E F L A T U N

M E N O N
ME NON
DN YA EDEB YA TI N DA N TERCMELER
YUNA N KLS KLER : 24
M E N O N
M E N Q N
Eski Yunanllardan beri mil-
letlerin sanat ve fikir haya-
tnda meydana getirdikleri
aheserleri dilimize evir-
mek, Trk milletinin klt-
rnde yer tutmak ve hizmet
etmek istiyenlere en kymetli
vastay hazrlamaktr. Ede-
biyatmzda, sanatlarmzda
ve fikirlerimizde istediimiz
ykseklii ve genilii bol
yardmc vastalar iinde ye-
timi olanlardan beklemek
f
tabi yoldur. Bu sebeple ter-
cme klliyatnn kltr-
mze byk hizmetler ya-
pacana inanyoruz.
181941
tSMET tlSN
EFL T UN
M E N O N
ME NON
Psi kol oji v e Ei chi l i m retmenl eri nden Adnan
CEMG L taraf ndan tercme edi l mi ti r.
MAARF MATBAASI
1942
Bu eser , Psi k ol oji ve Ei tbi l i m r etmenl er i nden Adnan
CEMCL tar af nd an, Al fr ed Cr oi set - Lou i s Bodi n' N
Fr ans zca ter cmesi nden ev r i l mi , E. Chan br y 'ni n Fr as zca,
Jow ett'i n i ngi l i zce, O. Apel t'i n Al manca ter cmel er i y l e
kar l at r l m , aa daki zatl ar taraf ndan da gr l mtr :
Nusr et HIZIR, Di l ve Tar i h - Corafy a Fak l tesi
d oentl er i nd en; Suat SNANOLU, Di l v e Tar i h
Corafy a Fakl tesi asi stanl ar nd an; tr fan AHNBA,
Di l v e Tar i h - Corafy a Fak l tesi doentl er i nden.
Hmanl zma r uhunun l k anl ay ve duyu; mer hal esi ,
nsan var l nn en mahhas eki l de i f adesi ol an sanat
eser l er i ni n beni msenmesi yl e bal ar . Sanat ubel er i i i nde ede-
bi yat , bu f adeni n zi hi n unsur l ar en zengi n ol an d r . Bunun
i ndi r ki bi r mi l l et i n, di er mi l l et l er edebi yat n kendi di l i nde,
d ah a dor usu kendi i dr aki nde t ek r ar et mesi ; zek ve anl ama
kudr et i ni o eser l er ni spet i nde ar t r mas, canl andr mas ve
yeni den yar at masdr . t e t er cme f aal i yet i ni , bi z, bu bakm-
dan ehemmi yet l i vs medeni yet dvamz i i n messi r bel l e-
mekt eyi z. Zeksnn her cephesi ni bu t r l eser l er i n her
t r l sne t evci h edebi l mi mi l l et l er de dnceni n en si l i n-
iri sz vast as ol an y an ve onun mi mar i si demek ol an edebi yat ,
bt n kt l eni n r uhuna kadar Il i yen ve si nen bi r t esi r e sahi p-
t i r . Bu t esi r deki f er t ve cemi yet i t t i sal i , zamanda ve meknda
bt n hudut l ar del i p aacak bi r sal aml k ve yaygnl
gst er i r . Hangi t ,l l et i n kt panesl bu ynden zengi nse
o mi l l et , medeni yet l emi nde d ah a yksek bi r i dr ak sevi ye-
si nde demekt i r . Bu t i bar l a t er cme har eket i ni si st eml i ve
di kkat l i bi r sur et t e dar e et mek, Tr k i r f annn en neml i
bi r cephesi ni kuvvet l endi r mek, onun geni l emesi ne, l er l e-
mesi ne hi zmet et mekt i r . Bu yol da bi l gi ve emekl er i ni esl r -
geml yen Tr k mnevver l er i ne kr anl a duygul uyum. On l ar n
hi mmet l er i i l e be sene i i nde, hi dei l se, devl et el i i l e
yz ci l t l i k, hususi t eebbsl er i n gayr et i ve gene devl et i n
yar dm i l e, onun dr t be mi sl i f azl a ol mak zer e zengi n
bi r t er cme kt panemi z ol acakt r . Bi l hassa Tr k di l i ni n, bu
emekl er den el de edecei byk f ayday dnp de i mdi -
den t er cme f aal i yet i ne yakn i l gi ve sevgi duymamak, hi -
bi r Trk okuu i i n mmkn ol am yacakt r . 23- Haz i r an - 1941
Maarif Vekili
Hasan-ti YCEL
Eski Yunan h as isimlerinin yazl
hakknda not
Yunan eserl eri ni n tercmesi nde tanr , i nsan ve
meml eket i si ml eri ni , as l l ar ndaki i ml ya uygun bi r su-
r ette yazma muvaf k bul duk; bunun i i n de bugn
Av rupa mi l l etl eri ni n hemen hepsi nde kul l an l an trans-
cription usuln al d k. Yunancanrn her harfi , aa daki
cetv el de gsteri l di i gi bi , tek veya i ft harfl e kar l an-
m t r. Th ve kh gi bi i ft harfl eri kul l anmaa lzum v ar-
d ; nk Yunancan n 0 s n da, T sunu da t i l e gster e-
mezdi k, i ki si ni ay rmak zaruri i di . X >>
n
de sadece h
harfi ni al sayd k Yunancada sesl i harfl eri n nne bazan
gel en ' i ar eti i l e kar mas kabi l di .
Ph i ft harfi ne gel i nce, Yunancan n $ harfi ni Av -
rupal l ar teden beri byl e gsteri rl er; vakti yl e Romal l ar
da yl e gstermi l erdi r; demek ki o harfi n tel ffuzu
Romal l ar n / harfi ni n tel ffuzuna tamami yl e uymuyor-
mu.
Romal l ar ve bugnk Avrupa mi l l etl eri Yunanca-
n n S harfi ni de x i l e gster i r l er ; fakat x harfi bi zi m
al fabemi zde y oktur: onun i i n bunun yeri ne ks i ft har-
fi ni kul l anma daha mnasi p bul duk.
Yunanca i si ml erde y harfi sessi z dei l , sesl i harfti r
ve Yunancan n Y harfi ni gster i r ; okunmas l z md r.
Mamafi h bu tel ffuz mutl ak d ei l d i r ; bugnk Yunan-
l l ar onu i okumaktad rl ar.
i ft sesl i harfl eri de gene i ft ol arak gsterdi k.
Ancak (ov) yeri ne yal n z bi r a koyduk ; bu, i mdi ki mi l -
l etl er aras transcription'da da by l edi r.
A A H E N N T T
B B 0 Th S Ks Y Y
r G I i 0 O
$ Ph
A D K K n P X Kh
E E A L p R Ps
Z Z M M 2 S Q O
MENON
KONUANLAR:
MENON
SOKRATES
Bir Kle
ANYTOS
MENON. Bana syl er mi si n Sokrates,
erdem renmekl e mi yoksa erdeml i yaa-
makl a m el de edi l i r? Yoksa renmekl e, yaa-
makl a dei l de doutan veya baka sebepl erden
mi gel i y or?
SOKRATES . i mdi ye kadar Thessal i al l ar,
Hel l as'ta, bi ni ci l i kteki ustal kl ari yl e, zengi nl i kl eri y-
l e n sal m l ar, beeni l mi l erdi , Menon; ama bu-
gn bana yl e gel i yor ki onl ar, hel e seni n dostun
Ari sti ppos'un yurttal ar Lari ssal l ar, bi l gel i k-
l eri i l e de an l maktad rl ar. Si z bunu Gor-
gi as'a borl usunuz. O Lari ssa'ya gel di i zaman,
i l eri nde seni n dostun Ari sti pps'l a Thessal i a'n n
teki i l eri gel enl eri bul unan Al euade'l eri n ba-
l ar , bi l gel i i ne gnl den v urul mul ard ; Gorgi as
si zi her soruya gvenl e serbeste cevap vermee
al t rm t , yl e ki , onun da, btn bi l gi nl eri n de
yapt gi bi , si ze ba vuran herhangi bi r Hel -
l asl 'n n her sorduuna cevap vermekten ka na-
mazs n z.
Burada i se bunun tam tersi ol du, Menon.
Bi l mem nas l bi r kurutucu tesi r al t nda kal d da
bi l gel i k bi zi b rak p si zi n i l l ere getti . Eer
4
M.ENON
burade bi ri ne, bana sorduunu soracak ol san,
sana gl ecek; herkesten al aca n cevap u ol acak:
Yabanc , dorusu, erdemi n renmekl e mi yoksa
baka trl m el de edi l di i ni bi l i r di ye d-
nmekl e bana eref vermi ol uyorsun. Ama gel
gel el i m onun reni l i p reni l emi yecei ni bi l mek
yl e dursun, ne ol duundan bi l e haberi m yok.
b i te beni m hal i m de t pk by l e, Menon, bu
konuda ben de yurdtal ar m kadar zav al l y m;
erdemi n ne ol duuna dai r hi bi r fi kri m bul un-
mamas na k z yorum. Ne ol duunu bi l meden,
onu el de etmeni n yol u nedi r nas l bi l ebi l i ri m?
Menon'un ki m ol duunu bi l meden gzel mi , zen-
gi n mi , asi l mi di r, yoksa bunl ar n tam tersi mi di r,
nas l bi l ebi l i ri m?
Sence byl e bi r ey ol ur mu?
c MENON. El bette ol maz. Yal n z sana u-
nu sormak i sti yorum, Sokrates; erdemi n ne ol du-
unu gerekten bi l i y or musun? Yurtdal ar ma
seni n hesab na syl i yecei m ey bu mu ol acak?
SOKRATES. Yal n z bu dei l , Menon,
fazl a ol arak unu da syl e ki i mdi ye kadar bu-
nu bi l ene rasl ad m da hat rl am yorum.
MENON. Nas l , buraya gel di i zaman
Gorgi as' grmemi mi i di n?
SOKRATES. Grdm tabi i .
MENON
5
MENON. Peki , sence o da m erdemi n
ne ol duunu bi l mi y or?
SOKRATES. Haf zama ok gveni m yok,
Menon, bunun i i n sana o zaman ne dnm-
tm, syl i yemi yecei m. Bel ki Gorgi as erdemi n ne
ol duunu bi l i yordu. Bel ki sen de onun bu me- d
sel e zeri nde nel er syl edi i ni bi l i yorsun. By l e
i se bana onun szl eri ni hat r l at; i stersen, sen
kendi dndkl eri ni syl e. Her hal de onunl a
bi r fi ki rdesi ndi r?
MENON. Dor u.
SOKRATES. Gorgi as' b rakal m. Hem
burada da dei l , ama sen Menon, tanr l ar se-
versen, bana erdemi n ne ol duunu syl e. Konu,
benden bu l tfu esi rgeme. Eer, Gorgi as' n da
seni n de erdemi n ne ol duunu bi l di i ni zi gs-
terebi l i rsen, i mdi ye kadar bunu bi l ene rasl amad -
m syl edi i m hal de, yanl m renerek me-
sut ol aca m.
MENON. Sana cevap v ermek g dei l ,
Sokra tes. Seni n renmek i stedi i n, bi r erkei n
erdemi i se, bu onun devl et i l eri ni i yi ev i rebi l -
mesi , bunda da dostl ar na faydal ol mas , d-
manl ar na zarar vermesi , kendi si ni de her trl
zarardan koruyabi l mesi di r. Bi r kad n n erdemi nden
ne anl a l aca n soruyorsan, buna da cevap ver-
mek g ol m yacak. Bi r kad n n erdemi , evi ni n
6
M.ENON
i l eri ni i yi evi rmesi , evi n dzeni ni sal amas ,
kocas na i taat etmesi di r. Bundan baka, k z ol sun,
72 erkek ol sun, ocukl ara gre bi r erdem ol duu
gi bi , kl e ol sun, hr ol sun, i hti yarl ara gre de
bi r erdem v ard r. Bi rok erdem ei tl eri daha
v ar ki bunl ar n ne ol duunu syl emek g
bi r ey d ei l : her ei t eyl em i i n, her
ya i i n bi zi m her bi ri mi z i i n ayr ayr bi rer
erdem v ard r. Bence ktl kte de byl edi r,
Sokrates.
SOKRATES. Gerekten ok bahtl i mi -
i m Menon: ben tek bi r erdem ararken, sen kar-
ma bi r ar srs kadar erdeml e k yorsun.
i mdi bu benzeti i n stnde durarak di yel i m ki
senden bi r ar n n znde ne ol duu sorul uyur,
b sen de buna ei t ei t ar l ar v ard r di ye cevap
v eri yorsun; sorar m sana: bi ri bi ri nden ayr bi r-
ok ar ei di vard r derken, bunl ar n bi ri bi ri n-
den ar ol mak bak m ndan m ayr ol dukl ar n
syl emek i sti yorsun, yoksa bunl ar bi ri bi ri nden
ayran- baka bi r ey mi v ar, mesel her ci nsi n
gzel l i i , boyu yahut bunl ar gi bi herhangi bi r
tar af ? Cevap ver bakal m.
MENON Verey i m, Sokrates, bana gre
bunl ar ar ol mak bak m ndan bi ri bi ri nden ayr
dei l di rl er.
MENON 18
18
SOKRATES . Peki , Menon, i mdi ben sana
btn anl ar l a zde ol up onl ar bi ri bi ri ne ben-
zeten ey nedi r diye sorsam, buna da v eri l ecek
haz r bi r cevab n vard r her hal de.
MENON phesi z.
SOKRATES. Gzel . Erdeml er i i n de
ayn n syl i yebi l i ri z. Nekadar ok, bi ri bi ri nden ne-
kadar ayr ol url arsa ol sunl ar, hepsi nde bi r ol up
bunl ar n erdem ol mal ar n sal yan genel bi r
z v ard r. Erdem nedi r sorusuna v eri l ecek ceva-
b n doru ol abi l mesi , erdemi n ne ol duunun
anl a l mas i i n, bu z gz nnde tutul mal d r.
N e demek i stedi i mi i yi ce anl ad n m ?
MENN. Anl ad m san yorum; yal n z
henz mesel eni n asl n i stedi i m kadar a k ol a-
rak kavr yamad m.
SOKRATES. Sen yal n z erdemi mi byl e,
erkei n erdemi , kad n n erdemi fal an diye ay-
r yorsun, Menon, yoksa bu ayr l sal k i i n,
boy i i n, kuvvet i i n de yap yor musun? Sal k,
sana gre, erkekte baka trl , kad nda baka
trl mdr? Yoksa sal k i ster erkekte ol sun,
i ster bakas nda ol sun, hep bi r z ta maz m ?
MENON. Bana yl e gel i yor ki sal k,
erkekte de kad nda da bi rdi r.
SOKRATES. Peki boy veya kuvvet i i n
de byl e mi di r, dersi n? Bi r kad n kuvvetl i i se,
8
M.ENON
onda bi r erkei kuv v etl i k l an ayn z, ayn
kuvvet mi var demekti r? Ben ayn kuvvet der-
ken, erkekte ol sun, kad nda ol sun z bak m n-
dan hi bi r far k gstermi yen kuvvet demek i sti -
yorum. Sen bi r far k gryor musun?
MENON. Hay r.
73 SOKRATES. Ya erdem, ocukta veya
i hti yarda, erkekte veya kad nda bul unduuna
gre, znde bi r eksi kl i k gsteri r mi ?
MENON. Bana yl e gel i y or ki , Sokrates,
mesel e nceki yl e bi r dei l .
SOKRATES. Neden? Sen bi r erkei n
erdemi devl et i l eri ni i yi evi rmek, kad n nki i se
evi ni i yi evi rmek dememi mi i di n ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Ama bi r dev l eti , bi r ev i ,
yahut herhangi bi r eyi i yi ev i rmek, onu doru
ve l l ol arak evi rmek dei l mi di r ?
b MENON. phesi z.
SOKRATES . Peki , doru ve l l ol arak
ev i rmek, bu i i dorul ua ve l ye dayand r-
mak dei l mi di r?
MENON. El bette.
SOKRATES. Buna gre kad nda da er-
kekte de, i yi ol mal ar i i n, ayn eyl er, yani
dorul ukl a l bul unmal d r.
MENON. Ev et.
MENON
9
SOKRATES. Gel el i m ocukl arl a i hti yar-
l ara. Bunl ar l sz ve eri ol url arsa, i yi say-
l abi l i rl er mi ?
MENON. Hay r, say l amazl ar.
SOKRATES. Peki ya l l ve doru
i sel er?
MENON. O zaman say l rl ar tabi i . c
SOKRATES. Madem ki kendi l eri ni i yi
k l an, ayn eyl erdi r, o hal de, i yi dedi i mi z b-
tn i nsanl ar hep bu yol da byl e ol mul ard r.
MENON. Dorudur.
SOKRATES. Bundan baka, kendi l eri nde
ayn erdem ol masayd hep bi r trl i yi ol maz-
l ard .
MENON. Ona phe yok.
SOKRATES. Mademki erdem eni nde so-
nunda herkeste bi rdi r, i mdi sen hem Gorgi as'a
hem de kendi ne gre erdemi n ne demek ol du-
unu hat rl am ya al bakal m.
MENON. Sen her hal e uygun tek bi r
tan m i sti yorsan, erdem, i nsanl ara hkmedebi l - d
mekten baka bi r ey dei l di r, deri m.
SOKRATES . Dorusu, beni m de arad -
m byl e bi r tan md . Yal n z, ocuun erdemi -
ni n byl e ol duuna, kl eni nki ni n de efendi si ne
hkmetmek ol aca na ve hkmeden ki mseni n
gene kl e kal aca na i nan r m s n ?
10
M.ENON
MENON. Hi i nan r m y m, Sokrates?
SOKRATES. By l e bi r eye i nanman
zaten tuhaf ol urdu. i mdi unu da dn: hk-
medebi l mek demi ti n. Buna Yalnz dorul ukl a;
eri l i kl e deil szn de ekl emek gerekmez mi ?
MENON. Gerekten ben de byl e d-
nyorum, Sokrates; nk dorul uk erdemden
baka bi r ey dei l di r.
SOKRATES. Erdem mi yoksa bir erdem
mi ?
MENON. Ne demek i sti yorsun?
SOKRATES . Bunu baka trl syl i yeyi m.
stersen dei rmi mi sal i ni al al m. Bunun i i n ben
bi r eki l di r di yecei m. Sadece eki l demi yecei m.
nk dei rmi den baka eki l l er de v ard r.
MENON. By l e syl emen dorudur. Ben
de dorul uktan baka erdeml er de bul unduunu
kabul edi yorum.
SOKRATES . yl eyse syl e bakal m, bun-
l ar nel erdi r ? Sen de bana baka hangi eki l l er
v ard r, diye sorsayd n syl erdi m.
MENON. Mesel cesurl uk, sonra l l -
l k, bi l gel i k, i yi yrekl i l i k, daha sana byl e bi r-
ok erdem sayabi l i ri m.
SOKRATES . te gene demi nki hal i mi ze
dtk! Tek bi r erdem ararken, kar m za bi r-
ok erdeml er kt . Yal n z bu sefer baka yol -
MENON
11
dan gi tti k. Hal buki , btn erdeml eri n temel i nde
bul unan o tek erdemi n ne ol duunu bi r trl
bul am yoruz.
MENON. Dorusunu i stersen, Sokrates, b
seni n arad n, btn erdeml eri kavr yan o tek
erdemi n ne ol duunu, teki mi sal l erde ol duu
gi bi a ka kavr yamad m.
SOKRATES. Buna hi amamal . l er l i -
yebi l memi z i i n el i mden gel di i kadar al aca-
m. Durumun her yerde bi r ol duunu anl yor-
sun her hal de, Di y el i m ki bi ri sana demi n ol -
duu gi bi : Menon, dei rmi nedi r? diye sor-
sun. Buna sen eki l diye cevap veri yorsun. O
da, t pk beni m gi bi , dei rmi eki l mi di r, yoksa
bir eki l mi di r diye soruyor. hpesi z bir eki l
dersi n.
MENON. * phesi z.
SOKRATES. nk baka eki l l er de c
v ar, dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Sana bunl ar n ne ol duunu
sorarl arsa, adl ar n syl er mi si n?
MENON. Tabi i .
SOKRATES. i mdi sana gene bunun gi bi
renk nedi r diye sordukl ar n dn., Sen buna
beyazd r diye cevap versen ve bunu soran
beyaz, renk anl am na m gel i r, yoksa bir renk
12
M.ENON
mi di r? dese, baka renkl er de ol duu i i n sen
bunun bir renk ol duunu syl ersi n her hal de,
d MENON Ev et.
SOKRATES. Bunun zeri ne senden baka
renkl er gstermeni di l ese, adl ar n sayars n de-
i l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. i mdi onun, szne devam
ederek t pk beni m gi bi yl e dedi i ni tasarl a :
bi z hep bi r okl ukl a kar l a yoruz; hal buki be-
ni m renmek i stedi i m bu dei l . Madem ki
sen bunl ar n hepsi ne tek bi r ad veri yorsun ve
sence bazan bi ri bi ri ne kar t ol an eyl er bi l e e-
e ki l di r, o hal de hem dei rmi yi hem de doru
i zgi yi i i ne al an bu eki l dedi i n ey nedi r?
nk sen, dei rmi ni n eki l l i i , doru i zgi ni n
eki l l i i nden aa dei l di r di yorsun, yl e de-
i l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Peki , byl e syl edi i ne gre,
dei rmi hem doru i zgi hem dei rmi , doru
i zgi de hem dei rmi hem doru i zgi di r, anl a-
l am kmaz m ?
MENON. Asl a, Sokrates.
SOKRATES. Bununl a beraber sen dei r-
mi de, doru i zgi kadar bi r eki l di r demi yor
musun?
MENON
13
MENON. Oras yl e.
SOKRATES. Peki ama bu eki l denen
nesne nedi r? Bana bunu anl at ver. Sana, eki l
i l e renk zeri ne sorul anl ara kar l k seni n so-
rul ar ndan bi r ey anl am yorum. N e syl emek
i stedi i ni de bi l mi yorum dersen, phesi z sana
bunu soran ki mse a r p kal acak, yl e di y ecek:
Btn bunl arda zde ol an n ne ol duunu -
renmek i stedi i mi anl am yor musun?. i mdi
sana yl e sorsal ar, gene cevaps z m b rakacak-
s n: Dei rmi ol sun, doru i zgi ol sun, seni n
eki l ad n v erdi i n eyl eri n hepsi nde ortak ol an
nedi r? Buna cevap vermee al ; erdem i i n
sorul acakl ara cevap v erebi l mene yard m ol ur.
MENON. Bunu benden i steme, Sokrates.
Cevab sen bul .
SOKRATES. Yani sana yard mda bul un-
mam i sti yorsun, yl e mi ?
MENON. Bunu senden di l eyorum, Sokra-
tes.
SOKRATES Ama sen de s ran gel i nce
erdemi anl atacaks n, dei l mi ?
MENON. Anl ataca ma sz veri yorum.
SOKRATES. Haydi yl e i se i e bal yal m.
Zahmeti ne deer.
MENON. El bette.
14
M.ENON
SOKRATES. Peki , i mdi ekl i n ne ol du-
unu i ncel emee al al m. Bakal m verecei m
cevaba ne di yeceksi n. Hep renkl e bi rl i kte bul u-
nan eye, yal n z o eye eki l di yorum. Nas l sana
yetti mi ? Yoksa baka trl syl ememi mi i sti -
yorsun? Syl ersen, fazl as n i stemi yecei m.
MENON. - Ama bu verdi i n cevap pek
ocuka, Sokrates!
SOKRATES. Neresi ni beenmi yorsun?
MENON. eki l , her zaman renkl e bera-
ber bul unan eydi r, di yorsun. Peki ama kar n-
daki , ekl i bi l medi i kadar rengi de bi l mi yorsa,
bu cevap neye yarar ?
SOKRATES . Bence bu cevap dorudur.
Eer kar mdaki bi r mant k oyuncusu, kavgac
bi r bi l ge i se, ona deri m k i : Beni m cevab m bu.
Yanjl y orsam, onu rtmek sana der.; ama
bi zi m gi bi i ki dost konuurken v eri l ecek cevapl ar
daha yumuak, konuma kural l ar na daha
uygun ol mal d r. Bu kural l ar n temel i de udur:
Cev apl ar doru ol makl a kal mamal , konutuu-
muz ki mseni n bi l gi si ne de dayanmal d r.
i te ben sana dncel eri mi byl e anl atmaa
al aca m. i mdi bana syl e : Seni n son de-
di i n bi r ey var m d r? Ben bu szl e ucu, s n r
anl atmak i sti yorum. Bence bu kel i mel eri n hepsi
MENON
15
bi r yol a kar. Bel ki Prodi kos baka trl d-
nr ama, sen bi tmi demekl e, sona ermi demek
aras nda bi r ayr l k gzetmezsi n: i te ben de bu
anl amda syl yorum. Szl eri mde kapal hi bi r
ey yok, san r m.
MENON. Ev et, ne demek i stedi i ni an-
l y orum! Ben btn bu kel i mel eri kul l an r m.
SOKRATES . Devam edel i m. Geometri de 76
ol duu gi bi , sen bazan yzey bazan da ci si m
kel i mel eri ni kul l an r m s n ?
MENONEl bette kul l an r m.
SOKRATES. te bu kel i mel eri n yard -
mi yl e, beni m eki l dedi i m eyi n ne ol duunu
anl yacaks n. Bence eki l , bi r ci smi n v ard s n r-
d r. Bu, her eki l i i n byl edi r. K saca, eki l
ci smi n s n r d r di yebi l i ri m.
MENON. Peki , ya renk nedi r, Sokrates ?
SOKRATES. Beni ml e el eni yorson, Me- b
non. Gorgi as' n erdemi nas l tan l mad n hat r-
l yarak, bana syl i yecek yerde ortaya, beni m gi bi
bi r i hti yar zecek mesel el er at yorsun.
MENON. Sen bi r kere beni m soruma ce-
vap ver, Sokrates, s ras gel i nce ben de syl eri m.
SOKRATES. nsan n yz rtl bi l e
ol sa, konumandan seni n gzel v e hl sevi l en
bi r ki mse ol duunu anl ar.
MENON. Neden acaba ?
16
M.ENON
SOKRATES. nk sen emreder gi bi ko-
nuuyorsun : btn gzel l er, bu zal i ml er, gen
c kal d ka byl e konuurl ar; bundan baka, gzel -
l i e dayanamad m da sezdi n her hal de. Ama
ne ol ursa ol sun, seni n i stei ne uyarak cevap ve-
recei m.
MENON.- ok i yi edersi n.
SOKRATES. Dncel eri mi kol ay l kl a ta-
ki p edebi l men i i n sana Gorgi as gi bi cevap
vermemi i ster mi si n?
MENON. Ev et; beni ok sevi ndi rmi
ol ursun.
SOKRATES . Si zl er Empedokl es'i n kuram-
l ar na uyarak her nesneden bi r tak m eyl er
akar, dersi ni z, dei l mi ?
MENON Ev et yl e.
SOKRATES. Bundan baka, her nesnede
bu ak l ar al an ve sal veren mesamel er de v ar
m d r?
MENON. Ev et, vard r,
d SOKRATES . Bu akan eyl eri n baz l ar
mesamel ere uygun, baz l ar da daha byk veya
daha kk mdr?
MENON y l ed i r .
SOKRATES. Bundan baka, bi r de grme
denen bi r ey var m d r ?
MENON
17
MENON. Vard r.
SOKRATES. Bunu byl e kabul etti kten
sonra i mdi , Pi ndaros'un dedi i gi bi , kul ak ver
ne demek i stedi i me: renk, eki l l eri n, grmeyl e
ayarl anm , al g l anabi l en ak d r.
MENON Gzel bi r cev ap!
SOKRATES. phesi z Menon; nk
seni n al k ol duun gi bi konuuyorum. Bundan
baka sana sesi , kokuyu veya buna benzer her
hangi bi r eyi kol ayca anl atmak i i n de yol gs-
termi ol uyorum.
MENON." Doru syl yorsun.
SOKRATES. Bu cevab mda bi r tragedi a
edas var, onun i i n eki l zeri ndeki szl eri mden
daha fazl a houna gi di yor.
MENON. y l e..
SOKRATES. Yal n z, Al eksi demos'un ol u,
sana unu da syl i yeyi m ki bu cevap o kadar
i yi dei l , teki cevab m daha i yi i di . Dn sy-
l edi i n gi bi gi zeml erden nce gi tmeyecek ve seni n
ergi nl enme treni nden sonraya kal acak ol sayd n,
sen de beni m gi bi dnecekti n.
MENON. Hep byl e tatl konuursan ka-
l r m Sokrates.
SOKRATES. i y i ni yet yetseydi , hem sana
hem de kendi me faydal ol mak i i n byl e konu-
maa devam ederdi m. Yal n z, uzun zaman byl e
Menon 2
29
29 M.ENON
konuma beceremi yecei mden korkuyorum. Bu-
nu bi r yana b rakal m. i mdi bana verdi i n sz
hat rl a, bi r btn ol arak erdemi n ne ol duunu
bana anl at. Yal n z, bunu yaparken - han i unu
bunu k ranl ar i i n al ay ol sun di ye syl erl er - bi ri
b
bi rok gi bi gstermekten vazge. Erdemi , sana
gsterdi i m mi sal l erde ol duu gi bi , tek ve btn
ol arak el e al .
MENON. Peki , Sokrates, bana yl e gel i -
yor ki erdem, ai ri n dedi i gi bi , gzel i sevmeye,
onu sevebi l meye bal d r. i mdi buna gre sana
erdemi tan ml y al m: gzel e duyl an i stekl e onu
el de etmek gc.
SOKRATES. Sana gre gzel e duyul an
i stekl e, i yi ye duyul an i stek bi r mi di r ?
MENON. Ev et bi rdi r.
SOKRATES. Baz i nsanl ar kty, baz -
c l an da i yi yi i sterl er mi demek i sti yorsun? Herkes
i yi yi i stemez mi ?
MENON. Ben byl e dnmyorum.
SOKRATES. Demek ki baz ki msel er k-
tye i stek duyarl ar.
MENON. Ev et,
SOKRATES. Peki bunl ar kty, i yi sa-
narak m , yoksa kt ol duunu bi l e bi l e mi is-
terl er ?
MENON
19
MENON Bence i ki si de ol ur.
SOKRATES. O hal de, Menon, sana gre
bi r eyi , kt ol duunu bi l e bi l e i stemek ol abi l i r.
MENON. El bette.
SOKRATES. Bi r eyi i stemekten ne anl -
yorsun? bu, o eyi n seni n ol mas n i stemek mi di r?
MENON. Ev et, yl e tabi i . d
SOKRATES. Kt ol an eyi i steyen ki mse
bunun faydal ol duunu sanarak m , yoksa zararl
ol duunu bi l e bi l e mi i ster?
MENON. Baz l ar ktnn faydal ol du-
unu san rl ar, baz l ar da zararl ol duunu bi -
l i rl er.
SOKRATES. Ktnn faydal ol duunu
sanmak, kt ol duunu bi l mek mi d i r ?
MENON. Bence hi yl e dei l di r.
SOKRATES. Ktnn ne ol duunu bi l -
mi yenl er, kty i stemezl er; onl ar n i stedi kl eri ,
i yi sand kl ar , hal de gerekte kt ol an ey dei l e
mi di r? By l ece onl ar bi l meden, i yi sond kl ar
kty i stemekl e, i yi yi i stemi ol mazl ar m ?
MENON. Ev et onl ar i i n yl edi r bel ki .
SOKRATES. Kty, zararl ol duunu
bi l e bi l e i steyenl er, bundan kendi l eri ne zarar
gel ecei ni de bi l i rl er her hal de ?
20
M.ENON
MENON Ev et.
SOKRATES. Peki ama zarara urayanl er
bu zarar l snde ac nacak hal de dei l l er mi di r?
MENON. phesi z y l edi rl er:
SOKRATES Ac nacak i nsanl ar bahts z
dei l mi di rl er?
MENON. Ev et yl edi rl er.
SOKRATES. Ac nacak hal e dmek, baht-
sz ol mak i steyen tek bi r i nsan v ar m d r ?
MENON. Yoktur .
SOKRATES. yl eyse, Menon, ki mse
ac nacak hal e dmek veya bahts z ol mak i ster
meden kty el de etmei di l emez. Gerekten
ac nacak bi r i nsan ol mak, kty i stemek ve onu
el de etmekten baka bi r ey nri di r?
MENON. Gal i ba sen hakl s n, Sokrates,
sahi ki mse kty i stemez.
SOKRATES . Demi n, erdem, i yi yi i stemek,
onu el de edebi l mekti r, di yordun.
MENON. Ev et yl edi r.
SOKRATES . Bu i ki kel i meden i stemek,
herkesi n el i nde ol an bi r eydi r; bi r i nsan baka
bi r i nsandan daha i yi eden bu dei l di r.
MENON. Ben de seni n gi bi dnyo-
rum.
MENON
21
SOKRATES. Ama bi r ki mse, baka bi r
ki mseye stn i se, bu onun i yi yi el de etme gc
sayesi ndedi r.
MENON. Ona ne phe?
SOKRATES. y l e ki , anl att na gre, c
erdem i yi yi el de etmek gcdr.
MENON. Bu grn bence de her ba-
k mdan doru, Sokrates.
SOKRATES. i mdi bunda da doru sy-
l eyi p syl emedi i ni i ncel i y d i m; bel ki hakk n v ar ;
sana gre erdem, demek ki , i yi yi el de etmek g-
cdr.
MENON. Ev et.
SOKRATES . Seni n szn etti i n bu i yi l i k,
mesel sal k, zengi nl i k ol amaz m ?
MENON. Ben bundan al t nl a gm el de
etmei , dev l ette vazi fe al ma , yksek mevki tut-
ma da anl yorum.
SOKRATES. Demek ki i yi den bunl ar an-
l yorsun, baka eyl eri dei l .
MENON. Ev et, yal n z bunl ar
SOKRATES . Demek ki Byk K r al ' n ai l e d
dostu Menon'a gre erdem, al t nl a gm el de
etmekti r. Bu kadar! Bu kazanca doru ve
di ne uygun kel i mel eri ni de kat yor musun?
Yoksa sana gfe doru ol m yan bi r kazan da
erdem say l abi l i r mi ?
22
M.ENON
MENON. Hi bi r v aki t, Sokrates.
SOKRATES. Bu, kt mdr?
MENON. phesi z.
SOKRATES . y l ey se kazan, dorul uk,
e l ve di ne uygunl ukl a veya erdemi n baka bi r
parasi yl e bi rl i kte bul unmal d r. By l e ol may nca
i yi ye eri ti rse bi l e erdem say l amaz.
MENON Nas l say l abi l i r?
SOKRATES. Kendi i i n ol sun, bakas
i i n ol sun, al t n gm el de etmekten, doru ve
di ne uygun ol mad zaman, vaz geen ki mseni n
bu eyl emi de bi r erdem dei l mi di r?
MENON. y l edi r san r m.
SOKRATES. By l e ol unca, bu gi bi kazan-
l ardan vaz gemek ne kadar erdemse, onl ar el de
etmek de o kadar erdemdi r; u v ar ki dorul ukl a
79 ol ursa erdemdi r, ol mazsa ktl ktr.
MENON. Bence de baka trl dn-
l emez.
SOKRATES. Bi raz nce dorul uk, l
gi bi eyl eri n erdemi n bi r paras ol duunu syl e-
memi mi i di n?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Demek ki beni ml e el eni -
yorsun, Menon.
MENON Bunu da nereden kard n?
SOKRATES. Senden erdemi paral ama-
MENON
23
mam di l emi ti m. Sana verdi i m cevap rnekl eri ni
hi e say yor, beni m bu di l ei me kul ak asm yarak
erdem i yi yi , dorul ua uygun ol arak el de etmek-
ti r, sonra da dorul uk, erdemi n bi r paras d r b
di yorsun.
MENON Ev et byl e di yorum.
SOKRATES. Seni n bu syl edi kl eri nl e
erdem, i nsan n, eyl emel eri ne erdemi n bi r para-
s n katmas d r, demek ol uy or; nk sana gre
dorul uk, t pk zeri nde konutuumuz teki
eyl er gi bi , erdemi n bi r paras d r. Bunu syl e-
mekl e ne demek i stedi i mi anl ad n m ? unu
demek i sti y orum: ben sana erdemi n bi r btn
ol arak ne ol duunu sormutum. Hal buki sen
bunun ne ol duunu syl emeden, kendi nde erde-
mi n bi r paras ol an her eyl emi n bi r erdem
ol duunu i l eri sryorsun; sanki bi r btn ol a- c
rak erdemi n ne ol duunu syl emi si n, ben de
seni n ay rd n kk paral ardan onu anl a-
m m ! J te i l k soruma dnmem ve sana bi r daha
unu Sormam gerekti i ne i nan y orum: erdemi n
bi r parasi yl e bi rl i kte bul unan her eyl em bi r erdem
i se, erdemi n kendi si nedi r, azi zi m Menon? Do-
rul ua uygun ol an eyl eml er, erdeme de uygun
ol ur, sznden baka bi r ey anl a l mayor. Sorumu
yeni den el e al man n faydas ol ami yacak m der-
24
M.ENON
si n? Bi r paras n tan makl a erdemi n kendi si ni
tan yabi l ecei mi zi mi san yorsun?
MENON. Hay r,
d SOKRATES. Hat rl arsan byl e bi r cevab
bi z eki l zeri nde konuurken reddetmi ti k. nk
bu cevap, henz zl memi eyl ere dayan yordu.
MENON. O cevab hakl ol arak reddet-
mi ti k, Sokrates.
SOKRATES . O hal de azi zi m, sen erdemi n
e bi r btn ol arak ne ol duu arat r l d bi r s rada,
bi rka paras n syl emekl e onu anl atm ol du-
unu ki mseye kabul etti remezsi n. Baka herhangi
bi r eyi n ne ol duunu anl atmak i i n de byl edi r,
i l k soruya dnel i m ve onu yeni den ortaya atal m;
bi raz nce szn etti i n erdem nedi r? Yoksa
szl eri mi yersi z mi bul uyorsun?
MENON. Bence ok yeri nde, Sokrates.
SOKRATES. Peki . i mdi kendi ne ve
dostuna gre erdemi n ne ol duunu bana anl at r
m s n ?
80 MENON. Daha seni tan madan, seni n her
zaman bi rtak m kmazl ar bul duunu, bakal ar n
da bu kmazl ara srkl edi i ni duymutum. i mdi
bunu daha i yi anl yorum. Bi l mem beni nas l bi r
si hi rl e byl edi n ki ben de kmazl ara sapl and m.
B rak, seni nl e bi raz aka edeyi m; sen grnnl e,
MENON
25
her eyi nl e u uyuturucu yass bal kl ara]] 1J benzi -
yorsun. Bu bal k kendi si ne yakl aan ve dokunan b
hemen uyuturur. Sen de bana byl e tesi r etti n, beni
uyuturdun. Gerekten bedeni m de ruhum da o
kadar uyutu ki sna cevap veremi yorum. Ben
i se i mdi ye kadar kal abal n kar s nda ka kere
erdemden sz am t m, hem yl e san yorum ki
i yi de konumutum. Ama bugn onun ne ol du-
unu syl emek bi l e el i mden gel mi yor. Buradan
ayr l p deni zden ol sun, karadan ol sun, baka
yerl ere gi tmemekl e ok i sabet edi yorsun. Seni ,
bu hal i nl e, yabanc ehi rl erde si hi rbaz di ye ya-
kal arl ar.
SOKRATES . ok eytans n, Menon. Az
daha sana kap l yordum.
MENON. Ne gi bi , Sokrates ?
SOKRATES. Beni ne i i n byl e bi r eye c
benzetti i ni anl ad m.
MENON N e i i n acaba?
SOKRATES . Ben de seni bi r eye benzete-
yi m di ye. Gzel l eri n benzeti l erden hol and kl a-
r n bi l mi y or dei l i m. Bu ei t benzeti l er si zl e-
ri n i i ni ze yarar. nk gzel l i i n benzeti l di i
eyl er de gzel ol ur. Ama ben sana baka bi r
benzeti l e cevap veremi yecei m, yal n z unu sy-
l emek i sti yorum. O yass bal k bakal ar n uyu-
[ 1] Meti nd eki kel i me tor p i l bal nm k ar l d r .
2
MENON
turmadan nce, kendi si de uyumu bi r hal deyse,
ona benzedi i mi kabul ederi m. By l e dei l se,
kabul etmem. Ben kendi ne gv eni p de bakal ar -
n kmaza sokan bi r i nsan dei l i m. Bakal ar n
kmaza sokuyorsam, bunun sebebi beni m de k-
d maz i i nde bul unmamd r. i mdi erdemi n ne ol -
duunu hi bi l mi yorum. Hal buki sen her ne ka-
dar i mdi bi l mi yor gi bi grnyorsan da, beni ml e
konumadan nce erdemi n ne ol duunu bi l i yordun
bel ki . Ama ben seni nl e el el e v ererek, bunun ne
ol duunu arat rmaa ve i ncel emee karar verdi m.
MENON. Peki ama, Sokrates, ne ol duu-
nu hi bi l medi i n bi r nesneyi nas l arat rabi l i r-
si n? Hi bi l i nmi yen bi r eyi arat rmak i i n,
onu ne eki l de tasarl yacaks n? Di y el i m ki , bah-
t n ol du da i yi bi r nokta bul dun, bu noktan n
o nesneye ai t ol duunu nereden anl yacaks n?
e SOKRATES . Ne demek i stedi i ni anl yo-
rum, Menon. Mant k oyuncul ar n n o tan nm
szn ortaya at yorsun. O sze gre i nsan i i n
ne bi l di i ey zeri nde arat rmada bul unmak
mmkndr, ne de bi l medi i ey zeri nde; bi l i -
nen ey zeri nde arat rma l zumsuzdur, nk
zaten bi l i ni r. Bi l i nmi y en eye gel i nce, ne arat -
r l aca bi l i nmedi i i i n arat rma ol amaz.
81 MENON Nas l , Sokrates, doru bi r sz
dei l mi bu ?
MENON
27
SOKRATES . Bence dei l .
MENON. Nesi y anl ?
SOKRATES. Ev et... Tanr sal i l erde bi l ge
ol an erkek ve kad nl ardan i i tti m ki ...
MENON. Ne i i tti n, Sokrates?
SOKRATES . Doru, gzel eyl er..
MENON. Bunl ar ki ml erdi ? Syl edi kl eri
eyl er ne i di ?
SOKRATES. Bunl ar grdkl ari i l eri n
sebepl eri ni anl atmaa al an rahi pl er, kad n, er-
kek rahi pl erdi r. Bunl ardan baka Pi ndaros'u, da-
ha bi rok ai rl eri , gerekten tanr sal btn i n- b
sanl ar syl i yebi l i ri m.
Bunl ar, i nsan n ruhu l mez, bazan hayattan
uzakl a r (k i buna l m di yoruz) bazan yeni -
den hayata dner; ama hi bi r v aki t y okol maz;
bunun i i n i nsan n hayat sonuna kadar di ne uy-
gun ol mal d r, di yorl ar.
nk eski sularndan tr Persephon'a
kefaretlerini deyenlerin ruhlarn o, dokuzuncu
ylda yeniden yukarya gnee gnderir. Bu ruh-
lar, nl kr al, kuvvetleriyle stn, bilgileri ile
tannm byk adamlar olurlar. Bunlar lmlle-
rin arasnda lekesiz kahramanlar olarak anlrlar.
Byl ece, bi rok kere yeni den doan l mez ruh,
yer yznde ve Hades'te her eyi grm ol du-
undan, renmedi i hi bi r eyi kal maz. O hal - c
88
M.ENON
d de onun, erdeml e baka eyl er zeri nde nceden
edi ndi i bi l gi l eri n an l ar n sakl am ol mas a-
l acak bi rey dei l di r. Tabi at n her yan bi ri bi ri ne
bal ol duu i i n, ruh da hereyi renmi ol -
duundan, bi r tek eyi an msamakl a (i nsanl ar n
renme dedi kl eri budur) i nsan, btn teki ey-
l eri bul ur; yal n z, bunun i i n, cesaretl i ve azi ml i
ol mak gerek. nk arat rma ve renme, an m-
samadan baka bi r ey dei l di r.
O hal de mant k oyuncul ar n n o szne i nan-
mamal , bu gi bi szl er bi zi tenbel l eti ri r; bunl ar
e tabans zl ar n houna gi der. Beni m szm i se,
al maya, arat rmaya gtrr. Bunun i i n ben,
gerekl i i ne i nand m erdemi seni nl e arat rmaa
karar verdi m.
MENON. Peki Sokrates, seni n dedi i n
gi bi ol sun. Yal n z, bi zi m renmedi i mi zi , ren-
me dedi i mi z eyi n bi r an msama ol duunu sy-
l edi n. Bu nas l ol uyor, bana retebi l i r mi si n ?
SOKRATES. Seni n ne kadar eytan ol -
duunu bo yere syl ememi i m, i te i mdi de
82 renme yoktur, yal n z an msamal ar vard r di yen
bana ders verdi rmek i sti yorsun. Anl a l an ni ye-
ti n beni kendi ml e el i meye drmek.
MENON. Zeus hakk i i n byl e bi r ni -
yeti m yok, Sokrates! Beni byl e konuturan sade-
MENON
29
ce al kanl k. Ama syl edi i ni n doru ol duunu
bana a ka gsterebi l i rsen, bunu benden esi rge-
me.
SOKRATES. Bu kol ay bi r i dei l . Ama
dostl uumuzun hat r i i n el i mden gel di i kadar
al aca m. Yan ndaki hi zmeti l erden bi ri ni a- b
r da i stedi i n eyi onun zeri nde sana gste-
reyi m.
MENON. ok gzel . (Bir kleye iaret
eder) Buraya gel .
SOKRATES. Hel l en mi di r? Hel l ence bi -
l i yor mu ?
MENON. Tabi i ; evi mde dodu.
SOKRATES. i mdi di kkat et: benden mi
renecek, yoksa hat rl yacak m ?
MENON. Peki .
SOKRATES. (Kleye) Syl e yavrum,
u drt kenarl ekl i n kare ol duunu bi l i y or
musun? l }
KLE. Ev et.
SOKRATES. Peki , kare ol an bi r eki l de c
bu drt kenar ei tti r, dei l mi ?
KLE. El bette.
SOKRATES. Ortadan geen bu doru iz-
gi l er de ei t mi di r?
KLE. Ev et.
[ 1] Bu r ad a geen matemati k p r obl emi i i n, bak n z :
eser i n sonund aki nota.
41
41 M.ENON
SOKRATES. Bu ei t bi r eki l daha byk
veya daha kk ol amaz m ?
KLE. Tabi i ol ur.
SOKRATES. Bu kenara i ki ayak uzunl u-
u, u kenara da i ki ayak uzunl uu v eri l se,
hepsi ni n boyutu ne ol ur ? Syl e dn: bu ke-
narda i ki ayak, u kenarda da bi r ayak ol sayd ,
eki l i ki kere bi r ayak ol maz m i di ?
KLE. Ev et.
d SOKRATES. Ama i ki nci kenarda i ki ayak
ol duuna gre bu, i ki kere i ki etmez mi ?
KLE. Doru.
SOKRATES. Demek ki o zaman eki l i ki
kere i ki ayak ol ur.
KLE. Ev et.
SOKRATES. i k i kere i ki ayak ne eder?
hesap et de bana syl e.
KLE. Dr t eder, Sokrates.
SOKRATES. Kenarl ar ei t ol up bunun
i ki mi sl i ve benzeri ol an bi r eki l daha bul una-
maz m ?
KLE. Bul unur.
SOKRATES. Bu ka ayak ol ur ?
KLE. Seki z,
e SOKRATES. Peki . i mdi bu yeni eki l de
her kenar n boyunun ne ol aca n syl emee
MENON
31
al . Bi ri nci de kenar n uzunl uu i ki ayakt . Bu-
nun i ki mi sl i ol an i ki nci de nekadar ol ur ?
KLE. Tabi i i ki mi sl i ol ur, Sokrates.
SOKRATES. Gryorsun ya, Menon, k-
l eye bi rey retmi y orum: yapt m ey, ona
sormaktan i baret. u anda o seki z ayakl k kareyi
verecek ol an kenar ne uzunl uktad r, bi l di i ni
san yor, yl e dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Peki , bi l i y or mu ?
MENON. Yoo!.
SOKRATES. O bu kenar n, nceki ni n i ki
mi sl i ol duunu san yor.
MENON. Ev et.
SOKRATES. i mdi bak, kendi l i i nden
nas l doru bi r s rada hat rl yacak.
(Kleye) Syl e bakal m: i ki mi sl i al nan
bi r kenar, i ki kere daha byk bi r eki l meyda-
na geti ri r di yorsun, dei l mi ? i mdi beni i yi
di nl e. Ben bi r kenar uzun, bi r kenar k sa bi r
eki l demi yorum, arad n yl e bi r eki l ki , bi -
ri nci ni n her ynden benzeri ol duu hal de onun
i ki mi sl i , yani seki z ayakl k ol sun. Bak bakal m,
kenar i ki mi sl i ne kar l nca bunu el de edebi l i r
mi si n?
KLE. Ev et.
SOKRATES. u grdn kenara kendi -
32 M.ENON
ne ei t bi r uzunl uk katarsan, i ki mi sl i ne kar l -
m ol ur mu?
KLE. phesi z ol ur.
SOKRATES. O hal de bi z byl e drt ke-
nar i zecek ol ursak, seki z ayakl k eki l bu kenar-
l ar zeri ne kurul mu ol acak.
KLE Ev et.
b SOKRATES. Bi ri nci ni n rnei ne gre
i mdi drt kenar da i zel i m. i mdi bak baka-
l m, seni n syl edi i n seki z ayakl k eki l meydana
gel di mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. Bu yeni eki l de drt ayak-
l k i l k ekl e ei t drt eki l var, dei l mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. O hal de bu yeni eki l drt
kere daha byk ol m yacak m ?
KLE. Tabi i yl e ol acak.
SOKRATES. Bi rey baka bi reyden drt
kere daha byk ol ursa, onun i ki mi sl i mi ol ur?
KLE By l e ey ol maz.
SOKRATES. yl eyse ne ol ur?
KLE. Dr t mi sl i ,
c SOKRATES. Gryorsun ki bi r kenar
i ki mi sl i ne karmakl a, i ki kere dei l , drt kere
daha byk bi r eki l el de edi yorsun.
MENON
33
KLE. Dor u syl yorsun.
SOKRATES. Drt kere drt on alt eder,
deil mi?
KLE. Ev et.
SOKRATES. O hal de hangi kenarl a se-
ki z ayakl k bi r eki l el de edebi l i ri z? Bu son
kenar bi ze bi ri nci ekl i n drt mi sl i bykl kte
bi r eki l vermi yor mu?
KLE. Ev et.
SOKRATES. Bu kenar n yar s uzunl uk-
taki kenar da drt ayakl k bi r eki l meydana ge-
ti ri y or, dei l mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. Peki , seki z ayakl k eki l
drtl n i ki mi sl i , on al t l n da yar s dei l
mi di r?
KLE. Tabi i .
SOKRATES. O hal de bi ze bi ri nden daha d
k sa teki nden daha uzun bi r kenar l z m.
KLE. y l e.
SOKRATES. Peki . i mdi nas l dn-
yorsan yl e cevap v er : i l k karemi zdeki kenar
i ki , i ki nci deki drt ayak dei l mi ydi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. O hal de seki z ayakl k bi r
eki l el de etmek i i n bi ze, i ki ayak ol an bi ri n-
Men on 3
34
M.ENON
ci den daha uzun, drt ayak ol an i ki nci den daha
k sa bi r kenar l z m.
KLE. Ev et.
SOKRATES. Bu kenara ne uzunl uk vere-
ceksi n ?
KLE. ayak.
SOKRATES. ayakl k kenar el de etmek
i i n i l k kenara yar uzunl uunu ekl i yecei z. te
i ki ayak, i te bi r ayak, teki kenarl ar da i zel i m,
i te i ki ayak, i te bi r ayak.... i stedi i n kare mey-
dana gel di .
KLE. Ev et.
SOKRATES. Peki , ekl i n boyu ayak,
eni de ayak ol ursa, eki l kere ayak
ol maz m ?
KLE. Ev et,
SOKRATES. kere ayak ne eder?
KLE. Dokuz.
SOKRATES. Ama bi ri nci ekl i n i ki mi sl i
ol mas i i n ka ayak l z md ?
KLE. Seki z.
SOKRATES. yl eyse bi ze seki zl i k ekl i
verecek ol an, ayakl k kenar dei l .
KLE. Tabii deil.
SOKRATES. O hal de hangi si ? Bunu do-
ru ol arak syl emee al . Hesap etmek i stemi -
yorsan bi ze sadece gster.
MBNON
KLE. Zeus hakk i i n bi l mi yorum,
Sokrates.
SOKRATES. An masma yol unda onun
i mdi den nekadar i l erl edi i ni gryorsun, dei l
mi , Menon. Dn bi r kere, seki z ayakl k kare
kenar n n ne ol duunu bi l meden, bunu i mdi de
bi l mi yor ya, bi l di i ni san yor, hi bi r gl n
fark nda ol madan, bi l en adaml ar n gvettiylce-
vap veri yordu. O i mdi kmaza gi rdi i ni n fa r-
k nda... Bi l mi y or ama, bi l di i ni sanm yor. b
MENON Hakk n var.
SOKRATES. Bi l medi i ey kar s nda
i mdi ki durumu daha i yi dei l mi ?
MENON. Ev et, bence de y l e,
SOKRATES. Onu kmaza gtrdk, yass
bal n yapt gi bi uyuturduk, ona bi r zarar
verdi k mi ?
MENON. Sanmam.
SOKRATES. Ya ben ok al dan yorum,
yahut onun, gerei n kar s ndaki durumunun
ne ol duunu bul mas na i yi yard m etti k. nk
i mdi , bi l medi i i i n, arat rmaktan zevk duyacak;
hal buki daha nce, herkesi n kar s nda bi r ka- c
reni n i ki mi sl i ni el de etmek i i n, kenar n n i ki
mi sl i ni al mak gerekti i ni hi eki nmeden syl i ye-
bi l i yordu.
MENON. Her hal de.
36
M.ENON
SOKRATES. Bi l gi si zl i i ni anl amas ndan
doan s k nt y ve bi l mek i stei ni duymadan
nce, bi l medi i , fakat bi l di i ni sand bi r eyi
arat rmay veyahut renmeyi dener mi ydi ?
MENON. Hay r, Sokrates.
SOKRATES. O hal de uyumas i i ne ya-
rad .
MENON. Her hal de.
SOKRATES. i mdi gi rdi i bu kmaz
d beni ml e arat rmaya devam ederken, hi bi r ey
retmedi i m hal de, ona nel er bul duracak, gre-
ceksi n. Ben onu sorguya ekmekten baka bi r-
ey yapm yaca m. Sen de, ona dncesi ni so-
rul ar ml a syl etecek yerde ders vermee kal k -
mamam i i n bana gz kul ak ol , (Kleye dnerek)
Cevap ver bakal m. nmzde drt ayakl k
bi r eki l v ar, dei l mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. Ona, kendi si ne ei t ol an u
ekl i de ekl i yebi l i ri z, dei l mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. Her i ki ekl e ei t ol an bi r
ncsn de ekl i yebi l i ri z, dei l mi ?
KLE. Ev et.
MENON
37
SOKRATES. Sonra bo kal an u keyi
de dol durabi l i ri z.
KLE. Tamami y l e.
SOKRATES. i mdi el i mi zde bi ri bi ri ne
ei t drt eki l v ar, dei l mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. Bunl ar n hepsi bi rden i l k
eki l den ka kere byk ol uy or?
KLE. Dr t kere.
SOKRATES. Ama hat rl ars n, bi zi m ara-
d m z, i ki kere byk ol an bi r eki l di .
KLE. phesi z.
SOKRATES. Her kareni n bi r a s ndan
teki a s na i zdi i mi z i zgi onu i ki ei t bl -
me ay rm yor mu?
KLE. Ay r yor.
SOKRATES. te yeni bi r kareyi evi ren,
bi ri bi ri ne ei t drt i zgi .
KLE. Gryorum.
SOKRATES. i mdi dn: bu kare ne
bykl ktedi r ?
KLE. Bul am yorum.
SOKRATES. i zdi i mi z doru i zgi l erden
her bi ri , drt kareni n her bi ri ni i i nden i ki ye
bl myor mu?
KLE. Ev et.
38
M.ENON
SOKRATES. Ortadaki karede bu yar m-
l ardan ka tane v ar ?
KLE. Dr t.
SOKRATES. Peki , ya kedeki nde ?
KLE. i ki .
SOKRATES. Dr t i ki ni n nesi di r ?
KLE. ki mi sl i ,
b SOKRATES. y l ey se bu kare ka ayak-
l kt r ?
KLE. Seki z.
SOKRATES. Hangi i zgi zeri ne kurul -
mu ?
KLE. unun zeri ne.
SOKRATES. Dr t ayakl k karede bi r a -
dan teki ne gi den i zgi zeri ne dei l mi ?
KLE. Ev et.
SOKRATES. i te bu izgi^ bi l gi nl eri n k-
egen dedi kl eri di r. Ad byl e i se, Menon'un
kl esi , i ki mi si l l i k kareyi veren, kegendi r.
KLE. Ev et -yl e, Sokrates.
SOKRATES. Ne dersi n, Menon, kendi n-
den ol nuyan tek bi r ey syl edi mi ?
c MENON. Hay r, hep kendi nden ol ao
eyl eri syl edi .
SOKRATES. Ama, demi n de dedi i mi z
gi bi , bunl ar bi l mi yordu, dei l mi ?
MENON. Ev et, hakk n v ar.
MENCN
39
SOKRATES. yl eyse bu oyl ar onda zaten
v ard . Doru dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Demek ki bi l medi i eyl ar
zeri nde bi l e i nsan n kendi l i i nden doru oyl ar
ol abi l i rmi ?
MENON. Bu a ka grl yor.
SOKRATES. i mdi bu doru oyl ar ona
bi r ryada i mi gi bi bel i rdi l er. Ama o ayn ey-
l er zeri nde s k s k ve trl trl sorguya eki -
l i rse, phe yok ki bunl ara dai r en sa n bi l -
gi yi el de edecekti r.
MENON. Ol abi l i r.
SOKRATES. By l ece retmensi z ol arak,
bi rtak m sade sorul arl a- kendi kendi ne bi l gi yi
yeni den el de edecek.
MENON. Ev et.
SOKRATES. Peki ama bi l gi yi kendi l i i n-
den bul mak, onu yeni den an msamak dei l mi di r?
MENON. phesi z.
SOKRATES. Onun bu i mdi ki bi l gi si ya
her zaman kendi nde bul unmutur, yahut o bu bi l -
gi yi herhangi bi r zaman el de etmi ti r.
MENON. Ev et.
SOKRATES. Ama bu bi l gi her zaman
kendi nde bul unmusa o hep bi l gi l i y di demekti r.
40
M.ENON
e Eer herhangi bi r zaman el de etmi se, bu her
hal de i mdi ki hayat nda ol mam t r. Acaba bi ri
ona geometri dersi vermi ol mas n? nk btn
geometri ye hatt btn teki bi l gi l ere bu yol dan
erebi l i r. Acaba ona her eyi reten bi ri ol mu
mudur? Seni n evi nde doup bydne gre
bunu herhal de bi l i rsi n.
MENON. Hi ki mseden ders al mad n
bi l i yorum.
SOKRATES. Ama bu oyl ar onda v ar !
MENON By l e ol duu a ka grl yor,
Sokrates.
SOKRATES. Bu oyl ar i mdi ki hayat nda
86 el de etmedi i ne gre baka bi r zaman el de etmi
ol mas gereki r.
MENON. y l e grnyor.
SOKRATES. Bu zaman, onun henz i nsan
ol mad zaman dei l mi di r?
MENON. Ev et.
SOKRATES. i nsanken ve i nsan ol madan
nce onda doru oyl ar bul unduuna, bu oyl ar
sorul arl a canl anarak bi l gi hal i ne gel di i ne gre,
onun bunl ar ruhunda her zaman ta m ol mas
gerekmez mi ? nk o btn zaman boyunca ya
i nsand , ya dei l di .
MENON
41
MENON. Besbel l i ,
SOKRATES. yl eyse v arl kl ar n gerekl i i b
her zaman ruhumuzda bul unduuna gre, ruhu-
muzun da l mez ol mas gereki r. O hal de geve-
memel i , u anda bi l medi i mi z, yani an msayama-
d m z eyl eri arat rmaa, an msamaa al ma-
l y z.
MENON. Bi l mem... Gal i ba hakl s n, Sok-
rates.
SOKRATES. Ev et, gal i ba hakl y m, Menon.
Fakat syl edi kl eri mi n baz l ar na beni m de pek g-
veni m yok. Ama bi l medi i mi z eyi arat rmam z
gerekti i ne i nanmak bi zi , bi l i nmeyen eyi bul ma- c
n n i mkns z ol duuna ve arat rman n bi zi m i i mi z
ol mad na i nanmaktan daha i yi , daha gl ,
daha al kan eder. i te ben bunu btn szl e-
ri m ve btn eyl eml eri ml e gsterecei m.
MENON. Syl edi kl eri ni doru bul uyorum,
Sokrates.
SOKRATES. Madem ki i ki mi z de bi l i n-
mi yeni n arat r l mas gerekti i nde anl at k, i mdi
beraberce erdemi n ne ol duunu arat ral m, i ster
mi si n ?
MENON. Tabi i i steri m, ama Sokrates,
ben gene i l k sorumu el e al arak erdemi n reni - d
l ebi l en bi r ey, yahut tabi at n bi r vergi si ol up
42
M.ENON
ol mad n , nas l el de edi l ebi l ecei ni kendi m i n-
cel emek, senden de i i tmek i sti yorum.
SOKRATES. Kendi me hkmetti i m gi bi
sana da hkmedebi l seydi m, Menon, nce ne ol du-
unu arat rmadan, erdemi n reni l i p reni l e-
mi yecei ni i ncel emezdi k; her hal de hr kal abi l -
mek i i n ol acak, kendi ne hkmetmek i i n hi bi r
ey yapmad na, hatt bana hkmetmek i stedi -
i ne, gerekten de hkmetti i ne gre sana boyun
e emekten baka ne yapabi l i ri m? Demek i mdi ,
eer yan l m yorsam, ne ol duunu bi l medi i mi z
bi r eyin nas l ol duunu arat rmaya koyul aca z,
yal n z, seni n ycel i i nden bi r ey eksi l mesi ni is-
temem ama, bana u l tufta bul un: erdemi n
reni l i p reni l emi yecei ni bi r varsay ma da-
87 yanarak i ncel ememe i zi n ver. Burada varsay m
kel i mesi ni geometri bi l gi nl eri ni n al d kl ar anl am-
da kul l an yorum. Onl ara fal an gen fi l n dai -
reni n i i ne i zi l ebi l i r mi ? diye sorul sa yl e cevap
v er i r l er : Bu ekl i n yzeyi oraya uyar m uymaz
m henz bi l mi yorum. Yal n z, bunu bel i rtmek i i n
bi r varsay ma dayan l arak yl e dnl ebi l i r: u
artl arl a, sonu yl e ol acakt r, baka artl arl a,
baka bi r sonuca v ar l acakt r te ben de
b geni n dai re i i ne] i zi l i p i zi l emi yecei sorusuna
[ 1] Bu geometr i pr obl emi i i n eser i n sonund aki nota
bak n z.
MENON
byl e varsay m yol i yl e cev ap v erebi l i ri m. Erdem
i i n de by l e ol acak. Henz ne ol duunu, nas l
bi r ey ol duunu bi l medi i mi ze gre, bunun re-
ni l i p reni l emi yecei zeri nde aneak bi r varsa-
y ma dayanarak dnebi l i ri z.: erdem reti l ebi l i r
yahut reti l emez ol duuna gre ruha ai t ey-
l eri n hangi ci nsi ndendi r ?
Bunun i i n nce yl e di yel i m, erdem bi l gi -
den ayr bi r eydi r, o zaman reti l ebi l i r mi ,
yahut demi n syl edi i mi z gi bi an msama i l e ka-
zaml abi l r mi ? Her ne i se, kel i me zeri nde dur- c
m y al m; erdem reti l i r mi ? Baka trl syl i -
yel i m : yal n z bi l gi ni n reti l di i herkese kabul
edi l mi yor mu?
MENON Bana yl e grnyor.
SOKRATES. Erdem de bi l gi i se, reti l e-
bi l i r demekti r.
MEN ON . El bette.
SOKRATES. te bi r nokta zeri nde bi r
sonuca v ar v erdi k. Erdem fal an hal de reti l i r,
fi l n hal de de reti l emez.
MENON. Ev et, yl e.
SOKRATES. Gzden gei ri l ecek i ki nci
nokta bence udur: erdem bi r bi l gi mi di r, yoksa
bi l gi den baka bi r ey mi di r?
MENON. Ben de, teki nden sonra kar- d
m za bu soru k yor, san y or u m.
44
M.ENON
SOKRATES. Bi z, erckrri i yi bi r eydi r,
dememi mi i di k? u varsay m l eri srmyor
muyuz: erdem i yi bi r eydi r.
MENON. Ev et.
SOKRATES. Bi l gi den ayr ol duu hal de
i yi ol an bi r ey varsa, erdem de bi l gi den ayr
ol abi l i r. Ama bi l gi her i yi yi kavrarsa, kav ramad
i yi ey yoksa, o zaman erdemi n de bi r bi l gi ol du-
unu kabul etmel i yi z.
MENON. Ev et, doru.
SOKRATES. Syl e bakal m : bi zi i yi eden
erdemdi r, dei l mi ?
MENON. Ev et.
e SOKRATES. i y i ol duumuz i i n faydal -
yz da. nk i yi ol an faydal d r. Doru dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. yl eyse erdem de faydal d r.
MENON. Syl edi kl eri mi ze gre, yl e
ol mak gerek.
SOKRATES. Peki . Bi ze faydal ol an ey-
l eri bi r gzden gei rel i m : sal k, kuvvet, gzel l i k,
zengi nl i k ve bunl ara benzer baka eyl er bi ze
faydal d r, dei l mi ?
MENON. Ev et.
88 SOKRATES. Ama bi z btn bu eyl eri
bazan zararl saym yor muyuz?
MENON
45
MENON. Ev et.
SOKRATES. i mdi nas l kul l an l rl arsa
faydal , nas l kul l an l rsa zararl ol duunu arat r
bakal m. Bunl ar doru kul l an l d kl ar v aki t fay-
dal , kt kul l an l d kl ar v aki t zararl dei l l er
mi di r?
MENON. El bette.
SOKRATES. i mdi de ruha ai t eyl ere
bakal m; bunl ar l l l k, dorul uk, cesaret, kol ay
renme, zi hi nde tutma, i yi yrekl i l i k ve daha
baka benzer eyl er dei l mi di r?
MENON. Ev et. b
SOKRATES . i mdi bunl ar aras nda, sence
bi l i den ayr ol up bazan zararl bazan faydal
ol anl ar n i ncel e. Mesel ak l l ol m yan, yal n z
kendi ne gvenmek ol an cesareti al al m; gve-
ni nde ak l ol m yan bi r ki mse yal n z ktl k
grr, hal buki bu gveni ak l l a bi rl i kte bul u-
nursa faydal an r, dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. l l l k i l e kol ay renme
i i n de by l e dei l mi ? i nsan bi r eyi ak l l a -
reni rse, bi r eye ak l l a katl an rsa, o ey faydal c
ol ur, ak l l a ol mazsa zararl ol ur.
MENON. ok doru.
SOKRATES. Ruhun grd ve katl an-
46
M.ENON
d btn i l eri ynel ten ak l sa, saadete eri i l i r,
d, ak l dei l se, bu i l eri n sonu fel ketti r.
MENON. Doru.
SOKRATES. Erdem ruha ai t bi r eyse ve
muhakkak faydal ysa, ak l dan baka ey ol amaz.
nk kendi l i i nden ne zararl ne de faydal
ol an btn teki eyl er ak l l ca yahut l g nca
yap l d kl ar na gre zararl veya fay dal ol uyor-
l ar. Bundan tr, erdem faydal ol duuna gte,
akl n bi r ci nsi nden baka bi rey dei l di r, di ye-
bi l i ri z.
MENON. Ben de seni n gi bi dnyorum.
SOKRATES. i mdi zengi nl i kl e benzeri
ol an teki eyl eri gzden gei rel i m. Bi z bunl ar n
bazan i yi bazan kt ol dukl ar n syl emi ti k.
Ak l l a y nel ti l di kl eri vaki t fay dal , l g nl n
etki si ne kap l d kl ar zaman zararl ol an teki
eyl er gi bi bunl ar da, ruh doru yol da kul l and ,
e yrtt zaman faydal , byl e ol mad zartan
zararl dei l mi di rl er?
MENON. Tabi i yl edi rl er.
SOKRATES. Doru-yol da kul l anma, ak l l
bi r ruhun, kt yol da kul l anma, ak l s z bi r ru-
hun i i di r, dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. y l e ki , i nsanda herey ruha,
ruhun kendi si de akl a bal d r. Bunsuz ruhun
MENON
47
i yi ol mas na i mkn yoktur. Demek ki faydal ol an
ey, akl a uygun ol and r; bi z erdem faydal d r 89
dememi mi i di k?
MENON. Evet demi ti k.
SOKRATES. yl eyse erdem ya btn ol a-
rak ak l d r, ya akl n bi r paras d r.
MENON . Syl edi kl eri ni n doru ol duunu
san yorum, Sokrates.
SOKRATES. Doruysa erdem tabi at ver-
gi si ol amaz.
MENON. Ol amaz.
SOKRATES . Erdem tabi at vergi si ol sayd ,
i i mi zden baz ki msel er, genl erden tabi ati n bu b
vergi si yl e doanl ar seerl erdi , bi z de bu sei l en-
l eri , herhangi bi r bozucu etki al t nda kal mas nl ar
ve bydkl eri zaman dev l et i l eri ne yaras nl ar
di ye, t pk al t n sakl ar gi bi , Akropol i s'e kapay p
ki l i t al t nda sakl ard k.
MENON. Ev et bu byl e ol abi l i rdi , Sok-
rates.
SOKRATES . Erdem tabi at vergi si dei l se, c
acaba renme i l e mi el de edi l i r ?
MENON. Bunun by l e ol duunu kabul
etmek ger ek: madem ki varsay m m za gre erdem
bi r bi l gi di r, o hal de reti l ebi l i r.
SOKRATES. Bel ki byl edi r, ama bi z bu-
nu kabul etmekl e yan l mad k m acaba?
48
M.ENON
MENON. Fakat bi raz nce bi ze dri i
grnmt.
SOKRATES. Gerekten sal am ol abi l mesi
i i n, onun bi ze yal n z bi raz nce doru grn-
m ol mas yetmez, i mdi de, her zaman da doru
ol mas gereki r.
MENON. Ne demek i sti yorsun? Seni ra-
hats z eden, erdemi n bi r bi l gi ol duundan seni
phe etti ren nedi r?
SOKRATES. i mdi syl i yecei m, Menon:
erdem bi l gi yse, r eti l ebi l i r ; bu sz geri al m -
yorum, ama onun bi l gi ol duundan phe edi yo-
rum; bak bakal m haks z m y m? una cevap v er :
yal n z erdem dei l , herhangi bi rey reti l ebi -
l i rse, onun retmenl eri , renci l eri ol mas gerek-
mez mi ?
MENON. Gereki r san r m.
SOKRATES. Buna kar l k, retmeni de
renci si de ol m yan bi r eyin reti l emi yecei ni
kabul etmek yanl m ol ur?
MENO-N. Hakl s n. Ama erdemi n ret-
menl eri ol mad n m san yorsun?
SOKRATES. Bu gi bi retmenl er var m
di ye uzun uzun arat rd m; bunu meydana kar-
mak i i n yapt m btn arat rmal ar boa kt ;
bul am yorum. Bununl a beraber bi rok ki msel erl e,
MENON
60
hel e bu i te en grgl sand m i nsanl arl a,
el bi rl i i ederek arat rmaktay m. Bak i te Anytos
da tam zaman nda gel di yan m za oturdu, onu da
arat rmal ar m za ortak edel i m; hem bunda ok
hakl y z. Sen de bi l i rsi n ki Anytos, Pol ykratos'un
hazi nel eri ne konan Thebai 'l i I smeni as gi bi , zen-
gi nl i i ni tesadfe veya herhangi bi r armaana
borl u ol m yan zengi n, bi l ge bi r baban n, Anthe-
mi on'un ol udur : bu adam, zeks ve al ma-
si yl e zengi n ol mutur. By l e ol duu hal de kendi
nemi yl e kabarm , eki l mez, kendi ni beenmi
bi r adam da dei l di r; rab tal , sade bi r adamd r.
Bundan baka Anthemi on, ol unu ok i yi
yeti ti rmi , okutmutur: Ati nal l ar her hal de bu-
nu anl am ol mal l ar ki , onu en yksek mev ki l ere
seti l er.
i te byl e adaml arl a, erdemi n retmenl eri
v ar m d r, yok mudur, varsa ki ml erdi r, di ye ara-
t rmak ok yeri nde ol ur. Gel bakal m Anytos,
bana ve evi n sahi bi dostumuz Menon'a unu
bul makta yard m e t: erdemi retenl er ki ml erdi r?
Mesel eyi yl e el e al : bi z dostumuz Menon'u
usta bi r heki m ol arak yeti ti rmek i stesek, hangi
retmenl ere gnderi ri z, heki ml ere dei l mi ?
ANYTOS phesi z.
SOKRATES. 1y bi r ayakkab c ol arak ye-
Mel on
50
M.ENON
ti ti rmek i stersek ayakkab c l ara gnderi ri z, de-
i l mi ?
ANYTOS. Ev et.
SKRATES Btn teki mesl ekl er i i n
de byl e dei l mi di r?
ANYTOS. El bette.
SOKRATES. Bu eyl er zeri ne sana bi r
sorum daha v ar : heki ml i k renmesi ni i sti yorsak
onu heki ml ere gnderi ri z demi ti k: yani Menon'u
gnderecei mi z ki msel er bu sanatte al m yanl ar-
d dan zi yade, bu sanatte al an, hi zmetl eri ni n kar-
l ol arak para al an ve heki ml i k mesl ei ni
renmek i i n kendi l eri ne ba v uranl ara onu
reten ki msel erdi r. Btn bunl ar gz nnde
tutarak onu heki ml ere gndermekl e i yi etmi
ol maz m y z?
ANYTOS. Ev et, i yi etmi ol uruz.
SOKRATES. Fl av ta al may renmek
e i i n de byl edi r dei l mi ? Ama fl av ta al may
renmek i steyen bi ri ni , bu sanat retmeyi i
edi nmi , buna kar l k para al an bi r ki mseye
gnderecek yerde tutup da, retmede hi bi r i d-
di as ve reti l mesi ni i stedi i mi z sanatte hi
renci si ol m yan bi r ki mseye gndererek, ders
versi n diye onun ba n ar tmak byk bi r del i l i k
ol maz m ? Bi l mem sen ne dersi n ?
MENON
51
ANYTOS. Hakl s n, Sokrates; stel i k de
byk bi r cahi l l i k ol ur.
SOKRATES. ok i yi gryorum ki sen, 91
dostumuz Menon hakk nda dan l acak adams n.
O ne zamand r bana, i yi bi r adama yak acak
gi bi evi ni ve dev l et i l eri ni ev i rebi l meyi , anas n
babas n saymay , onl ara bakmay , evi ne yurtda-
l ar n ve yabanc l ar mi safi r etmeyi , onl ardan
ayr l abi l meyi sal yan bi l gel i k ve erdemi el de
etmek i stedi i ni syl eyi p duruyordu. Bu erdeme b
kavumak i i n onu ki ml ere gndermel i yi z ? Bunl ar,
kendi l eri ni erdem retmeni sayan, ki m ol ursa
ol sun i stekl i her Hel l asl y a tayi n etti kl eri para
kar l ders veren ki msel er dei l mi di r?
ANYTOS. Bu dedi kl eri n ki ml erdi r, Sok-
rates ?
SOKRATES. Bi l gi ci (Sofi st) denen ki mse-
l er ol duunu sen de bi l i yorsun, her hal de,
ANYTOS. Herakl es'i seversen szne di k-
kat et, Sokrates. Tanr l ar, h s ml ar m yak nl ar -
m , yurtda ol sun yabanc ol sun dostl ar m , bu c
i nsanl ara gi di p ahl kl ar n bozduracak kadar del i
ol maktan korusun. nk bunl ar kendi l eri ne
yakl aanl ar i i n vebadan, fetten baka bi rey
dei l di rl er.
SOKRATES . Ne demek i sti yorsun, Any-
52
M.ENON
tos ? Bunca ki mse aras nda faydal ol man n yol unu
bi l i r gei nen bu adaml ar kendi l eri ne i nananl ara
d fay dal ol mak yl e dursun, onl ar n bozul mal a-
l ar na m sebep ol uy orl ar? Sonra bu ei t bi r
hi zmet i i n mi a ka para i stemek cesareti ni
gsteri y orl ar? Ben, kendi hesab ma, buna i nana-
mam. Bi l di i m bi rey varsa o da, Protagoras' n
tek ba na, bunca gzel eseri n yarat c s mehur
Pni di os'l a bi rl i kl e daha on heykel tra n kazana-
bi l ecei nden fazl a zengi nl i k el de etmi ol duu-
dur.... Nel er syl i yorsun, Any tos? Eski ayakkab ,
eski el bi se tami rci l eri kendi l eri ne b rak l an ayak-
e kapl ar n , el bi sel eri al d kl ar zamanki nden daha
kt bi r hal de geri v eri rl erse, otuz gn geme-
den yakay el e v eri rl er, ok gemeden de al k-
tan l r l er ; hal buki Protagoras, bunun tersi ne
ol arak, kendi si ne yakl aanl ar n ahl k n bozdu-
unu, onl ar yan na gel di kl eri zamanki nden da-
ha kt ol arak geri ev i rdi i ni btn Hel l as'tan
sakl am , hem de bunu tam k rk y l y apabi l mi !
nk yan l m yorsam, mesl ei nde k rk y l al -
t ktan sonra yetmi ya nda l mt. Btn bu
zaman boyunca, hatt i mdi ye kadar, erefi nden
bi rey eksi l medi . Sonra o bu i te, yal n z da de-
i l di , ondan nce ve sonra daha bi rokl ar bu
92 yol da yrml erdi r. Bunl ar, genl i i bozdukl a-
r n ve al datt kl ar n bi l i y orl ard , di yebi l i r mi yi z?
MENON
53
Yoksa bunu bi l meden mi yap yorl ard ? Bi rok
ki msel eri n gznde dnyan n en bi l ge i nsanl ar
ol an bu adaml ar n bu kadar budal a ol abi l ecek-
l eri ni san yor musun?
ANYTOS. Budal a ol an bunl ar dei l , Sok-
rates, bunl ara para veren kenl erl e ocukl ar n
bu adaml ara gnderen ana babal ard r. Ama bu-
dal al n by, yurtda ol sun, yabanc ol sun,
bu mesl ekte al an kap d ar edecek yerde j,
onl ara kucak aan ehi rl erdedi r.
SOKRATES. Hangi bi l gi ci l erden zarar
grdn, yahut ne ol du da onl ara kar bu kadar
k zg nl k duyuyorsun?
ANYTOS. Zeus'i n ad na yemi n ederi m ki ,
Sokrates, hi bi ri yl e i l gi m ol mad gi bi , yak nl a-
r ndan ki mseni n de bunl ara yakl amas na gz
yumamam.
SOKRATES. yl eyse bunl ar hi tan m -
yorsun.
ANYTOS. Hi tan mak da i stemem. c
SOKRATES. Peki ama, bunl ar n ne ol -
dukl ar n bi l meden, i yi veya kt ol dukl ar n
nas l syl i yebi l i ri m ?
ANYTOS. Onl ar tan y m tan m yay m;
ne ol dukl ar n bi l mek pek kol ay.
SOKRATES. O hal de sen bi l i rsi n, Anytos,
yoksa onl ar baka trl tan man, seni n szl eri ne
54
M.ENON
bak l nca, a l acak bi r ey ol ur. Her neyse, bi zi m
arad m z, dersl eri yl e Menon'u bozacak ol an-
i stersen bunl ar n bi l gi ci l er ol duunu kabul ede-
l i m-ki msel er d ei l ; sen bi ze bu koca Ati na eh-
ri nde, Menon'a demi n szn etti i mi z erdem-
l eri retecekl eri n ki ml er ol abi l ecei ni syl e de,
u eski ai l e dostuna yard m etmi ol .
ANYTOS. Bunl ar n ki m ol duunu sen
ni i n syl emi yorsun ?
SOKRATES. Ona bu yol da retmen
sayd kl ar m syl emi ti m. Ama sana i nan l rsa,
bunl ar n deersi z ol duu anl a l d , bel ki de hak-
l s n; Ati nal l ar aras ndan ki me ba v urabi l ecei ni
ona gster, herhangi bi ri ni n ad n syl eyi ver.
ANYTOS. u veya bu ki mseyi gsterme-
e ne l zum v ar? Kar s na kacak herhangi bi r
i y i , erefl i Ati nal y a ba v u r abi l i r ; bunl ardan
hi bi r tane yoktur ki , syl edi kl eri ne kul ak vermek
arti yl e, onu erdem yol unda i l erl etmek i i n bi l -
gi ci l erden daha faydal ol mas n.
SOKRATES. Ama bu i yi , erefl i adaml ar,
kendi kendi l eri ni mi y eti ti rmi l erdi r; bakal ar n-
dan bi rey renmemi l er mi di r? renmedi kl eri
bi r eyi bakal ar na kretebi l i rl er mi ?
ANYTOS. Bunl ar daha nce yaam ,
kendi l eri gi bi i yi , erefl i ki msel erden renmi -
MENON
66
l erdi r. Yoksa b ehi rde i yi i nsan kmad m
san yorsun ?
SOKRATES. i mdi ol duu kadar gemi -
te de burada, i yi devl et adaml ar km t r. Ama
bunl ar, kendi erdeml eri ni n i yi retmenl eri mi
i di l er? te bi zi m i i n neml i ol an budur; bi z
i mdi veya gemi te Ati na'da i yi ki msel eri n bu-
l unup bul unmad n dei l , erdemi n reti l i p,
reti l mi yecei ni arat r yoruz, i te epeydi r bu- b
nun zeri nde konuuyoruz; gznnde tuttuumuz
nokta da udur: bugn veya gemi te ya yan
i yi i nsanl ar, kendi erdeml eri ni bakal ar na verme-
si ni 'bi l mi l er mi di r? Yoksa erdem, i nsan n ki m-
seden al mad , ki mseye veremedi i bi r ey mi di r?
te Menon'l a beni m oktand r arat rd m z
bu ! Sen kendi grne dayanarak i i yl e el e
al : Themi stokl es, bu i yi adaml ardan bi ri dei l '
mi ydi ?
A N YTOS. El bette. Hem de cn bata
gel enl erden.
SOKRA TES. y l ey se, kendi erdemi ni
reten, hem de i yi reten bi r ki mse km sa,
o Themi stokl esti r.
A N YTOS Evet doru,... bunu i steseydi
ol urdu.
SOKRA TES. Peki , bakal ar n , hel e kendi
ol unu, erdeml i k l mak i stemez mi ydi ? Ol unu
2
MENON
d k skanm ol aca n , bunun i i n de kendi ndeki
erdemi ona vermek i stemi yecei ni dnebi l i r
mi si n? Ol u Kl eophantos'u ok i yi bi r bi ni ci
ol arak yeti ti rdi i ni duymad n m ? Kl eophantos
at n stnde ayakta durarak ci ri t atard ; bundan
baka, babas ndan rendi i bi rok mari fetl eri
de v ard . Babas ndan o, i yi bi r retmeni n -
retecei her eyi al d . Yoksa sen bunl ar yal -
l ardan duymam m i di n?
e ANYTOS. Duydum, tabi i .
SOKRATES. O hal de Themi stokl es'i n
ol unda yetenek yoktu denemez ?
ANYTOS . Denemez san r m.
SOKRATES . Themi stokl es'i n ol u Kl eo-
phantos'un, babas gi bi i yi ve bi l ge ol duunu,
i mdi ye kadar yal ol sun, gen ol sun, ki mseden
duydun mu ?
ANYTOS. Hay r.
SOKRATES. Erdem reti l cbi l sey di , The-
mi stokl es ol una demi n sayd m eyl eri retti i
hal de, kendi nde ol an bi r eyi , yani bi l gel i i , ona
v ermekten, onu komul ar ndan daha i yi etmekten
geri kal r m yd ?
ANYTOS. Hi sanmam. Sokrates,
SOKRATES. i te eski l er aras nda en i yi -
94 l erden sayd n bi r erdem retmeni ! i mdi bi r
bakas na geel i m. Lysi makhos'un ol u Ari sti des'i
MENON
68
el e al al m. Bunun i yi bi r adam ol duunu kabul
etmi yor musun ?
ANYTOS. Nas l kabul etmem !
SOKRATES. Peki , bu Lysi makhos'un da
bi r ol u v ard . O da ol unu, bi r retmene yak -
acak gi bi btn Ati nal l ardan daha i yi yeti ti r-
mi ti . Ama erdem bak m ndan Lysi makhos onu
herhangi bi r ki mseni n stne karabi l di mi ?
Sen onu tan rs n, deeri ni de bi l i rsi n. i mdi
mesel Peri kl es'i gzmzn nne geti rel i m.
Bi l gel i kte pek yksek ol an bu adam n da i ki b
ol u v ar : Paral os i l e Ksanthi ppos.
ANYTOS. Ev et.
SOKRATES. Bi l i rsi n ki onl ar, bi ni ci l i kte
ol duu kadar musi ki de, grete, sanat say l abi -
l ecek her eyde, babal ar n n dersl eri sayesi nde,
hi bi r Ati nal dan aa kal mazl ar. Peri kl es'i n oul -
l ar n i yi adam ol arak yeti ti rmek i stemedi i d-
nl ebi l i r mi ? Bence bunu i stemi ti r ama, i stedi i
ey, reti l ebi l eck ci nsten dei l di r. Bu i i n i i nden
kmam ol anl ar n Ati nada bi r azl k ol duunu,
kede kal m ol duunu sanma. Thukydi des'i c
dn. Onun da Mel eri as i l e Stephanos adl i ki
ol u v ard . Thukydi des onl ara bi rok eyl er ara-
s nda grei de retmi ti ; bu i ki del i kanl da
Ati na'n n en i yi grei l eri ol mul ard . Bunl ar-
dan bi ri ni Ksanthi as'a, teki ni Eudoros'a gn-
2
MENON
dermi ti . Bu i ki adam da zamanl ar n n en i yi
grei l eri say l rl ard . Hat rl y orsun, dei l mi ?
ANYTOS. Ev et, byl e bi r ey duymutum.
SOKRATES. Peki , oul l ar n yeti ti rmek
d i i n bu kadar masrafa katl anan Thukydi des'i n,
erdem reti l ebi l i yorsa, onl ar hi para vermeden
i yi adam ol arak yeti ti rmek i stemi yecegi ne i nan -
l abi l i r mi ? Bel ki sen i mdi Thukydi des'i n Ati na-
l l ar ve mttefi kl er aras nda dostu y oktu; Thu-
kydi des tan nmam bi r adamd dersi n! Ama hi
te yl e dei l di r; Thukydi des, byk bi r soydan
gel en, Ati nal l ara, btn Hel l enl ere sz geen
e bi r adamd ; o, yurtdal ar yahut yabanc l ar ara-
s nda oul l ar n erdeme uygun ol arak yeti ti re-
bi l ecek ki msel er bul abi l i rdi . Korkar m ki , dosr
tum Any tos, erdem reti l ebi l en eyl erden dei l .
ANYTOS Sok rat es, gryorum, i nsanl ar
ktl emek seni n i i n i ten bi l e dei l . Benden
sana t, bi raz daha di kkatl i ol . Bel ki her
yerde i nsanl ara ktl k etmek i yi l i k etmekten
daha kol ayd r. Burada her hal de yl e. Bunu, se-
95 ni n de bi l di i ni san yorum.
SOKRATES. Menon, Anytos k zg n gr-
ny or; am yorum, nk bu adaml ar i i n kt
eyl er syl edi i mi san yor, kendi ni de bunl ardan
bi ri say yor. Ama bi r gn i nsanl ar ktl emek
nedi r reni rse y at r; i mdi l i k daha bunu bi l mi -
MENON
59
yor. i mdi syl e bakal m, si zde de i yi ki msel er
yok mu?
MENON. Var el bette.
SOKRATES. Peki . Acaba bunl ar erdemi n b
reti l ebi l ecei ni , kendi l eri ni n de erdem ret-
menl eri ol dukl ar n kabul ederek, ocukl ar na
ders vermek i i ni ykl enmee raz ol url ar m ?
MENON. Hay r, Sokrates, emi n ol ki bun-
l ar erdemi n bazan reti l ebi l ecei ni , bazan -
reti l emi yecei ni syl erl er.
SOKRATES. Bunun zeri nde karar vere-
mi yen bu adaml ara erdem retmenl eri gzi yl e
bak l abi l i r mi ?
MENON. Sanm yorum, Sokrates.
SOKRATES. Ama yal n z kendi l eri ni er-
dem retmeni di ye gsteren u bi l gi ci l eri n ger- c
ekten yl e ol dukl ar na i nan yor musun?
MENON. Beni di nl e, Sokrates. Gorgi as'ta
her eyden ok sevdi i m taraf, bu ei t vai t-
l erde bul unmak yl e dursun, by l e yapanl arl a
al ay etmesi di r; ona gre yap l acak tek ey hati p
yeti ti rmekti r
SOKRATES. yl e i se bi l gi ci l eri de er-
dem retmenl eri ol arak al m yor musun?
MENON. Bunun zeri ne bi rey syl i ye-
mi yecei m, Sokrates; ben de teki l er gi bi yi m,
bazan evet, bazan hay r di yorum.
MENON
SOKRATES. Erdem bazan reti l i r, bazat
reti l mez diye dnen yal n z sen dei l si n, yal -
n z devl et adaml ar dei l di r. ai r Theogni s de
by l e syl yor.
MENON Hangi i i ri nde?
SOKRATES. El egei s f i } l eri nde, bak y-
l e di y or;
Devlette sz geenlerle yan yana otur,
Onlarla ye i; holarna gitmee al.
nk iyilerden iyilik renirsin,
Ktlerle dp kalkarsan,
Aklini bile kaybedersin.
Gryorsun ya erdem bu parada, ret l e-
bi l en bi r eymi gi bi gei yor.
MENON Gerekten de byl e grnyor.
SOKRATES. Bak bi raz aa da ne di y or:
Akl yapmak, akl insanlarn kafasna yerletir-
mek elde olsayd, bu ii baarabilenler ok pana
kazanrlard.
Daha aa da da yl e di y or:
yi bir babann olu kendisine verilen doru
tleri tutarsa, hi kt olmaz, Ama kt bir
kimseyi, ders vererek iyi bir adam yapamazsin.
Gryorsun, ayni eyde nas l kendi kendi yl e
el i meye dysr.
MENON. Ev et bu a ka gzkyor.
[ 1] Mer si y e.
MF.MON
61
SOKRATES. Bana baka bi r ey gstere-
bi l i r mi si n ki , retmeni gei nenl er onu yal n z
bakal ar na retememekl e kal may p, kendi l eri
de onun ne ol duunu bi l emesi nl er? stel i k, her-
kese erdeml i , i yi di ye tan nm ki msel er onun b
bazan reti l ebi l ecei ni bazan reti l emi yecei ni
syl esi nl er? Dncel eri bi ri bi ri ne bu kadar ay-
k r ol an i nsanl ara, bu eyi n i yi retmenl eri di r,
di yebi l i r mi si n?
MENON. Hay r.
SOKRATES. O, hal de, bi l gi ci l eri n, erdem-
l i , i yi ki msel eri n retmedi kl eri erdemi , bakal ar
da retemez,
MENON. l v et, yl e.
SOKRATES. retmen ol may nca, ren-
ci de ol maz, dei l mi ?
MENON. El bette ol maz.
SOKRATES retmeni , renci si ol m - c
yan bi r eyi n de reti l emi yecei ni syl ememi
mi i di k?
MENON. Ev et, yl e demi ti k.
SOKRATES Erdemi n de retmeni yok,
yl e dei l mi ?
MENON. yl e.
SOKRATES. yl eyse renci si de yok.
MENON. phesi z.
SOKRATES. yl eyse erdem reti l emez.
62
M.ENON
d MENON. i ncel ememi z doru i se, bunun
byl e ol duu a k bi r ey. Yal n z kendi kendi me
unu soruyorum: i yi i nsanl ar v ar m d r, varsa na-
s l i yi ol mul ard r?
SOKRATES. Kor kar m, Menon, bi z i yi
yeti mi dei l i z; sen Gorgi as'tan ben de Prodi -
kos'tan al d m z dersl erden faydal anmam z. Her
eyden nce kendi mi zi dnmemi z, ne yol dan
ol ursa ol sun bi zi daha i yi edecek bi ri ni bul ma-
e m z gereki r. Bunu syl erken akl ma demi nki
arat rmam z gel i y or. Kendi i l eri nde baar el de
etmek i i n bi l gi den baka y ol l ar da bul unduunu
unutmu ol mam z ok gl n ey ! i te bunun
i i n i yi adaml ar n nas l yeti ti kl eri ni bi l emi yoruz.
MENON. N e demek i sti yorsun, Sokrates?
SOKRATES . Anl atay m, i y i adaml ar n fay-
97 dal ol dukl ar n , bunun baka trl ol m yaca n
hakl ol arak kabul etmi ti k. Yan
T
l m y orum, dei l
mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Ancak i l eri i yi ev i rdi kl eri
zaman faydal d rl ar demi ti k, dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Bu i l eri n ancak akl n yar-
d m i l e i yi ev i ri l ebi l ecei ni kabul etmi ti k, ama
i te bu doru dei l .
MENON. Bununl a ne demek i sti yorsun ?
MENON
63
SOKRATES. Mesel Lari ssa'n n veya her
hangi bi r yeri n yol unu i yi bi l en bi r adam, ya-
n nda baka yol cul ar da oraya gtrrse, bi z bu
adam onl ar i yi ve doru y nel tti demez mi yi z?
MENON. El bette.
SOKRATES. Peki , bi r bakas yol u bi l me- b
den, gi di l ecek yeri doru oyl a bul abi l seydi , onun
i i n de doru ynel tti demez mi i di k?
MENON. By l e derdi k tabi i .
SOKRATES. teki ni n bi l di i bi r ey ze-
ri nde bunun oyu doru ol ursa, bu, bi l gi si z oyu
i l e, bi l gi l i ol an teki kadar i yi bi r k l avuz
mudur ?
MENON. El bette.
SOKRATES . Demek ki doru oy, eyl em-
l eri n dorul uu bak m ndan bi l gi kadar i yi bi r
k l avuzdur, i te bi z erdemi n zel i kl eri zeri nde c
arat r rken bunu gzden ka rd k. Bi z eyl eml eri
doru ol arak ynel ten yal n z ak l d r demi ti k ;
hal buki doru oy da bu i i gryor.
MENON. yl e grnyor.
SOKRATES. O hal de doru oy bi l gi den
daha az faydal dei l di r.
MENON. u farkl a ki Sokrates, bi l gi l i
ki mse hep amac na v ar r, doru oyl u ki mse bazan
v ar r, bazan varmaz.
MEMON
SOKRATES. Ne di yorsun? Doru oyl u
bi r ki mse, oyu doru ol duka amac na varmaz m ?
d MENON. El bette v ar r; ama byl e ol unca
ni i n bi l gi ye doru oydan ok daha yksek bi r
deer v eri yoruz; bunl ar ni i n bi ri bi fi nden ay r -
yoruz, anl am yorum.
SOKRATES. Neden at n bi l i yor mu-
sun, yoksa ben mi sana syl i yeyi m ?
M E N O N Sen syl e.
SOKRATES. nk sen Dai dal os'un hey-
kel i ne di kkat etmemi si n. Bel ki si zi n tarafl arda
yok da ondan.
MENON. Neden bu heykel l eri n szn
edi yorsun?
SOKRATES. nk onl ar bi r yere ba-
l anmazl arsa, kurtul up kaarl ar. Onun i i n onl ar
bal amak gereki r,
e MENON Peki , bundan ne kar ?
SOKRATES. u kar ki bu heykel l er, ba-
l anmad kl ar zaman ok deerl i dei l di rl er. nk
kaak bi r kl e gi bi yerl eri nde durmaz, kaarl ar.
Ama bal ol dukl ar zaman, deerl eri byktr;
nk gerekten gzel eserl erdi r. Bununl a sana
neyi anl atmak i sti yorum ? Dor u oyl ar n nas l
ol dukl ar n . Doru oyl ar da yaad kl ar kadar
98 fayda veren gzel eyl erdi r. Ama uzun zaman
kal mazl ar; i nsan n ruhundan ka p gi derl er; de-
MENON
65
m ek ki deerl eri yksek dei l di r; meer ki sebep-
l eri n dncel i bi l gi si i l e bal anm ol sunl ar.
te, dostum Menon, demi n zeri nde anl at m z
an msama budur. By l ece bal anm ol an doru
oyl ar nce bi l gi ol url ar, arkas ndan da sal aml a-
rl ar. Bunun i i ndi r ki bi l gi , doru oydan daha
deerl i di r. Bi l gi y i doru oydan ay ran da bu
bad r.
MENON. Zeus hakk i i n, Sokrates, ben-
ce doruya yakl at n.
SOKRATES. Ben bunl ar bi l gi ol arak de- b
i l , bi r san ol arak i l eri sry orum; bence bi l gi
i l e doru oyun bi ri bi ri nden ayr ol dukl ar , sani -
dan fazl a bi r eydi r. Pek az ey bi l i ri m, ama i mdi
syl edi i m, bi l i ri m sand m eyl er aras ndad r.
MENON. Hakk n v ar, Sokrates.
SOKRATES. Dor u oy, y nel tti i bi r i te,
bi l gi den aa kal maz demekte de hakl dei l
mi yi m ?
MENON. Bunda da hakl s n, Sokrates ?
SOKRATES. Bu sze gre, doru oy,
deerden yana bi l gi den aa kal m yacak, eyl em
bak m ndan da daha az faydal ol m yacak. O hal -
de, doru oyu ol an ki mse, bi l gi si ol an n dee-
ri nde ol acakt r.
MENON. Doru.
Mtn on 5
66
MENN
SOKRATES. i y i adam n fay dal ol duunu
kabul etmi ti k, dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. Demek yi adaml ar , dev l ete
faydal adaml ar yal n z bi l gi yeti ti rmi yor. Bu
i i doru oy da gryor, te yandan, ne bi l gi
d tabi at v ergi si di r, ne de doru oy. Ama bel ki sen
bunl ardan bi ri yahut teki tabi at v ergi si di r
dersi n.
MENON Hay r, yl e sanm yorum.
SOKRATES. Bunl ar tabi at vergi si ol ma-
d kl ar na gre, i yi adaml ar yeti ti ren de tabi at
dei l di r.
MENON. Dei l di r.
SOKRATES. Bunl ar yeti ti ren tabi at ol -
mad n anl ay nca, reti l i p reti l emi yecekl eri ni
arat rmak zorunda kal d k, dei l mi ?
MENON. Ev et.
e SOKRATES. Erdem bi l gi i se, reti l ebi l i r
demi ti k.
MENON Ev et.
SOKRATES. reti l ebi l di i ne gre de bi l -
gi di r, demi ti k.
MENON ok doru.
SOKRATES. retmenl eri varsa reti l e-
bi l eei syl enebi l i r, yoksa reti l emez demi ti k.
MENON Ev et.
MENON
67
SOKRATES. Hal buki erdemi n retmen-
l eri ol mad n grdk.
MENON. Doru.
SOKRATES. Erdemi n bi r bi l gi ol mad ,
bunun i i n de reti l emi yecei sonucuna v ard k.
MENON. yl e.
SOKRATES. Ama onun i yi ol duunu ka-
bul etmedi k mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. i y i , faydal ol an eyi n bi zi
doru yol a gtren ey ol duunu da kabul edi -
yorsun, dei l mi ?
MENON. Ev et.
SOKRATES. i ki eyi n bi zi doru yol a
gtrdn grdk: doru oyl a bi l gi ; i nsan
bunl arl a kendi ni i yi y nel ti r; tesadfl e ol an
i nsan ynel tmemi ti r. i nsan doruya gtren
i ki k l avuz v ard r: doru oyl a bi l gi .
MENON. Ben de seni n gi bi dnyorum.
SOKRATES. Ama erdem, reti l emi yece-
i ne gre, bi l gi ol maktan k y or.
MENON. Ev et.
SOKRATES. i y i ve faydal ol an i ki ey-
den bi ri , bi l gi , kaybol uyor, devl et i l eri i i n bi r
k l avuz ol maktan k yor.
MENON Ben de yl e san yorum.
SOKRATES. Demek Themi stokl es de,
68
M.ENON
Anytos'un syl edi i teki byk adaml ar da, e-
hi rl eri , bi l ge ol dukl ar i i n bi l gel i kl e i dare etmi
dei l l erdi r. Bundan tr de bakal ar n kendi l e-
ri ne e bi r hal e geti rememi l erdi r; nk onl ar
neysel er onu bi l gi y e borl u dei l di rl er.
MENON. Sy l edi kl eri n bence doru,
Sokrates.
SOKRATES. Bi l gi bi r yana b rak l d na
gre, i mdi el i mi zde doru oy kal y or. Bunun
sayesi ndedi r ki devl et adaml ar ehi rl eri baar
i l e i dare ederl er; bi l gi de bunl ar gel ecei gren-
l erden, bi l i ci l erden baka dei l di rl er, nk bun-
l ar da ou zaman syl edi kl eri eyi bi l meden
doruyu syl erl er.
MENON. Hakl ol abi l i rsi n.
SOKRATES. Ak l i e kar mad hal de
i l eri nde, eyl eml eri nde bi rok byk baar l ar
el de eden bu adaml ara tanr sal demek doru
ol maz m ?
MENON. Dor u ol ur.
SOKRATES. Gel ecei grenl ere, bi l i ci -
d l ere, cokun ai rl ere ol duu kadar, hatt herkes-
ten ok, u i l haml devl et adaml ar na tanr sal
dememi z gereki r. nk onl ar, tanr n n etki si
ve i l hami yl e syl edi kl eri eyin ne ol duunu bi l -
meden byk eyl er syl erl er, byk i l er g-
rrl er.
MENON
69
MENON. Bundan phem yok.
SOKRATES. Kad nl ar i yi ol an ki msel ere
tanr sal derl er, Menon, I spartal l ar da i yi l i i nden
tr bi ri ni vmek i stedi l er mi : bu tanr sal bi r
adamd r derl er.
MENON. Hakl ar da v ard r, Sokrates, e
ama i mdi burada bi zi di nl eyen Anytos bel ki bu
syl edi kl eri nden hol anm yacak.
SOKRATES. Umurumda dei l . Onunl a
baka bi r sefer konuuruz. Bugn syl edi kl eri mi zi
gerekti i gi bi sonuna kadar yrtebi l di kse, u
sonuca varm say l abi l i ri z: erdem ne tabi at ver-
gi si di r, ne de reni l ebi l i r. Erdem, ona sahi p 100
ol anl ara bi r tanr v ergi si di r, ak l l a i l gi si yoktur.
Meer ki bi r devl et adam kendi ndeki erdemi
bakal ar na verebi l si n. By l e bi ri ne rasl an rsa
onun i i n bel ki yl e denebi l i r: l l er aras nda,
Homeros'un szl eri ne gre, Ti resi as ne i di yse,
ya yanl ar aras nda da o adam odur.
Homeros, Ti resi as i i n, Hades'te, ruhlu olan
tek o dur.
tekiler glgeler, dolaan glgelerdir der. te
bu dnyada byl e bi r adam, erdem bak m ndan,
gl gel er aras nda ya yan gerek bi r v arl k gi bi
ol acakt r.
MENON, ok gzel syl edi n, Sokrates. b
70
M.ENON
SOKRATES. Btn syl edi kl eri mi zl e una
v ar yoruz: erdem, ona sahi p ol anl ara bi r tanr
v ergi si di r. Asl nda nedi r ? Erdemi n i nsana nas l
gel di i ni arat rmadan onun ne ol duunu i ncel e-
mekl e i e bal arsak, bunu da kesi n ol arak -
reni ri z.
i mdi art k beni m i i n baka yere gi tmek
zaman gel di . Sana gel i nce, sen de, i nand n
eyl eri mi safi ri n Anytos'a da kabul etti r. Bunu
yapabi l i rsen Ati nal l ara hi zmet etmi ol ursun.
NOTLAR
Sa. 29'a ai t:
Sokr ates'i n kl ey e zml etti i geometri probl e-
mi udur; (Sokr ates'i n gi tti i gi bi bi z de ad m ad m gi -
di yoruz)
n ce Sokr ates, A BCD karesi ni i zdi ri y or. Sonr a EG,
FH dorul ar n i zd i r i y or ; bununl a, unu kabul etti r mek
i sti y or : kenar 2 ay ak ol an bi r kareni n yzeyi 4 ay akt r .
(eki l 1)
Bundan sonr a Sok r ates A B kenar n bi r okadar
uzatt r y or (B'd en kal karak), uzanm paran n y ar s n
al d r y or ; ozaman A R ve A T kenar l ar el de edi l mi
ol uy or (ek i l 2)
eki l 1
B A F B R K
ekil 2
Bundan sonr a Sok r ates i mdi y e kad ar i zi l en eki l -
l eri si l i y or ve y erl eri ne gene kenar 2 ay akl k A BCD
72
M.ENON
kar esi ni i zd i r i y or . Buna bi r i ki nci (BKPC), bi r nc
(DCQM), bi r d e drdnc k ar e (CPL Q) ek l eti y or . Son r a
DQ, QP, PBv e BD kegenl er i ni i zd i r i y or . (Bu n otta E.
Chambr y 'ni n Menon ter c mesi nd en fay d al and i k)
Sa. 42'y e a i t:
Yu k ar k i ter c me, k sal t l m bi r ter c med i r ; p ar -
an n tam f ak at ser best ter c mesi y l e ol acak t :
On l ar a (y ani geometr i bi l gi nl er i ne) mesel bu y zey
bi r gen ol ar ak bi r d ai r e i i ne i zi l ebi l i r mi ? di y e sor -
sal ar , onl ar y l e cev ap v er ecek l er : Bu y zey i n bu i e
uygun ol up ol mad n d aha bi l mi y or u m. Ama y l e bi r
v ar say m, p r obl emi n zml enmesi ne y ar d m ed er san r m:
bu yzey d ai r eni n v er i l mi ol an i zgi si ne tatbi k ed i l d i i
zaman, tatbi k etti i ni z yzey k ad ar kk (noksan) k ar sa,
MENON
73
u sonucu k ar t r m, by l e d ei l se, bak a bi r sonu -
kar t r m. Bu v ar say m bi r k er e k abu l ol unduktan sonr a,
ekl i n d ai r e i i ne i zi l i p i zi l emi y ecei n sana sy l emee
raz ol ur um.
Bugnk geometr i di l i mi ze p ek uy gun ol m y an bu
syleyiten i mdi u p r obl emi an l y or u z :
Bi r d ai r eni n i i ne, y zey i , v er i l mi bi r A BC D d r t-
geni ni n y zey i ne e i t ol an BDG geni ni pi zmek. (Bu notta
G. Chambr y ter c mesi nd en fay d al and k).