Denizde Güvenlik - Kaptan Yusuf Sertkaya

Page 1 of 270 PDF By MKP
Denizde Gvenlik

Kaptan Yusuf Sertkaya

IMO MODEL KURS 1.23

CAN KURTARMA ARALARININ KFAYETL KULLANILMASI

IMO MODEL KURS 1.19

DENZDE CANLI KALABLME

IMO MODEL KURS 1.20

GEMDE YANGINLA MCADELE

IMO MODEL KURS 1.14

GEMDE LK YARDIM

IMO MODEL KURS 1.21

PERSONEL EMNYET ve SOSYAL SORUMLULUK

NDEKLER

Genel Gvenlik Bilgileri

DENZDE GVENLK LKELER 2
A- Eitim ve Talimlerin nemi, Acil Durumlara Hazr Olma 2
B- Role Cetveli 3
C- Alarm Verildiinde Yaplacaklar 4
D- Gemideki Bakm Tutum Talimatlar 4
A- Acil Durumlar 5
a- atma 5
b- Yangn 5
c- Oturma 5
d- Su alma 6
e- Denize adam dmesi 6
B- Acil Durum iaretleri 6
C- Genel Acil Durum Alarm Sistemi 7

IMO MODEL KURS 1.23
Can Kurtarma Aralarnn Kifayetli Kullanlmas

KSEL CAN KURTARMA ARALARI VE KULLANILMALARI 10
A- Can Simidi 10
B- Can Yelei 10
C- Dalma Giysisi 11
D- Is Koruyucu Tulum 12

UMUMI CAN KURTARMA ARALARINI DENZE INDIRME DONANIMLARI 12
A- Kzakl Matafora 13
B- Palangal Matafora 14
C- Tek Kollu Matafora 14
D- Serbest Dmeli Donanm 16
1- Vin Motoru 16

2- Kancalar 17
a- Matafora Kancas 17
b- Kapal Can Filikasnn Brakma Kancalar 18

YRTME ARALARI 19
A- Krek 19
B- Yelken 20
C- Motor 20
1- Ak filika motoru 20
2- Mekanik evirmeli Pervane Donanm 21

CAN KURTARMA ARALARININ DENIZE NDRILMELER 21
A- Can Kurtarma Aralarn Hazrlama 21
Can Sallarn Denize Indirme 22
1- Otomatik imeli Can Sal 22
Hidrostatik Kilit 23
2- Mataforal Can Sal 25
B- Can Filikalarn Denize Indirme 27
1- Mataforal Can Filikasnn Denize ndirilmesi 27
2- Tam Kapal Can Filikasnn Denize ndirilmesi 28
3- Tam Kapal Can Filikasnn Yerine Alnmas 31
4- Filikay tekrar Kullanma Hazr Tutma 32
C- Serbest Dmeli Filikann Denize ndirilmesi 32
D- Kurtarma Botlar 33
Kurtarma Botunun Tekrar Gemiye Aln 34
Tehlike aretleri
El Maytab 36
Kullanlmas 36
Paratl aret Fiei 37
Yzer Duman Kandili 38
Gne aynas 38


IMO MODEL KURS 1.19
Denizde Canl Kalabilme
DENZDE CANLI KALABILME 42
A- Geminin Terk Edilmesi stendiinde Yaplacaklar 42
B- Suda nasl hareket edilir ? 43
C- Ters Dnm Can Saln Dzeltme 44
D- Denize Adam Dmesi 45
1- Williamson Dn 45
2- Eliptik Dn 46
3- Scharnow Dn 46

DENZDE CAN KURTARMA ARALARININ KULLANILMALARI 46
A- Can Kurtarma Aralarna Binme Yntemeri 46
1- Can Filikas 47
a- Can filikasna gemide binme 47
b- Gemiden inerek bilme 47
c- Sudan Filikaya kma 47
2- Can Sal 47
a- Can salna gemide binme 48
b- Gemiden inerek Binme 48
c- Sudan Can Salna kma 49
B- Gemiden Uzaklama 50
C- Gemiden Uzaklatktan Sonra Yaplacaklar 50
1- ilk Olarak Yaplacaklar 50
2- kinci Olarak Yaplacaklar 52
3- nc Olarak Yaplacaklar 53
D- Can Kurtarma Aracnda Yaplacaklar 54
Souktan korunma 55
Scaktan korunma 55
Gzclk 55
Su ve yiyecein kullanlmas 55
Su 55
Yiyecek 56
mit 56
Canl kalma almasn dzenlemek 56

Kurtarma yardm gelmesi halinde dikkat edilecekler 56

E- Gemiyi Terkten Sonra Yarallarla ilgilenme 57
a- uur Kayb 57
b- Boulma 57
c- Kanama 57
d- Yanma 58
e- Susuzluk ve Scakln Etkisi 58
t- Donma (Hipotermi) 58
g- Scak apmas (Hipertermi) 59

CAN KURTARMA ARACINDA BULUNAN TEHZATIN KULLANILMASI 59
A- Koruyucu rtler 59
B- lk yardm kutusu 60
C- Deniz demiri 60
D- Yangn sndrcler 61
E- Filika telsizi 61
Filika telsizi ile tehlike muhaberesi 62
F- EPIRB - Acil Mevki Verme Telsiz arnandras 63
G- SART - Arama Kurtarma Yanstcs 64
H- Radar Reflektr 65

CAN KURTARMA ARACININ DARES 65
A- Denizli havalarda can kurtarma aracn kullanma 65
B- Motorlu Can Filikas le Can Sallarn ekmek, Kazazedeleri Denizden Kurtarma 66
1- Can saln ekme 66
2- Denizdeki Kazazedeleri kurtarma 66
C- Karaya kma 67
E- Kazazedeyi Bekleyen Tehlikeler 68
F- Helikopterle Kurtarma Harekat 69
Helikopterle iaretleme 69
n hazrlk 70
Helikoptere alnma 71
Helikopterin vinciyle yukar doru ekilme; 72

I.M.O. Model Kurs 1.20
Gemide Yangnla Mcadele
Giri .74
BLM 1- GVENLK LKELER 74
A- Yangn Kaynaklar 74
1- Yaam yerlerinde 74
2- Makine dairesinde 75
3- Kuzinelerde 75
4- Gvertede 75
5- Telsiz daireleri 75
6- Ak dairesi 75
7- Statik elektrik 75
8- Tamir ileri 76
B- Eitim ve Talimler 76

BLM 2 YANGIN TEORS 77
A- Yangn geni 77
B- Yangnn Yaylmas 78
C- Yangnn Gelimesi 78
D- Yangnlarn Snflandrlmas ve Uygun Sndrme Tehizatlar 78

BLM 3 YANGINLA MCADELE 79
A- Yangn nleme lkeleri 79
B- Geminin Tantlmas 80
C- Gvenlik almalar 80

BLM 4- Yangnn Saptanmas 80
A- Alev ve Duman ihbar cihazlar 80
B- Otomatik Yangn Alarm 81

BLM 5 Sabit Yangn Sndrme Sistemleri 81
A- Genel Bilgiler 81
B- Ate Boma Sistemleri 82
1- Karbondioksitli Yangn Sndrc 82

2- Kpkl Yangn Sndrc 83
C- Yangn nleme Sistemleri 85
1- Hidrokarbon, Toz ve Halon Gaz 85
2- l Gaz Sistemi (nert gaz) 85
D- Yangn Soutma Sistemleri 85
1- Deniz Suyu Devresi 85
2- Su Pskrtme Sistemleri 85
E- Acil Yangn Pompas 86
F- Kimyasal Toz Uygulamas 86

BLM 6 YANGIN SNDRME DONANIMLARI 86
A Yangn Hortumlar ve Tehizatlar 86
B- Seyyar Yangn Sndrcler 87
Seyyar Sndrclerin Yaplar 87
C tfaiyeci Donanmlar 90
tfaiyeci Elbisesi 90
D- Solunum Cihaz 91
1- Hava Tp 91
2- Basn Drc VaIf 92
3- Maske 92
4- Alak Basn Uyar Dd 92
E- Uluslararas Sahil Balants 93

BLM 7 GEMIDE YANGIN SNDRME ORGANIZASYONU 93
Kumanda 94
Kumanda lkeleri 94
Haberleme 94
Gemi Dengesinin Korunmas 95
Sndrme bittikten Sonra Gzlem 95
Limanlarda Gemi Yangn 95

IMO MODEL KURS 1.14
Gemide Ilk Yardm 97
ncelikler 98
Gemide ilk yardmnn genel ilkeleri 98
Bilinci kapal kazazedeler 100
Solunum 100
Kalp 100
Solumuyor ve kalp durmu 101
Solumuyor ancak kalp durmam 101
Temel Yaam Destei: Yapay solunum ve kapal kalp masaj 103
Havayolu (Basamak A) 103
Solunum (BASAMAK B) 105
Azdan-aza solunum 105
Azdan Buruna Yapay Solunum 106
Yapay solunuma alternatif yntem (Silver Yntemi) 106
Kalp masaj (Basamak C) 107
Kalp masal teknii 108
Kalp masajnn etkisini anlama: gzbebekleri ve nabz 109
Yapay solunum ve kalp masaj uygularken hatrda tutulmas gereken hususlar 110
Kalp masajn sona erdirme 110
iddetli kanama 111
Kontrol 111
Dorudan basn 111
Ykseltme 112
Bask noktalar 113
Turnike (Tourniguet) (Boucu Sarg) 113
ok 114
Tedavi 115
Tutumu giysiler 115
Elektrik yanklar ve elektrik arpmas 116
Kimyasal yanklar 116
Krklar 116
Genel Tedavi 117
Kanama 117
Ar 118

Hareketsiz hale getirme 118
Kan dolam 119
Vucudun belli blgelerinde oluan krklar 120
Kafatas 120
st ene 120
Alt ene 120
Kprck kemii, krek kemii ve omuz 123
Kol kemii (humerus) ve dirsek 123
Dirsek kemii (radius ve ulna ve nkol) 124
El bilei ve el 126
Parmak 126
Omurga 127
Boyun 129
Gs 130
Leen kemikleri (Pelvis) 131
Kaladan Dize 132
Diz 133
Alt bacak (kaval ve kalm kemii) 133
ki bacak 135
Ayak bilei ve ayak 136
kklar 136
lk yardm 137
Ba travmas 137
Patlama sonucu yaralanmalar 138
Akcierler 139
Ba 139
Karn 139
kanama 139
Dudak yanak ve dil kanamalar 141
Kulak geidinden gelen kan 142
Tkanma 142
Asfeksi (Asphyxia) 143
lk yardm 143
Aslar 143

lk yardm . 143
Standart sarg 144
Kazazedenin nakli 144
Tama 145
Neil-Robertson sedyesi (ek. 56) 149
lk yardm antalar veya kutular 154
Acil Tb iin gerekli giysiler 154
Oksijen terapi 154
Kaza yerinden kurtarlrken 154
Gemi Eczanesi 155
A. Gemi eczanelerinin tertibi, yeterlilii ve gncellii iin dikkat edilecek hususlar 155
B. lk yardm dolabnda bulunmas gereken ilk yardm malzemesi 156
C. la verimesi ve ilk yardm hususlarnn kaytlar 157

IMO Model Kurs 1.21

Personel Emniyeti ve Sosyal Sorumluluk
Blm 1 162
nsan likilerinin Genel Grnm 162

Blm 2 164
Gemi Topluluunda nsan likileri 164

Blm 3 166
letiim 166

Blm 4 169
Sosyal ve evresi 169

Blm 5 172
Eitim 172

NSZ

amzda yaplan en nemli yatrm, insana yaplan yatrmdr. nsanlar deiik
meslek gruplarnda yaam mcadelesi verirken eitli tehlikeler ile karlarlar. Denizde
aan insanlarn tehlike oran daha yksek olarak kabl edilnektedir.

Denizlerde meydana gelen kazalar incelendiinde, birok denizcinin yeterli bilgi ve
eitim eksikliinden dolay hayatlarn kaybettikleri ya da kazalara sebebiyet verdikleri
ortaya kmaktadr.

Denizin kendine zg deiik tehlikelerinin varl bilgisizlik ve eitimsizlik asla
kabul etmez.

Kitabmzda Denizcilerimize acil durumlarda neler yapmas gerektii, kullanlmas
gereken alet ve ekipmanlarn kullanlmas ile ilgili bilgiler ve IMO Model Kurslarn kurs
mfredat ayr:ca Solas Blm III - kural .51de belirtilen gemilerde bulunmas zorunlu
TRAINING MANUALin ierii kitabmzda mevcuttur.

Kitabmzn hazrlanncla emei geen herkese ayrca yaync kuruluumuz olan
AKADEM DENZCLKe teekkr ederim. Dnya denizlerinde sefer yapan gemilerde
alan tm denizcilerimizin acil durumlarda hayatta kalabilmelerine katkmz olursa
kendimizi mutlu sayacaz.

15 Mart 2001

Kavack, STANBUL

Kapt. Yusuf SERTKAYA


Genel Gvenlik
Bilgileri

DENZDE GVENLK LKELER

A- Eitim ve Talimlerin nemi, Acil Durumlara Hazr Olma
Denizde beklenmedik kayplar nlemek ve acil durumlarn zor artlarna kar hazr
bulunmak iin daha nce de bahsedildii gibi belirli aralklarla role talimleri yaplr. Bu
taimler geree uygun ve acil duruma en yakn ekilde gerekletirilmelidir. Acil
durumlarda personelin grevlendirilmesi, tehizat ve donanmlarn paylatrlp, ekiplerin
ve amirerin belirlenmesi baar iin en nemi aamadr. Role talimeri de bu planlamann
sahneye konulduu uygulamal denemelerdir.

Gemilerde yaplan eitim ve talimlerde esas sz konusudur;
A - Organizasyon

B - Tehizatlarn kullanlmas

C- Bakm Tutum

Yaplan talimlerle, acil bir durumda hangi tehizatlarn kullanma hazr olduu ve
bunlarn nasl kullanlaca renilir. Can kurtarma almasnn esas, beraber hareket
etmek ve iblm yapmaktr. Bu sayede herkesin ncelikle ne zaman, nereye gideceini
ve ne yapacan renmesi salanr. Ayrca, talimler srasnda almayp, boalm
veya bozulmu ya da hi olma-yan cihaz ve donanmlarn tespit edilerek gerekli bakm-
tutum ve almn yaplmas salanr.
Her gemiadam ayda en az bir defa gemiyi terk ve yangnla mcadele talimine
katlmaldr. Bir nceki talimde gemi mrettebatnn %25inden fazlas bulunmamsa gemi
limandan ayrldktan sonraki 24 saat iinde gemiyi terk talimi yaplmaldr. Yolcu
gemilerinde ise yolcular bindikten sonraki 24 saat iinde yaplmal ve bu talimler her hafta
tekrar edilmelidir.
Role talimleri yaplrken;
-Talime ait alarm verilir ve umumi anons yaplr.
-Toplanma yerinde tm mrettebat ve varsa yolcular can yeleklerini giymi bir ekilde
toplanr.
-Role talimlerinde fark edilen her trl yanllk, eksiklik ve bozukluk vakit geirilmeden
amire bildirilmeli veya dzeltilmelidir.
- Bir role taliminde yer alamayan kimse dier role taliminde mutlaka grev almaldr.
- Role talimleri srasnda olaylar ok iyi izlenmeli ve verilen talimatlar dikkatle
dinlenmelidir.
Amir olan kiinin acil durumda eitli nedenlerden dolay bulunamayaca ve grevini
baka bir kiinin devralmas gerektii gz nne alnarak komuta edecek kadar bilgili
olunmaya gayret gsterilmelidir.


B- Role Cetveli

Gemilerin salon, kprst, makine dairesi ve koridorlarnda her gemiadamnn hangi
acil durumda, nerede grevli olduunun yazl olduu role cetvelleri ad verilen bir eit
planlama ve organizasyon listeleri asldr. Bu role cetvellerinde acil durumlara ait alarm
iaretleri, bu alarmlarn duyulmasyla gemideki personelin hangi durumda nerede
toplanaca ve ne ekilde hareket edecei yazldr.
Ayrca her gemiadamna gemiye katlr katlmaz role cetvelindeki yerini belirten adna
dzenlenmi role kart verilir. Gemiye katldktan sonraki ilk frsatta gemiadam role
kartndaki grevini, alarm iaretlerini, can filikalarnn ve can sallarnn yerleri ile, yangn
sndrme donanmlarnn yerlerini ok iyi renmelidir. Role kartlar kamaralarda hemen
grlebilecek ve acil durumda hemen alnabilecek bir yere konulmaldr.
- Her ekibin bir amiri bulunur. Amirler, kendi ekiplerindeki gemiadamlarn ve acil
durumdaki grevlerini bilmelidirler. Kendilerinden sonra gelen sorumluda da mrettebatn
bir listesi bulunur. Ekip amirinin kim Olduu veya onun yokluunda kimin emir olaca role
cetvellerinde
yazlmtr.
Ayrca her
ekipte bir
gverte zabiti
grevlendirilmi
tir.

C- Alarm Verildiinde Yaplacaklar

Gemide oluabilecek eitli acil durumlar haber vermek iin deiik alarm iaretleri
verilir. Bir tehlike durumunda alarm verildiinde ncelikle hangi tehlikeye ait olduunu
anlamak ilk hareketin nasl yaplaca hakknda fikir verecei iin nemlidir. Acil durum
alarm duyulduunda telaa kaplmadan fakat en hzl ekilde aadakiler yaplmaldr.
- Alarm aldnda ynl giysiler ve varsa zerine yamurluk giyerek, hemen can
yeleinizi ve role kartnz aln. Can yeleinizi yolda da giyebilirsiniz, vakit kaybetmemeye
aln.
- Tekrar geri dnme ihtimaline kar kap ak kalacak ekilde engelini takn,
karanlksa klar ak brakn.
- Kamaradan kp yaam mahallinden veya kapal blgelerden en ksa yolu
kullanarak ak gverteye kn. Kamaradan yannza eya almak iin kesinlikle vakit
kaybetmeyin.
- Eer tehlikeyi ifade eden birisini duyuyorsanz, sizde ayn ekilde bararak
etrafnzdakileri uyarn.
- Doruca role talimlerinin yapld toplanma mahalline gidin.
- Toplanma mevkiine panie kaplmadan en hzl ve gvenli ekilde vermeye aln.
Panik sonucu oluabilecek yaralanmalarn daha sonra byk sorunlar oluturacan
unutmayn.
Toplanma mahalline ulatktan sonra soukkanl /e disiplini bozmadan verilen
komutlar ve grevleri dinleyin.
stnze deni ekip almasn bozmadan ve dierlerinin de moralini dzeltecek
ekilde evk ve soukkanllkla yerine getirin.

D- Gemideki Bakm Tutum Talimatlar

Can kurtarma aralarnn periyodik bakm-tutumlarn kapsar talimatlardr, mmkn
Olduu kadar resimler ile kolay anlalr ekildedir ve her tehizat iin aadaki hususlar
gerektiince kapsamna alr;
- Gemilerde SOLAS kurallarn ierecek ekilde bulunan Check-of list, bakm tutum ve
onarm talimatlar,
- periyodik bakm-tutum plan,
- tavsiye edilen yalama yalar ve yalama yerleri emalar,
- deitirilebilen paralarn listeleri,
- yedek paralarn kaynak listesi,
- bakm-tutum ve kontrol kayt jurnali.

A- Acil Durumlar

a- atma

Teknelerin tipleri, boyutlar ve sratleri atma olay neticesinde belirecek hasarn
byklne ve tehlike derecesine etki eder.
Gemilerde role talimleri srasnda eitimi yaplan acil durumlardan birisi de
atmadr. atma olaynda geminin hemen bataca dnlmemelidir. Yarann
durumu, yeri , yk durumu, hava koullar ve derinlik gibi artlar geminin su alma hzn
deitirir. Ayrca gemiler bir blmeleri su dolsa bile batmayacak ekilde yaplmlardr. Bu
nedenle kesinlikle panie kaplmamal, soukkanl bir ekilde can yelei giyilerek
atmadaki role yerine gidilmelidir. Daha sonra da kaptann verecei talimatlara gre
hareket edilmelidir.

b- Yangn

Bir yerde yangnn kabilmesi iin ana artn olumas gerekir. Bunlar; Yanacak bir
madde, yeterli s ve yeterli miktarda oksijendir. Bahsedilen bu unsurlar hemen hemen her
ortamda bulunurlar. Bunlar bir araya geldiinde yanma oluur. Gemilerde yangnn
kmasn ve yaylmasn kolaylatran faktrler olduka fazladr. Gemilerde oluabilecek
yangnlar genelde makine dairesi, kuzine, yaam mahalleri ve ambar blmlerinde oluur
ve yaylr. Bu yangnlarn ounun insan hatas , dikkatsizlii ve tecrbesizlii sonucu
kt tespit edilmitir. Yangna kar en iyi mcadele onun olumasn engellemek, jani
her zaman tedbirli ve dikkatli olmaktr. Tm tedbir ve dikkate ramen yinede istenmeyen
artlarda yangn oluabilir. ite bu durumda da bilgi, talim ve beceri iin iine girer.
Gemideki role talimlerinden birisi de yangn talimidir. Geminin eitli yerlerinde
oluabilecek yangnlar gz nne alnarak yangn timleri ve mcadele eitleri
dzenlenmitir. Bu talimerde tm donanm ve tehizatn denenmesi, personelin
tecrbelendirip gurup halinde mcadele etmesini renmesi amalanmtr. Yangnla
mcadelede baar, bilgili, talimli ve birlikte hareket edip ekip halinde alabilen bi~
gurupla salanablir. Yangnla tek bana mcadele etmekten kanlmaldr. Personelin
yangn alarm duyulur duyulmaz ilk yapmas gereken ey role yerine gitmektir. Yangnn
durum ve byklne gre can kurtarma aralarnn denize indirilerek hazr tutulmas da
iyi bir tedbirdir.

c- Oturma

zellikle dar kanal ve boaz geilerinde, s sularda veya kt hava artlarnda
srklenme sonucu oluabilecek acil durumlardan bir tanesi de oturma dr. Byle bir
durum iin alarm verildiinde personel, kapal yerden kp derhal role yerine gitmelidir.
Oturma halinde geminin en kt artlarda yan yataca akldan karlmamal ve bu durum
dnlerek soukkanl olunmaldr.

d- Su alma

Gemi atma, oturma veya baka bir sebeple su alabilir. Bu durum iin, alarm verilir
verilmez can yelei ile role talim yerine gidilir, kaptann verecei emirlere gre hareket
edilir.

e- Denize adam dmesi

Denize adam dmesi halinde en nemli davran abuk hareket etmektir. zellikle
can simitlerinin yerlerinin bilinmesi ve hazr olmalar ilk mdahalenin yaplabilmesi iin
nemlidir. Denize den kiiyi gren, eer can simitlerine yaknsa hemen bir can simidi
atacak ve kprstne bildirecektir, ayet can simitlerine uzaksa yksek sesle denize
adam dtn ve dt taraf dierlerinin de duyaca ekilde baracaktr. Bundaki
ama olayn kprstnden duyulup gerekli manevrann yaplmas ve manoverboard
amandras ve can simidinin den kiiye atlmasn salamaktr.
Acil durumlarda gerek can gerekse mal gvenliini salayabilmek amacyla bilgi,
tecrbe ve ekip halinde disiplin ierisinde almaya ihtiya vardr. Gemilerde yukarda
belirtilen acil durumlar esas alnarak yaplan grev blmleri ve bunlarn uygulanmas olan
role talimleri son derece nem arz etmektedir. Yukarda balklar altnda sralanan acil
durumlar gemide srekli yaplan role talimlerinin konulardr. Tm bu durumlar ierisinde
esas tekil eden iki konu vardr ki, bunlardan ilki, bir tehlike halinin grlmesinde olaylara
(mahiyetine bal olarak) yalnz mdahale etmekten mmkn olduunca kanarak,
durumu dier mrettebata bidirmek, dieri ise, hi bir acil durumda kaptan emri olmadan
gemiyi terk etmemektir.

B- Acil Durum aretleri

Can kurtarma aracnda veya teknede nemli grevlerden biri de iyi bir gzclk
yaparak yar-dima gelen veya blgeden geen tekne veya uaa iaret vererek dikkati
ekmek ve yardm istemektir.
Aadaki iaretler birlikte veya ayr ayr kullanld veya gsterildii zaman, tehlikeyi
veya yardm istendiini belirtir.
- Yaklak birer dakika ara ile patlatlan bir top veya patlayc sesi,
- Ksa aralklarla krmz k saan fiek veya mermi atlmas,
- Mors kodu ile SOS (... - - - ) iaretinin telsiz, telgraf veya baka bir iaret yntemi
ile verilmesi,
- MAYDAY kelimesinin telsiz telefona kez sylenmesi,
- N.C. harfleriyle uluslararas tehlike iaret kod flamalarnn gsterilmesi,
- zerinde veya altnda bir kre veya kreye benzer herhangi bir ey bulunan drt
ke bir bayraktan ibaret iaret,
- Yanan bir katran veya benzerinden kan alevlerin tekne zerinde gsterilmesi,

- Portakal rengi duman veren duman iaretinin gsterilmesi,
- Her iki yana doru alan kollarn ar ar ve tekrarl olarak indirilip kaldrlmas

Bu arada ok nemli belirtmek gerekir. Bir tekne veya uak grmek veya bunlar
tarafndan grlmek kurtulmak anlamna gelmez. Kurtarma ok uzun srebilir. Bu sebeple
grldkten sonra da nceki gibi tedbirli olunmaya devam edilmelidir.

C- Genel Acil Durum Alarm Sistemi

Gemilerde oluacak olaanst durumlardan personeli ivedi olarak haberdar etmek
hayati nem tar. te bu sebeple gemilerde bu durumlar personele bildirir alarm
sistemleri vardr. Oluacak genel acil durumlardan personeli haberdar edebilmek iin,gemi
dd ve sirenine ilave olarak, btn yaam mahallerinden ve alma mevkilerinden
duyulacak ekilde dizayn edilmi alarm sistemleri mevcuttur. Bu sistem gemi ana
devresinden veya istenen acil durum elektrik g kaynandan beslenir. Alarmlar yedi
veya daha fazla sesi izleyen bir uzun sesi verebilecek ekilde deiik tiplerde olabilir.
Sistem kprstnden ve gemi dd dnda dier belirlenmi baz stratejik noktalarda
da altrlabilir.

IMO Model Kurs
1.23

Can Kurtarma
Aralarnn Kifayetli
Kullanlmas

KSEL CAN KURTARMA ARALARI VE KULLANILMALARI

A- Can Simidi

Yzebilir kat maddelerden d ap 80 cm den byk, i ap 40 cm den kk olmaya-
cak ekilde 2,5 kg ve zeri arlkta dizayn edilmi can kurtarma aralardr. Denize den
kiiye atlarak, o kiinin kurtarlmasna kadar geecek sre ierisinde hem su zerinde
kalabilmesini hem de yerinin belli olmasn Salar. Her gemide en az 8 adet bulunur, bu
say geminin yolcu ve mrettebatnn saysna
gre deiir.
Gemide bulunan can simitlerinin yarsndan
fazlas kendiliinden yanan k ile donatlmtr.
Bu can simitlerinden en az iki tanesi kl ve
dumanl olup, abuk drme tertibat ile kr-
langlarn borda tarafna yerletirilmilerdir.
Kullanlmalar;
- Can simitleri denize den kiiye atlr. Can
simidi atarken el incesi masnn mmknse
gemide kalmas salanmaldr, fakat ama
sadece kiiye can simidini ulatrmaksa hi
vakit kaybetmeden atlmaldr.
-Can simidine bal kl-dumanl can
simitlerinde ise yerletirme sistemi sadece can simidinin drlmesi eklinde
hazrlanmtr. Can simidinin elle veya dzenekteki kilitleme piminin ekilerek drlmesi
ile bir ucu can simidine dier ucu kl-dumanl amandraya bal ince-nin ekmesi
sonucu man overboard ad verilen amandra yerinden syrlp atelenerek denize
gidecek, yanmakla beraber duman kartmaya balayacaktr.

B- Can Yelei

Can yelekleri vcudu geriye kayklm bitkin ve baygn bir insann azn sudan 12 cm
yukarda tutabilecek ve baygn olan bu kiinin herhangi bir durumdaki vcudunu aznn
sudan kurtulaca pozisyona 5 saniye iinde dndrebilecek dizayndadr.

Can yelekleri onu giyen kiilerin yzmesine
ve can kurtarma aralarna kmasna engel
olmayacak ekilde yzer maddeler kullanlarak
yaplm aralardr. Tarif edilerek gsterildikten sonra
yardmsz olarak 1 dakika ierisinde giyilebilir.

Can yeleklerinin zerinde baz tehizatlarn
bulunmas ve bu tehizatn i grr durumda olmas
gerekir. Standartlara uygun bir can yelei , bir insann en
az 4,5 m ykseklikten atlamas sonucu, zerinden
kmadan ve hasarlanmadan, atlayan kiinin
yaralanmakszn suya girmesine msaade eder.
Gemilerde her bir kiiye bir can yelei dmekte
ve herkesin kamarasnda kolay ulalabilir ekilde
muhafaza edilmektedir.
Kullanlmalar;
Deiik tip ve boyutlarda can yelekleri vardr. Giyilmeleri boyun ksmnn geirilmesi
veyaeidine gre ceket gibi giyilirler. (Boyuna taklp kemeri balananlar ,srta ceket
eklinde giyihp balarianlar, belde tanp istenildiinde gerek tpyle ,gerek azla
iirilebilenler gibi.)

C- Dalma Giysisi

Suya girecek kiilerin maruz kalaca ncelikli ve hayati tehlike souktur. Deniz suyu
scaklnn dk olmas ile, insan vcudu s kaybna balayacak ve hipotermi sonucu
yaamn yitirecekti r.
Suya girecek bir kii can yeleini giyse bile belirli bir sre sonra donarak lebilir. Tm
bunlar hesaba katlarak belirlenmi kurallar sonucu yaltkan malzemelerden dizayn edilen
dama giysileri, paketlenmi durumundan 2 dakikada kartlp yardmcsz olarak ok
kolaylkla giyilebilecek ekillerde imal edilmitir.
Yz hari tm vcudu kapatacak ekilde olan dalma giysilerinin zerine can yelei de
giyilebihir. En az 5 m. uzunluundaki dey bir armhtan inilip klabilecek ve en az 4,5
m.den hasara uramadan atlanabilecek ayrca suda ksa bir mesafe yzmeye uygun
zehhiklere sahiptirler.
Dalma giysileri 5C deki suda 1 saat boyunca kalan bir kiiyi kaleme yaz yazabilecei
kadar vcut ssn koruyabilir. Dama giysileri su ortamnda 0C ierisinde bulunan bir
kiinin vcut scakln 6 saat sreyle 35C nin altna drmeden tutabilir.

11

Dalma giysileri usulnce giyildiinde sou-
un etkilerini en aza indirerek hayati tehlikeyi
uzun sre bertaraf edebilmektedir.
Kuhlanlmalar;
- Dalma giysileri gemilerde zel paketleri
ierisinde muhafaza edilir. Ve bu paketler en
fazla 2 dakikada alacak ekilde dizayn edil-
m ilerdi r.
- Kullanlaca zaman bu paket alr ve
katlanm olan dalma giysisi karthr,
- ok rahatlkla bir tulum gibi giyilir.
- zerinde pratik olarak dizayn edilmi su
szdrmaz fermuarlarn tm kapatlr, balk
iyice yerletirilir,
- Dalma giysisinin iine scak tutucu
giysiler, zerine de can yelei giyilmehidir.

D- Is Koruyucu Tulum

Su iinde veya ortamn souk olup hayat tehdit ettii anlarda tehlikeyi en aza indirmek
iin tasarlanm can kurtarma aralardr. Esas
kullanlma gayesi filika iinde oturanlar rzgar
ve deniz tesirinden korumaktr. Can yelei
giymi bir insann yz dnda btn vcudunu
kapatr. Eldiven giyilebilecek yapda deilse ,
elleri de kapatacak ekilde dizayn edilmitir.
Giyen insann suda yzmesni engellemesi
halinde en ok 2 dakika iinde karlabilir.
Is korumal tulumlar -30C ye kadar olan
hava scakhklarnda, vcut ssnn korunmas-
n salar.
Kullanlmalar
- Is korumal tulumlar gemilerde paketler
iinde muhafaza edilir.
- Bir tulum giyiyor gibi yardmsz olarak ok
kolaylkla giyilebilir.

UMUM CAN KURTARMA ARALARINI DENIZE NDRME DONANIMLARI
Son yllarda can kurtarma aralarn en hzl ve en kolay ekilde denize indirmek
amacyla eitli yntem ve donanmlar gelitirilmitir. Bunlar u ekilde sralanabilir.
A- Kzakl matafora
B- Palangal matafora
C- Tek kollu mata fare
D- Serbest dmeli yntem

A- Kzakl Matafora

Bu donanmda can filikas ba ve k tarafndaki kancalardan matafora ad verilen iki
kollu donanma, elik tellerle
balanmtr.

Can filikas vincin bir paras olan fren tertibat el ile boaltlarak mayna edilir.
Kullanlmas olduka kolaydr. Freni tutan arlk kaldrldnda filika kendi arl ile
mataforann kollarn dar doru eker, kendisi de da doru alr. Matafora kollarnn
uzunluu kadar da aldktan sonra fihika aa doru inmeye balar.

Filika yerine alnrken elektrikle alan vin kullanlr, ayrca motorun yannda elle
dndr-
len bir dili kutusu yardmyla da fihika yerine alnabilir.

Bu dilinin zerindeki bir yuvaya elik bir kol taklarak evrilir. Dinlenmek iin kol
brakldnda dili geri dnmeyecek ekilde yaplmtr. Bylece yava yava filika mataf
oraya alnr. Burada dikkat edilecek bir husus. herhangi bir tehlike olumasn nlemek iin
elik kol ii bittikten sonra hemen karlp matafora kolunun zerindeki yerine
konulmaldr.

B- Palangal Matafora

Bu sistem ekilde de grld gibi olduka basittir. Kk ve hafif can filikalar iin
kullanlr.
Vidal afta bal olan kol evrilerek filikay tayan kol bordaya doru getirilir. Daha
sonra palanga donanm ile filika mayna edilir.
Filikay tayan kol dik durumdan aarak yatay hale gelmeye baladnda vidal afta
bal kolu hzla evirmemesine dikkat edilmelidir.

C- Tek Kollu Matafora

Bu donanm daha ok can sallarn denize indirmede kullanlr.
nce matafora gverteye kumanda edecek ekilde tutulur.
Matafora kancas san sal muhafazas zerindeki ask anelesine taklr.

altrma parimas ekilerek san sal gverte zerinde iken alr.
Can Sal aldktan sonra elektrik motorunun hemen yannda bulunan bir manivela ile
matafora kolu bordaya doru dirisa edilir.
Sel giri ksmndaki iki parima ile gverte zerindeki mapalara balanarak rampas
kurulur. Bir kii selin giriinde durarak gelenlere yardm ederek herkesi sala bindirir. Daha
sonra elektrikli motor yardmyla sal mayna edilir.
Herkes bindikten sonra matafora suya kadar mayna edilir.
Mataforayi mayna eden de armhla su seviyesine kadar iner ve slanmadan oradan
saln iine atlar.
Son olarak matafora kancasndan gelen parima hzla ekilerek kanca serbest braklr
ve gemiden uzaa gidilir.
Virada da durum bunun tersidir. nce elektrikli motorla vira edilir. Sal gverte hizasna
kadar vira edildikten sonra elle kumanda kolu taklarak matafora kolu gverte zerine
doru evilir.

D- Serbest Dmeli Donann

Bu sistem tam kapal can filikalannda kullanlr. En nemli para filikay tutan
kancalardr. Mrettebat filikaya bindikten sonra serdmen dmenin zerindeki delikten
gelen fren telini ekerek filikay mayna eder. Filika su seviyesine geldikten sonra ba ve
k taraftaki kancalann rahat alabilmeleri iin teli ekmeye devam eder. Bu sistemin
ksmlar aada aklanmtr.

1- Vin Motoru

Tam kapal filikay mayna etmek iin kullanlan motorun nce emniyet pimi karlr ve
ahtrlr. Bundan sonra yaplacak olan filika hazr olduktan sonra freni tutan kola bal
arlk kaldnlarak filika gverteden mayna edilir. Dier bir yol ise filikann iine giden fren
telinin ekilmesi ile mayna edilmesidir.

2- Kancalar

a- Matafora Kancas

Mataforah can sahn havada asl tutan ve istendiinde alarak sal serbest brakan
bir kancadr.
Kancay selin halkasna tekme ve ama yntemi.
- Ama kapama kolu aaya doru ekilerek kanca az alr.
- Can sahnn halkas kancann azna taklr ve brakma kolu hzlca yukar itilerek
kancann az kapathr.
- Kancay otomatik brakacak ekilde kurmak iin birinci savlo (Savlo A) ksa ve
hzlca ekip braklr. Bylece can sal suya indiinde yk kalkacak ve kanca alacaktr.
Can sal suya indiinde kanca almazsa ikinci savlo (Savlo B) aa doru ekilerek
kancann almas salanr.

b- Kapal Can Filikasnn Brakma Kancalar

Bu abuk brakma kancalar zerlerinde yk varken bile istendiinde alacak ekilde
yaplmlardr. Bylece fihikann kancaya takl kalma ihtimali azaltlmtr. Bunun yan sra
yeterli dikkat gsterilmedii takdirde kancann zamansz bir hareketle erken alma
tehlikesi vardr. Aslnda kanca filika suya indiinde kendiliinden alacak ekilde
yaplmtr.

Filika suya indiinde karinasndaki
hidrostatik mekanizmann diyaf nemi oluan su
basnc ile itihir. Bu basnla kancann
gzlem carnndan da grlen kilit gstergesi
yukar doru kalkar.
Gstergenin bu ekilde kalkt grldkten
sonra filikann iindeki kanca ama kolunun
zerindeki emniyet pimi karlr. Kol ekilde
grld gibi yukar doru kuvvetlice ekihir
ve 90 derece evrilir. Bu hareket yaplnca
kanca alm olacaktr.
ok acil durumda gzlem camndan gr-
lebilen kilit gstergesi elle yukar kaldrlarak kilit alr. Bu ilem sadece filika suya
tamamen indiinde yaplmaldr.

YRTME ARALARI

A- Krek

Gemilerdeki filikalann her ikisinde krek ekme yenineden bir fazla olacak sayda
krekler bulunur. nce gemiden uzaklamak iin daha sonra bulunulan blgeye gre
sahile ulama imkan varsa krek ekilerek fihika ile seyir yaplr.

B- Yelken

Yelken motorlu olmayan can fihikasnda bulunur. Bu fihikada ayrca krekler de vardr.
Yelken bezi, direk ve seren srekli fihikann iinde bulundurulur.
nce flok ve ana yelken sereninin halatlan direin cundasndaki makaradan geirilir.
Ana yelken yakalarnn ksa olan yakas filikann pruva ynnde olmasna dikkat edilir.
Daha sonra direk filikann ortasndaki yuvasnia oturtulur, ana yelken ve flok diree
ekilerek halatlani volta edilir.

C- Motor

1- Ak filika motoru

Can fihikalannda filika motoru bir kol yardm ile evnilerek ilk hareket verilir. leri ve
geri yol verilebihir, hz ise gaz kolu kullanlarak istenildii gibi ayarlanr. Burada dikkat
edilmesi gereken nemli bir nokta, hareket verilmesi iin evirme devam ederken makine
konta alaca anda kolu yerinden karmaktr, evirme kolu bunu salayacak ekilde
yaplmtr. Aksi halde motor hareket aldnda kolu hzla evirecek ve makineyi altran
kiinin eline arparak veya srayarak yakndakilere zarar verecektir.
Motorun ahtrlmas:
Karter ve anzman ya kontrol edilir.
Pervane, aft ve volann neta olduu grlr.
Yakt kontrol edilir, musluu alr.
anzman kolu boa alnr.
n stma varsa n stma yaplr
Mar anahtar varsa anahtarla kol evirmeli ise kol yerine takp evnilerek altnlr.
Tam kapal can filikalannn motorlar birka ekilde ahtnhrlar. Bunlar ak ile ve
hidrohik kumandal olarak bir tpte basncn attnlp, bu basnla ilk haeketin verilmesidir.
Bu kullan ekilleri dmen dolabnn zerinde talimatnamede gsterilmitir. Genel
kaideler olarak unlar sylenebilir.
- lk hareket ak ile salanyorsa ekim anahtar alr.
- Yakt devreleri alr.
- Hidrohikli ise basncn istenilen seviyede olup olmad kontrol edilir.
- anzman boa alnr.
- lk hareket verilir. Bu bir dmeyi evirmekle veya ayakla bastrmakla olabilir.
- lk hareket almazsa tekrar denenir.
- lk hareket alrsa hemen ya basnc kontrol edilir.
- Alarm alarsa makine durdurulur.

2- Mekanik evirmeli Pervane Donanm

Bu tip donanmda pervane fihikada bulunanlar tarafndan evnilir. Filikada oturan her
kiinin nne gelmek zere eitli mekanik dzeneklerle, hareketi pervaneye iletilen bir
kol bulunur. Bu kol ileri geri itildiinde hareket salanr. Krek kullanmaktan daha kolaydr.
Mrettebatn hareket ynn evirmeden pervanenin dn ynn kolayca tersine
evirerek filikaya ileri ve geri yol veren bir dii kutusu bulunur.
Byle bir donanm yaklak 100 kiilik byk filikalarda bulunur. Bu ekildeki bir filika
sakin bir havada yaklak 3-4 mil srat yapabilir.

CAN KURTARMA ARALARININ DENZE NDRILMELER
Tm can kurtarma aralar en kt havalara dayanacak ekilde yerlerine balanms
olmalarnn yannda kullar.lmalar ok basittir. Fakat bunu baarabilmek iin daha
nceden eitim alm olmak ve an az bir kez kullanmak veya kullanln grmek lazmdr.
Aksi takdirde bu ok nemli aralar basit baz hatalar veya bilgisizhik yznden
kullanlamaz hale gelebilir hatta tehlikeli olabilirler.
Gemiyi terk amacyla kullanlan bir ok ara vardr. Bunlarn kullanlmalarna ait yntem
ve hazrlklar aadaki gibidir.

A- Can Kurtarma Aralarn Hazrlama

Burada anlatlacak olanlar bir can kurtarma arac indirilmeden nce yaplmas gereken
hazrlklar ierir. Kaptan tarafndan henz gemiyi terk emri verilmemitir.
1- nce role kentlerine gre yoklama yaplarak herkesin gelip gelmedii kontrol edilir
ve kpr stne rapor edilir.
2- Can yelekleri ve ba;hklarn doru giyilip giyilmedii tek tek kontrol edilir.
3- Bordada usturmaalar hazrlanr.
4- Can halatna bal bir can simidi hazrlanr.
5- Rle kartlanna gre grev dalm yaplarak grev yerlerine geilir.

A- Can Sallarn Denize ndirme

1- Otomatik imdi Can Sal

Gemideki muhafazah haliyle duran can sahn gemiye bal tutan iki para vardr,
bunlar; balama kay ve altrma parimasdr. Can salnn kullanlmas ok kolay
olmasna ramen kurallara titizlikle uyulmahdr nk hatalar telafi edecek zaman ve
ara elde olmayabilir.
Denize atlacak tarafta can sal yoksa dier can filikalar tanarak geminin terk
edilecek tarafna getirilir. Daha sonra aada sralanan talimatlara gre can sal denize
atlr.
Can salnn denize atlmasnda izlenecek yntem u ekildedir.
1- altrma parimasnn gemiye bal olduunu gr, deilse bala
2- Balama kayn z
3- Atlacak yere bakarak uygun olduunu gr.
4- ahtrma parimasnn bal olduuna bir daha bak
5- Can saln denize et
6- altrma parimasn ekerek, tp patlat.

Burada en nemli nokta ahtrma parimasnn gemiye bal olmasdr. Paslanma,
kaza,

unutma gibi nedenlerle panima bal olmadan denize atlrsa can sal almadan ve
hibir yere bal olmadan denize gidecektir.
Can sal denize atldktan sonra altrma parimas ekilerek parimann bou
alnr. Parimann sonu CO
2
tpne baldr. Panima :ona geldiinde biraz kuvvetlice
ekilerek tp patlatlr ve can sal 30-40 saniye iinde alr. Alan bir selde, rtnn
krkleri ve sal yzdren hazneler ier. Selin taban ise hava scakhna gre saln
iindekiler tarafndan iirilebilir. Daha sonra parima ekilerek can sal bordaya
yanatnhr.
Can sahne ilk binen kii hemen saln rzgarst tarafna geerek saln rzgafle
devrilmemesini salamaya alr. Dierleri de en ksa zamanda binmeye
almaldrlar, nk dolu can sal daha dengelidir ve daha yava srklenir.

Hidrostatik Kilit.

Can sallar yukarda anlatld ekil-
de denize atlamadnda, gemi ile be-
raber batt takdirde kendiliinden
serbest kalarak almasn salayacak
hidrostatik kilitle balanmlardr, Tabii
bunun olabilmesi iin selin etrafnda ve
zerinde gereksiz ba ve malzemeler
bulundurulmarnaldr.
Hidrostatik kidin zerinde kk bir
delik bulunur, gemi 3-4 metre suya
hattktan sonra deniz suyunun buraya
yapt basnla kilidin iindeki bir yay
harekete geerek selin kihide bal olan
balama kayn keserek serbest bra-
kr. altrma parimas hala kilide, do-
laysyla gemiye baldr. Sal suyun ze-
rine kar. Gemi batmaya devam eder-
ken altrme parimas genihir ve so-
nunda C0
2
tpn aar. Sal aldktan
sonra altrma panimas, hidrostatik
kilit tarafndaki ucunde bulunan zayf
balantdan koparak sal serbest brakr.

2- Mataforal Can Sal

Bu tip can sallar saln tam tepesindeki metal bir halkadan aslarak, tek kollu matafora
ile bordadan birka metre akta ya havada alarak kullanlan can sallardr.
Mataforal donanm, gemi boken 10 derece kadar trimli ve 20 dereceye kadar meyilli
halde iken mayna edecek yeterliliktedir. Mataforal can sal, hazrlama emri verildikten
sonra 3 dakika iinde binmeye hazr hale getirilebilmelidir.
Can sal mataforadan gelen bir tel halata baldr. Donanmn en nemli ksm saln
stndeki halkaya balanan zel tertibatl brakma kancasdr. Bu kanca saln iinde
bulunan biri tarafndan kancadan gelen bir savlonun ekilmesi ile alr
zel brakma kancas zerine arlk varsa kendiliinden almayacak ekilde
yaplmtr. Can sal denize indiinde arlk kalkar ve kanca alr. Suya demeden
amak istediimizde can salnn iinde bulunan kancadan gelen tel ekilir. Eer almazsa
hzl ve sert bir ekilde bir ka defa daha ekilmelidir.
Bir arza dnda, can sal deniz seviyesine 2 metreye kadar alaltlmadan
almamaldr. Can sal aldktan sonra bilindii gibi mrettebat binerken ve bindikten
sonra denize indirilene kadar havada asl durmaktadr. Bu arada yaplacak herhangi bir
yanl mdahale eitli tehlikeere neden olacaktr. Rle talimleri srasnda, kurtarma
aralarnn denize indirilmesinde kullanlan brakma kancasna ait ciddi kazalar meydana
gelmitir. bunlara aada anlatlan yanl kullanm veya aksaklklar sebep olmutur.
a- Yeteri kadar alalmadan filikadakiler tarafndan kan cann almas nedeniyle olmu,
lm ve yaralanmalar meydana gelmitir.
b- Can filikas su seviyesine indii halde kanca almam tilikadakiler arasnda baz
yaralanmalar olmu, kanca alana kadar byk zorluklarla karlamlardr.
c- Mataforal can sallarnda can saln~n erken indirilmesi nedeniyle can salnda
hasarlar olumutur. Yukarda saylan kazalar role talimleri srasnda olmutur. Gerek bir
olay da ise daha tehlikeli olabilir.

Can kurtarma aralarnn imalatlarnn farkl olmas nedeniyle, Can sal tiplerinde ok
az da olsa baz deiiklikler olabilir. Fakat bunlar bir tip kurtarma aracnn kullanlmas
bilen birini, dierlerinin kullanlmasn engellemeyecek ekilde kk deiikliklerdir.
Ayrca bunlara ait basit, kolay anlalr resimli aklamalar can sallarnn zerinde ve
yaknnda bulunur.

B- CAN FLKALARINI DENZE NDRME

Gemilerde bulunan kurtarma aralarnn kullanlmas en zor olan mataforal can
filikasdr. Tek bana bir kimsenin can fihikasn indirebilmesi saatler alabihir, stelik bu
kimsenin fihikann indiriliini de ok iyi bilmesi gerekir. Anlald gibi can fihikasnn
indirilmesi tam bir ekip ve bilgi iidir. Ayrca filika matafora donanm ile birlikte birka ton
arhkta bir kuvvet oluturacandan yanl bir hareket byk hasarlara neden olabilir.

1- Mataforal Can Filikasnm Denize ndirilmesi

Tm olaanst durumlarda nelerin kimler tarafndan ve nasl yaplacan gsteren
role kartlannda can filikasnn indirilmesine ait grev dalm da yaplmtr. Mrettebat
fihika gvertesine toplandktan sonra aadaki iler srayla yaplr.
- Tm mrettebatn veya o fihikaya ait mrettebatn listesine gre yoklama yaplr.
- Can yeleklerinin doru giyilip giyilmedikleri kontrol edilir.
- Kprstne rapor edilerek izin istenir.
- ki kii filikaya, iki kii filikay mataforaye balayan liftinlere, bir kii vince ve iki kii
de panmaya olmak zere grevlendinihirler.
- nce, iki kii metaforann kollarndaki merdivenden veya filikaya bitiik gverteden
fihikaya karlar. Bu iki kii fihikada aadaki ileri yapar.
- Filikann dibinde bulunan havra dehiklenini, orada bulunan havra tapalan ile
kapatrlar. Filikann be tarafnda bulunan ba parima ve k panima halatn tm matafore
donanmnn dndan gelmesine dikkat ederek aada panimay bekleyen panimaclara
verirler.
- Filikann be ve k tarafndaki kancalara matafora kollarnn ortasndan gelen tel
sapanlar takarlar.
- Matafora kollar arasndaki karanfil halatna bal olarak asl duran can halatlarnn
rtlenini ap filika mayna edilirken halatlar dolanmadan alacak ekilde filikann far
tahtala zerine selya ederler.
Filikay mataforaya bal tutan tel halattan yaplm kuak ve sapanler aada
hiftinleri tona edildikten sonra ekip filikann dndan aa atanan.

Filikann mataforaya yasland kalastralar devnilerek aa alnr.
- Gvertedeki 2 kii filikay mataforaya bal tutan lif tinleri zer, filikadekiler ekip
fihikenn br yanndan atarlar ve can halatna tutunup otururlar.
- Vinteki kii filikay tutan liftinlenin rahat mola edilebilmeleri iin biraz vira ederek
vince bin-dinin bu srada metafore kollarn tutan pimler karlr ve liftin halatlan boelnca
liftinler fare edilir.
- Parimay almakla grevlendirilen kiiler panimalar alarak fihikay batan ve ktan
geminin uzak ve alak bir yerine, fihika denize ndiinde geri srklenmeyecek veya ok
gergin olup filikay havada tutmeyacak ekilde gemiye balarlar.
- Bir kii bordadaki vardavelalar kardktan sonra armh bordaya salar.
- Yukarda anlatlanlar yapldktan sonra herkes metaforenn alma alannn dna
kendini emniyete alacak ekilde kar, filikadakiler de can halatlann skca tutarak
filikann iine otururlar.
- Vincin banda bulunan kii filikay ar ar gverte seviyesine indirim.
- Filika gverte seviyesine geldikten sonra filikann iindekiler fihikann ba ve k
tarafndaki palangal donanmn kancasn matafora kolunun dibindeki mapalara takarak
filikay bordaya

iyice yanatnmlar ve halat volta ederler.
- Matafora kollarnn ortasndan apraz gelen iki vento boahnca fora edilir.
- Mrettebat srayla fihikaya biner ve her binen dieninin karsna gelmek zere
hemen oturumlar.
- ki can halat elden ele uzatlarak herkesin halat tutmas salann.
- Vinteki kii hari herkes tihikaya biner.
- Fihikann ba ve k tarafndaki, filikay bordaya yenak ttan palangalan mala edilir,
filika yarm metre kadar bondadan alr.
- Filika yavaa suya kadar indinihir suya inince tellere binen arlk kalktktan sonra
mataforann fihikay indiren kancalan mala edilir.
- Vinteki kii filikay tutan kancalar karlmadan vincin bandan ayrlmemaldr nk,
denizli havada kancalan kurtarmak iin birka defa mayna yine yapmak gerekebilir.
- Vinteki kii armhtan inerek fihikaya biner.
Batan ve ktan panimalan kesilerek mala edilir.
Filika kancas kullanlarak gemiden avana edilir.
Yukarda anlatlanlar motonsuz bir can filikasnn denize indirilmesi idi. Motorlu can
fihikasnda yukardaki iler aynen yeplmakla beraber, filika gverte seviyesinde iken
makine ahtnlr. Motorun ar snmamasna dikkat edilerek denize inene kadar bota
aln halde tutulur.

2- Tam Kapal Can Filikasnn Denize ndirilmesi

Tam kapal can fihikasnn rnayna edilmesi kolay olmasna ramen ilk hazrlklar biraz
uzun sre alabilir ve daha nemlidir.
-Tam kapal can fihikasna binmek iin filika gvertesinde toplanlr.
- Filikann mayna edilecei yerin neta olmasna ve zerinde herhangi bir engelin
olmamasna dikkat edilir.
- Varsa parima halat filikann bandan ileri bir yere yeterli uzunlukta balanr.
- Filikann kaportas alr ve ak durecak ekilde emniyete alnr.
- Kaporta aldktan sonra nce serdmen fihikaya girer ve dmen dolabnn zerindeki
tahimatnameye gre makineyi altnr.
- Lavra delikleri kapatlr. Duman veya gezh bir ortam varsa deniz suyu valfi alr.
- Fihikann iindeki iki krek alnp krek ekmek iin belirlenen yerlerine taklr.
- Mrettebat binerek yerlerine oturur.
- Can yelekleri giyinik halde srayla binilir. Binenler srayla biri ba tarafa dieri k
tarafa olmak zere filikann iinde arl datarak en diptekinden balamak zere
otunurlar. Dier gelenler bir ncekinin karsna oturur, emniyet kemerleri taklr.
- Btn mrettebat bindikten sonra kaporta kapatlr. Duman veya gazl bir ortam varsa
hava valfi alr.

- Daha sonra ieridekiler emniyet kemerlenini dikketlice balarlar.
- Btn mrettebat hazr olduktan sonra dmen dolabnn zerindeki delikten gelen
mayna teli yavaa ekilerek fihika suya indinilir.
- Filika suya indiinde ba ve k taraftakiler sendrnenin komutuna gre kanca
brakma tentibet ile kancalar aarlar.
Makineye yol verilerek gemiden uzaklalr.

3- Tam Kapal Can Filikasnm Yerine
Alnmas

Filika talimleri veya baka bir nedenle
denize indinildikten sonra tekrar yerine
alnacanda aadaki ilemler yaplr.
- Mataforann kollar altna
yaklamadan nce fihikann kanca tertibat
hazrlanr. Burada kilitleme kolunun kapal
halde bulundurulmasna dikkat edilecektir.
- Filikann ba ve k taraflarndaki kaportalan alarak birer kii matafonann tellenini
tutmak iin hazr bekler.
- Serdmen fihikay ok ar yolla asl duran matafora telleninin altna getirin.
- Filikadaki iki kii be ve k kaportadan uzanarak kancalan tutarlar ve fihika
zerindeki yerlerine
kuvvethice vurduranak tak
anlar. Burada dikkat
edilecek ok nemli nokta D
ekildeki elik penaya
kanca dibinin ekildeki gibi
tam oturmasdm.
- Halkalar kancalaratakl-
dktan sonra sendmen mataforann vincindeki kiiye iaret ederek viray balatr.
- nce hafife yine edilip kancalarn tutup tutmad
kontrol edilir.
- Kancalar tutmusa ba ve ktaki iki kii yerlerine geri dnenler.
- Filika dalgalara dokunmeyacak kadar vina edildikten sonra makine durdumulur.
- Filika sudan ykseldiinde kancalar kendiliinden kilitlenecektir.
- Filika matafora kollarna 15 cm kahana kadar vira edilerek yksehtilir, burada zaten
otoma tik olarak vin duracaktn.
- Bundan sonra elle viraya devam edilerek fihika yerine alnr.
- Filikadakiher emniyet kemerlenini ap filikann dna karlar.

- Mataforann tren teli filikann tepesindeki delikten ieri sahnr.

4- Filikalarn tekrar Kullanma Hazr Tutma

Fihika terk edilmeden nce yeniden kullanlmaya hazr hale getirilmelidir. Bunun filika
zellikle rhe talimleminden sonra hemen aadaki iler yaplarak acil durumlara hazr
tutulmaldr.
- Makine start-up veya run durumuna alnr.
- yakt, ya ve su seviyeleri kontrol edilir, eksilenler dohduruhur.
- akler kontrol edilir, hidrohikle ilk hareket veriliyorsa hidrohik basnc arttrlanak
ehtnecak seviyeye getirilir.
- Lavra tapelan karlr.
- Btn gevek donanmlar gvenli ekilde skhn, krekler yerlerine konur.
- Mayna teli fihikann iine alnr.
- Btn keportahan kapatlr.

C- Serbest Dmeli Filikanm Denize ndirilmesi

Gnmzde ok kullanlan serbest dmehi donanm ile tam kapal can filikas gemiyi
en abuk terk etme yntemidir. Kimyasal tanker ve tankerlerde dumanl veya zehirli gazh
ortamdan kaabihmek iin fihika iine hava salayan hava tplenine sahip filikalar
mevcuttur.
Serbest dmeli can filikalar kullanhmalan olduka kohaydn.
Filikann havra tapalar kapatl
Mrettebat
ve yolcular
filikaya bindirilir,
emniyet
kemerleri taklr.

Motor altrlr.
Btn kaportalar kapathr, gerektii takdirde hava tpleni alarak havalandrma
balathr.
Fihikay tutan kanca fora edilerek filika dmeye braklr.
Fihika denize dp dzehince rzgarstne doru uzaklalr.
Havalandrma kapaklan alr, hava tpheri kapatlr.

D- Kurtarma Botlar

Kurtarma botlan tehlikede bulunan birini alarak gemiye getirmek amacyla
yaplmlardr. 500 grt ve zerindeki yolcu gemilerinde iki, daha kk yolcu gemilerinde
en az bin adet ve tm yk gemilerinde bir adet bulundurulur.

Kurtarma botlar acil bir durumda en fazla be dakika iinde denize indinilmeye hazr
hale getinilebihmelidir. Yk gemisinde kurtarma botunun mrettebet dakika iinde bota
binebilmelidir.
Gemi be mil hzla yol alrken kurtarma botlan denize indirihebilir ve panima helat
bunu tutacak salamlktedn.
Tamamen ime, yar kat yar ime ve tam kat olmak zere eitli mahzemelenden
yaplma kurtarma bothan vardr.
zellikleri
- Bir kurtarma botu 3.8 metreden ksa ve 8.5 metreden uzun deildir.
- 5 oturur ve bir kiide yatabilecek halde 6 kiiyi ahabilin.
- Tam dolu byk bir can filikasn en az 2 mil hzla yedeinde ekebihin.
- En az 4 saat 6 mil hzla seyir yapabilir.
- Alabora olduu takdirde en fazla iki kiiyle dzehtihebilir.
- Sabit yedekleme donanmna ve yzer yedek hahetna sahiptir.
- Sabit veya dtan tekme motoru olabilir, yakt deposu yangna dayankl olmaldr.
- Sabit oturaklan bulunur.
Yukarda anlatlanlar bir kurtarma botunun yapsal zelliklenidir, botun iinde ayrca

kurtarma yandm iin gerekli malzemeler
de bulunur.

Kurtarma Botunun Tekrar Gemiye Aln

Kurtarma botu mataforann altna
gelmeden nce metafora kancas yukar
alnarak botun iindekilere arpmas
nlenir. Matefora kolundan gelen bir lastik
halat ve bir tel hahat vardr. Dalgah
havalarda botun birden bire tele
aslmamas iin bot gemiye alnrken tel
halat kullanhmaz. nce hafif esneme
pay bulunan lastik hahat botun kaldrma
halkasna taklarak yine edilir. Bot, ma-
tafora kolunun ucundaki tel halatn
kancasna taklacak kadar yksehtilir.
Kanca takldktan sonra yavaa mayna
edilerek arlk tel halata bindinilir. Daha
sonra bot vira edilerek gvertedeki eski
yerine alnr.

Denizde kullanlan can kurtarma
aralarndan biniside hahat atardn. Halat
atar aada belirtilen zelliklene sahiptir:
a-Klavuz halatn mmkn olduu
kadaryla, isabetli bir ekilde atabihecek biimdedir.
b-Her biri sakin havada halat en az 230 m. tayacak fiei bulunur,
c-Halat atma aletinin zerinde kullanlmasn aka gsteren ksa talimat ve resimler
vardr,
d-Hahat atma aletleri bir btn olanak ,tehizatyla bir arada olacak ekilde, su
geirmez muhafazah idi r.
e-Ateleme dzenlen hava artlarna uygun dayankllkta imal edilmitir.
Halet atma aletleri, acil bir durumda gnderilmek istenen, kopma kuvveti 2 kihonewton
olan khavuz hahatn en az 230 metre gnderecek ekilde tasarlanmtr. zellikle
kurtarma-yardm ilemleri srasnda ekme hahathannn gemiler aras gndenilmesinde,
kt hava artlarnn ve baz gerekli durumlarn olduu yanamalarda sahile hahat
gndenihmesinde ve denize adam dmesi durumlarnda den kimseye acilen bir ince
gnderebilmek amalaryla kuhlanhrlar.
Kullanllar gayet kohaydn,dikkat edilmesi gereken eyler klavuz halatnn gemide

kalan ucunun bir yere voltalanmas ve roketin atlaca ynde insan olmamasdr.
Halat atma ahetheninin deiik tipleri bulunabilir, kullanrken yaplmas gerekenler
unlardr;
-ncelikle halat atma aletinin st plastik kapa alr,
-Klavuz halatn mas gemide kalacak ekilde ya bir hahata yada durumuna gre bin
mapaye balanr.

-Roket halatna bal dier ucu muhafazadan dar sarkthr.
-Cihazn tetiindeki emniyet pimi kartlr, alet atebenmeye hazrdr.
-Hahat atma aleti atlmak istenen yne evrilip,45lik bir dikey a yapacak ekilde
tutulur (diz ile destek yaplabilir) ve tetie baslarak ateleme yaplr.
Roket atlrken o andaki rzgar durumu ve roket athacak yer ile aradaki mesafeye de
ayrca dikkat edilir.
evrede bulunan gemi veya karada-ki bin istasyonun dikkatini ekmek ve yardm
istemek amacyla kullanlan grnr iaretler iaret fieklenidir.
Amalarna ve ortama gre kullanlmak zere 3 deiik eitte iaret fiei vardr.
Bunlar; El maytaplan, paratl iaret
fiekleni ve yzer duman kandiblenidin.

El Maytab
El maytaplan suya dayankl zel
muhafazalan iinde bulunur. Maytabn
muhafazasnn zerinde kullanlmasn
aka gsteren tahimat ve ekiller
mevcuttur. 15000 mumdan az
olmayacak k iddeti ile,
deimeyecek ekilde parlak krmz
renkte yanan. Yanma sreleri en az 1
dakikadr.

Kullanlmas
-El maytaplarn filika veya can sal-
nn rzgar alt sahas kullanlmaldr.
-Kullanlacak yer iirilebihir can sal
ise hem darda tutulmal hem de el-
den drmemeye dikkat edilmelidir,
-Deiik eitleri vardr. Fakat genel-
de kullanlan tipi u ekihdedir; st ka-
pa alp, alt ksmdaki daha ince olan

sap blmesi oklan kar karya gelecek
ekilde dndrlerek ,atehemeye hazr
hale getinilirler. -Daha sonra kollar uza-
tlarak bir noktada bu sap ksm ieriye
doru hzlca itilerek eh maytab atele-
nin. Ate aldktan sonra kvlcm sna-
masina dikkat edilerek aprez biimde
kollar uzathanak bitene kadar elde tutuur.
Deiik tipte olanlar iin, fieklerin
zerinde kullanma talimatlar verilmitir.

Paratl aret Fiei
Suya dayankl muhafazalan iinde
saklanr. zerlerinde kullanma ekil ve
talimatlar vardr. Peratl iaret fiei
dikey durumda atelendiinde(bu a en
fazla 80-85 derece olmaldr) yaklak 300
m. ykseklie eniebihin ve parlak krmz
renkte oluan n paratyle b1hikte
tepe noktada brakr. Tepe noktasndan
aa inmeye balarken parat alr ve
ok parlak krmz k yava yava
ahahr.
I 30.000 mumdan az olmayan
iddette devaml yanan. Yanma sresi 40
saniyeden fazla devam eden. Parathe
balantl k 5 m/sn civarndaki dme hzyla irtife kaybeder.
Birok art iin en kullanl ve dikkat ekici iaret aracdn. Dikkat edilmesi gereken
noktalar, rzgarn hesaba katlmas, rzgarn artmasyla atcnn kol esnn dikey olarak
arttrlmas, tam dikey veya yetay tutulmamasdr.
Kullanlmas;
-Deiik tipleri vardr. Fakat genel olanak ;st ve alt kapaklannn alp, ahttaki tetiin
emniyet piminin karlmas ile fiek atelemeye hazr pozisyona getirilir,
-Rzgara gre ayarlanan dikey bir pozisyonda tek elle tutuhur, vcuttan uzak ve

yksek bir noktada dier elle tetie duru pozisyonunun tersine doru basarak fiek

atelenir.
-45lik bin ayla gndenildiinde 200 m.,
tam dikey tutuhduunda 300
m. ykseklie eniebihin.

Yzer Duman Kandili
Gndz iareti olarak kullanlan bu iaret
tununcu renkte duman karan ve denizde
yzebilen bir ierettir. Ateleme ile
ahmamas sebebiyle su yzeyi-nin petrol
veya ya ile kapl olduu ontemharda emniyet
iinde kullanlabilir. Havadan grhebilme iin
uygun bin iarettir. Turuncu renkli duman
deniz zerinde yayln, sert rzgarda abuk
dahaca iin byle durumda ok kullanl
olmaz.
Kullanlmas;
-Deiik p ve eitte olanlar mevcuttur.
Fakat vasfhan ayndr. Kutunun zerinde
kendihin kullanhn gsteren ksa bir
tahimat bulunur. suda yzerken 3 dakikadan
az olmayacak sre ile deimeyen oranda ve
turuncu renkte duman kartr.
Kutunun st taraf dikey yukar gelecek
ekilde tek elle tutulunken dier el ile st
taraf kapatan plastik kapak alr. p ile bal
olan plastik halka ekilerek tertibat atelenir,
Hemen rzgar alt olan blgeye doru denize atlr birka saniye sonra duman kmaya
balar. Suyun 10 cm. altna 10 sn. sure ile batsa dahi, duman kartmaya devam
edecektir.

Gne aynas
Gne aynas parlak bir metal hevha ve ksa bin iple bal hahkadan oluur. Gne

n istenilen bir yere yanstmakta kullanlr. aret verilecek gemi veya uak, halka ve
metal arasnda zerindeki kk deliklerden baklarak ayn hizaya getirilir. Bylece
istenilen hedefe gne I yanstlm olur.

IMO MODEL KURS
1.19

Denizde Canl
Kalabilme

DENZDE CANLI KALABLME

A- Geminin Terk Edilmesi stendiinde Yaplacaklar

yi organizasyon kstl olan zaman en verimli bir ekilde kullanmay ve panie kaplmadan
gemiyi terk etmeyi salar. Unutulmamaldr ki, gemi terk edilecei ana kadar en iyi can
filikasdr, bu nedenle gemi suyun zerinde yzd srece gemiyi terk etmek
dnlmemelidir. Tabii bu durum geminin iinde bulunduu tehlikenin biimine ve
geminin yapsna baldr. Eer gemiyi terk etmek zorunda kalrsanz yaamnz eitli
tehlikeler tarafndan tehdit edilecektir. te tm bu tehlikelere kar alnmas gereken ilk
ahsi tedbirler unlardr;

1-Alarm duyunca telaa kaplma,

2-Hemen scak tutucu eyler gyin,

3-Can yeleini giy,

4-Grev yerine git.

- Her durumda bir can kurtarma arac bordada geminin aniden batmasna karlk bir tedbir
olarak hazr tutulmaldr ve kaptan ;emiyi terk emri vermeden kesinlikle gemi terk
eciilmenelidir.
- Alarmlarn ve/veya gemi ddnn alnmas ile telaa dimeden panik yapmadan fa-
kat vakit kaybetrneyecek ekilde bir abukluk gsterilmelidir.
- Gemiyi terk etmeden nce herkes yeteri kadar scak tutucu eyler giymelidir. En iyisi yn-
llerdir, giyilen ynllerin veya dier giysilerin zerine stlk olarak bir yamurluk veya
muamba tipi giysi giyilmeli varsa bere ,eldiv9n ihmal edilmemelidir. Bunlarn zerine can
yelei giyHerek vakit geirmeden grev kartnda belirtilen yerde topianlmaldr.
Toplanma yerine geldikten sonra kaptan tarafndan msaade verildiinde can sal ve filika-
ya koymak zere ilavesu ve yiyecekler de getirilmelidir. ncelik s tutuculara ve suya
verilmelidir.
Gemiyi terk etmeden nce frsat varsa bol bol su iilmelidir. Bu vcuttaki suyu arttrr ve
can salnn kalabal ve heyecann neden olabilecei ani zihin durmasnda olabilecek idrar
tutulmasn da nler.
-eker, biskvi gibi karbonhidrati yiyecekler vcut svsnn tutulmasna yardmc olacak,
bylece yalar ve proteinler daha sonra kullanlacaktr.
-Gereksiz panik yaparak hayati nem tayan, filika telsizi ve acil durumlar iin kilit altnda
tutulan morfin gibi uyuturucular unutulmamaldr.

- Gemiyi terkte yararl olabilecek dier malzemeler unladr:
-Fazla bir can yelei
-Plastik torbalar,( malzemeleri kuru tutar ve deniz tutmasnda kullanlr.)
-Tbbi malzemeler, ilalar
- lave olarak mevki bildiren iaretler
-Seyir malzemeleri
- Kk filika tehizatlar, el incesi, usturmaa, aletler vs.
- Kalem ve kat, (jurnal tutmak iin)
Su ve yiyecek

B- Suda nasl hareket edilir?

Gemi mmkn olduunca suya girilmeden terk edilmeye allmaldr. Bunun iin borda is-
keleleri, eytan armhlar, halatlar veya yangn hortumlar kullanlabilir. Fakat bunlar
mmkn olamyorsa suya atlamaktan baka are yoktur. Ancak suya atlarken de dikkat
edilmesi gereken hususlar vardr.
1-artlar msait olduu srece rzgarst nden ve denize en yakn yerden atlanmaldr.
2-Can yelei usulnce balanm olmaldr,
3-Bir elle burun ve az kapatlrken, dier elle stten apraz atlp can yelei omuz stn-
den bastrlr.
4-Denize atlanacak yere baklarak denizde bir cismin veya insann olup olmadna baklr.
4- Ayaklar birletirilir, ileriye doru bakarak ayak st (ivileme) atlanr.
Su ierisinde vcut ss daha sratli bir ekilde kaybolacak ve bu durum baygnla ve
mteakiben lme sebep olacaktr. stnze giyeceiniz giysiler hem atlay esnasnda
souun sebep olaca oktan hem de vcut ssnn hzl kaybndan sizleri koruyacaktr.
Su ierisindeki hareketin ana esaslar unlardr
- Atladktan sonra gemiden hemen uzaklamak gerekir. nk gemi hatarsa yakn evresini
etkileyen kuvvetli bir emme oluturacaktr. Buna kaplmamak ve gemiden yzeye hzla
kan enkazn arpmasndan korunmak iin gemiden birka yz metre almak gerekir.
- ilk ama hemen bir can aracna binme olmaldr, bunun iin yzlebilir, aksi takdirde mm-
kn olduunca hareketsiz bir ekilde vcut ssn harcamayacak pozisyonda yardm
beklenmelidir. Bu arada yardm istemek iin can yeleindeki ddk ve k ta
kullanlmaldr(ortama gre) Gelii gzel yzmenin hibir faydas olmad gibi vcut
ssnn lzumsuz harcanmasna sebep olur.
- Eer mmkn olursa sudaki dier kazazedelerin yanna gidilip onlarla bir gurup oluturul-
maldr. Vcut ssn korumak iin gruptakiler birbirlerine sarlarak beklemelidir. Grup
halinde beklemek hem psikolojik rahatlama Salar hem de uzaktan daha iyi grlebilme
imkann arttrm olur.

-Eer denizde ya yangn varsa can yelei karlarak suyun altndan mmkn olduunca
uzaa yzlr. Nefes almak iin kmadan nce eller yukar karlp dairesel olarak
evrilerek yasz bir alan oluturulur. Srt rzgara dndrlp kollar apraz sallanrken
derin bir nefes alnp tekrar hzla dalnr. Dalarken eller yz etrafnda tutularak ba suya
daldrlr. Sonra rzgar stndeki ak tarafa
doru yzlr.

C~ Ters Dnm Can Salnn Dzeltme

Denize atlan can Sal bazen ters ekilde alr
veya rzgar ve dalgalar nedeniyle ters dnebilir,
bu durum zellikle can sal boken daha fazla
olur. Eer can salnn adr su ile dolmadysa
ters dnm can saln bir kii kolaylkla dzelti-
lebilir. Can salnn ters dnmesinden sonra he-
men dzeltilmesinde yarar vardr.
Dzeltme ilemi u ekilde yaplr:
- Can yeleini giymi bir kii can salnn Right
Here yazsnn olduu yeri bu yaz yoksa tpleri-
nin Olduu ksm rzgar altna brakacak ekilde
can saln evirir.
- Daha sonra bu ksmdan, yani tplerin olduu taraftan saln zerine kar varsa right here
yazsnn olduu yere yoksa tplerin zerine basar ve saln altndaki dzeltme kaylarn
iki eliyle tutar.
- Kaylar ekip kendi arln arkaya verir ve sal kendi zerine gelecek ekilde eker. Bu
ekil bir hareketle sal rzgarnda yardmyla kolaylkla evrilebilir.
- Bu evrili sonucunda sal eviren kiinin stne kapanr, telaa kaplmadan dzeltme
kay-lar elde tutulur, ve kaylar iki elle ekilerek ba ynne doru hamle yaplarak saln
altndan klr. Eer dzeltme kaylar tutulamaz ise yzst yzmekten kanarak can
yeleinin yzdrc etkisiyle alttan kayarak saln altndan kolaylkla klr.
- Eer can salnn adr ksm su ile dolmu ve bir kiiyle dzeltilemiyorsa, dorultma
kaylar birden fazla kiiyle ekilebilir. Doru dzeltme yaplrken saln az aaya gelir
ve saln iindeki su kolayca boalr.
Az bir ihtimalle olsa da can sal dolu iken ters dnebilir. Byle bir durumda can sallarnn
en kuvvetli frtna ve havalara dayanacak ekilde yapld ve gvenli olduu unutulmamal
ve panie kaplmamaldr. Can sal ters dnse bile suyun zerinde yzecek ve iindeki
hava yeterli olacaktr. Can saln dzeltmek iin herkes srtn can salnn bir yanna

yaslayp can halatlarna

skca tutunarak arlklarn vermelidir. Bu hareketin sonucunda sal dzelecektir. Dikkat
edilmesi gereken ey panik yapmamak,sal amirinin emirlerini dinlemek ve dnmeler
sonucu oluabilecek yaralanmalar engellemek iin tedbir almaktr.
- Can sal kayalk bir blgeye doru srklenirse kesinlikle terk edilmemelidir. Saln
yzdrc blmleri kayalklara kar usturmaa grevi yapacaktr. Byle bir durumda
saln taban iirilmeli ve bir yerde skp kalmamak iin saln giri rts yarm ap
balanmaldr. Sahile yarlrsa, can sal st ksmndan tutularak sahile ekilip, koruyucu
tente olarak kullanlabilir.

D- Denize Adam Dmesi

Hareket halindeki bir tekneden denize adam dmesi halinde dnlecek ilk i,
den kiiyi teknenin pervanesinden korumaktr. kinci olarak denin yerini tesbit etmek
ve son olarak ta denizden tekneye almaktr.
Gemiyi kullanan denize den birisi olduunu grdnde hemen dmeni adamn
dt tarafa doru basar. Bu ekilde teknenin pruvas denin tarafna dnerken
teknenin k taraf adamdan uzaklar.
Denize adam dtn teknede bulunan dier insanlar grrse denize adam dt
diye bararak kprstne haber verirler ve ardndan bir can simidi adama doru atlr.
Denize adam dtn gren veya haber alan vardiya zabiti:
Dmen adamn dt tarafa alabanda basar.
Deniz adam dt amand~ asn denize atar, Alarm alar, Kaptana haber verir.
Makineye hazr ol vurur, ve telefonla bilgi verir.
Uygun bir dn ekli ile dne geer
Etraftaki qemileri VHF ile uyarr.
Geminin etrafna gzcler koyar. Gece ie aydnlatmalar
hazrlanr.
Dmen adamn dt tarafa basldktan ~damn dt
yeri kaybetmemek iin veya dnerek balang noktasna
gelebilmek iin yaplabilecek birka manevra ekli vardr.

1- Williamson D

Bu manevra ile balang noktasna daha abuk dnlr.
Dmen adamn dt tarafa alabanda baslr. ~3e-mi
balang rotasndan 70 dndnde dmen bu sefer ters
tarafa alabanda baslr. Pruva balang rotasnn 180~
tersine kadar geldiinde dmen ortalanr, bu rotada denize den kii pruvada olacaktr.

2- Eliptik Dn

Bu dn eklinde ise nce adamn denize
dt tarafa dmen alabanda baslr. Pruva
nceki rotann 180 tersine gelince dmen or-
talanr, Dn srasnda tekne hzn kaybede-
cektir, Son rotada tekne ilk hzn alncaya kadar
bu rotada gidilir. Balangtaki hzn kazanncc
tekrar ayn ynde alabanda baslr. Yine 180~
tersine veya denize adam dt sradaki rotaya
gelindiinde dmen ortalanr, bu rotada denize
den kii pruvada olacaktr.

3- Scharnow Dn

Bu dn gemiden adam dtnn ge fark
edilmesi halinde uygulanr. nce dmen alabanda
baslr, ilk rotadan 240 derece saptktan sonra aksi
tarafa alabanda baslr.
lk rotann 180 derece aksine 20 derece kala
dmen ortalanr ve viya edilir.
Her iki dn eklinde de denize dlen
tarafa dmen alabanda baslr.
Denize den birini dalgalarn arasnda grmek
ve duymak ok zordur. Bu nedenle denize den
birisi grldnde veya duyulduunda daha
sonra faydas grleceinden hemen bir can
simidinin denize atlmas gerekir.

DENZDE CAN KURTARMA ARALARININ KULLANILMALARI

A- Can Kurtarma Aralarna Binme Yntemleri

Can kurtarma aralar olarak kullanlan filika ve can sallarna ortamn artlarna gre
deiik yerlerden binilebilir. Can kurtarma aralarna ekilde binilir.
a-Gemiden Binme
b-Gemiden nerek Binme

c-Sudan can kurtarma aracna k

1- Can Filikas

a- Gemide Binme
Can Filikas gverte seviyesine indirilip hazr hale getirildikten sonra kaptan emri ile
aralara binilmeye balanr.
Eer gemide yolcu varsa, filikada bulunan iki kii binenlere, ncelik kadn ve ocuklarda
olmak zere yardm edecektir. Gemideki mrettebat ta yolcular filikaya binene kadar
binenleri tutarak son anda bir kaza olmamasna zen gsterecektirler.
Gerek yolcu gerekse ticaret gemisinde gemi mrettebat filikaya en son binecektir.
Mrettebat srayla filikaya biner ve her binen dierinin karsna gelmek zere hemen otu-
rurlar.
ki can halat elden ele uzatlarak herkesin halat tutmas salanr.
En son filika mrettebat da bindikten sonra filika mayna edilir.

b- Gemiden inerek bilme
Can filikalarna gverte seviyesinde iken binilememesi durumunda gemiden inilerek
binilir. Bunun iin borda iskeleleri, armhlar, halatlar veya yangn hortumlar kullanlabilir.
Bunlar gvertedeki bir yere Salam ekilde balanmal ve kuvvetlice ekilip denenmelidir.
nerken rahat hareket etmek amacyla can yelekleri karlmamaldr.
Gemiden inen kiinin debilecei gz nne alnarak filika ba parirla halat
kullanlarak inen kii su seviyesine iyice yaklaana kadar altnda durmamaya gayret
gstermelidirler.
Ayrca dme tehlikesini ortadan kaldrmak iin inen kii can kemerine balanarak
yava yava indirilebilir.

c- Sudan Filikaya kma

Sudan herhangi bir can kurtarma aracna kmak olduka zor bir itir. Bunun iir
filikann kpetelerinde tutamalar ve su seviyesinin altnda bir basamak bulunur.
ok deerli enerjiyi bo yere harcamamak iin filikaya karken basamaklarn olmad
yerlerden kmaya allmamaldr.
Tutamalardan tutulduktan sonra ayaklar basamaa konup yavaa yaylanlr ve
filikadakilerin de yardmyla filikaya klr. Filikaya ilk denemede klmaya allmaldr.

2- Can Sal
a-Gemide Binme
Can sallarnn gemiden binilen tipi mataforal can saldr. Bu can sal mataforaya asl
olarak bordann dnda aldktan sonra gverte seviyesine kadar indirilir. Daha sonra
saln giriinde bulunan parimalar skca gvertedeki mapalara balanr.
Can salna tek tek girilir. eri giren kii saln iindeki can halatlarna tutunarak oturur.

Bylece mataforann banda duran biri hari herkes bindikten bir parima hari, saln
gverteye bal dier tm halatlar mola edilir.
Saln giriinde duran son adam sal tutan kancadan gelen kurtarma halatn elinde tutar
ve hazr olduunu belirttikten sonra yava yava sal mayna edilir.
b- Gemiden nerek Binme

Can sal suda aldktan sonra parimas ekilerek bordaya yanatrlr. Bu ekildeki can
sal-na, en doru hareket olarak armh kullanlarak binmektir fakat bu mmkn olmad
takdirde halat, yangn hortumu ve borda iskeleleri kullanlarak binilebilir. Bunlar en zor
artlarda dahi bunlar kullanmann amac daha nce de belirttiimiz gibi can kurtarma
aracna slanmadan bin m ekti r.
Bordadan can salna inen kiinin derek sala ve iindekilere zarar vermesini nlemek
iin altnda durulmamaldr. Su seviyesine 1-2 metre kalana kadar indikten sonra can sal
yanna veya altna getirilir.
Can salna sadece 1 metre kada
1
ykseklikten dier insanlara zarar vermeyecek ekilde
gs zeri olarak atlanabilir. Can salna hasar verebilecei iin kesinlikle ok yksekten
atlanmamaldr.
Suya girmek zorunda kalnrsa can salna en yakn yere atlayarak en hzl ekilde can
salna binilmelidir.
Herhangi bir can kurtarma aracna binmek iin suya atlamak mecburiyetinde kalnrsa
suya atlama aadaki ekilde olmaldr.

- Can yeleini giy,
- Bir elinle azn ve burnunu kapat.
- Dier elinle stten apraz yapp omuzdan can yeleini skc tut
- bacaklar birletir.
- aasn kontrol et.
- ileri bak
- ivileme atla.

Gemi rzgar altna doru srklendii iin ve yangn veya patlama halinde ncelikle rzgar
alt taraf etki altnda kalacandan denize rzgarst tarafndan atlanlmaldr.

c- Sudan Can Salna kma

Sudan can salna kmak filikaya kmaktan daha zordur. Sakin ve souk olmayan bir
denizde dahi zor olan bu iin dalgalarn olduu souk bir havada daha da gleecei
unutulmamaldr. Bu konuda eitimli olmak ve kurallara uygun davranmak ok nemlidir.
Can yelei ile denize atladktan sonra bir can kurtarma aracna yaklarken yz yukar
gelecek ekilde dnlr, ayaklar bitiik tutulur ve sadece kollar sallanarak yzlr.
Kurtarma aracna yaklatktan sonra srasyla u ekilde hareket edilir.
Birinci kii;
- can salna binecek ilk kii can salna yaklatktan sonra saln giriinde bulunan armhn
st halat!rn iki eliyle tutar.
- iki ayayla armhn diz hizasndaki basamana basar.
- vcudunu can yelei ile suya birka defa daldrarak hz kazanr.
- sonuncuda tm gcyle kendini ieri yuvarlayarak atar ve kenara ekilir.
kinci Kii;
Can salna ikinci olarak binecek kii birincisi gibi ayn ekilde kar, yalnz birinci binen son
hamlede ikinci kinin omuz ve srtndan tutup ekerek ieri gi~mesinde yardmc olur.
nc Kii
lk iki kii can salnn giriinin iki tarafna yerleirler ve nc kiiyi nce koltuk altiarndan
hafife tutarlar. Sudaki kii hzlanmak iin kendini hafife birka defa suya batrdktan
sonra ve tam ieri atlarken srtndan da destekleyip ieri alrlar. Hzlanmak iin suya batp
kma saysnda yanlla neden olmamak iin saldakilerin sesli olarak saymalar yararl
olacaktr. Ayrca iki defa suya batp ncden sonra sala atlamak yeterlidir.
Yukardski yntemde denizde yardm eden kimse olmad dnlerek anlatlmtr.
Bu halde de denizde bir veya iki kii varsa bunlar giriin iki yannda suda beklerler ve
gelenler sala karken bacaklarndan iterek yardmc olurlar. Sudaki yardmclarn hep ayn
kiiler olmamas soua ve yorgunlua dayanabilmek iin gereklidir. Suda yardmc olan
kii, birini ieri aldktan sonra kendisi biner, dier gelen onun yerine geerek srayla yardm

edilmi olur.
B- Gemiden Uzaklama

Herkes kurtarma aracna bindikten sonra gemiye bal olan parima kesilir. Kreklerle
veya kanca ile bordadan almaya allr. Gemi srklendii iin hafif bir girdap arac
bordaya doru eker veya gemi rzgar altndan indirilen can filikasnn zerine doru gelir.
Bu nedenle burada mahsur kalp vakit kaybetmemek iin abuk davranmak gerekir.
Can sallar rzgar stnden denize atlmaldr. Bu ekilde rzgar sal bordaya yanak
tutaca sala binmek daha kolay olacaktr. Ayrca duman veya alevden sal korunacaktr.
Bordadan uzaklamak biraz daha zor olabilir, bunun iin saln iindeki kk krekler
kullanlr. Bu arada bordaya doru srklenmeyi azaltmak iin hemen deniz demiri
atlmaldr.
Can kurtarma arac geminin hareketine gre ba veya k tarafna doru kaydrlarak
vakit kazanlm olur.

C- Gemiden Uzaklatktaa Sonra Yaplacaklar

1- lk Olarak Yaplacaklar
Bir kurtarma aracna binmek demek kurtulmu olmak demek deildir, bu zellikle souk

ve denizli havalarda daha geerlidir.
Kurtarma aracna biner binmez hayati birka nlem hemen alnmaldr. Bunlar
dierlerinden nde gelir, ksaca drt balk altnda toplanr.
a-Parimay kes
Dier kazazedelerde araca alndktan sonra can salnda, giriin yannda bulunan emniyetli
ak ile, filikada ise baltayla kurtarma aracn gemiye bal tutan parima kesilir.
b-Gemiden uzak/a
Geminin batmas halinde oluacak girdaba kaplmamak, suyun zerine hzla kacak
malzemelere arpp yaralanmamak iin veya bir patlama durumunda olabilecek yangnda
alev ve dumanlardan korunmak iin gemiden rzgarst tarafna doru en az 200-300 metre
kadar uzaklamak gerekir.
c-Deniz demirini at
Gemi bordasndan 200-300 metre avara ettikten sonra avara ettikten hemen sonra deniz
demiri atlr Bylece rzgarn kurtarma aracn srklenme hz azalacaktr. Ayrca kurtarma
yardm iin kazazedelerin yapmas gereken en nemli hareket olan kaza mahallinden
uzaklamamak bylece yerine getirilecektir.
Deniz demirinin parimas can salnn giriinin yan tarafndadr. Bylece deniz demiri
atldktan sonra saln girii rzgar ve denizlere yan duracak, iindekileri koruyacaktr. Ayrca
saln dalgalarla ve rzgarla alabora olmasn nleyecektir.
d-Saln giriini kapat
Souk havalarda saln giriini kapatlr. Filikalarda ise filikann tipine bal olarak iindeki
malzemeler deiecektir bunlarn kullanlmas dier blmlerde anlatlmtr.
Saln taban ierideki lastik pompa ile iirilir. Eer can salnn iinde basn brakma valf
alyor ve Sal aldndan beri saln yzdrc haznelerindeki fazla basnc karyorsa
giri rts ses kesilene kadar kapatlmamal~dr. rt k.apatlrken istendiinde alabilecek
ekilde rrezevolta yaparak balanmas unutulmamaldr, aksi halde sal ters dndnde
iinde mahsur kalnabilir.
Scak blgelerde rty kapatmaya ve taban iirmeye souk geceler dnda gerek olma-
yacaktr.
e-Tamir
Yukarda anlatlanlar yapldktan sonra aracn durumu incelenir, iinde su varsa boaltlr.
zellikle can salnda otomatik basn brakma valfinin sesi kesildikten sonra dinleme

yaplarak hava kaa olup olmadna baklr eer varsa tamir setindeki malzemeler
kullanlarak tamiri yaplr.

2-kinci Olarak Yaplacaklar
a-Deniz tutma hapn al
Can kurtarma aracnda en iyi denizcileri dahi deniz tutar.
Deniz tutan kiinin direnci azalr. Denizde canl kalabilme yntemlerinin uygulanabilmesi
iin kiinin fiziki olarak yeteri kadar gl ve uurunun ak olmas gerekir.
Bunu salamak iin kurtarma aracnn amiri hemen herkese bir deniz tutma hap verir.
Ayrca gemi terk edilmeden nce frsat varsa, revirden deniz tutma hap alnarak kullanlmas
daha akllcadr.
Deniz tutmas sadece fiziki olarak insan etkilemez ayrca ok deerli vcut svsnn da
atlmasna neden olur. Haplar alan kii susuzluk ve az kuruluundan ikayet edebilir,
bunun su imesine izin verilmemelidir.
b-Yaral kazazedelere yardm et
Her can kurtarma aracnda bulunan ilk yardm kutusu ile kitapna bakarak yarallar
tedavi edilmeye allmaldr. Bu konuya ait bilgiler ilk yardm blmndedir.
c-Sularn boaltlmas
Aracn iindeki amakla, ieri giren su boaltlr, ve sngerle kurutulur. Sngerin birini
ihtiya olaca gibi can salnn iinde younlaan suyu toplamak iin saklarnak gerekir.
d-Isnma
Can kurtarma aracnda kazazedeleri rzgar, serpti, yamur ve souktan korumak iin
herkese birer tane olmak zere s koruyucu tulum bulunur.
Kurtarma aracnda bulunanlar slarn korumak iin elbiseleriyle birlikte s koruyucu
tulum-larn iine girmelidirler ve birlerine sarlarak oturmaldrlar. Bu arada aracn dengesini
korumaya dikkat edilmelidir. Kazazedeleri rtmek iin ilave bulunan tm battaniye ve
elbiseler kullanlr.
Souk havalarda bir can salnda en fazla sayda kiinin bulunmasna, ierinin scak
tutulmas bakmndan dikkat edilmelidir. Scak havalarda ise dier kurtarma aralar da varsa
gruplar kltlr.
e-Toplanma
Bir kaza olduunda gemide bulunan elektronik cihazlar yardmyla kolaylkla kara
istasyonlarna ve gemilere haber verilebilir. Bylece ksa bir sre sonra geminin yeri tam
olarak tespit edilecektir ve kurtarma yardm iin harekat balayacaktr. Burada nemli olan

geminin bulunduu veya batt yerden uzaklamamaktr.
Kurtarma aralarnda bulunan can halatlar ile dier kurtarma aralar hemen birbirlerine
balanmaldr. Ayrca can yelei ile denizde duruluyorsa yelee bal can halat ile
denizdekiler bir arada bulunmaya almaldrlar. Bylece radarla ve gzle daha kolay
grlme imkan oluur ve baz malzemeler ortaklaa kullanlr.
Kurtarma aralar birbirlerine balanrken 10-15 metre halat kullanlmaldr ki dalgalarda
iki ara dalga tepesinde bulunarak halat kesmesin.

3-nc Olarak Yaplacaklar
Can kurtarma aracnda nc olarak yaplacak ilerle arataki hayat belli bir dzen
altna alnr.
a-Liderlik
Role cetvellerinde her arata kimin amir olduu yazlmtr. Bunun yokluunda en
yetenekli kii lider olur. Unutulmamas gereken bir husus, farkl durumlar bunlar daha iyi
bilen farkl liderleri gerektirebilir.
b-Kesici aletleri toplama
Tehlikeli olabilecek ve silah olarak kullanlabilecek btn aletler amir tarafndan toplanr.
c-Yoklama
Dzenli aralklarla yoklama yapmak kazazedeler arasndaki havay yumuatr,
yoklamada gzcler hastalar salamlar ayr ayr saylarak vakit harcanr.
d-Dzen
Kazazedelere gzclk, tamircilik, kumanyaclk gibi srekli iler vererek megul etmek
mitsizlie kaplrrlarn nlemek iin iyi bir yoldur.
e-Gzclk
Genel olarak her saat iki kii vardiyac olmak zere gzclk vardiyalar dzenlenir.
Gzcerden biri darya bakarken dieri ieriye bakar.
Dar bakan gzc en iyi ekilde giyinmeli ve ani sallantlarda dmemesi iin can halat
ile araca balanmaldr. Bu kii etrafta uak, gemi, kazazede, sahil ve muhtemel tehlikelere
kar gzclk yapar.
Gzc amir tarafndan grevi hakknda ve zellikle eitli iaret aralarnn kullanlmas
konusunda iyice bilgilendirilmelidir.
ieri bakan gzc ise dierleri dinlenirken saln bakmndan, kurutma, havalandrma,
tplerin kontrolu, gibi ilerden sorumludur. Ayrca hastalarla ilgilenme, yamur suyu toplama
ilerini yapar. eriden sorumlu gzc her saat birka dakikalna ierde olabilecek C02

gazn boaltmak iin sal havalandrmaldr.
f-Canl kalma klavuzu
Tm kazazedeler yaplacak nemli davranlar ve ileri renmek iin en ksa zamanda
aracn iindeki Denizde Canl Kalabilme Klavuzu adl kitap okumaldrlar.
g-Su ve yiyecek
Hasta ve yarallar hari ilk 24 saat iinde kimseye su ve yiyecek verilmez.
ocuklarn daha abuk susayaca ve ackaca unutulmamaldr.
h-drar
drar tutulmasn nlemek iin ilk iki saat iinde kazazedelere idrarlarn yapmalar
sylenmelidir.
D-Can Kurtarma Aracnda Yaplacaklar

Can kurtarma aracndaki kazazedeleri canl kalabilmek iin ok kstl artlar altnda
zorlu bir, mcadele beklemektedir. Denizde canl kalabilmek iin gerekli kurallar tatbik
edildiinde bu mcadeleden baar ile klabilir.
Can kurtarma aracna bindikten sonra yaplacaklar unlardr.
-Herkes can aracna bindikten sonra vastay gemiye bal tutan son parima kesilmeli
yada fora edilmelidir. ime can sallarnda giri ksmna yakn yerde bulunan ak bu i
iin kullanlabilir.
-Kurtarma vastasndaki krekler kullanlarak rzgarstne doru hemen gemiden
uzaklalmal
- Rzgar tesiriyle bordadan avara etmek zor olursa geminin emin olan ba veya k
tarafna ilerleyip buradan getikten sonra rzgarstne seyredilmeli.
-Yeterince uzaklatktan sonra deniz demiri atlarak son mevkiinden uzaklamann
srati azaltlmaldr,
-Etraf gzlenerek ve dinlenerek yardma ihtiyac olan kazazede olup olmad kontrol
edilir-ken can kurtarma aracnn mrettebat tespit edilir eksik varsa ortamn artlarna gre
aratrlmaldr.
-Dier can kurtarma aralaryla bir arada bulunmaya allmaldr. Can kurtarma
aralarnn bir arada bulunmas uzaktan grlmede ve radarla tespitte kolaylk salar.
Ayrca saln rtsnn ve filika yelkeninin slak olmas radarla tespiti kolaylatrr.
-Can kurtarma aralarna getirildi ise mevkil gsterir cihazlar (EPIRP veya SART)
altrlmaldr.
- Epirp alnamadysa gemi battktan sonra kendiliinden su yzeyine kacaktr, daha
sonra bu cihaz aranmaldr.

-Ayrca tehlike iaretleri kullanma hazr hale getirilmeli ve telsiz en ksa zamanda
kurularak altrlmaldr.
- Gndz vakti can salnn kapatlarak piller korunmaldr.

Souktan korunma
-Can salnn her yan kapatlarak yeterli olan en az havalandrmaya izin verilmeli ve
salr taban yaltm arttrmak iin iirilmelidir.
-Mmkn olduu kadar kuru kalnmaya gayret edilmeli slak elbiseler varsa sklp suyu
karldktan sonra tekrar giyilmelidir.
-Isy muhafaza iin kazazedeler birbirlerine sarlarak oturmaldr.
-Uzuvlardaki donma tehlikesini azaltmak iin kollar ve bacaklar uzatlmal, eller alp
kapatlp, kk snma hareketleri yaplr. Bu hareketlcr~e enerji kaybedilmeden kan
dolam arttrlr.
-Soua fazla maruz kalmamas iir gzclk nbeti tutan kiiler sk sk deitirilir.
Scaktan Korunma
-Scaklarda saln giri rts ak tutulmal ve ieriye serin havann girmesi
salanmaldr. Taban ksm iirilmemelidir.
-Saln rts slatlarak sal serin tutulmal, ayrca giysiler slatldktan sonra sklarak
giyilmelidir.
-Serinlemek iin kesinlikle yzmeyu kalkmayn. Sala tekrar kmak iin gerekli kuvveti
bu~amayabilirsiniz. Ayrca saln glgesi altnda kpekbal da olabilir.
-Genel olarak gereksiz tm hareketlerden kanlarak ok deerli vcut svs
korunmaldr.
Gzclk
-Kurtulabilme iin gzclk ok nemlidir. traftan geebilecek her trl vastaya haber
verebilmek iin ncelikle onun grlmesi gerekir, bu da iyi bir gzclkle olacaktr.
-Dzenli ve ksa aralklarla gzclk yaplmaldr.
Su ve yiyecein kullanlmas
Yiyecek ve su gn ortasnda ve gnein dou ve bat vakitlerinde verilmelidir.
Kumanyanr aralkl olarak verilmesini grmek moral as~ndan ok yararldr.
Su
Can salnda adam bana 1 .5 litre, can filikasnda ise adam bana 3 litre tatl su
vardr. Suyun bir disiplinle paylam ve kullanlmas son derece nem arzeder.
Suyun byle kstl olmas halinde gnde 50 cl, yani yaklak 2 bardak su iilmelidir, Su

gnde defa ve azda dolatrlarak yudum yudum iilir.
Can sallarnda ve filikalarnda mevcut suyun yanda, aralarn su toplama
haznelerinden ve dier yntemlerden de yararlanarak yamur suyunu toplamaya
allmaldr. ayet yamur suyuyla biriktirilmi kafi miktarda su varsa gnde 75 cl, ( 3
bardak) su iilebilir,
Kullanlan su kaplarn atlmamal ve saln iinde younlaan su bir snger ile bu
kaplara toplanmaldr.
Deniz suyundan tatl su yapmak iin hazrlanm kimyasal maddeler ile tatl su
yaplabilir. ilk 24 saat vcut svsn ar kaybeden hasta ve yarallar haricinde kimse su
imemelidir. ki gnde bir su kullanlmal ve son su kab hari bundan daha az
kullanlmamaldr. Yaklak 35-50 cl su kalmas durumunda yalnzca az slatmak ve ok
az bir miktarn kuruluu giderecek ekilde imek gerekir,
Her gn iin bir litre kullanacak ekilde fazla su bulunursa, balk veya ku gibi
canllar yakalanp yenebilir. Fazla miktarda su olmamas halinde bunlar yemekten
kanlmaldr nk bunlardaki ya ve protein mide suyunu kullanr ve susuzluu arttrr.
te yandan karbonhidratlar vcut svsn kullanan protein ve yalarn
kullanlmasn geciktirecei iin nemlidirler ve mmknse gemiden karken biskvi,
eker, ekmek gibi yiyecekler alnmaldr.
Asla idrar ve deniz suyu, tatl suyla kartrlsa bile iilmemelidir. Bu mesele zerine
anlatlan dier hikayeleri itibar edilmemelidir.
Yiyecek
Kazazedelerin hayatlarn srdrmesi iin lazm olan suyun varl halinde, alktan
lmek en uzak ihtimaldir. Fakat yinede yiyecek disiplininin de salanmas gerekir.
Vcut bnyesi ortamn artlarna gre (hareket, scaklk, moral vs.) enerji
harcamaktadr. Alk baladnda vcut, iinde bulunan ya tketmeye balar. Zaten can
aralarna konulmu olan yiyeceklerde dk protein ve yksek karbonhidrat oran
salanmtr. eker orannn arttrlmas:yla vcudun su kayp hznn azaltlmas
amalanmtr.
Can kurtarma vastalarnda hazr paketlenmi yiyecek bulunur. Gnlk adam ba
bir tablet yenilecek yeterlikte hazrlanmlardr
Yiyecekleri kullanma klavuzu dikkatle okunmaldr.
mit
Olaylar gstermitir ki mitlerini yitirmeyenler olaanst zoruklar yenmilerdir. Bu
nedenle filika veya sal amirinin kazazedelerin mitlerini canl tutmaya almas ok
nemlidir. Anlalr bir disiplin oluturulmaldr ve anormal davranlara dikkat edilmelidir.
Canl kalma almasn dzenlemek
Gzclk ve yiyeceklerin dzenle datlmas kazazedelerin davranlarnn daha
dzenli olmasna yardmc olur. Bu dzen kurtarma yardm gelene kadar devam
ettirilmelidir. Kurtarma aracnn ilk grnmesinden kurtarlmaya kadar geen sre ok

zaman alabilir. Bu sre zarfnda disiplin aynen korunmal ve nceki dzene devam
edilmelidir.
Kurtarma Yardm gelmesi halinde dikkat edilecekler.
zellikle denizli havalarda kurtarma harekat ok tehlikeli olabilir. Kurtarma aracn

grdkten sonra kazazedeler ar sevinten dolay kendilerini tehlikelere atabilirler.
Vcutlarnn ne kadar zayf dtnn farknda olamadklarndan yapacaklar bilinsiz
hareketler yaamlarna mal olabilir. rnein sevinle denize atladktan sonra tekrar can
kurtarma aracna dnemeyebilir. Can kurtarma aracnn amiri bu durumu gz nnde
tutarak hazrlkl olmaldr.

E- Gemiyi Terkten Sonra Yaralilarla lgilenme

Bu blmde geminin terk ediliinden sonra karlalabilecek ve ilk yardm gerektiren acil
durumlara ve ksaca tedavilerine deinilecektir.

a- uur Kayb

uuru kapal olan hastaya nefes alp vermesi durmu ise suni solunum yaplr. Kanama
varsa durdurulur, nabz srekli kontrol edilir. Aznda varsa yabanc maddeler karlr.
zerindeki elbiseler gevetilir ve rahat nefes almas iin korna pozisyonunda yatrlr. (saa
yatrlr, sol ayak yarya kadar karnna doru ekilir, sa kol alttan saa doru tamamen
dar uzatlr, sol kolun eli yzn yanna getirilir.
uuru kapal olan hastaya iecek ve rnorfin verilmez.

b- Bolma

Boulmaktan kurtarlan kazazede eer suda ok kalmam ve vcut scakl da ok
dmemise kendiliinde iyileir.
Boulmaya balayan biri kurtarma aracna alndnda eer nefesi zayflamsa hemen
suni solunum yaplmaldr. Hastann uuru ak ve nefes al zayflam olabilir. Bunun
sebebi dierlerde su bulunmasdr. ncelikle akcierlerden su kartma ilemleri yaplr.
Oksijen yetersizliinden dolay yznde mavi noktalar ve uyumalar oluur. uuru ak ise
hastaya derin derin nefes almas ve ksrmesi sylenir, bu sayede sularn kmas
salanabilir.
Cierlerinde deniz suy bulunan uuru ak bir hasta tuzlu suyun dierleri tahrip ederek
vdut svsnn ciere dolmasndan dolay olaydan 72 saat sonra ikinci boulma ile
karlaabilir. Bu durumdaki kazazedelere hastanede tedavi gerekir.

c- Kanama

Kanama olmas halinde kanayan yere 5-15 dakika bask uygulayarak kanama
durdurulur. Kanayan uzuv vcuttan daha yukarya kaldrlr. Yara zerine steril bezle bask
yaplr. Bez deitirilmeden gerekirse zerine bir bez daha konu. Emme sesi gelen
toplardamar yar alanmalarnda hemen avula yara kapatlr daha sonra hava geirmez

bandajla kapatlr.
kanamalarda hastann ayaklar hafif yukarda olmak zere srt st yatrlr, zerindeki
giysiler gevetilir.

d-Yanma

Yanan ksmn scakln almak iin zerine souk su dklr. Yanan ksma yapan
elbiselere karlmaz, dier yerlerdekiler kesilerek dikkatlice karlabilir. Yanan ksma ve
kabarcklara dokunulmaz. Az miktarda azdan su verilir. Yanan ksm temiz tutulur.

e- Susuzluk ve Scakln Etkisi

nsan susuzlua en fazla 7-10 gn ala ise en fazla 30 gn dayanabilir. Kurtarma
aracn-da ncelikle vcut svsnn korunmasna ;cllmaldr. Vcut svs en ok
aadaki hallerde kaybedilir.
Kusma
Denizde oluan hareket sonucu meydana gelen rahatszlklardandr ncelikle
engellenebilmesi iin gemiyi terk etmeden nce veya kurtarma aracnda deniz tutma hap
alnmaldr.
Kusan kii ban scak tutmal, bunun iin ba dizlerin arasna alnp tutulur. Hastann
temiz hava almas salanr. Dier kazazedeleri etkilememek iin bulant torbalar
kullanlmaldr.
Terleme
Su kaybna sebep olan dier bir hal terlemedir. Bunun engellenmesi iin scak
havalarda sal havalandrlmal ve rts kapatlmamal, saln taban iirilmemelidir.
Elbiseler slatlp skldktan sonra hemli bir ekilde giyilebilir. Mmkn olduunca
glgede kalnmal fakat kesinlikle denize girilmemelidir.
Aada can kurtarma aracnda karlalabilecek acil dururrlarda kazazedelere
yaplacak ilk mdahale yntemleri anlatlmtr.
f- Donma (Hpotermi)
Donma veya Hipotermi vcut ssnn ar derecede dmesi demektir. Souk suda
vcut aniden sousa da kalbin ve beynin soumas 10-15 dakika sonra balar. Hipotermi
insan ya dorudan etkiler yada boulmaya sebep olur.
Hipotermiye maruz kalm bir kazazede de u belirtiler grlr;
- Su iinde kalan ve vcut ss den bir kiini rengi solmaya balar,
- Kii engel olamayaca ekilde titremeye balar.
- Adale sertlii ve kramplar.oluur,
- Hipoterminin derecelerine gre bilin kayb ve ok geliir.
Hiportermi insan aada akland gibi drt basamakta etkiler
1. Balang hiportermisi: ilk 2-3 dakikadr, ani souun etkisidir.
2. Ksa dnem hiportermisi: 3-15 dakikadr, yorulmaya sebep olur. (birinci boulma).
3. Uzun dnem hiportermisi: 30 dakika ve yukars, srekli souma etkisi.

4. lleri hipotermi: kinci boulma ve ar kme.

Is kayb denizdeki tehlikenin en nemlisidir. Vcut ss 37 nin altna dmeye
baladnda hiportermi balam olur. Vcut titreyerek s retir. Is kayb devam ettii
srece vcut toplam defa s retecektir. nc defa s retildikten sonra kazazede
kurtarlrsa da en ufak yanl mdahalede her an lebilir.
Kurtarlan kazazede hangi durumda olursa olsun ani stlmamal, solunum ve kalp hemen
kontrol edilerek gerekiyorsa derhal suni solunum ve kalp masaj yaplmaldr.
lk yardma en az 30 dakika devam edilmelidir,
oka girmise hemen ba gvdeden hafif aaya gelecek pozisyonda yatrlmaldr.
Battaniye sarlarak yavaa stlmaldr
Tm bu yardmlar esnasnda kazazedeye scak iecekler verilmemeli, ani olarak
stlmamal, rzg~ra maruz kalmaktan korunmaldr

g- Scak arpmas (Hipertermi)

Scak blgelerde ve gne altnda uzun sre kalndnda gerekleebilir. lk belirtiler ba
ars, bulant, ar terleme, kas kramplar gszlk olarak kendini gsterir. Durum
arlatka terleme kesilir, cilt krmz, scak ve kuru bir hal alr.
Tedavi olarak hasta glge altna alnmal, fazla elbiseleri karlmaldr. Hasta srtst
yatrlr, ayaklar hafife kaldrlr, Islak bir bezle vcut silinerek serinletilir. Bulant yoksa
iecek veri lebilir, bilinci ak deilse azdan hibir ey verilmez.

CAN KURTARMA ARACINDA BULUNAN TEHZATIN KULLANILMASI

A) Koruyucu rtler
Ksmen kapal can filikalarnda, iindeki personeli scak, souk, yamur ve deniz
serpintisi gibi d etkilerden koruyabilecek, d taraf dikkat ekici renkte olan katlanabilir
koruyucu rtler bulunmaktadr. Koruyucu rtler iinde bulunanlar scak ve soua kar
korumak iin arasnda hava boluu veya eit etkili dzenler ile ayrlm iki kattan az
olmayan materyal ile yaltlmtr. Filika iinde katlanm rtyle birlikte bulunan kat
paralar ve tirizler ile kurulan bu dzenekte bata, kta ve her iki tarafta giriler
bulunmaktadr. Bu giriler deniz suyunu ve yamuru ieriye almayacak, kolay ve hzl
alp kapanabilecek ekilde yaplmtr. zerlerinde ieriye yeterli gn n verecek yar
saydam pencereler, yamur suyunu toplamak iin kullanlacak cepler bulunur.
Filikaya binilmesi ile birlikte en ok 2 kii yerleri belli ve tespitli blgelere , tertibat kolayca
kurarak, turuncu rengi d tarafa gelecek ekilde rt monte edilir.

B) lk yardm kutusu

Can filikalar ve can sallar ierisinde bulunan ilk yardm kutular su geirmeyecek
ve iindeki malzemelerin kullanlmasndan sonra tekrar kapanabilecek yapda dizayn
edilmilerdir. ilk tbbi mdahalenin yaplabilmesi iin gerekli say ve eitteki tm
malzemeler ilk yardm kutusunun iinde bulunur.
a- Makas ve cmbz,
b- Gazl kompres,
c- eitli bandajlar,
d- Yaptrd flaster(bant),
e- Gazl bez,
f- Pamuk,
g- Yara temizleme suyu ve bezi,
h- Deniz tutmasna kar haplar,
- Ar kesici (aspirin),
j- Amonyak,
k- Gz antiseptii,
l- Yank merherri,
m- inko oksit merhem.
indeki malzemelerin bilinsizce bo yere kullanlmamasna ve ilk yardm
kutusunun ak braklmamasna dikkat edilmelidir.

C) Deniz demiri

Deniz zerindeki arama ve kurtarma alma-
lar kazazedeler tarafndan verilen veya geminin
bilinen en son mevkii zerinden hareketle balar.
Rzgar ve aknt etkisiyle verilen son mevkiinden
hzl bir uzaklama, kazazedelerin bulunmas iin
geecek zamann artmasna yol aar,oysa
kazazedelere bir an nce ulalmas hayati nem
tar. Can kurtarma aracndan atlacak bir deniz
demiri gerek bahsedilen hzl srklenmeyi,
gerekse vastalarn sallanmasn nlemede nemli bir rol oynar.
Gemi terk edildikten ve belirli bir mesafe
uzaklatktan sonra, can filika ve sallarnda 2 er adet bulunan deniz demirlerinden bir
tanesi hemen atlarak srklenme hznn azalmas salanmaldr. Normal bir esintide
deniz demiri atm bir can sal saatte yaklak yarm deniz mili hzla srklenir.

Gerek olduu durumlarda her iki deniz demiri de atlabilir. Fakat halatlarna farkl
kalomalar vermek suretiyle birbirlerine dolanmalar nlenmelidir.
Filika ve can sal evresinde deniz yzeyinin dzgn olmas ve dalga
atlamalarnn nlenmesi iin deniz demirinin peine bir ya torbas balanarak, iine bir
miktar nebati bir miktarda balk ya karm konulur. Bitmesi ve bulunamamas hallerinde
motor ya da kullanlabilir.
Filikalarda motor altrlmad zaman filikann ban denizlere dik olarak tutmak
iin deniz demiri atlmaldr. zellikle can sallarnda dengeli duru ve sallantnn azaltlmas
iindekilerin rahatszlnn azaltlmasnda fayda Salar.

D) Yangn sndrcler

Motorlu can filikalarnda akaryakt yangnlar oluabilir. Bu durumlar gz nne
alnarak motorlu filikalarda akaryakt yangnlarna kar kullanlmak zere bir kk yangn
sndrme tp bulundurulur. Bahsedilen sndrc filika ii durumuna uygun boyut ve
arlktadr. Filika iinde kolayca ulalp tanabilecek ekilde muhafaza altna alnmtr.

E) Filika telsizi

Solas kurallarna gre can kurtarma aralarnda bulundurulmas gereken tanabilir
filika tesizleri ;bir cihaz ,bir verici ,bir alc . nir anten ve bir enerji kaynandan oluur.
Kolayca tanabilir olan filika telsiz cihaz deniz suyunda yzebilir ,suya dtnde hasara
uramaz ve su geirmez niteliktedir. Hafif toplu ve pratik olmasyla deneyimsiz bir kii
tarafndan da kolayca kullanlabilir. Tam kapal can filikalarnda filikaya monte edilmi
halde veya filika iinde muhafaza edilmi olarak bulunabilir. Bunun haricinde baz gemilerin
kprstnde baz gemilerde de telsiz dairesinde her an kullanma hazr ve arjl olarak
bulunur. Enerji kayna olarak kullanlan ak bataryalar rormal artardaki bir almada
cihaz 4 saat sreyle beklemektedir.
Cihaz vericisi 2182 kHz ,500 kHz ve 8364 kHz ( uluslararas can kurtarma aralar
frekans) ilk tehlike frekanslarndan yaklak 3 wattlk k yaparak ve telsiz telgraf
frekansnda 4000 Khz ile 2750 Khz arasndaki frekansta da telsiz kurallarnn can kurtarma
aralar iin tayin ettii bir emisyon snfn kullanarak yayn yapma gcnde olacaktr.
El ile yaplacak yaynlar iin bir manipleye ek olarak verici ,telsiz telgraf alarm ve tehlike
iaretlerini vermek iin bir otomatik maniple cihazna da sahiptir.
Alc telsiz telgraf tehlike frekansn ve telsiz kurallarnn bu frekans iin belirledii
emisyon snf larn alma yeteneinde olacaktr. Vericinin sahip olduu telsiz telefon tehlike
frekansndan yayn yapabilme gcne alcda ayn frekanslar iin alm gc olarak sahiptir.
Anten ya kendisine tutar tipte yada can filikasnn direi tarafndan en yksek uygun

noktada tutunabilecek ekilde
olacaktr. Eer uygun an-ten ve
durum olursa; temin edilecek bir
balon veya uurtma ile daha
yukarda tutulmas arzu edilir.
Ayrca can kurtarma
aralar arasnda ve gemideki
haberlemede kullanlmak zere
iki tarafl tel-siz telefon cihaz
(VHF) bulunur. Deniz bantl el
telsizinde 16, kanal uluslar aras
tehlike frekans olarak kullanlr.
Bu kanaldan yaplan arlara
cevap alnamad tehlike
mesaj dier bir kanaldan
verilmelidir. Cihazn enerji
kayna normal bir almayla 4 saatlik kapasitededir. Her gemide en az 3 adet el VHF si
bulunmaktadr.
Filika telsizi iinde telsiz cihaz, tel, ubuk ve uurtma anten, dinamo kollar,
kullanma klavuzu, baz yedek paralar, kat, kalem, g kayna, anten ve topraklama
kablosu ve anten balant elemanlar bulunur.
Tel mmkn olduunca yksee gerilir veya teleskopik anten uzatlarak tespit
edilir. Cihazn dinamo kollar g kaynana taklr. Topraklama kablosu denize braklr.
Dinamo ile g salanyorsa hz gsterge lambasnn cihazn kullanld sre zarfnda
srekli ve dzgn yanmasn teminen uygun hzda evrilmesi gerekir.

Filika telsizi ile tehlike muhaberesi

a- Alc verici anahtar Transmit 500 kHz Morse, veya istenildii gibi Transmit 2181 kHz
Alarm veya Transmit 8364 Morse durumuna alnr.
b- Fonksiyon anahtar Dinamo kollar evrilerek speed indicator lambasnn yandna
baklr.
c- Ayar ibresinde azami sapma temin edilinceye kadar manipleye basl tutularak Frequ-
ancy/Antenna anahtar Long ve Short Antenna durumuna alnp Transmitter tuning ayar
yaplr.
d- Ayarlamadan sonra el manipleden ekilir, Automatic Morse Alarm dmesine
baslarak, SOS radyotelgraf alarm iaretini de ieren otomatik ikaz sinyalleri dizisi otomatik
olarak yaynlanmaya balar. Bu esnada kulaklktan gnderilen alarm iareti duyulur ve

Automatic Morse A

Alarm indicator lambas parlamaya devam eder. Otomatik yayn sonrasnda istenirse
yeniden alarm dme~ine baslarak alarm sinyali tekrarlanr yahut function anahtar
receive konumuna alnarak sonraki muhabere iin dinlemeye geilir.
e- Function anahtar transmit konumunda iken istenen mors iaretleri maniple
kullanlarak gnderilebilir.

F- EPIRB - Acil Mevki Verme Telsiz amandras

Epirbler (Emergency Position Indicating Radio Beacon) 121.5 MHz ve 406 MHz
zerinden bu amala kurulmu uydulara sinyal vererek kendi mevkiinin bulunmasn
salayan elektronik cihazlardr. Gemi batt takdirde otomatik olarak suyun zerine kp
almasn salayacak serbest brakma kilidi bulunan muhafazalarda bulunurlar. Uydudan
aktarlan sinyaller GMDSS kara istasyonu tarafndan alnarak Epirbin, dolaysyla teknenin
yeri tespit edildikten sonra teknenin yaknndaki kara istasyonlarna ve gemilere haber
verilerek arama ve kurtarma balatlr.

Inmarsat , Cospas- Sarsat ve VHF Ebirbi olarak trldrler.
VHF epirbi VHF kanal 70 ten kendi teknesinin tannma numarasn VHF menzili iindeki
sahil istasyonuna bildirir.
Epirbin test iin birka saniyelik kullanm hari tehlike dnda kullanlmamasna dikkat
edilmelidir. Can kurtarma vastasnda iken zerindeki anahtar on durumuna getirildiinde
almaya balar. Kendisine bal savlo aracn bir
yerine balanarak epirp denize braklr.

G- SART - Arama Kurtarma Yanstcs

SART, (Search And Rescue Transponder) arama
kurtarma harekatnda evredeki gemilerin radarlarn da
grnerek yerinin belirlenmesini salayan elektronik
cihazl bir amandradr.
SART, 15 mil civarndaki teknelerin X band radar-
larnn gnderdii yaynn uyarmasyla etkin hale ge-
lerek 9 GHz (3cm) zerinden kendisi yayn yapmaya
balar. Yayn alan teknenin radar ekrannda merkez-
den da doru tek hat zerinde 12 veya 20 adet nokta
olarak grlr. Ekrann merkezine en yakn olan nokta
cihazn yerini gsterir.
SART gemi terk edilirken can kurtarma aracnz alnr.
Elle altrlr, altrldktan sonra zerindeki
savlosundan kurtarma aracna balanarak denize b-
raklr.

H- Radar Reflektr.

Can kurtarma aracnn etraftaki gemilerin radarn tarafndan kolayca alglanabilmesi iin
aracn iinde bir radar reflektr konulmutur. Bu alminyun levhalar, 90 derece al
olarak birletirilerek saln d ksmndaki uzun cebe ubuu geirilerek braklr.

CAN KURTARMA ARACINN DARES

Can filikas ile gemiyi terk etmeden nce seyir yardmclarnn filikaya alnmas ok
faydaldr. Grevli zabit gemiyi terk mevkiini koyarak blge haritalar ile birlikte yanna
almaldr. Filikaya alnmas faydal olacak seyir malzemeleri:
- Kat kalem.
- Blge hanitalar.
- Seyir jurnali
- Paralel, pergel
- Sekstant, knonometre
- Almanak,
Gemi terk edildikten sonra varsa dier filikalar ile bir araya gelinerek ilk mdahaleler
yapldktan sonra blgede beklenilmesine veya seyir yaplmasna karar verilir.

A- Denizli havalarda can kurtarma aracn kullanma

Kurtarma aralar denizli havalarda ok hzl yalpa ve ba-k yaparlar. Bu durumda,
krekle veya motorla manevra yaparak dalgalar bir omuzlukta tutulmal veya denizlere ba
tutulmaldr.
Makine arza yaparsa deniz demiri kullanmak gerekir. Bylece filikann dalgalara borda
vererek tehlikeli yalpalara dmesi nlenir. Aksi halde sonunda alabora olur.
Can filikasnda iinde nebati ve hayvani ya karm bulunan bir ya torbas bulunur. Bu
torbann (veya teneke) ucunda bulunan musluk damla damla ya szdracak ekilde alp
deniz demiri savlosunun ortalarna balanarak denize atlr. Szan yalar deniz yzeyini
kaplayarak dalga tepelerinin krlp serpinti yapmasn ve bylece filikadakilere deniz
serpintisinin vurmasn nler.
Denizler omuzluktan alnrken sratli gidilirse, filika ok hzl ba k yapar ve tekne
dvnr. Filikadakiler ar derecede rahatsz olurlar. Ayrca tekne ve makineye zarar
gelebilir. Bu durumda hz azaltlr ve pruva dalgalara doru evrilir. Eer byk bir dalga
yaklarsa filikann iindeki arln iki tarafta eit olmasna dikkat edilir ve dalga baa

alnarak filikay bordasna evirmemesi iin allr.
Dalgalar bordadan alnrsa filika ar yalpalara der. Eer rota o ekilde durmay
gerektiriyorsa zig zag yaplarak yol aalnmaldr.

Denizler k omuzluktan gelirse ok dikkat edilmelidir. Bu halde dalga filikay kapar ve
nne katarak sonunda bordasn evirerek alabora eder. Baka bir ekilde ise ktan
gelen dalga teknenin k tarafn kaldrn, ba omuzluklar suya batar ve dalga tekneyi kafa
st dalga ukuruna doru yuvarlar.
Byle durumda dalga tam ktan geldiinde rota dalga yine kta ekilde tutulmaya
allr, teknenin srati azaltlr, dalga ile teknenin srati ayn olduu anda srat hzla
azaltlr ve dalga-nn gerisinde kalnmaya allr.
Dalgalarn gittii ynde tekne yol alrken teknenin altndan geen su az olduu iin
dmen tutmak zorlaacaktr.
Baka bir ekil ise, ok dikkatli dmen tutarak tam dalga gelecei anda zerine
dnlerek dalga karlanr, sonra tekrar eski rotaya dnlerek yola devam edilir.

Motorlu Can Filikas le Can Sallarn ekmek, Kazazedeleri Denizden Kurtarma

a-Can Saln ekme

Denizde grup hainde bulunmak , kolay grlebilmek ve yardmlama bakmndan ok
nemlidir. Bunu salamak iin denizde birka can sal varsa birbirlerine balanp bir arada
bulunmaldrlar. Can sallarnn yannda salamlatrlm ksma ikinci deniz clemininin
panimas balanarak bu amala kullanlr. Gerektiinde motorlu bir can filikas ile buradan
yedeklenerek ekilebilir.
6 mil hz yapan bir can filikas 25 kiilik dolu bir can saln 2 mil hzla ekebilir. Can saln
acil bir tehlikeden kurtarmak olmadka dalgal havada can sal ekilmemelidir. ekme
halat ani gerilmeleri nleyebilecek kadar uzur olmaldr. Bunu yapabilmenin en iyi yolu iki
ara iki dalda tepesinde veya biri dalga ukurunda dieri dalga tepesinde olduu anda
kalomay ayarlamaktr.
Can saln yedekleyen vasta rota ve hzn ok yava deitirmelidir. Dalga ve rzgara
a yapacak ekilde can saln ekmek Dalga ve rzgara kar ekmekten daha kolay ve
emniyetlidir. ekme ilemi srasnda ok iyi gzclk yaplmal ekilen ara eken ara
tarafndan daima gzaltnda tutulmaldr.

b-Denizdeki Kazazedeleri kurtarma

Can kurtarma aracna binen kiiler daha sonra etraftaki dier kazazedeleri kurtarmaya
almaldrlar. Etraftakilenin seslenini duyabilmek iin arada bir tam sessizlik
salanmaldr.Kazazedeye, rzgarn srkleyip arpma ihtimalinden dolay can filikas ile
yaklarken ok ar yaklalp biraz ak durulmaldr. Daha sonra filikadaki can kurtarma
halkas kazazedeye atlarak tutmas salanr. Kazazede yavaa filikaya yaklatrlr, elle
tutulacaksa rzgarst omuzluktan ve armh kullanlarak filikaya alnmaldr.
Can sal ile kazazedeye daha kolay yaklalabilir. nce can kurtarma halkas atlmal

daha sonra sala alnmaldr. Kazazede baygn, souktan ve yorgunluktan dolay can
kurtarma halkasn tutamayacak kadar bitkin olabilir, bu halde can halatna bal biri
yardma giderek kazazedeye ulalmaldr.
Kazazede yaral ise yarann nerede olduu aratrlr, grnr bir yara ise zarar
vermeyecek biimde kurtarma vastasna yaklatrlr. Grnmeyen yara varsa kazazede
yz can salna bakacak ekilde saln giriine kadar getirilir, can salndaki iki kii yaralnn
koltuk altlarndan tutar bir kiide mmknse suya girerek bacaklarndan kaldrarak yaraly
yatay hale getirmeye almaldrlar. Dier hallerde yaral srt sala gelecek ekilde
dndrlr ve koltukaltlar ve bacaklarndan tutularak sala alnr. bu arada sudaki kii yine
kazazedenin bacaklarndan iterek yardmc olur.
Souk havalarda donma tehlikesi geiren bir kazazede sala alnrken ok dikkat
edilmelidir. Bu durumdaki birinin ba sudan karlnca su basnc azald an gvdenin st
ksmnda bulunan kan hzla ayaklara doru iner ve beyine yeterli kan gitmediinden dolay
aniden lm meydana gelebilir. Byle bir kimse sudan karlmadan nce su seviyesinde
yatay hale getirilmeli ve birka dakika bu ekilde tutulmaldr. Mteakiben bu ekil
bozulmadan can kurtarma aracna alnmaya allmaldr. Yaral kurtarma aracna
alndktan sonra hemen srtst yatrlmaldr.

C- KARAYA IKMA

Sakin bir havadan baka koullarda karaya kma birok tehlikeyi ierir. Helikopterle
alnma gibi baka bir kara~a kma ekli varsa o yaplmaldr. Mmkn olduund.. gndz
vakti karaya klmaldr. Karaya kmak iin en uygun yer gzlenmelidir bu amala karada
bulunan birilerinin yardm varsa aracn iinde bulunan denizde canl kalma klavuzundaki
iaretler kullanlr.
Grnmeyen kayalklara kar ok iyi gzclk yaplmal ve gzc dalgalarn sahilden ne
kadar akta krlmaya baladklarna dikkat etmelidir. Bu ekilde deninlik anlalabilir. Eer
sahil derinlii yavaa artan bir yapda se dalgalar kydan olduka uzakta krlmaya
balarlar. Vaba dalgalar sahile yaklanca kprerek krlmaya balarlar.
Sahile yanarken dalgalar ktan alnrsa, filika srf gibi dalgalara teslim olur ve filika
dnerek dalgalan bordaya alr ve byk bir ihtimalle alabora olur. Bu nedenle krlan
dalgalar batan alnacak ve filika, nce k taraf sahile gelecek ekilde tutulmaldr.
Motorlu can filikasnn bu koullarda bir anssz durumu vardr. Filika ba-k yaparken
pervane sudan kaca iin iyi manevra yaplamaz. Bu artlarda deniz demiri atlmal ve
filikann ba denizlere doru tutulmaya allmaldr. Bylece filika yavaa sahile doru
srklenir.
Krekli ak can filikas ile yukardaki artlarda sahile yanamak daha kolaydr. Boyna
krei dmen olarak kullanlrken deniz demiri atlr ve filikann ba dalgalara doru
tutulur. Deniz demiri filikann srklenmesini nlyorsa bzme halat ile bzlerek tutma
etkisi azaltlr. Yaklaan dalgalara kar ok iyi gevetilip doldurulur ve krekler kullanlarak
filika dalgaya dik tutulur.

Eer dalga yava ilerliyorsa dalga tepesinde geirilen tehlikeli zaman azaltmak iin
dalgaya kar biraz krek ekilmelidir.
Sahile varldnda mrettebat inerken ara elde tutulmaldr. Bu arada krekli bir kii
bata durup filikay kollamaldr. Daha sonra eer o an yardm gelmemise ara karaya
ekilmelidir ve iindeki malzemeler sahile tanr.
Filika boaltlrken dikkat edilecek ok nemli bir husus udur. alma srasnda sahil
filika arasndan bir can halat donatlr. alma srasnda bir elle bu halat mutlaka
tutulmaldr. Aksi halde hi umulmadk bir anda dalgalar insan denize ekebilir.

E-Kazazedeyi Bekleyen Tehlikeler

Gemiyi terk eden bir kazazede aadaki tehlikelenle kar karyadr.
a- Boulma
b- Donma
c- Susuzluk
d- Alk
e- Yaralanmalar
f- Kpek bal
Gemide bulunan tm can kurtarma aralar kazazedeleri ncelikle boulmaktan
kurtarmak amacyla yaplmlardr. nk boulma birka dakika kadar ksa bir srede
olmaktadr. Dierleri geen zamann uzunluuna gre nem kazanrlar. Kiiyi boulmaktan
kurtarmann en ksa yolu can yelei giymektedir. Bu nedenle can yeleklenini giymek asla
ihmal edilmemelidir.
kinci nemli tehlike donmadr. Su scaklna ve giyilen elbiseye gre ldrc
olma sresi ok deiiklik gsterir. Fakat uras unutulmamaldr ki ilave giysiler, az
hareket ve koruyucu giysiler bu tehlikeyi atlatmaya yetebilir.
Susuzluk ve alk konular ileriki blmlerde daha ayrntl olarak anlatlmtr.
Yaralanmalar yarann byklne gre farkllk kazanr, Fakat mmkn olduunca en k-
k bir yara dahi almadan kurtarma aracna binmeye allmaldr. Yara insann direncini
azaltr ve eer denizde ise kpek balklar iin uyarc bir etki oluturur.
Kpek bal tehlikesi boulmadan sonra akla gelen ikinci nemli tehlike gibi
grlr, fakat gerekte yukarda da akland gibi en son tehlikedir. Denizlerde birok
kpek bal eidi vardr fakat bunlarn hepsi de saldrgan deildir, yine de temkinli
olmakta fayda vardr.
Kpek bal tehtidi olumas durumunda u ekilde davranlmaldr:
- Kpek balklar yaplan aratrmalara gre kan kokusu, hareket eden cisimler ve
nitimsiz seslere kar saldrganlk gstermektedir. Bu konu gz nne alnarak; mmkn
olduu kadar gereksiz hareketlerden kanlarak kpek bal nde grlecek ekilde
dnlmelidir.

- Eer grup halinde bulunuluyorsa yzler da dnk pozisyonda bir daire
oluturulmal, yaral kiiler varsa bu dairenin iine alnmaldr.
- Yzmek gerektii durumlarda gelii gzel ve telal bir yzmeden ok, periyotlu ve
ritiml yzlmeye allmaldr.

F- Helikopterle Kurtarma Harekat

Helikopterle iaretleme;
Yukarda anlatlan tahliye ve ilemlerin gvenlii iin, helikopterle shhatli bir iaretleme
yaplmas gerekir. Helikopterin aadan verilecek iaretlere gre hareke.t edecei
unutulmamal bu konuda dikkatli ve iaretlemeyi yapabilecek bir kii grevlendirilmeli ve
ondan baka hibir kimse helikopterle iaretlememelidir. Ortak manevralar iin, komut
iaretleri u ekillerle gsterilir
- lki yana alan kollarn baparmaklar yukar evinilince EK;
- ki yana alan kollarn baparmaklar aa evnilence EKME;
- ki yana alan kollarn eller kapal ve sadece baparmaklarnn yukar gsterilmesi
EK;
- ki yana alan kollarn eller kapal sadece baparmaklar aa gstenilince EKME
anlamna gelir.
--- n hazrlk
Helikopter gerek karada gerekse denizde kurtarma-yardm amacyla sk sk kullanlan bir
aratr. Bu nedenle helikopterle yardm geldiinde gemide veya kurtarma aracnda bulunan
insanlarn baz bilgilere sahip olarak, kurtarma ileminde helikoptere yardmc olmalar
gerekir.
Helikopter yardm iin aadaki tedbirler alnmaldr;
1-Geminin pozisyonu mmkn olduunca hassas bir ekilde verilmeli, bunun iin
mmknse bir burun veya fener gibi sabit bir yerden kerteriz ve mesafe verilmelidir. Eer
zaman msaade ederse geminin tipi ve teknenin rengi belirtilmelVlir.
2- Eer yarallar veya ar hastalar varsa bunlarn durumu hakknda ayrntl bilgi
verilmelidir,
3- Birok lkedeki helikopterlerde VHF ve/veya UHF radyo vericileni vardr. Baz byk
helikopterlerin 2182 kHz MFden yayn yapabilmelerine ramen, normalde MF
frekansndan yayn yapamazlar. Gemi ile helikopter arasndaki dorudan grme ne VHF
ne de 2182 kHzden yaplamyorsa alternatif olarak 2182 kHz veya VHFden Sahil radyo
istasyonu veya sahil koruma istasyonu araclyla haberlemek mmkn olabilir.
4- Gvertede (eer gemide yoksa) msait olan en geri alana beyaz boyayla H harfi
yaplarak manevra alan belirlenmelidir,
5- Blgedeki ubuk ve tel gibi donanmlar aa indirilerek, etrafn neta olmas
salanmaldr.

6- Helikopter iin gerek rotoruna
dolanma gerekse motoruna kama ile
uu tehlikesi oluturacak her trl
serbest ve uabilir madde kapal yere
alnacak veya balanacaktr. Helikopterin
gemi zerinde oluturaca hava akm
sebebiyle halatlar, kapela, ip ,hontum ve
plerin havalanabileceini aklda tutup,
tm bunlarn helikopteri drebilecek
maddeler olduunu unutmadan tedbir
almak gerekir.
7- Blgede daha baka gemiler de
bulunuyorsa ihtiyac olan gemi kendini
belirtebilmek iin gndz portakal renkli
duman iareti veya parlak gn
olmad zamanlarda aldis lambas da
gsterebilir, geceyse paratl fiekler ve
el maytaplar kullanlacaktr
8- Gemide bulunan direk/baca gibi
yaplar ok iyi aydnlatlr.
9- Helikopterin rzgar ynn anlamas
iin bayrak ve flamalar ekilir
10- Helikopterle gemiye sapan
verildiinde, kesinlikle geminin bir
tarafna balanmamal ve
tutturulmamaldr.
11- Helikopterden sarktlan /in
kablosuna sadece lastik eldiven giyen bir
kiinin dokunmas lazmdr, zerinde
biriken statik elektrik sebebiyle vin kablosu yaralayc veya ldrc olabilir. Bu statik
elektriin boaltlabilmesi iin kablo ya suya indirilecek ya da gverteye dokunmasna
msaade edilecek, daha sonra manevralarda oluabilecek statik elektrik boalmas sonucu
oluabilecek lmler ve yaralanmalar nlenebilecektir.
12- Tm bu ilemler esnasnda grev yapan mrettebat can yelei giymi olmaldr.
13- Helikopter pilot ve mrettebatnn bu konularda eitilmi ve tecrbeli olduklarn d-
nerek, onlarn verecei talimatlara uyulmaldr,
14- ayet helikopterle tahliye veya yukar ekme gece yaplyorsa, gemiyi bulmaya yardm
iin dik arama klar donatlr, Yaknlarda byk bir engel varsa klarla, pilotun dikkatini
ekecek ekilde aydnlatlmaldr,
15- Pilotun gznn kamamamas iin helikoptere doru k tutulmamaldr.

Can salna yardm gelmesi durumunda yukardaki tedbirlere ek ve/veya tedbir
olarak Helikopterin aa doru yapaca hava akmndan saln devrilmemesi iin havann
geldii taraftaki arln arttrlmas gerekir
Can salnn adr ksmn ayakta tutan ksmlarn gaz boaltlarak , adr
indinilmelidir.
Helikoptere alnma
Helikopterle yaplan malzeme ve insan tahliyesinde birka eit donanm kullanlr,
deiik ama ve durumlar iin kullanlmak zere eitli ekillerde yaplm olan bu
donanmlar
a- Kurtarma sapan
b- Kurtarma sepeti
c- Kurtarma a
d- Kurtarma sedyesi

e-Kurtarma sandalyesi, gibi isimler alr.
Tm bu tehizat ve donanmn dizayn ve kullanmlar ise aadaki anlatlmtr.
a- Kurtarma sapan;
Kazazedeyi koltuk altndan saracak bir kay eklindedir. Helikopter vin telinin ucuna
takl olarak gelen sapann,botaki ucu koltuk altlarndan geirilip gs hizasna gelen
noktada sapann kilit ksmna taklr ve yukar ekme ilemi balayabilir. ayet sapan
kapal ekilde bir dob1m yaplm olarak gelirse, kazazede ncelikle kafasn daha sonra
da her iki kolunu kazak giyiyor gibi kasann iinden geirerek ekilmeye hazr hale
gelecektir. Kazazedenin kollarn kapatarak ellerini karn hizasnn altnda kenetlemesi
emniyet asndan iyi bir tedbir olacaktr.
b- Kurtarma sepeti;
Bir kiinin sabilecei byklkte bir sepettir. Ak ksmndan girilerek ieri oturulur.
ine binen kii dengeyi bozucu hareketler yapmamal ve kendisini emniyete alacak ekilde
tutunarak dengeli oturmaldr.
c- Kurtarma a;
Kurtarma sepetine benzer. Fakat biraz daha kare eklinde olduundan ayaklar sepetteki
gibi uzatlamaz. Ak olan taraftan girilip, yz ak olan tarafa gelecek pozisyonda bada
kurularak oturulur. Yine denge bozucu gereksiz hareketlerden kanmal ve etraf
evreleyen alardan tutunulmaldr.
d- Kurtarma sandalyesi;
kollu, paya benzeyen bir oturaktr. Kollarn birletii alt noktayla, vin teli ile
birletii nokta arasnda tutunmak iin zel bedeni vardr. Kalay ve bacaklar tayacak
ekilde dizayn edilmitir. Yz ksm vin teline dnk ve eller oturan tutamacna sarlacak
ekilde oturulur. Hzl bir tahliyenin gerekli grld durumlarda kurtarma sandalyesi ile
iki kii ayn anda yukar ekilebilir. Oturaa ilk kii yukarda anlatld gibi biner ve tutunur,
ikinci kii ise oturan kollarndan birisini kolunun altna, dier bir oturak kolunu da br
kolunun altna alp, oturan kiinin de bacaklarn saracak ekilde ellerini karn blgesinde
kenetler ve aa sallanr. Bu eit tama durumlar iin kazazedelerin shhatli ve kuvvetli
olmalar nemli bir konudur ve gz ard edilmemelidir.
Helikopterin vinciyle yukar doru ekilme;
Helikopterde bulunan ve yukar ekilen kii kesinlikle acele etmemeli, vincin sonuna
kadar ekmesi beklenir. Helikopter hizasna gelen askdaki kii dz olarak ieri ekilip, .
daha sonra sapandan karlacaktr bu konuya hassasiyet gsterilmeli ve helikopterdeki
hareket beklenmelidir. Aksi hareketlerin hayati tehlikeler oluturaca panik ve acelenin
kazalara sebep olduu unutulmamaldr.

I.M.O. Model Kurs
1.20

Gemide Yangnla
Mcadele

Giri
Gemilerde kan yangnlar yznden her yl milyarlarca liralk hasarlar ve can kayplar
olmaktadr. Bu yangnlarn temel nedeni insan hatalardr. Dikkatsizce yaplan bir hareket
gemi ve iindeki insanlar tehlikeye atmaktadr.
Karada kan yangnlarda, sndrme iin birok yardmc varken gemi yangnlarnda ise
sndrme ii, gemi mrettebatnn bilgisine ve yangn sndrme donanmnn yeterliliine
baldr. Bu nedenle yangn donanmnn eksiksiz ve her gemi adamnn da iyi bir itfaiyeci
kadar bilgiye sahip olmas gerekmektedir.
Yangnla mcadele yerine yangn nleyici tedbirlere arlk vermek daha kolay ve ucuz
yol-dur.

BLM 1- GVENLK LKELER

A- Yangn Kaynaklar
Gemide bulunan malzeme, donanm ve alma artlar yangn kma olanan olduka
arttrmaktadr . zellikle makine dairesi yangn olumasna ok msaittir. Geminin hemen
hemen her yannda ya ve boya gibi yanc maddeler bulunur. Dikkatsiz bir davran ate
almalarna neden olur ve umulmayacak kadar ksa bir srede yangna dnebilir.
Gemideki eitli blgelerde yangna sebep olabilecek tehlikeler aadaki gibi sralanabilir.
1-Yaam yerlerinde
- Sigara iilmesi; zellikle kamaralarda sigara imek ve sigaray iyice sndrmeden
veya sndremeden uyumak.
- Kamaralardaki elektrik devrelerine eitli ekler ve balantlar yapmak. zellikle
kamaralar stmak iin elektrikli stclar kullanmak.
- Elektrik devrelerinin eskimesi.
- Lo k elde etmek iin kamaralarda bulunan aydnlatclarn zerine bez veya
kat koymak.
- Elektrikli cihazlarn kapatlmamas.
- Salonlarn yannda bulunan bfelerdeki ocaklarn kapatlmamas.
- Kamarann dzensiz olmas ve yal giyeceklerin bulundurulmas.
- Kamaradaki kaloriferlerin zerine bez konulmas.

2- Makine dairesinde
- Dzensizlik.
- Skaven mahallerini temiz olmamas.
- Sintinedeki yalarn temizlenmemesi.
- Temizlik malzemesi olarak benzin gibi ok uucu ve parlayc maddelerin
kullanlmas.
- Sigara iilmesi.
- Makine dairesinde tiner, benzin gibi maddelerin bulundurulmas.
3- Kuzinelerde
- Kuzinelerdeki yangn sebeplerinin banda s kaynaklar gelmektedir. Gaz
kaa, elektrik devrelerinin eskimesi, yetersiz kalmas, fazla g ekilmesi kvlcm
kmasna ve eitli maddelerin alev almasna neden olur.
- Kuzinede yangna neden olan bir baka neden de tavadaki kzgn yalarn
parlamasdr.
- Havalandrma fanlarnn temiz olmamas da kuzinedeki scakln artmasna
ve gaz kaa varsa ortamda kalmasna neden olur. Ayrca tanlarda toplanan yalarda
yanabilir.
4- Gvertede
- Tanan yklerin kendi zelliklerinden dolay yanmalar.
- Portulara dzensizce konulan malzemeler. Portularda gvertede bulunan
elektrikli donanmn ana alterleni ve elektrik donanmlar bulunmas nedeniyle buralara
konulan yal ve dier yanc maddeler her an yanabilir.
- Baaltna konulan halatlar, boya , tiner gibi maddeler de tehlikeye aktr.
5- Telsiz daireleri
Telsiz dairelerinin elektrikli cihazlar ve bunlarn devreleri ile dolu olmas elektrik
yangnlarna neden olmaktadr.
6- Ak dairesi
Akler arj olurken ortama yanc hidrojen ve yakc oksijen gaz yayarlar. Ak
dairelerin kapal tutulursa patlama eklinde yangna neden olabilir. Bu gazlarn ok iyi
havalandrma ile dar atlmas gerekir. Akler arj olurken akden beslenen tm devreler
kapatlmaldr.
7- Statik elektrik
Gemide ve karada pek dikkat edilmeyen bir ate kayna da statik elektriklenmenin

neden olduu kvlcmdr. nsann zerinde ve alan aletlerde statik elektrik birikir.
zellikle gaz karan maddelerle temas edilmeden nce yanmayan bir metal yzeye
dokunularak topraklama yaplmaldr.
8- Tamir ileri
Tamamen alanlarn ve sorumlularn dikkatsizlii ve bilgisizlii nedeniyle tamirler
srasnda eitli yangnlar olumaktadr. Bazen bu hatalar patlamalara neden olarak can
kaybna da sebep olmaktadr. Kaynak yaplan tamirlerde kaptandan izin alnmal, kaynak
yaplacak yerin etraf yanc maddelerden temizlenmeli, gazl blgelerde kaynak yapmadan
nce gaz lmleri yaplmaldr.

B- Eitim ve Talimler
Yangnla mcadelenin en nemli basamaklarndan bir eitimdir. Bu eitim gemiyi
tanmak, tehizat tanmak, yangn tanmak ve sndrmeyi bilmek olarak sralanabilir.
Yangnla mcadelede baarl olabilmek iin u unsur gereklidir
1- Tehizat
2- Eitim ve talim
3- Grev dalm.
Yukarda saydmz unsuru bir olay zerinde canlandralm Ve karlaabileceimiz
aksaklklar tahmin edelim.(tp C0
2
tp)
Kamaramzda bir madde ate ald sndrmek iin harekete geiyoruz; k
Ne eit yangndr, ne eit sndrc lazm?.
Sndrc lazm; uygun sndrc var m?, nerede?,yerini biliyor muyuz?.
Sndrcy bulduk; yerinden kyor mu?.
Sndrcy kardk; dolu mu?.
Sndrc dolu, kamaraya getirdik, valf alyor mu?.
Sndrc ald, C0
2
kyor; nozulu nasl tutacaz?.
C0
2
yi atein neresine tutacaz? ne kadar mesafeden tutacaz?
C0
2
gaz ne kadar srecektir?, yangn sndrebilecek mi? veya bu kadar vakit
kaybetmeye deer miydi?.
* Yangn grldnde yaplacak ilk i alarm vermektir.
Grld gibi naslsa biliyoruz diye geitirilen basit bir uygulama acil bir durumda umul-
madk aksilikler karabilir. Hatta bilgi dahi bazen yeterli olmamaktadr, nk bilginin
kullanlabilmesi iin uygun tehizat olmal ve bu tehizat ta her an kullanma hazr
olmaldr. Buna ek olarak, tek bamza byk bir yangna mdahale edemeyiz, btn
tehizat bir anda kullanamayz. Bu nedenle grev dalm yaplmaldr. Biri yangn

elbisesini giyen, dieri, hortumu tutar, bir dieri muhabereyi salar vs. ancak bu ekilde
yangnla mcadelede baarl olunabilir.
Bu anlatlanlar ise, gemide dzenli aralklarla role talimlerinin yaplmas ile baarlabilir.
Bir ok konu teoride anlatlnca kolay zannedilir. Karanlkta yrme ekli, dumanda ka
ekli gibi; fakat bu anlatlanlar ile karlanca sylenildii gibi kolay olmad grlr. Bu
tr zorluklar amak iin role talimleri geree uygun yaplmal, rnein alev karmadan
duman oluturularak dumanda ka talimi yaplabilir.

BLM 2 YANGIN TEORS

A- Yangn geni
Her yanma yangn deildir, kontrol altnda olmayan yanmalara yangn denir.
Yanmann oluabilmesi ve devam edebilmesi iin unsur gereklidir, bunlar;
1- Yanc madde.
2- Yakc madde (oksijen).
3- Yeterli s.
Bu unsur bir genin kenarlar ile temsil edilir ve yangn geni olarak
adlandrlr.
Yukar
da saylan
unsur
herhangi bir
nedenle bir
araya
getirildiinde
yanma oluur.

Bunlardan biri uzaklatrld takdirde yanma olay son bulur.

Birinci unsur olan yanc madde, (kat, tahta, bez, ya gibi )her yerde bulunabilir.
kinci unsur olan oksijen de her yerde her tr yangn iin yeter miktarda bulunur. nc
unsur olan yeterli s istisnai baz artlar hari her yerde bulunmaz, varsa bile muhtemelen
kontrol altndadr.
eitli s kaynaklar vardr, bunlar;
Kimyasal enerji; kmrn, yan vs. nin yanmas sonucu oluur,
Mekanik enerji; srtnme ile oluur,
Elektrik enerjisi; kvlcm, ksa devre, ile oluur,
Nkleer enerji.
B- Yangnn Yaylmas
Yangn drt ekilde yaylr;
1- Radyasyon
Havada snn yaylmas
eklindedir.
2- Konveksiyon
Alevin ve snn yukar doru
ykselmesi, st katlara doru
yaylma.
3- Dokunma, temas.
Is kaynana temas eden
maddenin de snarak enerjiyi
tamas.
4- Dorudan yanma.
Alevin dier yanc maddeleri yakmas.

C- Yangnn Gelimesi
Bir yanmann oluabilmesi iin yanc maddenin yanmasna yeterli snn ve oksijenin
olmas gerekir. Daha sonra aadaki olaylar srayla gelierek yanma balar.
1- Ar snma; yanma iin gerekli s olduu takdirde yanc madde nce snr.
2- Buharlama; snmaya balayan cisimde bulunan yanc
gazlar dar kar.
3- Alevlenme; dar kan gazlar, s yanma iin gerekli snr getii an alev alarak
yanmaya balar.
Yanc maddenin cinsine gre yukarda aklanan olaylar birka dakika ile birka
saat arasrda deiebilir. Yan snp buhar karmas birka dakikadan ksa sre yeterli
olurken bir aa paran iin birka saat srebilir.
Yukarda sylenenlere ek olarak unu belirtmek gerekir ki, yanc maddenin bykl
de yanmann balamas iin ok nemlidir. Ayn cismin kk bir paras abucak

yanarken byk paras uzun srede yanan.

D- Yangnlarn Snflandrlmas ve Uygun Sndrme Tehizatlar
Yangnn snflar, yanc maddeleri ve bunlara kar kullanlacak sndrc trleri
aadaki tabloda gsterilmitir.

BLM 3 YANGINLA MCADELE
A- Yangn nleme lkeleri

Yangnla mcadelenin en nemli ilkesi yangn oluturan unsurlarn bir araya
gelmelerini rlemektir. Bundan sonra ikinci nemli husus ise yangna kar erken
mdahale etmektir. Erken mdahale ise erken tesbit ile salanabilir. Yangnn erken tesbit
edilmesi gemide bulunan yangn uyar cihazlar ile yaplr.
Yangrla mcadeleye aadaki bilgilerin elde edilrresinden sonra balanr.
1- Yangn nerede.?
2- Ne yanyor.?
3- Yanc maddenin ne kadar yanyor.?
4- Yangn ne yana doru yaylyor, yaylabilir.?
5- Yangnla mcadele etme imkanmz nedir.?
Saylan bilgiler tam olarak elde edilemedii srece yaplacak mdahale eksik veya

yanl olabilir. Yangna kar yaplacak mdahale ve kurtarmada aadaki sralamaya
dikkat edilecektir.
Birinci ncelik insanlarn kurtarlmas, kinci ncelik gemi ve ykn kurtarlmas,
nc ncelik evrenin korunmas.
B- Geminin Tantlmas

Gemiler ina edilirken yangna kar koruyucu birtakm yap ve donanmlan ile
birlikte ina edilirler. Yangn kar yaplan bu donanmlar geminin bykl, tipi ve tad
yke gre deiiklik gsterir. Bu nedenle allan geminin yangn donanmlar ve yerleri
en ksa srede renilmelidir. Bunlar karbondioksit dairesi, yangn sndrcler, yangn
perdeleri, deniz suyu devresi, acil yangn pompas, uluslararas sahil balants, yangn
elbisesi, grev dalm ve alarm devrelerine ait bilgilerdir. Gemi yangn donanmnn ok
iyi bilinmesi erken mdahale iin nemlidir. Ayrca geminin ambarlar, tm giri k
yerleri, acil klar, yakt tanklarnn yerleri vs. gibi bilgiler yangnla mcadelede baarl
olabilmek iin gereklidir.
Her gemiadam gemiye katldktan hemen sonra yangnla mcadele donanmlarnn
yerlerini nenmeli ve karanlkta kamanadan kp gverteye gidebitecek kadar gemisini iyi
tanmaldr.

C- Gvenlik almalar.

Yangnla mcadele role talimleri srasnda yangn sndrme tehizatlarna ait
bilgilerin yan sra gemiye ait bilgilerde mrettebata verilmesidir, gemi topluca gezilerek
btn donanmlar tantlmaldr.

BLM 4- Yangnn Saptanmas

A- Alev ve Duman ihbar cihazlar

Gemilerde yangn kabilecek ok cra noktalarn bulunmas, dier blgelerin ise
srekli insan kontrolu altnda olmamas ve zellikle geceleri sadece vardiyac mrettebatn
ayakta olmas nedeniyle kabilecek bir yangnn duyulmas ok zaman alabilin. Ayrca
sefer srasnda yklerin bulunduu ambarlara ginilmedii iin buralarda oluan bir yangn
uzun sre sonra fark edilebilir. te bu gibi olumsuzluklar gidermek iin gemilere yangn
ihbar cihazlan yerletirilmitir.
Gemilerde eit yangn ihbar cihaz kullanlmaktadr.

1- Alev Saptayc Cihazlar
Alev saptayc cihazlar genellikle kolay alev alan maddelerin bulundu yerlerde ve ak
alanlarda kullanlrlar. 1-3 saniye gibi ok ksa srede alevleri tespit edip alarm verirler.

Ultraviyole ve kzl tesi nlar alglayarak alrlar. Ancak her iki tip dedektr gne
nlarndan etkilenip sistemi yanltabilirler. Bu cihazlar okluk otomatik olarak
sndrclere de kumanda edenler.

2- Duman Saptayc Cihazlar
Duman saptayc cihazlar tamamen kapal mahallerdeki yangn oluumuna kar

kullanlrlar.
yonizasyon duman dedektr optik boyuttaki toz ve duman zerrelerini alglar ve
100 m_ lik bir alanda kontrol yapabilir.
Optik duman dedektr yava yanmalarn meydana geldii ortamlarda tercih edilir, k
iddetini etkileyen duman trleninde daha duyarldr. -20C derece ile +60C derece
arasnda alrlar. Alarm devresine kumanda ederek alarm verdinirler. Bir ksm ise su
pskrtme devresine kumanda ederek duman olan ortama su pskrterek mdahale eder.
3- Is Saptayc Cihazlar.
Is saptayc cihazlar yksek scakln olabilecei ortamlarda kullanlr. Bunlardan
sabit scaklk dedektr bulunduu yerin scakl ayarland scakln zerine ktnda
alarm verir.
Scaklk art dedektr ise belirli bir zaman aralnda ortam scaklnn artma
hzna gre alarm verir.
Her iki tip dedektr 50 mlik bir alana kumanda edebilir.

B- Otomatik Yangn Alarm

Gemilerde bulunan eitli yangn saptayc cihazlar geminin yangn alarmna
baldr, herhangi bir yangn halinde alarm devreye alr. Bir yangn alarm devresinde
alglayclar, kontrol paneli, ve g kayna dnda emniyet dmeleri, alarm zilleri, sinyal
lambalar, yangn perdelerine kumanda niteleri, kontrol panel kaydedicileri ve eitli
yanalar bulunur.
Yangn alarm sisteminin kontrol paneli iki ayr tip g kaynandan beslenmelidir.
Bunlardan herhangi bir devre d kaldnda dieri etkilenmemelidir.

BLM 5 Sabit Yangn Sndrme Sistemleri
A- Genel Bilgiler
Gemi yangnlarnda etkin mdahalenin yaplabilmesi iin gemiler seyyar ve sabit
olmak zere eitli yangn sndrcler ile donatlmtr. Tanabilir sndrcler kk
yangnlara kar ve ilk mdahale iin kullanlrlar. Makine dairesi ve ambarlarda kan
yangnlar iin sabit sndrc sistemlerden faydalanlr. Bu sistemlerde genellikle
karbondioksit ve kpkl yangn sndrcler kullanlr. Bundan baka geminin deniz suyu
devresi de sabit bir sndrme sistemi saylabilir. Bu sistemlerde bir kumanda odas
bulunur. Yangnn kt yere ve byklne gre sistemin bir ksm veya tm devreye

alnr. Ayrca sndrcler istenilen blgeye de ynlendirilebilir.

B- Ate Boma Sistemleri

1-Karbondioksitli Yangn Sndrc
Yangn boarak sndren sistemlen Karbondioksit ve Kpkl yangn
sndrclerdir. Karbondioksit gaz basn altnda elik tplerde saklanr. Gemilerde 6, 12,
ve 45 kilogramlk tplerde bulunur. Sv CO havaya brakldnda hacminin 450 kat kadar
geniler Genileyen C0
2
etnafn ssn alarak basld yerin ssn drerek yangnn s
kaynan ortadan kaldnr. Karbondioksit gaz havadan 1,5 kat daha ar olduu iin
bulunduu mekann tabanna yaylarak altta kalan yangnn zerini rter ve hava ile
temasn keser. Bylece hem soutma hem boma yaparak yangn sndrr.
Karbondioksit gaz kapal mekanlarda kullanlr ve baslmadan nce tm aklklan
kapatlarak hava girii nlenir. Karbondioksit gaznn etkili bir sndrc olabilmesi iin
hava ile %20 orannda karmas gerekir. Bu karm insan hayat iin tehlikeli olduu iin

Karbondioksit baslacak yerlerde insan kalmamaldr. Yangnn tamamen sndnden
emin olmadan ieriye hava girmesine izin verilmemelidir. Yangn sndkten sonra yangn
mahalli iyice havalandrldktan ve gaz lm yapldktan sonra ieri ginilebilir.
Gemilerdeki sabit karbondioksit tpleri Karbondioksit darresinde bulunur. Buradaki tplerin
dzenli olarak bakm tutumu yaplmal her an kullanma hazr bulundurulmaldr. Yangn
role talimlerinde CO
2
dairesindeki tplenin nasl kullanlaca renilmelidir.

2- Kpkl Yangn Sndrc
Boarak sndrmede kullanlan dier sndrcler kpkl tip yangn
sndrclenidir. Kpk yanan svnn zerinde yaylarak ince bir tabaka halinde kaplar ve
atein hava ile temasn keser. Ayrca svnn bir miktar ssn emerek yanan maddeyi
soutur. Drt tr kpk vardr.
- Protein esasl kpk,
- Sentetik esasl kpk.
- Kimyasal kpk
- Alkol kp
Protein esasl kpkler hayvanlarn kan ve yalarndan elde edilir. lenisine baz
katk maddeleri eklenerek yaplan %3 orannda kpk maddesi ve % 97 orannda su
karmdr. Bir hacim proteine karlk sekiz hacim genileme yapar. Genleme oran
1/8dir. Krem rengindedir ve zehirli deildir, vcuda temas halinde bol su ile ykanmaldr.
Sentetik kpk %95 su ve %5 sentetik madde karmndan elde edilen kpktr.
Sentetik kpk zleninin genilemeleri farkl tr vardr.
- Dk gerilemeli kpk z (10 kat geniler)
- Orta genilemeli kpk z (100 kat geniler)
- Yksek genilemeli kpk z (100 kat geniler)
Yksek genilemeli kpkler makine dairesinde dierleri gverte ve kuzinede
kullanlr.
Kimyasal kpk Alminyum slfat ve Sodyum bi karbonat kimyasal tepkimesi
sonucu oluan bir kpk cinsidir.
Alkol kp kimyasal sv yangnlarnda kullanlr. Kimyasal sv olian kpi.n
suyunu ememediinden kpk svnn zerinde yaylarak svnn hava ile temasn keser.
a- Kpk retme Yntemleri
Kpk z genellikle ayr bir kapta bulundurulur. Kullanlaca zaman tanarak yangn
mahalline getirilir, burada eitli tip nozullar yardm ile basnl suyla kartrlarak kpk
retilir.
b- Kpkle Yangna Mdahale
Yangn yerine gre eitli ekilde mdahale edilir. Yangn dz bir yzeyde ise;
- Kpk oluana kadar gelen su yangndan uzak bir yere sklr,
- Kpk gelince 45 derecelik a ile kpkler svnn zerine decek ekilde havaya doru
tutulur

- Sv tamamen rtlene kadar kpk sklr,

- rtldkten sonra kpk rtsnn bir yerinden almamas iin yangn snene kadar
kontrol altnda tutulur.Engebeli bir yerde ise;
- Kpk oluana kadar su yangndan uzak bir yere tu.tulur,
- Kpk gelince yangnn arka ksmndaki bir yere arptrlarak yava yava alevlerin
zerine doru akarak yanan svy rtmesi salanr.
- Yanan sv rtldkten sonra yine almamas iin gzetim altnda tutulur.
Kpk maddeleri yksek scaklklarda saklanmamal ve hava ile temas ettinilmemelidir.
Kpk kullanldktan sonra nozul ve borular bol su ile ykanmaldr.

B- Yangn nleme Sistemleri

1- Hidrokarbon, Toz re Ha/on Gaz
Yangn nleyici ve ayn zamanda sndrc olarak kullanlan maddeler halon gaz, azot
gaz, karbontetra klorr ve l gazdr. Bunlardan halon gaznn kullanm uluslararas
alanda yasaklanmtr.

2- l Gaz Sistemi (nert gaz)
Gemide egzos gaznn temizlenmesi ile %5 orannda oksijen ieren gaz elde edilir.
Oksijen oran ok dk olan bu gaza l gaz denir. Bu gaz tanklara baslarak tank
havasnn oksijen oran %8 in altna drlr. Bylece ortamda yk buharnn herhangi bir
nedenle parlamas nlenir. Ykleme, boaltma ve tama srasnda tank iinde belli bir
basn altnda srekli l gaz bulundurulur.

C- Yangn Soutma Sistemleri

1- Deniz Suyu Devresi
Geminin ana yangn devresini oluturan bu donanm her gemide uygun zellikte ve
sayda yangn pompalar, yangn devreleri, musluklar, hortum, nozullardan, acil jeneratr,
acil deniz suyu pompasndan meydana gelir. Bu devre ile deniz suyu yangna kar
soutucu ve sndrc olarak kullanlr. Gemideki dier sndrclerin says snrl
olduundan en kullanl sndrc uygun olduu yangn trne kar deniz suyudur.

2- Su Pskrtme Sistemleri

Sprinkler sistemi de denilen bu sistem otomatik veya el ile kumanda edilebilen iki tiptir.
Bu sistemler basnl su bulunan bir tanka bal bir boru donanm ile geminin muhtelif

kapal yerlerine yaylm basnl su devreleridir. Kapal yerler byklklerine gre
belirlenen sayda sprinkler kafalar ile donatlmlardr. Bu kafalar scakln kamaralarda
70 C derece, kuzinelerde 100C dereceyi amas halinde alarak devredeki basnl suyu
ieri pskrtr. Bylece soutma yaparak yangn sndrr. Bu srada devredeki basncn
dmesi nedeniyle basnca duyarl bir alarm sistemini devreye alr. Tavanlara yerletirilen
sprinkler kafalarnn says en az dakikada 5 lt/m_ su datacak ekilde oda hacmine gre
hesap edilir.

E- Acil Yangn Pompas

Geminin ana yangn pompas devre d kaldnda yandn sndrmenin
aksamamas iin yangn devresini besleyebilecek gte bir acil yangn pompas bulunur.
Bu pompa genellikle dizel tahriklidir veya elektrik motorlu ise acil jeneratrden g alr ve
genellikle makine dairesi dnda bulunur. Gemide acil durumlarda ana g retici
jeneratrler devre d kald zaman yangn sndrme ve aydnlatma iin bir acil durum
jeneratr bulundurulur.

F- Kimyasal Toz Uygulamas

Sabit devre sistemlerinde kimyasal kuru tozlarda kullanlmaktadr. Sodyum bir karbonat,
amonyum fosfat veya potasyum tozun oluur. Tozlar itici olarak azot veya CO
2
gazlar
kullanlr. Kuru toz yanan maddeyi rtt srece etkilidir. Zehirli olmamasna karlk
boaza ve gze katnda tahri edici olabilir. Yanan madde sndkten sonra su ile
soutularak yangnn yeniden balamas nlenmelidir.
Kimyasal kuru tozlar havann rutubetinden etkilenir, Rutubetli yerlerde saklanmamaldr.

BLM 6 YANGIN SNDRME DONANIMLARI

A Yangn Hortumlar ve Tehizatlar

Yangn hortumlarnn i ksmlar kauuklu maddeden yaplm olup dlar sentetik
bez kumatan yaplm bir klf ile sarlmtr.
Yangn hortumlar kimyasal maddelere dayankl, esnek, basnca dayankl
malzemelerdir.
Hortum boylar 18, 22.5, veya 30 metre, aplar ise 45 mm. veya 70 mm. dir.
Yangn istasyonlarndaki tamburlara kolayca alnp yargn mahalline gtrlecek ekilde
sarlan hortumlar ularndaki kaplinler ile birbirlerine ve yangn musluuna taklarak
kullanlrlar.
Hortumlarn yangna kar tutulan ucunda nozul ad verilen bir para bulunur.
Nozullar eitli ekil ve byklkte olup suyun yangn zerine dz, veya yamur eklinde

verilmesini salarlar. Hortum ve nozullar hep ayn yerde saklanmaldrlar.

Hortumlar kullanldktan sonra ilerindeki sular boaltlp katlanarak yangn
istasyonlarndaki yerlerine kaldrlrlar.
Hortumla Yangna Mdahalede Dikkat Edilecekler
Hortum yangn musluuna balandktan sonra yangn tarafndaki ksmnn kullanc
tarafndan tutulduundan emin olunmaldr.
Yangn musluu hortumun ani silkelenmesini nlemek iin yavaa almaldr.
Nozulu tutan kii nasl tutulacan da bilmelidir.
Hortuma su geldikten sonra kesinlikle braklmamaldr.
Kapatmak gerektiinde musluk yine yavaa kapatlmaldr.

B- Seyyar Yangn Sndrcler

Yangn olutuunda ilk mdahaleyi yapabilmek iin geminin eitli yerlerine tanabilir
yangn sndrcleri yerletirilmitir.
Seyyar sndrclerde bulunmas gereken zellikler aadadr.
- Sndrcler denetlenmi ve kullanm sresi geerli olmaldr.
- Kolayca ulalabilecek ve grnr bir yerde olmaldr.
- Yangn tehlikesi olan yerlerde bulunmaldr.
- Her an kullanma hazr olmaldr.

Seyyar Sndrclerin Yaplan

Tanabilir sndrcler paslanmaz elikten yaplmtr. Kapak ksmlar alr kapanr
olup altrma mekanizmas burada bulunur. Baz
tplerde sndrc madde basn altnda saklanr ve
bu mekanizma ile istendii anda ve istendii kadar
dar pskrtlebilir. Dier tplerde ise basn tpn
iindeki ayr bir kartuun patlatlmas ile retilir. Bu tip
sndrcler basn bitene kadar bir defada kullanlr.
Bir ok tpte ierideki basnc gsteren bir gsterge
bulunur.
Seyyar Sndrc Tipleri
a- Sulu Sndrcler
Kapasitesi : 9 Litre
Kullanma sresi : 60-90 sn.
Etki mesafesi : 3-8 metre

b- Kpkl Sndrcler
Kapasitesi : 9 Litre
Kullanma sresi : 60-90 sn.
Etki mesafesi :3-5 metre

c- Kimyasal Tozlu Sndrcler
Kapasitesi : 4,5- 13,5 Litr
Kullanma sresi :15 - 40 sn.
Etki mesafesi :3-4,5 metre

d- Karbondioksitli Sndrcler

Kapasitesi :1- 7,5 Litre
Kullanma sresi :10-30 sn.
Etki mesafesi :1,5 - 2 metre

C tfaiyeci Donanmlar

Yangnla mcadelede yangna mdahale eden kiinin giydii ve kulland donanmlara
itfaiyeci donanm denir. Bunlar;
- ltfaiyeci elbisesi,
- Solunum cihaz,
- Yardmc malzemelerdir.

tfaiyeci Elbisesi

tfaiyeci elbisesi 3 ksmdan oluur.
Birincisi ceket, pantolon ve balktr. tfaiyeciyi s, alev ve kzgn buhardan korur.
kincisi yangna dayankl bot ve eldivendir.
ncs mifer veya balktr. tfaiyecinin ban arpmalar kar korur ve ayn
zamanda boyun ksmn da ateten korur. n ksmndan ise dars grlr.
Ceket itfaiyecinin solunum cihazn giyebilecei kadar genitir.

D- Solunum Cihaz
Dumanl veya zararl gazlarn bulunduu blgelerdeki yangnlara kar koyabilmek
iin itfaiyecinin temiz hava ihtiyacn karlayan cihazdr. Solunum cihazlar drt
ksmdan oluur.
1- Hava Tp
2- Basn Drc VaIf
3- Maske
4- Alak Basn Uyar Dd
1- Hava Tp
Hava tpleni gri renkte olup ilerine basnla temiz hava doldurulmutur.
eitli tipleri bulunur;
- 132 bar 1240lt.
- 200 bar 1240lt.
- 200 bar 2250 It.

tpler daima temiz ve kullanlmaya hazr bulundurulmaldr. Is kaynaklarndan uzak tutul-
maldr. Bo tpler ilerine toz vs.. girmemesi iin biraz basnl braklmaldrlar.

2- Basn Drc Valf

Basn drcler tpteki hava basncnn insann soluyabilecei basnca drr. ki
tr basn drc vardr. Birincisi maskedeki basnc ak hava basncna eit tutar, bu
halde maske yze tam oturmazsa iine duman girebilir. lkincisi ise maskede ak havadan
biraz daha fazla basn oluturur, bylece maskenin yze tam oturmayan ve ak kalan
yerlerinden ieri duman giremez.

3-Maske

Yz maskesi genel olarak bir solunum valfi, konuma diyafram ve baa balama
kaylarndan ibarettir.
Yeni tip maskelerde havann alnma ve geri verilme yollar farkl yaplarak karma nlenir,
ayrca bu ekilde maske camnn buulanmas da nlenmi olur.

4-Alak Basn Uyar Dd

Tpn iinde yaklak 10 dakikalk hava kaldnda devreye giren ve kullancy uyanan
hava ile alan ddktr. Ddk dakikada 2 litre hava tketir.
Solunum Cihaznn Kullanlmas
- nce tplerin basn valfne baklarak doluluundan emin olunur. %80 den daha az dolu
olan tpler kullanlmamaldr.
- Tpler koum takmlar ile srta yerletirilir.
- Yz maskesi iyice yze oturacak ekilde taklr. Art basnl tipte parmakla maskenin bir
kenar alarak hava ka kan sesle denenir.
- Hava valf alarak maskeye hava verilir.
- Nefes alp vererek cihaz altrlr.
- Kullanma bittikten sonra valf kapatlr
- VaIf kapatldktan sonra maskedeki hava boalrken alak basn ddnn almas
kontrol edilir.

Kullanma Sresinin Hesab

Yryen bir insan dakikada 40 litre hava tketir. Yaplan iin zorluuna gre bu miktar
artar. Kullanc iin 10 dakikalk emniyet pay da dikkate alnarak bir tpn kullanma sresi
hesap edilebilir.
Tam Sre : Tp bitinceye kadar geen sredir.
Emniyet Sresi : 10 dakika, yaklak 400 litre hava eder.

Kullanma sresi : Tpn almas ile ddn almas arasndaki sre.
Buna gre 1800 litrelik bir tpn kullanma sresi;
1800/40 = 45 dk.
emniyet pay = 10 dk.
Kullanma sresi 45 -10= 35 dk. olarak bulunur.
Eer tp tam dolu deilse eksik olan sre kullanma sresinden dlr.
Hava Karm
Nefes alnca;
%21 Oksijen
%79 Nitrojen + dierleri
Nefes verince;
%17 Oksijen
%4 Karbondioksit
%79 Nitrojen + dierleri
Havadaki oksijen oran %16nn altna dnce vcutta arzalar balar.

E- Uluslararas Sahil Balants
Her gemide dardan yardm alnd takdirde dardan gelen hortumun geminin
deniz suyu devresine balanabilmesi iin uluslararas standart llere sahip bir flen
bulunur. Bu balant kullanlarak dardan gelen hortumla gemi devresine balant yaplr.
Uluslararas sahil balants
geminin kolayca ulalabilecek bir
yerinde bulunur.

BLM 7 GEMDE YANGIN SNDRME ORGANZASYONU

Yangnla mcadelede talimsiz bir ekilde ve bir organizasyona bal hareket tarz
gelitirmeden baarl olmak imkanszdr. nk atein organizasyonu mkemmeldir. En
tehlikeli hale en ksa yoldan gelmesini bilir. Byle bir tehlikeye en az onun kadar tertipli

ekilde kar klabilir.

yi bir yangnla mcadele planlamasnda aadakilere dikkat edilmelidir.
- Her gemide bir yangn ekibi bulunmal ve bu ekibin yeleri en bilgili ve tecrbeli
kiilerden seilmelidir.
- Grev dalm yaplmal ve kiilerin grevlerinin ehli olduklar talimlerle
denenmelidir.

Kumanda

Gemide yangnla mcadelede amir kaptandr. Grevli zabitler yangn ekiplerinin
amirleridirler. yi bir kumanda iin geminin ok iyi tannmas gerekir. Amir yangn ekibinin
en ksa zamanda hazr olmasn salar. Daha sonra yangna ait bilgileri alarak bir
mdahale tarz gelitirir. Yangna ait aadaki bilgiler ncelikle toplanr;
- Yangnn boyutu ve yeri,
- Tehizat ve donanmlarn yeterlilii,
- Yangn ekibinin yeterlilii.

Kumanda lkeleri

Yangn ekibinin amiri eitimli olmaldr.
- Tm yangn eitleri de mrettebat doal olarak korkuya kaplr. Amir bilgi ve otoritesi ile
bu olumsuzluu yenmelidir.
- Tela ve barmalar sadece korku ve panii arttrr.
- Amir yangnn ilk haber alnmasndan itibaren btn kumanday zerine almaldr. Yetkili
olmayanlarn en kk bir mdahalesine izin vermemelidir.
- Aminin verdii emirler ksa ve anlalr olmaldr.
- Mrettebat daima cesaretlendirilmelidir.
- Tavsiyeler dikkate alnmal, gereksiz inattan kanlmaldr.
- Verilen emirlerin ileyii gzlenerek gerekirse deitirilebilmelidir.
- Amirin kazaya uramas veya deitirilmesi halinde kumanday kimin alaca nceden be-
lirlenmelidir.
- Amir olaylara karrken ekibi basz brakmamaldr.
- Amir her ii bizzat yapmak yerine grev vererek yaptrmaldr.

Haberleme

Haberleme yangnla mcadelenin baarsn etkileyen en nemli etkenlerdendir.
Haberlemenin nasl yaplaca ve haberlemenin kesilmesi halinde nasl davranlaca

nceden kararlatrlmaldr.
Yangnn kumanda merkezi kprstdr. Btn bilgiler buraya gelerek deerlendirilir.

yangn ekiplerinin amirleri tarafndan durum srekli kprstne bildirilerek bilgi akn
salanmal ve mcadelenin etkinliine gre yeni taktiklerin oluturulabilmesi salanmaldr.

Gemi Dengesinin Korunmas

Gemi yangnlarnn sndrme almalar srasnda gemi dengesinin korunmas ok
nemlidir. Geminin kararsz veya ntr denge haline dmemesi iin aadaki hususlara
dikkat edilmelidir.
- Yangnda kullanlacak su belli bir miktar amamaldr.
- mkan varsa biriken sular bir yandan boaltlmaldr.
- Frengiler daima ak tutulmaldr.

Sndrme bittikten Sonra Gzlem

Karbonlu maddeler sndrldkten sonra da slarn bir sre muhafaza ettikleri iin
tekrar yanmaya balayabilirler. Gemilerin blmeleri elik sala ayrlm olduundan yangn
srasnda s temas yoluyla bir ok blgeye ulatrlr. Bir blmede yangn snerken baka
bir blmede ar snma nedeniyle yangn kabilir. Bu duruma engel olmak iin yangn
sndrldkten sonra en az 24 saat gzaltnda tutulmaldr.

Limanlarda Gemi Yangn

Geminin limanda bulunmas srasnda birok iin beraber yaplmas, personelin bir
ksmnn gemide olmas, gemiye yabanc insanlarn girip kmas yangn tehlikesini arttrr.
Limanda yangn ktnda hemen liman itfaiyesine haber verilir. Kara itfaiyesinin gemiler
hakknda yetersiz bilgiye sahip olmas mdahalenin baarl ekilde olmamasna ve bir ok
kt sonularn ortaya kmasna neden olabilir. Bu nedenle kara itfaiyesi gemi kaptan ile
koordineli bir ekilde almaldr. Gemi tarafndan kara itfaiyesine yangnn yeri,
personelin durumu, yk, havalandrma, yakt, sndrme sistemi, gemi yangn plan, gemi
genel planna ait bilgiler verilmelidir.

IMO MODEL KURS
1.14

Gemide lk Yardm

lk yardm hasta veya yaralya protesyonel tbb yardm yardm gelnceye dek yaplan
acl tedavidir. Daha fazla yaralanmay, lm oku engellemek ve acy hafifletmek iin ilk
yardm uygulanr. iddetli kanama veya oksijen azlndan boulma gibi baz durumlarda
hastann yaamas iin acil mdahele gerekir. Bu gibi hallerde bir ka saniyelik gecikme
bile yaamla lm arasndaki fark anlamna gelir. Ancak ou yaranmalarn ve dier acil
tbbi durumlarn tedavisi, ilk yardm konusunda ehil mrettebattan birisi gelinceye veya
uygun tbbi malzeme ve donanm buluncaya dek bir ka dakika geciktinilebilir.
Tm mrettebat ilk yardm mdhelesini yapmaya hazrlkl olmaldr. lk yardm
konusunda acil nlemler alacak ve daha ehil personel gelinceye dek tedavinin ne kadar
geciktinilebileceine karar verecek denli bilgi sahibi olmaldrlar. Yeterli eitimden yoksun
personel de bu konuda nerde duracan bilmelidir. Kurtarcnn yeteneini aan ilem ve
tekniklere giriilmemelidir. Yarardan ok zarar verebilir.

ncelikler
Kazazede bulunduunda:
Kendi gvenliinizi salayn, bir sonraki kazazede siz olmayn
Gerekiyorsa kazazedeyi tehlikeden veya tehlikeyi kazazededen uzaklatrn (ancak
kapal alanlardaki kazazedeye ilikin aadaki notlara baknz) Eer kanamal veya bilinci
kapal tek bir ke..:azede varsa (toplam kazazede saysna bakmakszn) ~ tedaviyi sadece
bu kiiye yapn ve yardm isteyin.
Eer bilinci kapal ve kanamal kazazede birden fazlaysa:
Yardm isteyin
En kt durumdaki kazazedeye aadaki ncelikli sraya gre mdahalede bulunun:
iddetli kanama; solunum/kalp durmu; uursuz
Eer kazazede kapal mekanda ise; gdml bir kaptana ekibinin ebil yesi deilseniz
bu mekana girmeyin. Yardm isteyin ve svaniye haber verin.
Kapal mekandaki atmosferin saldrgan taraf olduunu varsayn. Kurtarma ekibi,
kazazedeye de hemen taklacak solunum aygtn kuanmadan ieri GRMEMELDR.
Kazazedeye nakil ncesi herhangi bir mdahele gerekmiyorsa sratle kapal mekandan en
yakn gvenli blgeye nakledilmedir.

Gemide ilk yardmnn genel ilkeleri
ilk yardm hemen,
solunum ve kalp atn salamak iin
kanamay kontrol altna almak iin
zehiri kartmak iin

Hastaya daha fazla zarar gelmesini nlemek iin (karbonmonoksit veya dumanl bir
odadan kartmak gibi) yaplmaldr. travma tipi ve yaylm belirlemek iin hastann acil
durum deerlendirmesi hemen kaza yerinde yaplmaldr.
Kol veya bacak yaralanmsa, nce salam tarafn giysilerini soyun. Gerektiinde,
yaral ksm ortaya karmak iin giysileri kesin.
alanlarn toplanp kalabalk etmesini engelleyin
Hastann nabz alnmaldr. Eer bilekten nabz hissedilmiyorsa, boynun kenarndaki
carotid arterden alnmaldr. (Bkz.k.2) Nabz yoksa, kalp masaj ve yapay solunum
balatlamaldr. (Bkz. Temel yaam destei s.103) nabz zayf ve hzlysa veya benzi
soluk Souk aip veriyorsa hastaya ok tedavisi uygulanmaldr. okun yaam iin ne denli
tehlikeli olduunu ve ilk yardmn esas amalarndan birisinin de okun nlenmesi
olduunu hatrdan karmayn (Bkz. ok, s.114) Hasta acsn hafifletece en uygun
pozisyona getirilmelidir. Bu pozisyon genelde kan dolamn ba tarafa doru arttrd
iin, uzanma pozisyonudur.
Hasta, solunum eklinin deiimi ve olas kanama tehlikesi dnlerek izlenmelidir.
Eer nefes almyorsa azdan-aza veya azdan- buruna yapay solunum yaplmaidr.
(Bkz. s.105)
iddetli kanama denetim altna alnmaidr.
Bu sre iinde, eer bilinci aksa kendisine mmkn olan yardmn yapld
anlatlmal ve yattrlmaldr. Kurtarc arl blgelerin yerini sormaldr.
Hasta yatar vaziyette tutulmal ve sadece gerektiinde hareket ettirilmelidir. Belirgin
bir yaralanma veya hastalk anlamna gelebilecek herhangi bir iaret ve belirti de dahil
olmak zere hastann genel grne baklmaldr.
Boyun veya omurga yaralanmas szkonusu ise hasta yerinden oynatlmamaldr.
Hastay nakletmeden nce krklar tahtalara sarlmaldr. (Bkz. s.116-118) Kr yerine
yerletirmek iin herhangi bir giriimden kanlmaldr.
Yaralar ve ou yanklar enfeksiyonu nlemek iin rtlmelidir. Yaralanmaya ilikin
tedavi ekilleri bu blmn sonunda ve bir sonraki blmde ayrntl olarak ele alnacaktr.
Hayat kurtarma hareketi balatldktan veya gereksiz sayldktan sonra hasta baka
taraflar da incinmi olabileceini varsayarak zenle muayene edilmelidir.
Vcut s kaybn nlemek iin hasta rtlmelidir. Hastay scaktan da korumak
gerekir, tropik blgelerde hastann yatrld ak elik gverte ok scak olabliir.
Hastaya ne ekilde olursa olsun alkol verilmemelidir.
Aadaki durumlar hibir zaman hafife almayn ve gzard etmeyin:
Kapal bilin (s.100)
l kanama kukusu (s.139)
sivri aletin yol at yara veya delme

eklemlere yakn yaralar. (Bkz. Krklar)
gzde yaralanma
Not:Siz ve dier kiiler aadaki hususlanda hem fikir olmadka kimseyi lm
saymayn.
nabz hissedilmiyor ve muayene eden kii kulan gsne dayadnda hibir ses
duyulmuyor,
solunum durmu,
gzler cam gibi ve kk,
vcut giderek souyor (evre scaklnn normal vcut scaklna yakn olduu
yerler iin geerli deildir.)

Bilinci kapal kazazedeler
(Ayrca Bkz. Temel Yaam Destei: yapay solunum ve kalp masaj s. 103; Genel
Bakm. Bilinci kapal hastalarar, s. 104)
Kapal-bilin nedenleri oktur ve genelde tanm da zordur. (Bkz. Tablo 1) Tedavi
sebebe gre deiir, ancak ilk yardmda deil tedavi etmek tehis koymak bile olas
deildir.
Hayat tehlikeye sokan nedenler:
geriye dm ve boaz tkayan dilden dolay engellenen solunum
durmu kalp

Solunum
Hastann bilinci kapal ise, nce nefesini dinleyin. Engellenmi solunumu gidermek iin
ba olabildiince geriye atn. (Bkz. ek.1) Hava hareketini dinleyip, hissedin, nk
hareketsiz havada, hava yolu engellenmise gs ve karn blgesi hareket edebilir.
Kurtarcnn yz hastann burun ve azdan 2-3 cm uzaklkta olmal ki dar verilen
havay yananda hissetin.
Gsn ini kalk da izlenebilir ve verilen nefes duyulur. (ek. 1)

Kalp
Kalp atla rn dinleyin. Nabz bilekten ve boyundan (Carotid nabz, Bkz. ek. 2)
yoklayn.
Carotid nabz (boyun) bir elin 2 parmak ularn boynun yan tarafndaki nefes borusuyl
uzun adele arasndaki olua koyarak yoklayn.

Carotid nabz genelde gcldr, hissedilmiyor veya zayfsa bu dolam yetersizliine
iarettir.

Genilemi veya klm olmalarn
anlamak iin gz bebeklerinin
durumunu kontrol
edin.
Kalp at durduunda gzbebekleri
45-60
saniye iinde genilemeye balar
Genilemi
olarak kalrlar ve a reaksiyon
gstermezler.
Solunum ve kalp at muayenesi
olabildiince abuk yaplmaldr. Kurtarc kazazedenin durumunu hemen
saptamaldr.
solumuyor ve kalp durmu veya
solumuyor ancak kalp durmam

Solumuyor ve kalp durmu

ilk yardm ehliyetli kii derhal kapal kalp masajna balamaldr. Dolam eski
haline dnrredike beyin oksijensiz kalr ve kii 4-6 dak. iinde lr.
kazazedeyi sert zemine yatrn
hemen kalp masajna balayn (Bkz. s.10)
yapay solunum yapn (Bkz. s. 104) nk kalp durunca solunum da durur.
Gerekli yardm bir kii tarafndan srasyla kapal kalp masaj yaparak sonra da
cierlere hava doldurarak veya d3ha da iyisi - 2 kii birlikte alarak yaplabilir
(Bkz. s.108)

Solumuyor ancak kalp durmam

Az an ve hava gei yolunun ak olmasn salayn (Bk. Havayolu s.104)
YAPAY SOLUNUMA derhal balayn (Bkz. s.107)

Eer kalp atyorsa ve solunum eski haline dnmse ve kazazedenin bilinci hala kapal ise
kazazedeyi korna duruma getirin (Bkz. ek.3)
Bilinci kapal kiinin tedavisi ilk yardmn dier genel ilkelerine uyun. (Bkz. S.2)

Temel Yaam Destei: Yapay solunum ve kapal kalp masaj
Temel yaam destei, solunum veya kardiyovaskler sistemindeki bir aksakl tehis ve
iyiletirmeyi ieren acil yaam kurtarma ilemidir.
Atmosferde %21 younluunda bulunan oksijen tm hcreler iin gereklidir. Bilinli yaamn
ana organ olan beyin 4 dk. kadar oksijensiz kaldnda lmeye balar.Atmosferden beyne
oksijen aktarmnda 2 eylem gerekmektedir. nefes alma (vcudun hava geitlerinden oksijen
alma) ve oksijen ile zengiletirilmi kann dolam. Havayolu solunum veya dolamadaki
herhangi byk bir karklk beynin lmne yol aar.
Temel yaam destei ABC basamaklarndan u sraya gre oluur: havayolu solunum ve
dolam.
A. Hava geidindeki engel
B. Solunum durmas
C. Dolam veya kardiak (kalp) durmasnda hemen uygulanmaldr.
Temel yaam destei herhangi bir alet veya malzeme gerektirmez ve yukardaki sorunla
ilgili olarak izlenecek doru yolla daha gelimi yaam destei alabilecei hastaneye nakladile-
bilecek hale gelinceye dek hastann yaam korunabilir. Hastahanede kardiyak moniterize yo-
luyla kalbin almas izlenir, damar-ii hayat hatt korunur ve uygun ilalar damara zerkedilir.
Temel yaam destei stn beceriyle yerine getirilmelidir. deal olan, gerek duyulmasyla
destein verilmeye balamas arasnda sedece saniyelerin gemesidir. Solunum veya dolam
yetersizilii veya yokluu hemen saptanmaldr. Solunum yetersiz veya yoksa yaplmas
gereken sadece HAVAYOLUNU amak ya da YAPAY SOLUNUMA balamaktr.
Dolam da durmusa yapay solunumla birlikte KALP MASAJ da uygulanmaldr. Kalp dur-
madan nce solunum durursa cierlerde yaam bir sre daha devam ettirecek oksijen bulu-
nur. Ancak, nce kalp durmusa beyne oksijen gidii hemen durur. 4-6 dk. oksijensiz kaldn-
da beyin zarar grebilir. 6 dk. dan fazla oksijensiz kaldnda zarar grmesi ihtimali daha yk-
sektir. Temel yaam desteine ihtiya duyulduu anlarda uygulanmaya geilmesi arasnda ge-
en srenin niye bu denli ksa olmas gerektiinin sebebi aka ortadr. Temel yaam destei-
ne baladktan sonra ne sepeple olursa olsun hastay nakil szkonusu olmadka 5 saniyeden
fazla ara vermeyin nakil srasnda bile bu aralklar 15 saniyeyi amamaldr.

Havayolu (Basamak A)

HAVAYOLUNU AIK TUTMAK YAPAY SOLUNUMDAKI EN NEML ADIMDIR. bu basit
nlem sonucunda solunum kendiliinden balar. Hastay sert zemine srtst yatrn. Bir elinizi

hastann boyun altna dierini de ainna koyun . Bir elle boynu kaldrn ve dieriyle ba geriye
atmak iin alna bastrn (Bkz .ek. 4) Bu boynu uzatr ve dili boazn gerisinden uzak tutar.
Ba ,yapay solunum ve kalp masaj sresince bu pozisyonda kalmaldr. Havayolu hala kapal
ise

az veya boazdaki cisim dehal parmakla kartlmaktadr.
Havayolu aldktan sonra hasta nefes alp vermeye balayabilir veya solunum yapamaz.
Solunumun baladn anlamak iin, temel yaam desteini gerekletiren kii kulan
hastann burun ve azndan 2-3 cm. yukarya dayamaldr. Eer kurtarc hava hareketi
hissediyor veya duyabiliyorsa solunum balam demektir. Dokunarak hissetme ve duyma
grmekten ok ok daha nemlidir.
Havayolu engellenmise hastann nefes alma abalar sonucu olarak gs ve karnnn inip
kalkmasna ramen hava harerketlerini izlemek gtr.

Solunum (BASAMAK B)

Eer hasta kafas arkaya itildikten sonra yeterli ve kendiliinden nefes almaya
balamazsa yapay solunum azdan aza veya azdan - buruna veya baka yolla
yaptrlmaldr.

Azdan-aza solunum

Hastann ban eliniz boynun altnda olmak
zere olabildiince geriye atn.
Baparmak ve iaret parma buruna doru
gelecek ekilde dier elin alt tabann alna da-
yayn. Hava kan engellemek iin hastann
burun deliklerini ba ve iaret parmayla skn.
Ban geride kalmasn salamak amacyla avu
iiyle alna bastrn.
Derin bir soluk aln sonra da hastann aznn
stne ve evresine aznzla skca bastrn.
(Bkz. ek.5)
Akcierlerin tamamen havasz kalmasn nlemek iin 4 abuk dolgun nefes fleyin
Akcierleri havayla doldururken hastann
gsne bakn. Solunum yeterli ise, gs inip
kalkacaktr.
Aznz ekin ve hastann pasif olarak soluk
vermesine izin verin, eer pozisyonunuz doru
ise, hastann soluunu yananzda
hissedersiniz. (Bkz. ek.6)
Tekrar nefes aln, aznz hastann aznn stne koyun ve yeniden fleyin. Bu hareketi

yetikin ve 4 yan stndeki ocuklarda (her 5 saniyede 1) dakikada 10-12 kez yenileyin.
Eer hava alverii yoksa ve havayolundaki
engel hala mevcutsa, hastann az ve boa-
zndaki yabanc cisme ulap parmaklarnzla
kartn, sonra yapay solunuma balayn. Uygun

pozisyon ve az ve burun evresi tamamen kapatlm olmasna karn akcierler
havayla dolmuyorsa yabanc bir cisim szkonusudur.

Azdan Buruna Yapay Solunum

Azdan - buruna teknii hasta azn aamad, azn ok kt yaraland veya dudak
evresine az dayamann mmkn olmad durumlarda kullanlmaldr. (Bkz. ek. 7)

Hastann ban bir elle geride tutun, dudaklarn aznzla skca kapatmak iin br
elinizle hastann alt enesini kaldrn.
Derin bir nefes aln, dudaklarnz hastann
burun evresine yaptrn ve dzgn bir ekilde
kuwetle ieriye, hastann gs kabarncaya dek
fleyin 4 kez abucak tekrarlayn
Aznz ekin ve hastann paif olarak hava
vermesini bekleyin
Dakikada 10-12 kez tekrarlayn.

Yapay solu nunia alternat(f yntem (Silver Yntem)

Baz durumlarda azdan aza solunum yaplamaz. rnein baz toksik ve kostik
materyal, kurtarc iin tehlike arzeder veya yzdeki yaralanmalar azdan aza yaya
azdan-buruna tekniklerinin kullanmn engelleyebilir. 0 zaman yapay solunuma bir
baka seenek yntem uygulanmaldr.(ekil 8)

Ancak bu yntem daha nce anlatlan yntemlerden daha az

etkilidir ve sadece azda aza yntem kullanlmad durumlarda tercih
edilmelidir.
Yapay solunuma hayat belirtileri olduu srece devam edilmelidir; 2 saat
veya daha fazla yapay solunum gerekebilir.

Kalp masaj (Basamak C)

Kalp atm durmu, soluk alamyan bir kiiyi yaama dndrmeye alrken
kalp masaj

(dtan kardiak kompresyon), yapay solunum yansra uygulanmaldr. Yapay solunum
hastann akcierlerine oksijenli hava getirecektir. Cierlerden sonra, oksijen, dolaan kanla
beyin ve dier organlara tanr. Etkili kalp masaj,kalp almaya balayncaya dek bir sre
kan dolamn yapay olarak salyacaktr.

Kalp masaj teknii

Gs kemiine (sternum) uygulanan kompresyon yapay havalandrma oluturur, ancak
kana oksijen gidii asndan yetersiz kalr. Bu
nedenle kalp masajnn uyguland her durumda
yapay solunuma da gerek duyulur.
Kalp masajnn etkili olmas iin hastann alt
gs kemiine (yetikinlerde yaklak 4-5 cm)
yeterince bastrmak gerekir. Kalp masajnn etkili
olmas iin, hasta sert bir zemin stnde
yatrlmaldr. Yataktaysa, srtna tahta veya baka
bir destek yerletirilmelidir. Ancak daha sert bir
zemin arama tela iinde gs masaj
geciktirilmemelidir.
Hastann yanna diz kn ve bir elinizin alt
tabann gs kemiinin alt yarsnn stne
yerletirin. Elinizi st karn boyunca uzanan gs
kemiinin ucuna (xiphoid prosesi) koymaktan
kann. Xiphoid processi zerine yaplan bask
karacieri yrtabilir ve iddetli kana-maya yoi
aabilir.
Gs kemiinin ucuna dokunun ve elinizin alt taban ksmn hastann bana 4
cm. daha yakn koyun. (ekil 9) Masaj esnasnda parmaklarnz kaburga
kemiinin stnde olmamaldr.
ikinci elinizin tabann birinci elinizin stne
koyun
Kollarnz dz tutun ve alt gs kemiine,
aa doru bastrn.
Yapay solunumu yapan baka birisi varsa,
yetikinlerde dakikada 60 kez gs kemiine
bastrn. Bu kan akn salamak iin yeterlidir ve
kalbin kanla dolmas iin de yeterince yavatr.
Masaj ve ara verme sreleri eit olmak kaydyla,
masaj dzenli, dzgn ve kesintisiz olmaldr.
Hibir koulda kompresyona 5 saniyeden fazla ara verilmemelidir.
ki kurtarcnn olmas tercih edilir, nk

yapay dolom yapay solunumla birleti-
rilmelidir. (ek. 10) En etkili yapay solu-
num ve kalp masaj her bir 5 kalp
kompresyonundan sonra akcieri ha-
yayla bir defa iirmek suretiyle salanr.
(5:1 oran). Masaj hz, 2 kurtarc varsa,
dakikada 60 olmaldr. Kurtarc-nn biri
kalp masaj yaparken dieri hastann
ban arka tarafa doru eik tutup yapay
solunum yapar. Kalp masajnda
duraksamadan nefes vermek ok
nemlidir, nk masajdaki her durak-
samada kan aknda de ve tansiyo-
nun sfra inmesine yol aar.
Tek kurtarc 15:2 orann kullanarak hem
yapay solunumunu hem de yapay kan
dolamn yapmaldr. (ek. 11)
Hastann tam olarak soluk vermesini
beklemeksizin her bir 15 gs masajndan sonra
akcierleri havayla 2 kez hzla doldurulmaldr.
Yapay solunum yapmak iin verilen ara
nedeniyle, tek kurtarc normalde dakikada 50-60
masajna karlk dakikada 80 gs
kompresyonuna eit bir hzda olay gerekle-
tirmelidir.

Kalp masajnn etkisini anlama: gzbebekleri
ve nabz

Gzbebeklerinin reaksiyonuna bakn. Gz-
bebekleri kta klyorsa bu beynin yeterli
oksijen ve kan aldna iarettir. Gzbebekleri
genilemise ve a reaksiyon gstermiyorsa,
bir sre sonra beyin zarar grecektir veya grmtr. Genilememi ancak tepkisel
gzbebekleri ok ciddi olmayan bir durumun gstergesidir.

Carodit (Boyun) nabzna (ek. 2, s.3) kalp masajna ve yapay solunuma
baladktaan 1 dakika sonra, ondan sonra da her 5 dk.da bir baklmaldr. Nabz
kalp masajnn etkisini veya kalp atlarnn kendiliinden olduunun
gstergesidir. Bu etkinin dier gstergeleri unlardr:
kurtarc, cierlere her hava veriinde gs geniler
gse her masaj uygulannda nabz hissedilir.
cildin rengi yerine gelir
normal solunum balar
kalp at kendiliinden balar

Kalp masajn sona erdirme

Derin kapal bilin kendiliinden-olmyan solunum, ve 1 5-30 dakika sresince
sabit genilemi gzbebekleri hastann cerebral lmne iarettir, dolam ve
solunumu eski haline dndrme abalar artk bounadr.

Doktor yoksa, yapay solunum ve kalp masajna
hastann kalbi atmaya ve solunumu normal halinde dnnceye veya
hasta doktor bakmna veya acil bakmdan sorumlu salk personeline devredilinceye ve-
ya
kurtarc yorgunluktan daha fazla devam edemez hale gelinceye dek devam etmelidir.

iddetli kanama

Insan vcudunda yaklak 5 litre kan bulunur. Salkl bir yetikin zarar grmeden 1/2 It. kan
kaybedilir. Ancak bundan daha fazlas yaam tehlikeye sokar.
Kol boyun ve uyluktaki esas kan damarlarndaki kanama ylesine sratle ve fazla olur ki bir-
ka dakika iinde lm meydana gelebilir. Ar kan kaybn nlemek iin kanama hemen kont-
rol altna alnmaldr. Vcudun dtan yaralanmas halinde d kanamalar veya kann doku ara-
Iklarna veya vcut boluuna gidebilecei i kanamalar olabilir.
Ar kan kaybnn iaret ve belirtileri: bitkinlik veya baylma; ba dnmesi; solgun, nemli ve
souk cilt; mide bulants; susama; hzl, zayf ve dzensiz nabz; tknefeslik; genilemi gzbe-
bekleri; kulaklarda nlama; yerinde durmama; ve endie.
Hasta bilincini yitirebilir ve solunum durabilir. Belirtilerin says ve ciddiyeti genelde kan kay-
bnn ne oranda ve hzda olduuna baldr. Kanama kontrol altna alndktan sonra hasta boy-
luboyunca yatrlmaldr, sakin halde yatmas salanmal ve ok tedavisi uygulanmaldr.
yaralanma kukusu varsa, azdan sv verilmemelidir.

Kontrol

Kanama dorudan basn uyguluyarak,
ykselterek ve basn noktalarna bask yaparak
kontrol altna alnabilir. Turnike sadece ar
kanamay durduracak tm dier yntemlerin ie
yaramad durumlarda uygulanmal.

Dorudan basm

iddetli kanamay kontrol altna almann en
basit ve tercih edilen yntemi yaray bandajla-
mak ve avu iiyle kanama yerine dorudan
basn uygulamaktr. (ek 12) en iyisi steril bir sarg bezini kullanmaktr, aksi takdirde el altnda
olan en temiz bez paras da ayn ii g-

rr. Sarg bezi veya bez yoksa plak el de sarg bezi bulunana dek kullanlabilir.
Sarg bezi tamamen kanlanmsa, bir baka sarg bezi brnn stne elle
serte bastrarak, skca sarlmaldr. ilk sarg bezi yerinde braklmaldr.
karmaya almak phtlama srecini etkiler. Sarlan blgeye sarg bezini
yerinde tutmas iin bandaj kullanlabilir. Bu bandaj sarg bezinin stne ilave
bask yapmak iin kullanlmaldr. (ek .13)
Kan dolamn engellemeyin. Nabza yarann kalpten uzak bir tarafndan
braklmaldr. Bandaj gerei gibi yaplmsa, en az 24 saat ylece braklmaldr.
Sarg bezleri tamamen kana bulanmsa ve bandaj dolamn engellemiyorsa bir
ka gn deitirmeye gerek kalmaz.

Ykseltme

El, ayak veya bata bulunan bir yaradan kaynaklanan iddetli bir kanama varsa,
sz edilen yeri ykselterek bandajn zerine dorudan bask uygulanmaldr.
Ykseltme sonucu bu ksmdaki kan basnc der ve kan ak azalr.

Bask noktalar

Dorudan bask ve
ykseltme iddetli
kanamay durduramyorsa,
o blgeyi besleyen atar-
damara basn
uygulanabilir. Bu teknik
basn noktas altndaki
yaral ksma giden dolam
azaltr, sadece
ok gerekli olduu hallerde ve iddetli
kanama azalncaya dek uygulanmaldr.
Kanamay denetim altna alabilmek iin
parmaklarn etkin olaca ok sayda yer
vardr. (ek. 14) Gene de, kolun st
ksmndaki kol arteri ve kasktaki uyluk
arteri bu tip basknn en etkili olaca
yerlerdir.
Kollardaki arterin bask noktas, kolun
i tarafndaki uzun kaslarnarasnda
dirsek ve kol alt arasnda orta
biryerdedir. Basn uygulammak iin bir el
hastann kolunun etrafnda, baarmak
kolun dna, parmaklar i tarafna
gelecek ekilde olmaldr. Baparmak ve
parmaklar birletirmek suretiyle basn
uygulanr. Uyluk arterindeki basn
noktas st bacan n tarafnda kask
izgisinin ortasna rastlyan ksmn
hemen altndadr. Basn uygulamadan
nce hasta srt st yatrlmaldr. Kol dz tutularak el taban ile basn yaplr.

Turnike(Tourniguet)(Boucu Sarg)

Turnike sadece tm dier giriimler fayda vermedii takdirde kanamay durdurmak iin uy-
gulanmaldr. Dorudan el basncnn aksine, turnike, uygulama alannn dndaki alanda da
normal kan dolamn keser Oksijen ve kan eksiklii, doku hasarna daha da kts uzvun ke-
silmesine yol aar. Periyodik olarak turnikeyi gevetmek kan kaybna ve ok tehlikesine yol

aar. Turnike ok sk ve darsa, adelelere, sinirlere ve kan damarlarna zarar verebilir,
gevekse, kan kaybn arttrabilir. Ayrca turnikenin kullanmdan sonra unutulduu vakalar da
vardr.

Turnike hayat kurtarmak iin uygulanmsa, RADYOYLA TIBB YARDIM ALINMALIDIR.
Turnike el altnda bulunan enli bir bez parasndan yaplmaldr. Turnike, katlanm gen
sarg bezinden, giysilerden veya benzeri kumatan yaplabilir. Turnikenin
uyguland saati kaydedin. Kazazedeyi hastahaneye gnderiyorsanz, bu saati
gsteren bir kat parasn giysisine, el veya ayana ilitirin.
Not
Turnikeyi hibir ekilde giysi veya bandajla rtmeyin veya gizlemeyin.
Doktor nermedike turnikeyi gevetmeyin.

ok

Yaralanma sonras ortaya kan ok, vcudun deiik organlarnda hayati
ilevlerin azalmas sonucudur. Bu ilevler yetersiz kan dolam veya oksijen
eksikliinden dolay zayf lamtr.
Geni yzeyli yanklar (zellikle gs ve karn), tazyik yapan yaralanmalar,
uzun kemik krklar ve dier geni apl ve ar arl yaralanmalar sonucu ok
meydana gelir. Ar kan kaybndan; alerjik reaksiyonlardan; ila,
Gaz ve dier kimyevi madde zehirlenmelerinden; alkol intoksikasyonundan ve
mide lseri yrtlmasndan sonra ok ortaya kar. Enfeksiyon, inme, kalp krizi
gibi ciddi hastalklarla da ok badatrabilir.
Baz bireylerde nemsiz yaralanmalara veya sadece kan grntsne bile
duygusal tepki ylesine byktr ki kendilerini bitkin hisseder, midesi bulanr ve
baylabilirler. Bu reaksiyon okun en hafifi ve ciddi olmayan trdr ve hasta
uzandnda abucak geer.
Ciddi bir ok gerekten hastann hayatn ciddi olarak tehdit eder.
okun iaret ve belirtileri unlardr:
Soluk beniz. Cilt soluk, souk ve nemlidir. Daha sonra mavimtrak klrengine
dnr. Hastann cildi koyu ise mukoza ve trnak diplerinin rengine baklmaldr.
Hzl ve soluma eklinde solunum. Solunum dzensiz ve derinden olabilir.
Susama, mide bulants ve kusma ok geiren kanamal hastada bunlara skca
ratstlanr
Zayf ve hzl nabz. Genelde nabz hz 100 n stndedir.
Yerinde duramama, heyecan ve endie Balangta bunlar vardr, daha sonra

zihinsel durgunluk ve sonra da kapal bilin durumu ortaya kar. Bu aamada
gzbebekleri geniliinden hastaya bo cams bir bak verir.
Bu belirtilerin ak olmad hallerde bile ciddi olarak yaralanm tm kiilere
olas gelimeleri nlemek amacyla ciddi bir ekilde ok tedavisi uygulanmaldr.

Tedavi

oka yol aan nedenleri azaltn. Buna kanamay denetim altna almak, solunumu normele
dndrmek ve iddetli ary dindirmeye almak dahildir.
Yaral kiiyi uzatp yatrn. Hasta yatay pozisyonda yatrlmaldr. Hastann bacaklar kalp
ve baa kan akn yardmc olmas iin yaklak 30 cm. yksee kaldrlmaldr. Eer yara
ba, pelvis, omurga veya gste ise veya solunum gl varsa bacaklar kaldrlmamaldr.
Hastay scak deil, lk tutun. Ar scaklk vcudun yzey ssn ykseltir ve kan akn
hayati organlardan evirip cilde yneltir.
Ary ksa srede hafifletin. Hasta ok ac ekiyorsa 10 mg. morfin slfat adele iine
zerkedilebilir. Tansiyon dkse, morfin slfat tansiyonu daha da dreceinden verilmemeli-
dir. ok fazla ars olmyan yaral kiilere de morfin slfat verilmemelidir. Doz sadece
RADYOYLA TIBB YARDIM alndktan sonra tekrarlanmaladr.
Sv verimi. Bilinci kapal, ameliyata alnacak, uyuuk ve iddetli konvlzyon halinde olan
hastaya azdan sv verilmemelidir. Karnda delinme veya tazyik yapan yara veya beyinde
yaraanma sz konusu ise sv verilmemelidir. Yukarda sz edilen durumlarn yokluunda
hastaya azdan rehidrasyon tuz solusyonu (15 dkda 1/2 bardak) verin. Asla alkol vermeyin.
Damar iine sv vermek, yapacak diplomal biri varsa, ok tedavisinde tercih edilir. ( 5.) Da-
mar iine Dektran/60 g t, %6) ve sodyum klorid (9 g/It,% 0.9) solusyonu (enjeksiyon) verilme-
lidir.
ok kukusu varsa RADYOYLA TIBB YARDIM aln

Tutumu giysiler

Eer kiinin giysileri tutumusa atei sndrmenin en iyi yolu hemen kuru toz yangn sn-
drc kullanmaktr. Eer kuru toz yangn sndrc yoksa kiiyi yere yatrn ve bulabildiniz
bir eye sararak alevleri boun veya stne kovalar dolusu su atn veya varsa hortum kullann.
iten ie yanan tm giysilerin sndrldnden emin olun
Not; Yangn sndrcden kan tozun fazla zarar yoktur varsa bile sadece gzedir. ou
kii toz pskrtldnde gz-Ierini skca kapatr. Gze toz katnda, yangn sndrldk-
ten sonra yanklar soutulur ve gzler hemen ykanr.

Is yanklar ve buhar yanklar
Is yanklar olabildiince abuk souk su altnda (deniz veya tatl su) en az 10 dk. kadar tu-
tularak veya souk su kablarna batrlarak soutulmaldr. Yank, kaza yerinde soutulamyor-
sa, hasta soutma ileminin yaplaca yere gtrlmelidir. Giysileri zenle kartn ancak deri-
ye yapan giysileri zorla ekip kartmayn. Daha sonra yank yerleri bu alanlardan daha geni
kuru, tysz bir sarg beziyle rtn ve bandajlyn.

Ar yank vakalarndan sonra meydana gelen tedavisi iin en ksa srede
RADYOYLA TIBB YARDIM isteyin.

Elektrik yanklar ve elektrik arpmas

Elektrie kaplm bir kimseye yaklarken 2. kazazede olmaya zen gsterin
Mmknse elektrik akmn kesin. Aksi halde kazazedeye yaklap dokunmadan
nce lastik eldiven kullanarak, lastik bot giyerek veya lastik paspasn zerine
basarak kendinizi yaltn.
Elektrik kablolar tahta sopa, iskemle, ya-ltkan kordon veya madeni olmayan
baka bir nesneyle kazazededen uzaklatrabilir.
Kazazedenin solunum ve kalp atn kontrol edin.
Nefes almyorsa, yapay solunum yaptrn (s.106)
Kalp durmusa kap masaj uygulayn (s.108) Yardm isteyin.
Kazazede nefes alyorsa, yank yerleri souk suyla serinletin ve bu blgelere
temiz, kuru, tysz sarglar kullann. Elektrik yanklarnn tedavisi de termal
yanklar gibidir. Bu arnn dindirilmesi, okun nlenmesi ve tedavisi ve
enfeksiyonun nlenmesi ve tedavisidir. Elektrik yanklar solunum merkezlerinin
felci, kapal bilin ve ani lmle sonulanabilir.

Kimyasal yanklar

Kimyevi maddeye bulam giysileri kartn. Gz ve derideki kimyasal maddeleri
ykamak iin kazazedeyi suyla iyice slatn. ncelikle kimyasal maddeden en ok
zarar grecei iin gzleri ykayn. Sadece tek bir gz etkilenmise, kimyasal
maddenin dier gze akn nlemek iin ba etkilenen gz tarafna doru ein.

Krklar

Krk, krlm bir kemiktir. Kemik iki veya daha fazla paraya krabilir veya izgi
eklinde atlaklar oluur. Deri yrtlmamsa bu tr kra kapal krk denir.
Krkta veya yaknnda bir yara varsa buna ak krk denir. (ek. 16)
Hastaya zen gsterilmeden yaplan muamele, basit bir krn, sivri kemik
ularnn stteki salam deriye bask yapmas sonucunda ak bir kra
dnmesine yol aar.
Krlan uzun bir kemikse, ciddi kanamal ak krk hastann oka girmesine
neden olur.
(5.114)
Aadaki hususlar krk kemiin gstergesidir.
Vcut kol veya baca ar bir darbe veya bask olmusa
Yaralnn kendisi veya baka kiiler kemiin krldn duymusa,

Bastrnca veya hareket ettirildiinde o blgede iddetli ar
hissediliyorsa
Kemik tamlnn bozulmas. Krk taraf salam kol veya
bacak veya vcutla kyaslayarak, bu ksmn iik, kvrk,
bkl veya ksa olup olmadn kontrol edin.
Dzgn olmama. Krk bir kemiin dzgn olmayan
kenarlar bazen, ak krklarda grlebilir. Kapal krklarda
ise deri altndan grmek veya hissetmek mmkndr.
Kullanm kayb - Ar nedeniyle hasta, incinmi
ksm kullanamaz veya kullanmaya istekli olmaz.
Krk kemii harekett ettirmek iin hastaya
yaplacak giriimler ne kadar nazik olursa olsun
yinede iddetli arya yol aabilir. Ar belirtilerini
grmek iin yzn inceleyin. Krk kemiin
ular birbirine denkletirildiinde hasta, krk
tarafn kullanabilir ve pek fazla ar hissetmez.
Doal olmayan hareket ve kemik ularnn srtnmesi. lIIe de bu iki belirti aranmamaldr.
Kol veya bacak gevek sallant olabilir, kol veya bacaa destek vermek istediinde gcrt
hissedilebilir. Bu belirtilerden herhangi birinin varl kemik krnn kesin iaretidir.
ime. Krk blgesi i ve / veya rk olabilir. Bu i kanamaya iaretttir. nce ier, da-
ha sonra da cilt renk deitirir.

Genel Tedavi

Ak krk veya ciddi krkta ( kafatas, femur, pelvis, omurga) hastann gemiden tahliyesi ge-
rekebileceinden derhal RADYOYLA TIBB YARDIM STENMELDR.
Daha fazla yaralanma riski o an iin szkonusu deilse, kanama kontrol altna alnmadan
ve tm krklar ince tahtalarla sarlarak hareketsiz hale getirilmedden nce hastay yerinden oy-
natmak doru olmaz.

Kanama

Ak krklara elik eden kanama, kann geldii blgeye bask uygulayarak ve bandajlayarak
normal yolla durdurulmaldr. Kan krk kemik ularndan deil, evresinden gelir. Krrk ihtima-
line kar etkilenen ksm zenle kaldrlmaldr, iddetli kanama halinde hep daha yksee kal-

drlmaldr. Kan kayb lme sebep olur; hareket etmek ar nedeni olsa da krk kemik lm
nedeni deildir. Ar kanamay engellemek, daha fazla hasar nlemek ve acy hafif letmek
iin dinlenme ok nemlidir.
Kanama denetlenebilirse, yara tedavi edilebilir. Yara evresi sabun ve suyla temizlendikten
sonra %1(10 g/It) cetrimide solusyonuyla dezenfekte edilmelidir. Yzeysel temizlemelerin ya-
raya dklmesine izin verilmemelidir. Yarann kendisi ykanmamaldr. Steril bir bezle rtlmeli-
dir. Steril bir forsepsle kir, giysi, kymk vb. paralar yaradan yavaa alnmaldr. Yeniden
kana-maya yol aaca iin kan phtlarna dokunulmamaldr. Yaralara diki atlmamaldr.
Yara enfeksiyonlu deilse sarg bezleri 4-5 gn yerinde kalabilir.

Ar

Hastann ars fazla ise, adele iine 10 mgr. morfin zerkedilebilir. Dozu tekrarlamadan n-
ce RADYOYLA TIBB BLG ALIN. Yaral ksm hareket ettirerek veya sert davranarak ary
arttrmayn.

Hareketsiz hale getirme

Haval ateller, kol bacak krklarn geici olarak hareketsiz klmak iin yarar salarken,
yeterli hareketsizlik salyamyaca iin diz ve dirsein hemen stndeki krklar iin uygun
deildir. Haval atel kol veya bacaa uygulanr ve az yardmyla iirilir. (ek 17) Farkl

iirme yntemleri

atelli ktrarak dolam yavalatr veya durdurabilir. Haval atel sarg bezinin stne uygu-
lanabilir.
Ateller, yaradaki kanama kolayca grnsn diye effaf plastikten yaplrlar. Yaralanmay n-
lemek amacyla tm kesici ve kesici kenarl nesnelerden uzak tutulmaldr. Yeterince salam
olmas iin, atel, krk kemik ularndaki eklem yerlerinden daha telere uzanmaldr.
Haval ateller hasta gemi iinde bir yere veya hastaneye nakledilirken kullanlabilir. Ateller
birka saatten fazla kullanlmamaldr. Bu sre
dolduunda da baka hareketsiz klma yntem-
leri kullanlmaldr.
Kol veya baca, eer rahatsa, bulunduu
pozisyonda hareketsiz kln. Bozuk dolam veye
herhangi bir baka nedenle krk kol veya baca
hareket ettirmek gerei doduunda ncelikle kol
veya baca hareket ettirmeden evvel yavaa ve
ekerek yucuttan uzaklatrn.
Kol veya bacakta uzun bir kemik kr varsa
dikkatle dzletirilmelidir. ekme el veya ayaa
uygulanmal ve kol veya bacak eski pozisyonuna
getirilmelidir (ek. 18). Eklemlerdeki, dirsek veya
diz gibi, ak krklar manipule edilmemelidir.
Atele koymak iin yavaa uygun pozisyona
getirilmelidir. Dz olarak atellenmelidir. Dirsek dik
a oluturacak ekilde atellenmelidir.

Kan dolam

Trnak stne bastrmak suretiyle krk kol veya bacaktaki kan dolamn defalarca kontrol
edin. Dolam normalse trnak bastrnca beyaza, bask kalktnda pembeye dnr. Here-
yin yolunda gittiine inanncaya dek bu ileme devam edin. Aadaki hususlar tehlike gster-
gesidir:
El ve ayak parmaklarnn mavilik veya beyazl;
Krk alt ksmlarn soukluu
Krk yerin altnda duyu kayb (kazazedenin el ve ayak parmaklarna hafife dokunup, bir-
ey hissedip hissetmediini sorarak bunu anlayabilirsiniz)
Nabz yok
Dolaml ilgili bir kuku varsa, hemen kol veya baca sarmalayan ve skan tm sarglar
gevetin, ayn anda ekme uygulayn. Dolam yeniden kontrol edin. Kol veya bacak
pembeleip

snmaz ve nabz hissedilmezse amputasyonu nlemek iin hemen tbbi yardma gereksinim
vardr. RADYOYLA TIBB BLG ALIN.
Krklarn ciddi i kanamayla kan kaybna sebep olduklarn unutmayn. Uygun nlemi aln.
(Bkz. Kanama, s.1 11 ve iddetli Kanama)

Vucudun belli blgelerinde oluan krklar

Kafatas

Kafatasndaki krk dme, dorudan bir darbe veya kurun yaras gibi delici bir yaralanma
sonucu meydana gelebilir.
Hastann billinci ak veya kapal, kendisi sersemlemi olabilir, baars veya bulants var-
dr. Burun, kulak veya azndan kan gelebilir; fel ve ok belirtileri olabilir.
Tedavi. Bandan yaralanm bir hasta beynin daha fazla zarar grmemesi iin hemen bak-
ma alnmamaldr. Hasta yatrlmaldr. Yz kzarmsa ba ve omuzlar hafife kaldrlmaldr.
Yz solgunsa, ba vucutla ayn hizada veya biraz aa da tutulmaldr. akak veya cardit da-
marlar zerine bastrarak kanama denetim altna alnabiliir. Hasta, ban iki yan kum torbala-
ryla desteklenmi olarak tanmaldr.
Asla Morfin slfat verilmemelidir.

st ene

Tm yz yaralanmalarnda ilk yaplacak ey hava yolunun yeterince ak olmasn
salamaktr. (Hava yolu s. 103)
Tedavi; Yara varsa, kanama denetim altna alnmaldr. Sallanan di varsa yutma veya
havayolunu tkama riski yoksa RADYOYLA TIBB YARDIM almadan kartlmamaldr.

Alt ene

Krk, enede bozukluk, di kayb veya gayrimuntazam dilere, damak kanamasna ve
yutma glne yol aar. Tedavi. Krk ene solunumu engelleyebilir. Byle bir durumla
karlatnda ene ve dil ne doru ekilmeli ve bu pozisyonda braklmaldr. enenin 2
taraftan krlmas sorun yaratr. Bu durumda ene kemii ve dil geriye doru kap hava
geitlerini engelleyebilir. Kendi parmanz veya kazazedenin parman, ait n dilerin
zeride ve gerisinde engel gibi kullanarak ene kemiini dille beraber ne doru ekin.
Gerektiinde kazazedeyi ba ne doru ekin. Gerektiinde kazazedeyi ba ne eik
vaziyette oturtun. Diler sklarak dilin daha fazla kaymas engellenebilir. Baka yaralar
nedeniyle kazazede oturma pozisyonuna getirilemiyorsa kapal-bilin pozisyonuna getirilmeli

ve eneyi ne doru ekmek ve gerektiinde,

olas bir solunum bozukluu riskini gidermek iin yannda bir kii bekle.tilmelidir.
Hasta dileri skl olduu ve ou kez de ar nedeniyle konumay reddettii
iin normalde ene kemii krklar fazla sorun kartmaz, arnn neden olduu
ene adeleleri spazm, dilerin skl ve enenin hareketsiz kalmasna sebep
olur.
Souk kompresyon uygulamak imeyi ve ary azaltabilir. Hastann enesi
sadece azn skca kapatmasyla deil bandajlama suretiyle de hareketsiz hale
getirilmelidir. (ek. 19) Hastann bilinci kapal ise veya azndan kan geliyorsa
veya kusma tehlikesi varsa, gerektiinde sargy gevetmek iin yanna bir kii
brakabilir. Ar tedavisi uygulayn (s.118)

Kprck kemii, krek kemii ve omuz

Bu blgedeki krklar ou kez omuz zerine veya ileriye doru uzatlm el zerine dme
sonucu meydana gelir. Bu ksmlara dorudan iddet uygulanmas daha az rastlanr bir sepep-
tir. Yumruk byklnde gevek bir destek koltuk altna yerletirilmelidir. Sonra da kolu vcu-
da balayn. gen ask kullanmak uygun olur (ek 20) Kazazedeyi, kendini en rahat dik otur-
ma pozisyonunda hissedecei iin bu pozisyonda tutun.

Kol kemii (humerus) ve dirsek

Sinir ve kan damarlarnn kemie yakn olmas nedeniyle kol kemiindeki krklar komplikas-
yonlara yol aabilir. Krk yerde ar, hassasiyet ve gzle grlr bir ekil bozukluu vardr.
Hasta kolunu kaldramaz veya dirseini kvramaz.
Tedavi. Kra tam-kol haval atel uygulanmaldr (ek 17) Haval atel yoksa kol askya aln-
mal, kol ve ask, enli kravat bandajla vcuda balanmaldr (ek. 20) Kolun d yzeyine ko-
nulmu ksa vatkal ask da kullanlabilir (ek 21) Dirsek kolayca
bklemiyorsa,bklmemelidir.
Bir tanesi kolun d yzeyine dieri de i tarafna gelmek zere uygun vatkal ateller
hareketsiz klnmaldr. (ek 22)
Ar tedavisi uygulayn (s.118)

Dirsek kemii (radius ve ulna ve nkol)

nkolda iki uzun kemik vardr ve bunlardan birisi veya ikisi birden krk olabilir. Sadece bir
kemik krksa dier kemik atel grevini yapabilir, ekil bozukluu olabilir, iki kemiin de krk ol-
duu vakalarda kolun ekli bozuktur.
Tedavi, Ele ekme uygulanarak, krk dikkatle dzeltilmelidir. (ek. 18 s. 119)
Kra yarm kol, iebilen haval atel uygulanmaldr. (ek.17) ime haval atel yoksa bir
tanesi ste bir tanesi alta gelecek ekilde vatkayla iyice desteklenmi iki adet ask nkola
uygulanabilir (ek 23) Ateller dirsein arkasndan parmaklarn ortasna gelecek kadar uzun
olmaldr. Kol askyla desteklenmi bir vaziyette el dirsekten 10 cm. daha yukarya
kaldrlmaldr. (ek 23) Ateller o anda el altnda kolayca bulunan bir eyden rnein bir
dergiden, yaplabilir. Ar tedavisi uygulayn (s.118)

El bilei ve el

El ileri doru uzal iken dlse bilek krabilir. Ar, hassasiyet ve imenin yansra, bilein
arkasnda yumru eklinde bir ekil bozukluu vardr.
Bilekte krk manipule edilmemeli veya dzletirilmemelidir. nkol kr gibi tedavi edilmeli-
dir. El dorudan bir darbeyle krabilir veya
ezilerek incinebilir. Ar ime, hareket
kstl, ak yara ve krk kemik mevcuttur.
Ele alt kolun ortasndan parmak ularna
kadar uzanan destekli atel konmaldr.
Parmaklarn altna eli fizyolojik pozisyonunda
tutmak iin sarg bezinden sert bir top
yerletirilmelidir.
Sarg bezi veya elastik bandaj eli atele tes-
bit etmek iin kullanlabilir (ek. 24) Kol ve el
askyla desteklenmelidir (ek.20) ou kez yaralanmann nemine bakmakszn elin ilevini
yeterince korumak amacyla daha fazla tedavi gerekebilir. (ek 24) RADYOYLA TIBBi YAR-
DIM ALIN

Parmak

Sadece krk parmak hareketsiz klnmaldr. ve dier parmaklarn hareket kabiliyeti salan-
maldr. Bir elle bilei tutup dier elle parmak ucunu ekerek parmak dzletirilir. Parmak atelle
hareketsiz hale getirilmelidir (ek 25) Hasta en ksa sre iinde doktor tarafndan muayene
edilmelidir.

Omurga

KIRIK BR OMURGA OK CDD BR YARALANMADIR. OMURGA KIRII KUKUSU
VARSA KAZAZEDEYE KIPIRDAMADAN, HAREKETSZ YATMASINI SYLEYN VE SERT
DZ BR SATIH-TA DESTEKLEYNCEYE DEK H KMSENN HASTAYI KIPIRDATMASINA
ZN VERMEYN.
Omurga kr olan bir kazazedenin dikkatsiz en ufak bir hareketi omurilie zarar verebilir
veya onu kesebilir, bu da kalc fel ve bacaklarda hissizlie ve yaam boyu kk ve byk
abdesti tumamaya yol aar.
Gemide omurga yaralanmasna yol aan sepepler arasnda yksekten dme en bata ge-
lir. Kii 2 metreden daha yksek bir yerden dmse, mutlaka omurga krndan kukulann.
Srtta ar olup olmadn renin. Omurgas krk ou kiide ar vardr, ancak ayn durumda
ok az kiide ar bulunmaz. Bu nedenle yaralanmann nasl meydana geldii iyice aratrn ve
kukunuz varsa omurga kr tedavasi uygulayn. ilk i olarak kazazedeye ayak parmaklarn
oynatmasn syleyin ve fel olup olmadn anlamak iin ayak parmaklarna dokunduunuzda
hissedip hissetmediini anlamaya aln. Omurgasnda krk olan kazazede hareketsiz ve dz
yatrlmaldr. Kazazede hibir ekilde bklmemeli veya diz ve kol altlarndan tutularak aniden
kvrlmamaldr. Kazazede sa veya sol tarafna yuvarlanabilir. nk yavaa uygulandn-

da omurga ok az oynar. ilk yardmdan ama kazazedeyi omurgann desteklenecei sert, dz
bir sathta yatrmak ve rntgen filmi ekilinceye dek byle tutmaktr.
Omurga kr kukusu varsa kazazedeye hemen kprdamadan yatmasn syleyin.
Kazazedeyi srklemek veya beceriksizce hareket ettirmek kalc felce sebep olabilir.
Ayak ve ayak bileklerini sekizvari bandajlayn ve kazazedenin kprdamadan dmdz
yatmasn salayn. Dzletirmek iin baa ve ayaklara ekme uygulayn. Bkmeyin. Acele
etmeyin. Hastann emniyeti salandnda artk bu pozisyonda gerektii kadar kalabilir. Bu
nedenle na-kil iin aceleci davranmayn. Sert, destekleyici bir sedye hazrlayn. Neil Robertson
veya sepet sedye ie yarayabilir. Yelken bezinden yaplm sedye, srt destekleyecek sert
tahta kalaslar arpraz olarak yelken bezinin stne konmadka ie yaramaz. Baz tip Neil-
Robertson sedyeleri de sertletirmek gerekebilir.
Neil - Robertson sedye bulunamyorsa ek 27de gsterildii gibi hastay hareketsiz klacak
tahta kalaslar da kullanlabilir. Pelvik krk kukusu varsa bu yntem kullanlabilir.
Omurgas krk bir hastay nakletmenin bir baka yntemi ekli 28de gsterilmitir. nce
kazazedeyi dikkatle dz yaylm bir battaniye zerine yuvarlayn (ek 26) Sonra da
battaniyenin 2 ucunu da kazazedeye yakn bir ekilde rulo yapn. Tahta kalas konarak
sertletirilmi bir sedye hazrlayn.Omurga boluklarn doldurmak ve desteklemek amacyla,
boyun ve bel atlarna destek yastklar hazrlayn. Srt yast boyun yastndan daha byk
olmaldr. (ek 28)
Bundan sonra kazazedeyi kaldrmaya hazrla nn. Battaniye herbir yanndan tutacak en az
iki kii, ba ve ayaklar da ekecek birer kii bulundurun. Vcudun bacaklara oranla daha ar
olan ba ksmn tayan kiilere daha fazla kaldrma kuvvetinin dmesi iin battaniyeyi
kaldran kiiler arasnda mesafe braklmaldr. Kaldrldnda kazazedenin altna hazrlanm
sedyeyi kaydrmas iin de bir baka kiiye gereksinim vardr.
e ba ve ayaklara ekme uygulayarak balayn.ene altndan, ba altndan ve ayak
bileklerinden ekin. Kuvvetle ekilirse kaldrma ilemine yava yava balanabilir.
Ayak bileklerini eken kiinin bacak arasndan sedyeyi kaydrn. Daha sonra sedyeyi ba

ynne doru hareket ettirerek, sedye kazazedenin tam altna gelene dek
ilemi srdrn. Yastklar srt ve boyun altna gelecek ekilde ayarlayn.
Kazazedeyi yava yava sedyeye indirin. Sedyeye yerletirinciye dek ekilere
devam edin. Kazazede artk tanmaya hazrdr. Baka bir yere yerletirilecekse
bu yzey sert ve sk olmaldr ve nakil srasnda b ve ayaklar ekilmeli ve ok
sayda kiinin yardmn salamak suretiyle yukarda sz edilen tama
nlemleri alnmaldr.
Yardm edenlerin sayc fazla olmas nedeniyle kazazedeye zenle davranlmas
ok nemlidir. Bu yzden her bir eylem ncesi ilgili direktif leri okuyacak birinin
olmasnda yarar vardr.
Omurilii yaralanm bir hastann tedavisinde ilikin daha fazla bilgi iin inme ve
fel ksmna baknz

Boyun

Boyun yaralanmalar daha ziyade kazazedenin aniden ayaa kalkmas veya
kafasna birey dmesi neticesi oluan vertebrea kompresyon krklar
eklindedir. Yksekten dmeler de boyun yaralanmalarna neden olabilir.

Boyun omurgann st ksmn oluturduundan tedavisi

yukarda omurga krklarna llikin olarak akla-
nan tedaviye benzer. Kazazede srt st yatrl-
mal, hareketsiz ve dz kalmaldr. Bir yardmc
ba sabitletirirken, boyunun hareketini engel-
lemek iin boyunluk taklmaldr. Bir gazete to-
maryla boyunluk hemen kolayca yaplabilir. n
genilii 10 cm olarak ekilde gazeteyi bkn,
alt taraf biraz dah dar olmaldr. Daha sonra
gazeteyi, st taraf eneye alt taraf kprck
kemiklerinin stne gelecek ekilde boynun
etrafna balayn. Daha sonra gazeteyi yerinde
tutmak iin, bant, earp veya kravatla balayn.
Bylece boyun hareketsiz kalr (ek29)

Gs

Kaburga kemiklerinin zarar grmesi ou kez
sivri veya keli bir yere dme sonucu olur.
Gs blgesine yneltilen iddetli darbeler
veya yksekten dmeler ciddi yaralanmalara
yol aar.
Kaburga kemii krklar ok ar vericidir.
Solunum esnasnda ar giderek artar. Akcie-
rin zarar grm olduu, kazazede ksrnce
kan parlak krmz renkte kpkl kandan
anlalr. Gste ak bir
yara varsa hemen
kapatlmaldr, aksi takdirde
hava gs boluuna
ekilir ve gsn iindeki
boluk zarar grrse
akcierler havayla dolmaz.
Yarann stne byk bir
sarg bezi koymal ve bez,
tm blge enli yapkan
plasterle hava geirmez
hale gelinceye dek kapa-
tlmald ek.( 30) Bylesi

bir yaraya gre bir sarg
bezi gazl bez zerine ya-
zelin srlerek yaplabilir ve
dtan bir kat aliminyum
folya veya politen
kullanarak yarann stne
konur. Yara kapatlr ve
sarg bezi geni yapkan
palsterle skca balann.
hava geirmemesi iin slak
sarg bezi de kullanlabilr.
El altnda birey yoksa
kazazedenin kendi kan
lekeli giysisini geici
tampon olarak kullann.
Kan durdurmak iin kann geldii yerek bask uygulanmasna ilikin genel kural bu durum
iin de geerlidir, her gs yaralanmas yakasnda olas bir ii kanamaya kar
balangcndan itibaren nabz izelgesi yaplmaldr. Solunum hz da kaydedilmelidir.

Bilinci ak gs yaral kazazede solumay kolaylatrd iin oturma pozisyonuna
getirilmelidir. Kazazede oturamyorsa, arkasndan yastkla destekliyerek veya dizlerinin
zerindeki yast eilmesini salyarak yar oturur vaziyete getirilmelidir (ek. 31) Mmknse
o taraftaki hareketi engellemek iin kazazede yaral tarafna doru yaslanmaldr bu acy
hafifletir ve gs-teki i kanamay azaltr.
Ba aa emek de havayoluna dernaj yaparak ak tutaca iin uygundur. Az veya bu-
rundan kpkl kan geliyorsa, hava geitlerini ak tutmak iin, mmknse, emici kullann veya
kan silin.

Leen kemilderi (Pelvis)

Pelvis kr yksekten dme veya bu blgeye gelen dorudan darbe neticesinde meydana
gelir.Kazazede kala, kask ve pelvik blgedeki hatta srtn alt ksmlarndaki arlardan yaknr.
Halkavari kompresyon testi yararldr. Pelvik halkaya kompresyon uygulamak iin iki kala
kemiine n taraftan aa ve ie doru yavaa bastrn. Pelvis kr varsa bu iddetli arya
sebep olacaktr. Krk varsa, pelvik kemiklerin hareketi de hissedilebilir.
Pelvisin krldn dnyorsanz, kazazedeye idrara kmamasn syleyin . drara kmas
gerekiyorsa, rnek aln ve idrarda kan arayn
drar kesesi veya idrar yolu (idrar kesesinden penis ucuna kadar olan kanal) zarar grm-
se idrar dokulara szabilir.
Pelvik krklar pelvik blgeye ve karnalt boluuna iddetli ve hatta hayat tehlikeye soka-
cak kanamalara yol aabilir Nabz izelgesi tutmaya balayn ve gizli i kanamaya kar hazr-
lkl olun (ek 41 s 140) Pelvik kr olan kazazedeleri kaldrrken byk zen gstermelidir.

Kazazedeyi sedye veya uzun kalaslarn ze-
rine yerletirmeden nce, omurga kr
vakalarnda uyguladnz teknii aynen
uygulayn. Kazazedeyi kendisi iin en rahat
olan pozisyon-da srtst bir tarafna dnk
veya yzkoyun yatrn. Gizli i kanama
tehlikesine kar hazrlkl olun (S 139).
Pelvik kr olan kii okta olabilir (S.1 14)
Gerekiyorsa ok tedavisi uygulayn ancak
ok
pozisyonuna getirmeyin.
Uzun tahta kalas veya sedye, nakil srasnda
gerekli olan destei salyacaktr.
ksmlara zarar verecei iin hasta
yuvarlanmamaldr.Hastann butlar arasna
yastk konmal, dizIeri ve ayak bilekleri ek
27de gsterildii gibi bandajlanmaldr. Ar
tedavisi uygulayn (s.118)

Kaladan Dize

Krk uyluk kemii ciddi yaralanmalara ve
nemli lde kan kaybna neden
olur.Baka krklar ve/veya yaralanmalar da
varsa, kan kayb meydana gelebilir.
Kask blgesinde iddetli ar olur ve hasta
yaral bacan kaldrmaz hale gelir. Parmak
ularnn anormal olarak da dnmesiyle
bacak ksalm ve dnm gibi gzkebilir.
Bu tr krklarda genelde ok da grlr.
RADYOYLA TIBB YARDIM ALIN.
Uyluk kemiinin boyun ksmndaki krk, ya-
ral bacan kslmasna ve kazazedenin
bacaklarnn alt ksmnn ve ayan da
doru dnk olmasna sebep olur.
Uyluk kemii aftnda olan krklar
tehi etmek ok kolaydr.
Uyluk kemiinin krldn dnyorsanz
katlanm battaniye veya baka yumuak ma

teryalle uyluk, diz, bacak ve ayak bilek aralarn besleyin Sonra da salam baca krk bacan
yanna getirin. Bunu yavaa ve zenle yapn. Sonra ayaklar birletirin. Bu arya yol ayorsa
nazik ve yava bir ekilde ekin. Sonra ayaklar biraraya getirin. Ayaklar bitiik tutmak iin
ayaklar ve bilekler etrafn sekiz van bandajlayn. Daha sonra kalay sabit tutmak iin atel
hazrlayn.
yi desteklenmi tahta atel, koltuk altndan ayak arkasna kadar yerletirilmelidir.
Bir baka iyi destekli atel, bacan i tarafna kasktan ayan arkasna kadar
yerletirilmelidir. Ateller yeterli sayda bala sabitirilmeli ve bacaklar da ek
destek vermek iin birbirine balanmaldr. (ek 34) Hasta sedye veya uzun
tahta kalas stnde kendi blmndeki veya gemi revirindeki yatana
gtrlmelidir.
Ar tedavisi uygulayn (s. 118)

Diz

Diz krklar genelde dme veya dorudan darbe neticesinde ortaya kar. Krn sradan
belirtileri yansra dizkapanda bir oyuk tesbit edilebilir. Bacan vurma hareketi engellenmitir
ve yrmek iin bir giriim yapldnda bacak srklenir.
Tedavi. Bacak dikkatle dzletirilmelidir (ek 18) Tam-bacak haval atel kullanlabilir.
Baka tr atel kullanlacaksa, diz alt ve ayakbileinin aasna destek vererek iyi
desteklenmi tahta bir atel kullanlmaldr. Atel balanarak sabitletirilmelidir. (ek. 35)

Alt bacak (kaval ve kalm kemii)

Alt bacak krklar ska grlr ve deiik kazalar bunlara neden olur. Her iki kemik krksa
bacakta belirgin bir ekil bozukluu sz konusudur. Krk tek bir kemikte ise, dier bacak atel
grevi yaptndan ekil bozukluu fazla deildir. Kaval (bacan nndeki kemik) krksa bu
bir ak krktr. ilik vardr ve ac morfin sulfat verilecek denli fazladr.
Tedavi. Hafife ekerek bacak dikkatle dzletirilmelidir. (ek 18) Bulunuyorsa tam bacak
haval atel kullanlmaldr. (ek 17) Ak yara halinde haval atel kanamay denetleyebilir.
Baka tip atel kullanmda ise bacan her iki yanna atel beslenerek konmal, bir baka destekli
atel de

bacan altna yerletirilmelidir. Ateller uyluun ortasnda topua kadar
uzanmaldr. (ek 36) Ar tedavisi uygulayn (s.118)

ki bacak

ki bacakta da krk varsa, kan kayb olduka fazla olur. ok belirtileri izleyin (s. 114) ve ge-
rektiinde uygun tedaviye balayn. Diz alt krklar iin uyluktan bileklere uzanan, diz st k-
rklar iin kol altndan bileklere uzanan sert, iyi beslenmi destekler hazrlayn.
Uyluk , diz, bacak ve bileklerin arasna doldurun. ki aya da zenle ve gerektiinde ekerek
biraraya getirin.
Ayaklar bir arada tutmak iin ayaklar ve
bileklerin evresine sekizvari bandaj yapn. Destek-
lenmi ateller iki bacan dndan kullanlabilir. Atel
ve bacaklar skca bir arada tutmak iin yeterli sarg
kullanarak balayn. Krk blgenin
zerini balamaktan kann. Kan dolamn ve sayfa
1 19da anlatld gibi parmaklardaki duyuyu
kontrol edin. Kazazede sedye zerinde dz ve yatar durumda olmaldr. (ek 37)
Ar tedavisi uygulayn (s.1 18)

Ayak bilei ve ayak

Ayak bilei veya ayaktaki kra genelde
dme, burkulma veya darbe sebep olur. le~
vini yerine getiremez, i ve ar mevcuttur.
Tedavi. El altnda varsa, iirebilir haval
atel yarm-bacak olacak ekilde kullanlmaldr.
Sradan bir atel kullanmnda ise, ayak bilei
sarg ve yastkla iyice desteklenmelidir.
Bacan iki tarafna uygulanacak ateller
baldrn ortasndan ayan ucuna kadar
olmaldr (ek 38)
Ar tedavisi uygulayn (s.1 18)

kklar

Kemik eklemdeki normal yerinden ktnda kk szkonusudur (ek 39) Eklemde veya
ekleme yakn yerda yaralanma varsa ve eklem normal olarak kullanlmyorsa tehis rahata
konulabilir. Hareket kstldr. Olduka arldr. Eklemi hareket ettirmeye alrken ar daha
da artar. Szkonusu blge kk ve kk evresindeki i (kanama) nedeniyle ekilsizlemitir.
Kemik ularnn gcrdamas dnda kklar krklardan ok farkl deildir (s. 116). kk ve
krklarn birbirine elik edeceini unutmayn.

lk yardm

kklar kapal veya ak olabilir. kkta veya etrafnda yara varsa kanamay durdurmak ve
enfeksiyonu engellemek iin yara rtlmelidir. k yerine oturtmaya kalkmayn. Krk da
varsa, k dzeltme abalar ileri daha da kmaza sokabiliir.
Szkonusu blgedeki hareketi nlemek iin oray hareketsiz kln. Hareketsiz klma teknikle-
ri, ayn blgelerdeki krklara uygulananlarn aynsdr. Dolam bozukluu ve duyu kaybna
kar duyarl olun Bunlarn varlnda veya el veya kol bileinde nabz hissetmiyorsanz, kol
veya baca dolamn normale dnecei pozisyona getirin ve pozisyonda tutun. El veya ayak
parmaklarnn renginin beyazdan veya maviden pembeye dnne dikkat edin. Kazazedeyi
en rahat pozisyonda nakledin. Bu pozisyon kol ve bacaklarn st tarafndaki yaralanmalar iin
oturma, bacaklarn ve kollarn alt tarafndaki yaralanmalar iin yatma pozisyonudur.

Ba travmas

Ba travmas baa gelen darbeler ve yksekten dme sonucu ortaya kar. Ciddi ba trav-
mas neticesi meydana gelen lmlerin en nlenebilir olanlar beyin hasarndan deil, solunum

ve soluma gl sonucu ortaya kanlardr.
Ciddi ba travmalarnda yaralar sarmann dnda
da dikkatini normal solunumu destekleyen ve
engellenmi solunumu gideren hayat kurtarc
nlemler zerinde younlatrmalsnz (Bkz
Havayolu, s.103 Bylece beynin yeterli oksijen
almas salanr. Bu yolla kazazedeyi hastahanede
profesyonel tbbi yardm alncaya dek canl tutma
frsatn deerlendirebilirsiniz.
RADYOYLA TIBB YARDIM ALIN.
Baz ba travmalarnda veya ak yarann
altndaki yabanc cisim veya krn olduu yerlerde kanamay bask
uygulayarak kontrol altna almak mmkn olmayabilir. Bylesi durumlarda
simit-sarg kullanlmaladr. Gazl bez yarann stne konur, yara evresine ve
sarg bezinin zerine uygun boyutta simit sarg yerletirildikten sonra
bantlanarak yerinde kalmas salanr.
Simit sarg yabanc cisim veya kra deil kan damarlar zerine bask yapmaldr. Simit-sarg,
ensiz bir sarg bezini bir elin parmaklar evresinde bir halka oluturacak ekilde iki defa do-
layarak ve bandajn geri kalann halka evresinde simit biiminde bir sarg bezi oluturacak
ekilde dolamak suretiyle elde edilir (ek.40)

Patlama sonucu yaralanmalar

Patlamalar havann ani ve iddetli karklna yol aar. Bunun sonucu olarak insanlar etrafa
savrulabililr veya den enkaz paralaryla yaralanabilir. Ayrca havann kendi patlamas
iddetli veya ldrc i yaralanmalara neden olacak ekilde vcuda arpabilir.

Vcudun bir blmnden fazla yerinde patlama sonucu yaralanma meydana gelebilir;
aadaki blgelerde eitli yaralanmalar bir arada bulunabilir.

Akcierler

Patlama akcierlerdeki kk damarlara zarar vererek akcierlerde kanamaya yol aabilir.
Hasta oka girer ve nefes almada zorluk ekerken, gsnde de ar veya daralma
hissedebilir. Yz mavidir, ve aznda kan lekeli kpk olabilir. Hastay temiz havaya kartn
mmknse Yar-oturur vaziyete getirin (ek 31, s132) Sk giysileri gevetin. Scak tutun,
ksrmesini ve balgam karmasn salayn. Morfin verilmemeliidir. Solunum teklerse,
azdan-aza yapay solunum yapn.

Ba

Bata, patlama sonucu oluan yaralanmalar sadmeye benzer. (5.74) Baz durumlarda
omurliin zazar grmesi sonucu kol ve bacaklarda fel grlr. Hastann bilinci tamamen
kapal veya kendisi tamamen sersemlemi durumda olabilir. kinci durumda olan kiiler hareket
yeteneklerini kayebetmicesine ve etrafta olup bitenlere aldr etmeden oturabilirler.
Grnrde yaral olmadklar halde hareket etmeye ne mecalleri ne de istekleri vardr. Ksa
sre sapallam durumda kalrlar ve ok aptalca davran biimi sergilerler. rnein, batan
gemiden kamann kolay varken, o yolu semeyerek dendi sersemlemi olabilirler veya
ilerinden biri decek olsa 20 cm ya veya su birikintisinin iinde kalkmay akl edemedii iin
boulabilir.
Hastann bililnci kapal ise duruma uyan tedaviyi uygulayn.
Hasta sersemlemi ise, elinden tutarak esenlie karn. Yapmas gereken hereyi harfi
harfine anlatn. Bu kiileri ufak birer ocukmu gibi dnn. Bu dnceden hareketle ok
kiinin hayatn kurtarabilirsiniz. rnein, gemiyi terketmeyi akl etmeyen byle kiilerin gemiyle
birlikte denizi boylamasn nleyebilirsiniz.

Karn

Karn iindeki kanamay sebep patlamann buradaki organlara verdii hasardan dolaydr.
Bu tr hasarlar denizdeki kiilere sualt patlamalarndan gelir. ok ve karndaki arlar belli
bal belirtiler ortaya kabiliir. Tedavisi iin bkz. Karn daki yaralanmalar ve i kanama
(aada)

kanama

kanama vcuda yneltilen darbe gerginlik ve mide lseri gibi hastalklardan kaynak-
lanabilir. i kanama gizli veya ak olabilir. Krk kol veya bacak evresindeki kanama gizli ola-

bilir ancak kanama fark edilebilir, nk imeye neden olur ve iin bykl kanama mik-
tarnn gstergesidir.
Gs veya karn boluundaki kanamalar ksrk veya kusmukta grlen kandan
anlalr. Bak ve delmeden kaynaklanan yaralar ciddi i kanamaya sebep olur. Kazazede
oka girebilir. 1km solgun, halsiz terli ve ba dnyor olabilir. Nabz ve solunum hz artar.
Daha sonra cildi sour el ve ayaklar hafife maviye dnr. Nabz hissetmek zorlar ve
nabz hzlanr (ek.41) Nefes alma soluma eklindedir.Susuzluktan ve bulantsndan yaknr,
yerinde duramaz hale gelir ve yetirince soluk alamamaktan yaknr. Bu belirti kanamann
hala devam ettiini gsterir. Daha sonra hasta yaknmaya brakr, evresine duyduu ilgiyi
yitirir ve bilinci kapanr.

Kanamann devam ettiini gsteren en nemli belirti ykselen nabz ve den tansiyondur.
kanamas olduundan phe edilen kiinin bu yzden nabz hz ve tansiyonu belirli ve sk
aralklarla rnein 5-10 dakika kaybeldilmelidir. Bir saatlik kayt tutma sresinden sonra i
kanamann olup olmad ortaya kar Hastann tansiyonu normalse ve nabz hz derse
veya sabit kalrsa kanamas yoktur.
Gizli i kanamal hastalara kan nakli gerekebilir. RADYOYLA TIBB YARDIM aln
Akcierler ve beyinde yeterli kan dolamn salamak nemlidir. Kazazedeyi ba hafife
bkl vaziyette yatrn. Kann beyin ve akcierlere gitmesini salamak amacyla bacaklar
kaldrn. Kazazedeyi gemi revirine veya kamarasna gtrrken de bu pozisyonu koruyun.
Hasta huzursuz ve arlar iddetli ise morfin verilebilir

Burundan kanama

Ba ne doru lavabo veya leene iyice eili
vaziyette iken, burnun yumuak ksmn 10 dakika
skca tutun. Hastann kendisi burnunu
rahatlkla skca tutun. 10 dakika sonra basnc
yava yava kaldrn ve lavabo veya leen iinde
kan damlas olup olmadn kontrol edin. Kann
yokluu kanamann durduunu gsterir ek. 42).
Kazazedeye 4 saat boyunca burnunu
smmkrmemesini ve 2 gn de burnunu kuvvetlice
smkrmekten kanmasn syleyin.
Kanama devam ediyorsa, burnun yumuak
ksmn lOdak. daha skn ve yavaa brakn. 20
dak. sonra kanama hala devam ediyorsa, burnun
kanayan tarafn gazl bezle tampolanmak
gerekebilir.

Dudak yanak ve dil kanamalar

Dudak, yanak veya dilin iki tarafna kan durdurmak iin bastrn. Gazl bez veya yara sn-
gerini 2 taraftan bask yapmak ve parmak kaymasn engellemek iin kullann. Kazazedenin
kendisi de baka bir kiinin direktifiyle veya ayna yardmyla bu ilemi kolayca yapabilir.

Kulak geidinden gelen kan
Buna sebep ba travmas veya travmadr. Kulan stne geni bir sarg bezi koyun ve
yerinde kalmas iin bandajlayn. Yaral kula aaya doru tutun. Kazazedenin bilinci
kapal ise, kapal bilin pozisyonuna getiren (ek. 3 s.6) ancak yaral kulan aa doru
olmasna zen gsterin. Kulak geidini pamuk veya baka bireyle tkamayn RADYOYLA
TIBB YARDIM ALIN.

Tkanma
Tkanmaya sebep boazn arka tarafna yapan byk bir yiyecek paras ve
szkonusu kiinin solunum durmasdr. Ve ksa bir sre sonra kiinin bilinci kapanr ve
tkayan nesne karlmazsa 4-6 dak iinde lr. Tkanma kalp kriziyle kartrlabilir.
Ayrc zellikler unlardr:
Tkanan kiinin yemek yerken
grlm olmas;
Tkanan kii konuamaz veya nefes
alamaz; kalp krizi geiren kiilerde durum
byle deildir.
Tkanan kiinin rengi morarr ve
oksijen azlndan bilinci hzla kapanr.
Tkanan kii konuamad iin
derdini baparmak ve parmayla boynunu
tutarak iaretle anlatr. Bu iaret hemlich
iareti olarak bilinir ve tm personel bu iareti
tanrsa,tkanmadan kaynaklanan riskler
azaltlabilir.
Kazazedenin bilinci ak ise, arkasnda
durun, baparmak yan tarafta olacak ekilde
sktnz yumruunuz, ve kaburga kemik-
lerinin ayrld st karn blgesine koyun.
Dier elinizle skl elinizi tutun, kazazedenin
karnna yukar doru sert bir itile, aniden ve
kuvvvetlice bastrn. Gerektiinde bir ka kez
tekrarlayn (ek. 44)
Tedavinizi kendiniz uyguluyorsanz,
kendi yumruunuzu yukarda tarif edildii gibi
kullanrken zorla ksrmeye aln; ikinci
seenek olarak iskemlenin arkas, masa veya

lavabonun kesi veya st karn blgesine
abuk, yukar itii salyacak baka kntl
bir yer kullanlabilir.
Kazazedenin bilinci kapal ise, srtst
yatrn ve yzn bir tarafa evirin, ata biner-
cesine, bacaklar ayr yere melin ve eller
birinin zerinde ve altaki elin taban kabur-
galarn blnd yere gelecek ekilde
yerletirin. Kazazedenin karnna sert ve
yukar doru iterek aniden ve kuvvetlice
bastrn. Gerektiinde birka kez tekrarlayn (ek .45) Yiyecek yerinden ktnda
azndan karn ve kazazedeyi kapal bilin pozisyonuna getirin

Asfeksi (Asphyxia)

Asfeksi nedeni gaz veya dumandr. Unutamayn ki tehlikeli gazlarn varln belli
eden uyarc kokusu olmayabilir. Kapal mekanlara uygun nlemleri almadan girmeyin
Parlayc veya uucu gazlarla urarken yangn ve/veya patlama tehlikesini unutmayn.

lk yardm

Kazazedeyi temiz havaya kartn. Gerektiinde, suni solunum ve kalp masaj
yapn kapal-bilin pozisyonuna getirin (Bkz. ek. 3 s.101)

Aslar

Aslma olayna gemilerde az rastlanr. Her zaman maksatl deildir ama kaza
sonucu olabilir. Aslma ile karlaldnda grntnn zihinde yer etmesi daha sonraki
soruturmaya yardmc kant oluturur. Aslmalarda yz rengi koyu nordur, gzler frlaktr,
yz ve boyun itir.

lk yardm
1. Vcuda destek vererek ilmii kesip kartn. Sk giysileri gevetin. Bilinci kapal
kazazede gibi tedavi edin (Bkz. s.100)

2. Solunum durmusa, yapay solunuma balayn ve kalp at yoksa kalp masaj
yapn (s.108) Solunum normale dndnde oksijen verin (Bkz. s.154)
3. Doktor bakmna girinceye dek hastay devaml gzetim altnda tutun. Bu
gzetim ksmen tbbi nedenlerden ksmen de intihar giriiminin tekrarlanmas ihtimalinden
dolay gerekebilir.

Standart sarg

Bandaja takl steril gazl bezden oluur.
Tampon bandajn ucuna yakndr. mikroptan
artlmtr, bu nedenle ek. 46da gsterildii
gibi yara stne konmadan nce hibireye
kendi parmaklarnz da dahil, dokunmasna izin
vermeyin
Not
Daima st kapatlacak yaradan daha
byk tamponlu sarg bezi sein.
Kol, bacak veya vcudun etrafna sarar-
ken sarg bezini gergin olarak tutun ki tapon
yerinde geni olarak ve skca durabilirsin.

Kazazedenin nakli

Yaam yaplacak dzenlemelere bal olaca iin, zellikle omurga yaralanmas,
kalp hastal veya ciddi bir krk gibi okun da olaca durumlarda hasta veya yaral
kiinin kaza yerinden baka bir yere veya karaya gtrlmesi nemli bir konudur. Azami
efkat gstererek, hastay yattrn, neyle uratnzn bilincinde olmaya aln ve
saduyuyla meseleyi halledin.
Yangn, patlama veya toksik maddelerden kaynaklanan bir tehlike yoksa, olas
krklar hareketsiz klnncaya ve iddetli kanama durduruluncaya dek kazazedeyi
nakletmeyin.
Nakil iin en uygun yolu sein, kazazedeyi kaldrn ve sarsmadan tayn
Unutmayn ki her sarsnt arya yol aacaktr.
Nakil yntemi kazazedenin durumuna ve yaralanmann doasna baldr.
Gemi limanda ise en iyisi ambulans beklemektir,nk bakclar kazazedeye nasl
baklacan bilen kiilerdir. Bu uzmanlara yardm edebilir ve bildiklerinizi aktarabilirsiniz.
rnein,hasta ambara dmse en iyi prosedr sedyeyi ambara gtrmek,ilk yardm
yapmak, sedyeyi ambar kapa veya benzeri dz bir platforma koymak ve hastay gemi
vinciyle kaldrmaktr. Bu kaldrma aresiz ve oktaki biri iin korkun bir deneyim olabilir

ve bir kii ambar

kapann zerinde bacaklar ak vaziyette
durup elik halatlar tutarak dengeyi sa-
ladnda gveni artar. Ayn ekilde eer
hasta gvertede ise ve iskele de dar ve
sallantl ise, ambar kapa veya benzeri bir
ey zerinde indirilmesi kendisini daha az
korkutur.

Tama

Sradan bir tama iki yardmcnn birer kol-
larn kazazedenin srt ve omuzlarn des-
telemek iin, dier kollarn da kazazedenin
uyluklarn tutmak iin kullandklar tama
yntemidir. Kazazedenin bilinci aksa, ellerini
kullanarak yardm edenlerin omuzlarna
tutunup kendisini destekleyebilir.
Omuzda tama yntemi ancak kazaze-

denin bilinci aksa ve taycnn boynuna kollarn dolayarak tutunabilecekse ie yarar.
Dar mekanlar iin uzunlamasna tama en uygun olandr. Bir yardmca hastay kollarn
altndan dieri de diz altndan destekler.
Dier tama yntemleri ekil 47-55de gsterilmitir.
el zerinde oturtmann (ek 50-51) bir avantaj yardm edenlerden birinin kol ve
elinin serbest kalarak kazazedenin yaral kol veya bacana veya srtna destek salamak
iin kullanlmasdr. ki yardmcdan hangisinin kolunun serbest kalaca yaralanmann
trne baldr.
Srkleyerek tama yntemi dar alanlarda zellikle patlama sonucu yknt varsa
ve kapana kstrlm hastaya sadece bir kiinin ulap kurtarabilecei durumlarda son
are olarak uygulanabilir. ilk kurtarm aamasndan sonra iki kiinin dar mekan iinde
yapaca yardm daha fazla olur ek 53-54 Bal kol bileklerinin kurtarcnn kulland

solunum aygtna dolamamasna zen gsterin.

Neil-Robertson sedyesi (ek. 56)
Neil-Robertson sedye tipinin eitlemeleri farkl adlarla anlr. Gemide genel amal
kullanma uygundur, hastann kaldrlmas halinde veya geilmesi zor mekanlarn dikkate
alnmasn gerektiren durumlarda kolayca tanr, hastaya sert bir destek oluturur ve
zellikle de dar alanlarda kullanm kolayl salar. Sedye, stne dikili bambu tirizleriyle
pekitirilmi salam bir yelken bezinden yaplmtr. st ksmna alnna zerinden geen
branda eridiyle sabitletirilen ba ve boyun konur. Orta ksm gs evresine balamak
iin kullanlan yelken bez erit vardr. Alt ksm kala ve bacaklar evresine ayak
bileklerine kadar dolanr.
Hastann bilinci kapal ise, srtst yatrn ve ayaklarla bilekleri sekizvari bandajlayn,
dizleri ve el bileklerini de geni olarak katlanm sarg beziyle bandajlayn (ek 57)
Hastay kaldrma ilemini yrtmek iin kiiye gereksinim vardr. Bir numara idareyi
ele alr; saI eli sol baldrn altnda ve sol elide sa uyluun altnda olacak ekilde
hastann bacaklarnn olduu tarafta ayrk olarak durur.

ki numara gs zerinde bacaklar
ayrk olarak durur ve elleriyle hastay altan
skca kavrar.
numara hastann bal kol
bileklerini 2 numarann boynunun etrafna
dolar. Hastann bilinci aksa kendisi de ellerini 2 numarann boynuna dolar. tm kaylar
zlerek sedye hastann baucuna konmaldr. Omurga yaralanmas kukusu varsa,
kazazedeyi kalrrken azami zen gsterilmelidir.
numara bilinci kapal hastann bana bir eliyle destek verir ve br eliyle sedyeyi
hastann altna kaydrr ve 2 numara kaldrma komutunu verir, ayn zamanda kaylar
aar. Sedye yerletirildiinde 1 numara indirme komutunu verdiinde hep birlikte indirirler.
Sedyenin kaylar balanmtr ve hasta gtrlmeye hazrdr (ek 59) En rahat
tama 4

kiiyle yaplr (ek. 60)
Neil-Robertson sedye kazazedeleri dikey olarak tamak iin de kullanlabilir. (ek.61)

lk yardm antalar veya kutular
Bunlarn iinde tendrdiyot, bir adet byk standart sarg bezi, 2 adet orta boy standart
sarg bezi, 4 adet kk standart sarg bezi,8 adet gen sarg bezi, birka tane pamuk
paketi, engelli ine, yapkan plaster, makas kalem ve kat bulunmaldr.
Kaza yerine sratle ulatrmak iin geminin ila dolabna ilk yardm kutusu komaldr.
Dier kutular, zellikle byk gemilerde, stratejik yerlere konduunda ve mrettebat da
bunlarn yerlerine ve iindekilerine ilikin bilgi sahibi olduklar takdirde beklenmeyen
durumlarda ok ie yararlar. Bu ekstra kutular nemsiz, rapor edilmeyen kazalarda
rastgele kullanma ve alnmaya msaittir. Bu nedenle kutu iindeki malzeme dzenli
olarak kontrol edilmelidir.

Acil Tb iin gerekli giysiler

Ticaret gemilerinde, mrettebat says 20yi geen orta boy ve byk balk
gemilerinde, yangn nedeniyle revirin yanmas veya girilmemesi halinde, el eltnda
kullanma hazr tbbi bir giysi bulunmaldr. Bu tr giysiler pansuman odas veya gemi
revirinden olduka uzak bir yere konmaldr.

Oksijen terapi

Oksijen yaam iin gereklidir. Akcierlerin zarar grmesi veya gazdan boulma bkz. s.
43) veya karbon monoksit zehirlenmesi gibi (s. 58) dier nedenlerle vucudun havadan
oksijen alamad durumlarda tedavi amacyla verilebilir.
zellikle kronit bronit gibi yllarca akcier hastal nedeniyle solunum gl eken
hastalada kullanm tehlike oluturacandan oksijen dikkatle verilmelidir.
Oksijen sadece bu klavuzda belirtilen durumlarda kullanlmaldr. Genelde yardmsz
solunum yapan ancak bilinci kapal yaya cyanotic (ciddi moromsu) hasatalara; bir de
karbon monoksit veya toksit gazlardan zehirlenmi bilinci ak tm hastalara verilmelidir.
Hastaya oksijen u durumlarda gerekir: (1) Kaza yerinden kurtarlrken, (2) Hasta gemi
revirindeyken.

Kaza yerinden kurtarlrken

Bu sre iinde hasta tanabilir oksijen aygtna yzne geirilmi maskeyle
balanmaldr.
Oksijen valfi almal ve hasta gemi revirine nakledilinceye dek oksijen verilmelidir.
Hasta gemi revirindeyken
Aadaki prosdre uyulmaldr:

Bilinci kapal ise hasta
1. Havayolunun ak olmasn (Bkz. s104) ve havayolunun yerletirilmi olmasn
salayn.
2. Hastann burun ve azn %35 oksijen verecek ekilde yaplm, atlabilen bir
maskee takn, yerinde kalmasn salayn. Aygtn kullanm klavuzuna uygun olarak
kullanmna ve silindirde yeterli oksijen olmasna zen gsterin.
3. Verilen tpleri kullanarak maskeyi aksayara balayn ve aksayar dakikada 41t.
olacak ekilde ayarlayn. Hastann solunum gl giderilinceye ve rengi dzelinceye
dek oksijen verin.

Bilinci ak hasta
1. Hastaya solunum gl ve kronik ksr; rnein kronik bronit, varm diye
sorun (Bkz. s. 178)
Hastann kronik broniti varsa kendisine dakikada 4litre verecek uygun bir maske
takarak sadece %24 oksijen verin.
2. Tm dier hastalar dakikada 4 lt. vermeye ayarl uygun maske kullanarak %35
oksijen verin.
3. Maske hastann az ve burnuna gelecek ekilde taklmal ve yerine tam olarak
oturtulmaldr.
4. Hasta oturtulmaldr.
5. Aygtn kullanm klavuzuna uygun olarak takldna ve silindirde yeterli oksijen
olmasna dikkat edin.
6. Oksijen aksayar dakikada 4lt. verecek ekilde altrn.
Oksijen terapiye hastann solunum gl kayboluncaya ve rengi dzelinceye dek
devam edin.
Hasta solunum gl ekiyorsa veya yz, eller ve dudaklar 1 5-20 dakikadan fazla
mor kalmsa kendisind aadaki koomplikasyonlardan biiri vardr: Kan veya su
toplanmasna bal kalp bozukluu neticesi dolam bozukluu veya akcier demi. Byle
durumlarda RADYOYLA TIBB YARDIM ALIN.

UYARI: Yangn tehlikesine karn oksijen kullanlan odada siara eimine, plak
a veya atee izin vermeyin.

Gemi Eczanesi

A. Gemi eczanelerinin tertibi, yeterlilii ve guncellii iin dikkat edilecek
hususlar

1- lalar kullanm sahalarna gre belli bir dzen iinde muhafaza edilmelidir.
Birbirlerine karmamaldr.

2- lalar uluslararas sisteme gre istif edilmelidir. Bu sistemlerin en iyisi
Uluslararas laret Kod Kitabndaki numaralama sistemine gre istiflenmelidir.
nk alnacak tibbi yardmlarda ilalar bu kot sistemine gre tavsiye edilecektir.
rnein 17 nolu ilac hemen alp kullanacak, aksi takdirde ise isimle ila aramak
zorunda kalacaksnz.
3- Ecza dolab 38 gzl olmal ve numaralanmaldr. Her gzde bir cins ila
bulunmaldr.
4- lk yardm malzemesi ve ehizesi ilk yardm dolabnda muhafaza edilmeli
ve daima steril vaziyette bulunmaldr.
5- la ve ilk yardm malzemesi miktar sefer sresince yetecek miktarda
olmaldr. Miktar hesaplanrken personel ve yolcu says ile sefer gn says gz nnde
tutulmaldr.
6- lalar 4 ayda bir kontrol edilmeli, kullanma sresi dolmu olan ilalar
ayklanmal ve yerlerine yenileri konulmaldr.
7- la dolabnn yanna ila listesi aslmaldr.
8- Eczane serin olmal ve bir buzdolab bulunmaldr. Buzdolabnda
saklanmas gereken ilalar dolapta muhafaza edilmelidir.

B. lk yardm dolabnda bulunmas gereken ilk yardm malzemesi

Pamuk, gazl bez, sarg bezi, filaster, gz ba, lastik parmaklk, lastik eldiven,
yara band, siteril eldiven, tentirdiyot, alkol, oksijenli su, sonda, gen ba.

C. lk yardm echizesi

Sedye, tansiyon aleti, derece, dil basks, kuvvet, pens, makas, cmbz, kan kesme
lastii, rdek, kaynatma aparat, buz kesesi, scak su lastii (termofil), neter, di pensesi,
yara pensi, pens makas, diki inesi, diki iplii, enjektr, dereceli kap.

D. la verimesi ve ilk yardm hususlarmn kaytlar

Gemide doktor veya salk zabiti var ise bu personel vizite defteri tutar yapt
muayeneyi, tehisini, tedaviyi ve verdii ilalar yazar.
Salk iine gverte zabiti bakyorsa o takdirde zabit personelin istedii ilac verir,
ila hakknda aklamalarda bulunur ve gerekiyorsa ilk yardm yapar ve bu hususlar vizite
defterine kaydeder.

IMO Model Kurs
1.21

Personel Emniyeti ve
Sosyal Sorumluluk

nsan likilerinin Genel Grnm
nsan ilikileri, ilkel insanlarn, nceleri hayvan ve dier insanlara kar korunmak, daha
sonralar ise yiyecek bulmak, birlikte olmak gibi sosyal nedenlerle gruplamalar ile
balamtr.
Bu tr gruplarn formasyonu, yeleri, kltrel davranlar, sosyal, dini inanlar, grler
erevesinde ve yasal erevelerde birlikte yaamaya alk iyi yaplanm toplum olmaya
ynelik geliir ve ilerler.
Tarihsel erevede gelien,sosyal sistemler, kltr ve evre artlarna bal olarak
nemli deiiklikler gsterebilir, ancak imdi genellikle, demokratik, z ynetim felsefesine
dayal, insan haklarna saygl, insan ilikilerinin, gruplar oluturduklar ve beraber
altklarnda, nemli etken olduunu kabul eden yaplara ihtiya duyulan dzenler
olmulardr.
Asrlar boyunca oluan inanlar bileimi, deneyimli, bilgilerle oluan kltrel
kazanmalarla, kendi bireysel sitemleri iinde benzer davran bimine sahip insan gruplar
Milleti olutururlar. Kendi kltrleri iinde insanlar genellikle makul dengeler ve uyum
iinde yaarlar. Eer olu yor ise, deiikler normal olarak uzun zaman dilimlerinde oluur
ve tedrici deiiklikler sz konusu insanlar da ok fazla zorluk yaratmazlar.
Kltr deiikleri, ani ve abuk olursa, kapsad insanlarda mutsuzluk ve uyumsuzluk
oluturan ve kltr oku denen travma meydana getirirler.
Bir arada yaamalar ve almalar dnlen farkl kltrlerden insanlarn tekil ettii
gruplar, yeni ok kltrl yap iin etkin hazrlktan geirilmedike nemli travmalar
yaratrlar.
18. ve 19. yzyllarda ingilterede yaanan Endstri devrimi, toplum yaamnda ve
alma dzeninde byk deiiklikler meydana getirdi. Yzyllarca tarmsal yrelerinde
ky ve mezralarda yaayan insanlar, endstrinin gelitii, daha yksel cretlerle i temin
edilebilen yrelere gtler. Kasabalar ve ehirler olutu, mhendislik ve bilimdeki
gelimeler endstrinin srekli artan oranda ilerlemesine yol at. Sonsuz sosyal
deiiklikler oldu, eitim, nakil ve tbbi tedavi imkanlar saland, i hayatna ynelik
kanunlar, ici haklarn korumak zere devreye girdi, ici sendikalar, iiler adna
iverenle grmek, pazarlk yapmak zere gelitirildi.
i sendikalarnn etkisi ile alma artalarnda sosuz gelimeler oldu ve bu insan
haklarnn herhangi bir pazarlkta n plana kmasna yol amt.
Her insan bir dierinden farkldr. Fizik ve zeka olarak birbirine benzeyen insan yoktur
(ikizler hari). nsan doasnn, sahip olduu, byk lde biyolojik ve genetik baz
zelliklere vede ayrca doduu, byd, yava yava bilgi ve deneyim kazand
evre ve kltrel gemiten etkilendii dnlr.
nsan doas kendini, davran, sz, yaz, resim mzik ile ifade eder ve heyacanlar
alkanlklar, renme yetenei, hafzas ve akl ile kendine zg zeka ve hislerin toplam
olarak ortaya koyar. nsan doas. baz zel durumlarda tepkilerini gsterecektir. Bu
tepkiler ayn kltrden gelen insanlarda, farkl kltrden gelenlerden deiik olacaktr.

Etkin ve birletirici ilev iin, bir grup, uygun dzenlenmi bir ynetim ve denetim
yapsnda ilemeli ve bu ynetim ve denetim, tm yelerce kararlatrlp, kabul
edilmelidir. Zorlamalarda oluan kstlamalarla insanlarn davranlarnn ve tepkilerinin
anlalmas ve tahmini kolay deildir, zellikle teknoloji, gelime hz, sosyal, din, politik
his ve inan zorlamalr ok etkilidir.
Farkl kltrlerden gelen ve dil sorunu olan ok uluslu tayfalara sahip, modern ticaret
gemilerinde zorluklar ve problemlerin olabilecei durumlar ortaya kabilir.
alanlarn bir btn olarak dnlmesi unutumamalardr. Personel konularnda
herbiri dikkate alnmal ve daha iyi kiilikler gelitirmek iin atlmlar yaplmaldr.
Motivasyonu rnekler vererek, zel kurslarla ve belli hamlelerle destekliyerek, kiinin
grevini yerine getirebilme duygusu arttrlabilir.
Rol dierlerinide ieren faaliyetlerde kiiden beklenen bir dizi hareket olarak tanm-
lanabilir. Ortaklk haklar, zorunluluklar, g ve sorumluluklar ile kiinin sosyal sistem
iindeki pozisyonunu yanstr.
Rol atmas bir kiinin rolnden, farkl anlay ve bekleyie sahip olan dierleri
olarak tanmlanr. Rol atmas, yakn evrede yaayan ve alan, byk gruplarda
grlen ortak problemd ir.
Mevki kiiye grup iinde, grup elemanlar tarafndan verilen onuru temsil eden bir
sosyal rtbe olarak kabul edilir.
Mevki kayb, itibar kaybyla e anlaml gibidir ve biroklar iin ciddi bir olaydr. ou
kii mevkini korumak iin sorumluluk duygularn gelitirir.
Yksek Mevki aadakileri salar:
g ve etki
daha fazla imtiyaz
grup faaliyetlerinde daha fazla katlm
gruptaki dier insanlara daha fazla etki
daha nemli ve sorumlu rol frsat
Dk mevki, kiilerin ana faaliyetlerden kendilerini izole edilmelerine ve stres
semtomlarna eilim gstermelerine vasta olur.

Blm 2

Gemi Topluluunda nsan likileri
Gemi ynetimi birok ynden karada yerleik herhangi bir sanayi ynetiminden
farkldr. En nemlileri:
Gemi irketi, istenilen zamanlarda, dnya zerinde uzak mesafelere
databilecei, hareket edebilir kk niteleri (gemi) ierir.
sefer esnasnda gemi, personelin olumsuz etkilendii iklim deiiklikleriyle
karlaabilir.
Gemi zor blgelerde seyreder ve ar hava artlarnn altndan kalkmak
zorundadr.
Gemiyi altran personeli, snrl blgelerde toplanm makina ve aletlerden
dolayda tehlikeye maruz kalabilir.
Kara sanayii, i yerlerine yakn mesafelerde oturup, modern evrenin, her trl
imkanndan yararlanan personel ile olduka dengeli artlarda alr. kara sanayii uygun
kurslar. eitim imkanlar ile personel destei alabildii geni bir besleme alanna sahiptir.
Gemi sanayii, uygun eleman destei asndan bir deniz tatnda zorluklarla karlaabilir,
ayrca denizde yabanc bandral gemilerin ve yabanc ici-bulma acentalarnn varl,
nitelikli, uygun evsafta ve deneyimli mrettebat bulunmasnda pek ok zorlukla
karlalabilir. Deniz eitimi ve retim imkanlar dier branlardaki gibi hemen hazr
deildir, deniz personeli ya uzak yolculuk yapacak veya yerleik kurslara katlacaklardr.
Kara sanayileri muhtemelen, milli veya devlet kurallarndan gelen veya ici rgtleri veya
sendikalarda anlamalar, alma gn ve saatllerindeki limitler bunlara rnektir. Kstlarn
pek ou, iinin menfati iindir ve bunlara uzun yllar sren endstriyel kavgalar sonucu
ulalmtr. Gemiler hergn 24 saat faaliyettedir ve mrettabatn almas buna uygun
vardiyalarla dzenlenmelidir. Herhangi bir ynetim iin birincil hedef k~rl bir iletmenin
gelitirilmesi ve muhafazasdr, ve ynetim u alanlarda etkin grev yapmaldr.
planlama
kontrol
organizasyon
karar-alma
Ayn zamanda, uygun grev datm yoluyla, yksek sorumluluk ve esneklik iinde
grev yapmaldr.
Bir ynetim organizasyonda baz kstlar:
yasal zorunluluklardan
-ahlak anlayndan
ekonomik etkenlerden
sorumluluk duygusundan
irket politikasndan meydana gelebilir

Gemi organizasyonunun hayati kslamalar:
iletiim akndan
bilgilerden
kararlar
tavsiyeler ihtiva eder
iletiim akm, organizasyonun tipine baldr, iki esas tip mezkeziyeti organizasyonlar
talimatlar ve yaplan ie, ademi-merkeziyeti organizasyonlar ise tavsiye ve bilgilre bal
olurlar.
Fonksiyonel organizasyonlar, yatay organizasyonlardr, bilgi, talimat ve emirler gerekli
personele, Emirler Zinciri eklinde intikal eder. Herbir alan bir st pozisyona repor
verir (baldr ve iyi tarif edilmi snrl bir sorumluluk tar.
Matriks organizasyonlarda alanlar, birden fazla alanda sorululuk alm, bir veya
daha ok st grevliye baldrlar. Bu zel bir projeide younlamak gerektiinde ska
grlen bir org an izasyo nd ur.
Gemi personeli gemiyi daha emin ve etkin altrmak iin organize edilmelidir, 1 daha
nemli dzenlemeler:
Deniz ve liman vardiyalar
kargo ilemleri
ara-gere ve makina bakm
- Var ve kalk
demir alma
emniyet
Yangn devriyesi
Yangn sndrme
Hayati idame
konularnda getirilmelidir.
Herhangi bir organizasyonda iletiim fevkalede nemlidir, zellikle bir ok tehlikenin
olduu gemide daha da nem tar.
eitli kltr ve dillere sahip ok uluslu tayfalarn grev yapt bir gemide pek ok
problem kar, buna ramen saduyu en iyi yaklam getirir.
Gemide bir arada yaayan, alan personelin gnlk almalara ok iyi hazrlanmal
vede iletiimin nemini anlamaldr. Bir ok sahil kurulularnn hazrlad ve personelin
katlaca, tartma eklindeki toplantlar ve seminerler bu konuda nem tar.
zellikle, geminin almas, gvenlik ve kirlilie kar uyum; konularnda personel
etkin almalar konusunda iletiimi salamak iin gereken herey yaplmaldr.
letiim, yangn sndrme, personelin hayat idamesi gibi gvenlik konularnda ieren

grev ve sorumluluklar konularnda da etkin olmas gerekir.
Blm 3
letiim
Bilgi ve anlamann iletilmesi asndan iletiim hayati nem tar, ve organizasyonun
almasnn etkili ve verimli olmasn salama bakmndan da zorunludur.
En basit ekli ile iletiim bir gnderici ve alc arasndaki szl bilgi iletimini ierir.
Bazen ise daha fazla insan ve biimi vardr. Bazlar unlardr;
tek ynl
- grup iletiimi
biimleri ise;
szl( syleme, konuma, dersler, sylei)
yazl (aratrma, kitaplar, dergiler)
grsel (resimler, slaytlar. videolar, filmler)
iletiim engeli, bilginin iletiminde kstlayc etkisi olan ve zaman zaman bilginin
anlalamas ve alnmasn bazen engeller.
ana engel u ekilde adlandrlr:
kiisel
semantik
fiziksel
Bu engellerin neden ortaya kt ise yle sralanr.
organizasyonel
kt iletiim kanallar
iletiimcilerin deiik mevkilerinden
dil
personel
yanl anlamadan
personel duygularndan
Grup iinde bir kiiden, dier kiiye aktarlrken, zincirdeki birinci kiinin verdii gerek
mesaj ile alan son kiinin mesaj arasndaki fark belirlemek iin basit bir test yntemi
vardr.
Gemicilik irketi ile gemide alan, gemi personeli arasndaki etkili iletiim, her iki
tarafn nemli meselelerini ne srp, tartabilecei yz yze iletiimden geer. Bu, ou
vakada gemi limandayken irket temsilcisinin gemiyi ziyaret etmesiyle olur ve byle
toplantlar resmiden ziyade gayri resmi ve ksa olmaya eilimlidir.
Gemi limandayken, zellikle yk ilemi srasnda bir toplant iin bir kerede tm
personeli toplamada glkler olabilir. Personelin bir ksm baz nedenlerle ve izin
nedeniyle gemide olmayabilir. bu durumda bile, byle bir frsat ortaya kar kmaz irket

temsilcileri ve tayfalar arasnda iletiim salamaya almak faydaldr. Toplantnn yararl
olabilmesi iin baz temel ilkeler aklda tutulmaldr.

Toplantnn hedefine ulaabilmesi ve verimli olabilmesi iin uygun hazrln toplant r-
mesinde yaplmas zorunludur.
Hazrlk aamasnda gz nnde tutulacak hususlar:
Toplant srasnda, ne srlmesi istenen ilgili bilgi ve belgeler toplanmal
Btn katlmclarn toplantya itirak edebilmeleri iin uygun zaman ve ortam
aratrlp, iki kez kontrol edilmeli
tartlmas gerekli ve elikili olabilecek konular toplant ncesi baslp
datlmaldr.
Tartlacak ve ne srlece konulara bal olarak ortamn uyum halinde olmas
nemlidir. Gayri resmi ve son derece resmi davranlar arasnda nanslar vardr.
Katlmclar arasndaki duygusal ortam salamak iin aba serfedilmelidir.
ou toplantda, tartlan ve ne srlen maddeleri ieren bir gndem veya liste
kullanlmaldr.
Gayri resmi toplantlar dnda not alnmaldr. Toplantda i miktarnn doru tayin
edilmesi hayatidir,. Eer:
ileride kullanlan ve aksiyon iin istenilen kaytsa
sorumluluk ve akl salamas arzu edilir
yeterli iletiim yaplmaldr.
istatistiklerin toplanmas ve baz eylerinde analiz edilmesi gereklidir
konularn anlaldnn onaylanmas
ou toplantlarda, toplantdaki iin kontroll ynetilmesi iin bakan olmaldr ve her
tolant sonucunda bakan, olumlu ve olumsuz ynleri zetlemeli ve tartlan konulara
kar tarafsz olmaldr.
Toplant srasnda bakan unlar salamaldr:
gndemdeki konu ve maddelere ilgili sunu ve tartma snrlanmaldr
katlmclar, tartlan konulara zenle yaklamaldr
her bir madde iin ayrlan sre, sunulan her bir noktann yeterli tartlmasn
salyacak uygunlukta olmaldr
toplant iin ayrlan sre tahmin edilenin ciddi olarak ne altnda ne de stnde
olmayacak
Toplantdaki:
sunulann dinlenilmesi ve anlalmas
sabrl olmak
souk kanl olmak
asla saldrgan olmamak
dikkatle seilen kelimeler ve mantk kullanarak, mantk evresinde ve belli bir
davran kalb iinde, dzenli bir tartma veya gr sunma

nemli olduu dnlen ve ncelik isteyen konular aka belirtiniz
bir gr veya fikir ne srlrken daha nceden analiz edilmeli ve kabilmesi
olas sonular gzden geirilmelidir.

ou zaman gemideki toplantlar gayri resmi olmaya eilimlidir. irket temsilcisi
gemiye ziyarette bulunalbilir. Ziyaret srasnda tartlan ve ne srlen konular, ok
eitli ve nemli konular kapsyabilir veya kiisel konularla ilgili olabilir. Sadece
iletmeyle ilgili konularla snrlanmaz.
ou durumda, gemi kaptan, irket ve personel arasnda balant Salar veya
konuyla kendisine bal olarak sorumluluu devretmi olduu uygun zabitleri salar.
Personelin rahatl ve iletme konularna ek olarak irket politikas ve faaliyeti ile
ilgili konularla ilgili olmaldr.
Gndem maddeleri aadakilerle ilgili olmaldr:
(a) gelecekteki irket politikas
(b) iletme gvenliinin gelimesi
(c) izin ve demeyle ilgili konular
(d) kirlilii nleme iin daha kat kurallarn tantlmas
irket temsilcisinin ziyareti, btn personeli iine alacak byk resmi toplantda
daha ok, bir dizi ksa toplanty iine alabilir. Eitilenler, bu tr konularn nasl
gelitirileceini aratrmak iin kendi deneyimlerini ortaya koymaldr.

Blm 4

Sosyal ve i evresi
veren ve ii arasndaki atmay nlemenin nemine bal olarak, i ve sosyal
evre ile ilgili btn konularn ak seik belirtildii bir anlama yaplmldr. Gemi adamlar,
bu anlamann denizle ilgili maddelerinde belirtilen esaslara gre alrlar.
inin altrlmas konusu anlamann grekliliine rnektir. Byle durumlar ak,
seik vede basit deildir. Problem drt temel durumla ilgili olabilir:
i ba
i d
ile ilgiyi
ile ilgili olmayan
ncelenecek problemin ele alm ciddiyeti tm alt ve st snr deerlerini kapsamaldr.
Olayn n yargsz ve adilane zmlenmesi iin bir ynlendiriciye ihtiya vardr. Bu gr
bazen kar meruiyetini referans verir.
G bir tarafta toplanmyaca iin uygun anlama artlar her iki tarafnda bir lde
tatmin olmasn salayacaktr. Zaten hedeflenen bir g dengesidir. (ILO anlamalar
1926 (22-28) ve 1976 (No. 147) rneklerdir.
Anlamann sonucu olarak, bu hassas meselede iinin gizlilk hakk nemlidir, ve bu
organizasyon ekseriyetinin politikas olacaktr. Birok lkede gizlilk yasalar tarfndan
salanmtr. Ama bu, baz durumlarda olmayabilir; onun iin anlama politikas nceliktir.
Sosyal dini ve politik eylemler herhangi bir ekilde i vede bir ihtimal i verene zarar
verirse gizlilik hakk istisnalarna izin verilebilir. Pek ok durumda, bu gn icinin irkete
hizmet taahd karlnda i verenin ne salayaca ve bunu nasl yerine getirecei ile
ilgili resmi anlama kullanlr. Personel karlk olarak, elinden geldiince i verenin
karn gzeterek ve bu grevi yerine getirirken hi bir ekilde ulusal veya uluslaras
ihlalde bulunmayacaktr. Btn eylemler yasalar gereince olup, iilerden mmkn
olduunca, manevi hkmler talep edilmeyecektir.
Gizlilik haklarna ait baz rnekler:
bilgi: periyodik incemelerde gereksiz bilgiler kaldrlp sadece ahlaki bilgiler salanp,
saklanacaktr
kiisel bilgiler: personel, kendi kiisel kaytlarna eriebilmelidirler
eriebilme: personel, kendi kiisel kaytlarna eriebilmelidirler
Mahremiyet: icinin izni olmadan, kiisel bilgileri dierlerine aklanmyacaktr
gvenlik: kiisel bilgiler, ilgili olmayanlara kar gvenli olarak korunacaklardr
gzetme: personelin bilgisi dahilinde olmayan hi bir (grsel ve iitsel) gzetleme

sistemi kullanlmayacaktr.
Gizlilik ieren hareketler genellikle, zel hayat ile ilgilidir. bu bilgilerin yetkisiz kiilere
verilmesi nlenmelidir. Bunlar:

bir organizasyon tarafndan derlenmi ahsi bilgiler
gizli tbbi bilgiler veya ahsa zel bilgiler
deerlendirme amacyla yaplan personel aratrmalar
alkol ve uyuturucu bamllna ilikin bilgiler
kamaralarn, kaaklkve uyuturucuya kar aratrlmas
Alkon insanlarn, toplantlarda, onlar rahatlatmak ve zevk almalar iin kullanlr. Ancak
bunu ila iin sylemek mmkn deildir. Alkoln ar kullanm zellikle bakalrn
rahatsz edeceinden bamllk olarak nitelenebilir.
Alkol ve uyuturucu bamll, hayatn btn safhalarnda, btn ya gruplarnda ve
btn snflarda bulunabilir.
Alkolizme katks olan faktrler unlardr:
i evresi
kiisel alkanlklar
kiisel problemler
Alkolizm bir hastalk olarak tanmlanp, tbbi tedavisi aranmaldr. Hastalk belirlenir
belirlenmez, gemi adam herhangi bir fiziksel problemi hafifletmek veya iyiletirmek iin
kyda tbbi tedavi aramal ve alkolikler dernein gelitirdii rehabilitasyon program ve
telkin yoluyla yardm yaplmadr. Gemiler iin Uluslaras Tbbi Rehber (WHO) alkol ve
uyuturucu bamllar ile nasl ilgilenilecei konusunda bilgi ve tleri kapsar.
O veya bu ekilde, esas kullanlan uyuturucular,maruyana, eroin ve kokaindir. Tbbi
tavsiye dnda uzun sreli kullanlan teskin ediciler, vs. bamlla katkda bulunan bir
faktrdr. Dier faktrler ise alkoliziminkilerle ayndr. Durgunluk travmalar, zellikle ar
bamllarn alkoliklere gre cok ciddi olmasna ramen, tedavi alkolizm tedavisine
yakndr. Bu tr bamllk-larn, gemi adamlar iin sonucu, geminin ve tayfalarn
gvenliine zarar vermeyi ortaya koyar. durumunda alkol ve uyuturucu bamll ok
tehlikeli olabilir. Bir ok organizasyonda deerlendirme ve raporlama sistemi, srekli
istihdam veya ilerlemeni nemli bir gstergesi olarak iilerin performansnn gstermek
iin kullanlr.
iler zerinde belirli bir miktar kontrol, iin yapldn ve hedeflere varldnn tespiti
iin gereklidir. Kiilik byle bir kontrolda disiplinin atsdr.
ki eit disiplin vardr:
- nleyici disiplin: bu iilerin kararlatrlm kurallar iinde kalmasn ve bylece
ihlallerin nlenmesinni Salar.
- dzeltici disiplin: bu, bir ihtilali takip eder ve baka ihlalleri nlemesi mit edilir.
Disiplin kurallar ve standartarihlal edildiklerinde yaptrm uygulamak zere takip ve

kayt edilirler. Savunmann ciddiyetine bal olarak balangta ihtar verilen fakat daha
sonraki niyetsizliklerde aadaki cezalar / yaptrmlar uygulanabilir:
parasal yaptrmlar
- iten geii uzaklatrma

- daha az sorumlu bir greve transfer
- iten el ektirme
Parasal yaptrmlar, yasalara bal olarak, tevikler ve primler kapsar.
hlaller ne olursa olsun, mutlaka kayt yaplmal, yazl olarak iinin imzas ile ve ii
tarafndan anlaldndan emin olarak saklanmaldr. Bu tr kaytlar ve bildirimler, ef
veya amir tarafndan da imzalanmaldr.
Disipilin amac, personelin grevlerindeki hizmet standartlarn ve sorumluluklarn
yerine getirmediklerini veya davran eksiklikleri tanmlamak ve belirlemektir. Ama,
durumu dzeltmek veya dzeltmeye almaktr, daha kt yapmak deildir. zel tartma
ve karlkl grmeler, neyin, neden olduunu belirlemek iin yaplmaldr. Bilgi ve
anlama eksiklii, eer bunlar ihallerin veya baarszln arkasndaki neden ise,
giderilmeye allmaldr.
Buna ramen, net olarak tarif edilen, snrlar olmaldr. rnein, dzenli kontrol edilen
aratrlan ve ilgili rapor tutulan, davran ve performans ile ilgili Aratrma Kodu gibi.
Btn personel, onlardan ne beklendiini ve kural ihlalleri veya i sorumluluklardaki
hatalardan dolay ne ceza alacaklar bilmelidirler.
ilikisi iki tarafldr. yleki:
- organizasyonun, personele kar sorumluluu vardr.
- Personelin organizasyona kar sorumluluu vardr.
ve ii arasndaki uyumlu alma iin ibirlii ve iki yarar iin, taraflarn
Sorumluluklarn ve grevlerini bilmeleri ve ellerinden geleni yapmalar ok
nemlidir.

Blm 5 Eitim
Eitim, pratik beceriyi sistematik talimatlar ve aratrmalarla gelitiren, oaltan ve belirli
bir seviyeye getiren renme yntemi olarak tanmlanr.
Tahsil, zihinsel ve mantkl dnmeyi retim ve alma yoluyla gelitirip, belirli bir
sevii yeye (veya standartta) getiren renme ilemi olarak tanmlanr.
retim ve renim temel olarak ayn anlam tayp renme ilemini baarya
ulatran vastalardr. En alt dzeyde renme ilemi, eitim veya tahsil olarak aka
grlr, fakat daha st seviyelerde farkllklar ortaya kar ve birinin baarl olmas iin
dierine ihtiya duyulur.
renme ilemi, ister retim ister renim olsun bir vericiyi, birde alcy ierir. Alc ve
verici arasndak transfer edilen, bilgi ve anlamadr. Eer transfer yeterli ve etkili ise alc
(eitilen) davranlaryla veya daha iyi anladn sunarak, transferin baarl olduunu
gsterir.
Son 20 yl iinde retim ve renim, hedefe abuk varabilmek ve renileni
snayabilmek amacyla, bilgi transferi ve anlamada, renilecek eylerin kk paralara
ve basamaklara ayrlmas eklinde gelitirilmitir.
Byk bir ounlukla tahsil ve eitim programlar bu ekilde yaplatrlmtr. Alcdan
gelcek tepkiyle bilginin ve anlamann transfer edilip edilmediini tayin edebilmek iin,
program, arzu edilen ve gerekli paralara ayrlabilir.
Program, sadece gerekli bilgi ve beceriyi ierecek ekilde yaplanabilir. Bu materyal tam
olarak gerekli olanla snrlandrlr.
Ayrca, renme hedef leriyle ilgili tepkiler yoluyla snama yapldndan, aksaklklar
hemen belirlenebilir ve telafi edilir.
renme erileri, belirli sre iinde tamamlanm materyalin iaretlenmi grafiklerdir
(veya materyalin yzdesi)
le ilgili erilerde buna benzer ve ekil 5-ldeki rnekteki gibi zaman iinde kriterde
meydana gelen kmlatif deiikleri gsterir.
ekil 5- ile ilgili renme erisi
Aadaki maddeler, eitim programlarnn gelimesi iin yararl kriter olutururlarar;
program kk basamaklara ve elamanlara bln
elamanlar ve basamaklar davransal terimlerle ilgili sonular olarak tanmlayn
renciler tepkilerini gstermek . zorundadrlar. Aksi halde renme dizisinde bal

kalacakdr.
isetenilen tepkilerin takviyesi salanmaldr
arzu edilen tepkinin alnmas iin ip ular kullanlmaldr.
takviyenin, arzu edilen etkiyi salamasn garanti etmek iin ekillendirme
kavram kullanlabilir.
Eitim ihtiyalarna karar vermek amacyla hedefler ve organizasyonun iledii
evreyle ilgili kaynaklar iin bir snav olmaldr. Bu gibi snav, eitim programnn,
organizasyon ihtiyalarn karlyacan ve organizasyonel gereklerle uyum
salyacan garantiler.
Yant isteyen nemli sorular:
eitime nerede ihtiya vadr?
davran kriteri; i ba gsterisiyle llr
sonu kriteri; sahil ilikileri sonularyla deerlendirir
Gemide eitime devam edilebilir, ancak bu geminin iletme talepleri, ders verecek
kiinin yetenekleri ve eitim programndaki yardmclar nedeniyle kstldr. Bu olay iin,
irketin, st dereceli zabitlerin, kolejler veya denizcilik kurulular gibi d kaynaklarn
desteine ihtiya vardr.
Yangn sndrme, yaam idame gibi gvenlikle ilgili konularn eitim bir ksm gemide
yaplmas kesinlikle arzulanr ki, tayfalar kendilerinden ne istenildiini bilip, uygun tipteki
malzemeleri bilebilsin. Bunlar tatbikatlarda yerine getirebilmek mmkndr. Dier eitim
ise donanm veya makinelerde yaplabilir.
rnein, yangna sndrme ve hayati idamedeki zel eitimler STWC 1995deki
zorunlu talepledir ve bunun bir kara kuruluunda yaplp, be yl geerli olan bir belge
verilmesine ramen, gemide yaplacak gncel eitim hizmetleride yararl olacaktr.
kim ne renecek
eitim, organizasyonda nerede uygulanacak
i/eitim program gelitirilirken, i analizi ve grev analizi, iki temel ihtiyatr ve
bunda kullanlan metod ise:
etki - tepki yorum analizi
grev- dizisi analizi
i rnei
Mali hazrda bir ite istihdam edilen kiinin, eitim ihtiyalarn belirlemek iin kii analizi
ska kullanlamaldr. Eitim ihtiyalar gereinde gruplar veya ferdi olarak analiz
edilebilir.
Programda kullanlacak eitim hedefleri aadakilerden karlr:
organizasyonel analizler
i ve grev analizleri
eitim analizleri
Gerek programda eitli basamak dizilerini olutaracak belirli renme hedeflerini
iererek. Eitm program, eitilenlere bilgi ve beceriyi verebilmek iin eitli teknikler

kullanlabilir.
yleki:
dersler
konferanslar
iitsel - grsel yardmclar
temsil
labaratuvarlar
i gruplar
Eitim programnn etkinliinin deerlendirilmesi bir ka yolla yaplabilir. yleki
gr kriteri; eitilenlerin destekleyici grleri, tam olarak renmeye ulaldn
dorulamaz
renme kriteri; test kullanm bunu salar, ama testlerin amaca ulaacak ekilde
hazrlanmas gerekir.

FLAMA VE TEHLKE

ARETLER

Denizde Güvenlik - Kaptan Yusuf Sertkaya

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Denizde Güvenlik - Kaptan Yusuf Sertkaya

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Page 1 of 270 PDF By MKP

You might also like