SALTIZTYYE

(ElYakutelHamraalaSaltesSura)
BNLARAB

AIKLAMASI

SEYYDMUHAMMED
NRULARAB
Kaddesellhsrrahulazz

Tercmesi
hramczde
HacsmailHakk
ALTUNTA

SBN:
ismailhakkialtuntas@gmail.com
http://ismailhakkialtuntas.com

Dizgi :H.smailHakkAltunta
Kapak :
BaskCilt:

08.06.2010

BRKLTRHZMETDR
PARALESATILMAZ

Birgecebnu'lFridryasndaRaslllah
sallallhaleyhivesellemigrr.Raslllah
airenesebinisorar.Odacevabendedesinden
rendiibilgilerleonacevapverir.Nesebinin
BenSa'dkabilesindenEfendimizinstannesi
ninmensupolduusoyakadaruzandnsy
ler.Raslllahsallallhaleyhivesellem:

"Hayr,Sennesepolarakokabileyemen
supolabilirsinfakatmuhabbetolarakbenim
soyumdansn"
1

diyeiltifateder.
O,budurumuaadaverilenbeyitlerleifa
deetmitir:

"Bizimaramzdagnlbayoluilegelen
birnesepannebabadangelenbirnesepten
dahayakndr."
2


1
Divan, Msr, 1290, s. 1112; erhu Divni bni'l
FridMarseilles,s.910
2
Divan,Beyrut,1879,s.7

Allah Tel, Raslllah sallallh aleyhi ve

sellemin erefini ve yceliini belirtmek iin,
bizzat kendisi Ona salt etmi, meleklere ve
mminlere de Ona salt etmelerini emretmi
tir. Nitekim Allah Tel Kuran Kerm de bu
yurmuturki;
Muhakkak ki Allah Tel ve melekleri,
Nebiye salt ederler. Ey iman edenler! Siz de
ona salt edin ve tam bir itenlikle selm ve
rin
3

Bu ayetteki emir balaycdr, emrin yerine

getirilmesi gereklidir. Baka bir deyile her
mslmann Raslllah sallallh aleyhi ve
selleme salt selm getirmesi farzdr. Ancak
bununzaman,ekli,meknvesayskonusun
da aklama yaplmad iin limler farkl yo
rumlar yapmtr. Allah Tel da emrinde, bir
defa veya birok kez diye bir kayt ve snr ge
tirmemitir.
ifi erf mellifi Kad iyaz, konu ile ilgili
olarak, bir vakitle snrl olmakszn Raslllah

3
Ahzb,56
6SaltZtiyye(Sura)veAklamas
sallallhaleyhivesellemesaltveselmgeti
rilmesinin vcip olduunu, Allah Telnn
Kurn Kerimde bunu emrettiini, mctehid
imamlarn ve dier limlerin bu emrin vcb
ifade ettii hususunda birletiklerini sylemi
tir.Fakatlimlersaltselmnvaktindeihtilf
etmilerdir.mmMlikveHaneflimleri,
Her mslmann mrnde bir kez salt
selm getirmesi farzdr. derken, afi ulems
ise, Farz olan salt selm, namazda oku
nandr. Bunun dndakiler farz deildir de
milerdir.
limler ve mutasavvflar salt selmn,
Raslllahsallallhaleyhiveselleminerefve
mkmnyceltenveAllahTelnnindindeki
kadr u kymetini belirten bir ibadet olduunu
beynetmi,buyzdensaltselmlamegul
olan kiiye birok nimetin ihsan olunacan
ifadeetmilerdir.BusayedeinsanlarRaslllah
sallallhaleyhiveselleminbereketiyle,dualar
kabul olur, ihtiyalar karlanr, ac ve hznler
giderilir,kulilhrahmetenilolur,dnyadave
ahirettemaksadnaularlar.
beyb.Kabradiyallhanhanlatt:
YaRaslallah!Sanaoksalt selmge
tirmek istiyorum, dumn ne kadarn buna
ayraym,dedim.Raslllah:
Nekadardilersenbuyurdu.Ben:
Drttebiriolurmu?dedim.Raslllah:
Nekadardilersen,fakatdahafazlayapar
SeyyidMuhammedNrlArab7
sanseniniindahaiyiolurbuyurdu.Ben,
Yarsolsanaslolur?dedim.Raslllah:
Nekadardilersen,fakatdahafazlayapar
sanseniniindahaiyiolurbuyurdu.Ben:
teikisikadarolsadedim.Raslllah:
Nekadardilersen,fakatdahafazlayapar
sanseniniindahaiyiolurbuyurdu.Ben:
O zaman dumn hepsini sana salt se
lmgetirmeyeayraymdedim.Raslllah:
O zaman isteklerin iin (salt selm) sa
na kfi gelir ve gnahlarn balanr. buyur
du.
4

AllahTelnnizniilemmetiolmaerefine
nail olduumuz Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem Efendimize gemi zamanlarda ancak
izin ile okunan saltlardan olan Salt Ztiyye
(Sura) yi kardelerimize faydal olsun diye
Trkeyeeviripfaydalolmakniyetiile
Ahmet Ziyddin Gmhnev
kaddesellh srrahul azzin
5
tertip ettii

4
Ahmed b. Hanbel, Msned, V, 136; Beyhak,
Sabulmn, II, 187; Heysem, Mecmauzzevid,
X,160;
5
Benzeriazbulunan,mehurbirslamlimi,gerek
bir bid ve zhid, byk cihad (cihd ekberi) ve
kfirlerle yaplan cihad (cihd kffr) hakkyla
yerine getirmi rnek bir mchid, eyhler eyhi,
hret ve atafata kaplmam, ilmi zhiri ve ilmi
btn, tasavvufu, tarikat ve eriat beraber gtr
m, ok ciddi ve ok vakur bir rifi kmil; yzden
8SaltZtiyye(Sura)veAklamas
cilt olan MecmutlAhzb Kitabnda bnl
Arab Cildinde geen Ebu Abdillah Muhyiddin
Muhammedb.Alib.MuhammedelHatimet
Ta elEndelsi kaddesellh srrahul azzin
mehur olan bu saltn Seyyid Muhammed
Nrul Arab Melm
6
kaddesellh srrahul

fazlakmilmrebbvehalfeyetitirmibirmridi
kmil ve mkemmil, nicenice hadis, kelam, fkh ve
tasavvufeseriyazmokveldbiryazar;muhaddis,
mtekellim, fakih, kutblaktb, gavsl
vslnAhmed b. Mustafa b. Abdurrahman el
Gmhnev1228/1813 senesinde Gmhane
ninEmirler Mahallesinde dnyaya gelmitir. XIX
yzylgibiOsmanlDevletininalkantl,buhranlbir
devrinde yaam olan Gmhnev hazretleri;
tarikatanlay,tekkesi,iradhususiyeti,birmilyon
dan fazla mridi, padiahlar yanndaki nfzu, ta
savvuf, fkh ve hadise dair eserleri ve dnyann
eitli blgelerine gnderdii 116 halifesiyle gn
mzde de halen canlln muhafaza eden bir tesir
vehretesahiptir.
Gmhnev hazretleri 7 Zilkade 1311/13 Mays
1893senesindesabahleyinsaat10sularndaanszn
gzn ap Hepsini isterim Y Kibriy! diyerek
ebedi leme g etmitir. Kabri, Sleymaniye Camii
avlusundaKannSultanSleymanTrbesininkble
tarafndadr. Yanlarndaki kabirde zevceleri Havva
SeherHanmyatmaktadr.
6
1813 ylnda Msrn Mahalletlkbr adl
kasabasnda dnyaya gelen Seyyid Muhammed
Nrun hayat hakkndaki bilgileri halifelerinden
Harrzde Kemleddin Efendinin Tibyn
SeyyidMuhammedNrlArab9

Vasililhakik f beyn selsilittarik adl ese
rinden ve Bursal Mehmet Thirin onun hakknda
yazm olduu menkbnmesinden renmekteyiz.
Hz. Ali kerremallh vecheye nisbet edilen
Noktatlbeyn adl eseri erh etmesinden dolay
NoktacHoca,MsrdangelipRumeliyeyerletii
iin Arap Hoca ve Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemintorunuHz.Hseyinaleyhisselmsoyundan
geldii iin Seyyid lakaplaryla tannr. Muham
med NrlArab, stad ve mridi Hasan el
Kuveynnin
Artk sana btn ilimlerin yolu ald. Anado
luya git emriyle Anadoluya gnderilmi, bir sre
sonradakendiisteiyleRumeliyegemitir.
18391870 yllar onun Rumeli Naklii ve Me
lmilik arasnda bir tasavvuf sistemi kurmaya bala
d bir dnem olmutur. Muhammed Nr, stan
bula geldiinde Melmiyyei Bayrmiyye (Orta
Devre Melmleri) eyhi Abdlkadir Belhyi kendi
sine balamak ve Melmliin tek temsilcisi olmak
istemitir. Ancak Belhnin bunu kabul etmemesi
zerine bu isteine eriememitir. Muhammed
NrunerifEfendiveLatifeHanmolmakzereiki
ocuuolmutur.HalifesiveoluerifEfendininhi
ocuu olmad iin madd ve manev soyu Latife
Hanm ve damad Abdrrahim b. Ali ElMelm
(Fed)ileonlarnocuklarndandevametmitir.
Seyyid Muhammed Nrul Arab, kaleme ald
eserlerde nc devre Melmliinin grlerini
ortaya koymutur. Abdlbki Glpnarl (1931: 287
290) bu eserlerin elli be tane olduunu, bunlarn
otuz sekiz tanesinin Trke, on yedi tanesinin ise
10SaltZtiyye(Sura)veAklamas
azzEfendimizinerhini
7
esasalarakaklamaya
altk. Aklamada Seyyid Muhammed Nrun
kabul ettii metnin dier nshalardan biraz

Arapa olduunu belirtir. Muhammed Nrun bu
eserlerinde, Melmiyyei Nriyye olarak bilinen
nc devre Melmliinin tasavvuf dncesinin
zndeki vahdeti vcut anlay ve kendi temellen
dirdii tevhit anlay vardr. Melmeti Nriyyeyi
yaymak iin byk aba harcayan Muhammed Nr,
bu gayretini galibiyetle sonulandrm, Rumeli ve
Bat Anadolu gibi geni bir corafyaya yaylan Me
lmeti Nriyye iin skp, Manastr, Prizren,
Doyran, stip, Tikve, Kpr, Selnik, stanbul gibi
ehirlerde derghlar kurulmutur. Melmeti
Nriyyeningenibircorafalandavegenikitlele
re yaylmas iin halifeleriyle birlikte gayret gste
ren,birokhalifeyetitirenvebiroktalebeyehoca
lkedenMuhammedNr,1888ylndakendievinde
Hakkayrmtr.](AHN,Temmuz2009),s.89
7
Mecali'zzehra ala's salavatel kbra / Mu
hammedNurlArab(12281305H.)297.71283H.
OsmanErginYazmalarOE_Yz_000580/16
erhsalatessura /MuhammedNur elArab (.
1305 H.) 297.71305 H Osman Ergin Yazmalar
OE_Yz_000269/10
Mecali'zzehra ala'ssalvat elkbra / Muham
medNurelArab(12281305H.)1283H.Osman
ErginYazmalarOE_Yz_000702/19
elYakut elhamra alasaltessura / Muham
medNur elArab (12281305 H.) 297.7 Osman
ErginYazmalarOE_Yz_000992/03

SeyyidMuhammedNrlArab11
eksik olmasnn sebebini bilmiyoruz. Aklama
da biz onu kulland ksm esas kabul ederek
hareketedeceiz.Kelime veharfsayssevabn
artmasn sebep olduu iin melde mecmua
lardakiortakolabilecekekliesasalaraksaltn
zenginliinisalamakistedik.
Allah Telm, rzan iin yaptmz ilerden
dolayaffndiler,Raslllahsallallhaleyhive
selleminefaatiniarzuniyazederiz.

hramczde
smailHakkALTUNTA
Esenler/stanbul
2010






]
[

SALTIZTYYE
AIKLAMASI



Genellikleeriat,tarikatvehakikatehlisze
besmele hep ile balamtrlar. eyhimiz
Muhyiddin bnl Arab kaddesellh srrahul
azzdebunedenlesaltabesmeleylebalad.
Besmele tevhid makamlarnn en stn
olan Ehadiyyetl cem ve vahidiyyetl fark
8

8
Fark: Arapa, ayrt, bakalk alameti, ayrmak,
seilmek gibi manalar vardr. Tasavvuf olarak
"senden alnana cem, sana verilene fark" denir.
oklukta birlii, birlikte okluu, herhangi bir kar
lkl engelleme olmadan grmek demektir. Yine bir
tarife gre, beer hallere yaklama ve kulluu yeri
negetirmeasndankulunkesbine,farkdenir.Allah
tarafndanolanihsanveltuflarda,cem'dir.
Farkcem:Arapacem'inayrmveyaayrlmas.
Toplanmahalindenfarkhalinegei.ZatEhadiyyet
unlarnnortayaktmertebelerde,Bir'inzuhur
yoluyla oalmasdr. Bu, Bir'in, kendi suretleri ile
ortaya kan srf itibarlardr, yani zihn planda olan
birzuhur(ortayak)olaydr.
Ehadiyyetllcem:(Birvarbakayok)
Vahidiyyetlfark:(Birliktedierleridevar)
Hazreti Ehadiyyet: Arapa, Ehadiyyet (birlik)'in
hazr oluu demektir. Allah Tel'nn srf kendinden
ibaret zt. Burada, sfatlar ve isimler, sz konusu
deildir, buna la te'ayyn (belirsizlik) mertebesi
18SaltZtiyye(Sura)veAklamas
mertebesidir.AllahTelbuyurduki;


De ki: ster Allah deyin, ister Rahman de
yin, hangisini derseniz deyin, en gzel isimler
O'nundur.
9

Yani mutlak ulhiyet ztn ismi Allah,

rahmiyetin kendisi olan Rahman veya dier
ztnmertebeleregreaikrolangzelisimle
riyleAllahTelyarn(duaedin)demektir.
Zt btn mertebelerde belirdii iin Al
lah Tel hangisini derseniz deyin en gzel
isimler O'nundur dedi. Bu ise ztn birliine
isimlerin farkyla ve sonra cem (btn) ile bak
maktr,diyebiliriz.
Bu hal Allah Telnn isimleri illlah, fillh,
billh,maallhveanillah
10
tevhidmertebele
rinde ve getikten sonra daim zikirle tecellii
efl, tecellii sfat, tecellii ztta seyr edii ve
dahasonracemdenvcudlcemeykseliidir.
Bahsettiimiz durum Ehadiyyetl cem ve fark
(ini)tir.

denir.
Hazreti Vhidiyyet: Arapa, Vahidiyyet'in hazr
oluu demektir. Hazreti Ehadiyyetin ortaya kt
mertebeolup,HazretiEhadiyyettensonragelir.
9
sr,110
10
AllahTelya,AllahTelda,AllahTelyla(Sfat
Esma),AllahTelolarak(Zat),AllahTeldan
SeyyidMuhammedNrlArab19
Bu ykselme ve (ini) seyri ancak mridi
kmilileolur.
Muhyiddin bnl Arab kaddesellh
srrahulazzvecihte(sr,110ayetindeki
durumaistinaden)besmeleyisyledi.
Allah Tel gerei syler ve doru yola hi
dayeteder.
11

Ey Allah Telm ztnn grn, hali
ve her eyiyle tlsml
12
olan Muhammed
sallallh aleyhi ve selleme salt klman
diliyoruz.
13

Ey Allah Telm dnya ve ahirette hakikati

idrakedilmeyenkiiyesaltdemektir.

Kullarna kar efkatli olan Allah size

11
(Ahkf,30)
(Ahzab,4)
12
Tlsm:ifre
nsann srr, Allah Telnn srrnn zahir yn,
AllahTelnnsrr,insannbatnnsrrdr.Busrrn
ekmeliiseRaslllahsallallhaleyhivesellemdir.
13
Arapa metinlerin altndaki mealler ek olarak
yaplmtr.erhinMetnindeyoktur.
20SaltZtiyye(Sura)veAklamas
kendindenkorkmanzemreder.
14

Gzler O'nu gremez; hlbuki O, gzleri
grr. O, eyay pekiyi bilen, her eyden ha
berdarolandr.
15

Allah Tel buyurdu ki: beni kat'iyyen g
remezsin
16

Yani, Ancak yksek izzet olan rubbiyetle,

Allah Telnn zt grebilirsin, demektir. Bu
nedenleyksekveulvztndnyaveahirette
izzet perdesi ile grmek mmkn olur. Bu per
de rububiyyettir. Onun zt kemal sfatlar ile
geldiinden, Rubbiyyet tam olarak Raslllah
sallallhaleyhivesellemdezuhuretmitir.
Raslllahsallallhaleyhivesellembuyur
duki;

"BenigrenHakk'grmtr".
17


14
limrn,30
15
Enm,103
16
raf,143
17
Buhr'de gelen bu hadiste: "Ryada beni gren
hakk(gerei)grmtr."
Buhari,Tabir,10;Mslim,Rya,11;bniHanbel,
III/55; V/356; Heysem, Mecmauz zevid, VII/181;
Tebriz, Miktlmesbih, 461; Beyhak, Delil'n
nbvve,VII/45; Tirmiz, email, 210. Nevev bu
SeyyidMuhammedNrlArab21
Hakikatte ikinci bir eyin Onun
fazileti ve kavutuu makama ebed kavumas
mmkn olmayan ulviyetli kiidir, demektir.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin ulviyeti
dier yaratklarn makamna ulaamamalar ve
izzetleperdelenmesindendir.
blis zzete yemin ederken Onun izzetini
grmedi. zzet Raslllah sallallh aleyhi ve

hadisi:
"Kii Allah Resuln gerek bilinen sfat zere
gereksebundanbakabirsfattagrsngerekten
kendisini grmtr diye tefsir eder. " Nitekim
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem Efendimiz
Hazretleri "Beni gren Hakk' grr" buyurdu. Zr
resullerin her biri insn kmildir. Ve insn kmil
'Allah' ismi cmi'inin mazhardr. Ve Allah ismi,
btn esmi ilhiyyeyi cami' olunca insn kmil
dahi cem'i esmi ilhiyyenin mazhar der. te
AllahTeldemikendisuretindeyaratthadsi
erifindebeynbuyurulan'dem'denmurd,insn
kmildir. Zr cem'iyyeti esmaya mazhariyetinden
dolay Hakk'n suretidir ve Hak onun hviyyetidir.
Tevhiddekudret,
Benimhalkmabenimsfatmlak,senigren
beni grr ve seni kasd eden beni kasd eder; ve
senisevenbenisever,
hadsi kudssine muhtab olan insn kmile
mahsstur."
(Bkz. A.A.Konuk, FssulHikem Tercme ve
erhi,IV/37,193).
22SaltZtiyye(Sura)veAklamas
selleminmakamidi.blisdediki;
blis: senin izzet
ve erefine andolsun ki, onlarn tmn azd
racamdedi.
18

zzetgzlerdenperdelendiiiin,blisdem
aleyhisselmasecdeetmedi.
Buradaki mana Ey Allah Telm hakikati
senin ztn olan ve meydana k da sfatla
rn, fiillerin ve isimlerinin tlsm olan Mu
hammedesaltveselamolsundemektir.

Ey Allah Telm cmert, ihsan ok,
bereketli vb. okyanus olan yamur(un) Mu-
hammed sallallh aleyhi ve selleme salt
klman diliyoruz.
: Evvel, hir, Zhir ve btnda olduu
halde grnmedii gibi gizlide de kalmayan
yamurdur.
19

:Btnmertebeleritoplayan
okyanustur.
Allah Tel Onlar gr

18
Sd,82
19
: Yamur damlas (Burada yamur olarak
kabuletmekdahauygundur.)
SeyyidMuhammedNrlArab23
mediklerine inanrlar
20
ayetiyle vd. Yine
AllahTelimanlarnaehdetetti.


AllahTel,kendisindenbakabirilhbu
lunmadna adletle kim olarak ehdet
etmitir. Melekler de, ilim sahipleri de
(ehdette bulunmulardr). O hakmden ba
kaaslabirilhyoktur.
21

Buradaki mana; Ey Allah Telm hakikati

ve yaratl btn mertebeleri kapsayan
(rahmet) yamurun Muhammedin ztna
saltveselamolsun
(Yani) her ey olan (camii kll) Allah Te
ly sret ve hakikat ile toplayan Raslllah
sallallh aleyhi ve sellem olunca, Yamur
szle anlatlmas mmkn olmayan iaretlerin
bittiieydemektir.
Kelm ehadet leminden olduundan, ha
kikat ehli Ehadiyyetl cem i birde baka birin
olmad bu makam ( ) Raslllah

20
limrn,3
21
limrn,18
Allah, adaleti ayakta tutarak (delilleriyle) u
hususuaklamtrki,kendisindenbakailhyok
tur.Meleklerveilimsahipleride(bunuikraretmi
lerdir. Evet) mutlak g ve hikmet sahibi Allah'tan
bakailhyoktur.
24SaltZtiyye(Sura)veAklamas
sallallh aleyhi ve selleme mahsus olduunu
belirtmektedir.
mer b. Farid
22
kaddesellh srrahul azz
beyittedediki;

limlerinbirliiulvolduundanmraa
cnnbirlikkknsnflaraayrma.
Bahsedilen ilimlerin birlii cem, hazretl

22
mer bin Farid: (H.576632) (M. 11801234)
Kahire'de dodu ve orada Hakka yrd. Mtefek
kir ve mutasavvf olup byk airlerdendir. Divan
vardr.
Her gzelin gzellii kendisi iin onun cema
linden dn verilmitir, hatta o btn gzellikle
rinkaynadr.(Abduheiml,DirstfTrhil
Felsefetil'Arabiyyeti'lslamiyye, Beyrut, 1979. s.
561)
"Sevgiliyi anarak bir arap itik ki arap yara
tlmadan onunla sarho olduk." (Divan, Beyrut,
1879,s.70)
adalarmn nasibi benim artklarmdr.
Benden ncekilerin fazileti varsa, benim yanmda
zatenfaziletindeeriyoktur.(Divan,s.70)
"Kendisine bakana her defasnda baka trl
tecellietti.
Ve onu her grdmde deiik buldum. Onu
khLubneisminde,khBusaynaisimlivekhAzze
isimlibirayrayrgrrm.

SeyyidMuhammedNrlArab25
cem ve ceml cem ve Raslllah sallallh
aleyhi ve selleme mahsus olan ehadiyyetl
cemdir.
sz Ey Allah Telm
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin c
mert, ihsan ok, bereketli vb. okyanus olan
yamurun Muhammedin ztna salt ve se
lamolsun.demektir.

Ey Allah Telm srrn ve kendi srla-

rn hakikatiyle gizleyen
23
Muhammed
sallallh aleyhi ve selleme salt klman
diliyoruz.
24

Ey Allah Telm ilh ve mnev lemin

gzellii Muhammed sallallh aleyhi ve
sellemesaltklmandiliyoruz.

23
Ketm: Saklamak. Gizlemek. Sr tutmak. Syleme
mek
24
Bu ksma Seyyid Muhammed Nr kaddesellh
srrahulazzerhyapmamtr.
26SaltZtiyye(Sura)veAklamas
lemler Lhut lemi
25
, sfatlar lemi ve
isimlerlemidiyeeayrlr.
Zt,ilhhakikattir.
Bu lem idrk edebilir mi veya edilemez mi
diyesorarsan,birksminsanlardedilerkilhut
lemidnyavehiretteidrakedilebilir.
Bazlar hirette idrk edilebilir. Bazlar da
dnyaveahiretteidrkedilemezdediler.tibar
edilen bu son szdr. nk ryet (grmek)
idrkn zerine muvaffak olamaz. Zt gr
ilimleidrakedilemez.
26
AllahTelbuyurduki;

O, insanlarn geleceklerini de gemilerini
debilir.Onlarnilmiisebunukapsayamaz.
27

Sfatlar nispet itibaryla bilinir fakat grl

mez.
Fiilleriseeserlerivetesirleriilebilinir.
Busebeplelhhazretlerbetir.
28

HazretiZtlemi(Gayblemi)
HazretiLhutlemi(simlervesfatlar)
HazretiCebert(Hakikatler)
Hazretimisllemi
HazretiNsutlemi(Cisimlerlemi)
29

25
Lhut:lhlem.Ulhiyetlemi.Ruhan,manev
lem
26
Grdnifadeedemez.
27
Th,110
28
Hazret:HazrolmayifadeedenArapabirkelime.
29
Snflamalardadeiikliklerolabilmektedir.
SeyyidMuhammedNrlArab27
ilhsuretleringzelliidir.
Buradakimana:EyAllahTelmisimlerin,
sfatlarn zuhur ettii ve btn gzelliklerin
topland Muhammed sallallh aleyhi ve
sellemesaltklmandiliyoruz.

Ey Allah Telm cisimler leminin Sa-

na kavuma sebebi olan Muhammed
sallallh aleyhi ve selleme salt klman
diliyoruz.
ruhlarn zuhur yeri olan cisimler le
midir.
ehdet leminden ceml cem
makamna ulamak demektir. Ceml cem tam
mahede makamdr. Raslllah sallallh
aleyhi ve sellemin uhudu ise cmil cem de
dir.
30
Bu makam cell ve ceml arasnda her

30
Makamattevhidtr.
Tevhidiefalvetevhidisfatvetevhidizattr.Ehli
kemal, bu meratibi tevhide birok isimler koymu
lardr.
Vemakamatittihatdahidrttr.
Cem, hazretl cem, ceml cem ve ahadiyetl
cemdir.
28SaltZtiyye(Sura)veAklamas
eyin maddesini topladndan btn cem ma
kamlarkapsar.
Raslllahsallallhaleyhiveselleminyara
tlstnvebyk
31
olduuiinOnunyara
tl ve ahlak iin Kurndr denildi.
32
Allah

Bu mkmata dahi ehli kemal ok isimler tayin
eylemilerdir.
TevhidMertebeleriefalvesfatvezat,Mertib
ivelayettir.
Cem,MertebeiSddkndir.
Hazretlcem,MertebeiMukarrebindir.
CemmlcemMertebeinbvvettir.
S. Muhammed Nr, Risalei Salihiyye (Vasiyetna
me)
31
"Hakkaten sen byk bir ahlk zeresin" (Ka
lem,4)

32
Aye radiyallh anhaya Raslllah sallallh
aleyhiveselleminahlkndansoruldu,dediki
OnunahlakKurnKerimdi
(Ebu Dvd, Snen, etTatavvu 26, nu: 1342, c.
2,s.8788.)
Yani: Onun edepleriyle edepleniyor, ahlakyla
ahlaklanyordu. Kurn Kerimin methettii onun
rzasnda, Kurn Kerimin knad, onun kzgnl
ndayd.BirrivayettedeAyeradiyallhanhadedi
ki:
Onun ahlak Kurn Kerimdi, onun rzas iin
razolur,onunkzgnliinkzard.
Raslllahsallallhaleyhivesellembuyurduki;
gzelahlktamamlamakiingnderildim
SeyyidMuhammedNrlArab29
Tel Raslllah sallallh aleyhi ve sellem
hakknda
O, size ok dkn, m
minlere kar ok efkatlidir, merhametlidir.
33
buyurdu.
Bu ayetin iaretiyle Raslllah sallallh
aleyhivesellemcemltecellisininkarlolan
Bast
34
ilesaleyhisselmastngeldi.Kavmi
srailoullargibiOnuesiredipboynunazincir
lerprangalargeirmediler.
35
Kavmiitaatetmedi
diye ikinci kat ge de ykselmedi. Peinden
gelen rahipler ve ksssn de ruhbaniyet bidati

(mam Mlik, Muvatta, Kitabu HusnilHuluk (8)
C.2,s.904;AhmedbnHanbel,Msned,c.2,s.38.)
33
Tevbe,128
34
Bast:Genilemek,amak,yaymak.AllahTelnn
ceml tecellisiyle kalbin skn ve huzur iinde fe
rahlamas.
35
Onlar ki yanlarndaki Tevrat ve ncil'de yazl
bulacaklar eliye, o okuyup yazma bilmeyen pey
gambereuyarlar.O,onlaraiyilikemrederveonlar
ktlkten alkoyar, temiz, ho eyleri kendileri
iin helal, murdar eyleri zerlerine haram klar,
srtlarndan ar yklerini, zerlerindeki balar ve
zincirleri indirir atar. te o zaman ona iman eden,
onatamsayggsteren,onayardmcolanveonun
peygamberlii ile birlikte indirilen nuru izleyen
kimseler; ite o asl maksada ulaan kurtulmular,
onlardr.(raf,157)
30SaltZtiyye(Sura)veAklamas
kardlar.
36

Sonra bunlarn izinden ardarda

rasllerimizignderdik.Meryemolusa'yda
arkalarndangnderdik,onancil'iverdik;ona
uyanlarn kalplerine efkat ve merhamet ver
mitik. Uydurduklar ruhbanla gelince, onu
biz yazmadk. Fakat kendileri Allah rzasn
kazanmak iin yaptlar. Ama buna da gerei
gibiuymadlar.Bizdeonlardanimanedenlere
mkfatlarn verdik. lerinden ou da yol

36
Ruhbanlk, arapa "rahibe" fiilinden gelmitir.
rahbe kelimesinin anlam korkmaktr. Kurn
Kerimde olumlu anlamlarda kullanlmtr.
terehheb fiili ise Allah Telya en mkemmel
ekilde kulluk etmek anlamna gelir ve ruhbanlk
yapmak anlamnda kullanlr. rahib korkan de
mektir ve oulu ruhbandr. tebettl bazen
ruhbanlk anlamnda kullanlmtr. "burhn kt"
isimli farsa szle gre ruhban kelimesinin kk
farsadr ve ruh ile bn kelimelerinden oluur. Ruh
'zhd', bn 'sahip' anlamnda olmak zere ruhban
zhiddemektir.
Kurn Kerimde geen ksssn (tekili kuss,
ksss) kelimesi hristiyanlarn nde gelen limleri
eklinde tanmlanr. Kei ad da verilen bu zmre
sebebiyle Hristiyanlarn mslmanlara daha yakn
olduu belirtilir. Allah Tel, Kurn Kerimde hal
knmallarnhakszyereyiyenahbrknamtrki
ahbr hristiyan ve yahudilerin papaz ve hahamlar
naverilenisimdir.
SeyyidMuhammedNrlArab31
dankmlardr.
37

Raslllah sallallh aleyhi ve sellem Musa,

Nuh ve dier nebiler aleyhimssselm de
Kabz
38
vecellilestnoldu.Onlarkavimlerine
skntlardan dolay sert, kat, oldular.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem ise kav
minesertvekatolmad.
Raslllah sallallh aleyhi
vesellem
"Ben,msmahakr hanf dini (el
Hanfiyye esSemha) ile gnderildim"
39
buyur
duugibiinsanlardoruvehanifdineulatran
oldu.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin s
tnl Allah Telnn muvafk grmesi ile
dem su ile amur arasnda iken ben nebi
idim
40
buyurmasndandr.


37
Hadid,27
Bu konuda baz hadisler yledir: ben ruhban
lkla emrolunmadm., ruhbanlk bize farz kln
mad.,islamdaruhbanlkyoktur.
38
Kabz:Tutmak.Elealmak.Kavramak.Almak.Tahsil
etmek.Teslimalmak.*Ameldezorlukekmek.
39
bn Hanbel,V266. Ayrca bkz. Buhr,mn29;
Tirmiz,Menkb32,64;bnHanbelIII,442
40
Buhri,Edeb,119;Ahmetb.Hanbel,IV,406;
Mslim, Fezailussahabe, 28; Aliyul Kari, 272.
273;Acln.II/187
32SaltZtiyye(Sura)veAklamas


Ey Allah Telm hakikatinle grnd-
n Muhammed sallallh aleyhi ve selleme
salt klman diliyoruz.

Raslllah sallallh aleyhi ve sellem tam

mazhariyetle Allah Telnn grnd yerdir.
Raslllahsallallhaleyhivesellemin
"BenigrenHakk'grmtr"
41
buyurma
s beeri ynnden grnme olmayp hakikat
cihetindendir.AllahTelbuyurduki;

De ki: Ben, yalnzca sizin gibi bir beerim.
(u var ki) bana, lh'nzn, sadece bir lh
olduu vahyolunuyor. Artk her kim Rabbine
kavumay umuyorsa, iyi i yapsn ve Rabbine
ibadettehibireyiortakkomasn.
42

MuhakkakkibeerhibirzamanAllahTel

41
Buhari,Tabir, 10; Mslim, Rya, 11; bni Hanbel,
III/55; V/356; Heysem,Mecmauz zevid, VII/181;
Tebriz, Miktlmesbih, 461; Beyhak, Delil'n
nbvve,VII/45;Tirmiz,email,210.
42
Kehf,110
SeyyidMuhammedNrlArab33
olamaz. Ancak Allah Telnn isimlerine ayna
olabilirveyahakikattekivarlHakktanbakas
olamaz denilebilir. nk mahlkat yaratlta
AllahTelnnkendisiolmaypeserleridir.
Allah Tel Kurn Kerimde brahim
aleyhisselmn bu anlay durumunu u ekilde
aklyor.

-
-

Geceninkaranlonukaplayncabiryldz
grd, Rabbim budur, dedi. Yldz batnca,
batanlarsevmem,dedi.
Ay' doarken grnce, Rabbim budur, de
di.Odabatnca,Rabbimbanadoruyolugs
termezseelbetteyoldansapantopluluklardan
olurum,dedi.
Gnei doarken grnce de, Rabbim bu
dur, zira bu daha byk, dedi. O da batnca,
dedi ki: Ey kavmim! Ben sizin (Allah'a) ortak
kotuunuzeylerdenuzam.
43

brahim aleyhisselmda istek ve heves galip

43
Enm,7678
34SaltZtiyye(Sura)veAklamas
olunca Allah Telnn her ey de zuhurunu
kayyumiyyet
44
ynyle bilmek istedi. Rabbim
budur derken Allah Telnn tecellisini suret
lerde parlayan nurdan baka bir ey olamaz
diyednyordu.
brahim aleyhisselm Nr smini yldzda,
aydavegnetetecellicihetindengrdiin
Rabbim budur demekte idi. Hakikat ynn
den ise taayyn, zuhur ve suret ynnden ol
mad iin Yldz ba
tnca,batanlarsevmemile
Bu ekilde ben onlara
Rabb diyemem demek istedi. nk noksan
sfat rubbiyyette
45
iin sylenilemez. Aslnda
burada brahim aleyhisselm noksan sfatlarn
rubbiyyetteolamayacavenispetedilemeye
ceigsterdi.Bununyanndadahakkylakulluk
etmeninnaslolacanzahirengstermekiste
di.

46

44
Kayyumiyet: Allah Tel'nn ezel ve ebed oluu,
dimmevcudiyeti,bkilii.
45
Rububiyyeti Mutlaka: Her eyi kaplayan ve ida
resialtnaalmolanAllahTel'nnrububiyyeti.
46
Baz nshalarda bu
ekildegemektedir.
SeyyidMuhammedNrlArab35
Ey Allah Telm ezelde baklarn hep-
sini ynelttiin Muhammed sallallh aleyhi
ve selleme salt klman diliyoruz.
veya olaraktaokunabilir. Cmi
(btnhepsi)demektir.
Baklarnyneldiiinsan
AllahTelnnkendisi.
Allah Tel, Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemdenazarlarnntmnzt,sfatvefiiller
olarak zuhur ettirmitir. nk Raslllah
sallallhaleyhivesellembtnyaratlmlarn
asl zuhur yeridir. Zahir olan eyalarn ve zatla
rn

hakikatidir.
Buradansanbeerolarakdnrsekin
sanlardanbirisimanasndadr.
nsan ezel ise Allah Telnn ilmi ezeli
sindeki,demektir.
Suretl nsanil Ezel ise halk lemindeki
insanda olacak btn madd suretleri toplayan
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemdir demek
olur.
Ey Allah Telm Raslllah sallallh aley
hi ve sellemin makam ve derecesi hrmetine

Ey Allah Telm ezelde insann asl ve
kendisi olan Muhammed sallallh aleyhi ve
selleme salt klman diliyoruz.


36SaltZtiyye(Sura)veAklamas
bizerahmetklmandiliyoruz.
Muhyiddin bnl Arab bu kelamdan sonra
buyurduki;

Hakkn varlklar fazilet zere Halk lemin
de ve eyada ortaya karnda (en faziletli
Raslllahsallallhaleyhivesellemdir.)
Faziletzereyaratmak,demektir.
Hakktr. Yani Yaratl faziletlerin
de hakikatinin btn olarak zuhur ettii
Raslllahsallallhaleyhivesellemdir.nk
oyaratlnasldr.

Ey Allah Telm insanlardaki faziletleri
onunla belirlediin Muhammed sallallh
aleyhi ve selleme salt klman diliyoruz.
47



Ey Allah Telm kavumadaki yaknl
Kbe kavseyn olan Muhammed sallallh
aleyhi ve selleme salt klman diliyoruz.

47
SeyyidMuhammedNrulArabaklamasndabu
buksmyoktur.
SeyyidMuhammedNrlArab37
Kbe kavseyn
48
e iaret edilmektedir.
Yani ki kavs Raslllah sallallh aleyhi ve
selleminvcuddairesineiniiveebeddairesine
k;
Mebde ve maad (Balang ve dnlecek
yer) kavsi ismi altnda btn isimleri iine al
mas;
Evvel ve ahir de byledir. Yine Zhir ismi
nzl(ini)batnuruc(ykselme)kavsidir.
KbekavseynmakamAllahTelnndr.
Ehadiyyetl cem makam ise Makam
Muhammedolaraktabiredilir.
49


48
Kbe Kavseyn: Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemin Mrac gecesinde bilmediimiz bir ekilde
Allah Telya yaknlndan kinye olan bir tbir.
KurnKerimdemelenbuyrulduki:
O (Muhammed sallallh aleyhi ve sellem)
Rabbine Kbe Kavseyn veya daha yakn oldu.
(Necm,9)
Ehli snnet limleri buyurdu ki: Mrc, ruh ve
cesed birlikte olarak Mekkei Mkerremeden Ku
dse ve oradan yedi kat ge, sonra Sidre denilen
yere ve Sidreden Kbe Kavseyn makmna uyank
olarak, gece bir anda gtrlm ve getirilmitir.
Bunuyapan,AllahTeldrveancakOyapabilir.
KbeKavseyntahtnnSultnsen,benbirhi
im, Misafirinim dememi saygszlk sayarm.
(MevlnHlidiBadd)
49
Yetimin malna yaklamayn

(Enam, 152) aye

tinintefsirindebukonumeczenifadeedilmektedir.
38SaltZtiyye(Sura)veAklamas
diyebahsedilendebudur.

Hakk yolarnda ( Kbe kavseyne kavu
mak Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemindir.)
50

Ey Allah Telm senin grndn
Muhammed sallallh aleyhi ve selleme (bu
saydklarm nedeniyle) salt klman diliyo-
ruz.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem Allah
Telnnmazhariyetidir.


Raslllah sallallh aleyhi ve sellem
mazhar klldr. Yani Allah Tel onda tam
olarakzuhuretmitir.

EyAllahTelmseninzuhurunOndanve
yineOnadr.

50
SeyyidMuhammedNrulArabaklamasndabu
buksmyoktur.
SeyyidMuhammedNrlArab39

Ey Allah Telm, Raslllah sallallh
aleyhi ve sellem rahmete kavumu olduu
gibi dier eyler Onunla Senin rahmetine ka
vutular.

Ey Allah Telm! Raslllah sallallh

aleyhi ve selleme fark halinde tarifi mmkn
olmayacak kadar oka selam
51
klman da
diliyoruz.

HamdvekrlemlerinRabbiolanAllah
Telyadr.
52

51
Fark lemi beeriyet ile ilgili olduu iin selam
kelimesidnyayaiareteder.
52
Aklamalarda hata ve kusurlar ahsma aittir.
Tercmeninbittiitarih08.06.2010