ne dersin? diye sorarlar. O mmin de: - Samm
bildiim ve size de bildirmek istediim udur ki, Muhammed
sallllahu aleyhi ve sellem Allhn kulu, ve Allhn
Resldr, diye cevab verir. Bunun zerine melekler
tarafndan: - Ey mmin! Cehennemdeki yerine bak, Allhu
Tel bu azb yerini senin iin Cennetten (yce) bir
makma tebdl eyledi, denilir. Neb sallllahu aleyhi ve
sellem: "O mmin, Cehennem ve Cennetteki iki makmn
birden grr" buyurmutur. Fakat kfir veyhud mnfk
olan meyyit (meleklerin bu suline kar): - Muhammed
hakknda birey bilmiyorum. Halkn ona (peygamber)
dedikleri bir sz (iitir), ben de halka uyup sylerdim, diye
cevb verir. Bu iki melek tarafndan bu kfir vey
mnfka: - Hay sen anlamaz ve uymaz olaydn! denilir,
sonra bu kfir vey mnfkn iki kula arasna demirden
bir topuzla vurulur. O topuzu yiyince kfir vey mnfk
46

iddetli sayha ile bir barr ki, bu feryd ins ve cinden
baka bu lye yakn olan herey iitir.
*********
Kabir haytnn ilk balangcndaki hdise burada ksaca
belirtilmektedir.
Buradaki duyu, ry grdmzde nasl ki be zhir
duyumuz iptal haldeyken bunlar iptal deilmi gibi
grdklerimizi btni duyularmz ile alglyorsak, ayn
ekildedir. Kabir lemi yni berzah lemi dediimiz
uykudaki ry lemi gibidir.
Kabirdeki berzah leminde kii cennet bahelerinden
bir bahe vey cehennem ukurlarndan bir ukur uuruyla
yaamaktadr ve yaant buraya girmi olan nefs iindir.
Rhumuz kabre girmez nk toprak kesftir ve latf olan
rhumuzu muhafaza etmesi mmkn deildir. Rhlar
bedenimizden ayrldktan sonra kendi lemlerine giderler ki
buna da berzah denilmektedir. Orada bir rhun huni
eklinde alt dar yukarya doru genileyen bir hali vardr ve
her rh orada bulunan odalarda yerinde durur.
Nefsimiz bedenimizle birlikte bir hayt yaad iin
kendini bu beden olarak kabul etmitir. Bu nedenle bizim
latf ve kesf taraflarmz birbirlerinden ayrlsa da nefsimiz
madde bedenimize ship ktndan dolay bir trl ondan
uzaklaamaz nk bedene ktr. Nefs btn faaliyetini ve
gcn bu beden vstasyla ortaya karmtr. Madde
beden veft edip kabre konduktan sonra nefs onun bir kar
zerinde olur ancak onu shiplendii iin ondan bir trl
ayrlamaz. te hadisi erfte belirtilen oturturlar
ifdesinde bu belirtilmektedir. Madde beden l olduu iin
artk oturamaz ancak nefs oturur. Ve madde bedenin iinde
olduu kabir her ne kadar kesf lemde isede latf leme
dnktr yni baka bir mertebeden, baka bir frekansa,
baka bir mertebeye gemitir. Dnyda yaarken
yaptklar almalar ile nefs balarndan kurtulmu olan
hrler iin bu snrlama olmaz.
47

Ceset her hcresine bozuluncaya kadar o nefs bu
zdrab orada duymaktadr. Dny yaantsnda bu madde
bedene bir ac geldii zaman nasl ki nefs bunu
hissediyordu, ayn ekilde topran iinde ceset bcekler
tarafndan yenildike nefs ac ekmektedir ki madde bedeni
shiplenmenin kabir azb denilen eyi budur.
Mslmanln gereklerini yerine getirerek dnyda
yaam olanlar bu acy duymayacaklardr. Ysf (a.s.)n
gzellii karsnda meyve soyduklar baklar ellerini
kesince bunu hissetmeyen hanmlarn hali gibi bir hal
olacaktr.
rfn ehli ise dnyda iken nefsine rif olan Rabbine
rif olmutur hkmn yerine getirdikleri iin onlarn
nefsleri artk Rahmniyete dnm olacaktr. Onlardaki
nefs, nefs denilen olgu snrlar ierinde olmad iin onlarn
nefsleri ne kabre girer ve orada kalr ne de bir baka
ekilde snrlanabilir. Ancak nefsleri uzun sre bedenleriyle
nsiyette bulunduu iin ve bu bedenin son durak yeri kabir
olduu iin irfn ehlinin nefsi de kabirlerde durur ancak
diledikleri zaman kp diledikleri zaman gelirler.
Bu hadisi erf nda her kii iin hirette hem
cennette hem cehennemde mekn olduunu syleyebiliriz.
Kii hangi hal zere giderse oradaki makamna gitmektedir.
Cennete giden kiinin cehennemdeki yeri de oraya ilve
olunarak oras geniletilmektedir.
ki kulak aras tbiri ceset iin deil nefs iin
geerli olan bir ifdedir.
*********
Ravi : Ubde b. es-Smit
Rivyete gre, Neb Sallallahu aleyhi ve sellem yle
buyurmutur: Her kim Allaha kavuub grmee muhabbet
ederse, Allah da ona kavuub grmesini sever. Her kim de
Allaha mlk olmay holanmazsa, Allah da ona mlk
********* 48

olmay holanmaz. ie, yhud Peygamberin bz kadnlar:
Y Reslallah! Biz, lmden hi holanmayz, demilerdi.
Resl-i Ekrem kadnlara: lm sizin bildiiniz gibi deil.
Belki yledir: Mmine lm hli gelince Allah`n o
kulundan honutluu, Allahn ikrm ve ihsn mjdelenir.
Bu mjde zerine artk, m`mine nnde (lm gibi)
kendisini karlayacak hallerden sevimli bir ey olamaz. O
anda, mmin Allaha mlk olmaya muhabbet eder, Allah
da mmin kuluna mlkat sever. Fakat kfir yle deildir.
Ona lm hli hazr olduunda Allahn azb ve ukubeti
mjdelenir. O anda kfire nndeki lm gibi, hallerden
irkin bir hal olamaz. Bu sretle kfir Allaha mlk olmay
fen grr, Allah da ona mlk olmay fen grr.
*********
Mminden kast, sdece ibdet ehli olanlar deil zel
olarak mmin mminin aynasdr sznde kastedilen
mminlerdir. Kii mslman olabilir ancak gerek anlamda
mmin olabilmesi iin daha birok aamalardan gemesi
gereklidir. Bu mminlik devam ettii srece mn ikna
yni yakn haline dnr. Bu durumda ite mmin
mminin aynas olur ve iki aynadaki grnt bir olur. Her
ne kadar orada Hakk mmin ismi ile zuhurda olsa da bu
lemde gayriyyet elbisesi kiilerin zerinde olduundan
dolay bir gayrlk vardr.
te Cenb- Hakk (c.c) bu kullarnn kendisine mlaki
olmasn sever nk her ne kadar dny yaantsnda
Cenb- Hakk (c.c)n o kullar ile nsiyeti olmu olsada yine
de arada bir perde vardr, latf leme geildikten sonra bu
mlaki olu ve sre daha kemlli olmaktadr.
*********
Ravi : mm Habbe
mm Habbe: Ben Reslullh s.a.vin yle
buyurduunu iittim, demitir: Allha ve hiret gnne
49

mn eden bir kadnn zevcinden baka bir l iin
gnden fazla yas tutmas hell deildir. Lkin kadn,
zevcine kar drt ay on gn teessrn izhr eder.
*********
Sahh-i Buhari - Hadis No:
mm tiye r.adan yle dedii rivyet olunmutur:
Reslullah s.a.va slm zere biat ettik. Bunun zerine
Reslullah s.a.v bize Allaha hibir eyi erik klmamamz
hakkndaki yet-i okudu ve bizi meyyit zerine lkla
mtem tutmaktan nehyetti. Bunun zerine kadnlardan
birisi (ki mm tiye kendisidir) biat etmekten elini ekti ve
Y Reslullah filan kadn benimle berber cahiliyet mtemi
yapt, zerimde hakk vardr, ondan izin almak isterim,
dedi. Reslullah s.a.v mm tiyeye bir ey sylemedi ve
skt etti. Bunun zerine kadn gitti, msaadesini alarak
gelip Reslullaha biat etti.
*********
Ravi : Enes b. Mlik
(Bir kerre) Resl-i Ekrem ile bz Ashbnn yanlarndan
bir cenze geti. Ashb- Kirm bu cenzeyi hayr ile
andlar. Neb sallllahu aleyhi ve sellem de "vcib oldu!"
buyurdu. Sonra baka bir cenze daha gemiti. Ashb-
Resl bunu da er ile andlar. Resl-i Ekrem de yine "vcib
oldu" buyurdu. Bunun zerine mer bn-i Hattbn: - Ne
vcib oldu, y Reslallh? Diye, sormas zerine,
Reslullh: - u nce geen cenzeyi hayr ile ydettiniz,
ona cennet vcib oldu. Sonraki cenzeyi er ile andnz.
Buna da cehennem vcib oldu. nk siz yeryznde
Allhn hitlerisiniz, buyurdu.
*********
Ne kadar byk bir mjdedir bizler iin. mmet-i
Muhammed kemlat halinde irfniyete ship olduklarndan
dolay gemi kavimlerin yaptklarnn doru vey hatal
50

oluunu idrk edebilmektedirler. Bu nedenle bunlar
kendilerine gsterildiinde nerede hata nerede doru
yaptklarn gsterebilmektedirler. nk Hakikat-i
Muhammed-i ierisindedirler.
slmn ilk art da ehadet zeredir.
*********
Ravi : mm`l-m`minn ie
Reslullh sallallhu aleyhi ve sellemin: "Mslman
llerinin mesvsini-masiva, zikretmeyiniz. nk onlar
hirete gtrdkleri cez-y amellerine erimilerdir"
buyurduu, dedii rivyet edilmitir.
*********
imdi lm sonras halk tarafndan yaplan yedisi, krk,
elli ikisi gibi uygulamalar olmaktadr, bunlar inceleyelim:
(7 + 40 +52 = 99) etmektedir. Bu demektir ki o
kiinin 52. gnnde 99 esm-i ilhyyenin hkm o bedenin
hkmnden km olmaktadr.
Yedinci gnde sfat subtiyye denilen zti hkmler
tamamen kiinin zerinden kmaktadr.
Krknc gnde esm-i ilhyyedeki isimlerden krk
tnesi ve elli ikinci gnde kalan esm-i ilhyye madde
bedenden kmaktadrlar.
deme btn isimleri retti sz bir yn ile
gnmzde bilimsel almalar neticesinde her
birerlerimizin biyolojik yaplarndaki DNA yaplar olarak
aklanmtr. Vcudumuzdaki her DNA yaps bir esm-i
ilhyyenin zelliklerini tamaktadr. Kiilerin bu ekilde
arl hangi esm zerine ise bu faaliyete gemekte
dierleri ise btnnda kalmaktadr nk altrlmas iin
saha bulunamyor. Ve ite irfniyet burada devreye giriyor,
irfniyet yet-i Kermelerin gerek ynleriyle kiinin
beynine inmesini salayarak kiinin fizki istikametini de
51

onlarn ynne evirmektedir. Burada istidd kabiliyet ile
ortaya kmaktadr. Kiinin istidd var kabiliyeti yok ise o
istidd btnda kalmaktadr ki bu da insan iin almann
gerekliliine bir gstergedir.
Herbirerlerimize Cenb- Hakk (c.c) yetecei kadar her
esmsndan vermitir ancak bizlerin artlanmalar, yaay
gerekleri bizleri baka bir taraflara itmi ve gerekli olan
esm-i ilhyyeleri faaliyete geiremediimizden dolay
zararl olmaktayz.
Cenb- Hakk (c.c) kitaplar ve reslleri aracl ile
bizlere emr-i teklifiler sunmutur ve bunlar uygularsanz
unlar olacaktr eklinde erevesini bizlere bildirmitir.
Bundan sonras artk bizim almalarmza kalmtr.
Bizler bunlar yapmaz isek istiddmz btnda kalarak
ziyan olmaktadr bu nedenle netice olarak srekli almak
gereklidir.
(Men mate, fekad kamed kyameth) H. .
(Kim ld ise kyameti kopmutur.)
(Men kne el ilm hayyen lem yemd ebeden.) H. K.)
(Kim ki, ilim ilmi ilh- ile diridir ebeden lmez.)
*********
(62 sayl Bir ressam hikyesi) isimli kitabmzdan
faydal olur dncesi ile kk bir blm de ilve edelim
*********
(Sahih-i buhari tercmesi cilt 11 s. 133) yle bir
Hads-i erif vardr.
Raslullh sallalhu aleyhi vesellem yle
buyurmutur:
Eb Sad-i Hudr radiyallhu anhden rivyete gre.
Kymet gn (ehli Cennet, Cennete, Cehennemlikler
de Cehenneme ayrldktan sonra) lm akl karal alaca
bir koyun sretinde getirilecek. Bir delll: Ey Cennet
52

halk, diye baracak! Cennettekiler hemen boyunlarn
uzatp balarn kaldracaklar ve (bulunduklar yerden
karak) bakacaklar. imdi delll: Bunu bilirmisiniz? Diye
sorar. Ehl-i Cennetin hepsi onu grerek: Evet biliriz, bu
lmdr, derler. Sonra delll: Ey Cehennem halk, diye
yksek sesle seslenir! Onlar da boyunlarn uzatp balarn
kaldrrlar. Ve (bulunduklar berzahtan kp korku iinde)
bakarlar. Delll: Bunu biliyormusunuz, diye sorar. Onlarda
hepsi, onu grerek: Evet biliriz bu lmdr derler. Bundan
sonra koyun sretindeki lm (Cennetle Cehennem
arasnda) boazlanr. Bundan sonra delll: Ey Cennet
halk! Cennette ebed yaayacaksnz, artk lm, yoktur.
(Cehennem halkna da) Ey cehennemlikler sizde
kararghnzda ebedsiniz, size de lm yoktur! diyecek.
Bundan sonra mnd (Bu gaflettekiler ehl-i dnyadr.)
yetini okur. (19/39)
-----------
Grld gibi Hads-i erif bu hususa ok byk bir
aklk getirmektedir. Yukarda bahsedilen hallerin
hakikatini bizlere bildirmektedir. Peygamberimiz (lm akl
karal alaca bir koyun sretinde) getirilecek. Diye
buyuyarak, lm hayvnlk mertebesinden nefs-i
levvme sretinde tasvir etmitir. O halde lm denen
mahlk nefs-i emmre ve levvme zerinde geerlidir.
Gerek insn zerinde geerli deildir. Fiziki olan lm bir
yok olu deil bir (zika-tadtr,) tad, ise ayn hayattr.
len (hayvn) imi klar lmez diyen Yunus emre
ne kadar gzel sylemi. O halde kii daha imdiden
kendinde bulunan lml hl ve taraflarnn farkna varp
daha bu dnyada iken onlar eiterek yava yava yok
eder, ldrrse daha sonra kendisinde lm diye bir
tereddt ve korku kalmaz. Bu ihtiyari lmle ldkten
sonra kiinin yeni bir yap ile ve gerek varl ile ikinci
douunu gerekletirmesini ve yeni oluan bu veled-i
klb-gnl evldn bir nsn- Kmilin nezaretinde en iyi
ekilde yetitirmesi gerekecektir. te bylece ikinci sefer
olan uruc aslna ykselme balam, daha bu gnden
53

ebedi hayat namzeti olmu olacaktr.
*********
(01- nolu Necdet divan isimli kitabmzdan 5.8.
1988 senesinde yazm olduum lm hakkndaki iirimi
de faydal olur dncesiyle ilve etmeyi uygun buldum)
*********
LM NE GZELSN

Korkarlar cmle lem senden,
Ruhu ayrrsn bedenden,
ekersin varl sahneden,
lm sen ne gzelsin ne gzel.
Senden geer her canlnn yolu,
Kalkmaz olur artk eli kolu,
Hkmsz kalr sa solu,
Kavuturursun dostu dostuna,
Oturtursun yokluk postuna,
Binersin Dnyann srtna,
Btn ehidler koarak gitti,
Sonlar bak ne gzel bitti,
Hepsi ecel erbeti iti,
Dnyay dost edinmemise,
Kimselere eilmemise,
Safl hi deimemise,
54

ekersin sureti aradan,
Alrlar buna sonradan,
Byle dzenlemi yaradan,
Bki olan HAK'tr ancak,
Geip giden Halktr ancak,
Varmdr Dnyaya kanacak,
Gafletle gemedi ise yllar,
HAK'ka doru ise hep yollar,
ALLAH dedi ise hep diller,
lmden korkma nk korkulmaz,
Varlndan bir ey azalmaz,
Bu geitte kimseler kalmaz,
Peygamberin szne uyarsan,
Gerekleri batan duyarsan,
Yaralarn hemen sararsan,
Bir gn banada okunur sal,
Necdet iin denir bu essal,
Tabutuma taht olur musall,
lmeden evvel lrsen eer,
Bu lme biilmez deer,
nan ki ban ara deer,
55

( 5.8.1988 )
*********
Faydal olur dencesiyle, Fussul-Hikem Tercme ve
erhi Cilt.1-S.75. Mukaddime 18. fasl, Berzah: zet olarak
ilve etmeyi uygun buldum
*********
lm ile berzah lemine intikal eden ey insann
heykeli ve cesedi deil, belki ahsi hakkatidir. Zr cesed-i
unsur bu lemin czlerindendir; ldkten sonra yine bu
lemde toprak iinde czleri zlr, btnl kalmaz. Bu
unsur cesed arazdan (geicilikten) ibret olup, iki zamanda
bk kalmadndan, zorunlu lmden evvel de zlme
hlindedir. Ancak, insann ahsi hakkati, o heykelden
henz ayrlmad iin devml btn grnr.
Zorunlu lmde ise bu ahsi hakkatinin alkas
tamamen kesilip, o hakkat kiinin latf taraf berzaha intikal
eder. Ve lem-i berzahn maddesine mnsib bir heykel ile
kabir hayatna devm eder. Zhir isminin mazhar olan
lem-i ehdetteki lh- teklft zerine Btn isminin
mazhar olan berzahta mtekevvin olan amel ve ahlknn
gzel vey kt sretlerini, insan berzahta kendi yaknlar
olarak bulur. Btn sretler ademe-yoklua getikten
sonra, btn mevcdt berzaha intikal eder, Ceml mazhar
olanlar mahall-i Cemlde ve Cell mazhar olanlar da
mahall-i Cellde zhir olurlar.
Fakat yalnz emnet-i lhiyyeyi tama istiddndan
dolay, kendisine teklif vki olan insan iin sul vardr.
Dierleri mkellef olmadndan, onlara sul yoktur. Ve sul
ve cevb herkese kendi hakkatinin kefinden ibrettir.
Nitekim Hak Tel buyurur: Ve cet kll nefsin meah
sikn ve ehid / lekad knte f gafletin min hz fe
keefn anke gteke febesarukel yevme hadd
56

(Kaf, 50/21-22) Yan: Her bir nefis, kendisi ile
berber sik ve hid olduu halde gelir ve ona denir ki:
Sen bundan gaflette idin, biz senden perdeyi kaldrdk. Bu
gnde senin grn keskindir.
Perde bir tecell ile kef olur-alr. Bu tecell iinde
herkesin suli ve cevb vki olmu olur. Zr innallhe
serl hisb (l-i mrn, 3/199) buyurulur. Nitekim, bu
lemde bahar mevsimi bir tecellden ibrettir. Ve bu
ummi tecell Neniz var? sulinden ibrettir. te bu
ummi tecell neticesinde gl ve diken ve tatl ve ac meyve
aalar cevaplarn verip: Bizim istiddmz budur,
bunlar getirdik derler. Binenaleyh herkesin sik ve
hidi btn zuhr yerlerinde kendisi ile berber olan zti
istidddr. Bu berzahn hlini belirten baz malmt
mertebe-i misl bahsinde verilmi olduundan burada
tekrr fazla olur.
*********
Faydal olur dencesiyle, mm Gazli hazretlerinin
hya- Ulumid-Dn isimli eserinden de lmle ilgili baz
ksmlar aktaralm. (C. 4)
Amel Hususunda Acele Etmek, Gecikme Afetinden
Saknmak.
*********
Kaybolan iki arkada olup onlarn birinin yarn,
dierinin de bir ay vey bir sene sonra gelmesini bekleyen
bir kimse, bir ay vey bir sene sonra gelecek arkadan
karlamak iin deil, yarn gelmesi beklenilen arkadan
karlamak iin hazrlanr.
Bu bakmdan hazrlanmak, beklemenin yaklamasnn
neticesidir. yleyse lmn gelmesini bekleyen bir
kimsenin kalbi, o mddetle megl olur. O mddetin tesini
unutur. Sonra her gn btn seneyi bekledii ve seneden
gemi gn eksiltemedii halde sabahlar. Bu durum ise,
onu acele amel ilemekten alkoyar. nk bu kimse dim
o sene ierisinden nefsi iin bir genilik grr.
57

Dolaysyla ameli terkeder.
Nitekim Hz. Peygamber (s.a) yle buyurmutur:
Sizlerden biriniz dnydan ancak azdran bir zenginlii
vey unutturan bir fakirlii vey ifsd eden bir hastal
yahut balayc bir ihtiyarl vey techiz edici bir lm
vey beklenilenin en eriri olan Deccal' veyhut da
kymeti bekliyor. Oysa kymet daha dehetli ve daha
acdr.
bn Abbas (r.a) yle demitir: Hz. Peygamber (s.a) bir
kiiye nasihat ederek yle dedi: "Be eyden nce be eyi
ganimet bil:
1. htiyarlktan nce genlii,
2. Hastalktan nce shhti,
3. Fakirlikten nce zenginlii,
4. Megliyetten nce megliyetsizlii,
5. lmden nce hayt!"
Hz. Peygamber (s.a) yle buyurmutur:
nsanlarn ouna u iki nimet hakknda gpta edilir:
Shht ile megliyetsizlik.
Yni insanolu bunlarn ikisini deerlendirmez. Ancak
elden ktktan sonra kymetlerini bilir.
Hz. Peygamber (s.a) yle buyurmutur:
Kim korkarsa geceden yola kar. Erken yola kan da
menzile varr. yi bilin ki Allah'n meta kymetlidir. yi bilin
ki Allah'n meta cennettir.
Rcife-sarsnt, geldi. Onu Rdife-ikinci fleme tkib
eder. lm de btn arlyla berber gelmitir.
Hz. Peygamber (s.a) ashabndan birinin nefsinde
gaflete daldn hissettiinde cemaatin iinde yksek sesle
yle barrd: lm gerek ekliyle gelecek, ya saadetle
vey ekavetle sizi yakalayacaktr!
58

Eb Hreyre Hz. Peygamberin yle buyurduunu
rivyet eder:
Ben uyarcym. lm yakalayc, kymet ise va'dedilen
vakittir.
bn mer (r.a) gne hurma dalnn yapraklarnn
ularnda iken Hz. Peygamberin kp yle dediini rivyet
ediyor:
Geen bu gne nisbetle akama ne kadar vakit
kaldysa, kymete de o kadar vakit kalmtr.
Dnynn misli, dikileri bandan sonuna kadar
yrtlm, sonunda bulunan bir dikie asl kalm bir elbise
gibidir. O dikiin de kopmas yakndr!
Cbir (r.a) yle diyor: 'Hz. Peygamber (s.a.v.) hutbe
okuyup kymeti andnda, sesini ykseltir, yanaklar
kpkrmz kesilirdi. Sanki bir ordudan korkutuyor gibi
davranrd'.
O ordu, size sabah vey akam gelecektir. Ben ve
kymet unlarn ikisi gibi yaknz.
bn Mes'ud (r.a) Hz. Peygamberin (s.a) 'Allah kime
hidyet etmeyi dilerse onun gsn slm'a aar'
(En'm/125) yetini okurken yle buyurduunu rivyet
eder:
- Muhakkak ki nur gse girdiinde gs geniler!
- Ey Allah'n Rasl! Bu durumu gsteren bir almet
varm?
Evet! Gurur evinden uzaklamak, ebediyyet evine
dnmek, gelmeden nce lme hazrlanmak bunun
almetidir.
O, hangisinin daha gzel i yapacanz
denemek iin lm ve hayt halketti. (Mlk/2)
Sdd bu yeti 'lm kimin daha ok hatrlayacan
ve lm iin hanginizin daha gzel hazrlanacan, kimin
59

lmden daha fazla saknp korkacan denemek iin!'
eklinde tefsir etmitir.
Huzeyfe b. Yeman yle demitir: "Her sabah ve
akam, bir delll 'Ey insanlar! 'G (ediniz!) G (ediniz!)'
diye arr".
Bu szn tasdki u yettir:
Ki o (sekar), byk belalardan biridir. nsanlar
iin uyarcdr. Sizden ileri gitmek yahut geri kalmak
isteyenler iin!(Mddessir/35-37)
Ben Temm'in azadls Sehim (vey Suheym) yle
anlatyor: Namaz klarken Amr b. Abdullah'n yanna
oturdum. Namazn ksa kestikten sonra bana ynelerek
yle dedi:
- Beni ihtiycnla rahata kavutur! nk (yaryorum)
acele ediyorum.
- Neye kar acele ediyorsun?
- Rahmet olasca! lm meleine!
Bunun zerine onun yanndan kalkp gittim. O da
kalkarak namaza durdu.
Dvd et-T geerken bir kii ona bir hads sordu.
Bunun zerine Dvd o kiiye 'Yakam brak! Ben sdece
canmn kmas iin acele ediyorum!' dedi.
Hz. mer (r.a) yle demitir: 'Hereyde ar
davranmak, mhlet vermek hayrdr. Ancak hiret iin
yaplan ameller bundan haritir!'
Mnzir Mlik b. Dinar'n kendi nefsine yle dediini
naklediyor: 'Rahmet olasca! Emir sana gelmeden nce
acele et! Rahmet olasca! Emir sana gelmeden nce acele
et!' Bunu altm def tekrar etti. O beni grmyordu.
Hasan Basr vaaznda dedi ki: 'Acele ediniz! Eer
nefesleriniz tkenirse, vstasyla Allah'a yaklatnz
amelleriniz kesilir. Nefsine bakp gnahnn okluu iin
60

alayan kimseden Allah rz olsun'. Sonra u yet-i
okudu:nk biz onlar iin sayyoruz.(Meryem/84)
Yni nefeslerimizi sayyoruz. Saynn sonu; nefesinin
tkenii, ile efrdndan ayrln ve kabrine giriindir.
Eb Ms el-E'ar lmnden nce durmadan ibdet
etmeye balad. Bunun zerine kendisine 'Kendini biraz
tutsan vey az da olsa nefsine efkat gstersen (iyi olur)'
dediler. Bunun zerine yle dedi: 'Svriler (yara) kp
hedefe yaklatklarnda btn hnerlerini gsterirler.
Meydann bana yaklatnda berberinde olan her kuvvet
ve ecelinden geri kalan daha azdr!'
Rv der ki: 'O lnceye kadar bu duruma devam etti!'
O hanmna der ki: 'Ykn kuvvetli bala! Muhakkak
ki cehennem zerinde bir geit yoktur'.
Halfelerden biri minber zerinde yle dedi:
Ey Allah'n kullar! Gcnz yettii kadar Allah'tan
korkun! kaz edildiklerinde uyanp dnynn kendileri iin
bir ev olmadn anlayp, lme hazrlanan bir topluluk
olun. yi bilin ki dny bir mesken deil, onu deitirin.
lm iin hazrlann. lmn glgesi zerinize dmtr.
Fakat dny sizi kendine ekip yolunuzu kesmitir.
Sonunun gelip yklmas bir an meselesi olan bu dny,
iinde yaamaya ve gnl vermeye lyk deildir. Bir gayb
ki gece ve gndz onu ekmektedir. O sdece sratle
yklmaya lyktr. Bir gelen ki ya zafer vey ekavetle gelir,
o en stn tedbire mstehaktr. Bu bakmdan Rabbinin
katnda muttak o kimsedir ki nefsine nasihat etmi ve
tevbesini daha nce takdim etmi ve ehvetine galebe
almtr. Muhakkak ki onun eceli ondan gizlidir. Onun emeli
onu aldatcdr. eytan ona musallat klnmtr. Onun
tevbeyi geciktirmesini temenni eder. Gnah ilesin diye
gnah onun gzne ssl gsterir. lmden en gafil
olduu bir anda, lm kendisine hcum edinceye kadar bu
durum devam eder. Oysa herhangi biriniz ile cennet vey
cehennem arasnda, lmden baka birey yoktur. Ey
61

cemaat! Gaflet shibinin znts ne byktr ki
yaantsnn aleyhinde delil olacandan, gnlerinin
kendisini ekavete yuvarlayacandan gafildir! Allah bizi ve
sizi, nimeti kendisini aztmayan ve gnah kendisini Allah'a
ibdetten geri braktrmayan ve lmden sonra bana
herhangi bir znt inmeyen kullarndan eylesin! Muhakkak
ki Allah duy kabul eder. Muhakkak ki hayr, O'nun kudret
elindedir. O dim dilediini yapandr.
Mfessirlerden bazs Tkatsiz nefislerinizi fitneye
drp helk ettiniz yetinin tefsirinde 'ehvet ve
lezzetlerle beklediniz!' demilerdir. Yni tevbeyi
geciktirdiniz, ek ve pheye daldnz. Allah'n emri (yni
lm) gelinceye kadar bu durumda kaldnz.
O ok aldatc (eytan), sizi Allah(n aff) ile
aldatt. (Hadd/14)
Hasan Basr yle demitir: 'Sabr ve metnet
gsteriniz. Ancak dny birka gnden ibrettir. Siz mola
vermi bir kervan gibisiniz. Sizden birinin arlmas
yakndr. ltifat etmeksizin cbet etsin. Elinizde bulunann
yararlsyla iktifa ediniz'.
bn Mes'ud yle demitir: 'Sabaha kan kimse
misfirdir. Mal elinde emnettir. Misfir g eder, emnet
shibine geri verilir'.
Eb Ubeyde el-Bc der ki: lm hastalnda Hasan
Basr'nin huzuruna girdik. yle dedi:
Sizlere merhaba! Allah sizi selm ile diri klsn, bizi ve
sizi cennete koysun! Eer sabreder, sadakat gsterir,
Allah'tan korkarsanz bu gzel bir eydir. Sakn bu szler bir
kulanzdan girip dier kulanzdan kmasn!
nk Hz. Peygamber'i grenler onu bir kerpici dier
kerpi zerine brakmad, bir kam dier kam zerine
koymad, fakat kendisi iin dikilen bir bayraa btn
kuvvetiyle kotuu halde grd. Acele edin acele! Kurtulua
kouun kurtulua! Siz nereye yneliyorsunuz? Kbe'nin
62

Rabbine yemin ederim ki siz ve lm berbersiniz! Allah o
kuldan raz olsun ki haytn tek bir hedefe yneltmitir. Bir
para ekmek yemi, eskimi bir elbise giymi, yere
yapm, btn kuvvetiyle ibdete koyulmutur.
Gnahndan tr alam, cezdan kam ve Allah'n
rahmetini aramtr ki o bu durumda olduu halde eceli
gelip yakasna yapmtr.
Asm el-Ehvel Fudayl er-Rakka'nin kendisine yle
dediini nakleder: 'Ey kii! Halkn okluu seni nefsinden
uzaklatrmasn; zir lm onlarsz gelip yakana yapr.
Oraya buraya gidersen gnn bo yere geirmi olursun.
nk i senin aleyhinde korunmaktadr. Sen aramak
bakmndan daha gzel birey, idrk bakmndan ilediin
bir gnah iin yaplan bir sevaptan daha sratlisini
grmezsin'.
*********
lm Esnasnda Kiiye Mstehab Olan Durumlar.
lm annda skin olmak, lme hazrlkl olmak kii
iin gzeldir. Dili iin gzel olan ehadet getirmesidir. Kalbi
iin gzel olan Allah hakknda gzel zanl olmasdr.
Srete gelince,
Hz. Peygamber'den yle rivyet ediliyor:
ey nezdinde ly murakabe ediniz:
a) Aln terledii,
b) Gzya dkt,
c) ki duda kuruduu zaman.
Bu durum Allah'n onun hakknda inmi rahmetindedir.
Boulan bir kimse gibi hrlt kard, rengi morlat,
dudaklar pas baladnda bu Allah'n onun zerine inen
azbndandr.
Dilin ehadet kelimesini sylemesi hayr almetidir. Eb
63

Said el-Hudr, Hz. Peygamberin yle buyurduunu rivyet
eder:
lmek zere olanlara L ilhe illllah! telkin edin!
Huzeyfe'nin rivyetinde yledir: 'nk L ilhe
illllah kendisinden nce meydana gelen gnahlar ykar!'
Hz. Osman Hz. Peygamber'in yle buyurduunu
rivyet eder:
Kim Allah'tan baka ilh olmadn bildii halde lrse
cennete girer.
Eb Ubeyde dedi ki: 'Allah'n hak olduuna hidlik
ettii halde! (Bu kelimeyi sylerse cennete girer)'.
Hz. Osman 'lme hazrlanana L ilhe illllah\ telkin
ediniz. lm annda nefesleri L ilhe illllah ile sonulanan
her kul iin bu kelime cennet az olur' demitir.
Hz. mer (r.a) yle demitir: 'lmek zere olan
(sekeratta bulunan) yaknlarnzn yannda hazr bulunun!
Onlara Allah' hatrlatn. nk sizin grmediinizi onlar
grrler. Onlara L ilhe illllah! telkin edin!'
Eb Hreyre Hz. Peygamber'in yle buyurduunu
rivyet eder:
lm melei, lmek zere olan bir kiinin yanna gelir,
kalbine bakar. Orada birey bulamaz. Bunun zerine iki
enesini ap dilinin damana yapk olduu halde L ilhe
illllah dediini grr. Bunun zerine ihls kelimesi
mefhumu sayesinde o kimse balanr.
Telkin eden bir kimse iin en uygunu, telkin hususunda
fazla srar etmemektir. Ancak, ltufkr davranmaldr.
nk ou kez hastann dili dnmez hale gelir. Dolaysyla
bu durum ona ar olur ve bu da telkinden rkmesine
kelime-i tevhid'den holanmamasna sebep olabilir. Bu
holanmamann da kt akibet sebebi olmasndan korkulur.
Bu kelimenin mns udur: Kiinin kalbinde Allah'tan
baka hibir ey olmad halde lmesi, hak bir olan Bir'den
64

baka mahbubu olmamas, lmle mahbubunun huzuruna
varmas, onun iin en byk nimet olur. Eer kalp dny ile
megl, dnyya mltefit, lezzetlerine nsiyet verici,
kelime-i ehadet de sdece dilde bulunup, kalp onun
tahkikine intibak etmiyorsa, bu takdirde durum tehlikelidir.
nk srf dil hareketi az fayda verir. Ancak Allah Tel
kabul etmekle ltfta bulunursa o zaman mesele kalmaz.
Hsn-i zan sekert annda mstehabdr. Biz bunu mit
bahsinde zikretmitik. Nitekim Allah hakkndaki hsn-i zan
hususunda hadsler vrid olmutur. Vasile b. Eska bir
hastann yanna vararak yle demitir: 'Allah hakkndaki
zannn nasl olduunu bana haber ver?' Hasta 'Gnahlarm
beni gark edip helke yaklatrd. Fakat (buna ramen)
Rabbimin rahmetini umarm!'.dedi. Bunu duyan Vasile
sevincinden tekbir getirdi ve evdeki insanlar da onunla
berber tekbir getirdiler. Vasile dedi ki: Allahu Ekber! Hz.
Peygamber Allah Tel'dan yle nakletmiti:
Ben kulumun zann zereyim. Bu bakmdan kulum
benim hakkmda dilediini zannetsin!
Hz. Peygamber (s.a) lm halinde olan bir gencin
yanna varp 'Kendini nasl hissediyorsun?' dedi. Gen
'Allah'tan midimi kesmiyor ve gnahmdan korkuyorum!'
dedi. Bunun zerine Hz. Peygamber (s.a) yle buyurdu:
Byle bir durumda bu iki haslet bir kulun kalbinde bir
araya gelmez. Geldikleri takdirde Allah o kula mit ettiini
verir, korktuundan da onu emin klar.
Sabit el-Bennn yle demitir: 'Oyuna fazlasyla
meyleden bir gen ve ona ok nasihat eden bir annesi
vard. Annesi kendisine derdi ki: 'Ey oul! Senin iin bir gn
vardr. Bu bakmdan o gn hatrla!' O gencin zerine
Allah'n emri indiinde annesi zerine kapanp ona yle
dedi: 'Ey oul! Seni ite bu felketinden sakndryordum'.
Bunun zerine gen 'Ey anne! Benim, iyilii ok olan bir
Rabbim vardr. Muhakkak ben mit ederim ki bugn beni
iyiliklerinin bazsndan mahrum etmez!' dedi. Sabit der ki:
65

Allah Tel o kulunun Rabbi hakkndaki gzel zannndan
tr ona rahmet etti!
Cbir b. Vede yle diyor: "Kendisinde biraz toyluk
bulunan bir gen vard. Sekerata girdi. Annesi 'Ey oul!
Birey vasiyet eder misin?' diye sordu. Gen 'Evet, anne!
Benim yzm parmamdan karma. nk
yzmde Allah'n zikri yazldr. Umulur ki Allah ondan
dolay bana merhamet eder!' dedi".Gen defnedildikten
sonra ry leminde yle derken grld: 'Anneme
syleyin! O sekeratta sylediim sz bana fayda verdi ve
Allah beni affetti!'
Bir bedev hasta dt. Kendisine 'Muhakkak
leceksin!' denildi. Bunun zerine bedev 'ldm takdirde
nereye gtrleceim?' dedi. Dediler ki: 'Allah('n
meietin)e gtrleceksin!' Bedev dedi ki: 'yleyse,
kendisinden hayrdan baka birey grlmeyenin yanna
gtrlmemden holanmaz mym?'
Eb Mutemer b. Sleyman yle demitir: Babam
lme hazrlandnda bana dedi ki: 'Ey Mutemer! Bana
rhsattan bahset! Umulur ki ben hsn-i zan shibi olduum
halde Rabbime kavuurum!'
Selef-nce olanlar, lm annda kula, amellerinin
gzellerini sylemeyi, dolaysyla Allah hakkndaki hsn-i
zann artrmay mstehab grrlerdi.
*********
Lisn- Hlin Belirttii Hikyelerle lm Meleinin
Mlkat Annda ekilen Hasret
E'as b. Eslem yle demitir: brahim (a.s.) ad Azril
(a.s.) olan, biri alnnda, dieri ensesinde iki gz bulunan
lm meleine yle sordu:
Ey lm melei! Ruhu kabzedilenlerin biri douda
br' batda olduunda ve yeryznde veba yayldnda,
iki ordu kar karya geldiinde ayn anda btn bunlara
nasl yetieceksin?
66

- Allah izniyle rhlar arrm. Onlar benim u iki
parmamn arasnda olurlar.
E'as dedi ki: 'Yeryz, lm melei iin yaylp nne
bir leen gibi braklmtr. Oradan dilediini alr!'
Rv der ki: Hz. brhm'e Allah'n dostu olduunun
mjdesini lm melei vermitir.
Sleyman b. Dvd (a.s.) lm meleine dedi ki:
'Neden insanlarn arasnda adlet gzetmediini
gryorum? unu alyor, brn brakyorsun?' lm
melei cevap olarak Ben bu hususu senden iyi bilirim.
Bunlarn isimlerinin yazl olduu sahifeler ve kitaplar bana
teslim edilir dedi.
Vehb b. Mnebbih yle diyor: "Pdiahlardan biri bir
yere gitmek istedi. Giymek iin bir kat elbise istedi.
Getirilen elbise houna gitmedi. Baka bir elbise istedi.
Birka elbise deitirildikten sonra, biri houna gitti. Sonra
bir binek istedi. Kendisine getirilen binek houna gitmedi.
Birka binek getirildi ve en gzelini seip bindi. blis gelip
burnuna bir def frp onu gurur ve kibirle doldurdu.
Sonra o svrilerle berber yola kt. Azametinden
insanlara bakmyordu. Bu esnda st ba pejmrde biri
gelip selm verdi. Gelenin selmn almad. Gelen, bineinin
dizgininden tuttu. Sultan ona Sen byk bir kabahat
iledin. Dizgini brak! diye haykrd. Gelen Senden bir
dileim vardr dedi. Sultan Atmn dizginini brak da
ineyim. htiyacm o zaman arz et! dedi. Gelen Hayr!
imdi! diye srar etti ve bylece atnn dizginini brakmad.
Naar olarak adama htiyacn syle! dedi. Adam Benim
ihtiycm srdr dedi. Bunun zerine sultan, kulana
fsldamas iin ban edi. Atn dizginini tutan zt, sultann
kulana Ben lm meleiyim! dedi. Bunun zerine
sultann beti benzi att. Dili peltekleti. Sonra dedi ki:
- ileme dnp, ihtiycm yerine getirinceye ve
onlardan hatr isteyinceye kadar bana mhlet ver!
- Hayr! Allah'a yemin ederim! Sen ne ile efrdn ve
67

ne de arln artk bir daha grmeyeceksin!
Bylece onun rhunu kabzetti. Sultan bir odun gibi
yere yuvarland. Sonra melek'l mevt gidip o halde m'min
bir kula rastlad. lme hazrlanan m'mine selm verdi ve
dedi ki: 'Senin katnda bir ihtiycm vardr. Kulana onu
fsldayaym!' Hasta 'Buyurun!' deyince kulana Ben
lm meleiyim! diye fsldad. Bunun zerine mslman
hasta dedi ki:
- Gelmesi geciken bir kimseye merhaba! Allah'a yemin
olsun, yeryznde senden daha daha fazla kavumak
istediim bir kimse yoktur! Bunun zerine, lm melei
Yapmak istediin ihtiycn gr deyince, o m'min Allah
ile mlki olmaktan daha sevimli ve ondan daha byk bir
ihtiycm yoktur dedi. lm melei dedi ki:
- O halde hangi hl zerinde rhunu kabzetmemi
istiyorsan o hali se!
- Senin buna yetkin var m?
- Bana bu emir verilmitir!
- O halde brak abdest alaym, namaz klaym, secdede
olduum halde rhumu kabzet!
Bunun zerine, lm melei, secde halinde onun
rhunu kabzetti.
Eb Bekir b. Abdullah el-Mzen yle diyor:
"srailoullarndan bir kii mal toplad. lme yaklanca
ocuklarna Bana mallarm gsterin! dedi. Kendisine
birok at, deve, kle ve baka mallar getirildi. Mallara
baktnda zntsnden alad. Alarken lm melei onu
grd ve kendisine yle sordu:
- Seni alatan nedir? Sana bu serveti bahedenin hakk
iin rhunu bedeninden ayrmadka evinden
kmayacam!
- Bana mhlet ver ki bu mal dataym!
- Heyhat! Artk sana mhlet verilecek zaman sona
68

ermitir.
Ecelin gelip atmadan nce neden datmyordun?
Bylece rhunu kabzetti".
Rivyet ediliyor ki bir kii alabildiine mal toplad.
Toplamad hibir eit mal kalmad. Bir kk yapp ona iki
salam kap takt. Kkn kaplarna nbetiler diktirdi.
Sonra ile efrdn bir araya getirip onlar iin bir yemek
hazrlatt. Taht zerine oturdu. ile efrd yemek yerken
ayak ayak zerine att. Onlar yemei bitirdikten sonra dedi
ki: 'Ey nefis! Birok seneler nimetlen! nk senin iin uzun
bir mddet yetecek kadar mal toplam bulunuyorum'.
Daha konumasn bitirmeden nce lm melei, srtnda iki
eskimi elbise, boynunda fakirlerin heybesine benzer bir
heybe bulunan bir kii sretinde yanna vard. Kapy
ierdekileri korkutacak dere-cede iddetle ald. Sultan
tahtnn zerinde kurulmu bir vaziyette idi. Hizmetkrlar
kapy kstaha vuran fakirin bana tler ve dediler ki:
Sana ne oluyor? Neden byle yapyorsun?
Fakir 'Bana efendinizi arn!' dedi. Onlar 'Efendimiz
senin gibisinin yanna kar m?' dediler. Fakir 'Evet, kar.
Yeter ki siz bu haberi ona ulatrn! dedi. Haberi
ulatrdklarnda 'Neden onu yle kovmadnz? dedi. Bu
sefer, birinci defsndan daha iddetli bir ekilde kapy
ald. Bylece nbetiler onu tutmak zere yerlerinden
sradlar. Dedi ki: 'Syleyin ona! Ben lm meleiyim!
Nbetiler bu sesi duyunca olduka korktular. Efendilerini
de zillet ve korku bast. Bunun zerine "Gidin ona yumuak
bir ekilde 'Acaba birimizi efendimizin yerine kabul etmez
misin?' deyin77 dedi. O bu tedbirler ierisinde iken lm
melei ieri girip haykrd: 'Maln hakknda ne yapacaksan
yap! Ben bu kkten senin rhunu bedeninden
karmadka kmayacam! Bunun zerine 'Malm yanma
getiriniz! dedi. Maln grdnde, mala hitaben yle dedi:
Allah'n laneti senin gibi bir maln zerine olsun! Sen deil
misin beni Rabbimin ibdetinden alkoyan? Rabbimle
babaa durup kulluk yapmaktan beni mahrum eden?' O
anda Allah Tel mala konuma kuvveti ihsan etti ve mal
69

cevaben dedi ki: 'Neden bana hakaret ediyorsun? Sen deil
misin, benim vstamla padiahlarn huzuruna giren? Oysa
muttaki kimseler o padiahlarn kaplarndan geri
evriliyorlard. Sen deil misin, vstamla padiahlarn
(iret) meclislerinde oturan? er yolunda beni harcayan?
Eer beni faydal yerlere verecek hayr infak etseydin hi de
sana mni olmazd. demolu ile berber topraktan
halkedildik. Kimi hayr ynne, kimi er ynne gider'.
Sonra lm melei onun rhunu kabzetti. Ruhsuz beden
yere serildi.
Vehb b. Mnebbih yle diyor: lm melei zlim
zorbalardan birinin rhunu kabzetti. Yeryznde ondan
daha zlimi de yoktu. Sonra ge kt. Melekler dediler ki:
Ruhunu kabzettiin kiilerden en fazla kime acdn? lm
melei dedi ki: 'Bir sahrada bulunan bir kadncazn
rhunu kabzetmekle emrolundum. Ona vardm. Bir ocuk
dourmutu. Garipliinden ocuunun da bakcs
olmadndan tr efkatim galeyana geldi. Bunun zerine
melekler dediler ki: te u anda rhunu kabzettiin zorba,
o sahrada acdn ocuktur. lm melei dedi ki:
Dilediine ltufkr davranan Allah eksiklikten
mnezzehtir.
Ata b. Yesar yle demitir: aban'nn on beinci
gecesi geldiinde lm meleine bir sahife verilir ve denir
ki: u senede, bu sahifede ismi yazl olanlarn rhlarn
kabzet.
Rv der ki: 'Kul fidan diker, evlenir, ev yapar. Adnn
lecekler listesinde olduundan haberi yoktur.
Hasan Basr yle diyor: Hibir gn yoktur ki lm
melei, o gnde yeryzndeki btn evleri def kontrol
etmesin. O hanenin ile fertlerinden kimin rzknn
dolduunu, ecelinin sona erdiini grrse rhunu kabzeder.
Onun rhunu kabzettiinde ile efrd vaveyla koparp
alar. lm melei de kapnn iki yanna yaparak yle
der: Allah'a yemin ederim! Ben onun rzkn yemi, mrn
tketmi deilimdir. Onun ecelinden hibir ey
70

eksiltmemiimdir. Muhakkak ki yannza tekrar tekrar
geleceim.yle ki sizden bir tnenizi bile brakmayacam!
Hasan Basr diyor ki: Allah'a yemin ederim, eer o
alaanlar, lm meleinin makamn grp konumasn
iitseydiler llerini brakp kendileri iin alarlard!
Yezid er-Rakka yle anlatyor: srailoullarndan bir
zorba, evinde ehliyle babaa kald. Birisinin evin
kapsndan ieri girdiini grd. Giren ahs hiddet ve fke
ile karlamak zere yerinden frlad ve Sen kimsin? Seni
evime sokan kimdir? dedi. Adam Beni eve sokan evin
shibidir. Ben ise yle bir kimseyim ki perdeler bana mni
olmaz. Pdiahlarn bile yanlarna izinsiz girerim. Saltanat
shiplerinin hcumundan korkmam. Hibir mtekebbir
zorba elimden kurtulamaz. Hilebaz bir eytan bile pen-
emden yakasn kurtaramaz dedi. Zorbann yakas onun
eline geti. Zorba, decek derecede titremeye balad.
Sonra yalvararak ve zillet gstererek yzne bakt ve dedi
ki:
- O halde sen lm meleisin!
- Evet! Ben oyum!
- Tevbe edip hlimi dzeltinceye kadar bana mhlet
verir misin?
- Artk mddetin bitmi, nefeslerin tkenmi, saatlerin
sona ermitir. Bu bakmdan gecikmesine hibir yol yoktur.
- Beni nereye gtreceksin?
- Daha nce gndermi olduun ameline ve yapm
olduun evine gtreceim!
- Ben daha nce slih bir amel gndermedim, gzel bir
ev yapmadm!
- O halde seni buram buram yanan ve kafalarn derisini
yakan bir atee gtreceim.
Sonra onun rhunu kabzetti. ile efrd arasna l
olarak dt kimi bard, kimi alad.
71

Yezid er-Rakka dedi ki: 'Eer lnn arkasndan
alayanlar kt konaklarn bilseler barmalar daha
fazlalard.
A'me'den, o da Hayseme'den rivyet etti: lm
melei Sleyman b. Davud'un (a.s.) huzuruna vard.
Sleyman'n (a.s.) meclisinde oturan bir kiiye fazlasyla
bakmaya balad. lm melei kp gittikten sonra
kendisine baklan kii, Hz. Sleyman'a sordu:
- Bu kimdi?
- lm melei idi!
- Bana ok baktn grdm. Sanki benim rhumu
almak istiyordu!
- O halde ne istiyorsun, dilein nedir?
- Onun penesinden kurtarman istiyorum. Rzgra
emret, beni Hindistan'n en cra kesine gtrsn! Hz.
Sleyman rzgra emretti, rzgr kiiyi istedii yere kadar
gtrd. Sonra Sleyman (a.s.) kendisine ikinci def gelen
lm meleine 'Arkadalarmdan birine dim baktn
grdm! dedi. lm melei 'Evet! Ben onun durumuna
hayret ediyordum. nk bana, yakn bir saatte onun
rhunu Hidistan'n en uzak bir kesinde kabzetmek emri
verilmiti. Oysa o senin yannda oturuyordu. Bundan dolay
hayret ettim' dedi.
*********
Hz.Peygamberin (s.a.v) ve Hulef-i Ridnin Vefatlar
Hz. Peygamberin Vefat
Hz. Peygamberin haytnda, lmnde, sznde,
fiilinde, btn durumlarnda dnenler iin ibret ve gzel
bir rnek mevcuttur. Basreti ak olanlar iin o bir ktr;
zir Allah'n katnda ondan daha erefli bir kimse yoktur.
nk o, Allah'n dostu, habbi, Allah'n kelmna muhatap
olan, kullar arasndan seilen, Allah'n peygamberi ve
nebisidir. Mddeti bittiinde acaba Allah ona bir an dahi
72

mhlet vermi midir? Eceli geldikten sonra acaba bir lhza
dahi tehir olunmu mudur? Hayr! nsanlarn rhlarn
kabzetmekle grevli melekler gndererek onun erefli ve
pak rhunu Allah'n huzuruna gtrmek, onun temiz
bedeninden karp rahmete, rdvan ve gzel hayrlara
daldrmak iin gtrmeye geldiler. Rahmn olan Allah'n
manev komuluunda doruluk merkezine gtrdler.
Bununla berber lm annda Hz. Peygamberin znts
artt. Izdrab kesintisiz devam etti. nledii grld. Allah'n
mlakatna kar olan istei ykseldi, benzi sarard, aln
terledi. Sa ve solu inkbaz ve inbisat hususunda sarsld.
Hatta o mecliste hazr bulunanlar Hz. Peygamberin bu
zdrabndan tr aladlar. Onun ac ektiini mhede
edenler szlandlar. Acaba peygamberlik mertebesi Hz.
Peygamberden Allah'n takdirini uzaklatrd m? lm
melei, onun ile efrdn ve airetini gzetti mi? Hakkn
yardmcsdr. Halk uyaryor ve mjdeliyor diye ona bir
msamaha gsterdi mi? Heyhat nerede! lm melei
vazifesini yerine getirdi. Levh-i Mahfuzda yazl olarak
grdn harfyyen tatbik etti.
te Hz. Peygamberin hali buydu. Oysa Hz. Peygamber
Makm- Mahmud'un ve insanlarn varaca kevser
havuzunun shibidir. Kabirden ilk kan insan ve maher
gnnde efaat-i uzm (en byk efaat) shibi olandr. Bu
bakmdan onun halinden ibret almamamz ne kadar hayret
verici bir eydir. Halbuki ileride karlaacamz eylerden
de emin deiliz. Hatta biz ehvetlerimizin esirleri,
gnahlarn arkadalaryz. O halde, neden muttaklerin
imam, Rabb'l lemn'in habbi ve peygamberlerin efendisi
olan Hz. Peygamber'in lmnden ibret almyoruz?!
Yoksa kendimizi dnyda ebed kalc m sanyoruz
vey kt fiillerimize ramen Allah'n katnda kendimizi
erefli mi sanyoruz? Nerede, nerede! Aksine biliyoruz ki
hepimiz atee varacaz. Sonra o ateten ancak muttakler
kurtulacaktr. Bu bakmdan atee varmak hususunda kesin
bir bilgiye shibiz. Fakat ateten kmak hususunda sdece
zanna shibiz.
73

Biz nefislerimize zulmettik; zir zannn peine dtk.
Yemin olsun, biz muttaklerden de deiliz!
inizden cehenneme gitmeyecek hi kimse
yoktur. Bu, Rabbinin katnda kesinlemi bir
hkmdr. Sonra saknanlar kurtaracaz ve
zlimleri yle diz st km olarak brakacaz.
(Meryem/71-72)
Bu bakmdan her kul kendi nefsinin zlimlere mi yoksa
muttaklere mi daha yakn olduunu kontrol etmelidir. Sen
de selef-i slihnin gidiatna baktktan sonra kendi nefsini
kontrol et! Onlar muvaffak olmalarna ramen Allah'tan
korkan kimseler idiler. Sonra peygamberlerin efendisi Hz.
Peygamberin durumunu dikkatle izle! O, peygamberlerin
efendisi, muttaklerin nderi olduundan dolay iinde yakn
zerinde idi. Fakat dnydan ayrld srada ektii zahmet
ve iddetten ibret al! Cennet-i Me'va'ya gp gidecei
anda durumu nasl arlamt?
bn Mes'ud (r.a) der ki: Hz. ie'nin odasnda
bulunduu ve eceli yaklat bir srada Allah Rasl'nn
huzuruna vardk. Bize baknca gzlerinden yalar akt.
Sonra yle buyurdu: Sizlere merhaba! Allah, sizi selmla
diriltsin, sizi himayesine kabul buyursun, size yardm etsin!
Sizlere takvy tavsiye ediyorum, sizi Allah'a emnet
ediyorum. Muhakkak ki ben sizin iin Allah'tan gelen apak
bir uyarcym. Allah'n arznda ve kullar arasnda Allah'a
kar ycelik taslamayn! Ecel yaklamtr, dn
Allah'adr, Sidret'l-Mnteha'ya cennet'ul-me'v'ya ve en
dolgun kadehedir. Bu bakmdan hem kendi nefislerinize,
hem de benden sonra dininize girecek kimselere benden
selm edin ve Allah'n rahmetini tebl edin!
Rivyet ediliyor ki; Hz. Peygamber (s.a) veft edecei
anda Cebril'e (a.s.) 'Benden sonra mmetimin durumu
nasl olacak?' dedi. Bunun zerine Allah Tel (ce) Cebril'e
vahiy gndererek yle buyurdu:
Habibime mjde ver! Onu, mmeti hususunda
mahcup etmeyeceim. Ona mjde ver ki insanlar hare
74

gnderildiinde herkesten daha nce hare gnderilen o
olacaktr. Hare gelenler maherde toplandklarnda
nderleri o olacaktr. Onun mmeti cennete girmeden nce
dier mmetlere cennete girmek haram olacaktr.
Bu mjde, Hz. Peygamber'e tebl edildikten sonra
te imdi gzm arkada kalmaz buyurmutur.
Hz. ie (r.a) der ki: Hz. Peygamber (s.a) hastalnda
yedi kuyudan getirilmi yedi krba su ile ykanmak istedi.
Biz de bunu yaptk. Hz. Peygamber biraz rahatlad. kp
ashabna imamlk yapp Uhud ehitleri iin Allah'dan af talep
ederek onlara du etti. Ensr hakknda unlar tavsiye etti:
Ey muhacirler topluluu! Siz zaman getike fazlalarsnz.
Ensr- kirm ise, bugnk durumlarnda kalp artmazlar.
Ensr, benim sndm, sr sandmdr. Bu bakmdan
onlarn iyilik yapanlarna ikramda bulunun! Onlardan
ktlk yapann hatasn affedin! Bir kul dny ile Allah
katndaki nimetler arasnda muhayyer braklmtr. O kul
da Allah'n nezdindekini tercih etmitir.
Bu szler zerine Hz. Ebubekir (r.a) Hz. Peygamber'in,
kul kelimesiyle kendi nefsini kasdettiini anlad ve
alamaya balad. Hz. Peygamber ona yle hitap etti: Ey
Ebubekir, sabrl ol! Mescide alan btn kaplar kapatlsn.
Sadece Ebubekir'in kaps ak braklsn; nk benim
katmda Ebubekir'den daha stn bir kii yoktur!
Hz. ie (r.a) der ki: Hz. Peygamber benim odamda,
benim gnmde, kollarm arasnda rhunu teslim etti. lm
annda Allah benimle onun tkrn bir araya getirdi. Hz.
Peygamber yatarken kardeim Abdurrahman ieri girdi.
Elinde bir misvak bulunuyordu. Hz. Peygamber'in misvaa
baktn grdm. Senin iin misva alaym m? dedim.
Bayla evet! diye iaret etti. Bunun zerine misva
Abdurrahman'm elinden alarak azna koydum. Fakat
misvak ona kat geldi. 'Senin iin yumuataym m?' dedim.
Yine bayla evet! diye iaret etti. Bunun zerine, misva
azmda gzelce yumuatarak ona verdim. Yanmda bir
ibrik su bulunuyordu. Zaman zaman elini suya daldrp
75

yle diyordu: L ilhe illllah (Allah'tan baka ilh
yoktur), muhakkak ki lmn dehet ve aclar vardr!'
Sonra elini yukar kaldrp yle dedi: 'En yce arkada en
yce arkada! (En yce arkada istiyorum)'. Ben o zaman
dedim ki: Yemin olsun! Artk Hz. Peygamber bizi
istemiyor.
Said b. Abdullah babasndan yle rivyet ediyor:
Ensr- kirm, Hz. Peygamber'in gittike arlatn
grdklerinde mescidin etrafnda dolatlar. Hz. Abbas, Hz.
Peygamber'in yatt odaya girdi. Ensr'n zntsn Hz.
Peygamber'e haber verdi. Sonra Fadl b. Abbas ieri girdi ve
o da babasnn sylediklerini syledi. Sonra Hz. Ali ieri
girdi. O da ayn haberi verdi. Bunun zerine Hz. Peygamber
elini uztt ve 'Ha!' dedi. Onlar Hz. Peygamber'in elinden
tuttuklarndan Hz. Peygamber 'Siz ne diyorsunuz?' diye
sordu. Dediler ki: 'Senin lmenden korkuyoruz!' Kocalar
Hz. Peygamber'in yannda toplandklar iin kadnlar darda
vaveyla kopardlar.

Bunun zerine Hz. Peygamber (s.a) Hz. Ali ve Hz.
Fadl'n kollar arasnda (amcas) Hz. Abbas nnde olduu
halde dar kt. Hz. Peygamber'in ba balyd. Ayaklar
yerde srnyordu. Gelip minberinin ilk basamana
oturdu. Halk Hz. Peygamber'in etrafn evirdi. Bunun
zerine Hz. Peygamber, Allah'a hamd ve sen ederek yle
buyurdu: Ey insanlar! Kulama geldi ki benim iin
lmden korkuyorsunuz! Sizin bu korkunuz lm ho
karlamamanza ve peygamberinizin lmnden
holanmamanza dellet eder. Acaba benim ve nefislerinizin
lm haberi size verilmedi mi? Acaba benden nce
gnderilmi milletler arasnda herhangi bir peygamber
ebed kalm mdr ki ben de sizin aranzda ebed kalaym!
yi bilin ki muhakkak ben, Rabbime iltihak edeceim. Siz
de ona mlki olacaksnz. Size ilk muhacirler hakknda
hayrl davranmanz tavsiye ediyorum. Muhacirlerin de
birbirlerine kar yle davranmalarn tavsiye ediyorum.
nk Allah Tel (c.c) yle buyurmutur:

76

Asra andolsun ki insan ziyan iindedir. Ancak
mn edip slih amel ileyenler, birbirine hakk
tavsiye edenler ve birbirine sabr tavsiye edenler
mstesnadr.(Asr Sresi)
Muhakkak ki iler Allah'n izniyle cereyan eder. Sakn
herhangi bir iin gecikmesi sizi onu acelece yapmaya
itmesin. nk Allah Tel hi kimsenin acelecilii iin acele
etmez. Kim Allah ile peneleirse Allah ona malup eder.
Kim Allah' kandrmaya alrsa Allah onu kandrr.
Yeryznde ifsd etmek, sla-y rahimleri kesmek
hususunda birbirinize yardmc olursanz muvaffak
olacanz sanr msnz? Ensr hakknda size tavsiyede
bulunuyorum. nk onlar sizden nce Medine'yi yurt ve
mn evi edindiler. Onlara iyilik yapmanz tavsiye
ediyorum.
Meyvelerini sizinle paylaan onlar deil miydiler? Size
evler hususunda genilik getirmediler mi? Fakir olduklar
halde sizi nefislerine tercih etmediler mi? Kim iki kii
arasnda hkmetmek iin vazifelendirilirse, Ensar'n iyilik
yapanlarndan iyilii kabul edip onlarn ktlerini affetsin.
Kimseyi onlara tercih etmeyiniz. Ben sizin iin ncym. Siz
de bana iltihak edeceksiniz. Benim havuzum, am
memleketinin Bisra ehrinden Yemen'in San'asna kadar
genitir. O havuza stten daha beyaz, kaymaktan daha
yumuak ve baldan daha tatl bir su akar. O havuzdan ien
bir kimse ebediyyen susamaz. O havuzun akllar
incidendir yeri misktendir. Kim yarn maher yerinde ve
havuzdan mahrum kalrsa o, btn hayrlardan mahrum
edilir. Kim maher gnnde, benimle havuz banda
bulumak istiyorsa, dilini ve elini yaplmas gereken eyler
hari hereyden tutsun!
Bu esnda Hz. Abbas, Hz. Peygambere Ey Allah'n
Rasl! Kureyliler hakknda da vasiyette bulun! dedi.
Bunun zerine Hz. Peygamber yle buyurdu: Ben bu
hususu bata Kureylilere tavsiye ediyorum. Dier insanlar
da onlara tabidirler. nsanlarn iyileri Kurey'in iyilerine,
77

ktleri de onlarn ktlerine tabidirler. Ey Kureyliler! Halk
hakknda size hayrl davranmay tavsiye ediyorum. Ey
insanlar! Muhakkak ki gnahlar nimetleri bozar, nasbi
deitirir. Bu bakmdan halk, iyilik yaptnda idrecileri de
onlara iyilik yapar. Halk fsk ve fcura daldnda idrecileri
de isyan ederler. Nitekim Allah Tel (c.c.) yle
buyurmutur:
te kazandklar (gnahlar)dan tr zlimlerin
bir ksmn dier bir ksmnn peine byle takarz;
(En'm/129)
bn Mes'ud (r.a) yle rivyet ediyor: Hz. Peygamber
(s.a), Ebubekir'e Ey Ebubekir! Sor! deyince Ebubekir Ey
Allah'n Rasl! Ecel yaklat m? dedi. Hz. Peygamber
Ecel yaklat ve sarkt dedi. Bunun zerine Ebubekir Ey
Allah'n Rasl! Allah katndaki nimet sana afiyet olsun!
Keke ben gideceimizden haberdar olsaydm dedi. Bunun
zerine Hz. Peygamber dedi ki: Allah'a, Sidretu'l-
Mntehaya, sonra Cennet'l-Me'v'ya ve Firdevs-i A'l'ya,
en dolgun kadehe ve en yce arkadaa, en afyetli hayt ve
nasbe doru gideceksiniz!
Bunun zerine Ebubekir yle sordu:
- Ey Allah'n Rasl! Seni kim ykayacak?
- ilemin en yakn erkekleri ve yaknlkta onlar takip
edenler.
- Seni hangi kefenlere saralm?
- Bu elbiseme, Yemen mamul olan bir krke ve st
beyaz bir kefene.
- Senin namazn nasl klacaz?
Bylece biz aladk, o da alad. Sonra yle
buyurdular: Sabredin! Allah sizi affetsin, peygamberiniz-
den dolay size mkfat versin. Beni ykayp kefenledii-
nizde u odada kabrimin kysna tahtann zerine cenzemi
koyduktan sonra bir saat cenzemi yalnz brakn.
78

nk nce benim namazm Allah Tel klacaktr; nitekim,
O (Allah) ki sizi karanlklardan aydnla
karmak iin zerinize rahmet etmektedir.
(Ahzab/43) buyrulmutur.
Sonra Allah, meleklerine, zerime namaz klmak iin
izin verir. Benim zerime Allah'n mahlktndan ilk girip
namaz klan Cebril, sonra Mikil, sonra srfil, sonra birok
askerlerle berber lm melei, sonra birok melekler olur.
Allah onlarn hepsine rahmet etsin! Sonra sizler! Bu
bakmdan siz ksm, ksm ieri girip namaz kln, oka
selm verin, barmak armak sretiyle bana eziyet
vermeyin! Sizden sonra kadnlar, sonra ocuklar girip
namaz klsnlar.
- Seni kabre indirmek iin kabrine kim girsin?
- ilemin en yaknlar, sonra onlar takip edenler
girsinler. Onlarla berber birok melek de girer, onlar sizi
grrler fakat siz onlar gremezsiniz. Kalkn! Benden sonra
gelenlere dininizi iletin!
Abdullah b. Zem'a der ki: Rebiulevvel aynn banda
Bill gelip namaz iin ezan okudu. Bunun zerine Hz.
Peygamber (s.a) 'Ebubekir'e syleyin halka imamlk yapsn!'
dedi. Kapnn nnde, iinde Hz. mer'in bulunduu birka
kiiyi grnce 'Ey mer! Kalk halka namaz kldr!' dedim.
Bunun zerine Hz. mer kalkt. Yksek sesli olan mer
tekbir getirdiinde, Hz. Peygamber onun sesini tanyp yle
dedi: 'Ebubekir nerededir? Allah da mslmanlar da
Ebubekir'den bakasnn imam olmasn istemez'. Bu szn
def tekrarlad. (Sonra) 'Ebubekir'e syleyin, halka
namaz kldrsn!' dedi. Bunun zerine ie (r.a) dedi ki: 'Ey
Allah'n Rasl! Ebubekir ince kalpli bir kiidir. Senin yerine
getiinde kendini tutamaz'. Bu sz zerine Hz. Peygamber
yle dedi.
Muhakkak ki siz kadnlar, Yusuf un kadnlar gibisiniz!
Ebubekir'e syleyin halka namaz kldrsn!
79

Hz. mer'in kldrd namazdan sonra Hz. Ebubekir (on
yedi) namaz kldrd.
mer, Abdullah b. Zem'a'ya dedi ki: Rahmet olasca!
Bama ne getirdin? Allah'a yemin ederim, eer Hz.
Peygamberin (s.a.v.) sana byle yapman emrettiini
sanmasaydm yapmazdm.
Buna karlk Abdullah dedi ki: "Orada imamla senden
daha uygununu grmediim iin sana 'imam ol" dedim.
ie (r.a) yle diyor: 'O sz, Hz. Peygamber'e
sylememin ve Ebubekir'i imamlktan uzaklatrmasn
istememin sebebi; dnydan kanmak ve idrecilikte
Allah'n selmet brakt hari tehlike olduu iindi. Halkn
Hz. Peygamber daha hayttayken onun yerine geen bir
kiiyi ebediyyen sevmeyeceinden korktum. Ancak Allah
sevmelerini dilerse mesele deiir. Ebubekir'i kskanp ona
zulmetmelerinden, onu uursuz saymalarndan korktum.
Fakat emir ve hkm Allah'ndr. Allah Tel, Ebubekir
hakknda korktuumun hepsinden onu korudu.
Hz. ie (r. a) yle anlatyor: Hz. Peygamberin veft
edecei gn geldiinde, o gnn ncesinde Hz.
Peygamberin hastalnda hafifleme grld. Bunun zerine
ashabn erkekleri sevin iinde evlerine yeislerine daldlar.
Hz. Peygamberi (s.a) ziyret etmek iin, kadnlara frsat
verdiler. Biz Hz. Peygamberin yannda bulunduumuz bir
anda ki hibir zaman Hz. Peygamberin yaamasndan bu
kadar mitli ve sevinli deildik. Hz. Peygamber bize
Yanmdan kn! te u melek gelmi, huzuruma girmek
iin izin istiyor! diye emir verdi. Benden baka btn
kadnlar kt. Hz. Peygamberin ba gsmde
bulunuyordu. Hz. Peygamber, kalkp oturdu. Ben de evin bir
kesine ekilmek iin uzaklatm. Melekle uzun uzun
mnct edip fsldatktan sonra beni ararak ban
gsme koydu ve kadnlara 'Girin!' dedi. Bunun zerine,
Hz. Peygambere 'Bu, Cebril geliine benzemiyor' dedik.
Hz. Peygamber yle dedi: Evet, ey ie! Bu lm
meleidir. Bana gelip dedi ki: "Allah ancak izin almak
80

sretiyle huzuruna girmemi bana emretti. Eer bana izin
vermezsen huzuruna girmeyecek, dnp gideceim. zin
verirsen gireceim. Allah bana ancak sen istersen rhunu
kabzetmem iin emir verdi. Bu bakmdan bana ne
emrediyorsun?" Bunun zerine, lm meleine Cebril
(a.s.) bana gelinceye kadar bana dokunma! te bu saat
Cebril'in geli saatidir dedim. Bunun zerine Hz. ie (r.a)
yle demitir: 'Biz yle bir eyle karlatk ki bizim ne ona
bir cevap, ne de ona bir fikir belirtme imknmz yoktu.
Dehete kapldk, sanki iddetli bir felkete uradk. Ona
birey sylemiyorduk. Ehl-i Beyt'ten hi kimse bu iin
byklnden ve iimizi dolduran heybetten tr
konuamyordu.
Hz. ie der ki: Cebril (a.s.) o srada geldi. Onun
geldiini hissettim. Ehl-i Beyt ktlar. Cebril girdi ve yle
dedi: "Allah Tel sana selm ediyor ve diyor ki: 'Kendini
nasl hissediyorsun!' Oysa Allah senin ne hissettiini senden
daha iyi bilir. Fakat sormakla kerem bakmndan seni
gelitirmeyi, eref ve kerametini tamamlamay ve bu detin
mmetine bir snnet olmasn diledi". Bunun zerine, Hz.
Peygamber 'Kendimi hasta hissediyorum!' dedi. Bu cevaba
kar, Cebril 'Sana mjde olsun! Muhakkak ki Allah Tel,
senin iin hazrlam makama seni vardrmak istiyor!' dedi.
Hz. Peygamber Cemil'e 'Ey Cebril! lm melei huzuruma
girmek iin izin istedi' diyerek olanlar Cebril'e anlatt.
Cebril (a.s.) 'Ey Allah'n Rasl! Muhakkak Rabbin
sana mtaktr. Sana kar irade ettiini srife bildirmemi
midir? Yemin ederim! lm melei senden nce hibir
kimseden izin almam ve hibir kimseden de senden sonra
izin almayacaktr. Ancak Rabbin senin erefini tamamlamak
istiyor. O sana mnen mtaktr' dedi. Hz. Peygamber
'Mdem ki durum budur, lm melei gelinceye kadar sen
gitme!' dedi. Bylece, ieri girmeleri iin kadnlara izin verdi
ve 'Ey Ftma! Bana yakla!' dedi. Hz. Ftma Hz.
Peygamber'in zerine eildi. Hz. Peygamber onunla, fslt
halinde bireyler konutu. Bunun zerine Hz. Ftma
gzlerinden yalar akarak ve konuamayacak halde ban
81

kaldrd. Sonra Hz. Peygamber 'Ban bana yaklatr!' dedi.
Bunun zerine Ftma, kulan Hz. Peygamberin azna
tuttu. Hz. Peygamber ona bireyler fsldad. Bu sefer gld
ve glmekten konuamayacak bir halde ban kaldrd. Biz
Ftma'nn durumuna hayret ettik. Daha sonra Ftma'ya o
durumu sorduumda yle dedi: "Hz. Peygamber nce 'Ben
bugn lyorum!' dedi. Bunun zerine aladm. Sonra yle
buyurdu: Allah'a ile efrdmdan ilk olarak seni bana
kavuturmas iin du ettim. Bunun zerine sevincimden
gldm".
Bu esnda Ftma (r.a), iki olunu (Hasan ile Hseyn'i)
Hz. Peygambere yaklatrd. Hz. Peygamber onlar koklad.
ie der ki: lm melei geldi. Selm verdi. eri girmek
iin izin istedi. Hz. Peygamber kendisine izin verdi. Melek
sordu:
- Y Muhammed! Bize ne emredersin?
- Artk beni Rabbime ulatr!
- Evet! Bugn seni gtreceim. Muhakkak ki Rabbin
sana mtaktr. Senin hakkndaki tereddd hi kimse
hakknda gstermemitir. Senden baka hi kimsenin
huzuruna izinsiz girmemi yasaklamamt. Fakat senin
nnde saatin vardr!
Hz. ie yle devam ediyor: Cebril (a.s.) geldi ve 'Ey
Allah'n Rasl! Selm sana! Bu geliim, yeryzne son
iniimdir. Artk ebediyyen inmeyeceim. Vahiy kesildi artk
benim yeryznde bir iim kalmad. Yeryznde senin
huzuruna girmekten baka bir ihtiycm yoktur. Sonra
yerime ekileceim' dedi.
Hz. ie der ki: Muhammed'i hak peygamber olarak
gnderene yemin ederim! Evde hibir fert bu hususta Hz.
Peygamber'e bir kelime bile syleyemedi. ittiimiz eyin
azametinden tr hibir fert, darda bulunan erkeklerden
herhangi birine bir haber gnderemeyecek kadar dehet ve
korku iinde idi. Bunun zerine Hz. Peygamber'in yanna
vardm, onun ban gsme koydum, onun gsn
82

tuttum. Kendisinden geecek derecede baygnlk
geiriyordu; aln hibir insanda grmediim ekilde ter
dkyordu. Ben durmadan o teri siliyordum. Ondan daha
gzel kokulu hibir eyi grmemiimdir. Ayldnda ona
'Annem, babam, nefsim ve ile efrdm sana fed olsun!
Senin alnnda grdm ter neredendir?' dedim. Bunun
zerine dedi ki:
Ey ie! M'min kiinin can terle, kfirin can da
merkep can gibi, havurtlarndan kar! Bu manzara
karsnda korkup ile efrdmz ardk. Bize ilk gelen
kardeim Abdurrahman idi. Onu babam bana gndermiti.
Bu bakmdan Hz. Peygamber erkeklerden bir kimse
gelmeden nce veft etti. Erkeklerin, Hz. Peygamber'in son
anna yetimemeleri Cebril ile Mikl'in onun durumunu
idre etmeleri iindir.
Hz. Peygamber her baygnlk geirdiinde (unlar)
sylerdi: 'Hayr! En yce arkada (istiyorum!)'
Sanki dim ne istedii soruluyordu. Konumaya gc
yettiinde 'Namaz klnz namaz! Muhakkak cemaatla
namaz kldka birlik ve berberliiniz bozulmaz! Namaz!
Namaz!' diyordu.
Hz. Peygamber lnceye kadar namaz tavsiye etti. O
yle diyordu: 'Namaz! Namaz!'
Hz. ie (r.a) yle demitir: 'Hz. Peygamber (s.a)
pazartesi gn byk kuluk ile le aras veft etti'.
Ftma (r.a) yle demitir: 'Pazartesi gnnde neye
rastladm! Allah'a yemin ederim! mmet durmadan
pazartesi gn byk felaketlere dar olur'.
mm Glsm de pederi Hz. Ali 'nin Kfe'de vurulduu
gn, annesi Hz. Ftma'nn (r.a) dedii gibi dedi: 'Pazartesi
gnnde neye rastladm. O gnde dedem Hz. Peygamber
veft etti. O gnde kocam mer (r.a) ldrld. O gnde
babam Ali ldrld. Pazartesi gnnde bama gelenler
nedir?'
83

Hz. ie (r.a) yle demitir: Hz. Peygamber veft
ettiinde, ieride figan ykselince halk ieri dald. Melekler
Hz. Peygamberin elbiseleriyle onun bedenini rttler.
Manzaray grenler ihtilafa dt, kimi 'Hz. Peygamber
lmtr' diyenleri yalanlad, kiminin dili konuamaz oldu.
Ancak uzun zaman sonra konuabildi. Kimi de konumay
kartrp anlalamayacak ekilde kekelemeye balad.
Baka bir grubun ise akl yerinde kald, kimi de akna
dnp yerinde oturdu. Hz. mer, Hz. Peygamber'in
lmn yalanlayanlarn arasndayd. Hz. Ali (r.a)
aknlktan oturanlarn arasndayd. Hz. Osman dili
ekilenlerin arasndayd. Bunun zerine Hz. mer, halkn
arasna kp haykrd: 'Hz. Peygamber lmemitir! Allah
onu geri gnderecektir. Hz. Peygamber iin lm temenni
eden mnafklardan bazlarnn el ve ayaklar kesilecektir.
Nasl ki Allah, Hz. Ms'ya (a.s.) vde tanmsa Hz.
Peygambere de vde tanmtr. O size gelecektir!'
Bir rivyette Hz. mer yle dedi: 'Ey insanlar! Dilinizi
Hz. Peygamber hakknda konumaktan alkoyun! O
lmemitir. Allah'a yemin ederim. Hz. Peygamber'in
ldn syleyen bir kiiyi iitirsem u klcmla onun
boynunu keserim'.
Hz. Ali ise evden kmad.
Hz. Osman, hi kimse ile konuamyordu. Onun elinden
tutulur, getirilir, gtrlrd. Mslmanlardan hi kimse
Hz, Ebubekir ile Hz. Abbas'n halinde deildi. nk Allah
Tel onlar tevfk ve dorulukla takviye etmiti. Her ne
kadar halk ancak Hz. Ebubekir'in szyle cokunluklarn
zaptetmise de Hz. Abbas gelip yle demitir: Kendisinden
baka ilh olmayan Allah'a yemin ediyorum. Hz. Peygamber
lm tatt. nk aramzda diri iken u yeti okumutu:
(Ey Raslm!) Sen de leceksin, onlar da lecekler.
Sonra siz, kymet gn Rabbinizin divannda
dvlaacaksnz. (Zmer/30-31)

84

Hz. Peygamber'in lm haberi Hz. Ebubekir'e
geldiinde Ben Hris b. Hazrec kabilesi arasnda
bulunuyordu. Gelip Hz. Peygamber'in cenzesinin
bulunduu hcreye girdi. Cenazeye bakt. Sonra zerine
eilip Hz. Peygamber'in yzn pt, sonra dedi ki: 'Ey
Allah'n Rasl! Anam ve babam sana fed olsun! Allah
sana lm iki def tattrmaz. Allah'a yemin ederim!
Muhakkak Hz. Peygamber veft etmitir'.
Sonra halka kp 'Ey insanlar! Muhammed'e ibdet
eden (bilsin ki) muhakkak Hz. Peygamber lmtr.
Muhammed'in Rabbine ibdet eden bilsin ki O diri ve
lmszdr' dedi ve u yeti okudu:
Muhammed, sdece bir elidir. Ondan nce de
eliler gelip gemitir. imdi o lr vey ldrlrse,
siz keleriniz zerinde geriye mi dneceksiniz? Kim
kesi zerinde geriye dnerse Allah'a hibir zarar
veremez. Allah kredenleri mkfatlandracaktr.
(l-i mran/144)
Sanki halk bu yeti o gnden nce hi iitmemiti.
Bir rivyette; Hz. Peygamber'in lm haberi Hz.
Ebubekir'e geldiinde Hz. Peygamber'in zerine salt ve
selm getirdi ve iki gznden yalar akt halde Hz.
Peygamber'in yatt odaya girdi. Yutkunmas devenin
gevii gibi oalarak alad. Testinin sesi gibi boazndan
hkrk sesi geliyordu. O buna ramen, hem aklen hem de
sz bakmndan ok kuvvetliydi. Hz. Peygamber'in yzne
eilip mbrek yznden rty kaldrd. Alnndan ve
yanaklarndan pt. Mbrek yzn meshetti. Alayarak
yle dedi: Anam babam, nefsim ve ile efrdm sana fed
olsun! Dirin de gzeldi, ln de gzeldir. Hibir
peygamberle kesilmeyen peygamberlik senin lmnle
kesilip sona erdi. Bu bakmdan sen her vgden daha yce,
alamaktan ykseksin. Teselli olacak derecede zelsin.
Bizimle eit olacak derecede ummsin. Eer lmn, senin
tercihin olmasayd, senin iin nefislerimizi fed ederdik.
Eer sen alamay nehyetmeseydin gzlerimizin suyunu
85

senin iin tamamen dkerdik. Kendimizden uzaklatrmaya
gcmzn yetmedii eye gelince, o birbirinden
ayrlmayan znt ve hatrlamaktr. Bunlar yakamz
brakmazlar. Ey Allahm! Bizden ona salt ve selm tebl
et! Ey Allah'n Rasl! Rabbinin katnda bizi hatrla! Senin
kalbinde bu hatrlama olsun! Eer geride braktn sknet
olmasayd, hi kimse arkada braktndan dolay dehetten
kurtulamazd. Ey Allahm! Peygamberine bizden tarafa salt
ve selm tebl buyur. Onun (yolunu) bizde koruyup dim
kl!
bn mer'den yle rivyet edildi: Hz. Ebubekir eve
girip salvat okuyup sen yapnca, ev halk musallada
bulunanlarn iitecei derecede figan kopardlar. O, birey
sylediinde onlarn figan daha artt. Onlarn sesleri,
kapnn nnde durup sesli ve kuvvetli bir kiinin tesellisiyle
sknet buldu. O kii dedi ki:
Her nefis lm tadacaktr.(Ankebt/57)
Muhakkak ki Allah'n ztnda sizin iin herkesin yerine
bir halef, her rabet iin bir yetime ve her korkudan bir
kurtulu vardr. Bu bakmdan Allah Tel'dan mit edin,
O'na gveniniz!'
Hane halk onun szn dinlediler, fakat kendisini
tanmadlar. Alamay kestiler. Alama kesilince o ses de
kayboldu. Hane halkndan biri bakp kimseyi gremeyince
tekrar alamaya balad. Sesini tanmadklar biri 'Ey ehl-i
beyt! Allah' hatrlayn! Her hl zere hamdedin, o zaman
muhlislerden olursunuz. Muhakak ki Allah'n ztnda, her
musbette sizin iin bir teselli vardr. Her rabetten tr
bir karlk vardr. Bu bakmdan Allah'a itat edin, onun
emriyle amel edin!' diye seslendi. Bunun zerine Ebubekir
(r.a) yle dedi: 'u seslenenler Hzr ile lys'tr. Hz.
Peygamber'in cenzesine katlmlardr'.
K'k b. Amr (r.a) (ashabn mehur bahadrlardandr)
Hz. Ebubekir'in okuduu hutbenin hikyesini tamamen
zikrettikten sonra dedi ki: Ebubekir, halka hutbe okumak
86

zere kalkt, halkn gzyalarn dkmesine vesile olan ve
ou Hz. Peygamber'e salt ve selm'dan ibret olan bir
hutbe okudu: Biricik olduu halde, Allah'dan baka ilh
olmadna hidlik ediyorum. Allah va'dini yerine getirdi.
Kuluna yardm etti. Tek bana Medine'yi saran dman
ordularn pskrtp malup etti. Bu bakmdan hamd, tek
olan Allah'a mahsustur! ahidlik ediyorum ki Muhammed,
Allah'n kulu, Rasl, ve peygamberlerinin sonuncusudur.
ahidlik ediyorum ki Kitab indii gibidir. Dn balad gibi,
hads hak (shibi)dn Y Rab! Kulun, peygamberin, habbin,
eminin, halkn en hayrls, seilmi kulun Muhammed'in
zerine salt ve selm et! Kullarna ettiin saltn en
stnn ona et! Y Rab! Salavatlarnn afiyetlerini, rahmet
ve bereketlerini peygamberlerin efendisi, sonuncusu,
muttaklerin imam, hayrn nderi, hayrllarn imam,
rahmet peygamberi Muhammed'in zerine kl!
Ey Allahm! Onun huzuruna olan yaklamasn artr,
delilini byt, makamn keremli kl! Onu, gemilerin ve
geleceklerin gpta ettii makam- mahmd'a ykselt. Bizi
kymet gnnde onun makam- mahmud'u ile faydalandr.
Dny ve hirette onu bize halfe kl! Onu derece'ye,
vesileye ve cennet'e ulatr. Ey Allahm! Hz. Peygamber'e
ve line salt et. Hz. Peygamber'e ve line bereket ver!
brahim'e ve line rahmet ettiin gibi! Muhakkak ki sen ok
vlen ve ok senas yaplansn! Ey insanlar! Kim
Muhammed'e ibdet ediyorsa, muhakkak ki Muhammed
ld! Kim Allah'a ibdet ediyorsa muhakkak ki Allah diridir,
lmez. Muhakkak ki Allah'n emri size gelmitir. Bu
bakmdan zntden dolay onu brakmayn; zir Allah,
peygamberi iin nezdindeki nimeti tercih etti ve onu
sevabna doru gtrd. Sizin iinizde kitabn ve
peygamberinin snnetini brakt. Kim bu iki kaynaa
yaprsa o bilir, kim aralarn ayrrsa, o inkra kaar. Ey
m'minler! Adaleti tam yerine getirerek Allah iin
hidlik edenler olun!(Nis/135)
eytan sizi peygamberinizin lmnden tr megl
etmesin, sizi dininizden caydrmasn! Hayrla eytann
87

nne gemeye aln ki onu aciz brakabilesiniz. Onu
beklemeyiniz ki size yetiip sizi fitneye drmesin!
bn Abbas (r.a) der ki: Ebubekir hutbesini bitirdikten
sonra yle dedi: 'Ey mer! Nereden rendin de
Peygamberin (s.a) lmediini sylyorsun. Allah'n
peygamberinin filan gnde yle yle sylediini Allah
Tel'nn da kitabnda yle dediini hatrlamyormusun?
Sen de leceksin, onlar da lecekler! (Zmer/30)
Bunun zerine Hz. mer dedi ki: 'Bamza gelen
musbetin dehetinden tr bu andan nce sanki bu yeti
hi duymamtm. ehadet ederim ki Kitab indii gibidir,
Hads de sylendii gibi! Allah lmsz ve diridir. Muhakkak
biz, Allah iiniz ve ona dneceiz. Allah'n salt peygamberi
zerine olsun! Allah katnda, peygamberini defterimize
geecek sevap olarak dnrz'. Bunlar syledikten sonra
Hz. Ebubekir'in yanna oturdu.
Hz. ie (r.a) yle anlatyor: "Hz. Peygamberi
ykamak iin geldiklerinde dediler ki: 'Yemin olsun! Hz.
Peygamber'i nasl ykayacamz bilmiyoruz. Dier
llerimizi soyduumuz gibi elbisesini karacak myz?
Yoksa elbisesini karamayacak myz?' Allah Tel, onlarn
gzlerine o anda uyku indirdi, herkesin sakal (ba)
gsnn zerine dverdi. Sonra kim olduu bilinmeyen
biri yle dedi: 'Hz. Peygamber'i elbisesi zerinde olduu
halde ykayn!' Bylece uyandlar ve Hz. Peygamber'i o
ekilde ykadlar. Hz. Peygamber i gmlei zerinde olduu
halde ykand. Ykanmas bitirildii zaman kefene sarld".
Hz. Ali yle diyor: "Hz. Peygamber'in i gmleini
karmak istedik. Bunun zerine 'Hz. Peygamberin elbisesini
karmaynz' diye bir ses duyduk. Bylece biz de gelen sesi
kabul ettik. Hz. Peygamberi llerimizi ykadmz gibi srt
st teneire uztarak i gmlei zerinde olduu halde
ykadk. Onun bir azasn ki iyi ykanmamtr diye ykamak
istediimizde kendiliinden bizim iin dnerdi. Ykadktan
sonra eski durumuna dnerdi. Berberimizde evde
88

yumuak rzgr gibi bir serinlik vard. Bize 'Hz.
Peygamber'e efkat edin! Muhakkak ki (efkat etmediiniz
ve avret mahlline baktnz takdirde) gzleriniz kapanr!'
diye sesleniliyordu".
te Hz. Peygamberin veft byle oldu. Berberinde
defnedilmeyen hibir ey braklmad.
Eb Cafer der ki: 'Hz. Peygamberin lhdi, zerinde
yatt dek ve yatarken stne att kadifesiyle dendi.
Hayatta iken giydii elbiseler de o sergiler zerine serildi.
Sonra kefenlere sarl olduu halde Hz. Peygamber bunlarn
zerine brakld. lmnden sonra geriye hibir servet
brakmad. Hayatnda kerpi zerine kerpi, bir kam bir
kam stne koymad. Bu bakmdan onun veftnda tam
bir ibret vardr. Mslmanlar iin Hz. Peygamber gzel bir
rnektir!

Hz. Ebubekir'in (r.a) Vefat.
Hz. Ebubekir, lme hazrlandnda, Hz. ie (r.a)
geldi ve u iiri okudu: 'Hayatnla yemin ederim, rh skp
gsn daralmasna sebep olduunda servet ahs
kurtaramaz'. Bunun zerine, Hz. Ebu bekir yzn ap
yle dedi: yle deildir, yledir: lm sarholuu
gerekten geldi. te (ey insan) bu, senin kap
durduun eydir. (Kaf/19) Benim bu iki elbisemi
ykayn ve bana kefen yapn; zir diri bir kimsenin yeni
elbiseye ihtiyc lden daha fazladr.
Hz. ie (r.a) Hz. Ebubekir'in lm annda u iiri
okudu: O beyazd. Onun yz suyu hrmetine yamur
istenirdi. Yetimler iin bahard, dul kadnlarn sna idi.
Bunun zerine Hz. Ebubekir (r.a) yle dedi: Bu
vgye ben deil, Hz. Peygamber lyktr'.
Ashb- kirm Hz. Ebubekir'in huzuruna girerek dediler
ki: - Seni muayene edecek bir doktor armyalm m?
- Doktor bana bakt ve 'Ben dilediimi yaparm!' dedi.
89

Selman- Fris (r.a) ziyret maksadyla Hz. Ebubekir'in
huzuruna geldi ve dedi ki:.'Ey Ebubekir, bize nasihat et!'
Bunun zerine dedi ki: 'Allah dnyy sizin iin aacaktr.
Sakn zarur ihtiycndan bakasn ondan alma. Bil ki sabah
namazn klan bir kimse Allah'n zimmetinde bulunur. Bu
bakmdan zimmetinde olduun halde Allah' tahkir etme ki
seni yzst atee atmasn!'
Hz. Ebubekir (r.a) hastal arlatnda, insanlar
yerine bir halfe brakmasn istediler. O da Hz. mer'i halfe
yapt. Bunun zerine kendisine dediler ki: - Bizim bamza
iddetli ve kat bir kimseyi setin. Acaba Rabbine ne cevap
vereceksin? - Kullarnn bana en hayrllarn geirdiimi
syleyeceim! Sonra Hz. mer'e haber gnderdi.
Geldiinde Hz. mer'e dedi ki:
Bil ki Allahn gndz bir hakk vardr. O hakk gece
kabul etmez. Allah'n gece bir hakk vardr. Onu gndzleri
kabul etmez. Farz ed edilmedike Allah nafileyi kabul
etmez. Kymet gnnde terzileri ar basanlar, ancak
dnyda hakka tbi olduklarndan ve hak kendilerine ar
bastndan trdr. inde haktan baka birey olmayan
bir mzann ar olmas hakkn ta kendisidir. Kymet
gnnde terzileri hafif gelenlerin mzanlar, ancak btla
tbi olduklarndan ve btl onlara hafif geldiinden tr
hafif gelmitir. Elbette iinde btldan baka birey
bulunmayan bir terzinin kefesi hafif olur. Allah, cennet
ehlini en gzel amelleriyle belirtmitir. Onlarn
kusurlarndan vazgemitir. Bu bakmdan biri bakp 'Ben
bunlardan aaym. Bunlarn mertebesine varamam! der.
Muhakkak ki Cehennem ehlini de en kt amelleriyle
zikretmitir. lemi olduklar amellerini yzlerine
arpmtr. Bu bakmdan biri kp 'Ben bunlardan daha
stnm der.
Allah rahmet ve azp yetini zikretmi ki m'min
rahmet istesin ve azptan kasn, eliyle kendisini tehlikeye
atmasn, haktan bakasn Allah'tan temenni etmesin! Eer
bu nasihatimi dinleyip yerine getirirsen yannda hibir ey
90

lmden daha sevimli olmaz. Zaten nasl olsa leceksin.
Eer nasihatimi dinlemezsen senin iin lmden daha nefret
edilecek birey olmaz. Muhakkak ki sen ondan
kurtulamazsn!
Said b. Mseyyeb der ki: Hz. Ebubekir (r.a) lme
hazrlandnda, ashabdan baz kimseler ona gelip dediler
ki: 'Ey Raslullah'n halfesi! Biz iinde bulunduun durumu
gryoruz. Bizi azklandr'. Bunun zerine Ebubekir yle
dedi: - Kim u kelimeleri syledikten sonra lrse Allah
onun rhunu apak ufukta klar!
- Apak ufuk ne demektir?
- Arn nnde bir meydandr. Orada baheler,
nehirler, aalar vardr. Her gn yz rahmet oray kaplar.
Kim u sz sylerse Allah onun rhunu bu yerde klar:
Ey Allahm! Muhakkak sen mahlkta ihtiycn
olmad halde onlar halkettin. Sonra onlar iki gruba
ayrdn. Bir grubu nimet iin, bir grubu da cehennem iin.
Beni nimet iin kl, cehennem iin klma!
Ey Allahm! Muhakkak ki sen, mahlkt frka frka
halkettin. Onlar halketmeden nce ayrdn. Onlarn kimini,
ak, kimini said, kimini sapk, kimini uysal kldn.
Gnahlarmdan tr beni ak klma!
Ey Allahm! Sen halketmeden nce her nefsin ne
yapacan biliyordun. Bu bakmdan senin ilminden kurtulu
yoktur. Beni sana itat eden kimselerden eyle!
Ey Allahm! Sen dilemeden hi kimsenin dileme yetkisi
yoktur. Dilemeni, beni sana yaklatrmaya vesile kl!
Ey Allahm! Sen kullarnn hareketlerini takdir ettin.
Senin iznin olmadka hibir ey hareket etmez. Benim
hareketimi takv zere kl!
Ey Allahm! Sen hayr ve erri halkettin. Onlarn her
biri iin edecek ihsanlar halkettin. ki ksmdan hangisi
hayrl ise beni ondan kl!
91

Ey Allahm! Sen cennet ve cehennemi halkettin.
Onlarn her biri iin ehil olan halkettin. Beni cennetinin
sakinlerinden kl!
Ey Allahm! Sen bir kavim iin sapkl irade ettin.
Onunla onlarn gslerini daralttn. Benim gsm mn
iin genilet, mn kalbimde ssle!
Ey Allahm! Sen ileri tedbir ettin. Onlarn neticelerini
kendine baladn. Beni lmden sonra gzel bir haytla
yaat! Beni kendine yaklatr!
Ey Allahm! Kimin gven ve midi senden bakas
olduu halde sabahlar ve akamlarsa o ziyan etmitir.
Benim gvencim ve midim sensin! Gnahtan dn ve
ibdete yneli ancak Allah'n kudretiyledir!
Sonra Hz. Ebubekir (r.a) yle demitir: 'Btn bu
sylediklerim Allah'n Kitab'nda vardr'.

Hz. mer'in (r.a) Vefat
Amr b. Meymn yle anlatr: Hz. mer'in yaraland
srada benimle onun arasnda Abdullah b. Abbas'tan bakas
yoktu. Hz. mer, iki saf arasndan geerken durup safta
herhangi bir aklk grdnde 'Saflar dzeltiniz!' derdi.
Saflarda herhangi bir aklk grmezse ne geer, tekbir
alrd. Cemaatin yetimesi iin ou kez sabah namaznn
birinci rek'atnda Yusuf vey Nahl srelerini vey ona
benzer bir sreyi okurdu. Vurulduu gn de tekbir
getirdikten sonra 'Beni ldrd' vey 'kpek beni yedi!'
dedi. Bunu Eb Lu'lu melunu kendisini vurduunda syledi.
Mecus olan Eb Lulu elinde iki tarafl bir bak ile frlad.
Kimin yanndan getiyse, onu baklad. Tam on kiiyi
yaralad. Onlardan dokuzu ld. Bir rivyette yedi kii ld.
Bu manzaray grenlerden bir kii onun zerine bir elbise
att. Kfir, tutulduunu sandnda gsn bakla yard.
Hz. mer, Abdurrahnan b. Avf'n elinden tutup
imamla geirdi, Hz. mer'in arkasnda bulunanlar da
92

benim grdm grdler. Caminin yan taraflarnda
olanlar ise, durumun ne olduunu bilmiyorlard. Ancak onlar
Hz. mer'in sesinin kesildiini duyunca sbhanallah,
sbhanallah demeye baladlar. Bylece Abdurrahman
onlara hafif bir namaz kldrd. Cemaat daldktan sonra
Hz. mer yle dedi: 'Ey Abbas'n olu! Beni ldrenin kim
olduunu tedkik et.
bn Abbas (r.a), bir saat kaybolup geldikten sonra 'Seni
vuran Mure b. u'benin klesidir dedi. Bunun zerine Hz.
mer (r.a) 'Allah onu kahretsin! Ben ona iyilik yaplmasn
emretmitim dedi.
Sonra yle dedi: 'lmm, mslman bir kiinin
elinde klmadndan tr Allah'a hamd olsun. Sen (ey bn
Abbas) babanla berber Medineye ok kle getirilmesine
taraftardnz;.
Hakkaten o anda Hz. Abbas'n birok klesi vard.
Bunun zerine bn Abbas 'Dilersen onlar ldrelim' dedi.
Bunun zerine, Hz. mer 'Bizim dilimizi konutuktan,
kblemize yneldikten ve yaptmz gibi hac yaptktan
sonra m ldrelim? dedi.
Hz. mer evine gtrld. Biz de onunla berber gittik.
Sanki bugnden nce byle bir musbet halka isbet
etmemiti! Kimi 'Hz. mer'in lmnden korkuyorum!' Kimi
de "Birey olmaz' diyordu. Bu esnda erbet getirildi. Hz.
mer erbeti iince yarasndan dar akt. Sonra st
getirildi. Stten iti. O da kanndan kt. Bylece Hz.
mer'in lecei anlald.
Biz Hz. mer'in huzuruna girdik. Halk gelip kendisini
vd. Gen bir kii geldi ve 'Ey m'minlerin emiri! Allah'tan
gelen bir mjde ile mjdelen. Sen Hz. Peygamberin
arkada ve slm'da hizmetleri gemi bir kimsesin. Sonra
idreci oldun, adlet yaptn. Sonra ehid oldun' dedi. Bunun
zerine Hz. mer 'Btn bunlarn ne aleyhimde, ne lehimde
olmasn isterdim' dedi. Hz. mer'e byle diyen gen
giderken onun eteinin yerde srnd grld. Bunun
93

zerine Hz. mer 'O genci bana getirin!' dedi. Gen gelince
ona 'Ey yeenim! Elbiseni yukar kaldr. nk bu elbisen
iin daha faydaldr. Rabbinden de kork!' dedi. Sonra Hz.
mer oluna hitaben 'Ey Abdullah! Bak zerimde ne kadar
bor vardr?' dedi.
Hz. mer'in borcunu hesapladlar. 86.000 dirhem vey
ona yakn bir mebla olduu anlald. Bunun zerine Hz.
mer, olu Abdullah'a "Eer mer'in ilesinin mal bu borcu
demeye kfi gelirse onlarn malndan ver! Aksi takdirde
kabilem olan Ben Adyy b. Ka'b kabilesinden iste! Eer
onlarn mallar da kfi gelmezse Kureylerden iste! Sakn
Kurey olmayanlardan isteme. Bu borcu benim yerime ver!
Mminlerin annesi ie'ye git! De ki: 'mer sana selm
ediyor'. Sakn 'M'minlerin Emri' diye birey syleme.
nk ben artk m'minlerin emri deilim: 'mer b. Hattab
iki arkadann yanna defnedilmek iin izin istiyor?'
Bunun zerine Abdullah gitti. Selm verip izin istedi.
Sonra ie'nin huzuruna girdi. ie'nin oturup aladn
grd. Abdullah dedi ki: mer b. Hattab sana selm ediyor.
ki arkadayla berber (hcre-i saadetinde) defnedilmek
istiyor'.
Bunun zerine Hz. ie 'Ben o yeri kendi kendim iin
ayrmtm. Fakat bugn mer'i nefsime tercih edeceim'
dedi.
Abdullah dnp gelince Hz. mer'e 'te Abdullah
geldi!' dediler. Bunun zerine Hz. mer 'Beni kaldrn!' dedi.
Bir kii Hz. mer'i gsne dayad. Hz. mer, Abdullah'a
'Ne haber getirdin?' dedi. Abdullah 'Ey m'minlerin emiri!
Benim yanmda seni sevindiricek haber vardr. ie senin
isteine izin verdi' dedi. Hz. mer 'Allah'a hamdolsun!
Benim iim bundan daha mhim bir mesele yoktu. Ben
veft ettiimde cenzemi gtrn. Sonra selm vererek
deyin ki; 'mer izin istiyor!' Eer ie izin verirse beni ieri
sokun! Eer beni reddederse cenzemi mslmanlarn
mezarna gtrn!' dedi.
M'minleri annesi (Hz. mer'in kz) Hafsa, babasnn
94

yanna geldi. Hafsa'y grdmzde Hz. mer'in yanndan
kalktk. Hafsa babasnn zerine eilerek bir saat onun
yannda alad. Erkekler Hz. mer'in yanna girmek iin izin
istediler. Hz. Hafsa bu sefer ieriye doru gitti. eride
alamasn iitiyorduk. Bunun zerine ashb- kirm, Hz.
mer'e 'Ey mminlerin emri! Bize vasiyet et ve yerine
halfe brak!' dediler.
Hz. mer Bu ie u kiiler ki Hz. Peygamber onlardan
raz olduu halde veft etmitir onlardan daha mstehak
olann bilmiyorum dedikten sonra Hz. Ali'nin, Hz.
Osman'n, Hz. Zbeyr'in Hz. Talha'nn, Hz. Sa'd ve Hz.
Abdurrahman'n ismini syledi ve dedi ki: 'Abdullah b. mer
de sizinle berber hazr bulunacaktr. Fakat onun halfelikte
hakk yoktur. Eer emrlik Sa'd'a (bn Vakkas) isbet
ederse ne mutlu! Aksi takdirde hanginiz emir olursa Sa'd'n
fikrinden istifde etsin; zir, Sa'd' (Kfe valiliinden)
acizlikten vey hiyanetten tr azletmi deilim'.
Hz. mer (r.a) sonra yle devam etti: 'Benden sonra
halfe olan zta, Muhacirler hakknda tavsiye ediyorum.
Onlarn fazletlerini, hrmetlerini onlar iin korusun.
Halfeye Ensr hakknda da hayr tavsiye ediyorum. O Ensr
ki onlardan nce Medine'yi yurt edinip mn etmilerdir.
Onlarn iyilerinden kabul edip ktlerini affetsin. Halfeye
hudd ehirlerinin halk iin hayrl olmay tavsiye ediyorum.
nk onlar slm'n yardmclar, gzcleri, mal
toplayclar ve slm dmanlarnn da fkelendiricisidirler.
Onlardan ancak rzlaryla fazla mal alsn. Halfeye, bedev
Araplara iyi davranmay tavsiye ediyorum. nk onlar
Araplarn esas, slm'n maddesidirler. Onlarn servetlerinin
zektlarn alp fakirlerine vermesini tavsiye ediyorum.
Ayrca Allah'n ve Hz. Peygamberin zimmetini tavsiye
ediyorum. Onlar iin verilen szleri yerine getirsin. Onlarn
arkasnda olup onlar iin savasn. Onlara ancak glerinin
yettiini teklif etsin'.
Rv der ki: Hz. mer veft ettiinde cenzesini
kardk ve gtrdk. Abdullah b. mer, Hz. ie'ye selm
verdi ve dedi ki: 'mer b. Hattab' defnetmek iin izin
95

istiyoruz!' Bunun zerine Hz. ie 'Onu ieri sokun' dedi.
Bunun zerine, Hz. mer'i orada bulunan iki arkadann
yannda bir mezara koydular. (Bunlar nakleden rv, hadsi
sonuna kadar syledi).
Hz, Peygamberden yle rivyet ediliyor:
Cebril ((a.s.)) bana derdi ki: slm, mer'in lm
zerine alasn!
bn Abbas yle diyor:
mer, teneirin zerine kondu. Halk onun etrafnda
halka evirip, cenzesi kaldrlncaya kadar du edip rahmet
talep ettiler. Ben de onlarn arasndaydm. Beni omu-
zumdan tutan bir kii korkuttu. Dnp baknca Ali b. Eb
Tlib olduunu grdm. Hz. mer'e rahmet okuyup dedi ki:
"Ben, mer'den daha fazla amelinin benzeriyle Allah'a
kavumam istediim bir kimseyi geride brakm deilim.
Allah'a yemin ederim, Allah'n seni iki arkadanla
birletireceini zannederim. nk ou zaman Hz.
Peygamber'den duyardm ki:
Ben, Ebubekir ve mer gittik. Ben, Ebubekir ve mer
ktk. Ben, Ebubekir ve mer girdik.. Allah'n seni onlarla
birletireceini umuyorum".

Hz. Osman'n (r.a) Vefat
Onun ldrlmesi hakkndaki hads mehurdur.
Abdullah b. Selm (r.a) der ki: 'Kardeim Osman'a
selm vermek iin vardm. Mahsur bulunuyordu. Huzuruna
girdim, dedi ki: "Ey kardeim! Merhaba! Ben bu gece Hz.
Peygamberi u evde bulunan pencerede grdm. Bana dedi
ki: 'Ey Osman! Seni muhasaraya m aldlar! 'Evet!' dedim.
'Seni susuz mu braktlar?' deyince 'Evet!' dedim. Bunun
zerine, iinde su bulunan bir krbay bana uztt.
Kanncaya kadar ondan su itim. Hatta ben onun serinliini
gsmde, omuzlarmn arasnda hissediyorum. Bana dedi
96

ki: Eer dilersen hasmlarna galip gelirsin. Eer dilersen
bizim yanmzda iftar edersin! Ben Allah katnda iftar
etmeyi setim". Hz. Osman o gn ldrld.
Abdullah b, Selm (r.a) Hz. Osman'n yaralanp kanlar
iinde can ekimesinde hazr bulunan birine Osman kanlar
iinde kvranp can ekiirken ne syledi?" dedi.
' def yle dediini duyduk: Ey Allahm!
Muharnmed'in mmetini bir araya getir!
Bunun zerine Abdullah b. Selm dedi ki: 'Nefsimi
elinde tutan Allah'a yemin ederim! Eer Allah Tel mmet-
i Muhammed'in ebediyyen bir araya gelmemesini dileseydi
kymete kadar bir araya gelemezlerdi!'
Sernme b, Hazen el-Rueyn den yle rivyet, ediliyor:
Hz, Osman kp muhasaraclara, 'Sizi bana kkrtan iki
arkadanz getirin' dedii zaman ben de oradaydm, O iki
kii getirildi. Sanki onlar iki deve vey iki merkeptiler.
Bunun zerine Hz. Osman onlara yle dedi;
- Siz bilmiyor musunuz ki Hz. Peygamber Medine'ye
geldiinde Medine'de Kme kuyusundan baka tatl su
yoktu. Bunun zerine Hz. Peygamber Kim Kme kuyusunu
satn alp vakfederse, cennette m'minlerin krbalaryla
berber krbasn doldurur dedi. Ben o kuyuyu satn aldm.
Siz bugn o kuyudan ve hatt deniz suyundan imekten
bile beni menediyorsunuz. Byle olmad m?
- Evet! yledir!
- Ktlk zamannda orduyu kendi malmdan techiz
ettiimi siz bilmiyor musunuz?
- Evet! yledir!
- Hz. Peygamberin mescidi ashaba dar geldiinde Hz,
Peygamberin 'Kim (mescidin yannda bulunan) falan ilenin
arsasn alp mescide katarsa cennette ondan daha
hayrlsna nil olacaktr dediini, bunun zerine benim de
oray, satn alp mescidde kattm bilmiyor musunuz? Oysa
97

siz bugn orada iki rek'at namaz klmama mni
oluyorsunuz?
-Evet!
- Siz bilmez misiniz, Hz. Peygamber, Mekke'de Sbir
dann zerinde bulunduunda onun berberinde Ebubekir,
mer ve ben vardk. O anda talar aaya yuvarlanacak
derecede da salland. Hz. Peygamber mbrek ayayla
daa vurup yle dedi: 'Ey Sbir da! Senin zerinde
bulunan bir peygamber, bir sddk ve bir ehiddir' dedi.
- Evet! yledir.
- Allahu Ekber! Kbe'nin Rabbine yemin ederim! Bunlar
benim ehidliime dair hidlik yaptlar.
Dbbe kabilesinden olan bir kiiden yle rivyet
ediliyor: Hz. Osman vurulduunda kanlar onun sakal
zerine akyor, o da yle diyordu: 'Senden baka ilh
yoktur. Sen her trl eksiklikten mnezzeh ve uzaksn.
Muhakkak ki ben zlimlerdendim. Ey Allahm! Onlarn
aleyhinde senin dmanln talep ediyorum. Btn
ilerimde senden yardm talep ediyorum. Beni mbtel
kldn musbete kar senden sabr istiyorum'.

Hz. Ali'nin (r.a) Vefat
Esba el-Hanzel der ki: Hz. Ali'nin yaraland gece
fecir doduu zaman mezzini bn Teyyah ve Bennac gelip
namaza ardlar. Hz. Ali (r.a) ise arlam yatyordu.
kinci bir def namaza arldmzda Hz. Ali yine o
haldeydi. nc def tekrar gelince Hz. Ali kalkarak
yrd ve u iiri okudu:
lm iin kolonlarn salamca bala! Muhakkak lm
sana gelecektir. Senin sahlrna indiinde lmden
korkma!
Hz. Ali (r.a) kk kapya vardnda, bn Mlcem Hz.
Ali'ye hcum ederek hanerledi. Bunun zerine, Hz. Ali'nin
98

kz mm Glsm, dar kt ve yle dedi: 'Benimle
sabah namazna ne oluyor? Kocam mminlerin emri Hz.
mer sabah namaznda ldrld. Babam Hz. Ali sabah
namaznda ldrld'.
Kurey'ten olan bir kiiden yle rivyet ediliyor: Hz.
Ali'yi (r.a) bn Mlcem vurduunda Hz. Ali yle haykrd:
'Kbe'nin Rabbine yemin ederim ki kazandm'.
Muhammed b. Ali'den yle rivyet ediliyor: "Hz. Ali
vurulduunda oullarna vasiyetini yapt, sonra rhu
kabzoluncaya kadar L ilhe illllah' tekrar etti".
Hz. Ali'nin olu Hasan (r.a) arlatnda Hz. Hseyin
onun yanna vard ve 'Ey Kardeim! Niin byle
kvranyorsun? Sen babalarn olan Hz. Peygamberin, Ali b.
Ebi Talib'in huzuruna gidiyorsun. Huveylid'in kz Hatice'nin,
Muhammed'in kz Ftma'nn huzuruna gidiyorsun ki onlar
da senin annelerindir. Hz. Hamza ile Hz. Cafer'in yanna
gidiyorsun ki onlar da amcalarndr' dedi. Bunun zerine,
Hz. Hasan yle yle dedi: 'Ey karde! Ben yle bir eye
(lme) hazrlanyorum ki daha nce onun gibisiyle hi
karlamamtm'.
Muhammed b. Hasan'dan yle rivyet ediliyor: bn
Ziyad'n askerleri Hz. Hseyin'in etrafn kuattklarnda, Hz.
Hseyin de onlarn kendisiyle savaacaklarn anladnda
kalkp arkadalarna bir hutbe ird etti. Allah'a hamd ve
sen'da bulundu ve sonra yle dedi:
Olanlar gryorsunuz. Muhakkak ki dny bozuldu.
Onun iyilii gitti. yle ki ancak kabn sznts gibi kald.
Hakkn terkedildiini, btln yasaklanmadn mhede
etmiyor musunuz? M'min bir kimse Allah'n mlkatna
rabet gstersin. Ben lm saadet olarak, zlimlerle
berber yaamay da crm olarak gryorum.
*********
Kaytlar burada sona ermektedir. Bylece bizde ksmen
derleme olan bu kitabmz burada sona erdirmi olalm.

99

(Heze min fazl rabb)
Gayret bizden muvaffakiyyet Hakktandr.

Terzi Baba Tekirda sohbet tarihi balang
(04/01/2009) Pazar kavack, biti (03/05/2009) Pazar
Kavack stanbul.
Dzenleme tarihi balang (11/08/2012) cumartesi
Ramazan (23) (17/08/ 2012) Cuma biti (29) Ramazan.
(Terzi Baba Tekirda)

*********

KAYNAKA

1. KRN VE HADS :
2. VEHB : Hakkn hibe yoluyla verdii ilim.
3. KESB : allarak kazanlan ilim.
4. NAKL : Muhtelif eserlerden, Mesnevii erif,
nsn- Kmil, Fussul Hikem ve
sohbetlemizden mahede ile toplanan ilim.

DAHA EVVELCE IKAN KTAPLARIMIZ

(Gnlden Esintiler)

1. Necdet Divan:
2. Hacc Divan:
3. rfan Mektebi, Hakk Yolunun Seyr defteri:
4. Lbbl Lbb zn z,(Osmanlcadan eviri):
5. Salt- Namaz ve Ezan- muhammedide Baz
hakikatler: ngilizce, spanyolca

100

6. slmda Mbarek Geceler, bayramlar ve
Hakikatleri:
7. slm, mn, hsn, kn, (Cibril Hadsi):
8. Tuhfetul Ukiyye, (Osmanlcadan eviri):
9. Sre-i Rahmn ve Rahmniyyet:
10. Kelime-i Tevhid, deiik ynleriyle:
11. Vhy ve Cebril:
12. Terzi Baba (1) ve Necm Sresi:
13. (13) On ve Hakikat-i lhiyye:
14. rfan mektebi, Hakk yolunun seyr defteri ve
erhi
15. 6 Pey- (1) Hz. dem Safiyyullah (a.s.)
16. Divn (3)
17. Kevkeb. Kayan yldzlar.
18. Peygamberimizi rya-da grmek.
19. Sre-i Feth ve fethin hakikat-i.
20. Terzi Baba Umre (2009)
21. 6 Pey-(2) Hz. Nh Neciyyullah: (a.s.)
22. Sre-i Ysuf ve dervilik:
23. Demez dosyas:
24. 6 Pey-(3) Hz. brhm Hallllah: (a.s.)
25. Kle ve incir dosyas:
26. Bir zuhrtn dndrdkleri:
27. Gen ve elmas dosyas:
28. Krnda Tesbh ve Zikr:
29. Karnca, Neml Sresi:
30. Meryem Sresi:
31. Kehf Sresi:
32. stiare dosyas:
33. Terzi Baba Umre dosyas: (2010)
34. Bakara dosyas:
35. Ftiha Sresi:
36. Bakara Sresi:
37. Necm Sresi:
38. sr Sresi:
39. Terzi Baba: (2)
40. l-i mrn Sresi:
41. nci tezgh:
42. 4-Nis Sresi:
101

43. 5-Mide Sresi:
44. 7-Araf Sresi:
45. 14-brhm Sresi:
46. ngilizce, Salt-Namaz:
47. spanyolca, Salt-Namaz:
48. Franszca rfan mektebi:
49. 36-Ysn, Sresi:
50. 76-nsn, Sresi:
51. 81-Tekvir, Sresi:
52. 89-Fecr, Sresi:
53. Hazmi Tura:
54. 95-Tn, Sresi:
55. 28- Kasas, Sresi:
56. rfan-Mek-er-Franszca-Baba:
57. 20-T H Sresi:
58. Mirat-l-rfan-ve-erhi:
59. 6 Pey-(4) Hz. Ms Kellmullah: (a.s.)
60. 6 Pey-(5) Hz. s Rhullah: (a.s.)
61. 6 Pey-(6) Hz. Muhammed: (s.a.v.)
61. Bir ressam hikyesi:
63. nci mercan tezgh
64. lm hakknda:
65. Reehattan blmler:
66. Risle-i Gavsiyye:
67. 067-Mlk Sresi:
68. 1-Namaz Srereleri:
69. 2-Namaz Srereleri:
70. Yahova ahitleri:
71. M-Geceler-Fran-les-nuits:
72. man bahsi:
73. Cell ve kram:
74. 2012 Umre dosyas:
75. Glen-i Rz erhi:

Mektuplar ve zuhuratlar serisi:

81- 12- Terzi Baba-(1)
82- 39- Terzi Baba-(2)

102

-----------------------------
Terzi Baba nternet dosyalar-
-----------------------------

83-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-3-
98-Terzi-Baba-Mek-ve-zu-Ke-Kara-bi-dosyas-18-
99-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -19-

103

NECDET ARDI

Bro : Erturul mah.
Hseyin Pehlivan caddesi no. 29/4
Servet Apt.
59 100 Tekirda.

Ev : 100 yl Mahallesi uur Mumcu Cad.
Ata Kent sitesi A Blok kat 3 D. 13.
59 100 Tekirda

Tel (Bro) : (0282) 263 78 73
Faks : (0282) 263 78 73
Tel (ev) : (0282) 261 43 18

Cep : (0533) 774 39 37

Veb sayfas: Amerika: <http:// necdetardic. org/

Veb sayfas: Amerika: <www.necdetardic.info>

Veb sayfas: Almanya: <www.terzibaba.com>

Radyo adresi (form): <terzibaba13.com>
nternet, MSN Adresi:
Necdet Ard <terzibaba13@hotmail.com

104

64 Olum Hakkinda

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

64 Olum Hakkinda

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GNLDEN ESNTLER:

You might also like