De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt

niet-logistiek | medio 2013

Indicatoren bedrijfsruimtemarkt (niet-logistiek) medio 2013 vs medio 2012
Opname Aanbod Huurprijzen Beleggingsvol.
1H 2013 735.000 m 9.751.000 m 43 per m 36,6 mln.




1H 2012 660.000 m 9.265.000 m 45 per m 67,9 mln.

Economie en bedrijfsruimtemarkt
Het eerste halfjaar van 2013 stond in het teken van de recessie waarin
Nederland verkeerde. Bovendien kondigde het kabinet forse bezuinigingen
aan om het begrotingstekort in 2014 onder de 3% te krijgen. In het eerste
halfjaar van 2013 kromp de Nederlandse economie met 1,8%. Het CPB
gaat uit van een krimp van 1,25% over heel 2013. Dit betekent dat in het
tweede halfjaar het economische klimaat zal moeten verbeteren.

De investeringen van huishoudens en bedrijven liepen verder terug in het
eerste halfjaar. Het huidige sombere economische klimaat, de
aangekondigde bezuinigingen en onzekerheid over toekomstige
ontwikkelingen zorgen er voor dat zowel huishoudens als bedrijven
terughoudend zijn met het doen van grote investeringen.

Het aantal faillissementen is sterk gestegen in het eerste halfjaar van 2013.
In totaal werden er circa 4.370 faillissementen (exclusief eenmanszaken)
uitgesproken. Dit is een stijging van 16,5% ten opzichte van het eerste
halfjaar van 2012. Vooral de bouwsector heeft het zwaar. Circa een kwart
van de faillissementen was in deze sector, dit betekende een stijging van
25% ten opzichte van het eerste halfjaar van 2012. Ook het MKB wordt hard
geraakt door de economische crisis. Veel kleine bedrijven hebben hun
reserves al moeten aanspreken in de twee voorgaande recessies
(2008/2009 en 2011/2012) om tegenslagen op te vangen, waardoor ze nu
sneller in de problemen raken.

Het CPB verwacht dat het economisch klimaat licht zal verbeteren in het
tweede halfjaar van 2013. Naar verwachting zal dit niet direct leiden tot een
sterke stijging van de vraag naar bedrijfsruimte. Vooral ook omdat de
verbetering voor een belangrijk gedeelte zal worden gedragen door de
export. De vraag naar niet-logistieke bedrijfsruimte is veel meer afhankelijk
van een toename van de binnenlandse bestedingen door zowel
huishoudens als bedrijven. En juist deze lijken nog steeds zeer
terughoudend in het doen van grote investeringen.

Economische indicatoren (in %)
2009 2010 2011 2012 2013* 2014*
Economische groei -3,5 1,7 1,0 -1,2 -1,25 0,75
Werkloosheid 4,8 5,5 5,4 6,4 8,5 9,25
Inflatie 1,2 1,3 2,3 2,5 2,8 2,0
Producentenvertrouwen -8,1 2,6 -1,3 -5,6 -4,1 nvt
Investeringen bedrijven -18,2 -1,5 10,2 -2,9 -11,3 2,0

* Betreft prognoses CPB, overige cijfers CBS

Vooruitzichten 2013/2014
De vooruitzichten voor de Nederlandse economie zijn voor het tweede
halfjaar van 2013 en 2014 iets gunstiger. De verwachting is dat Nederland
aan het eind van 2013 uit de recessie weet te klimmen en in 2014 een lichte
economische groei van 0,75% zal realiseren. Voor de middellange termijn
wordt een gemiddelde economische groei van circa 1,5% verwacht.

De bouwsector blijft last ondervinden van het stilvallen van de huizenmarkt
en ook het teruglopen van het aantal projecten in de commercile
vastgoedmarkt. De verwachting is dan ook dat deze sector pas op zijn
vroegst eind 2014 begin 2015 een herstel kan verwachten. Hierdoor zal de
vraag naar bedrijfsruimte uit deze sector in 2013/2014 verder afnemen. Ook
voor het MKB blijft het moeilijk, waardoor de vraag naar de kleinere
bedrijfsruimtes (units) naar verwachting zal afnemen.
De beleggingsmarkt zal in 2013 naar verwachting een zelfde beeld laten
zien als in 2012. De vraag van beleggers is gericht op moderne
(nieuwbouw) objecten. Het aanbod hiervan is echter beperkt, waardoor
bruto aanvangsrendementen voor dergelijke objecten relatief stabiel zullen
blijven. Voor verouderde objecten zullen de aanvangsrendementen verder
-46%
+5% +11%
-5%


De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013
oplopen. Omdat de focus van beleggers vooral op logistiek is gericht, zal het
beleggingsvolume in niet-logistieke bedrijfsruimten beperkt zijn.

Vooruitzichten 2013/2014
Aanbod Opname Huur Beleggingen BAR
Moderne bedrijfsr. / / /
Middensegment /
Verouderde bedrijfsr.

Opname
De opname van niet-logistieke bedrijfsruimte kwam in het eerste halfjaar
van 2013 uit op circa 735.000 m. Dit is een stijging van 11% ten opzichte
van dezelfde periode in 2012 (660.000 m). De stijging is gezien het
economisch klimaat verrassend. Echter, de stijging wordt vooral veroorzaakt
door een zeer zwak eerste kwartaal in 2012 met 222.000 m ten opzichte
van 422.000 in 2013. Daarentegen lag de opname in het tweede kwartaal
van 2013 circa 28% onder het niveau van het tweede kwartaal in 2012.

Opname niet-logistieke bedrijfsruimte per kwartaal (x 1.000 m)

Het aantal transacties lag, met 334 in het eerste halfjaar van 2013, circa
14% lager in vergelijking met een dezelfde periode in 2012 (388). Het
gemiddelde metrage per transactie lag fors hoger in het eerste halfjaar van
2013 en kwam uit op ruim 2.200 m (1H 2012: 1.700 m).
Voor bijna alle grootteklassen geldt dat het aantal transacties lager uitviel
dan in 2012. Uitzonderingen hierop zijn de grootteklasse 2.500 5.000 m
en de klasse 5.000 10.000 m. Deze lieten bijna een verdubbeling van het
aantal transacties zien.
Circa 38% van de niet-logistieke opname kwam voor rekening van de sector
Bouw en industrie. Overigens was het aandeel van de bouwsector hierin
zeer beperkt, circa 17% van de opname binnen deze sector kwam voor
rekening van de bouw. De sector Handel en transport overig (i.e. geen
logistieke bedrijven) was goed voor circa 32% van de opname, gevolgd door
de sector Diensten (15%).
Veel transacties betreffen verplaatsing van verouderde panden op minder
goede locaties naar modernere panden op betere locaties. Het gemiddelde
bouwjaar van niet-logistieke transacties is omhoog gegaan van 1990 in het
eerste halfjaar van 2012, naar 1993 in het eerste halfjaar van 2013.

Opname naar sector eerste halfjaar 2013


Waar de opname landelijk een gemiddelde stijging liet zien van 11%, liet de
opname regionaal een wisselend beeld zien. Zo daalde de opname in de
regio Noord met 56%. In de regios West en Zuid steeg de opname in lijn
met de landelijke gemiddelde groei. In de regios Oost (+21%) en Midden
0
100
200
300
400
500
600
700
I
2010
II

III

IV

I
2011
II

III

IV

I
2012
II

III

IV

I
2013
II

32%
38%
15%
15%
Handel en transport overig
Bouw en industrie
Diensten
Overig/onbekend


De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013
(+35%) steeg de opname fors. In absolute cijfers zijn de regios West en
Zuid met een opname van respectievelijk 258.200 m en 195.500 m goed
voor bijna tweederde (62%) van de totale opname van niet-logistieke
bedrijfsruimte.
Binnen de regios zijn er meer lokaal ook grote verschillen. Zo was er in de
regio Midden sprake van een forse daling in de regio Utrecht (-15%), terwijl
in Flevoland (+65%) de opname juist sterk steeg. Ook in de regio Oost was
sprake van een wisselend beeld. In de deelregio Veluwe daalde de opname
met 65%, terwijl in de overige delen juist sprake was van een stijging van de
opname. Uitschieters waren de Achterhoek en Rivierenland waar de
opname meer dan verdubbelde. In de regio West waren de negatieve
uitschieters de regio Amsterdam (daling van 31%) en Groot-Rijnmond met
een daling van 16% van de opname. In de regio Haaglanden steeg de
opname met 50% en in de regio Leiden-Bollenstreek/Oost-Zuid-Holland
verviervoudigde de opname. In de regio Zuid was het beeld zeer wisselend.
In de regios Tilburg (-37%), Den Bosch (-28%) en West-Brabant (-11%)
nam het aanbod af. In Zuid-Limburg (+88%) en Noord- en Midden-Limburg
(+254%) was juist sprake van een forse stijging van de opname. In Noord
tenslotte was het beeld eenduidig met een sterke afname van de opname in
alle delen van de regio: Drenthe (-43%), Friesland (-22%) en Groningen (-
79%).

Opname per regio
Regio 1H 2012 1H 2013 %
Noord 46.000 20.100 -56%
Oost 150.000 181.500 +21%
Midden 59.100 79.800 +35%
West 232.000 258.200 +11%
Zuid 173.000 195.500 +13%
Totaal 660.100 735.100 +11%

De lokale cijfers kunnen echter in sterke mate worden vertekend door
incidentele, grootschalige transacties. De grootste transactie werd
gerealiseerd in Noord- en Midden-Limburg en betrof de aanhuur van 39.000
m op Smakterheide in Venray door HP. In Oost-Nederland werd in Twente
in Enschede 18.000 m aangehuurd door Van Merksteijn Plastics.

Top 10 niet-logistieke gebruikerstransacties eerste halfjaar 2013
Plaats Locatie Huurder/koper m
Venray Smakterheide HP 39.000
Enschede Groote Plooy Van Merksteijn Plastics 18.000
Warmond Greenib Businessp. SIM Industries 13.500
s-Gravenhage Forepark Hikzia van Kralingen 12.000
Enschede Euregio Esschert Design 11.700
Doetinchem Wijnbergen Rensa Groep 11.200
Varsseveld Hofskamp Ten Brinke 10.800
Rotterdam Waalhaven Cargotec 8.800
Zwijndrecht De Geer EBLO Seating 8.700
Born Holtum-Noord Ekompany Agro 8.600

Aanbod
Het aanbod van niet-logistieke bedrijfsruimte is, ten opzichte van medio
2012, met 5,2% gestegen. In totaal werd medio 2013 ruim 9,7 miljoen m te
koop of te huur aangeboden. Sinds 2008 is het aanbod met meer dan 50%
toegenomen en een groot deel daarvan is structureel van aard. De forse
toename van het aanbod op de bedrijfsruimtemarkt is vooral te wijten aan
de sterk verminderde economische activiteit, evenals de matige kwaliteit
van een deel van de voorraad. Daarnaast speelt mee dat een belangrijk
deel van de vraag bestaat uit vervangingsvraag, waarbij verouderde
bedrijfsruimte wordt ingeruild voor (meer) moderne ruimte. Sinds begin 2011
loopt het aanbod minder sterk op dan in de jaren hiervoor. De stijging van
het aanbod heeft zich de afgelopen jaren vooral voorgedaan in de kleinere
bedrijfsruimten. Hierbij speelt onder andere het feit dat het MKB, de grootste
afnemers van de kleinere bedrijfsruimten, het de laatste jaren erg moeilijk
heeft.





De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013
Aanbod en opname niet-logistieke bedrijfsruimte (x 1.000 m)

In het eerste halfjaar van 2013 nam het aanbod van niet-logistieke
bedrijfsruimte bovengemiddeld toe in Midden (+10,5%) en Oost Nederland
(+10,8%). Ook in West en Zuid Nederland was sprake van een stijging van
het aanbod. In de regio Noord was juist sprake van een daling van het
aanbod.

Aanbod per regio
Regio Medio 2012 Medio 2013
Noord 911.300 886.200 -2,7%
Oost 1.994.300 2.209.600 +10,8%
Midden 893.500 987.700 +10,5%
West 2.786.400 2.868.500 +2,9%
Zuid 2.679.900 2.799.300 +4,5%
Totaal 9.265.400 9.751.400 +5,2%

De regios waar het aanbod procentueel het meeste is toegenomen zijn
Rivierenland (+28,2%), Flevoland (+21,3%) en Tilburg (+20,4%). In de
regios Drenthe (-7,9%), Amsterdam (-4,8%), en Haaglanden (-3,8%) was
sprake van de grootste procentuele daling van het aanbod niet-logistieke
bedrijfsruimte. Opvallend is dat in enkele regios waar de opname sterk
steeg het aanbod eveneens sterk is toegenomen. Bijvoorbeeld in
Rivierenland verdubbelde de opname, maar nam het aanbod ook toe met
ruim 28%. In Flevoland steeg de opname met 65% en het aanbod met 21%.
Deze tegenstrijdigheid kan worden verklaard doordat bedrijven verouderde
grotere ruimten inruilen voor kleinere moderne ruimten, het toenemend
aantal faillissementen en bedrijfsverplaatsingen naar buiten de regio.

Het aantal aanbiedingen van niet-logistieke bedrijfsruimte is sinds medio
2012 toegenomen met circa 3,8%. Het aanbod is verdeeld over 4.879
objecten. Het gemiddelde aanbodmetrage per object komt hiermee uit op
circa 1.999 m. Dit is circa 1,5% hoger dan het gemiddelde aanbodmetrage
medio 2012 (1.970 m). Alle grootteklassen lieten een stijging zien van het
aantal aanbiedingen, met uitzondering van de objecten met een metrage
van boven de 10.000 m (medio 2012: 92). De stijging was het grootste in
de klassen 5.000 tot 10.0000 m (+17,8%) en 1.000 tot 2.500 m (+5%).

Aanbod niet-logistieke bedrijfsruimte medio 2013 naar grootteklasse
Metrageklasse Aantal Metrage in m
500 tot 1.000 1.813 1.299.200
1.000 tot 2.500 2.033 3.132.200
2.500 tot 5.000 692 2.356.400
5.000 tot 10.000 251 1.687.800
10.000 en meer 90 1.275.800
Totaal 4.879 9.751.400

Huurprijzen
De voortdurende economische onzekerheid en het oplopende aanbod heeft
een drukkend effect op de huurprijzen. De gemiddelde gerealiseerde
huurprijs in de eerste helft van 2013 kwam uit op circa 43,-- per m. Dit is
een daling van 5% ten opzichte van de gemiddelde gerealiseerde huurprijs
in 2012 (circa 45,-- per m).





0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
2008 2009 2010 2011 2012 1H 2013
Aanbod Opname


De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013
Gemiddelde gerealiseerde huurprijzen niet-logistieke bedrijfsruimte (in / m)
Regio 2011 2012 1H 2013 2012
Noord 39 39 38 -3%
West 50 50 49 -1%
Midden 51 49 47 -4%
Oost 42 39 37 -6%
Zuid 44 43 41 -6%
Landelijk 47 45 43 -5%

Regionaal zijn er grote verschillen in de ontwikkeling van de gemiddelde
gerealiseerde huurprijs. Zo daalde de gemiddelde gerealiseerde huurprijs in
Oost en Zuid Nederland met 6%, terwijl in West Nederland slechts sprake
was van een lichte daling van 1%. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat de
huurprijzen sterk afhankelijk zijn van de locatie en de staat van het pand. De
samenstelling hiervan kan per jaar verschillen, wat effect heeft op de
gerealiseerde huurprijs. Vooral in de noordelijke bedrijfsruimtemarkt, die
veel meer gekenmerkt wordt als een eigenaar/gebruikersmarkt, speelt dit
een grote rol in de huurprijsontwikkeling. Immers het aantal huurtransacties
is relatief beperkt, waardoor hoge of lage huurprijzen een relatief grote
invloed kunnen hebben.

Verdeling huurprijzen eerste halfjaar 2013

Huurprijzen variren daarnaast afhankelijk van het soort object. Zo kunnen
huurprijzen voor moderne bedrijfsunits oplopen tot ruim boven de 80,-- per
m. Terwijl voor sterk verouderde simpele hallen de huurprijs vaak niet eens
boven de 20,-- per m uitkomt. Gemiddeld liggen de meeste huurprijzen
voor niet-logistieke objecten tussen de 30,-- en 45,-- per m. In Zuid-
Holland worden gemiddeld de hoogste huurprijzen gerealiseerd. Dit heeft
onder andere te maken met het tekort aan bedrijventerreinen, waardoor de
grondprijzen in deze provincie relatief hoog zijn.

Nieuwbouw
De planvoorraad voor nieuwe niet-logistieke bedrijfsruimte bedroeg medio
2013 circa 815.000 m. Ten opzichte van de planvoorraad medio 2012 is
deze met ruim 11% afgenomen. Medio 2012 bedroeg de planvoorraad nog
ruim 920.000 m. Bijna 40% van de planvoorraad is bestemd voor de bouw
van bedrijfsunits. De overige 60% betreft bedrijfspanden, niet zijnde units en
logistiek. Het grootste deel van de nog te realiseren bedrijfsruimte staat
gepland in de provincies Noord-Brabant (156.300 m), Gelderland (152.900
m), en Zuid-Holland (150.300 m).
In Noord-Brabant zijn de meeste projecten te vinden in de regios Eindhoven
(57.900 m), Tilburg en West-Brabant (beide rond de 40.000 m). In
Gelderland bevinden de meeste nieuwbouwprojecten zich in de regio
Arnhem/Nijmegen (84.000 m) en in Zuid-Holland in de regios Haaglanden
(69.200 m) en Groot-Rijnmond (49.000 m).

Beleggingsmarkt
Het beleggingsvolume voor niet-logistieke bedrijfsruimte kwam in de eerste
helft van 2013 uit op ruim 36,6 miljoen. Dit is een forse daling ten opzichte
van het volume in het eerste halfjaar van 2012, toen ruim 67,9 miljoen
door beleggers werd genvesteerd. Het 5-jarig gemiddelde
beleggingsvolume per halfjaar ligt op 145,7 miljoen. Dit onderstreept
nogmaals de stevige terugloop in niet-logistieke bedrijfsruimte beleggingen
in de afgelopen jaren. Het beleggingsvolume per halfjaar ligt op circa een
tiende ten opzichte van het piekjaar in 2008.



0%
5%
10%
15%
20%
< 20 20-25 25-30 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55 55-60 60-65 65-70 70-75 75-80 > 90
Reeks1


De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013
Beleggingsvolume niet-logistieke bedrijfsruimte per half jaar (in miljoen)

De grootste transactie betrof de aankoop van een datacenter in Amsterdam
Zuidoost. De Britse belegger Evans Randall kocht het object met een
oppervlakte van 13.750 m voor circa 18,8 miljoen. Niet meegenomen in
het beleggingsvolume, vanwege het ontbreken van een uitsplitsing van de
koopsom, is de verkoop van een portefeuille van Wereldhave aan een
particulier belegger voor 33 miljoen. Het betreft een gemengde portefeuille
met circa 39.500 m bedrijfsruimte, 19.300 m kantoor en 4.650 m
GDV/PDV.

Top 5 niet-logistieke beleggingstransacties eerste halfjaar 2013
Plaats Koper Metrage
Koopsom ( mln)


Amsterdam Zuidoost* Evans Randall 13.750 18,8
Den Haag Particulier belegger 5.540 3,4
Sassenheim Particulier belegger 7.265 2,2
Utrecht Square One 6.000 1,7
Schiedam Robema 2.500 1,6
* Betreft een datacenter

Gezien het geringe aantal transacties is het lastig een goed beeld te vormen
van de ontwikkeling van de bruto aanvangsrendementen. Derhalve zien wij
geen aanleiding om de bandbreedte zoals vastgesteld voor 2012 aan te
passen. Wel dient opgemerkt te worden dat er sprake blijft van
aanhoudende opwaartse druk op de aanvangsrendementen van niet-
logistieke bedrijfsruimten.

Ontwikkeling bruto aanvangsrendementen (k.k.)
Bandbreedte 2012 Bandbreedte 1H 2013
van tot van tot
Beste locaties 8,2% 9,75% 8,2% 9,75%
Overige locaties 9,25% 12,5% 9,25% 12,5%

0
100
200
300
400
500
I
2007
II

I
2008
II

I
2009
II

I
2010
II

I
2011
II

I
2012
II

I
2013
Beleggingsvolume 1-jaar voortschrijdend gemiddelde


De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013
Onderzoeksverantwoording
Troostwijk Research voert permanent onderzoek uit naar de ontwikkelingen
op de diverse vastgoedmarkten in Nederland. Diverse gegevens zoals
huurtransacties, beleggingen, projecten, aanbod, prijsontwikkeling en
uitgifte bedrijventerrein worden op basis van zowel interne als externe
bronnen verzameld en verwerkt in onze researchdatabase. De
marktrapportages, referenties en andere onderzoeken en analyses van
Troostwijk zijn gebaseerd op gegevens uit deze researchdatabase,
eventueel aangevuld met gegevens van derden, in combinatie met eigen
marktkennis van Troostwijk Taxaties en Troostwijk Real Estate.
























Definities
Aanbod
De hoeveelheid bedrijfsruimte vanaf 500 m die voor verhuur of verkoop beschikbaar is. Het aanbod betreft
uitsluitend reeds opgeleverde of nog in aanbouw zijnde complexen. Plannen worden niet in de cijfers
meegenomen.

Bedrijfsruimte
Vastgoed dat is gebouwd voor bedrijfsactiviteiten, niet zijnde een kantoor of een winkel. Tot bedrijfspanden
kunnen worden gerekend distributiecentra, bedrijfsverzamelgebouwen, fabrieksgebouwen en opslagruimten.
Bedrijfscomplexen bestaan veelal uit een combinatie van verschillende componenten, zoals opslagruimte,
productieruimte, logistieke ruimte, showroomruimte en kantoorruimte. Indien de kantoorruimte 50% of meer
van het totale metrage beslaat, wordt het totale object niet meegenomen in het onderzoek.

Beleggingstransactie
Kooptransacties van bedrijfsruimte vanaf 2 miljoen door een belegger. Ook sale-and-leaseback transacties
worden hierin meegenomen. Koop ten behoeve van herontwikkeling wordt alleen tot de
beleggingstransacties gerekend indien het bestaande object nog minimaal vijf jaar wordt verhuurd.

Bruto aanvangsrendement
De bruto huuropbrengsten als percentage van de koopsom

Huurprijzen bedrijfsruimte
Prijzen per vierkante meter vloeroppervlak. Incentives, BTW en servicekosten worden niet meegenomen.

Niet-logistieke bedrijfsruimte
Bedrijfsruimte die niet specifiek bestemd is voor logistieke doeleinden. Indien er wel logistieke ruimte in het
pand aanwezig is dan betreft het minder dan 5.000 m en minder dan 5 loading docks.. De logistieke ruimte
is voornamelijk bestemd voor opslag-, overslag-, sorteer- en vervoerfuncties van in het pand geproduceerde
goederen.

Nieuwbouw
Bedrijfsruimte niet ouder dan twee jaar. Nieuwbouw onverhuurd Betreft nieuwbouw die na oplevering nooit
verhuurd is geweest.

Opname
Bedrijfsruimte vanaf 500 m die op de vrije markt is verhuurd of verkocht, met uitzondering van sale-and-
leaseback transacties en nieuwbouw ten behoeve van eigenaar-gebruikers (eigenbouw). Huurverlengingen
en koop door huurder worden eveneens buiten beschouwing gelaten. Transacties worden geregistreerd op
het moment van wilsovereenstemming tussen betrokken partijen.

Planvoorraad
Bouwplannen voor nog te realiseren bedrijfsruimte.

Voorraad
Bestaande of in aanbouw zijnde bedrijfsruimte met een vloeroppervlak van 500 m of meer.



De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt niet-logistiek | medio 2013

Colofon

De Nederlandse Bedrijfsruimtemarkt | medio 2013
is een uitgave van Troostwijk.


Research & samenstelling:

Sybe Nijboer
s.nijboer@troostwijk.nl

Korn Loef
k.loef@troostwijk.nl



Contactgegevens:
Troostwijk, afdeling Research
Anderlechtlaan 181
Postbus 9924
1006 AP Amsterdam
020 - 666 66 66
research@troostwijk.nl
www.troostwijk.nl


Overname van teksten en cijfermateriaal is alleen toegestaan onder volledige
bronvermelding. Alle gegevens zijn met zorg samengesteld, doch m.b.t. de juistheid
van deze gegevens kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden.

Troostwijk 2013