Professional Documents
Culture Documents
KOORDİNAT DÖNÜŞÜMÜ
Dilim dönüşümü için en genel olarak dolaylı dönüşüm yöntemi ile önce I.sistemde verilen
(Yg,Xg) Gauss-Krüger koordinatlardan noktanın elipsoidal coğrafi koordinatları (B,L)
hesaplanır. Daha sonra bu coğrafi koordinatlardan noktanın II. Sistemdeki Gauss-Krüger
koordinatları yukarıda verilen eşitliklerden yararlanılarak hesaplanır.
xg = 4890019.857m
yg = +75121.031m
B=Φ -ξ
L = Λ - η sec B
h=H+N
eşitlikleri kullanılır. Burada ξ ve η ilgili noktalardaki çekül sapması bileşenleridir.
e 2 hk
(∆ rik)h = sin α ik cosBi
2 a
eşitliği ile verilmiştir.
e2 s 2
(∆ rik)j = sin 2α ik cosBi
12 a 2
eşitliği ile verilmiştir. Ancak kenar uzunluklarının 100km. yi geçmediği hallerde indirgeme
değeri , ihmal edilebilecek bir değer olan 0.01'' nin altında kalır.
Özet olarak fiziksel yeryüzünde ölçülen yatay doğrultuları elipsoid yüzeyine indirgemek için;
Çekül sapması indigemesi, Hedef noktası yüksekliği indirgemesi ve Normal kesit eğrisinden
Ölçülen Uzunlukların Elipsoid Yüzüne İndirgenmesi
Fiziksel yeryüzünde Pi ve Pk gibi iki nokta arasında EUÖ ile ölçülen ve meteorolojik düzeltme
getirilmiş l eğik uzunluğu önce deniz yüzeyideki lo kiriş uzunluğuna ardından da istenen S
uzunluğu elde edilir. İndirgeme işlemi aşağıdaki eşitlikle gerçekleştirilir.
l 2 − (hk − hi ) 2
l0 =
h h
(1 + i )(1 + k )
R R Pk
l
l Pi Yeryüzü
S = 2R arcsin ( 0 )
2R
burada; hk
hi = H D + I E
hi
hk = H B + TP
S
l0
Elipsoid
HD : Durulan noktanın yüksekliği (Pi) R
R
IE : Elektronik uzunluk ölçer aletinin yüksekliği
HB : Bakılan noktanın yüksekliği (Pk )
TP : Prizma (yansıtıcı, reflektör) yüksekliği
l : Meteorolojik düzeltme getirilmiş eğik uzaklık
l0 : Elipsoidin kiriş uzunluğu O
S : Elipsoid yüzeyine indirgenmiş uzaklık
R = MN : Çalışma bölgesindeki gauss küresi yarıçapı
H
S = ly (1- )
H +R
şeklinde deniz yüzeyine indirgenmiş uzunluk hesaplanır. Bu biçimde hesaplanan S uzaklığı
elipsoid yüzeyindeki jeodezik eğrinin uzunluğu olarak alınabilir. Bu bağıntıda
H = (Hi + Hk)/2 kenarın deniz düzeyinden ortalama yüksekliğini gösterir.
a−b
f =α= ;
a
a 2 − b2
e2 = ;
a2
a 2 − b2
′
e =2
;
b2
Dönel elipsoide ilişkin parametreler
c = a2 / b
V2 = 1+e’2 cos2B
Soldner küresi yarıçapı Bo enleminde Rs = N o
Soldner küresi yarıçapı Bo enleminde R 0 = M0N0 değeri alınır.
1 M sin A + N cos A
2 2
kuşak alanı
1 3 5
z = 4πb2 (A ′ sin ∆B cos B m − B′ sin ∆B cos 3B m + C′ sin ∆B cos5B m
2 2 2
7 9
− D′ sin ∆B cos 7B m + E ′ sin ∆B cos 9B−...)
2 2
Böylece B1 ve B2 enlemli paralel daireleri arasındaki elipsoid yüzeyinin alanı hesaplanır.
İstenen grid alanı
∆L
F=z
360 o
B + B2
∆B = B 3 −B 1 B 5= 1
C ′ = 2 e 4 +1 e 6 + m e 8 +2... = 1.713934675 * 10 −6
80 16 64
1 2 3 4 5 6 35 8
A′ = 1 + e + e + e + e + ... = 1.003378378
2 8 16 128
1 3 3 35 8
B′ = e 2 + e 4 + e8 + e + ... = 1.128976273 *10 −3
6 16 16 192
1 6 5 8 5
D′ = e + e + ... = 2.75262799 * 10 −9 E′ = e 8 + ... = 4.432560872 * 10 −12
112 256 2304
a
N=
( 1− e 2
sin2 B)
0.5
e2 = (a2-b2) / a2
a
N= = 6386896 .14 m
(1 − e 2
sin 2 B )
0.5
(X, Y, Z) ⇒ (B, L, h)
Y
L = arctan
X
Z
Bi +1 = arctan (i = 0,1,2,....)
( X 2
+ Y 2
) 0 .5
− e 2
N i cos Bi
Y
h= −N
( sin L cos B )
eşitlikleri ile gerçekleştirilir (Bektaş,S.,1991). B coğrafi enlemi yukarıdaki ikinci eşitlikten
iteratif olarak hesaplanması gerekir. Bo yaklaşık değeri için Bo = arc tan (Z / (X2 + Y2 )0.5 )
değeri alınabileceği gibi her durumda sıfır değeri de alınabilir.
Y
L = arctan = 40 o
X
Z
Bi +1 = arctan (i = 0,1,2,....)
(
X +Y
2 2
) 0.5
− e 2 N i cos Bi
Y
h= − N = 1200 m
( sin L cos B )
şeklinde bulunur.
Elipsoidde Enlem Çeşitleri:
P'
P
a Bir P elipsoid noktasının farklı
b enlemleri yanda gösterilmektedir.
G G=OP : Jeosentrik (merkez)
β yarıçap
γ B
O
a
a cos β
Jeosentrik yarıçap G = W cos γ dir. G nin yaklaşık değeri seri açılımından yaklaşık olarak
1 1 5
G = a (1- e 2 sin 2 B + e 4 sin 2 B − e 4 sin 4 B + ....... )
2 2 8
şeklinde hesaplanır.
1)Coğrafi Enlem (B): Elipsoidin bir P noktasındaki yüzey normalinin ekvator düzlemi ile
yaptığı açıdır.
2)İndirgenmiş Enlem (β ): P elipsoid noktası, dönme eksenine paralel bir doğru ile, elipsoid
ile aynı merkezli ve a yarıçaplı bir küre üzerine izdüşürülürse P’ noktası elde edilir. P’
noktasını merkeze birleştiren doğrunun ekvator düzlemi ile yaptığı açıdır.
3)Jeosentrik Enlem (γ ): P elipsoid noktasını ile elipsoidin merkezini birleştiren doğrunun
ekvator düzlemi ile yaptığı açıdır. Jeosentrik enleme merkezi enlem de denir.
4)İzometrik Enlem (q) : Elipsoid üzerinde, coğrafi boylamın diferansiyel artımı dL ‘ ye eşit
metrik diferansiyel artımı olan enleme izometrik enlem denir.
Coğrafi enleme ve izometrik enleme göre herhangibir elipsoid eğrisinin yay elemanı
şeklinde ifade edilir. O halde coğrafi koordinatlar sistemi izometrik değildir. Yani q izometrik
enlemi ile L coğrafi boylamı elipsoid üzerinde F = 0 ve E = G = N 2 cos2 B olan ortogonal bir
parametre ağı meydana getirirler. Bunun gerçekleşmesi için izometrik enlem
B
M
q= ∫ N cos B dB
0
integralinden hesaplanmalıdır.
a 1
B = arc tan( tan β ) = arctan( tan β )
b 1 − e2
a2 1
B = arc tan( 2 tan γ ) = arctan( tan γ )
b 1−e2
Iteratif hesaplama için coğrafi enlemin yaklaşık değeri B 0 = arc sin ( tanh q) alınabilir.
q izometrik enleminden B coğrafi enlemini direkt olarak iterasyonsuz biçimde aşağıdaki gibi
seri açınımından hesaplanabilir.
n n
ds2 = ∑ ∑h
i =1 j=1
ij dq i dq j
1
K= olur.
Rmin Rmax
2)Ortalama Eğrilik Ölçütü (H) :
Bir yüzey noktasındaki iki ana eğriliğin ortalamasıdır.
1 1 1
H= ( + )
2 Rmin Rmax