You are on page 1of 131

STANBUL N VERS TES FEN B L MLER ENST TS

YKSEK L SANS TEZ

HIZLI DURUM TESP T (DURTES) YNTEM VE B LG SAYAR PROGRAMININ GEL T R LMES n . Mh. Rasim TEMR n aat Mhendisli*i Anabilim Dal, Yap, Program,

Dan, man Do. Dr. Nam,k Kemal ZTORUN Haziran, 2006 STANBUL

STANBUL N VERS TES FEN B L MLER ENST TS

YKSEK L SANS TEZ

HIZLI DURUM TESP T (DURTES) YNTEM VE B LG SAYAR PROGRAMININ GEL T R LMES n . Mh. Rasim TEMR n aat Mhendisli*i Anabilim Dal, Yap, Program,

Dan, man Do. Dr. Nam,k Kemal ZTORUN Haziran, 2006 STANBUL

Bu al ma 26/06/2006 tarihinde a a daki jri taraf ndan n aat Mhendisli i Anabilim Dal Yap program nda Yksek Lisans Tezi olarak kabul edilmi tir.

Tez Jrisi

Do.Dr. Nam k Kemal ZTORUN (Dan man) stanbul niversitesi Mhendislik Fakltesi

Prof. Dr. Zekai CELEP stanbul Teknik niversitesi n aat Fakltesi

Prof. Dr. Ekrem MAN SALI stanbul niversitesi Mhendislik Fakltesi

Prof. Dr. S. Feyza N C O<LU stanbul niversitesi Mhendislik Fakltesi

Do. Dr. Ali Malik GZBOL stanbul niversitesi Mhendislik Fakltesi

NSZ
Lisans ve yksek lisans renimim s ras nda ve tez al malar m boyunca gsterdi i her trl destek ve yard mdan dolay ok de erli hocalar m Do. Dr. Nam k Kemal ZTORUNa ve Prof. Dr. Ekrem MAN SALIya en iten dileklerimle te ekkr ederim. Bu al ma boyunca yard mlar n esirgemeyen al ma arkada lar ma te ekkr bor bilirim.

Haziran, 2006

Rasim TEMUR

NDEK LER
NSZ............................................................................................................................. i NDEK LER .............................................................................................................. ii EK L L STES ........................................................................................................... vi TABLO L STES ......................................................................................................... vii SEMBOL L STES ..................................................................................................... viii ZET.............................................................................................................................. ix SUMMARY ................................................................................................................... x 1. G R .......................................................................................................................... 1

2. GENEL KISIMLAR .................................................................................................. 4


2.1. STANBUL DEPREM MASTER PLANINDA NER LEN YNTEMLER ...........4 2.1.1. Birinci Kademe De*erlendirme ..............................................................................6 2.1.1.1. Yntem I-II: ODT .............................................................................................7 2.1.1.2. Yntem III: B - YT .........................................................................................7 2.1.2. kinci Kademe De*erlendirme ................................................................................8 2.1.2.1. Yntem I: (1-7 Katl Betonarme Binalar in) - ODT......................................8 2.1.2.2. Yntem II: (1-5 Katl Betonarme Binalar in) - T .......................................10 2.1.2.3. Yntem III: (Deprem Gvenli'i Tarama Yntemi) - T..................................11 2.1.2.4. Yntem IV: B - YT .......................................................................................12 2.1.2.5. Yntem V: (1-7 Katl Betonarme Binalar in) - ODT...................................13 2.1.2.6. Yntem VI: (1-5 Katl Y 'ma ve Karma Binalar in) - ODT ........................14 2.2. FEMA YNTEM .........................................................................................................19 2.2.1. FEMA 154 ...............................................................................................................19

3. MALZEME VE YNTEM .................................................................................... 27


3.1. TANIMLAMA B LG LER .........................................................................................33 3.1.1. Pafta, Ada ve Parsel Numaralar, ..........................................................................33 3.1.2. Yap, Kod Numaras, ...............................................................................................33
ii

3.1.3. Yap,n,n Proje Varl,*, .............................................................................................34 3.1.4. Giri Kat Alan, .......................................................................................................34 3.1.5. De*erlendirenler, De*erlendirme Tarihi .............................................................34 3.1.6. Yap,n,n Adresi........................................................................................................35 3.2. YAPI HAKKINDA GENEL B LG LER ....................................................................35 3.2.1. Yap,n,n Ya , ...........................................................................................................35 3.2.2. Onar,m Durumu.....................................................................................................35 3.2.3. Kat Bilgileri.............................................................................................................36 3.2.4. Ortalama Kat A*,rl,*,............................................................................................36 3.2.5. Dilatasyon Durumu ve Kat Seviyesi Fark, ...........................................................36 3.3. ARTNAME KATSAYILARI .....................................................................................38 3.3.1. Deprem Blgesi.......................................................................................................38 3.3.2. Bina Kullan,m Tr ve nem Katsay,s, ..............................................................39 3.3.3. Yerel Zemin S,n,f, ..................................................................................................40 3.3.4. Yap, Davran, Katsay,s, ve Sebebi .......................................................................40 3.4. TA IYICI S STEM ZELL KLER ..........................................................................41 3.4.1. Ta ,y,c, Sistem Tr ..............................................................................................42 3.4.2. D eme Tipi ............................................................................................................42 3.4.3. Temel Sistemi..........................................................................................................43 3.4.4. Bodrum D, Duvarlar, ...........................................................................................43 3.4.5. Blme Duvarlar ......................................................................................................44 3.5. BETONARME B NALARDA MALZEME ZELL KLER ...................................45 3.5.1. Donat, Tr ............................................................................................................45 3.5.2. Ortalama Beton Dayan,mlar, ................................................................................45 3.5.3. Beton ilik Kalitesi ..............................................................................................46 3.6. HASAR BEL RLEME ..................................................................................................47 3.6.1. Katlar Aras, Rlatif Kal,c, Yanal teleme..........................................................47 3.6.2. Yap,sal Hasar Durumu..........................................................................................47 3.7. KUSUR BEL RLEME ..................................................................................................48 3.7.1. K,sa Kolon Problemi..............................................................................................48 3.7.2. Gl Kiri - Zay,f Kolon Problemi .....................................................................49 3.7.3. Asma Kat.................................................................................................................50 3.7.4. ,kma Kat...............................................................................................................50 3.7.5. Dzensizlikler .........................................................................................................51 3.7.6. Malzeme Detay ilik Kusurlar, ..........................................................................52 3.7.7. Etriye S,kla t,rmas, ................................................................................................53
iii

3.8. YORUMLAR VE NER LER ....................................................................................54 3.8.1. Bina Hasar Grm se Olas, Sebepleri .................................................................54 3.8.2. nlem nerileri......................................................................................................55 3.8.3. Onar,m ve Glendirme nerileri .......................................................................55 3.9. RLEVE B LG LER ..................................................................................................56 3.10. R SK SEV YES N N BEL RLENMES ...................................................................57 3.10.1. Birinci Do*al Titre im Periyodunun Belirlenmesinde Kullan,lan Katsay,.....57 3.10.2. Birinci Do*al Periyot............................................................................................57 3.10.3. Deprem Blgesi Katsay,s, ....................................................................................57 3.10.4. vme Spektrumu...................................................................................................58 3.10.5. Deprem Yk Azaltma Katsay,s, .......................................................................58 3.10.6. Spektral vme Katsay,s, .......................................................................................58 3.10.7. Minimum Taban Kesme Kuvveti........................................................................58 3.10.8. E de*er Taban Kesme Kuvveti ...........................................................................59 3.10.9. Katlara Etkiyen E de*er Deprem Ykleri.........................................................59 3.10.10. Malzemenin Ortalama Kayma Gerilmesi ........................................................59 3.10.11. Binan,n Toplam Taban Kesme Kuvveti Kapasitesi ........................................60 3.10.12. Yap,sal Emniyet Faktr...................................................................................61 3.10.13. Greceli Durum Tespit Puan, ...........................................................................61 3.10.14. Yap,n,n Sahip Oldu*u Risk Seviyesi ................................................................61

4. BULGULAR ............................................................................................................ 63
4.1. YAZILIMIN GENEL YAPISI .....................................................................................63 4.2. B LG G R ................................................................................................................65 4.2.1. Tan,mlama Bilgileri ...............................................................................................65 4.2.2. Yap, Hakk,nda Genel Bilgiler...............................................................................67 4.2.3. artname Katsay,lar, .............................................................................................68 4.2.4. Ta ,y,c, Sistem zellikleri .....................................................................................69 4.2.4.1. Ta+ y c Sistem Tr..........................................................................................69 4.2.4.2. D+eme Tipi ......................................................................................................70 4.2.4.3. Temel Sistemi ....................................................................................................71 4.2.4.4. Bodrum D + Duvarlar ......................................................................................71 4.2.4.5. Blme Duvarlar ................................................................................................71 4.2.5. Betonarme Binalarda Malzeme zellikleri .........................................................72 4.2.6. Hasar Belirleme......................................................................................................73 4.2.7. Kusur Belirleme......................................................................................................74
iv

4.2.8. Yorumlar ve neriler ............................................................................................76 4.2.8.1. Bina Hasar Grm+se Olas Sebepleri .............................................................76 4.2.8.2. nlem nerileri ................................................................................................77 4.2.8.3. Onar m ve Glendirme nerileri....................................................................77 4.2.9. Rleve Bilgileri .......................................................................................................79 4.2.9.1. Akslar ................................................................................................................79 4.2.9.2. Kolonlar ............................................................................................................82 4.2.9.3. Perde Ve Blme Duvarlar.................................................................................85 4.2.9.4. Rleve zeti ......................................................................................................89 4.3. KAT PLANI EKRAN GRNTS .........................................................................91 4.4. RAPOR OLU TURMA ................................................................................................95

5. TARTI MA VE SONU....................................................................................... 100 KAYNAKLAR ........................................................................................................... 102 EKLER........................................................................................................................ 104 ZGEM ................................................................................................................ 117

EK L L STES
ekil 3.1 ekil 3.2 ekil 3.3 ekil 3.4 ekil 3.5 ekil 3.6 ekil 3.7 ekil 3.8 ekil 3.9 ekil 3.10 ekil 3.11 ekil 3.12 ekil 3.13 : arp ma etkisi ..................................................................................... 37 : ekileme etkisi ................................................................................... 37 : Trkiye Deprem Blgeleri Haritas ..................................................... 38 : D ey yk ta yan blme duvar ........................................................... 45 : Beton kar m nda byk apl malzeme ............................................. 47 : Korozyon sebebiyle olu an kiri hasar ................................................ 48 : K sa kolon etkisi ile hasar grm kolon ............................................. 49 : Gl kiri zay f kolon etkisi ............................................................ 50 : Boyuna donat da yanl detay ve beton yerle mesi sorunu.................. 52 : Kiri imalat nda yanl detay................................................................ 53 : D m noktas nda etriye s kla t rmas olmamas durumu .................. 54 : Etriye s kla t rmas ve ba lant lar sorunu ........................................... 54 : Kesit boyutlar n belirlemede kaplaman n etkisi.................................. 56

vi

TABLO L STES
Tablo 2.1 Tablo 2.2 Tablo 2.3 Tablo 2.4 Tablo 2.5 Tablo 2.6 Tablo 2.7 Tablo 2.8 Tablo 2.9 Tablo 2.10 Tablo 2.11 Tablo 2.12 Tablo 2.13 Tablo 2.14 Tablo 3.1 Tablo 3.2 Tablo 3.3 Tablo 3.4 Tablo 3.5 Tablo 3.6 Tablo 3.7 Tablo 3.8 Tablo 3.9 Tablo 3.10 Tablo 3.11 : Yap trne ba l olarak de erlendirme seviyeleri .............................5 : DMP birinci kademe bina puanlama formu.......................................6 : ODT sokak taramas yntemlerinde kullan lan ltler...................7 : DMP ikinci kademe veri toplama formu.......................................... 15 : FEMA 154te bina s n fland rmas .................................................... 20 : FEMA 154te temel yap sal risk puanlar ......................................... 20 : FEMA 154te 4-7 katl binalar n puan dzeltmeleri ......................... 21 : FEMA 154te 7 kattan fazla olan binalar n puan dzeltmeleri ......... 21 : FEMA 154te d eyde dzensiz binalar n puan dzeltmeleri........... 21 : FEMA 154te planda dzensiz binalar n puan dzeltmeleri ............. 21 : FEMA 154te de erlendirme sonras yap lan binalar n puan dzelt. 21 : FEMA 154te kodlama ncesi yap lan binalar n puan dzeltmeleri . 21 : FEMA 154te C, D ve E tipi zeminler iin puan dzeltmeleri.......... 22 : FEMA 154te bilgi toplama formu.................................................... 23 : DURTES veri toplama formu............................................................ 28 : DURTES bina risk durumlar na gre yorum ve neriler .................. 32 : Bina nem katsay s tablosu .............................................................. 39 : Yerel zemin s n flar na gre spektrum karakteristik periyotlar......... 40 : Bak rky ilesi spektrum karakteristik periyotlar ............................ 40 : Yap davran katsay s tablosu ......................................................... 41 : Yap sal dzensizlikler ....................................................................... 51 : Deprem blgesi katsay lar ................................................................ 58 : Bas n gerilmesine ba l kayma gerilmeleri ..................................... 60 : Y ma, elik ve ah ap malzemelerin kabul edilen gerilmeleri......... 60 : Hasar risk s n fland rma kriterleri ..................................................... 62

vii

SEMBOL L STES
A0 At AVx AVy Awj A(T) Ct DAVx DAVy fctd Fi Hi HN I KAV
wj

PAVx PAVy R Ra(T) S(T) T T1 T1A TA, TB Vt Vt1 Vx Vy wi W LFN

: Etkin yer ivmesi katsay s : Birinci do al titre im periyodunun hesab nda kullan lan e de er alan : X do rultusunda toplam taban kesme kuvveti ta yabilecek alan miktar : Y do rultusunda toplam taban kesme kuvveti ta yabilecek alan miktar : Binan n temel stndeki ilk kat nda jinci perdenin brt enkesit alan : Spektral ivme katsay s : E de er deprem yk ynteminde birinci do al titre im periyodunun yakla k olarak belirlenmesinde kullan lan katsay : Blme duvarlar n X do rultusunda taban kesme kuvveti ta yabilecek alan : Blme duvarlar n Y do rultusunda taban kesme kuvveti ta yabilecek alan : Betonun tasar m ekme dayan m : E de er Deprem Yk Ynteminde iinci kata etkiyen e de er deprem yk : Binan n iinci kat n n temel stnden itibaren llen yksekli i (Bodrum katlar nda rijit evre perdelerinin bulundu u binalarda iinci kat n zemin kat d emesi stnden itibaren llen yksekli i) [m] : Binan n temel stnden itibaren llen toplam yksekli i (Bodrum katlar nda rijit evre perdelerinin bulundu u binalarda zemin kat d emesi stnden itibaren llen toplam ykseklik) [m] : Bina nem Katsay s : Kolonlar n toplam taban kesme kuvveti ta yabilecek alan : Binan n temel stndeki ilk kat nda jinci perdenin, gznne al nan deprem do rultusunda al an uzunlu u [m] : Perde duvarlar n X do rultusunda taban kesme kuvveti ta yabilecek alan : Perde duvarlar n Y do rultusunda taban kesme kuvveti ta yabilecek alan : Ta y c sistem davran katsay s : Deprem yk azaltma katsay s : Spektrum katsay s : Bina do al titre im periyodu [s] : Binan n birinci do al titre im periyodu [s] : Binan n ampirik ba nt ile hesaplanan birinci do al titre im periyodu : Spektrum karakteristik periyotlar [s] : E de er taban kesme kuvveti : Minimum taban kesme kuvveti : Binan n X do rultusundaki toplam taban kesme kuvveti kapasitesi : Binan n Y do rultusundaki toplam taban kesme kuvveti kapasitesi : Binan n iinci kat n n a rl : Binan n toplam a rl : Binan n Ninci kat na (tepesine) etkiyen ek e de er deprem yk

viii

ZET
HIZLI DURUM TESP T (DURTES) YNTEM VE B LG SAYAR PROGRAMININ GEL T R LMES Deprem zararlar n azaltma stratejilerinin ekirdek k sm n olu turan, mevcut yap lar n deprem gvenli inin belirlenmesi konusu kendine zg artlar sebebiyle yeni ve yakla mlar, yntemler ve aralar gerektirmektedir. K sa srede do ruya en yak n sonular elde etmeyi amalayan bu yntemlerin hesap ad mlar n n fazlal karma kl nedeniyle yard mc yaz l mlar geli tirilmesine ihtiya duyulmaktad r.

Mevcut al mada H zl Durum Tespit Yntemi (DURTES) yaz l m iin bilgi giri , raporlama ve izim modlleri geli tirilmi tir. Geli tirilen modllerle puanlama ve rleve bilgilerinin giri inde harcanan sre azalm , raporlama ve izim seenekleri geli tirilmi , kullan m kolayl ve farkl yaz l mlarla etkile im sa lanm t r. Olu turulan data dosyas mevcut yaz l mda da kullan labilmektedir.

ix

SUMMARY
DEVELOPING A RAPID ANALYSIS TECHNIQUE AND RELATED SOFTWARE The topic of the determination of the earthquake safety of the buildings on earthquake hazard mitigation plan requires new approaches, methods and tools because of its specific conditions. Because these methods, intending to obtain the most accurate results in short time, have a great number of analyze operations and complexity, it is necessary to develop new software. In this work, data entry, report and drawing modules were developed for the Rapid Analysis Technique (DURTES) software. With the developed modules the time spent on the data entry is lowered, new report and drawing options were developed and interaction is obtained by ease of use and different software. Saved data file can be used with the existing software. Time required input of the data is minimized by adding a new modules. Furthermore drawing options are added by providing easy use.

1. G R
Trkiyede e itli sebeplerle 1940l y llarda ba layan h zl nfus y lmalar ile artan

konut talebi plans z ve jeofizik, geoteknik a dan uygun olmayan blgelerde de yap la maya sebep olmu tur. Plans z yap la ma denetimden uzak oldu undan sz konusu yap lar n pek o u mhendislik hizmeti de almam t r. o unlu u yeterli niteliklere sahip olmayan bu yap lar iin e itli kar hesaplar yla af yasalar kar lm t r. kar lan af yasalar hem toplumda adalete olan gveni sarsm hem de ruhsat, iskn gibi bilimsel temellere dayanan kavramlar n gereksiz brokratik engeller olarak alg lanmas na sebep olmu tur. Bu durumun etkileri mhendislik hizmeti alan yap larda bulunmad uygulanmad da grlm tr. 1975 ncesinde yeterli bir deprem ynetmeli i ndan, sonraki dnemde ise var olan h zl ynetmelik gerekti i gibi

ndan mevcut yap lar n byk o unlu u depreme kar risk iermektedir. ama sa l ks z sosyal ve ahlaki de i imlerin yan nda

lkenin ya ad

bilimsellikten uzak uygulamalar n sebep oldu u riskler 90l y llardaki depremlerde ya anan byk kay plarla kendini gstermi tir. 1999 y l nda ya anan depremlerdeki a r kay plar n ard ndan yap denetimine yasal dzenlemeler getirilmi tir. Yap denetim sistemi ngrld kadar sa l kl i lemese de 1999 depremlerinden sonra yap lan ruhsatl yap lar n, depremlerin ncesinde yap lan ve denetim grmeyen binalara oranla daha az risk ierdikleri gzlenmektedir. Dolay s yla yap stoku yenilendike deprem riski de azalmaktad r. Deprem blgelerinde bulunan ve byk blmnn depreme kar yeterli gvenli i sa lamad bilinen mevcut yap stokunun hizmet mrn tamamlamas sonucunda yenilenmesi uzun zaman alacakt r. Bu sebeple deprem blgelerinde bulunan yap lar n deprem gvenliklerinin belirlenmesi ve gerekli grlenlerin yeniden in a ya da onar m/glendirme yap larak mevcut yap stokunun deprem gvenli inin iyile tirilmesi gerekmektedir. Deprem gvenli i pheli olan yap stokundaki yap lar n say s milyonlarla ifade edilmektedir. De erlendirilmesi gereken yap miktar gz nne al nd nda en az

parametre ile gvenilir ve h zl sonular verecek yeni de erlendirme yntemlerine ihtiya duyulmaktad r. Ulusal Deprem Konseyinin 2002 y l nda yay mlad Deprem Zararlar n Azaltma

Ulusal Stratejisine gre ABD ve Japonya ba ta olmak zere baz lkelerde geli tirilmi tarama yntemlerinin hibiri Trkiye ko ullar na uygun de ildir ve do rudan uygulanmas da mmkn de ildir. Bu sebeple Trkiyedeki yerel ko ullar, yap m yntem ve al kanl klar yla yap sal karakteristikler de gz nne al narak gemi depremlerde toplanm verilerle kalibre ve test edilmi tarama yntemlerinin geli tirilmesi gerekti i de sz konusu al mada vurgulanm t r. Mevcut tez al mas n n literatr taramas nda Trkiye artlar na uygun olarak

geli tirilmi veya kalibre edilmi yntemler ele al nm t r. al mada kullan lan H zl Durum Tespit Ynteminin temel esaslar 1992 Erzincan depreminde belirlenmi ve yntemde kullan lan risk puanlar takip eden y llardaki depremlerde elde edilen verilerle kalibre edilerek 2002 y l nda Bak rky lesi Zemin Yap Etkile imine Ba l Risk Analizi Ara t rma Projesinde uygulanm t r. Sz konusu yntemlerde kullan lacak hesaplar n elle yap lmas kullan l de ildir. Yntemlerin h zl ve gvenilir sonular verebilmesi iin yap lardan elde edilen verilerin bilgisayar ortam nda analiz edilmesi gerekmektedir. H zl Durum Tespit Yntemi yap ya etkiyen taban kesme kuvveti ve yap n n taban kesme kuvveti kapasitesini de hesaplayarak yap dan elde edilen 100e yak n parametre ile risk analizi yapmaktad r. Bu derece karma k hesaplar bar nd ran yntemin sonu verebilmesi iin ynteme zg olarak haz rlanm zel amal bir bilgisayar program na ihtiya duyulmaktad r. Yntemin Bak rky ilesindeki uygulamalar s ras nda BASIC diliyle zel amal bir yaz l m geli tirilmi tir. Geli tirilen yaz l m h zl ve do ru hesaplar yapmakla birlikte kullan lan programlama dilinin sundu u imknlar sebebiyle bilgi giri , dzenleme ve raporlama seenekleri yeterince kullan l de ildir ve zaman kayb na sebep olmaktad r.

Mevcut al mada H zl Durum Tespit Yntemi iin yeni bir yaz l m geli tirilmi tir. Sz konusu yaz l m BASIC dili ile geli tirilmi olan yaz l mla ayn veri dosyalar n kullanabilmekle beraber daha h zl bilgi giri -dzeltme ve geli mi raporlama seenekleri sunmakta ve farkl yaz l mlara veri retebilmektedir. Her ne kadar Deprem Zararlar n Azaltma Ulusal Stratejisinde kaak yap lar n yo un oldu u blgelerde bina baz nda analiz yerine blgesel analizin daha uygun olabilece i gr belirtilse de sz konusu yap lar n durum tespiti byk bteler gerektirmedi i de gz nne al nd daha uygundur. nda bina baz nda analiz, gere e daha yak n sonular verdi inden

2. GENEL KISIMLAR
2.1. STANBUL DEPREM MASTER PLANINDA NER LEN YNTEMLER Yap lar n deprem dayan mlar n n incelenmesi konusu stanbul Deprem Master Plan n n ekirdek k sm n olu turmaktad r. ncelenmesi hedeflenen bina say s n n ok fazla olmas ve bunlar n nemli bir k sm n n mhendislik hizmeti grmemi olmas sebebiyle ok ayr nt l inceleme yntemlerinin kullan lmas n n do ru olmayaca d nlm tr. Bu sebeple ayr nt lar artan kademeli de erlendirme yntemi benimsenmi tir. Kademeli De erlendirme 3 k s mdan olu maktad r: 1. Kademe: Sokak Taramas 2. Kademe: n de erlendirme 3. Kademe: Kapsaml De erlendirme Her de erlendirme kademesi iin Master Plan dhilindeki niversiteler taraf ndan de i ik de erlendirme yntemleri geli tirilmi ve nerilmi tir. Sz konusu yntemler kullan labilir duruma getirilmek iin Zeytinburnu Kentsel Dn m Projesi kapsam nda uygulanmakta ve yntemler zerinde gerekli dzenlemeler yap lmaktad r. stanbul Deprem Master Plan nda Trkiyedeki yap lar kullan m amac , yap tipleri ve trlerine gre a a daki gibi s n fland r lm t r: a) 17 katl betonarme binalar b) 15 katl y ma binalar c) 8 ve daha fazla katl yksek binalar (konut bloklar ve i merkezleri) d) Okullar, hastaneler ve itfaiye binalar (nemli yap lar) e) Di er kamu binalar f) Basit sanayi yap lar (organize sanayi, 12 katl betonarme, prefabrik, elik)

g) Sanayi tesisleri (fabrikalar) h) Stratejik yap lar i) Tehlikeli yap lar (depolama tesisleri, vb.) j) Kprler k) Ah ap yap lar l) Altyap ebekeleri
m)

Kltr varl klar

stanbuldaki mevcut yap stokunun da l m ve nitelikleri sebebiyle (a) - (f) tr yap lar n kademeli de erlendirme yntemleriyle incelenmesi uygun grlm tr. Sz konusu yap trleri iin kullan lacak de erlendirme kademeleri Tablo 2.1deki gibi nerilmi tir.
Tablo 2.1: Yap trne ba l olarak de erlendirme seviyeleri
Yap, Tr (a) (b) (c) (d) (e) (f) 1. Kademe (Sokak Taramas ) 2. Kademe (n De erlendirme) 3. Kademe (Kapsaml De erlendirme)

Sekiz kat veya daha yksek binalar mhendislik hizmeti grm ve projeleri elde edilebilir kabul edildiklerinden Sokak Taramas ve n De erlendirme yntemlerinin bu yap larda uygulanmamas , yaln zca kapsaml de erlendirmeyi ieren nc kademenin uygulanmas uygun grlm tr. Normal binalardan daha yksek deprem performans na sahip olmas beklenen okullar, hastaneler ve itfaiye tesisleri gibi yap nem katsay s yksek binalara da do rudan Kapsaml De erlendirmenin uygulanmas uygun grlm tr. Sanayi tesisleri, stratejik yap lar, tehlikeli yap lar, kprler, alt yap ebekeleri ve kltr varl klar zel yap lar oldu undan farkl ltlere gre de erlendirilmesi uygun grlm tr. Ah ap yap lar iin ise hem say lar n n az hem de deprem zarar olu turma olas l d k oldu undan zel bir de erlendirme yntemi geli tirilmemi tir. Ancak

Birinci Kademe De erlendirme iin B-YT al ma grubu taraf ndan nerilen yntemin ah ap yap lar iin de uygulanabilirli i vard r. 2.1.1 Birinci Kademe De*erlendirme (Sokak Taramas,) Binalar n iine girmeden, d ar dan basite gzlenebilen ltlerle deprem riski a s ndan s ralama yap lmas , riskli grlen bina say s n n ve kent iindeki da l m n n tahmin edilmesi amalanmaktad r. Sokak Taramas iin binalardan toplanacak verilerin formu Tablo 2.2de verilmi tir. Buna gre bir ki i taraf ndan bir binada sz konusu bilgilerin toplanmas n n ortalama 15 dakika srece i tahmin ngrlm tr.
Tablo 2.2: DMP birinci kademe bina puanlama formu FORM 1: SOKAK B LG LER (Ekip ba kan taraf ndan doldurulacakt r) Sokak Ad Mahalle le Co rafi Koordinat 1 Kuzey: Do u: Co rafi Koordinat 2 Kuzey: Do u: H z Blgesi I II Not: Co rafi koordinatlar soka n iki ucunda al nacakt r.

III

FORM 2: GENEL B NA B LG S Kap No: Betonarme Y ma Karma Bina tr betonarme ise FORM 3, y ma veya karma ise FORM 4 doldurulacakt r. FORM 3: BETONARME B NA B LG LER Kat Adedi (Bodrum Dhil) Yumu ak Kat: Yok A r kmalar: Yok Grnen Kalite: yi K sa Kolonlar: Yok arp ma Etkisi: Yok Tepe/Yama Etkisi: Yok FORM 4: YIOMA VE KARMA B NA B LG LER Kat Adedi (Bodrum Dhil) Grnen Kalite yi Duvar Bo luk Oran Az Duvar Bo luk Dzeni Dzenli arp ma Etkisi Yok

Var Var Orta Var Var Var

Kt

Orta Orta Az Dzenli Var

Kt ok Dzensiz

2.1.1.1 Yntem I II: ODT Birinci Kademe De erlendirme iin Orta Do u Teknik niversitesi taraf ndan 17 katl betonarme binalar ve 15 katl y ma veya karma binalar iin ayr yntemler nerilmi tir. Yntemlerin yakla mlar benzer olmakla beraber farkl yap sal sistemlerde uygulanaca ndan Birinci Kademe Bina Puanlama Formu (Tablo 2.2) ile gelen bilgilerden uygun olanlar kullan larak puanlama yap l r (Tablo 2.3). Puanlamada kullan lacak olumsuzluk puanlar ve katsay lar da farkl d r. Sz konusu de erler istatistiksel yntemlerle belirlenmi tir.
Tablo 2.3: ODT sokak taramas yntemlerinde kullan lan ltler
ltler Kat Adedi Yumu ak Kat A r kmalar Grnen Yap Kalitesi Duvar Bo luk Oran Duvar Bo luk Dzeni K sa Kolon arp ma Etkisi Tepe-Yama Etkisi Yerel Zemin Ko ullar ve Deprem Etkisi 17 katl Betonarme Binalar 15 katl Y ma veya Karma Binalar

2.1.1.2 Yntem III: B-YT Bo azii niversitesi ve Y ld z Teknik niversitesi al ma grubunca Sokak Taramas iin nerilen yntemde kullan lacak bilgiler ODT yntemlerine gre farkl l klar gstermektedir. 1. Adres ve koordinat 2. Binan n cepheden ekilmi elektronik foto raf 3. Yakla k oturma alan 4. Kat say s 5. Grnen in aat kalitesi 6. Biti ik veya ayr k nizamda olmas durumu 7. Biti ik nizamda ise, a. Binan n k ede olup olmad b. Bina betonarme ise kat seviyelerinin farkl olup olmad 8. Binan n ana ta y c sistemi

9. Betonarme binalarda: a. Zay f kat olup olmad b. Cephede k sa kolon olup olmad c. Cephe kolonlar n n zemin katta konsollara oturup oturmad 10. Y ma-kgir ve ah ap binalarda: a. Cephe duvarlar nda duvar bo luk oran seviyesi b. Cephe duvarlar nda duvar bo luklar n n dzenli olup olmad 2.1.2. kinci Kademe De*erlendirme 2.1.2.1. Yntem I: (17 Katl Betonarme Binalar in) - ODT Ortado u Teknik niversitesince 17 katl betonarme binalar iin nerilen ilk yntemde ama Can Gvenli i ve Hemen Kullan labilirlik performans dzeylerini gz nne alarak binalar , Gvenli/Yeterli, Gvensiz/Yetersiz veya Ara Blgede eklinde s n fa ay rmakt r. Can Gvenli i Performans Seviyesi; A r hasara u rama veya kme durumu, Hemen Kullan labilirlik Performans Seviyesi ise; hasars z, hafif veya orta hasar grme durumu olarak tan mlanmaktad r. Yntemin kullan labilmesi iin; a. Binan n kat say s , b. Kat alanlar , c. Kat ykseklikleri, d. Kritik kat kolonlar n n boyutlar ve konumlar , e. Kritik kat perde duvarlar n n boyutlar ve konumlar , f. Kritik kat blme duvarlar n n boyutlar ve konumlar , g. Yerel zemin ko ullar ve deprem etkisi bilgilerine ihtiya duyulmaktad r. Sz konusu yntemde uzun kenar n n k sa kenar na oran 7den kk olan d ey ta y c elemanlar Kolon, 7den byk olanlar ise Perde olarak tan mlanm t r. Buna gre kolon ve perdelerin eylemsizlik momentleri kullan larak Minimum Normalize Edilmi Yatay Rijitlik ndeksi(mnlstfi), kolon, perde ile kolondan kolona

giden, kap ve pencere bo lu u blme duvarlar n alanlar kullan larak binan n taban kesme kuvvetini temsil eden Minimum Normalize Edilmi Yatay Dayan m ndeksi (mnlsi) hesaplan r. Minimum Normalize Edilmi Yatay Dayan m ndeksi hesaplan rken kare kolonlar n alanlar n n 1/2si, dikdrtgen kolonlar n ise ekseni do rultusunda alan n n 2/3, eksenine dik do rultuda alan n n 1/3 ile hesap yap lmaktad r. Perde ve blme duvarlar n ise yaln zca eksenleri do rultusunda taban kesme kuvveti ta d klar kabul edildi inden eksenlerine dik do rultuda hesaba kat lmamaktad rlar. Ayr ca blme duvarlar n, ayn alana sahip perde duvar n %10u kadar kesme kapasitesi oldu u varsay lmaktad r. Yntemde ayr ca zemin kat rijitli inin bir st kat n rijitli ine oran n ifade eden Yumu ak Kat ndeksi ile her bir kattaki kma alanlar n n toplam n n, zemin kat alan na oran olarak tan mlanan kma Oran hesaplan r. JICA raporlar nda verilen zemin haritas ve binalar n koordinatlar kullan larak binan n bulundu u zemin tr ve fay hatt na olan mesafesi belirlenmektedir. Sz konusu yntemde binadan gelen lm bilgileriyle elde edilen; a) Kat Say s b) Minimum Normalize Edilmi Yatay Rijitlik ndeksi c) Minimum Normalize Edilmi Yatay Dayan m ndeksi d) Normalize Edilmi ereve Sreklilik Puan e) Yumu ak Kat ndeksi f) kma oran g) Zemin tr ve fay hatt na olan mesafesi ltleri kullan larak binan n gvenlik seviyesi belirlenmektedir. Ynteme gre Ara Blgede yer alan yap lar n daha ayr nt l incelenmesi ve de erlendirilmesinin daha uygun oldu u belirtilmi tir.

10

2.1.2.2. Yntem II: (15 Katl Betonarme Binalar in) - T 5 kata kadar olan betonarme binalar iin stanbul Teknik niversitesince nerilen bu yntemde binalar hakk nda; Glendirmeye ynelik ayr nt l bir incelemeye gerek olup olmad Toptan gmeye kar nlem alman n gereklili i ve yeterlili i, Glendirme maliyetine de ip de meyece i ,

konular nda karar verilmesi amalanmaktad r. Yntemin kullan labilmesi iin; a. Binan n kat say s b. Kat ykseklikleri c. Kritik kat kolonlar n n boyutlar ve konumlar d. Kritik kat perde duvarlar n n boyutlar ve konumlar e. Kritik kat blme duvarlar n n boyutlar ve konumlar f. Kritik kat kiri lerinin boyutlar ve konumlar g. D eme boyutlar ve bo luklar h. Kaplama bilgileri i. Varsa hasar, atlaklar ve bunlar n tr j. Donat kalitesi, donat yerle imi, s va ve pas pay kal nl klar k. Yerel zemin ko ullar ve deprem etkisi bilgilerine ihtiya duyulmaktad r. Sz konusu yntemde binalar n beton bas n dayan m n n cd 10 2.8 MPa , kolon

boyuna donat lar n n (0.008~0.01)Ac oldu u varsay lmaktad r. Bu varsay mlar ve araziden gelen bilgiler kullan larak binalara etkimesi ngrlen e ilme momenti, eksenel kuvvet ve kesme kuvveti ile birlikte bu kuvvetlere kar l k gelen mevcut kapasite hesaplanmaktad r. Etkimesi ngrlen yklerle, kapasite kar la t rmas yap larak binalar hakk nda karar verilmektedir.

11

2.1.2.3. Yntem III: (Deprem Gvenli'i Tarama Yntemi) - T Ta y c sistemi betonarme erevelerde ve/veya betonarme perdelerden olu an, bodrum kat hari 16 kat aras olan binalarda uygulanmas nerilen bir h zl tarama yntemidir. Japon Sismik ndeks Ynteminin Trkiye ko ullar na uyarlanmas ile geli tirilen bu yntemde ama binalar n ayr nt l de erlendirmesi iin ncelik s ralamas yapmakt r. Yntemin kullan labilmesi iin; a. Binan n ya b. Binan n kat say s c. Kat ykseklikleri d. Kritik kat kolonlar n n boyutlar ve konumlar e. Kritik kat perde duvarlar n n boyutlar ve konumlar f. Kritik kat blme duvarlar n n boyutlar ve konumlar g. Kritik kat kiri lerinin boyutlar ve konumlar h. D eme boyutlar ve bo luklar i. D eme ve kaplama kal nl klar j. Varsa hasar, atlaklar, bunlar n tr ve yang n geirip geirmedi i k. Donat kalitesi, donat yerle imi, s va ve pas pay kal nl klar l. Yerel zemin ko ullar ve deprem etkisi bilgilerine ihtiya duyulmaktad r. Buna gre bir kar la t rma indeksi ile performans indeksi hesaplanmakta ve bu de erler kullan larak karar verilmektedir. Kar la t rma indeksi binan n bulundu u deprem blgesi, zemin s n f , kullan m amac ve ana kar la t rma indeksi kullan larak hesaplanmaktad r. Performans indeksi ise binan n ya , kat say s , fiziksel zellikleri, geometrisi, yap sal dzensizlikleri, hasar durumu, yang n geirmi olup olmad de i tirme uyum katsay lar kullan larak hesaplanmaktad r. Yntemde kullan lan baz kat say lar n kalibrasyonunun Zeytinburnu Pilot Projesinde yap lmas ngrlm tr. ve ta ma gcne ek olarak, ta y c elemanlar n snekli ine ba l davran katsay s ve yer

12

2.1.2.4. Yntem IV: B YT Bodrum hari en fazla 6 kat olan, ta y c sistemi sadece betonarme erevelerden olu an binalara uygulanmak zere geli tirilen Yer De i tirmeye Gre Performans De erlendirme Yntemi, prensip olarak sadece zemin katla ilgili ta y c sistem bilgilerinden yararlan larak yap lan yakla k, ancak kendi iinde tutarl bir nonlineer itme analizi (pushover analizi)ne dayanmaktad r ( DMP 2003). tme analizi ile ilgili olarak yap lan varsay mlar unlard r: 1. Btn itme analizi ad mlar nda ta y c sistemin yer de i tirme profilinin ve ayn zamanda birinci do al titre im mod eklinin do rusal (ters gen) oldu u varsay lmaktad r. 2. Plastik mafsallar n sadece kolon ular nda olu aca varsay lmaktad r. Bu ile varsay m, deprem yer de i tirme isteminin kestirilmesi a s ndan gvenli taraftad r ve ayr ca Trkiyedeki depremlerde gzlenen yap davran uyumludur. 3. Kolonlardaki plastik mafsallar n davran elasto-plastik olarak varsay lacakt r. Plastik mafsal boyu, kesitin al an yksekli i olarak al nmaktad r. 4. Donat lar n kolonlar n k elerine yerle tirildi i ve donat oran n n %0.8 %1 oldu u varsay lmaktad r. 5. Kolonlarda beton bas n dayan m olarak ortalama 12 MPa al nmaktad r. 6. Kolonlarda sarg s z beton davran na kar modeli) esas al nmaktad r; betondaki gelen klasik beton modeli gerilmeye (bas n (maksimum bas n ekil de i tirmesi 0.004 al nmak kayd yla Hognestadt maksimum dayan m na) kar al nmaktad r. 7. Plastik mafsallar n olu mas nda, kolonlardaki eksenel kuvvetlerin gz nne al nmas iin do rusalla t r lm akma izgileri kullan lmaktad r. tme analizinin ba lang ad m iin kolon eksenel kuvvetleri, yk etki alanlar na ve kat ba na ortalama 10 kN/m2lik yay l yke gre hesaplanmaktad r. tme analizi s ras nda kolon eksenel kuvvetlerinde meydana gelen art m veya azal mlar, taban devrilme momentinin art m ndan yakla k olarak hesaplanarak gz nne al nmaktad r. gelen beton bas n ekil de i tirmesi ise 0.002 olarak

13

8.

tme analizinin her ad m nda zemin kat yer de i tirmesi ile taban kesme kuvveti aras ndaki ili ki, yakla k olarak Muto Yntemi ile hesaplanmaktad r. Bu yntemin kullan lmas n n ba l ca nedeni, sadece zemin kata ait ta y c sistem verilerinin yer de i tirme ve kesit tesiri hesaplar iin yeterli olmas d r. Bu hesapta, etkin (atlam ) kesit rijitlikleri olarak kolonlar n ve zemin kat tavan kiri lerinin brt kesit rijitliklerinin yar s kullan lacakt r. Dolgu duvarlar n n etkisi ihmal edilmektedir. Ancak dolgu duvarlar nedeni ile k sa kolon durumuna dn m olan kolonlarda, etkin yksekliler kullan larak k sa kolon etkileri gz nne al nabilmektedir.

2.1.2.5. Yntem V: (17 Katl Betonarme Binalar in) - ODT Ortado u Teknik niversitesi taraf ndan 7 kata kadar olan betonarme binalar iin nerilen ikinci yntemde sistemin gme mekanizmas na gre hesap yap larak Can Gvenli i ve Gme dayan m snr durumlar na gre karar verilmesi amalanmaktad r. Zemin kat ta y c sistem plan ile zemin katta bulunan kolon, perde, kiri ve d eme boyutlar ile hesap yap lmaktad r ( DMP 2003). Yntemin kullan labilmesi iin; a. Binan n kat say s b. Kat ykseklikleri c. Kritik kat kolonlar n n boyutlar ve konumlar d. Kritik kat perde duvarlar n n boyutlar ve konumlar e. Kritik kat kiri lerinin boyutlar ve konumlar f. D eme boyutlar ve bo luklar g. Donat kalitesi, donat yerle imi, s va ve pas pay kal nl klar h. Yerel zemin ko ullar ve deprem etkisi bilgilerine ihtiya duyulmaktad r. Ynteme gre kiri ular ndaki moment kapasiteleri, kolonlar n eksenel kuvvetleri ve moment kapasiteleri hesaplan r. Kapasite hesab yap l rken ta y c elemanlardaki donat miktar TS500de verilen minimum donat oranlar na gre, alanda birim a rl k ise plak d eme iin 10kN/m2, asmolen d eme iin 12kN/m2 olarak hesaplanm t r.

14

Kolon ve kiri lerin moment kapasiteleri ile e ilme rijitlikleri de gz nne al narak sistemin gme mekanizmas belirlenir ve bu mekanizmaya gre taban kesme kuvveti kapasitesi hesaplan r. Binan n yer de i tirmesi, taban kesme kuvveti kapasitesi ve binaya etkiyen deprem ykleri ile Kuvvet Esasl ve Yer De i tirme Esasl De erlendirme yap larak binan n dayan m s n r durumu tespit edilir. 2.1.2.6. Yntem VI: (15 Katl Y 'ma ve Karma Binalar in) - ODT Yntemin kullan labilmesi iin; a. Binan n kat say s b. Kat ykseklikleri c. Zemin kat ta y c elemanlar n boyutlar ve konumlar d. Zemin kat duvarlar ndaki kap ve pencere bo luklar e. Duvar malzemesi tr f. D ey ve yatay hat llar g. D eme tr, boyutlar ve bo luklar h. Temel tr i. Yerel zemin ko ullar ve deprem etkisi bilgilerine ihtiya duyulmaktad r. Bina a rl hesab iin d emelere etkiyen yk 10kN/m2 varsay lm t r.

ABYYHY98e gre binaya depremden dolay etkiyen taban kesme kuvveti hesab yap l r. Duvarlar n kayma rijitlikleri, rijitlik merkezleri, binan n geometrik merkezi ve d merkezlikten olu an burulma momentleri de gz nne al narak binaya her iki ynde etkiyen toplam taban kesme kuvveti ve duvarlarda olu an kesme gerilmeleri hesaplan r. Ta y c duvarlar n kesit alanlar , olu mas ngrlen kesme gerilmeleri, malzeme tr ve hat l bulunup bulunmamas na ba l beklenen kesme dayan mlar kullan larak binan n A rl kl Kesme Dayan m Faktr hesaplan r ve bu de ere gre binan n dayan m seviyesine karar verilir.

15

Tablo 2.4a: DMP ikinci kademe veri toplama formu (1. sayfa)

GENEL B LG LER
Bina Referans No. Binan n Adresi n*aat Tarihi Hasar Durumu Bina Koordinatlar
(GPS ile belirlenecek)

: : : : : : / /

nceleme Tarihi :

Proje Tarihi

nceleme Ekibi

Grn* 1

Grn* 2

X Plan / Kroki

16

Tablo 2.4b: DMP ikinci kademe veri toplama formu (2. sayfa)

B NA B LG LER
Katlar Bodrum Zemin Asma Normal Kat ekme Kat
mar planlar ndaki yo unluk de i*ikli i nedeniyle kat art r m yap lm * m ?

Tekrar Adedi Kat Yksekli i (m)

Kat Alan (m )

A klama

Evet

Hay r

Konum:

Ba ms z

Biti*ik, kenar bina


0

Biti*ik, orta bina Hay r: Yumu*ak <30 Yok


0

Bina e imli arazide mi? Evet: E im Miktar Dik = 30 Var

Kom*u binalarla derz:

Belirlenemedi

Kom*u binalarla kat seviyesi: Ayn

Farkl

Dzensizlik Durumlar
Var Planda dzensizlik Kesitte dzensizlik D*eme sreksizli i Ta* y c eleman eksenlerinin paralel olmamas Yumu*ak kat dzensizli i D*ey eleman sreksizli i Yok

17

Tablo 2.4c: DMP ikinci kademe veri toplama formu (3. sayfa)

TABIYICI S STEM ZELL KLER


Ta* y c Sistem Tr:
Betonarme ereve Betonarme ereve + Perde Karma (Betonarme + Y ma) Y ma

Betonarme Binalar Dolgu Duvar Malzemesi:

Bo*luklu fabrika tu las Dolu fabrika tu las Beton briket Harman tu las Gaz beton tu la veya panel Di er (a klay n z):

Karma ve Y ma Binalar Ta* y c Duvar Malzemesi:

Bo*luklu fabrika tu las Dolu fabrika tu las Beton briket Harman tu las Gaz beton tu la veya panel Ta* Di er (a klay n z):

Bodrum Perdesi Malzemesi:

Ta* (Kesme veya moloz) kgir Betonarme duvar Harman veya dolu tu las Beton briket Di er (a klay n z): fabrika

D*eme Sistemi:

Kiri*li plak d*eme Asmolen dolgulu di*li (nervrl) d*eme Dolgusuz di*li (nervrl) d*eme Kiri*siz plak d*eme Di er (a klay n z):

Donat Bilgileri *
Mevcut Yap da elik S n f : Donat tr: S220 (St I) Dz S420 ( St III) Hay r: Hay r: S500 (St IV) Nervrl

Donat da paslanma gzleniyor mu? Evet: D * cephe betonarme elemanlar nda boyuna Evet: atlaklar var m ? * E er belirlemek mmknse

18

Tablo 2.4d: DMP ikinci kademe veri toplama formu (4. sayfa)

TABIYICI S STEM B LG LER


Binan n giri* kat ticari amal kullan l yor mu? Evet: Hay r: Hay r: Hay r: Binan n giri* kat yksekli i di er katlardan farkl m ? Evet: Binaya n ve arka cephelerden bak ld nda grlen kat say lar Evet: ayn m ? Bu soruya cevab n z "HAYIR" ise cevaplay n z n cepheden grnen kat say s Arka cepheden grnen kat say s Binada k sa kolon olu*umu var m ? Evet: Hay r: Hay r: Binan n kiri*lerinin yksekli i kolonlar n geni*li inden fazla m ? Evet: (Belirlemek mmkn de ilse bo* b rak n z) Belirtmek istedi iniz ba*ka hususlar varsa ltfen yaz n z

MALZEME, B L K VE GENEL KAL TE DELERLEND RMES


De erlendirme Konusu
Binan n grnen kalite genellemesi iyi Betonun kalitesi iyi Malzeme Kalitesi Dolgu malzemesi kalitesi iyi Ta y c duvar kalitesi iyi Kolon / kiri birle im blgelerinde eksenel birle me sorunu var m ? Katlar n mimarileri ok farkl m ? Betonarme elemanlarda hasar var m ? (atlak a r deformasyon gibi)

EVET

HAYIR

19

2.2. FEMA YNTEM 2.2.1 FEMA 154 ABD Deprem Zararlar n Azaltma Ulusal Program kapsam nda 1988 y l nda geli tirilen ve 2002 y l nda gncelle tirilen yntem olas bir afet durumunda blgede olu abilecek zararlar hesaplamay ve afet ynetiminde bina tr yap lar iin gerekli alt yap y olu turmay amalamaktad r. Nitekim yntemden elde edilen sonular FEMA taraf ndan geli tirilen risk tabanl zarar analizi ve afet ynetim planlama yaz l m HAZUS ta kullan lmaktad r. Yntemle yap lar n d ar dan gzlemle belirlenebilen zelliklerine gre risk puan hesaplanmaktad r. Yntem iin binalardan; a. Binan n foto raf , b. Adresi, c. Kat say s , d. Yap m y l , e. Kat alan , f. Kullan m amac , g. Binadaki insan say s , h. Zemin tipi, i. Devrilme tehlikesi olu turan yap sal olmayan elemanlar, j. D eyde dzensizlik, k. Planda dzensizlik, l. Kodlama ncesi, m. De erlendirme sonras , n. Yap n n bulundu u sismik blge, o. Yap s n f bilgileri elde edilmektedir. Kodlama ncesi ve De erlendirme sonras bilgileri binan n sismik kodlamadan nce ya da blgedeki son yap de erlendirme al malar ndan sonra yap lmas durumlar na gre belirlenmektedir. Yap n n zemin tipi,

20

FEMA 154te verilen zemin s n fland rmas na gre belirlenmektedir. FEMA 154e gre Yksek Sismik Hareketlilik, Orta Sismik Hareketlilik ve D k Sismik Hareketlilik olmak zere 3 sismik blge belirlenmi tir. Yap sal risk hesab nda kullan lan dzeltme puanlar yap n n bulundu u sismik blgelere gre de i ti inden her blge iin farkl bilgi toplama formu olu turulmu tur (Tablo 2.14). Yntemde binalar, ta y c elemanlar n n zelliklerine gre s n fland r lmakta (Tablo 2.5) ve her bina ait oldu u s n f ierisinde de erlendirilmektedir. Yntem, ABD artlar na gre geli tirildi inden yap sal s n fland rma da kendi yap sal karakteristiklerine gre haz rlanm t r.
Tablo 2.5: FEMA 154te bina s n fland rmas
W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 RM1 RM2 URM Taban alan 465 m2 ve daha az olan ticari ya da konut tr ah ap yap lar Taban alan 465 m2den byk ah ap yap lar Moment aktaran elik ereveli yap lar Berkitilmi elik ereveli yap lar Hafif metal yap lar Yerinde dkme betonarme perde duvarl elik ereveli yap lar Y ma duvarl elik ereveli yap lar Moment aktaran betonarme ereveli yap lar Beton perde duvarl yap lar Y ma duvarl betonarme ereve yap lar Prefabrik betonarme panel duvarl yap lar Prefabrik betonarme ereveli yap lar Beton dolgu ile glendirilmi y ma binalar (esnek d eme diyaframl ) Beton dolgu ile glendirilmi y ma binalar (rijit d eme diyaframl ) Y ma yap lar

FEMA 154e gre yap n n ait oldu u s n fa ve sismik blgesine gre Temel Yap sal Risk Puan belirlenmi tir (Tablo 2.6). Yap n n kat say s (Tablo 2.7, 2.8), d eyde ve planda dzensizlik durumu (Tablo 2.9, 2.10), de erlendirme sonras (Tablo 2.11), kodlama ncesi (Tablo 2.12), ve zemin cinsine (Tablo 2.13) gre belirlenen dzeltme puanlar Temel Yap sal Risk Puan na eklenerek Sonu Yap Puan hesaplanmaktad r.
Tablo 2.6: FEMA 154te temel yap sal risk puanlar
Sismik blge
Yksek Orta D k

W1 4.4 5.2 7.4

W2 3.8 4.8 6.0

S1 2.8 3.6 4.6

S2 S3 S4 S5 C1 C2 C3 PC1 PC2 3.0 3.2 2.8 2.0 2.5 2.8 1.6 2.6 2.4 3.6 3.8 3.6 3.6 3.0 3.6 3.2 3.2 3.2 4.8 4.6 4.8 5.0 4.4 4.8 4.4 4.4 4.6

RM1 2.8 3.6 4.8

RM2 2.8 3.4 4.6

URM 1.8 3.4 4.6

21

Tablo 2.7: FEMA 154te 4-7 katl binalar n puan dzeltmeleri


Sismik blge
Yksek Orta D k

W1 NA NA NA

W2 NA NA NA

S1 0.2 0.4 0.2

S2 0.4 0.4 0.4

S3 NA NA NA

S4 0.4 0.4 0.2

S5 0.4 0.4 -0.2

C1 0.4 0.2 0.4

C2 C3 0.4 0.2 0.4 0.2 -0.2 -0.4

PC1 PC2 RM1 RM2 NA 0.2 0.2 0.4 NA 0.4 0.4 0.4 NA -0.2 -0.4 -0.2

URM 0.0 -0.4 -0.6

NA: Uygulanmaz

Tablo 2.8: FEMA 154te 7 kattan fazla olan binalar n puan dzeltmeleri
W1 NA Orta NA D k NA NA: Uygulanmaz
Yksek

Sismik blge

W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 NA 0.6 0.8 NA 0.8 0.8 0.6 NA 1.4 1.4 NA 1.4 0.8 0.5 NA 1.0 1.0 NA 1.0 0.0 1.0c

C2 C3 0.8 0.3 0.8 0.4 0.0 -0.4

PC1 NA NA NA

PC2 0.4 0.6 -0.2

RM1 RM2 URM NA 0.6 NA NA 0.6 NA NA 0.0 NA

Tablo 2.9: FEMA 154te d eyde dzensiz binalar n puan dzeltmeleri


W1 -2.5 Orta -3.5 D k -4.0 NA: Uygulanmaz
Yksek

Sismik blge

W2 -2.0 -3.0 -3.0

S1 -1.0 -2.0 -2.0

S2 -1.5 -2.0 -2.0

S3 S4 S5 C1 NA -1.0 -1.0 -1.5 NA -2.0 -2.0 -2.0 NA -2.0 -2.0 -1.5

C2 -1.0 -2.0 -2.0

C3 -1.0 -2.0 -2.0

PC1 NA NA NA

PC2 -1.0 -1.5 -1.5

RM1 RM2 URM -1.0 -1.0 -1.0 -2.0 -1.5 -1.5 -2.0 -1.5 -1.5

Tablo 2.10: FEMA 154te planda dzensiz binalar n puan dzeltmeleri


W1 -0.5 Orta -0.5 D k -0.5 NA: Uygulanmaz
Yksek

Sismik blge

W2 -0.5 -0.5 -0.5

S1 -0.5 -0.5 -0.5

S2 -0.5 -0.5 -0.5

S3 -0.5 -0.5 -0.5

S4 -0.5 -0.5 -0.5

S5 -0.5 -0.5 -0.5

C1 -0.5 -0.5 -0.5

C2 -0.5 -0.5 -0.5

C3 -0.5 -0.5 -0.5

PC1 -0.5 -0.5 -0.5

PC2 -0.5 -0.5 -0.5

RM1 RM2 URM -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5 -0.5

Tablo 2.11: FEMA 154te de erlendirme sonras yap lan binalar n puan dzeltmeleri
W1 W2 S1 S2 S3 S4 S5 C1 2.4 2.4 1.4 1.4 NA 1.6 NA 1.4 Orta 1.6 1.6 1.4 1.4 NA 1.2 NA 1.2 D k 0.0 0.2 0.4 0.6 NA 0.6 NA 0.6 NA: Uygulanmaz
Yksek

Sismik blge

C2 2.4 1.6 0.4

C3 NA NA NA

PC1 2.4 1.8 0.2

PC2 RM1 RM2 URM NA 2.8 2.6 NA NA 2.0 1.8 NA NA 0.2 0.4 0.4

Tablo 2.12: FEMA 154te kodlama ncesi yap lan binalar n puan dzeltmeleri
W1 0.0 Orta 0.0 D k NA NA: Uygulanmaz
Yksek

Sismik blge

W2 -1.0 -0.2 NA

S1 -1.0 -0.4 NA

S2 -0.8 -0.4 NA

S3 -0.6 -0.4 NA

S4 -0.8 -0.4 NA

S5 -0.2 -0.2 NA

C1 -1.2 -1.0 NA

C2 -1.0 -0.4 NA

C3 -0.2 -1.0 NA

PC1 -0.8 -0.2 NA

PC2 -0.8 -0.4 NA

RM1 RM2 URM -1.0 -0.8 -0.2 -0.4 -0.4 -0.4 NA NA NA

22

Tablo 2.13: FEMA 154te C, D ve E tipi zeminler iin puan dzeltmeleri


Sismik blge
Yksek Orta D k Yksek Orta D k Yksek Orta D k

W1 W2

S1

S2

S3

S4

S5

C1 C2

C3

PC1 -0.4 -0.6 -0.4 -0.6 -1.0 -0.8 -0.4 -1.6 -1.8

PC2 RM1 RM2 URM -0.4 -0.4 -0.6 -0.8 -0.2 -0.4 -0.6 -0.6 -1.2 -1.2 -1.0 -0.8 -1.2 -0.4 -1.6 -1.6 -2.0 -1.4 -0.4 -0.6 -0.2 -0.6 -1.2 -0.8 -0.6 -1.6 -1.6 -0.4 -0.4 -0.4 -0.6 -0.8 -0.8 -0.8 -1.6 -1.4

Zemin Tipi C 0.0 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.2 -0.8 -0.6 -0.8 -0.6 -0.8 -0.8 -0.6 -0.8 -0.6 -0.4 -0.4 -0.8 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 -0.6 -0.4 -0.4 Zemin Tipi D 0.0 -0.8 -0.6 -0.6 -0.6 -0.6 -0.4 -0.6 -0.6 -0.4 -0.6 -1.2 -1.0 -1.2 -1.0 -1.2 -1.2 -1.0 -1.2 -1.0 -1.0 -0.8 -1.4 -1.2 -1.0 -1.4 -0.8 -1.4 -0.8 -0.8 Zemin Tipi E 0.0 -0.8 -1.2 -1.2 -1.0 -1.2 -0.8 -1.2 -0.8 -0.8 -1.2 -1.8 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.6 -1.8 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0 -2.2 -2.0 -2.0 -2.0 -2.0

23

Tablo 2.14a: FEMA 154te bilgi toplama formu (D k Sismik Hareketlilik)


Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic Hazards FEMA-154 Bilgi Toplama Formu

DBK S SM K HAREKETL L K
Adres:__________________________________________________ _____________________________Posta Kodu :_______ Di er Tan mlama Bilgileri :_________________________________ Kat Say s :____________________________Yap m Y l :_________ De erlendiren :_________________________Tarih:____________
2 Toplam Kat Alan (ft .) :____________________________________

Bina smi :______________________________________________ Kullan m Amac :_________________________________________

FOTOLRAF

lek: KULLANIM
Toplant Ticari Acil Servis Devlet Tarihi Sanayi Bro Konut Okul 8nsan Say s 010 1011000 11100 1000+

ZEM N T P A B C D E F

DEVR LME TEHL KES


Baca Parapet Kaplama Di er:

TEEL YAPISAL R SK PUANI, OLUMSUZLUKLAR VE SONU YAPI PUANI, S


YAPI TR
Temel Yap sal Risk Puan Orta Yk. Bina (4 7 Kat) Yksek Bina (Kat Say s >7) D eyde Dzensizlik Planda Dzensizlik Kodlama ncesi De erlendirme Sonras Zemin Tipi C Zemin Tipi D Zemin Tipi E

W1
7.4 N/A N/A -4.0 -0.8 N/A 0.0 -0.4 -1.0 -1.8

W2
6.0 N/A N/A -3.0 -0.8 N/A +0.2 -0.4 -0.8 -2.0

S1
(MRF) 4.6 +0.2 +1.0 -2.0 -0.8 N/A +0.4 -0.8 -1.4 -2.0

S2
(BR) 4.8 +0.4 +1.0 -2.0 -0.8 N/A +0.6 -0.4 -1.2 -2.0

S3
4.6 N/A N/A N/A -0.8 N/A N/A -0.4 -1.0 -2.0

S4
4.8 +0.2 +1.0 -2.0 -0.8 N/A +0.6 -0.4 -1.4 -2.2

S5
5.0 -0.2 +1.2 -2.0 -0.8 N/A N/A -0.4 -0.8 -2.0

C1
(MRF) 4.4 +0.4 +1.0 -1.5 -0.8 N/A +0.6 -0.6 -1.4 -2.0

C2
(SW) 4.8 -0.2 0.0 -2.0 -0.8 N/A +0.4 -0.4 -0.8 -2.0

C3
(URM INF) 4.4 -0.4 -0.4 -2.0 -0.8 N/A N/A -0.4 -0.8 -2.0

PC1
(TU) 4.4 N/A N/A N/A -0.8 N/A +0.2 -0.4 -0.8 -1.8

PC2
4.6 -0.2 -0.2 -1.5 -0.8 N/A N/A -0.2 -1.0 -2.0

RM1
(FD) 4.8 -0.4 N/A -2.0 -0.8 N/A +0.2 -0.4 -0.8 -1.4

RM2 URM
(RD) 4.6 -0.2 0.0 -1.5 -0.8 N/A +0.4 -0.2 -0.8 -1.6 4.6 -0.6 N/A -1.5 -0.8 N/A +0.4 -0.4 -0.8 -1.4

(LM) (RC SW) (URM INF)

SONU YAPI PUANI, S ZEL NOTLAR Ayr nt l nceleme Gerekli mi? EVET HAYIR
*=Do rulu u pheli bilgi DNK = Bilinmiyor BR = elik aprazl ereve FD = Esnek diyafram LM = Hafif Metal MRF = Moment ta yan ereve RC = Betonarme RD = Rijit diyafram SW = Perde duvar TU = Panel duvar URM INF = Y ma duvar

24

Tablo 2.14b: FEMA 154te bilgi toplama formu (Orta Sismik Hareketlilik)
Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic Hazards FEMA-154 Bilgi Toplama Formu

ORTA S SM K HAREKETL L K
Adres:__________________________________________________ _____________________________Posta Kodu :_______ Di er Tan mlama Bilgileri :_________________________________ Kat Say s :____________________________Yap m Y l :_________ De erlendiren :_________________________Tarih:____________
2 Toplam Kat Alan (ft .) :____________________________________

Bina smi :______________________________________________ Kullan m Amac :_________________________________________

FOTOLRAF

lek: KULLANIM
Toplant Ticari Acil Servis Devlet Tarihi Sanayi Bro Konut Okul 8nsan Say s 010 1011000 11100 1000+

ZEM N T P A B C D E F

DEVR LME TEHL KES


Baca Parapet Kaplama Di er:

TEMEL YAPISAL R SK PUANI, OLUMSUZLUKLAR VE SONU YAPI PUANI, S


YAPI TR
Temel Yap sal Risk Puan Orta Yk. Bina (4 7 Kat) Yksek Bina (Kat Say s >7) D eyde Dzensizlik Planda Dzensizlik Kodlama ncesi De erlendirme Sonras Zemin Tipi C Zemin Tipi D Zemin Tipi E

W1
5.2 N/A N/A -3.5 -0.5 0.0 +1.6 -0.2 -0.6 -1.2

W2
4.8 N/A N/A -3.0 -0.5 -0.2 +1.6 -0.8 -1.2 -1.8

S1
(MRF) 3.6 +0.4 +1.4 -2.0 -0.5 -0.4 +1.4 -0.6 -1.0 -1.6

S2
(BR) 3.6 +0.4 +1.4 -2.0 -0.5 -0.4 +1.4 -0.8 -1.2 -1.6

S3
3.8 N/A N/A N/A -0.5 -0.4 N/A -0.6 -1.0 -1.6

S4
3.6 +0.4 +1.4 -2.0 -0.5 -0.4 +1.2 -0.8 -1.2 -1.6

S5
3.6 +0.4 +0.8 -2.0 -0.5 -0.2 N/A -0.8 -1.2 -1.6

C1
(MRF) 3.0 +0.2 +0.5 -2.0 -0.5 -1.0 +1.2 -0.6 -1.0 -1.6

C2
(SW) 3.6 +0.4 +0.8 -2.0 -0.5 -0.4 +1.6 -0.8 -1.2 -1.6

C3
(URM INF) 3.2 +0.2 +0.4 -2.0 -0.5 -1.0 N/A -0.6 -1.0 -1.6

PC1
(TU) 3.2 N/A N/A N/A -0.5 -0.2 +1.8 -0.6 -1.0 -1.6

PC2
3.2 +0.4 +0.6 -1.5 -0.5 -0.4 N/A -0.6 -1.2 -1.6

RM1
(FD) 3.6 +0.4 N/A -2.0 -0.5 -0.4 2.0 -0.8 -1.2 -1.6

RM2 URM
(RD) 3.4 +0.4 +0.6 -1.5 -0.5 -0.4 +1.8 -0.6 -1.2 -1.6 3.4 -0.4 N/A -1.5 -0.5 -0.4 N/A -0.4 -0.8 -1.6

(LM) (RC SW) (URM INF)

SONU YAPI PUANI, S ZEL NOTLAR Ayr nt l nceleme Gerekli mi? EVET HAYIR
*=Do rulu u pheli bilgi DNK = Bilinmiyor BR = elik aprazl ereve FD = Esnek diyafram LM = Hafif Metal MRF = Moment ta yan ereve RC = Betonarme RD = Rijit diyafram SW = Perde duvar TU = Panel duvar URM INF = Y ma duvar

25

Tablo 2.14c: FEMA 154te bilgi toplama formu (Yksek Sismik Hareketlilik)
Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic Hazards FEMA-154 Bilgi Toplama Formu

YKSEK S SM K HAREKETL L K
Adres:__________________________________________________ _____________________________Posta Kodu :_______ Di er Tan mlama Bilgileri :_________________________________ Kat Say s :____________________________Yap m Y l :_________ De erlendiren :_________________________Tarih:____________ Toplam Kat Alan (ft .) :____________________________________ Bina smi :______________________________________________ Kullan m Amac :_________________________________________
2

FOTOLRAF

lek: KULLANIM
Toplant Ticari Acil Servis Devlet Tarihi Sanayi Bro Konut Okul 8nsan Say s 010 1011000 11100 1000+

ZEM N T P A B C D E F

DEVR LME TEHL KES


Baca Parapet Kaplama Di er:

TEMEL YAPISAL R SK PUANI, OLUMSUZLUKLAR VE SONU YAPI PUANI, S


YAPI TR
Temel Yap sal Risk Puan Orta Yk. Bina (4 7 Kat) Yksek Bina (Kat Say s >7) D eyde Dzensizlik Planda Dzensizlik Kodlama ncesi De erlendirme Sonras Zemin Tipi C Zemin Tipi D Zemin Tipi E

W1
4.4 N/A N/A -2.5 -0.5 0.0 +2.4 0.0 0.0 0.0

W2
3.8 N/A N/A -2.0 -0.5 -1.0 +2.4 -0.4 -0.8 -0.8

S1
(MRF) 2.8 +0.2 +0.6 -1.0 -0.5 -1.0 +1.4 -0.4 -0.6 -1.2

S2
(BR) 3.0 +0.4 +0.8 -1.5 -0.5 -0.8 +1.4 -0.4 -0.6 -1.2

S3
3.2 N/A N/A N/A -0.5 -0.6 N/A -0.4 -0.6 -1.0

S4
2.8 +0.4 +0.8 -1.0 -0.5 -0.8 +1.6 -0.4 -0.6 -1.2

S5
2.0 +0.4 +0.8 -1.0 -0.5 -0.2 N/A -0.4 -0.4 -0.8

C1
(MRF) 2.5 +0.4 +0.6 -1.5 -0.5 -1.2 +1.4 -0.4 -0.6 -1.2

C2
(SW) 2.8 +0.4 +0.8 -1.0 -0.5 -1.0 +2.4 -0.4 -0.6 -0.8

C3
(URM INF) 1.6 +0.2 +0.3 -1.0 -0.5 -0.2 N/A -0.4 -0.4 -0.8

PC1
(TU) 2.6 N/A N/A N/A -0.5 -0.8 +2.4 -0.4 -0.6 -0.4

PC2
2.4 +0.2 +0.4 -1.0 -0.5 -0.8 N/A -0.4 -0.6 -1.2

RM1
(FD) 2.8 +0.4 N/A -1.0 -0.5 -1.0 +2.8 -0.4 -0.6 -0.4

RM2 URM
(RD) 2.8 +0.4 +0.6 -1.0 -0.5 -0.8 +2.6 -0.4 -0.6 -0.6 1.8 0.0 N/A -1.0 -0.5 -0.2 N/A -0.4 -0.6 -0.8

(LM) (RC SW) (URM INF)

SONU YAPI PUANI, S ZEL NOTLAR Ayr nt l nceleme Gerekli mi? EVET HAYIR
*=Do rulu u pheli bilgi DNK = Bilinmiyor BR = elik aprazl ereve FD = Esnek diyafram LM = Hafif Metal MRF = Moment ta yan ereve RC = Betonarme RD = Rijit diyafram SW = Perde duvar TU = Panel duvar URM INF = Y ma duvar

26

Yap daki deprem davran n etkileyen faktrlere ait dzeltme puanlar , ba lang ta yap tr ve deprem blgesine ba l olarak tespit edilen temel yap sal risk puan na eklenerek, her yap iin bir S Sonu Yap Puan elde edilir. Bu S puan ; yap n n muhtemel bir depremdeki davran n karakterize eder. Elde edilen bu puan n yorumlanmas yla yap n n daha ayr nt l bir incelemeye gerek duyup duymad sonucuna var l r. Yksek puan; binan n deprem etkisine kar yeterli bir ta y c sisteme sahip olmas ihtimalinin yksekli ine kar gelir. Puan d kse binan n hassas ve tehlikeli bir durumda oldu una ve daha ayr nt l bir inceleme yap lmas gerekti ine karar verilir. Elde edilen sonu yap puan n n d k veya yksek oldu una karar verebilmek iin bir k yas de eri tan mlanmas gereklidir. Yntemde kesin olmamakla beraber 2 de eri bir s n r de er olarak verilmi tir. Bu durumda S de eri 2den kk olan binalar n, muhtemel bir depremde olumlu bir davran deprem ynetmeli indeki ko ullar sa lamad gstermesini temin edebilecek modern kabul edilmektedir.

27

3. MALZEME VE YNTEM
Yap lar n deprem s ras ndaki davran lar , hasara u rama veya y k lma olas l klar , deprem kaynak zelliklerine, yerel zemin zelliklerine ve yap n n zelliklerine ba l d r. Bu sebeple risk analizi ad verilen al malarda bu etkenin ok say da bile eninin bir arada de erlendirilmesi gereklidir. Sadece zemin zelliklerini tan mlayarak veya sadece yap zelliklerine ba l olarak gereki bir risk de erlendirmesi yapmak sz konusu de ildir. Karar kriterlerinin deneysel ve teknik verilere ba lanabilmesi, bu verilerin detayl olarak yerinde elde edilebilmesi ile mmkn olur. De erlendirmenin gvenilirlik derecesi ile veri oklu u ve kalitesi aras nda do rudan bir ba lant vard r. Di er taraftan binlerce yap n n bulundu u ehirle mi alanlarda maliyet ve sre kriterleri, projede veri say s n ve kalitesini k s tlayan faktrlerdir. Bak rky ilesi iin yap lm olan Bak rky lesi Yerle im Alanlar n n Zemin-Yap

Etkile imine Ba l Risk Analizi Ara t rma Projesinde, h zl tarama yntemlerinde kullan lacak parametrelerin seiminde ulusal ve yerel yap la man n zelliklerini dikkate alan zgn bir yntemin olu turulmas n n gere i dikkate al nm t r. Bu amala, risk analizi al mas erevesinde stanbul niversitesi n aat Mhendisli i Blmnde Uzman sistem Bilgisayar Program DURTES geli tirilmi tir. Bu programla yap lar n tm matematiksel bir esasla ayn de erlendirilmektedir. DURTES yntemi 1. Yap ile ilgili bilgilerin sorguland 3. Yap ile ilgili analizleri kapsamaktad r. bir anketi (Tablo 3.1, 3.2, 3.3) 2. Anket verilerinin yaz l ma aktar lmas n ve kriterlerle, greceli olarak k yaslanarak

28

Tablo 3.1a: DURTES veri toplama formu (1. Sayfa)


YAPININ KOD NUMARASI : [____________________] 1-) DEOERLEND RME TAR H (GN / AY)---- : Yap n n projesi var m ?--------------------------------Kat alan = [ ___________ ] (m2) 2-) DEOERLEND RENLER sim 1 2 3 3-) YAPININ ADRES Pafta No: Site Cadde Blok / No : Ynetici / lgili Benzer Binalar n Kod Numaralar 4-) YAPI HAKKINDA GENEL B LG LER Yap n n ya : ________ Marmara Depremi ncesi ONARIM grd m? : Evet [ ], Hay r[ ], Kozmetik onar m[ ] Marmara Depremi sonras ONARIM grd m? : Evet [ ], Hay r[ ], Kozmetik onar m[ ] Bodrum kat adedi : [ ], Kat ykseklikleri : [ ___ , ___ , ___ , ___ ] (m) Normal kat adedi : [ ], Kat ykseklikleri : [ ___ , ___ , ___ , ___ , ___ , ___ , ___ , ___ ] (m) at kat varsa; Kat Yksekli i : [ ___ ] (m), Alan n n normal kat alan na oran [ _______ ] Yap da en byk a kl k : [ ___ ] (m) Ortalama kat a rl (m2de toplam yk) : 600[ ], 800[ ], 1000[ ], 1200[ ], 1400[ ], 1600[ ], (kg/m2) Kom u yap larla maksimum kat seviyesi fark -----: [ _________ ] (m) Dilatasyon yeterli mi: Evet [ ], Hay r [ ], Belirsiz[ ] 5-) ARTNAME KATSAYILARI Deprem blgesi--------------------------: 1-[ ], 2-[ ], 3-[ ], 4-[ ] Bina kullan m tr ve nem katsay s : 1.0-[ ], 1.2-[ ], 1.4-[ ], 1.5-[ ] Bina kullan m trn yaz n z ---------: [ ____________________________________ ] Yerel zemin s n f : Z1-[ ], Z2-[ ], Z3-[ ], Z4-[ ], {Di er (Z5) [ _ ] , TA : [ ___ ], TB : [ ___ ]} Yap davran katsay s (R) : [ ___ ], Nedeni :[ ____________________________________________ ] 6-) TA IYICI S STEM ZELL KLER Tr : Betonarme ereve [ ], Betonarme ereve+Perde duvar [ ], Perde [ ], Y ma[ ], elik [ ], Ah ap[ ], Di er Belirtiniz [ _________________________________ ] D eme sistemi her katta ayn m ? : Evet [ ], Hay r [ ] D eme tipi: Kiri li [ ], Asmolen [ ], Di li [ ], Mantar [ ], Kaset [ ], Di er [ ____________ ] Temel sistemi: Tekil [ ], Srekli [ ], Radye [ ], Kaz kl [ ], Di er [ ____________ ] Bodrum varsa d duvarlar : Beton perde [ ], Ta duvar [ ], Beton briket [ ], Dolu tu la [ ], Delikli tu la [ ], Di er [ ______ ] Blme duvarlar: Beton perde [ ], Ta duvar [ ], Beton briket [ ], Dolu tu la [ ], Delikli tu la [ ], Di er [ ______ ] Blme duvarlar s val m ?--------------------------------- : Evet [ ], Hay r [ ] Y ma yap ise ta y c duvarlar ynetmeli e uygun mu? : Evet [ ], Hay r [ ] Soyad Soyad : Evet [ ], SAYFA 1/3 Hay r[ ]

Grup No:

mza

Ada No:

Parsel No: Mahalle Sokak P.K. Semt Telefon mza

sim

29

Tablo 3.1b: DURTES veri toplama formu (2. Sayfa)


YAPININ KOD NUMARASI : [____________________] SAYFA 2/3

7-) BETONARME B NALARDA MALZEME ZELL KLER Boyuna donat ------------ : STI [ ], STIII Dz [ ], STIII Nervrl [ ______ ] , Di er [ ______ ] : STI [ ], STIII Dz [ ], STIII Nervrl [ ______ ] , Di er [ ______ ] Enine donat (etriye)--Yap da ortalama beton dayan m --------------------------------- : [ _________ ] (kg/cm2) En a r hasarl kat kolonlar nda ortalama beton dayan m ---- : [ _________ ] (kg/cm2) Grlen beton i ilik kalitesi ( yi, Orta, Kt) 8-) HASAR BEL RLEME Katlar aras nda rlatif kal c yanal teleme --En byk teleme / Kat yksekli i (oran ) --: [ _________ ] (cm) : [ _________ ]

Toplam

En a*,r hasarl, kattaki kolonlara ait kesit alanlar, (cm2) A r hasarl Orta hasarl Hafif hasarl

En a*,r hasarl, kattaki perde duvarlara ait kesit alanlar, (cm2) Toplam A r hasarl Orta hasarl Hafif hasarl

En a*,r hasarl, kattaki yap, elemanlar,nda hasarl, kesit / Toplam kesit oran, Kiri lerde D emelerde Merdivenlerde TEMELDE HASAR Var [ ], Yok [ ], Belirlenemedi[ ], Deformasyon var [ ] Hasar varsa oran [_____] Y ma yap ise ta y c duvarlarda hasar oran 9-) KUSUR BEL RLEME K sa kolon problemi var m ?--------------Gl kiri zay f kolon problemi var m ? Asma kat var m ?--------------------------- kma kat var m ?--------------------------: : : : Evet [ Evet [ Evet [ Evet [ ], Hay r [ ], Hay r [ ], Hay r [ ], Hay r [ ] ] ] ], Varsa normal kata oran [ ____ ],

DZENS ZL K PROBLEM VARSA LG L DZENS ZL KLER ARETLEY N Z Yok [ ], A1 [ ], A2.I [ ], A2.II [ ], A2 .III [ ], A3 [ ], A4 [ ], B1 [ ], B2 [ ], B3 [ ] Yetersiz Dayan m Bina genelinde Boyuna donat Etriye Beton Etriye S kla t rmas yi Orta Kolonlarda Kiri lerde Malzeme detay ve i ilik kusurlar Yetersiz Yetersiz Yetersiz Yanl rijitlik sneklik malzeme detay Kt malzeme Kt i ilik

Kt

30

Tablo 3.1c: DURTES veri toplama formu (3. Sayfa)

YAPININ KOD NUMARASI : [____________________]

SAYFA 3/3

10-) B NA HASAR GRM SE OLASI SORUN NEDENLER Proje kusurlar --------[ ], Denetim yetersizli i--[ ], Yap m kusurlar -----------[ ], Malzeme zay fl ----[ ], A r ykleme---------[ ], Ynetmelik yetersizli i-- [ ], Di er belirtiniz [ __________________________ ] Gvenlik yeterli onar m glendirme gerekmez [ ]

Gvenlik yetersiz. A a daki nlemlerle sonu al nabilir Yk s n rlamas [ ], Kullan m de i ikli i [ ], Kat azaltmas [ ], Di er [ __________________ ] Gvenlik yetersiz. A a da tan mlanan Onar m/Glendirmeler gerekli Dolgu ereve--- [ ], Beton kolon mantolama [ ], elik kolon mantolama Kiri onar m ----- [ ], D eme onar m --------- [ ], Di er-------------- [ ______________________________________ ] 11-) YAPI ELEMANLARININ KONUMU VE TANIMI KAT NO: [ _____ ] [ ],

Toplam kat alan = [ _______ ] (m2) X ekseninde toplam kesit alan [ Perde+ Kolon+0.15* Duvar(bo luklar hari)]=[ _______ ] (m2) Y ekseninde toplam kesit alan [ Perde+ Kolon+0.15* Duvar(bo luklar hari)]=[ _______ ] (m2) Simetri ekseni var m ? ( XALT[__], XST[__], YSOL[__], YSA<[__] )

31

Binalara girmeden yap lar n de erlendirilmesi, o u tehlikeli detaylar n gzden ka r lmas na ve hasar grebilirli in do ru tan mlanamamas na sebep olabilmektedir. DURTES ynteminde bu sak ncalar n byk lde ortadan kald r ld nk; 1. Her binaya tek tek girilerek binan n ya , boyut ve yap sal zellikleri anket al mas ile tespit edilmektedir. 2. Binaya gelen deprem ykleri tam boyutlarla ve gerek zemin spektrum parametreleri ile olduka do ru olarak hesaplanmaktad r. 3. Binada sa lanan d ey ta y c kesitle deprem yklerinin kar la t r lmas yap larak gvenlik seviyeleri tespit edilmektedir. 4. Elde edilen gvenlik say lar binan n di er yap sal zelliklerine ba l olarak elde edilen puanla birle tirilerek hasar olas l k seviyelerini ifade eden durum de erleri hesaplanmaktad r. 5. Uygulanan yntem 1998 Deprem cartnamesinde tan mlanm dayanmaktad r. 6. Program yorumlar , detayl kesin analizi yap lan binalar n analiz sonular ile k yasland nda sonular n hemen hemen ayn oldu u tespit edilmi ve bu kontrollerde de yntemin gvenilirli i desteklenmi tir. Her bina iin bir Greceli Durum Tespit Puan elde edilmekte ve yap lar n depremde olas hasar riskleri belirlenmektedir. Yap lar, risk seviyelerine gre; ok yksek risk, Yksek risk, Orta seviyede risk, D k seviyede risk ve Minimum risk olan kriterlere grlm tr.

olmak zere 5 ana grupta s n fland r lmaktad rlar. Her risk grubuna ynelik nlemleri ieren bir neriler Paketi haz rlanm ve her risk grubundaki yap lar iin yap lmas gereken al malar zetlenmi tir (Tablo 3.2).

32

Tablo 3.2: DURTES bina risk durumlar na gre yorum ve neriler


Minimum Risk ieren binalar H zl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeli inin tan mlad gvenlik seviyesini sa lamaktad r. Kesin zm yntemleri ile yap n n emniyetinin kontrol edilmesi yararl d r. Kesin zm yntemleri uygulansa dahi depremin do rultu ve ierik zelliklerinde ngrlene nazaran olabilecek farkl l klar ve yap ya ait tespiti mmkn olmayan kesit malzeme zellikleri ve detaylar risk seviyesinde de i ikli e sebep olabilir. H zl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeli inin tan mlad gvenlik seviyesini sa lamamaktad r. Kesin zm yntemleri ile yap n n emniyetinin kontrol edilmesi gereklidir. Binaya zel raporda glendirme iin eklenmesi gerekecek olan tahmini malzeme miktar tan mlanm t r. Ancak, kullan lacak malzeme miktar , binan n kesin zm yntemleri ile analizi yap ld ktan sonra tasar m hesaplar nda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir. Konstrktif detaylar ve geometrileri, binan n gerekli k s mlar a l p tm detaylar grldkten sonra kullan lacak olan glendirme malzemesinin zelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir. H zl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeli inin tan mlad gvenlik seviyesini sa lamamaktad r. Kesin zm yntemleri ile yap n n emniyetinin kontrol edilmesi gereklidir. Binaya zel raporda verilen tahmini de erlerden anla laca gibi d k risk seviyesine k yasla daha fazla malzeme ve i ilik gerekmektedir. Kullan lacak malzeme miktar kesin zm yntemleri ile analizi yap ld ktan sonra tasar m hesaplar nda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir. Konstrktif detaylar ve geometrileri, binan n gerekli k s mlar a l p tm detaylar grldkten sonra kullan lacak olan glendirme malzemesinin zelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir. H zl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeli inin tan mlad gvenlik seviyesini byk lde sa lamamaktad r. Kesin zm yntemleri ile yap n n emniyetinin kontrol edilmesi yararl d r. Binaya zel raporda verilen tahmini de erlerden anla laca gibi orta risk seviyesine k yasla daha fazla malzeme ve i ilik gerekmektedir. Kullan lacak malzeme miktar kesin zm yntemleri ile analizi yap ld ktan sonra tasar m hesaplar nda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir. Konstrktif detaylar ve geometrileri, binan n gerekli k s mlar a l p tm detaylar grldkten sonra kullan lacak olan glendirme malzemesinin zelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir. Glendirme karar al n rsa zaman, ekonomi, emniyet ve amaca uygunluk unsurlar gz nne al narak glendirme yap l p yap lamayaca belirlenmeli, glendirmeye karar verilmesi durumunda; kesin zm yntemleri ile analizi yap lmal , yap sal elemanlar ve detaylar belirlenmeli, deprem artnamesinde ngrlen formatta glendirmeye ynelik uygulama projeleri haz rlanmal , her a amas nda kontrol edilecek ekilde mmkn olan en k sa zamanda imalat uzman personel taraf ndan gerekle tirilmelidir. Alternatif neri: Kat azaltmas zm olabilir. Kontrol edilmelidir. Kullan m de i ikli ine ba l olarak yk azaltmas zm olabilir. (Bu madde konvansiyonel konut tr binalar iin geerli de ildir.) H zl tarama yntemi kriterlerine gre 1998 Deprem Ynetmeli inin tan mlad gvenlik seviyesini sa lamamaktad r. Kesin zm yntemleri ile yap n n risk seviyesinin kontrol edilmesi yararl d r. Kesin zm yntemleri ile yap n n emniyetinin kontrol edilmesi yararl d r.

D k Risk ieren binalar

Orta Risk ieren binalar

Yksek Risk ieren binalar

ok Yksek Risk ieren binalar

33

Binaya zel raporda verilen tahmini de erlerden anla laca gibi yksek risk seviyesine k yasla daha fazla malzeme ve i ilik gerekmektedir. Kullan lacak malzeme miktar kesin zm yntemleri ile analizi yap ld ktan sonra tasar m hesaplar nda ngrlen konstrktif detaylara gre tayin edilmesi nerilir. Konstrktif detaylar ve geometrileri, binan n gerekli k s mlar a l p tm detaylar grldkten sonra kullan lacak olan glendirme malzemesinin zelliklerine gre belirlenmeli ve tercih edilmelidir. Glendirme karar al n rsa zaman, ekonomi, emniyet ve amaca uygunluk unsurlar gz nne al narak glendirme yap l p yap lamayaca belirlenmeli, glendirmeye karar verilmesi durumunda; kesin zm yntemleri ile analizi yap lmal , yap sal elemanlar ve detaylar belirlenmeli, deprem artnamesinde ngrlen formatta glendirmeye ynelik uygulama projeleri haz rlanmal , her a amas nda kontrol edilecek ekilde mmkn olan en k sa zamanda imalat uzman personel taraf ndan gerekle tirilmelidir. Alternatif neri: Kat azaltmas zm olabilir. Kontrol edilmelidir. Kullan m de i ikli ine ba l olarak yk azaltmas zm olabilir. (Bu madde konvansiyonel konut tr binalar iin geerli de ildir.) Kullan m mutlak gerekli nemli binalar d nda, ehir planlamas , amaca uygunluk, ekonomi, emniyet gibi kriterler gz nne al nd nda bu kriterleri sa lamayan baz binalar n y k l p yeniden yap lmas nda yarar vard r. Glendirme seene i tercih edildi i takdirde maliyetin olduka yksek olaca binaya zel raporlarda belirtilen malzeme miktar ndan anla lmaktad r.

3.1. TANIMLAMA B LG LER 3.1.1. Pafta, Ada ve Parsel Numaralar, Durum tespiti yap lacak binan n konumunun tam olarak belirlenmesi ve bilgilerinin ba ka binalara ait bilgilerle kar mamas iin pafta, ada ve parsel numaralar kullan lm t r. Binan n bulundu u belediyeden elde edilen, binaya ait pafta, ada ve parsel numaralar yaz l mdaki ilgili alanlara yaz lmaktad r. Ayn parsel zerinde birden fazla bina bulunmas durumunda parsel numaralar n n sonuna birer harf eklenerek bina bilgilerinin kar mas engellenebilir. Ayr ca bu bilgiler co rafi bilgi sistemi (GIS) yaz l mlar na bilgi aktar m nda kullan lmaktad r. 3.1.2. Yap, Kod Numaras, Geni alan deprem master planlar nda incelenmesi gereken bina say s n n binlerle ifade edildi i d nld nde bina bilgilerinin bilgisayar ortam nda dzenli tutulabilmesi iin her binan n kendine zg olmak kayd yla bir yap kod numaras na ihtiya vard r.

34

Yap kod numaras , Bak rky rne inde oldu u gibi, pafta, ada ve parsel numaralar n n biti ik yaz lmas eklinde olabilece i gibi Zeytinburnu Pilot Projesindeki gibi farkl ekilde olu turulmu numaralar da olabilir. Yap kod numaras yaz l mda ilgili alana yaz lmakta ve her bina iin farkl oldu undan binalara ait bilgiler ve raporlar bu kod numaras ile kay t alt na al nmaktad r. 3.1.3. Yap,n,n Proje Varl,*, Binan n projesinin varl verebilmektedir. i aretlenmektedir. 3.1.4. Giri Kat Alan, Binan n giri kat alan yaz l mda ilgili blme m2 biriminde yaz lmaktad r. kma kat ve at kat alan oranlar giri kat alan na gre hesaplanmaktad r. Varsa bodrum katlar n alan ise giri kat ile ayn kabul edilmektedir. Binan n toplam alan ve buna ba l olarak a rl ile binaya etkiyen taban kesme kuvvetlerinin hesab nda giri kat alan do rudan etkilidir. 3.1.5. De*erlendirenler, De*erlendirme Tarihi Geni alan deprem master planlar nda incelenmesi gereken bina say s on binlerle ifade edilmektedir. Bylesine byk apl ve konusunda uzman personele ihtiya duyulan bir al mada, al anlar n tamam n n ayn bilgi dzeyine sahip olmamas ya da toplanan verilerde hata bulunmas olas d r. Dolay s yla her binadan sa l kl veri toplanmas mmkn olmayabilir. zellikle arazide toplanan verilerin ok nemli olmas nedeniyle, al anlar iin bir takip sistemi de olu turulmal d r. Takip sistemi sayesinde binalardan gelen bilgilerin kontrol s ras nda teknik elemanlar n ba ar durumu belirlenebilir ve ihtiya grlmesi halinde teknik elemanlara eksik olduklar konularda yeniden e itim verilebilir. Binalardan veri toplanmas s ras nda kullan lacak takip sistemi iin hangi binaya hangi eleman n gitti inin bilinmesi gereklidir. Bir yap ya kontrol ve/veya eksik bilgi sebebiyle yap n n mhendislik hizmeti al p almad varl DURTES anket formunda konusunda fikir ilgili alana

Projenin

35

birden fazla kez gidilmesi durumunda, gelen bilgilerin kar mamas iin her veri toplama formuna de erlendirme tarihi yaz lmaktad r. 3.1.6. Yap,n,n Adresi Binalar n pafta, ada ve parsel gibi kadastro bilgilerinin yan nda adres bilgileri de raporlara yaz lmaktad r. DURTES anket formunda bina adresinin girilmesi iin site, mahalle, cadde, sokak, blok/no, posta kodu ve semt ba l klar yla 7 farkl alan olu turulmu tur. Yap n n Durum Tespit Raporunda adres bilgileri de yer almaktad r.

3.2. YAPI HAKKINDA GENEL B LG LER 3.2.1. Yap,n,n Ya , Mevcut yap lar n, yap sal risk analizinde binan n ya binan n depremde hasar grme riski de artar. Mevcut yap lar n biro unun ruhsats z olmas sebebiyle binalar n ya lar ile ilgili belgelere ula lamayabilir. Yntem kapsam nda incelenen bir yap n n ya n n belirlenmesinde, tercihen binan n gemi i hakk nda bilgisi olan bir ki iden bilgi al nabilir. Binan n gemi i ile ilgili bilgi al nabilecek bir ki i olmamas durumunda sz konusu bilgiler ayn blgede benzer mimari zelliklere sahip ve yap m y l bilinen binalar n ya lar ndan yola k larak tahmin edilebilir. 3.2.2. Onar,m Durumu DURTES ynteminde binalar n onar m durumu, risk faktrn etkileyen bir lttr. al malar genellikle Marmara blgesinde yap lmaktad r. Bu nedenle binan n Marmara depremi ncesine ve sonras na ait onar m bilgisi kullan lmaktad r. Bunun iin Marmara Depremi ncesinde Onar m Grd m? ve Marmara Depremi Sonras nda Onar m Grd m? sorular na kar l k Evet, Hay r ve Kozmetik Onar m cevaplar seenek olarak sunulmu tur. Binan n onar m ve/veya kozmetik onar m grm olmas , mevcut hasarlar n tespit edilmesini gle tirebilece inden, risk unsuru olarak kabul edilmi tir. da bir lttr. Binan n hizmet

verdi i sre artt ka, malzeme zelliklerinin olumsuz ynde de i mesi beklenece inden

36

Yntemin farkl blgelerdeki uygulamalar nda o blgede gemi te ya anan en byk deprem esas al nacakt r. 3.2.3. Kat Bilgileri Yntem dhilinde, incelenen yap n n kat adedi, ykseklikleri ve alanlar bilgileri, yap n n a rl , yksekli i ve buna ba l olarak da katlara etkiyen deprem yklerinin hesab nda kullan lmaktad r. Sz konusu bilgilerdeki olas hatalar yap hakk nda verilecek karar byk lde etkileyecek neme sahip olmakla beraber, arazide bu bilgilerin elde edilmesinde hata yap lma ihtimali d ktr. Anket formunda yap n n kat bilgileri bodrum kat, normal kat ve at kat olarak 3 k s mda tan mlan r. Yap da en byk a kl k da DURTES ynteminde kullan lan bir bilgidir. 3.2.4. Ortalama Kat A*,rl,*, DURTES ynteminde, analiz iin gerekli oldu undan yap n n ortalama kat a rl bilgisi de kullan lmaktad r. Anket formunda ortalama kat a rl
2

bilgisi iin 600,

800, 1000, 1200, 1400 ve 1600 kg/cm de erleri seenek olarak sunulmu olup bu de erlerin d nda bir kat a rl duvarlar n durumu, d eme kal nl ngrlmesi durumunda Di er kutucu una , kullan m amac , gibi etkenler gz nne al narak, yap y sz konusu de er yaz labilmektedir. Yap n n ortalama kat a rl

de erlendiren mhendisler taraf ndan yakla k olarak belirlenmektedir. 3.2.5. Dilatasyon Durumu ve Kat Seviyesi Fark, Biti ik nizamda bulunan yap lar yeterli gvenli e sahip olarak projelendirilip in a edilmi olsalar bile, kom u yap larla olan dilatasyonun olmamas ya da yetersiz olmas ve/veya d emeler aras ndaki kat seviyesi fark n n olmas durumu yap n n a r hasar grmesine sebep olabilmektedir. Dilatasyonun yetersiz olmas sebebiyle deprem ykler s ras nda yap ya kom u yap dan gelen ve nceden hesaplanmayan d

etkimektedir. Ayr ca kat seviyesi fark olmas durumunda ise kom u yap n n d emesi di er yap n n d ey ta y c elemanlar n n daha narin oldu u blgelere denk geldi inden deprem s ras nda yatayda ok daha rijit davranan d emeler ayn hizada bulunan kom u yap n n d ey ta y c elemanlar nda hasara yol aabilir.

37

cekil 3.1: arp ma etkisi

Anket formunda bulunan Dilatasyon Yeterli mi? sorusuna Evet, Hay r ve Belirsiz cevaplar sunulmu tur. Baz yap larda mimari sebeplerle derz bo luklar n n zel dolgularla kapat lm durum, belirsizlik sebebiyle, yap iin bir risk unsuru olu turmaktad r. olmas

sebebiyle yap lar aras ndaki dilatasyon durumu belirlenemeyebilir. Ynteme gre bu

cekil 3.2: ekileme etkisi

38

3.3. ARTNAME KATSAYILARI 3.3.1. Deprem Blgesi Bakanlar Kurulunun 18.4.1996 tarih ve 96/8109 say l karar ile yrrl e girmi olan Trkiye Deprem Blgeleri Haritas nda beklenen deprem ivme de erlerine gre be blge tespit edilmi tir. Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelike gre deprem blgelerinde kabul edilen hesap ivmeleri, 1.derece iin 0.4g, 2.derece iin 0.3g, 3.derece iin 0.2g, 4.derece iin 0.1g olarak al nmal d r. 5.derece iin deprem hesab yapmak zorunlu de ildir. Bu sebeple H zl Durum Tespit Ynteminde 5. derece deprem blgesi gz nnde bulundurulmaz. Anket formlar ndaki Deprem Blgesi blmne 1inci, 2nci, 3nc ve 4nc deprem blgelerinden, binan n ait oldu u blge i aretlenir. Binan n bulundu u deprem blgesi bilgisayar ortam nda hava foto raflar ve deprem blgeleri haritas n n kar la t r lmas ile bulunabilir.

cekil 3.3: Trkiye Deprem Blgeleri Haritas

39

3.3.2. Bina Kullan,m Tr ve nem Katsay,s, Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelikte kullan m amac na gre bina nem katsay lar belirtilmi tir (Tablo 3.3). Bu katsay lar yap lar n deprem sonras ndaki beklenen kullan m durumuna gre belirlenmi tir. Buna gre iddetli bir depremde can gvenli inin sa lanmas ko uluyla onar labilecek hasarlar n olu mas beklenen konut tr yap larda bina nem katsay s 1 olarak belirtilmi tir. Depremden hemen sonra hizmet vermesi gereken, bu sebeple de iddetli bir depremde hasar grmemesi ve hemen kullan labilirlik beklenen hastane, itfaiye gibi binalarda 1.5 olarak belirlenen bina nem katsay s ile sz konusu yap lara etkiyen deprem ykleri, konut tr yap lara k yasla %50 oran nda art r lmaktad r.
Tablo 3.3: Bina nem katsay s tablosu (ABYYHY98)
Binan,n Kullan,m Amac, veya Tr 1. Deprem sonras, kullan,m, gereken binalar ve tehlikeli madde ieren binalar a) Deprem sonras nda hemen kullan lmas gerekli binalar (Hastaneler, dispanserler, sa l k ocaklar , itfaiye bina ve tesisleri, PTT ve di er haberle me tesisleri, ula m istasyonlar ve terminalleri, enerji retim ve da t m tesisleri; vilayet, kaymakaml k ve belediye ynetim binalar , ilk yard m ve afet planlama istasyonlar ) b) Zehirli, patlay c , parlay c , vb zellikleri olan maddelerin bulundu u veya depoland binalar 2. nsanlar,n uzun sreli ve yo*un olarak bulundu*u ve e yan,n sakland,*, binalar a) Okullar, di er e itim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri k lalar, cezaevleri, vb. b) Mzeler 3. nsanlar,n k,sa sreli ve yo*un olarak bulundu*u binalar Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar , vb. 4. Di*er binalar Yukar daki tan mlara girmeyen di er binalar (Konutlar, i yerleri, oteller, bina tr endstri yap lar , vb) Bina nem Katsay,s,

1.5

1.4

1.2 1.0

H zl Durum Tespit ynteminde bina nem katsay s bilgisi yap sal analizde kullan lmaktad r. Analizde kullan lacak olan katsay yap n n projedeki kullan m amac de il mevcut kullan m durumuna uygun oland r. rne in hastane binas olarak projelendirilmi bir yap , hastane binas olarak gerekli gvenli i sa lamasa bile konut olarak kullan ld nda ngrlen gvenli i sa layabilmektedir. Benzer ekilde konut olarak imal edilmi bir yap , hastane binas olarak kullan lmak istendi inde gerekli gvenli i sa lamamas muhtemeldir. Anket formunda bulunan Bina Kullan m Tr bilgisi ise yntem sonucunda olu turulan rapora eklenmekte, say sal bir de er olmad ndan yap n n risk analizine etki etmemektedir.

40

3.3.3. Yerel Zemin S,n,f, DURTES yntemi zemin-yap etkile imini de gz nnde bulundurdu undan, yntemin uygulanaca yap lar n ABYYHY98 ynetmeli inde belirtilen zemin s n flar ve ait blgenin zemin zellikleri bilinmiyorsa ayr bir al ma ile olduklar deprem blgelerinin belirlenmi olmas gerekmektedir. E er durum tespit al mas n n yap laca gerekmektedir.
Tablo 3.4: Yerel zemin s n flar na gre spektrum karakteristik periyotlar (ABYYHY98)
Yerel Zemin S,n,f, Z1 Z2 Z3 Z4 TA (saniye) 0.10 0.15 0.15 0.20 TB (saniye) 0.30 0.40 0.60 0.90

zemin zelliklerinin belirlenmesi ve sismik mikroblgeleme haritalar n n haz rlanmas

Yntemin Bak rky ilesinde yap lan uygulamas nda, proje kapsam nda yap lan zemin ettlerinin sonular kullan lm t r (Tablo 3.5).
Tablo 3.5: Bak rky ilesi spektrum karakteristik periyotlar
Sismik Blgeler S1, S2 S3, S4 S5, S6 TA (saniye) 0.100.15 0.150.20 0.200.25 TB (saniye) 0.40.7 0.70.9 0.90.12

DURTES anket formunda, yerel zemin s n flar n n i aretlenmesi ve seilen zemin s n flar n n TA ve TB spektrum karakteristik periyotlar n n girilmesi iin gerekli alanlar mevcuttur. Z1, Z2, Z3 ve Z4 s n f zeminlerin seilmesi durumunda TA ve TB periyotlar , ABYYHY98de verilen de erler (Tablo 3.4) kullan lmakta, farkl periyotlar bulunmas durumunda ise Z5 zemin s n f seilerek sahip oldu u periyotlar kullan lmaktad r. 3.3.4. Yap, Davran, Katsay,s, ve Sebebi E de er deprem yk hesab nda kullan lan yap davran katsay s arazide, binan n

ta y c sistemine gre ABYYHY98de verilen de erlerden yola karak binay inceleyen ekibin mhendislik ngrs ile belirlenir. ABYYHY98de verilen de erler yeni yap lan iin geerli oldu undan mevcut yap lar iin verilen kararda mhendislik bilgisi n plana kmaktad r.

41

Tablo 3.6: Yap davran katsay s tablosu (ABYYHY98)


Sneklik Dzeyi B NA TA IYICI S STEM Normal Sistemler Yksek Sistemler

(1) Yerinde Dkme Betonarme Binalar (1.1) Deprem yklerinin tamam n n erevelerle ta nd binalar 4 4 4 4 8 7 6 7

(1.2) Deprem yklerinin tamam n n ba kiri li (bo luklu) perdelerle ta nd binalar (1.3) Deprem yklerinin tamam n n bo luksuz perdelerle ta nd binalar (1.4) Deprem yklerinin ereveler ile bo luksuz ve/veya ba kiri li (bo luklu) perdeler taraf ndan birlikte ta nd binalar (2) Prefabrike Betonarme Binalar (2.1) Deprem yklerinin tamam n n, ba lant lar tersinir momentleri aktarabilen erevelerle ta nd binalar (2.2) Deprem yklerinin tamam n n; kolonlar temelde ankastre, stte mafsall tek katl erevelerle ta nd binalar (2.3) Deprem yklerinin tamam n n prefabrike bo luksuz perdelerle ta nd binalar (2.4) Deprem yklerinin, ba lant lar tersinir momentleri aktarabilen prefabrike ereveler ile yerinde dkme bo luksuz ve/veya ba kiri li (bo luklu) perdeler taraf ndan birlikte ta nd binalar (3) elik Binalar (3.1) Deprem yklerinin tamam n n erevelerle ta nd binalar

3 3

6 5 4 5

5 4

8 6

(3.2) Deprem yklerinin tamam n n; kolonlar temelde ankastre, stte mafsall tek katl erevelerle ta nd binalar (3.3) Deprem yklerinin tamam n n aprazl perdeler veya yerinde dkme betonarme perdeler taraf ndan ta nd binalar (a) aprazlar n merkezi olmas durumu (b) aprazlar n d merkez olmas durumu (c) Betonarme perde durumu (3.4) Deprem yklerinin ereveler ile birlikte aprazl elik perdeler veya yerinde dkme betonarme perdeler taraf ndan birlikte ta nd binalar (a) aprazlar n merkezi olmas durumu (b) aprazlar n d merkez olmas durumu (c) Betonarme perde durumu

3 4

7 6

4 4

8 7

3.4. TA IYICI S STEM ZELL KLER Yap n n davran n esas alarak yap sal risk analizi yapan H zl Durum Tespit Ynteminde, yap n n davran n belirleyebilmek iin ta y c sistem elemanlar n n trlerini belirlemek gerekmektedir.

42

3.4.1. Ta ,y,c, Sistem Tr Yap larda kar la lmas muhtemel ta y c sistem trleri belirlenmi ve DURTES ynteminde Betonarme ereve Betonarme ereve + Perde Duvar Perde Y ma elik Ah ap

ta y c sistemleri seenek olarak sunulmu tur. Yukar daki trlerle tan mlanamayan bir ta y c sistemle kar la lmas durumunda, anket formundaki Di er blmne ta y c sistemin a klamas yap labilmektedir. Karma ta y c sistemlerin bulunmas durumunda birden fazla seenek i aretlenebilmektedir. 3.4.2. D eme Tipi Ta y c sistem trlerinde oldu u gibi d emelerde de kar la lmas muhtemel trler belirlenmi ve yntemde Kiri li Asmolen Di li Mantar Kaset

d eme trleri seenek olarak sunulmu tur. Farkl katlarda ya da ayn kat n farkl a kl klar nda, ykleme durumu ve mimari unsurlara ba l olarak farkl d eme trleri kullan labilmektedir. Bu sebeple anket formunda birden fazla d eme tr i aretlenebilmektedir. ngrlenden farkl bir d eme tr ile kar la lmas durumunda anket formunda ayr lan Di er blmne bu sistemin tan mlamas yap labilmektedir.

43

D eme sisteminin her katta ayn olmamas durumunda yap n n deprem davran olumsuz etkilenmektedir. Bu sebeple H zl Durum Tespit ynteminde d eme sisteminin her katta ayn olup olmad Hay r cevaplar sunulmu tur. 3.4.3. Temel Sistemi Ta y c sistem zelliklerinde, belirlenmesi en g olan k s m temellerdir. Binalar n temelleri o unlukla kapal oldu undan, bu tr bir al mada projesi bulunmayan yap lar n temel sistemi o unlukla belirlenememektedir. Projesi mevcut olan yap larda projede bulunan temel sistemi do ru kabul edilebilmektedir. Temel sistemi belirlenebilen binalar iin yntemde; Tekil Srekli Radye Kaz kl bilgisi de risk analizinde kullan lmaktad r. Anket formunda bulunan D eme Sistemi Her Katta Ayn m ? sorusuna Evet ve

temel trleri seenek olarak sunulmu tur. Binalarda farkl temel sistemlerinin k smi olarak kullan lmas durumuyla da kar la labildi inden, anket formunda birden fazla seenek i aretlenebilmektedir. ngrlen trler d nda farkl bir sistemle kar la lmas durumunda ise anket formunda Di er k sm nda sz konusu sistemin tan mlanmas mmkndr. 3.4.4. Bodrum D, Duvarlar, Zeminden gelen yatay yklerin kar lanmas amac yla bodrum kat d duvarlar n n,

beton perde, ta duvar veya dolu tu la ile in a edilmesi olduka yayg nd r. Bu tr duvarlar n ncelikli amac yatay ykleri almak olsa da, bodrum kat e ilme rijitli ine de katk lar olur. Bu sebeple deprem yklerinin hesab na da etki ederler. DURTES anket formunda bodrum kat d duvarlar iin; Beton Perde Ta Duvar

44

Beton Briket Dolu Tu la Delikli Tu la

seenekleri sunulmu tur. Farkl a kl klarda farkl malzemeler kullan labilece inden, birden fazla bodrum kat d duvar malzemesi i aretlenebilmektedir. Yukar daki trlerle tan mlanamayan bir duvar malzemesi ile kar la lmas durumunda, anket formundaki Di er blmne sz konusu malzemenin a klamas yap labilmektedir. 3.4.5. Blme Duvarlar Blme duvarlar genellikle yap lar n statik ve dinamik hesaplar nda gz nnde bulundurulmazlar. Ancak ya anan depremlerde blme duvarlar n, yap lar n deprem davran lar n nemli lde etkiledi i gzlenmi tir. Kat yksekli i boyunca yap lan blme duvarlar bulunduklar katlar n d ey yk kapasitesini, ayr ca a kl k boyunca yap lan blme duvarlar bulunduklar art rabilmektedirler. Blme duvarlar katlar n taban kesme kuvveti kapasitesini yap lar n e ilme rijitli ine de etki

edebilmektedirler. Bu sebeplerle yap da proje a amas nda ngrlmeyen burulma, yumu ak kat ve zay f kat dzensizliklerine sebep olabilmektedirler. DURTES anket formunda blme duvarlar iin t pk bodrum kat d duvarlar nda oldu u gibi; Beton Perde Ta Duvar Beton Briket Dolu Tu la Delikli Tu la sunulmu tur. Farkl a kl k ve katlarda farkl malzemeler

seenekleri

kullan labilece inden, birden fazla blme duvar i aretlenebilmektedir. Yukar daki trlerle tan mlanamayan bir duvar malzemesi ile kar la lmas durumunda, anket formundaki Di er blmne sz konusu malzemenin a klamas yap labilmektedir. Blme duvarlar n s val olup olmad bilgisi de DURTES ynteminde kullan lmaktad r. Buna gre yap da blme duvarlar n s val olmamas durumu bir risk

45

unsuru kabul edilmekte ve kalibrasyonlarla belirlenen risk puan ile yap n n risk puan na etki etmektedir.

cekil 3.4: D ey yk ta yan blme duvar (Bingl eltiksuyu lk retim Okulu)

3.5. BETONARME B NALARDA MALZEME ZELL KLER 3.5.1. Donat, Tr H zl Durum Tespit Ynteminde betonarme elemanlara sahip yap larda kullan lan donat tr bilgisi de kullan lmaktad r. Bu amala DURTES anket formunda STI, STI Dz ve STIII Nervrl seenekleri sunulmu tur. Anket formundaki seeneklerin d nda zelliklere sahip bir donat tr ile kar la ld blmne sz konusu donat nda Di er tr tan mlanabilmektedir. Boyuna donat larda ve

etriyelerde farkl trde malzemeler kullan labildi inden anket formundaki donat tr bilgileri ayr ayr i aretlenmektedir. 3.5.2. Ortalama Beton Dayan,mlar, Betonarme yap lar n deprem gvenli inin belirlenmesi konusunda llmesi en zor olan parametre ortalama beton dayan mlar d r. 1997 ncesi yap larda haz r beton kullan m yayg n olmad ndan sz konusu yap lar n beton kalitesi d k oldu u gibi yap iindeki da l m homojen de de ildir. Hava artlar gibi etkenler de gz nnde bulunduruldu unda farkl zamanlarda haz rlanan kar mlar n farkl zelliklere sahip olmas mmkndr. Bu sebeple sz konusu yap lar n farkl yap sal elemanlar nda ve bazen de ayn yap sal eleman n muhtelif blgelerinde farkl beton dayan mlar n n bulunmas mmkndr. De erlendirilecek yap say s onbinlerle ifade edildi inden her

46

yap dan karot numunesi alarak lm yap lmas hem yap ya zarar vermekte hem de h zl tarama yntemlerinin zne ayk r olmaktad r. 15 katl betonarme binalar iin Tnn nerdi i yakla mda binalar n ortalama beton bas n dayan m n n cd 10 2.8 MPa oldu u kabul edilmektedir. H zl Durum Tespit

Ynteminde ise schmidt lmleri kullan lmaktad r. Schmidt lmleri do ruya en yak n sonucu vermemekle beraber, lm h z ve yap ya zarar vermeme gibi sebeplerle tercih edilmektedir. T yakla m ndan farkl olarak, lmler sonucunda her yap da farkl beton bas n dayan m bulunmas mmkn oldu undan, benzer teknik zelliklerle hatta benzer proje ile imal edilmi olan yap lar farkl gvenlik seviyelerine sahip olabilmektedirler. 3.5.3. Beton ilik Kalitesi

malat s ras nda denetlenmeyen yap larda i ilik hatas yap lmas olas d r. Beton da l m n n homojen olmamas , yerle im sorunlar , paspay n n b rak lmamas , beton kar m na yap sal eleman n davran n olumsuz etkileyebilecek yabanc maddelerin kar mas gibi durumlar en s k rastlanan hatalard r. Mhendislik hizmeti alm bile i ilik kalitesinin d k olmas sebebiyle yap lar beklenen gsterememekte ve hizmet mrleri k salabilmektedir. Beton i ilik kalitesi ancak s vanmam betonarme elemanlarda tespit edilebilmektedir. DURTES anket formunda beton i ilik kalitesi yi, Orta ve Kt olarak s n fland r lm t r. olsalar davran

47

cekil 3.5: Beton kar m nda byk apl malzeme (Bingl eltiksuyu lk retim Okulu)

3.6. HASAR BEL RLEME 3.6.1. Katlar Aras, Rlatif Kal,c, Yanal teleme Zemindeki farkl oturmalar ya da plastik mafsalla ma sebebiyle baz yap larda kal c yanal telemeler olu abilmektedir. Bu durum ta y c sistem elemanlar n dzlemleri d na kar p ek kuvvetler meydana getirdi inden binalar iin risk te kil etmektedir. Kal c yanal teleme miktar artt ka buna ba l olarak olu turdu u risk de artar. Ek olarak en byk kat telemesinin kat yksekli ine oran da yntemde kullan lan bir bilgidir. DURTES ynteminde kal c yanal telemeler risk unsuru kabul edilmi ve anket formunda Katlar Aras Rlatif Kal c Yanal teleme ile En Byk teleme / Kat Yksekli i (oran ) alanlar olu turulmu tur. lgili alana yap n n teleme miktar cm cinsinden belirtilebilmektedir. 3.6.2. Yap,sal Hasar Durumu Binalar n hasar durumu yap sal risk faktrn etkileyen bir unsurdur. Deprem, a r ykleme gibi sebeplerin yan nda, korozyon ve ta y c sisteme hatal mdahaleler de (sonradan yap lan tesisatlar gibi) yap larda hasar olu turabilmektedir. Yap sal sistemde olu an hasarlar, ta y c sistem elemanlar n n tasar mda ngrlen ta ma gc

48

kapasitelerini azaltmaktad rlar. Buna gre yap sal davran bak m ndan hasarl bir bina, hasar grmemi benzer bir binadan daha fazla risk iermektedir. DURTES ynteminde kolon ve perde duvarlar n hasar durumu iin cm2 cinsinden kesit alan , ta y c duvar, kiri , d eme, merdiven ve temellerde ise Hasarl Kesit/Toplam Kesit oran kullan lmaktad r. Burada kullan lan kesit alanlar binadaki toplam kesit alanlar olmay p sadece en a r hasarl kattaki elemanlara ait kesit alanlar d r. Kolon ve perde duvarlardaki hasarlarda A r Hasarl , Orta Hasarl ve Hafif Hasarl kesit alanlar ve bulunduklar kattaki toplam kesit alanlar girilmektedir. Di er yap sal elemanlarda ise hasar n niteli i gz nnde bulundurulmaz. Sz konusu yap sal elemanlar n hasarlar sadece Hasarl Kesit/Toplam Kesit de eri ile ifade edilirler. DURTES anket formunda sz konusu bilgilerin yaz lmas olu turulmu tur. iin gerekli alanlar

cekil 3.6: Korozyon sebebiyle olu an kiri hasar

3.7. KUSUR BEL RLEME 3.7.1. K,sa Kolon Problemi K sa kolon etkisi ilgili kolonun d m noktas n n tasar mdakinden farkl olmas sebebiyle olu ur. Kolon boyu k sald ndan rijitli i artar ve kolona, tasar mda ndan, k sa kolon etkisi sebebiyle ngrlenden daha byk kuvvetler etki eder. Kolonlardaki etriye s kla t rmas tasar mda ngrlen kesme kuvvetlerine gre yap ld olu an kesme kuvvetlerini kar lamayabilmekte ve hasara sebep olabilmektedirler (cekil

49

3.7). Sonradan yap lan ara katlar ya da tasar mda etkisi gz ard edilen, kolondan kolona uzanan pencerelerin alt ndaki duvarlar k sa kolon olu umunda en s k rastlanan sebeplerdir.

cekil 3.7: K sa kolon etkisi ile hasar grm kolon (Bingl eltiksuyu lk retim Okulu)

DURTES ynteminde binada k sa kolon olu umu bir risk unsuru kabul edilmi , anket formunda da k sa kolon varl n n i aretlenmesi iin K sa Kolon Var m ? sorusuna Evet ve Hay r seenekleri sunulmu tur. 3.7.2. Gl Kiri - Zay,f Kolon Problemi Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelike gre betonarme ereve ta y c sistemini bar nd ran yap larda kolon-kiri ba lant noktalar nda bulunan kolonlar n moment kapasitesinin, ayn noktadaki kiri lerin moment kapasitesinden %20 fazla olmas gerekmektedir. Kolonlar n kiri lerden daha kuvvetli olmas ko ulunun sa lanmamas , binada meydana gelen momentlerin ngrlenden byk olmas durumunda, muhtemel plastik mafsallar n kiri ler yerine, kolonlarda olu mas na sebep olabilmektedir (cekil 3.8). Kolonlarda olu an plastik mafsallar, binan n toptan gme olas l n art rmaktad r.

Gl kiri -zay f kolon sorunu DURTES ynteminde kullan lmaktad r. Anket formunda sz konusu sorunun varl n n i aretlenmesi iin Gl Kiri -Zay f Kolon Problemi Var m ? sorusuna Evet ve Hay r seenekleri sunulmu tur.

50

cekil 3.8: Gl kiri zay f kolon etkisi (Bingl eltiksuyu lk retim Okulu)

3.7.3. Asma Kat Asma katlar, yap n n davran na olan olumsuz etkileri ve k smi 3 boyutlu analiz yaz l mlar n n kullan m nda s ka yap lan hatalar sebebiyle DURTES ynteminde risk unsuru olarak kabul edilmi lerdir. DURTES anket formunda da asma kat varl n n i aretlenmesi iin Asma Kat Var

m ? sorusuna Evet ve Hay r seenekleri sunulmu tur. 3.7.4. ,kma Kat Gemi te ya anan depremlerde kmal binalar n, dzgn cepheli binalara oranla daha fazla hasar grdkleri gzlenmi tir. kma katlar, yap n n a rl k merkezini yukar kayd r p deprem etkisini art rmaktad rlar. Ayr ca kmal yap lar farkl risk unsurlar na da (dzensizlikler vb.) sebebiyet verebilmektedirler. Bu risk unsurlar farkl parametrelerle tan mlanabilmektedirler. Yap ya etkiyen yklerin hesab nda yap n n toplam kapal alan n n hesab ve bunun iin de varsa kma alanlar n n bilinmesi gerekmektedir. DURTES yntemine gre yap da kma kat bulunmas bir risk unsurudur.

51

DURTES anket formunda kma kat varl yaz lmas iin gerekli alan olu turulmu tur. 3.7.5. Dzensizlikler

na ili kin kma Kat Var m ? sorusuna

Evet ve Hay r seenekleriyle, kma varsa alan n n normal kat alan na oran n n

Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelikte tan mlanan dzensizlik durumlar (Tablo 3.7) DURTES yntemine gre birer risk unsurudur.
Tablo 3.7: Yap sal dzensizlikler (ABYYHY98)
A - PLANDA DZENS ZL K DURUMLARI A1 - Burulma Dzensizli*i: Birbirine dik iki deprem do rultusunun herhangi biri iin, herhangi bir katta en byk greli kat telemesinin o katta ayn do rultudaki ortalama greli telemeye oran n ifade eden Burulma Dzensizli i Katsay s n n 1.2den byk olmas durumu. A2 - D eme Sreksizlikleri: Herhangi bir kattaki d emede; I - Merdiven ve asansr bo luklar dhil, bo luk alanlar toplam n n kat brt alan n n 1/3nden fazla olmas durumu, II - Deprem yklerinin d ey ta y c sistem elemanlar na gvenle aktar labilmesini gle tiren yerel d eme bo luklar n n bulunmas durumu, III - D emenin dzlem ii rijitlik ve dayan m nda ani azalmalar n olmas durumu A3 - Planda ,k,nt,lar Bulunmas,: Bina kat planlar nda k nt yapan k s mlar n birbirine dik iki do rultudaki boyutlar n n her ikisinin de, binan n o kat n n ayn do rultulardaki toplam plan boyutlar n n %20'sinden daha byk olmas durumu A4 - Ta ,y,c, Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas,: Ta y c sistemin d ey elemanlar n n plandaki asal eksenlerinin, gz nne al nan birbirine dik yatay deprem do rultular na paralel olmamas durumu B - D EY DOORULTUDA DZENS ZL K DURUMLARI B1 - Kom u Katlar Aras, Dayan,m Dzensizli*i (Zay,f Kat): Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem do rultusunun herhangi birinde, herhangi bir kattaki etkili kesme alan n n, bir st kattaki etkili kesme alan na oran olarak tan mlanan Dayan m Dzensizli i Katsay s n n 0.80den kk olmas durumu. B2 Kom u Katlar Aras, Rijitlik Dzensizli*i (Yumu ak Kat): Birbirine dik iki deprem do rultusunun herhangi biri iin, herhangi bir kattaki ortalama greli kat telemesinin bir st kattaki ortalama greli kat telemesine oran olarak tan mlanan Rijitlik Dzensizli i Katsay s n n 1.5tan fazla olmas durumu B3 - Ta ,y,c, Sistemin D ey Elemanlar,n,n Sreksizli*i: Ta y c sistemin d ey elemanlar n n (kolon veya perdelerin) baz katlarda kald r larak kiri lerin veya guseli kolonlar n stne veya ucuna oturtulmas , ya da st kattaki perdelerin altta kolonlara veya kiri lere oturtulmas durumu.

52

Sz konusu dzensizliklerin i aretlenebilmesi iin DURTES anket formunda gerekli alanlar mevcuttur. 3.7.6. Malzeme Detay ilik Kusurlar,

DURTES anket formunda yap daki baz kusurlar n i aretlenmesi amac yla bir matris olu turulmu tur. Sz konusu matrisle Bina Genelinde, Boyuna Donat da, Etriyede ve Betonda, Yetersiz dayan m Yetersiz rijitlik Yetersiz sneklik Yetersiz malzeme Yanl detay Kt malzeme Kt i ilik

kusurlar i aretlenebilmektedir. Her kusur, kalibrasyonlarla belirlenen puanlara gre yap n n risk puan n art rmaktad r.

cekil 3.9: Boyuna donat da yanl detay ve beton yerle mesi sorunu (ODT Deprem Veritaban )

53

cekil 3.10: Kiri imalat nda yanl detay

3.7.7. Etriye S,kla t,rmas, Etriye s kla t rmas n n olmad azalarak depreme kar yap lar n snekli i azalmakta ve kayma kapasitesi

dayanma direnci azalmaktad r. DURTES anket formunda

kolonlarda ve kiri lerdeki etriye s kla t rmas n n durumu iyi, orta ve kt dereceleriyle ayr ayr i aretlenmektedir. Kurallar na uygun imal edilmi ve kullan lm yap larda etriye s kla t rmas n n gzle

grlmesi mmkn de ildir. Ancak pek ok yap da beton dkm s ras nda kal ptaki paspay na dikkat edilmemesi, betonun iyi yerle memesi sonucu olu an bo luklar, korozyon sebebiyle s zan paslar ya da kabaran paspaylar gibi etkenlere ba l olarak a kl klardaki etriye s kla t rmas gzle grlebilmektedir. Gzle grlemedi i durumlarda etriye s kla t rmas , detektr cihazlar yard m yla belirlenebilmektedir. Herhangi bir kolon ve kiri te grlen etriye s kla t rmas yap n n tamam ndaki etriye uygulamas n temsil etti i kabul edilmektedir Bunun sebebi ise demir i isinin bir yap sal elemandaki al kanl yatk nl d r. n di er elemanlarda da devam ettirmeye olan

54

cekil 3.11: D m noktas nda etriye s kla t rmas olmamas durumu (Bingl eltiksuyu lk retim Okulu)

cekil 3.12: Etriye s kla t rmas ve ba lant lar sorunu (Bingl eltiksuyu lk retim Okulu)

3.8. YORUMLAR VE NER LER 3.8.1. Bina Hasar Grm se Olas, Sebepleri Yntemin uyguland Proje kusurlar Denetim yetersizli i Yap m kusurlar Malzeme zay fl A r ykleme Ynetmelik yetersizli i binada hasar olmas durumunda, olas hasar sebepleri iin

seenekleri sunulmu tur. Yukar daki seeneklerin d nda bir hasar sebebi bulunmas durumunda, anket formundaki Di er blmne sz konusu sebep a klanabilmektedir. Hasar n sebebi, de erlendiren mhendislerin verece i bir karard r. Sz konusu bilgi risk puan na etki etmeyip, yap y kullan lmaktad r. ve blgenin yap sal karakterini anlamak iin

55

3.8.2. nlem nerileri Yap y de erlendiren mhendis ekibi, ilk izlenimleri neticesinde yap da gvenli in yetersiz oldu una ve nlem al nmas gerekti ine karar vermeleri durumunda, nlem nerilerini anket formuna belirtebilmektedirler. Anket formunda nlem nerileri olarak; Yk s n rlamas Kullan m de i ikli i Kat azaltmas

seenekleri sunulmu tur. Yukar daki seeneklerin d ndaki nlem nerileri Di er alan na yaz labilmektedir. nlem nerileri k sm nda belirtilen nlemler sadece ilk izlenimler sonucu yetkili ekibin nerileri niteli indedir. Sz konusu neriler yap n n DURTES raporuna eklenmekte ancak risk puan n etkilememektedir. 3.8.3. Onar,m ve Glendirme nerileri Yap y de erlendiren mhendis ekibi, ilk izlenimleri neticesinde yap da gvenli in yetersiz oldu una ve gvenli in ancak onar m ve/veya glendirme ile sa lanaca na karar vermeleri durumunda, onar m ve/veya glendirme nerilerini anket formunda belirtebilmektedirler. Anket formunda onar m ve glendirme nerileri olarak; Dolgu ereve Beton kolon mantolama elik kolon mantolama Kiri onar m D eme onar m

seenekleri sunulmu tur. Mevcut seeneklerden farkl onar m ve/veya glendirme nerilerinin olmas durumunda anket formundaki Di er blmne sz konusu neriler yaz labilmektedir. Anket formunda belirtilen neriler yap n n DURTES raporuna eklenmekte ancak risk puan n etkilememektedir.

56

Onar m ve glendirme nerileri t pk nlem nerileri gibi yap y inceleyen mhendis ekibinin ilk izlenimleri sonucu sunduklar neriler niteli indedir. Yap ile ilgili kesin karar analizlerden sonra verilecektir.

3.9. RLEVE B LG LER H zl Durum Tespit Ynteminde yap sal risk analizi iin yap n n davran na ba l risk puan n n yan nda yap n n taban kesme kuvveti kapasitesi, etkiyen deprem ykleri ve kesitlerin yetersiz olmas durumunda gerekli malzeme hacmi de hesaplanmaktad r. Yap n n taban kesme kuvvet kapasitesinin hesab nda yap n n kritik kat ndan al nan rleve bilgileri kullan lmaktad r. Kritik kat seimi yap y de erlendiren mhendisler taraf ndan yap l r. Rleve bilgilerinde kritik kat bilgisi ile birlikte varsa kolonlar n, perde duvarlar n ve blme duvarlar n boyutlar ynleri ve konumlar bulunmaktad r. Yap n n projesi mevcut ise rleve bilgileri proje zerinden kontrol edilerek gerekli dzeltmelerle elde edilebilir.

cekil 3.13: Kesit boyutlar n belirlemede kaplaman n etkisi

Taban kesme kuvveti kapasitesi hesab nda yap sal elemanlar n konumlar n n yksek hassasiyette bilinmesi gerekmemektedir. Ancak kesme alan n do rudan etkiledi i iin yap sal elemanlar n kesit boyutlar n n mmkn oldu u kadar hassas llmesinde fayda vard r. S va kal nl klar n n bir yap sal eleman n farkl cephelerinde bile de i kenlik gsterebilmesi sebebiyle yap sal elemanlar n boyutlar n n istenilen hassasl kta llmesi

57

mmkn olmayabilir. Bunun yan nda cephe kaplamalar

ya da s valar yap sal

elemanlar n boyutlar n n lmnde hata yap lmas n olas k lmaktad r (cekil 3.13).

3.10.R SK SEV YES N N BEL RLENMES 3.10.1. Birinci Do*al Titre im Periyodunun Belirlenmesinde Kullan,lan Katsay, E de er deprem yk ynteminde birinci do al titre im periyodunun yakla k olarak belirlenmesinde kullan lan katsay (Ct) de eri, Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelikte bulunan denklemlere gre bina ta y c sistemine ba l olarak tan mlanm t r. Buna gre; Deprem yklerinin tamam n n betonarme erevelerle ta nd Deprem yklerinin tamam n n betonarme perdelerle ta nd Denk.(3.1)
At =
j

binalarda C t = 0.07 . binalarda e de er alan

A wj 0.2 + (l wj / H N ) 2

(3.1)

olmak zere Ct de eri Denk.(3.2) ile hesaplanmaktad r.

C t = 0.075 / A 0

1/ 2

0.05

(3.2)

Ta y c sistemi sadece elik erevelerden olu an binalarda C t = 0.08 , di er tm binalarda ise: C t = 0.05 olarak hesaplanmaktad r.
3.10.2. Birinci Do*al Periyot

Yap n n

birinci

do al

periyodu

ABYYHY98de

verilen

Denk.(3.3)

ile

hesaplanmaktad r. T1 T1A = C t H N
3/ 4

(3.3)

3.10.3. Deprem Blgesi Katsay,s,

Hesaplarda kullan lan

deprem blgesi katsay s

Trkiye

Deprem Blgeleri

Haritas nda (cekil 3.3) belirtilen yap n n bulundu u deprem blgesine gre

58

ABYYHY98de bulunan Etkin Yer vmesi Katsay s Tablosundan (Tablo 3.8) al nmaktad r.
Tablo 3.8: Deprem blgesi katsay lar (ABYYHY98)
Deprem Blgesi 1 2 3 4 A0 0.40 0.30 0.20 0.10

3.10.4. vme Spektrumu vme spektrumu (S(T)) ABYYHY98de verilen Spektrum Katsay s denklemleri Denk.(3.4) ile hesaplanmaktad r.

S(T) = 1 + 1.5 T / TA
S(T ) = 2.5

(0 (TA

T T

TA ) TB )

(3.4a) (3.4b) (3.4c)

S(T) = 2.5(TB / T) 0.8

(T > TB )

3.10.5. Deprem Yk Azaltma Katsay,s,

Deprem yk azaltma katsay s ABYYHY98de verilen Rye ve do al titre im periyodu Tye ba l olarak Denk.(3.5) ile hesaplanmaktad r. R a (T) = 1.5 + (R 1.5)T / TA R a (T ) = R
3.10.6. Spektral vme Katsay,s,

(0

TA )

(3.5a) (3.5b)

(T > TA )

Deprem yklerinin belirlenmesi iin esas al nacak olan ve tan m olarak %5 snm oran iin elastik tasar m ivme spektrumunun yerekimi ivmesine blnmesine kar verilen Denk(3.6) kullan larak hesaplanmaktad r. A(T) = A 0 I S(T)
3.10.7. Minimum Taban Kesme Kuvveti

gelen

spektral ivme ka tsay s , A(T) H zl Durum Tespit Ynteminde, ABYYHY98de

(3.6)

E de er taban kesme kuvvetinin hesab nda kullan lan Minimum Taban Kesme Kuvveti de eri Denk.(3.7) ile hesaplanmaktad r.

59

Vt1 = 0.10 A 0 I W 3.10.8. E de*er Taban Kesme Kuvveti

(3.7)

Gz nne al nan deprem do rultusunda binan n tmne etkiyen Toplam E de er Deprem Yk (e de er taban kesme kuvveti), ABYYHY98de verilen Denk.(3.8) ile belirlenmektedir. Vt = W A(T1 ) / R a (T1 ) Vt1 (3.8)

Denkleme gre Vt<Vt1 olmas durumunda E de er Taban Kesme Kuvveti (Vt), Minimum Taban Kesme Kuvvetine(Vt1) e itlenmektedir. 3.10.9. Katlara Etkiyen E de*er Deprem Ykleri HN > 25 m iin binan n Ninci kat na (tepesine) etkiyen ek e de er deprem yk gFNin de eri, T1e ba l olarak Denk.(3.9) hesaplanmaktad r. FN = 0.07T1 Vt 0.2Vt (3.9)

HN h 25 m iin gFN = 0 al nmaktad r. Toplam e de er deprem yknn gFN d nda geri kalan k sm , Ninci kat dhil olmak zere, bina katlar na Denk.(3.10) kullan larak da t lmaktad r.
Fi = (Vt FN ) wiHi
N j=1

(3.10)

(w j H j )

3.10.10. Malzemenin Ortalama Kayma Gerilmesi Taban kesme kuvveti kapasitesi hesab nda kullan lan ortalama kayma gerilmesi yap n n yap da kullan lan malzemenin ortalama bas n gerilmesi de erine ba l hesaplanmaktad r (Tablo 3.9). olarak

60

Tablo 3.9: Bas n gerilmesine ba l kayma gerilmeleri


Ortalama Bas,n Gerilmesi (kg/cm2) 20> 40> 60> 80> 100> 120> 160> 200> 250> 300> 350> 400> 450> 500> 500< Ortalama Kayma Gerilmesi (kg/cm2) 1 2 3 4 5 6 8 9 10 11,5 12,5 13,5 14,5 15,5 16,5

Tablo 3.10: Y ma, elik ve ah ap malzemelerin kabul edilen gerilmeleri


Ta ,y,c, Sistem Tr Y ma elik Ah ap Ortalama Bas,n Gerilmesi (kg/cm2) 70 1400 70 Ortalama Kayma Gerilmesi (kg/cm2) 15 900 10

Y ma, elik ve ah ap tr yap larda malzemenin bas n ve kayma gerilmeleri ortalama olarak Tablo 3.10daki gibi kabul edilmektedir. 3.10.11. Binan,n Toplam Taban Kesme Kuvveti Kapasitesi Yap n n toplam taban kesme kuvveti kapasitesi X ve Y do rultular na gre ayr ayr hesaplanmaktad r. Buna gre hesap yap lan do rultuda kesme kuvveti kapasitesine etki eden yap sal elemanlar n etkili alanlar toplanarak binan n toplam taban kesme kuvveti ta yabilecek alan miktarlar (Avx, Avy) ABYYHY98deki Denk.(3.11) ile hesaplanmaktad r. A vx = 0.15DA vx + PA vx + KA v
A vy = 0.15DA vy + PA vy + KA v

(3.11a) (3.11b)

Binan n ynlerine gre toplam taban kesme kuvveti kapasiteleri ise Denk.(3.12) ile hesaplanmaktad r.

61

Vx = A vx f ctd 0.65
Vy = A vy f ctd 0.65

(3.12a) (3.12b)

Betonarme binalarda hesaplanan kapasiteler, yap da donat n n hesaba kat lmadan yaln zca betonun ta yabilece i kesme kuvvetidir. 3.10.12. Yap,sal Emniyet Faktr Taban kesme kuvvetine gre yap n n kapasitesi ile kar lamas beklenen kuvvetlerin oran anlam na gelen yap sal emniyet faktr Denk.(3.13) ile hesaplanmaktad r. Yap sal Emniyet Faktr = (Vx , Vy ) min Vt (3.13)

3.10.13. Greceli Durum Tespit Puan, Yap n n risk seviyesini belirlemek iin yap sal emniyet faktrnn yan nda yap n n davran na ve teknik zelliklerine ba l olarak Greceli Puan da hesaplanmaktad r. Greceli puan DURTES anket formunda bulunan ve yap da risk unsuru olu turan zelliklerin risk puanlar ile hesaplanmaktad r. Sz konusu risk puanlar 1992 Erzincan, 1999 Marmara depremleri belirlenmi ve sonlu eleman yaz l mlar nda yap lan hesaplar n kar la t r lmas ile de risk puanlar n n kalibrasyonlar yap lm t r. Yap n n bulundu u risk seviyesi Greceli Durum Tespit Puan na gre belirlenmektedir. Greceli Durum Tespit Puan Denk.(3.14) ile hesaplanmaktad r.
Greceli Durum Tespit Puan = Greceli Puan Yap sal Emniyet Faktr

(3.14)

3.10.14. Yap,n,n Sahip Oldu*u Risk Seviyesi DURTES ynteminde incelenen binan n risk seviyesi greceli durum tespit puan na gre belirlenmektedir (Tablo 3.11).

62

Tablo 3.11: Hasar risk s n fland rma kriterleri


Yap,sal Emniyet Faktr 1 <1 <1 <1 <1 Greceli Durum Tespit Puan Aral,*, 75 50 - 74.999 25 - 49.999 0 - 24.999 Hasar Risk Seviyesi Minimum risk seviyesi D k risk seviyesi Orta risk seviyesi Yksek risk seviyesi ok yksek risk seviyesi

63

4. BULGULAR
4.1. YAZILIMIN GENEL YAPISI Mevcut al ma kapsam nda geli tirilen yaz l m ekran st men, Sol men ve al ma ekran olmak zere 3 k s mdan olu maktad r. st mende bulunan Dosya ba l ekildedir: Yeni: Yaz l mdaki form nesnelerinin de erlerini ba lang de erlerine getirerek yeni bir veri dosyas n n olu turulmas na imkn sa lamaktad r. A: nceden kaydedilmi veri dosyas n n ieri indeki de erleri form nesnelerine e itler. Kullan c n n kay tl amalanm t r. Kaydet: Yaz l ma girilen bilgiler veri dosyas olarak kaydedilmektedir. Raporu Kaydet: Yap ile ilgili olu turulan, analiz sonular ve teknik zelliklerini bar nd ran rapor kaydedilmektedir. Gnder: DURTES yaz l m nda Microsoft Word, Microsoft Excel ve AutoCAD yaz l mlar na veri aktar lmas amac yla alt programlar geli tirilmi tir. Buna gre Yap ile ilgili olu turulan rapor Dosya>Gnder>MsWord>Rapor ad mlar yla Microsoft Word program nda olu turulabilmektedir. Benzer ekilde Dosya>Gnder>MsExcel mens ile aks, kolon, blme ve perde duvar bilgi tablolar Microsoft Excel yaz l m na aktar lmaktad r. Kat plan ekran grnts de AutoCAD program nda Dosya>Gnder>AutoCAD mens ile olu turulmaktad r. bir veri (EK-A) zerinde de i iklik ve ekleme yapmas ile eri ilen mende bulunan komutlar u

64

cekil 4.1: Excel yaz l m na aktar lan kolon bilgileri rne i

cekil 4.2: AutoCAD yaz l m nda olu turulan kat plan izimi rne i

65

Kapat: Yaz l m n al mas n sonland r r. st mende Dzen ba l alt nda bulunan Seenekler mens kat plan iziminde

kullan lan izim seenekleri formunu ekrana getirmektedir. al t r ba l alt nda bulunan Rapor mens, DURTES analiz sonular n yaz l m

iinde gsteren rapor formlar n ekrana getirmektedir. Yaz l m n sol mens ile bilgi giri i ve kat plan ekran grnts formlar na eri ilebilmektedir. Alg lanabilirli i art r p kullan m kolayl n sa lamas a s nda sol mendeki ba l klar Puanlama Bilgileri ve Rleve Bilgileri ba l klar alt nda toplanm lard r. Sol mennn hemen alt nda bulunan k s mda zerinde al lan veri dosyas n n ismi yer almaktad r. E er veriler henz kaydedilmediyse sz konusu k s mda Yeni Dosya ibaresi yer almaktad r. al ma ekran nda ise bilgi giri i, kat plan ekran grnts ve rapor formlar gsterilmektedir.

4.2. B LG G R 4.2.1 Tan,mlama Bilgileri DURTES yaz l m nda a lan ilk ekranda tan mlama bilgileri formu yer almaktad r. Sz konusu formda yap n n pafta, ada ve parsel numaralar n n yaz l ma ayr ayr girilmesi amac yla metin kutular olu turulmu tur. Geni alan deprem master planlar nda incelenecek ok say da yap n n bilgilerinin kar mamas iin her yap ya verilen kendine zg kod numaras n n yaz l ma girilmesi iin gerekli metin kutusu olu turulmu tur. Yap n n proje varl n n i aretlenebilmesi amac yla Tan mlama Bilgileri formunda

Yap n n Projesi Var m ? blmne Evet ve Hay r cevaplar iin gerekli seenek d meleri olu turulmu tur. Yap n n giri kat alan , yaz l mda ilgili blme m2 biriminde yaz lmaktad r. kma kat ve at kat alan oranlar giri kat alan na gre hesaplanmaktad r. Binan n toplam alan

66

ve buna ba l olarak a rl

ile binaya etkiyen taban kesme kuvvetlerinin hesab nda

giri kat alan do rudan etkilidir. Binalardan veri toplanmas s ras nda kullan lacak takip sistemi iin hangi binaya hangi eleman n gitti inin bilinmesi gereklidir. Geli tirilen yaz l m her binadan veri toplayanlar n isimlerinin De erlendirenler ba l alt nda bilgisayar ortam na girilmesini mmkn k lmaktad r. De erlendirenler blm MSFlexGrid nesnesi ile tablo eklinde olu turulmu tur. Programa girilebilecek teknik eleman isimlerinin say s iin bir s n rlama yoktur.

cekil 4.3: De erlendirme bilgileri formu

Bir yap ya kontrol ve/veya eksik bilgi sebebiyle birden fazla kez gidilmesi durumunda, gelen bilgilerin kar mamas iin her veri toplama formuna de erlendirme tarihi yaz l r. Geli tirilen yaz l mda bu tarihlerin girilmesi iin de gerekli alanlar olu turulmu tur. Binalar n pafta, ada ve parsel gibi kadastro bilgilerinin yan nda adres bilgileri de raporlara yaz lmaktad r. Geli tirilen yaz l mda bina adresinin girilmesi iin site,

67

mahalle, cadde, sokak, blok/no, posta kodu ve semt ba l klar yla 7 farkl alan olu turulmu tur. Raporlarda her adres bilgisinin sonuna ilgili oldu u alan n ba l otomatik olarak eklenmektedir. Bu sayede ilgili alanlara yaz lan bilgilere o alan n ba l n n eklenmesi zorunlulu u ortadan kald r lm t r. (rn. Merkez Mahallesi iin yaz l mda sadece mahalle k sm na Merkez yaz lmas durumunda raporda Merkez Mahallesi ibaresi yer almaktad r) Yap n n ya ve onar m durumu gibi gemi ine ait bilgilerin al nd bina ile ilgili

ki inin ad n n soyad n n ve telefon numaras n n yaz labilmesi amac yla metin kutular olu turulmu tur (cekil 4.3). 4.2.2. Yap, Hakk,nda Genel Bilgiler Yaz l m n sol mensndeki Genel Bilgiler ba l Bilgiler formunun st k sm nda yap n n ya ndan eri ilen Yap Hakk nda Genel ve onar m durumu bilgileri yer

almaktad r. Yaz l mda yap n n ya n n yaz lmas iin metin kutusu ve onar m durumu ile ilgili bilgilerin girilmesi amac yla gerekli seenek d meleri olu turulmu tur (cekil 4.4). Yaz l mda kat bilgileri bodrum kat, normal kat ve kma kat olarak 3 isimde tan mlanm t r. Buna gre bodrum kat ykseklikleri, normal kat ykseklikleri ile varsa at kat kat yksekli i ve alan n n normal kat alan na oran bilgileri yaz l mda ilgili yerlere metre biriminde girilmektedir. Bodrum kat ve normal kat adetleri ise girilen kat ykseklikleri say s yla otomatik olarak hesaplanmaktad r. Yaz l mda bulunan Ekle ve Sil d meleriyle kat yksekliklerinin giri i ve dzenlenmesi kolayla t r lm t r. Yap daki en byk a kl n bilgisayar ortam na girilebilmesi amac yla anket

formundaki dzene uygun olarak gerekli metin kutusu da olu turulmu tur. Ortalama kat a rl bilgisinin girilmesi iin yaz l mda olu turulan dzen anket formu

ile benzerdir. Seenek olarak verilen ortalama kat a rl klar de erlerinin d nda bir de erin bulunmas durumunda sz konusu de er Di er k sm na girilebilmektedir. Sunulan seenekler iin seenek d meleri, farkl de erlerin girilmesi iin de metin kutusu olu turulmu tur.

68

cekil 4.4: Yap hakk nda genel bilgiler formu

Anket formunda bulunan Dilatasyon Yeterli mi? sorusuna Evet, Hay r ve Belirsiz cevaplar sunulmu tur. Mevcut al ma kapsam nda geli tirilen yaz l mda bu bilginin girilmesi iin gerekli seenek d meleri, kom u yap larla kat seviyesi fark n n girilebilmesi amac yla da metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.4). 4.2.3. artname Katsay,lar, Geli tirilen yaz l mda yap n n bulundu u deprem blgesinin i aretlenmesi iin gerekli seenek d meleri olu turulmu tur (cekil 4.5). Analizde kullan lacak etkin yer ivmesi katsay s seilen deprem blgesine gre ABYYHY98de verilen de erlerle yap lmaktad r. ABYYHY98de 1.0, 1.2, 1.4 ve 1.5 olarak belirlenen bina nem katsay lar n n bilgisayar ortam na girilmesi iin, yaz l mda seenek d meleri olu turulmu tur (cekil 4.5).

69

Anket formunda bulunan Bina Kullan m Tr bilgisi ise yntem sonucunda olu turulan rapora eklenmekte, say sal bir de er olmad olu turulmu tur (cekil 4.5). ndan yap n n risk analizine etki etmemektedir. Sz konusu veri iin de yaz l mda gerekli metin kutusu alan

cekil 4.5: cartname katsay lar formu

Geli tirilen yaz l mda, yerel zemin s n flar n n i aretlenmesi iin seenek d meleri ile birlikte seilen zemin s n flar n n TA ve TB spektrum karakteristik periyotlar n n girilece i metin kutular da olu turulmu tur. Z1, Z2, Z3 ve Z4 s n f zeminlerin seilmesi durumunda TA ve TB periyotlar , ABYYHY98de verilen de erler program taraf ndan verilmekte, Z5 s n f zemin seilmesi durumunda ise sz konusu de erlerin kullan c taraf ndan girilmesi sa lanmaktad r (cekil 4.5). 4.2.4. Ta ,y,c, Sistem zellikleri 4.2.4.1. Ta+ y c Sistem Tr Yap larda kar la lmas muhtemel ta y c sistem trleri belirlenmi ve DURTES ynteminde: Betonarme ereve

70

Betonarme ereve + Perde Duvar Perde Y ma elik Ah ap

ta y c sistemleri seenek olarak sunulmu tur. Mevcut al ma iin geli tirilen yaz l mda, sunulan ta y c sistem trlerinin girilmesi iin, birden fazla seene in i aretlenebilmesi amac yla onay kutular , sunulanlardan farkl bir ta y c sistemin zelliklerinin girilmesi amac yla da Di er k sm iin metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.6). Seeneklerin i aretlenmesinde onay kutular n n kullan lmas , karma ta y c sistemlerin bulunmas durumunda birden fazla seenek i aretlenebilme imkn n vermektedir. 4.2.4.2. D+eme Tipi Ta y c sistem trlerinde oldu u gibi d emelerde de kar la lmas muhtemel trler belirlenmi ve yntemde Kiri li Asmolen Di li Mantar Kaset

d eme trleri seenek olarak sunulmu tur. Mevcut al ma iin geli tirilen yaz l mda, kar la lmas ngrlen d eme trlerinin girilmesi iin, birden fazla seene in i aretlenebilmesi amac yla onay kutular , sunulanlardan farkl bir ta y c sistemin zelliklerinin girilmesi amac yla da Di er k sm iin metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.6). 4.2.4.3. Temel Sistemi Temel sistemi belirlenebilen binalar iin yntemde; Tekil Srekli

71

Radye Kaz kl

temel trleri seenek olarak sunulmu tur. Geli tirilen yaz l mda, kar la lmas ngrlen temel sistemlerinin girilmesi iin, birden fazla seene in i aretlenebilmesi amac yla onay kutular , sunulanlardan farkl bir temel sisteminin zelliklerinin girilmesi amac yla da Di er k sm iin metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.6). 4.2.4.4. Bodrum D + Duvarlar DURTES anket formunda bodrum kat d duvarlar iin; Beton Perde Ta Duvar Beton Briket Dolu Tu la Delikli Tu la

seenekleri sunulmu tur. Geli tirilen yaz l mda, kar la lmas muhtemel bodrum kat d duvar malzemelerinin

girilmesi iin, birden fazla seene in i aretlenmesine imkn veren onay kutular , sunulanlardan farkl bir malzemenin tan mlanmas amac yla da Di er k sm iin metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.6). 4.2.4.5. Blme Duvarlar DURTES anket formunda blme duvarlar iin t pk bodrum kat d duvarlar nda oldu u gibi; Beton Perde Ta Duvar Beton Briket Dolu Tu la Delikli Tu la

seenekleri sunulmu tur.

72

Geli tirilen yaz l mda, ngrlen blme duvar malzemelerinin girilmesi iin, birden fazla seene in i aretlenmesine imkn veren onay kutular , sunulanlardan farkl bir malzemenin tan mlanmas olu turulmu tur (cekil 4.6). Blme duvarlar s val m ? sorusuna verilecek cevaplar n i aretlenebilmesi iin Evet ve Hay r seenekleri, seenek d meleri ile olu turulmu tur. durumunda ise Di er k sm iin metin kutusu

cekil 4.6: Ta y c sistem zellikleri formu

4.2.5. Betonarme Binalarda Malzeme zellikleri DURTES Ynteminde betonarme yap larda etriye ve boyuna donat lar n malzeme zellikleri iin sunulan STI STI (Dz) STIII (Nervrl)

73

seeneklerinin i aretlenebilmesi iin yaz l mda gerekli onay kutular olu turulmu , ayr ca farkl trde bir malzeme bulunmas durumunda malzemenin tan mlanmas iin Di er ba l kl metin kutusu olu turulmu tur. Yap da ortalama beton dayan m ile en a r hasarl kattaki ortalama beton

dayan mlar n n girilmesi amac yla metin kutular , beton i ilik kalitesinin yap y de erlendiren mhendis taraf ndan belirlenen seviyesinin i aretlenmesi amac yla da gerekli seenek d meleri olu turulmu tur (cekil 4.7).

cekil 4.7: Betonarme binalarda malzeme zellikleri formu

4.2.6. Hasar Belirleme DURTES yaz l m nda Hasar Belirleme blmnde katlar aras rlatif kal c yanal teleme miktar ve En Byk teleme/Kat Yksekli i oran n n girilebilmesi iin gerekli metin kutular olu turulmu tur (cekil 4.8). Mevcut al mada geli tirilen yaz l mda da Hasar Belirleme blmnde kolon ve perde duvarlar n hasar durumu iin cm2 cinsinden kesit alan , ta y c duvar, kiri ,

74

d eme, merdiven ve temellerde ise Hasarl Kesit/Toplam Kesit oran bilgilerinin girilmesi iin metin kutular olu turulmu tur (cekil 4.8). Kolon ve perde duvarlardaki hasarlarda A r Hasarl , Orta Hasarl ve Hafif Hasarl kesit alanlar ve bulunduklar kattaki toplam kesit alanlar girilebilmektedir. Ta y c duvarlarda hasar oran alan , yap ta y c sistem trnde Y ma seene i i aretliyken etkin, di er durumlarda ise etkisizdir. Yaz l mdaki formlar, anket formu ile ayn dzene sahiptir.

cekil 4.8: Hasar belirleme formu

4.2.7. Kusur Belirleme Mevcut al ma kapsam nda geli tirilen yaz l m n Kusur Belirleme blmnde k sa kolon, gl kiri -zay f kolon ve asma kat varl seenek d meleri kullan lm t r. DURTES anket formunda kma kat varl yaz lmas na ili kin kma Kat Var m ? sorusuna na ili kin bilginin i aretlenmesi iin

kma Evet ve Hay r seenekleriyle, varsa alan n n normal kat alan na oran n n iin gerekli alan olu turulmu tur. Yaz l mda da Kusur Belirleme blmnde cevap seeneklerinin yaz lmas iin seenek d meleri, kma oran n n

75

yaz lmas iin de metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.9). kma oran n n yaz laca metin kutusu, Evet seenek d mesi seiliyken etkin, seili de ilken etkisizdir. DURTES yaz l m nda dzensizliklerin i aretlenebilmesi amac yla Kusur Belirleme blmnde her dzensizlik durumu iin birer onay kutusu olu turulmu tur. Ek olarak yap da herhangi bir dzensizlik bulunmamas durumunda ise Yok onay kutusu olu turulmu tur (cekil 4.9). Yok onay kutusu i aretliyken dzensizlik onay kutular etkisiz, i aretli de ilken sz konusu onay kutular etkindir. Malzeme ve detay i ilik kusurlar n n i aretlenebilmesi amac yla anket formunda kullan lan matris dzeni yaz l mda da kullan lm t r. Buna gre Bina genelinde Boyuna donat Etriye Beton

sat r ba l klar ve Yetersiz dayan m Yetersiz rijitlik Yetersiz sneklik Yetersiz malzeme Yetersiz dayan m Yanl detay Kt malzeme Kt i ilik ile olu turulan matris yap s n n ilgili yerlerinde onay kutular

stun ba l klar

olu turularak anket formundaki bilgilerin bilgisayar ortam na girilmesine imkn sa lanm t r (cekil 4.9).

76

Etriye s kla t rmas

bilgisinin i aretlenebilmesi iin malzeme ve detay i ilik

kusurlar nda oldu u gibi matris dzeni kullan lm t r. Kolonlar ve kiri lerde yi, Orta ve Kt olarak s n fland r lan etriye s kla t rmas bilgisinin i aretlenebilmesi iin seenek d meleri kullan lm t r.

cekil 4.9: Kusur belirleme formu

4.2.8. Yorumlar Ve neriler 4.2.8.1. Bina Hasar Grm+se Olas Sebepleri Yntemin uyguland Proje kusurlar Denetim yetersizli i Yap m kusurlar Malzeme zay fl A r ykleme Ynetmelik yetersizli i binada hasar olmas durumunda, olas hasar sebepleri iin

77

seenekleri sunulmu tur. Yukar daki seeneklerin d nda bir hasar sebebi bulunmas durumunda, anket formundaki Di er blmne sz konusu sebep a klanabilmektedir. Hasar n sebebi, de erlendiren mhendislerin verece i bir karard r. Sz konusu bilgi risk puan na etki etmeyip, yap y kullan lmaktad r. Geli tirilen yaz l mda, olas hasar sebeplerinin girilmesi iin, birden fazla seene in i aretlenmesine imkn veren onay kutular , sunulanlardan farkl bir sebebin tan mlanmas amac yla da Di er k sm iin metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.10). 4.2.8.2. nlem nerileri Yap y de erlendiren mhendis ekibi, ilk izlenimleri neticesinde yap da gvenli in yetersiz oldu una ve nlem al nmas gerekti ine karar vermeleri durumunda, nlem nerilerini anket formuna belirtebilmektedirler. Anket formunda nlem nerileri olarak; Yk s n rlamas Kullan m de i ikli i Kat azaltmas ve blgenin yap sal karakterini anlamak iin

seenekleri sunulmu tur. Yukar daki seeneklerin d ndaki nlem nerileri Di er alan na yaz labilmektedir. nlem nerileri k sm nda belirtilen nlemler sadece ilk izlenimler sonucu yetkili ekibin nerileri niteli indedir. Sz konusu neriler yap n n DURTES raporuna eklenmekte ancak risk puan n etkilememektedir. Sz konusu nlem nerilerinin i aretlenmesi amac yla yaz l mda gerekli onay kutular ve farkl nerilerin de tan mlanmas amac yla da metin kutusu olu turulmu tur (cekil 4.10). 4.2.8.3. Onar m ve Glendirme nerileri Yap y de erlendiren mhendis ekibi, ilk izlenimleri neticesinde yap da gvenli in yetersiz oldu una ve gvenli in ancak onar m ve/veya glendirme ile sa lanaca na karar vermeleri durumunda, onar m ve/veya glendirme nerilerini anket formunda belirtebilmektedirler. Anket formunda onar m ve glendirme nerileri olarak;

78

Dolgu ereve Beton kolon mantolama elik kolon mantolama Kiri onar m D eme onar m

seenekleri sunulmu tur. Mevcut seeneklerden farkl onar m ve/veya glendirme nerilerinin olmas durumunda anket formundaki Di er blmne sz konusu neriler yaz labilmektedir. Anket formunda belirtilen neriler yap n n DURTES raporuna eklenmekte ancak risk puan n etkilememektedir. Yap y de erlendiren mhendislerin onar m ve/veya glendirme nerilerinin bilgisayar ortam na aktar labilmesi amac yla yaz l mda gerekli onay ve metin kutular olu turulmu tur (cekil 4.10).

cekil 4.10: Hasar n olas sebepleri formu

79

4.2.9. Rleve Bilgileri 4.2.9.1 Akslar DURTES ynteminde yap lar, taban kesme kuvvetleri gz nne al narak analiz edilmektedir. Yap lar n taban kesme kuvveti kapasitesi hesab nda, d ey ta y c elemanlar n kesit boyutlar ve malzeme zelliklerinin bilinmesi yeterli oldu undan, sz konusu elemanlar n konumlar n n hassas olarak modellenmesine ihtiya duyulmamaktad r. zellikle bina tr yap lar n matematiksel modellemesinde akslarla al mak zaman kazand rmaktad r. Bu sebeple yaz l m n ilk srmnden itibaren modellemede akslar kullan lmaktad r. DURTES yaz l m nda yap n n projesi mevcutsa projedeki akslar kullan labilir. Yap n n projesinin bulunmamas durumunda akslar, kolon kesitlerinin orta noktas ndan, perde ve blme duvarlar n ise do rultular nda kesit merkezinden, do rultular na dik olarak da ba lang ve biti noktalar ndan izilmektedir. Aks iziminde, kat plan n n dzlemde sol alt k esinin ba lang noktas , d ey eksenin Y ekseni, yatay eksenin de X ekseni oldu u kabul edilmektedir. Buna gre akslar pozitif de erlerle ve eksenlere dik olarak, koordinatlar ya da bir nceki aks ile aras ndaki mesafe ile tan mlanabilmektedirler. Yaz l mda akslar n tan mlanmas amac yla, sol mende bulunan Akslar ba l al t r ld ndan

eri ilen formda, er stunlu iki tablo olu turulmu tur. Tablolar program ilk nda iki sat rdan olu maktad rlar ve aks bilgisi tan ml de ildir (cekil 4.11). lk sat r Ba l k sat r d r ve stun ba l klar n ierir. kinci sat r ise Aks tan mlama sat r d r ve yeni akslar n tan mlanmas iin gerekli alanlar mevcuttur. Aks tan mlama sat r daima en son sat rda yer almaktad r. Kullan lan tablolar MSFlexGrid nesnesi ile olu turulmu lard r. Sz konusu nesne hcrelerinin do rudan dzenlenmesine imkn n vermez. Tablolar n gerekli hcrelerinin dzenlenebilir olmas amac yla gizli birer metin kutusu olu turulmu tur. Tablolar n ilgili hcrelerinin etkin olmas durumunda sz konusu metin kutular grnr olmakta ve koordinatlar ile boyutlar da hcrelerin bilgilerine e itlenmektedirler. Hcrede gerekli dzenleme ya da veri girme i lemi

80

bittikten sonra Enter tu una bas lmas yla metin kutusu iindeki veri ilgili hcreye e itlenir ve bir sonraki sat r etkinle tirilir.

cekil 4.11: Aks bilgileri tablolar

Ara Mesafe ya da Koordinat bilgilerinden herhangi biri girildikten sonra Enter tu una bas lmas ile aks olu turulur ve tabloya yeni aks bilgilerinin girilmesi amac yla yeni bir sat r eklenmektedir. Olu turulan aks sat rlar n n ilk stununa, pozitif tam say lardan olu an aks numaras yaz l m taraf ndan otomatik olarak olu turulmaktad r. Akslar n koordinatla tan mlanmas durumunda girilen koordinat de erinin bir nceki koordinat de erinden daha byk olmas gerekmektedir. Bu sayede hem akslar n s ral tan mlanmas ve buna ba l olarak hata ihtimalinin azalmas sa lan r, hem de ayn koordinatta birden fazla aks tan mlanmas engellenmi olur. Akslar n s ral olma art n n sa lanmamas durumunda yaz l m gerekli hata mesaj n vererek kullan c y uyarmaktad r (cekil 4.12). Tan mlanm akslar n bilgilerinin de i tirilmesi durumunda

da koordinatlar n n kkten by e olma art geerlidir.

81

cekil 4.12: Akslar n s ral olmamas durumunda ekrana gelen hata mesaj

Yaz l m n ilk srm metre birimi ile hesap yapmaktad r. Mevcut al ma kapsam nda geli tirilen yaz l m da eski srmlerle uyumlu olabilmesi amac yla metre birimi ile al maktad r. Yap lar n projesinde genellikle santimetre birimi kullan ld ndan, projesi mevcut olan yap lar n modellenmesinde birimler konusunda hata olmas muhtemeldir. Bu sebeple santimetre birimi ile tan mlanan bir l yaz l m taraf ndan otomatik olarak metre birimine evrilmektedir. Buna gre kullan c n n yaz l ma girdi i koordinat ya da ara mesafe de eri 50den byk olursa yaz l m bu ly santimetre biriminde kabul edip 1/100n alarak metre birimine evirmekte ve ilgili alana yazmaktad r. Yap lan de i iklik bir uyar mesaj yla kullan c ya bildirilir. Birim denetimi ile kullan c n n aks tan mlarken projede santimetre olarak okudu u de erleri birimine dikkat etmeden yaz l ma girmesi sonucu olu acak hatalar n engellenmesi amalanm t r. Tan mlanan akslardan herhangi birinin silinmesi gerekti inde, ilgili sat r n aks numaras n n yaz l oldu u birinci stununa farenin sa tu u ile t klanarak a lan mende Aks Sil komutunun t klanmas yeterlidir (cekil 4.13). Aks silinmesi durumunda aks

82

numaralar s ral olarak yeniden dzenlenir. Buna gre silinen akstan sonra gelen akslar n numaralar 1 azalmaktad r.

cekil 4.13: Aks silme mens

4.2.9.2. Kolonlar Yaz l m ilk al t r ld nda kolon bilgi tablosu, aks bilgi tablosunda oldu u gibi, iki sat rdan olu maktad r. lk sat r Ba l k sat r d r ve stun ba l klar n ierir. kinci sat r ise Kolon tan mlama sat r d r ve yeni kolonlar n tan mlanmas iin gerekli alanlar mevcuttur. Kolon tan mlama sat r daima en son sat rda yer almaktad r. Kullan lan tablo MSFlexGrid nesnesi ile olu turulmu tur (cekil 4.14). Tablo nesnesinin ieri inin dzenlenebilir olmas amac yla aks tablolar nda kullan lan metin kutusu fonksiyonu kolon tablosunda da kullan lm t r. Yaz l mda kolonlar n tan mlanmas ba l s ras yla; amac yla, sol mende bulunan Kolonlar

ndan eri ilen formda, yedi stunlu bir tablo olu turulmu tur. Bu stunlar

83

1. Kolon numaralar 2. X aks 3. Y aks 4. X koordinat 5. Y koordinat 6. Kesit geni li i 7. Kesit yksekli i

cekil 4.14: Kolon bilgi tablosu

bilgilerini iermektedirler (cekil 4.14). Yeni kolonlar tan mland ka kolon numaralar , yaz l m taraf ndan otomatik olarak verilmektedir. 2. ve 3. stunda bulunan aks bilgileri kolonun zerinde bulundu u yatay ve d ey akslard r ve bu akslar n kolonun kesit merkezinden geti i kabul edilir. DURTES taban kesme kuvvetine gre analiz yapt ndan kolon konumlar n n hassas modellenmesine, aks ka kl klar n n hesaba kat lmas na ihtiya duyulmaz. Ancak kolonlar n hassas modellenmesi gerekti inde ya da tan mlamak iin uygun akslar n bulunmamas durumunda aks hcrelerine 0 de eri girilip 4. ve 5. stuna koordinat bilgileri yaz larak kolonlar konumland r labilirler. Kolonlar n akslarla tan mlanmas durumunda 4. ve 5. stundaki koordinatlar, aks

84

numaralar na gre aks tablolar ndan al nmaktad rlar. 7. stunda bulunan Kesit Geni li i de eri kolonun X eksenine paralel boyutudur. Kesit Yksekli i ise Y eksenine paralel boyutudur. Yaz l mda kolonlar n dikdrtgen kesitli oldu u ve eksenlerinin X ve Y eksenlerine paralel oldu u kabul edilmektedir. Bu kabule uymayan, e ik eksenli ya da farkl kesitteki kolonlar e de er dikdrtgen kesitlerle modellenmektedirler.

cekil 4.15: ak ma denetimi

Aks tablosunda kullan lan birim dn trme fonksiyonu kolon tablosunda kesit boyutlar iin kullan lm t r. Buna gre kesit boyutlar ndan herhangi birinin de erinin 5 ten byk olmas durumunda yaz l m bu de erin santimetre biriminde oldu unu varsay p 1/100n alarak metre birimine evirmekte ve ilgili alana metre birimindeki de eri yazmaktad r. Kolon tan mlama sat r nda, kolonun konum ve boyut bilgilerinin tamam n n yaz l p 7. stunda Enter tu una bas lmas ile kolon olu turulmakta ve tabloya yeni kolon bilgilerinin girilmesi amac yla yeni bir sat r eklenmektedir. Ayn konumda birden fazla

85

kolon tan mlanmas n nlemek amac yla kolon konumlar n kar la t rmak amac yla bir alt program geli tirilmi tir. Buna gre eklenen ya da dzeltme yap lan her kolonun koordinatlar , di er kolonlar n bilgileriyle kar la t r lmaktad r. Hem X hem de Y koordinatlar n n e it olmas durumunda kullan c bir hata mesaj ile uyar lmakta ve ayn konumda tan mlanm kolonlar n sat rlar n n arka plan rengi k rm z yap lmaktad r (cekil 4.15). ak ma denetimi ile ayn konumda birden fazla kolon tan mlanmas n n engellenmesi amalanm t r.

cekil 4.16: Kolon silme mens

Tan mlanan kolonlardan herhangi birinin silinmesi gerekti inde, ilgili sat r n kolon numaras n n yaz l oldu u birinci stununa farenin sa tu u ile t klanarak a lan mende Kolon Sil komutunun t klanmas yeterlidir (cekil 4.16). Kolon silinmesi durumunda kolon numaralar s ral olarak yeniden dzenlenir. Buna gre silinen kolondan sonra gelen elemanlar n numaralar 1 azalmaktad r. 4.2.9.3. Perde ve Blme Duvarlar DURTES ynteminde yap lar n analizi iin kolon bilgilerinin yan s ra perde ve blme duvar bilgileri de kullan lmaktad r. Blme duvarlar n etkileri genellikle tasar mda gz

86

ard edilse de yap lar n taban kesme kuvveti kapasitelerine katk lar vard r.

Afet

Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelike gre blme duvarlar n yap n n taban kesme kuvvetine olan katk s perde duvarlar n %15i kadard r. Bu sebeple blme duvarlar n, yap n n taban kesme kuvveti kapasitesine katk s DURTES ynteminde gz nne al nmaktad r. Perde duvar ve blme duvarlar n modellenmesinde ihtiya duyulan veriler benzer oldu undan geli tirilen formlar da benzerdir. Duvarlar, ynlerine gre X Do rultusuna Paralel Perde (Blme) Duvarlar ve Y Do rultusuna Paralel Perde(Blme) Duvarlar ba l kl iki ayr tabloda modellenirler. Yaz l m ilk al t r ld nda duvar bilgi tablolar , iki sat rdan olu maktad r. lk sat r Ba l k sat r d r ve stun ba l klar n ierir. kinci sat r ise Duvar tan mlama sat r d r ve yeni duvarlar n tan mlanmas iin gerekli alanlar mevcuttur. Kullan lan tablolar MSFlexGrid nesnesi ile olu turulmu lard r (cekil 4.17, 4.18). Tablo nesnesinin ieri inin dzenlenebilir olmas amac yla aks ve kolon tablolar nda kullan lan metin kutusu fonksiyonu duvar tablosunda da kullan lm t r. Duvarlar modellenirken ba lang ve biti mende bulunan Kolonlar ba l olu turulmu tur. Bu stunlar s ras yla; 1. Duvar numaralar 2. X1 aks 3. Y1 aks 4. X2 aks 5. Y2 aks 6. X1 koordinat 7. Y1 koordinat 8. X2 koordinat 9. Y2 koordinat 10. Duvar kal nl bilgilerini iermektedirler (cekil 4.17, 4.18). Tablolar n ilk stununda yer alan duvar numaralar yaz l m taraf ndan s ral olarak otomatik verilmektedir. 2. ve 3. stunda noktalar n n akslar ile duvar kal nl

bilgilerine ihtiya vard r. Buna gre yaz l mda kolonlar n tan mlanmas amac yla, sol ndan eri ilen formda, on stunlu bir tablo

87

bulunan X1 ve Y1 akslar duvar n ba lang noktalar ndan geen 4. ve 5. stununda yer alan X2 ve Y2 akslar ise biti noktalar ndan geen akslard r. 6. ve 7. stunda bulunan X1 ve Y1 koordinatlar duvar n ba lang noktalar n n 8. ve 9. stununda yer alan X2 ve Y2 koordinatlar ise biti noktalar n n koordinatlar d r. Sz konusu noktalar n akslar ile tan mlanmas de eri durumunda koordinat bilgileri aks bilgi tablosundan al nmaktad r. ilgili stunlara koordinat bilgileri yaz larak duvarlar Duvarlar tan mlamak iin uygun akslar n bulunmamas durumunda, aks hcrelerine 0 girilip konumland r labilirler. Yaz l mda duvarlar n dikdrtgen kesitli oldu u ve eksenlerinin koordinat eksenlerine paralel oldu u kabul edilmektedir. Bu kabule uymayan duvarlar, ngrlen davran lar na gre X ve/veya Y do rultusunda e de er duvarlar olarak modellenebilmektedirler.

cekil 4.17: Perde duvar bilgi tablolar

Aks ve kolon tablolar nda kullan lan birim dn trme fonksiyonu duvar tablolar nda duvar kal nl olmas iin kullan lm t r. Buna gre duvar kal nl de erinin 5 ten byk durumunda yaz l m bu de erin santimetre biriminde oldu unu varsay p

88

1/100n alarak metre birimine evirmekte ve ilgili alana metre birimindeki de eri yazmaktad r.

cekil 4.18: Blme duvar bilgi tablolar

Duvar tan mlama sat r nda, duvar n koordinat ve kal nl k bilgilerinin tamam n n yaz l p 10. stunda Enter tu una bas lmas ile duvar olu turulmakta ve tabloya yeni duvar bilgilerinin girilmesi amac yla yeni bir sat r eklenmektedir. Ayn konumda birden fazla duvar tan mlanmas n nlemek amac yla duvar konumlar n kar la t rmak amac yla bir alt program geli tirilmi tir. Buna gre eklenen ya da dzeltme yap lan her duvar n koordinatlar , di er kolonlar n bilgileriyle kar la t r lmaktad r. Hem X hem de Y koordinatlar n n e it olmas durumunda kullan c bir hata mesaj ile uyar lmakta ve ayn konumda tan mlanm duvarlar n sat rlar n n arka plan rengi k rm z yap lmaktad r (cekil 4.19). ak ma denetimi ayn tablo iindeki bilgilerle yap lmaktad r. Dolay s yla bir duvar hem X hem de Y do rultusuna paralel duvar olarak modellenebilmektedir. Bu sayede, ekseni koordinat eksenlerine paralel olmayan duvarlar n e de er modellerinin olu turulmas nda kullan c ya serbestlik sa lanmaktad r.

89

Tan mlanan kolonlardan herhangi birinin silinmesi gerekti inde, ilgili sat r n kolon numaras n n yaz l oldu u birinci stununa farenin sa tu u ile t klanarak a lan mende Kolon Sil komutunun t klanmas yeterlidir. Kolon silinmesi durumunda kolon numaralar s ral olarak yeniden dzenlenir. Buna gre silinen kolondan sonra gelen elemanlar n numaralar 1 azalmaktad r.

cekil 4.19: ak ma denetimi

4.2.9.4. Rleve zeti Yaz l m n sol mensnde Rleve zeti blm de bulunmaktad r. Rleve zeti iin olu turulan formda; 1. Rleve bilgisinin al nd 2. X eksenine dik aks say s 3. Y eksenine dik aks say s 4. Kolon say s 5. X do rultusundaki blme duvar say s 6. Y do rultusundaki blme duvar say s 7. X do rultusundaki perde duvar say s kat

90

8. Y do rultusundaki perde duvar say s 9. X do rultusundaki toplam aks mesafesi 10. Y do rultusundaki toplam aks mesafesi bilgileri bulunmaktad r (cekil 4.20). Rleve zeti blmnde sadece Rleve Bilgisinin Al nd Kat bilgisi kullan c

taraf ndan girilmektedir. Yap sal eleman adetleri, aks say lar ve toplam mesafeler yaz l m taraf ndan otomatik olarak ilgili tablolardan al nmaktad r. Rleve bilgilerinin tan mland bilgi tablolar nda herhangi bir de i iklik yap lmas durumunda Rleve zeti blm de e zamanl olarak gncellenmektedir.

cekil 4.20: Rleve bilgileri zeti

Rleve Bilgisinin Al nd

Kat bilgisinin girilmesi amac yla a lan kutu nesnesi

kullan lmakta, ieri inde Bodrum Kat, Zemin Kat ve Normal Kat seenekleri bulunmaktad r. DURTES yaz l m nda Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelike gre yap n n her kat na gelen deprem yklerini hesaplanmaktad r. Rleve

91

bilgileri yap n n taban kesme kuvveti kapasitesinin hesaplanmas ve ilgili kata gelen deprem yk ile kar la t r lmas iin kullan lmaktad r. Rlevenin hangi kata ait oldu u bilgisi, kar la t r lacak deprem yknn belirlenmesinde kullan lmakta, ayr ca yap n n raporuna da eklenmektedir. 4.3. Kat Plan, Ekran Grnts DURTES yaz l m n n sol mensnden eri ilen Ekran Grnts blmnde kat plan izimi bulunmaktad r. Kat plan izimi olu turulurken, rleve bilgi tablolar ndaki llerden faydalan l r. Kat plan n n izilmesi amac yla ilgili formda beyaz arka plana sahip resim kutusu nesnesi olu turulmu tur. Resim kutusu, formun boyutlar na ba l olarak boyutland r lmaktad r. Bu sebeple yaz l m n tam ekran yap lmas durumunda form ile beraber resim kutusunun da boyutlar artmakta ve kullan c ya daha geni bir gr alan sa lamaktad r (cekil 4.21).

cekil 4.21: Kat plan ekran grnts

Kat plan izimi, izim alan na s d r larak leklendirilmektedir. izim le inin belirlenmesi iin yaz l m;

92

Xtoplam: X do rultusundaki toplam aks mesafesi Ytoplam: Y do rultusundaki toplam aks mesafesi Xizim: izim alan n n geni li i Yizim: izim alan n n yksekli i KenarBo luk: Aks numaralar n n izime eklenmesi iin gerekli alan olmak zere
Yizim Ytoplam X izim X toplam Yizim Ytoplam

ile

oranlar ndan kk olan

izimde lek olarak

kullan lmaktad r. Buna gre


X izim X toplam

oran lek ise izim, izim alan n n X boyutuna,

oran lek ise izim, izim alan n n Y boyutuna s d r l r.

cekil 4.22: Aks izimi

Akslar, izim le ine ba l olarak belirlenen koordinat sistemine gre, aks bilgi tablosundaki koordinatlar kullan larak kesikli izgi ile izilmektedir (cekil 4.22). X eksenine dik olan akslar d ey, Y eksenine dik olan akslar ise yatay izgilerle izilmektedirler. Aks iziminde aks izgilerine ek olarak izgilerin her iki ucuna aks

93

numaralar da yaz lmaktad r. izimde kullan lan aks numaralar aks bilgi tablosundan al nmakta, tablodaki koordinatlar de i tike, izim de gncellenmektedir. Kolonlar n iziminde konumlar n belirlenmesi iin kolon bilgi tablosunun 4. ve 5. stunlar ndaki koordinat bilgileri kullan lmaktad r. izimde bu koordinatlar kolonun orta noktas kabul edilmektedir. Kesit geni li i kolonun yataydaki boyutu kesit yksekli i ise d eydeki boyutu olmak zere kolon bilgi tablosundaki boyutlar ile kolonlar dikdrtgen olarak izilirler. Kolon izimlerinin sol alt k esinden itibaren kolon numaras ve parantez iinde boyutlar yaz lmaktad r. Visual Basic 6da dikdrtgen izimi iin dikdrtgenin kom u olmayan iki k esinin koordinatlar kullan lmaktad r. Kolonlar n izimi iin gerekli olan k e noktalar n n koordinatlar , kolon merkezinin koordinatlar ile d ey ve yatay boyutlar kullan larak hesaplanmaktad r.

cekil 4.23: Kolon izimi

Blme duvarlar ile perde duvarlar geometrik benzerlikleri sebebiyle benzer algoritmalarla izilirler. Buna gre duvarlar bilgi tablolar n n 6789. stunlar nda bulunan ba lang ve biti koordinatlar ile 10. stundaki duvar kal nl de eri kullan larak izimde duvar temsil edecek olan dikdrtgenin kom u olmayan k elerinin koordinatlar hesaplanmakta ve bu de erlerle duvar izimi yap lmaktad r. Duvar e er d ey ynde ise sa na, yatay ynde alt na duvar numaras yaz lmaktad r. Blme ve perde duvar bilgi tablolar nda de i iklik olduka izim ekran de i ikliklere gre gncellenmektedir.

94

cekil 4.24: izim seenekleri formu

DURTES

yaz l m

izim

ekran nda

izilecek

eler

kullan c

taraf ndan alt ndaki

seilebilmektedir. Bu amala yaz l m n st mensndeki Dzen ba l

Seenekler isimli bir form olu turulmu tur. izim seenekleri formunda izilecek elerin seimi iin onay kutusu, izim renklerinin de i tirilmesi amac yla da resim kutusu nesneleri olu turulmu tur. Resim kutusuna fare ile t klanmas durumunda kullan c n n istedi i rengi semesi iin bir renk paleti grntlenmektedir (cekil 4.25). Palette rengin seilip tamam tu una bas lmas ile birlikte ilgili resim kutusu nesnesinin rengi, seilen renge e itlenir ve yeni renk bilgisine gre izim ekran gncellenmektedir. Onay kutular ndaki i aretlerin kald r lmas durumunda, ilgili izim esi izim ekran nda yer almamaktad r. izim seenekleri formundaki Varsay lan d mesi, izim seeneklerini ilk de erlerine dndrmektedir (cekil 4.24).

cekil 4.25: Renk paleti penceresi

95

4.4. RAPOR OLU TURMA Yaz l m n st mensndeki al t r ba l hesaplar n sonular n bar nd rmaktad r. Rapor blm; Kesme kuvveti kapasitesi Dinamik karakteristikler Grupland rma de erleri Deprem ykleri alt nda yer alan Rapor k sm yap lan

ve yap n n bulundu u risk seviyesini ieren formlar

ba l kl drt formdan olu maktad r. Kesme kuvveti kapasitesi formunda rleve bilgilerinde tan mlanan, kesme kuvveti ta yabilecek yap sal elemanlar n ynlerine gre alanlar ve yap n n bu bilgilere gre hesaplanan her iki yndeki toplam taban kesme kuvveti kapasiteleri yer almaktad r (cekil 4.26).

cekil 4.26: Kesme kuvveti kapasitesi formu

96

Yaz l mda hesaplanan yap ya etkiyen e de er taban kesme kuvveti dinamik karakteristikler formunda yer almaktad r. Ayn form iinde e de er taban kesme kuvveti hesab nda kullan lan: Ct T1 birinci do al titre im periyodu Deprem blgesi A0 deprem blgesi katsay s Bina nem katsay s TA spektrum karakteristik periyodu TB spektrum karakteristik periyodu Ta y c sistem davran katsay s S(T) ivme spektrumu Ra(T) deprem yk azaltma katsay s A(T) spektral ivme katsay s Kat alan Toplam a rl k Toplam ykseklik Minimum taban kesme kuvveti Vt e de er taban kesme kuvveti Taban devrilme momenti Yap n n X do rultusu taban kesme kuvveti kapasitesi Yap n n Y do rultusu taban kesme kuvveti kapasitesi

parametreleri de yer almaktad r (cekil 4.27).

97

cekil 4.27: Dinamik karakteristikler formu

cekil 4.28: Grupland rma de erleri formu

98

Grupland rma de erleri formunda yap n n risk seviyesinin belirlenmesinde kullan lan; Yap n n giri kat alan Olu an taban kesme kuvveti Yap n n taban kesme kuvveti kapasitesi Malzemenin ortalama bas n gerilmesi Malzemenin ortalama kayma gerilmesi Gerekli kesme alan / Kat alan / Kat adedi Gerekli kesme alan / Kat alan Greceli puan teratif enterpolasyon de eri Yap sal emniyet faktr Yap n n toplam yksekli i Yap toplam kapal alan Onar m iin gerekli ta y c malzeme miktar Greceli durum tespit puan

bilgileri ile greceli durum tespit puan na gre yap n n bulundu u risk seviyesi formda yer almaktad r (cekil 4.28). Formda bulunan Onar m iin gerekli ta y c malzeme miktar bilgisi yap sal emniyet faktrnn 1den kk olmas durumunda hesaplan r ve yap n n ngrlen kesme kuvvetini ta mas iin gerekli malzeme miktar n belirtir. Deprem ykleri formunda her kat n a rl , yksekli i, toplam yksekli i,

olu turduklar devrilme momenti ile etkimesi ngrlen deprem yk de erleri yer almaktad r. Sz konusu de erler 6 stunlu MSFlexGrid nesnesi ile olu turulmu tablo ierisinde bulunmaktad r. Tablonun her sat r bir kata ait bilgileri bar nd rd toplam sat r say s katsay s na ba l olarak de i mektedir (cekil 4.29). ndan

99

cekil 4.29: Katlara etkiyen deprem ykleri formu

DURTES yaz l m nda, mevcut yaz l mda bulunan otomatik raporlama seenekleri geli tirilmi tir. Rapor ieri inde mevcut yaz l mla ayn algoritmay kullanmaktad r. Yap n n teknik zelliklerine gre Trke dil kurallar na uygun otomatik rapor dosyas , iste e ba l olarak hem ASCII kodlarla (EK-B) hem de MS Word program nda olu turulabilmektedir (EK-C).

100

5. TARTI MA ve SONU
Mevcut yap lar n deprem gvenli i belirlenmesi konusu, deprem zararlar n azaltma stratejilerinin teknik olarak en kritik k sm n olu turmaktad r. Mnferit yap lar iin geli tirilmi e itli de erlendirme yntemleri bulunmakla birlikte, sz konusu yntemlerin yz binlerce binaya uygulanmas mmkn de ildir. Bu sebeple az say da parametre ile h zl ve do ruya en yak n sonular veren yntemlere ihtiya duyulmu tur. 1988 y l nda Amerika Birle ik Devletleri Federal Afet Ynetim Kurulu u FEMA taraf ndan geli tirilen ve 2002 y l nda gncelle tirilen yntem (FEMA 154), yap lar n iine girmeden uygulanan sokak taramas d r. stanbul Deprem Master Plan n n birinci kademesine denk gelen yntem, kullan lan parametrelerin azl sebebiyle binalarla ilgili glendirme, yeniden in a gibi kararlar verememektedir. Yntemin sonular , blgesel risklerin ve nceliklerin belirlenmesinin yan nda afet ynetim sistemlerinde ihtiya duyulan bilgi alt yap s n n olu turulmas nda kullan labilmektedir. Nitekim FEMA taraf ndan geli tirilen afet ynetim yaz l m HAZUS, FEMA 154te verilen yntemin verilerini kullanmaktad r. Sz konusu yntemin kulland zerinde de i iklik yap lmadan kullan lmas mmkn de ildir. Ulusal Deprem Konseyinin Deprem Zararlar n Azaltma Ulusal Stratejisi raporunda belirtildi i gibi dnyada kullan lan tarama yntemleri Trkiye ko ullar na uygun de ildir ve do rudan uygulanmas da mmkn de ildir. Trkiyedeki yerel ko ullar n ve yap karakteristi inin gz nnde bulundurulmas ko ulu ile dnyada kullan lan mevcut yntemler kalibre edilerek ya da lkemiz artlar na uygun yeni yntemler geli tirilerek deprem zararlar n azaltma konusunun teknik olarak en kritik k sm n olu turan mevcut yap lar n deprem gvenli i belirlenmelidir. 2003 y l nda yay mlanan stanbul in Deprem Master Plan nda Bo azii niversitesi, stanbul Teknik niversitesi, Orta Do u Teknik niversitesi ve Y ld z Teknik niversitesi taraf ndan nerilen yntemler ve stanbul niversitesi taraf ndan geli tirilip 2002 y l nda yap lan parametreler, geli tirildi i lkenin yerel ko ullar na gre seildi inden, yntemin ba ka bir lkede

101

Bak rky lesi Yerle im Alanlar n n Zemin-Yap Etkile imine Ba l Risk Analizi Ara t rma Projesi kapsam nda 10162 adet binada uygulanan ve kalibrasyonu yap lan H zl Durum Tespit Yntemi (DURTES) bu amaca hizmet etmek iin geli tirilmi lerdir. Mevcut yap stokunun deprem gvenli inin belirlenmesinde bina le inde karar vermeyi amalayan yntemler kulland klar parametre say s ve analizlerde kullan lan hesap ad mlar n n fazlal sebebiyle yard mc bilgisayar programlar na ihtiya duymaktad rlar. DURTES yntemi iin geli tirilen yaz l m da bunlardan biridir. Bak rky ilesindeki al malar iin geli tirilen yaz l m analizlerde h zl ve do ru sonular vermekle birlikte kullan lan programlama dili sebebiyle zellikle bilgi giri ve dzeltme seenekleri zaman kayb na sebep olmaktad r. Mevcut al mada Bak rkydeki al malarda edinilen deneyimlerden faydalan larak H zl Durum Tespit Yntemi iin yeni bir yaz l m geli tirilmi tir. Geli tirilen yaz l m araziden toplan p anket formuna i aretlenen verilerin bilgisayar ortam na aktar lmas ndaki zaman kayb n en aza indirecek ekilde tasarlanm t r. izim ve bilgi dzeltme seenekleri sayesinde bilgi giri inde olabilecek hatalar en aza indirgenmi tir. Kullan lan programlama dili (Visual Basic) ile yeni teknolojilere uyum sa layabilecek bir yap olu turulmu tur. Farkl yaz l mlarla etkile im iin geli tirilen alt programlarla MS Excel ve AutoCAD yaz l mlar na veri aktar labilmekte raporlama seenekleri ile binalar n Durum Tespit Raporlar MS Word program nda olu turulabilmektedir. Mevcut tez al mas kapsam nda geli tirilen yaz l m daha nce kullan lan yaz l ma veri olu turup, eski yaz l m n olu turdu u verileri al t rabilmenin yan nda bilgi giri grlm tr. Gemi te ya anan sosyal ve siyasi sorunlar n yans mas olarak o unlukla gvensiz bir yap stokuna sahip olan lkemizde, mevcut yap lar n bir an nce deprem gvenliklerinin belirlenmesi ve gerekli grlenlerin glendirilmesi ya da yeniden in a edilmesi gerekmektedir. ve dzeltme i lemlerinde byk lde zaman kazand rd

102

KAYNAKLAR
ATC-21, (2002), Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic Hazards: A Handbook (FEMA-154), Federal Emergency Management Agency-FEMA, Applied Technology Council, Redwood City, CA, ABD. BAYINDIRLIK VE SKN BAKANLI<I, 1998, Afet Blgelerinde Yap lacak Yap lar Hakk nda Ynetmelik - ABYYHY, Ankara. BO<AZ N V., T, ODT, YT, 2003, stanbul in Deprem Master Plan DMP, stanbul Byk ehir Belediyesi Planlama ve mar Dairesi Zemin ve Deprem nceleme Mdrl , stanbul DAMCI, E., YILDIZLAR, B., GRSOY, G., ZTORUN, N.K., EL K, T., 2003, Bak rky zelinde, Trkiye Genelinde Yap Durum Tespiti in Bir Algoritma, Be+inci Ulusal Deprem Mhendisli'i Konferans , .T.. Sleyman Demirel Kltr Merkezi, stanbul. GRSOY, M.G., YILDIZLAR, B., ZTORUN, N.K., EL K, T., 2003a, Mevcut Yap Sto unun Deprem Riski A s ndan Durum Tespiti in Bak rky lesi rne i le nerilen Yntem, Kkekmece ve Yak n evresi Teknik Kongresi, Deprem ve Planlamas , Kkekmece Belediyesi, stanbul. GRSOY, G., YILDIZLAR, B., ZTORUN, N. K., EL K, T., 2003b, Mevcut Yap Sto unun Deprem Riski A s ndan Durum Tespiti in nerilen Yntem ile Bak rky lesi Verileri, Mhendislik Bilimleri Gen Ara+t rmac lar I. Kongresi MBGAK 2003, stanbul niversitesi Avc lar Kamps, stanbul. GRSOY, M.G., YILDIZLAR, B., ZTORUN, N.K., EL K, T., 2003c, Mevcut Yap Sto unun Deprem Riski A s ndan Durum Tespiti in Bak rky lesi rne i le nerilen Yntem, Kkekmece ve Yak n evresi Teknik Kongresi, Deprem ve Planlamas , Kkekmece Belediyesi, stanbul. STANBUL N VERS TES , 2003, Bak rky lesi Yerle+im Alanlar n n Zemin-Yap Etkile+imine Ba'l Risk Analizi Ara+t rma Projesi Sonu Raporu, stanbul niversitesi Ara t rma ve Yard m Vakf E itim Faaliyetleri letmesi, stanbul KELEcO<LU, M.K., ZTORUN, N.K., N C O<LU, S.F., BOZBEY, ., ZTOPRAK, S., ZYAZGAN, C., EL K, T., 2003a, Deprem Risk Analizi: Bak rky lesi rne i, Kkekmece ve Yak n evresi Teknik Kongresi, Deprem ve Planlamas , Kkekmece Belediyesi, stanbul.

103

KELEcO<LU, M.K., ZTORUN, N.K., N C O<LU, S.F., BOZBEY, ., ZTOPRAK, S., ZYAZGAN, C., EL K, T., 2003b, Deprem Risk Analizi: Bak rky lesi rne i, Kkekmece ve Yak n evresi Teknik Kongresi, Deprem ve Planlamas , Kkekmece Belediyesi, stanbul. ODT YAPI MHEND SL < ARAcTIRMA N TES , Afyon, Bingl, Dzce Depremleri Veritabanlar , Orta Do u Teknik niversitesi http://www.seru.metu.edu.tr/archives.html [Ziyaret Tarihi: 19 Ocak 2005]. TRK STANDARTLARI ENST TS, 2000, Trk Standartlar , TS500 Betonarme Yap lar n Hesap ve Yap m Kurallar , Ankara. ULUSAL DEPREM KONSEY , 2002, Deprem Zararlar n Azaltma Ulusal Stratejisi, Ankara. YILDIZLAR, B., GRSOY, G., DAMCI, E., ZTORUN, N., EL K, T., 2002a, Mevcut Yap Sto unun Deprem Riski A s ndan Durum Tespiti in Bir Yntem ve Sonlu Elemanlar Yntemi le K yaslanmas , Gm+hane ve Yresinin Kalk nmas Sempozyumu, Karadeniz Teknik niversitesi, Gm hane Mhendislik Fakltesi, Gm hane Atatrk Kltr Merkezi, Gm hane. YILDIZLAR, B., GRSOY, G., DAMCI, E., ZTORUN, N., EL K, T., 2002b, Bak rky lesi Yap Sto unun Deprem Riski Analizi, Gm+hane ve Yresinin Kalk nmas Sempozyumu, Karadeniz Teknik niversitesi, Gm hane Mhendislik Fakltesi, Gm hane Atatrk Kltr Merkezi, Gm hane. YILDIZLAR, B., GRSOY, M.G., ZTORUN, N.K., EL K, T., 2003, Mevcut Yap Sto unun Deprem Riski A s ndan Durum Tespiti in Bak rky lesi rne i le nerilen Yntem, Deprem Sempozyumu, Kocaeli.

104

EK-A
XXXXXX 0 0 NORMAL 1 -) DE ERLEND RME TAR H VE PROJE 20 23 8 H, 250 2 -) DE ERLEND RENLER 2 XX,XXX, 0, 0 XXXX,XXXXX, , 0 3 -) YAPININ ADRES X,XX,XXX X,XX XXX,XXXX XXXXX,XXXXXX,XXXXXX XXXXX,XXXXX,XXXXX 0 4 -) YAPI HAKKINDA GENEL B LG LER 7,H,H 2.7 0.7 4 1000 0 E 1 3 2.55 2.7 2.7 2.7 5 -) $ARTNAME KATSAYILARI 1 ,1.0 KONUT,Z5 0.15 0.6 4 6 -) TA$IYICI S STEM ZELL KLER B E,AB,B,A,E,E, 7 -) BETONARME B NALARDA MALZEME ZELL KLER A,A,250,0,A 8 -) HASAR BEL RLEME 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.03 0 0 B,B, 9 -) KUSUR BEL RLEME E,H,H,1.15 E,,,,,,E,E,E ,E,E,,E,, ,,,,,, ,,,,,, ,,E,,,, B,C 10-) B NA HASAR GRM$ SE OLASI SORUN NEDENLER ,E,E,,, 10A) SONU VE NER LER E,,E E,E,,E,

105

11-) YAPI ELEMANLARININ KONUMU VE TANIMI -1 ,,,, 250 0 0 20 8.6 14 6 19 11 1 1 10 11A) X AKSI ARALIKLARI 0 1.85 4.45 5.95 6.65 7.45 8.15 8.800000000000001 10.5 11.55 12.5 14 15.5 20 11B) Y AKSI ARALIKLARI 0 1.7 4.65 5.5 7.3 8.6 11C) X AKSI DUVARLARI 1 1 1 2 1 0 0 1.85 0 0.1 2 3 1 4 1 4.45 0 5.95 0 0.1 3 4 2 5 2 5.95 1.7 6.65 1.7 0.1 4 7 2 8 2 8.15 1.7 8.8 1.7 0.1 5 8 1 0 1 8.8 0 9.8 0 0.1 6 10 1 11 1 11.55 0 12.5 0 0.1 7 11 2 0 2 12.5 1.7 13.55 1.7 0.1 8 0 2 13 2 15 1.7 15.5 1.7 0.1 9 13 1 14 1 15.5 0 20 0 0.1 10 4 3 6 3 5.95 4.65 7.45 4.65 0.1 11 7 3 8 3 8.15 4.65 8.8 4.65 0.1 12 0 3 11 3 10 4.65 12.5 4.65 0.1 13 0 3 13 3 13.5 4.65 15.5 4.65 0.1 14 1 4 0 4 0 5.5 6.45 5.5 0.1 15 10 4 11 4 11.55 5.5 12.5 5.5 0.1 16 12 4 14 4 14 5.5 20 5.5 0.1 17 6 5 9 5 7.45 7.3 10.5 7.3 0.1 18 6 6 8 6 7.45 8.6 8.8 8.6 0.1 19 10 6 12 6 11.55 8.6 14 8.6 0.1 11D) Y AKSI DUVARLARI 1 1 1 1 0 0 0 0 1.35 0.2 2 0 4 0 6 6.45 5.5 6.45 8.6 0.2 3 4 1 4 3 5.95 0 5.95 4.65 0.2 4 8 1 8 3 8.8 0 8.8 4.65 0.2 5 9 5 9 6 10.5 7.3 10.5 8.6 0.2 6 10 4 10 0 11.55 5.5 11.55 8.1 0.1 7 11 1 11 3 12.5 0 12.5 4.65 0.1 8 12 4 12 6 14 5.5 14 8.6 0.2 9 13 1 13 3 15.5 0 15.5 4.65 0.2 10 14 1 14 0 20 0 20 1.35 0.2 11 14 0 14 4 20 3.85 20 5.5 0.2 11E) X AKSI PERDELER 1 13 4 0 4 15.5 5.5 17 5.5 0.2 11F) Y AKSI PERDELER 1 9 4 9 0 10.5 5.5 10.5 7.5 0.2 11G) KOLONLAR 1 1 1 0 0 0.4 0.4 2 4 1 5.95 0 0.25 0.5 3 8 1 8.8 0 0.25 0.5 4 11 1 12.5 0 0.25 0.5 5 13 1 15.5 0 0.25 0.5 6 14 1 20 0 0.4 0.25 7 4 3 5.95 4.65 0.5 0.25 8 1 4 0 5.5 0.4 0.4 9 4 5 5.95 7.3 0.25 0.5 10 14 4 20 5.5 0.4 0.25

106

EK-B

.////////////////////////////////////////////////////////////////0 1 1 1 STANBUL N VERS TES , MHEND SL K FAKLTES 1 1 1 1 N$AAT MHEND SL BLM 1 1 1 2////////////////////////////////////////////////////////////////3 1 1 1 DURTES 1 1 1 1 YAPI DURUM TESP T PROGRAMI 1 1 -----------1 1 1 1 OTOMAT K RAPOR ALMA OPS YONU 1 1 1 1 PROGRAMLAYAN : DO.DR. NAMIK KEMAL ZTORUN 1 1 1 1 VERSION I.0.5 - 19.MAYIS.2003 1 1 1 6////////////////////////////////////////////////////////////////7 YAPININ DOSYA NUMARASI : XXXXXX YAPININ KOD NUMARASI : XXXXXX YAPININ G R $ KAT ALANI YAKLA$IK OLARAK 1-) DE ERLEND RME TAR H 250.00 m2. OLARAK BEL RLENM $T R. :

VE PROJE B LG LER S MLER

23/8/2003 TAR H NDE, A$A IDA DE ERLEND R LM $T R.

BEL RT LM $ OLAN EK P TARAFINDAN

2-) DE ERLEND RENLERE A T B LG LER : [N]..NO ======= 1) 2) S M ================== XX XXXX : SOYAD ================== XXX XXXXX

3-) YAPININ ADRES

X PAFTA, XX ADA, XXX B NA KOD NUMARALI YAPININ ADRES A$A IDADIR. X S TES , XX MAHALLES , XXX CADDES , XXXX SOKAK, BLOK/NO :XXXXXPK.:XXXXXX - BAKIRKY B NA HAKKINDA B LG ADI.... =XXXXX SOYADI..=XXXXX TELEFONU=XXXXX ALINAN K $ N N :

4-) YAPI HAKKINDA GENEL B LG LER : YAPININ YA$I..............................(y?l)= YAPIDA EN BYK AIKLIK.....................(m)= ORTALAMA KAT A IRLI I ..................(Kg/m2)= KOM$U YAPILARLA MAKS MUM KAT SEV YES FARKI.(m)= 7 4 1000 0

YAPI, MARMARA DEPREM NCES VE SONRASINDA ONARIM GRMEM $T R. D LATASYONLAR YETERL D R. YAPI, 1 ADET BODRUM VE ZEM N KAT DAH L OLMAK ZERE 3 ADET LAVE KATTAN OLU$MAKTADIR. KAT YKSEKL KLER A$A IDA VER LM $T R.

107

BODRUMLARIN KAT YKSEKL KLER (m.) : B 1) 2.55 ZEM N KAT VE D ER KATLARIN KAT YKSEKL KLER (m.) : K 1) 2.70 K 2) 2.70 K 3) 2.70 AYRICA 2.7 m. YKSEKL NDE B R ATI KATI MEVCUTTUR. ATI KATI ALANININ NORMAL KAT ALANINA KIYASLA ORANI YAKLA$IK OLARAK 0.7 OLMAKTADIR.

108

5-) $ARTNAME KATSAYILARI : DEPREM BLGES (1-4)..........................= 1 B NA NEM KATSAYISI (1.0, 1.2, 1.4, 1.5)......= 1 B NA KULLANIM TR............................=KONUT YEREL ZEM N SINIFI (Z1, Z2, Z3, Z4, Z5-diDer).=Z5 TA.(Z5 N FARKLI OLAB L R)..................= .15 TB.(Z5 N FARKLI OLAB L R)..................= .6 YAPI DAVRANI$ KATSAYISI.......................= 4 R'nin NEDEN .[N]= 6-) TA$IYICI S STEM ZELL KLER :

YAPI TR BETONARME EREVE+PERDE DUVAR OLARAK BEL RLENM $T R. D$EME S STEM HER KATTA AYNI OLUP D$EME T P K R $L , ASMOLEN OLARAK BEL RLENM $T R. TEMEL S STEM SE SREKL D R. BODRUM KAT DI$ DUVARLARI BETON PERDE OLARAK, BLME DUVARLAR SE DEL KL TU LA OLARAK BEL RLENM $T R. DUVARLAR SIVALIDIR. 7-) BETONARME B NALARDA MALZEME ZELL KLER :

BOYUNA DONATILARIN STI OLDU U, EN NE DONATILARIN YAN ETR YELER N DE BOYUNA DONATILARDA OLDU U G B STI OLDU U GRLM$TR. YAPIDA ORTALAMA BETON DAYANIMININ 250.0 Kg/cm2 OLDU U TESP T ED LM $T R. GENELDE $ L K KAL TES N N Y KAL TEDE OLDU U GZLENM $T R. 8-) HASAR TESP T :

TA$IYICI S STEMDE TESP T ED LEN HASAR ORANLARI A$A IDA VER LM $T R. KATLAR ARASINDA RELAT F KALICI YANAL TELEME-(Cm)-= 0 EN BYK TELEME / KAT YKSEKL -----------------= 0 EN A IR HASARLI KATTAK KOLONLARA A T KES T ALANLARI (Cm2) TOPLAM KES T ALANI (OPS YONEL)----(Cm2) = 0 A IR HASARLI KES T ALANI---------(Cm2) = 0 ORTA HASARLI KES T ALANI---------(Cm2) = 0 HAF F HASARLI KES T ALANI---------(Cm2) = 0 EN A IR HASARLI KATTAK PERDE DUVARLARA A T KES T ALANLARI (Cm2) TOPLAM KES T ALANI (OPS YONEL)----(Cm2) = 0 A IR HASARLI KES T ALANI---------(Cm2) = 0 ORTA HASARLI KES T ALANI---------(Cm2) = 0 HAF F HASARLI KES T ALANI---------(Cm2) = 0 EN A IR HASARLI KATTAK YAPI ELEMANLARINDA HASARLI KES T / TOPLAM KES T ORANI K R $LERDE------------------------------= 3E-002 D$EMELERDE-----------------------------= 0 MERD VENLERDE---------------------------= 0 HASAR VE DEFORMASYON ORANI TEMELDE HASAR ORANI---------------------= BEL RLENEMED TEMELDE DEFORMASYON ORANI---------------= BEL RLENEMED

MEVCUT MALZEME DETAY VE

$ L K KUSURLARI

.////////////////K////////////////////////////////////////////////////////////////0 1 1 YETERS Z YETERS Z YETERS Z YETERS Z YANLI$ KT KT 1 1 1 DAYANIM R J TL K SNEKL K MALZEME DETAY MALZEME $ L K 1 2////////////////L////////////////////////////////////////////////////////////////3 1 B NA GENEL NDE 1 [ ] [X] [X] [ ] [X] [ ] [ ] 1 2////////////////L////////////////////////////////////////////////////////////////3 1 BOYUNA DONATI 1 [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] 1 2////////////////L////////////////////////////////////////////////////////////////3 1 ETR YELERDE 1 [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] 1 2////////////////L////////////////////////////////////////////////////////////////3 1 BETON KISIMDA 1 [ ] [ ] [X] [ ] [ ] [ ] [ ] 1 6////////////////M////////////////////////////////////////////////////////////////7 B NADA GZLEMLENEN DZENS ZL K KUSURLARI A1[X] B1[X] A21[ ] B2[X] A22[ ] B3[X] A23[ ] A3[ ] A4[ ]

109

9-) KUSUR BEL RLEME : KISA KOLON PROBLEM TESP T ED LM $T R. GL K R $ ZAYIF KOLON PROBLEM TESP T ED LMEM $T R. ASMA KAT YOKTUR. KAT ALANLARI BEL RLEN RKEN NORMAL KAT ALANINA KIYASLA 1.15 ORANINDA IKMA KAT TESP T ED LM $T R. ETR YE SIKLA$TIRMASI KOLONLARDA VASATTIR. K R $LERDE SE KTDR. 10-) SONU VE NER LER : ________________________ HASARLA LG L OLASI NEDENLER HAKKINDA UZMAN GR$ A$A IDA VER LM $T R. ________________________________________________________________________ 1-) DENET M YETERS ZL 2-) YAPIM ( MALAT) KUSURLARI YAPI GVENL HAKKINDA UZMAN GR$ (NER LER) A$A IDA VER LM $T R. ________________________________________________________________________ 1-) B NAYA YK SINIRLAMASI GET R LEB L R. 2-) B NADA KAT AZALTMASI YAPILAB L R. ONARIM/GLEND RME KONUSUNDA UZMAN GR$ (NER LER) A$A IDA VER LM $T R. ________________________________________________________________________ 1-) YK TA$IYICI DUVAR (DOLGU EREVE) YAPILAB L R. 2-) KOLONLARDA BETON MANTOLAMA YAPILAB L R. 3-) K R $ ONARIMI GEREKL D R.

110

B NANIN $EMAT K KAT PLANI A$A IDA GRLMEKTED R. $EK LDE YALNIZCA KOLON PERDE DUVAR VE DOLGU DUVARLAR GSTER LM $T R. SZKONUSU $EK L DZENS Z B NALAR N YALNIZCA E$DE ER KONUMU GSTERMEKTED R. LEJANT: -------

.K0 KOLONLAR:2L3, 6M7

O PERDELER:O,OOOOOO , O

P DUVARLAR:P,PPPPPP , P

Q AKSLAR:Q,RRRRRR Q

SRRRRRRRRTRRRRRRRRRRRTRRRRRRTRPTRRRPPPPPPPRRRRRRRPRRRRPPPPPPPPPPPPPRRRRRRTRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRU Q Q Q Q PQ Q Q Q P P Q P Q Q Q Q Q .K0PQ Q Q Q O P Q P Q Q VRRRRRRRRWRRRRRRRRRRRWRRRRR2L3PWRRRPPPPPPPPPPPPPPORRRRPRRRRWRRRRRRPRRRRRRWRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRX Q Q Q 6M7PQ Q Q Q O P Q P Q Q Q Q Q Q PQ Q Q Q O P Q P Q Q .K0 Q Q Q PQ Q Q Q O P Q P Q .K0 2L3PPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPPWRRRWRRWRRWRRRRRRRORRRRPPPPPPRRRRRRPPPPPPPOOOOOOOOPPPPPPPPPPPP2L3 Q Q .K0 Q Q Q Q Q Q Q Q Q 6M7 6M7 VRRRRRRRRWRRRRRRRRRRRWRRRRR2L3PPPPPPRRPPPPRRRRRPPPPPPPPPPPPPRRRPPPPPPPPPPPRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRP Q Q Q 6M7 Q Q Q P Q Q P Q P P Q Q Q P Q Q Q P Q Q P Q P Q Q Q Q P Q Q Q P Q Q P Q P Q Q Q Q P Q Q Q P Q Q P Q P Q Q Q Q P Q Q Q P Q Q P Q P Q VRRRRRRRRWRRRRRRRRRRRWRRRRRRPPPPRRRWRRPPPPRRRRRRRWRRRRWRRRRPPPPPPRWRRRRPPPRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRX P Q Q P Q Q Q P Q Q P Q P P Q Q P Q Q Q P Q Q P Q P P P Q Q .K0 Q Q Q .K0 Q Q .K0 Q .K0 .K0 .K0 2L3PPPPPPPPRRRRRRRRRRRPPPPPP2L3RYRRRYRRYR2L3PPPPRRYRRRRPPPP2L3RRRRRYRRRRR2L3PPPPPPPPPPPPPPPPPP2L3 6M7 6M7 6M7 6M7 6M7 6M7

$EK LDE GRLEN PLAN 1 NUMARALI BODRUM KATTAN ALINMI$TIR. D$EY ELEMANLARIN KESME KUVVET TA$IYAB LECEK ALAN M KTARLARI m2 ================================================================ DUVARLARIN X EKSEN YNNDE DAvx= 3.960m2 Y EKSEN YNNDE DAvy= 5.885m2 PERDELER N X EKSEN YNNDE PAvx= 0.300m2 Y EKSEN YNNDE PAvy= 0.400m2 KOLONLARIN HER K YNDE KAvy= 1.270m2 B NANIN TOPLAM TABAN KESME KUVVET TA$IYAB LECEK ALAN M KTARI m2 (PERDELER+KOLONLAR+0.15*DUVARLAR) ================================================================ X EKSEN YNNDE Avx = 2.164m2 Y EKSEN YNNDE Avy = 2.553m2

111

B NANIN TOPLAM TABAN KESME KUVVET TA$IMA KAPAS TES ton. ================================================================ X EKSEN YNNDE Vx = 161.759ton. Y EKSEN YNNDE Vy = 190.818ton. OLARAK BEL RLENM $T R. YAKLA$IK OLARAK B NANIN D NAM K KARAKTER ST KLER ============================================================================ | Ni | Wi (t.)| DHi (m.)| Hi (m.)| Wi*Hi (tm.)| Fi (t.)| |----|-------------|-------------|-------------|-------------|-------------| | 1 | 250.000 | 2.700 | 2.700 | 675.000 | 26.178 | | 2 | 287.500 | 2.700 | 5.400 | 1552.500 | 60.209 | | 3 | 287.500 | 2.700 | 8.100 | 2328.750 | 90.314 | | 4 | 175.000 | 2.700 | 10.800 | 1890.000 | 73.298 | ============================================================================ Ct----------------------------------= 0.05 T1 B R NC DO AL PER YOD------------= 0.30 DEPREM BLGES ----------------------= 1.00 A0 DEPREM BLGES KATSAYISI---------= 0.40 B NA NEM KATSAYISI-----------------= 1.00 TA SPEKTRUM KARAKTER ST K PER YODU--= 0.15 TB SPEKTRUM KARAKTER ST K PER YODU--= 0.60 TA$IYICI S STEM DAVRANI$ KATSAYISI--= 4.00 S(T) VME SPEKTRUMU-----------------= 2.50 Ra(T) DEPREM YK AZALTMA KATSAYISI-= 4.00 A(T) SPEKTRAL VME KATSAYISI--------= 1.00 KAT ALANI---------------------------= 250.00 m2. TOPLAM A IRLI I---------------------= 1000.00 Ton. TOPLAM YKSEKL -------------------= 10.80 m. M N MUM TABAN KESME KUVVET ---------= 40.00 Ton. Vt E$DE ER TABAN KESME KUVVET ------= 250.00 Ton. TABAN DEVR LME MOMENT --------------= 1918.98 Ton-m. YAPININ X YN KAPAS TES -----------= 161.76 Ton. YAPININ Y YN KAPAS TES -----------= 190.82 Ton. OLARAK BEL RLENM $T R. GRUPLANDIRMA DE ERLER ===================================================================== YAPININ G R $ KATI ALANI-----------------------= 250.00 m2. OLU$AN TABAN KESME KUVVET (Vt)----------------= 250.00 Ton. YAPININ TABAN KESME KUVVET KAPAS TES (Vmin)--= 161.76 Ton. OLU$AN TABAN KESME KUVVET /KAT ALANI-----------= 1.00 Ton./m2. MALZEMEN N ORTALAMA BASIN GER LMES -----------= 250.00 kG/Cm2. MALZEMEN N ORTALAMA KAYMA GER LMES ------------= 11.50 kG/Cm2. GEREKL KESME ALANI/KAT ALANI/KAT ADED --------= 0.003344 m2. GEREKL KESME ALANI/KAT ALANI------------------= 0.013378 m2. GRECEL PUAN (100) ZER NDEN------------------= 58.00 TERAT F ENTERPOLASYON DE ER ------------------= 1.734200 YAPISAL EMN YET FAKTR (Vmin/Vt)--------------= 0.647036 YAPININ TOPLAM YKSEKL ----------------------= YAPI TOPLAM KAPALI ALANI-----------------------= ONARIM N GEREKL TA$IYICI MALZEME HACM -----= GRECEL DURUM TESP T PUANI--------------------= 13.350 (m.) 1250.000 (m2.) 15.759 (m3.) 37.5281

OLARAK HESAPLANMI$TIR. SONU YORUMLAR : ================ DURTES UZMAN B LG SAYAR PROGRAMININ SONULARI A$A IDA ZETLENM $T R. YAPI NEM KATSAYISI = 1

YAPI, $ARTNAMELERDE NGRLEN DEPREM YKLER NE KAR$I YETERL EMN YETE SAH P DE LD R. BU NEDENLE YAPININ KES N ZM YNTEMLER LE ANAL Z N N YAPILMASINDA BYK YARAR VARDIR. ANAL Z SONULARINA GRE ONARIM VE/VEYA GLEND RME GEREKEB L R. SZ KONUSU YAPI [ YKSEK R SK ] SEV YES NE SAH P OLAN YAPILAR ARASINDA YER ALMAKTADIR. R SK SEV YELER LE TABLOSUNU OKUYUNUZ. LG L OLARAK DAHA DETAYLI B LG ALAB LMEK N LTFEN NER LER

112

EK-C

STANBUL N VERS TES , MHEND SL K FAKLTES NcAAT MHEND SL < BLM DURTES YAPI DURUM TESP T PROGRAMI OTOMAT K RAPOR ALMA OPS YONU

Yap,n,n Dosya Numaras,: XXXXXX Yap,n,n Kod Numaras,: XXXXXX Yap n n giri kat alan yakla k 250,00 m. olarak belirlenmi tir. 1. De*erlendirme Tarihi ve Proje Bilgileri : 23/8 tarihinde, a a da isimleri belirtilmi olan ekip taraf ndan de erlendirilmi tir. 2. De*erlendirenlere Ait Bilgiler : No: sim 1 XX 2 XXXX 3. Yap,n,n Adresi : X Pafta, XX Ada, XXX Parsel XXXXXX Bina kod numaral Yap n n adresi a a dad r: X sitesi, XX mahallesi, XXX caddesi, XXXX sokak, Blok/No :XXXXX PK.:XXXXXX - XXXXXX Yap, hakk,nda bilgi al,nan ki inin: Ad : XXXXX Soyad : XXXXX Telefonu : XXXXX Soyad XXX XXXXX

113

4. Yap, Hakk,nda Genel Bilgiler : Yap n n Ya Yap da En Byk A kl k Ortalama Kat A rl Kom u Yap larla Maksimum Kat Seviyesi Fark (m) :7 :4 : 1000 :0

Yap , Marmara depremi ncesi ve sonras nda onar m grmemi tir. Dilatasyonlar yeterlidir. Yap , 1 adet bodrum ve zemin kat dhil olmak zere 3 adet ilave kattan olu maktad r. Kat ykseklikleri a a da verilmi tir: Bodrumlar,n kat ykseklikleri (m.) : B1) 2,55 Zemin kat ve di*er katlar,n kat ykseklikleri (m.) : K1) 2,70 K2) 2,70 K3) 2,70 Ayr ca 2 m. yksekli inde bir at kat mevcuttur. at kat alan n n normal kat alan na k yasla oran yakla k olarak 0,7 olmaktad r. 5. artname Katsay,lar, : Deprem Blgesi (1-4) :1 Bina nem Katsay s (1.0, 1.2, 1.4, 1.5) : 1,0 Bina Kullan m Tr : KONUT Yerel Zemin S n f (Z1, Z2, Z3, Z4, Z5-di er) : Z5 TA.(Z5 in Farkl Olabilir) : 0,15 TB.(Z5 in Farkl Olabilir) : 0,60 Yap Davran Katsay s : 4,00 R'nin Sebebi : 6. Ta ,y,c, Sistem zellikleri : Yap tr betonarme ereve+perde duvar olarak belirlenmi tir. D eme sistemi her katta ayn olup d eme tipi kiri li, asmolen olarak belirlenmi tir. Temel sistemi ise sreklidir. Bodrum kat d duvarlar beton perde olarak, blme duvarlar ise delikli tu la olarak belirlenmi tir. Duvarlar s val d r. 7. Betonarme Binalarda Malzeme zellikleri : Boyuna donat lar n STI oldu u, enine donat lar n yani etriyelerin de boyuna donat larda oldu u gibi STI oldu u grlm tr. Yap da ortalama beton dayan m n n 250,00 Kg/cm oldu u tespit edilmi tir. Genelde i ilik kalitesinin iyi kalitede oldu u gzlenmi tir.

114

8. Hasar Tespiti : Ta y c sistemde tespit edilen hasar oranlar a a da verilmi tir: Katlar Aras nda Relatif Kal c Yanal teleme (cm) = 0 En Byk teleme / Kat Yksekli i =0 En A*,r Hasarl, Kattaki Kolonlara Ait Kesit Alanlar, (cm) Toplam Kesit Alan (Opsiyonel) (cm) = 0 A r Hasarl Kesit Alan (cm) =0 Orta Hasarl Kesit Alan (cm) =0 Hafif Hasarl Kesit Alan (cm) =0 En A*,r Hasarl, Kattaki Perde Duvarlara Ait Kesit Alanlar, (cm) Toplam Kesit Alan (Opsiyonel) (cm) = 0 A r Hasarl Kesit Alan (cm) =0 Orta Hasarl Kesit Alan (cm) =0 Hafif Hasarl Kesit Alan (cm) =0 En A*,r Hasarl, Kattaki Yap, Elemanlar,nda Hasarl, Kesit / Toplam Kesit Oran, Kiri lerde = 0,03 D emelerde =0 Merdivenlerde =0 Hasar ve Deformasyon Oran, Temelde Hasar Oran Temelde Deformasyon Oran Mevcut Malzeme Detay ve
Yetersiz Dayan m Bina Genelinde Boyuna Donat, Enine Donat, Beton K,s,mda

= Belirlenemedi = Belirlenemedi

ilik Kusurlar,
Yetersiz Sneklik Yetersiz Malzeme Yanl Detay Kt Malzeme Kt ilik

Yetersiz Rijitlik

X -

X X

X -

Binada Gzlemlenen Dzensizlik Kusurlar, A1 [X] A21 [ ] A22 [ ] A23 [ ] B1 [X] B2 [X] B3 [X] 9. Kusur Belirleme : K sa kolon problemi tespit edilmi tir. Gl kiri -zay f kolon problemi tespit edilmemi tir. Asma kat yoktur.

A3 [ ]

A4 [ ]

115

Kat alanlar belirlenirken normal kat alan na k yasla 1,15 oran nda kma kat tespit edilmi tir. Etriye s kla t rmas kolonlarda vasatt r kiri lerde ise ktdr. 10. Sonu ve neriler : Hasarla lgili Olas Sebepler Hakk nda Uzman Gr A a da Verilmi tir: 1-) Denetim yetersizli i 2-) Yap m (imalat) kusurlar Yap Gvenli i Hakk nda Uzman Gr (neriler) A a da Verilmi tir: 1-) Binaya yk s n rlamas getirilebilir. 2-) Binada kat azaltmas yap labilir. Onar m/Glendirme Konusunda Uzman Gr (neriler) A a da Verilmi tir 1-) Yk ta y c duvar (Dolgu ereve) yap labilir. 2-) Kolonlarda beton mantolama yap labilir. 3-) Kiri onar m gereklidir.

cekilde Grlen Plan Bodrum Kattan Al nm t r. D ey Elemanlar,n Kesme Kuvveti Ta ,yabilecek Alan Miktarlar, m Duvarlar,n X Ekseni Ynnde DAvx = 3,960 m Y Ekseni Ynnde DAvy = 5,885 m

116

Perdelerin X Ekseni Ynnde PAvx Y Ekseni Ynnde PAvy Kolonlar,n Her ki Ynde KAvy

= 0,300 m = 0,400 m = 1,270 m

Binan,n Toplam Taban Kesme Kuvveti Ta ,yabilecek Alan Miktar, m


(Perdeler+Kolonlar+0.15*Duvarlar)

X Ekseni Ynnde Avx = 2,164 m Y Ekseni Ynnde Avy = 2,553 m Binan,n Toplam Taban Kesme Kuvveti Ta ,ma Kapasitesi ton. X Ekseni Ynnde Vx = 161,759 ton Y Ekseni Ynnde Vy = 190,814 ton olarak belirlenmi tir. Yakla ,k Olarak Binan,n Dinamik Karakteristikleri Ni Wi (t.) DHi (m.) Hi (m.) 1 250,000 2,700 2,700 2 287,500 2,700 5,400 3 287,500 2,700 8,100 4 175,000 2,700 10,800 Ct T1 Birinci Do al Periyot Deprem Blgesi A0 Deprem Blgesi Katsay s Bina nem Katsay s TA Spektrum Karakteristik Periyodu TB Spektrum Karakteristik Periyodu Ta y c Sistem Davran Katsay s S(T) vme Spektrumu Ra(T) Deprem Yk Azaltma Katsay s A(T) Spektral vme Katsay s Kat Alan Toplam A rl Toplam Yksekli i Minimum Taban Kesme Kuvveti Vt E de er Taban Kesme Kuvveti Taban Devrilme Momenti Yap n n X Yn Kapasitesi Yap n n Y Yn Kapasitesi olarak belirlenmi tir.

Wi*Hi (tm.) 675,000 1552,500 2328,750 1890,000

Fi (t.) 26,178 60,209 90,314 73,298

= 0,05 = 0,30 =1 = 0,40 = 1,0 = 0,15 = 0,60 = 4,00 = 2,50 = 4,00 = 1,00 = 250,00 m = 1000,00 Ton = 10,80 m = 40,00 Ton = 250,00 Ton = 1918,98 Ton-m = 161,759 Ton = 190,814 Ton

117

Grupland,rma De*erleri Yap n n Giri Kat Alan Olu an Taban Kesme Kuvveti (Vt) Yap n n Taban Kesme Kuvveti Kapasitesi (Vmin) Olu an Taban Kesme Kuvveti/Kat Alan Malzemenin Ortalama Bas n Gerilmesi Malzemenin Ortalama Kayma Gerilmesi Gerekli Kesme Alan /Kat Alan /Kat Adedi Gerekli Kesme Alan /Kat Alan Greceli Puan (100) zerinden teratif Enterpolasyon De eri Yap sal Emniyet Faktr (Vmin/Vt) Yap n n Toplam Yksekli i Yap n n Toplam Kapal Alan Onar m in Gerekli Ta y c Malzeme Hacmi Greceli Durum Tespit Puan olarak hesaplanm t r

= 250,00 m = 250,00 Ton = 161,76 Ton = 1,00 Ton/m = 250,00 kg/cm = 11,50 kg/cm = 0,003344 m = 0,013378 m = 58,00 = 1,7342 = 0,647036 = 13,35 m = 1250,00 m = 15,759 m = 37,5281

Sonu ve Yorumlar: DURTES uzman bilgisayar program n n sonular a a da zetlenmi tir. Yap nem Katsay s = 1,0 Yap , artnamelerde ngrlen deprem yklerine kar yeterli emniyete sahip de ildir. Bu nedenle yap n n kesin zm yntemleri ile analizinin yap lmas nda byk yarar vard r. Analiz sonular na gre onar m ve/veya glendirme gerekebilir. Sz konusu yap [ Yksek Risk ] seviyesine sahip olan yap lar aras nda yer almaktad r. Risk seviyeleri ile ilgili olarak daha detayl bilgi alabilmek iin ltfen neriler tablosunu okuyunuz.

118

ZGEM
Rasim TEMUR 1980 y l nda stanbulda do mu tur. Kocatepe lkokulu, Ebussuud Ortaokulu ve Fatih Vatan Lisesinin tamamlamas n n ard ndan 1998 y l nda stanbul niversitesi n aat Mhendisli i Blmne kay t olmu tur. 2003 y l nda lisans renimini tamamlayarak ayn blmde yksek lisans renimine ba lam t r. Halen stanbul niversitesi Endstri Mhendisli i Blmnde Ara t rma Grevlisi olarak grev yapmaktad r.

You might also like