You are on page 1of 40

;Djt\ @)&!

sf] P] g g+ =
!$

a]kQf kfl/Psf JolQmsf] 5fgljg, ;To


lg?k0f tyf d]nldnfk cfof]usf] ;DaGwdf
Joj:yf ug{ ag]sf] ljw]os
k|:tfjgf M g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# sf] wf/f ## df
;z:q Gsf] qmddf a]kQf kfl/Psf JolQmx?sf] ;DaGwdf
ul7t 5fgljg cfof]usf] k|ltj]bgsf] cfwf/df kLl8t
kl/jf/x?nfO{ /fxt pknAw u/fpg] tyf ;z:q Gsf] qmddf
dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g ug]{ tyf dfgjtf lj?4sf]
ck/fwdf ;+nUg JolQmx?sf] af/]df ;To cGj]if0f ug{ /
;dfhdf d]nldnfksf] jftfj/0f lgdf{0f ug{ pRr:t/Lo ;To
lg?k0f tyf d]nldnfk cfof]u u7g ug]{ s'/f pNn]v ePsf],
lj:t[t zflGt ;Demf}tfsf] bkmf %=@=% df ;z:q Gsf]
qmddf dfjg clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g ug]{ tyf dfgjtf
lj?4sf] ck/fwdf ;+nUgx?sf] af/]df ;To cGj]if0f ug{ /
;dfhdf d]nldnfksf] jftfj/0f lgdf{0f ug{ cfk;L ;xdltaf6
pRr:t/Lo ;To lg?k0f tyf d]nldnfk cfof]usf] u7g ug]{ s'/f
pNn]v ePsf],
g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# / lj:t[t zflGt
;Demf}tfsf] dd{ / efjgfnfO{ cfTd;ft u/L ;z:q Gsf
qmddf ePsf dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g tyf dfgjtf
lj?4sf] ck/fw ;DaGwL 36gf / To:tf] 36gfdf ;+nUg
1

JolQmx?sf] af/]df ;To cGj]if0f tyf 5fgljg u/L jf:tljs


tYo hg;dIf Nofpg, ;dfhdf d]nldnfk u/fO{ kf/:kl/s
;b\efj tyf ;lxi0f'tfsf] efjgf clej[l4 ub}{ lbuf] zflGt /
d]nldnfksf] jftfj/0f lgdf{0f ug{, ;f] 36gfaf6 kLl8t
JolQmnfO{ kl/k"/0fsf] Joj:yf nufot To:tf] 36gf;u ;DalGwt
uDeL/ ck/fwdf ;+nUg JolQmnfO{ sfg"gL sf/afxLsf] nflu
l;kmfl/; ug{sf] nflu a]kQf kfl/Psf JolQmsf] 5fgljg cfof]u
tyf ;To lg?k0f tyf d]nldnfk cfof]usf]] u7g ;DaGwdf
cfjZos Joj:yf ug{ jf~5gLo ePsf]n],
g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# sf] wf/f *#
adf]lhd Joj:yflksf;+;bsf] x}l;otdf ;+ljwfg ;efn] of] P]g
agfPsf]] 5 .

!=

@=

kl/R5]b!
k|f/lDes
;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd a]kQf
kfl/Psf JolQmsf] 5fgljg, ;To lg?k0f tyf d]nldnfk
cfof]u P]g, @)&! /x]sf] 5 .
-@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .
kl/efiff M ljifo jf k|;n] csf]{ cy{ gnfu]df o;
P]gdf,
-s_ cWoIf eGgfn] cfof]usf] cWoIf
;Demg' k5{ .

-v_ cfof]u eGgfn] bkmf # adf]lhd u7g


ePsf] a]kQf kfl/Psf JolQmsf] 5fgljg
cfof]u jf ;To lg?k0f tyf d]nldnfk
cfof]u ;Demg' k5{ .
-u_ ph"/L eGgfn] lgj]bg ;d]tnfO{
hgfp5 .
-3_ tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd
eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf
tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhd ;Demg'
k5{ .
-_ kl/k"/0f eGgfn] bkmf @# adf]lhd
kLl8tnfO{ pknAw u/fOg] Ifltk"lt{,
;'ljwf jf ;x'lnot ;d]t ;Demg' k5{ .
-r_ kl/jf/ eGgfn] kLl8tsf] klt, kTgL,
5f]/f, 5f]/L, afa', cfdf, ;f;', ;;'/f,
afh], aHo}, gflt, gfltgL jf ;uf]nsf]
bfh' efO{ jf lbbL alxgL ;Demg' k5{ .
-5_ kL8s eGgfn] ;z:q Gsf] qmddf
dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g
;DaGwL ck/fwdf ;+nUg JolQm ;Demg'
k5{ / ;f] zAbn] To:tf] ck/fw ug{
cfb]z lbg] JolQm ;d]tnfO{ hgfp5 .
-h_ kLl8t eGgfn] ;z:q Gsf] qmddf
ePsf dfgj clwsf/sf] uDeL/
3

pNn\3gsf] kl/0ffd :j?k d[To' ePsf]


jf zf/Ll/s, dfgl;s, of}ghGo jf
cfly{s ?kdf xflggf]S;fgL k'u]sf] jf
y'gfdf /x]sf] JolQm tyf lghsf]
kl/jf/sf] ;b:o ;Demg' k5{ / ;f]
zAbn] dfgj clwsf/sf] uDeL/
pNn\3gsf] kl/0ffd :j?k dfgjLo,
;fdflhs jf ;fd'bflos ?kdf uDeL/
k|lts"n c;/ k'Ug uPsf] ;d'bfo
;d]tnfO{ hgfp5 .
-em_ dGqfno eGgfn] g]kfn ;/sf/,
zflGt tyf k'glg{df{0f dGqfno ;Demg'
k5{ .
-`_ dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g
eGgfn] ;z:q Gsf] qmddf lgMz:q
JolQm jf hg;d'bfo lj?4 nlIft u/L
jf of]hgfa4 ?kdf ul/Psf] b]xfosf]
sfo{ ;Demg' k5{ M
-!_ xTof,
-@_ ckx/0f tyf z/L/ aGws,
-#_ JolQm a]kQf kfg]{,
-$_ ce jf ckf agfpg],
-%_ zf/Ll/s jf dfgl;s oftgf,
-^_ anfTsf/ tyf of}ghGo lx+;f,
4

-&_

JolQmut jf ;fj{hlgs
;DklQ n'6kf6, sAhf,
tf]8kmf]8 jf cfuhgL,
3/hUufaf6
ha/h:tL
lgsfnf jf cGo s'g}
lsl;daf6 lj:yfkg, jf
cGt/f{li6o dfgj clwsf/ jf
dfgjLo sfg"g ljk/Lt
ul/Psf h'g;'s} lsl;dsf
cdfgjLo sfo{ jf dfgjtf
lj?4sf] cGo ck/fw .

-*_

-(_

-6_ JolQm a]kQf kfg]{ sfo{ eGgfn] b]xfosf


s'g} sfo{ ;Demg' k5{ M
-!_ sfg"g adf]lhd kqmfp ug{,
cg';Gwfg txlssft ug{ jf
sfg"g sfof{Gjog ug{ clVtof/L
kfPsf] JolQm jf ;'/IffsdL{n]
kqmfp u/]sf], lx/f;tdf /fv]sf]
jf cGo s'g} lsl;dn]
lgoGq0fdf lnPsf] JolQmnfO{
d'2f x]g]{ clwsf/L ;dIf
pkl:yt gu/fpg], d'2f x]g]{
clwsf/L ;dIf k|rlnt sfg"g
adf]lhd pkl:yt u/fpg' kg]{
cjlw JotLt ePkl5 klg
;/f]sf/jfnfnfO{ e]63f6 ug{
glbg] jf lghnfO{ sxf, s;/L /
5

-7_

-8_
-9_

-0f_

s'g cj:yfdf /flvPsf] 5 eGg]


;DaGwdf hfgsf/L glbg],
-@_ ;z:q Gsf] qmddf s'g} ;+u7g
jf ;+ul7t jf c;+ul7t ;d"xsf]
gfdaf6 s'g} klg JolQmnfO{
kqmfp jf ckx/0f u/L jf
sAhfdf jf cGo s'g} lsl;dn]
lgoGq0fdf lnO{ lghsf] j}olQms
:jtGqtfaf6 jl~rt ug]{ .
lj:t[t zflGt ;Demf}tf eGgfn] g]kfn
;/sf/ / tTsfnLg g]kfn sDo'lgi6
kf6L{ -dfcf]jfbL_ aLr ;Djt\ @)^#
;fn d+l;/ % ut] ;DkGg ;Demf}tf
;Demg' k5{ .
;lrj eGgfn] cfof]usf] ;lrj
;Demg' k5{ .
;b:o eGgfn] cfof]usf] ;b:o ;Demg'
k5{ / ;f] zAbn] cWoIf ;d]tnfO{
hgfp5 .
;z:q G eGgfn] ;Djt\ @)%@ ;fn
kmfu'g ! ut]b]lv @)^# ;fn d+l;/ %
ut];Dd /fHo kIf / tTsfnLg g]kfn
sDo'lgi6 kf6L{ -dfcf]jfbL_ aLr ePsf]
;z:q G ;Demg' k5{ .
6

#=

kl/R5]b@
cfof]usf] u7g
cfof]usf] u7g M -!_ ;z:q Gsf qmddf ePsf
dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g ;DaGwL 36gf /
To:tf] 36gfdf ;+nUg JolQmx?sf] af/]df ;To cGj]if0f
tyf 5fgljg u/L jf:tljs tYo hg;dIf Nofpg,
kL8s / kLl8t aLr d]nldnfk u/fpg, kLl8tnfO{
kl/k"/0fsf] Joj:yf nufot To:tf] 36gf;u ;DalGwt
uDeL/ ck/fwdf ;+nUg JolQmnfO{ sfg"gL] sf/afxLsf]
nflu l;kmfl/; ug]{ sfd ;d]tsf nflu g]kfn ;/sf/n]
g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L 5'f5'} ?kdf
:jtGq, lgikIf, hjfkmb]xL / pRr:t/Lo a]kQf kfl/Psf
JolQmsf] 5fgljg cfof]u / ;To lg?k0f tyf d]nldnfk
cfof]u u7g ug]{5 .
-@_ cfof]udf sDtLdf Pshgf dlxnf /xg]
u/L cWoIf ;lxt kfrhgf ;b:ox? /xg] 5g\ .
-#_ cWoIf tyf ;b:osf] lgo'lQmsf] nflu
l;kmfl/; ug{ b]xfo adf]lhdsf] Ps l;kmfl/; ;ldlt
/xg]5M
-s_ k"j{ k|wfg GofofwLzx?dWo]af6
g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] JolQm cWoIf
-v_ /fli6o dfgj clwsf/
cfof]usf] cWoIf jf lghn]
7

$=

tf]s]sf] ;f] cfof]usf] ;b:o ;b:o


-u_ dfgj
clwsf/jfbL,
dgf]lj1fgj]Qf, sfg"gljb\,
ljlw lj1fgj]Qf, Gljb\,
;dfhzf:qL,
dlxnf
clwsf/sdL{ jf zflGt
k|lqmofdf ;+nUg JolQmx?
dWo]af6 g]kfn ;/sf/n]
dgf]gog u/]sf] sDtLdf
Pshgf dlxnf ;lxt
tLghgf
;b:o
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] l;kmfl/; ;ldltn]
o; P]g adf]lhd cWoIf / ;b:o x'g of]Uo JolQmx?
dWo]af6 cWoIf tyf ;b:osf] gfd lgo'lQmsf] nflu
l;kmfl/; ug]{5 .
-%_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] l;kmfl/; ;ldltn]
cWoIf tyf ;b:osf] gfd l;kmfl/; ug'{ cl3 lghx?sf]
;fj{hlgs 5gf}6 k|lqmof lgwf{/0f u/L To:tf] 5gf}6
k|lqmof ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg ;d]t ug'{ kg]{5 .
cWoIf tyf ;b:osf] of]Uotf M b]xfosf] JolQm cWoIf
tyf ;b:osf] kbdf lgo'lQmsf] nflu of]Uo x'g]5 M
-s_ dfGotf k|fKt lzIf0f ;+:yfaf6 sDtLdf
:gftsf]kflw xfl;n u/]sf],

-v_

%=

lgo'lQm x'bfsf avt s'g} klg /fhgLlts


bnsf] ;b:o g/x]sf],
-u_ pRr g}lts rl/q ePsf],
-3_ dfgj clwsf/, zflGt, sfg"g, G
Joj:yfkg jf ;dfhzf:qsf] If]qdf sfd
u/]sf],
-_ k}+tL; jif{ pd]/ k"/f ePsf],
-r_ cWoIfsf] xsdf ;jf]{Rr cbfntsf]
GofofwLz jf k'g/fj]bg cbfntsf] d'Vo
GofofwLz eO;s]sf], g]kfn Gofo ;]jfsf]
ljlzi6 >]0fLsf] kbdf sfd ul/;s]sf] jf
;jf]{Rr cbfntsf] GofofwLz x'g] of]Uotf
ePsf] .
cWoIf tyf ;b:osf] nflu cof]Uotf M b]xfosf] JolQm
cWoIf tyf ;b:osf] kbdf lgo'lQmsf] nflu cof]Uo
dflgg]5 M
-s_ u}/ g]kfnL gful/s,
-v_ g}lts ktg b]lvg] kmf}Hfbf/L cleof]udf
cbfntaf6 s;"/bf/ 7xl/Psf],
-u_ dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g
;DaGwL s;"/df ;hfo kfPsf],
-3_ ;z:q Gdf ;+nUg /x]sf],

-_

^=

&=

dfgj clwsf/sf] pNn\3g ;DaGwL


s;"/df sf/afxLsf] nflu /fli6o dfgj
clwsf/ cfof]uaf6 l;kmfl/; ePsf] .
kbfjlw M -!_ bkmf #( adf]lhd cfof]u lj36g
geP;Dd cWoIf tyf ;b:ox? cfkm\gf] kbdf jxfn
/xg] 5g\ .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cWoIf jf s'g} ;b:odf sfo{Ifdtfsf] cefj
ePdf jf lgh v/fa cfr/0fdf nfu]df g]kfn ;/sf/n]
k"j{ k|wfg GofofwLzsf] cWoIftfdf tLg ;b:oLo Ps
5fgljg ;ldlt u7g ug]{5 / ;f] ;ldltsf] l;kmfl/;df
g]kfn ;/sf/n] To:tf] cWoIf jf ;b:onfO{ kbaf6
x6fpg ;Sg]5 .
t/ To:tf] cf/f]k nfu]sf] cWoIf jf ;b:onfO{
;kmfO{ k]z ug]{ df}sfaf6 jl~rt ul/g] 5}g .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd cWoIf jf ;b:o
pk/sf] cf/f]k 5fgljg ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
kb l/Qm x'g] cj:yf M -!_ b]xfosf] cj:yfdf cWoIf jf
;b:osf] kb l/Qm ePsf] dflgg]5 M
-s_ lghn] k|wfgdGqL ;dIf cfkm\gf] kbaf6
/fhLgfdf lbPdf,
-v_ bkmf % adf]lhd lgh cfkm\gf] kbdf
axfn /xg cof]Uo ePdf,
10

-u_

*=

(=

bkmf ^ sf] pkbkmf -@_ adf]lhd lgh


cfkm" axfn /x]sf] kbaf6 x6]df,
-3_ lghsf] d[To' ePdf .
-@_ cWoIf jf ;b:osf] kb s'g} sf/0fn] l/Qm
ePdf bkmf # adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L k"lt{ ul/g]5 .
cWoIf tyf ;b:osf] ;]jf zt{ M -!_ cWoIf tyf ;b:o
cfof]usf] k"/f ;do sfd ug]{ kbflwsf/L x'g]5g\ .
-@_ cWoIf tyf ;b:osf] kfl/>lds qmdzM
/fli6o dfgj clwsf/ cfof]usf cWoIf tyf ;b:o
;/x x'g]5 .
-#_ cWoIf tyf ;b:osf] ;]jfsf] zt{ / cGo
;'ljwf g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
cfof]usf] a}7s / lg0f{o M -!_ cfof]usf] a}7s cWoIfn]
tf]s]sf] :yfg, ldlt / ;dodf cfjZostf cg';f/
a:g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cWoIfsf] cg'kl:yltdf ;b:ox?;usf] k/fdz{df
;lrjn] tf]s]sf] :yfg, ldlt / ;dodf cfof]usf] a}7s
a:g]5 .
-#_ cfof]usf] s"n ;b:o ;\Vofsf] krf;
k|ltzteGbf a9L ;b:ox? pkl:yt ePdf cfof]usf]
a}7ssf] nflu u0fk"/s ;\Vof k'u]sf] dflgg]5 .

11

!)=

!!=

-$_ cfof]usf] a}7ssf] cWoIftf cWoIfn] /


lghsf] cg'kl:yltdf a}7sdf pkl:yt ;b:ox? dWo]
jl/i7 ;b:on] ug]{5 .
-%_ cfof]usf] lg0f{o ;j{;Ddtaf6 ul/g]5 .
o;/L ;j{;Ddtaf6 lg0f{o x'g g;s]df cfof]usf]
a}7sdf ax'dtsf] /fo dfGo x'g]5 / dt a/fa/ ePdf
a}7sdf cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg]5 .
-^_ cfof]usf] a}7ssf] lg0f{o cWoIfn] k|dfl0ft
ug]{5 .
-&_ cfof]un] rfx]df cfof]usf] sfd
sf/afxL;u ;DalGwt ljifosf lj1nfO{ cfof]usf]
a}7sdf ko{j]Ifssf] ?kdf efu lng cfdGq0f ug{
;Sg]5 .
-*_ cfof]usf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw
cfof]u cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
;lrj M g]kfn ;/sf/n] lgo'Qm u/]sf] jf tf]s]sf] g]kfn
Gofo ;]jfsf] /fhkqflt ljlzi6 >]0fLsf] clws[tn]
cfof]usf] ;lrj eO{ sfd ug{]5 .
cfof]usf] sd{rf/L M -!_ cfof]usf] nflu cfjZos kg]{
sd{rf/L dGqfnon] pknAw u/fpg]5 . To;/L sd{rf/L
pknAw u/fpbf dGqfnon] cfof]u;u k/fdz{ ug'{
kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cfof]un] dfu u/]sf] ljz]if1 sd{rf/L g]kfn
12

!@=

;/sf/;u gePdf jf cfof]un] dfu u/] adf]lhdsf]


;\Vofdf dGqfnon] sd{rf/L pknAw u/fpg g;s]df
cfof]un] s/f/df sd{rf/L lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd s/f/df lgo'Qm
ePsf] sd{rf/Lsf] sfd, st{Jo / clwsf/, kbfjlw,
kfl/>lds tyf ;'ljwf cfof]un] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
t/ To:tf] sd{rf/Lsf] kfl/>lds / ;'ljwf
cfof]udf sfo{/t g]kfn ;/sf/sf ;dfg >]0fL jf
txsf sd{rf/Lsf] eGbf a9L x'g] 5}g .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfof]udf sfo{/t
sd{rf/Lx?n] cfof]uaf6 tf]s] adf]lhd eQf tyf ;'ljwf
kfpg]5g\ .
cfof]usf] ;|f]t ;fwg tyf n]vfk/LIf0f M -!_ cfof]usf]
sfd sf/afxLsf] nflu cfjZos kg]{ /sd, ejg,
;fwg tyf cGo ;|f]tsf] Joj:yf dGqfnon] ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfof]unfO{ k|fKt
ePsf] /sd cfof]un] s'g} jfl0fHo a}+sdf vftf vf]nL
hDdf ug{' kg]{5 .
-#_ cfof]usf] ;Dk"0f{ vr{ pkbkmf -@_ adf]lhd
hDdf ul/Psf] /sdaf6 Aoxf]l/g]5 .
-$_ cfof]un] cfkm\gf] cfo Joosf] n]vf g]kfn
;/sf/n] ckgfPsf] 9frfdf /fVg' kg]{5 .
-%_ cfof]usf] n]vfk/LIf0f dxfn]vf k/LIfsf/f
x'g]5 .
13

kl/R5]b#
!#=

cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/


cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ cfof]usf] sfd,
st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ dfgj clwsf/sf] uDeL/
pNn\3g ;DaGwL 36gfsf]
5fgljg, ;To cGj]if0f tyf
clen]vg u/L jf:tljs tYo
hg;dIf Nofpg],
-v_ kLl8t tyf kL8ssf] osLg
ug]{,
-u_ kL8s / kLl8t aLr d]nldnfk
u/fpg kxn ug]{ tyf
d]nldnfk u/fpg],
-3_ kLl8t jf lghsf] kl/jf/sf
;b:onfO{ pknAw u/fpg' kg]{
kl/k"/0fsf] ;DaGwdf l;kmfl/;
ug]{,
-_ d]nldnfk
gePsf
tyf
Ifdfbfgdf gk/]sf kL8snfO{

14

sf/afxLsf] nflu l;kmfl/;


ug]{,
-r_ kLl8tnfO{ tf]lsP adf]lhdsf]
kl/rokq tyf 5fgljg kl5sf]
hfgsf/L pknAw u/fpg],
-5_ o; P]gdf plNnlvt cGo sfd
ug]{, u/fpg] .
-@_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
ePtfklg ;z:q Gsf] qmddf ePsf 36gf;u
;DalGwt ljifodf ljleGg cbfnt tyf lgsfodf
ljrf/fwLg d'2fx? ;DalGwt cbfnt tyf lgsfo;usf]
k/fdz{df cfof]un] 5fgljg ug]{5 .
-#_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg ;z:q Gsf] qmddf ePsf 36gf;u
;DalGwt ljifodf ljleGg lgsfodf ljrf/fwLg
ph"/Lx? cfof]un] 5fgljg ug]{5 .
-$_ s'g} 36gf z;:q Gsf] qmddf ePsf] xf]
jf xf]Og eGg] ljjfb ePdf To;sf] lg0f{o cfof]un]
ug]{5 .
-%_ o; P]g adf]lhd a]kQf kfl/Psf JolQmsf
;DaGwdf a]kQf kfl/Psf JolQmsf] 5fgljg cfof]u /
dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g ;DaGwL cGo
36gfsf ;DaGwdf ;To lg?k0f tyf d]nldnfk
cfof]un] 5fgljg ug]{5 .
15

!$=

-^_ cfof]un] dfgj clwsf/sf] uDeL/


pNn\3g ;DaGwL 36gfsf] 5fgljg b]xfosf] cfwf/df
ug{ ;Sg]5 M
-s_ kLl8t jf lghsf] tkm{af6
s;}n] cfof]u ;dIf ph"/L
lbPdf,
-v_ cfof]unfO{ s'g} ;|f]taf6
hfgsf/L k|fKt ePdf,
-u_ cfof]un] 5fgljg ug{ pko'Qm
;Dem]df .
-&_ cfof]udf ph"/L lbg] sfo{df afnaflnsf,
h]i7 gful/s, ckftf ePsf tyf of}ghGo lx+;fdf
k/]sf JolQmnfO{ ;xhtf k|bfg ug{ cfof]un] tf]lsP
adf]lhd 5'} Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-*_ cfof]u ;dIf ph"/L lbg] sfo{ljlw ;DaGwL
cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
cfof]usf] 5fgljg ;DaGwL clwsf/ M -!_ cfof]un] o;
P]g adf]lhd 5fgljg ubf{ b]xfosf] sfd ug]{ ;DaGwdf
k|rlnt sfg"g adf]lhd cbfntnfO{ eP ;/xsf]
clwsf/ k|of]u ug{ ;Sg]5 M
-s_ s'g} JolQmnfO{ cfof]u ;dIf
pkl:yt u/fO{ hfgsf/L lng]
jf aofg u/fpg],

16

-v_

;fIfL a'em\g] tyf askq


u/fpg],
-u_ s'g} lnvt jf sfuhft k]z
ug{ cfb]z lbg],
-3_ s'g} ;/sf/L jf ;fj{hlgs
sfof{no jf cbfntaf6 s'g}
lnvt jf To;sf] gSsn
lemsfpg],
t/ s'g} cbfntaf6 To:tf]
lnvt lemsfpbf ;DalGwt
cbfntsf] cg'dlt lng' kg]{5 .
-_ k|df0f a'em\g],
-r_ :ynut lg/LIf0f ug]{ jf
u/fpg] jf bzL k|df0f k]z ug{
cfb]z lbg] .
-@_ ;'/Iffsf b[li6n] jf cGo sf/0faf6 ;fIfL
jf cGo s'g} JolQmnfO{ cfof]udf pkl:yt u/fpg
g;lsg] ePdf cfof]un] >Job[Zo ;+jfb -lel8of]
sGkm/]G;_ jf cGo s'g} dfWodaf6 To:tf] ;fIfL jf
JolQmsf] askq jf aofg u/fpg ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} JolQm pkl:yt
u/fpg jf lnvt, sfuhft, bzL jf k|df0f k]z ug]{
;DaGwdf cfof]un] pko'Qm ;Dem]df dgfl;j ;do
tf]Sg ;Sg]5 .
17

-$_ cfof]un] cfkm\gf] 5fgljg ;DaGwL s'g}


j:t', lnvt s'g} JolQmsf ;fydf jf s'g} vf; :yfgdf
5 eGg] nfu]df ljgf ;"rgf To:tf] JolQm jf :yfgsf]
tnf;L lng jf lng nufpg / km]nf k/]sf j:t' jf
lnvt sAhf ug{ jf ug{ nufpg jf To:tf] lnvtsf] k"/}
jf cf+lzs gSsn jf k|ltlnlk lng nufpg ;Sg]5 .
-%_ ;fj{hlgs kb wf/0f u/]sf] s'g} JolQm
pk/ o; P]g adf]lhd 5fgljg ug'{ k/]df / lghnfO{
kbdf /flv/xbf lghn] k|df0f nf]k ug]{ ;Defjgf
b]lvPdf cfof]un] lghnfO{ lgnDag ug{ ;DalGwt
lgsfodf n]vL k7fpg ;Sg]5 / To;/L n]vL cfPdf
;DalGwt lgsfon] ;d]t To:tf] JolQmnfO{ lghsf] ;]jf
zt{ ;DaGwL sfg"gdf pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd /
To;/L pNn]v gePsf]df a9Ldf tLg dlxgfsf] nflu
lgnDag ug'{ kg]{5 .
-^_ a]kQf kfl/Psf] JolQmnfO{ df/L d[tssf]
zj s'g} :yfgdf ufl8Psf] 5 eGg] ;DaGwdf cfof]u
ljZj:t ePdf cfof]un] To:tf] :yfgsf] pTvgg\ u/L
jf:tljstf kQf nufpg ;Sg]5 .
-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd pTvgg\ Jojl:yt
?kn] ug'{ kg]{5 / To;/L pTvgg\ ubf{ s'g} JolQmsf]
zj jf cjz]if km]nf k/]df cfof]un] ;Dej eP;Dd
To:tf] zjsf] 8L=Pg=P= jf zj k/LIf0f ;d]t u/L

18

!%=

To:tf] zj jf cjz]if d[tssf] kl/jf/sf] ;b:o


pknAw ePdf lghnfO{ a'emfpg' kg]{5 .
-*_ cfof]unfO{ k|fKt ePsf] ph"/L tyf
hfgsf/L 5fgljg ug]{ ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
cfof]usf] sfo{df ;xof]u k'ofpg' kg]{ M -!_ cfof]un]
bkmf !$ adf]lhd dfu u/]sf] lnvt, sfuhft, bzL jf
k|df0f k]z ug'{ tyf cfof]udf pkl:yt eO{ hfgsf/L,
aofg jf askq lbg' ;DalGwt JolQm, ;+:yf jf
lgsfosf] st{Jo x'g5
] .
-@_ cfof]un] o; P]g adf]lhd 5fgljgsf]
l;nl;nfdf s'g} 7fpsf] tnf;L ln+bf jf s'g} JolQmnfO{
cfof]u ;dIf pkl:yt u/fpg :yfgLo k|zf;gsf]
;xof]u dfu u/]df cfof]unfO{ ;xof]u ug'{ :yfgLo
k|zf;gsf] st{Jo x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhdsf] st{Jo
ePsf] JolQm, ;+:yf jf lgsfon] cfof]usf] sfo{df
;xof]u gu/]df cfof]un] To:tf] JolQm jf ;f] ;+:yf jf
lgsfosf] k|d'vnfO{ k6s} lkR5] kGw| xhf/ ?k}of;Dd
hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd st{Jo ePsf]
JolQm s'g} ;/sf/L lgsfo jf ;fj{hlgs ;+:yfsf]
kbflwsf/L jf sd{rf/L ePdf cfof]un] To:tf]
kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL ug{ jf
19

!^=

!&=

k|rlnt sfg"g adf]lhd kbLo lhDd]jf/L k"/f gu/]sf]


cf/f]kdf sf/afxL ug{ ;DalGwt clVtof/jfnf ;dIf
n]vL k7fpg ;Sg]5 / To;/L n]vL cfPdf ;DalGwt
clVtof/jfnfn] ljefuLo sf/afxL u/L ;f]sf] hfgsf/L
cfof]unfO{ u/fpg' kg]{5 .
-%_ s;}n] cfof]usf] sfd sf/afxLdf afwf
la/f]w u/]df cfof]un] To:tf] JolQmnfO{ k6s} lkR5]
kGw| xhf/ ?k}of;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
cjx]ngfdf sf/afxL ug{ ;Sg] M -!_ cfof]un] cfkm\gf]
cjx]ngfdf sf/afxL rnfpg ;Sg]5 . o;/L sf/afxL
rnfpbf cfof]un] cfk\mgf] cjx]ngf ePsf] 7xofPdf
kGw| xhf/ ?k}of;Dd hl/jfgf jf tLg dlxgf;Dd s}b
jf b'j} ;hfo ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ;DalGwt JolQm jf lgsfon] cfof]unfO{ ;Gtf]if
x'g] u/L Ifdfofrgf u/]df cfof]un] Ifdf lbg jf ;hfo
tf]sL ;s]sf] eP ;hfo dfkm ug{, 36fpg jf cfof]un]
tf]s]sf] zt{df ;hfo d'ntjL /fvL To:tf] zt{sf] kfngf
ePdf ;hfo sfof{Gjog gug]{ cfb]z lbg ;Sg]5 .
;fIfL tyf cGo JolQmsf] ;+/If0f M -!_ cfof]udf aofg,
askq jf hfgsf/L lbg pkl:yt x'g] s'g} JolQm,
kLl8t jf lghsf] kl/jf/sf ;b:on] cfkm\gf] ;'/Iffsf]
nflu cfof]u;u cg'/f]w u/]df jf To;/L cg'/f]w
gu/]klg To:tf] JolQm jf cfof]unfO{ ;xof]u k'ofpg]
20

jf cfof]udf sfo{/t s'g} JolQmnfO{ ;'/Iff lbg


cfjZos b]lvPdf cfof]un] ;f] JolQmsf] ;'/Iffsf] nflu
plrt Joj:yf ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} JolQmsf]
;'/Iffsf] nflu cfof]un] cfjZostf cg';f/ g]kfn
;/sf/sf] ;xof]u lng ;Sg]5 .
-#_ s'g} JolQmn] cfof]udf aofg jf askq
u/]sf] jf s'g} hfgsf/L lbPsf] sf/0fn] dfq lghsf
lj?4 s'g} d'2f rnfOg] jf sfg"gL sf/afxL ul/g] 5}g .
-$_ cfof]udf aofg, askq jf hfgsf/L lbg
pkl:yt ePsf] JolQmn] cfpbf hfbf / vfg tyf a:bf
nfUg] jf:tljs vr{ dfu u/]df cfof]un] To:tf]
JolQmnfO{ dgfl;a vr{ pknAw u/fpg ;Sg]5 .
-%_ cfof]udf aofg jf askq ug]{, s'g}
;"rgf, hfgsf/L jf k|df0f lbg] JolQmn] cfkm\gf] gfd
uf]Ko /fVg rfx]df cfof]un] To:tf] JolQmsf] gfd uf]Ko
/fVg' kg]{5 .
-^_ afnaflnsf, h]i7 gful/s, ckftf
ePsf tyf of}ghGo lx+;fdf k/]sf JolQmnfO{ aofg jf
askq lbg] sfo{df ;xhtf k|bfg ug{ cfof]un] tf]lsP
adf]lhd 5'} Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-&_ ;/sf/L lgsfodf sfo{/t s'g} sd{rf/L jf
;'/IffsdL{n] cfk"m sfo{/t lgsfodf /xL cfof]udf
aofg, askq jf hfgsf/L lbg ;'/Iffsf sf/0f g;Sg]
21

!*=

!(=

hgfPdf cfof]un] To:tf] sd{rf/LnfO{ lgh ;?jf x'g


;Sg] lgsfodf ;?jf ug{ ;DalGwt lgsfodf n]vL
k7fpg ;Sg]5 / To;/L n]vL cfPdf ;f] lgsfon] klg
To:tf] sd{rf/LnfO{ ;?jf ul/lbg' kg]{5 .
-*_ ;fIfL, kLl8t tyf cfof]usf] sfddf
;xof]u ug{] JolQmsf] ;'/Iff, zf/Ll/s tyf dfgl;s
lxt, uf]klgotf / dof{bfsf] ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
;fj{hlgs ;'g'jfO{ ug{ ;Sg] M -!_ cfof]un] dfgj
clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g ;DaGwL ljifodf ;To
tYo kQf nufpg cfjZos b]v]df ;fj{hlgs ;'g'jfO{
ug{ ;Sg]5 .
-@_ ;fj{hlgs ;'gjfO{ ug]{ tl/sf / k|lqmof
cfof]un] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
cfof]usf] sfd sf/afxL v'nf tyf kf/bzL{ x'g' kg]{ M
-!_ cfof]un] cfkm\gf] sfd sf/afxL v'nf tyf kf/bzL{
?kdf ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg s'g} JolQmsf] OHht, cfTd;Ddfg, uf]klgotf jf
;'/Iffdf k|lts"n c;/ kg]{, zflGt / ;'Joj:yfdf
vnn kg]{ jf 5fgljg k|s[ofnfO{ k|lts"n c;/ kfg]{
sfd sf/afxL uf]Ko ug{ ;lsg]5 .

22

@)=

@!=

-#_ cfof]un] cfkm\gf] sfd sf/afxL ;DaGwL


ljj/0f kLl8t nufot ;j{;fwf/0fsf] hfgsf/Lsf] nflu
;do ;dodf ;fj{hlgs ug{ ;Sg]5 .
:jtGqtf / lgikIftf sfod ug'{ kg]{ M -!_ cfof]un]
:jtGq / lgikIf ?kn] cfkm\gf] sfd ;Dkfbg ug'{
kg]{5 .
-@_ cfof]un] s;} k|lt em'sfa, df]nflxhf jf
jblgot /fvL sfd ug{ x'b}g .
-#_ cfof]un] cfkm\gf] sfd sf/afxL ubf{ dfgj
clwsf/ tyf Gofosf ;j{dfGo l;4fGtnfO{ kfngf ug'{
kg]{5 .
-$_ cfof]uaf6 5fgljg tyf sf/afxL ug{' kg{]
JolQm s'g} ;b:osf] gft]bf/ ePdf jf s'g} sf/f]jf/sf]
l;nl;nfdf lgh;u k|ToIf?kdf ;DalGwt ePdf ;f]
;b:on] To:tf] 5fgljg tyf sf/afxLdf ;+nUg x'g'
x'b}g .
ph"/L tfd]nLdf /fVg ;Sg] M cfof]udf k|fKt ePsf]
ph"/L jf hfgsf/L ;DaGwdf 5fgljg ubf{ sf/afxL
rnfpg kof{Kt cfwf/ gePdf cfof]un] sf/0f v'nfO{
To:tf] ph"/L tfd]nLdf /fVg ;Sg]5 .
t/ To:tf] ph"/Lsf] ;DaGwdf sf/afxL ug{' kg{]
ljifodf kl5 k|df0f k|fKt ePdf cfof]un] ;f] ph"/L
pk/ 5fgljg ug{ ;Sg]5 .

23

@@=

d]nldnfk u/fpg ;Sg] M -!_ kL8s jf kLl8tn]


d]nldnfksf] nflu cfof]u ;dIf lgj]bg lbPdf cfof]un]
kL8s / kLl8t aLr Ps cfk;df d]nldnfk u/fpg
;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd kL8s / kLl8t aLr
d]nldnfk u/fpg] ;DaGwdf cfof]un] kL8snfO{ lghn]
u/]sf] unt sfdsf] kZrftfk ug{ nufO{ kLl8t;u
dfkmL dfUg nufpg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd d]nldnfk u/fpbf
cfof]un] kLl8tnfO{ x'g uPsf] Iflt jfkt dgfl;j
Ifltk"lt{ kL8sf/f pknAw u/fpg nufpg ;Sg]5 .
-$_ d]nldnfk u/fpg] ;DaGwdf kL8s /
kLl8tnfO{ pTk|]l/t ug{sf] nflu cfof]un] b]xfosf] sfd
ug{ jf u/fpg ;Sg]5 M
-s_ ;z:q Gu|:t 7fpdf kL8s,
kLl8t tyf lghsf kl/jf/nfO{
;lDdlnt u/fO{ d]nldnfk
;df/f]x cfof]hgf ug{,
-v_ kL8s, kLl8t tyf lghsf
kl/jf/sf] ;+nUgtfdf ;z:q
Gsf] qmddf d/]sf JolQmsf]
;Demgf :j?k k|ltdf jf
;fj{hlgs :yn lgdf{0f ug{ jf
:tDe v8f ug{ nufpg,
24

-u_

@#=

d]nldnfk ;DaGwL ljleGg n]v,


/rgf, lgaGw, uLt, lrq cflb
k|sfzg ug{,
-3_ ;fdflhs tyf ;fd'bflos
;b\efj a9fpg,
-_ cGo pko'Qm sfo{ ug{ .
-%_ kLl8tsf] d[To' e};s]sf] jf kLl8t
gfafns jf dfgl;s ?kn] c:j:y ePsf] cj:yfdf
cfof]un] kLl8tsf] kl/jf/ / kL8s;u o; bkmf
adf]]lhd d]nldnfk u/fpg ;Sg]5 .
-^_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
ePtf klg cfof]un] bkmf @^ sf] pkbkmf -@_ adf]lhd
Ifdfbfgsf] nflu l;kmfl/;df gk/]sf kL8s;+u
kLl8tsf] d]nldnfk u/fpg ;Sg] 5}g .
kl/k"/0fsf] nflu l;kmfl/; ug]{ M -!_ o; P]g adf]lhd
5fgljg ul/;s]kl5 cfof]un] kLl8tnfO{ Ifltk"lt{ k|bfg
ug{, k'g?4f/ jf k'g:yf{kgf ug{ jf cGo pko'Qm
Joj:yf ug{ g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/; ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cfof]un] pko'Qm ;Dem]df kLl8t jf cj:yf
cg';f/ lghsf] kl/jf/sf] s'g} ;b:onfO{ b]xfosf
;'ljwf jf ;x'lnot pknAw u/fpg g]kfn ;/sf/
;dIf l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 M
-s_ lgMz'Ns lzIff tyf :jf:yf]krf/,
25

-v_ ;Lkd"ns tfnLd,


-u_ ljgf Aofh jf ;x'lnotk"0f{
Aofhdf C0f ;'ljwf,
-3_ a;f]af;sf] Joj:yf,
-_ /f]huf/sf] ;'ljwf,
-r_ cfof]un] pko'Qm ;De]msf] cGo
;'ljwf jf ;x'lnot .
-#_ cfof]un] o; bkmf adf]lhd kLl8tnfO{ s'g}
;'ljwf, ;x'lnot k|bfg ug{ jf cGo pko'Qm Joj:yf
ug{{] ;DaGwdf l;kmfl/; ug{' cl3 lghsf] OR5f jf dfu
a'emL lghsf] k|fyldstf cg';f/ ;'ljwf, ;x'lnot tyf
cGo Joj:yf l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd pknAw
u/fOg] Ifltk"lt{, ;'ljwf jf ;x'lnot lgwf{/0f ug{]
cfwf/ / dfkb08 tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-%_ kLl8tnfO{ kL8sf/f Ifltk"lt{ pknAw
u/fOPsf], cfof]uaf6 s'g} kL8snfO{ Ifdfbfgsf] nflu
l;kmfl/; ul/Psf] jf s'g} kL8ssf] klxrfg gePsf]
sf/0fn] dfq o; bkmf adf]lhd kLl8tnfO{ pknAw
u/fOg] ;'ljwfaf6 jl~rt ul/g] 5}g .
-^_ kLl8tsf] d[To' e};s]sf] cj:yfdf pkbkmf
-!_ jf -@_ adf]lhd kLl8tn] kfpg] Ifltk"lt{, ;'ljwf jf
;x'lnot lghsf] kl/jf/sf] glhssf] ;b:onfO{ pknAw
u/fOg]5 .
26

@$=

@%=

;DklQ lkmtf{sf] nflu l;kmfl/; ug]{] M -!_ o; P]g


adf]lhd ul/Psf] 5fgljgaf6 s;}n] kLl8tsf] s'g}
;DklQ sAhf jf hkmt u/]sf] b]lvPdf cfof]un] To:tf]
;DklQ ;DalGwt JolQmaf6 lkmtf{ ug{ g]kfn ;/sf/
;dIf l;kmfl/; ug{]5 .
-@_ cfof]un] kLl8tsf] ;DklQ sAhf jf hkmt
ePsf] sf/0f x'g uPsf] jf:tljs Iflt olsg u/L
g]kfn ;/sf/af6 kLl8tnfO{ dgfl;j Ifltk"lt{ pknAw
u/fpg l;kmfl/; ug]{5 .
sf/afxLsf] nflu l;kmfl/; ug{ ;Sg] M -!_ cfof]un]
o; P]g adf]lhd 5fgljg ubf{ s'g} JolQm dfgj
clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g ;DaGwL ck/fwdf ;+nUg
ePsf] b]lvPdf cfof]un] To:tf] JolQm pk/ sfg"g
adf]lhd sf/afxL ug{ g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/;
ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cfof]un] b]xfosf kL8s pk/ sf/afxLsf] nflu
l;kmfl/; ug]{ 5}g M
-s_ bkmf @@ adf]lhd kLl8t;+u
d]nldnfk u/]sf,
-v_ bkmf @^ adf]lhd Ifdfbfgsf nflu
l;kmfl/;df k/]sf .
t/ PseGbf a9L ck/fwdf bf]ifL b]lvPsf]
kL8snfO{ s'g} Ps ck/fwdf Ifdfbfgsf nflu
27

@^=

l;kmfl/; gul/Pdf To;/L l;kmfl/; gePsf] ck/fwdf


To:tf] kL8s pk/ sf/afxLsf] nflu l;kmfl/; ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cfof]un] rfx]df bkmf @& sf] pkbkmf -!_
adf]lhd k|ltj]bg lbg' cufj} dfgj clwsf/sf] uDeL/
pNn\3g ;DaGwL ck/fwdf bf]ifL b]lvPsf kL8s pk/
d'2f rnfpg bkmf @& sf] pkbkmf -@_ adf]lhd
cGtl/d k|ltj]bgdf ;dfj]z u/L g]kfn ;/sf/ ;dIf
l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .
-$_ cfof]un] o; P]g adf]lhd 5fgljg ubf{
dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3gsf] cf/f]kdf
;fj{hlgs kb wf/0f u/]sf] s'g} JolQm bf]ifL b]lvPdf
lghnfO{ ljefuLo sf/afxL ug{ ;DalGwt clVtof/jfnf
;dIf n]vL k7fpg' kg{]5 / o;/L n]vL cfPdf
clVtof/jfnfn] tLg dlxgfleq lghnfO{ sfg"g adf]lhd
pko'Qm ;hfo ;lxt ljefuLo sf/afxL u/L ;f] sf]
hfgsf/L cfof]unfO{ lbg' kg]{5 .
Ifdfbfg ;DaGwL Joj:yf M -!_ bkmf @% df h'g;'s}
s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; P]g adf]lhd 5fgljg ubf{
pkbkmf -$_, -%_ / -^_ df plNnlvt dfkb08 Pj+
zt{sf cfwf/df s'g} kL8snfO{ Ifdfbfg ug{ pko'Qm
b]lvPdf cfof]un] To;sf] kof{Kt cfwf/ v'nfO{ g]kfn
;/sf/ ;dIf l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
28

tfklg anfTsf/ / cfof]usf] 5fgljgaf6 Ifdfbfg lbg


kof{Kt cfwf/ / sf/0f gb]lvPsf uDeL/ k|s[ltsf cGo
ck/fwdf ;+nUg kL8snfO{ cfof]un] Ifdfbfgsf] nflu
l;kmfl/; ug{ ;Sg] 5}g .
-#_ cfof]un] pkbkmf -!_ adf]lhd l;kmfl/;
ug'{ cl3 kL8sn] Ifdfbfgsf] nflu b]xfosf] k|lqmof k"/f
u/L cfof]u ;dIf lgj]bg lbPsf] x'g' kg]{5 M
-s_ cfof]un] tf]s]sf] Dofbleq lnlvt
?kdf lgj]bg lbPsf],
-v_ lgj]bg lbg' cl3 ;z:q Gsf]
qmddf cfkm"af6 ePsf sfd
sf/afxLsf] ;Gbe{df cfkm"nfO{ yfxf
eP;Ddsf] ;To tYo ljj/0f cfof]u
;Ifd k"0f{?kdf k|s6 u/L ;f]
ljj/0f cfof]udf clen]vg u/fPsf]
s'/f lgj]bgdf pNn]v u/]sf],
-u_ cfof]un] tf]s] adf]lhd cGo k|lqmof
k"/f u/]sf] .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lbOg] lgj]bgdf
kL8sn] b]xfosf k|lta4tf k|s6 u/]sf] s'/f pNn]v
ug'{ kg]{5M
-s_ ;z:q Gsf] qmddf cfkm"af6
dfgj clwsf/sf] uDeL/ pNn\3g
ePsf] s'/f :jLsf/ u/]sf],
29

-v_ To:tf] sfo{af6 cfkm"nfO{ kZrftfk


ePsf] :jLsf/ u/L cfof]u ;dIf
kLl8t;u lrQ a'bf] 9n]
Ifdfofrgf ug{ d~h'/ u/]sf],
-u_ eljiodf To:tf] lsl;dsf] s'g} sfo{
gug{] k|lt1f u/]sf] .
-%_ pkbkmf -#_ adf]lhd Ifdfbfgsf nflu s'g}
lgj]bg kg{ cfPdf cfof]un] To:tf] kL8snfO{ Ifdfbfg
ug]{ ;DaGwdf kLl8tsf] ;xdlt, c;xdlt / 36gfsf]
uDeL/tf ;d]t ljrf/ u/L Ifdfbfgsf] l;kmfl/; ug]{
lg0f{o ug'{ kg]{5 .
-^_ s'g} kL8s dfgj clwsf/sf] uDeL/
pNn\3g ;DaGwL Ps eGbf a9L ck/fwdf ;+nUg
ePsf] 5fgljgaf6 b]lvPdf / To:tf] kL8snfO{ o;
bkmf adf]lhd s'g} ck/fwdf dfq Ifdfbfg ug{ ;lsg]
ePdf cfof]un] kL8snfO{ ;f] ck/fwdf dfq Ifdfbfgsf]
nflu l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 .
-&_ o; bkmf adf]lhd Ifdfbfgsf] nflu
l;kmfl/; ug'{ cl3 cfof]un] kLl8tnfO{ x'g uPsf] Iflt
afkt dgfl;a Ifltk"lt{ kL8sf/f pknAw u/fpg
nufpg ;Sg]5 .
-*_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfof]uaf6
Ifdfbfgsf] nflu l;kmfl/; ePsf] JolQmnfO{ g]kfn

30

@&=

;/sf/af6 Ifdfbfg ePdf To:tf] JolQmsf] gfd g]kfn


/fhkqdf k|sfzg ul/g]5 .
-(_ pkbkmf -!_ adf]lhd Ifdfbfgsf] nflu
l;kmfl/; ul/Psf] JolQmn] g]kfn ;/sf/af6 Ifdfbfg
gkfPdf To:tf] JolQmsf] ;DaGwdf d'2f rnfpg bkmf
@* sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf] k|lqmof
cjnDag ul/g]5 .
k|ltj]bg k]z ug]{ M -!_ cfof]un] o; P]g adf]lhd
5fgljg ul/;s]kl5 b]xfosf] s'/fx? v'nfO{ g]kfn
;/sf/ ;dIf k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 M
-s_ cfof]uaf6 5fgljg ul/Psf /
tfd]nLdf /flvPsf ph"/L ;DaGwL
ljj/0f,
-v_ 5fgljgaf6 kQf nfu]sf] jf:tljs
;To tYo ;DaGwL ljj/0f,
-u_ bkmf @@ adf]lhd kLl8t / kL8s
aLr
cfof]uaf6
d]nldnfk
u/fOPsf] ljj/0f,
-3_ bkmf @#, @$ / @^ adf]lhd g]kfn
;/sf/ ;dIf l;kmfl/; u/]sf]
ljifo,
-_ bkmf @% adf]lhd sf/afxLsf] nflu
l;kmfl/; ul/Psf] ljj/0f,

31

-r_ ;z:q Gsf cGt/lglxt sf/0f /


eljiodf To:tf 36gf bf]xf]l/g
glbgsf] nflu ul/g' kg]{ cfjZos
gLltut,
sfg"gL,
;+:yfut,
k|zf;lgs / Jojxfl/s ;'wf/sf
ljifo,
-5_ k|ltj]bg sfof{Gjog ug{ s'g} sfg"g
agfpg cfjZos ePdf ;f] ljifo,
-h_ dfgj clwsf/sf] k|j4{g, Gofo
k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0f tyf ;dfhdf
d]nldnfksf] jftfj/0f ;[hgf ug{]
;DaGwdf g]kfn ;/sf/n] tTsfn
tyf eljiodf cjnDag ug'{ kg]{
s'/fx?,
-em_ cfof]un] pko'Qm ;Dem]sf cGo
s'/fx? .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg cfof]un] 5fgljg ul/;s]sf] ljifodf ;do
;dodf cfkm\gf] l;kmfl/; ;lxt g]kfn ;/sf/ ;dIf
cGtl/d k|ltj]bg k]z ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] k|ltj]bg
g]kfn ;/sf/n] tL; lbgleq Joj:yflksf;+;b ;dIf
k]z ug]{5 .

32

@*=

kl/R5]b $
k|ltj]bgsf] sfof{Gjog tyf cg'udg
k|ltj]bg sfof{Gjog ug]{ lhDd]jf/L M -!_ bkmf @&
adf]lhd cfof]un] lbPsf] k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/;
sfof{Gjog ug]{, u/fpg] lhDd]jf/L dGqfnosf] x'g]5 .
-@_ dGqfnon] cfof]usf] k|ltj]bgdf plNnlvt
l;kmfl/; b]xfo adf]lhd sfof{Gjog ug]{5 M
-s_ bkmf @# / @$ df plNnlvt
l;kmfl/; sfof{Gjog ug{sf] nflu
g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnO{
To:tf] l;kmfl/; cfk}+mn] jf cGo
;Da4 lgsfo dfk{mt sfof{Gjog
ug]{, u/fpg],
-v_ bkmf @% df plNnlvt l;kmfl/;
sfof{Gjog ug{ bkmf @(
adf]lhdsf] k|lqmof cjnDag ug],{
-u_ bkmf @^ df plNnlvt l;kmfl/;
sfof{Gjog ;DaGwL sf/afxL cl3
a9fpg g]kfn ;/sf/df n]vL
k7fpg],
-3_ k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/;
sfof{Gjog ug{ sfg"g lgdf{0f ug'{
kg{] ePdf cfjZos sfg"g lgdf{0f
ug]{ tk{m sf/afxL ug]{,
33

-_

@(=

cfof]usf] k|ltj]bg sfof{Gjog ug{


pko'Qm ;De]msf] cGo sfd ug]{,
u/fpg] .
-#_ dGqfnon] bkmf @& sf] pkbkmf -!_ sf]
v08 -r_, -5_ / -h_ df plNnlvt l;kmfl/;
k|fyldstf tf]sL qmdzM sfof{Gjog ug]{5 .
-$_ dGqfnon] cfof]usf] l;kmfl/; adf]lhd
kLl8tnfO{ ;/n / ;xh tl/sfn] tTsfn Ifltk"lt{,
;'ljwf jf ;x'lnot pknAw u/fpg' kg]{5 .
d'2f bfo/ ug]{ ;DaGwL Joj:yf M -!_ dfgj clwsf/sf]
uDeL/ pNn\3gsf] cf/f]kdf bf]ifL b]lvPsf] kL8s pk/
d'2f rnfpg cfof]uaf6 g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/;
ePdf dGqfnon] To:tf] kL8s pk/ d'2f rnfpg
dxfGofoflwjQmf ;dIf n]vL k7fpg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd dGqfnoaf6 d'2f
rnfpg n]vL cfPdf dxfGofoflwjQmf jf lghn] tf]s]sf]
;/sf/L jsLnn] To:tf] kL8s pk/ d'2f rNg] jf
grNg] ;DaGwdf lg0f{o ug]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd dxfGofoflwjQmf jf
;/sf/L jsLnn] d'2f rnfpg] jf grnfpg] lg0f{o ubf{
To;sf] cfwf/ / sf/0f v'nfpg' kg]{5 .
-$_ pkbkmf -@_ adf]lhd kL8s pk/ d'2f
rnfpg] lg0f{o ePdf ;DalGwt ;/sf/L jsLnn] ljz]if
cbfntdf d'2f rnfpg' kg]{5 .
34

#)=

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu ljz]if


cbfnt eGgfn] cfof]usf] l;kmfl/;sf cfwf/df
dxfGofoflwjQmf jf lghn] tf]s]sf] ;/sf/L jlsnn]
pkbkmf -@_ adf]lhd s'g} kL8s pk/ d'2f rnfpg] u/L
lg0f{o u/]sf] d'2fsf] sf/jfxL / lsgf/f ug{ g]kfn
;/sf/n] sfg"g adf]lhd u7g u/]sf] ljz]if cbfnt
;Demg' k5{ .
cfof]un] lbPsf] k|ltj]bgsf] cg'udg M -!_ cfof]usf]
k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/; sfof{Gjog eP jf
gePsf] ;DaGwdf cg'udg ug]{ sfo{ /fli6o dfgj
clwsf/ cfof]un] ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg'udg ubf{
dGqfnon] cfof]usf]] k|ltj]bgdf plNnlvt l;kmfl/;
sfof{Gjog u/], u/fPsf] gb]lvPdf /fli6o dfgj
clwsf/ cfof]un] ;f] l;kmfl/; sfof{Gjog ug{
dGqfnonfO{ Wofgfsif{0f u/fpg ;Sg]5 / To;/L
Wofgfsif{0f u/fPsf ljifo dGqfnon] oyfzL3|
sfof{Gjog ug,]{ u/fpg]5 .

kl/R5]b%
ljljw

35

#!=

#@=

##=

pk;ldlt jf sfo{6f]nL u7g ug{ ;Sg] M -!_ cfof]un]


cfkm\gf] sfd sf/afxL ;'rf??kn] ;~rfng ug{sf] nflu
;DalGwt If]qsf lj1x? ;dfj]z u/L cfjZostf
cg';f/ ljleGg pk;ldlt jf sfo{6f]nL u7g ug{
;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t pk;ldlt jf
sfo{6f]nLsf] sfd, st{Jo, clwsf/, sfof{jlw / ;f]
pk;ldlt jf sfo{6f]nLsf ;b:on] kfpg] ;'ljwf tyf
cGo Joj:yf cfof]un] tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .
ljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg] M -!_ cfof]un] o; P]g
adf]lhd s'g} sfd ug{sf] nflu cfjZostf cg';f/
;DalGwt ljifosf :jb]zL tyf ljb]zL ljz]if1 jf
ljlzi6Ls[t lgsfosf] ;]jf lng ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;]jf k|bfg ug]{
ljz]if1 tyf ljlzi6Ls[t lgsfosf] lgo'lQm, sfd,
st{Jo / clwsf/, ;]jfsf] zt{ tyf ;'ljwf cfof]un]
tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-#_ cfof]unfO{ s'g} lgsfo jf ;+:yfsf] ;]jf
cfjZos k/]df k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg ;DalGwt lgsfo jf ;+:yfn] cfof]uaf6 dfu
eP adf]lhdsf] ;]jf cfof]unfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .
sfd sf/afxL ug{ afwf gkg]{ M cfof]usf] s'g} ;b:osf]
kb l/Qm ePsf] sf/0fn] dfq cfof]un] sfd sf/afxL
ug{ s'g} afwf kg]{ 5}g .
36

#$=

#%=

#^=

#&=

clwsf/ k|Tofof]hg M -!_ cfof]un] o; P]g adf]lhd


cfkm"nfO{ k|fKt ePsf] clwsf/ dWo] cfjZostfg';f/
s]xL clwsf/ cWoIf, ;b:o, ;lrj jf bkmf #!
adf]lhd ul7t pk;ldlt jf sfo{6f]nLnfO{ k|Tofof]hg
ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg d]nldnfk u/fpg] jf kl/k"/0f, Ifdfbfg jf
sf/afxLsf] l;kmfl/; ug]{ ;DaGwdf cfof]unfO{ ePsf]
clwsf/ k|Tofof]hg x'g ;Sg] 5}g .
;"rgf lbg]nfO{ k'/:s[t ug{ ;Sg] M o; P]g adf]lhd
cfof]un] 5fgljg u/]sf] ljifodf ;To tYo kQf
nufpg] sfo{df cfof]u jf cg';Gwfg clwsf/LnfO{
;xof]u k'ofpg] JolQm, ;+u7g, lgsfo jf ;+:yfnfO{
cfof]un] k'/:s[t ug{ ;Sg]5 .
;"rgf, ljj/0f, tYo tyf hfgsf/L k|fKt ug{ ;Sg]M o;
P]g adf]lhd ul7t s'g} cfof]un] 5fgljg u/L k|fKt
u/]sf] s'g} ;"rgf, ljj/0f, tYo jf hfgsf/L cGo s'g}
cfof]unfO{ pkof]uL ePdf To:tf] ;"rgf, ljj/0f, tYo
jf hfgsf/L ;f] cfof]uaf6 k|fKt ug{ ;Sg]5 .
;dGjo ug{ ;Sg] M cfof]un] o; P]g adf]lhd 5fgljg
ubf{ o:t} lsl;dsf] sfd ug]{ k|rlnt sfg"g adf]lhd
:yflkt jf g]kfn ;/sf/af6 ul7t cfof]u jf
lgsfo;+u ;dGjo u/L sfd ug{ ;Sg]5 .

37

#*=

#(=

$)=

$!=

$@=

cfof]usf] sfof{jlw M -!_ cfof]usf] sfof{jlw cfof]u


u7g ePsf] ldltn] b'O{ jif{sf] x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ;f] pkbkmfdf plNnlvt cjlwleq cfof]un]
cfkm\gf] sfd ;DkGg ug{ g;s]sf] sf/0f ;d]t v'nfO{
yk Dofb dfu u/]df g]kfn ;/sf/n] cfof]usf]
sfof{jlw Ps jif{;Ddsf] nflu yk ug{ ;Sg]5 .
cfof]usf] lj36g M -!_ cfof]un] o; P]g adf]lhd
cfkm\gf] sfd ;DkGg u/]df jf bkmf #* adf]lhd
cfof]usf] sfof{jlw ;dfKt ePdf cfof]u lj36g x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfof]u lj36g ePdf
cfof]usf] gfddf /x]sf] ;DklQ tyf bfloTj dGqfnodf
;g]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd cfof]u lj36g x'g]
ePdf cfof]un] cfkm\gf] lhDdfdf /x]sf] clen]v
dGqfnodf a'emfpg' kg{]5 .
k'gM5fgljg gug{] M o; P]g adf]lhd cfof]uaf6
5fgljg ul/;s]sf] ljifodf k'gM cfof]u u7g u/L
5fgljg ul/g] 5}g .
zky M cfkm\gf] sfo{ef/ ;DxfNg' cl3 cWoIfn] k|wfg
GofofwLz ;dIf / ;b:on] cWoIf;u cg';"rL
adf]lhdsf] 9frfdf zky lng' kg]{5 .
afwf c8\sfp k'msfpg] clwsf/ M -!_ o; P]gsf]
sfof{Gjog ug]{ l;nl;nfdf s'g} afwf c8\sfp
38

$#=
$$=

cfOk/]df cfof]usf] k/fdz{df g]kfn ;/sf/n] g]kfn


/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L afwf c8\sfp k'msfpg
cfb]z hf/L ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd hf/L ePsf] cfb]z
g]kfn ;/sf/n] tL; lbgleq Joj:yflksf;+;bdf k]z
ug'{ kg]{5 .
g]kfn ;/sf/;u ;Dks{ M cfof]un] g]kfn ;/sf/;u
;Dks{ /fVbf dGqfno dfkm{t /fVg' kg]{5 .
lgod agfpg] clwsf/ M o; P]gsf] sfof{Gjog ug{
cfof]usf] k/fdz{df g]kfn ;/sf/n] lgod agfpg
;Sg]5 .

39

cg';"rL
-bkmf $! ;u ;DalGwt_
zky
d =======================================================;To
lgi7fk"j{s k|lt1f u5{'O{Zj/sf] gfddf zky lnG5' ls g]kfnL
hgtf / k|rlnt ;+ljwfg tyf cGo sfg"gk|lt lgi7fjfg /xL
cfkm"n] u|x0f u/]sf]] a]kQf kfl/Psf JolQmsf 5fgljg
cfof]u;To lg?k0f tyf d]nldnfk cfof]usf] cWoIf;b:o
kbsf] lhDd]jf/L / st{Jo s;}sf] 8/, df]nflxhf, kIfkft, ]if jf
nf]edf gk/L OdfGbf/L;fy kfng ug]{5' / cfkm\gf] st{Jo
kfngsf] l;nl;nfdf cfkm"nfO{ 1ft x'g cfPsf] s'/f k|rlnt
sfg"gsf] kfngf ubf{ afx]s cfkm" axfn /x]sf] jf g/x]sf] s'g}
klg cj:yfdf k|s6 ug]{ 5}g .
zky u|x0f ug{]sf]],
;xLM
ldltM

zky
u| x 0f
u/fpg] s f] ,
;xLM
gfd M
kb M
ldlt M
;+ l jwfg ;ef Joj:yflksf;+ ; bsf] x} l ;otdf ;Djt\
@)&!
;fn a} z fv !@ ut] a;] s f] a} 7 sn] of]
ljw] o s kfl/t u/] s f] Joxf] / f k| d fl0ft ub{ 5 ' .
=====================
;efd' v
Joj:yflksf;+ ; b

40

You might also like