You are on page 1of 18

FELSEF HERMENEUTK

Arslan TOPAKKAYA

ZET
Felsef Hermeneutik her eyden nce belirli anlaml
btnlkleri yorumlama ve anlama sanatnn addr. Bu balamda
Dilthey felsef hermeneutiin eliiminde nemli bir yere sahi!tir.
"# yaant ve anlama kavramlarn tinsel ve sosyal bilimlerin
nemli bir $ellii olarak betimleyen ilk dnrdr. "na re
hermeneutik btn tinsel bilimlerin temelini tekil eder. Heideer
Dilthey%in bu rn &varln anlam nedir'(sorusuyla insann
tarihsel bir varlk olmas balamnda radikalletirir. Bu r
hermeneutiin ontolo)ik yorumunu da beraberinde etirmitir.
Buradan haraketle H*+.+adamer felsef hermeneutie bunk
eklini vermitir. Heideer%in varlk anali$i +adamer%in felsef
hermeneutikle ilili rleri i,in bir ,k noktas olmutur.
Anahtar kelimeler: Felsef Hermeneutik# -nlama#
.orumlama# Dil# /arlk# 0arihsellik.

ZUSAMMENFASSUNG
1hiloso!hische Hermeneutik be$eichnet im 2eitesten 3inne
die -ufabe# /erstehen und -usleen von 3innebilden im
4ahmen einer 5unstlehre dar$ustellen. Dilthey nimmt innerhalb
der 6nt2icklun der !hiloso!hischen Hermeneutik eine
herausraende 3tellun ein. 6r hat 6rleben und /erstehen# als
7acherleben besonders von berlieferten 8nhalten# $um
9nterscheidunsmerkmal der +eistes* und 3o$ial2issenschaften
erhoben. 6rleben und /erstehen $eichnen die
+eistes2issenschaften aus# und in diesem 3inne 2ird die
Hermeneutik $ur +rundlae aller +eistes2issenschaften.
Heideer radikalisiert Diltheys /erst:ndnis des ;enschen als
eschichtliches <esen in Be$u auf die Frae nach dem 3inn von
3ein. 3ie bedint auch die ontoloische <endun der
Hermeneutik. H*+. +adamer hat die !hiloso!hische Hermeneutik
nach der ontoloischen <ende Heideers in einer fr die let$ten
=ahr$ehnte bestimmenden +estalt ent2ickelt. Heideers
Daseinsanalytik be$eichnet den -usans!unkt +adamers
!hiloso!hischen Hermeneutik.
Schtichwrter: 1hiloso!hische Hermeneutik# /erstehen#
-usleun# 3!rache# 3ein +eschichtlichkeit.
*

Mersin niversitesi Felsefe Blm retim Grevlisi.


Felsef Hermeneutik
Bu al!mam"#a $Felsef% &ermeneutiin' (eli!imini ana
)atlar*la sunma*a al!a+a". B*le ,sa -ir al!ma#a felsef%
)ermeneutii -tn temsil+ileri ile -era-er in+elemenin im,ans"l
.rta#a#r. Bi"im -ura#a,i ama+m"/ (enel anlam#a )ermeneuti, "erine
,urulan felsef% )ermeneutii 0. 1ilt)e*/ M. &ei#e((er/ &. G. Ga#amer
ve P. 2i+e.ur ara+l ile anlama*a al!ma, .la+a,tr.
Felsef% )ermeneuti, )er !e*#en n+e "en(in -ir ierie sa)i3tir.
Bu felsef% *a,la!m #a)a *a,n#an tanma, iin *a3lmas (ere,en !e*/
4)ermeneuti,5 terimini tanmlama,tr. &ermeneuti,/ (enel anlam#a/
)er)an(i -ir ifa#e/ anlam/ metin *a #a sanat eserini *.rumlama sanat#r.
Ya*(n .lan #ier -ir tanma (re )ermeneuti,/ anlama retisi#ir.
&ermeneuti, tari)sel (eli!im sre+i ierisin#e e!itli alanlara
u*arlanm!tr. Bu alanlar#an -a!l+alar te.l.6i/ )u,u,/ fil.l.6i/ tari) ve
felsefe#ir.
&ermeneuti, ,avramnn ,,leri anti, Yunan felsefesine ,a#ar
u"anma,ta#r. &ermeneuti, 4)ermeneuein5 78
,elimesin#en tretilen -ir ,avram .lu39 4ter+me/ a,lama/ *.rumlama5
anlamlarna (elme,te#ir. &ermeneuti,te -a!,a -ir #n*a ve -a!,a -ir
#il#en (elen anlam -tnl/ -ire*in sa)i3 .l#uu #il ve ,ltre
ter+me e#ilir.
&ermeneuti,/ ,,l -ir tari)sel (eli!im sre+ine sa)i3tir. Bu
-alam#a #einilmesi (ere,en nemli -ir n.,ta #a felsef% )ermeneutiin
-u "en(in tari)sel (elene, "erine ,urul#uu (erei#ir. Yani felsef%
)ermeneutii/ .nun tari)sel (eli!im sre+ini #i,,ate alma#an anlama,
mm,n #eil#ir.
Felsef% )ermeneuti, (enel anlam#a )ermeneuti, #isi3lini "erine
felsef% fi,ir *rtme i!lemi .lara, -etimlenme,te#ir. Bu ereve#e
felsef% )ermeneutiin far,l tanm .rta*a ,ma,ta#r. Birin+i
amlam#a felsef% )ermeneuti,/ metinleri anlama ve *.rumlamann (enel
retisi/ i,in+i anlam#a insan #avran!lar ve eserlerinin anla!lmasn
sala*an reti ve n+ anlam#a insann ,en#i .nt.l.6i, temellerini
anlama a-as .lara, tanmlama,ta#r. "el anlam#a ise felsef%
76
-rslan 0o!akkaya
)ermeneuti,/ &:G. Ga#amer'in ve ,smen #e P. 2i+eu.r'un felsef%
3."is*.nunun a##r. Felsef% )ermeneuti,ten n+e )ermeneutiin e!itli
!e,illeri .rta*a ,masna ,ar!n/ )ermeneutii felsef% -ir -a,! as*la
tart!ma *a #a #eerlen#irme fa"la+a s" ,.nusu .lmam!tr.
&ermenutiin .lu!umuna -ir., nemli ,at,lar .lmasna ramen ne
;+)leierma+)er/ ne 1r.*sen ne #e 1ilt)e* -u ,.nu*la il(ili (r!lerini
felsef% )ermeneuti, -a!l altn#a ele alm!lar#r.
Bu n.,ta#a felsef% )ermeneutiin )ermeneuti, #isi3linin#en
nasl ve )an(i !artlar altn#a #.#uu s.rusu #einilmesi ve
+eva3lan#rlmas (ere,en -ir s.ru .lara, ,ar!m"a ,ma,ta#r. Asln#a
-u s.runun +eva- #eta*l -ir al!ma* (ere,tiren -ir ,.nu#ur. Bi"
-ura#a -u tari)sel (eli!imi ve (ei!i "etle sunma*a/ -*le+e #e -u
s.ru*a +eva3 verme*e al!a+a".
Felsef% )ermeneutii anlamann il, !art/ )ermeneutiin es,i
(eleneine 7)en" felsef% .lma*an )ermenutie8 -ir (n#erme#e
-ulunma, ve es,i )ermeneuti,le felsef% )ermeneuti, arasn#a nasl -ir
ili!,i .l#uunu tes3it etme,tir. <n, Ga#amer sre,li -u es,i
)ermeneutie (n#erme#e -ulunur ve .n#an *ararlanara, ,en#i
sistemi*le es,i )ermeneuti, arasn#a,i far,ll,lar .rta*a ,.*ar. Bu
-alam#a ;+)leierma+)er/ 1r.*sen/ 1ilt)e*'in (r!leri ve a*r+a
s,l,la i)mal e#ilen A*#nlanma )ermeneutii/ Patristi, felsefe ve er,en
#nem Pr.testan *.rumlama retisi )ermeneuti, tari)i asn#an nemli
#ura,lar#r. &ermeneuti, tari)i sistemati, anlam#a il, .lara, =>??
*ln#a 1ilt)e*'in 4&ermeneutiin Olu!umu5 a#l ma,alesi ile
ir#elenme*e -a!lanm!tr. Plat.n'a (re )ermeneuti,/ tanrlarn s"lerini
a,la*an -ir sanattr. Ortaa'#a 7"elli,le Patristi, felsefe #nemin#e8
)ermeneuti,/ 4*.rumlama sanat5 .lara, anla!lm!tr. Anti, Yunan'#a
ve Patristi, #nem#e )ermeneuti,sel il,e ve ,urallar 3ara 3ara ve
tamamlanmam! -ir -iim#e var#r. Bu #urum @ut)er tarafn#an
sistemati, -ir )ermeneuti, anla*! .rta*a ,.nana ,a#ar #evam etmi!tir.
Fa,at @ut)er'in -u )ermeneutii -a" e,si,li,lere sa)i3tir ve -u e,si,li,
#e ;+)leierma+)er'in $Anlamann Genel ;anat retisi' 7allemeine
5unstlehre des /erstehens> anla*! sa*esin#e (i#erilmi! ve niversel -ir
"elli, ,a"anm!tr. 1ilt)e* #a)a s.nra -u )ermeneutii tinsel -ilimlerin
(enel met.#.l.6isi .lara, ,a-ul etmi! ve )ermeneutiin alann
77
Felsef Hermeneutik
(eni!letmi!tir. &ei#e((er ise )ermeneutii/ insan var.lu!unun
fun#emental temeli )aline (etirmi!tir. A!te felsef% )ermeneuti, -*le -ir
tari)sel ar,a 3lann rn#r. Ga#amer &ei#e((er'in te+r-elerimi"in
tari)sellii ve #ilsellii/ insan var.lu!unun "amansall ve tari)sellii
anla*!na #a*anan niversel )ermeneuti, retisini )em #erinle!tirmi!
)em #e (eni!letmi!tir. Yani Ga#amer iin )ermeneuti, ne sa#e+e tinsel
-ilimlerin met.#u#ur ne #e )er trl eseri #a)a i*i anlama ve *.rumlama
sanat#r. &ermeneuti, -i""at insann "sel varl ile .nun "amansall/
tari)sellii/ s.nluluu/ (elenei/ #in% ve ,ltr ile #.ru#an il(ili -ir
alan#r. Ksa+a )ermeneuti, insan var.lu!unun srrn anlama*a al!an/
-unu *a3ar,en #e #ier insanlarla "sel -ir -irli, ,urma* sal, veren -ir
#isi3lin#ir. Ga#amer'in niversel )ermeneuti, anla*! Fran,furt
O,ulu'n#an "elli,le &a-ermas'n ele!tirilerine maru" ,alm! ve -u
ele!tirilere Ga#amer tarafn#an verilen +eva3larla verimli -ir tart!ma
"emini .rta*a ,m!tr. Ga#amer sa#e+e &a-ermas tarafn#an #eil/ a*n
"aman#a 1erri#a/ 2i+e.ur/ Mis+) (i-i fil.".flar tarafn#an #a
ele!tirilmi!tir. Felsefi )ermeneuti, evresin#e (eli!en -u tart!malarn
a#a! felsefe ve ,ltr )a*atna .lumlu et,ileri tart!ma (trme" -ir
(ere,tir. <n, -u tart!malar sa#e+e felsefe ile snrl ,almam!9 felsefi
)ermeneutiin a" *a #a ., il(ili .l#uu ve*a ,esi!tii #ier #isi3linlere
#e sram! ve -*le+e (eni! -ir tart!ma "emininin #.masna se-e3
.lmu!tur.
&ermeneuti, =B. *"*la ,a#ar -u(n, anlam#a )er)an(i -ir
isme sa)i3 #eil#ir. Bu anlam#a $)ermeneuti,' terimi s.nra#an .rta*a
,an -ir ,avramsalla!trma#r. Cs,i#en ars inter!ratandi 7*.rumlama
sanat8 .lara, a#lan#rlan #!nsel faali*et/ fil.l.6i/ .lu! -ilimi
76?eese> ve e!itli -ilim #allar tarafn#an #evam ettirilme*e
al!lm!tr. &ermeneutiin =B. *"*l#a es,isine (re 3.3ler )ale
(elmesin#e 2nesans ve 2ef.rm )are,etlerinin et,isi *a#snama".
Yu,ar#a #a ,sa+a -elirttiimi" (i-i @ut)er tarafn#an ,urulan
Pr.testani"m'in en temel ama+ ,utsal metinleri anlama, ve .na (re
*a!ama,tr. Bu ama #.rultusun#a @ut)er An+il'i @atin+e'#en
Alman+a'*a evirmi! ve -*le+e )al,n An+il'i ra)ata anla*a-ilmesine
.lana, salam!tr. Bu anlamann #a)a i*i .lmas iin #e -a" *.rumlama
il,elerinin (erein#en -a)setmi!tir. Bu (ere,lili, sistemati, anlam#a
78
-rslan 0o!akkaya
;+)lei)erma+)er tarafn#an *erine (etirilmi!tir. Bunun *ann#a
2nesans'la -irli,te (eli!en )mani"mle -irli,te tin ve #.a
-ilimlerin#e,i )"l (eli!meler insann ,en#ini anlama ve ,en#ine #eer
verme sre+ini )"lan#rm!tr. Ansan ve .nun rnleri art, en nemli
!e* .lu3/ .na #!en (rev ,en#isini ve .rta*a ,.*#uu )er trl sanat
eserini anlama, ve *.rumlama,tr. ;a*lan -u unsurlar )ermeneutiin
=B. *"*l n+esine (re (eli!i3 ser3ilmesine se-e3 .lan -elli -a!l
ne#enler#ir.
Yenia'#a ise )ermeneuti, ,en#isine felsef% -ir )e#ef
,.*mam!tr. B*le -ir )e#ef G. C-elin('e (re 0. 1ilt)e* tarafn#an
sa3tanm!tr.
=
1ilt)e*'in )ermeneutie en -*, ,at,s )i !3)esi" ,i
)ermeneutii/ ,utsal metinleri anlama ve *.rumlama .lara, anla*an #ar
ereve#en ,urtarmas ve .nu tinsel -ilimlerin met.#u )aline
(etirmesi#ir.
0. 1ilt)e* ;+)leierma+)er'#en s.nra )ermeneutiin en nemli
temsil+isi#ir. 1ilt)e* a*n "aman#a felsef% )ermeneutiin il, temsil+isi
.lara, ,a-ul e#ilir. 1ilt)e*'in $Die 6ntstehun der Hermeneutik%
7&ermeneutiin Olu!umu8 a#l ,, ma,alesi .nun )ermeneutiin
(eli!imine sala# nemli ,at, .lara, (rlme,te#ir.
D
Bu ,sa
ma,ale#e 1ilt)e* il, .lara, anlama ,avramnn ama+n ve f.n,si*.nunu
a,lama*a al!r. Tinsel -ilimlerin temellen#irilmesi -alamn#a
1ilt)e* )ermeneutie "el -ir anlam *,leme,te#ir. 1ilt)e*'in en -*,
ama+ s.s*al ve tari)i -ir (ere,li, .lara, tin -ilimlerini/ e3istem.l.6i,/
l.6i, ve met.#.l.6i, a#an temellen#irme,tir. B*le -ir ama+
(ere,le!tirme#e )ermeneuti, "el -ir *ere sa)i3tir ve -u a-a .nun
tamamlanmam! .lan (6inleitun in die +eistes2issenschaften5 7Tin
Bilimlerine Giri!/ =EEF8 a#l eserin "n .lu!turma,ta#r.
F
Bu temellen#irme#e anlama ve )ermeneuti, ,avramlar mer,e"i
= C-elin(/ G.G&ermeneuti,/ inG2eli(i.n in Ges+)i+)te un# Ge(enHart/ B#.III/
F.Aufla(e/ T-in(en =>J>/ s.DKF:DLD.
D Bu ma,ale iin -a,. 1ilt)e*/0.G Gesammelte ;+)riften Milt N. *a*nla*an G.
Mis+)/ @ei3"i( un# Berlin =>DK/ s. F=B:FF=
F -,". 1ilt)e*/0.G Gesammelte ;+)riften Milt I/ *a*nla*an B. Gr.et)u*sen/
@ei3"i( un# Berlin =>DD.
79
Felsef Hermeneutik
-ir r.le sa)i3tir. 4Ya"l metinleri anlama sanat4
K
.lara, )ermeneuti,/
felsefe ve tari) -ilmini -ir-irlerine -ala*an -ir unsur .lara, tinsel
-ilimleri temellen#irme#e va"(eileme" -ir *ere sa)i3tir. Bu anlam#a
)ermeneuti, sa#e+e fil.l.6i, *.rumlarn met.t ve ,urallarn
-elirleme,le ,alma". 1ilt)e*'e (re )ermeneuti,/ r.manti, felsefenin
,e*f% tutumuna ve -ir tari) *.rumu .lara, ,ar!m"a ,an !3)e+i
su-6e,tivi"me ,ar!/ *.rumlama sanatnn te.ri, (enel (eerliini
temellen#irme,le *,ml#r.
Yu,ar#a a# (een eser#e 1ilt)e* $-a!,alarn anlama'*a 7Das
/erstehen des -nderen> "el -ir nem verir. Bi" insanlarn ru)sal
#urumlarn/ .nlarn #avran!larna/ seslerine ve vu+u# )are,etlerine (re
,avrar ve iselle!tirere, anlama*a al!r". Bu anlama sa#e+e #!sal -ir
anlama #eil#ir. Bi" .nu a*n "aman#a iselle!tiriri" #e. Yani -i"
,ar!m"#a,i insann ru)sal #urumunu -i""at ,en#imi"e u*arla*ara, .nu
anlama*a ve iin#e -ulun#uu ru) )alini tanma*a al!r". Ba!,a -ir
insann ru)sal *a!antsn anlama,/ anal.6i, -ir *ntemle .lur. Yani
,en#isi #!n#a -irisinin )er)an(i -ir *a!antsn anla*an ,i!i/ ,en#isinin
isel )a*atn#a me*#ana (elen -en"er *a!antlarla -ir "#e!li, ,urar.
Ksa+a insan ,en#isini ,ar!sn#a,inin *erine ,.*ara, .nun #u*(ularn
*a #a (enel anlam#a *a!antsn #a)a i*i anla*a-ilme,te#ir.
1ilt)e*'in temel ama+/ tinsel -ilimlerle #.a -ilimlerinin
snrlarn -elirleme, ve tinsel -ilimlerin felsef% temellerini -etimleme*e
al!ma,tr. Bu -alam#a 1ilt)e* 4Der -ufbau der eshichtlichen <elt
in den +eistes2issenschaften@ 7Tari)sel 1n*ann Tinsel Bilimler#e
Kurulmas8 a#l eserin#e anlamann *a3sal nemi "erin#e "elli,le
#urur. Ona (re tinsel anlama/ 43si,.l.6i,5 -il(i#en far,l#r. Bu
-alam#a 1ilt)e*/ isel #n*a* anlama* ,en#isine ama e#inme#iini
"elli,le -elirtir. Tinsel anlama #a)a .,/ ,en#i *a3s ve ,anunlar
ierisin#e ru)sal .l(ulara -ir #n! ifa#e etme,te#ir.
J
1ilt)e*Oin temel
te"i/ tinsel -ilimlerin )a*at 7Aeben8/ ifa#e 7-usdruck8 ve anlama
7/erstehen8 ,avramlar arasn#a,i ,ar!l,l ili!,i*e #a*an##r.
L
&a*at
K a.(.e./ Milt N/ s. FFD v#.
J -,". 1ilt)e*G Gesammelte ;+)riften Milt NII/ *a*nla*an B. Gr.t)u*sen/
@ei3"i( un# Berlin =>DB/ s.EJ
L a.(.e./ s.EL v#.
80
-rslan 0o!akkaya
,avramn ,en#isine )are,et n.,tas .lara, alan -*le -ir anla*!/
1ilt)e*'a (re/ tinsel -ilimlerin met.#.l.6i, *a3sn .lu!turma,ta#r.
Yani tinsel -ilimlerin esas in+eleme alan )a*atn ,en#isi#ir.
1ilt)e* 4Das /erstehen anderer 1ersonen und ihrer
Aebens:uBerunen@
C
7Ansanlar ve Onlarn Ya!am Afa#elerini Anlama8
a#l eserin#e/ anlamann ve anlama*a *neli, -ire*sel ifa#elerin far,l
f.rmlar arasn#a temel -ir a*rm *a3ar. 1ilt)e* -ire*sel ifa#eleri
E
/
anlam #n*asn#a aa ,an ve al(larm" sa*esin#e ,avra#m"
tinin (rnm !e,illerin#en -iri .lara, tanmlar. Bu anlam#a 1ilt)e*
-ire*sel ifa#eleri ,sma a*rrG =. Kavramlar/ ),mler ve nemli
#!n+e sistemleri
>
D. C#imler ve F. Ya!ant ifa#eleri. Birin+i ve i,in+i
snflama s.runsu" (rnr,en9 *a!ant ifa#eleri teriminin #a)a *a,n#an
in+elenmesi (ere,me,te#ir. Bu terimi 1ilt)e*/ )er)an(i -ir *a!antnn
nesnelle!tirilmesi *a #a .nun ifa#e e#ilmesi .lara, anlama,ta#r. Ona
(re $*a!ant'76rlebnis8 ,avram em3ati, anlam#a -ilin+in ,urulmu! en
,, ve en anlaml -irlii#ir. Bu anlam#a *a!ant ifa#eleri*le .nlar
et,ile*en anlama arasn#a ,ar!l,l -ir ili!,i s" ,.nusu#ur. Yani *a!ant
ifa#eleri ile anlamann .rta, "eminini )a*at ,avram .lu!turma,ta#r.
&er)an(i -ir *a!ant ifa#esini .rta*a ,.*anla .nu anlama*a al!an
arasn#a,i ili!,i .rta, -ir varl, "eminine #a*anma,ta#r.
1ilt)e*'#e $*a!ant ifa#eleri' tinsel -ilimler#e nemli -ir *ere
sa)i3tir. <n, -u ifa#eler sa*esin#e tinsel #n*a ile il(ili nemli veriler
.rta*a ,ma,ta#r. 1ilt)e* -u verilerin e#e-i*at *a #a felsefe*e ait
eserler#e a, -ir !e,il#e (rle-ile+ei inan+n#a#r. &er)an(i -ir eser/
*a"arn ,en#isi ve 3si,.l.6isi )a,,n#a #.ru#an -ir !e* s*lememesine
ramen/ *a"arn#an *a #a *a3ann#an s*rlan anlam/ #ier insanlarn
anla*!larna ,en#isini sunma,ta ve -*le+e $anlama' (ere,le!me,te#ir.
Bu mana#a -ir eserin anla!lmas/ *a"arn 3si,.l.6i, *a3snn *a #a
)a*at tar"nn anla!lmas #eme, #eil#ir9 a,sine -*le -ir eser ,en#isini
-i"e tine ait -ams" -ir rn .lara, sunma,ta#r. Bura#a s" ,.nusu
.lan art, anal.6 *ar#m*la -a!,asnn isel #u*(ulanmn anlama,
B -,". a.(.e./s. D?J:DD?.
E Aebens:uBerunen: -u ,elimenin tam ter+mesi )a*at ifa#eleri#ir. Fa,at
-ura#a 1ilt)e*'in ,astettii !e* -ire*e ait s"l ve s"s" ifa#e !e,illeri#ir.
> a.(.e./ s.D?J.
81
Felsef Hermeneutik
.lan $3si,.l.6i, anlama' .lma*39 ,en#isini (ere, anlam -ulma*a
*neltmi! .lan $)ermeneuti, anlama#r'.
1ilt)e*'in *a3t nemli -ir ,arm #a anlamann temel f.rmu
ile *,se, f.rmu arasn#a *a3t a*rm#r. Temel f.rmu 1ilt)e*/ te, te,
*a!ant ifa#elerinin anlamlan#rlmas .lara, tanmlar. Anlamann
*,se, f.rmu/ -ir taraftan temel anlama#a anla*an ile anla!lmas
(ere,en *a!ant ifa#elerin#e,i "sel far, .lara, .rta*a ,an "tl,/
-elirsi"li, ve ".rlu,lara -ir rea,si*.n i,en9 #ier taraftan #a -ire*in
far,l *a!ant ifa#elerinin s.nu+u .lan ,ara,ter "elli,lerini anlama
i!levi#ir. Y,se, anlama f.rmu a*n "aman#a tinsel rnlerin
anla!lmas iin #e (ere,li#ir. Anlamann *,se, f.rmun#a .rta, .lan
!e*/ verilmi! *a!ant ifa#elerin#en tmevarm *.lu*la -ir -tnn :,i -u
-ir eser/ -ir insan ve*a )er)an(i -ir sanatsal et,inli, .la-ilir: *a3sal
-irliini anla!lr ,lma,tr.
=?
1ilt)e*'#en s.nra,i &ermeneuti, tart!malar asn#an nemli
.lan #ier -ir ,avram $nesnel tin' 7Der ob)ektive +eist8 ,avram#r.
1ilt)e* $nesnel tin' ,avramn#an/ insanlar arasn#a,i .rta, ili!,iler#en
.rta*a ,m! ve ,en#isini anlamlar #n*asn#a nesnelle!tirmi! e!itli
f.rmlar anlar. Bu nesnel tin#e (emi! "aman/ sre,li !im#i,i "aman#a
)isse#ilir. Pesnel tinin snrlar/ )a*at tar"n#an insanlar arasn#a,i
ili!,ilere/ t.3lumsal amalara/ a)la,/ )u,u,/ #in/ sanat/ -ilim ve
felsefe*e ,a#ar u"anma,ta#r.
==
&ermeneuti, asn#an -ura#a nemli
.lan/ nesnel tin #n*asnn/ temel anlamann !artlarn ve im,ann
)a"rlamas#r. <n, -u nesnel tin #n*as/ insanlarn -ir-irlerini
anlamalar iin (ere,li .lan "emini salama,ta#r. Bu tinin ,en#isini
nesnelle!tir#ii )er *er#e $Ben' ve $;en'in -irli,te .lu!tur#u,lar .rta,
-ir " s" ,.nusu#ur.
=D
Ansan .+u,luun#an ln+e*e ,a#ar -u nesnel
tin #n*asn#an -eslenme,te#ir.
0. 1ilt)e*'#en s.nra in+ele*e+eimi" i,in+i fil.".f/
(r!leri*le felsef% )ermeneutiin )a"rla*+larn#an .lan Martin
&ei#e((er'#ir. Onun felsefesi D?. *"*l )ermeneutii asn#an nemli
=? -,". 1ilt)e*G Milt NII/ s.D=D.
== a.(.e./ s.D?E
=D a.(.e/. s.D?E
82
-rslan 0o!akkaya
-ir a!ama* .lu!turma,ta#r. &ei#e((er'#e anlama/ felsef% anali"in temel
,avram )aline (elmi!tir. &ei#e((er -a! *a3t 4Narl, ve Qaman5#a
73ein und Deit8 1ilt)e*'in $nesnel tin' anla*!n #a)a #a ra#i,alle!tirir.
A*r+a &ei#e((er/ 1ilt)e*'in anla!la-ilir -ir #n*a iin#e var.lma
#urumunu/ anlamann $.nt.l.6i,' )ale (etirilmesi .lara, anlar. 1a)a
n+e tinsel -ilimlerin met.#u .lara, ,a-ul e#ilen anlama/ &ei#e((er iin
-ir " -elirlemesi/ insann temel -ir var.lma ,ate(.risi#ir.
&ei#e((er'in 4Narl, ve Qaman5#a 7Pra(.RF=:FF8 (eli!tir#ii -u
anlama te.risi/ .nun -tn #!n+e sistemini .lu!turan temel s.ru ile .,
*a,n#an il(ili#ir. Bu temel s.ru/ &ei#e((er'in *eni#en .rta*a att
fa,at ,lasi, .nt.l.6i met.tlar*la +eva3lanama*a+a, .lan 'varln
anlam' s.rusu#ur. $Narl,' 73ein8 )er)an(i -ir var.lan#an 73eienden8
far,l -ir ,ara,tere sa)i3 .l#uun#an/ ,en#isine ait -ir ,avram sistemine
i)ti*a #u*ar. Narl, s.rusun#a ilerle*e-ilme, iin &ei#e((er :#a)a
s.nra -u (r!n#en va"(emesine ramen: Dasein 7&ei#e((er -ununla
insan varln ,aste#er8 ,avramn#an )are,et e#er. <n, insan varl
7Dasein>/ #ier var.lanlar#an 73eienden8 .nt.l.6i, a#an far,l#r. Ansan
(enel anlam#a varl,la 73ein8 )em -ir varl, ili!,isi/ )em #e ,en#isini -u
varl, iin#e anlamlan#r# iin -ir anlama ili!,isi ierisin#e#ir. Bu
ili!,i insann varl, *a3sn -elirleme,te#ir.
=F
1n*a#a .lma, insann
"ne ait -ir (ere,li, .l#uu iin/ .nu anlama, )em #n*a* )em #e -ir
anlam#a -u #n*a#a var.lanlarn varl, *a3larn anlama, #eme,tir. Bu
-alam#a )er .nt.l.6i ve varl, retisin#e/ sa#e+e insann var.lu!sal
anali"in#e -ula-ile+eimi" $fun#emental -ir .nt.l.6i' -ulunma,ta#r.
=K

Ansan varl, anali"inin met.#u fen.men.l.6i#ir. Buna ,ar!n insan varl,
fen.men.li6sinin 71h:nomenoloie des Daseins8 met.#u ise
)ermeneuti,tir. Bu -alam#a &ei#e((er felsefe*i/ $insan varl
)ermeneutiin#en' )are,et e#en 'niversel fen.men.l.6i, .nt.l.6i'
.lara, tanmlama,ta#r.
=J
&ei#e((er'in en nemli )e#efi insan varln 7das 3ein des
Daseins> -elirleme ve -etimleme a-as#r. Bu a-a#a anlama anali"ine
nemli -ir (rev #!me,te#ir. &ei#e((er'e (re anlama/ #.ru#an
=F -,". &ei#e((erG ;ein un# Qeit/ =K.-as,/ T-in(en =>BB/ s. =D.
=K -,". a.(.e./ s.=F.
=J -,". a.(.e./ s. FE.
83
Felsef Hermeneutik
,a"anlan -ir -il(i !e,li .lma*39 tanma ve -il(i*i mm,n ,lan asl% -ir
var .lma !e,li#ir.
=L
Anlama -*le+e/ var.lu!sal anlam#a insan varlnn
temel m.#u .lma "elliini ,a"anma,ta#r.
=B

Anlama, ve -u -alam#a $var.la-ilme,'/ insann "sel varl,
*a3s ierisin#e n+eli,le -ir $.lana,ll,' 7;lichsein8 .lara,
anla!lma,ta#r.
=E
Ansan anla!lsn ve*a anla!lmasn -u varl, -iimi
ierisin#e -ulunma,ta#r. Bu varl, -iimi ierisin#e insan/ ,en#i
varlnn $var.la-ile+ei' -il(isine sa)i3tir. Bu -il(i/ isel -ir
al(lamann s.nun#a .rta*a ,m! -ir -il(i .lma*3/ " iti-ar*la
anlama#an i-aret .lan -ura#a .lmann 7das 3ein des Da8 #.al -ir
s.nu+u#ur.
=>
&ei#e((er'e (re anlama/ il,esel .lara, 3lanlama ve
#!n+e m.#elleri ,urma "elliine sa)i3tir. Bu "ellii*le anlama/
insan varlnn varl, -iimini .lu!turma,ta#r.
&ei#e((er ,en#i *.rumlama anali"in#e :,i ./ -u anali"i/
anla!lann -il(isi .lara, #eil/ anlama#a .rta*a ,an e!itli .lana,larn
"erine -ir al!ma .lara, -etimler
D?
: *.rumlamann 7-usleun8/
$3lan'/ '#i,,at' ve 'n(r' "erine ,urul#uunu "elli,le -elirtir. A*n
"aman#a &ei#e((er/ )ermeneuti, em-erin 7der hermeneutische Dirkel8
anlamann mant,sal ve met.#.l.6i, a,larn tes3it e#eme#ii
inan+n#a#r. Ona (re anlama em-eri sa*esin#e )er)an(i -ir -il(i
aa ,ma". Bu em-er insan varlnn var.lu!sal ifa#esin#en -a!,a
-ir !e* #eil#ir. Anlama em-eri )er)an(i -ir *anl!ln (i#erilmesi *a
#a -unun iin a-a (sterilmesi !e,lin#e *.rumlanama". On#a asl%
-il(inin .lana,ll (erei (i"li#ir.
D=
Felsef% )ermeneuti, #e*in+e a,la il, (elen fil.".f !3)esi" ,i
&ans:Ge.r( Ga#emer'#ir. Ga#amer/ -a! *a3t 4<ahrheit und ;ethode5
7Gere,li, ve Met.t8'ta &ei#e((er'in insan varl, anali"in#en )are,etle
felsef% )ermeneutiin temellerini .lu!turma*a al!r. Ken#isinin #e
-elirttii (i-i ./ met.#.l.6i, .lara, anlamann *aln -ir te.risini ,urma*
=L a.(.e./ s. =DF v#.
=B a.(.e./ s. =KF.
=E a.(.e./ s. =KF.
=> a.(.e./ s. =KK.
D? a.(.e./ s. =KE.
D= a.(.e./ s. =JF.
84
-rslan 0o!akkaya
amalama". Onun )e#efi/ es,i )ermeneutiin *a3ma, iste#ii (i-i -ir
anlama sanat retisi (eli!tirme, #eil#ir. Ga#amer em3ati, -alam#a
felsef% -ir anlam te.risi ,urma, isteme,te#ir. 4;.s*al -ilimlerin
mete#.l.6isini tanmla*an *a #a .nu *nlen#iren -ir ,urallar -tn
(eli!tirme, isteme#im. Benim ni*etim/ ,a"anlan -il(ilerin 3ratie
a,tarlmasn sala*a+a, tinsel -ilimlerin te.ri, temellerini -elirleme, #e
#eil#ir. Benim (ere, ni*etim #a)a ., felsef%#ir. Yani *a3tm" *a
#a *a3ma, ".run#a .l#uumu" #eil/ a,sine -i"im isteme ve
e*lemlerimi"in tesin#e -i"#e neler .l#uunu anlama, asl )e#eftir.4
DD
Ga#amer -u eserin#e anlamann !artlarn s.r(ular. O anlama*/
&ei#e((er (i-i "nenin mm,n .lan #avran! !e,illerin#en -irisi .lara,
#eil/ insann var.lma !e,li 73eins2eise des Daseins> .lara, anlar.
Ga#amerin -tn ama+ !unu (sterme,tirG Anlama/ )i -ir "aman
verilmi! )er)an(i -ir !e*in ,ar!sn#a (sterilen "nel -ir #avran! #eil/
anla!lan !e*in varlna ait .lma, #eme,tir.
DF
Ga#amer anlama fen.menini/ 1ilt)e*'#e .l#uu (i-i tinsel
-ilimlerin "el met.#.l.6i 3r.-lemi .lara, #eerlen#irme". O anlama*/
insann #n*a*a *neli, -tn e#imleri*le ili!,ilen#irir. Bun#an #.la*
Ga#amer tarafn#an (eli!tirilen felsef% )ermeneuti,/ -ir tinsel -ilimler
met.#.l.6isi .lara, ,a-ul e#ilme". Ga#amer'in .rta*a ,.*mu! .l#uu
)ermeneuti,/ tinsel -ilimlerin sa)i3 .l#u,lar met.tlarn tesin#e
ta!#,lar (ere,li,ler ile/ -i"im #n*a*a ait te+r-elerimi"i
*a,nla!trma a-as#r.
DK
Ga#amer felsef% )ermeneutiin temel il,elerini 4<ahrheit und
;ethode@ un i,in+i ,smn#a (eli!tirir. B*le -ir )ermeneutiin nemli
unsurlar !unlar#rG =: Btn anlamalar#a "sel .lara, n*ar(nn
.lumlanmas
DJ
ve -u -alam#a .t.rite ve (elenein *eni#en
*.rumlanmas
DL
/ D: Anlama em-erinin 4anlamann *a3sal .nt.l.6i,
*n5 .lara, #eerlen#irilmesi/ F. Anlama#a 4"aman far,ll,larnn5
DD Ga#amer/ &:G.G A,in+i -as,i*a ns"/ inG &:G.Ga#amer. Gesammalte 0er,e
+ilt D/ T-in(en =>EL/ s. KFE.
DF Ga#amer a.(.e./ s. KK=
DK Ga#amer/ &:GG 0a)r)eit un# Met).#e/ Gesammelte 0er,e +ilt =/ s. F.
DJ a.(.e./ DBK.
DL a.(.e./ DE=v#.
85
Felsef Hermeneutik
7Deitabst:nde8 neminin vur(ulanmas
DB
/ K: Tari)sel et,i
7<irkunseschichte8 il,esi*le/ far,l (r!lerin ,a*na!mas .l(usunun
-irli,te ele alnmas/ J: Anlama#a nemli -ir *ere sa)i3 .lan -a!,asna
*nelme te.risinin neminin vur(ulanmas.
DE
Bu sa*lan il,eler Ga#amer
)ermeneutiinin temelini .lu!turan il,eler#ir.
Ga#amer ,en#i felsef% )ermeneutiini/ ,en#isinin '(elene,sel'
.lara, a#lan#r# )ermeneutie ,ar! sert -ir mu)alefet (sterere,
(eli!tirmi!tir. Ona (re/ (elene,sel )ermeneuti,/ -ire*in tesa#fen sa)i3
.l#uu s.s*al 3."is*.nu ve (elene, tarafn#an -i"e iletilen ,ltrel
,a"anmlar met.#.l.6i, .lara, -ir seime ta-i tutara, 'nesnel tari)sel
-il(i*e' ula!ma* amalar. Buna ,ar!l, Ga#amer anlamann/ ,lasi,
)ermeneuti,te .l#uu (i-i tamamen "ne*e -al -ir faali*et .lara,
(rleme*e+ei inan+n#a#r. Anlama/ ,en#isin#e (emi! ve !im#i,i
"amann sre,li .lara, -irli,te -ulun#uu (elene,sel -iri,ime
7Eberlieferunseschehen8 nfu" etme, #eme,tir. Bu -alam#a
Ga#amer'#e anlama/ -ilen -ilin+in ,en#isinin setii nesne*e *nelme
ve .nun -il(isine sa)i3 .lma*a *ara*an -ir met.t #eil#ir. Anlama/
,ar!m"#a anla!lma, "ere -ulunan )er)an(i -ir !e*in iin#e .lma
!art#r.
D>
"etle anlama/ amalan3 (ere,le!tirilmi! -ir a,t .lma,tan
"i*a#e -ir '.la*'/ -ir '.lu!um#ur'.
Bu tanmlar#an "nenin (s"le!tiril#ii a,a anla!lma,ta#r.
Ga#amer'e (re/ "nenin te, mer,e" .lara, (rlmesi tam -ir *anl(#r.
&al-u,i 4-ire*in ,en#ini anlamlan#rmas *a #a tanmlamas tari)sel
)a*atn ,a3al e,im alan ierisin#e sa#e+e -ir ,vl+m#r4
F?
.
Ga#amer'in felsef% )ermeneuti, ile il(ili (r!lerine ,a*#a #eer
il, te3,i 4Hermeneutik und 8deoloiekritik@
FG
a#l *a3tla #ile
(etirilmi!tir. Bu tart!mann "n/ $ele!tirel te.rinin' (en
DB a.(.e./ F?=.
DE a.(.e./ F=D v#.
D> a.(.e./ F=K.
F? a.(.e./ DE=
F= &a-ermas/ S. 7&(.8G &ermeneuti, un# I#e.l.(ie,riti,/ Fran,furt aTM. =>B=.
Bu ,ita3 A3el/ B.rmann/ Bu-ner/ Ga#amer/ Gie(el ve &a-ermas'n
ma,alelerin#en .lu!an/ Felsef% &ermeneuti, etrafn#a *a3lan tarti!malar ve
*.rumlar#a va"(eilme" -ir ,a*na,tr.
86
-rslan 0o!akkaya
temsil+ileri*le/ .na *a,n #uran *a"arlarn Ga#amer'in *a3tn ve
"elli,le .nun meta,ritiini ele!tirmeleri .lu!turma,ta#r. Mesela S.
&a-ermas'n me!)ur 4Dur Aoik der 3o$ial2issenschaften@
FH
7;.s*al
Bilimlerin Mant8 a#l eseri/ Ga#amer'in $Gere,li, ve Met.t' a#l
eserin#e #ile (etir#ii temel te"lerin tart!lmasn#an .lu!ma,ta#r. Bu
,ate(.ri*e Karl:Ott. A3el'in 43$ientistik# Hermeneutik#
8deoloiekritik@
FF
7Bilimsel+ili,/ &ermeneuti,/ A#el.6i,riti,8 a#l
ma,alesi #e #a)il#ir. A3el -u ma,alesin#e/ -ir-irleri*le e,i!me )alin#e
.lan -ilimsel+ili,/ )ermeneuti, ve i#e.l.6i,riti, a,mlarn u"la!trma*a
al!an (eni! ,a3saml -ir -ilim felsefesi ,urma* amalama,ta#r.
Amalanan -u 3r.(ramn temelini/ A3el'in '-il(i antr.3.l.6isi'
(r! .lu!turma,ta#r. B*le -ir -il(i antr.3.l.6isinin ana ,ate(.rileri/
al!la(elmi! -il(i te.risi ve -il(i *neliminin -ilinsel a3ri.rileri*le
,ar!tl, ar"etme,te#ir.
FK
A3el/ -il(i antr.3.l.6isi ,ate(.rileri *ar#m*la
(elene,sel anlam#a tinsel -ilimlerle/ #.a -ilimleri arasn#a,i ili!,i*i
*eni#en ele alma* ve "me*i amalam!tr. <al!masnn il,
a!amasn#a A3el/ -ilimselli, ile )ermeneutii/ -a!,a -ir ifa#e*le/
4a,la*an5 #.a -ilimleri ile 4anla*an5 tinsel -ilimler arasn#a,i
,ar!tl a,lar ve temellen#irir.
FJ
A3el/ -u ,ar!tl, te"i*le *eni
3."itivi"m a,mnn 'te,-ilim' anla*!n ele!tirir. A3el/ insanlar aras
ileti!imin -ilimsel met.tlarla anla!lama*a+a (erein#en )ara,etle
!unu (sterme, isterG &ermeneuti,le #.a -ilimlerinin (ere, ,.nusu/
*ani .la*larn sa*larla s.mutla!trlmas 7/ereenst:ndlichun> ve
anla!lmas -ir-irlerini #!ar#a -ra,an9 ama a*n "aman#a -ir-irlerini
tamamla*an !e*ler#ir.
Felsef% )ermeneutiin (eli!imi -alamn#a in+ele*e+eimi" s.n
fil.".f var.lu!ulu, ve fen.men.l.6i et,isi altn#a -ir felsef%
)ermeneuti, (eli!tiren ve Ga#amer'le -irli,te a#a! felsef%
)ermeneutiin nemli #ier -ir temsil+isi .lara, ,a-ul e#ilen Frans" P.
2i+.eur'#r.
FD &a-ermas/ SG Qur @.(i, #er ;."ialHissens+)aften. Materialen. Fran,furt
a.M. =>B?/ s. B=:F=?.
FF -,". A3el/ K.O.G Transf.rmati.n #er P)il.s.3)ie Milt DG 1as A3ri.ri #er
K.mmuni,ati.ns(emeins+)aft/ Fran,furt a.M. =>BF/ s. >L:=DB.
FK a.(.e./ s. =??.
FJ a.(.e./ s. =?=.
87
Felsef Hermeneutik
2i+.eur 4Der 0e?t als ;odellI Hermeneutisches /erstehen@
FJ

7M.#el Olara, MetinG &ermeneuti, Anlama8 a#l al!masn#a tinsel
-ilimlerin nesnesi*le/ metin "mleme il,eleri arasn#a,i rt!me*e
#i,,at e,er. Bu u*(unlu, sa*esin#e metin *.rumlama met.#.l.6isi tin
-ilimleri alann#a ,ullanla-ilme,te#ir.
P.2i+.eur/ lin(uistie ait ,avramlarla -irli,te Austin ve ;earle
tarafn#an (eli!tirilen ,.nu!ma a,t te.risinin #e *ar#m*la ,en#i
Diskurs (r!n .rta*a atar. 2i+.eur/ -u anla*! -ir #il sistemi .lara,
#eil/ -ir #il .la*/ -ir #il ,ullanm .lara, anlar. Bu sa3tama#an
)are,etle 2i+.eur/ ,en#i #is,urs )ermeneutiini temellen#irme*e
al!r.
FB
2i+.eur' a (re tin -ilimlerin ama+/ anlaml #avran!larn .rta,
temelini ara!trma,tr. Bu ,a-ul#en )are,etle ./ #avran!n ,en#isinin
*ani anlama*a *nelmi! #avran!n/ anlam ,a*-na urama#an
nesnelle!tirme met.#u ile :,i -u met.t *a"l -ir metin iin#e
(eerli#ir
FE
: anla!la-ile+ei s.nu+una ula!r. Bu nesnelle!tirme
sa*esin#e il(ili e*lem/ metnin ,en#isi )aline (elme,te#ir. Bu .l(u/
4,.nu!ma a,t *a3sna -en"e*en #avran!n -elli isel temelleri
sa*esin#e mm,n .la-ilme,te#ir.4
F>
Ma,elesinin i,in+i ,smn#a 2i+.eur/ metinle metnin
*.rumlanmas arasn#a,i met.#.l.6i, -en"erli,ten )are,etle
$*.rumlamann met.#.l.6i, 3r.-lemi' ,.nusunu ele alr. Bu -alam#a
2i+.eur/ tinsel -ilimler#e -ir 3r.-lem alan .lara, ,ar!m"a ,an
anlama ve a,lama arasn#a,i ili!,i s.runsalna *eni -ir -a,! as
(etirme*i ar"ulama,ta#r.
K?
2i+.eur'e (re/ 1ilt)e* tarafn#an .rta*a atlan fa,at .nun
tarafn#an tam anlam*la +eva3lan#rlmam! anlama 7/erstehen8 ve
a,lama 76rkl:ren8 a*rmnn temelin#e anlama:a,lama arasn#a,i
FL -,". Nerste)en#e ;."i.l.(ie. Grun#"(e un# CntHi+,lun(sten#en"en.
Ya*nla*an 0.@. B)l/ Mn+)en =>BD/ s.DJD:DEF.
FB a.(.e./ DJF v#.
FE a.(.e./ DL?v#.
F> a.(.e./ DL=
K? a.(.e./ DLB
88
-rslan 0o!akkaya
ili!,inin #i*ale,ti, *a3s *atma,ta#r. 2i+.eur -u temel #!n+e "erine
anlama:a,lama #i*ale,tiine #a*anan *eni -ir )ermeneuti, (eli!tirir.
Anlama/ .na (re/ )er)an(i -ir metnin ieriinin se"(isel .lara,
,avranmas #eil#ir. Anlama/ *a"ar ve *a"arn #urumu*la 3e, fa"la il(ili
#e #eil#ir. Anlama/ #a)a ., metin ara+l ile alan *eni #n*a
anlamlan#rmalar*la il(ili#ir. 2i+.eur'a (re -ir metni anlama/ 5anlamla
.nun il(ili .l#uu nesne arasn#a,i )are,eti/ *ani metnin il(ili .l#uu
,.nu#a ne s*le#iini ta,i3 etme#ir.5
K=
2i+.eur'n -u -alam#a r.manti, )ermeneuti, tarafn#an #ile
(etirilen '*a-an+ anlam ieri,lerine ,ar! *nelme' il,esine ,ar! .l#uu
a!i,ar#r. 4Ken#imi"e mal ettiimi" ve ,en#isine *nel#iimi" !e*/
*a-an+ -ir te+r-e .lma*3/ )er)an(i -ir metin#e #ile (etirilen #n*a
(r!n -ilin #"e*ine ,arma a-asn#an -a!,a -ir !e* #eil#ir ve
-u a-a tamamen -ana aittir. Metin#e,i anlam "me ve .na *a,nla!ma
.l(usu/ -ana (re -ir *an#an tari)sel+ilii a!ma, #urumun#a*,en/ #ier
taraftan #a ;+)leierma+)er'in asli isteine -al ,alma, iste*en
)ermeneutiin "n .lu!turma,ta#r. Bir *a"ar ,en#isin#en #a)a i*i
anlama,/ .nun ,en#i *a3tn#a .rta*a ,.*#uu -ilin (lerini/ *ine
.nun ,en#i "ne ait var.lu!sal te+r-e ufu,larnn tesin#e -ulma*a
al!ma, #eme,tir.4
KD
2i+.eur/ metin *.rumlama m.#eli *ar#m*la !unu (sterme,
isterG Anlama/ #.ru#an *a-an+ tinsel )a*atla ve*a )er)an(i -ir ru)sal
ieri,le #u*(usal "#e!im ,urma*la ili!,ili #eil#ir. <n, :,i -u a*n
"aman#a .nun temel te"i#ir: anlama/ ,en#isin#en n+e (elen ve .na
e!li, e#en *.rumlama il,eleri *ar#m*la me*#ana (elen -ir sretir.
KF
Felsef% )ermeneuti, )a,,n#a -ura*a ,a#ar anlatt,larm"n ve
a*r+a felsef% )ermeneutiin (enel -ir #eerlen#irmesini *a3a+a, .lursa,
!unlar s*le*e-iliri"G Felsef% )ermeneuti, (eni! anlam#a -ir (elenei
ifa#e etse #e #ar anlam#a -u ,avramn -i"e )atrlatt il, isim &:G.
Ga#amer ve ,smen #e P.2i+e.ur'#r. &er ne ,a#ar ;+)leierma+)er/
K= a.(.e./ DB>
KD a.(.e./ DB> v#.
KF a.(.e./ DED
89
Felsef Hermeneutik
1r.*sen/ 1ilt)e*/ -u (elenein n+lleri .lsa #a -u fil.".flar
)ermeneuti, ile il(ili (r!leri sistemati, -ir "elli, (sterme". &atta
&ei#e((er'in -ile -u ,.nu )a,,n#a,i (r!leri :)er ne ,a#ar Ga#amer/
&ei#e((er .lma#an ,en#i felsefesinin .lama*a+an ifa#e etmi! .lsa #a:
felsef% )ermeneutii temellen#irme*e *etmeme,te#ir. Bu .l(u*u -i""at
&ei#e((er !u +mlelerle itiraf etmi!tirG 4Felsef% )ermeneuti, Ga#amer'in
i!i#ir5.
KK
Ga#amer'in (r!leri -ir ., tart!malara Umesela Ga#amer'in
&a-ermas ile i#e.l.6i ele!tirisi
KJ
/ a*r+a 1erri#a'nn dekonstruktivi$mi
-alamn#a *a3t tart!malar: ve ele!tirilere maru" ,almasna ramen/
-u tart!malar ve ele!tiriler Ga#amer'in -u ,.nu )a,,n#a,i (r!lerinin
e(emenliine s.n verememi!tir.
Bu tes3itlere ramen felsef% )ermeneutiin -a!ta #a -elirttiimi"
(i-i "en(in -ir (elenee sa)i3 .l#uu #a a*r -ir (ere,tir. Asln#a met.t
.lara, )ermeneuti, ile il(ili (r!ler M. @ut)er'e ,a#ar (eri
(trle-ilir. @ut)er ,utsal metinleri anlama#a -ir met.#a i)ti*a
.l#uunu il, ,e" #ile (etiren ,i!i#ir. Bel,i #e -*le -ir ,a*(#an #.la*
,lasi, )ermeneuti, #!nrleri ;+)lei+)erma+)er/ 1r.*sen ve 1ilt)e*
-*le -ir met.t (eli!tirme*e al!m!lar#r. Fa,at -ura#a #i,,at e#ilmesi
(ere,en )usus/ )ermeneutiin tari)sel .lara, anti, Yunan felsefesin#en
-a!la*3 felsef% )ermeneti,le s.n -ulan -elirli -ir ama+a *neli, -ir sre
ta,i3 ettii *anl(sna #!meme,tir. 1ilt)e*/ ;+)leierma+)er tarafn#an
anlama sanat .lara, (rlen )ermeneutii tinsel -ilimlerin (enel
mete#.l.6isi )aline (etirmi!9 &ei#e((er ise )ermeneutii insan varln
anlama a-as .lara, (rere, .nu .nt.l.6i*le ili!,ilen#irmi!tir. Bu
n.,ta#an )are,etle Ga#amer insann tari)sellii ve #ilsellii -alamn#a
niversel 7felsef%8 )ermeneutiin temellerini -elirleme*e al!m!tr.
7Felsef%8 )ermeneuti, "elli,le Ga#amer'le -irli,te :niversel
.lma i##iasnn #a *ar#m*la: (elene,sel tinsel -ilimlerin met.#u
.lma,tan ,artlm! ve fen.menleri ala-il#iin+e "(r -ra,an felsef%
-ir *ne #.ru ,a*#rlm!tr. Bu .l(u sa*esin#e art, )ermeneuti,
KK P((eler/ O.G &ei#e((er un# #ie )ermeneutis+)e P)il.s.3)ie/
Frei-ur(TMn+)en =>EF/ s.F>J.
KJ Geni! -il(i iin -,". T.3a,,a*a/ A.G4&ermeneuti, ve A#e.l.6i Kritii
Balamn#a Ga#amer:&a-ermas Tat!mas4/ FLSF dergisi, sa*GF D??B -a)ar/
s.>B:===.
90
-rslan 0o!akkaya
s.s*al -ilimlerin met.t 3r.-lemi*le ura!an -ir alan .lma,tan
,urtarlm!/ varln ,en#ini anlamlan#rmas*la il(ilenen -ir alan )aline
(elmi!tir. Art, anlama ve #il 73!rache> sa#e+e met.#.l.6i, anlam#a
*aln ,avramlar .lma*3 -i""at insan varlnn temel -elirlenimleri#ir.
Bu -alam#a felsef% )ermeneuti,/ tin -ilimleri )ermeneutiin#en far,l
-ir !e*#ir. 5&ermeneuti, felsefenin niversel -ir -a,! as#r ve sa#e+e
tin -ilimlerinin met.#.l.6isi*le ura!an -ir alan #eil#ir.5
KL
Bura#a
Ga#amer'in )ermeneutiin -.*utlarn tinsel -ilimlerin "erine ,arma
ve .nu felsefenin temel ama+ *a3ma istei a!i,ar#r. An+a, -*le -ir
)ermeneuti, sa*esin#e (elene, ile #ier insanlar :)atta insann -i""at
,en#isi: arasn#a -ar!, -ir ili!,i ,urula-ilir. Ona (re/ )ermeneutiin
)er)an(i -ir met.tla *a #a *.rumlama sanat*la snrlan#rlmas -i""at
)ermeneutiin ,en#isini snrlan#rma, ve (eerlili, alanlarn elin#en
alma, #eme,tir.
K!NK"
APC@/ K.O.G 0ransformation der 1hiloso!hie/ Ban# DG 1as A3ri.ri #er
K.mmuni,ati.ns(emeins+)aft/ Fran,furt a.M. =>BF.
B&@/ 0.@. 7&(.8G/erstehende 3o$ioloie. Grun#"(e un#
CntHi+,lun(sten#en"en/ Mn+)en =>BD.
1I@T&CY/ 0.G Die eistie <elt. 6inleitun in die 1hiloso!hie des
Aebens. Crste &VlfteG A-)an#lun(en "ur Grun#le(un( #er
GeistesHissens+)aften/ Gesammelte ;+)riften Ban# N. )rs(. v.n
G. Mis+)/ @ei3"i( un# Berlin =>DK.
1I@T&CY/ 0.G 6inleitun in die +eistes2issenschaft# +esammelte
3chriften Band 8/ )rs(. v.n B. Gr.et)u*sen/ @ei3"i( un# Berlin
=>DD.
1I@T&CY/ 0.G <eltanschauunslehre. -bhandlunen $ur 1hiloso!hie
der 1hiloso!hie# +esammelte 3chriften Band NII/ )rs(. v.n B.
Gr.t)u*sen/ @ei3"i( un# Berlin =>DB.
CBC@IPG/ G.G Hermeneutik# inI 4eliion in +eschichte und +een2art/
B#.III/ F.Aufla(e/ T-in(en =>J>.
KL Ga#amer/ &:G.G0a)r)eit un# Met).#e/ s.KJ=.
91
Felsef Hermeneutik
GA1AMC2/ &:G.G <ahrheit und ;ethode/ Gesammelte 0er,e Ban# =/
T-in(en =>EL.
GA1AMC2/ &:G.G 6r:n$un $ur <ahrheit und ;ethode# +esammelte
<erke Band H/ T-in(en =>EL.
&CI1CGGC2/ M.G 3ein und Deit/ =K. Aufla(e/ T-in(en =>BB.
&ABC2MA;/ S. 7&G.8G Hermeneutik und 8deoloiekritik/ Fran,furt aTM.
=>B=.
&ABC2MA;/ S.G Dur Aoik der 3o$ial2issenschaften. Materialen/
Fran,furt a.M. =>B?.
PGGC@C2/ O.G Heideer und die hermeneutische 1hiloso!hie/
Frei-ur(TMn+)en =>EF.
TOPAKKAYA/ A.G 4&ermeneuti, ve A#e.l.6i Kritii Balamn#a
Ga#amer:&a-ermas Tat!mas4/ FA3F Derisi, sa*GF/ D??BTBa)ar/
s.>B:===.
92

You might also like